\id LUK - Madak Bible [mmx] -Papua New Guinea 2011 (DBL 2015) 
\h Luk 
\toc2 Luk 
\toc1 Luk 
\toc3 Lu 
\mt1 Luk  
\mt2 Lagale Lavavang At Ne Iesu Karisito  //  Luk Ga Malagan i  
\imt1 Levelinga Loklox Axasep  
\imt2 Levenmaares 59–60 A.D.  
\ip Luk goxo ven leven gugu at ne Iesu mi luxatli ren, ketla neni ga puse lolos mumu lorooro at ne Iesu. Kuren la neni ga lok ka lakleklen boro atnedi diga ven ne Iesu. Neni ga malagan na lubuk Luk la Leven Gugu At Luvuttadi Vavang uto ri ne Tiopilas, neni lentangas atdi xeneng at lununu atdi parap ne Iesu. (Luk neni boro Grik). Neni ga vara i do ne Tiopilas na xasep nunuan mumu ne Iesu la leven gugu ren. Luk neni laradi loklok tooro at levenanmeres la ga nemen eburu mi ne Pol at lentaba levenaleng. Luk gaklen avukat la ga malagan mumu labalamu at ne Iesu tinedik getgesara. Neni ga malagan bok mumu levenanasa at ne Iesu, leemi asu ri ne Moroa, la lolos at Loroonan Kaala, la lising la luvuttadi banbalo la luvuttadi apnovos.  
\iot Lengkot silok keneng at na lubuk  
\io1 \ior 1:1-4\ior* Lavapaase Axasep  
\io1 \ior 1:5–2:52\ior* Livipisik at ne Iesu  
\io1 \ior 3:1-22\ior* Jon laradi sep susu limixin ga gugu.  
\io1 \ior 3:23-38\ior* Leretere at lavalabat at ne Iesu.  
\io1 \ior 4:1-13\ior* Satan ga lok tong pen ne Iesu.  
\io1 \ior 4:14–9:50\ior* Iesu gat pas tangtagap la ga vavang to Galili.  
\io1 \ior 9:51–19:27\ior* Iesu gat pas uto Jerusalem.  
\io1 \ior 19:28–22:38\ior* Levenanasa at ne Iesu.  
\io1 \ior 22:39–23:56\ior* Larangtanga alis la lanmet at ne Iesu.  
\io1 \ior 24:1-53\ior* Laxakatu kaxat amlong at ne Iesu.  
\c 1  
\s1 Lavapaase Axasep  
\p
\v 1 \x * \xo 1:1 \xt Gu 1:1\x*Saparap leeme silok, ne Tiopilas.  
\p Buaang nedi limixin diga lok tong i do dina malagan levelinga at lempanga ne Moroa ga lox i xantubu atnama at lukngen ne Iesu.  
\v 2 \x * \xo 1:2 \xt Jo 15:27\x*Diga malagan ali lugugu at ne Iesu, mo maga ronga i boro atnedi diga ven na lempanga at lavakpaxaru kaxat teren, la diga tong asu na Lagale Lavavang.  
\v 3 La nenia bok agara sue avukat ka vam levelinga mumu lorooro axap at ne Iesu. Kuren la a doma i do i lox avukat kusu ana malagan akmokso lempanga ne Iesu ga lox i.  
\v 4 Ak lox i na kusu unaba xasep avukat ap mo levelinga uga ronga vam i mumu ne Iesu.   
\s1 Laangelo Ga Vaase Asu Lovotpot At Ne Jon Laradi Sep Susu  
\p
\v 5 \x * \xo 1:5 \xt 1 Let 24:10\x*Ap mo levenaleng loorong ne Erodes gam gomgonga ro at lenep silok Judaia. Lara lamaasa, laasen teren ne Sakaria, neni lara atnedi lavamaasa diga nemen keneng at lara loxonbinam tadi, laasen ap mo loxonbinam tadi ne Abaisa. Latkin teren, laasen teren ne Elisabet. Neni eburu mi ne Sakaria boro at livisik li at lamaasa megano ne Aron.  
\v 6 Nedu buru duga nemen manmanton at lemeren ne Moroa, la duga mumu asu amisik levelinga at ne Moroa, la leventaangas bok teren.  
\v 7 Ketla du goxo ruuna taxamdak, mila ne Elisabet goxo pisik, la nedu lenasun dugak sokso nga.   
\p
\v 8 At lara laaleng libinam tadi at ne Sakaria digak lok to at loogu laplavang kusu dina lok lugugu atdi at lemeren ne Moroa, la ne Sakaria bok ga gugu.  
\v 9 \x * \xo 1:9 \xt Pas 30:7\x*La diga soxolik ka i xusu na xotos levempavaxan una i so mavak to xeneng at Loxot Kaala at loogu laplavang. Diga soxolik ka i mi lara loklok at leme Judaia. Lavamaasa diga lu buru mi levenuat, la luuat at ne Sakaria ga subu avot at laxangka.  
\v 10 At loxonaleng ti xotos levempavaxan una i so mavak, neni ga beles uto xeneng at Loxot Kaala at loogu laplavang at ne Moroa ti lok mo lavanga to at loxonin laplavang. Limixin lotu diga nemen to maxamang, diga ngising.   
\p
\v 11 La lara laangelo at ne Moroa ga rupot saparav i, ga tu ro at lenep tino ap mo loxonin laplavang, Sakaria ga xotos levempavaxan una mavak e.  
\v 12 Ni ga ven laangelo la ni ga lingun la ga umsu mi lanmarat.   
\p
\v 13 Ketla laangelo ga lok tin, “Sakaria, nemen uta marat, Moroa ira ronga vam levesingising taram, la latkin taram ne Elisabet naba visik tamdak tu. Unaba so asen i mi ne Jon.  
\v 14 Nenu unaba momo la una sosoro aleng, la buaang bok nedi dinaba momo aleng mo do latkin taram na visik tamdak,  
\v 15 \x * \xo 1:15 \xt Kex 6:3\x*mila neni naba silok tinotno at lemeren ne Moroa. Nemen mo lamdak guta inin taxadan vaen la taxadan lolos. Ap mo laaleng nenen na visix i, neni naba umsu mi Loroonan Kaala.  
\v 16 Neni naba sat ka amlong buaang nedi limixin me Israel saparap ne Moroa, Leeme Silok atdi.  
\v 17 \x * \xo 1:17 \xt Mal 3:1; 4:5-6; Mt 17:11-13\x*Neni nabamgo ri Leeme Silok, mi Loroonan Kaala la lolos, i ngan leeme vapaase ali ne Elaisa. Neni naba vaxaxis etangas avukat lavatlok eburu mi laxamdak atdi kusu lavatlok dinaba balamu laxamdak atdi. Neni naba ba gili levendoxoma at limixin tongtonga xepe kusu dina rebeng kaka lodoxoma manmanton. Neni naba lox agagas limixin at ne Moroa kusu dinaba gagas tangais Leeme Silok.”   
\p
\v 18 \x * \xo 1:18 \xt Lur 18:11\x*Sakaria ga lok ti laangelo, “Abaklen i xereva do levelinga ram i ruturun? Mila nia laradi asioxo la latkin bok tarak neni iak sokso vam.”   
\p
\v 19 \x * \xo 1:19 \xt Dan 8:16; 9:21; Ib 1:14\x*Laangelo ga lok tin, “Nenia ne Gabriel. A tu amisik to saparap ne Moroa, mo i sak tiki ia xusu ana vaase tu, la ana tong asu i na levelinga nunuan tu.  
\v 20 \x * \xo 1:20 \xt Lu 1:45\x*Ketla uxo nunu at levelinga rak, mo naba soorun at loxonaleng ne Moroa ga vaase ali vam i ren. Kuren la na u noxo epovo una paase, se ap mo laaleng na lavapaase ali rak naba soorun.”   
\p
\v 21 Ap mo mene loxonaleng mo limixin diga ngangais ti ne Sakaria, digam doma mumu i do laai mo ni ga lox angtang min to xeneng at Loxot Kaala at loogu laplavang.  
\v 22 Se neni ga vas su ukamang, ni goxo epovo na vaase rinedi. Kuren la digaklen i do, ni mo ga ven pam lisilimet to xeneng at Loxot Kaala. Ni ga lok mun leveloklok poovo rinedi mi lukngen. Move ni goxo epovo kusu na vaase.   
\p
\v 23 Se neni ga lox axap mo lugugu ren to at loogu laplavang, neni gamlong uto xolonu.  
\v 24 Melemu latkin teren ne Elisabet ga renan, la ni ga nemen tino go at loogu ren at lavalimo gaaling.  
\v 25 \x * \xo 1:25 \xt Lur 30:23\x*Ni ga lok, “At na bai la ne Moroa ira balamu ba ia at na langas. Nia aga lok mamangan mila a goxo pisik, ketla a renan ta la lainmangan tarak ira xap pam.”   
\s1 Laangelo Ga Vaase Asu Livipisik At Ne Iesu  
\p
\v 26 At lagaaling sepsev avanna at lereterenan at ne Elisabet, Moroa ga sak tiki laangelo ren, ne Gabriel uto Nasaret, lara lemenemen to at lenep silok Galili.  
\v 27 \x * \xo 1:27 \xt Mt 1:16,18; Lu 2:5\x*Ni gat pas mi levelinga ti lara loono maxat laasen teren ne Maria, mo diga lok katling i xusu naba epot at lara laradi laasen teren ne Josep, at livisik li at ne Devit, loorong megano.  
\v 28 Laangelo ga rupot saparap ne Maria la ga lok tin, “Lenmila na nemen eburu minu! Moroa i nemen eburu minu, la i vara aleng u la ni naba lox anarong u.”   
\p
\v 29 Maria ga lingun ap mo levelinga at laangelo, la gam doma mumu lavasuun ap mo levelinga.  
\v 30 Ketla laangelo ga lok tin, “Maria, nemen uta marat, mila ne Moroa ira lok momo vam minu.  
\v 31 \x * \xo 1:31 \xt Ais 7:14; Mt 1:21-23\x*Unaba renan la unaba visik tamdak, la unaba so asen i mi ne Iesu.  
\v 32 \x * \xo 1:32 \xt 2 Sml 7:12,13,16; Ais 9:7\x*Neni naba silok aleng la neni naba ruuna na laasen do lamdak at Leeme Avolo ne Moroa. Moroa naba vaxaxis i ngan loorong, i ngan lara ren ne Devit, neni loorong megano.  
\v 33 \x * \xo 1:33 \xt Dan 7:14; Mai 4:7\x*Neni naba nemen amisik ngan loorong at livipisik li at ne Jakop la lixitkis orong teren noxo xap!”   
\p
\v 34 Maria ga lok ti laangelo, “Nenia kopmen ana epot! Naba lok kereva na?”   
\p
\v 35 \x * \xo 1:35 \xt Mt 1:20\x*Laangelo ga lok tin, “Loroonan Kaala naba vot saparav u, la lolos at Leeme Avolo ne Moroa naba los kis taram. Kuren la nom Lamdak Melemelengan dinaba so asen i do Nitna ne Moroa.  
\v 36 Una doxoma lara ram ne Elisabet. Diga tong i do ni noxo visik, ketla neni xa i vanna nga leven gaaling teren, keke i do neni ira sioxo vam.  
\v 37 \x * \xo 1:37 \xt Lur 18:14\x*Kopmen tempanga na lolos saparap ne Moroa kusu ni na lox i.”   
\p
\v 38 Maria ga lok, “Nia mun lasaxaruki at Leeme Silok ne Moroa, i epovo do na lavanga na rupot saparav ia, i ngan ura tong pam i.” La laangelo ga on basinge i.   
\s1 Maria Ga Vot Pasa Ne Elisabet  
\p
\v 39 Melemu at lentaba levenaleng Maria ga lox agagas, la ni gat pas soso uto at lengkong kaana at lara lemenemen gak lok to at lenep kangka Judaia.  
\v 40 Ni ga vubeles uto xeneng at loogu at ne Sakaria la ga vaase momo ri ne Elisabet.  
\v 41 \x * \xo 1:41 \xt Lu 1:15\x*Ga se ne Elisabet ga ronga mo levelinga at ne Maria, lamdak ga xuluxut to xeneng at lebelen. La ne Elisabet ga umsu mi Loroonan Kaala,  
\v 42 \x * \xo 1:42 \xt Lal 28:4\x*la ni ga vaase silok keretna, “Nenu loono u umsu mi loklox anarong tinedi lavakin axap, la nom lamdak nenu uba visix i, Moroa naba lox anarong i!  
\v 43 Tila ba la nenen Leeme Silok tarak ira vot pasa ia, nenia latkin gamasa mene?  
\v 44 Ap mo loxonaleng u paase ria, la lamdak na xeneng at labalak i xuluxut mi lososoro.  
\v 45 \x * \xo 1:45 \xt Lu 1:20\x*Moroa naba lox anarong u mila uga nunu do levelinga at ne Moroa naba soorun!”   
\s1 Livikpixan Emi Asu At Ne Maria  
\p
\v 46 \x * \xo 1:46 \xt 1 Sml 2:1-10\x*Maria ga lok,  
\q1 “Nenia a emi asu mi Leeme Silok ne Moroa.  
\v 47 Lorooro axap tarak i umsu mi lomomo mila ne Moroa neni Laradi Loklox Arooro rak,  
\v 48 \x * \xo 1:48 \xt Lu 1:25; 11:27\x*la neni ira doxoma su vam tarak, latkin gamasa mun. La nenia lasaxaruki ren. Limixin axap dinaba rupot melemu dinaba tong i do ne Moroa ga lox anarong ia,  
\v 49 mila Lanaraavuk ne Moroa ira lok pam na lavanga silok tia. Laasen teren i melemelengan.  
\v 50 \x * \xo 1:50 \xt Sam 103:13,17\x*I lox asuusu labalamu ren tinedi di lok ngangao ren at laraola axap.  
\v 51 \x * \xo 1:51 \xt 2 Sml 22:28\x*Neni ik lok lempanga silok, la i utut tereve levendoxoma at limixin di lox asilok nedi.  
\v 52 \x * \xo 1:52 \xt Jop 12:19; 5:11; Sam 147:6\x*Ni ik lox asi lavaorong basinge lixitkis orong atdi, la ik lox asilok limixin etaba.  
\v 53 \x * \xo 1:53 \xt 1 Sml 2:5; Sam 34:10; 107:9\x*I suxa umsu limixin dik pakes mi lempanga nunuan, la ik tiki limixin dip novos la dit pas la kopmen bok ba tempanga dina ruuna i.  
\v 54 \x * \xo 1:54 \xt Ais 41:8; Sam 98:3\x*Ni ga doxoma lavapaase ali ren ga lox i rinedi lavalabat atdik, la ira lok tooro lubung mixin teren me Israel, nedi lavasaxaruki ren.  
\v 55 \x * \xo 1:55 \xt Mai 7:20; Lur 17:7; 18:18; 22:17\x*La i lox asuusu amisik labalamu ren kerekngan ni ga lok lavapaase ali ren ti lavalabat atdik la ti ne Abaram, la ti livipisik li bok teren.”   
\p
\v 56 Maria ga nemen eburu mi ne Elisabet at lavantun gaaling axap la melemu neni gamlong bok ba uto xolonu ren.   
\s1 Elisabet Ga Visik Ne Jon Laradi Sep Susu  
\p
\v 57 Laaleng ga vot nga kusu ti ne Elisabet na ranga madak, la ni ga visik lamdak temes.  
\v 58 Lentaba no diga nemen saparav i la libibinat teren diga ronga i do ne Moroa ga lok loklox avukat aleng tin. Kuren la diga lok momo aleng eburu mi ne Elisabet.   
\p
\v 59 \x * \xo 1:59 \xt Lur 17:12; Mas 12:3; Lu 2:21\x*Ga at laaleng sepsev avanuan digat pas kusu dina ven ne Sakaria na vit kepe loxontuxu at lamdak teren. Diga lok do dina so asen i mi ne Sakaria, laasen at ne temen.  
\v 60 \x * \xo 1:60 \xt Lu 1:13\x*Ketla nenen ga lok, “Kopmen! Laasen tin ne Jon.”   
\p
\v 61 La diga lok tin, “Ketla kopmen tara at libibinat atnumu i ruuna nom laasen!”   
\p
\v 62 Kuren la diga lok loklok poovo ti ne Sakaria, kusu dina sue i do ua laasen mo lamdak naba ruuna i.  
\v 63 Sakaria ga sing ti tovoang mamalagan la ni ga malagan keretna, “Laasen teren ne Jon.” La nedi axap diga sangu.   
\p
\v 64 Ap mo mene loxonaleng Sakaria ga lox epovo manga i kusu na paase, la ni ga emi asu mi ne Moroa.  
\v 65 La mo limixin diga nemen saparav i diga sangu aleng, la lavapaase mumu i na lavanga ga epeseves keneng at lengkot axap at lengkong kaana at lenep silok Judaia.  
\v 66 Nedi axap getgesara diga ronga i na, la digam doma mumu i la diga esue xeretna, “Anaa lamdak naba lok kereva?” Diga paase xerepmo mila digaklen i do lolos at ne Moroa ga nemen eburu min.   
\s1 Lavapaase Ali At Ne Sakaria  
\p
\v 67 Temen ne Jon ga umsu mi Loroonan Kaala, la ni ga vaase mi levelinga at ne Moroa,   
\q1
\v 68 \x * \xo 1:68 \xt Sam 41:13; 72:18; 106:48; Lu 7:16\x*“Ata emi asu mi ne Moroa, Leeme Silok me Israel! Ga vot ti soxomus asu limixin me Israel at loxokoxo at ne Satan.  
\v 69 \x * \xo 1:69 \xt Sam 18:2\x*Ni ga gagas li laradi lolos i ngan Laradi Loklox Arooro ridik, neni livisik li at ne Devit, laradi gugu ren.  
\v 70 Gano migomgo at lavaeme vapaase ali ren, neni ga tong i na.  
\v 71 \x * \xo 1:71 \xt Sam 106:10\x*Ga paase ali xusu na lox arooro dik basinge nedi dik lok munepen midik la basinge di, di belengatngas tidik.  
\v 72 \x * \xo 1:72 \xt Lur 17:7; Mas 26:42; Sam 105:8-9; 106:45\x*Ni ga lox empana lavapaase ali ren ni ga lox i ri lavalabat atdik la kerepmo ga lox asuusu labalamu ren tidi.  
\v 73 \x * \xo 1:73 \xt Lur 22:16-17; Mai 7:20\x*Ni ga lok lavapaase ali ruturun ti ne Abaram, lamgomgo at lavalabat atdik,  
\v 74 la ga xaape do ni naba lox asepsu dik basinge limixin dik lok munepen midik, la na lok tooro dik kusu ataba epovo, la tanap kip mo lugugu ren la kopmen dik taxo marat.  
\v 75 \x * \xo 1:75 \xt Ta 2:12-14\x*At levenaleng axap at lorooro atdik, atap kip lugugu ren mi loklok i nunuan aleng la in manton tino.  
\v 76 \x * \xo 1:76 \xt Ais 40:3; Mal 3:1; Mt 3:3\x*La nenu lamdak tarak, unaba ruuna na laasen, laradi vapaase ali at Leeme Avolo. Mila unabam gomgo ri Leeme Silok kusu unaba gagas li langas tin.  
\v 77 \x * \xo 1:77 \xt Jer 31:34\x*La unaba tong i ri limixin teren do neni naba lox arooro di la neni naba doxoma xepe laxakapmek atdi.  
\v 78 \x * \xo 1:78 \xt Ais 60:1-2\x*Neni naba lox i na mila ne Moroa atdik i umsu mi lebelen tuntun la loklox anare. Kuren la ni naba riki asi Lanarong teren kusu na ravasu ude ri na lavatbung menemen ti lox arooro limixin.  
\v 79 \x * \xo 1:79 \xt Ais 9:2; 58:8; Mt 4:16\x*La ni naba lok ngan laxasep tinedi limixin di nemen keneng at lamain la tinedi bok dik lok maxopok at lamamau at lanmet. Neni naba sat lavatpas atdik ti langas at lumulum.”   
\p
\v 80 \x * \xo 1:80 \xt Lu 2:40; Mt 3:1\x*Jon ga sisilok la luruptuvuk teren ga nunuan aleng. Ni ga nemen to at lamatbin se at laaleng neni ga vor asuvos tinedi limixin me Israel.   
\c 2  
\s1 Livipisik At Ne Iesu  
\r (Mt 1:18-25)  
\p
\v 1 Ap mo levenaleng ne Kaisar Ogastas ga lox aonon lavapaase axasep tinedi limixin digak lok maxopok at lagavaman boro Rom kusu dina malagan amaxat ka levenasen atdi.  
\v 2 Kuirinias ga neni laradi gomgo ri lenep silok Siria, ap mo laaleng na lugugu ti lok ka asen ga vot.  
\v 3 Nedi limixin getgesara digat pas ti levenmenemen axa atdi kusu dina lok li levenasen atdi.   
\p
\v 4 La ne Josep ga nemen at lemenemen Nasaret at lenep silok Galili. Ni ga ronga na levelinga la at lara laaleng ni ga vas kaxat uto at lemenemen, laasen teren, Betilem, mo gak lok at lenep silok Judaia; mo lemenemen at loorong ne Devit. Josep gat pas ugo, mila neni livisik li at ne Devit,  
\v 5 \x * \xo 2:5 \xt Lu 1:27\x*la kusu ni na lok li laasen teren eburu mi ne Maria, mo diga lok katling i xusu naba epot at ne Josep. Neni ga balan madak.  
\v 6 La nedu duga rupot to Betilem, la laaleng ga vot nga kusu ne Maria na visik lamdak teren.  
\v 7 \x * \xo 2:7 \xt Mt 1:25\x*La ni ga visik lamdak temes avot teren, la ga bom i mi leventamon la ga vaxamdi i ro at loxot anan at laxanbulumaxao, mila goxopmen toxot tidu ri nemen to at loogu mikmidi.   
\s1 Luvuttadi Loklok Tatao Sipsip Mi Lubung Angelo  
\p
\v 8 Ap mo laxanimin lentaba luvuttadi loklok tatao sipsip diga nemen ap mo lenep, digak lok tatao levesipsip atdi.  
\v 9 La laangelo at Leeme Silok ne Moroa ga vot saparap di, la lisisixam at ne Moroa ga so axasep nedi la ga vung kamit mo loxot axap. La diga marat aleng tinotno.  
\v 10 Ketla laangelo ga lok tidi, “Nemen mita marat! Nenia ana tong lagale lavavang tinimi, mo naba lox amomo limixin axap.\fig Lubung angelo diga vot parap luvuttadi loklok tatao sipsip.|alt="angel appears to shepherd" src="cn01619c.tif" size="span" loc="Luk 2:8-15" copy="Cook" ref="Lu 2:10,13" \fig*  
\v 11 Lingina at na laaleng to at lemenemen at ne Devit, Laradi Loklox Arooro atnimi dira visik pam i. Neni Lanarong la Leeme Silok!  
\v 12 Loklok katling at na lavanga i lok keretna. Minaba long lenget ka lumumulum di bom i mi leventamon la ik midi ro at loxot anan at laxanbulumaxao.”   
\p
\v 13 La soso mun, buaang nedi lubung angelo boro vana at laxalibet diga vot eburu mi mo laangelo, diga emi asu saparap ne Moroa. Diga lok keretna,   
\q1
\v 14 \x * \xo 2:14 \xt Lu 19:38\x*“Leemi asu ri ne Moroa ik lok to vana at laxalibet, la lumulum at ne Moroa nak lok at na lavatbung menemen tinedi ne Moroa i momo midi.”   
\p
\v 15 La lubung angelo diga on basinge di, la digamlong manga uto vana at laxalibet, la luvuttadi loklok tatao sipsip diga epaase minedi getgesara xeretna, “Atat pas uto Betilem la ata ven lumumulum, mo ne Moroa ira tong pam i ridik.”   
\p
\v 16 \x * \xo 2:16 \xt Lu 2:10-12\x*La diga vas kaxat soso mun, diga vot pasa ne Maria la ne Josep, la diga long lenget ka lumumulum gak midi ro at loxot anan at laxanbulumaxao.  
\v 17 Ga se mo luvuttadi loklok tatao sipsip diga ven lumumulum, diga on basinge i, la diga paase asu levelinga at laangelo ri limixin axap.  
\v 18 La nedi mo diga ronga mo levelinga, diga sangu ren.  
\v 19 \x * \xo 2:19 \xt Lu 2:51\x*Ketla ne Maria ga doxoma na levelinga, la gam doma mumu amisix i.  
\v 20 Luvuttadi loklok tatao sipsip digamlong, diga emi asu mi ne Moroa ti nom lempanga diga ronga i la diga ven pam i, kerekngan laangelo ga vaase di min.   
\s1 Diga So Asen Ne Iesu  
\p
\v 21 \x * \xo 2:21 \xt Lu 1:31,59\x*At laaleng sepsev avanuan melemu at livipisik at ne Iesu, nedu lenasun duga lok ka ne Iesu xusu dina vit kepe loxontuxu ren. La diga so asen i mi ne Iesu, no laasen laangelo gara so asen avot pam i min ap mo loxonaleng nenen goxovisi na renan min.   
\s1 Diga Lok Ka Ne Iesu Uto At Loogu Laplavang  
\p
\v 22 \x * \xo 2:22 \xt Mas 12:1-8\x*Laaleng ga vot nga kusu ne Josep mi ne Maria duna lok axap mo loklok ti lox adadat du kerekngan Laulis Linga at ne Moses ga tong i. La duga lok ka lamdak uto Jerusalem kusu duna raba ne Moroa min,  
\v 23 kerekngan levelinga gak lok to xeneng at Laulis Linga at ne Moroa i lok keretna,  
\q1 “Laxamdak temes avot, mina song araba di ri ne Moroa.” \rq Pas 13:2,12,15\rq*   
\m
\v 24 \x * \xo 2:24 \xt Mas 12:8\x*Dugat pas bok kusu duna raba leventamtaba atdu. Laulis Linga at ne Moroa ga tong i do limixin dinaba raba i mi legepu bino, kopla legepu bilis.   
\p
\v 25 \x * \xo 2:25 \xt Ais 40:1; 49:13\x*Lara laradi ga nemen to Jerusalem laasen teren ne Simion. Neni lagale laradi, la ga lok ngangao bok at ne Moroa la ni ga lotu ruturun saparav i. Ni ga ngangais ti taradi kusu naba lox arooro limixin me Israel. Loroonan Kaala ga nemen teren.  
\v 26 La Loroonan Kaala ga tong pam i rin do ni noxo met se ni naba ven Lanarong at ne Moroa.  
\v 27 Ap mo laaleng Loroonan Kaala ga lam ka ne Simion uto at loogu laplavang. Ne temen mi nenen ne Iesu duga lox abeles lamdak ukeneng kusu dina lox epovo loklok at leme Judaia i ngan Laulis Linga ga tong i.\fig Josep mi ne Maria duga lok ka ne Iesu ti loogu laplavang.|alt="presenting Jesus to Simeon" src="wa03805b.tif" size="col" loc="Luk 2:25-35" copy="UBS (Wade)" ref="Lu 2:27-28" \fig*  
\v 28 La ne Simion ga lok kaka lamdak mi lukngen, la ga emi asu mi ne Moroa xeretna.   
\q1
\v 29 “O, Leeme Silok! Lavapaase ali ram ira soorun pam, la nanga una ke ia, lasaxaruki ram kusu ana met basinge lugugu ram la ana nemen at lenmila.  
\v 30 \x * \xo 2:30 \xt Ais 52:10; Lu 3:6; Ta 2:11\x*Ara ven pam langas ti lorooro mi luxatli axa rak,  
\v 31 mo uga gagas min kusu limixin axap dinaba ven i.  
\v 32 \x * \xo 2:32 \xt Ais 42:6; 49:6; 52:10\x*I ngan laxasep kusu naba lox axasep langas taram ti limixin kopmen di me Judaia, la na raba lasinorong ti limixin taram boro Israel.”   
\p
\v 33 Temen mi nenen lamdak duga sangu aleng ap mo levelinga at ne Simion.  
\v 34 \x * \xo 2:34 \xt Ais 8:14; Mt 21:42; 1 Ko 1:23; 1 Pi 2:8\x*Simion ga lox anarong di la ga lok ti ne Maria xeretna, “Anaa lamdak ne Moroa ga soxolik ka i xusu naba lok nedi limixin buaang me Israel dinaba subu la buaang bok nedi dinaba xatu at levelinga ren. Neni naba lok ngan loklok katling boro vana at ne Moroa la buaang nedi dinaba sok tixirixes i.  
\v 35 La ni naba lox asuvos levendoxoma nemnem at limixin. La lorooro ram naba umsu mi lainbulu.”   
\p
\v 36 Lara latkin papaase ali laasen teren ne Ana loolik at ne Panuel, at libibinat at ne Asa. Neni lasioxo rixin, la ni ga epot mun at lavanuti maares.  
\v 37 \x * \xo 2:37 \xt 1 Ti 5:5\x*La latlok teren ga met la melemu neni ga nemen naa. La levenmaares teren ga epovo at lavanuan sangaun mi lavanuet. Neni xopmen goxo onon basinge loogu laplavang. At lengkangking la lengkanimin, ni ga lotu saparap ne Moroa la ni gan mun anan la ga ngising.  
\v 38 \x * \xo 2:38 \xt Ais 52:9\x*Ap mo mun loxonaleng neni ga vot pasa di la ga tong loklox avukat saparap ne Moroa, la ga vaase ali mumu ne Iesu tinedi mo limixin diga ngangais ne Moroa kusu naba lox arooro limixin me Israel.   
\p
\v 39 \x * \xo 2:39 \xt Mt 2:23\x*Se ne Josep mi ne Maria duga lox axav i mo lempanga kerekngan Laulis Linga at ne Moroa ga tong i, digamlong uto Nasaret lemenemen atdi gak lok at lenep silok Galili.  
\v 40 \x * \xo 2:40 \xt Lu 1:80; 2:52\x*Lamdak ga sisilok la ga lolos. Ga umsu mi lakleklen, la letaba nabalamu at ne Moroa ga umsu at lorooro ren.   
\s1 Lamdak Lixilik Ne Iesu To Xeneng At Loogu Laplavang  
\p
\v 41 \x * \xo 2:41 \xt Pas 12:24-27; 23:14-17; Lal 16:1-8\x*At levenmaares axap ne Josep eburu mi nenen ne Iesu dugat pas uto Jerusalem ti leluxa, laasen ap mo leluxa, Lovovolo Pe.  
\v 42 Se ne Iesu ga lasangaun legepura laramaares teren, nedi loxoetemen digat pas uto ap mo leluxa kerekngan loklok at limixin me Israel.  
\v 43 \x * \xo 2:43 \xt Pas 12:18\x*La levenaleng ap mo leluxa ga xap ta, la nedu lenasun duga vas kaxat uto xolonu, la ne Iesu ga nemen go Jerusalem, ketla du goxoklen i.  
\v 44 Duga nua i do neni mo gat pas eburu mi lentaba ren boro Nasaret. Kuren la dugat pas ap mo laaleng se ukantinao, la melemu duga long lenget ka i do neni goxo emu mi limixin la duga vuse kaxat ba rin kantubu at lempat atdi la larapen tangas bok atdi.  
\v 45 Du goxo vuse ka i, la dugamlong uto Jerusalem kusu duna ven tin.  
\v 46 Melemu at laaleng sepsev avantun duga vuse ka i ro xeneng at loogu laplavang, gat kis eburu mi luvuttadi loklox ase at leme Judaia. Ni gang tonga di la ga susue bok di mi levesusue.  
\v 47 Nedi mo digang tonga i, diga sangu aleng at lakleklen teren la levempoporang teren.  
\v 48 Nedu lenasun duga vuse ka i, duga sangu aleng la nenen ga lok tin, “Nuruk, tila u lok nom loklok tinama? Nema lenasun mara bulu aleng mu u.”   
\p
\v 49 \x * \xo 2:49 \xt Jo 2:16\x*Ni ga vorang i ridu keretna, “Tila mu lok do muna puse ria? Kereva, muxoklen i do nia aba nemen to at loogu at ne Tamak?”  
\v 50 Ketla du goxo xasep at na levelinga ne Iesu ga tong i ridu.   
\p
\v 51 \x * \xo 2:51 \xt Lu 2:19\x*La ne Iesu gamlong eburu midu uto Nasaret, la neni gang tonga res amisik atdu. La nenen gam doma amisik na levelinga at ne Iesu la goxo domampe i.  
\v 52 \x * \xo 2:52 \xt 1 Sml 2:26; Ler 3:4; Lu 1:80\x*La ne Iesu ga sisilok at labantuxu la at lakleklen bok. La loklok teren ga nunuan axap at lemeren ne Moroa la limixin.   
\c 3  
\s1 Jon Laradi Sep Susu  //  Ga Vavang  
\r (Mt 3:1-12; Mk 1:1-8; Jo 1:19-28)  
\p
\v 1 At lamaares lasangaun mi lavalimo at lixitkis migomgo at ne Kaisar Taibirias. Pontias Paelat ga nemen ngan laradi gomgo to Judaia, la ne Erodes gam gomgonga limixin to lenep silok Galili, la neton, laasen teren ne Pilip gam gomgonga limixin to lunep silok Ituria la Tarakanitis. Lasinias gam gomgonga limixin to lenep silok Abilini.  
\v 2 \x * \xo 3:2 \xt Lu 1:80\x*La ne Anas mi ne Kaiapas duga nemen ngan lumaasa gomgo.  
\p Ap mo levenaleng levelinga at ne Moroa ga rupot saparap ne Jon lamdak at ne Sakaria to at lamatbin.  
\v 3 \x * \xo 3:3 \xt Gu 13:24; 19:4\x*La ni gat pas at lengkot axap saparap ladan sen Joridan la ga vavang tinedi diga vot pasa i. Ni ga lok keretna, “Mina leeng basinge laxakapmek atnimi la mina lok ka lesep susu, la ne Moroa naba doxoma xepe laxakapmek atnemi.”  
\v 4 Ga lok ngan laradi vapaase ali ne Aisaia ga malagan i at lubuk teren keretna.  
\q1 “Lara mo ip kup to at lamatbin keretna, ‘Mina lox agagas li langas ti Leeme Silok kusu tin tit pas. Mina lox akmokso larangas tin!  
\v 5 Minas bosbo pe larasa upana, lempatkaana mi lengkong kaana xakalik mina lox amamana i. Larangas kakauk mina lox akmokso i la larangas i garasan mina lox amamasa i.  
\v 6 La limixin axap dinaba ven ba lugugu loklox arooro at ne Moroa.’”\rq Ais 40:3-5\rq*   
\p
\v 7 \x * \xo 3:7 \xt Mt 12:34; 23:33\x*Buaang nedi limixin diga vot pasa ne Jon kusu na sep susu di. La ni ga paase lolos tidi xeretna, “Nemi mi lok ngan laxamdak at laxasii, mila loklok atnimi i lok kapmek aleng. Mi lok do mina lok kaka lesep susu kusu mina sepsu at lebelemamao at ne Moroa mo naba vot melemu, ketla xopmen mi noxo epovo.  
\v 8 \x * \xo 3:8 \xt Jo 8:33,39\x*Ketla mina lok leveloklok nunuan kusu naba lox asuusu i do mira leeng basinge vam laxakapmek atnimi. La nemen nemi mita etong i kantubu atnimi do, ‘Taba nemen avukat mila nedik luvuttubuno avolo at ne Abaram.’ A tong i rinimi do Moroa i epovo xusu na lok ka na laxanuat la na lok di laxamdak ti ne Abaram!  
\v 9 \x * \xo 3:9 \xt Mt 7:19\x*Lamatao mo i nemen gagas kusu na tara asubu larauna. Do larauna axap dixo pisik larapeven una avukat, Moroa naba ra asi di ukopok la na lu midi uto at laxao.”   
\p
\v 10 Limixin diga sue i, “Maba lok lavanga salai?”   
\p
\v 11 La ne Jon ga vorang i ridi xeretna, “Do nege i ruuna tegepu vanga singsiga, neni na raba tara ti mo laradi kopmen tara ren. La do nege i ruuna leveluxa, neni na raba box i ri mo laradi kopmen teveluxa ren.”   
\p
\v 12 \x * \xo 3:12 \xt Lu 7:29\x*Lentaba luvuttadi loklok ka pilas diga vot kusu ne Jon na sep susu di, la diga sue i, “Laradi loklox ase, manaba lok lavanga salai?”   
\p
\v 13 Ni ga lok tidi, “Nemen mita lok ka gamasa tempilas at limixin i volo lampoovo, luvuttadi amgomgo diga tong taba nedi min.”   
\p
\v 14 La lentaba luvuttadi esep bok diga sue i, “Kereva ba nama? Lavanga salai manaba lox i?”  
\p La ni ga lok tidi, “Nemen mita pu soso ka tempilas at taradi la mina lox amarar i xopla mina bala raba tara. Levendoxoma atnimi na lox avukat ti luunun mik lok ka i.”   
\p
\v 15 Levendoxoma at limixin ga xatu kaxat la diga doxoma mumu ne Jon, diga nua i do neni mo Lanarong.  
\v 16 \x * \xo 3:16 \xt Gu 13:25\x*Kuren la ne Jon ga lok tinedi axap, “Nenia a sep susu nimi mi ladan, ketla lara laradi naba vot. Lolos teren i volo lolos tarak. Axo epovo xusu ana soxomus luvanga vatpas teren mila neni i silok aleng tia. Neni naba sep susu nimi mi Loroonan Kaala la naba lok kepe laxakapmek atnimi kerekngan laxao i rin kepe levenboobong.  
\v 17 Neni i gagas pam kusu ti lok pes larapeven piao basinge labantuxu ren la na lok li bubua larapeven piao uto xeneng at loogu ren. Ketla neni naba xotos leventuxu at levempiao ro at laxao kopmen noxo remet.”  
\v 18 Buaang leventaangas axap Jon ga vavang min ti limixin kusu na tong asu Lagale Lavavang tinedi.   
\p
\v 19 \x * \xo 3:19 \xt Mt 14:3-4; Mk 6:17-18\x*Ketla ne Jon ga sok katli ka laradi gomgo ne Erodes mila neni ga vaxat ka ne Erodias latkin at neton, la ga lok bok buaang lempanga xapmek.  
\v 20 Kuren la ne Erodes ga lok bok lara lavanga ga lok kapmek aleng. Ni ga ranga alis ne Jon la ga lok li i at loogu xokoxo.   
\s1 Jon Ga Sep Susu Ne Iesu  
\r (Mt 3:13-17; Mk 1:9-11)  
\p
\v 21 Avot ti loxokoxo at ne Jon, ni ga sep susu limixin. At lara laaleng ni ga sep susu bok ne Iesu. Laxalibet ga rem suang ap mo loxonaleng ne Iesu ga lok lising.  
\v 22 \x * \xo 3:22 \xt Jo 1:32; Mt 17:5; Lu 9:35\x*La Loroonan Kaala ga rava si ukopok, diga ven lovoovo ren ga ngan lamno la ga nemen at ne Iesu. La laxaka at lara ga laa boro vana at laxalibet ga lok keretna, “Nenu ne nuruk. La nia a balamu u la a momo minu.”   
\s1 Leretere At Lavalabat  //  At Ne Iesu  
\r (Mt 1:1-17)  
\p
\v 23 \x * \xo 3:23 \xt Lu 4:22; Jo 6:42\x*Se ne Iesu ga vaxaru kaxat leven gugu ren, lenmaares teren ga epovo at lavantun sangaun. Limixin diga doma i do neni nitna ne Josep. La ne Josep neni nitna ne Eli,  
\v 24 Eli neni nitna ne Matat, Matat neni nitna ne Levi. Levi neni nitna ne Melkai, Melkai neni nitna ne Janai, Janai neni nitna ne Josep;  
\v 25 Josep neni nitna ne Matatias, Matatias neni nitna ne Amos, Amos neni nitna ne Naum, Naum neni nitna ne Esli, Esli neni nitna ne Nagae;  
\v 26 Nagae neni nitna ne Maat, Maat neni nitna ne Matatias, Matatias neni nitna ne Semen, Semen neni nitna ne Josek, Josek neni nitna ne Joda;  
\v 27 \x * \xo 3:27 \xt 1 Let 3:17,19; Esr 3:2\x*Joda neni nitna ne Jonan, Jonan neni nitna ne Resa, Resa neni nitna ne Serababel, Serababel neni nitna ne Salatiel, Salatiel neni nitna ne Neri;  
\v 28 Neri neni nitna ne Melkai, Melkai neni nitna ne Adai, Adai neni nitna ne Kosam, Kosam neni nitna ne Elmadam, Elmadam neni nitna ne Era;  
\v 29 Era neni nitna ne Josua, Josua neni nitna ne Eliser, Eliser neni nitna ne Jorim, Jorim neni nitna ne Matat, Matat neni nitna ne Levi;  
\v 30 Levi neni nitna ne Simion, Simion neni nitna ne Juda, Juda neni nitna ne Josep, Josep neni nitna ne Jonam, Jonam neni nitna ne Eliakim;  
\v 31 \x * \xo 3:31 \xt 2 Sml 5:14\x*Eliakim neni nitna ne Melia, Melia neni nitna ne Mena, Mena neni nitna ne Matata, Matata neni nitna ne Natan, Natan neni nitna ne Devit;  
\v 32 \x * \xo 3:32 \xt 1 Sml 16:1-13; Rut 4:17-22\x*Devit neni nitna ne Jesi, Jesi neni nitna ne Obet, Obet neni nitna ne Boas, Boas neni nitna ne Salmon, Salmon neni nitna ne Nason;  
\v 33 \x * \xo 3:33 \xt Lur 29:35\x*Nason neni nitna ne Aminadap, Aminadap neni nitna ne Amin, Amin neni nitna ne Aanai, Aanai neni nitna ne Esron, Esron neni nitna ne Peres, Peres neni nitna ne Juda;  
\v 34 Juda neni nitna ne Jakop, Jakop neni nitna ne Aisak, Aisak neni nitna ne Abaram, Abaram neni nitna ne Tera, Tera neni nitna ne Nao;  
\v 35 Nao neni nitna ne Serak, Serak neni nitna ne Reu, Reu neni nitna ne Pelek, Pelek neni nitna ne Iba, Iba neni nitna ne Sila;  
\v 36 \x * \xo 3:36 \xt Lur 11:10-26\x*Sila neni nitna ne Kenan, Kenan neni nitna ne Apaksat, Apaksat neni nitna ne Sem, Sem neni nitna ne Noa, Noa neni nitna ne Lamek;  
\v 37 Lamek neni nitna ne Matusala, Matusala neni nitna ne Enok, Enok neni nitna ne Jare, Jare neni nitna ne Malalil, Malalil neni nitna ne Kenan;  
\v 38 \x * \xo 3:38 \xt Lur 4:25–5:32\x*Kenan neni nitna ne Enos, Enos neni nitna ne Set, Set neni nitna ne Adam, la Adam neni nitna ne Moroa.   
\c 4  
\s1 Satan Ga Lok Tong Pen  //  Ne Iesu  
\r (Mt 4:1-11; Mk 1:12-13)  
\p
\v 1 Iesu gamlong boro at ladan sen Joridan, neni ga umsu mi Loroonan Kaala. La Loroonan Kaala ga lam ka i uto at lamatbin.  
\v 2 Ap mo levenaleng ne Iesu gan mun anan, la melemu ni ga roxo. La ne Satan ga vot pasa i la ni gak lok tong pen i at lavanuet sangaun aleng.   
\p
\v 3 Satan ga lok tin, “Do nenu nitna ne Moroa, una tong i ri na luuat kusu na vee xongkide.”   
\p
\v 4 \x * \xo 4:4 \xt Lal 8:3\x*Iesu ga vorang i rin keretna, “Kopmen. Lovoang Kaala i tong i do, ‘Laradi ixo rooro xusuk mun at lakde.’”   
\p
\v 5 La ne Satan ga lok ka i upana at lavatkaana la soso mene nga ga lox ase i mi levengkot axap at na lavatbung menemen.  
\v 6 \x * \xo 4:6 \xt Mt 28:18\x*La ne Satan ga lok, “Anaba raba u mi na levengkot axap la lapnovos teren kusu unam gomgo ren. La na lempanga axap nia aga lok kaka i, la nia xa anaba raba nege tara, do nia ana soxolik ka i.  
\v 7 Anaa axav i, anaba raba u min, mo do una xis tiktikbu mi luvatgulom taram de melamgo rak la una lotu saparav ia.”   
\p
\v 8 \x * \xo 4:8 \xt Lal 6:13-14\x*Iesu ga vorang i rin keretna, “Kopmen. Lovoang Kaala i tong i do, ‘Una lotu saparap ne Moroa, Leeme Silok taram, la una gugu taba xusux i.’”   
\p
\v 9 La ne Satan ga lok ka i uto Jerusalem la ga vaxaru i ro vana at lavatlak gu at loogu laplavang, la ga lok tin, “Mo do nenu ne nitna ne Moroa, una los si basinge na loxot.  
\v 10 Mila Lovoang Kaala i tong i do,  
\q1 ‘Moroa naba tong i ri lubung angelo ren kusu dinaba lok tatao avukar u.’ \rq Sam 91:11\rq*   
\m
\v 11 La i tong box i do,  
\q1 ‘Dinaba rebeng aurur u mi lengkikngen di, kusu tuuat noxo sev asongot tekot at luxangkedek taram.’” \rq Sam 91:12\rq*   
\p
\v 12 \x * \xo 4:12 \xt Lal 6:16; 1 Ko 10:9\x*Iesu ga vorang i rin keretna, “Kopmen. Lovoang Kaala i tong i do, ‘Nemen uta lok li gat ne Moroa, Leeme Silok taram ti loklok tong pen.’”   
\p
\v 13 \x * \xo 4:13 \xt Ib 2:18; 4:15\x*At leventaangas axap ne Satan ga lok tong pen ne Iesu ren, la melemu ne Satan ga on basinge i la ga ngangais manga i kusu ti tara taaleng melemu.   
\s1 Iesu Ga Vaxaru Kaxat Lugugu Ren To Galili  
\r (Mt 4:12-17; Mk 1:14-15)  
\p
\v 14 Melemu, Iesu gamlong uto Galili, la lolos at Loroonan Kaala ga nemen teren la ga lok tooro i mi lugugu ren. Levelinga mumu ne Iesu, ga rem teles ap mo lengkot ga nemen saparap Galili.  
\v 15 Neni ga anasa limixin to xeneng at laraogu singising la limixin axap diga emi asu aleng min.   
\s1 Limixin To Nasaret Diga Sok Tixirixes Ne Iesu  
\r (Mt 13:53-58; Mk 6:1-6)  
\p
\v 16 At lara laaleng Iesu gat pas uto Nasaret, mo lemenemen ni ga silok e. La at laaleng kaala neni gat pas uto at loogu singising i ngan neni gak lok amisix i. Ni ga xatu upana kusu na us Lovoang Kaala.  
\v 17 La laradi gomgo ap mo loogu singising ga song araba i mi lugun linga at leeme vapaase ali, ne Aisaia. Ni ga valas i la ni ga long lenget ka loxot ga lok keretna.   
\q1
\v 18 “Loroonan Kaala at ne Moroa i nemen tarak, mila ira soxolik ka vam ia xusu ana vavang mi Lagale Lavavang tinedi limixin banbalo. Ira sak tiki vam ia xusu ana tong asu langas ti soxomus asu limixin di nemen at loogu xokoxo, la ana lox arepalas lengkatli atnedi luvuttadi mi lengkatli atdi i main. La ana soxomus asu limixin di baava mi laxanmumuat at na lavatkangka,  
\v 19 la ana tong asu levenaleng ne Moroa na vaxaru kaxat lugugu ti lox arooro limixin teren.”\rq Ais 61:1-2\rq*   
\p
\v 20 La ne Iesu ga vegun ka lugun linga, la ga raba i ri laradi gak lok tatao loogu, la ni ga xis kopok. Limixin axap go xeneng at loogu singising diga ven tooro ne Iesu.  
\v 21 La ni ga lok tidi xeretna, “Anaa levelinga at Lovoang Kaala ira soorun ta ningina, kerekngan tai mo mi ronga i.”   
\p
\v 22 \x * \xo 4:22 \xt Lu 3:23; Jo 6:42\x*Diga ronga ka levelinga ren la diga sangu mila levelinga ren ga sixit nunuan mun. Diga lok, “Neni nitna ne Josep mun, la kereva neni i epovo na tong i na levelinga?”   
\p
\v 23 \x * \xo 4:23 \xt Mt 4:13; Jo 2:12\x*Ni ga lok tidi, “A lok do minaba tong asu i na lavapaase poovo ria, ‘Laradi sangsanga, una lox aroo xa u.’ La minaba lok bok tia, ‘Una lok mo lempanga sangsangu nade at lemenemen taram i ngan ta ugak lox i ro Kaprenaum.’”   
\p
\v 24 \x * \xo 4:24 \xt Jo 4:44\x*La ne Iesu ga lok bok tidi, “A tong tuturun i na rinimi. Leeme vapaase ali, limixin di noxo siam ka i ro at lemenemen axa ren.  
\v 25 \x * \xo 4:25 \xt 1 Lav 17:1,7; 18:1\x*Mina ronga i na levelinga. At levenaleng at ne Elaisa, la goxopmen tara takabu at lavantun mi loxonatat maares la langsangan loroxo ga rupot ap mo lenep axap. I ruturun do buaang lempatnaa to Israel,  
\v 26 \x * \xo 4:26 \xt 1 Lav 17:8-16\x*ketla ne Moroa goxo riki ne Elaisa uto at teta atdi, ketla uto xusuk at lavatnaa boro Sarepat, at lenep silok Sidon.  
\v 27 \x * \xo 4:27 \xt 2 Lav 5:1-14\x*La buaang nedi luvuttadi mi lanmeres gu (leprosy) diga nemen go Israel at levenaleng at leeme vapaase ali ne Elaisa. Ketla ne Moroa goxo lox aroo tara atdi, ni ga lox aroo ne Naiman kusuk mun boro at lenep silok Siria.”   
\p
\v 28 Se limixin to xeneng at loogu singising diga ronga i na, diga musak aleng.  
\v 29 Diga xatu upana, la diga sar asu ne Iesu ukamang basinge mo lemenemen, la diga lok ka i uto lisigege at lakaana mo lemenemen atdi gat kis e, kusu dina lu asi min ukopok.  
\v 30 Ketla neni ga vas polo mene ro xantubu at limixin la ga onon ta.   
\s1 Iesu Ga Riki Asu Lagas Basinge Laradi  
\r (Mk 1:21-28)  
\p
\v 31 \x * \xo 4:31 \xt Lu 4:23\x*Iesu gat pas uto Kaprenaum, lara lemenemen to Galili, la ga anasa limixin at laaleng kaala.  
\v 32 \x * \xo 4:32 \xt Mt 7:28-29; Jo 7:46\x*Diga sangu aleng at levenanasa ren mila levelinga ren ga mumuat.   
\p
\v 33 \x * \xo 4:33 \xt Mt 8:29; Lu 8:28\x*Lara laradi go xeneng at loogu singising, lagas ga suxuna i, ga xup silok aleng la ga lok,  
\v 34 \x * \xo 4:34 \xt Jo 6:69\x*“Aa! Iesu boro Nasaret, lavanga salai u vara i atnama? Kereva, u vot de xusu una lok kapmek nama? Aklen i do nenu nege. Nenu Laradi Melemelengan at ne Moroa!”   
\p
\v 35 La ne Iesu ga vaase lolos ti mo lagas keretna, “Una lok pilo, la una vas su basinge na laradi!” La mo lagas ga lu asi mi nom laradi ro melamgo atdi, la ga sixisu basinge i la kopmen goxo lok kapmek toxot at labantuxu ren.   
\p
\v 36 La limixin diga sangu, la diga lok tinedi getgesara, “Kereva nom levelinga? Na laradi i vaase ri lagas, la lagas i ronga res teren. Levelinga ren i lolos la i mumuat aleng.”  
\v 37 La levelinga mumu ne Iesu ga onon at lengkot axap ap mo lenep.   
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Luvutulom At Ne Simon Pita  
\r (Mt 8:14-17; Mk 1:29-34)  
\p
\v 38 Iesu ga on basinge loogu singising la gat pas uto at loogu at ne Simon la ga vubeles teren. Luvutulom at ne Simon ga meres aleng mi liplivi, la diga tong i na ri ne Iesu.  
\v 39 Ni gat pas la ga ru puvung i, la ga vaase lolos ti nom liplivi, la liplivi ga on basinge mo latkin. La soso mun ni ga xatu kaxat upana la ga lox agagas leveluxa ridi.   
\p
\v 40 Ga ukantinao laxangking ga lok do na lotup, mo limixin diga vas kaxat eburu mi larapen tangas atdi, digak meres mi levenasen anmeres axap, diga lam ka di uto at ne Iesu. La ni ga lok li lukngen to mavana atnedi getgesara, la ga lox aroo nedi axap.  
\v 41 \x * \xo 4:41 \xt Mt 8:29; Mk 3:11-12\x*Iesu ga paase ri lubunggas la mo lubunggas bok diga vas su basinge buaang nedi limixin. La lubunggas digap kup keretna, “Nenu nitna ne Moroa!” La ne Iesu ga vaase lolos tidi la ni xopmen goxo ke xepe tara atdi gita vaase, mila digaklen i do neni Lanarong.   
\s1 Iesu Ga Vavang To At  //  Laraogu Singising  
\r (Mk 1:35-39)  
\p
\v 42 Ga maxantamak suubu, Iesu ga on basinge mo lemenemen la gat pas uto at lenep mimila. Limixin diga puse rin, la se diga vuse ka i, diga lolos do nemen ni guta vas kaxat basinge di.  
\v 43 \x * \xo 4:43 \xt Lu 8:1\x*Ketla neni ga lok tidi, “Anaba vavang bok mi Lagale Lavavang at Linintoo at ne Moroa to bok at levenmenemen petpes, mila ne Moroa ga riki ia xusu ana lox i.”  
\v 44 \x * \xo 4:44 \xt Mt 4:23\x*La neni ga vavang to at laraogu singising at lengkot axap at leme Judaia.   
\c 5  
\s1 Lorotoro At Ne Iesu Ti  //  Lavaun Pinivu Ren  
\r (Mt 4:18-22; Mk 1:16-20)  
\p
\v 1 \x * \xo 5:1 \xt Mt 13:1-2; Mk 3:9-10; 4:1\x*At lara laaleng Iesu ga tu ro loxon at lavatdan kis Genesaret. Limixin diga esi kakape kusu uto saparav i, kusu dina ronga levelinga at ne Moroa.  
\v 2 Ni ga ven legepu sepang to loxon, la luvuttadi sepsep mat no diga lok li vam du la digat gos laxatkat atdi.  
\v 3 Iesu ga los kas at lara lesepang (neni lesepang at ne Simon) la ga tong i ri ne Simon kusu na so asu lesepang uto vaxalom lixilik basinge loloxon. Simon ga lox i kuren, la ne Iesu ga xis ap mo lesepang la ga anasa limixin.   
\p
\v 4 Se neni ga vaase axap, ni ga lok ti ne Simon, “So asu lesepang taram uto vaxalom lixilik at lisimaramain, la nenu eburu mi larapen tangas taram mina lox asi laxatkat atnimi ukopok kusu mina loloa.”   
\p
\v 5 \x * \xo 5:5 \xt Jo 21:3-8\x*Simon ga lok tin, “Leeme silok, ma gugu lolos at na laaleng kanimin axap la maxo sep ka tenmat. Ketla, mo do u tong pam i, nema maba lox asi laxatkat.”   
\p
\v 6 Diga lox asi laxatkat, la laxatkat ga umsu mi laxanmat solo, la laxatkat ga lok do na rekoxorop ta.  
\v 7 La diga xalim ka larapen tangas atdi to at lara lesepang petpes kusu dina vot pasa di la dina lok tooro di. Diga vot la diga suxa buru nom legepu sepang mi laxanmat la ma lixilik diga lok do dina dong si.   
\p
\v 8-10 \x * \xo 5:8-10 \xt Mt 13:47\x*Simon Pita eburu mi larapen tangas teren, diga sangu aleng at laxanmat diga loloa xaka i. Lumdak bok at ne Sebedi, Jems mi ne Jon duga sangu aleng. Se ne Simon Pita ga ven na lavanga ga vot, neni ga xis tiktikbu mi luvatgulom teren to melamgo at ne Iesu la ga lok, “Leeme Silok, uto u basinge ia! Nia laradi xapmek!”  
\p Iesu ga lok ti ne Simon, “Nemen uta marat. I ruka i lingina una loloa ka limixin!”  
\v 11 \x * \xo 5:11 \xt Mt 19:27\x*Digatla oso mi levesepang uto loxon, la diga on basinge lempanga axap, la diga mumu asu ne Iesu.   
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Lara Laradi  
\r (Mt 8:1-4; Mk 1:40-45)  
\p
\v 12 At lara laaleng Iesu ga nemen to at lara lemenemen. La ni ga ekip tangarang mi laradi ga meres mi lanmeres gu (leprosy), mo ga umsu at labantuxu ren. Se neni ga ven ne Iesu, ni ga xis tiktikbu mi luvatgulom teren la ga sing ne Iesu, “Leeme Silok. Mo do u vara i, una lox aroo ia!”   
\p
\v 13 Iesu ga song asu mi lekngen la ga long tu ren, la ga lok tin, “A vara i. Lanmeres taram na xap ta.” La soso mun mo lanmeres ga xap basinge mo laradi.   
\p
\v 14 \x * \xo 5:14 \xt Mas 14:1-32\x*Iesu ga vaase lolos tin, “Nemen uta tong box i na ri tara, ketla unat pas uto at lamaasa, la neni na ven mumu u. Melemu una lok laramtaba ram ti ne Moroa ngan ne Moses ga tong i, kusu ti lox asuusu i ri limixin axap do nenu mo ura lox avukat ta.”   
\p
\v 15 Ketla levelinga mumu ne Iesu ga epeseves ampana uto at lengkot axap, la buaang limixin diga vot kusu dina ronga i la kusu neni na lox aroo nedi basinge levenanmeres atdi.  
\v 16 \x * \xo 5:16 \xt Mk 1:35\x*Ketla amisik neni gat pas uto at lengkot mimila, kusu na ngising.   
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Laradi Labantuxu Ren Ga Molo  
\r (Mt 9:1-8; Mk 2:1-12)  
\p
\v 17 At lara laaleng ne Iesu ga anasa. Lentaba lubung Parisi la luvuttadi loklox ase at Laulis Linga mo digat kis, diga laa boro at laramenemen axap to Galili la boro bok Judaia, la boro bok Jerusalem. Lolos at ne Moroa ga umsu ren kusu na lox aroo levenanmeres.  
\v 18 Lentaba luvuttadi digap kip lara laradi mi loora, labantuxu ren ga molo axap la diga lok tong i do, dina xip ka i uto xeneng at loogu la dina vaxamdi i ro melamgo at ne Iesu.\fig Diga lox asi laradi anmeres boro vana at lavatlak gu.|alt="4 men on roof with paralytic" src="dn00444b.tif" size="span" loc="Luk 5:17-20" copy="UBS (Dunham)" ref="Lu 5:18-19" \fig*  
\v 19 Ketla buaang nedi limixin diga umsu, la di goxo epovo kusu dina lox abeles lanmeres ukeneng. Kuren la diga xip kaka i upana at lavatlak gu, la diga lok das lenep teren, la diga lox asi lanmeres mi loora ren ukopok la diga lok li i ro melamgo at ne Iesu, kantubu at limixin.   
\p
\v 20 \x * \xo 5:20 \xt Lu 7:48\x*Se ne Iesu ga ven kisip lununu atdi, neni ga lok ti nom laradi, “Lentangas tarak, leveloklok kakapmek axap taram, a doxoma xepe i.”   
\p
\v 21 \x * \xo 5:21 \xt Lu 7:49; Ais 43:25\x*Luvuttadi loklox ase at Laulis Linga eburu mi lubung Parisi diga epaase kantubu atdi xeretna, “Nege i na laradi i paase vupu ri ne Moroa xeretna? Kopmen teta i epovo kusu na doxoma xepe laxapmek at tara. Moroa xusuk mun i epovo!”   
\p
\v 22 Iesu gaklen levendoxoma atdi la ga lok tidi, “Tila lodoxoma atnimi i ekarakat mumu na lavanga?  
\v 23 Ua levelinga kopmen na lolos ti tong i. Leveloklok kakapmek taram ara doxoma xepe vam i, kopla ana tong i do, katu kaxat la unat pas?  
\v 24 \x * \xo 5:24 \xt Jo 5:8\x*Ketla a vara i do minaklen i do, nenia, Laradi Mevana, a ruuna lolos at na lavatbung menemen kusu ti doxoma xepe leveloklok kakapmek!”  
\p La ne Iesu ga lok bok ti mo laradi xeretna, “A tong i ru, una xatu upana la una xip kaka loora ram la una vas kaxat ukolonu.”  
\v 25 La soso mun mo laradi ga xatu kaxat to melamgo atdi axap, la ga xip ka loora mikmidi ren, la gat pas ukolonu, ga emi asu mi ne Moroa.  
\v 26 Nedi axap diga sangu. La diga emi asu mi ne Moroa, la diga lok, “Lavanga vetpes dik dira ven i lingina!”   
\s1 Iesu Ga Ro Ka Ne Levi  
\r (Mt 9:9-13; Mk 2:13-17)  
\p
\v 27 Melemu at nai, Iesu ga vas kaxat basinge mo lenep la neni ga ven laradi loklok ka pilas laasen teren ne Levi, gat kis to at loogu xekepe pilas. La ne Iesu ga lok tin, “Una mumu asu ia.”  
\v 28 La ne Levi ga xatu kaxat, ga ke xepe lempanga axap teren, la ga mumu asu ne Iesu.   
\p
\v 29 La ne Levi ga lok leluxa silok to at loogu ren do ri ne Iesu, la buaang nedi luvuttadi loklok ka pilas eburu mi lentaba luvuttadi bok, mo digat kis eburu min kusu ti anan.  
\v 30 \x * \xo 5:30 \xt Lu 15:1-2\x*Lentaba atnedi lubung Parisi la lentaba bok atdi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga, diga vaase kuxurung ti lavaun pinivu at ne Iesu. Diga sue xeretna, “Tila mi anan la mi inin eburu mi luvuttadi loklok ka pilas la limixin kakapmek bok?”   
\p
\v 31 Iesu ga ronga i nom la ga lok tidi xeretna, “Limixin di lox avukat, kopmen dinak pakes ti loklok tooro, ketla nedi xusuk mun dik meres.  
\v 32 Aga rupot kusu ti ro xaka limixin bilinga kusu dina leeng, la kopmen nia a goxo rupot kusu tinedi limixin manmanton.”   
\s1 Lususue Mumu Loklok  //  Ti Mun Anan  
\r (Mt 9:14-17; Mk 2:18-22)  
\p
\v 33 Lentaba luvuttadi diga lok ti ne Iesu xeretna, “Lavaun pinivu at ne Jon din mun anan amisik, la di ngising amisik, la lavaun pinivu bok at lubung Parisi din mun anan. Ketla lavaun pinivu ram kopmen dina mun anan.”   
\p
\v 34 \x * \xo 5:34 \xt Jo 3:29\x*La ne Iesu ga vorang i ridi mi lavapaase poovo xeretna, “At loklox anarong ti leepot, lentaba at laradi epot di noxo mun anan mila laradi epot move ik lok eburu midi.  
\v 35 Ketla laaleng move naba rupot la limixin petpes dinaba lam ka laradi epot basinge lentaba ren la dinan mun anan ba ap mo levenaleng.”   
\s1 Lempapaase Poovo Mumu Levenanasa Maxat At Ne Iesu  
\p
\v 36 La ne Iesu ga vaase bok tidi mi lavapaase poovo xeretna, “Kopmen teta na balais ka loxontamon maxat kusu na sok gatgat pe lamamara at labantamon maut. Mo do neni na lox i xuren, labantamon maxat ira lok kapmek pam la kopmen na epovo bok ba xusu ata ba lok tavanga min. La nom loxontamon maxat noxo epovo xusu na lok pe avukat lamamara at loxontamon maut.”  
\v 37 La ne Iesu ga vaase bok tidi mi lavapaase poovo. Ni ga lok keretna, “Kopmen tara na soli li laxadan vaen maxat uto xeneng ti labantuxu at lavatme i maut pam. Mo do neni na lox i xuren, mo labantuxu maut naba repagam la laxadan vaen naba soli su ukamang, la labantuxu maut naba lok kapmek.  
\v 38 Laxadan vaen maxat mina soli li i at labantuxu maxat!  
\v 39 Kopmen tara i vara laxadan vaen maxat melemu do ni ira in pam laxadan vaen maut, neni ba lok, laxadan vaen maut i lox avukat tin.”   
\c 6  
\s1 Iesu Ga Paase Mumu  //  Laaleng Kaala  
\r (Mt 12:1-8; Mk 2:23-28)  
\p
\v 1 \x * \xo 6:1 \xt Lal 23:25\x*At lara laaleng kaala Iesu gat pas kantubu at leventaamang piao. La lavaun pinivu ren diga xidik kaka lempeven piao, la diga sigis i mi levengkikngen di ti lok pes labantuxu at lempiao la diga anan ba i.  
\v 2 \x * \xo 6:2 \xt Jo 5:10\x*La lentaba lubung Parisi diga lok, “Laai nom mik lox i, la mira los polo Laulis Linga, i tong i do nemen mitak lok panga keretnom at laaleng kaala?”   
\p
\v 3 \x * \xo 6:3 \xt 1 Sml 21:1-6\x*La ne Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Mina doma su at lempanga ne Devit ga lox i at laaleng neni eburu mi limixin teren diga roxo.  
\v 4 \x * \xo 6:4 \xt Mas 24:5-9\x*Neni ga vubeles uto at loogu at ne Moroa, la ga lok ka lengkongkide digam taba min ti ne Moroa, la ni ga anan i la ga raba bok lengkot ti limixin teren. La kerepmo diga los polo Laulis Linga, mila lavamaasa xusuk mun diga anan nom lengkongkide.”  
\v 5 La ne Iesu ga lok bok, “Nenia Laradi Mevana. La nenia Lamgomgo at laaleng kaala la ak lok tatao mo laaleng.”   
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Laradi Lekngen Ga Molo  
\r (Mt 12:9-14; Mk 3:1-6)  
\p
\v 6 At lara laaleng kaala manga, Iesu ga beles to xeneng at loogu singising la ga anasa. Lara laradi mo ga nemen lekngen tino ga molo.  
\v 7 \x * \xo 6:7 \xt Lu 14:1\x*Lentaba luvuttadi loklox ase at Laulis Linga la lubung Parisi digam doma i do dina lok li ne Iesu at lavapaase, la diga reven mumu i do neni naba lox aroo mo laradi at laaleng kaala.  
\v 8 \x * \xo 6:8 \xt Lu 5:22; 9:47\x*Ketla ne Iesu gaklen levendoxoma atdi, la ni ga lok ti mo laradi lekngen ga molo, “Katu kaxat la unat pas ude melamgo.” Nom laradi ga xatu kaxat la ga ru ro melamgo.   
\p
\v 9 La ne Iesu ga lok tidi, “Ana sue nimi. Lavanga salai Laulis Linga i siam min kusu ata lox i at laaleng kaala? Ti lok tooro laradi kopla ti lox asongor i? Ti lox arooro laradi kopla ti lok kapmex i?”   
\p
\v 10 Ni ga ven tangtagap tinedi axap, la ga lok ti mo laradi, “Song asu mi lakngam.” Ni ga lox i xuren, la lekngen ga lox avukat ta.  
\v 11 Ketla diga umsu mi lumukmusak la diga epaase mumu lavanga salai diba lox i ri ne Iesu.   
\s1 Iesu Ga Soxolik Ka Lasangaun Legepura Luvuttadi Vavang  
\r (Mt 10:1-4; Mk 3:13-19)  
\p
\v 12 At lara laaleng Iesu gat pas uto vana at lakaana kusu na lok lising, la ap mo laxanimin axap, neni gak lok lising teren ti ne Moroa go.  
\v 13 \x * \xo 6:13 \xt Jo 6:70\x*Se at laxangking ga losu ga maxantamak suubu, neni ga ro bubua ka lavaun pinivu ren saparav i la ga soxolik ka lasangaun legepura atnedi, mo ni ga so asen di do luvuttadi vavang.  
\v 14 Simon (ni ga so asen i do ne Pita) la neton laasen teren ne Endru; Jems, la ne Jon, Pilip la ne Batolomiu,  
\v 15 Metiu la ne Tomas, lara ne Jems bok nitna ne Alpias, la ne Simon (neni lara at libinam tadi Selot),  
\v 16 Judas, nitna ne Jems mi ne piken ne Judas Iskariot. Neni mo laradi ga song araba ne Iesu ri limixin munepen kusu dina sev amer i.   
\s1 Iesu Ga Anasa La  //  Ga Lox Aroo Limixin  
\r (Mt 4:23-25)  
\p
\v 17 La ne Iesu eburu mi lavaun pinivu ren diga si boro vana at lakaana, la ne Iesu ga ru ro at loxot mamana eburu minedi buaang limixin diga mumu asu i. Buaang nedi limixin bok mo digak lok go, boro at lengkot axap Judaia, la boro bok Jerusalem, la boro loxon bok saparap lumenemen Taia la Sidon.  
\v 18 Diga vot kusu dina ronga i la ni na lox aroo nedi basinge levenanmeres atdi. Nedi bok limixin, lubunggas ga lox asongot nedi, diga vot la ni ga riki asu lubunggas basinge di.  
\v 19 La limixin diga lok tong pen i do dina long tu ren, mila lolos ga ravasu basinge i la ga lox avukat nedi axap.   
\s1 Iesu Ga Paase Mumu Lomomo La Loklok Tuntun  
\r (Mt 5:1-12)  
\p
\v 20 Iesu ga ven ti lavaun pinivu ren la ga lok, “Nemi limixin banbalo, mina momo, mila minaba vubeles at Linintoo no vana at laxalibet.  
\v 21 \x * \xo 6:21 \xt Li 7:16-17; Sam 126:5-6; Ais 61:3\x*Nemi limixin mo mik toxo, mina momo mila minaba ruuna epovo leveluxa. Nemi limixin monga ming teng, mina lok momo mila melemu minabang longon mi lomomo.  
\v 22 \x * \xo 6:22 \xt Jo 15:19; 16:2\x*Mo do limixin kakapmek dina ven nimi mina mumu asu ia, Laradi Mevana, la dina belengatngas tinimi, la dina sok tixirixes nimi, la dina vaase kapmek tinimi, la dina lok tinimi do nemi limixin kakapmek, mina lok momo.   
\p
\v 23 Mina momo aleng do na lempanga na vot, la minat los mi lososoro, mila langsangan luunun tinimi mo i nemen tangais nimi no vana at laxalibet. Do na lempanga na vot, nemen mita lok bukbulu. Lavalabat atnedi mo limixin kakapmek diga lok bok lempanga xapmek kerepmo tinedi lavaeme vapaase ali at ne Moroa.   
\p
\v 24 \x * \xo 6:24 \xt Je 5:1\x*Ketla naba lok kapmek tinemi, mo mip novos. Mila mirap novos avukat pam at na lorooro.  
\v 25 Naba lok kapmek tinimi monga mi umsu mi laxampanga solo, atla minabak toxo! Naba lok kapmek tinimi monga mik lok momo, mila minabak lok tuntun la minang teng!  
\v 26 Naba lok kapmek tinimi, do limixin axap dina paase avukat mumu nimi, mila lavalabat atnedi mo limixin kakapmek diga paase avukat mumu nedi lavaeme vapaase ali xaxarang.”   
\s1 Loklok Ti Balamu Limixin Munepen Midi  
\r (Mt 5:38-48; 7:12a)  
\p
\v 27 La ne Iesu ga lok bok tidi xeretna, “A tong i rinimi mo ming tonga ia. Mina balamu nedi dit kis munepen minimi, la mina lok luvukat tinedi di belengatngas tinimi.  
\v 28 Mina lox anarong nedi di vaase kapmek tinimi la mina sing tinedi di metlaat minimi.  
\v 29 Mo do tara na vasa lavapaales at tara atnimi, ni na ke box i do neni na vasa bok mo lenep meo. Mo do tara na lok kaka tavanga singsiga at tara atnimi, ni na ke box i do neni na lok ka tavanga singsiga silok bok.  
\v 30 Mina raba nedi di ngising nimi ri tempanga. La do tara na lok ka tavanga do atnimi, nemen mita sing amlong tin.  
\v 31 \x * \xo 6:31 \xt Mt 7:12\x*Loklok mina lox i rinedi, i ngan mun loklok mi vara i do dina lox i rinimi.   
\p
\v 32 Mo do mi balamu xusuk mun nedi di balamu nimi, mi noxo ruuna ka loklox anarong at nom. Mila limixin kakapmek bok dik lox i xuren.  
\v 33 La mo do mina lok luvukat kusuk mun tinedi di lok luvukat tinimi, mi noxo ruuna ka loklox anarong at nom. Mila limixin bilinga bok dik lox i xuren.  
\v 34 La mo do mina raba xusuk nedi mo mi doxoma i do diba vorang i rinimi, mi noxo ruuna ka loklox anarong at nom. Mila limixin kakapmek bok pam, dim taba nedi limixin kakapmek kusu diba lok ka amlong bok lempanga ba epovo mi mo lempanga diga raba i.  
\v 35 \x * \xo 6:35 \xt Mas 25:35-36\x*Mina balamu limixin dit kis munepen minimi, la mina lok luvukat tidi. Mina raba di mi lempanga la nemen gat mita sing amlong tin. Do mina lok na lempanga avukat, minaba ruuna ka langsangan luunun, la nemi minaba ngan laxamdak at Leeme Avolo. Mila Moroa ik lox avukat tinedi limixin kopmen dinak lox avukat tin la tinedi bok dik lok laxakapmek.  
\v 36 Mina balamu limixin axap, kerekngan mun ne Temen nimi ne Moroa i balamu limixin axap.”   
\s1 Iesu Ga Paase Mumu Loklok Ti Ila Mumu Loklok  //  At Tara  
\r (Mt 7:1-5)  
\p
\v 37 \x * \xo 6:37 \xt Mt 6:14\x*La ne Iesu ga lok bok tidi xeretna, “Nemen mita ila mumu loklok at tara kusu ne Moroa noxo ila mumu loklok atnimi. Nemen mita lok li tavapaase mavana at tara, kusu ne Moroa noxo lok li tavapaase mavana atnimi. Mina doxoma xepe laxakapmek atnedi di lox i rinimi, la kerepmo ne Moroa naba doxoma xepe laxakapmek atnimi.  
\v 38 \x * \xo 6:38 \xt Mk 4:24\x*Mina raba limixin petpes mi lempanga, kusu ne Moroa naba raba nimi mi lempanga. Minaba ruuna ka langsangan luunun i umsu aleng, i ngan lempanga avukat di soli li i at levengkikngen nimi la mo axap lempanga mina sang kobot teren. Lempanga mi lox i rinedi vetpes, neni mun i nom ne Moroa naba raba i rinimi.”   
\p
\v 39 \x * \xo 6:39 \xt Mt 15:14\x*La ne Iesu ga tong asu lara lavapaase poovo tidi xeretna, “Taradi mi luxatli main teren ixo epovo kusu na sat kaka taradi bok mi luxatli main teren. Mo do neni na lox i xuren, nedu buru duba subu tup ti lamamara.  
\v 40 \x * \xo 6:40 \xt Mt 10:24-25\x*Laxamdak loklox ase kopmen dina silok ti laradi loklox ase atdi. Ketla ise do nedi axap laxamdak loklox ase dira lox axap loklox ase atdi, nedi diba epovo ba mi laradi loklox ase atdi.”   
\p
\v 41 La ne Iesu ga paase poovo bok keretna, “Nemen mita reven ti nom levendon i nemen at laxatli at neton nimi, la nemi xa kopmen mina long lenget ka loxonuna ik lok pe lengkatli atnimi.  
\v 42 Miba tong i ri neton nimi xeretna, ‘Neton nama, una mulus tinama xusu mana lok pes nom levendon at laxatli ram.’ Ketla nemi xa kopmen mina ven kibis lengkonuna ik lok pe lengkatli atnimi. Nemi luvuttadi loklok sosolom. Mina lok pes avot nom lengkonuna ik lok pe lengkatli atnimi la melemu ba, miba lok epovo ba i xusu mina lok pes ba levendon no at laxatli at neton nimi.”   
\s1 Luuna Nunuan Kopmen Na Pisik Larapeven Una Xapmek  
\r (Mt 7:16-20; 12:33-35)  
\p
\v 43 La ne Iesu ga paase poovo bok keretna, “Luuna nunuan kopmen na pisik larapeven una xapmek. La luuna xapmek kopmen na pisik tarapeven una avukat.  
\v 44 Larauna axap, limixin di ven kibis di mi larapeven una atdi di pisix i. Kopmen mina lok ka larapeven at laban arakap to at laban gagas, kopla larapeven una at luuna vaen to at tuuna gamasa mun.  
\v 45 Laradi avukat ik lox asu lununuan boro at lempanga avukat i nemen keneng at lebelen. Laradi xapmek ik lox asu laxakapmek boro at lempanga xapmek i nemen keneng at lebelen. La kerepmo lungusno at laradi i vaase asu lempanga salai i umsu at lebelen.”   
\s1 Luradi Xipkip Gu  
\r (Mt 7:21-27)  
\p
\v 46 \x * \xo 6:46 \xt Mal 1:6; Mt 7:21\x*La ne Iesu ga tong bok lavapaase poovo ridi xeretna, “Tila mi tong ia do, ‘Leeme Silok, Leeme Silok,’ ketla kopmen mina mumu asu levelinga rak?  
\v 47 Ana lox ase nimi mi tara neni ing tonga levelinga rak la ira mumu asu i.  
\v 48 Neni i ngan laradi ga vaxaru loogu. Ga sev asi lemet ukopok tinotno la gara lok li ba laraexem at nom loogu uto at laxanuat. Ladanut ga xip pot la gak ma nom loogu, ketla loogu kopmen goxo subu. Mila ni ga xip avukat tinotno i.  
\v 49 Ketla mo laradi i ronga levelinga rak la kopmen na mu asu i, neni i ngan laradi ga vaxaru loogu to at laxangka, la kopmen ni goxo vaxaru i at laxanuat. Ise ladanut gak ma nom loogu, la soso mun ga subu, la ga rem utut axap.”   
\c 7  
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Lasaxaruki At Laasesep Boro Rom  
\r (Mt 8:5-13)  
\p
\v 1 Iesu ga vaase axap mo levelinga rinedi limixin, la neni gat pas uto Kaprenaum.  
\v 2 Lara laasesep at limixin esep boro Rom mo gak lok, neni ga ruuna lasaxaruki, la neni ga vavara aleng tinotno i. Mo lasaxaruki gak meres la ma lixilik neni ga lok do na met.  
\v 3 Se nom laasesep ga ronga levelinga mumu ne Iesu, neni ga riki lentaba luvuttadi silok at leme Judaia saparap ne Iesu, kusu dina sing i do ni nat pas la na lox aroo mo lasaxaruki ren.  
\v 4 Diga vot parap ne Iesu la diga sing aleng i xeretna, “I lox avukat tinotno do una lok tooro mo laasesep,  
\v 5 mila neni i balamu aleng limixin me Judaia la neni ga raba pilas kusu na xip loogu singising atnama.”  
\v 6 Kuren la ne Iesu ga emu eburu minedi.  
\p Goxo vaxalom boro ap mo loogu, la mo laasesep ga riki lentaba larapen tangas teren kusu dina vot pasa ne Iesu. Diga tong asu levelinga at laasesep ga lok keretna, “Leeme Silok, nemen uta rupot saparav ia. Nenu u silok solo la ixo lox avukat do una beles at loogu rak,  
\v 7 la nenia axo lox avukat kusu ana vot parav u. Ketla una tong mun i la lasaxaruki rak naba lox avukat.  
\v 8 Nenia aklen i do nenu u epovo ri lox i na mila nenia a nemen maxopok at lentaba gomgo rak la lentaba bok di nemen maxopok tarak. A lok ti lara, ‘Unat pas!’ la ni it pas. A lok ti lara, ‘Ude u!’ la ni it pas saparav ia. La a lok ti lasaxaruki rak, ‘Una lox i na!’ la ni i lox i.”   
\p
\v 9 Iesu ga ronga i na levelinga, la ga sangu aleng. Neni ga ru gili la ga lok ti limixin diga mumu asu i, “A tong i rinimi do, keneng at lengkot axap Israel, a goxo long lenget tara lununu ren i silok ngan na laradi!”  
\v 10 Mo luvuttadi, laasesep ga riki nedi, digamlong uto at loogu ap mo laasesep la diga long lenget ka lasaxaruki ren mo ga lox avukat ta.   
\s1 Iesu Ga Lox Arooro Amlong Lamdak At Latkin Naa  
\p
\v 11 Melemu lixilik Iesu ga vas kaxat uto at lara lemenemen laasen teren Nain, la lavaun pinivu ren eburu minedi buaang limixin diga emu min.  
\v 12 Diga rupot go at langas povolo ap mo lemenemen. La limixin mo digap kip lara lorongan, neni leges amdak mun at labannaa, la buaang nedi limixin ap mo lemenemen digat pas eburu min.  
\v 13 \x * \xo 7:13 \xt Lu 8:52\x*Se Leeme Silok ga ven i, lebelen ga lok bukbulu aleng tin la ni ga lok ti mo labannaa, “Nemen utang teng.”   
\p
\v 14 \x * \xo 7:14 \xt Lu 8:54\x*La neni ga vas saparap mo lorongan la ga long tu at loora ren la mo luvuttadi digap kiv i, diga ru. Iesu ga lok, “Laau radi! A tong i ru do, una xatu kaxat!”  
\v 15 \x * \xo 7:15 \xt 1 Lav 17:23; 2 Lav 4:36\x*Laradi no ga met ga xis upana la ni ga vaase la ne Iesu ga lok ka i la ga raba amlong nenen min.   
\p
\v 16 \x * \xo 7:16 \xt Lu 1:68; 19:44\x*Limixin axap diga lingun la diga emi asu mi ne Moroa, la diga lok, “Langsangan leeme vapaase ali ira vot pam kantubu atdik! La ne Moroa ira vot pam kusu na lox arooro limixin teren!”  
\v 17 La na levelinga mumu ne Iesu ga epeseves ap mo lenep silok axap la at levennep petpes bok saparap Judaia.   
\s1 Jon Ga Riki Luradi Loklox Ase Ren Uto Saparap Ne Iesu  
\r (Mt 11:2-19)  
\p
\v 18 Lavaun pinivu at ne Jon diga tong mo levelinga mumu ne Iesu ri ne Jon. Neni ga ro xaka lura atdi saparav i,  
\v 19 \x * \xo 7:19 \xt Sam 40:7; Mal 3:1; Li 1:8\x*la ga riki du saparap Leeme Silok kusu duna sue i mi levelinga xeretna, “Kereva, nenu vam Lanarong, kopla tara gove manaba ngangais i?”   
\p
\v 20 Duga rupot saparap ne Iesu la duga lok, “Jon laradi sep susu, i sak tiki nema kusu mana sue u, ‘Kereva, nenu vam Lanarong, kopla tara gove manaba ngangais i?’”   
\p
\v 21 Ap mo laaleng Iesu ga lox aroo buaang nedi limixin basinge levenanmeres la ga riki asu lubunggas basinge limixin la ni ga lox arepalas bok levengkatli atnedi buaang limixin, levengkatli atdi ga main.  
\v 22 \x * \xo 7:22 \xt Ais 35:5-6\x*Neni ga vorang luradi vapaase at ne Jon mi levelinga keretna, “Munamlong la muna tong i ri ne Jon mumu lempanga mu ven i la mu ronga i. Nedi limixin mi lengkatli main, mo di reven manga. Nedi lengkangkedek atdi ga lok kapmek, mo dit pas avukat. La nedi dik meres mi lanmeres gu (leprosy), mo di lox avukat. Nedi levenbaalung i repe, ding tonga manga. La nedi diga met pam, mo di roo xat amlong. La Lagale Lavavang mo a vavang min ti limixin banbalo.  
\v 23 \x * \xo 7:23 \xt Ais 61:1; Lu 4:18\x*Naba lox avukat ti neni laradi noxo subu basinge ia, la lebelen ixo lok kapmek ti na lugugu rak.”   
\p
\v 24 La luradi ne Jon ga riki du, dugamlong, la ne Iesu ga paase ri limixin mumu ne Jon. Ni ga lok, “Nemi migat pas uto saparap ne Jon to at lamatbin, laradi salai miga doxoma i xusu miba ven i? Kereva, miga lok do miba ven laradi i lok ngan lovobeo, lamanman it mas aonen i?  
\v 25 Laradi salai migat pas la miga ven i? Kereva, miga ven laradi ga siga lavanga singsiga avukat? Kopmen. Limixin ding siga lempanga singsiga avukat la di ruuna lapnovos silok, nedi kopmen di nemen at lamatbin kerekngan ne Jon. Di nemen to at laraogu nunuan.  
\v 26 \x * \xo 7:26 \xt Lu 1:76\x*Mina tong i ria, lavanga salai migat pas kusu mina ven i? Taradi vapaase ali? I ruturun. A tong i rinimi do nemi miga ven laradi i silok ti lavaeme vapaase ali at ne Moroa.  
\v 27 Ne Jon neni laradi, Lovoang Kaala ga vaase min keretna,  
\q1 ‘Laradi vapaase rak, anaba riki amgo i ru xusu na lox agagas li langas tu.’” \rq Mal 3:1\rq*   
\m
\v 28 La ne Iesu ga lok bok, “A tong i rinimi do ne Jon neni i silok aleng tinedi limixin axap at na lavatbung menemen. Ketla do tara i lok ngan laradi gamasa la neni lanat at Linintoo at ne Moroa, neni i silok aleng ti ne Jon.”   
\p
\v 29 \x * \xo 7:29 \xt Lu 3:12\x*Limixin axap eburu mi luvuttadi loklok ka pilas diga ronga levelinga at ne Iesu. Nedi mun na limixin diga lok kaka lesep susu at ne Jon la kerepmo diga siam ka leventaangas at ne Moroa.  
\v 30 \x * \xo 7:30 \xt Mt 21:32\x*Ketla lubung Parisi eburu mi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga diga ronga xepe lesep susu at ne Jon, la kerepmo diga sok tixirixes losoxovo at ne Moroa ridi.   
\p
\v 31 La ne Iesu ga lok bok, “Limixin at na levenaleng ana vaase poovo midi mi lavanga salai?  
\v 32 Di lok ngan laxamdak mi laxaalik kakalik dit kis to at loxot etang. Lara libinam atdi dip kup ti mo libinam,  
\q1 ‘Magak pixan lengkompixan epot tinimi, ketla nemi mi goxopara na tii momo. Magak pixan lengkompixan bukbulu, ketla mi goxopara i do minang teng!’   
\m
\v 33 La ne Jon laradi sep susu ga vot, la ni ga mun anan la kopmen goxo inin laxadan vaen, la nemi miga lok do, ‘Lagas mo i nemen teren!’  
\v 34 \x * \xo 7:34 \xt Lu 15:2\x*Ketla nenia, Laradi Mevana, aga vot, la nia aga anan la aga inin la miga lok, ‘Mina ven ba na laradi! Neni lavatpanga xoxo anan, la laradi inin, la i etangas mi luvuttadi loklok ka pilas eburu mi limixin kakapmek!’  
\v 35 Ketla lugugu at ne Moroa i pisik avukat la kerepmo i lox asuusu i do losoxovo at ne Moroa i lox avukat.”   
\s1 Iesu Gat Kis To At Loogu At Ne Simon Neni La Parisi  
\p
\v 36 \x * \xo 7:36 \xt Lu 11:37\x*Lara atnedi lubung Parisi ga lam kaka ne Iesu kusu na anan eburu min. Iesu ga beles to xeneng at loogu ren la ga xis kusu ti anan.  
\v 37 \x * \xo 7:37 \xt Mt 26:7; Mk 14:3; Jo 12:3\x*Lara latkin mo ga nemen ap mo lemenemen, lorooro ren gat pospa aleng. Neni ga ronga i do ne Iesu mo ga anan to at loogu ap mo laradi. Kuren la ni ga lok ka lubuxom tuntu dan teren ga umsu mi laxadan mavak.  
\v 38 La ni ga vot pasa ne Iesu la ga ru to melemu saparap luxangkedek teren, gang teng la gak lox amlu luxangkedek at ne Iesu mi levengkabilidan at luxatli ren. La ni ga ves amesemes luxangkedek at ne Iesu mi lavatkabinim at lavatlak teren, la ga nes luxangkedek teren la ga soli laxadan mavak to at nom luxangkedek teren.   
\p
\v 39 Nom laradi no ga sat kaka ne Iesu ga ven i na, la neni ga doma i xeretna, “Mo do na laradi neni leeme vapaase ali ruturun, neni gi baklen i do latkin salai mo i long tu ren la lorooro bilinga mo i nemen teren!”   
\p
\v 40 La ne Iesu ga lok tin keretna, “Simon, a ruuna lara lavanga kusu ana tong i ru.”  
\p Simon ga lok tin, “Laradi loklox ase, una tong i ria.”   
\p
\v 41 La ne Iesu ga tong lavapaase poovo mumu labalamu ap mo latkin. Ni ga lok keretna, “Lura luradi duga lok ka lempilas boro at laradi nopnovos. Lara ga lok ka lavalimo sangaun kobot (500) denarias, la mo lara lavalimo sangaun denarias.  
\v 42 Nedu eburu du goxo epovo kusu duna vorang amlong mo lempilas teren. Kuren la ni ga lok tidu do nemen duta vorang i. Ua lara atdu na, ba balamu aleng mo laradi?”   
\p
\v 43 Simon ga vorang i rin keretna, “Nia a lok do mo lara, laradi nopnovos ga doxomampe lavalimo sangaun kobot (500) denarias teren.”  
\p Iesu ga lok, “Lovoporang taram ik mokso.”   
\p
\v 44 \x * \xo 7:44 \xt Lur 18:4\x*Melemu Iesu ga rem gili uto at latkin la ga lok ti ne Simon, “Una ven i na latkin. At pas ude at loogu ram, la uxo raba ia mi taxadan kusu ti gos luxangkedek tarak. Ketla neni i gos luxangkedek tarak mi lengkabilidan at luxatli teren la neni i ves mesemes i mi lavatkabinim at lavatlak teren.  
\v 45 Nenu xopmen una nes ia, ketla se nenia a beles de xeneng, neni xopmen na molo ti nes luxangkedek tarak.  
\v 46 \x * \xo 7:46 \xt Sam 23:5\x*Uxo lok li laxadan mavak at lavatlak tarak, ketla neni i soli laxadan mavak at luxangkedek tarak.  
\v 47 Kuren la monga a tong i ru, do langsangan labalamu ren mo ira lox asuusu vam i do a doxoma xepe buaang leveloklok kakapmek teren. Mo do nege, i ruuna lamanbalamu lixilik mun i lox asuusu i do laxakapmek lixilik mun, ara doxoma xepe vam i.”   
\p
\v 48 \x * \xo 7:48 \xt Lu 5:20-21\x*La ne Iesu ga lok ti mo latkin, “Leveloklok kakapmek taram, a doxoma xepe i.”   
\p
\v 49 Lentaba luvuttadi digat kis go, diga epaase kantubu atdi xeretna, “Nege i na laradi, la neni xa i doxoma xepe laxakapmek?”   
\p
\v 50 \x * \xo 7:50 \xt Lu 8:48; 17:19; 18:42\x*Ketla Iesu ga lok ti mo latkin, “Lununu ram ira lok arooro vam u. Unat pas mi limila.”   
\c 8  
\s1 Lavakin Diga Emu Mi Ne Iesu  
\p
\v 1 \x * \xo 8:1 \xt Lu 4:43\x*Melemu at lentaba levenaleng manga, Iesu gat pas kantubu at levenmenemen silok la lengkon menemen kakalik, ga vavang mi Lagale Lavavang at Linintoo at ne Moroa. Lasangaun legepura lavaun pinivu diga emu min,  
\v 2 \x * \xo 8:2 \xt Mt 27:55-56; Mk 15:40-41; Lu 23:49\x*la lentaba lavakin bok, gano ne Iesu ga lox avukat nedi basinge levenanmeres atdi la ga riki asu lubunggas basinge di. Ne Maria (laasen bok teren ne Magdalene) gano lavanuti lubunggas ga ravasu basinge i.  
\v 3 Joana, latkin at ne Kusa, laradi gomgo gak lok tatao at loogu at ne Erodes. La ne Susana, la nedi buaang bok lavakin diga lok tooro ne Iesu eburu mi lavaun pinivu ren mi levempilas nedi digak pakes tin.   
\s1 Lavapaase Poovo At Laradi Gatlotlo Piao  
\r (Mt 13:1-9; Mk 4:1-9)  
\p
\v 4 Buaang limixin digat pot saparap ne Iesu boro at levenmenemen axap. Se diga vot eburu, Iesu ga tong lavapaase poovo ridi xeretna.\fig Langas povolo at na lemenemen|alt="Entrance into a village" src="hk00241b.tif" size="span" loc="Luk 8:1-4" copy="BFBS (Knowles)" ref="Lu 8:1" \fig*   
\p
\v 5 “Lara laradi lotlo gat pas uto xataamang kusu natlotlo piao. Lentaba levenit piao ga subu ro at langa, la limixin digat pas teren, la lavapixa diga rava pot la diga rok axav i.  
\v 6 Lentaba levenit piao ga subu ro at loxongkangka laxanuat ga nemen teren. La se diga suu kaxat, diga met ta mila mo loxongkangka goxopmen tadan teren.  
\v 7 Lentaba levenit piao ga subu ro at livin gagas, la diga suu xat eburu mi nom livin gagas. Ketla livin gagas ga itis di.  
\v 8 La lentaba levenit piao ga subu ro at loxongkangka avukat. La na levenit piao ga suu xat la ga visik laxampeven piao solo.”  
\p La ne Iesu ga lox axap mo lavapaase poovo la ga lok tidi xeretna, “Do mi ruuna levenbaalung, mina ronga avukat na levelinga.”   
\s1 Lavasuun At  //  Levempapaase Poovo  
\r (Mt 13:10-17; Mk 4:10-12)  
\p
\v 9 Lavaun pinivu diga sue ne Iesu do ua lavasuun ap mo lavapaase poovo.  
\v 10 La ne Iesu ga lok tidi, “Moroa ira raba vam nimi mi lakleklen at Linintoo ren, gano ga nemen alipe. Ketla tinedi limixin petpes levelinga mumu Linintoo i lok ngan mun lavapaase poovo xusu limixin di noxo xasep teren. I ngan levelinga at Lovoang Kaala i lok keretna,  
\q1 ‘Nedi di reven lugugu, ketla di noxo ven kibis i. Ding tonga mo levelinga, ketla di noxo xasep teren.’” \rq Ais 6:9\rq*   
\s1 Iesu Ga Soxomus Lavapaase Poovo At Laradi Gatlotlo  
\r (Mt 13:18-23; Mk 4:13-20)  
\p
\v 11 \x * \xo 8:11 \xt 1 Pi 1:23\x*La ne Iesu ga lok tidi xeretna, “Lavasuun at na lavapaase poovo i lok keretna. Levenit neni levelinga at ne Moroa.  
\v 12 Ti levenit ga subu ro at langas, i ru katling nedi ding tonga mo levelinga. Ketla ne Satan i tupot la ik lok kepe nom levelinga basinge lebelen di, kusu ti lok pes lununu atdi la di noxo lok kaka lorooro.  
\v 13 Ti levenit no ga subu ro at loxot uat, i ru katling nedi di ronga levelinga la di momo xaka i, ketla kopmen na si aleng ukeneng at lorooro atdi. Di nunu mun at loxonatat aleng la do loklok tong pen i vot, dira subu manga.  
\v 14 Ti levenit ga subu to at loxongkangka mi laxan gagas, i ru katling nedi di ronga mo levelinga. Ketla levenainbulu la lapnovos la lomomo at na lorooro i umsu xeneng atdi la ira itis lorooro atdi. La kerepmo kopmen dina visik levempanga nunuan at lorooro atdi.  
\v 15 Ti levenit no ga subu ro at loxongkangka avukat, i ru katling nedi di ronga mo levelinga la di lok li avukar i xeneng at lebelen di, mo i nunuan axap. La nedi di nemen lolos se di visik levempeven avukat.”   
\s1 Lavapaase Poovo At Lababao  
\r (Mt 5:15; Mk 4:21-25)  
\p
\v 16 \x * \xo 8:16 \xt Mt 5:15; Lu 11:33\x*La ne Iesu ga tong lavapaase poovo ridi keretna, “Kopmen teta na sox aros lababao la na vung pavaa i mi lavatbaaket kopla na lok li i maxopok at loora. Ketla neni ik lok li i ro at lenep kasep, kusu limixin diba ven losoosoo ren mo do dina beles to xeneng ap mo loogu.  
\v 17 \x * \xo 8:17 \xt Mt 10:26; Lu 12:2\x*Lempanga mumu Linintoo no ga nemen alipe rinotno, naba ravasu ti lasaxaven. La levelinga, lavasuun teren no i nemen alipe, melemu naba xasep.  
\v 18 \x * \xo 8:18 \xt Mt 25:29; Lu 19:26\x*Kuren la mina lok tatao avukat nimi, kusu ting tonga avukat levelinga at ne Moroa. Do tara na siam ka mo levelinga Moroa i raba i min, Moroa naba raba box i mi laxasep avukat at levelinga ren. Dola tara noxo siam ka levelinga at ne Moroa, Moroa naba lok pes bok laxasep kakalik teren, keke i do neni i doxoma i do im tebeng i.”   
\s1 Luvutneton Mi Nenen Ne Iesu  
\r (Mt 12:46-50; Mk 3:31-35)  
\p
\v 19 Nenen ne Iesu mi luvutneton diga vot pasa i, ketla di goxo epovo kusu dinat pas saparav i mila limixin diga umsu.  
\v 20 Lara laradi ga lok ti ne Iesu, “Nenam eburu mi luvutnetam no di tu kamang la di vara i do dina epaase eburu minu.”   
\p
\v 21 Ketla ne Iesu ga lok tidi axap keretna, “Nedi mun ding tonga levelinga at ne Moroa la di mumu asu i, nedi mun luvutnaga mi luvutnetak.”   
\s1 Iesu Ga Lox Amila Lamanman  
\r (Mt 8:23-27; Mk 4:35-41)  
\p
\v 22 At lara laaleng Iesu ga emu eburu mi lavaun pinivu ren la ni ga lok tidi, “Ata sen polo na lavatdan kis uto at lenep meo.” La diga los kas at lesepang la diga sen kaxat.  
\v 23 Se diga sen, Iesu ga unga. La mo langsangan lamanman ga mas lolos mo lavatdan kis, la larapotas ga luxa lesepang la ga auret do lesepang na rem gili la nedi axap dina seeve.   
\p
\v 24 Lavaun pinivu diga vot pasa ne Iesu la diga sox aus i la diga lok, “Leeme Silok, Leeme Silok! Ata seeve nga na!”  
\p Iesu ga xatu kaxat la ga vaase lolos pe lamanman mi laras ga ekapus. La duga lox atnaasan la langsangan lenmila nga ga nemen.  
\v 25 La neni ga sue lavaun pinivu ren, “Kereva, kopmen tununu atnimi?”  
\p Ketla diga sangu aleng la diga lingun la diga sue nedi getgesara, “Laradi salai na? I vaase sok lamanman la lavatdan kis la dura ronga res teren!”   
\s1 Iesu Ga Riki Asu Lubunggas Basinge Laradi  
\r (Mt 8:28-34; Mk 5:1-20)  
\p
\v 26 La ne Iesu mi lavaun pinivu ren diga rupot to loxon ap mo lavatdan kis to at lenep Gerasa, na lemenemen ga nemen saparap lavatdan kis Galili.  
\v 27 La ne Iesu ga vas su uloxon la ni ga ekip tangarang mi lara laradi me go ap mo lemenemen, lubunggas ga nemen teren. Buaang levenmaares neni gak lok beleben mene, la ni goxo nemen to xolonu. Ketla neni ga nemen amisik to at levenbuang digak mikmit labarongan e.  
\v 28 Se neni ga ven ne Iesu, ni ga xup silok la ga xis tiktikbu mi luvatgulom teren to melamgo ren, la gap kup silok ti ne Iesu, “Iesu, Nitna Leeme Avolo, ne Moroa! Lavanga salai u vara i do una lox i ria? A sing u do nemen uta lox asongot aleng ia!”  
\v 29 Ni ga tong i na mila ne Iesu ga tong pam i ri lagas kusu na vas su basinge i. Buaang laxanaleng na lagas ga sep kapmex i la ap mo levenaleng neni ga nemen maxopok at loklok tatao at limixin, diga xoxo lukngen la luxangkedek teren mi lemparoos sen. Ketla neni ga baba koxorop nom lemparoos sen la lagas ga sasat ka i uto at lenep goxopmen tempanga ren.   
\p
\v 30 Iesu ga sue i, “Nege laasen taram?”  
\p La ni ga lok, “Laasen tarak ne Buaang.” Mila buaang lubunggas diga beles pam teren.  
\v 31 La mo lubunggas diga ngising ne Iesu do nemen neni guta sak tiki di uto at lemeroon.   
\p
\v 32 Buaang laxanbo mo diga nemen auret, diga anan to at lakaana. Lubunggas diga sing ne Iesu kusu na riki asu di uto at nom laxanbo. La ni ga ke aonon di.  
\v 33 La lubunggas diga sixisu basinge nom laradi la diga vubeles uto xeneng at nom lababo. La nedi axap nom laxanbo diga sixisi at lakaana la diga los tup ukopok at lavatdan kis la diga xong axap.   
\p
\v 34 Luvuttadi digak lok tatao mo laxanbo diga ven i na, la diga sixit kaxat la diga tong aonon na levelinga ri mo limixin to at lemenemen atdi la ri limixin to at lentaba lengkot petpes bok.  
\v 35 La limixin digat pas kusu dina ven mo lavanga ga vot. Diga vot pasa ne Iesu la diga long lenget mo laradi, lubunggas ga vas su basinge vam i, mo gat kis saparap luxangkedek at ne Iesu, ga siga lempanga singsiga la lodoxoma ren ga xasep ta, la diga marat.  
\v 36 Nedi diga ven i na diga tong ri limixin do mo laradi ga lox avukat kereva.  
\v 37 La nom limixin ap mo lenep Gerasa diga sing ne Iesu kusu na onon ta, mila diga marat aleng. La ne Iesu ga los kas at lesepang la ga sen kaxat nga.   
\p
\v 38 La mo laradi lubunggas ga vas su basinge i, ga sing ne Iesu, “A vara i do ana emu eburu minu.”  
\p Ketla ne Iesu ga riki aonon i, ga lok,  
\v 39 “Unamlong uto xolonu la una tong na lavanga ne Moroa i lok pam i ru.” La mo laradi gat pas maxeneng at nom lemenemen axap ga tong mo lavanga ne Iesu ga lok pam i rin.   
\s1 Loolik At Ne Jairas  
\r (Mt 9:18-26; Mk 5:21-43)  
\p
\v 40 Se ne Iesu gamlong uto at lavatdan kis at lenep menak, buaang limixin diga paase momo min, mila nedi axap diga ngangais i.  
\v 41 Ap mo mun loxonaleng lara laradi, laasen teren ne Jairas ga vot. Neni laradi gomgo at loogu singising me go. Ni ga xis tiktikbu mi luvatgulom teren saparap luxangkedek at ne Iesu la ga sing i xusu nat pas uto at loogu ren.  
\v 42 Mila legesolik mun teren ga lasangaun mi legepu maares teren mo ga auret kusu na met.  
\p Se ne Iesu gat pas uto at loogu at ne Jairas, buaang nedi limixin diga umsu saparav i at lengkot axap.  
\v 43 La lara latkin mo ga nemen. Lanmeres gaaling gak lox amisik teren at levenaleng axap, ga epovo at lasangaun mi legepu maares. La buaang laxampilas teren ga xap gamasa mun ti luvuttadi sangsanga, ketla kopmen teta goxo epovo kusu na lox avukar i.  
\v 44 Neni gat pas eburu mi limixin to melemu at ne Iesu la ga long tu at lungusungus at lavanga singsiga at ne Iesu la soso mun nom lanmeres ga xap ta.   
\p
\v 45 La ne Iesu ga sue di xeretna, “Nege i long tu rak?”  
\p La nedi axap diga sev apkap la ne Pita ga lok, “Leeme Silok, buaang limixin mo dit pas saparav u la mo di mumu u.”   
\p
\v 46 Ketla ne Iesu ga lok, “Lara mo i long tu rak, a suma i do lolos i sixisu basinge ia.”   
\p
\v 47 La mo latkin ga ven i do diga long lenget ka i. Kuren la ni ga vot pasa ne Iesu, ga dede la ga xis tiktikbu mi luvatgulom teren saparav i. Mo go melamgo at limixin axap, neni ga tong asu ua lavasuun teren la ni ga long tu at ne Iesu la kereva neni ga lox avukat soso mun.  
\v 48 \x * \xo 8:48 \xt Lu 7:50\x*La ne Iesu ga lok tin, “Latkin, lununu ram i lox avukar u. Unat pas at lenmila.”   
\p
\v 49 Iesu move ga paase na levelinga la lara laradi gat pas boro at loogu at laradi gomgo, ne Jairas. La ni ga lok ti ne Jairas, “Loolik taram ira met pam, la nemen uta lox angtang bok ba laradi loklox ase.”   
\p
\v 50 Ketla ne Iesu ga ronga i la ga lok ti ne Jairas, “Nemen uta marat, una nunu mun la neni naba rooro.”   
\p
\v 51 Se neni ga vot to at loogu, neni goxo siam abeles tara ukeneng at loogu xusu dita vubeles eburu min, ketla ne Pita, Jon la ne Jems la ne temen mi nenen nom loolik kusuk mun.  
\v 52 \x * \xo 8:52 \xt Lu 7:13\x*Limixin axap go digang teng la digak saxaanu ap mo loolik. La ne Iesu ga lok, “Nemen mitang teng. Loolik kopmen na met, neni mo i unga mun!”   
\p
\v 53 Diga lok kalise i mila digaklen i do loolik mo gara met pam.  
\v 54 \x * \xo 8:54 \xt Lu 7:14\x*Ketla ne Iesu ga ranga axatu i mi lekngen la ga vaase lolos keretna, “Loolik, una xatu kaxat!”  
\v 55 Loroonan teren gamlong la ni ga xatu kaxat soso mun upana. La ne Iesu ga tong i ridi xusu dina raba i mi toxompanga anan.  
\v 56 \x * \xo 8:56 \xt Mk 7:36; Lu 5:14\x*Temen mi nenen duga sangu aleng, ketla ne Iesu ga vaase lolos di do nemen di guta tong i na lavanga ri teta.   
\c 9  
\s1 Iesu Ga Riki Asu  //  Lavaun Pinivu  
\r (Mt 10:1,5-15; Mk 6:7-13)  
\p
\v 1 At lara laaleng Iesu ga ro bubua ka lasangaun legepura lavaun pinivu saparav i la ga raba nedi mi lolos kusu ti lox asu lubunggas la dina lox aroo limixin mekmeres.  
\v 2 La neni ga lok do na riki asu di xusu dina vavang mi Linintoo at ne Moroa la dina lox aroo limixin mekmeres.  
\v 3 La neni ga lok tidi, “Nemen mita xip kaka tempanga eburu minimi ri mo lavatpas. Nemen takdak, la nemen mita lok kaka teventat, la nemen teveluxa, la nemen tevempilas, la nemen bok tevempanga singsiga etara xun.  
\v 4 \x * \xo 9:4 \xt Lu 10:4-11\x*Mo do mina beles at tara toogu la limixin dina siam ka nimi, mina nemen eburu midi se minaba vas kaxat basinge mo lemenemen.  
\v 5 \x * \xo 9:5 \xt Lu 10:11\x*Mo do limixin di noxo siam ka nimi, mina on basinge nom lemenemen la mina semla xepe laxakup basinge levengkangkedek atnimi, i ngan loklok katling tidi kusu ti lox asuusu lebelemamao at ne Moroa.”\f * \fr 9:5 \ft Na loklok i lox asuusu i do ne Moroa naba raba lumumuat ti limixin ap mo lemenemen.\f*  
\v 6 La lavaun pinivu diga vas kaxat, la digat pas kantubu at lara menemen, diga vavang mi Lagale Lavavang, la diga lox aroo limixin at lengkot axap.   
\s1 Erodes Ga Rangku  
\r (Mt 14:1-12; Mk 6:14-29)  
\p
\v 7 \x * \xo 9:7 \xt Mt 16:14; Mk 8:28; Lu 9:19\x*Erodes, laradi gomgo boro Galili, ga ronga mo lempanga ga vot. La ni ga rangku aleng, mila lentaba luvuttadi mo digak lok do, “Jon, laradi sep susu mo ga roo xat amlong bok!”  
\v 8 Lentaba diga lok do ne Elaisa mo ga vot, la lentaba diga lok do lara leeme vapaase ali megano mo ga roo xat amlong ti lorooro.  
\v 9 \x * \xo 9:9 \xt Lu 23:8\x*Erodes ga lok, “Agara ra korop pam laxaka at ne Jon. Ketla nege i na laradi, mo nia a ronga i do na lok na lempanga?” La ni gak lok tong pen i do na ven ti ne Iesu.   
\s1 Iesu Ga Raba Luxa  //  Buaang Limixin  
\r (Mt 14:13-21; Mk 6:30-44; Jo 6:1-14)  
\p
\v 10 Luvuttadi vavang digamlong la diga tong i ri ne Iesu do leven gugu axap diga lox i. Neni ga sat kaka di eburu min la nedi xusuk mun diga vas kaxat uto at lara lemenemen, laasen teren Betsaida.  
\v 11 Se limixin diga ronga i na, diga mumu asu i. La neni ga siam ka di mi lomomo, la ga paase ridi mumu Linintoo at ne Moroa, la neni ga lox aroo nedi, diga meres.   
\p
\v 12 Ga ukantinao lavaun pinivu diga vot pasa i la diga lok, “Una riki aonon limixin uto xusu dibat pas uto at levenmenemen la at lengkot petpes bok la dina puse ka tempanga anan la tengkot mikmidi bok tidi, mila na loxot i mimila rino.”   
\p
\v 13 Ketla ne Iesu ga lok tidi, “Nemi xa mina raba nedi mi teveluxa kusu ti anan.”  
\p La diga vorang i xeretna, “Ma ruuna mun lavalimo lengkongkide la legepu venmat. Kereva, u vara i do manat pas la mana un kaka teveluxa rinedi na buaang limixin?”  
\v 14 Luvuttadi remes go diga epovo at lavalimo larabin sangsangaun kobot. (5000)  
\p Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren, “Mina tong i ri limixin kusu dina xis kopok at lengkonbinam tadi i epovo at lavalimo sangaun.”   
\p
\v 15 Lavaun pinivu diga lox i xuren, la diga tong i ridi do dina xis kopok.  
\v 16 Iesu ga lok kaka mo lavalimo lengkongkide la legepu venmat, la ga milik aurut uto vana at laxalibet, la ga tong avukat ti ne Moroa la ga sebex i, la ga raba lavaun pinivu min kusu dina epes i xantubu at limixin.  
\v 17 La nedi axap diga anan la diga an mais. La lavaun pinivu diga luxa lasangaun legepura leventat mi leveluxa mo diga an ake ren.   
\s1 Pita Ga Tong Asu Lununu Ren  
\r (Mt 16:13-20; Mk 8:27-30)  
\p
\v 18 At lara laaleng ne Iesu xusuk mun gat pas kusu nang sing, la lavaun pinivu diga vot pasa i. La neni ga sue di, “Limixin di lok do nenia nege?”   
\p
\v 19 \x * \xo 9:19 \xt Lu 9:7-8\x*Diga vorang i rin keretna, “Lentaba di lok do nenu ne Jon laradi sep susu. Lentaba di tong i do nenu ne Elaisa. La lentaba di tong i do nenu lara leeme vapaase ali megano mo i roo xat amlong.”   
\p
\v 20 \x * \xo 9:20 \xt Jo 6:68-69\x*La ne Iesu ga sue di, “Kereva ba nimi? Nemi mi lok do nenia nege?”  
\p Pita ga lok, “Nenu Lanarong at ne Moroa.”   
\p
\v 21 La ne Iesu ga vaase pe lolos di, do nemen di guta tong i ri tara do neni Lanarong.   
\s1 Iesu Ga Paase Mumu  //  Lanmet Teren  
\r (Mt 16:21-28; Mk 8:30–9:1)  
\p
\v 22 \x * \xo 9:22 \xt Lu 9:44; 18:32-33\x*La ne Iesu ga lok tidi, “Nenia Laradi Mevana, anaba xip losongsongot solo, la loxongkulao silok at limixin me Judaia, la lavamaasa silok la luvuttadi loklox ase at Laulis Linga dinaba sok tixirixes kepe ia. Dinaba sev amer ia, la nenia anaba roo xat amlong at laaleng sepsev avantun.”   
\p
\v 23 \x * \xo 9:23 \xt Mt 10:38; Lu 14:27\x*La neni ga lok ti mo limixin axap, “Mo do tara i vara i do na emu minia, neni na domampe lorooro axap teren, la na gagas li i xusu nap kip losongsongot at levenaleng axap, la na mumu asu ba ia.  
\v 24 \x * \xo 9:24 \xt Mt 10:39; Lu 17:33; Jo 12:25\x*Do nege i vara i do na ranga alis lorooro ren, neni naba sang apkav i. Ket do nege i soxope lorooro ren ti lok luvukat tarak, neni naba lok kaka lorooro avolo.  
\v 25 I lok kapmek do taradi na ruuna ka lempanga axap at na lavatbung menemen, la neni i subu basinge lorooro at ne Moroa.  
\v 26 \x * \xo 9:26 \xt Mt 10:33; Lu 12:9; 2 Ti 2:12\x*Mo do taradi na lok mamangan kepe ia eburu mi levelinga rak, nenia, Laradi Mevana, anaba sok tixirixes xepe i ap mo laaleng nenia ana si ukopok mi lisisixam silok tarak la lisisixam silok at ne Tamak la lubung angelo melemelengan teren.  
\v 27 Mina doxoma i na! I ruturun tinotno, a tong i rinimi do lentaba atnimi na, di noxo met se at nom laaleng dinaba ven livipisik at levelinga mumu Linintoo at ne Moroa.”   
\s1 Moroa Ga Lox Arepukus  //  Ne Iesu  
\r (Mt 17:1-8; Mk 9:2-8)  
\p
\v 28 Iesu ga vaase axap na levelinga, la melemu at lavanuan levenaleng gara volo, Iesu ga lam kaka ne Pita, ne Jon, la ne Jems eburu min. La diga urut uto vana at lakaana kusu dina ngising.  
\v 29 Ga se neni ga lok lising, lemeren axap teren ga milik gamgames, la lavanga singsiga bok teren gam games aleng!   
\p
\v 30 La ne Moses mi ne Elaisa duga rupot boro vana at laxalibet eburu mi lisisixam silok ga vung pavaa du.  
\v 31 \x * \xo 9:31 \xt Lu 9:22; 13:33\x*La duga vot pasa ne Iesu la duga epaase eburu min do neni naba lox asoorun lavapaase ali at ne Moroa do neni naba met to Jerusalem.  
\v 32 \x * \xo 9:32 \xt Jo 1:14; 2 Pi 1:16-18\x*La ne Pita eburu mi larapen tangas teren diga unga met. Ketla diga aus kaxat la diga ven lisisixam silok at ne Iesu la luradi mo duga tu eburu min.  
\v 33 Se luradi duga lok do duna on basinge ne Iesu, Pita ga lok ti ne Iesu, “Leeme Silok, i lox avukat tinotno at loklok atnama nade. Mana lok tavantun taraogu xukuxut, tara ru, tara ri ne Moses, la tara ri ne Elaisa.” Ni goxoklen tinotno i do laai mo ni ga paase min.   
\p
\v 34 Pita move ga paase, la lusugao ga ravasi la ga vung pavaa di. La lavaun pinivu diga marat aleng.  
\v 35 \x * \xo 9:35 \xt Lu 3:22\x*La levelinga ga ravasu boro xeneng at lusugao ga lok keretna, “Anaa ne Nuruk. Aga soxolik ka vam i. Minang tonga levelinga ren.”   
\p
\v 36 Ga se na levelinga ga xap, Iesu xusuk mun mo ga nemen eburu mi lavaun pinivu ren. Lavaun pinivu digak lok pilo mumu na lempanga, la di goxo tong asu i na ri teta ap mo levenaleng.   
\s1 Iesu Ga Riki Xepe Lagas Basinge Lara Lamdak  
\r (Mt 17:14-18; Mk 9:14-27)  
\p
\v 37 Ap mo manga laaleng petpes Iesu mi lavaun pinivu ren diga vas si boro vana at lakaana, la buaang limixin diga ekip tangarang mi ne Iesu.  
\v 38 La lara laradi ga xup silok to xantubu atdi nom limixin, ga lok keretna, “Leeme loklox ase! Pen i na, a sing u do una ven mumu na lamdak. Neni legesamdak mun tarak!  
\v 39 Lara lagas ing tanga tu ren la soso mun ip kup kaxat lolos la i lulu asi min uto ri laxangka. La lamdak i dede la lemeseng it kis pe lungusno ren! La na lagas ip sep amisix i la ma lixilik do na sev amer i!  
\v 40 A sing lavaun pinivu ram kusu dina riki xepe lagas uto, ketla kopmen dina epovo.”   
\p
\v 41 Iesu ga vorang i rin keretna, “Nemi limixin eburu mi lavaun pinivu, kopmen tununu atnimi! Lavanisa aleng tinotno nenia anaba xip tutu minimi? Nemi mi lox amolo ia.” La neni ga lok ti mo laradi, “Ude mi nom lamdak.”   
\p
\v 42 Se nom lamdak ga vas saparap ne Iesu, mo lagas ga sev asi i uto xopok at laxangka la ga sev adede lolos i. La ne Iesu ga vaase lolos ti nom lagas la lagas ga on basinge mo lamdak la lamdak ga lox avukat ta, la ne Iesu ga raba amlong nom lamdak ti ne temen.  
\v 43 Nom axap limixin diga sangu aleng at nom lolos silok at ne Moroa.  
\s1 Lesepsev Agepura Lavapaase At Ne Iesu Mumu  //  Lanmet Teren  
\r (Mt 17:22-23; Mk 9:30-32)  
\p Limixin move diga paase mumu lempanga axap ne Iesu gak lox i, la neni ga lok ti lavaun pinivu ren,  
\v 44 \x * \xo 9:44 \xt Lu 9:22\x*“Nemen mita domampe na levelinga ana tong i rinimi! Nenia Laradi Mevana, mo dinaba song araba ia uto ri lekngen di limixin kakapmek.”  
\v 45 \x * \xo 9:45 \xt Lu 18:34\x*Ketla lavaun pinivu di goxoklen ua lavasuun at levelinga ren. Lavasuun at nai levelinga ga lipe atdi. Kuren la di goxo xasep, la diga marat ti sue i mumu i na lavanga.   
\s1 Nege I Silok  
\r (Mt 18:1-5; Mk 9:33-37)  
\p
\v 46 \x * \xo 9:46 \xt Lu 22:24\x*La leedak ga ravasu xantubu at lavaun pinivu mumu i do nege atdi ga silok.  
\v 47 La ne Iesu gaklen lavanga salai lavaun pinivu diga doxoma mumu i. Kuren la neni ga lok kaka lara lamdak kakalik, la ga vaxaru saparav i min,  
\v 48 \x * \xo 9:48 \xt Mt 10:40\x*la ga lok tidi “Do nege i lok loklok nunuan keneng at laasen tarak ti na lamdak kakalik, neni i lok loklok nunuan tia. La do nege i lok loklok nunuan tia, neni i lok loklok nunuan ti ne Moroa, neni ga riki ia. Mila do nege i lixilik tinotno xantubu atnemi axap, neni i silok tinotno.”   
\p
\v 49 Jon ga lok, “Leeme Silok, maga ven lara laradi ga riki kepe lubunggas mi laasen taram, la maga tong i rin do na xap ta i, mila neni xopmen at libinam tadi atdik.”   
\p
\v 50 \x * \xo 9:50 \xt Mt 12:30; Lu 11:23\x*Iesu ga lok tin la tinedi bok lavaun pinivu, “Nemen mita ru vepe i, mila do nege i sep tangarang mi ne Satan, neni lentangas atdik.”   
\s1 Limixin Me Samaria Diga Lox Abulubun Kepe Ne Iesu  
\p
\v 51 \x * \xo 9:51 \xt Mk 10:32\x*Levenaleng ga sixit auret ta xusu ne Moroa naba lok kaka ne Iesu upana at laxalibet, la neni ga lox agagas lodoxoma ren la ni ga vas kaxat uto Jerusalem.  
\v 52 Ni ga riki amgo lentaba luvuttadi mi lavapaase axasep. Diga on basinge i la digat pas uto at lara lemenemen to Samaria xusu diba lox agagas li lempanga axap tin kusu ba midi e.  
\v 53 \x * \xo 9:53 \xt Jo 4:9\x*Ketla limixin me go di goxo siam kaka i, mila digaklen i do neni mo gat pas uto Jerusalem.  
\v 54 \x * \xo 9:54 \xt 2 Lav 1:9-16\x*Se ne Jems mi ne Jon luun pinivu duga ronga i na, duga lok, “Leeme Silok, u vara i do mana ro xaka laxao boro vana at laxalibet la na xotos axap na limixin?”  
\v 55 Iesu ga rem gili amlong la ga vaase sok du,  
\v 56 la digat pas manga uto at lara lemenemen petpes.   
\s1 Levenmumuat Atnedi Di Mumu Asu Ne Iesu  
\r (Mt 8:19-22)  
\p
\v 57 Digat pas ap mo langa, la lara laradi ga lok ti ne Iesu, “Anaba mumu asu u at lengkot axap unat pas teren.”   
\p
\v 58 Iesu ga lok tin, “Lubungman sio di ruuna lengkot mikmidi atdi, la lavapixa di ruuna levemposovos atdi, ketla nenia, Laradi Mevana, axo ruuna toogu kusu tia rimdi la na lok mamana ren.”   
\p
\v 59 La ne Iesu ga lok bok ti mo lara laradi vetpes, “Una mumu asu ia.”  
\p Ketla mo laradi ga lok tin, “Leeme Silok, una ke xepe be ia, kusu anat pas la anak mit ne tamak.”   
\p
\v 60 Ketla ne Iesu ga vorang i rin keretna, “Una ke nedi limixin kopmen toxot tidi xeneng at Linintoo, dinak mit limixin nedi di met pam. Unat pas at laramenemen la una vavang mi Linintoo at ne Moroa.”   
\p
\v 61 \x * \xo 9:61 \xt 1 Lav 19:20\x*Lara laradi bok ga lok tin, “Leeme Silok, aba mumu asu u, ketla una ke xepe be ia xusu ana lox abeese be lentaba rak.”   
\p
\v 62 Iesu ga lok tin, “Do tara i ru kaxat ka i xusu na gugu ria, la amisik neni ik milik amlong ti lempanga ren, neni xopmen na epovo ti lok lugugu at Linintoo at ne Moroa.”   
\c 10  
\s1 Iesu Ga Riki Aonon Lavanuti Sangaun Mi Legepura  
\p
\v 1 \x * \xo 10:1 \xt Mk 6:7\x*Melemu at nai Leeme Silok ga soxolik ka bok lavanuti sangaun mi legepura luvuttadi la ga riki aonon di, legepura, legepura, kusu dinamgo rin la dina vavang mi Lagale Lavavang uto at lengkot axap, la at levenmenemen, neni ga lok do nabat pas ue.  
\v 2 \x * \xo 10:2 \xt Mt 9:37-38; Jo 4:35\x*Neni ga paase poovo mi limixin di goxo nunu ren. Ni ga lok, “Langsangan laraamang mo ira mukun pam, ketla ixo buaang nedi luvuttadi gugu xusu ti lox abeles leveluxa ukeneng at laraogu. Kuren la mina sing laradi loklok tatao at laraamang kusu neni naba riki asu tuvuttadi xusu ti lox abeles leveluxa.  
\v 3 \x * \xo 10:3 \xt Mt 10:16\x*Minat pas uto at laramenemen! Nenia ana sak tiki nemi ngan lubungsipsip uto xantubu at lubungman atat.  
\v 4 \x * \xo 10:4 \xt Mt 10:7-14; Mk 6:8-11; Lu 9:3-5; 2 Lav 4:29\x*Nemen mita xip kaka tengkon tonomka, kopla teventat, kopla tempanga vatpas. Nemen gat mita ru at langas kusu mina paase aleng mi tara.   
\p
\v 5 Dola mina beles ukeneng at toogu, levelinga avot mina tong i xeretna, ‘Lenmila na nemen at na loogu.’  
\v 6 Mo do laradi at lenmila i nemen go ap mo loogu, mina ke nom lenmila atnimi na nemen eburu min. Mo do xopmen, mina lok kaka amlong nom lenmila basinge di.  
\v 7 \x * \xo 10:7 \xt 1 Ko 9:6-14; 1 Ti 5:18\x*Mina nemen at nom leges ogu mene nga. I lox avukat do mina anan la mina inin lempanga salai dina raba nimi min, mila laradi gugu i epovo xusu na lok kaka luunun teren. Nemi mina nemen at leges ogu mene nga ap mo lemenemen.   
\p
\v 8 \x * \xo 10:8 \xt 1 Ko 10:27\x*Mo do mina beles at temenemen silok la dina vaase momo rangarang nimi, mina anan lempanga anan dina lox agagas li i rinimi.  
\v 9 Mina lox aroo levenanmeres ap mo lemenemen, la mina lok tinedi limixin me go do, ‘Langas ti Linintoo at ne Moroa monga i auret.’  
\v 10 Ket do nemi mina beles at temenemen, la kopmen dina vaase momo rangarang nimi mi lomomo go, mina vas su uto at langas, la mina lok tidi xeretna,  
\v 11 \x * \xo 10:11 \xt Gu 13:51; 18:6\x*‘Laxakup at na lemenemen atnimi no ma vas kaka i mi lengkangkedek atnama, ma semla xepe raba nimi min, kusu ti lox asuusu lebelemamao at ne Moroa rinimi. Ketla mina doxoma i na, langas ti Linintoo at ne Moroa monga i auret!’  
\v 12 \x * \xo 10:12 \xt Lur 19:24-25; Mt 10:15; 11:24\x*A tong i rinimi do at laaleng ete, Moroa naba lox asu lumumuat ti mo limixin kakapmek to Sodom, ketla ti mo limixin tongtonga xepe, lumumuat naba silok aleng tidi.”   
\s1 Levenmenemen Kopmen  //  Di Goxo Nunu  
\r (Mt 11:20-24)  
\p
\v 13 \x * \xo 10:13 \xt Mt 11:21-23\x*La ne Iesu ga lok bok, “Naba lok kapmek aleng tinemi limixin to Korasin! La naba lok kapmek aleng bok tinemi limixin to Betsaida! Mo do na levempanga sangsangu nia ga lox i ro atnimi, dita lox i ro Taia la Sidon, gano migomgo limixin me go, nedi gita leeng pam la gita etara mun lengkontamon kapmek, la gita reevi vam laxakup at lengkot atdi kusu ti lox asuusu i do dira leeng basinge vam laxakapmek atdi!  
\v 14 At laaleng ete Moroa naba lox asuusu lumumuat ti limixin at lumenemen Taia la Sidon, ketla langsangan lumumuat naba nemen atnimi.  
\v 15 La nemi limixin to Kaprenaum! Mi vavara i do mina silok ti limixin axap, ketla ne Moroa naba sok gingin asi minimi uto at lemenemen songsongot!”   
\p
\v 16 \x * \xo 10:16 \xt Mt 10:40; Lu 9:48; Jo 5:23\x*La ne Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren keretna, “Do nege ing tonga nimi, neni ing tonga ia. La do nege i sok tixirixes nimi, i sok tixirixes ia. La do nege i sok tixirixes ia, i sok tixirixes ne Moroa ga riki ia ude.”   
\s1 Lomlong At Lavanuti Sangaun Mi Legepura  
\p
\v 17 Lavanuti sangaun mi legepura luvuttadi digamlong, diga umsu mi langsangan lomomo la diga lok, “Leeme Silok, lubunggas diga ronga res atnama mo do maga vaase lolos tidi mi laasen taram!”   
\p
\v 18 \x * \xo 10:18 \xt Jo 12:31; Li 12:8-9\x*La ne Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Nia aga ven lixitkis orong at ne Satan ga xap la ni ga subu soso boro vana at laxalibet ngan lavanga i mam.  
\v 19 \x * \xo 10:19 \xt Sam 91:13; Mk 16:18\x*Mina ronga i na. Ara raba vam nimi mi lolos, kusu minat pas mavana at laxasii la at laxan aksoxomet, la mavana bok at lolos at ne Satan la kopmen tepanga naba lox asongot nimi.  
\v 20 \x * \xo 10:20 \xt Mt 7:22; Pas 32:32; Pl 4:3; Li 3:5\x*Ketla nemen mita momo mumu i do lubunggas di ronga res atnimi. Ketla mina momo mila levenasen atnimi, Moroa ira malagan pam i ro at laxalibet.”   
\s1 Iesu Ga Lok Momo  
\r (Mt 11:25-27)  
\p
\v 21 Ap mo mun loxonaleng Loroonan Kaala ga suxuna ne Iesu mi lomomo, la ni ga lok, “Tamak, nenu Leeme Silok at laxalibet mi lavatbung menemen! A tong avukat tu mila ugara lox ase vam nedi limixin kopmen tevenasen silok atdi mi na lempanga. La uga lipe i basinge limixin leklen la limixin dokdoxoma. I ruturun, Tamak. Anai uga lox i mi lodoxoma la lomomo ram.   
\p
\v 22 \x * \xo 10:22 \xt Jo 3:35; 10:15\x*Tamak. Ura raba vam ia mi lempanga axap. Kopmen teta naklen nege lamdak taram, ketla nenu xusuk. La kopmen teta naklen nege ne Tamak, ketla nenia xusuk mun, la tinedi mun nenia a vara i xusu ana lox asuvos i ridi.”   
\p
\v 23 \x * \xo 10:23 \xt Mt 13:16-17\x*La ne Iesu eburu mi lavaun pinivu ren diga nemen kusuk la neni ga milik alu rinedi la ga lok tinedi, “I lox avukat aleng mun tinimi mi ven na lempanga!  
\v 24 \x * \xo 10:24 \xt 1 Pi 1:10\x*A tong i rinimi do buaang lavaeme vapaase ali la lavaorong diga vara i do dina ven mo lempanga nemi mira ven pam i, ketla di goxo epovo. La diga vara i do dina ronga i mo levelinga mira ronga vam i, ketla di goxo epovo.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ti Lagale Laradi Boro Samaria  
\p
\v 25 \x * \xo 10:25 \xt Mt 22:35-40; Lu 18:18\x*At lara laaleng lara laradi loklox ase at Laulis Linga ga xatu kaxat la ga doma i do na lok tong ne Iesu. Ni ga lok, “Laradi loklox ase. Nia anaba lok lavanga salai xusu ti lok kaka lorooro avolo.”   
\p
\v 26 Iesu ga lok tin, “Laulis Linga i tong i do xereva? U doma i do ua lavasuun teren?”   
\p
\v 27 \x * \xo 10:27 \xt Lal 6:5; Mas 19:18\x*La mo laradi ga vorang i rin keretna, “Mina vavara aleng Leeme Silok ne Moroa atnimi mi lebelen nimi axap, mi loroonan axap atnimi, mi lolos axap atnimi, la mi levendoxoma axap atnimi. La mina balamu mo limixin di nemen saparap nimi kerekngan pam mi balamu nimi.”   
\p
\v 28 \x * \xo 10:28 \xt Mas 18:5; Ro 10:5; Ga 3:12\x*Iesu ga vorang i rin keretna, “Lesepsepo ram ik mokso. Una lox i xuren la unaba rooro.”   
\p
\v 29 Ketla laradi loklox ase at Laulis Linga ga vara i xusu na lok li i ri lomokmokso, kuren la ni ga lok ti ne Iesu “Nege mo lara i nemen saparav ia?”   
\p
\v 30 Iesu ga vorang i rin, “Lara laradi ga vas kaxat boro Jerusalem uto Jeriko, la limixin kakapmek diga xala i. La diga sak mus pes levesingsiga ren, la digap sev i la diga on basinge i ga met aroo.  
\v 31 Ap mo mene loxonaleng lara lamaasa gat pas mu mo langas. Se neni ga ven i nom laradi, neni ga vas sengseng polo i uto at lisigege ngas.   
\p
\v 32 La lara laradi gugu at loogu laplavang, neni bok ga vas polo go, la ga ven nom laradi, la ga vas polo manga i uto at lisigege ngas.  
\v 33 Ketla leeme boro Samaria mo ga mumu ngas ga rupot saparav i, la se neni ga ven i nom laradi, lebelen ga lok mu i.  
\v 34 Ni gat pas saparav i, la ga soli laxadan momonok at lo olip eburu mi lavaen to at levenin kooxing teren, la ga is pe mo levenin kooxing mi labantamon. La neni ga xip kaka nom laradi uto at lodongki ren la ga lok kaka i uto at loogu mikmidi, la neni gak lok tatao i.  
\v 35 Ap mo laaleng petpes ni ga lok kaka legepu denarias la ga raba mo laradi gak lok tatao mo loogu min, la ni ga lok ti mo laradi gak lok tatao loogu. ‘Unak lok tatao na laradi, mo do nia anamlong bok at na langas, anaba un amlong bok lempanga ram uga lok tooro na laradi min.’”   
\p
\v 36 La ne Iesu ga lok, “At lodoxoma ram ua lara atdi na lavantun ga balamu aleng mo laradi limixin kipkip pilo diga sev i?”   
\p
\v 37 Laradi loklox ase at Laulis Linga ga vorang i rin keretna, “Mo laradi ga lok tooro i.”  
\p Iesu ga lok tin, “Una lok mun i xuren.”   
\s1 Iesu Ga Vot Pasa  //  Ne Marta Mi Ne Maria  
\p
\v 38 Iesu eburu mi lavaun pinivu ren diga mumu mo langas la digat pas uto at lara lemenemen. La lara latkin, laasen teren ne Mata, ga xup kaka di uto at loogu ren.  
\v 39 \x * \xo 10:39 \xt Jo 11:1; 12:2-3\x*Neni ga ruuna lara neton, laasen teren ne Maria, mo gat kis saparap luxangkedek at Leeme Silok la gang tonga leveloklox ase ren.  
\v 40 Ketla ne Mata gak lox angtang solo mi leven gugu neni ga lok do na lox i. Kuren la neni ga vas saparap ne Iesu la ga lok, “Leeme Silok, uxo doxoma ia do netak i ke xusux ia xusu anak lox angtang mi na lempanga? Tong i rin kusu nat pas ude la neni na lok tooro box ia!”   
\p
\v 41 Leeme Silok ga lok tin, “Mata, Mata! Lodoxoma ram ingtang solo la urak lox angtang mi laxampanga solo.  
\v 42 \x * \xo 10:42 \xt Mt 6:33\x*Ketla legesa vanga mun uk pakes tin. Maria i vara i do nang tonga leveloklox ase rak, la tara noxo lok pes i na basinge i.”   
\c 11  
\s1 Iesu Ga Lox Ase Lavaun Pinivu Ren Mi Lisingising  
\r (Mt 6:9-13; 7:7-11)  
\p
\v 1 \x * \xo 11:1 \xt Lu 5:33\x*At lara laaleng Iesu ga ngising to at lara lenep. La melemu at lisingising teren, lara lun pinivu ren ga lok tin, “Leeme Silok, una lox ase nema mi lisingising, kerekngan ne Jon ga lox ase lavaun pinivu ren.”   
\p
\v 2 Iesu ga lok tinedi, “Mo do mina sing, miba vaase xeretna, ‘Temen nema, mana lok ngangao at laasen taram. Linintoo ram na vot.  
\v 3 Unam taba nema mi leveluxa at levenaleng axap.  
\v 4 Doxoma xepe laxakapmek atnema, kerekngan nema ma doxoma xepe laxakapmek atnedi di lox i rinema. La nemen uta lok li nema ri leveloklok tong pen i lolos.’”   
\p
\v 5 La ne Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren keretna, “Dola tara atnimi nat pas uto at loogu at lentangas teren at laxanimin tubu la na lok tin, ‘Lentangas tarak, una raba ia mi tavantun tengkongkide.  
\v 6 Lentangas tarak it pas at langas babaalom, mo vam i rupot to at loogu rak, la axo ruuna teveluxa kusu ti raba i min.’   
\p
\v 7 La do lentangas taram na vorang levelinga ram to xeneng at loogu ren keretna, ‘Nemen uta lox angtang ia! Lumusmaragu dira vipe vam i, la nema loxoetemen na mara unga vam. A noxo xatu kaxat bok ba la ana raba u mi tempanga anan.’  
\v 8 \x * \xo 11:8 \xt Lu 18:5\x*A tong i rinimi, keke i do ixo xatu kaxat la ixo raba u mi lengkongkide mila neni lentangas taram. Ketla neni naba xatu kaxat la na raba u mi lempanga axap nenu uk pakes tin mila nenu xa uxo mangan kusu una ngising aptaptang i.   
\p
\v 9 Kuren la a tong i rinimi do, mina ngising, la minaba ruuna xaka i. Mina puse, la minaba vuse xaka i. Mina dipdi, la lumusmaragu naba rem suang tinimi.  
\v 10 Mila, do mina ngising ne Moroa, minaba lok kaka i. La do nemi mina puse, minaba vuse ka i, la lumusmaragu naba rem suang tinemi mi dipdi.   
\p
\v 11 Kereva, i epovo do temen lamdak na raba ne nitna mi tisii mo do neni na sing ti temat?  
\v 12 Kopla i epovo kusu neni na raba i mi laksoxomet mo do neni na sing ti taxabili kaxak? Kopmen.  
\v 13 Keke i do mi bilinga, ketla miklen i do mim taba lempanga nunuan ti laxamdak atnimi. La kerepmo ne Moroa i nemen to vana at laxalibet naba raba Loroonan Kaala tinedi di ngising i!”   
\s1 Iesu Ga Paase Mumu  //  Ne Belsebul  
\r (Mt 12:22-30; Mk 3:20-27)  
\p
\v 14 Iesu ga riki xepe lagas gak lok at laradi kopmen goxo paase. Se nom lagas ga sixisu, laradi ga lox epovo xusu na paase. Buaang limixin diga sangu.  
\v 15 \x * \xo 11:15 \xt Mt 9:34; 10:25\x*Ketla lentaba luvuttadi diga lok, “Neni i riki asu lubunggas mi lolos at ne Belsebul, leeme gomgo at lubunggas.”  
\v 16 \x * \xo 11:16 \xt Mt 12:38\x*Lentaba diga vara i xusu dina lok tong pen i, kuren la diga sue i xusu na lok tavanga sangsangu xusu ti lox asuusu i do ne Moroa ga riki i.   
\p
\v 17 Ketla ne Iesu gaklen levendoxoma atdi la ni ga tong lavapaase poovo ridi xeretna, “Dola tubung mixin di epes di ti lengkon binam tadi, la dia esep eburu minedi xa, kopmen noxo lok nunuan letuna atdi. Loxoetemen do di epes di xusu ti esep, dinaba xis epeseves.  
\v 18 Kuren la mo do ne Satan eburu mi limixin teren dina epeseves ti legepu binam tadi la dina esep, lolos teren naba nemen babaalom kereva? Mi tong i do a lox asu lubunggas mila ne Belsebul i raba ia mi lolos kusu ti lox i.  
\v 19 Mo do nia a lox asu di mi lolos at ne Belsebul, kereva ba limixin sangsanga atnimi di lox asu di? Nedi di lox asuusu i do levelinga atnimi kopmen nak mokso!  
\v 20 \x * \xo 11:20 \xt Pas 8:19\x*Ket do a lox asu di mi lolos at ne Moroa, Linintoo at ne Moroa monga ira vot pam parap nimi.   
\p
\v 21 Mo do laradi lolos na lox agagas li lempanga esep teren, la na lok tatao loogu lolos teren, mo lempanga axap teren naba nemen avukat.  
\v 22 \x * \xo 11:22 \xt Kl 2:15\x*Ket do tara taradi, lolos teren i volo i, na esep eburu min la na sev asi i, neni naba lok ka lempanga esep at nom laradi gak lok tatao loogu ren min, la na epes lempanga salai neni ga xip pilo xaka i.   
\p
\v 23 \x * \xo 11:23 \xt Lu 9:50\x*Taradi do kopmen neni atarak, neni i munepen minia. La do tara kopmen nak lok tooro ia ti xup bubua ka laxasipsip, neni i sak epeseves laxasipsip.”   
\s1 Lomlong At Lagas  
\r (Mt 12:43-45)  
\p
\v 24 Iesu ga lok keretna, “Dola lagas na sixisu basinge laradi, bat pas saasaa at lengkot, ba reven ti toxot kusu tin ti lok mamana. Mo do noxo vuse ka toxot, naba doma i xeretna, ‘Anamlong uto at no laradi, nenia aga on basinge i.’  
\v 25 La neni bamlong la na long lenget ka i do mo loxot im games la ira lox avukat pam.  
\v 26 \x * \xo 11:26 \xt Jo 5:14\x*La neni bat pas la na lok ka bok lavanuti lubunggas, lolos atdi i volo i, la dibat pas la diba vubeles ap mo laradi. Kuren la mo laradi naba nemen kakapmek tino.”   
\s1 Lomomo Ruturun  
\p
\v 27 \x * \xo 11:27 \xt Lu 1:28,42,48\x*Se ne Iesu ga vaase axap na levelinga, lara latkin to xantubu at limixin ga lok ti ne Iesu keretna, “Moroa na lox anarong latkin ga visix u la ga lox asilox u!”   
\p
\v 28 \x * \xo 11:28 \xt Lu 8:15,21\x*Ketla ne Iesu ga vorang i rin keretna, “I ruturun, ketla nedi mun di ronga levelinga at ne Moroa la di mumu asu i, Moroa naba lox anarong di.”   
\s1 Limixin Diga Sing Ne Iesu Kusu Na Lok  //  Tavanga Sangsangu  
\r (Mt 12:38-42)  
\p
\v 29 \x * \xo 11:29 \xt Mt 16:4\x*Se limixin diga umsu saparap ne Iesu, neni ga lok tidi xeretna, “Limixin at na levenaleng nedi limixin kakapmek tinotno! Di ngising ti tavanga sangsangu, ketla kopmen a noxo lok tara ridi. Ketla dina doma mumu mun leretere at ne Jona.  
\v 30 Lorooro at ne Jona neni lampoovo rinedi limixin boro Nineve. La kerepmo lugugu at Laradi Mevana neni lampoovo rinedi limixin at na levenaleng.  
\v 31 \x * \xo 11:31 \xt 1 Lav 10:1-10\x*At laaleng ete latkin gomgo boro Seba naba xatu kaxat la na tong asu laxakapmek atnimi limixin at na levenaleng, mila neni ga vas kaxat boro vaxalom tinotno xusu na ronga levenanasa at ne Solomon. Ketla a tong i rinimi do lara laradi ik lok pam kantubu atnimi, neni i silok ti ne Solomon.  
\v 32 \x * \xo 11:32 \xt Jna 3:5-10\x*At laaleng ete limixin boro Nineve dinaba ru kaxat la dina bala raba nimi, mila diga leeng basinge laxakapmek atdi at nom laaleng diga ronga ne Jona ga vavang tidi. La a tong i rinimi do lara laradi ik lok kantubu atnimi neni i silok ti ne Jona.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ti Laxasep I Nemen Keneng At Labantuxu  
\r (Mt 5:16; 6:22-23)  
\p
\v 33 \x * \xo 11:33 \xt Mk 4:21; Lu 8:16\x*La ne Iesu ga lok keretna, “Kopmen taradi na sox aros lababao la na lok li alipe i xopla na lok li i ro maxopok at lavatbaaket. Ketla neni i lok li i ro at loxot lababao i tu e, kusu limixin diba reven at laxasep teren do dina beles.  
\v 34 Lengkatli atnimi i ngan laxasep ti lorooro atnimi. Dola lengkatli i reven ti lempanga avukat, lorooro atnimi mo naba umsu mi laxasep. Ket do lengkatli atnimi i reven ti lempanga xapmek, lorooro atnimi naba nemen at lamain.  
\v 35 Mina lok tatao avukat nimi, kusu lorooro axap atnimi noxo umsu mi lamain.  
\v 36 Do lorooro axap atnimi naba umsu mi laxasep, la kopmen tekot main go xeneng teren, nom lorooro axap taram nabam games, kerekngan mun lababao i lox axasep labantuxu mi losoosoo ren.”   
\s1 Laxakapmek At Lubung Parisi  
\r (Mt 23:1-36; Mk 12:38-40)  
\p
\v 37 \x * \xo 11:37 \xt Lu 7:36; 14:1\x*Se ne Iesu ga vaase axap, lara atdi lubung Parisi ga lam ka i xusu na anan eburu min. La neni ga vubeles ukeneng at loogu la ga xis kopok kusu dina anan.  
\v 38 Mo la Parisi ga rakdu aleng mila neni ga ven ne Iesu kopmen goxo gos avot be lukngen kusu ti anan.   
\p
\v 39 \x * \xo 11:39 \xt Mt 15:2\x*La Leeme Silok ga lok tin, “Nemi lubung Parisi mi gos anunuan no maxamang at lakap inin mi lavanga tingtigon, ketla no maxeneng atnimi, nemi mi umsu mi loklok ti belegaao la loklok kakapmek petpes bok.  
\v 40 Nemi limixin tangtangku! Kereva, kopmen ne Moroa goxo rudum i no maxamang la no bok maxeneng?  
\v 41 Ketla mina raba lempanga salai no i nemen at lengkap mi levempelet atnimi tinedi limixin banbalo, la lorooro atnimi naban manton.   
\p
\v 42 Naba lok kapmek tinotno rinimi, lubung Parisi! Mim taba ne Moroa mi loxot i sev asangaun at lempanga atnimi, i ngan levengkuma mi leveloombo la lempanga vetpes bok. Ketla nemi mi sok tixirixes loklok manmanton la lavavara ri ne Moroa. Anai nemi mina lox i, la nemen mita sok tixirixes nom loklok ti raba ne Moroa mi lenep avot at lasangaun at lempanga.   
\p
\v 43 Naba lok kapmek tinotno tinimi lubung Parisi, mila mi vavara aleng lengkot kitkis to melamgo at limixin keneng at laraogu singising. La mi vavara i do limixin dina seega rangarang nemi mi loklok ngangao ro at lengkot etang.   
\p
\v 44 Naba lok kapmek tinotno rinimi! Nemi mi lok ngan lara maaut kopmen di goxo lok katling di, la limixin dit pas teren la kopmen dinaklen laxakapmek ik lok teren.”   
\p
\v 45 Lara laradi loklox ase at Laulis Linga ga lok ti ne Iesu, “Leeme loklox ase, ise nenu u tong i na, nenu u vaase sok bok nama.”   
\p
\v 46 Iesu ga vorang i rin keretna, “Naba lok kapmek tinotno bok tinimi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga. Mila mi lok li levenaknixip melemu at levenantuno atdi limixin, la i lolos aleng kusu dinap kiv i. Ketla nemi xa kopmen mina song asu lixilik mi tanatsivisip atnimi xusu mina lok tooro di tip kip mo levenaknixip.   
\p
\v 47 Naba lok kapmek tinotno rinimi! Mila miga lok lara maaut nunuan kusu ti lavaeme vapaase ali megano, ua lavalabat atnimi diga sev amet di.  
\v 48 La kerepmo nemi mi lox asuusu i do, nemi xa miga siam ap mo laxakapmek lavalabat atnimi diga lox i. Mila diga sev amet lavaeme vapaase ali, la nemi miga lok li simen to mavana at lara maaut tidi.  
\v 49 Kuren la ne Moroa mi lakleklen silok teren ga lok, ‘Nia anaba riki lavaeme vapaase ali la luvuttadi vavang, la lentaba atdi dinaba sev amet di la lentaba dinaba lox asongot di.’  
\v 50 Kuren la limixin at nai levenaleng dinabap kip langsangan lumumuat mumu laniu at lavaeme vapaase ali axap. Ga ruka i at laaleng at ne Moroa ga rudum li na lavatbung menemen,  
\v 51 at laniu at ne Abel ga se at laniu at ne Sakaria. No lavalabat atnimi diga sev amer i ro xantubu at loxonin laplavang la loxot i xaala. I ruturun tinotno. A tong i rinimi do limixin at na levenaleng dinabap kip langsangan lumumuat mumu nedi axap!   
\p
\v 52 Naba lok kapmek tinotno rinimi, luvuttadi loklox ase at Laulis Linga! Nemi xa mi rebeng alis lolos levelinga at ne Moroa i tong asu langas ti ruuna ka lorooro. Ketla nemi xa kopmen mina xasep teren, la mi lok pe nedi di lok do dina lok kaka i.”   
\p
\v 53 Se ne Iesu ga vas kaxat basinge mo loxot, luvuttadi loklox ase at Laulis Linga la lubung Parisi diga ruka i xusu dina ven i ngan laradi munepen la dina sue i mi laxasusue.  
\v 54 \x * \xo 11:54 \xt Lu 20:20\x*La kerepmo diga puse ngas kusu dina lok li ne Iesu at lavapaase silok mo do ni na tong kapmek toxolinga.   
\c 12  
\s1 Lavapaase Mumu Laxaxarang At Lubung Parisi  
\r (Mt 10:26-27)  
\p
\v 1 Ap mo laaleng buaang nedi limixin diga vot buru, la diga umsu aleng, la diga epas gat. La ne Iesu ga vaase avot ti lavaun pinivu ren keretna, “Mina lok tatao avukat nimi basinge liis (yeast)\f * \fr 12:1 \ft Liis i ru katling leveloklox ase at lubung Parisi mi lubung Sadiusi.\f* at lubung Parisi. Nedi luvuttadi loklok sosolom.  
\v 2 \x * \xo 12:2 \xt Mt 16:6; Lu 8:17\x*Do lavanga salai limixin dina sibo pe i, nom i naba xis asuvos. La levendoxoma alipe, nom i limixin dinabaklen axav i.  
\v 3 Mo levelinga mina tong i at lamain, limixin dinaba ronga i at laxangking tubu. Mo levelinga nemi mi vaase nemnem min to at lenbaalung at luvuttadi to xeneng at laraogu vipi pe, nom dinaba xup aonon min to mavana at lavatlak gu.”   
\s1 Nege Mo Xusu Mina  //  Marat Teren  
\r (Mt 10:28-31)  
\p
\v 4 La ne Iesu ga lok tidi xeretna, “Larapen tangas tarak! A tong i rinimi, nemen mita marat atnedi di sev amet labantuxu, ketla melemu ren kopmen di noxo epovo ti lok tavanga i lok kapmek tinimi.  
\v 5 Ana tong i rinimi do legesa radi mun minak marat teren. Minak marat at ne Moroa, melemu do ira sev amet tara, neni i ruuna bok lolos kusu na lu abeles min uto at lemenemen songsongot. I ruturun tinotno. A tong i rinimi do minak marat kusuk mun at ne Moroa.  
\v 6 Luunun at lavalimo pixa i epovo at legepu peni, ketla kopmen teta atdi ne Moroa naba domampe i.  
\v 7 \x * \xo 12:7 \xt Lu 12:24; 21:18; Gu 27:34\x*La kerepmo ne Moroa im doma mumu amisik nimi, ikleklen bok leexes at lengkabinim at lempatlak atnimi. Nemen mita marat mila luunun atnimi at lemeren ne Moroa i silok ti luunun at lavapixa.   
\p
\v 8 A tong tuturun i rinimi. Do nege i tong asu i do neni atarak to melamgo at limixin axap, nenia, Laradi Mevana, anaba tong box i do neni atarak to melamgo at lubung angelo at ne Moroa.  
\v 9 \x * \xo 12:9 \xt Lu 9:26\x*Ket do nege i tong i do i xopara ia ro melamgo at limixin la i lok do neni kopmen atarak, nenia, Laradi Mevana, anaba sok tixirixes box i ro melamgo at lubung angelo at ne Moroa.  
\v 10 Do tara na tong toxolinga bilinga mumu ia, Laradi Mevana, i epovo do ne Moroa naba doxoma xepe nom laxakapmek teren. Ketla do nege i tong levelinga i lok kapmek mumu Loroonan Kaala, ne Moroa noxo doxoma xepe nom laxakapmek teren.   
\p
\v 11 \x * \xo 12:11 \xt Mk 13:11; Lu 21:12-15\x*Do dina song araba nimi uto at laraogu singising kusu dina lok li nimi at lavapaase, kopla to melamgo at luvuttadi silok kopla to melamgo at luvuttadi amgomgo, nemen mita doxoma solo do minaba vaase pe nimi xereva xopla lavanga salai mina tong i.  
\v 12 Mila Loroonan Kaala naba lox ase nimi mi levelinga ap mo mene loxonaleng la mina vaase asu i.”   
\s1 Lavapaase Poovo At Laradi Nopnovos Gak Lok Tangtangku  
\p
\v 13 Lara laradi ro xantubu atnedi nom limixin ga lok ti ne Iesu, “Leeme loklox ase, una tong i ri netak kusu na episa lapnovos at ne temen nama ga met basinge i xantubu atnama.”   
\p
\v 14 Iesu ga vorang i rin keretna, “Leeme, kopmen tara ga raba ia mi levelinga mumuat kusu ana ronga linga, kopla ana epes lempanga kantubu atnumu.”  
\v 15 \x * \xo 12:15 \xt 1 Ti 6:9-10\x*La ni ga vaase rinedi axap, “Mina reven avukat, la mina lok tatao avukat nimi basinge lempanga at na lorooro. Mila lorooro ruturun ti laradi kopmen dina lok ka i at na lavatkangka, keke i do neni ip novos aleng.”   
\p
\v 16 Melemu ne Iesu ga tong asu lara lavapaase poovo ridi xeretna, “Lara laradi gap novos, ga ruuna loxongkangka mi laraamang gak lok teren. La nom lempanga neni gatlo li i ga visik levempeven una avukat.  
\v 17 La ni ga doma i xeretna, ‘Axo ruuna toxot kusu ti lok li na lempanga. Aba lok lavanga salai?’   
\p
\v 18 La ni ga lok, ‘Anaba lox i xeretna. Anaba ut asi laraogu lili luxa rak la ana lok taraogu silok, la anaba lok li lempeven una rak go la lentaba lempanga vetpes bok.  
\v 19 La melemu aba lok keretna. Ara ruuna vam lempanga nunuan, i epovo ria at laxanmaares solo. A ruuna ka vam lorooro nunuan, ana anan, ana inin, la ana momo!’   
\p
\v 20 Ketla ne Moroa ga lok tin, ‘Nu laradi baulang! Lingina mun at laxanimin unaba met. La nenu noxo lok kaka nom lempanga uga gagas li i ru.’”   
\p
\v 21 \x * \xo 12:21 \xt Mt 6:19-20\x*La ne Iesu ga lok bok, “Anai i lok ngan nedi di lili laxampanga solo kusu tidi, ketla to at lemeren ne Moroa kopmen di, dinap novos.”   
\s1 Nemen Mita Bulu Mu Lempanga Anan  //  La Lempanga Singsiga  
\r (Mt 6:25-34)  
\p
\v 22 La ne Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren keretna, “La kerepmo a tong i rinimi do nemen mita bulu mu leveluxa mik pakes tin kusu mina rooro, kopla mumu levesingsiga mik pakes tin kusu ti etara.  
\v 23 Lorooro i silok aleng ti leveluxa, la labantuxu i silok aleng ti levesingsiga.  
\v 24 \x * \xo 12:24 \xt Sam 147:9; Lu 12:7\x*Mina ven lavapixa. Dixotlotlo tevempeven una, la dina lili buru leveluxa. Dixo ruuna taraogu kopla tengkot lili. Ketla ne Moroa im taba di! Moroa im doma i do nemi mi silok aleng ti lavapixa.  
\v 25 Ua lara atnimi i epovo xusu na nemen at tentaba tenmaares bok do ni na doma mu solo i?  
\v 26 Mo do mixo epovo kusu mina lok na lavanga lixilik, nemen mita doma mu solo i, kusu mina ruuna ka lempanga at na lorooro.   
\p
\v 27 Mina ven lempatko i suusu, ixo gugu la kopmen nak lok tevesingsiga. Ketla a tong i rinimi do ne Solomon, gap novos aleng, ketla levesingsiga ren goxopmen goxom games ngan i na lempatko.  
\v 28 Ne Moroa axa ik paxasiga na lempatko, i ngan lempivilis mo i nemen de lingina, la kantamak dina rin asonao i ro at laxao. Kereva, Moroa ixo epovo xusu na raba nimi mi levesingsiga? Nemi limixin, lununu atnemi i lixilik aleng!  
\v 29 Kuren la nemen nimi mita doma solo i do miba an lavanga salai la mina in lavanga salai.  
\v 30 Limixin axap at na lavatbung menemen kopok di doma mu amisix i na lempanga. Ketla ne Temen nimi iklen i do nemi mik pakes ti na lempanga.  
\v 31 Nemen mita doma solo ri na, ketla mina ruuna ka avot be Linintoo at ne Moroa, la ne Moroa naba raba epovo ba nimi mi lempanga anan la lempanga singsiga.”   
\s1 Lapnovos To Vana  //  At Laxalibet  
\r (Mt 6:19-21)  
\p
\v 32 \x * \xo 12:32 \xt Lu 22:29; Li 1:6\x*La ne Iesu ga lok bok, “Limixin tarak, nemen mita marat, mila ne Temen nemi, i momo xusu naba raba nemi mi Linintoo ren.  
\v 33 \x * \xo 12:33 \xt Lu 18:22\x*Mina sesep mi lempanga atnimi la mina raba lempilas at nom lempanga rinedi limixin banbalo. La kerepmo mi noxo doma solo lengkontonom ka atnimi mo ba lok kapmek la lempilas atnimi na sonao. Ketla minaba ruuna ka lapnovos tinimi ro vana at laxalibet.\fig Lapnovos mina sesep min.|alt="wealthy things–bowels, jewelry" src="hk00144b.tif" size="col" loc="Luk 12:32-34" copy="BFBS (Knowles)" ref="Lu 12:33" \fig*  
\v 34 Mina lox i xuren mila lorooro axap atnimi naba lok mu lapnovos atnimi.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ti Luvuttadi Gugu Diga Gagas  
\p
\v 35 \x * \xo 12:35 \xt Pas 12:11; Mt 25:1-13\x*La ne Iesu ga lok bok, “Mina gagas ti lomlong tarak i ngan laradi i etara avarang lisingsiga la lababao ren i ngangao,  
\v 36 \x * \xo 12:36 \xt 1 Pi 1:13; Mk 13:33-36\x*kerekngan luvuttadi gugu di ngangais ti leeme silok atdi mo naba vot boro at loklox epot. Do neni na vot la nap dipdi, dinaba suang soso mun lumusmaragu rin.  
\v 37 \x * \xo 12:37 \xt Jo 13:4\x*Naba lox avukat tinedi na luvuttadi gugu do leeme silok atnedi i long lenget ka di do di tuang, la dia gagas mo do neni imlong! A tong i rinimi, do neni xa naba vaxasiga i mi labantamon maut kusu na gugu ridi, la na lox axis di ukopok la na raba panga anan di.  
\v 38 Naba lox avukat tinedi luvuttadi gugu mo do leeme silok atnedi i long lenget ka di, di gagas, mo do neni gi rupot at laxanimin tubu kopla at lerengteng kaxak!  
\v 39 \x * \xo 12:39 \xt Mt 24:43-44; 1 Ts 5:2\x*La mina xasep at nai! Mo do laradi at loogu iklen loxonaleng laradi xipkip pilo naba vot, neni noxo ke nom laradi xipkip pilo na das beles uto xeneng at loogu ren.  
\v 40 La nemi bok mina gagas mila Laradi Mevana naba vot at loxonaleng mi noxo doxoma i do ni naba vot teren.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ri  //  Laradi Gugu Avukat La  //  Laradi Gugu Kapmek  
\r (Mt 24:45-51)  
\p
\v 41 Pita ga sue ne Iesu xeretna, “Leeme Silok. Kereva, u tong i na lavapaase poovo rinema xusuk mun, kopla u doxoma i do ri limixin axap?”   
\p
\v 42 Leeme Silok ga vorang i rin keretna, “Nege mo laradi ruturun la lasaxaruki avukat? Neni mo laradi, leeme silok teren naba lok li i xusu nak lok tatao loogu ren la na raba lavasaxaruki mi lempanga anan tidi at lengkonaleng mokmokso.  
\v 43 Naba lox avukat ti mo lasaxaruki, mo do leeme silok teren nabamlong la na long lenget ka i do i lox epovo lugugu ren.  
\v 44 \x * \xo 12:44 \xt Mt 25:21,23\x*A tong tuturun i rinimi do mo leeme silok naba lok li lasaxaruki ren kusu na lok tatao lempanga vipis axap teren.   
\p
\v 45 Ket do nom lasaxaruki na doma i do, ‘Leeme silok tarak mo noxomlong soso.’ La nap sep lentaba lavasaxaruki, lavatlok eburu mi lavakin, la ira anan la ira inin la ira inin tangtangku.  
\v 46 Melemu leeme silok teren nabamlong at tara taaleng lasaxaruki ren ixo doxoma i do ni naba vot teren la at loxonaleng neni xopmen naklen i. Nom leeme silok naba sev asongot aleng nom lasaxaruki, la na lox aonon i uto at lemenemen kusu na nemen eburu minedi limixin kopmen tununu atdi.   
\p
\v 47 \x * \xo 12:47 \xt Je 4:17\x*Lasaxaruki iklen laai leeme silok teren i vara i do ni na lox i, ketla kopmen na lox agagas li i, la kopmen na lok epovo lavavara ren, neni naba lok kaka langsangan losongsongot.  
\v 48 Ket lasaxaruki do xopmen naklen laai leeme silok teren i vara i, la i lok lempanga i epovo xusu dina vixis i, leeme silok teren naba sev asongot lixilik mun i. Laradi do ne Moroa i raba i mi lempanga solo, ne Moroa naba sing i xusu na raba amlong bok tempanga solo. La ti laradi ne Moroa i raba solo i mi laxampanga, ne Moroa naba sing i mi taxampanga solo bok.”   
\s1 Iesu Ga Vot Kusu Ti Lox Aepeseves Limixin  
\r (Mt 10:34-36)  
\p
\v 49 Iesu ga lok bok, “Aga vot kusu ana lok li na lavatkangka at laxao, la nia a vara i do nom laxao na bao soso!  
\v 50 \x * \xo 12:50 \xt Mk 10:38-39\x*A ruuna lara lumumuat kusu anap kiv i, la labalak i muat aleng kusu ana lok kaka i se ana lox epovo i!  
\v 51 \x * \xo 12:51 \xt Mt 26:38; Jo 12:27\x*Kereva, mi doxoma i do aga vot kusu ana lok li lumulum at na lavatbung menemen? A tong i rinimi do a goxo vot mi lumulum, ketla mi lixitkis epeseves.  
\v 52 I ruka i lingina loxoetemen do lavalimo nedi dina epeseves, lavantun dinaba munepen mi legepura, la legepura dinaba munepen mi lavantun.  
\v 53 \x * \xo 12:53 \xt Mai 7:6\x*Luvuttemen laxamdak dinaba munepen mi laxamdak atdi, la laxamdak dinaba munepen mi luvuttemen di, la lavakin dinaba munepen mi laxaalik atdi, la laxaalik dinaba munepen mi luvutnen di. La loxoenenen, dinaba emunepen eburu minedi xa.”   
\s1 Loklok Ti Reven Kisip Levengkonaleng  
\r (Mt 16:2-3)  
\p
\v 54 Iesu ga lok bok ti limixin, “Do nemi mi ven loxontakabu i ru kaxat to at loxot laxangking it lotup e, soso mun mi lok do, larakabu mo naba vot. La i ruturun.  
\v 55 La do mi suma lamanman i laa boroxun at lamatbin, nemi mi lok, ‘A lok do nabaplivi mo.’ La i lok kuren.  
\v 56 Nemi luvuttadi loklok sosolom! Mi reven lavatbung menemen mi laxalibet la mi epovo mina tong asu na lempanga. Tila ba, mixo doxoma xibis lovotpot at Laradi Mevana?”   
\s1 Mina Lok Lumulum Mi Limixin Munepen  
\r (Mt 5:25-26)  
\p
\v 57 Iesu ga lok bok, “Tila mi xopara i do mina mumu asu loklok nunuan la mirak lok li amisik limixin at lavapaase?  
\v 58 Mo do taradi na lok li lumumuat mavana atnimi la na lok kaka nimi ri lavapaase, mina lolos kusu mina lox akmokso nom lavapaase eburu min. Mina lox i at loxonaleng mit pas mu langas, kusu neni noxo vaxaru li nimi ro melamgo at laradi rongtonga linga. La laradi rongtonga linga na song araba nimi uto at laradi rutu mu, la laradi rutu mu na lok li nimi at loogu xokoxo.  
\v 59 A tong tuturun i rinimi do mi noxo epovo xusu miba vas su basinge loogu xokoxo se do mina un axap pam luunun at nom lavapaase.”   
\c 13  
\s1 Mina Leeng Basinge Laxakapmek, Lavanga Mina Met  
\p
\v 1 Ap mo mun loxonaleng lentaba luvuttadi mo diga nemen go, diga vaase ri ne Iesu mumu lentaba luvuttadi boro Galili, ne Paelat ga sev amet di at loxonaleng digaplavang saparap ne Moroa.  
\v 2 \x * \xo 13:2 \xt Jo 9:2\x*La ne Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Mi doxoma i do mo luvuttadi boro Galili diga xapmek tinotno rinedi leme Galili, kuren la diga met kerepmo.  
\v 3 \x * \xo 13:3 \xt Sam 7:12\x*Kopmen tinotno! Ketla a tong i rinimi xeretna. Mo do mi noxo leeng basinge laxakapmek atnimi, nemi bok minaba seeve.  
\v 4 La kereva ba di nom lasangaun mi lavanuan luvuttadi to Siloam diga met at loxonaleng loogu babaalom ga subu kimit di? Mi doxoma i do nom luvuttadi diga xapmek tinotno rinedi limixin avukat diga nemen to Jerusalem?  
\v 5 Kopmen tinotno! Ketla a tong i rinimi xeretna. Mo do mi noxo leeng basinge laxakapmek atnimi, nemi bok minaba seeve.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ri Luuna Goxo Visik  
\p
\v 6 \x * \xo 13:6 \xt Mt 21:19\x*Melemu ne Iesu ga vaase ridi mi lavapaase poovo xeretna, “Lara laradi ga ruuna luuna pik ga suusu ro at laraamang vaen teren. Ni gat pas kusu na ven ti tevempeven una go ap mo luuna pik, ketla ni goxo long lenget ka tara.  
\v 7 \x * \xo 13:7 \xt Lu 3:9\x*Kuren la ni ga lok ti laradi loklok tatao at laraamang, ‘At lavantun maares axap ta, nia agat pas ude xusu ana ven ti tempeven una at na luuna pik, la axo vuse ka leveven una. Tara asi i ukopok! Tila i tu amisik la ira vaaxap lomonok at laxangka?’   
\p
\v 8 \x * \xo 13:8 \xt 2 Pi 3:9,15\x*Ketla laradi loklok tatao laraamang ga lok tin, ‘Leeme silok, una ke bok be i at na mun legesa maares. La ana xe xangkan i la ana suxa i mi taxannorang una.  
\v 9 La mo do na luuna na visik tevempeven una pik at na lamaares mavana, naba lox avukat. Mo do kopmen, i epovo do dina ra asi ba i!’”\f * \fr 13:9 \ft Na lavapaase poovo rinedi limixin me Judaia la lavanga salai naba vot parap di do di noxo visik asu teveloklok nunuan.\f*   
\s1 Iesu Ga Lox Avukat Lara Latkin At Laaleng Kaala  
\p
\v 10 At lara laaleng kaala ne Iesu ga anasa limixin to xeneng at loogu singising.  
\v 11 La lara latkin mo gak lok, lagas ga nemen teren la ga lox i la gak meres at lasangaun mi lavanuan maares. Lantuno ga kauk la ni goxo epovo xusu na tu akmokso.  
\v 12 Se ne Iesu ga ven i, neni ga ro ka i uto melamgo atdi la ga lok tin keretna, “Latkin, u lox avukat pam basinge nom lanmeres taram!”  
\v 13 Iesu ga lok li lukngen to at nom latkin la soso mun latkin ga lox akmokso lengkot teren upana la ga emi asu mi ne Moroa.   
\p
\v 14 \x * \xo 13:14 \xt Pas 20:9-10; Lal 5:13-14; Lu 6:7; Jo 5:16\x*Laradi gomgo at loogu singising ga belemamao aleng ne Iesu do ga lox aroo mo latkin at laaleng kaala. La ni ga lok ti limixin, “Lavanna aleng kusu tidik ti lok leven gugu. Kuren la minat pas ude at nom levenaleng kusu miba lok avukat basinge levenanmeres atnimi, ketla kopmen at laaleng kaala!”   
\p
\v 15 \x * \xo 13:15 \xt Lu 14:5\x*La Leeme Silok ga vorang i rin keretna, “Nemi luvuttadi loklok sosolom. At levenaleng kaala axap mi sepmus levendongki mi levenbulumaxao ro at levengkot mikmidi la mim lam kaka di xusu dina inin.  
\v 16 \x * \xo 13:16 \xt Lu 19:9\x*La kereva ba, ixo lox avukat ti lok tooro na latkin me Judaia at laaleng kaala, Satan ga lok kapmex i xerepmo at lasangaun mi lavanuan levenmaares?”   
\p
\v 17 Anaa lovoporang teren ga lox amangan nedi diga munepen min, la nedi nom limixin diga lok momo aleng at nom lavanga sangsangu ne Iesu ga lox i ap mo loxonaleng.   
\s1 Lavapaase Poovo Ti Liit Mastet I Lixilik Tinotno  
\r (Mt 13:31-32; Mk 4:30-32)  
\p
\v 18 Iesu ga sue di xeretna, “Linintoo at ne Moroa i lok ngan laai? La ana tong poovo i atla?  
\v 19 I lok ngan liit mastet, laradi ga lok kaka i la gatlo li i ro at loxongkangka ren. Liit mastet ga suu la ga vee una, la lavapixa diga xip lempotpos pixa atdi ro at lengkakan teren.”   
\s1 Lavapaase Poovo  //  Ri Liis (Yeast)  
\r (Mt 13:33)  
\p
\v 20 Melemu manga Iesu ga sue di, “Linintoo at ne Moroa ana tong poovo i atla?  
\v 21 I lok ngan liis (yeast) latkin i lok kaka i la ia lok eburu i mi loxompalava ise nom axap loxompalava i xip kaxat.”   
\s1 Lumusmaragu I Veleot  
\r (Mt 7:13-14)  
\p
\v 22 Iesu ga vas kaxat uto Jerusalem la at na lavatpas teren ni gat pas kantubu at levenmenemen silok la lengkon menemen kakalik, la ga anasa limixin.  
\v 23 La lara laradi ga sue i, “Leeme Silok. Kereva, tentaba tuvuttadi mene diba lok kaka lorooro avolo?”  
\p Iesu ga vorang i ridi xeretna,  
\v 24 \x * \xo 13:24 \xt Pl 3:12\x*“Mina lolos kusu miba beles at lumusmaragu lixilik at Linintoo at ne Moroa, mila buaang limixin diba lok tong i do dina beles ukeneng, ketla di noxo epovo.  
\v 25 \x * \xo 13:25 \xt Mt 25:10-12\x*Leeme gomgo at nom loogu naba xatu kaxat la na vi pe lumusmaragu. La do nemi mina tu ro maxamang la minap dipdi la minak lok, ‘Leeme Silok. Suang lumusmaragu rinama!’  
\p Ketla neni naba lok tinimi, ‘Axoklen nimi, la axoklen i do meva nemi.’   
\p
\v 26 La miba vorang amlong i rin keretna, ‘Maga anan la maga inin eburu minu, la uga anasa nama ro at levenmenemen atnama!’   
\p
\v 27 \x * \xo 13:27 \xt Sam 6:8\x*Ketla neni naba lok manga, ‘Axoklen nimi la axoklen i do meva nemi. Uto nimi basinge ia, nemi limixin bilinga!’   
\p
\v 28 \x * \xo 13:28 \xt Mt 8:11-12\x*Minaba lok lerengteng silok la minaba rungur ivivilis ap mo laaleng minaba ven ne Abaram, la ne Aisak, la ne Jakop la nedi lavaeme vapaase ali ro at Linintoo at ne Moroa, ketla nemi xa dinaba lu asu minimi.  
\v 29 \x * \xo 13:29 \xt Sam 107:3; Lu 14:15\x*Limixin dinabat pas boro at lengkot axap at lavatbung menemen la dinat kis eburu mi ne Moroa at Linintoo ren.  
\v 30 \x * \xo 13:30 \xt Mt 19:30\x*I ruturun do nege nedi monga di lok ngan lempanga gamasa, dinaba ruuna ka levenasen silok. La nedi monga di ruuna levenasen silok, dinaba lok ngan lempanga gamasa.”   
\s1 Iesu Ga Lox Asu Labalamu Ren Ti Limixin To Jerusalem  
\r (Mt 23:37-39)  
\p
\v 31 Ap mo laaleng lentaba atnedi lubung Parisi diga vot pasa ne Iesu la diga lok tin, “Una vas su basinge na lenep la unat pas uto at tengkot petpes, mila ne Erodes i lok do na sev amer u de.”   
\p
\v 32 Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Mina vot pasa nom lavatman sio la mina tong asu levelinga rak tin do, ‘Nenia anak tiki asu lubunggas basinge limixin la anak lox avukat limixin lingina la kantamak bok, la at laaleng sepsev avantun anaba lox axap lugugu rak.’  
\v 33 Ketla nenia move anat pas at langas lingina, kantamak, la uatno. Kopmen nak mokso ri leeme vapaase ali kusu dina sev amer i ro at toxot petpes, ketla to Jerusalem mene nga.”   
\p
\v 34 La ne Iesu ga bulu aleng la ga lok bok, “Limixin me Jerusalem. Lavalabat atnimi digap sev amet lavaeme vapaase ali, la diga lulu vat nedi limixin papaase asu levelinga, ne Moroa ga riki nedi ude. Buaang levenaleng a lok do ana kok nemi mi lukngak, i ngan lavatpalak kaxak i kok laxannatnat kaxak teren, ketla mixo siam ka ia.  
\v 35 Monga Moroa i lox axap loklok tatao ren tinimi. A tong i rinimi do mi noxo ven bok ba ia, se at nom laaleng naba vot la minaba lok keretna,  
\q1 ‘Moroa i lox anarong mo laradi it pas mi laasen at Leeme Silok.’” \rq Sam 118:26\rq*   
\c 14  
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Laradi Ga Meres  
\p
\v 1 \x * \xo 14:1 \xt Lu 11:37\x*At lara laaleng kaala Iesu gat pas kusu na anan at leluxa ro at loogu at lara lamgomgo at lubung Parisi. La luvuttadi loklox ase at Laulis Linga diga reven pilo ne Iesu. Mo do neni na lox aroo taradi at laaleng kaala, diba lok li i at lavapaase.  
\v 2 Lara laradi luxangkedek teren mi lukngen ga dang, ga vot pasa ne Iesu.  
\v 3 \x * \xo 14:3 \xt Lu 6:9\x*La ne Iesu ga sue di eburu mi lubung Parisi xeretna, “Kereva, Laulis Linga atdik i tong i do ik mokso ri lox aroo limixin at laaleng kaala kopla xopmen?”  
\v 4 Ketla di goxo vorang levelinga at ne Iesu. Iesu ga lok ka mo laradi ga meres, la ga lox aroo i, la ga riki aonon i.   
\p
\v 5 \x * \xo 14:5 \xt Mt 12:11; Lu 13:15\x*La ne Iesu ga lok tidi, “Mo do tara atnimi i ruuna tamdak kopla tavatbulumaxao la i subu tup uto at lamamara at laaleng kaala. Kereva, ixo epovo xusu mina rep aurut ka i at laaleng kaala?”  
\v 6 \x * \xo 14:6 \xt Mt 22:46\x*Ketla di goxo epovo xusu dina vorang levelinga ren.   
\p
\v 7 \x * \xo 14:7 \xt Mt 23:6\x*Iesu ga long lenger i do lentaba lavaose diga xis at lengkot nunuan. Kuren la neni ga vaase poovo mu i na loklok tinedi axap. Iesu ga lok keretna,  
\v 8 \x * \xo 14:8 \xt Ler 25:6-7\x*“Dola taradi na lam kaka u uto at loklox epot, nemen utat kis to at lengkot nunuan. Lavanga tara gove i silok tu digara lam kaka vam i,  
\v 9 la laradi gomgo at leluxa naba vot la na lok tu, ‘Nemen utat kis at na loxot.’ La kerepmo uba mangan, la diba lok kaka u la una xis to at lisigege.  
\v 10 Dola tara na xup ka u uto at leluxa, unat pas la una xis to at lisigege, kusu nom laradi at leluxa naba vot la na lok tu xeretna, ‘Ude u, lentangas tarak, uto u at loxot kitkis avukat.’ Anai ba lox u la dina lok ngangao ram to melamgo atnedi lavaose.  
\v 11 \x * \xo 14:11 \xt Mt 23:12; Lu 18:14\x*Lavasuun at na lavapaase poovo i lok keretna. Do nege i lox asilox i, ne Moroa naba lox alixilix i, la do nege i lox alixilix i, ne Moroa naba lox asilox i.”   
\p
\v 12 La ne Iesu ga lok ti mo laradi ga lam kaka i uto ap mo leluxa, “Mo do una lok teluxa kanangking kopla ukantinao, nemen uta lam kaka larapen tangas taram, kopla luvutnetam kopla lentaba at libibinat taram, kopla nedi dipnovos di nemen saparav u, mila diba vorang amlong i ru, la at na langas mun uba xip kaka luunun taram ti mo lavanga uga lox i.  
\v 13 \x * \xo 14:13 \xt Lal 14:29\x*Mo do una lok leluxa, una lam kaka limixin banbalo, limixin levenantuno di i kauk, limixin labantuxu atdi i molo, la limixin katli main.  
\v 14 \x * \xo 14:14 \xt Jo 5:29\x*La ne Moroa naba lox anarong u, mila kopmen dina epovo xusu dina vorang lempanga ram. Ketla ne Moroa axa naba raba u mi luunun at laaleng limixin manmanton dinaba xatu kaxat basinge lanmet.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ri Leluxa  
\r (Mt 22:1-10)  
\p
\v 15 \x * \xo 14:15 \xt Lu 13:29\x*Lara laradi gat kis to at laanan ga ronga i na la ga lok ti ne Iesu, “Luvukat tinedi no dinabat kis at leluxa silok to xeneng at Linintoo at ne Moroa.”   
\p
\v 16 Iesu ga tong lavapaase poovo rin, “Lara laradi ga lok leluxa silok, la ni ga xup kaka buaang limixin.  
\v 17 Ap mo laaleng ti leluxa, neni ga riki lasaxaruki ren kusu na tong i ri limixin do, ‘Ude nimi, lempanga axap ira gagas pam!’   
\p
\v 18 Ketla nedi axap diga tong i rin do kopmen di noxot pas ti mo leluxa. Lara avot ga lok ti nom lasaxaruki, ‘Nia a un ka loxongkangka, la anat pas kusu ana ven be i. Una ke be ia.’   
\p
\v 19 Lara bok ga lok, ‘Nia a un ka lasangaun lempat bulumaxao la anat pas na xusu ana lok tong pen di ri lok lugugu. A sing u xusu una ke be ia.’   
\p
\v 20 \x * \xo 14:20 \xt 1 Ko 7:33\x*Leta vetpes bok ga lok, ‘Anaa vam nia epot, la at na mun lavasuun teren la nia noxot pas ti leluxa.’   
\p
\v 21 Lasaxaruki gamlong la ga tong axap na lempanga ti leeme gomgo ren. La leeme gomgo ap mo loogu ga musak teng tinotno la ga lok ti nom lasaxaruki ren, ‘Soso mene nga u, unat pas uto at larangas silok la uto at lengkonnga lixilik bok, la una lok kaka limixin banbalo, limixin levenantuno atdi i kauk la lengkatli main, la luvuttadi labantuxu atdi i molo.’   
\p
\v 22 La lasaxaruki ga lox i xuren la ga lok ti leeme gomgo xeretna, ‘Levelinga ram ara lox epovo vam i, ketla lengkonnin angavang nave ri teventaba.’   
\p
\v 23 La leeme gomgo ga lok ti lasaxaruki, ‘Unat pas uto at larangas silok la at levenngas lixilik to at laxairing la una lok kaka limixin ude xeneng, kusu loogu rak naba umsu.  
\v 24 A tong i rinimi axap do kopmen teta atdi nom limixin, nia aga xup kaka avot di ri leluxa, diba anan at leluxa rak.’”   
\s1 Loklok At Lavaun Pinivu  //  At Ne Iesu  
\r (Mt 10:37-38)  
\p
\v 25 Buaang nedi limixin diga emu eburu mi ne Iesu. La neni ga rem gili la ga lok tinedi,  
\v 26 \x * \xo 14:26 \xt Lu 18:29\x*“Dola tara i vara i xusu na mumu asu ia la ni xopmen na doma asilox ia at ne temen la nenen la latkin teren la laxamdak mi luvutneton la luvurinen, la lorooro axa ren, neni xopmen na epovo xusu neni lun pinivu rak.  
\v 27 \x * \xo 14:27 \xt Lu 9:23\x*Do nege xopmen na mulus kusu nap kip levenmumuat silok aleng la na mumu asu ia, neni xopmen na epovo xusu neni lun pinivu rak.   
\p
\v 28 Mo do tara atnimi i doxoma i do na xip toogu, neni na xis la na lox asu be luunun, do i epovo ri lox axap mo loogu.  
\v 29 Mo do ixo lox asu avukat luunun at loogu, la neni xopmen na epovo ri lox axap mo loogu, neni ia vaxaru vam laraxem teren, limixin petpes diba ven i la dibak lok kalise i.  
\v 30 Diba lok, ‘Na laradi ga vaxaru kaxat na loogu, ketla neni xopmen na epovo ri lox axav i!’   
\p
\v 31 Mo do toorong silok i gagas mi legesa sangaun larabin sangsangaun kobot (10,000) limixin teren kusu diba esep mi lara loorong, neni i ruuna legepu sangaun larabin sangsangaun kobot (20,000), neni na xis be la na doma mu i do kereva neni i epovo lolos kusu na esep mi mo lara loorong kopla xopmen.  
\v 32 Mo do xopmen, neni naba riki taradi kusu na ekip tangarang mi nom loorong, dola neni move i nemen paxalom, kusu ba sing ti lok lumulum.”  
\v 33 La ne Iesu ga lok bok, “Lavasuun at nai lempapaase poovo keretna. Dola tara xopmen na ke xepe lempanga axap teren, neni kopmen na epovo xusu neni lun pinivu rak.”   
\s1 Loxong Kakures I Ru Katling Limixin Nunu  
\r (Mt 5:13; Mk 9:50)  
\p
\v 34 La ne Iesu ga lok bok tidi, “Laxakures neni lavanga avukat, ket do loso xakures teren na xap, kopmen bok ba tangas kusu diba lox i la na so xakures manga.  
\v 35 Laxakures i lok kapmek pam, kopmen na epovo ri laxangka kopla na lok eburu i mi levente bulumaxao. Limixin diba lok kaka mene i la dina lu xepe nga min.  
\p Laradi do i ruuna lubaalung ting tonga na levelinga, i lox avukat kusu neni nang tonga i.”   
\c 15  
\s1 Lisipsip Ga Soogong  
\r (Mt 18:12-14)  
\p
\v 1 At lara laaleng buaang nedi luvuttadi loklok ka pilas mi luvuttadi xapmek diga vot kusu dinang tonga ne Iesu.  
\v 2 \x * \xo 15:2 \xt Lu 5:30\x*La lubung Parisi eburu mi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga diga paase ngunungun mu ne Iesu. Diga lok, “Anaa laradi ik lox avukat ti limixin kakapmek la neni i anan eburu bok midi!”   
\p
\v 3 La ne Iesu ga vaase ridi mi lara lavapaase poovo xeretna.  
\v 4 \x * \xo 15:4 \xt Isi 34:11,16; Lu 19:10\x*“Dola tara atnimi i ruuna legesa sangaun kobot (100) sipsip la legesara atdi na soogong, neni naba lok lavanga salai? Neni naba on basinge lavasik sangaun mi lavasik laxasipsip to at laxampivilis atdi, la nat pas kusu na ven ti nom legesara no ga vas soogong, se rinotno neni ira long lenget ka i.  
\v 5 La neni naba lok momo aleng la na xip kaka i upana at laxaka ren,  
\v 6 la na xip kaka amlong i uto xolonu. Melemu neni ba xup bubua ka larapen tangas teren la nedi lentaba di nemen aurer i, la na lok tidi, ‘Ata momo aleng mila ara vuse ka vam lisipsip tarak ga vas soogong.’  
\v 7 Kuren mun, la a tong i rinimi, do langsangan lomomo aleng kantubu atnedi di nemen to vana at laxalibet mila tegesa radi xapmek neni i leeng basinge laxakapmek teren. Ketla ti lavasik sangaun mi lavasik, lomomo lixilik mun tinedi ro vana at laxalibet. Mila nedi diran manton pam la dixok pakes ti leeng.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ti Legesu Xuven Pilas  
\p
\v 8 La ne Iesu ga lok bok, “Dola tatkin na ruuna lasangaun denarias la na xip kepe tegesu xuven atdi, lavanga salai neni naba lox i? Neni naba sox aros lababao, la na suxu loogu ren, la ba reven avukat at lengkot axap se neni na vuse ka i.  
\v 9 Dola neni na vuse ka i, neni naba xup bubua ka larapen tangas teren la nedi di nemen aurer i, la na lok tidi, ‘Nia a momo aleng mila ara vuse ka vam legesu xuven denarias tarak, no aga xip kepe i. Ata lok leluxa silok!’  
\v 10 A tong i rinimi do, lubung angelo at ne Moroa dinaba momo aleng do tegesa radi xapmek neni i leeng basinge laxakapmek teren.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ri Lamdak Aau Ga On Basinge Ne Temen  
\p
\v 11 La ne Iesu ga lok bok tidi xeretna, “Lara laradi ga ruuna legepu madak.  
\v 12 Lara mumu ga lok ti ne temen, ‘Tamak, una raba nga ia mi lenep tarak keneng at laplus taram.’ Kuren la temen nom lamdak ga epes nom lempanga kantubu at lumdak teren.   
\p
\v 13 \x * \xo 15:13 \xt Ler 29:3\x*Melemu at lentaba levenaleng lamdak aau ga xip kaka lempanga ren la ga vas kaxat uto vaxalom at lara lenep petpes, la mo go neni ga gosogos gamasa mun mi nom lapnovos teren ti laxaloklok kapmek.  
\v 14 Neni ga soxope axap nom lempanga neni ga ruuna i. La langsangan loroxo ga vot ap mo lenep silok axap, la neni ga nemen gamasa nga la goxopmen ta tempanga neni ga ruuna i.  
\v 15 Kuren la neni gat pas kusu na gugu at lara laradi ap mo lenep silok, la mo laradi ga riki i uto at lang kolonu bo ren kusu na lok tatao lababo.  
\v 16 \x * \xo 15:16 \xt Ler 23:21\x*Ni ga vara aleng i do neni naba anan levenbasa at lababo diga anan i. La kopmen teta goxom taba i mi teveluxa kusu tin ti anan.   
\p
\v 17 At lara laaleng neni ga ven kibis lorooro salai neni ga ruuna i, la ga lok, ‘Limixin gugu at ne tamak di ruuna laxampanga anan solo xusu tidi ri anan, la nenia na a lok do ana sala nga!  
\v 18 \x * \xo 15:18 \xt Sam 51:4; Jer 3:12-13\x*Ana vas kaxat la anamlong uto at ne tamak la ana lok tin, “Tamak, agara lok pam laxakapmek ti ne Moroa la tu bok.  
\v 19 Ixo epovo bok ba xusu una tong ia do lamdak taram, una lox ia ngan lasaxaruki ram.” ’  
\v 20 Kuren la ga vas kaxat uto at ne temen.  
\p Neni move gat pas to vaxalom la ne temen ga ven kibis ka i. La lebelen ga umsu mi labalamu la ni ga sixit kaxat, la ga ot kongkodan ka lamdak teren, la ga nes i.\fig Lamdak gamlong saparap ne temen.|alt="prodigal son returns to father" src="cn01761b.tif" size="col" loc="Luk 15:11-32" copy="Cook" ref="Lu 15:21" \fig*   
\p
\v 21 La lamdak ga lok, ‘Tamak, agara lok pam laxakapmek ti ne Moroa la tu bok. Ixo epovo bok ba xusu una tong ia do lamdak taram.’   
\p
\v 22 Ketla ne temen ga ro ka lavasaxaruki ren la ga lok, ‘Soso mun! Mina lok kaka lisingsiga nunuan tarak, la mina vaxasiga i min. Mina lok li lurung molot at lekngen la luvanga vatpas to at luxangkedek teren.  
\v 23 La minat pas la mina lok ka lubulumaxao maxat, la mina sev amer i. Ata lok laanan la ata momo!  
\v 24 \x * \xo 15:24 \xt Ep 2:1,5; 5:14\x*Mila anaa lamdak tarak ga met, ketla ira roo xat amlong pam. Ga soogong, ketla ananga ara lok ka amlong pam i.’ La diga ruka leluxa.   
\p
\v 25 Lamdak avot, ga nemen to at laraamang ga xanangking tubu. At lomlong teren boro xataamang, neni ga ronga lagaamit gang teng at loxonaleng neni ga vas auret loogu.  
\v 26 La ni ga ro ka lara lasaxaruki la ga sue i, ‘Lavanga salai mo?’  
\v 27 \x * \xo 15:27 \xt Lu 15:2\x*La lasaxaruki ga lok tin, ‘Netam iramlong pam ukolonu, la ne tamam i sep ka lubulumaxao maxat, mila neni ira lok ka amlong pam lamdak teren mi lorooro avukat at labantuxu ren.’   
\p
\v 28 Lamdak avot ga musak la ni goxo vara i xusu na beles uto xeneng at loogu. Kuren la ne temen ga vas su ukamang la ga sing lolos i xusu na beles ukeneng.  
\v 29 La lamdak ga lok ti ne temen, ‘At na laxanmaares aga gugu lolos aleng tu la a goxong tonga xepe levelinga ram. La lavanga salai ugara raba vam ia min? Kopmen tinotno tanatme nenu gita raba ia min kusu tia ri lok leluxa eburu mi larapen tangas tarak!  
\v 30 Ketla anaa lamdak taram ga gosogos gamasa mi lapnovos taram at loklok ting longka lavakin. Se neni iamlong ukolonu, nenu ura sep ka ba lubulumaxao maxat tin!’   
\p
\v 31 Temen ga vorang amlong i rin keretna, ‘Nuruk, amisik nenu uga nemen eburu minia la lempanga axap nia a ruuna i ataram.  
\v 32 Ketla ata lok leluxa la ata momo, mila netam ga met, ketla ira roo xat amlong pam. Neni ga vuktanga, ketla ara vuse ka amlong pam i.’”   
\c 16  
\s1 Lavapaase Poovo Ri Laradi Loklok Tatao Gugu  
\p
\v 1 La ne Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren keretna, “Lara laradi gap novos aleng, ga ruuna laradi ri lok tatao leven gugu ren. La lentaba luvuttadi diga tong i rin do mo laradi gugu ga gosogos gamasa mi lempilas teren.  
\v 2 Ni ga ro ka i ukeneng la ga lok tin, ‘Levelinga salai na a ronga limixin di paase mumu u min? Una malagan asu axap luunun at lempanga rak nenu ugak lok tatao i, mila xopmen una epovo xusu nenu laradi gugu rak.’   
\p
\v 3 Melemu laradi gugu ga doma i xeretna, ‘Anaba lok lavanga salai? Leeme gomgo rak mo i lok do na lok pes ia at na lugugu. La nia axo epovo lolos kusu ti ke povorok laxangka, la a mamangan bok kusu ti ngising panga.  
\v 4 Anaaba nia aklen lavanga salai nia aba lox i! La do ana xap at na lugugu, aba etangas minedi limixin kusu dibap kup kaka ia uto at laraogu atdi.’   
\p
\v 5 Kuren la ni ga xup kaka nedi limixin diga sing ka lempanga at leeme gomgo ren. La ni ga lok ti laradi avot, ‘Lavanisa lempanga nenu una vorang i at leeme gomgo rak?’   
\p
\v 6 La mo laradi avot ga lok, ‘Lavanuan sangaun kobot (800) buxom at la olip.’  
\p La laradi gugu ga lok tin, ‘Lok kaka na lovoang ti vaase axasev u mi lempanga nenu una vorang i la una xis kopok la una malagan asu lavanuet sangaun kobot (400).’   
\p
\v 7 La ni ga lok ti mo lara laradi mumu, ‘La nenu, lavanisa nenu una vorang i?’  
\p La laradi mumu ga lok, ‘Leges abin sangaun kobot (1000) laxan lutlut piao.’  
\p La laradi gugu ga lok tin, ‘Lok kaka i na lovoang papaase axasep la una malagan lavanuan sangaun kobot (800).’   
\p
\v 8 \x * \xo 16:8 \xt Ep 5:8; 1 Ts 5:5\x*La leeme gomgo at nom laradi babala ga long lenget lodoxoma at laradi gugu ren la ga lok tin keretna, ‘Lakleklen taram i silok aleng.’”  
\p La ne Iesu ga lok keretna, “I ruturun aleng. Limixin at na lavatbung menemen dikleklen aleng ti lok leven gugu kantubu atdi. Ketla limixin at ne Moroa kopmen dina gugu avukat mi lugugu at ne Moroa.”  
\v 9 \x * \xo 16:9 \xt Mt 6:20; Lu 14:14\x*La ne Iesu ga lok bok tidi xeretna, “A tong i rinimi do mina lok kaka lempilas la minam taba limixin min kusu diba etangas avukat minimi. Do lempilas na xap asonao, Moroa naba lam kaka nimi uto at loogu ren i nemen amisik.   
\p
\v 10 \x * \xo 16:10 \xt Lu 19:17-26\x*Do nege i ruturun at lempanga lixilik, neni naba ruturun bok at lempanga silok. La do nege i xaxarang at lempanga lixilik, neni naba xaxarang bok at lempanga silok.  
\v 11 Mo do kopmen mi goxo ruturun tik lok tatao lempanga at na lavatbung menemen, kopmen tara naba raba nimi mi nom lapnovos tuturun at ne Moroa.  
\v 12 La mo do mi goxo ruturun at lempanga at lara vetpes, Moroa noxo raba nimi mi lempanga atnimi, ik lok no vana at laxalibet.   
\p
\v 13 \x * \xo 16:13 \xt Mt 6:24\x*Lasaxaruki kopmen na epovo xusu na gugu ri tegepu radi silok. Neni naba belengatngas ti lara la na vavara mo lara. Neni naba ruturun ti lara la na sok tixirixes kepe tara. La kerepmo kopmen mina epovo xusu mina lotu ruturun saparap ne Moroa la mina doxoma mumu amisik lapnovos at na lavatkangka.”   
\p
\v 14 \x * \xo 16:14 \xt Mt 23:14\x*Lubung Parisi diga ronga i na la diga lok kalise xapmek ne Iesu, mila diga vavara aleng lempilas.  
\v 15 \x * \xo 16:15 \xt Mt 23:28; Lu 18:9-14; Ler 6:16-17\x*La ne Iesu ga lok tidi, “Nemi vam nom mik lok do minak mokso at lemeren limixin, ketla ne Moroa ikleklen i do keneng at lebelen nimi i umsu mi laxakapmek. Do lavanga salai limixin di doxoma i do i silok aleng, nom i ngan lavanga gamasa at lemeren ne Moroa.   
\p
\v 16 \x * \xo 16:16 \xt Mt 11:12-13\x*Laulis Linga at ne Moses la levenmamalagan at lavaeme vapaase ali ga nemen se at levenaleng at ne Jon laradi sep susu. Ga ruka i go Lagale Lavavang mumu Linintoo at ne Moroa ga lok kun i min, la buaang nedi limixin di lolos do ukeneng di.  
\v 17 \x * \xo 16:17 \xt Mt 5:18\x*I lolos do laxalibet mi na lavatkangka naba xap, ketla i lolos aleng ti tamangkot lixilik keneng at levelinga at Laulis Linga xusu naba sonao.   
\p
\v 18 Do taradi na soxope latkin teren, la na epot ka tatkin petpes, neni ira longka vam. La do taradi i epot at tatkin, latlok teren ga soxope i, neni bok ira longka vam.”   
\s1 Lasaro La Laradi Gap Novos  
\p
\v 19 La ne Iesu ga lok bok, “Laradi gapnovos gang siga levesingsiga ga lok nunuan aleng, la at levenaleng axap gan tuuna laxampanga solo.  
\v 20 Lara laradi banbalo bok ga nemen, laasen teren ne Lasaro, labantuxu ren ga umsu mi laxanabi, la amisik digak lok kaka i uto at lumusmaragu at loogu at nom laradi nopnovos.  
\v 21 \x * \xo 16:21 \xt Mt 15:27\x*Neni ga doxoma i do naba anan lengkonmumus luxa mo gam subu su boro at loxonin anan at nom laradi nopnovos. Lubungman bok digam dem laxanabi ren.   
\p
\v 22 At lara laaleng laradi banbalo ga met la lubung angelo diga xip kaka i uto saparap ne Abaram, to vana at laxalibet. La nom laradi nopnovos bok ga met la digak mir i.  
\v 23 Neni ga suma aleng langsangan losongsongot to Edesa, la ni ga milik aurut la ga ven ne Abaram gak lok paxalom tinotno, eburu mi ne Lasaro go saparav i.  
\v 24 La neni ga xup silok keretna, ‘Tamak ne Abaram, una balamu ia. Una riki ne Lasaro xusu na song arup lisivisip teren uto at taxadan, la na lox amumudut lagam tarak min. Nia na a nemen at langsangan losongsongot keneng at na laxao!’   
\p
\v 25 Ketla ne Abaram ga lok, ‘Nuruk, una doxoma i na. At lorooro ram uga ruuna laxampanga solo, la ne Lasaro ga lok kaka lempanga xapmek. Ketla nanga neni mo i momo aleng nade, la nenu nga mo ura nemen keneng at langsangan losongsongot.  
\v 26 La lavanga bok na, langsangan lavagam i si aleng ik midi kantubu atda, kusu do nege na vas kaxat mede la udom, kopmen noxo epovo. La tara medom ixo epovo xusu na volo ude.’   
\p
\v 27 Laradi nopnovos ga lok, ‘I lox avukat mene nga. A sing u do una riki ne Lasaro uto at loogu at ne tamak,  
\v 28 kusu neni nabat pas la na vaase aronga bok lavalimo luvutnetak la di noxot pas bok ti na lemenemen songsongot.’   
\p
\v 29 Abaram ga lok tin keretna, ‘Luvutnetam di ruuna levelinga keneng at Laulis Linga at ne Moses eburu mi levelinga at lavaeme vapaase ali xusu ti vaase aronga di. I epovo do luvutnetam dina ronga mo levelinga’.   
\p
\v 30 Laradi nopnovos ga lok, ‘Tamak ne Abaram. Kopmen na epovo! Ket do tara na xatu kaxat amlong basinge lanmet la nat pas uto saparap di, agut diba leeng ba basinge laxakapmek atdi.’   
\p
\v 31 \x * \xo 16:31 \xt Jo 11:44-48\x*Ketla ne Abaram ga lok, ‘Mo do di noxo ronga res at Laulis Linga at ne Moses mi levelinga at lavaeme vapaase ali, di noxo leeng basinge laxakapmek atdi. La do tara na xatu kaxat amlong basinge lanmet la na vaase ridi, move di noxo leeng.’”   
\c 17  
\s1 Laxakapmek  
\r (Mt 18:6-7,21-22; Mk 9:42)  
\p
\v 1 Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren keretna, “Leveloklok tong pen mo naba vot ti lox asubu limixin ti laxakapmek. Ketla naba lok kapmek tinotno ri tara do na lox asubu di.  
\v 2 I epovo do diba sevut li tangsangan tavatkinem to at laxaka ren la diba dong asi i uto xopok at laras. Lavanga na lok tara at laxamdak kakalik dina beles at laxakapmek la na suma lebelemamao at ne Moroa.  
\v 3 \x * \xo 17:3 \xt Mt 18:15\x*Kuren la mina lok tatao avukat nemi!  
\p Mo do netam na lok laxakapmek, una vaase sox i, la mo do neni na leeng, una doxoma xepe mo laxakapmek teren.  
\v 4 La mo do neni na lok tavanuti teveng kakapmek keneng at leges aleng tu, la na vot pasa amisix u la na lok, ‘Nia a leeng basinge laxakapmek tarak’, una doxoma xepe laxakapmek teren.”   
\s1 Lununu I Xakalik Ngan Liit Mastet  
\p
\v 5 \x * \xo 17:5 \xt Mk 9:24\x*Luvuttadi vavang diga lok ti Leeme Silok keretna, “Una lox asilok lununu atnama.”   
\p
\v 6 \x * \xo 17:6 \xt Mt 17:20; 21:21\x*La Leeme Silok ga vorang i ridi xeretna, “Mo do mina ruuna lununu i xakalik ngan liit at lamastet, minaba epovo xusu mina tong i ri na luuna do, ‘Una remsup eburu mi levenixe ram la una tu tou at laras!’ La ni naba ronga res atnimi.”   
\s1 Lugugu At Lasaxaruki  
\p
\v 7 La ne Iesu ga lok bok tidi xeretna, “Mo dola nenu u ruuna lasaxaruki i gugu to xataamang kopla ik lok tatao laxasipsip la do neni namlong uto xolonu, kereva uba tong i rin do, ‘Soso ude la una anan?’  
\v 8 Kopmen tinotno! Ketla uba tong i rin do, ‘Una lox agagas li leveluxa rak, la una siga loxontamon avukat taram la una raba panga anan ia ana anan la ana inin. Melemu ba una anan la una inin.’  
\v 9 Kereva, nom laradi ba tong loklox avukat bok ti lasaxaruki mila neni ga lox epovo laai laradi gomgo ga tong i rin? Kopmen tinotno.  
\v 10 Nemi bok kuren. Mo do mira lok pam lempanga nenia a tong i rinimi, i epovo do mina lok, ‘Nema lavasaxaruki gamasa mene, ma lok pam leven gugu atnama.’”   
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Lasangaun Luvuttadi Mekmeres  
\p
\v 11 \x * \xo 17:11 \xt Lu 9:51-52; 13:22\x*At lavatpas teren to Jerusalem, Iesu gat pas at lapdopdo xantubu at lunep Samaria la Galili.  
\v 12 Neni gat pas uto at lara lemenemen la neni ga ekip tangarang mi lasangaun luvuttadi, lanmeres gu (leprosy) ga nemen atdi. Diga ru ro vaxalom,  
\v 13 \x * \xo 17:13 \xt Mas 13:45-46\x*la diga xup keretna, “Iesu, Leeme Silok! Una balamu nama!”   
\p
\v 14 \x * \xo 17:14 \xt Mas 14:2-3; Lu 5:14\x*Iesu ga ven di la ga lok tidi, “Minat pas la mina lox ase labantuxu atnimi ro at lavamaasa.”  
\p Diga vas kaxat la to at langas nedi axap diga lox avukat.   
\p
\v 15 Legesara atdi ga ven i do ga lox avukat, gamlong, la gap kup silok mi leemi asu ri ne Moroa.  
\v 16 Neni ga xis tiktikbu mi luvatgulom teren saparap ne Iesu, la ga tong aorong tin. Mo laradi neni boro Samaria.   
\p
\v 17 La ne Iesu ga sue i xeretna, “Lasangaun nedi luvuttadi di lox avukat, lavasik bok ua?  
\v 18 Tila ba la na laradi boro Samaria, neni xusuk mun legesara imlong kusu na tong loklox avukat ti ne Moroa?”  
\v 19 \x * \xo 17:19 \xt Lu 7:50\x*La ne Iesu ga lok bok tin, “Katu kaxat la una onon. Lununu ram ira lox avukat pam u.”   
\s1 Lovotpot At Linintoo  
\r (Mt 24:23-28,37-41)  
\p
\v 20 \x * \xo 17:20 \xt Jo 3:3; 18:36\x*At lara laaleng lentaba lubung Parisi diga sue ne Iesu do at laaleng salai Linintoo at ne Moroa naba vot. La ne Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Linintoo at ne Moroa kopmen na vot mi toloklok katling kusu miba ven i,  
\v 21 \x * \xo 17:21 \xt Mk 13:21\x*kopla tara noxo lok tinimi do, ‘Mina ven ba i, ananga i!’ kopla na tong i do, ‘Ano nga i!’ mila Linintoo at ne Moroa i nemen keneng at lebelen limixin.”   
\p
\v 22 La ne Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren keretna, “Laaleng naba vot la miba vara i do mina ven manga ia, Laradi Mevana, ketla mi noxo ven ia.  
\v 23 \x * \xo 17:23 \xt Lu 21:8\x*La lentaba diba lok tinimi, ‘Mina ven ba i no!’ Kopla, ‘Mina ven i nade!’ Ketla nemen mita vas su xusu mina ven tia,  
\v 24 mila lovotpot tarak naba lok petpes. Lavanga na mam la na soo gamgames to vana at lamavangkap la na soo xat boro at tenep la uto at tara tenep. La naba lok mun kuren ti Laradi Mevana ap mo laaleng teren.  
\v 25 \x * \xo 17:25 \xt Lu 9:22\x*Ketla avot be nenia anaba xip losongsongot aleng la limixin at nai levenaleng dinaba sok tixirixes aleng ia.   
\p
\v 26 At lovotpot tarak limixin dinaba lok ngan mo limixin gano at levenaleng at ne Noa.  
\v 27 Limixin axap diga anan la diga inin, la lavatlok la lavakin diga epot, se at nom laaleng ne Noa ga beles ti lavatmon la laraan ga vot la ga sev amet nedi axap.   
\p
\v 28 \x * \xo 17:28 \xt Lur 18:20; 19:25\x*Naba lok ngan bok levenaleng at ne Lot. Limixin axap diga anan la diga inin, diga unun panga la diga sesep bok mi lempanga, digatlotlo taamang la digak paxaru laraogu.  
\v 29 At nom laaleng ne Lot ga on basinge lemenemen Sodom, laxao silok ga vot boro vana at laxalibet la ga sev amet nedi axap.   
\p
\v 30 Naba lok mun kuren at nom laaleng, nenia, Laradi Mevana, ana ru asuvos.  
\v 31 \x * \xo 17:31 \xt Lur 19:17,26; Mt 24:17-18\x*Ap mo laaleng laradi do na nemen to mavana at langkut at loogu ren, nemen gat neni na vubeles bok ba ro at loogu ren kusu na lok kaka lempanga ren mo i nemen go. Kuren mun do laradi nak lok to xataamang, neni noxomlong uto at loogu ren.  
\v 32 Mina doxoma latkin at ne Lot!  
\v 33 \x * \xo 17:33 \xt Lu 9:24\x*Do nege i lok do na ranga alis lorooro ren, neni naba sang apkav i. La do nege na soxope lorooro ren, neni naba ranga alis i.  
\v 34 A tong i rinimi do, ap mo laxanimin tegepura dunabak midi at teges ora. Lubung angelo dinaba lok ka tara, la tegesara naba nemen alu.  
\v 35 Tegeputkin dunaba sep povovorok levempeven piao. Lubung angelo dinaba lok ka lara la tara naba nemen alu.  
\v 36 [Tegepu radi dunaba gugu to xataamang. Lubung angelo dinaba lok ka legesara, la tara naba nemen alu.”]   
\p
\v 37 \x * \xo 17:37 \xt Jop 39:30\x*La lavaun pinivu diga sue i, “Leeme Silok, na lempanga ba ravasu ua?”  
\p La ne Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Ap mo loxot lempatmaalom dinaba vot buru e, kusu dina anan labantuxu at laradi ga met.”   
\c 18  
\s1 Lavapaase Poovo Ri Latkin Naa La Laradi Rongtonga Linga  
\p
\v 1 \x * \xo 18:1 \xt Ro 12:12; Kl 4:2; 1 Ts 5:17\x*Melemu ne Iesu ga tong na lavapaase poovo ridi kusu ti lox ase di do diba ngising amisik la nemen gat dita molo.  
\v 2 Ni ga lok keretna, “Lara laradi rongtonga linga ga nemen to at lara lemenemen la ni xopmen goxo lok ngangao at ne Moroa la kopmen goxo lok ngangao at limixin.  
\v 3 La lara labannaa rixin bok mo ga nemen ap mo lemenemen, la amisik neni gat pot pasa mo laradi rongtonga linga la ga ngising i xusu neni na lok tooro i, ga lok tin keretna, ‘Una lok tooro ia ri ronga linga rak mi laradi i munepen minia.’   
\p
\v 4 Ga lox abao la laradi rongtonga linga goxo mulus. Ketla melemu neni ga doma i xeretna, ‘I ruturun tinotno, nenia axo lok ngangao at ne Moroa la axo lok ngangao bok at limixin.  
\v 5 \x * \xo 18:5 \xt Lu 11:7-8\x*Ketla na latkin ik lox angtang amisix ia. Kuren la nenia aba ronga linga ren. Lavanga neni nat pot pasa amisix ia la na lox amolo rinotno ia!’”   
\p
\v 6 La Leeme Silok ga lok, “Mina doxoma levelinga, nom laradi rongtonga linga xapmek ga tong i.  
\v 7 La kereva, ne Moroa? Neni naba ronga linga at limixin axa ren, mo di ngising amisik tin kusu ti loklok tooro at lengkangking la at lengkanimin. La neni noxo lok sila bok kusu ti lok tooro di.  
\v 8 A tong i rinimi do, neni naba ronga linga atdi la soso mun na lox epovo i. Ket do Laradi Mevana nabamlong ude at lavatbung menemen, kereva, neni naba long lenget ka limixin di nunu?”   
\s1 Lavapaase Poovo Ti La Parisi La Laradi Loklok Ka Pilas  
\p
\v 9 La ne Iesu ga tong bok na lavapaase poovo ri limixin mo digak lok do nedi mo din manton aleng ketla digak lox abulubun kepe limixin petpes.  
\v 10 Ni ga lok keretna, “Legepu radi dugat pas uto vana at loogu laplavang kusu duna sing. Lara neni la Parisi, la lara neni laradi loklok ka pilas.  
\v 11 \x * \xo 18:11 \xt Lu 16:15\x*La mo la Parisi ga ru kaxat upana la ga sing mi lodoxoma keretna, ‘Moroa, nenia a emi asu minu, mila nia xopmen anak morong, la ana xaxarang, la anang longka tixin, kerekngan limixin petpes. A tong avukat tu mila nia xopmen ana lok ngan na laradi loklok ka pilas.  
\v 12 \x * \xo 18:12 \xt Ais 58:2-3; Lur 14:20; Mt 23:23\x*An mun anan at legepu aleng at legese uik, la am taba u mi loxot i sev asangaun at lempanga rak’.   
\p
\v 13 \x * \xo 18:13 \xt Sam 51:1\x*Ketla laradi loklok ka pilas ga ru paxalom lixilik la neni xopmen goxo lox aurut lemeren uto vana at laxalibet, ketla neni ga sogotu at lobongobong teren la ga lok, ‘Moroa, una balamu ia, laradi xapmek.’”   
\p
\v 14 \x * \xo 18:14 \xt Mt 23:12\x*La ne Iesu ga lok, “A tong i rinimi do, anaa laradi, kopmen mo la Parisi, gan manton at lemeren ne Moroa se neni gamlong ukolonu. Do nege i lox asilox i, Moroa naba lok alixilix i. La do nege i lox alixilix i, Moroa naba lox asilox i.”   
\s1 Iesu Ga Lox Anarong Laxamdak Mi  //  Laxaalik Kakalik  
\r (Mt 19:13-15; Mk 10:13-16)  
\p
\v 15 Lentaba limixin diga lok kaka laxamdak mi laxaalik kakalik atdi uto saparap ne Iesu xusu neni naba lox anarong di. Ketla lavaun pinivu ren diga ven di la diga sep pepe di.  
\v 16 Ketla ne Iesu ga ro bubua ka laxamdak mi laxaalik kakalik saparav i, la ga lok ti lavaun pinivu ren, “Mina ke laxamdak mi laxaalik kakalik dibat pas saparav ia. La nemen mita sep pepe di, mila Linintoo at ne Moroa i epovo ridi na.  
\v 17 \x * \xo 18:17 \xt Mt 18:3\x*Nia a tong tuturun i rinimi! Do nege xopmen na siam kaka Linintoo at ne Moroa kerekngan lamdak kakalik, neni noxo beles teren.”   
\s1 Laradi Gap Novos  
\r (Mt 19:16-30; Mk 10:17-31)  
\p
\v 18 \x * \xo 18:18 \xt Lu 10:25\x*Lara lamgomgo at leme Judaia ga sue ne Iesu, “Laradi loklox ase avukat, anaba lok lavanga salai xusu anaba lok kaka lorooro avolo?”   
\p
\v 19 La ne Iesu ga sue i, “Tila u tong ia do a lox avukat? Kopmen tara na lox avukat ketla ne Moroa xusuk.  
\v 20 \x * \xo 18:20 \xt Lal 5:17-20\x*Uklen Laulis Linga i lok keretna,  
\q1 ‘Nemen utang longka tixin, nemen uta sev amet tara, nemen uta xip pilo, nemen uta xarang taba tara, la una lok ngangao at ne tamam mi nenam.’” \rq Pas 20:12-16\rq*   
\p
\v 21 Mo laradi ga vorang i rin keretna, “Ga ruka i, laau ia, aga mumu asu vam na levelinga axap.”   
\p
\v 22 Se ne Iesu ga ronga i na, neni ga lok tin, “Uk pakes bok kusu una lok legesa vanga. Una sesep mi lempanga axap taram la una raba lempilas ti luvuttadi banbalo, la unaba ruuna ka lapnovos to vana at laxalibet. La ude u la una mumu asu ia.”   
\p
\v 23 Ketla na laradi ga ronga i na, ga lok bukbulu aleng, mila neni gap novos aleng.  
\v 24 Iesu ga ven mo laradi ga bulu aleng la ni ga lok, “Naba lolos aleng ti luvuttadi dip novos kusu dina beles at Linintoo at ne Moroa!  
\v 25 I lolos aleng ti lakamel kusu na beles at lamamara at linil, la kerepmo i lolos aleng bok ti laradi nopnovos kusu ti beles at Linintoo at ne Moroa.”   
\p
\v 26 Mo limixin diga ronga i na, diga sue, “Nege ba naba lok kaka lorooro i nemen amisik?”   
\p
\v 27 \x * \xo 18:27 \xt Mk 14:36\x*La ne Iesu ga vorang di xeretna, “I lolos aleng do laradi nopnovos na vubeles at Linintoo at ne Moroa, ketla kopmen na lolos do ne Moroa na lox arooro i.”   
\p
\v 28 La ne Pita ga lok, “Kereva ba nama? Maga on basinge vam lempanga axap atnama kusu manaba mumu asu u.”   
\p
\v 29 La ne Iesu ga lok, “Nia a tong tuturun i rinimi, mo do tara na on basinge loogu ren kopla latkin teren, kopla neton, kopla temen mi nenen kopla laxamdak teren kusu ti tong asu levelinga at Linintoo at ne Moroa,  
\v 30 neni naba ruuna aleng laxampanga solo at na lorooro kopok, la at lorooro melemu ni naba rooro amisik.”   
\s1 Iesu Ga Vaase Sepsev Avantun Mumu Lanmet Teren  
\r (Mt 20:17-19; Mk 10:32-34)  
\p
\v 31 \x * \xo 18:31 \xt Lu 24:44\x*Iesu ga lam kaka lasangaun mi legepura lavaun pinivu ren uto vetpes basinge limixin la ga lok tidi, “Mina ronga i na! Atat pas uto Jerusalem la lempanga axap lavaeme vapaase ali diga malagan i mumu Laradi Mevana naba soorun.  
\v 32 \x * \xo 18:32 \xt Lu 9:22,44\x*Limixin kapmek dinaba song araba i ri limixin kopmen di me Judaia la dinabak lok kalise xapmex i, la dina paase aksaksa rin, la dinaba xalaubis i.  
\v 33 Dinabak pixis i la dinaba sev amer i, ketla at laaleng sepsev avantun, neni naba roo xat amlong bok.”   
\p
\v 34 \x * \xo 18:34 \xt Mk 9:32\x*Lavaun pinivu ren di goxo xasep at na levelinga. Lempasuun at na levelinga ga lipe aleng tidi, la di goxo xasep teren.   
\s1 Iesu Ga Lox Aroo Laradi Luxatli Ren Ga Main  
\r (Mt 20:29-34; Mk 10:46-52)  
\p
\v 35 Iesu gat pas auret lemenemen Jeriko la lara laradi luxatli ren ga main, gat kis go at lisigege ngas, ga ngising panga.  
\v 36 Se neni ga ronga limixin digat pas polo la neni ga sue di, “Lavanga salai mo?”  
\v 37 La diga lok tin, “Iesu boro Nasaret na it pas polo.”   
\p
\v 38 \x * \xo 18:38 \xt Mt 15:22\x*La ni ga xup silok keretna, “Iesu! Livisik li at ne Devit! Una balamu ia!”   
\p
\v 39 Mo limixin digam gomgo, diga musax i la diga lok tin kusu nak lok pilo. Ketla neni gap kup silok tinotno, “Livisik li at ne Devit! Una balamu ia!”   
\p
\v 40 La ne Iesu ga ru la ga tong i ridi do dina lam kaka i saparav i. Se neni ga vas auret, Iesu ga sue i,  
\v 41 “Lavanga salai u vara i do ana lox i ru?”  
\p La ni ga lok, “Leeme Silok, a vara i do luxatli rak na xasep.”   
\p
\v 42 \x * \xo 18:42 \xt Lu 7:50\x*La ne Iesu ga lok tin, “Luxatli ram na xasep. Lununu ram ira lox avukat pam u.”  
\v 43 La soso mun neni ga lox epovo i xusu na reven, la ni ga mumu asu ne Iesu, la ga emi asu mi ne Moroa. Se limixin diga ven i na, nedi axap diga emi asu mi ne Moroa.   
\c 19  
\s1 Iesu La Ne Sakias  
\p
\v 1 La ne Iesu ga vas polo xeneng at lemenemen Jeriko.  
\v 2 La lara laradi gomgo at limixin loklok kaka pilas mo ga nemen, laasen teren ne Sakias, neni laradi gap novos.  
\v 3 Neni gak lok tong pen i kusu ni na ven ne Iesu, do neni nege. Ketla neni laradi mutmut mun la ni goxo epovo kusu na ven ne Iesu mila buaang nedi limixin diga rupe i.  
\v 4 Kuren la neni ga sixit migo ri limixin la ga eng urut at lara luuna pik kusu ti ven ne Iesu, do naba vas polo ap mo langas.   
\p
\v 5 Se ne Iesu ga vas pot ap mo loxot, neni ga milik aurut upana la ga lok ti ne Sakias, “Soso ukopok Sakias, mila lingina aba xis eburu minu to xeneng at loogu ram.”\fig Iesu ga ro asi ka ne Sakias.|alt="Zachaeus in tree" src="cn01776b.tif" size="span" loc="Luk 19:1-10" copy="Cook" ref="Lu 19:5" \fig*  
\v 6 Sakias ga eng si soso la ga siam ka ne Iesu mi lomomo uto at loogu ren.   
\p
\v 7 \x * \xo 19:7 \xt Lu 15:2\x*Mo limixin diga ven i na, diga epaase ngunungun keretna, “Leeme Silok it pas ngan loose uto at loogu at laradi xapmek!”   
\p
\v 8 \x * \xo 19:8 \xt Pas 22:1; Kex 5:6-7\x*Sakias ga ru ro melamgo at limixin la ga lok ti ne Iesu, “Leeme Silok. Nia anaba raba loxot atat at lempanga rak ti limixin banbalo. La do nenia agara xarang kaka vam tempilas, anaba un amlong i rin na vanuet.”   
\p
\v 9 \x * \xo 19:9 \xt Gu 16:31; Lu 13:16\x*Iesu ga lok ti limixin axap, “Lingina Moroa ira lox arooro vam limixin at na loogu. Nia a lok tooro na laradi mila neni livisik li at ne Abaram.  
\v 10 \x * \xo 19:10 \xt Lu 15:4; Jo 3:17; 1 Ti 1:15\x*La kerepmo, nenia, Laradi Mevana, aga vot kusu ana puse rinedi diga soogong la ana lox arooro di.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ri Lempilas  
\r (Mt 25:14-30)  
\p
\v 11 \x * \xo 19:11 \xt Mt 25:14-30\x*Limixin diga ronga vam na levelinga, la ne Iesu ga tong bok lara lavapaase poovo ridi, mila neni mo gat pas auret ta lemenemen Jerusalem, la nedi diga nua i do, Linintoo at ne Moroa mo naba vor asuvos ap mo loxonaleng.  
\v 12 \x * \xo 19:12 \xt Mk 13:34\x*Neni ga lok, “Lara leeme silok gat pas uto vaxalom at lara lenep silok kusu diba lox i ngan loorong la melemu neni nabamlong ukolonu.  
\v 13 Avot at lavatpas kaxat teren neni ga xup kaka lasangaun lavasaxaruki ren la ga raba nedi getgesara mi legetgesu xuven minas, la ga lok tidi, ‘Mina gugu mi na lempilas, se nenia anabamlong.’   
\p
\v 14 \x * \xo 19:14 \xt Jo 1:11\x*Ketla limixin teren ap mo lenep silok diga belengatngas tin, kuren la diga riki luvuttadi mi levelinga kusu dina mumu ren la diba lok, ‘Ma xopara na laradi kusu na lok ngan loorong atnama.’   
\p
\v 15 Ketla neni ga ruuna ka i nom lolos at loorong, la gamlong. La ni ga xup kaka lavasaxaruki ren, no neni ga raba vam di mi lempilas. La nedi diga ru ro melamgo ren, la neni ga sue di do lavanisa levempilas diga lok kaka i.   
\p
\v 16 Lara avot ga vot pasa i la ga lok, ‘Leeme silok, aga gugu mi mo lempilas uga raba ia min, la ara ruuna ka vam lasangaun minas.’   
\p
\v 17 \x * \xo 19:17 \xt Lu 16:10\x*Neni ga lok, ‘I lox avukat aleng. Nenu lagale lasaxaruki. Nenu uga gugu avukat mi lempanga lixilik, kuren la ana lok li u, kusu unak lok tatao lasangaun levenmenemen silok.’   
\p
\v 18 Lasaxaruki sepsev agepura ga vas beles ukeneng la ga lok, ‘Leeme silok, aga gugu mi mo lempilas uga raba ia min, la ara ruuna ka vam lavalimo minas.’   
\p
\v 19 Neni ga lok ti na laradi, ‘Nenu unaba lok tatao lavalimo levenmenemen silok.’   
\p
\v 20 La lara lasaxaruki ga vot pasa i la ga lok, ‘Leeme silok, lempilas taram na. Aga bom alipe i ro xeneng at loxontamon.  
\v 21 Aga marat taram, mila nenu laradi lolos. Uk lok kaka lempanga kopmen ataram, la u kaxat ka lempanga anan, nenu xopmen u goxotlotlo i.’   
\p
\v 22 La ni ga lok tin, ‘Nenu lasaxaruki xapmek! Anaba lok li u at lavapaase mumu levelinga axa ram. Uklen i do nia laradi lolos, ak lok kaka lempanga kopmen atarak la a kaxat ka lempanga anan kopmen nia agatlotlo i.  
\v 23 Tila ba nenu u goxo lok li lempilas tarak to at loogu loklok li pilas? La i se mo nia aramlong nia giba lok kaka amlong ta i mi lentaba bok mavana ren.’   
\p
\v 24 La neni ga lok tidi mo diga tu go, ‘Mina lok kaka amlong mo legesu xuven minas basinge i la mina raba i ti lasaxaruki i ruuna lasangaun minas.’   
\p
\v 25 Ketla diga lok tin, ‘Leeme silok! Neni i ruuna vam lasangaun minas!’   
\p
\v 26 \x * \xo 19:26 \xt Mt 13:12; Lu 8:18\x*La mo leeme silok ga lok, ‘A tong i rinimi do nedi di ruuna lempanga la di lok lugugu at ne Moroa min, dinaba lok kaka bok laxampanga solo. Ket do lara na ruuna lempanga lixilik, la kopmen na lok lugugu min, neni naba lok pes i basinge di.  
\v 27 Ketla tinedi na limixin di munepen minia, la di goxopara i xusu nenia loorong atdi, mina lam kaka di ude la mina sev amet di de melamgo rak!’”   
\s1 Iesu Ga Beles To Jerusalem Ngan Loorong Silok  
\r (Mt 21:1-11; Mk 11:1-11; Jo 12:12-19)  
\p
\v 28 Iesu ga vaase axap na levelinga la neni ga vas migo ridi uto Jerusalem.  
\v 29 Se neni ga vas auret lumenemen Betpage la Beteni dugak lok at Lakaana Olip, neni ga riki amgo luradi pinivu ren.  
\v 30 Avot be ni ga lok tidu xeretna, “Munat pas uto at nom lemenemen ik lok to melamgo atnumu. La do muna vas beles ukeneng, muba long lenget ka lodongki diga xoxo li i la goxovisi dina xis teren. Muna soxomus ka i la muna lok kaka i ude.  
\v 31 Mo do tara na sue numu do, ‘Tila nemu mu soxomus ka i nom lodongki?’ Muba lok tin do, ‘Leeme Silok i vara rin.’”   
\p
\v 32 \x * \xo 19:32 \xt Lu 22:13\x*Dugat pas at langas la duga long lenget ka lempanga axap kerekngan ne Iesu ga tong pam i ridu.  
\v 33 Se duga soxomus kaka i nom lodongki, luvuttadi loklok tatao at lodongki diga lok tidu, “Tila nemu mu soxomus ka i nom lodongki?”   
\p
\v 34 Duga lok tidi, “Leeme Silok i vara rin.”   
\p
\v 35 La duga lok kaka lodongki uto saparap ne Iesu. La duga lok kaka levesingsiga atdu la duga lok li i mavana at lodongki la duga rebeng ama urut ne Iesu uto vana at lodongki.  
\v 36 \x * \xo 19:36 \xt 2 Lav 9:13\x*Se neni ga xis at nom lodongki la gat pas, limixin diga sa li levesingsiga atdi ro at langas.   
\p
\v 37 Se neni ga vas auret Jerusalem, at loxot langas ga si ukopok at Lakaana Olip, buaang nedi limixin teren diga mumu asu i, diga xup kaxat mi lomomo la diga emi asu mi ne Moroa mi luxupkup silok mumu lempanga sangsangu nedi diga ven pam i.   
\p
\v 38 \x * \xo 19:38 \xt Lu 2:14\x*Digap kup keretna,  
\q1 “Luvukat ti Loorong Silok mo i vot mi laasen at Leeme Silok ne Moroa! Lumulum na nemen to vana at laxalibet, la leemi asu ri ne Moroa!” \rq Sam 118:26\rq*   
\p
\v 39 Lentaba lubung Parisi diga vaase kaxat to xantubu at limixin diga mumu asu ne Iesu. Diga lok tin, “Laradi loklox ase, tong i ri limixin atnimi kusu dina lok pilo!”   
\p
\v 40 Iesu ga vorang i ridi xeretna, “A tong tuturun i rinimi. Mo do dina lok pilo, laxanuat dinabap kup mi leemi asu saparap ne Moroa.”   
\s1 Iesu Gang Teng Mumu Limixin To At Lemenemen Jerusalem  
\p
\v 41 \x * \xo 19:41 \xt Jo 11:35\x*Ni ga vas auret lemenemen silok Jerusalem la se neni ga ven i, neni gang teng mumu limixin teren,  
\v 42 \x * \xo 19:42 \xt Ais 6:9-10; Mt 13:14; Ro 11:8\x*la ga lok keretna, “Lingina nemi limixin kopmen minaklen lavanga salai xusu naba lok lumulum. Ketla monga i nemen alipe vam.  
\v 43 Levenaleng naba vot, la limixin esep dinaba rit kangkan nimi mi larangas uat, la dina ru xangkan nimi, la dinabam tu xobot ka nimi at lengkot axap.  
\v 44 \x * \xo 19:44 \xt Lu 21:6; 1:68\x*Dinaba sele utut kepe nimi eburu mi laxamdak mi laxaalik atnimi dik lok maxeneng at langas uat. La kopmen tinotno tegesa xonuat dinaba ke i at toxot teren, mila mi goxo ven kibis i do ne Moroa ga vot kusu na lox arooro nimi!”   
\s1 Iesu Ga Beles To Xeneng At Loogu Laplavang  
\r (Mt 21:12-17; Mk 11:15-19; Jo 2:13-22)  
\p
\v 45 La ne Iesu ga beles ukeneng at loogu laplavang la ga xala su mi limixin diga sesep mi lempanga atdi,  
\v 46 la ga lok tidi, “Levelinga at ne Moroa i nemen keneng at Lovoang Kaala i lok keretna,  
\q1 ‘Loogu rak dinaba so asen i mi loogu singising.’ \rq Ais 56:7\rq*  
\m Ketla mira lok kapmek pam i, i ngan loogu loklox alipe at luvuttadi dip sep paxat ka panga!”   
\p
\v 47 \x * \xo 19:47 \xt Lu 21:37; 22:53; Jo 18:20\x*At levenaleng axap Iesu ga anasa limixin to at loogu laplavang. La lavamaasa silok mi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga, la luvuttadi amgomgo at limixin diga vara i xusu dina sev amer i.  
\v 48 \x * \xo 19:48 \xt Mt 21:46; Mk 14:1-2; Lu 20:19\x*Ketla di goxo lox epovo i mila diga marat at limixin la limixin axap digang tonga amisix i, mila diga vara aleng levelinga ren.   
\c 20  
\s1 Lususue Mumu Lolos Ne Iesu Ga Gugu Min  
\r (Mt 21:23-27; Mk 11:27-33)  
\p
\v 1 At lara laaleng ne Iesu ga nemen to xeneng at loogu laplavang, ga anasa limixin la ga vavang bok tidi mi Lagale Lavavang. La lavamaasa silok eburu mi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga, la loxongkulao silok diga vot pasa i,  
\v 2 la diga sue i, “Una tong i rinama, nege ga lok li u xusu una lok na lempanga? La nege ga siam avolo u xusu una lox i na?”   
\p
\v 3 La ne Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Nia bok ana sue nimi mi lususue. Mina tong i ria,  
\v 4 lesep susu at ne Jon ga laa meva? Boro at ne Moroa kopla boro mun at limixin?”   
\p
\v 5 La diga esue min kantubu atdi, la diga lok, “Ataba tong lavanga salai? Mo do ata lok keretna, ‘Boro at ne Moroa,’ neni naba lok, ‘Tila ba mi goxo nunu at ne Jon?’  
\v 6 Do ata lok keretna, ‘Boro at limixin,’ anaa axap limixin diba lu amet dik mi laxanuat, mila di nunu do ne Jon neni leeme vapaase ali.”   
\p
\v 7 Kuren la diga lok ti ne Iesu, “Maxoklen i do ga laa meva.”   
\p
\v 8 La ne Iesu ga lok tidi, “Nenia bok a noxo tong i rinimi do nia a lok na lempanga mi lavapaase axasep meva.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ti  //  Luvuttadi Xapmek Diga  //  Lok Tatao Laraamang  
\r (Mt 21:33-46; Mk 12:1-12)  
\p
\v 9 \x * \xo 20:9 \xt Ais 5:1\x*La ne Iesu ga vaase manga mi lara lavapaase poovo ri limixin, ni ga lok, “Lara laradi gatlo laraamang vaen, la ni ga raba luvuttadi min kusu dinak lok tatao laraamang. La ni ga vas kaxat uto at lara lenep silok at lentaba levenmaares.  
\v 10 \x * \xo 20:10 \xt 2 Let 36:15-16\x*Se at laaleng ga vot kusu dina dik kaka lempeven una, neni ga riki lara lasaxaruki uto at luvuttadi loklok tatao at laraamang kusu na lok ka toxot at lempeven una xusu tin. Ketla luvuttadi loklok tatao at laraamang digap sep nom lasaxaruki la diga riki amlong kixinax i.  
\v 11 Kuren la ni ga riki manga lara lasaxaruki. Ketla luvuttadi loklok tatao at laraamang digap sep box i, la diga lox amangan tinotno i, la diga riki amlong kixinax i.  
\v 12 Melemu neni ga riki lasaxaruki sepsev avantun, la luvuttadi loklok tatao at laraamang digap sep kapmex i, la diga lu asu min ukamang.   
\p
\v 13 La mo laradi at nom laraamang vaen ga lok, ‘Anaba lok lavanga salai? Ana riki lamdak akmokso rak, la kerepmo nedi dinaba lok ngangao ren!’   
\p
\v 14 Ketla nom luvuttadi diga ven i, diga lok tidi xa, ‘Lamdak akmokso at laradi at na laraamang. Ata sev amer i, la ataba ruuna ka na laraamang!’  
\v 15 Kuren la diga lu asu min ukamang at laraamang vaen la diga sev amer i.”  
\p La ne Iesu ga sue di, “Lavanga salai laradi at nom laraamang naba lox i ridi nom luvuttadi loklok tatao?  
\v 16 Neni nabat pas la na sev amet nom luvuttadi, la na raba nom laraamang vaen ti tentaba tuvuttadi vetpes.”  
\p Se mo limixin diga ronga i na, diga lok, “Kopmen tinotno!”   
\p
\v 17 La ne Iesu ga ven tidi la ga sue di xeretna, “Laai lavasuun at na levelinga boro at ne Moroa?  
\q1 ‘Nom luuat luvuttadi xipkip gu diga sok tixirixes kepe i, ga ravasu ngan Luuat Kis la lugugu ren i silok aleng.’ \rq Sam 118:22\rq*   
\m
\v 18 \x * \xo 20:18 \xt Ais 8:14-15\x*Dola tara na subu at nom luuat, neni naba rekoxorop axakalik. La do, mo luuat na subu ro mavana at tara, neni naba remumus ngan laxakup.”   
\s1 Lexekepe Pilas Ti Ne Kaisar  
\r (Mt 22:15-22; Mk 12:13-17)  
\p
\v 19 \x * \xo 20:19 \xt Lu 19:47-48\x*Luvuttadi loklox ase at Laulis Linga eburu mi lavamaasa silok diga lok tong i xusu dina ranga alis ne Iesu ap mo loxonaleng, mila digaklen i do ne Iesu ga tong na lavapaase poovo mumu mun di. Ketla di goxo ranga alis i mila diga marat at limixin.   
\p
\v 20 \x * \xo 20:20 \xt Lu 11:54\x*Diga ngangais ti toxonaleng petpes kusu ti ranga alis i. Diga un ka lentaba luvuttadi xusu dina lok poovo i do nedi luvuttadi vapaase ruturun. La diga riki nedi xusu dina bala arup ne Iesu mi lususue, kusu dina ranga ka i la dina lok li i at lavapaase ro melamgo at laradi gomgo.  
\v 21 Nom larapentu sixim diga lok ti ne Iesu, “Leeme loklox ase, maklen i do levelinga axap taram ik mokso. Maklen i do uxo doxoma solo i do tara i ruuna laasen silok kopla xopmen. Ketla u lox ase luruturun mumu lavavara at ne Moroa ri limixin.  
\v 22 Tong i rinama, kereva i epovo xusu mana kepe levempilas ti ne Kaisar, kopla xopmen?”   
\p
\v 23 Ketla ne Iesu ga ven kibis pam laxaxarang atdi la ga lok tidi,  
\v 24 “Mina lox ase ia mi tuxuven denarias. Lemeren mi laasen atnege mo i nemen teren?”   
\p
\v 25 Diga lok, “At ne Kaisar na.”  
\p La ne Iesu ga lok, “I lox avukat mun, mina raba ne Kaisar mi lempanga i epovo at ne Kaisar, la mina raba ne Moroa mi lempanga i epovo at ne Moroa.”   
\p
\v 26 La di goxo epovo xusu nedi gita ranga alis i ro melamgo at limixin. Kuren la digak lok pilo mun, mila diga sangu at lovoporang teren.   
\s1 Lususue Mumu Laxakatu Kaxat Amlong  
\r (Mt 22:23-33; Mk 12:18-27)  
\p
\v 27 Lentaba at lubung Sadiusi diga vot pasa ne Iesu. (Nedi na luvuttadi diga lok do limixin di met pam, di noxo rooro xat amlong.) Diga sue ne Iesu,  
\v 28 “Laradi loklox ase, Moses ga malagan na langas linga rinedik. Mo do taradi na met la latkin teren move i rooro, ketla kopmen taxamdak atdu, neton nom laradi naba epot ap mo lanaa rixin, kusu diba visik tamdak ti ruuna ka lempanga ap mo laradi ga met.  
\v 29 Ga lavanuti loxoeton. Lara gomgo ga epot, la ga met gamasa, kopmen ni goxo visik taxamdak.  
\v 30 Lara sepsev agepura ga epot manga at nom latkin. Neni ga met bok la goxo visik taxamdak.  
\v 31 La melemu lara sepsev avantun ga epot ka mo latkin la neni ga met bok la goxo visik taxamdak. Nedi axap loxoeton diga epot ap mo latkin la nedi axap diga met la di goxo visik taxamdak.  
\v 32 Melemu mo latkin ga met.”  
\v 33 La diga sue ne Iesu xeretna, “At laaleng dola limixin diga met, dina xatu kaxat amlong, ti nege rinotno nom latkin? Nedi axap nom lavanuti loxoeton diga epot teren.”   
\p
\v 34 Iesu ga vorang i ridi xeretna, “Lavatlok mi lavakin at na levenmaares di epot.  
\v 35 Ketla lavatlok mi lavakin mo di epovo xusu dina rooro xat amlong at lanmet la dina nemen at lorooro melemu, kopmen di noxo epot.  
\v 36 \x * \xo 20:36 \xt 1 Jo 3:1-2\x*Nedi dinaba lok ngan lubung angelo la kopmen di noxo met. Nedi laxamdak at ne Moroa, mila ne Moroa gara lox arooro amlong pam di basinge lanmet.  
\v 37 La ne Moses ga vaase axasep tuturun i do luvuttadi met dinaba rooro xat amlong. Ni ga lox asuusu i at levelinga mumu luuna laxao gak lok teren. Ni ga paase mumu ne Moroa do,  
\q1 ‘Nenia ne Moroa at ne Abaram, la Moroa at ne Aisak, la Moroa at ne Jakop.’ \rq Pas 3:6\rq*   
\m
\v 38 \x * \xo 20:38 \xt Ro 14:8-9\x*Lavasuun at na i do neni ne Moroa at luvuttadi di rooro, la kopmen at lanmet, mila keneng at lodoxoma ren, limixin axap di rooro.”   
\p
\v 39 La lentaba luvuttadi loklox ase at Laulis Linga diga lok, “Laradi loklox ase, lagale lovoporang taram!”  
\v 40 La di goxopara bok ba xusu dina sue i mi tevesusue.   
\s1 Lususue Mumu Lanarong  
\r (Mt 22:41-46; Mk 12:35-37)  
\p
\v 41 La ne Iesu ga lok tidi, “Nemi mi tong i do Lanarong neni lurubuno avolo at ne Devit. Kereva, anai ik mokso kopla kopmen?  
\v 42 Mila ne Devit axa ga tong i ro at lempikpixan (Sam) teren do,  
\q1 ‘Moroa ga lok ti Leeme Silok tarak. Unat kis de saparap lakngak tino,  
\v 43 se nenia ana lok li limixin munepen minu na ngan loxot burubut ti luxangkedek taram.’ \rq Sam 110:1\rq*   
\m
\v 44 Devit axa ga so asen i do Leeme Silok. Ga lok kereva la Lanarong neni manga lurubuno avolo ren?”   
\s1 Iesu Ga Vaase Aronga Lavaun Pinivu Ren  
\r (Mt 23:1-36; Mk 12:38-40)  
\p
\v 45 Nom limixin axap digang tonga i, la ne Iesu ga lok ti lavaun pinivu ren keretna,  
\v 46 “Minak lok tatao avukat nimi basinge loklok at luvuttadi loklox ase at Laulis Linga, mo di vavara i xusu dinat pas tangtagap mi laxasingsigaara babaalom atdi. La di vavara i xusu limixin diba seega rangarang di mi loklok ngangao ro at lengkot etang. La di vavara aleng i do dinat kis at lengkot kitkis avukat to at laraogu singising la lengkot avukat to at lara peluxa.  
\v 47 La di lok kaka gamasa lempanga at lubungnaa rixin, la di ngising babaalom kusu limixin dina lok ngangao atdi. Losongsongot tidi naba lok kapmek aleng tinotno!”   
\c 21  
\s1 Laramtaba At Labannaa Rixin  
\r (Mk 12:41-44)  
\p
\v 1 La ne Iesu gat kis to xeneng at loogu laplavang la ga reven luvuttadi nopnovos diga kepe lempilas atdi ro at loxot lili pilas,  
\v 2 la ni ga ven lara labannaa rixin banbalo ga xepe legepu xonatat peni.  
\v 3 \x * \xo 21:3 \xt 2 Ko 8:12\x*La ne Iesu ga lok, “A tong tuturun i rinimi do, at lemeren ne Moroa, na labannaa rixin banbalo i lok li lempilas i silok ti lempilas atdi nom axap.  
\v 4 Nedi di raba loxot lixilik mun at lapnovos silok atdi. Ketla neni, na labantixin banbalo i raba axap lempilas ni ga ruuna i.”   
\s1 Iesu Ga Paase Mumu Loogu Laplavang Naba Lok Kapmek  
\r (Mt 24:1-14; Mk 13:1-13)  
\p
\v 5 Lentaba at lavaun pinivu ren diga paase mumu loogu laplavang, la lisisinang teren, la lemparuat avukat la leventamtaba limixin digam taba ne Moroa min. La ne Iesu ga lok,  
\v 6 \x * \xo 21:6 \xt Lu 19:44\x*“Anaa axav i na lempanga mi ven i, laaleng naba vot la kopmen toxonuat at nai naba nemen to at loxot teren. Dinaba ut tereve axav i ukopok.”   
\p
\v 7 La diga sue ne Iesu xeretna, “Leeme loklox ase, lingisa nom lempanga naba vot? La loklok katling salai naba ravasu do na lempanga na vot?”   
\p
\v 8 La ne Iesu ga lok, “Mina lok tatao avukat nimi. Lavanga tara na xarang nimi mumu na lempanga. Mila buaang nedi luvuttadi dinabat pas mi laasen tarak la dinaba lok, ‘Nenia Lanarong!’ La dinaba lok bok, ‘Laaleng at lovotpot at Leeme Silok mo ia vot auret ta.’ Ketla nemen mita mumu asu di.  
\v 9 Nemen mita marat mo do mina ronga laraesep. Lempanga xerepmo naba vot avot, ketla laxavaxap at na lavatbung menemen kopmen noxo vot soso.”   
\p
\v 10 La ne Iesu ga lok bok tidi, “Limixin at lentaba levenabung mixin dinaba esep eburu mi limixin at levenabung mixin petpes. Lavaorong at lentaba levengkitkis orong dinaba esep eburu mi lavaorong at levengkitkis orong petpes.  
\v 11 La langsangan levenangne naba vot at tengkot eburu mi leean kangking la levenanmeres silok, la leven angsangan lempanga loklox amarat naba vot eburu mi teveloklok katling boro vana at laxalibet.   
\p
\v 12 Avot ti na lempanga naba vot, dinaba ranga alis nimi la dina lox asongot nimi. Dinaba song araba nimi ri lavapaase ro xeneng at laraogu singising la dina lok li nimi at laraogu xokoxo. La dinaba lok kaka nimi uto melamgo at lavaorong la luvuttadi amgomgo xusu dina lok li nimi at lavapaase mila nemi mi nunu rak.  
\v 13 Ap mo loxonaleng minaba epovo xusu mina vaase asu Lagale Lavavang.  
\v 14 \x * \xo 21:14 \xt Lu 12:11-12\x*Mina lox agagas li levendoxoma atnimi avot ti lavapaase la nemen mita bulu mumu levelinga sala minaba vaase pe nimi min.  
\v 15 \x * \xo 21:15 \xt Gu 6:10\x*Mila nenia anaba raba nimi mi levelinga la laxasep at lakleklen kusu kopmen teta atdi di munepen minimi naba epovo xusu na vorang levelinga atnimi.  
\v 16 \x * \xo 21:16 \xt Mt 10:21-22\x*Luvuttemen nimi, la luvutneton nimi, la lempat atnimi la larapen tangas atnimi dinaba song araba nimi uto atdi nom limixin di munepen minimi la dinaba sev amet lentaba atnimi.  
\v 17 Limixin axap dinaba belengatngas tinimi mila nemi mi nunu rak.  
\v 18 \x * \xo 21:18 \xt 1 Sml 14:45; Lu 12:7\x*Ketla ne Moroa naba lok tatao avukat nimi.  
\v 19 \x * \xo 21:19 \xt Ib 10:36\x*Do mina tu atmatkun, minaba ruuna ka lorooro avolo.”   
\s1 Iesu Ga Paase Mumu  //  Luutut Tereve At  //  Lemenemen Jerusalem  
\r (Mt 24:15-21; Mk 13:14-19)  
\p
\v 20 La ne Iesu ga lok bok, “Mo do mina ven limixin esep dina ru xangkan lemenemen silok Jerusalem, minaklen ta i dola ma lixilik la dina ut tereve i.  
\v 21 La nedi no di nemen to Judaia dinaba sixiro uto at lempatkaana. La nedi no di nemen to at lemenemen silok, dinaba vas kaxat basinge i. La nedi no di nemen to maxamang at lemenemen silok, nemen di guta beles uto xeneng teren.  
\v 22 \x * \xo 21:22 \xt Lal 32:35; Jer 5:29; 46:10; Ose 9:7\x*Mila ap mo levenaleng Moroa naba vorang laxakapmek at limixin me Israel la kerepmo ni naba lox asoorun levelinga, Lovoang Kaala ga vaase i.  
\v 23 \x * \xo 21:23 \xt 1 Ko 7:26\x*Ap mo levenaleng naba lok kapmek aleng ti lavakin di renan, la ti lavakin mi lengkadede atdi! Langsangan losongsongot naba vot at na lenep silok Israel, la lumukmusak silok at ne Moroa naba vot saparap na limixin.  
\v 24 \x * \xo 21:24 \xt Esr 9:7; Sam 79:1; Ais 63:18; Ro 11:25; Li 11:2\x*Luvuttadi esep dinaba sev amet tentaba mi lemparise sepsep, la dinaba lam kaka tentaba ngan luvuttadi xokoxo uto at lengkot petpes. La limixin kopmen di me Judaia dinaba lok kapmek na lemenemen Jerusalem se ap mo levenaleng ne Moroa naba riki xepe di.”   
\s1 Lovotpot At Laradi Mevana  
\r (Mt 24:29-31; Mk 13:24-27)  
\p
\v 25 \x * \xo 21:25 \xt Sam 46:2-3; 65:7-8\x*La ne Iesu ga lok bok tidi, “Leveloklok katling naba vot at laxangking, mi lagaaling la larapenti. La at na lavatbung menemen, limixin at lentaba levengkot dinaba lok bukbulu aleng la dinabak lok tangtangku la dinaba marat mila laras na lulung aleng mi lempopaxanao.  
\v 26 Lodoxoma abulubun naba suxuna nedi di ngangais mo lempanga naba vot at na lavatbung menemen. Mila lempanga ro vana at laxalibet dinaba sixit ekarakat la kopmen di noxo sixit mu larangas atdi.  
\v 27 \x * \xo 21:27 \xt Dan 7:13; Mt 26:64; Li 1:7\x*Ap mo levenaleng limixin dinaba ven ia, Laradi Mevana, anaba vot at loxontakabu mi langsangan lolos mi lisisixam.  
\v 28 \x * \xo 21:28 \xt Ro 13:11\x*Dola na lempanga na ruka i xusu na vot, mina xatu kaxat upana la mina milik aurut, mila laaleng loklox arooro atnimi mo i auret ta.”   
\s1 Lavapaase Poovo Ri  //  Luuna Pik  
\r (Mt 24:32-35; Mk 13:28-31)  
\p
\v 29 La ne Iesu ga tong lara lavapaase poovo ridi xeretna, “Mina doxoma luuna pik la lentaba larauna vetpes bok.  
\v 30 Dola mi ven lempavaxan una atdi i lok do na suu xat, miklen i do levenaleng at lamaares monga i auret ta.  
\v 31 Mo do mina ven mo lempanga xapmek na vot, minabaklen i do Linintoo at ne Moroa i auret na vot.   
\p
\v 32 Na levelinga rak i ruturun. Na limixin di rooro lingina di noxo met se na lempanga na ravasu.  
\v 33 \x * \xo 21:33 \xt Lu 16:17\x*Laxalibet mi lavatbung menemen naba sonao, ketla levelinga rak noxo xap.”   
\s1 Mina Lok Tatao Avukat Nimi  
\p
\v 34 \x * \xo 21:34 \xt Mt 24:48-50; Mk 4:19; Lu 17:27; 1 Ts 5:3\x*La ne Iesu ga lok keretna, “Mina lok tatao avukat nimi! Nemen mita esu solo mi loklok at lara peluxa la liinin lara kadan lolos, la nemen mita doma mu solo na lorooro. Lavanga nom laaleng na vot asangu nimi.  
\v 35 Mila mo laaleng naba vot at loxonaleng limixin di noxo gagas teren.  
\v 36 \x * \xo 21:36 \xt Mk 13:33; Li 6:17\x*Mina reven avukat ti na lempanga xapmek la mina ngising amisik kusu mina ruuna ka lolos la mi noxo subu ap mo levenmumuat naba vot, la kusu mina epovo do mina ru ro melamgo rak, Laradi Mevana.”   
\p
\v 37 \x * \xo 21:37 \xt Lu 19:47\x*Ap mo levenaleng ne Iesu ga anasa limixin to xeneng at loogu laplavang. At levenaleng kantinao neni gat pas su me go la gat pas uto at Lakaana Olip, la at lengkanimin neni ga nemen go.  
\v 38 La limixin axap digat pas no mene at lenmaxantamak uto at loogu laplavang kusu dinang tonga i.   
\c 22  
\s1 Diga Sevut Li Levelinga Xusu Ti Sev Amet Ne Iesu  
\r (Mt 26:1-5; Mk 14:1-2; Jo 11:45-53)  
\p
\v 1 Laaleng ga sixit auret ta xusu ti leluxa at loxongkide diga ove vetpes i, laasen ap mo leluxa do Lovovolo Pe.\f * \fr 22:1 \ft Leluxa limixin me Judaia diga lok katling laaleng, diga vas kaxat boro Isip. La di goxo lok li liis (yeast) at lengkongkide atdi.\f*  
\v 2 \x * \xo 22:2 \xt Lu 20:19\x*La lavamaasa silok eburu mi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga diga puse ngas xusu ti sev amet ne Iesu la limixin di noxoklen i, mila mo lubung amgomgo diga marat atdi.   
\s1 Judas Ga Siam Kusu Neni Naba Song Araba Ne Iesu  
\r (Mt 26:14-16; Mk 14:10-11)  
\p
\v 3 \x * \xo 22:3 \xt Jo 13:2,27\x*Satan ga vubeles ukeneng at ne Judas, laasen bok teren ne Iskariot. Neni lara atdi lasangaun mi legepura lavaun pinivu.  
\v 4 La ne Judas ga vot pasa lavamaasa silok la luvuttadi amgomgo atnedi luvuttadi esep diga lok tatao loogu laplavang. Ni ga epaase eburu midi mumu teventaangas kusu neni naba song araba ne Iesu ridi.  
\v 5 Diga lok momo aleng la diga siam do diba un i mi tempilas.  
\v 6 La ne Judas ga siam ap mo levelinga la ni ga puse ri tangas kusu neni naba song araba ne Iesu rinedi xusu limixin noxoklen i.   
\s1 Iesu Ga Gagas Kusu Ti Laanan At Lovovolo Pe  
\r (Mt 26:17-25; Mk 14:12-21)  
\p
\v 7 \x * \xo 22:7 \xt Pas 12:1-27\x*Laaleng ga vot kusu ni leluxa at loxongkide diga ove vetpes i. Ap mo laaleng diga sev amet lempatnat sipsip ti lok katling leluxa at Lovovolo Pe.  
\v 8 La ne Iesu ga riki ne Pita mi ne Jon mi levelinga xeretna, “Munat pas la muna lox agagas li leveluxa ri Lovovolo Pe xusu tidik ti anan.”   
\p
\v 9 La duga sue i, “U vara i do mana lox agagas li i at ua loxot?”   
\p
\v 10 La ne Iesu ga lok, “Muna ronga i na! Mo do muna beles ukeneng at lemenemen silok, lara laradi nabap kip lubuxom dan naba xip tangarang numu. Muna mumu asu i uto at loogu ni na beles teren.  
\v 11 La muna lok ti laradi ap mo loogu xeretna, ‘Laradi loklox ase i sue u do, loxot ua at na loogu ram, nema eburu mi lavaun pinivu rak maba lok katling leluxa at Lovovolo Pe ren?’  
\v 12 Neni naba lox ase numu mi loxot silok diga gagas li vam i no i nemen to vana at loogu, la muba lox agagas li lempanga anan go.”   
\p
\v 13 \x * \xo 22:13 \xt Lu 19:32\x*Duga vas kaxat la duga long lenget ka lempanga axap kerekngan ne Iesu gara tong pam i ridu, la duga lox agagas li leveluxa ri Lovovolo Pe.   
\s1 Leluxa At Leeme Silok  
\r (Mt 26:26-30; Mk 14:22-26; Jo 13:21-30; 1 Ko 11:23-25)  
\p
\v 14 Se at loxonaleng ti anan, Iesu ga xis eburu mi luvuttadi vavang teren saparap loxonin anan.  
\v 15 La ni ga lok tidi, “A vara aleng i xusu ana lok katling na leluxa eburu minimi, avot at losongsongot mo anabap kiv i.  
\v 16 \x * \xo 22:16 \xt Lu 13:29\x*A tong i rinimi do, a noxo lok katling bok ba na leluxa, se at loxonaleng anaba lox asoorun i ro at Linintoo at ne Moroa.”   
\p
\v 17 La ne Iesu ga lok kaka lakap inin, la ga tong avukat ti ne Moroa, la ga lok, “Mina lok kaka i na la mina in teren.  
\v 18 A tong i rinimi do a noxo in bok ba at lavaen se at loxonaleng Linintoo at ne Moroa na vot.”   
\p
\v 19 \x * \xo 22:19 \xt Lu 24:30\x*La neni ga lok kaka loxongkide, la ga tong avukat ti ne Moroa, la ga sebex i, la ga raba di min, la ga lok, “Labantuxu rak na, a raba nimi min. Mina lox amisik na loklok kusu mina doma mumu ia.”   
\p
\v 20 Ap mo mun langas, neni ga lok kaka bok lakap inin la ga raba nedi min la ga lok, “Anaa lavaen i ngan lada rak la i lok katling lekabus maxat, la nenia anaba lox epovo i xusu ti lox arooro buaang limixin.   
\p
\v 21 \x * \xo 22:21 \xt Sam 41:9; Jo 13:21-22\x*Ketla lara laradi naba song araba ia ri luvuttadi munepen it kis de eburu midik.  
\v 22 Nenia, Laradi Mevana, anaba met kerekngan lodoxoma at ne Moroa. Ketla naba lok kapmek aleng ti mo laradi na song araba ia uto at luvuttadi xapmek.”  
\v 23 La diga esue min kantubu atdi do ua lara atdi naba lox i mo.   
\s1 Leedak Mumu Lisisilok  
\p
\v 24 \x * \xo 22:24 \xt Lu 9:46\x*La leedak ga ravasu xantubu at lavaun pinivu, mumu ua lara atdi neni ga silok tidi.  
\v 25 \x * \xo 22:25 \xt Mt 20:25-27; Mk 10:42-45\x*La ne Iesu ga lok tidi, “Lavaorong at na lavatbung menemen di ruuna lolos mavana at limixin atdi, la limixin di so asen di do, ‘Larapen tangas at limixin.’  
\v 26 \x * \xo 22:26 \xt Mt 23:11; Mk 9:35\x*Ketla nemen mita mu asu mo langas atdi. Lara silok kantubu atnimi neni na lok ngan laradi maxat, la lara gomgo neni na lok ngan lasaxaruki.  
\v 27 \x * \xo 22:27 \xt Jo 13:12-15\x*Nege i silok atdu na? Lara it kis to vana xusu na anan kopla lara i gugu rin? Mo lara it kis to vana. Ketla nenia a nemen kantubu atnimi ngan lasaxaruki.  
\v 28 At levenaleng levesongsongot ga vot saparap dik, nemi goxo sixiro basinge ia.  
\v 29 \x * \xo 22:29 \xt Lu 12:32\x*Ne Tamak ga lok li ia xusu tim gomgonga limixin, la ana lok li nimi xusu tim gomgonga limixin.  
\v 30 \x * \xo 22:30 \xt Mt 19:28\x*Kuren la minaba anan la mina inin to at loxot kitkis tarak to xeneng at Linintoo rak. La minabat kis at lengkot kitkis orong la minam gomgonga lasangaun legepura larabibinat boro Israel.”   
\s1 Iesu Ga Vaase Ali Do Ne Pita Naba Sok Tixirixes I  
\r (Mt 26:31-35; Mk 14:27-31; Jo 13:36-38)  
\p
\v 31 \x * \xo 22:31 \xt 2 Ko 2:11\x*La ne Iesu ga lok ti ne Simon, “Simon, Simon! Satan ira lok kaka vam lisisiam at ne Moroa xusu naba lok tong pen nemi axap. Kerekngan laradi loklok tatao at laraamang i mangma asu levennit piao boro at lengkakan teren la i lok kepe leventuxu piao.  
\v 32 \x * \xo 22:32 \xt Jo 17:11,15,20; Sam 51:13\x*Ketla ara sing pam tu, ne Simon, kusu lununu ram noxo subu. La do una leeng basinge laxapmek taram, una lox alolos luvutnetam.”   
\p
\v 33 \x * \xo 22:33 \xt Lu 22:54\x*La ne Pita ga vorang i rin keretna, “Leeme Silok, a gagas kusu anat pas eburu minu uto at loogu xokoxo la anaba met bok eburu minu!”   
\p
\v 34 La ne Iesu ga lok tin keretna, “Pita, a tong i ru do laxaxak kovisi noxo reng lingina, la nenu unaba sev apkap naba vantun do uxoklen ia.”   
\p
\v 35 \x * \xo 22:35 \xt Lu 9:3; 10:4\x*La ne Iesu ga lok bok tidi, “At nom laaleng nia aga riki aonon nimi xusu na lok lugugu rak la mi goxop kip tengkontonom ka, la lentat lukluxa, la tempanga vatpas. Kereva, migak pakes bok ti tempanga?”  
\p La diga vorang i rin keretna, “Ma goxok pakes ti tempanga.”   
\p
\v 36 \x * \xo 22:36 \xt Lu 22:49\x*La ne Iesu ga lok, “Ketla monga, do nege i ruuna toxontonom ka kopla tarat lukluxa, neni nap kiv i. La do nege xopmen na ruuna tavarise sepsep, neni na sesep mi lavanga singsiga ren kusu ti un ka tara.  
\v 37 \x * \xo 22:37 \xt Lu 22:52\x*A tong i rinimi do Lovoang Kaala i lok do,  
\q1 ‘Neni ga nemen eburu mi limixin bilinga.’ \rq Ais 53:12\rq*  
\m Anai naba soorun mumu ia. Lavanga salai diga malagan i at Lovoang Kaala mumu ia, monga na soorun.”   
\p
\v 38 La diga lok, “Leeme Silok, legepu varise sepsep na.”  
\p La ni ga lok tidi, “I epovo!”   
\s1 Lakaana Olip  
\r (Mt 26:36-46; Mk 14:32-42)  
\p
\v 39 \x * \xo 22:39 \xt Lu 21:37; Jo 18:1\x*La ne Iesu ga vas su basinge mo lemenemen, la gat pas uto at Lakaana Olip, i ngan ni ga lox amisix i. Lavaun pinivu ren diga mumu asu i.  
\v 40 Se diga rupot ap mo loxot, neni ga lok tidi, “Mina sing kusu mi noxo subu at loklok tong.”   
\p
\v 41 La neni ga vas uto vaxalom lixilik basinge lavaun pinivu, la ga xis tiktikbu mi luvatgulom teren la ga sing.  
\v 42 \x * \xo 22:42 \xt Mt 6:10\x*“Tamak, mo do u vara i, una lok pes na lumumuat basinge ia. Ketla nemen gat uta mumu asu lavavara rak, ketla una mu asu mun lavavara ram.”  
\v 43 La laangelo ga vot saparav i, ga si boro vana at laxalibet kusu na raba i mi lolos.  
\v 44 La neni ga bulu aleng la ga sing lolos tinotno, la lantentelep teren ga sen su ukopok ti laxangka ga ngan lempatkaarum da.   
\p
\v 45 Se neni ga xatu kaxat, neni ga vot pasa lavaun pinivu ren la ni ga long lenget di, diga unga mila diga bulu aleng.  
\v 46 La ne Iesu ga lok tidi, “Tila nemi mi unga? Mina xatu la mina ngising kusu mi noxo subu at loklok tong pen.”   
\s1 Larangtanga Alis At Ne Iesu  
\r (Mt 26:47-56; Mk 14:43-50; Jo 18:3-11)  
\p
\v 47 Iesu move ga paase la buaang nedi limixin diga vot, la lara laradi laasen teren ne Judas gat pas to melamgo atdi. Neni legesara atnedi lasangaun legepura lavaun pinivu, la neni ga vas auret ne Iesu la ga nes i.\fig Judas ga nes ne Iesu.|alt="Judas kissing Jesus" src="cn01812b.tif" size="col" loc="Luk 22:47-48" copy="Cook" ref="Lu 22:47-48" \fig*  
\v 48 La ne Iesu ga lok tin, “Judas, kereva, u song araba ia, Laradi Mevana, uto at limixin kakapmek mi lenetnes?”   
\p
\v 49 \x * \xo 22:49 \xt Lu 22:36\x*La nom lavaun pinivu mo diga nemen eburu mi ne Iesu diga ven laai mo ga lok do na vot, la diga lok, “Leeme Silok, u vara i do mana esep bok mi luvarise sepsep atnama?”  
\v 50 La lara atdi ga ra korop kepe labaalung tino at lasaxaruki at lamaasa gomgo.   
\p
\v 51 Ketla ne Iesu ga lok, “I epovo nga.” La ni ga long tu at labaalung at nom laradi la ni ga lox avukar i.   
\p
\v 52 \x * \xo 22:52 \xt Lu 22:37; Jo 7:30; 8:20; Kl 1:13\x*La ne Iesu ga ven lavamaasa silok la luvuttadi amgomgo at loogu laplavang la loxongkulao silok at leme Judaia mo digat pas ugo xusu diba ranga alis i. La ni ga lok tidi xeretna, “Mit pas ude mi lemparise sepsep la levenasop, i ngan ta do nia lavanga xipkip pilo.  
\v 53 At levenaleng axap aga nemen eburu minimi ro xeneng at loogu laplavang, la mi goxo lok tong pen i xusu mina ranga alis ia. Ketla monga at laxanimin tubu, neni loxonaleng at ne Satan. Kuren la nemi mi lok na lavanga xapmek at lamain.”   
\s1 Pita Ga Sev Apkap  
\r (Mt 26:57-58,69-75; Mk 14:53-54,66-72; Jo 18:12-18,25-27)  
\p
\v 54 \x * \xo 22:54 \xt Sam 31:11; Lu 22:33\x*Diga ranga alis ne Iesu la diga lam kaka i uto at loogu at lamaasa gomgo. La ne Pita ga mumu asu di ro vaxalom.  
\v 55 Limixin mo diga mas laxao go xantubu at lemelua, la ne Pita ga xis eburu minedi digat kis mamain.  
\v 56 \x * \xo 22:56 \xt Gu 4:13\x*La lara loolik, neni lasaxaruki, ga ven ne Pita gat kis go saparap laxao, neni ga ven avukar i la ga lok, “Na laradi bok ga nemen eburu mi ne Iesu.”   
\p
\v 57 Ketla ne Pita ga sev apkap, ga lok keretna, “Axoklen mo laradi!”   
\p
\v 58 Melemu lixilik, lara laradi ga ven kibis ne Pita la ga lok, “Nenu bok lara atnedi lavaun pinivu ren.”  
\p Ketla ne Pita ga vorang i rin keretna, “Nia xopmen!”   
\p
\v 59 La melemu at legesa xonaleng lara laradi vetpes manga ga vaase lolos keretna, “I ruturun tinotno, na laradi ga nemen eburu min, mila neni bok boro Galili.”   
\p
\v 60 Ketla ne Pita ga vorang i rin keretna, “Axoklen lavanga salai u paase min!” La soso mun ap mo loxonaleng, neni move ga paase, la laxaxak ga reng.  
\v 61 \x * \xo 22:61 \xt Lu 22:34\x*La Leeme Silok ga rem gili la ga ven mokmokso ri ne Pita, la ne Pita ga doma amlong ti levelinga at Leeme Silok, ga tong avor i rin keretna, “Avot ti laxaxak na reng lingina, unaba sev apkap naba vantun do uxoklen ia.”  
\v 62 La ne Pita ga vas su ukamang la gang teng silok aleng.   
\s1 Diga Lok Kalise Ne Iesu  //  La Digap Sev I  
\r (Mt 26:67-68; Mk 14:65)  
\p
\v 63 Mo luvuttadi esep diga lok tatao ne Iesu diga saba xangka i la digap sev i.  
\v 64 Diga is pe luxatli ren mi loxontamon la diga sue i, “Una tong kisip ka i do, nege mo i sev u?”  
\v 65 La diga vaase buaang bok laxalinga xapmek tin.   
\s1 Iesu Ga Ru Ro Melamgo At Lixitkis Buru  
\r (Mt 26:59-66; Mk 14:55-64; Jo 18:19-24)  
\p
\v 66 Laxangking ga losu, la loxongkulao silok at leme Judaia, la lavamaasa silok, la luvuttadi loklox ase at Laulis Linga diga vot buru, la diga lok li ne Iesu uto melamgo atdi.  
\v 67 \x * \xo 22:67 \xt Jo 3:12; 8:45; 10:24\x*La diga lok, “Una tong i rinama. Kereva, nenu Lanarong?”  
\p La ni ga vorang i ridi xeretna, “Mo do nia ana tong i rinimi, mi noxo nunu at levelinga rak.  
\v 68 La do nia ana sue nimi mi lususue, mi noxo vorang i.  
\v 69 \x * \xo 22:69 \xt Gu 7:56\x*Ketla i ruka nga i mo lingina, nenia, Laradi Mevana, anabat kis to saparap lekngen tino at Lanaraavuk ne Moroa.”   
\p
\v 70 \x * \xo 22:70 \xt Lu 4:3,9\x*La diga lok, “Kereva ba, nenu ne Nitna ne Moroa?”  
\p La ni ga vorang i ridi xeretna, “Levelinga atnimi ik mokso. Nenia vam.”   
\p
\v 71 La diga lok, “Keke bok ba tevelinga! Nedik axa tara ronga vam levelinga ren la i epovo dik ta lok li lumumuat teren!”   
\c 23  
\s1 Iesu Ga Ru At Lavapaase Ro Melamgo At Ne Paelat  
\r (Mt 27:1-2,11-14; Mk 15:1-5; Jo 18:28-38)  
\p
\v 1 Luvuttadi amgomgo axap diga xatu kaxat la diga lam kaka ne Iesu uto melamgo at ne Paelat.  
\v 2 \x * \xo 23:2 \xt Lu 20:25\x*La diga bala raba i, diga lok, “Ma ranga alis na laradi, neni i sasar asoogong amisik limixin atnama. I tong i ridi do, nemen dita kepe pilas ti ne Kaisar, la ik lok bok do neni mo ne Karisito, loorong.”   
\p
\v 3 \x * \xo 23:3 \xt 1 Ti 6:13\x*La ne Paelat ga sue i, “Kereva, nenu loorong at limixin me Judaia?”  
\p La ne Iesu ga lok, “I ruturun. Nenu xa u tong i.”   
\p
\v 4 Melemu ne Paelat ga lok ti lavamaasa silok la limixin keretna, “Axo vuse ka tevelinga xusu ti sev amet na laradi.”   
\p
\v 5 Ketla digap kup aleng keretna, “Neni ik paxaru kaxat levenesep kantubu at limixin at lengkot axap Judaia mi leveloklox ase ren. Neni ga ruka i ro Galili la monga neni garat pas ude.”   
\s1 Iesu Ga Ru At Lavapaase Ro Melamgo At Ne Erodes  
\p
\v 6 Se ne Paelat ga ronga i na, neni ga sue, “Kereva na laradi, neni boro Galili?”  
\v 7 \x * \xo 23:7 \xt Lu 3:1\x*Se ne Paelat gaklen ba i do ne Iesu boro Galili, mo lenep ne Erodes gak lok tatao i, neni ga riki ne Iesu uto at ne Erodes, mo ga nemen go Jerusalem ap mo levenaleng.   
\p
\v 8 \x * \xo 23:8 \xt Lu 9:9\x*Se ne Erodes ga ven ne Iesu, neni ga lok momo aleng. Neni gang tonga mene levelinga mumu i, la buaang levenaleng neni ga vara i xusu na ven be ne Iesu. Ni ga vara aleng i xusu naba ven ne Iesu na lok tempanga sangsangu.  
\v 9 Kuren la ne Erodes ga sue ne Iesu mi laxasusue solo, ketla ne Iesu goxo vorang i mi tekolinga.  
\v 10 Lavamaasa silok mi luvuttadi loklox ase at Laulis Linga digak lok bok go, la diga vaase babala raba aleng ne Iesu.  
\v 11 La ne Erodes eburu mi limixin esep teren diga saba xangka rino ne Iesu la diga vaxasiga i mi lavanga singsigaara at loorong kusu dina lok kalise i, la diga riki amlong i uto at ne Paelat.  
\v 12 Ap mo mun laaleng Erodes mi ne Paelat duga etangas. Duga munepen avot mun be.   
\s1 Luvuttadi Amgomgo  //  Diga Sing Ne Paelat  //  Kusu Ne Iesu Na Met  
\r (Mt 27:15-26; Mk 15:6-15; Jo 18:39–19:16)  
\p
\v 13 Paelat ga xup bubua ka lavamaasa silok la luvuttadi amgomgo at limixin.  
\v 14 La ni ga lok tidi, “Mi raba vam ia mi na laradi la mi lok do neni i sasar asoogong limixin. Monga nia a ven axasep teren de melamgo atnimi axap, la axo long lenget tavanga do neni ga bixurun at tavanga xapmek mi sok taba i min.  
\v 15 Kopla ne Erodes gita long lenger i ga bixurun, mila neni i riki amlong i ude saparap dik. La kopmen tempanga na laradi ga lox i xusu neni na met teren.  
\v 16 Ketla anak pixis mun i, la ana soxomus asu manga i.”  
\v 17 Amisik at leluxa at Lovovolo Pe, laradi gomgo gak soxomus asu raba limixin mi taradi xokoxo.   
\p
\v 18 Ketla limixin axap diga xup silok la diga lok, “Sev amer i! Una soxomus asu raba nama mi ne Barabas!”  
\v 19 Diga lok li ne Barabas at loogu xokoxo mila leesep ga ru kaxat go at lemenemen silok, la ni ga sev amet lara laradi.   
\p
\v 20 Paelat ga vara i xusu na soxomus asu ne Iesu uto, kuren la ni ga xup manga ti limixin.  
\v 21 Ketla diga vaase amlong tin, la diga lok, “Paxarem i. Paxarem i at laxaba!”   
\p
\v 22 Paelat ga vaase manga ridi ga sev avantun, “Ketla laxapmek salai neni ga lox i? Axo vuse ka tevelinga xusu neni naba met teren! Anak pixis mene i la ana soxomus asu manga i.”   
\p
\v 23 Ketla digap kup silox amisik do ne Paelat na vaxarem ne Iesu at laxaba. La ne Paelat goxo epovo na ba gili levendoxoma atdi.  
\v 24 Kuren la ne Paelat ga mu asu lavavara at limixin mumu ne Iesu.  
\v 25 Neni ga soxomus asu mo laradi diga lok li i ro at loogu xokoxo mumu lesepsev amet tadi, la ni ga raba nedi mi ne Iesu xusu dina lok lavanga salai nedi diga vara i do dina lox i rin.   
\s1 Diga Vaxarem Ne Iesu  //  At Laxaba  
\r (Mt 27:32-44; Mk 15:21-32; Jo 19:17-27)  
\p
\v 26 Limixin esep diga lam kaka ne Iesu boro at loogu at ne Paelat la diga vas kaxat min uto at loxot diba sev amer i ren. At lavatpas atdi diga ekip tangarang mi lara laradi laasen teren ne Simon, boro Sairini, mo gat pas uto xeneng at lemenemen silok, ga laa boro at loxot petpes. Diga ranga alis i, la diga sox aruru parang i xusu nap kip laxaba la na mu asu ne Iesu at langas.   
\p
\v 27 Buaang nedi limixin diga mumu asu ne Iesu. Kantubu atdi lentaba lavakin digang teng la diga duudu mumu i.  
\v 28 Iesu ga milik amlong tidi la ga lok, “Nemi lavakin boro Jerusalem! Nemen mitang tingis ia, ketla minang tingis laxamdak mi laxaalik kakalik atnimi,  
\v 29 \x * \xo 23:29 \xt Lu 21:23\x*mila levenaleng songsongot naba vot la limixin dina lok, ‘Luvukat ti lavakin kopmen dixo ruuna laxamdak mi laxaalik kakalik, la kopmen dina visik tengkadede.’  
\v 30 \x * \xo 23:30 \xt Li 6:16\x*Ap mo levenaleng limixin dinaba lok ti lempattaavut keretna,  
\q1 ‘Mina subu pavaa nama!’ La ri lengkong kaana, ‘Mina sak pavaa nama!’ \rq Ose 10:8\rq*   
\m
\v 31 \x * \xo 23:31 \xt 1 Pi 4:17\x*Do nedi di lok na lempanga xapmek tia, laradi avukat, Moroa naba vorang i ridi mi langsangan lumumuat silok.”   
\p
\v 32 Limixin esep diga lok kaka bok legepu radi, nedu buru luradi xapmek, kusu dina vaxarem du saparap ne Iesu.  
\v 33 Diga rupot to at loxot laasen teren, “Lavatlak Tongan,” la diga vaxarem ne Iesu ro at laxaba, la luradi xapmek bok, lara ga merem saparap lekngen tino at ne Iesu la lara ro saparap lekngen kia.  
\v 34 \x * \xo 23:34 \xt Ais 53:12; Mt 5:44; Gu 7:60; Sam 22:18\x*La ne Iesu ga lok, “Tamak, una doxoma xepe na laxakapmek atdi. Dixoklen lavanga salai mo di lox i.” La luvuttadi esep diga epes levempanga singsiga ren kantubu atdi, diga lu buru mi lengkonuat, kusu ti lok kisip ka nege ba lok ka i.   
\p
\v 35 \x * \xo 23:35 \xt Sam 22:7-8\x*Limixin diga tu go diga reven lempanga diga lox i ri ne Iesu. La luvuttadi amgomgo at leme Judaia diga saba xangka i, diga lok keretna, “Neni gak lox arooro lentaba vetpes. Mo do neni Lanarong at ne Moroa ga soxolik ka i, neni na lox arooro xa i.”   
\p
\v 36 \x * \xo 23:36 \xt Sam 69:21\x*Luvuttadi esep bok diga saba xangka i, diga ru auret ne Iesu la diga raba i mi laxadan vaen.  
\v 37 La diga lok, “Una lox arooro xa u, mo do nenu loorong at limixin me Judaia!”   
\p
\v 38 La na levelinga diga malagan i ro mavana ren keretna, \sc Na laradi neni loorong at limixin me Judaia.\sc*   
\p
\v 39 La lara laradi xapmek ga merem go, ga vaase aksaksa rin, “Kereva, nenu Lanarong? Mo do nenu Lanarong, una lox arooro u eburu minama.”   
\p
\v 40 La mo lara ga vaase sox i, la ga lok, “Kereva, uxo lok ngangao at ne Moroa? Neda na ta lok ka loklox aleeng mumu laxakapmek atda.  
\v 41 La lumumuat tida ik mokso mila taga lok laxakapmek, i epovo ri na lumumuat. Ketla na laradi goxo lok taxakapmek.”   
\p
\v 42 \x * \xo 23:42 \xt Mt 16:28\x*La ni ga lok ti ne Iesu xeretna, “Iesu, una doxoma ia, do unamlong ngan Loorong Silok!”   
\p
\v 43 La ne Iesu ga lok tin, “A tong tuturun i na ru, lingina unaba nemen eburu minia ro at lagale lemenemen at ne Moroa.”   
\s1 Lanmet At Ne Iesu  
\r (Mt 27:45-56; Mk 15:33-41; Jo 19:28-30)  
\p
\v 44 \x * \xo 23:44 \xt Amo 8:9\x*Ga auret ti lasangaun legepu xonaleng, lamain ga lok pe laxangking la ga vung pe mo lenep silok axap se at lavantun konaleng.  
\v 45 \x * \xo 23:45 \xt Pas 36:35\x*La lavattamon ga merem to xeneng at loogu laplavang ga rem lais ti legepu xot.  
\v 46 \x * \xo 23:46 \xt Sam 31:5; Gu 7:59\x*La ne Iesu ga xup silok, ni ga lok, “Tamak, a lok li loroonan tarak at lukngam!” Ni ga tong i na la ga met ta.   
\p
\v 47 La laasesep ga ven i na la ni ga emi asu mi ne Moroa la ga lok, “I ruturun tinotno, neni laradi manmanton.”  
\v 48 \x * \xo 23:48 \xt Lu 18:13\x*La limixin mo diga tu go xusu dina ven i na, diga vas kaxat uto xolonu, diga tit lenbongobong atnedi mi lainbulu.  
\v 49 \x * \xo 23:49 \xt Sam 38:11; 88:8; Lu 8:2-3\x*Mo limixin digakleklen ne Iesu, eburu mi lavakin no diga mumu ne Iesu boro Galili, diga tu paxalom lixilik kusu dina reven na lempanga.   
\s1 Digak Mit Ne Iesu  
\r (Mt 27:57-61; Mk 15:42-47; Jo 19:38-42)  
\p
\v 50 Lara laradi laasen teren ne Josep boro at lara lemenemen at leme Judaia laasen teren Arimatia. Ga neni lagale laradi, la limixin diga lok ngangao aleng teren, la ni ga ngangais lovotpot at Linintoo at ne Moroa.  
\v 51 \x * \xo 23:51 \xt Lu 2:25,38\x*Neni lara atnedi at lixitkis buru diga bala raba ne Iesu, ketla neni goxo siam mu levendoxoma la loklok diga lox i.  
\v 52 Neni ga vot pasa ne Paelat la ga sing kaka labantuxu at ne Iesu.  
\v 53 Melemu neni ga lox asi labantuxu at ne Iesu ukopok, la ga bom i mi labantamon nunuan. Ni ga lok li i ro at lamaaut, diga xe i ro at lavaruat silok, limixin di goxovisi na li rongan go.  
\v 54 Mo laaleng ni laaleng gagas la laaleng kaala mo ga auret.   
\p
\v 55 \x * \xo 23:55 \xt Lu 23:49\x*Lavakin no diga mumu ne Iesu boro Galili diga emu mi ne Josep la diga ven lamaaut la labantuxu at ne Iesu ne Josep ga li i.  
\v 56 \x * \xo 23:56 \xt Pas 20:10; Lal 5:14\x*Melemu digamlong ukolonu la diga lox agagas li levendan mavak mi levendan momonok ti soli i at labantuxu at ne Iesu. At laaleng kaala diga lox amas, kerekngan Laulis Linga ga tong i.   
\c 24  
\s1 Laxakatu Kaxat Amlong  //  At Ne Iesu  
\r (Mt 28:1-10; Mk 16:1-8; Jo 20:1-10)  
\p
\v 1 No mene maxantamak suubu at laaleng avot ap mo luik, lavakin digat pas uto at lamaaut, digap kip levendan somavak diga lox agagas li vam i.  
\v 2 Diga ven lagalii uat lentaba vetpes diga xavun pes pam i boro at lungusungus at nom lamaaut.  
\v 3 Diga beles ukeneng, ketla di goxo ven lenget ka labantuxu at Leeme Silok ne Iesu.  
\v 4 \x * \xo 24:4 \xt Gu 1:10\x*Diga tu go la diga rakdu aleng mumu i na, la soso mun legepu radi mi leventamon atdu gam games aleng, duga ru saparap di.  
\v 5 \x * \xo 24:5 \xt Lu 2:9\x*La diga umsu mi lanmarat, la diga xis tiktikbu mi lempatgulom atdi to xopok at laxangka, la luradi duga lok tidi, “Tila mi puse ri laradi mo i rooro nade at loxot at labarongan?  
\v 6 \x * \xo 24:6 \xt Lu 9:22; 17:25\x*Neni xopmen i de, neni ira roo xat pam. Mina doxomangke at levelinga neni ga vaase nimi min ap mo levenaleng neni ga nemen to Galili.  
\v 7 Ni ga lok keretna, ‘Dinaba song araba ia, Laradi Mevana ri limixin kakapmek, la dinaba vaxarem ia ro at laxaba, la anaba roo xat amlong at laaleng sepsev avantun.’”  
\v 8 La lavakin diga domangke at levelinga at ne Iesu.   
\p
\v 9 La digamlong boro at lamaaut la diga tong na lempanga axap tinedi lasangaun legesara lavaun pinivu ren la tidi bok lentaba luvuttadi.  
\v 10 \x * \xo 24:10 \xt Lu 8:2-3\x*Mo lavakin diga tong na lempanga ri lavaun pinivu. Levenasen atnedi, ne Maria Magdalene, Joana, la ne Maria nenen ne Jems la lentaba bok.  
\v 11 Ketla lavaun pinivu diga nua i do levelinga at lavakin, ga levelinga gamasa mun, la di goxo nunu atdi.  
\v 12 Ketla ne Pita ga xatu kaxat la ga sixit kaxat uto at lamaaut. Ni ga beles at lamaaut la ga ven lenbantamon mikmit tongan diga bom ne Iesu min la kopmen bok tempanga. La neni gamlong ukolonu la gam doma mumu na lavanga.   
\s1 Lavatpas At Luun Pinivu At Langas Uto Emaus  
\r (Mk 16:12-13)  
\p
\v 13 Ap mo mun laaleng lura atdi lavaun pinivu at ne Iesu dugat pas uto at lara lemenemen laasen teren Emaus. Lababaalom ti lavatpas boro Emaus uto Jerusalem i epovo at lasangaun mi legesa kilomita.  
\v 14 La duga epaase xantubu atdu mumu mo lempanga gat pot go.  
\v 15 \x * \xo 24:15 \xt Mt 18:20\x*Duga epaase la ne Iesu xa ga vot saparap du la ni ga emu eburu midu.  
\v 16 Duga ven i, ketla du goxo ven kisiv i.   
\p
\v 17 La ne Iesu ga lok tidu, “Laai mo numu mu paase mumu i at na lavatpas atnumu?”  
\p Duga ru pilo mi lainbulu.  
\v 18 La lara atdu, laasen teren ne Kliopas, ga lok, “Nia a doma i do nenu xusuk mun u nemen kantubu at leme Jerusalem uxoklen lempanga salai mo gat pot go at na levenaleng gara xap.”   
\p
\v 19 \x * \xo 24:19 \xt Mt 21:11\x*La ne Iesu ga sue du xeretna, “Lempanga salai?”  
\p La duga vorang i rin keretna, “Mo lempanga ga rupot saparap ne Iesu boro Nasaret, anai laradi neni leeme vapaase ali la neni ga lok lempanga sangsangu la levelinga bok teren ga mumuat aleng at lemeren ne Moroa la limixin.  
\v 20 Lavamaasa silok atnama la luvuttadi amgomgo diga song araba i xusu na met, la diga vaxarem i at laxaba.  
\v 21 \x * \xo 24:21 \xt Lu 2:38; 19:11; Gu 1:6\x*La maga doma ruturun i do neni laradi ne Moroa ga riki i xusu naba lox arooro limixin me Israel. Maxeneng bok at nom, monga lingina ni laaleng sepsev avantun pe i nom lempanga ga vot,  
\v 22 \x * \xo 24:22 \xt Lu 24:1-11\x*la lentaba lavakin at libinam tadi atnama di lox arakdu nema. Dit pas maxantamak suubu uto at lamaaut.  
\v 23 Ketla kopmen dina long lenget ka labantuxu ren. Dimlong la di lok do nedi mo di ven lisilimet at luangelo la du tong i ridi do ne Iesu mo ia roo xat pam.  
\v 24 \x * \xo 24:24 \xt Jo 20:3-10\x*Lentaba at libinam tadi atnama dit pas uto at lamaaut la di ven i do levelinga at lavakin i ruturun. Ketla kopmen dina ven ne Iesu.”   
\p
\v 25 La ne Iesu ga lok tidu, “Nemu luradi rangtangku. Kereva, lodoxoma atnumu i repe vam la mu domampe levelinga at lavaeme vapaase ali?  
\v 26 \x * \xo 24:26 \xt Lu 9:22; 24:44\x*Kereva, muxoklen i do Lanarong naba xip losongsongot at na lempanga la na beles at lixitkis orong teren?”  
\v 27 \x * \xo 24:27 \xt Sam 22:1-21; Ais 53:12; Jo 13:31; Gu 3:13\x*La ne Iesu ga soxomus levelinga at Lovoang Kaala ridu mumu i, ga ruka i at levenbuk at ne Moses la levenmamalagan atnedi axap lavaeme vapaase ali.   
\p
\v 28 Diga vas saparap lemenemen mo duga lok do dunat pas tin. La ne Iesu ga lok do ni na vas basinge du.  
\v 29 Ketla duga vaase lolos alis i, la duga lok, “Una nemen be minama at na loxonaleng mila laaleng na, ira xantinao nga na la lemenemen na ira buxumin ta.” Kuren la ni ga vas beles ukeneng la ga nemen eburu midu.   
\p
\v 30 \x * \xo 24:30 \xt Lu 22:19\x*La ni ga xis to at loxot kitkis eburu midu, la ga lok kaka loxongkide, la ga lox anarong i. Melemu neni ga sebek loxongkide, la ga raba du min.  
\v 31 La lodoxoma atdu ga rem suang la duga ven kibis ba ne Iesu, ketla neni ga sonao basinge du.  
\v 32 La duga lok tidu xa, “Lebelen da iplivi aleng at loxonaleng neda ta ronga levelinga ren to at langas la ira soxomus Lovoang Kaala rida.”   
\p
\v 33 La soso mun duga vas kaxat bilong uto Jerusalem, la duga vot pasa nedi lasangaun legesara lavaun pinivu digak lok eburu bok mi lentaba.  
\v 34 \x * \xo 24:34 \xt 1 Ko 15:4-5\x*Ketla lavaun pinivu diga lok tidu, “Leeme Silok ira xatu kaxat tuturun pam! Neni ira ru asuvos pam ti ne Simon!”  
\v 35 La nedu duga tong ba i ridi mi mo lavanga salai ga vot parap nedu ro at langas, la lemeren du ga xasep la duga ven kisip ba ne Iesu at loxonaleng neni ga sebek loxongkide.   
\s1 Iesu Ga Ru Asuvos Ti Lavaun Pinivu Ren  
\r (Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Jo 20:19-23)  
\p
\v 36 \x * \xo 24:36 \xt 1 Ko 15:5\x*Nedu move duga tong na lempanga ri lavaun pinivu, la soso mun ne Iesu ga ru go xantubu atdi la ga lok tidi, “Lenmila na nemen eburu minimi.”   
\p
\v 37 \x * \xo 24:37 \xt Mt 14:26\x*Ketla diga umsu mi lainmarat aleng, diga nua i do nedi mo diga ven loroonan panga.  
\v 38 Ketla neni ga lok tidi, “Tila nemi mik marat? La tila levendoxoma atnimi ik sixit ekarakat?  
\v 39 Mina ven lukngak la luxangkedek tarak bok la mina ven i do nenia mun. Mina long tu rak, la miba ven kibis ia, mila loroonan panga kopmen tabantuxu la tevesi ren, ketla nenia a ruuna labantuxu mi levesi.”   
\p
\v 40 [Ni ga tong i na la ni ga lox ase di mi lukngen la luxangkedek teren.]  
\v 41 \x * \xo 24:41 \xt Jo 21:5\x*Ketla kovisi di goxo nunu, diga sangu la diga umsu mi lomomo. Kuren la ni ga sue di, “Mi ruuna bok tempanga anan nade kusu tia ri anan?”  
\v 42 La diga raba i mi leemat tintin,  
\v 43 la ne Iesu ga lok ka i la ga anan i ro at lemeren di.   
\p
\v 44 \x * \xo 24:44 \xt Lu 9:22\x*La neni ga lok tidi, “Anai lempanga nia aga tong i rinimi ap mo levenaleng nenia aga nemen eburu minimi. Lempanga axap diga malagan i mumu ia keneng at Laulis Linga at ne Moses, la levenmamalagan at lavaeme vapaase ali, la levempikpixan (Sam) mo ira soorun pam.”   
\p
\v 45 \x * \xo 24:45 \xt Lu 24:27\x*La neni ga lox arepalas levendoxoma atdi kusu dina xasep nunuan at Lovoang Kaala.  
\v 46 La ni ga lok tidi, “Diga malagan i at Lovoang Kaala xeretna. Lanarong naba xip losongsongot la at laaleng sepsev avantun neni naba roo xat amlong.  
\v 47 \x * \xo 24:47 \xt 1 Ti 3:16\x*La keneng at laasen teren dinaba tong asu Lagale Lavavang mumu loklok ti leeng la loklok ti doxoma xepe laxakapmek. Dinaba vavang min ti limixin axap at lavatbung menemen, naba ruka i de Jerusalem.  
\v 48 \x * \xo 24:48 \xt Jo 15:27; Gu 1:8\x*La nemi minaba tong asu na lempanga.  
\v 49 \x * \xo 24:49 \xt Jo 14:16; 15:26; 16:7; Gu 1:4\x*La nenia xa anaba riki mo laramtaba rinimi, mo ne Tamak gara xaape vam min do tinimi. Ketla mina nemen ngangais i ro Jerusalem se at loxonaleng mo lolos teren boro vana naba suxuna nimi.”   
\s1 Moroa Ga Lam Ka Ne Iesu Uto Vana At Laxalibet  
\r (Mk 16:19-20; Gu 1:9-11)  
\p
\v 50 La ne Iesu ga lam ka nga di boro Jerusalem la uto Beteni, la ni ga song aurut mi lukngen la ga lox anarong di.  
\v 51 Se neni ga lox anarong pam di, neni ga on basinge di la ne Moroa ga lok kaka nga i uto vana at laxalibet.  
\v 52 \x * \xo 24:52 \xt Jo 14:28; 16:22\x*Diga lotu saparav i la digamlong uto Jerusalem, diga umsu mi langsangan lomomo.  
\v 53 La at levenaleng axap diga nemen to at loogu laplavang diga vemi asu mi ne Moroa.