\id ROM Manambu NT Robin & Marva Farnsworth 19-Jan-2001 \h ROM \toc1 Pol Diki Sukwudil Maaj ROM Tipa Kidiy Kristen Duw Takwak \toc2 ROM \toc3 Rom \mt2 Pol Diki Sukwudil Maaj \mt1 ROM \mt2 Tipa Kidiy Kristen Duw Takwak \c 1 \p \v 1 Wun Pol, wun ki lapa nyig sukwutuwa gwur Roma tipa kidiy duw takwak. Wun Jisas Krais dikidi yawiy duw-adiwun. Diki maaj karaydi duw-adiwun tikwanadiwun. Di tasakwu-didiwun God diki Viyakita Maaj duw takwak wasapwiy-tuwkik. \v 2 Mwiya tayir God aban takadil ki Viyakita Maaj dikidiy duw takwak kwiyik. Ki maaj diki maaj wasapwiydiy duwak wadik, day diki mwiya mwiyaba mwiya kapaba lapa nyigaam ata sukwudaal. \v 3 Ki Viyakita Maaj dikidi Nyan, nyanadi Yitaypika Duw Jisas Krais, dikik bwulana. Mwiya duw tidikikik taakw sapwiylid. Sapwiylik, di Yisrayil dayadi tayir kwadi dayaam van tidi yitaypika duw Davit dikidi gwalugwur wakwud. \v 4 Aw simakak tikuw Jisas Krais di dikidi ap tikwanadi Nyan tikuw, di kiyakuw ridik, God ata kirapitakadid dikidi Mawulaar. \v 5 Jisas Kraisaar God wunak sukwasukw kwurkuw, di tasakwu-didiwun dikidi maaj karaydi duw tituwkikik. Di atawa kwurdilik tikuw, wun Jisas Kraisa danik tikuw, ababa jaka tipaam kwanadiy duw takwak sugwiyaan kwur-kwatuwadiy aw mwiyir day dikik wukijibir tikuw, diki majib wuki-wukib tidakikik. \v 6 Aw gwur Roma tipa kidiy duw taakw, gwurabab dayawa nakamwiyib God tasakwu-didiygwur adiy Jisas Krais dikidiy duw taakw tigwurkikik. \v 7 Yaakiya, wun ki maaj gwur Roma tipa kidiy duw takwak sukwutuwa. God diki mawul gwurak yikuw, di tasakwu-didiygwur di dikidiy kapa duw taakw tigwurkikik. Wun bas situwabir Asaay Godawa Yitaypika Duw Jisas Kraisak aw bir gwuraam sukwasukw kwurkuw, gwurak kwusida-takaan tikwana mawul kwiybirkik. \s1 Pol Roma tipa kidiy duw takwak yin jawuk. \p \v 8 Taay, wun gwur lakwugwurkik wun wunadi Godak wayapiy sikwatuwaad gwuradiy Roma tipa kidiy Kristen duw takwa danik tikuw. Ababa jaka tipa kidiy duw taakw day wukinadiy gwur Godak mwiyir wukijibir tinadiygwurik waan. Alik tikuw, wun Godak Jisas Kraisaar wayapiy sikwanadiwun a javik tikuw. \v 9 Wun wuna miyawa mawulawa yawiy kwur-kwanadiwun Godak. Diki danik tikuw wun duw takwak wasapwiy-tuwadiy diki Viyakita Maaj dikidi Nyinik. Aw adi God di bwu lakwunaad nyanyi wun dikiwa maaj bwula-tuwkib, wun dikik bas sijibira-tuwaad gwurak. \v 10 Nyanyi wun Godak bas sikwatuwaad aw di mayaakw kwakuw, kita ya yaab kajadik gwurak yaan jawuk. Atawa bas sikwanadiwun dikik. \v 11 Wun gwurak vikir samasam wukinadiwun God dikidi Mawul dikidi ap gwurak kwatiyak gwuradiy Godak wukijibir tigwuradiy mawul ap tidakikik. \v 12 Wuna maaj liki maaw kitawa wana: Nyan abab Godak wukijibir tikwanadiyan. Alik tikuw, nyan abab, gwurawa wun nakamwiyib awarwa sugwiyaan kwurkidiyan nyanadiy Godak wukijibir tibanadiy mawul ap tidakikik. \v 13 Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, wun ki maaj yarakara lakwu-gwurkik. Jaab samasam wun gwurak yakir kwur-kwatuwdiy. Aw wun maa rav. Nuwukadiy jaka tipaam wun samasama duw takwak sugwiyaan kwurkuw day Jisas Kraisak wukijibir tinadiy. Aw kita wun gwurak yakir kwurkwatuwa, wun gwuradiy nyidim atawa kwur-kwurik. \v 14 Adiy Grik jaka tipa kidiy yarakara kwakwanadiy duw takwawa, adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy bwal as kaytik kwakwanadiy duw takwawa, adiy samasama jaav lakwu-kwanadiy duw takwawa, adiy saal viyanadiy duw takwawa, miyawa dayak wun God diki Viyakita Maaj jaaw kaliva-kituwadiy. \v 15 Wun atawa wukikuw, wuna mawul samasam wana wun ki Viyakita Maaj wasapwiyik gwur Rom tipa kidiy duw takwak ab. \s1 God diki Viyakita Maaj liki ap \p \v 16 Wun mawul vitiy samab maa ti God diki Viyakita Majik. Aw aal ki Viyakita Majir God diki nyigil ap simaka-kwadaala adiy dikik wukijibir tikwanadiy duw takwak. Adiy Juw jaka tipa kidiyik taay, aw daya kwukir ata nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak. \v 17 Aw ki Viyakita Majir God simaka-kwadaal ata ata di mwugiy-kwanaad duw taakw diki milaam mwiyir tidakikik. Aal dayadiy Godak wukijibir tikwanadiy mawula danir. Aw niki kapaba yaab maa ti. Aw God diki lapa nyigaam kitawa bwulana a javik. \q1 “Dayadiy wukijibir tikwanadiy mawulaar adiy God diki milaam mwiyir tikwanadiy duw taakw nyanyi nyanyi kwayakidiy.” \s1 God diki mawul yaal girakwana duw taakw dayadiy valik. \p \v 18 Aw adiy duw taakw day Godak gaba maaj akis sukwu-kwanadiy, day niki vaal niki vaal yikwanadiy, day atampika kupwarapa vaal yitaay, God diki mwiya mwiyab tikwana maaj liki maaw vasisada-kwadanaal. Alik tikuw, adawur tipaam kwanadi God di yaal samasam gira-kwanaad atampika duw takwak. Diki dayak yaal girakwana mawul aka maykaar wakwuna. \v 19 God nuwukadiy jaav di dikib bwutaay simakadilik tikuw day adiy jaav mwiyir lakwudakik, alik duw taakw bwunak lakwu-lakwuk tinadiy. \v 20 God ababa jaav yitakadil nyab aw yaan kita di diki mawul liki mawum duw takwak simakadil. Aw duw taakw a jaav maa rav vivak milaar. Aw day dikidiy yitaka-didiy jaav vikuw, day dikidi nyanyi kip tikwanadi apawa diki mwiya mwiyab mwiya kapaba mawul di God tidilik tikuw, abir javim bwunak lakwu-kwadiy. Alik tikuw, God abir jaav dayak simakadik, day lakwukuw, dikik gaba maaj sukwu maardalik, ginyir day wawa maaj ti maa dikik a javik. \v 21 Day lakwudaal ab God mwiya mwiyab kwakwanaad, aw day samab maa dayadiy mawulaar Godak wayapiy sikuw, dikik yakisuw tak, di mwiya God-ad wakuw. Atawa titaay, dayadiy mawul jawjaay wukitaay, dayadiy saal viyanadiy mawul pakwun tikwanadiy. \v 22 Adiy duw taakw wakwadaal ab, “Nyan samasama jaav lakwu-kwanadiyan,” wataay, day ata saal viyadiy duw taakw tin tin ap yiwardiy. \v 23 Aw day adi nyanyi kwaya-kwanadi God diki apawa gilabadiyim bwan kwiykuw, day tasakwu-dadiy miya kayikak gaba maaj sukwuk. Ayiy, adiy duwawa wapiywa \it animal\it* awa kabaay kaytika jaav dayadiy miya kayik viyatakataay, gaba maaj ata sukwu-kwadiy adiy miya kayikak. \v 24 Aw day atawa kwurdalik tikuw, alik God ab wapadidiy aw mwiyir day dayadiy amwiyim jawjaay kwurdakik awarwa awarwa day dayadiy vaal kwurik wardiy mawulaar. \v 25 Aw day adi mwiya mwiyab tikwanadi God warapiydaad aal suwaal suwala tikwana jaav mayaakw kwakwak. Atawa kwurin titaay, day Godak gaba maaj sukwu-yaay, day adiy di yitaka-didiy javik gaba maaj sukwudadiy. Aw li day adi yitakadidiy Godada dikik gaba maaj sukwuk-dana nyanyi nyanyi, aal viyakit tikik-na. Mwiya maaja. \v 26 Alik tikuw, day atawa kwurdalik tikuw, God dayak maa wakuw, di wapadidiy dayadiy mawul wardakik. Alik tikuw, taakw lakw wakwanadiy dayadiy duwawa kis kwur-kwurik, aw nuwukadiy takwawa kis kwurik. \v 27 Atampik duw ab lakw wakwanadiy dayadiy takwaam kwur-kwurik, aw day nuwukadiy duwawa kwurik, day daya awarwa mawul wartaay. Aw day atawa kwurtaay, dayadiy yikwadanadiy vaal day dayadiy mawulawa amwiyim jawjaay kwur-kidanadiy. \v 28 Day atawa kwurdaak, day Godak wukimardalik tikuw, God dayak maa wakuw, di wapadadiy dayadiy mawul jawjaay titaay, day duw taakw kwar maarkwadanadiy jaav kwurdakik. \v 29-31 Day atawa titaay, dayadiy mawul wapwurukwun tikwanadiy niki vaal niki vaalwa. \p Dayadiy sukw mwiya kupwaraap-adiy. \p Dayadiy mawul day daya danik niki jaav niki jaav kwurik. \p Dayadiy mawul nuwukadiy duw takwak kupwaraap tikwanadiy. \p Day wasupwun tikwana mawul tikwanadiy. \p Day duw takwaam viyasipa-kwadanadiy. \p Day wasakiy salataay tikwanadiy. \p Day gwiyipa maaj wakwanadiy nuwukadiy duw takwak. \p Day kupwarapa mawul tinadiy nuwukadiy duw takwak. \p Day kwukir titaay nuwukadiy duw takwak kwasa kwasa kupwarapa maaj wasipi-kwadanadiy. \p Day Godak yaal girakwanadiy. \p Day sakwar sakwar titaay dayaam yisadapik tikwanadiy duw takwaam vasisada-kwadanadiy. \p Day dayadiy sipak sakwar sakwar titaay maaj bwulayi bwulaya-kwadanadiy. \p Day nyanyi nuwukadiy vaal yiyi kwa javik sitakirak tikwanadiy. \p Day maa wakwadiy dayadiy amaay asaay majib wuki-wukik. \p Day akis samab lakwu-kwanadiy viyakita yabim kwakwak. \p Day dayadiy aban taka-kwadanadiy majim viyasuwiy viyasuwiy tikwanadiy. \p Dayadiy mawul nuwukadiy duw takwak akis yikwanadiy. \p Day nuwukadiy duw takwak akis mawul wuki-kwanadiy. \v 32 Atampika duw taakw day bwu lakwu-nadiy God bwutaay tasakwudil duw taakw day dikiwa nyanyi nyanyi kajaan tikuw, vaat kwurdakik atampika vaal yidaak wakuw. Aw day kip kwurjibir tikwadanadiy adiy vaal. Aw day yaakiya wakwanadiy ab nuwukadiy duw taakw adiy vaal kwurdakib. \c 2 \s1 Adiy Juw bapa duw taakw day samab rav maa God dikidi \it kot\it* gwutaka-gwutakak vaal yikuw. \p \v 1 Aw gwur Juw bapa duw taakw, gwur wakwanadiygwur, “Adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw day mwiya kupwarapa vaal yiyi tikwanadiy duw taakw-adiy,” wakuw. Aw gwur maa rav maaj wawak. Aw gwurabab adiy maa wagwuradiy yawiy pik kwur-kwanadiygwurik. Alik tikuw, gwur atawa maa wataay adiy duw takwak, gwur gwurak ab maa wakwanadiygwurik. \v 2 Aw gwur wakwanadiygwur, “Nyan lakwubanaal God di mwiyir \it kot\it* iy-kidadiy adiy jaav kwurkwanadiy duw takwaam.” \v 3 Aw wunadiy kapa nyanugw, gwur nuwukadiy duw taakw kwur-kwadanadiy yawiyik maa wakuw, dayak sukwupirin wakuw, aw li gwur gwurabab atampika jaav kwurkuw, aw gwur wukigwura God dikidi \it kot\it* gwutaka-kigwuraad, ay? \v 4 God gwurak sukwasukw kwurkuw, rikarik gwurak kwur-kwanaad. Di yabiyib mawul akis gwurak warkwanaad gwuraam kupwaraap kwurik. Alik tikuw, gwur dikidiy sukwak wajibay-kwanadiygwurik, ay? Aw gwur maa laakw di atawa gwurak kwur-kwanaad aw mwiyir gwur gwuradiy yigwuradiy valik wukikuw, bwan dayak kwiygwurkik, ay? \v 5 Aw kabaak ridalik tikuw gwuradiy maka apaam, gwur kwasik yikwanadiygwurik adiy gwuradiy valik wuki-wukik. Alik tikuw, gwur adiy gwur gwuradiy yida yigwuradiy vaal yitaay, vaal vagaruw-kwagwuradiy. Atampik God ab adiy vagaruw-gwuradiy valik diki yaal gira-kidadi mawul ab vagaruwun kwulapwu-kwanaad gwurak. Adiy vagaruw-gwuradiy valik tikuw, God \it kotiy\it*-kidadiygwurik. Adi nyaam God yaal mwiya nimadib girakuw, duw takwak simaka-kidadiy di dayadiy valik mwiyir \it kotiy\it*-kidadiy. \v 6 Miyawa duw taakw dayadiy kwur-danadiy yawiyib God dayak sibinin awarab kwiy-kidadiy. \v 7-10 Adiy yarakara kwajibir kwakwanadiy duw taakw, dayadiy mawul wakwanadiy God mwugiydik dayadiy si kirasitakaan titaay, awarab day God dikibir apawa gilabadiy kwurin tikir titaay, aw nyanyi nyanyi yarakara kwayak titaay tidanalik tikuw, God dayak ata tasakwu-kidadiy nyanyi dikiwa kwaya-dakik samab kwas maarin. Taay Juw bapa duw takwak aw daya kwukir ata nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak atawa tasakwu-kidadiy. Aw adiy day dayadiy kapa sipa danik wuki-kwanadiy duw taakw, adiy mwiyir tikwanadiy majik wuki-wukib ti-yaay, kupwaraap sapwurapa yawiy kwurkwanadiy, atampika duw takwaam God diki yaal giraan tikwana mawul tikiladiy. God atawa kwurdik, mwiya nimadiba vaat dayaam kwiykuw, aw dayadiy mawul kapakap kapakap tikidiy dayadiy kupwaraap sapwurapa yawiy danik tikuw. Taay Juw bapa duw takwak, aw daya kwukir ata nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwaam God atawa kwurkidadiy. \p \v 11 Miyawa duw takwaam God mwiyir \it kotiy\it*-kidadiy aw duw nakab God jawjaay \it kotiy\it* maa. \s1 God diki \it lo\it* samab rav maa adiy Juw bapa duw takwaam nyigil-nyigilik. \p \v 12 Juw bapa duw taakw Mawsis sukwudil \it lo\it* lakwukuw vaal yikuw, aal God \it lo\it*-aar dayaam \it kotiy\it* in vaat kwiy-kidadiy nyanyi nyanyi. Aw adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw samab a \it lo\it* laakw maarin, aw day vaal yikuw, ginyir day kiyakuw God dayaam Mawsis diki \it lo\it*-aar \it kotiy\it* maa. Aw di day dayadiy valib vikuw, vaat kwiy-kidadiy nyanyi nyanyi adiy valik tikuw. \v 13 Adiy duw taakw day adiy \it lo\it* wukikuw, aw adiy \it lo\it*-ab wuki-wukib ti maarkidana day mwiyir ti maa God diki milaam. Adiy \it lo\it*-ab wuki-kwanadiy duw takwadika God tasakwu-kidadiy mwiyir tidakikik diki milaam. \v 14 Adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw, Mawsis sukwudil \it lo\it* dayaam ri maarlik, aw day kap adiy \it lo\it* dayadiy mawul wuki-wukib titaay, lakwu-kwanadiyan adiy \it lo\it* dayadiy maaw daya mawulaam rikwanadiy. \v 15 Nyan dayadiy kwur-kwadanadiy sukw vikuw, lakwu-kwabanadiy adiy \it lo\it* dayadiy maaw dayadiy mawulaam rinadiy. Dayadiy mawul simaka-kwadanadiy agwa jaav viyakit tinadiy, aw agwa jaav kupwaraap tinadiy God diki milaam. Alik tikuw, dayadiy mawul dayadiy kwur-kwadanadiy yawiyim van tikwanadiy. \v 16 Alik tikuw, adi \it kot\it* rikida nyaam miyawa duw taakw dayadiy pakwun tikwanadiy mawul maykaar wakwudaak, God Jisas Kraisaar adiy duw takwaam \it kotiy\it*-kidadiy adiy mawulak tikuw. Wun duw takwak God diki Viyakita Maaj wasapwiytaay, kitawa kaliva-kwatuwadiy. \s1 God diki \it lo\it* liki yawiy adiy Juw duw takwak. \p \v 17 Aw gwur Juw bapa duw taakw, gwur sakwar sakwar titaay wakwanadiygwur, “Nyan Juw-adiyan,” wataay. Aw gwur wuki-kwanadiygwur God diki \it lo\it* gwuraam nyigil-kiladiygwur waan wakwanadiygwur, “Nyan God dikidi bapa duw taakw-adiyan,” wataay. \v 18 Duw gwurak Mawsis diki \it lo\it* kalivataay, aw gwur God diki mawul lakwutaay, gwur ata lakwu-nadiygwur agwa jaav viyakit tinadiy aw agwa jaav kupwaraap tinadiy. \v 19-20 Gwur wakwanadiygwur, “Mawsis diki \it lo\it* liki mwiya maaw maaj mwiyir lakwu-banadiy. Alik tikuw, adiy bwal as kaytik sarmabap kwakwanadiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak viyakita sukw kaliva-kibanadiy day yarakara kwadakikik. Adiy duw taakw day saal viyanadiy, adiy duw taakw day kwasadiy nyanugw kaytik tinadiy, nyan viyakit kwabana pik dayak simaka-kibanadiy nyan kwabana pik kwadakikik.” \v 21 Aw gwur nuwukadiy duw takwak kaliva-kwanadiygwur. Alik agwa javik tikuw, gwur gwurak kaliva maarkwanadiygwurik? Gwur nuwukadiy duw takwak wasapwiy-gwuradiy, “Gwur luwkuw kwurtikwa,” wakuw. Aw gwur gwura akis luwkuw kwur-kwanadiygwurik, ay? \v 22 Gwur dayak wakwanadiygwur, “Duw nikidi duw diki takwaam vaal yitikwa. Taakw ab niki taakw likidi duwaam vaal yitikwa.” Aw gwur gwura akis nikidi duw diki takwaam vaal yi-kwanadiygwurik, ay? Gwur mwiya maa wanadiygwur adiy suwala \it god\it* ak, “Juw adiy suwala \it god\it* awa dayadiy javim kaykitidaba kupwaraap tikik-nadiy,” wakuw. Aw gwur saan kwur-kwurik adiy suwala \it god\it* dayadiy wiyaam rikwanadiy jaav akis luwkuw kwur-kwanadiygwur, ay? \v 23 Gwur sakwar sakwar titaay, wakwanadiygwur, “Nyanaam Mawsis diki \it lo\it* rina.” Aw gwur a \it lo\it* sarkuw, Godaam vasisada-napik vasisada-gwuraad. \v 24 God diki lapa nyig kitawa wana: \q1 “Gwur Juw, gwura danik tikuw nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw Godaam vasisada-napik vasisada-danaad.” \s1 Adiy Juw bapa duw taakw day dayadiy sip lupwakuw, “Nyan God dikidiy duw taakw tibaak,” wakuw, a jaav ab dayaam rav maa nyigil-nyigilik. \p \v 25 Gwur kwasadiy nyanugw tigwur, day gwuradiy sip lupwa-dadiy gwur God dikidiy duw tinadiygwur simakak. Aw li gwur Mawsis diki \it lo\it*-ab wuki-wukib tikigwura, aal yaakiya. Aw li gwur a \it lo\it*-ab wuki-wukib ti maarkigwura, aal gwur adiy sip lupw maarkwanadiy \it haiden\it* duw kaytik-adiygwur. \v 26 Aw li adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw dayadiy sip lupw maarnadiy, aw li day Mawsis \it lo\it* liki mawub wuki-wukib tikidana, aal adiy duw day mwiyir adiy sip lupwadadiy Juw duw kaytik tikidiy God diki milaam. Ay maa? \v 27 Aw gwur Juw, gwuradiy sip lupwan tikwanadiy awarab Mawsis diki \it lo\it* gwuraam rina. Aw gwur a \it lo\it*-ab akis wuki-wukib tikwanadiygwur. Aw li adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw dayadiy sip lupw maardanaal ab, aw li day Mawsis diki \it lo\it* liki mawub wuki-wukib tidaak, aal day gwurak maaj sukwupir-kidanadiygwurik. \v 28-29 Adi mwiya mwiyaba Juw, di Juw daya mil mwutaam kaytik tidalik tikuw adi mwiya mwiyaba Juw duw maa. Aw adiy Juw tayir day dayadiy sip lupwakuw, aw Juw dayadiy sukw kwurkwanadiy aw dayadiy mawul Godak wukijibir ti maarkwanadiy, day kipa sipada Juw-adiy. God dikidi Mawul adiy duw taakw dayadiy mawulaam tasakwu-dadiy God dikidiy duw taakw tidakikik, adiy mwiya Juw-adiy. A jaav sip lupwadana yawiywa Mawsis sukwudil \it lo\it* liki yawiy maa. Aal God dikidi Mawul diki yawiya. Aw li duw taakw atampik Juw duwak wayapiy si maarkidana, God wayapiy sikidaad. \c 3 \s1 Aw li adiy Juw wakidana, “Nyan God dikidiy kapa duw taakw-adiyan,” wakuw, a jaav ab dayaam rav maa nyigil-nyigilik. \p \v 1 A jaav tikuw, ata ata gwur Juw bapa duw taakw nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwaam yitaypik tikwanadiy? Aw li day gwuradiy sip lupwadadiy gwur God dikidiy duw tigwurkikik, ata ata a jaav gwuraam sugwiyaan kwur-kiladiygwurik? \v 2 Gwuraam sugwiyaan kwur-kwaladiygwur niki yaab niki yabir. Taay mwiya taay, God di diki maaj gwur Juw bapa duw takwadanik kwiydil aw mwiyir a majik van tikuw, nuwukadiy duw takwak kwiygwurkik. \v 3 Aw nuwukadiy Juw bapa duw day wukijibir maa ti God dikidiy abanik. Atawa kwurdalik tikuw, God di dikidiy aban majib akis kwurkwanaad, ay? \v 4 Samab maa! Aw li miyawa duw taakw day suwaal taka-kwanadiy ab, aw nyan lakwunaak God di suwaal akis taka-kwanaad. Di mwiyir tikwanaad. God diki lapa nyig kitawa bwulana Godak, \q1 “Min maaj wakir tikuw, duw taakw mina majik wukikwadiy, ‘Diki maaj mwiya maaja,’ waan. \q1 Aw duw taakw day minak parsakiydaak, min dayaam mwiyir kakil-kiminadiy.” \m \v 5 Aw li nyanadiy vaal simaka-kidanadiy aw God mwiyir tikwanaad wakuw, duw taakw dayadiy milaam, aw li di nyanaam jawjaay kwurkida a javik, agwa maaj wakidiyan? Aw li duw nak wakida, “Di nyanak viyakit maa kwar,” nyana yaakiya wakinadiyan diki majik, ay? \v 6 Samab maa. Aw li God diki sukw mwiyir ti maarkila, ata ata di rivikinaad miyawa duw takwaam mwiyir \it kotiy\it*-\it kotiy\it* ik? \v 7 Aw li duw nak gwuradiy nyidim wakida, “Aw li wun suwaal taka-kituwa, aw God diki viyakita yawiy duw taakw dayadiy milaam mwiyir tikuw, day wayapiy dikik sidakikik, aw ata ata? Aw agwa jaav tikuw, di tasakwu-kidadiwun vaal yikwanadi duw tituwkikik?” \v 8 Aw nyan kitawa maaj wa-tikwa, “Nyan vaal yinaak duw taakw Godak wayapiy si-dakikik,” wakuw. Nuwukadiy duw taakw day nyanak wajibaytaay, wakwanadiy aw nyan atawa wakwanadiyan waan. Aw God jawjaay kwurkida atampika duw takwaam, aal yaakiya. A viyakita. \s1 Juwawa nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw day miyawa abab vaal yikwanadiy. \p \v 9 Yaakiya, nyan Juw bapa duw taakw nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwaam yitaypik-adiyan God diki milaam, ay? Samab maa. Wun bwutaay simaka-tuwadiygwur Juwawa nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw day miyawa abab vaal yikwanadiy. Aw day samab dayadiy valik bwan kwiykwiy maa rav. \v 10 Kitawa day maaj sukwudaal God diki lapa nyigaam ki javik, \q1 “Duw nakamwiy nakab maa God diki milaam mwiyir ti. \q1 \v 11 Mwiyir tikwanadiy javim lakwunadi duw nakab maa ti. Duw nakab maa ti Godaam lakwuk tikuw dikik gaba maaj sukwu-sukwuk. \q1 \v 12 Ababa duw Godak bwan kwiykuw, day miyawa jawjaay tinadiy. Simsim duw ay taakw nakab maa day viyakit kwu. Nakab maa. \q1 \v 13 Pwuk yaykuw tugwayak tinadi kawamiy kaytik dayadiy bwula-kwanadiy kupwarapa maaj bwula-kwadanadiy. Dayadiy majir day nuwukadiy duw takwak gwiyip kwur-kwadanadiy. Adiy bwula-kwadanadiy maaj duwaam vatikwanadiy kabaay kitik tikwanadiy duw takwak. \q1 \v 14 Day nuwukadiy duw takwak yaal girakuw, sapis jikin kwurkwadanadiy dayak. \q1 \v 15 Day yabiyib nuwukadiy duw takwaam jawjaay kwurtaay, aw nuwukadiy duw takwaam viyasipa-kwadanadiy. \q1 \v 16 Ababa yikwadanadiy tamiyaam day mwugiytaay, nuwukadiy duw taakw jawjaay kwurdaak, dayadiy mawul sarmabap tikwanadiy. \q1 \v 17 Day samab maa laakw nuwukadiy duw takwaam sukwasukw kwur-kwurik. \q1 \v 18 Day Godak wukimarkuw, day akis wakwanadiy, ‘God di mwiya yitaypik tikwanaad.’ Alik day dikik yarakara maa wak.” \m \v 19-20 Nyan lakwubanaal adiy Mawsis diki \it lo\it*-ab wuki-wukib kwakwanadiy duw taakw day adiy ababa sukwu-didiy \it lo\it* majib wuki-kwadiy. Aw duw nakab maa a \it lo\it* liki ababa majib wukikuw, God diki milaam mwiyir ti. A \it lo\it* liki yawiy aal duw takwak simakalik, day ata lakwu-kidiy day vaal yinadiy duw taakw-adiy. Alik tikuw, ginyir God miyawa duw takwaam \it kotiy\it*-kidadiy, day wawa maaj rav maa. \s1 Kitawa God duw takwaam tasakwu-kidadiy mwiyir tidakikik diki milaam. \p \v 21 Aw kita God bwutaay dikidiy duw taakw diki milaam mwiyir tidakikik tasakwudil yawiy maykaar wakwul. Ki maaj liki maaw kapab tina \it lo\it*-a. Mawsis sukwudil \it lo\it*-awa ababa nuwukadiy God diki maaj wasapwiydiy duw dayadiy sukwadadiy maaj day ki javik bwuladiy. \v 22-23 Aw ababa duw taakw day Jisas Kraisak wukijibir tidaak, God ata tasakwu-dadiy mwiyir tidakikik diki milaam atawa Jisas Kraisak wukijibir tidalik. God ababa Jisas Kraisak wukijibir tikidiy duw taakw, Juwawa nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak, atawa kwurkidadiy. Aw day miyawa vaal yikwanadiy. Alik tikuw, day abab rav maa God dayak wayapiy maaj sisak. \v 24 Aw Jisas Krais duw taakw dayadiy valik kiyakuw, nyigil-didiy Satan tabaam tidaak. Alik tikuw, adiy duw taakw day Jisas Kraisak wukijibir tikuw, God dayak sukwasukw kwurkuw, di tasakwu-dadiy mwiyir tidakikik diki milaam day dim yapiy maarkuw. \v 25-26 God Jisas Krais kwiydid duw taakw dayadiy mwutamaam dayadiy vaal dim kwurdakik. Jisas Krais duw taakw dayadiy valik kiyakuw, day dikik wukijibir tidaak, dikidi nyikiyir God dayadiy vaal yibwiy-kidadiy. God atawa kwurdil di diki mwiya mwiyaba mwiya viyakita mawul duw takwak simakak. Tayir God di yarakara kwusida-takaan tikwana mawul tikuw, duw takwak wukikuw, dayadiy vaal kip wapadidiy di wukikuw, “Ginyir Jisas Krais adiy valik kiyakuw, day yibwiyin tidakikik, duw taakw lakwu-kidana wun mwiya mwiyab mwiya viyakit tikwanadiwun.” Aw kita Jisas Krais a jaav kwurkuw, duw takwak di dikik simakak di mwiya mwiyab mwiya viyakit tikwanaad wakuw, di ababa Jisas Kraisak wukijibir tinadiy duw taakw tasakwu-kwanaad mwiyir tidakikik diki milaam. \s1 God duw taakw tasakwu-kwadadiy dayadiy Jisas Kraisak wukijibir tidanadiy mawulak tikuw. \p \v 27 Alik tikuw, nyan sakwar sakwar titaay bwulabagwu-kinadiyan kwurbanadiy viyakita yawiyik, ay? Samab maa! Nyan maa rav. Duw taakw viyakita yawiy kwur-kwurik God diki \it lo\it* wala pik aal yitaypika jaava, ay? Samab maa! Duw taakw day Jisas Kraisak wukijibir tikidana, aal yitaypika jaava. \v 28 Aw nyan lakwubana God duw taakw mwiyir tasakwu-kwadadiy dayadiy Jisas Kraisak wukijibir tidanadiy mawulak tikuw. Aw dayadiy \it lo\it*-ab wuki-danadiy mawulak maa. \v 29 Aw a javik tikuw, nyan wakidiyan, God di Juw bapa duw takwadika dayadi Godad, ay? Aw di nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw dayadi God maa, ay? Mwiya mwiyab di nakamwiyib dayadi Godad! \v 30 Aw God di nak tikwanaad ababa duw takwak. Adiy Juw bapa duw takwawa adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw day yaab nikir Jisas Kraisak wukijibir tidaak, God ata tasakwu-kidadiy day mwiyir tidakikik diki milaam. \v 31 Aw li nyan atawa wakibana duw taakw day Jisas Kraisak wukijibir tikidana, aal yitaypik tinadi jaava, Mawsis diki \it lo\it* ata saal viyakina, ay? Samab maa! Nyan atawa wakibana a \it lo\it* liki mwiya maaw maykaar wakwulikik. \c 4 \s1 Aparam Godak wukijibir tidik, God ata tasakwudid mwiyir tidikikik diki milaam. \p \v 1 A javik tikuw, nyanadi tayir kidi kupwaam kwadi waraga duw, Aparam, dikik wukinaak. Di agwa jaav sitakiradil God diki \it lo\it*-ak? \v 2 Aw li di diki kap kwurdil yawiyik tikuw God atawa tasakwudid di mwiyir tidikikik diki milaam, yaakiya, Aparam sakwar sakwar tikik-naad a javik. Aw Aparam di diki kap God diki milaam atawa sakwar sakwar titi maa rav. \v 3 God diki lapa nyig kitawa wana Aparamak: \q1 “Aparam di Godak wukijibir tad. \q1 Atawa tidilik tikuw, God tasakwudid mwiyir tidikikik diki milaam.” \m \v 4 Aw li duw yawiy kwurkida, diki saan kwiykidanaad. Aw day adiy saan dikik kipakip kway maa, dikik wukikuw. Aw day diki kwurdil yawiyik yapiy-kidanadiy saan-adiy. \v 5 Aw li duw di diki yawiyik wukimarkuw aw mwiyir tikir God diki milaam, aw li di kip Godak wukijibir tikida, adi God, di kupwarapa duw takwaam mwugiy-kwada mwiyir di diki milaam tidakikik, di ata yaakiya wakidaad adi duwak, diki Godak wukijibir tida mawul vikuw. \v 6-8 Mwiya tayir Juw daya yitaypika duw, Davit, kitawa waad a javik: \q1 “Adiy duw taakw, God dayadiy vaal sipwutiykuw, kwurin yakididiy, day rakarak tikwadiy! \q1 Adiy duw taakw, God dayadiy vaal yibwiy-didiy, day rakarak tikwadiy!” \m Davit atawa wadilik tikuw, nyan lakwu-kwabana adiy duw taakw day yawiy kwar maarkidana mwiyir tikir God diki milaam, day kip dikik wukijibir tikadana rakarak tikwadiy. \v 9 Aw adiy sip lupwa-kwadanadiy Juw bapa duwadika atawa rakarak tikidiy, ay? Samab maa! Nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw ab atawa rakarak tikwadiy. Aw nyan God diki lapa nyigaam rina maaj wabanaal maa: \q1 “Aparam Godak wukijibir tidilik tikuw, alik God ata tasakwudid mwiyir tidikikik diki milaam.” \m \v 10 Akasikir God atawa kwurdil? Day Aparam diki sip lupwadaal taay ay gaany God atawa kwurdil nyaam? Aw taay God Aparam tasakwudid mwiyir tidikikik diki milaam. Aw ginyir day Aparam diki sip ata lupwadaal. \v 11 Day atawa kwurdaal aw mwiyir ababa duw taakw day lakwudakik taay Aparam Godak wukijibir tidik, ata God tasakwudid mwiyir tidikikik diki milaam, Aparam diki Godak wukijibir tidil mawulak tikuw. Aw Aparam kip tidil ab, God atawa kwurdid. Alik tikuw, ababa duw day dayadiy sip lupwa maardiy, aw day Godak wukijibir tikuw, God tasakwu-dadiy mwiyir tidakikik diki milaam. Aparam adiy duw dayadi taay warag-ad. \v 12 Ababa duw dayadiy sip lupwan tikuw, aw day Aparam kip tikuw, Godak wukijibir tidil pik Godak wukijibir tinadiy, Aparam adiy bapa duw ab dayadi taay sip lupwadadi warag tinaad. \s1 Aparam Godak wukijibir tidilik tikuw, alik God aban takadil dikik. \p \v 13 God aban takadil Aparamik. Di ata wadid, “Kidi miyawa kupw ad minakid-ad minadiy waraga duw takwawa.” Aw Apram God diki \it lo\it*-ab wukijibir tidilik tikuw maa. Awarabab di Godak wukijibir tidik, God dim ata tasakwudid mwiyir tidikikik diki milaam. A javik God aban takadil Aparamik. \v 14 Aw li adiy Mawsis diki \it lo\it*-ab wuki-kwanadiy duw takwadika kidi miyawa kupw kwurik-dana, ata duw taakw Godak wukijibir tikidanadiy mawulawa God dayak takadil aban, abir jaav ata saal viyak-nabir. \v 15 Diki \it lo\it*-aar God diki aban duw takwak akis taka-kwanaad. Awarabab diki \it lo\it*-aar God diki wariya mawul duw takwak yikwana. Aw li \it lo\it* ri maarik-dana, duw taakw adiy \it lo\it* akis sarik-danadiy. \v 16 Aw alik tikuw, duw taakw Godak wukijibir tidaak, aw God dayak rakarak tikuw, sukwasukw kwurkuw, God diki takadil aban ata dayak kip kwiykida. A jaav ababa Aparam dikidiy waraga duw taakw mwiyir kwurkidana. Adiy duw taakw day God diki \it lo\it*-ab wukijibir kwakwanadiy, aw adiy duw taakw day Aparam kaytik Godak wukijibir tikwanadiy, day abab nakamwiyib Aparam dikidiy waraga duw taakw tikuw, a God aban takadil jaav mwiyir kwurkidana. \v 17 Diki lapa nyigaam God kitawa Aparamik wadid, \q1 “Wun mwugiytuwik, min samasama jaka tipa kidiy duw taakw dayadi taay waraga duw tikidimin.” \m Alik tikuw, Aparam nyanak ababak taay waraga duw tinaad. Di God diki milaam tikuw, aal aban ata kwurdil. Adi di diki wukijibir tididi God kiyanadiy duw taakw kirapitaka-kwanaad. Aw di wadikikib, adiy kip rikwanadiy nyanugwawa jaav maykaar wakwu-kwanadiy. \v 18 Aw ababa jaav jawjaay tidaak duw taakw dayadiy milaam, aw Aparam kip mawul wukijibir tad di aal God dikik takadil aban kwur-kwurik. Alik tikuw, di samasama jaka tipa kidiy duw taakw dayadi waraga duw tinaad. Aw God dikik bwutaay wadid, \q1 “Minadiy waraga duw taakw mwiya samasam tikidiy.” \m \v 19 Aparam dikidiy nabiy duwamiy tabab (100) tikir kwurdaak, di lakwukuw di apaan tikuw kiya-kiyab tad, aw diki taak Sara libab apaaw tikuw, nyan sapwiy-sapwiy maa rav, aw di aal God dikik wadil majik wukijibir tidil mawul vitiy katiy maa ti. \v 20-21 Aw di mawul vitiy maa ti aal God dikik takadil abanik. Di Godak apawa wukijibir tikuw, di lakwukuw God diki takadil aban di mwiya mwiyab kwurkida wakuw, di Godak ata wayapiy sidid. \v 22 Aw Aparam atawa Godak wukijibir tikuw, God ata mayaakw kwadid mwiyir tidilik tikuw diki milaam. \v 23-24 Aw day, “God tasakwudid mwiyir tidikikik diki milaam,” maa sakw Aparam-adikanik. Aw li nyan wukijibir tikibana nyanadi yitaypika duw Jisas kiyakuw ridik, God ata kirapitakadid wakuw ata ki maaj nyan nyanak ab sukwudaal. \v 25 God Jisas kwiydid nyanadiy valik kiyadikik. Kiyakuw ridik, God ata kirapitakadid aw mwiyir di nyanaam mwugiydik, nyan Godawa mwiyir tibakikik. \c 5 \s1 Nyan Godawa mwiyir tibanalik tikuw, Jisas Krais mwugiy-didiyan Godawa mawul nak tibakikik. \p \v 1 Alik nyan Godawa mwiyir tibanalik tikuw, nyan Jisas Kraisak wukijibir tibaak, nyanadi Yitaypika Duw Jisas Krais mwugiy-didiyan Godawa mawul nak tibakikik, diki nyanak yidil wariya mawul kwusikuw. \v 2 Nyan Jisas Kraisak wukijibir tibaak, di nyanak yaab kajatakadid God diki sukwasukw tina mawulaam kwabakikik. Aw kita nyan mawul yan kavin kwabanalik tikuw mwiya viyakit Godawa kwakwak, alik rakarak tikwanadiyan. \v 3 Aw duw taakw nyanaam jawjaay kwurdaak, aw nuwukadiy kupwarapa jaav nyanak yadaak, nyan lakwu-kwanadiyan adiy jaav day nyanaam ap kwiykidiy, nyan bwan kway maarbakik Jisas Kraisak. Alik tikuw, nyan rakarak tikwanadiyan a javik ab. \v 4 Aw li nyan bwan kway maarkibana, God di mayaakw kwakinaad nyanak. Di nyanak mayaakw kwadilik tikuw, ata nyan mawul yan kavin kwakwanadiyan God dikidiy takadidiy aban mwiya mwiyab tikidiy. \v 5 Nyan kipakip atawa mawul yan kavin maa kwu. Aw God dikidi nyanak kwiydidi Mawul nyanadiy mawulaam God diki nyanak yidil mawul takadil. Alik tikuw, nyan mwiya lakwu-kwabana God dikidiy nyanak takadidiy aban mwiya mwiyab tikidiy wakuw. \v 6 Aw nyan nyana God diki milaam mwiyir titak rav maarbaak, ata God diki tasakwudil nyaam Jisas Krais vaal yikwanadiy duw takwak di kiyaad. \v 7 Mwiyir tikwanadi duwa danik nikidi duw kiyakinaad, ay? Wun wukinadiwun gwur atampika duw sitakir maa. Aw viyakita duwak yag maarkwanadi duw atampika duwa danik kiya-kiyak way. \v 8 Aw nyan kip vaal yiyi tidiy duw taakw tibaak, Jisas Krais nyana danik tikuw kiyaad. Di atawa kiyadik, God nyanak yidil mawul ata ya simakadil nyanak. \v 9 Aw li Jisas Krais nyanak kiyadil aw mwiyir tibakikik God diki milaam, aal di mwiya mwiyab nyigil-kidadiyan God diki wariya mawulak. Ay maa? \v 10 Aw li nyan God dikidiy mama nib tibaak, dikidi Nyan nyanak kiyadil nyan God dikidiy kapa nyanugw tibakikik, aw ata ya nyan atawa tikuw, Jisas Krais mwiya mwiyab nyigil-kidadiyan God diki wariya mawulak tikuw. Aw di kwakwanaad yawiy kwurin nyana danik tikuw. \v 11 A javida maa. Awarab nyanadi Yitaypika Duw Jisas Krais mwugiydik, nyan aka God dikidiy kapa nyanugw-adiyan. Alik tikuw, nyan rakarak tikwanadiyan God diki tabaam tikuw Jisas Kraisaar. \s1 Atam-awa Krais birakibir baap mwiya kapab tikwanabir. \p \v 12 Mwiya tayir, taay duw Atam vaal yidil. Alik tikuw, dikir vaal kidi kupwaar wakwul. Alik tikuw, duw taakw ata bas kiyadiy. Alik tikuw, miyawa duw taakw vaal yikuw, abab ata kiya-kwanadiy. \v 13 God duw takwak Mawsisaar \it lo\it* kwiydil nyab duw taakw vaal yidiy. Aw a \it lo\it* ri maarlik, God di adiy duw taakw dayadiy valik maa nas dayak wuki-wukik. \v 14 Aw Atam diki nyab kariyarib yin Mawsis diki nyab, God ababa duw taakw tasakwu-didiy kiyakwana kiy dayaam van tilikikik, Atam God diki majim sardilik tikuw. Aw adiy duw taakw day atawa God diki majim sar maarkuw, aw day vaal yikuw, dayabab kiyadiy. Atam di adi ginyir yakida Jisas Kraisak tad-ad. \v 15 Aw God diki kip kwiydil sukwasukw kwurkwana mawul, aw Atam dikil yidil vaal, bir mwiya kapab tikwanabir. Adi duw nak diki valik tikuw, miyawa duw taakw ata bas kiyadiy. Aw God diki kip miyawa duw takwak kwiydil sukwasukw kwurkwana mawul Atam diki valim yitaypik tikwana. Aw God adi duw nak Jisas Kraisaar, miyawa duw takwak sukwasukw kwur-kwadadiy. \v 16 Aw adi duw nak, Atam, di vaal yidik, God ata samasama duw taakw tasakwu-didiy day vaat kwurdakik. Aw adi nikidi duw, Jisas Krais, diki danik tikuw, God duw taakw dayadiy samasama valik kip yibwiy-kwadadiy day mwiyir tidakikik diki milaam. Alik tikuw, Jisas Krais diki yawiywa adi duw diki vaal birikidiy mwiy mwiya kapab tinadiy. \v 17 Aw duw nak, Atam, vaal yidik, a yidil valik tikuw, ababa duw taakw vaal tabaam tikuw kiyakwanadiy. Aw adi duw nak, Jisas Krais, diki yawiyik tikuw, adiy duw taakw God dayak sukwasukw mwiya samasam kip kwurdik, di dayak tasakwu-kidadiy mwiyir tidakikik diki milaam, day nyanyi nyanyi adawur tipaam viyakita mwiy kwakuw, miyawa javim van tikidanadiy. Alik tikuw, Jisas Krais diki kwurdil yawiy mwiya yitaypik tina Atam diki sukwaam. \v 18 Aw tayir adi duw nak, Atam, yidil valik tikuw, God ababa duw taakw tasakwu-didiy day vaat kwurdakik. Aw atampik adi duw nak, Jisas, diki viyakita yawiyik tikuw, God ata ababa Jisasak wukijibir tinadiy duw takwaam tasakwudadiy diki milaam mwiyir tikuw, nyanyi nyanyi yara kwayadakik. \v 19 Tayir adi duw nak, Atam, God diki majim sardik, a vaal mwugiylik, ababa duw taakw ata vaal yidiy duw taakw tikwanadiy. Awarabab adi duw nak, Jisas, God diki majib wukidik, diki viyakita yawiyik tikuw God ababa Jisas Kraisak wukijibir tinadiy duw taakw tasakwu-dadiy mwiyir tidakikik diki milaam. \v 20 God diki \it lo\it* kwiydil duw takwak dayadiy yidadiy vaal dayak simakalik, awarab dayak simaka-likik dayadiy vaal mwiya samasam-adiy. Aw duw taakw dayadiy yidadiy vaal yitaypik tidaak, aw God diki duw takwak yidil sukwasukw tikwana mawul ab yitaypik tal, dayadiy valim mwiyir kakilkuw. \v 21 Alik tikuw, duw taakw vaal tabaam tikuw, vaal yikuw, kiya-kidiy adiy valik tikuw. Awarabab God sukwasukw duw takwak kwurkwadadiy aw mwiyir Jisas Kraisaar dayaam mwiyir tasakwukuw, nyanyi nyanyi yara tidakikik. \c 6 \s1 Gwur kiyanadiy duw kaytik valik tikuw, gwur Jisas Kraisak nakamwiyib tikuw, God diki danik adakw. \p \v 1 Aw li God diki duw takwak sukwasukw kwurkwana mawul atawa mwiya viyakit tilik, nyan vaal yikik-nadiyan God diki sukwasukw kwurkwana mawul nyanak kwiydikik, aw di viyakit nuwukadiy duw taakw dayadiy milaam tidikikik, ay? \v 2-3 Samab maa! Aw nyan lakwubana nyan \it baptais\it* kwurdiyan Jisas Kraisawa mawul nak tikir wakuw. Nyan \it baptais\it* kwurkuw, dikiwa nakamwiyib tikuw, ata di kiyadil pik kiyanapik kiyadiyan. Kiyanadiy duw, vaal dayaam liy-liy maa rav. Aw nyanabab atampik tinadiyan. Alik tikuw, nyan ata ata vaal yikidiyan? \v 4-5 Aw nyan \it baptais\it* aar Jisas Kraisawa nakamwiyib tikuw, nyan dikiwa kiyanapik kiyakuw, dikiwa kawamiyaam kwanapik kwadiyan. Aw li nyan Jisas Kraisawa nakamwiyib tikuw, aw nyan di kiyadil pik mwiyir nakamwiyib dikiwa kiyanapik kiyakuw, atampik God kirapitaka-dil pik dikiwa nakamwiyib kirapitaka-napik kirapitaka-kidadiyan. Alik tikuw, dikidi Asaay Jisas Kraisaam kirapitakadid nyanyi kwayadikik dikidi nimadi apaar, aw adi javik tikuw, nyana kwula mawulawa kwayabakik di pik. \v 6 Aw nyan lakwubana nyanadiy vaal yidiy mawul Jisas Kraisawa adi maap tidi miyaam nakamwiyib dikiwa kiyadiy, God dayaam vaat kwiykuw Jisasawa nakamwiyib. Di atawa kwurdil nyanadiy vaal yidiy mawul kwusidakik. Alik tikuw, adiy vaal yidiy mawul day ap ti maarkuw nyanaam, mwugiy maa vaal yibakikik. \v 7 Aw duw taakw kiyadaak, vaal dayaam liy-liy maa rav. \v 8 Aw nyan lakwubana li nyan Jisas Kraisawa nakamwiyib kiyanapik kiyakuw, ata nyan dikiwa nakamwiyib kwakidiyan. \v 9 Aw nyan lakwubana Jisas Krais kiyakuw ridik, God dim kirapitakadik, ginyir di samab kiy maa. Aw ginyir a jaav dim van titi rav maa. \v 10 Aw Jisas Krais duw taakw dayadiy valik jaab nak kiyakuw, diki yawiy nak bwu rivina. Atawa kwurkuw, kita di kwaya-kwanaad yawiy kwurik Godak. \v 11 Gwur gwurak ab kitawa awuk. Gwur kiyanadiy duw kaytik valik tikuw, gwur Jisas Kraisak nakamwiyib tikuw, God diki danik adakw. \s1 Kupwa vaal gwuraam van tidaba. \p \v 12 Alik tikuw, gwur vaal asitip gwuraam van titak. Aw gwuradiy mawul yikir yidanadiy valik wuki-tikwa. \v 13 Gwur mayaakw kwa-tikwa gwuradiy maan taab, ap bwan, vaal yidakikik. Samab maa! Gwur kiya-kiyab tigwur, God tasakwu-didiygwur nyanyi nyanyi yara kwagwurkikik. Alik tikuw, gwuradiy miyawa amwiy Godak akwiy viyakita yawiy dayaar kwurdakik. \v 14 Gwur Mawsis diki \it lo\it*-aam akis kwa-kwanadiygwur. Gwur God diki sukwasukw tina mawulaam kwa-kwanadiygwur. Alik tikuw, kupwa vaal gwuraam van tiliba. \s1 God nyigil-didiygwur aw mwiyir dikidiy yawiy duw taakw tikuw gwur viyakit kwurgwurkik. \p \v 15 Atawa tilik, nyan Mawsis diki \it lo\it*-aam kwu maarkuw, God diki sukwasukw tina mawulaam kwataay, nyan vaal yikidiyan, ay? Samab maa! \v 16 Gwur ki jaav mwiyir lakwugwura. Gwur gwurak yaakiya wakuw duw nikik yawiy kwurik, adi duw minadi yitaypika duw tidik, yaakiya, diki majib wukin yawiy kwur-kinadiygwurik. Aw li vaal gwuraam van tilik tikigwura, gwura likik kwurgwura yawiyik gwur Godawa kajaan tikuw, nyanyi nyanyi mwiya jawjaay tikidiygwur. Aw li God gwuraam van tidik tikigwura, gwur dikik kwurgwura yawiyik dikiwa nyanyi nyanyi kwataay, gwur mwiyir tikidiygwur diki milaam. \v 17 Tayir vaal gwuraam van tal. Aw nyan Godak wayapiy sibanaad a jaav aka bwu kwusilik tikuw. Aw kita, gwurak kaliva-dadiygwur maaj Jisas Kraisak, aw gwur miyawa mawulaar dayadiy majib wuki-kwanadiygwur. \v 18 Gwur atawa wukikuw, gwur vaal tabaam tigwur, God ata nyigil-didiygwur aw mwiyir dikidiy yawiy duw taakw tikuw gwur aka viyakit kwurgwurkik. \v 19 Gwur kipa duw taakw-adiygwurik. Alik tikuw, ki jaav gwur mwiyir maa laakw. Alik tikuw, wun ki maaj liki maaw maaj gwurak atawa kaliva-tuwadiygwur yawiy duw majir. Tayir gwur gwuradiy amwiy kwiy-gwurdiy valik, dayaar niki vaal niki vaal yikir. Atampik, kita gwur gwuradiy amwiy viyakita yawiyik akwiy, dayaar viyakit kwurik. \v 20 Aw gwur vaal tabaam tikuw, viyakit maa kwu. \v 21 Adiy tayir kwurkuw, kita wap saygwuradiy jaav, ata ata gwuraam sugwiyaan kwurdiy? Aw adiy jaav kwur-kwanadiy duw taakw ginyir dayadiy mawulawa kayik Godawa kajaan tikuw, nyanyi nyanyi mwiya jawjaay tikidiy. \v 22 Gwur vaal tabaam tigwur, God nyigil-didiygwur di diki tabaam tigwurkikik. Aw gwur diki tabaam tikuw, yarakara kwakuw, ginyir nyanyi nyanyi yara kwakidiygwur. \v 23 Ginyir God vaal yikwanadiy duw takwak sibinin kwiykidadiy dayadiy valik. Di dayak tasakwu-kidadiy day diwa kajaan tikuw, nyanyi nyanyi mwiya jawjaay tikidiy. Aw God tasakwu-dadiy nyanadi Yitaypika Duw Jisas Krais wukin tikwanadiy duw taakw nyanyi nyanyi yara kwadakikik diwa. \c 7 \s1 Gwur Mawsis diki \it lo\it* wapagwuril God dikidiy duw taakw tikir. \p \v 1 Wunadiy Kristen gwalugwa duw, gwur ababa \it lo\it* dayadiy maaw lakwu-gwuralik tikuw, alik wun gwurak wakituwa maaj lakwu-gwura. \it Lo\it* duw takwaam van tikwaladiy yin kiyakidana nyab. \v 2 Atampik a \it lo\it* wana taakw likidi laan kip kwadik, li dikiwa kwakwaal. Aw di kiyadik, a \it lo\it* lim laagw maa. \v 3 Aw li likidi duw kip kwadik, aw li nikidi duw likim kirakida, \it lo\it* tasakwukila nikidi duwaam vaal yina taakw-al. Aw li likidi duw kiyadik, aw li nikidi duw likim kirakida, yaakiya, rivikina. Likik \it lo\it* wu maa. \v 4 Gwurabab atampik tinadiygwur, wunadiy Kristen gwalugwa duw. Gwur Jisas Kraisawa nakamwiyib maap tidi miyaam kiyanapik kiyakuw, gwur ata Mawsis diki \it lo\it*-ak kiya-nadiy duw kaytik tinadiygwur. Gwur atawa tigwurik, adi Jisas Kraisaam kirapitaka-didi God di dikidiy duw taakw tikigwura viyakita yawiy kwurgwurkik dikik. \v 5 Tayir nyan vaal yidiy duw taakw tibaak, Mawsis diki \it lo\it* niki jaav niki jaav watipikuw mwugiylik, nyanadiy vaal yikwanadiy mawul wardiy nyanadiy amwiyim vaal yibakikik. Ginyir atampik kwakwanadiy duw taakw day Godawa kajaan tikuw, nyanyi nyanyi mwiya jawjaay tikidiy. \v 6 Nyan \it lo\it* liki tabaam tibaak, God ata nyigil-didiyan. Alik tikuw, nyan kiyanadiy duw kaytik a \it lo\it*-ak tikuw, nyan a \it lo\it* walil pik Godak yawiy kwu maa. Aw nyan dikidi mawul wadil pik yawiy kwurkidiyan dikik. \s1 Mawsis diki \it lo\it* liki yawiy \p \v 7 Atawa tikuw, nyan wukibana Mawsis diki \it lo\it*-awa vaal rivriv tinabir, ay? Samab maa! Aw \it lo\it* vaal dayadiy maaw wunak simaka-lidiy. Aw li Mawsis diki \it lo\it* wu maarik-la, “Gwuradiy mawul niki jaav niki javik kwur-kwurik wardaba,” wun a vaal lakwu maarik-tuwa. \v 8 Atawa watipilik, a \it lo\it* a vaal simakalik, a vaal wunaam mwugiylik, wuna mawul ata waril niki jaav niki jaav kwurik. Aw Mawsis diki \it lo\it* kip tiya maarlik, ata adiy vaal wun samab maa laakw. \v 9-10 Tayir kwatuwil Mawsis diki \it lo\it* wun maa lakwun kwu. Aw ginyir wun a \it lo\it* lakwukuw, ata vaal wuna mawulaam warlik, maykaar wakwul. Wakuwkuw, a \it lo\it* wunaam tasakwu-lidiwun kiyatuwkik. God di diki \it lo\it* Mawsisaar duw takwak kwiydil day yara kwadakikik. Aw a \it lo\it* wunaam tasakwu-lidiwun kiyatuwkik. \v 11 Vaal Mawsis diki \it lo\it*-aar wunaam suwaal kwurkuw, tasakwu-lidiwun kiyatuwkik. \v 12 Ababa Mawsis diki \it lo\it*-aam rinadiy maaj, abab, mwiyir tinadiy. Viyakit-adiy, God dikidiy tidanalik. \v 13 Atawa tikuw, viyakita jaav wunaam tasakwu-nadiwun kiyatuwkik, ay? Samab maa! Vaal a jaav kwurlil. Vaal God diki viyakita \it lo\it*-aar tasakwu-lidiwun kiyatuwkik wun liki mwiya maaw lakwutuwkik. Alik tikuw, God diki \it lo\it* simaka-ladiyan vaal mwiya kupwarapa jaav-al tina. \s1 Viyakita sukwawa kupwarapa sukw bir wuna mawulaam ritaay, wariya-kwanabir. \p \v 14 God diki \it lo\it* diki mawulaam rikuw, a \it lo\it* nyanak kwiydil Mawsisaar. Alik tikuw, Godak a \it lo\it* mwiya viyakit tina. Aw wun, kipa duw vaal tabaam tikuw, samab atawa kwurkwur maa rav. \v 15 Aw wun mwiyir maa laakw kwurtuwadiy yawiy. Aw adiy wun kwurik wuki-kwatuwadiy viyakita jaav, wun mwiyir maa rav kwur-kwurik. Aw li adiy kwur-kwurik kwasik yikwatuwadiy jaav, kwur-kwanadiwun. \v 16 Aw wun atawa kwurkuw, wun wukin, “Mawsis diki \it lo\it* aal viyakita jaav-al,” wakuw. \v 17 Adiy jaav wun wunada kap maa kwar. Awarabab vaal wuna mawulaam rikuw, mwugiylik, adiy jaav ata kwur-kwanadiwun. \v 18 Wun lakwutuwa viyakita mawul maa ri wunaam. Aw wun viyakita yawiy kwurik wukitaay, aw wun ap maa ti. Alik wun maa rav viyakit kwur-kwurik. \v 19 Wun viyakita yawiy kwurik wuki-kwatuwa, aw akis kwur-kwanadiwun. Aw adiy kwur-kwurik maa wakwatuwadiy kupwarapa yawiy kwur-kwatuwadiy. \v 20 Aw li wun adiy kwur-kwurik maa wakwatuwadiy kupwarapa yawiy kwurtuwadiy, wun wunada kap adiy jaav maa kwar. Aw wuna mawulaam rina vaal mwugiylik, adiy jaav kwur-kwaladiwun. \v 21 Wun sitakira-tuwa ki sukw wunaam yawiy kwur-kwaladiwun. Wun viyakita yawiy kwurik wuki-kwatuwa, aw kupwarapa mawul wunaam akis wapa-kwaladiwun. \v 22-23 Wuna mawul rakarak tikwana God diki lo-ak. Aw wun lakwu-tuwa niki sukw wunaam yawiy kwurkwana. Alik tikuw, viyakita sukwawa kupwarapa sukw bir wuna mawulaam ritaay, wariy-kwanabir. Aw a vaal yikwana kupwarapa sukw wunaam \it kalabus\it* kaytik van tikwaladiwun. \v 24-25 Yaakiya, wun wuna kap wun lakwu-kwanadiwun wuna mawul God diki \it lo\it* tabaam kwakwana wakuw. Aw wuna vaal yikwana mawul wunaam van tilikikib, wun vaal yikir tikwanadiwun. Wun mwiya sarmabapa duw-adiwun. Ki vaal yikwana mawul mwugiylik, wun kiyakidiwun wunadiy valik. Sikadadaad nyigil-kinaad wunaam ki javim? Jisas Krais, nyanadi Yitaypika Duw, nyigil-didiwun! Alik tikuw, wun Godak wayapiy sinadiwun! \c 8 \s1 God dikidi Mawul dikidi apaar nyan Jisas Krais wukin patin tibakikik mwugiy-didiyan. \p \v 1 Aw kita, adiy duw taakw day Jisas Krais wukin patin tinadiy, God di dayaam akis tasakwu-kwanaad vaat kwur-kwurik dayadiy valik. \v 2 God dikidi Mawul dikidi apaar nyan Jisas Krais wukin patin titak mwugiydik, di nyigil-didiwun vaal liki kiyakiya tabaam tituwik. \v 3 Nyanadiy kupwarapa mawulak tikuw, God diki lo tasakwudil yawiy, li kwur-kwur maa rav. Alik tikuw, di diki mawul walidi yawiy di diki kwurdid. Atawa tikuw, di dikidi Nyan wayakidid kidi kupwaar kipa vaal yikwadanadiy duw dayadiy amwiy pik tikuw, dayadiy vaal kwurin yakidikik. Atawa tikuw, di diki amwiyir vaal liki ap kakildil. \v 4 God atawa kwurdil, aw nyan mwiyir nyanadiy vaal yikir mawul kwurik wadanadiy yawiy kwar maarkuw, aw God dikidi Mawul diki majib wukikuw, God diki \it lo\it* walil pik tibakikik. \v 5 Adiy duw taakw day dayadiy vaal yikwanadiy mawul wakwadanadiy jaav kwur-kwadanadiy, dayadiy vaal yikwanadiy mawul dayaam van tikwanadiy. Aw adiy duw taakw day God dikidi Mawul wakwanadi majib kwurik tikwanadiy, dayaam God dikidi Mawul van tikwanaad. \v 6 Aw li gwur gwuradiy vaal yikwanadiy mawul gwuraam van tikidana, Godawa kajaan tikuw, gwur mwiya jawjaay kwaya-kidiygwur nyanyi nyanyi. Aw li God dikidi Mawul gwuradiy mawulaam van tikida, gwur yarakara mawulawa nyanyi nyanyi kwaya-kidiygwur. \v 7 Atawa tikuw, adiy duw taakw day dayadiy vaal yikwanadiy mawul dayaam van tikwanadiy, day God dikidiy mama nib tikwanadiy. Aw day God diki \it lo\it*-ab akis wuki-kwanadiy. Aw day samab wuki-wukik maa rav. \v 8 Aw adiy duw taakw day dayadiy vaal yikwanadiy mawulab wuki-kwanadiy, day samab maa rav Godaam mwugiyik dayawa rakarak tidikikik. \s1 God dikidi Mawul mwugiydik, gwur Godawa nyanyi nyanyi kwaya-kidiygwur. \p \v 9 Aw God dikidi Mawul gwuradiy mawulaam rawun kwakwanaad. Gwur Godak mawul yikwanadiy duw taakw, gwur gwuradiy vaal yikwanadiy mawul gwuraam maa van ti. Atawa ti-yaay, God dikidi Mawul gwuraam van tikwanaad. Ababa Jisas Krais dikidi Mawul dayadiy mawulaam kwa maarnadiy duw taakw, day dikidiy duw taakw ti maa. \v 10 Aw li Jisas Krais mwiyir gwurawa nakamwiyib tikida, aal gwuradiy amwiy kiyakidiy Atam diki valik tikuw ab, gwuradiy mawul nyanyi nyanyi yara kwaya-kidiy God tasakwudik mwiyir diki milaam tigwurkikik. \v 11 Tayir Jisas Krais kiyakuw ridik, God ata dikidi Mawulaar kirapitakadid. Aw li dikidi Mawul gwuradiy mawulaam kwakida, gwuradiy amwiy kiyakuw, di adi Mawulaar mwugiydik, gwur yara kwakidiygwur nyanyi nyanyi. \s1 God dikidi Mawul mwugiy-didiyan God dikidiy kapa nyanugw tibakikik. \p \v 12 Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, alik tikuw, God nyanak atawa kwurkuw, nyan bwan kwiykuw nyanadiy vaal yikwanadiy mawulak nyan \it dinau\it* yapiy-baal pik nyan dikidi Mawul wadil pik kwakidiyan. \v 13 Aw li gwur gwuradiy vaal yikwanadiy mawul ab wukikigwura, aal gwur ata nyanyi nyanyi Godawa kajaan tikidiygwur. Aw li God dikidi Mawul gwurak sugwiyaan kwurdik, gwur gwuradiy yikwagwuradiy vaal miyawa sipakwu-kigwuradiy gwur nyanyi nyanyi yara kwakidiygwur. \v 14 Ababa duw taakw day mayaakw kwakwanadiy God dikidi Mawul dayadiy yaab dayak simakadikik adiy duw taakw day God dikidiy nyanugw-adiy. \v 15 God dikidi Mawul gwuraam yawiy duw taakw kaytik akis mwugiy-kwanaad gwur Godak yaga-gwurkik. Atawa kwur-yaay, di mwugiy-didiygwur God dikidiy nyanugw tigwurkikik. Aw di atawa kwurdik, nyan Godak ata gaam sikwanadiyan, “Asaay, wunadi Asaay!” wakuw. \v 16 God dikidi Mawul nyanadiy mawulaam mwugiydik, lakwu-kwanadiyan nyan God dikidiy nyanugw tikwanadiyan wakuw. \v 17 Aw li nyan dikidiy nyanugw tibaak, di adiy nyanak aban takadidiy viyakita jaav am sikidadiy nyanak. Aw adiy ababa jaav God Jisas Kraisak kwiydidiy dikidiy tidakikik, nyanadiy ab tikidiy. Aw li Jisas Krais diki danik tikuw, di kwurdil pik nyan kupwarapa jaav kwur-kibanadiy, ginyir Jisas Kraisawa nakamwiyib God yakisuw taka-kidadiyan. \s1 God mwiya viyakita jaav adawur tipaam maykaar simaka-kidadiyan. \p \v 18 Ki jaav wun mwiya mwiyab lakwutuwa. Nyan adiy mwiya viyakita jaav God adawur tipaam maykaar simaka-kidadiy nyanak dayak mawulaar wukikuw, kidiy kita nyanak yanadiy kupwarapa jaav, adiy mwiya jaav maa. \v 19 Ababa God yitaka-didiy jaav day wuki-kwanadiy mawulawa kavin kwakwanadiy God dikidiy nyanugwak simaka-kidadi nyak Yitaypika Duw Jisas Krais yakuw dayaam kwur-kwurik. \v 20-21 Aw God ababa jaav yitakakuw, di tasakwu-didiy day kip saal viyadakik. Aw day daya kap atawa tikir maa ti. God didika atawa tidakikik tasakwu-didiy. Ababa God yitaka-didiy jaav jaab yikwanadiy. Ki jaab yikwanadiy sukw, \it kalabus\it* kaytik dayaam kaykitin tikwana. Aw day mawul yan yarakara kavin kwakwanadiy ginyir God ata nyigil-kidadiy a jaav tabaam tidaak, day God dikidiy nyanugwawa mwiya viyakit tibakikik wakuw. \p \v 22 Adiy ababa God yitaka-didiy jaav day diki nyigilkida nyak mawul samasam wuki-kwanadiy aal yip viyakwana taakw liki nyan sapwiy-kila nyak mawul wuki-kwala pik. \v 23 Aw God dikidiy yitakadidiy javida maa. Nyanabab God dikidi Mawul, adi taay God nyanak kwiydidi jaav kwurkuw, mawul samasam wuki-kwanadiyan God diki nyigil-kida nyak nyanadiy mawulaam. Nyan kavin kwakwanadiyan God nyan dikidiy nyanugw tasakwudakik nyanadiy amwiy nyigildik. \v 24 Nyan atawa mawul yan rakarakawa kavin kwabaak, God nyanaam nyigil-didiyan. Aw li nyan jaav nikik mawul yan rakarakawa kavin kwakibana, aw a jaav kwurkuw, ata ginyir agwa javik tikuw mawul yan kavin kwakibana maa a javik? \v 25 Aw li a vi maarbana javik nyan mawul yan rakarakawa kavin kwabana, nyan a javik kip kavin kwakwanadiyan yarakara mawulaar. \s1 God dikidi Mawul nyanak yakwanaad sugwiyaan kwurik. \p \v 26 Atampik nyanadiy Godak wukijibir tibanadiy mawul ap ti maarbaak, God dikidi Mawul nyanak yakwanaad sugwiyaan kwurik. Aw nyan Godak maaj bwula-bwulak mwiyir lakwu maarbaak, dikidi Mawul di nyanadiy tikal vaat yikwanadiy kwudiyir Godak nimadib bas sikwanaad nyana danik tikuw. \v 27 God dikidi Mawul Godak bas sikwanaad nyanak God diki yaakiya wadaal majir. Aw adi ababa duw taakw dayadiy mawul lakwu-kwanadi God, di dikidi Mawul diki mawulab lakwuda. \v 28 Nyan lakwubana, adiy duw taakw day Godak mawul yikuw, di diki mawul walil pik tasakwu-didiy dikidiy duw taakw tidakikik aw daya danik tikuw, di ababa javim mwugiy-kwadadiy viyakita jaav wakwudakik. \v 29 Adiy duw taakw God bwutaay tasakwu-didiy dikidiy duw taakw tidakikik, di kajataka-didiy dikidi Nyan kitik tidakikik. Aw God atawa kwurdil aw mwiyir dikidi Nyan samasama duw taakw dayadi Mwaam tidakikik. \v 30 Alik tikuw, adiy duw taakw di tasakwujibira-didiy di dikidiy duw taakw tidakikik, di dayak akiy kwiytaka-didiy. Aw adiy akiy kwiytaka-didiy duw taakw di tasakwu-didiy day mwiyir tidakikik diki milaam. Aw adiy duw taakw day mwiyir tinadiy diki milaam, di mwugiy-dadiy day mwiyir dikidi nyan kaytik tidakikik. \s1 God diki nyanak yidil mawul \p \v 31 Alik adiy javik tikuw, aw li God nyanadi gikim tidik, aw adiy nyanak maa wakinadiy duw taakw dayadiy nyanaam jawjaay kwur-kidadiy yawiy nyanaam kakil kakil rav maa. \v 32 Nyana danik tikuw, God dikidi Nyan vaal yidiy duw dayadiy tabaam takadid day dim viyasipa-dakik. Aw li di atawa kwurdil, di mwiya mwiyab ababa jaav nyanak kip kwiy-kidadiy ya. \v 33 Alik tikuw, sikadadiy-adiy God dikidiy tasakwu-dadiy duw takwaam maaj parsakiy-kinadiy? Aw God di dikidi tasakwu-dadiyan mwiyir tibakikik. \v 34 Sikadadaad nyanak tasakwu-kinaad vaal yikwanadiy duw taakw-adiy wakuw? Aw Jisas Krais nyanadiy valik kiyaad. Aw di kiyakuw ridik, God ata kirapitakadid diwa nyanyi nyanyi kwadikikik. Aw kita di God diki mava tabaam, yitaypika duw tamiyaam rikuw, di Godak nyanak bas sikwanaad. \v 35 Agwa jaav Jisas Krais nyanak yidil mawulaam kajakina? Aw kidiy jaav rav maa. Aw li niki vaal niki vaal nyanak yakidiy, aw li kagil nyanadiy sipaar yakidiy, aw li duw taakw nyanaam jawjaay kwurkidiy, aw li kamnaagw ti maarkiladiy nyi yakidiy, aw li saal yikidiyan, aw li valim tikidiyan, aw li day nyanaam viyasipa-kidadiyan, kidiy jaav nyanaam samab kaj maa Jisas Krais nyanak yidil mawulak. \v 36 Aw tayir day ki maaj God diki lapa nyigaam sukwudaal ki javik. Day Godak wadaal, \q1 “Min mina danik tikuw, nyanyi nyanaam viyasipak kwur-kwadanadiyan. Aw nyan duw viyasipak kwur-kwadanadiy \it sipsip\it* kaytik dayak tikwanadiyan.” \m \v 37 Aw nyan kidiy jaav dayadiy nyidim tikuw, mwiyir kakil-banadiy aal nyanak mawul yinadi Jisas Krais diki apaar. \v 38-39 Aw wun mwiya mwiyab lakwutuwa, jaav nakab diki nyanak yidil mawulaam kaja-kaj maa rav. \p Aw li nyan kiyakidiyan, \p aw li nyan kip kwakidiyan, \p God dikidiy maaj kardadiy duw, \p kidiy kupwa kidiy yitaypika duw, \p adiy ababa wudib dayadiy ap, \p adiy kita nyanak yanadiy javiwa \p adiy ginyir nyanak yakidiy jaav, \p adiy ababa adawur tubwaam rinadiy javiwa \p kidi kupwa kidiy jaav, \m adiy miyawa God yitakadidiy javim kidiy jaav dayaam nak samab God diki nyanak yidil mawulaam kaja-kaj rav maa. Ki nyanak yidil mawul, God nyanadi Yitaypika Duw Jisas Kraisaar simakadaal nyanak. \c 9 \s1 Pol samasam wukid Yisrayil jaka tipa kidiy duw takwak. \p \v 1-3 O Yisrayil duw taakw, wunadiy kapa jaka tipa kidiy duw taakw, wunadiy gwalugwa duw taakw, wuna mawul samasam gwurak wukikwana gwur Jisas Kraisak wukijibir tigwurkikik. Wun gwurak watuwik wuna mawul gwurak kapakap kapakap titaay, gwurak nyanyi samasam wukikwana, wun gwurak samab suwaal maa tak. God dikidi Mawul wunaki mawulaam bwutaay wanaad wuna maaj mwiya maaja wakuw. Aw gwura danik tikuw, wun mayaakw kwakik-nadiwun ab Jisas Krais di diki bwan miyawa wunak kwiyik-da gwuraam nyigil-nyigilik. \s1 Kidiy bapa duw taakw God tasakwu-didiy dikidiy tidakikik. \p \v 4 God kidiy ababa jaav gwurak kwurdidiy. Mwiya tayir gwuradi waraga duw Jakap God Yisrayil si sikiytakadid. Aw gwur Yisrayil dikidiy waraga duw taakw-adiygwur, dikidi si kwurkuw. Gwur God dikidiy duw taakw tigwur, di mwugiy-didiygwur dikidiy nyanugw tigwurkikik. God gwuradiy nyidim tidik, gwur vigwurid kariyanadi \it lait\it* kaytik. Mwiya tayir God gwuradiy waraga duwak aban takadidiy. Di di \it lo\it* gwurak Mawsisaar kwiydil. Di simaka-didiygwurik dikik gaba maaj sukwa sukwa yabik. Di aban takadidiy dikid Tasakwudadi Duw wayaki-kidaad gwurak. \v 5 Adiy tayir Godak wukijibir tidiy yitaypika duw, gwur dayadiy waraga duw taakw-adiygwur. Jisas Krais ab duw gwura pik tikuw, dayadi waraga duw tinaad. God ababa javim van tikwanaad. Aw alik nyan dikik wayapiy sinaak. Mwiya maaja. \v 6 Miyawa yitaypika jaka tipa kidiy duw taakw, day God dikidiy tasakwu-didiy duw taakw maa ti. Alik tikuw, God dikidiy gwurak takadidiy aban mwiyir maa ti, ay? Si wana? Samab maa! \v 7 Aparam dikidiy gwalugwa duw taakw, day miyawa God dikidiy duw taakw maa. Aw God Aparamik wadid, \q1 “Aysak dikidiy waraga duw taakw-adika tasakwu-kituwadiy minadiy tidakikik.” \m \v 8-9 Ki maaj liki maaw kitawa wana. Aparam dikidiy nyanugw day miyawa God dikidiy nyanugw maa ti. God ki aban Aparamik takadil, \q1 “Nikidi nabiy mina taakw Sara duwa nyan sapwiy-kilaad.” \m Aw adi nyan, Aysak, dikidiy waraga duw taakw, dayadika God diki takadil aban likidiy mwiy tikuw, day God dikidiy nyanugw tikwanadiy. \v 10 Niki jaav ab. Rapika duwa nyidiy vitiy sapwiy-libir. Birkidi asaay, nyanadi waraga duw Aysak-ad. \v 11-12 Abir vitiy kisa nyidiy maak kwu maarkuw nibway, kip Rapika liki yalab tibir, viyakita yawiy ay kupwarapa yawiy kwar maarbirik, God Rapikak wadil, \q1 “Mwaam nyamwusik yawiy kwurkinaad.” \m Di atawa kwurdil, duw taakw lakwudakik, di diki kapa mawulaar duw taakw tasakwu-didiy dikidiy tidakikik tikuw. God duw takwaam akis tasakwu-kwadadiy dikidiy tidakikik dayadiy kwurdanadiy yawiyim vitaay. \v 13 Ki God diki maaj diki lapa nyigaam sukwudaal, \q1 “Wuna mawul Jakapak yaal, aw wuna mawul Yisawak samab maa yi.” \m \v 14 God atawa wadik, nyan ata ata wuki-kinadiyan? God di mwiyir maa ti, ay? Samab maa! \v 15 Tayir God ab diki duw takwaam tasakwu-kwada yabik Mawsisak wadid, \q1 “Wun wuna mawul wala pik duw takwak wuki-kinadiwun.” \m \v 16 Alik tikuw, duw taakw dayadiy mawulawa kwurdanadiy yawiy, abir jaav God dayaam tasakwu-dikik Godaam mwugiy-mwugiy maa rav. Samab maa! Adiy duw taakw God dayak wuki-kwanaad, dayadika di tasakwu-kwadadiy. \v 17 Ki God Para-ak wadil maaj day sukwadaal God diki lapa nyigaam. \q1 “Wun mwugiy-tuwdimin Yijip dayadi yitaypika duw timinkikik. Wun atawa kwurtuwil aw mwiyir adiy minaam kwurkituwadiy yawiyir wuna ap kidi kupwaam kwanadiy miyawa duw takwak simakak. Aw simakakuw, day wunadi si lakwudakik.” \m \v 18 Alik tikuw, God di diki mawul waladiy duw takwak wuki-kwanaad. Atawa di diki mawul waladiy duw takwaam mwugiy-kwanaad kabaak dayadiy maka apaam ridakikik. \s1 God diki mawul waladiy yawiy duw takwak kwurkwanaad. \p \v 19 Alik tikuw, gwura duw nak wunak wakida, “Aw li maaj atawa mwiyir tilik, aw li nyan diki mawul warapiyik rav maarkibana, agwa javik God nyanak maaj parsapira-kinaad?” \v 20 Wunadi kapa duw, min sikadadadimin Godak atawa bwulak? Vaak likim yitakanadi duwak akis bas sikwana, “Min agwa javik wunaam atawa yitaka-minidiwun?” \v 21 Vaak yitaka-nadi duw kupw kwurkuw, di diki mawul wala pik vaak nak yitaypika yawiyik kwurkida, aw niki vaak yisadapika yawiyik kwurkida. Aal diki yawiy-al. Nikidi duw yawiy maa. \v 22 Atampik God kwurdil. Aw li God sukwasukw kwurkida adiy yitakadidiy duw takwak, aw li ginyir diki yaal girakina dayak dayaam vaat kwiyik aw diki nima ap duw takwak simakak, aal diki yawiyal. Kipa duw yawiy maa. \v 23 God duw takwak simakak diki mwiya mwiyaba mwiya viyakita apawa gilabadiy. Alik tikuw, nyan dikidiy wuki-didiy duw taakw tibaak, di tasakwu-didiyan mwiya rakarakawa adawur tipaam kwaya-bakik. \v 24 Juw bapa duw takwawa nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw nuwukadiyik, di nyanak wukikuw, di tasakwu-didiyan dikidiy tibakikik. \v 25 God diki lapa nyigaam Awsaya ki God wadil maaj sukwudil, \q1 “Adiy duw taakw, tayir day wunadiy duw taakw ti maardiy, \q2 wun sikiytaka-kituwadiy, ‘Wunadiy duw taakw-adiy.’ \q1 Adi tayir mawul yi maartuwdi jaka tip, \q2 aw kita wun sikiytaka-tuwaad, ‘Wunadi mawul yituwadi jaka tipad.’ \q1 \v 26 Aw li adiy Juw nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak wadadiy ab, ‘Gwur God dikidiy duw taakw maa,’ \q2 aw adiy jaka tipaam, wun nuwukadiy duw taakw tasakwu-tuwdiy wunadiy tidakikik.” \m Atawa God waad. \v 27-28 Tayir Aysaya ki maaj sukwudil God diki lapa nyigaam Yisrayil jaka tipa kidiy duw takwak, \q1 “Aw li Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw mwiya samasam kaal kaytik tikidiy ab, aw Yitaypika Duw God kidi kupwaar dakuw, tayir wadil pik yabiyib vaat adiy dikik wukijibir ti maarnadiy duw takwaam kwiykuw, kipa mugwulaar nyigil-kidadiy.” \m \v 29 Tayir Aysaya ki maaj ab wadil, \q1 “Aw li God, ababa mwiya samasamadiy adawur tipaam kwanadiy dayadi Yitaypika Duw, nuwukadiy duw taakw wap maarik-da, aal nyan abir tip Satam-awa Gamara kaytik kwusik-nadiyan.” \s1 Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw Godak wukijibir ti maardalik tikuw, alik day mwiyir maa ti God diki milaam. \p \v 30 Alik tikuw, nyan ata ata wakidiyan? Kitawa. Adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw, day daya kap yawiy kwar maardiy viyakit tikir God diki milaam, God di diki tasakwu-didiy mwiyir tidakikik diki milaam aw dayadiy dikik wukijibir tidadiy mawulak tikuw. \v 31 Aw dikidiy tasakwu-didiy jaka tipa kidiy duw taakw Yisrayil, day \it lo\it* sitakirak, a \it lo\it*-aar mwiyir tikir God diki milaam. Aw day atampika \it lo\it* maa sitakir. \v 32-33 Aw agwa javik tikuw, atampika \it lo\it* day sitakir maardaal? Day wukikuw wadiy, “Nyan viyakita yawiy kwurkuw, mwiyir tikidiyan God diki milaam.” Aw day dikik wukijibir ti maardaak, alik day atampika yaab maa sitakir. God diki lapa nyigaam God kitawa wanaad, \q1 “Duw taakw kabakim tatavakirkuw, yaal gira-kidanaad adi kabakik. Atampik day yaal gira-kidanaad adi kabakik. Aw gwur av adi takatuwadi duw Sayan tipaam kabaak kaytik dayak ridik, day dim tatavakir-daad. Aw adiy duw taakw day dikik wukijibir tikidana, day samab kiyalikiy ti maa.” \c 10 \p \v 1 Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, wuna mawul samasam wukina God wunadiy kapa jaka tipa kidiy duw taakw nyigil-kidadiy waan wakuw. Aw wun nyanyi Godak bas sikwanadiwun a javik, aw mwiyir nyigil-kidadiy wataay. \v 2 Aw wun bwutaay lakwu-nadiwun adiy Juw duw taakw day yawiy samasam kwur-kwanadiy Godak gaba maaj sukwu-sukwuk. Aw day a yawiy liki yaab mwiyir maa laakw. \v 3 Adiy duw taakw maa laakw adi God duw takwaam diki milaam mwiyir tidakikik kwur-kwadanadiy yaab. Aw day lakw wakuw atawa kwur-kwurik mwiyir tikir God diki milaam, aw day dayadiy kapaba yabir yikwanadiy mwiyir tikir. \v 4 Aw nyan Jisas Kraisak wukijibir tibaak, God diki \it lo\it* ata kwusina nyanak. Nyan Jisas Kraisak wukijibir tibaak, God ata tasakwu-didiyan mwiyir tibakikik diki milaam. \s1 Ababa God dikidi saam bas sikidiy duw taakw di nyigil-kidadiy. \p \v 5 Kitawa Mawsis maaj sukwudil ata ata duw taakw day mwiyir tikidanalik God diki milaam diki \it lo\it* majib wukikuw. Di kitawa waad, \q1 “Adi duw di abab \it lo\it* walidiy majib wukida, adi duw di nyanyi nyanyi Godawa kwakinaad.” \m \v 6 Aw kitawa Mawsis maaj sukwudil ata ata duw taakw day mwiyir tikidanalik God dikidi gikim Jisas Kraisak wukijibir tikuw. Di kitawa waad, \q1 “Gwur gwuradiy mawulaar kitawa wuki-wayik, ‘Sikadadaad adawur tipaar warkinaad God dikidi Tasakwudidi Duwaam kwurin kardaak nyanak?’” \m Aw Jisas Krais bwutaay daad. \q1 \v 7 “Gwur kitawaan ab watikwa, ‘Sikadadaad yikinaad kiyanadiy duw taakw tamiyaar God dikidi Tasakwudidi Duwaam kariyaak nyanak?’ Aw Jisas Krais bwutaay rasinaad.” \m \v 8 Aw God diki lapa nyig kitawa wana, \q1 “God diki maaj gwurawa walibab tina. Gwur ki maaj bwula-kwagwura. Ki maaj gwuradiy mawulaam rina.” \m Ki wasapwiy-bana maaj liki maaw aal, “Gwur Jisas Kraisak wukijibir ada.” \v 9 Aw li gwur nakanak nuwukadiy duw takwak kitawa wasapwiy-kigwura, “Jisas Krais wunadi Yitaypika Duw-ad” wakuw, aw li gwur mawulaar wukijibir tikigwura Jisas Krais kiyakuw ridik, God ata kirapitakadid wakuw, yaakiya, God ata nyigil-kidadiygwur. \v 10 Aw li nyan nyanadiy mawulaar atawa wukijibir tibaak, God ata tasakwu-dadiyan mwiyir tibakikik diki milaam. Aw li nyan nuwukadiy duw takwak wasapwiy-kibana, “Nyan God diki kwusidil javik wukijibir tinadiyan,” wakuw, God ata nyigil-kidadiyan. \v 11 God diki lapa nyig wana, \q1 “Adiy Godak wukijibir tinadiy duw taakw, day samab kiyalikiyin ti maa.” \m \v 12 God ki maaj wadil miyawa duw takwak. Alik tikuw, Juw jaka tipa kidiy duw takwawa nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw day rivriv tikwanadiy Godak kapab akis tikwanadiy diki milaam. Di sukwasukw kwurkwadadiy dikik bas sikwanadiy duw takwak. \v 13 Aw God diki lapa nyig wana, \q1 “Adiy ababa God dikidi saam bas sikidiy duw taakw di nyigil-kidadiy.” \m \v 14 Aw li duw taakw Godak wukijibir ti maarkuw, ata ata dikik bas sikidanaad? Aw li day diki maaj wuki maarkuw, ata ata day dikik wukijibir tikidanaad? Aw li duw taakw dayak diki maaj wasapwiy maardaak, ata ata day wuki-kidanaad? \v 15 Aw li God duw taakw wayaki maarkida, ata ata day diki maaj nuwukadiy duw takwak wasapwiy-kidanadiy? Aw God diki maaj kitawa wana duw takwak, \q1 “Aal mwiya viyakita, adiy viyakita maaj kariya-nadiy duw taakw yadana.” \m \v 16 Aw duw taakw day ababa God diki Viyakita Majib maa wak. Aw Aysaya di Godak wadid, \q1 “Nyan duw takwak wasapwiybagwu-baak, aw kipa mugwulaar nyana majib wukijibir tinadiy.” \m \v 17 Alik tikuw, duw taakw day God diki Viyakita Maaj wukikuw, a maaj liki maaw wukijibir tikidiy. Aw duw taakw dayak wasapwiykuw Jisas Kraisak, day a maaj liki maaw wuki-kidana. \v 18 Aw wun ki javik bas sinadiwun: Day mwiyir ki Viyakita Maaj samab maa wak, ay? Mwiya mwiyab day ki maaj bwu lakwudaal. Aw ki maaj God diki lapa nyigaam rina, \q1 “Miyawa tamiyaam kwanadiy duw taakw adiy Viyakita Maaj karaydiy duw taakw daya maaj wukidaal. Aw adiy sika tamiyaam kwanadiy duw taakw daya maaj wukidaal.” \m \v 19 Aw wun jaab nakab bas sinadiwun. Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw, day ki Viyakita Maaj maa laakw, ay? Taay Mawsis ki God wadil maaj sukwudil ki javik, \q1 “Wun mwugiytuwik, gwur gwuradiy mawulaar wasupw supwakidiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak, gwur dayaam sikiytaka-kwagwuradiy, ‘Kipa duw taakw-adiy.’ Aw wun mwugiytuwik, gwuradiy yaal girakidiy nuwukadiy saal viyanadiy jaka tipa kidiy duw takwak.” \m \v 20 Aw Aysaya di yaag maarkuw, nimadib God wadil maaj waad, \q1 “Adiy wunak kwak maardiy duw taakw day wunaam sitakira-dadiwun. Adiy wunak bas si maardiy duw takwak dayak maykaar wakwudiwun.” \m \v 21 Aw God kitawa waad Yisrayil jaka tipa kidiy duw takwak, \q1 “Miyawa nyi wun dayak taab kwusakwu-tuwbir aw day wunak varakuw, nakamwiyib mawul nak wunawa tidakikik. Aw day dayadiy bwan wunak kwiytaay, wuna majik akis wuki-kwanadiy.” \c 11 \s1 God Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw mugwulaar sukwasukw dayak kwurkuw, di tasakwu-didiy dikidiy tidakikik. \p \v 1 Atawa tikuw, wun ki javik maa bas sinadiwun, God maa wadadiy di dikidiy Juw jaka tipa kidiy duw takwak? Samab maa! Wun wuna Yisrayil jaka tipa kidi duw-adiwun, Aparam wunadi warag tikuw. Aw wun Bijamin gwalugwa duw-adiwun. \v 2 Adiy Juw duw taakw mwiya tayib di tasakwu-didiy dikidiy tidakikik, aw di dayak samab maa lakw wu. Gwur lakwugwura God diki lapa nyigaam diki maaj wasapwiydi duw Yilayja dikik maaj wadid adiy Yisrayil duw takwak. \v 3 Di Godak wadid, \q1 “Yitaypika Duw, adiy Yisrayil duw adiy minadiy kabaka jaab dayaam nyan duw taakw dayadiy vaal kwiy-banadiy minak day jawjaay bwutaay kwurdanadiy. Day minadiy maaj wasapwiydiy duwaam viyasipa-danadiy. Aw wun kap kip kwatuwik, aw day wunaam viyasipak kwurnadiy.” \m \v 4 Aw Yilayja atawa Godak wadik, agwa maaj God dikik wadil? God ata wadid, \q1 “Minada kap maa kwu. Duw 7000 day adi suwala god Baal dikik gaba maaj sakw maarkuw, day wunadiy tinadiy minawa.” \m \v 5 Aw kitaan ab atawa tina. God duw taakw mugwulaar dayak sukwasukw kwurkuw, di tasakwudidiy dikidiy tidakikik. \v 6 God maa tasakw adiy duw taakw dayadiy viyakita kwurdadiy yawiyik tikuw. Di diki dayak sukwasukw tina mawulaar tasakwudadiy. Aw li duw taakw kwurdanadiy yawiyib vikuw, God dayaam tasakwuk-da, aal diki dayak sukwasukw tina mawul mwiyir akis tikik-na. \v 7-8 Alik tikuw, adiy Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw dayadiy kwaki-dadiy jaav, day maa sitakir. Aw adiy God dikidiy tasakwu-didiy mugwula duw taakw dayadika a jaav sitakira-dadiy. God diki lapa nyig wana, \q1 “God mwugiydik, dayadiy mawul bag saydiy. Alik tikuw, day kidiy nyab akis yarakara lakwu-kwanadiy.” \m Atawa titaay, day waan tipi-kwanadiy God dayak wadadiy majik. \v 9-10 Aw Davit kitawa waad, \q1 “Day Godak wukimarkuw, aw day bayaki kikipaat kikwanadiy. \q1 Alik tikuw, wun Godak bas sinadiwun dayadiy bayaki kikipaat mabir kaytik dayak tidakikik. \q1 Atawa tikuw, wun di dayaam jawjaay kwurdikik. \q1 Mil kwaki-nadiy duw kitik tikuw, day mwiyir lakwu maarkwadiy. \q1 Adiy duw vata javiwa gwaliki-nadiy duw kitik dayadiy valik atawa tikwadiy dayak.” \m \v 11 Aw wun maa bas sinadiwun. Adiy Juw bapa duw taakw day bwan Jisas Kraisak kwiykuw, mwiya jawjaay tikidiy, ay? Samab maa! Day vaal yidaak, God nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw ata nyigil-didiy aw mwiyir adiy Juw day mawulaar wasupw supwa-dakik dayak. \v 12 Aw adiy Juw duw taakw vaal yidalik tikuw, God dayak bwan kwiykuw, nuwukadiy duw takwak sukwasukw kwurdidiy. Aw adiy Juw day yisadapik Godak tidaak, aw nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw daya tamiy kwurkuw, yitaypik tidiy Godak. Ginyir, adiy Juw duw taakw God sibinin yadaak, daya tasakwudil \it namba\it* aal mwiya viyakit tikina. \s1 God Juw duw takwaam lakw wakuw, di tasakwu-didiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw samasam dikidiy tidakikik. \p \v 13 Kita wun gwur nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak bwula-nadiwun. Aw wun God diki maaj karaynadi duw gwurak titaay, wun wukituwa ki yawiy aal yitaypika yawiy-al. Alik tikuw, wun wagawa yawiy kwur-kwanadiwun ki yawiyim yakisuw takak. \v 14 Wun atawa kwurtuwik, wun wunadiy kapa jaka tipa kidiy duw taakw, day vikuw gwur Godawa viyakit kwagwur wakuw, ata dayadiy mawulaar wasupw supwakidiy way gwurak. Day atawa wukikuw, wun nuwukadiy Juw duw taakw nyigil-kituwadiy way. \v 15 Tayir God adiy Juw duw takwak lakw wakuw, nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw samasam day ata God dikidiy kapa nyanugw tidiy. Aw ginyir God adiy Juw di dikik sibinin kariya-kidadiy. A nyaam aal mwiya viyakit tikina, adiy kiyanadiy duw taakw rasi-kidanapik rasi-kidana. \v 16 Tayir God dikidi wiyaam, adiy \it pris\it* day miyawa \it bret\it* kwurkuw, kwasa kaysukwakuw, Godak kwiykuw, God ata tasakwudil aal miyawa \it bret\it* ab dikila. Atampik mija miy God dikib tilik, adiy ba miy ab dikidiy-adiy. (Atampik tayir Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw dayadiy warag God dikidiy duw tikuw, nuwukadiy Juw ab dikidiy-adiy.) \v 17 Adiy Juw duw taakw day mayim sidana \it aliv\it* miya pik-adiy. Aw gwur nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw, gwur kipa kwaribaam warna miya pik-adiygwur. God di a mayim sidana \it aliv\it* likidiy nuwukadiy ba miy viyalupwakuw, nuwukadiy kipa kwalibaam warna \it aliv\it* miy ba miy kwurkuw, mwiya \it aliv\it* miyaam katatakakuw, yaav jidadiy maj kwiykuw warbirkik nakamwiyib ap kwurkuw. Gwur atampik tikuw, adiy Juw dayadiy warag daya danik tikuw, God gwurak ap kwiynaad maj kitik. \v 18 Atawa tikuw, gwur wukitikwa, “Nyan mwiya yitaypik tinadiyan adiy God viyalupwa-dadiy ba miya pik Juw duw takwaam.” Aw gwur ata ata atawa wuki-kinadiygwur? Gwur ba miy kaytik tinadiygwur. Aw adiy Juw dayadiy warag day maj kaytik tinadiy. Gwur ba miy kaytik tigwur, gwur ap akis kwiy-kwanadiygwur mija miyak. Aw adiy mija miy ap gwurak kwiykwanadiy. \v 19 Aw gwur wakidiygwur, “God adiy ba miy viyalupwa-didiy nyan dayadiy tamiy kwurbakik.” \v 20 Aal mwiya maaja. Aw adiy Juw day wukijibir ti maardilik tikuw Jisas God dikidi Tasakwudidi Duw tikuw, alik God viyalupwa-didiy. Gwur Jisas Kraisak wukijibir tigwuralik tikuw, aw gwur kip daya tamiy kwur-kwanadiygwur. Alik tikuw, gwur gwurak mawulaar sakwar sakwar ti-tikwa, “Nyan dayaam yitaypik tikwanadiyan,” waan. Alik gwurakil yarakara ada! \v 21 Adiy mwiya ba miy kaytik tinadiy Juw, God dayaam maa wap dayadiy tamiyab tidakikik. Di atawa kwurkuw, gwur wukitikwa, “God nyanaam atawa kwar maa,” waan. \v 22 God atawa kwurdilik nyan lakwubana diki viyakita mawulawa yaal girakwana mawul. Di yaal girakwanaad adiy diki majib wukimarkuw vaal yikwanadiy duw takwak. Aw li gwur dikik wukijibir tikuw, diki majib wukikuw, gwur diki sukwasukw tina mawulaam kwakidiygwur. Aw li gwur dikik wukijibir ti maarkigwura, gwur adiy ba miy kaytik viyalupwakuw, yakiyaki-kidadiygwur. \v 23 Aw li adiy Juw Godak wukijibir maa tikidana, di rivikinaad dayaam sibinin dayadiy tamiyab maa takak. \v 24 Gwur nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw, gwur adiy kipa kwaribaam warna \it aliv\it* miy likidy God viyalupwa-didiy ba miy kitik-adiygwur. Aw God kapaba yawiy kwurkuw, katataka-didiygwur mayim warna \it aliv\it* miyaam. Aw adiy Juw day a mayim sidaal \it aliv\it* likidiy ba miy kitik-adiy. Aw li God atawa kwurdil gwur nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak aal nima yawiy maa dikik di adiy Juw day dayadiy tamiyab sibinin katataka-katatakak. \s1 Nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw God dikidi gwalugwum wulakuw, God ata Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw nyigil-kidadiy. \p \v 25-26 Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, maaj nak liki maaw tayir pakwun tal gwurak. Aw kita wun gwur lakwu-gwurkik, watuwadiygwur liki maaw maaj. Liki maaw lakwukuw, gwur wu maa, “Nyan adiy Juw duw takwaam yitaypik tinadiyan,” waan. Ki maaj liki maaw kitawa wana. Kabaak Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw dayadiy maka apaam nyanyi nyanyi ri maa. Aw li adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw God tasakwu-didiy dikidi gwalugwum tidakikik day wuladaak, God adiy Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw ata nyigil-kidadiy. God diki lapa nyig kitawa wana a javik, \q1 “Adi Nyigildidi Duw Sayan tipaam kwakuw, yakinaad Yisrayil jaka tipa kidiy duw taakw dayadiy yikwadanadiy vaal yibwiyik. \q1 \v 27 God wanaad, ‘Wun dayadiy vaal yibwiykuw, tayir dayak takatuwil aban ata mwiya mwiyab tikina.’” \m \v 28-29 Adiy Juw day lakw wadaak God diki Viyakita Majik, day ata dikidiy mama nib tinadiy. Aw day atawa tidanalik tikuw, God ata sugwiyaan kwur-dadiygwur nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak day dikidiy kapa nyanugw tidakikik. God diki mawul akis warapiy-kwana ya adiy tasakwukuw sukwasukw kwur-kwadadiy duw takwak. Alik tikuw, di adiy Juw dayadiy taay warag tayir tasakwukuw di dikidiy duw tidakikik, daya danik tikuw, diki mawul adiy Juw duw takwak yikwana. \v 30-32 God tasakwudil miyawa duw taakw dayadiy diki majim sarkwanadiy mawul dayaam \it kalabus\it* kaytik kaykitin tidakikik. God atawa tasakwu-didiy ginyir diki mawul dayak maa wukilikik. Atawa tikuw, aw gwur nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw, tayir gwur God diki majim sardiygwur. Aw kita adiy Juw God diki majim sardanalik tikuw, God ata gwurak wukikwada mawul mwiyir tina gwuraam. Atampik adiy Juw kita God diki majim sarkwanadiy. Atawa titaay, God gwurak mawul wukidil pik dayak ab wuki-kidadiy. \s1 Nyan Godak wayapiy sinaak dikidiy kwurkwadadiy yawiyik tikuw. \p \v 33 God diki duw takwak sukwasukw tina mawul aal mwiya mwiyaba mwiya viyakita. Di miyawa jaav lakwu-kwanaad. Aw God diki mawulawa diki sukw, duw nakab samab maa laakw. \v 34-35 Aw God diki maaj wana, \q1 “Sikadadaad mwiyir lakwu-kwanaad Yitaypika Duw God diki mawul wala jaav? \q1 Sikadadaad Godak maaj walakwu-kinaad? \q1 Sikadadaad jaav Godak kwiy-kinaad awarab sibinin kwiydikik? \q1 Aw miyawa duw taakw day maa rav adiy jaav kwur-kwurik Godak.” \m \v 36 Aw God di diki miyawa jaav yitakadidiy. Aw miyawa jaav di dikik wakwukuw, diki apaar kip tikwanadiy. Atawa tikuw, nyan Godak wayapiy sinaak. Aal mwiya maaja. \c 12 \s1 Gwur gwuradiy miyawa amwiy Godak akwiy dikik yawiy kwurik tikuw. \p \v 1 God nyanak samasam wukid. Alik tikuw, wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw watuwadiygwur, gwur gwuradiy miyawa amwiy Godak akwiy, dikik yawiy kwurik tikuw. Atawa kwurkigwura, akaanaka Godak mwiyir tikwana gaba maaj diki rakarak tikwada. \v 2 Adiy Godak wukijibir ti maarkwanadiy duw taakw kwurdanadiy yawiyib vikuw, dayadiy yawiy sukw ab kwur-wayik. Aw gwur gwuradiy mawul Godak akwiy di dayaam warapiy-dikik. Atawa kwurdik, gwur ata mwiyir lakwu-kigwuradiy diki mawul waladiy kwur-kigwuradiy yawiy. Adiy mwiyir tikwanadiy jaav, di dayak rakarak tikwadadiy, dayabab lakwu-kigwuradiy. \v 3 Aw God di wunak sukwasukw kwurkuw, tasakwu-didiwun dikidi maaj karaydi duw tituwkikik. Atawa tituwalik tikuw, gwurak abab watuwadiygwur, gwur gwurak yitaypika duw kaytik titak wuki-tikwa. Atawa wuki-yaay, kip kwusida-takaan tikwadiy gwuradiy wuki-gwuradiy mawul. Aw gwur kip awuk adiy gwur gwuradiy God gwurak kwiydadiy dikik wukijibir tikwagwuradiy mawulak. \v 4 Aw nyan duw taakw nyanadiy amwiy ap bwan niki jaav niki jaav ridanadiy. Aw adiy jaav yawiy nak akis kwurkwanadiy nyanadiy amwiyim. Day niki yawiy niki yawiy kwurkwanadiy. \v 5 Aw nyan samasama duw taakw-adiyan. Aw li Jisas Krais dikidi gwalugwum tibaak, diwa mawul nak tikuw, nyan atampik amwiy nak kaytik duw taakw tikwanadiyan. \v 6 Aw God nyanak sukwasukw kwurdilik tikuw, aw niki ap niki ap kwiyin napakuw, yaakiya, akwur a apaar. Aw diki maaj wasapwiybakik a ap kwiyda wakuw, yaakiya, a yawiy kwurlib, nyan nyanadiy dikik wukijibir tibanadiy mawulab wukikuw. \v 7 Li God nyanak diki yawiyik a ap kwiydik wakuw nuwukadiy duw takwaam sugwiyaan kwurbakik, aal yaakiya, a yawiy kwurlib. Aw li God gaba maja yawiy kwurbakik kwiyda ap, aal yaakiya, kwurlib aal kwiyda yawiyib. \v 8 Aw li nyan nuwukadiy duw takwak maaj walakwu-kwanadiyan wakuw, nyan a yawiy wagawa kwurnaak. Li duw nak dikidiy niki jaav niki jaav nuwukadiy duw takwak am sikwanaad, di a yawiy mwiyir kwurkwaad, kaab yi maarkuw. Di yitaypika duw dayadiy yawiy kwur-kwanaad wakuw, a yawiyik wagawa tan kwurkwaad. Aw di nuwukadiy duw takwak mawul yikwaad wakuw, a yawiyik rakarak titaay kwurkwaad. \v 9 Kip apiy tikalaar bwula-kinadiygwur, “Nyan nuwukadiy duw takwak mawul yikwanadiyan,” waan, mwiyir mawul ay nuwukadiy duw takwak. Aw bwan akwiy adiy kupwaraap sapwurapa valik, mwiya kwasik yikuw. Kwiykuw, kip kaykiti-jibir ada aal viyakita javib. \v 10 Gwur gwurak awarwa awarwa mawul ay. Aw Jisas Krais dikidi gwalugwum tinadiy jikwaar duwa maagw-adiygwur. Atawa tikuw, gwur nuwukadiy duw takwak awuk gwur gwuraam yitaypik tidakikik. \v 11 Wagawa titaay, yawiy akwur. Samab sip sakwiy-wayik. Gwuradiy miyawa mawul rakarakawa titaay Yitaypika Duw Jisas Kraisak, yawiy akwur. \v 12 Kip mawul yan rakarakawa kavin tijibir ada adiy God aban takadidiy jaav kwur-kwurik. Kip apawa tijibir ada adiy gwurak yakinadiy niki vaal niki valik. Aw gwur nyanyi kip Godak bas sijibir ada adiy javik. \v 13 Aw gwur, gwuradiy Kristen gwalugwa duw taakw, day java saal yidaak, am as gwuradiy niki jaav niki jaav dayawa. Aw gwuradiy taga wiy ab asakwutak gwuradiy kipa duw takwak. \v 14 Aw adiy gwuraam jawjaay kwurkinadiy duwaam awarab jawjaay kwur-yaay, kip Godak bas as adiy duwaam sukwasukw kwurdikik. Dikik bas sitikwa di dayaam jawjaay kwurdikik. \v 15 Gwur adiy nuwukadiy duw taakw day rakarak tidaak, dayawa nakamwiyib rakarak ada. Aw day sarmabap kwadaak, gwurabab sarmabap ada dayawa nakamwiyib. \v 16 Nakamwiyib mawul nak tikuw, yawiyda akwur. Samab gwur gwura kapa sipak sakwar sakwar titikwa. Aw gwur adiy yisadapik tinadiy duw takwawa kipa yawiy akwur. Aw kitawa mawul wuki-tikwa, “Wun samasama jaav lakwunadiwun,” waan. \v 17 Aw nuwukadiy duw taakw gwurak kupwarapa jaav kwurdaak, aw gwur awarab adi duwaam sibinin kupwarapa jaav kwurik wuki-tikwa. Kip nuwukadiy duw taakw vikuw, mil bay yikwadanadiy yawiyda titaay akwur. \v 18 Nuwukadiy duw takwawa wariya maaj watikwa. Min mina mawulaar kip yarakara adakw kwusida-takaan nakamwiyib. \v 19 Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, adiy gwuraam vaal yinadiy duwaam dayaam sibinin gwur gwura awarab vaal yikir kwur-tikwa. Atampika mawul aal kip yaydakwa. Aw God di diki bwutaay waad diki lapa nyigaam, \q1 “Wun wuna awarab sibinin kwiy-kituwadiy adiy duw takwak. \q1 \v 20 Aw gwuradiy mama nib kamik tidaak, dayadiy kwal guw yisadaak, kamnagwuwa guw akwiy kidakikik. Aw atawa kwurgwurik, day mwiya wap saykinadiy adiy gwurak kwurdanadiy kupwarapa javik.” \m \v 21 Kip viyakita yawiyda akwur. Sip kwiytikwa Satan gwuraam kakildikik adiy gwurak yakinadiy kupwarapa javik. Aw gwur dikim kakilin ada God dikidi apaar. \c 13 \s1 Adiy gwuraam van tikwanadiy duw daya majib wukin ada. \p \v 1 Gwur gwuradiy \it gavman\it* majib awuk. God di diki mwugiydik, adiy \it gavman\it* tinadiy. Kidi kupwaam \it gavman\it* nakab maa kip ti, God dayak ap kway maardik. \v 2 Aw li gwur lakw wakigwura adiy \it gavman\it* dayadiy \it lo\it*-ab wuki-wukib titak aal God diki majik ab lakw wakinadiygwur. Aw gwur vaat ata kwur-kidiygwur a javik. \v 3 Aw adiy gwuraam van tikwanadiy duw day yarakara tikwanadiy duw takwaam wayigak dayak yagadakik akis tikwanadiy. Aw li adiy vaal yiyi tikwanadiy duw taakw day van tinadi duw maak vitaay, sikab sikab yagakwanadiy. Aw li min dikik yaag maarlik tikuw, kip kwusida-takaan tan dikidiy \it lo\it* majib wukikuw, yarakara tikidimin. \v 4 God di diki adi van tinadi duw tasakwudid gwuraam sugwiyaan kwurdikik. Aw li gwur vaal yikuw, kip ayag. Aw adi van tinadi duw gwuraam vaat kwiykinaad. Aal diki yawiyal God tasakwudil kwurdikik. \v 5 Kibir vitiya javik a \it lo\it* majib awuk, God gwuraam jawjaay kwurik-naad, aw gwuradiy mawul wukik-nadiy. \v 6 \it Takis\it* ab ayapiy. Gwur \it takis\it* yapiykuw, aw adi \it gavman\it* dikidiy yawiy duw saan yapiydik, aw day mwiyir God diki yawiy kwurjibir tidakikik gwuraam galab kwurin. Alik tikuw, gwur \it takis\it* ayapiy. \v 7 Gwur \it gavman\it* gwurak wadadiy \it takis\it* saan ayapiy. Gwur gwurakil kapa \it takis\it* awa aal van tikwagwura yawiy likil kwur-kwagwura \it win mani takis\it* ayapiy. Adiy \it gavman\it* gwur am van tikwanadiy duw, dayadiy majib wukikuw, dayak wuki-wukib ada. \s1 Nuwukadiy walibab kwanadiy duw takwak mawul ay gwur gwuradiy kapa sipak mawul wuki-kwagwura pik. \p \v 8 Gwuradiy \it dinau\it* abab miyawa ayapiy kwusiyaak. \it Dinau\it* nakab wapa-tikwa kip rilikikik. Aw \it dinau\it* nak, aal nyan samab yapiykwus yapiykwus nyan rav maa. Aal \it dinau\it*, aal nuwukadiy duw takwawa mawul awarwa awarwa yikigwura mawula. Samab a mawulak gwur awarab yapiy kwas maa. Atampika mawul, aal God diki \it lo\it* kwurbakik wala yawiyal. \v 9 Aw God diki \it lo\it* kitawa wana, \q1 “Nikidi duw tawaam vaal yitikwa. \q1 Niki taakw duwaam vaal yitikwa. \q1 Gwur duw takwaam viyasipa-tikwa. \q1 Luwkuw kwur-tikwa. \q1 Nuwukadiy duw taakw dayadiy javik mil visika-tikwa.” \m Aw kidiy \it lo\it*-awa nuwukadiy \it lo\it* maaw maaj kitawa wanadiy, \q1 “Nuwukadiy walibab kwanadiy duw takwak mawul ay gwur gwuradiy kapa sipak mawul wuki-kwagwura pik.” \m \v 10 Adi duw di dikidi kapa duwak yarakara kwurkinaad, di samab dikidi kapa duwaam kupwarapa jaav kwurik wak maa. Aw duw dikidiy kapa duwak mawul yikida, di mwiya aal God diki maaw \it lo\it* majib wuki-kinaad. \v 11 Alik gwur kitaanabab ki yawiy akwur. Jisas Krais kidi kupwaar dakidadi nyi adi walibab tinaad. Atawa tikuw, gwur Jisas Krais diki yawiy kwurik sip sakwiy-tikwa. \v 12 Ayiy, dikidi kidi kupwaar dakidadi nyi adi walibab tinaad. Nyanadi kidi vaal wapwurukwun rinadi kupwaam kwa-kibanadiy nyi adiya kwusinadiy. Alik tikuw, nyan adiy Satan dikidiy kupwaraap sapwurapa yawiy wapakuw, kwurtikwa ginyir. Kip aal God nyanak kwiydil diki ap kwurkuw, Satanawa wariya-naak. \p \v 13 Aw nyan God dikidiy duw taakw tikuw, may nyan yarakara kwanaak, kidiy jaav kwar maarkuw: \p duw tikwulin, \p kip yabim kwuryi kwuryaan, \p nikidi duwawa wariyaan, \p nuwukadiy duw takwak wasupwun, \m adiy jaav kwar maarkuw. \v 14 Adiy kupwarapa jaav kwur-yaay, gwur kip Jisas Krais diki ap kwurkuw, aw adiy gwuradiy vaal yiyi tikwanadiy amwiy kwurik wadanadiy jaav gwur kwur-tikwa. \c 14 \s1 Gwur awarwa awarwa maaj parsakiy sala-tikwa nuwukadiy Kristen duw takwak. \p \v 1 Aw li adi duw diki Jisas Kraisak wukijibir tida mawul ap ti maarlik, dikik yarakara wayapiy sigwur, gwurawa kwadik, aw gwur diwa niki mawul niki mawul warjuw-tikwa. \v 2 Aw li duw nak Godak wukijibir tikwada mawul jaaw niki kikipaat niki kikipaat kidikikik wakwalalik, alik kikwanaad. Aw li nikidi duw diki Godak wukijibir tikwada mawul kiyalikiyim nakwalalik atawa kikak, alik titaay, di nyiga nyaamada kikwanaad. \v 3 Aw li adi niki kikipaat niki kikipaat kikwanadi duw adi niki kikipaat niki kikipaat ki maarkwanadi duwak wajibay-wajibay, aal maa rav. Awarabab adi nyiga nyaamada kikwanadi duw adi niki kikipaat niki kikipaat kikwanadi duwak wajibay-wajibay maa rav. Aw God bwutaay mayaakw kwadid adi duw dikidi nyan tidikikik. \v 4 Min sikadadadimin atawa bwula-bwulak? Aw li day viyakita yawiy awarabab kupwarapa yawiy kwur-kwanadiy, aal dayadi dayaam van tinadi duw diki yawiya. Aal gwura yawiy maa. Aw God di dikida sugwiyaan kwurkidadiy viyakita yawiyda kwurdakik. \v 5 Nuwukadiy duw wakwanadiy nyanakil Godak wukijibir titaay gaba maaj sukwukibana nyi, aal nyal nak-al wataay. Aw nuwukadiy duw wakwanadiy ababa nyi adiy nyada-adiy wataay. Aw ababa duw taakw day dayadiy kapa mawulaar wukikidana agwa jaav viyakita day dayak. \v 6 Aw li nuwukadiy duw taakw Godak gaba maaj sukwa nyi nak tikuw, aal yaakiya, aal day God dikidi saam yakisuw takakidana nyal. Aal viyakita yawiy kwurnadiy. Awarab adiy niki kikipaat niki kikipaat duw kikida, jaaw kikwaad, di adiy kikipatik Godak bwutaay wayapiy sikuw. Aw li adi duw niki kijaav niki kijaav ki maarkida, aal di God rakarak tidikikik kwurda yawiy-al, wayapiy sikuw. \v 7 Nyana duw nak di diki kapa sipa danik nyi bap van akis kwakwanaad. Awarabab duw diki kapa sipa danik tikuw, akis kiyakwanaad. Aw nyan God diki danim nyi bap van kwakwanadiyan. \v 8 Aw li nyan kip kwakibana, nyan Yitaypika Duw God diki danik tikuw, kwakinadiyan. Aw li nyan kiyakibana, nyan diki danik tikuw, kiyakinadiyan. Likil nyi bap van kwakidiyan ay kiyakidiyan, nyan God dikidiy-adiyan. \v 9 Alik tikuw, Jisas Krais kiyakuw, rasid. Aw di ata nyanadi Yitaypika Duw tikinaad likil nyan kip nyi bap van kwakibana ay kiyakibana. \v 10 Aw gwur maa rav gwur gwuradiy Kristen gwalugwa duw takwak wajibay-wajibayik. Gwur awuk! Nyan abab God dikidi duw takwaam \it kotiy\it*-kidadi nyaam Jisas Krais diki mwutamaam tikidiyan rasin. \v 11 Aw God diki lapa nyigaam Yitaypika Duw Jisas Krais diki wadil maaj rina: \q1 “Wun kita kwatuwa pik, ababa duw taakw yakuw, wuna mwutamaam kwatiyir sikidiy. Aw abab kitawa wakidanadiwun, ‘Min mwiya God-adimin,’ waan.” \m \v 12 Aw nyan miyawa duw taakw nakana ata nyan nyanadiy kapa majib majib Godak titaay wasapwiy-kibanadiy nyanadiy kwur-badiy sukwawa yawiyik. \s1 Yarakara adakw aw gwur gwuradiy kapa Kristen gwalugwa duw takwaam mwugiyik-gwuradiy mawul kupwaraap tidakikik. \p \v 13 Alik tikuw, gwur gwurak awarwa awarwa maaj parsakiy sala-tikwa. Kip yarakara adakw! Gwur gwuradiy kapa Kristen gwalugwa duw takwaam adiy gwuradiy yikwagwuradiy yawiyir mwugiy-tikwa ginyir mawul kupwaraap tidakikik, awarab vakirdakik. \v 14 Wun wuna Yitaypika Duw Jisas Krais wukin patin tituwik, di mwugiydik, mwiyir lakwutuwa jaav nakab li liki kap maa kupwaraap ti. Aw li duw di diki kapa mawulaar wukikida, “A jaav aal kupwaraap-al,” waan, yaakiya, a jaav ata dikidanik kap kupwaraap tikina. \v 15 Aw li gwuradiy Kristen gwalugwa duw taakw adiy gwur gwuradiy kamnaagwuk mawul vitiy katiy tidaak, aw gwur kip adiy kamnaagw kijibir kikigwura, aal dayak yidil mawul gwuraam mwiyir maa ti. Alik tikuw, duw takwaam adiy kigwuradiy kikipatir jawjaay kwur-kwanadiygwur. Jisas Krais adiy duw takwak bwutaay kiyadilik tikuw, alik gwur atawa kwur-wayik. \v 16 Samab atawa kwurwayik viyakit wamina jaav nuwukadiy duw taakw adiy javik kupwaraap wakik-nadiy. \v 17 God dikidi gwalugwum kamnagwawa guw, yitaypika jaav aal maa ti. God diki mawul waladiy yawiy kwurbakik, God diki kwusida-takaan tikwana mawul kwurbakik, aw nyan God diki milaam mwiyir tibakikik, God dikidi Mawul kwiykwadadiy rakarak tikwanadiy mawul kwurbakik, adiy jaav day adiy yitaypik tikwanadiy jaav-adiy. \v 18 Aw li gwur Jisas Kraisak atawa yawiy kwurkigwura, ata adiy yawiyik tikuw God di gwurak rakarak tikinaad. Awarab adiy gwuradiy kapa nyanugw ab rakarak tikidiy. \v 19 Alik tikuw, kip kwurin kwaki-jibir kwanaak adiy sukwasukw mawulaam mwugiy-kwanadiy javib. Aw nyan ata awarwa awarwa nakamwiyib ap kwur-kinadiyan. \v 20 God yawiy kwurdil aw mwiyir duw taakw dikik wukijibir tidakikik. Samab aal God diki yawiyim saal kwurwayik ki-kwagwuradiy kamnagwur. Awuk! Gwur miyawa kamnaagw jaaw kikwagwuradiy. Ki javim simsim vaal ab maa ri. Aw li gwur nikidi duw watipi-dadiy kamnaagw diki milaam kikuw, aw li di gwura kwurgwuril javir vakir-kida, aal mwiya kupwaraap-al. \v 21 Aal viyakit-al niki kijaav niki kijaav ki maarkuw, aw adiy duw tikwul-kwanadiy guw ki maarkuw, kip rikigwura. Alik tikuw, adiy nuwukadiy gwuradiy Kristen gwalugwa duw takwaam vasibalaki-kinadiy nuwukadiy jaav ab kwurtikwa. \v 22 Aw gwur kidiy javik wukijibir tikwanadiygwura mawul nuwukadiy duw takwak wasapwiy-tikwa. God di kap gwura mawul lakwu-kwaad. Aw li atawa gwuraki wukijibir tigwura mawul adiy gwuradiy mawula pik wukijibir ti maarnadiy duw taakw dayadiy mwutamaam titaay, gwiyasakwu-tikwa. Adiy duw taakw dayadiy mayaakw kwakwanadiy jaav kwurkuw, aw dayadiy mawul vitiy katiy ti maarkuw, day rakarak tikwadiy. \v 23 Aal duw diki kida javik diki mawul vitiy katiy tilik, aal yaakiya, a jaav kidibaal. Aw a jaav kikida, aal di bwutaay vaal yinaad. Aw aal diki mawul kupwaraap wala jaav, aal ya dikim kupwaraap tina. Aw adiy Godak wukijibir tigwuradiy mawulak gwutakakuw jaav kwur-kigwura, aal vaal bwutaay yinadiygwurik. \c 15 \s1 Nyan nyanadiy kapa sipa danik wuki-yaay, nuwukadiy Kristen duw takwak sugwiyaan kwurnaak. \p \v 1 Nyan, adiy Jisas Kraisak apawa wukijibir tinadiy duw taakw, nuwukadiy duw takwak nyana pik Jisas Kraisak ap wukijibir ti maarnadiy, dayak sugwiyaan kwurnaak, day vakirik-nadiy. Aw nyan nyanadiy sipa danik wukibaba. \v 2 Aw nyan nyanadiy kapa sipa danik wuki-yaay, nuwukadiy Kristen duw takwak sugwiyaan kwurnaak dayadiy Jisas Kraisak wukijibir tinadiy mawul ap tidakikik. \v 3 Jisas Krais nyanadi Yitaypika Duw, di diki mawulaar yawiy samab maa kwar. Aw God diki lapa nyigaam Jisas Krais kitawa waad Godak, \q1 “Adiy minak duw taakw sapis jikitaay wadanadiy maaj wunak ab yanadiy.” \m Alik tikuw, nyanbab nyan nyanadiy mawul wuki-ladiy yawiyib kwur-wayik. \v 4 Adiy ababa tayir God diki lapa nyigaam duw sukwu-dadiy maaj, nyanaam walakwu-dakik sukwudadiy. God diki lapa nyigaam rina maaj nyanak kwurin rikwana nyanadiy mawul ap tidakikik. Alik tikuw, nyan mawul yan rakarakawa kavin kwakwanadiyan ginyir nyan Godawa mwiyir kwakibana nyak. \v 5 Aw God di atampika mawul dayadi mwiya maaw-ad. Alik tikuw, wun kidi Godak bas sikwatuwaad gwuraam sugwiyaan kwurdik, gwur abab mawul nak tikidiygwur nyanak Jisas Krais simakadil yaba pik. \v 6 Gwur atawa abab mawul nak tikuw, gwur ata mwiyir adi nyanadi Yitaypika Duw Jisas Krais dikidi Asaay Godak nakamwiyib wayapiy as. \s1 Jisas Krais diki yawiyik tikuw, ababa jaka tipa kidiy duw taakw kita wayapiy sikwanadiy Godak. \p \v 7 Jisas Krais di bwutaay mayaakw kwadidiygwur gwur dikidiy duw taakw tigwurkikik. Atampik gwurabab awarwa awarwa mayaakw adakw gwur gwurak. Atawa titaay, duw taakw ata Godak wayapiy sikidanaad gwura sukw vikuw. \v 8 Kidiy watuwadiy maaj dayaki maaw kitawaana. Jisas Krais di kipa yawiy duw tad, adiy Juw tipa kidiy duw taakw daya danik tikuw. Di mwiyir simakak dayak dikidi Asaay God di mwiya mwiyaba God tinaad wakuw. Aw di mwiya mwiyab kwurkida adiy tayir day dayadiy waragak God aban takadidiy jaav. \v 9 Awarab Jisas Krais di atawa kwurdil aw mwiyir adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw God diki duw takwak wukin tikwana mawul kwurkuw dikidi sak wayapiy sidakikik. God diki lapa nyigaam Jisas Krais kitawa waad di dikidi Asaay Godak, \q1 “Wun adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw dayadiy nyidim titaay, wun minadi sak wayapiy sitaay, dayak wasapwiy-kituwadiy minakil timina nima apak.” \m \v 10 Kil God wadil maaj ab di diki lapa nyigaam sukwudaal, \q1 “Gwur adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw, gwur nakamwiyib Juw jaka tipa kidiy duw takwawa, rakarak ada.” \m \v 11 Ki maaj ab wadil di diki lapa nyigaam, \q1 “Gwur adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw, gwur gwuradi Yitaypika Duw God dikik wayapiy as. Miyawa duw taakw diki danik tikuw rakarakawa gaba maaj asukw!” \m \v 12 Mwiya tayir God diki maaj wasapwiydi duw, Aysaya, God dikidi Nyan Jisas Kraisak ki maaj wadil, \q1 “Ginyir duw nak wakwu-kinaad. Di Jisiy, Davit dikidi asaay, dikidi warag-ad. Di wakwukuw, adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwaam van tikidadiy. Di dayaam van tikuw, day wukijibir tikidiy di dayaam sugwiyaan kwurdikik.” \m \v 13 Wun adi duw takwaam mawul yan rakarakawa kavin kwakwak mwugiy-kwanadi Godak bas sikwatuwaad aw di gwuraam mwugiydik, gwuradiy mawul kwusida-takaanawa mwiya rakarakawa tikidiy gwur dikik wukijibir tigwuralik tikuw. Atawa tigwur, God dikidi Mawul diki apaar God mwugiykida gwuradiy mawul yan rakarakawa kavin kwakwanadiy mawul gwuradiy mawulaam wapwurukwun tidakikik. \s1 Pol yarik yididiy diki yawiyik. \p \v 14 Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, wun bwutaay lakwutuwa gwur mwiya viyakita duw taakw-adiygwurik. Aw God diki maaj yarakara lakwu-kwanadiygwurik. Aw aal gwur gwurak rivinadiygwur awarwa awarwa kaliva-kigwura. \v 15 Aw wun Jisas Krais dikidi maaj karaydi duw tikuw, ki lapa nyigaam nuwukadiy sukwu-tuwadiy majir, gwurak apawa watuwadiygwur kidiy jaav wukimarik-gwuradiy wakuw. \v 16 Aw wun Jisas Krais dikidi maaj karay duw tituwalik tikuw, wun alik dikidi yawiy duw tinadiwun adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak. Aw wun \it pris\it* kaytik tikuw, God diki Viyakita Maaj dayak titaay kaliva-tuwadiy. Aw day ata Jisas Kraisak wukijibir tidaak, aw God dikidi Mawul dayaam mwiyir mwugiykida God diki milaam. Wun dayaam ata Godak kwiytuwik, aw di ata rakarak samasam tikinaad dayaam kwurik dikidiy tidakikik. \v 17 Jisas Krais wukin patin tikuw, wun sakwar sakwar tinadiwun wunakil Godak kwurtuwa yawiyik. \v 18 Aw wun atawa sakwar sakwar tituwalik, wun apawa maaj bwula-kidiwun adiy God wunaar kwurdadiy yawiyik tikuw adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwa danik. Aw adiy dayak watuwdiy majiwa kwurtuwdiy yawiy dayadiy nyidim titaay God samasama duw taakw dayadiy mawulaam mwugiydik, day dikik wukijibir tidiy. \v 19 Wunak aal God kwiydidi dikidi Mawul diki apaar kwurtuwdiy nimadiy yawiyib adiy duw taakw vikuw, adiyka ya wuki-wukib tinadiy God dikidiy majib. Aw wun miyawa wasapwiy-tuwil ki Jisas Krais dikik bwulana Viyakita Maaj Jirusalim tipab yin Yilirikam tamiyaar. \v 20 Aw wun atawa yawiy kwurtaay, wun mawulaar wuki-kwanadiwun adiy tayir Jisas Krais diki Viyakita Maaj samab wak maarin tidiy duw takwak wasapwiyik diki maaj. Aw wun adiy Jisas Krais diki maaj adiy nuwukadiy duw takwak kaliva-danadiy tipaar yawiy kwurik yikir maa wanadiwun. \v 21 Aysaya God diki lapa nyigaam sukwakuw, di wadil ki maaj Jisas Kraisak, \q1 “Adiy diki maaj samab wanir wak maarin tidiy duw taakw, day mwiyir lakwu-kinadiy dikidiy maaj. Awarab day dikim vikidanaad.” \s1 Pol diki mawul kavil adiy Rom tipa kidiy Kristen duw takwaam yin jawuk. \p \v 22 Aw wun nyi samasam gwurak yakir kwur-kwatuwdiy, aw mwiyir akis rivi-yikwadiwun, aw Jisas Krais diki Viyakita Maaj wasapwiy-kwatuwalik adiy tipaam titaay. \v 23 Aw nabiy samasam bwutaay yidiy ya gwuraam vikir kavin kwayatuwil. Yaakiya, wunaki kidiy tipaam kwurtuwdiy yawiy adiyka bwutaay kwusinadiy. \v 24 Yaakiya, wun kita gwuraam vikir. Wun mawul aka kavina wunaki Spen wadana jaka tipaar jawuk yakituwa nyak. Aw gwur gwura sugwiyaan kwur-kigwuradiwun a tipaar wakwu-tuwkik, taay gwurawa kwaan rakarak tan. \v 25 Aw mwiya taay wun Jiruwsalimaar yikir adiy Godak wukijibir tikwanadiy duw takwaam sugwiyaan kwurik. \v 26 Aw gwur awuk. Masitaniyawa Gris wadanabir jaka tipaam kwanadiy Kristen gwalugwa duw taakw day bwutaay saan vagaruwuk maaj lakatiydiy. Saan vagaruwuk adiy Jiruwsalimaam kwanadiy God dikidiy duw taakw dayadiy nyidim kwanadiy saal yinadiy duw takwak sugwiyaan kwurik. \v 27 Aw day kap day dayadiy mawulaar kidiy jaav kwiyik aban takadiy. Aw tayir Juw jaka tipa kidiy duw taakw, day adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak God diki Viyakita Maaj kariyadaal day Jisas Kraisak wukijibir tidakikik. Atawa day \it dinau\it* kwurkuw, aw aal viyakita awarab adiy saal yinadiy Juw Kristen duw takwak sugwiyaan kwur-kwurik sanaar a \it dinau\it* kwusilikik. \v 28 Aw wun dayadiy saan kwurkuw, Jiruwsalimaar kwurin karaykuw, adiy alim kwanadiy Kristen duwak kwiyin napakituwa, yaakiya, wunakil Spen jaka tipaar yakituwa nyi ata gwuraam jaw-kituwadiygwurik. \v 29 Aw wun bwutaay lakwutuwa aal gwurak yakituwa nyi Jisas Krais mwugiydik, wunaar di mwiya sukwasukw kwur-kidadiygwur. \v 30 Gwur Jisas Kraisak mawul yigwuralik tikuw, awarab God dikidi Mawul gwuraam sisuwdilik tikuw nuwukadiy duw takwak mawul yigwurkikik. Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, wun gwurak apawa bas situwadiygwur gwur wuna danik tikuw Godak bas sigwurkikik. Aw li gwur atawa kwurkigwura, gwur wunawa nakamwiyib wuna yawiyim tikidiygwur. \v 31 Godak bas as adiy Juwtiya tamiyaam kwanadiy God diki majib wak maarkwanadiy duw day wunaam jawjaay kwar maardakik. Godak bas as aw di wunaam sugwiyaan kwurkuw, adiy Jiruwsalimaam kwanadiy duw takwak kwur-kituwadiy yawiy dayadiy milaam viyakit tidakikik. \v 32 Alik tikuw, aw li God diki mawul wakila, yaakiya, ata wun gwurak varakituwa, wun rakarakawa varakidiwun gwurak. Atawa tikuw, wunaki gwurawa kwakituwa nyi mwiya viyakita nyi tikina. \v 33 Wun bas Godak situwaad gwurawa kwadikikik. Di nyanadiy kwusida-takaan tikwanadiy mawul dayadi maaw-ad. Mwiya maaja. \c 16 \s1 Pol dikidiy kapa nyanugwak wayapiy sididiy. \p \v 1-2 God diki gwalugwa taakw, Piypiy, aka gwuraam jawuk varakina. Li Sinkiray tamiya kil taakwa. God dikidi Sinkiray tamiya kidi gwalugwum li dayadiy nyidim yawiy wagawa samasam kwurkwana. Alik tikuw, watuwadiygwurik gwurak sikab varalik, wayapiy as. Aw li samasama duw taakw sugwiyaan kwurlidiy wunawa tayir. Alik tikuw, wun watuwadiygwurik likik sugwiyaan kwurgwurkik. \v 3 Abir wunawa nakamwiyib yawiy kwurbir, Pirisila-wa Akwila-ak aw wunakil birkik situwa wayapiy maaj. \v 4 Wuna sipa danik tikuw, adiy duw viyasipak kwurdabir. Alik tikuw, wun birkik wayapiy sinadiwun wunak atawa kwurbiril yawiyik. Ayiy, adiy nuwukadiy duw taakw ab birkik wayapiy sinadiy atawa kwurbiril yawiyik. \v 5 Wun adiy Pirisilawa Akwila birki wiyaam vagaruw-kwanadiy Kristen gwalugwa duw takwak ab wayapiy sinadiwun. Adi Asiya tamiyaam taay mwiy taay God diki maaj wukikuw, dikik wukijibir tidi duw, Yipiniytas, dikik ab wunakil dikik situwa wayapiy yarik ay. \v 6 Aw wun aal gwura danik tikuw yawiy vatikwura taakw, Mariya, likik ab wayapiy sinadiwun. \v 7 Aw abir wunawa nakamwiyib \it kalabus\it* im kwabir Juw tamiya kibir duw, Adiranikas-awa Juwniyas, abir duw adiy miyawa God diki maaj karaydiy duw bwutaay lakwudabir. Aw wun Godak wukijibir ti maarin, kip tituwik, abir duw bir mwiya tayib Godak wukijibir tibir. Birkik ab wayapiy sinadiwun. \v 8 Aw adi wuna mawul yikwaladi Kristen gwalugwa duw, Ampiliyatas, dikik ab wayapiy sinadiwun. \v 9 Aw adi nyanawa Jisas Kraisak nakamwiyib yawiy kwurdi duw, Arpanas, dikik ab wayapiy sinadiwun. Awarab adi wun wunadi kapa duw, Sitakis, dikik ab wayapiy sinadiwun. \v 10 Adi duw, ababa duw taakw diki Jisas Kraisak wukijibir tikwanadi mawul bwu lakwunaad, Apilis, aw wun dikik wayapiy sinadiwun. Aw adiy Aristapilas diki wiyaam kwakwanadiy duw takwak ab wayapiy sinadiwun. \v 11 Aw adi wunadi kapa Juw duw, Yiratiyan, dikik wayapiy sinadiwun. Aw adiy Nasisas diki wiyaam vagaruw-kwanadiy Jisas Kraisak wukijibir tikwanadiy duw takwak ab wayapiy sinadiwun. \v 12 Aw adiy nyanadi Yitaypika Duw Jisas Kraisak yawiy vatikwurdiy duw Tirapiyna-wa Tirapawsa-wa adi wunadi kapa duw, Pisis, dayak ab wayapiy sinadiwun. \v 13 Aw adi nyanadi Yitaypika Duw Jisas Kraisak viyakita yawiy kwurdi duw, Ruwpas, dikik wayapiy sinadiwun. Aw diki amayik ab wayapiy sinadiwun, aal wunak li likidi yala nyan kaytik galab kwuril takwak. \v 14 Aw wun kidiy duwak wayapiy sinadiwun: Asinkiritas, Pilikan, Yimis, Patirawpas, Yimas, adiy duwak. Aw adiy Kristen duw takwak, adiy dayawa vagaruwtaay Godak gaba maaj sukwu-kwanadiyik, wayapiy sinadiwun. \v 15 Wayapiy sinadiwun Pilalawkas-awa diki taakw Juwliya-wa Niriyas-awa diki jikwarak. Aw Awlimpas-awa adiy dayawa vagaruwtaay, Godak gaba maaj sukwu-kwanadiy duw takwak nakamwiyib wayapiy sinadiwun dayak. \v 16 Gwur nakamwiyib awarwa awarwa wayapiy as. Aw adiy miyawa tamiyaam kwanadiy Godak wukijibir titaay, vagaruwtaay, Godak gaba maaj sukwu-kwanadiy duw taakw, day gwurak wayapiy sinadiy. Aw day wunak bas sidadiwun gwurak sidadiy wayapiy gwurak yarik yituwkikik. \s1 Pol diki ginyir walakwa maaj. \p \v 17 Wunadiy Kristen gwalugwa duw taakw, ki wakituwa majib yarakara wukin ada. Nuwukadiy duw taakw day kidiy nyan kav-banadiy javib akis kwurkwanadiy. Adiy duw taakw-adiy Godak wukijibir tinadiy duw takwaam mwugiydaak, God diki viyakita majik bwan kwiytaay, vakir-kwanadiy kupwa javik. Alik tikuw, yarakara ada atampika duw takwak. Kip bwan kwiykuw, dayak gwutakaan ada. \v 18 Atampika duw taakw day yawiy maa kwar nyanadi Yitaypika Duw Jisas Kraisak. Aw day adiy day dayadiy mawul wuki-kwadanadiy jaav kwur-kwadanadiy adiy day dayadiy yarakara gwiyipa majir. Aw adiy kipa duw taakw day mwiyir adiy wadanadiy maaj dayadiy maaw maaj akis lakwu-kwadanadiy. \v 19 Aw ababa duw taakw bwutaay lakwu-danadiy gwuradiy Jisas Kraisak apawa wukijibir tigwuradiy mawul. Alik tikuw, wun rakarak samasam tinadiwun. Wuna mawul wana gwurak gwuradiy viyakita javida lakwu-gwurkik, aw adiy Satan dikidiy kupwarapa javik bwan kwiykuw. \v 20 Aw nyanadiy mawulaam kwusida-takaan tidakikik mwugiy-kwanadi God, di mwugiydik, nyan miyawa Satanaam kakil-kibanaad. Aw wun Godak bas situwaad gwurak sukwasukw kwurdikik. \v 21 Wunawa nakamwiyib yawiy kwurkwanadi duw Timotiy-awa adiy wun wunadiy kapa jaka tipa kidiy duw, Luwsiyas-awa Jasan-awa Sasipata, day abab gwurak wayapiy sinadiy. \v 22 Wun, Titiyas, kidiy Pol wadadiy maaj sukwunadi duw, wunabab gwurak wayapiy sinadiwun. \v 23 Adi wun kwatuwadi wiy asaay duw Gayas, di gwurak wayapiy sinaad adiy dikidiy tipa kidiy Godak wukijibir tinadiy duw takwawa. Day diki wiyaam vagaruw-kwanadiy Godak gaba maaj sukwuk. Yirastas ab, adi a tipa kidiy duw taakw dayadiy sanak van tikwanadi duw, di gwurak wayapiy sinaad. Aw nyanadi Kristen gwalugwa duw Kwatas, dibab gwurak wayapiy sinaad. \v 24 [Wun Godak bas situwaad aw diki sukwasukw kwurkwana mawul gwuraam tilikikik. Mwiya maaja.] \s1 Pol Godak wayapiy sidid. \p \v 25 Alik may nyan Godak wayapiy sinaak. Di diki mwiya rivi-kwanaad mwugiy-mwugiyik nyanadiy dikik wukijibir tikwabanadiy mawul apawa tidakikik. Ki gwurak wasapwiybana God diki Viyakita Maaj kitawa waal. Ki Jisas Kraisak bwulana Viyakita Maaj, liki maaw mwiya tayir pakwun tikuw, aw kita maykaar wakwun tina. \v 26 Aw kita aka bwutaay maykaar wakwuna. God diki maaj bas wasapwiydiy duw ki God diki mwiya maaj sukwudaal. God bwutaay waad adiy miyawa jaka tipaam rinadiy duw taakw day ki maaj wukikwadiy wakuw. Aw day ata wukikuw, Godak wukijibir tikuw, diki majib wuki-wukib tikwadiy. \v 27 God di aad nak di dikida yarakara miyawa jaav lakwuya-dadiy. Alik tikuw, may nyan dikik gaba maaj sukwunaak di dikidi Nyan Jisas Kraisaar. Mwiya maaja.