\id MRK Manambu NT Robin & Marva Farnsworth 19-JAN-2001 \h MAK \toc1 MAK Sukwudil Maaj. \toc2 MAK \toc3 Mak \mt1 MAK \mt2 Sukwudil Maaj. \c 1 \s1 Jon baptais kwiydidi duw maaj wasapwiydil Jisasak. \r (Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Jon 1:19-28) \p \v 1 Ki viyakita maaj Jisas Kraisak, God dikidi Nyanad. Taay ki viyakita maaj atawa wakwul. \v 2 Tayir God diki maaj wasapwiydi duw, dikidi si Aysaya, ki God dikidi Nyinik wadil maaj di sukwudil. God wanaad, \q1 “Awuk! Taay, maaj kariyanadi duw wayakituwaad. \q1 Yin niki jaav niki jaav minak kwulapwu-kinaad. \q1 \v 3 Duw nak tamiyaka tamiyaam gaam sinaad, ‘Niki jaav niki jaav kwulapwun ada nimadi sapakwa duwak. \q1 Alik adi yaab tugwaam nakwaad.’” \m \v 4 Alik duw nak, dikidi si Jon, tamiyaka tamiyaam warkuw, duw takwak \it baptais\it* kwiydidiy. Dayak ki maaj kwiydidiy, “Gwuradiy mawul awarapiy. Warapiygwur, \it baptais\it* kwatiya-kituwadiygwur. God gwuradiy vaal ata yibwiy-kidadiy.” \v 5 Samasama Juwtiya tamiya kidiy duw takwawa Jiruwsalim tipa kidiy duw taakw wakwudiy Jon diki maaj wukik. Aw day dayadiy vaal wasapwiykuw, Jon ata \it baptais\it* kwiydidiy Jawtan bayibim. \p \v 6 Jon dikidi wapwiy \it kamil\it* yuwiyir vildaad. Sipapuwtuwawa jitakadid. Di kwarbag kitika jaav si \it lakis\it* wawa kwudiyugw daya guwawa kad. \v 7 Jon diki maaj, “Duw nak wuna kwukir yakinaad. Mwiya sapakwa duw, yitaypika duw-ad. Wun yisadapik tinadiwun. Wun kidi duw dikidiy jaav yatayat maa rav. \v 8 “Guwaam \it baptais\it* bwu kwatiya-tuwadiygwur. Aw di God dikidi Mawulaam \it baptais\it* kwiy-kidadiygwur.” \s1 Jon baptais kwiydid Jisasak. \r (Mat 3:13—4:11; Luk 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 A nyi Jisas Galiliyaam ridi tip Nasaritaam alim kwakuw, Jonak ata yaad. Jisas yadik, Jon \it baptais\it* kwiydid Jawtan bayibim. \v 10 Kwiyin napadik, Jisas guwaam tikuw, ata warid. Wardik, vidik, jayib ni God nyamaliygaay kajatakadid. Nyamaliygaay kajatakakuw, God dikidi Mawul ata daad midakim kitik Jisasak. \v 11 Jisas ata ki God wadil maaj wukidil, “Min wuna mawul yinadi Nyan-adimin. Wun rakarak tinadiwun minak.” \s1 Satan Jisasak wasupwudid. \p \v 12 Jayib ni adi Mawul mwugiydik, Jisas kipa tamiyaar ata yad. \v 13 Yikuw, nyi duwamiy vitiy alim kwadidiy. Nyanyi Satan Jisasak wasupwun vasibariyik ata kwurdid. Sapiy tidiy jaav kupwaam tiytiyaan tidiy adi tamiyaam. God dikidiy maaj kardadiy duw Jisasak sugwiyaan kwurdiy. \s1 Jisas bas kwurdil diki yawiy Galiliy tamiyaam. \r (Mat 4:12-22; Luk 4:14-15; 5:1-11) \p \v 14 Day Jonaam \it kalabus\it* ir yakisawulakuw, Jisas ata Galiliyaar yad. Yikuw, di God diki viyakita maaj duw takwak wadidiy. \v 15 Di dayak waad, “Nyi akaanaka. God diki duw takwak van tikida nyi walibab tina. Vaal yigwuradiy mawul wapakuw, ki viyakita majib wukijibir ada.” \s1 Jisas di duw aliyak gaam sididiy. \p \v 16 Jisas ar si Galiliy, di mala arasaay yaad. Yakuw, Sayman-awa dikidi nyamwus Adiruw Jisas vidibir. Bir nagir yakisakwubir guwaar kamiy kwurik. Aal biraki yawiy-al. \v 17 Jisas ata wadibir, “Bir wuna kwukib may! Yakuw, wun kalivaaw. Bir duw kwurkinabirbir tayir kamiy kwurbiril pik.” \v 18 Jayib ni nagir wapakuw, Jisas diki kwukib yibir. \v 19 Jisas kwasa yikuw, ata vidibir Sipatiy dikibir nyidiy, Jamis-awa Jon. Bir biraki jabiraam kwabir biradiy nagir tap tipa-biridiy. \v 20 Jisas birakik wataydik, biradi asaay Sipatiyawa jabiraam kwadiy duwawa wapakuw, Jisas diki kwukib ata yibir. \s1 Jisas duw nak diki mawulaar yidi wudib kwurin yakidid. \r (Luk 4:31-37) \p \v 21 Day tip si Kapanamaar wuladiy. Juw daya yaap kwadadiy nyi, si Sapat, wuladik, Jisas Juw daya gaba maja wiyaar ata wulaad. Wulakuw, ata kalivadidiy. \v 22 Day diki maaj wukikuw, pitaan wardiy. Agwak, di kalivadidiy \it lo\it* kalivadiy duw kitik maa. Di niki maaj niki maaj lakwudi duw-ad. \p \v 23-24 Duw nak gaba maja wiyaar ata wulaad. Adi duw tayir diki mawulaar wudib yidid. Di Jisasak nimadib gaam sidid, “Jisas Nasarit tipa kid, min agwa jaav kwurik nyanaam? Min nyanaam viyapakwuk? Wun bwutaay lakwu-tuwadimin. Min God dikidi nikidi kapaba duw-adimin!” \v 25 Jisas nimadib adi wudibak ata wadid, “Kaygan ada! Min kidi duwaam ata awap!” \v 26 Adi wudib mwugiydik, adi duw kupwaam vakirbagwun, gaam sibagwun, ata kwurkuw, adi wudib ata wapadid. \v 27 Ababa duw taakw ata pitaan wardiy ata walas kirasin ran bwuladiy, “Kal agwa jaava? Kwula jaav nyanak kalivada? Adiy wudib diki majib wukinadiy. Di ap tinadi duw-ad.” \v 28 Galiliyaam rikuw, ababa duw taakw jayib ni wukidaal Jisas kwurdidiy jaav. \s1 Jisas Pita diki nakim liki giviyib sipwutiydil. \r (Mat 8:14-17; Luk 4:38-41) \p \v 29 Jisas Juw daya gaba maja wiy wapadik, Saymanawa Adiruw biraki wiyaar yad. Jamisawa Jon diwa yibir. \v 30 Sayman diki nakim sip kuwkuw nalilik, alik jabim ral. Yabiyib Jisasak wadaad likik. \v 31 Di wakwukuw, tabaam kaykitikuw, kirapitakadik, kuwkuw nal sip yabiyib nikir tayil. Li ata dayak kikipaat sukwulik yal. \s1 Jisas samasama giviyib kwurdiy duw taakw sipwutiydidiy. \p \v 32 Giraab nyi dadik, samasama duw taakw nuwukadiy giviyib kwurdiy, nuwukadiy wudib mawulaar yidadiy, duw taakw Jisasak kwurin kariyadadiy. \v 33 Adi tipa kidiy duw taakw abab wiya tipigwusim vagaluwdiy. \v 34 Samasam niki giviyib niki giviyib kwurdiy duw taakw Jisas sipwutiydidiy. Nuwukadiy duw taakw wudib mawulaar yidadiy, Jisas adiy wudibak, “Gwur agwutak!” wadik, tabwudiy. Adiy wudib Jisas bwu vidaad. Alik Jisas watipididiy, “Maaj bwulaway!” wakuw. \s1 Jisas maaj wasapwiydil Galiliy wadaal tamiyaam. \r (Luk 4:42-44) \p \v 35 Sira pik ganib gitigit nalik, Jisas di ata rapid. Rapikuw, wiy wapakuw, kipa tamiyaar ata yad. Yikuw, di Godak maaj bwulaad. \v 36 Sayman diwa kwadiy duwawa kwakiyin kwakiyaan tamiyaka tamiyaam ata tidiy. \v 37 Tikuw, ata vidaad Jisasaam. Vikuw, ata wadaad, “Nyan abab minak kwakibagwu-nadiyan.” \v 38 Jisas dayak ata waad, “Nyan aka niki tip niki tipaam tiytiyaan tikidiyan. Wun dayak ab God diki maaj wakir. Ki yawiyik wakwudiwun.” \v 39 Galiliy wadidi tamiyaar yad. Yikuw, niki tip niki tipaar yin yaan tad. Dayadiy gaba maja wiyaar wulakuw, God diki maaj kwiydidiy. Di duw mawulaar yidiy wudib kwurin yakididiy. \s1 Jisas \it lepa\it* giviyib kwurdi duw sipwutiydid. \r (Mat 8:1-4; Luk 5:12-16) \p \v 40 \it Lepa\it* duw nak yakuw, Jisasak kwatiyir sikuw, nimadib bas sidid, “Mina mawul warlik, wuna sip sipwutiy-kimina.” \v 41 Jisas dikik wukikuw, taab ata dikim takakuw, ata wadid, “Wun minak sipwutiyik viyakit timinkikik.” \v 42 Ata wadik, yabiyib \it lepa\it* giviyib wapalik, diki sip viyakita mwiy tal. \v 43 Jisas dikik wayakik tikuw, aw taay nimadib wadid. \v 44 Di wadid, “Min awuk! Kipa duw takwak wawayik. Yabiyib maay \it pris\it* ak mina sip vidikikik. Tayir Mawsis wadidiygwur jaav akwiy Godak. Alik ababa duw taakw wukikwadiy mina giviyib aka bwu kwusina.” \v 45 Adi duw Jisasaam wapakuw, yad. Yikuw, kipa duw takwak wadidiy Jisas diki \it lepa\it* giviyib sipwutiydil. Samasam wadidiy a javik, alik Jisas niki tip niki tipaar yiyi maa rav. Kipa tamiyaam kwaad, Jisas. Niki tip niki tipa duw taakw yaan vagaluwdiy dikik. \c 2 \s1 Jisas ap lupwun ridi duw sipwutiydid. \r (Mat 9:1-8; Luk 5:17-26) \p \v 1 Nuwukadiy nyi yidaak, Jisas sibinin Kapanamaar yadik, duw taakw wukidaal di wiyaam kwaad. \v 2 Wukikuw, samasama duw taakw wulaan vagaluwdiy. Adi wiyab wulayakidaak, wiy bwu jin yakid. Tipigwus kapwul. Agin maa ti. Jisas dayak God diki maaj ata wadil. \v 3 Ap lupwun ridi duw ata duw aliy yatakuw, kariyadaad. \v 4 A tamiy kapwiyakilik, adiy duw dim walibab karay karay suwaan yidiy Jisasak. Suwaan yidaak, apiy tabiyim agin kwurtakadaal Jisas ridilwa kituw kitad. Kwurtakakuw, adi ap lupwudi duw dikidi bayim tabik tabikim yaav tuwtakakuw, ata Jisas ridilwa, diki mala duwa, ata kwasa kwasa kwusadadaad. \v 5 Jisas wukidil day samasam wukijibir tidiy dikik. Alik di ap lupwudi duwak ata wadid, “Wunadi nyan, minadiy vaal wun yibwiytuwadiy.” \v 6-7 Nuwukadiy God diki \it lo\it* kalivadiy duw walibab ridaak, day daya mawulaam wadiy, “Agwa javik kidi duw atawa wanaad? Godak wajibaynaad. Duw vaal yibwiy yibwiy maa rav. Godadika atawa kwurkwaad.” \v 8-9 Yabiyib Jisas dayadiy mawul vikuw, ata wadidiy, “Agwa javik gwur atawa mawul tinadiygwur? Agwa jaava kakilkina wun kwurkwurik, aw gwur vikuw, ayiy wakigwura a javik? Kidi ap lupwudi duwak wakituwaad, ‘Minadiy vaal yibwiy-tuwadiy’ ay ‘Min arap. Rapikuw, minadi baay yatakuw, min maay?’ \v 10 “Wun gwurak simaka-kituwa wun, duw taakw dayadi Mwaam, ki kupwaam ap kwurtuwaal duw taakw dayadiy vaal yibwiyik.” \v 11 Di ap lupwudi duwak ata wadid, “Wun minak watuwa, arap! Minadi baay kwurkuw, maay mina wiyaar.” \v 12 Jayib ni rapid. Rapikuw, dikidi baay kwurkuw, ata wakwukuw, ata yad. Abab a jaav vikuw, pitadiy. Pitakuw, day wadiy, “Wa! Tayir nyan atawa maa vi. God diki ap mwiya nimaala.” \s1 Jisas Liyvayak wadid diki kwukir yidikikik. \r (Mat 9:9-13; Luk 5:27-32) \p \v 13 Jisas alib yad Galiliy mala araar. Duw taakw dikik yadakilib kalivadidiy dayak. \v 14 Yitaay tidik, saan kwurdi duw, Alpiyas dikidi nyan Liyvay diki \it opis\it* im ridik, Jisas vidid. Jisas dikik ata waad, “Wuna kwukib may.” Wakuw, Liyvay rasikuw, diki kwukib yad. \p \v 15 Ginyir, Jisas kikipaat kad Liyvay diki wiyaam. Jisas dikidiy kalivadidiy duwawa, samasam saan kwurdiy duw, vaal yidiy duw ab alim ridiy. Samasam kitampika duw Jisasawa ata yidiy. \v 16 Nuwukadiy God diki \it lo\it* kalivadiy duw, day Parasiy bapa duw tidiy, day vidaad Jisas adiy saan kwurdiy duwawa vaal yidiy duwawa kikipaat kidik. Vikuw, dikidiy kalivadidiy duwak bas sidadiy, “Agwa javik di saan kwurnadiy duwawa vaal yinadiy duwawa kikipaat kinaad?” \v 17 Jisas daya maaj wukikuw, dayak ata waad, “Giviyib kwurnadiy duwadika \it dokta\it* ak yikwanadiy, kip tin duw yiyi maa rav. Wun viyakita duwak maa yay. Wun vaal yinadiy duwadikanik yanadiwun.” \s1 Day kikipaat akis kikwanadiy nuwukadiy nyaam. \r (Mat 9:14-17; Luk 5:33-39) \p \v 18 Nyi nak Jon, \it baptais\it* kwiydi duw, dikidiy kalivadidiy duw, Parasiy dayadiywa, day kikipaat maa ki. Day dayadiy sukw. Nuwukadiy duw Jisasak yakuw, wadaad, “Jon, \it baptais\it* kwiydi duw, dikidiy kalivadidiy duw, Parasiy dayadiywa nuwukadiy nyaam kikipaat akis kikwanadiy. Agwa javik minadiy kalivaminadiy duw atawa maa kwar?” \v 19 Jisas dayak wadidiy, “Kapa nyanugw, duw taakw kiradil nyi kikipaat akis kikwanadiy? Suwana. Di dayawa tidil atawa maa kwar. \v 20 “Ginyir yadaak, day taakw kiradil duw kwurin karaykuw, adiy kapa nyanugw kikipaat ki maa a nyaam. \v 21 “Duw akis jaba wapwiyim tina tap aw kwula wapwiy kwurkuw, tipatip a maa rav. Adi tap ata nima tikina. \v 22 “Duw akis \it meme\it* dikidi sip jaab tidik, kwula \it wain\it* kwurkuw, adi sipaam vagavag maa rav. Adi sip \it wain\it* awa wulwul maa rav. Alik wutakina aw sipawa \it wain\it* kupwaraap tikinabir. Duw kwula \it wain\it* kwula \it meme\it* sipaam vagakwanadiy.” \s1 Jisas Sapat nyi liki maaw wadidiy. \r (Mat 12:1-8; Luk 6:1-5) \p \v 23 Jisas \it wit\it*, dayadiy mwiy kabuw sik kitik tinadiy, ridadi mayim tiytiyaan tad Sapat nyaam. Dikidiy kalivadidiy duw diwa yikuw, \it wit\it* dayadiy mwiy kwurdadiy. \v 24 Nuwukadiy Parasiy Jisasak bas sidaad, “Av! Agwa javik minadiy kalivaminadiy duw nyana \it lo\it* watipidada yawiy kwurdana?” \v 25 Jisas dayak ata bas sididiy, “Lapa nyigaam Davit diki kwurdil jaav sukwudaal. Gwur maa vi? Di dikidiy duwawa kaam yasalik kikipaat kikir. \v 26 “Alik Apayata Mwiya Yitaypika \it Pris\it* tidik, day God diki wiyaar wulakuw, Godak kwiydadiy \it bret\it* di kad. Nuwuk dikidiy duwak ata kwiydidiy kidakikik. Aw nyana \it lo\it* wana, ‘\it Pris\it* dayadika adiy \it bret\it* kikwadanadiy. Nuwukadiy duw taakw akis kikwadanadiy.’” \v 27 Jisas ata wadidiy, “God sugwiyaan kwurik duw takwak. Alik di tasakwudil Sapat dayak, aw duw taakw Sapatak a maa. \v 28 “Wun duw taakw dayadi Mwaam Sapatak van tikwanadiwun.” \c 3 \s1 Duw nak diki baw taab kiyalik, Jisas sipwutiydid Sapat nyaam. \r (Mat 12:9-14; Luk 6:6-11) \p \v 1 Jisas Juw daya gaba maja wiyaar wuladik, duw nak diki baw taab bwu kiyaal, alim rad. \v 2 Duw Jisasak van kavin kwadiy, aal di adi duw diki taab sipwutiydikik Sapat nyaam. Day sukwupirkuw, dikik wakir a javik. \v 3 Di baw taab bwu kiyadi duwak, “Min rapikuw, may!” wakuw wadid. \v 4 Di dayak bas sididiy, “Agwa jaav nyana \it lo\it* wala? Sapat nyaam viyakita yawiy kwuryikwadiyan? Ay kupwarapa yawiy kwuryikwadiyan? Sugwiyaan kwurik, ay viyasipak?” Day maaj maa bwul. \v 5 Jisas aw van aw van vikuw, dayak yaal giraad. Dayadiy maka apaam kabaak ridiy. Alik dayak diki mawul waril. Di adi duwak ata waad, “Mina taab akaynawur.” Kaynawurdik, diki taab viyakit tal. \v 6 Parasiy wakwukuw, yabiyib Juw dayadi yitaypika duw, Yirat, dikidi bapawa maaj bwuladadiy Jisasaam viyasipak. \s1 Jisas maaj wasapwiydil mala araam ridiy duw takwak. \p \v 7-8 Jisas dikidiy kalivadidiy duwawa a tamiy wapakuw, Galiliy araar yidiy. Duw taakw samasamadiy diki kwukib yidiy. Galiliya kidiy, Juwtiya tipa kidiywa, Yituwmiya tipa kidiywa, Jawtan apika gikim kidiywa, Taya, Saytan tipa kidiywa ata yidiy. Samasam diki yawiyik wukikuw, ata yidiy dikik. \v 9 Jisas dikidiy kalivadidiy duwak wadidiy, “Gwur kwasa jabir kariyagwur tikwa kilim wunak, kidiy samasama duw taakw wunaam walibab kuwguwpa kuwguwpak-nadiy wunaam.” \v 10 Jisas samasama duw taakw sipwutiydidiy. Alik samasama giviyib kwurdiy duw taakw dikim walibab kuwguwpadaad diki sipaam taab takak. \v 11 Duw dayadiy mawulaam yidiy wudib Jisasaam vikuw, day ata vakirdiy diki manwa ata gaam sidiy, “Min God dikidi Nyan-adimin.” \v 12 Wakuw, Jisas dayak watipididiy, “Kaygan ada! Watikwa, ‘Min God dikidi Nyan-adimin,’ wakuw.” \s1 Jisas duw tabatiy maan vitiy tasakwu-didiy dikidiy kalivadidiy duw tidakikik. \r (Mat 10:1-4; Luk 6:12-16) \p \v 13-14 Jisas kwasa nibwuk rilil tamiyaar wulakuw, mawulab tidiy duwak gaam sididiy yadakikik dikik. Day dikik yadaak, tabatiy maan vitiy tasakwudidiy. Di dayak ata waad, “Wun tasakwu-tuwadiygwur wunawa kwagwurkikik. Wayaki-kituwadiygwur wuna maaj kwiygwurkik. \v 15 “Wun gwurak ap kwiykituwa mawulaar yinadiy wudib kwurin yakigwurkik.” \v 16-18 Adiy tasakwudidiy duw dayadiy si kidiyka: Sayman Jisas sikiydid Pita, Sipatiy dikibir nyidiy Jamisawa Jon Jisas sikiydibir Bawanakis, maaw maaj ‘Yakalaw kitik kwakwanabir’, Adiruw, Pilip, Batalimuw, Matiyuw, Tomas, Alpiyas dikidi nyanad Jamis, Tatiyas, Sayman ap samasam tidi wariya duw. \v 19 Dayawa Juwtas Yiskariyat tad. Ginyir di Jisas kwiydid Jisas dikidiy mamik. \s1 Nuwukadiy duw wadiy Jisas yawiy kwurdil Satan diki apaar wakuw. \r (Mat 12:22-32; Luk 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Jisas wiyaar yidik, duw taakw samasam alib vagaluwdiy. Alik di dikidiy kalivadidiy duwawa kikipaat kiki maa rav. \v 21 Duw taakw, “Di kwam yinaad,” wadalik tikuw, alik Jisas dikidiy gwalugwa duw a jaav wukikuw, day yadiy Jisas kwurin karayik. \p \v 22 Nuwukadiy Jiruwsalimaam kwadiy God diki \it lo\it* kalivadadiy duw yakuw, ata wadiy, “Biyilsipap diki mawulaam rinaad. Kidi yitaypika wudib dikik ap kwiydik, di nuwukadiy mawulaam rinadiy wudib kwurin yakidadiy.” \v 23 Jisas duw takwak gaam sididiy yadakikik dikik. Di ata waya maaj kitik wadidiy, “Satan di di kwurin yakinaad? Suwana. \v 24 Li \it gavman\it* nak kapakap kajakuw, tabik tabik viyatukwiyaan tikuw, adi \it gavman\it* vakirkinaad. \v 25 “Li gwalugw nak kapakap kajakuw, tabik tabik mawulaar viyatukwiyakuw, adi gwalugw vakirkinaad. \v 26 “Atawa, li Satan di di wariyakuw, di ap ti maa. Vakirkinaad. \v 27 “Duw nak ap tinadi duw diki wiyaar wulakuw, dikidiy niki jaav niki jaav kwurkwurik, di maa rav. Taay, adi ap tinadi duwaam yaav jikuw, dikidiy wiyaam rinadiy jaav ata kwurkidadiy. \v 28 “Mwiya maaj watuwadiygwurik. Li duw taakw vaal samasam yidaak, wajibayin sapis jikin samasam kwurdaak, God adiy javik yibwiy-kidadiy. \v 29 “Li duw nak God dikidi Mawulak wajibayin sapis jikin kwurda, God diki vaal yibwiy maa. Nabiy nabiy kip tikina.” \v 30 Nuwukadiy duw wadiy, “Wudib diki mawulaar yinaad,” wakuw, alik Jisas ki maaj wadil. \s1 Jisas diki amaywa dikidiy nyamwusugw yadiy dikik. \r (Mat 12:46-50; Luk 8:19-21) \p \v 31 Jisas diki amaay dikidiy nyamwusugwawa ata yakuw, kawaam tidiy. Day maaj watakadaal dikik yadikikik dayak. \v 32 Duw taakw samasam kaypwusin kwurin ridaad. Day dikik ata wadiy, “Mina amaay minadiy nyamwusugwawa kawaam tinadiy. Day minaam vikir wanadiy.” \v 33 Jisas dayak wadidiy, “Sikalalaal wuna amaay? Sikadadiy-adiy wunadiy nyamwusugw?” \v 34 Di kaypwusin kwurin ridiy duw takwak aw van aw van wadidiy, “Av! Wunaki amaywa wunadiy nyamwusugw. \v 35 “Sikadadiy God diki yawiyik wukikuw kwurkinadiy, day wuna amaay, wunadiy jikwaraagw tikinadiy.” \c 4 \s1 Duw nak diki mayim sak yakik yad. \r (Mat 13:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Galiliy ar, mala araam tikuw, Jisas adiy duw takwak kalivadidiy. Jisasawa duw taakw samasam vagaluwdiy. Alik di kwasa jabiraar warkuw, di a jabiraam guwaam kwaad. Day samasam duw taakw adiyka a mala ara kupwaam ridiy. \v 2 Dayak samasama jaav kalivadidiy waya maaj kitik wadidiy. Di dayak wadidiy, \v 3 “Awuk ki maaj! Duw nak kabuw sik kitika jaav \it wit\it* liki kadiy yakik yad. \v 4 “Kadiy yakidik, nuwuk yabim vakirdiy. Wapiy dakuw, kidadiy. \v 5-6 “Nuwukadiy kadiy kabakawa ril kwasa kupw, a kupwaam vakirdiy. A kupw bag maa ti. Alik jayib ni saal warkuw, maj mwiyir maa kway. Aw nimadi nyi sidik, rik yikuw, kiyadiy. \v 7 “Nuwukadiy kadiy ramiy tidiy visawa vakirdiy. Ramiy tidiy vas warkuw, yakiwulupwulidiy. Aw kadiy maa wakw. \v 8 “Nuwuk viyakita kupwaam vakirkuw, wardiy. Warkuw, day mwiy kwurdiy. Adiyka nuwuk mwiy mugwul ridiy. Nuwuk mwiy kwasa samasam ridiy. Nuwuk mwiy mwiya samasam ridiy. Atawa kwurdadiy.” \v 9 Jisas ata wadidiy, “Duw waan tinaad, di wukikwaad.” \s1 Jisas dayak waya maaj kitika maaj wadidiy. \r (Mat 13:10-17; Luk 8:9-10) \p \v 10 Ginyir Jisas kap kwadik, dikidiy tabatiy maan vitiy duw nuwukadiywa dikik yakuw, bas sidaad a maaj maw maaj wukik. \v 11 Di dayak wadidiy, “God simaka-didiygwur agwa jaav tayib pakwul atatawa di duw takwak van tikidadiy. Aw nuwukadiy duw taakw kidiy jaav lakwukwadiy waya maaj kitika majir. \v 12 “Alik \q1 ‘Day van van wak maa. \q1 Day wukin wukin laakw maa. \q1 Li atawa kwurkuw, Godak mawul wukikuw, \q1 di dayadiy vaal yibwiyik-dadiy.’” \s1 Jisas kadiy yakidi duw waya maaj kitika maaj liki maaw wadidiy. \r (Mat 13:18-23; Luk 8:11-15) \p \v 13 Di dayak bas sididiy, “Gwur ki waya maaj kitika maaj maa wak? Gwur atata nuwukadiy waya maaj kitika maaj wuki-kinadiygwur? \v 14 “Adi kadiy yakidi duw, aad God diki maaj wasapwiydi duw kitik tinaad. Adiy kadiy God diki maaj kitik tina. \v 15 “Nuwukadiy nyi God diki maaj yabim vakirnadiy. Aw adiy duw taakw wukidaak, Satan yabiyib yakuw, God diki maaj kwurdil dayadiy mawulaam kwalik. \v 16 “Atampik nuwukadiy duw taakw kabaak apiyim ril kupwaam yakididiy kadiy kitik tinadiy. God diki maaj wukikuw, kwurik rakarak tinadiy. \v 17 “Maaj mwiyir maa mawulaar yi. Alik simiy maa ti. Dayaam samasam kupwarapa jaav viyadaak, nuwukadiy duw taakw dayak wasupwudaak God diki majik, day ata bwan kwiydiy God diki majik. \v 18-19 “Nuwukadiy duw taakw ramiy tina visawa vakirdiy kadiy kitik tinadiy. Day God diki maaj wukikuw, aw dayadiy mawulaam rinadiy majik samasam wukikuw, sanawa niki jaav niki jaav kwurik wuki-kwanadiy. Dayadiy mawul ababa niki jaav niki javik yinadiy. Adiy jaav yakuw, God diki majim yakiwulupwu-dadiy. Alik day mwiy maa ri. \v 20 “Nuwukadiy duw taakw adiy viyakita kupwaam vakirdiy kadiy kitik tinadiy. Day God diki maaj wukikuw, kwurkuw, day mwiy rinadiy. Nuwukadiy duwamiy nak sap tabatiy rinadiy. Nuwukadiy duwamiy mugwul, nuwukadiy duwamiy tabab rinadiy. \s1 \it Lait\it* day vaak yalaam takadadiy. Waya maaj kitika maaja. \r (Luk 8:16-18) \p \v 21 Di dayak bas sididiy, “Gwur \it lait\it* kwurkuw, yala vakaam takagwura? Japakapaam vitaka-gwura? Jabim maa tak? \v 22 “Ababa jaav pakwun rinadiy, ababa jaav rabwutakaan rinadiy, ginyir adiy jaav maykaar wakwu-kidiy. \v 23 “Duw waan tinaad, di wukikwaad.” \p \v 24 Di dayak ata wadidiy, “Maaj wukikuw, yara awuk! Am san kwiy-kigwuradiy, atampik kwurkigwuradiy. Aw aywanib warapiy kwurkigwuradiy. \v 25 “Duw taakw wuna maaj lakwudana, ginyir miyawa lakwu-kinadiy God dikidiy javik. Aw adiy duw taakw day wuna maaj laakw maardana, ginyir kip tikuw, saal yikidiy.” \s1 Adiy kadiy wardiy waya maaj kitika maaja. \p \v 26 Jisas ata waad, “Kitawa God duw takwak van tinaad. Atampik duw nak kadiy yakididiy kupwaam. \v 27 “Gaan si kwadik, nyi rapikuw, nyanyi nyanyi kubwurin warnadiy. \v 28 “Kupw li kap mwugiylik, adiy kadiy wardaak, mwiy kwurkidadiy. Taay saal warid. Warkuw, mig ata kwaad. Kwakuw, ginyir mwiy ata rik yad. \v 29 “Mwiy rik yidaak, duw nima waliy kaam kwurkuw, kitiki-didiy. Mwiy kwurda nyi aka.” \s1 Adiy sika \it mastat\it* waya maaj kitika maaja. \r (Mat 13:31-32,34; Luk 13:18-19) \p \v 30 Jisas ata waad, “Agwa jaav kitik God duw takwak van tinaad? Agwa waya maaj kitika maaj wakibana diki yawiyik? \v 31 “Di sika \it mastat\it* kitik. Ababa nuwukadiy sak nimadiy-adiy, aw sika \it mastat\it* mwiya kwasaala. Duw sika mastat kwurkuw, kupwaam sikwanaad. \v 32 “Ginyir kwasa mwiy simiy warkuw, mayim rinadiy javim kakil-kinaad. Ba \it mastat\it* nimadiy-adiy. Aw wapiy day diki ba miya lagwum kwaat taka-kwanadiy.” \p \v 33 Jisas samasam waya maaj kitika majir wadidiy. Maaj lakwudaak, maaj kwiydidiy. \v 34 Di waya maaj kitika majadika dayak kwiydidiy. Jisas dikidiy kalivadidiy duw dayawa kwadik, kidiy maaj daya maw maaj ata kwiydidiy. \s1 Jisas watipidibir mwurwa mamak. \r (Mat 8:23-27; Luk 8:22-25) \p \v 35 A nyi giraab tidik, dikidiy kalivadidiy duwak ata waad, “Kilakiy agika maka araar vakiynaak.” \v 36 Jisas kwasa jabiraam tikuw, duw vagaluwdiy tamiy wapakuw, kwasa jabiraar karaydaad. Nuwukadiy kwasadiy jabir diwa yidiy. \v 37 Yibwun wapakuw, yidaak nimadi mwar ata yaad. Yakuw, ata mam kwasa jabiraam viyadaak, guw jabiraar wuladik, kapwuk ata kwuril. \v 38 Jisas mala jabiraam kibwu tikirim si kwaad. Ata day wajawiya-daad. Wajawiyakuw, day ata wadaad, “Yitaypika duw, nyan aka kiyapakwu-kinadiyan. Min nyanak maa wak, nyan aka kiyakinadiyan?” \v 39 Jisas ata rapid. Rapikuw, di “Kaygwakwa!” mwurik ata wakuw, mamak “Yitikwa!” ata waad. Alik mamawa mwar maa yi. \v 40 Jisas dayak ata waad, “Gwur agwak yaga-nadiygwurik? Gwur wunak wukijibir maa ti?” \v 41 Dikidiy kalivadidiy duw pitaan warkuw, ata bwuladiy, “Kad aka tamiya kidi duwad? Wadi majib nima mamawa mwar abira bwutaay kwusinabir.” \c 5 \s1 Jisas kwam yidi duwaam ridiy wudib kwurin yakididiy. \r (Mat 8:28-34; Luk 8:26-39) \p \v 1 Kilakiy agika maka araam tabirkuw, Girasin day tamiyaar kawiydiy. \v 2 Jisas jabir wapadik, duw nak dipwu kawamiyaam kwakuw, dikik yaad. Adi duw wudib diki mawulaar yidiy. \v 3 Di dipwu kawamiya tipaam kwakwaad. Tipa duw dim kalakwu kalaakw maa rav. Aw makwaay \it sen\it* maa rav. \v 4 Tayir dim \it sen\it* manwa tabaam jidaak, di kap kaytikididiy. Day dim kalakwu kalaakw maa rav. \v 5 Alik kawamiya tipawa nibwukim kwabagwud. Nyanyi nyi gaan “Ay” yan, gaam san, di diki sipaam kabakir viyadil. \p \v 6 Jisas sikaam tidik, adi wudib mawulaar yidadi duw Jisasaam vikuw, gipin yad dikik. Yikuw, adi duw Jisasawa walibab vakirkuw, kwatiy lupwusikuw, ata rad. Rikuw, ata nimadib gaam sad Jisasak. \v 7 “Jisas, nimadi God dikidi Nyan-adimin. Agwa javik yanadimin wunak? Wun minak bas sinadiwun God diki mwutamaam jawjaay kwur-tikwa wunak.” \v 8 Jisas bwu wadid, “Wudib, min awap wadi duwaam!” Alik wudib diki mawulaar yidadi duw atawa waad. \v 9 Jisas ata bas sidid, “Minadi si ataanad?” Wudib ata waad, “Nyan samasam-adiyan. Alik Aywa Samasamad wunadi si.” \v 10 Jisasak nimadib bas sidid, “Min nyanak aya watipi-wayik ki tamiyak.” \p \v 11 Walibab agika nibwukim bwal samasam kwaan kidiy. \v 12 Ababa wudib day ata nimadib Jisasak bas sidaad, “Min wamin, kidiy bwalak nyan abab wulayakinaak.” \v 13 Jisas “Aal yaakiya,” wadik, day ata adi duwaam wapakuw, bwalaam wulayakidiy. Adiy bwal abab gipikuw, daan nima dipwu wamwunir dadiy. Ata abab adiy bwal dakuw, duwamiyir duwamiyir tabab (2000) kiyapakwudiy. \p \v 14 Adiy bwalak van tidiy duw a jaav vikuw, tabwudiy. Tabwukuw, day nimadi tipawa kwasadiy tipaam kwadiy duw takwak a jaav wasapwiydadiy. Adiy duw taakw ata yadiy a jaav vikir. \v 15 Day Jisasak yakuw, vidaad adi tayir wudib mawulaar yidadi duw. Wapwiy kwusuwkuw, di diki viyakita mawulawa rad. Ridik, day vikuw, yagadiy. \v 16 Nuwukadiy duw taakw tayir vikuw, ata wadadiy kwukir yadiy duw takwak agwa jaav Jisas kwurdidiy adiy bwalawa adi wudib mawulaar yidadi duwak. \v 17 Day wukikuw, Jisasak nimadib bas sidaad, “Min ki tamiy awap!” \p \v 18 Alik jabiraar wakwudik, adi tayir wudib mawulaar yidadi duw Jisasak nimadib bas sidid, “Wun minawa yikir.” \v 19 Aw Jisas dikik ay waan maa wu. Aw Jisas ata wadid, “Min maay! Mina wiyaar yikuw, minadiy gwalugwa duwak aw. Ata wamin, wukikwadiy God sukwasukw minak tikuw, agwa jaav di minak kwurdidiy.” \v 20 Alik tipa si Tabatiy Tip, a tamiyaar kidi duw sibinin yad. Dayak wadik agwa jaav Jisas dikik kwurdid, ata day pitadiy. \s1 Jisas Jayras diki nyan liki giviyib sipwutiydil. Taakw nak Jisas dikidi wapwiyim wapwalid. \r (Mat 9:18-26; Luk 8:40-56) \p \v 21 Jisas jabiraar agika mala araar sibinin yidik, yibwunim kwadik, duw taakw samasam dikik alim vagaruwkuw, kaypwusin kwurin tidaad. \v 22 Duw nak gaba maja wiya kidi sapakwa duw, dikidi si Jayras, di yakuw, ata vidid Jisasaam. Vikuw, dikik yakuw, diki manwa ata vakirid. \v 23 Ata wadid, nimadib wadid, “Wuna kwasa takwa nyan aka kiyakina. Min yakuw, lim taab takamin, yaakiya wakuw, kwakwa.” \v 24 Jisas diwa yad. Samasama duw taakw diwa nakamwiyib yidiy. \p \v 25 Dayawa kwaal taakw nak wany wakwun tiyalidiy nabiy tabatiy maan vitiy. \v 26 Nyanyi a taakw samasam \it dokta\it*-ak yilidiy. Samasam kagil kwiydaal, aw likidiy saan kwusiyaal dayak. Aw liki giviyib maa kwas. Nyanyi wany wakwun tiyaal. \v 27 Day Jisas diki yawiyik bwuladaak, li ata wukilil. Alik Jisas kwukir yaal. Yakuw, Jisas dikidi wapwiyim ata tabaar kwasa kwasa yakitaay, wapwalid. \v 28 Agwak, ata liki mawulaar ata waal, “Li wun taab dikidi wapwiydikanim wapwa-kituwa, wun ata yara tikinawun.” \v 29 Ata yabiyib likim wakwudi wany jibwud. Li li kap wukilil liki giviyib kwusil. \v 30 Aw Jisas wukidil diki ap wapalid. Ata yabiyib Jisas tipatiyakwud. Tipatiyakwukuw, ata waad, “Wunadi wapwiyim sikala wapwana?” \v 31 Dikidiy kalivadidiy duw ata wadiy, “Min vimina nimadi bapa duw taakw minaam kwutagildana, aw min wamina, ‘Sikala wunaam wapwana?’”. \v 32 Aw Jisas ata kitay kitiy vad, “Sikala wunaam wapwana?” wakuw. \v 33 A taakw li bwu wukilil liki giviyib bwu kwusil. Alik dikik yaal. Yagakuw, gingin nakuw, Jisasawa walibab vakirkuw, ata wasapwiylidiy ababa jaav dikik. \v 34 Jisas ata wadil, “Wuna nyan, nyin wunak wukijibiran tinanyin. Alik yara tinanyin. Nyin maay! Nyin yara maay! Nyina giviyib aka kwusina.” \p \v 35 Jisas ata tan maaj kwiydik, ata nuwukadiy Jayras diki wiyaam kwadiy duw yadiy. Yakuw, ata wadiy Jayrasak, “Mina nyan aka bwu kiyana. Niki yawiy kwiyway kidi kalivanadi duwak.” \v 36 Aal Jisas waan maa kway. Ata wadid Jayrasak, “Min yagaway! Wunak wukijibir ada!” \v 37 Pita, Jamis, Jamis dikidi nyamwus Jon, adiy duw mugwuladika Jisasawa yidiy. Nuwukadiy Jisas watipididiy. \v 38 Jayras diki wiyaar yin wakwudaak, Jisas duw taakw alim vididiy. Adiy duw taakw samasam girataay, wanib yidiy. \v 39 Di wiyaar wardik, bas sididiy, “Agwa javik nimadib giranadiygwur? A kwasa nyan maa kiy, kip si kwana,” ata wadidiy. \v 40 Day ata dikik wajibaydiy. Alik dayak ata wadik, kawaar wakwudiy. Jisas a nyan likibir amaay asaywa, adiy duw mugwulawa ata wuladiy kwasa nyan rilil tamiyaar. \v 41 Liki tabaam ata kaykitidik, ata wadil, “Talita kuwmiy.” Nyana tipa maaj maw maaj atawa tikwana, “Kwasa nyan, wun nyinak wanadiwun, arap!” \v 42 Jayib ni a nyan rapikuw, ata tiytiyal. Likidiy nabiy tabatiy maan vitiy. Day adiy vagaluwdiy duw taakw ata pitadiy a javik. \v 43 Jisas watipididiy a javik niki duwak wawak. Di wadidiy kipaat likik kwiydakik. \c 6 \s1 Jisas diki tipa kidiy duw taakw maa wadiy dikik. \r (Mat 13:53-58; Luk 4:16-30) \p \v 1 Jisas a tip wapakuw, diki tipaar ata yad. Dikidiy kalivadidiy duw diwa yidiy. \v 2 Sapat nyaam duw taakw kalivadidiy dayadi gaba maja wiyaam. Samasama duw taakw alim kwadiy. Day diki maaj wukikuw, ata pitaan wardiy. Day ata wadiy, “Akim di kidiy maaj kwurdidiy? Atata di kidiy jaav lakwudidiy? Atata di God diki mawulaam rina yawiy kwurnaad? \v 3 “Di miya yawiy kwuryikwadi duw-ad, Maria likidi nyan-ad? Jamis, Jawsis, Juwtasawa Sayman dikidiy nyamwusugw, ay maa? Dikidiy jikwaraagw kilim kwanadiy, ay maa?” Day maa wadiy dikik. \v 4 Jisas ata wadidiy, “Ababa tipa kidiy duw taakw God diki maaj wasapwiydi duwak rakarak tinadiy. Aw diki tipa kidiy, diki gwalugw, diki wiyaam kwanadiy duw taakw atawa akis kwurkwanadiy.” \v 5 A tipaam di God diki mawulaam ril yawiy kwurkwur maa. Aw di diki taab giviyib kwurdiy duw takwaam jaab nakanak takadidiy taab. Takakuw, sipwutiydidiy. \v 6 Day wukijibir maa ti dikik. Alik di pitaan warid dayak. Jisas ata ababa walibab ridiy tipaar yin duw taakw kalivadidiy. \s1 Jisas di dikidiy kalivadidiy duw wayakididiy. \r (Mat 10:5-15; Luk 9:1-6) \p \v 7 Di gaam sad dikidiy tabatiy maan vitiy duwak yadakikik dikik. Yakuw, day vitiy vitiy wayakididiy. Di ap kwiydidiy dayak wudib yakidakik. \v 8-9 Di dayak ata waad, “Gwur waliybagwu-kinadiygwur, samasama jaav yataway, kwala miydika. Kikipaat, kwasabiy, saan gwuradiy kwasabiyim, adiy jaav yataway. Maan gwuradiy manim taka-kwagwura. Wapwiy nak yaakiya, vitiy kwurway.” \v 10 Di dayak ata waad, “Tipaar wulakuw, wiy nak alim adakw. Niki wiy niki wiyaar yiwayik. \v 11 “Li gwur nuwukadiy tipaar wulagwur, adiy tipa kidiy duw taakw maa wadaak gwurak gwuradiy majik, a tip awap. Taay gwur manim tikina kupw ayak dayak. Vikuw, day wukikwadiy gwurak kwurdaal kupwarapa javik.” \p \v 12 Jisas dikidiy kalivadidiy duw ata wakwudiy. Wakwukuw, day duw takwak wasapwiydadiy. Dayadiy maaj: “Gwuradiy bwan akwiy gwuradiy valik.” \v 13 Day duw taakw dayadiy mawulaar yidiy wudib kwurin yakidadiy. Gwaar samasama giviyib kwurdiy duw takwaam takakuw, sipwutiydadiy. \s1 Day Jon, baptais kwiydi duw, viyasipadaad. \r (Mat 14:1-12; Luk 9:7-9) \p \v 14 Ababa duw taakw wabagwudiy Jisasak. Alik Juw dayadi yitaypika duw, Yirat, adiy yawiy wukididiy. Nuwukadiy duw taakw wadiy, “Jon, baptais kwiydi duw, God bwu rapinaad. Alik ki nima ap dim rina.” \v 15 Nuwukadiy wadiy, “Adi duw Yilayja-ad.” Nuwukadiy wadiy, “Di God diki maaj wasapwiydi duw-ad. Tayir mwiya nimadiy wasapwiydiy duw kitik-ad.” \v 16 Yirat adiy maaj wukidik, ata waad, “Di Jon, baptais kwiydi duw-ad. Tayir wun diki makiy lupwatuwil, aw kita rapinaad.” \v 17-19 Tayir Yirat kiradil Yiratiyas, dikidi mwaam Pilip diki taakw. Jon, baptais kwiydi duw, Yiratak wadakilib, “God maa wanaad min minadi mwaam diki taakw kiramina.” Yiratiyas pitaan warkuw Jonak, li dim viyasipak. Alik Yiratiyas kwurik, Yirat duw wayakididiy Jon kwurin yaav jikuw, \it kalabus\it* im takadakik. \v 20 Yirat yagaad Jonak. Di wukidil Jon viyakita duw-ad, nikidi kapaba duw-ad. Alik mwiyir van tad dikik. Aw Yiratiyas maa rav Jonaam viyasipak. Yirat Jon diki maaj wukik. Aw nyanyi a maaj wukikuw, di ata pitaan warid. \p \v 21 Ginyir kitawa Yiratiyas liki mawulaam tikuw, duw Jonaam viyasipadid. Yirat diki mak kwadil nyi tilik, di kikipaat jabim takadidiy \it gavman\it* sapakwa nyanugw, vay sawdiy duw dayadiy van tidiy duw, Galiliy tamiy sapakwa nyanugw, adiy duwak. \v 22 Yiratiyas liki niba takwa nyan yaan baagw dayak tilik, day abab rakarak tidiy likik. Alik Yirat likik ata waad, “Agwa jaav nyin kwurik? Wunak wakuw, a jaav kwatiya-kituwa nyinak.” \v 23 Di aban takadil, “Mwiya maaj watuwanyin. Agwa jaav nyina mawul kwurik walik, wun kwatiyaribak tinadiwun. Li nyin wunadiy van tituwadiy jaav tabik kwurik, adiy kwur-kinyinadiy.” \v 24 Aal niba taakw wakwukuw, liki amayik bas silil, “Agwa javik bas sikituwa?” Amaay ata waal, “Baptais kwiydi duw Jon diki abw.” \v 25 Jayib ni a niba taakw sibinin yikuw Yiratak, dikik ata walid, “Baptais kwiydi duw Jon diki abw kita marim takakuw, wunak akwutay.” \v 26 Yirat ata samasam wukid diki abanik. Di bwu takadil vagaluwdiy duw makab. Maaj lakatiykuw, alik ginyir maa rav warapiyik. \v 27 Atawa tikuw, vay sawdi duw wayakidid Jon diki abw kwurdikik. Vay sawdi duw wapakuw, \it kalabus\it* ir yikuw, Jon diki makiy viyalupwadil. \v 28 Viyalupwakuw, Jon diki abw marim takakuw, niba takwak kwiydil. Li ata kwurkuw, karayin liki amayik kwiylil. \v 29 Jon dikidiy kalivadidiy duw a jaav wukikuw, day yakuw, Jon diki amwiy kwurdaal. Kwurkuw, kawamiyaam takadaal. \s1 Jisas kipaat kwiydidiy samasama duw takwak. \r (Mat 14:13-21; Luk 9:10-17; Jon 6:1-14) \p \v 30 Adiy wayakididiy duw sibinin yadiy Jisasak. Yakuw, day Jisasak yarik yidiy ababa yawiy day kwurdiy, ababa jaav day kalivadadiy duw takwak. \v 31 Duw taakw samasamadiy yin yaan tidiy. Alik day kipaat kiki maa rav. Alik Jisas dayak ata waad, “Kipa tamiyaar yinaak, nyan kap. Yikuw, yaap rikidiyan.” \v 32 Day kap kipa tamiyaar yidiy jabiraar. \v 33 Tip wapadaak, duw taakw samasam vikuw, wukidiy dayak. Ababa tipa kidiy duw taakw manir gipikuw, kakildadiy dayaam. Kakilkuw, day taay wakwudiy. \v 34 Jisas jabir wapakuw, adiy samasam vagaluwdiy duw takwaam vikuw, di samasam wukid dayak. Day \it sipsip\it* kitik tidiy, duw maa van ti dayak. Di ata kalivadidiy samasama jaav dayak. \v 35-36 Giraab tilik, dikidiy kalivadidiy duw dikik yakuw, wadaad, “Kal kipa tamiya. Giraab bwutaay tina. Kidiy duw taakw awayak. Yin kipaat mawiy yapiykwadiy niki tip niki tipaam.” \v 37 Jisas dayak ata waad, “Gwur gwura dayak kipaat akwiy.” Day ata bas sidaad, “Min atata, nyan yikibana jilig duwamiy nak kwurkuw, \it bret\it* yapiyik day kidakikik?” \v 38 Jisas dayak bas sididiy, “\it Bret\it* kas gwuraam rinadiy? Yin av.” Day van tikuw, dikik wadiy, “Bret tabab, kamiy vitiy.” \p \v 39 Jisas vagaluwdiy duw takwak ata wadidiy, “Gwur kajakuw, kilib kapakap kapakap daan ada ki wasakawasa visim.” \v 40 Day ata daan ridiy bapaar bapaar nuwuk duwamiy tabab, nuwuk duwamiy vitiy sap tabatiy. \v 41 Jisas adiy \it bret\it* tababawa kamiy vitiy kwurkuw, adawur tipaar rikituwkuw, Godak wayapiy sidid. Wayapiy sikuw, adiy \it bret\it* kaysukwa sukwakuw, kwiydidiy dikidiy kalivadidiy duwak adiy vagaluwdiy duw takwak kwiydakik. Abir kamiy ab di kaylupwakuw, duw takwak ata kwiydidiy. \v 42 Ababa duw taakw kipaat kikuw, yaal kapwudiy. \v 43 Jisas dikidiy kalivadidiy duw kavisa-dadiy kipaat vagakuw, baniy tabatiy maan vitiy vagadaak, kapwudiy. \v 44 5000 duw adiy \it bret\it* kidiy. \s1 Jisas apiy guwaam tiytiyaad. \r (Mat 14:22-33; Jon 6:15-21) \p \v 45 Jayib ni dikidiy kalivadidiy duwak wadidiy, “Gwur jabiraar awar! Warkuw, gwur taay maay agika maka araam rina tip Bitsaytaar.” Wakuw, di ata vagaluwdiy duw taakw wayakididiy. \v 46 Dayaam wapakuw, di nibwukir warid. Warkuw, Godawa maaj bwulad. \v 47 Gaan valik, adi jabir nyidi araam tidik, Jisas kap kwaad kupwaam. \v 48 Di vidil mwar nimadib yin jabiraam sayil. Aw day yapwur yapwur gwus kadiy. Alik taay tapwuk wadidi gaan di apiy ararib dayak yad. \v 49 Di dayaam gwutakak, aw day dim apiy guwarib yadik vikuw, day wadiy, “Kad apawul-ad?” Wakuw, nimadib gaam sidiy. \v 50 Day Jisasaam vikuw, samasam yagadiy. Aw di yabiyib dayak ata waad, “Gwuradiy mawul yagadaba. Wun Jisas-adiwun. Yaga-tikwa.” \v 51 Di ata jabiraar warid dayawa. Warkuw, mwar ata kwusil. Day ata pitaan wardiy. \v 52 Dayadiy mawul pakwudiy. Alik day maa laakw adiy \it bret\it* ak tayir Jisas kaysukwa-didiy. \s1 Jisas giviyib kwurdiy duw sipwutiydidiy Ginisarit tipa kidiy. \r (Mat 14:34-36) \p \v 53 Day araar suwulkuw, Ginisarit-aar yadiy. Alim jabir yaav tuwtakadiy. \v 54 Jabir wapadaak, jayib ni duw taakw Jisasaam vikuw, day ata, “Kad Jisas-ad” wataay wadiy. \v 55 Day ata gipidiy niki tip niki tipaar. Day agwa tipaam Jisas kwaad wukikuw, giviyib kwurdiy duw taakw bayim takakuw, Jisasak ata kariya-dadiy. \v 56 Jisas kwasa tipaar, nima tipaar, duw vitiy mugwul rida tipaar yikuw, duw taakw giviyib kwurdiy nyidi tipaam takakuw, day jabir jabir bas sidaad diki wapwiyim kaykitidakik. Kaykitikuw, day ata viyakit tidiy. \c 7 \s1 God diki \it lo\it* duw daya \it lo\it* waam kakilil. \r (Mat 15:1-9) \p \v 1-4 Parasiy nuwukadiy Juwawa dayadiy gwalugw kalivadadiy \it lo\it*, adiy \it lo\it* wab kwadiy. Day \it lo\it* walil pik, taab jaan maarin, kikipaat akis kikwadiy. Atawa takwaam yapiydadiy kikipaat day jaan maarda, adiy day ki maa. Dayadiy gwalugw kalivadadiy \it lo\it* samasam adiy \it lo\it* wab kwadiy. Alik day adakap, vaak, maar, jaab jandadiy, \it lo\it* walil pik. Parasiy nuwuk God diki \it lo\it* kalivadiy duwawa, Jiruwsalim wapakuw, Jisas dikik tipisagwadi-daad. Day vidadiy nuwuk Jisas dikidiy kalivadidiy duw kikipaat kidiy tik tidiy tabaar. Day maa jaan dayadiy gwalugw kalivadadiy \it lo\it* walil pik. \v 5 Adiy Parasiyawa God diki \it lo\it* kalivadiy duw Jisasak bas sidaad, “Agwa javik minadiy kaliva-minadiy duw nyanadiy gwalugw dayadiy kalivadadiy \it lo\it* wab sarnadiy? Day kipaat kinadiy tik tinadiy tabaar.” \v 6 Jisas dayak wadidiy, “Viyuw tilaka pik vitiy pasira-gwura. Tayir mwiya maaj Aysaya wadil gwurak. Di God diki maaj sukwudil, \q1 ‘Kidiy duw taakw wunak sukwasukw kwurin, rakarak kipa majidanir tikinadiy. \q1 Aw dayadiy mawul wunak mwiyir maa yi. \q1 \v 7 Kipa gaba maaj sukwunadiy wunak. \q1 Agwak, day dayadiy \it lo\it* kalivadaak, wanadiy, “Kidiy God dikidiy \it lo\it*-adiy.” ’ \m \v 8 Gwur God dikidiy \it lo\it* wapakuw, gwur gwuradiy \it lo\it* wadika kwur-kwanadiygwurik.” \v 9 Di ata wadidiy, “Samasam lakwu-nadiygwur God dikidiy \it lo\it* wapa-wapak, gwuradiy \it lo\it* kwur-kwurik. \v 10 “Mawsis ki maaj wadidiygwur, ‘Gwuradiy amaay asayik awuk.’ Niki majawa, ‘Sikadadaad amaay asayik sapis jikinaad, gwur adi duwaam aviyasip.’ \v 11-12 Aw gwur kitawa kaliva-kwanadiygwur: ‘Li duw nak dikibir amaay asayik wakidabir, “Wun birak sugwiyaan kwar maa rav, wunadiy niki jaav God dikidiy tidakikik tasakwun tidanalik tikuw,” all jaaw yaakiya atawa kwurkwaad. Duw atawa wakuw, gwur watipi-gwuraad dikibir amaay asayik sugwiyaan kwurkwurik. \v 13 “Gwuradiy gwalugw dayadiy \it lo\it* kwurkuw, nuwukadiy duw takwak kaliva-gwuradiy. Alik maa wanadiygwur God diki majik. Samasam kitampika jaav kwur-kwanadiygwur.” \s1 Adiy jaav mwugiydaak, duw kupwaraap tikinadiy. \r (Mat 15:10-20) \p \v 14 Jisas alib ababa duw takwak gaam sididiy day yadakikik dikik. Yadaak, dayak ata wadidiy, “Gwur abab wunadiy maaj wukikuw, adiy majib awuk. \v 15 “Kawaam rinadiy jaav duw kikida, di kupwaraap ti maa. Duw daya mawulaam kwanadiy jaav wakwukuw, mwugiydaak, adiy duw kupwaraap tikinadiy. \v 16 “[Duw waan tinaad di wukikwaad.]” \p \v 17 Jisas adiy vagaluwdiy duw taakw dayaam wapaan wiyaar wuladik, dikidiy kalivadidiy duw dikik bas sidaad adiy waya maaj kitika majik. \v 18 Di dayak ata wadidiy, “Gwurabab, gwur maa laakw? Kawaam rinadiy jaav duw kikida, adiy jaav mwugiydaak, adi duw kupwaraap ti maa. \v 19 “Adiy jaav duw diki mawulaar yiyi maa rav. Diki yalaar wulakinadiy. Wulakuw, aw diyawa yikidadiy.” Ki majir Jisas duw takwak simaka-didiy ababa kikipaat jaaw kikwadiy. \v 20 Nuwukadiy maaj ab wadidiy, “Duw daya mawulaam rinadiy jaav wakwukuw, mwugiydaak, adiy duw kupwaraap tikinadiy. Kidiy kupwarapa jaav duw dayadiy mawulaam ritaay, wakwu-kwanadiy. \v 21-22 “Mawul kupwaraap tan, yabim kwurbagwun, luwkuw kwurin, duw viyaan, taakw niki taakw likidi duwaam vaal yan, duw nikidi duw diki takwaam vaal yan, duw dikidiy niki jaav niki jaav mawul yan kwurik, nikim nikim jaal daan, gwiyip kwurin, liyin kwurbagwun, mawul kuwkuw naan, sapis jikin, waan taam lakw maarin, kwam tan. \v 23 “Kidiy kupwarapa jaav duw dayadiy mawulaam rinadiy. Adiy jaav wakwukuw, mwugiydaak, adiy duw kupwaraap tikinadiy.” \s1 Niki tipakil taakw mwiyir wukijibiran tal Jisasak. \r (Mat 15:24-28) \p \v 24 Jisas a tip wapakuw, Taya walibab ril tamiyaar ata yad. Wiyaar wulakuw, di kwasik yad duw taakw day wukiwukik di alim kwadik, aw di pawkwun kwakwak maa rav. \v 25 Taakw nak, wudib liki takwa nyan liki mawulaar yad. A taakw wukikuw Jisas a tipaar bwu yad, yabiyib dikik yakuw, vakiril diki manwa. \v 26 Li niki tipa taakwa. Liki tip Panisiya, Siriya tamiyaam. A taakw nimadib bas silid Jisasak di liki takwa nyan liki mawulaar yidi wudib kwurin yakidikik. \v 27 Juw nuwukadiy jaka tipa kidiy duw taakw sikiydadiy as-adiy. Alik Jisas ata wadil, “Taay nyanugwak kikipaat kwiynaak. Nyanugw kikipaat asak nyan kwiykwiy maa.” \v 28 Li ata walid, “Yitaypika duw, bwun jabim kwanadiy as nyanugw daya kavisa kipaat kikwanadiy.” \v 29 Jisas likik ata waad, “Nyin atawa wakuw, nyina wiyaar maay. Adi nyina takwa nyan liki mawulaar yidi wudib bwu wapadil.” \v 30 Liki wiyaar yilik, liki jabim ral nyan vilil adi wudib bwu wapadil. \s1 Jisas wanwa tikal tipidi duw sipwutiydid. \p \v 31 Jisas Taya walibab ril tamiy wapakuw, yin Saytan, Tip Tabatiy ril tamiyaar wakwud. A tamiy wapakuw, Galiliy araar wakwud. \v 32 Nuwukadiy duw duw nak dikik kwurin kariyadaad diki taab dim takadikik. Adi duw waan tikal tipid. \v 33 Jisas adi duwawa, bir kap, nuwukadiy duw taakw wapakuw, kwasa yikuw, Jisas dikibir duwa taab niki wanim nak, niki wanim nak gwardibir. Kwasa likasip satakakuw, adi duw dikid tikalaam takadil. \v 34 Adawur tipaar sinawurkuw, “A!” gaam sikuw, adi duwak “Yipata,” wakuw wadid. Maw maaj, “Minabir waan tugwaam nakwabir!” \v 35 Jayib ni dikibir waan tugwaam nabir. Dikid tikal viyakit tan, maaj viyakit bwulaad. \v 36 Jisas ababa duw taakw watipididiy day nuwukadiy duw takwak wasapwiy wasapwiyik a javik. Jisas dayak watipin kwadikilib, day wasapwiyin, Jisas dayak watipin kwadikilib, day wasapwiyin. \v 37 Ababa duw taakw pitaan wardiy. Day wabagwudiy, “Ababa yawiy viyakit kwurdidiy. Waan tipidi duw waan wukin, kwaliyaap takatipidi duw maaj bwulaan, Jisas mwugiydik, ata viyakit tidiy.” \c 8 \s1 Jisas kikipaat kwiydidiy 4000 duwak. \r (Mat 15:32-39) \p \v 1 A nyi samasama duw taakw vagaluwdiy. Dayaam kipaat maa ri. Alik Jisas dikidiy kalivadidiy duwak wataydik, yadiy. Yadaak, di ata wadidiy, \v 2-3 “Wun kidiy duw takwak wukinadiwun. Day wunawa nyi mugwul kwadiy, day kikipaat maa. Nuwuk sikaam yadiy. Li wun kamik tidaak wayaki-kituwa dayadiy tipaar, nuwuk yabim kamik kiyasikiy-kinadiy.” \v 4 Dikidiy kalivadidiy duw ata bas sidaad, “Atata kikipaat kwiykibanadiy? Kal kipa tamiya. \it Bret\it* kilim maa ri.” \v 5 Di ata bas sididiy, “Gwuraam \it bret\it* kas rinadiy?” Day ata wadiy, “\it Bret\it* abitiy.” \p \v 6 Jisas duw takwak wadidiy, “Kupwaam daan ada!” Wadik, day ata daan ridiy. Ridaak, Jisas \it bret\it* abitiy kwurkuw, Godak wayapiy sikuw, kaysukwa sukwakuw, ata dikidiy kalivadidiy duwak kwiydidiy. Day ata kwiydadiy adiy duw takwak. \v 7 Dayaam nuwuk kwasadiy kamiy ab ridiy. Jisas Godak wayapiy sikuw, ata wadidiy dikidiy kalivadidiy duwak, “Kamiy dayak akwiy!” \v 8 Day kikuw, yaal ruwdaak, adiy kavisa kipaat baniy abitiyaam vagadaak, wapwulukwudiy. \v 9 A nyi duw taakw 4000 kwadiy. Jisas ata wayakidik, yidiy. \v 10 Jayib ni dikidiy kalivadidiy duwawa jabiraar wulakuw, Dalmanuwta tipaar ata yidiy. \s1 Nuwukadiy duw nima yawiy vikir. \r (Mat 16:1-4) \p \v 11 Nuwukadiy Parasiy yakuw, Jisasawa maaj warjuwdiy. Day Jisasaam vasibariyik kwurdiy. Alik day dikik bas sidaad, “God diki mawulaam rina yawiy asimak nyanak.” \v 12 Jisas diki mawul pakwulik, dayak ata waad, “Agwak ki nyaam tinadiy duw taakw God diki mawulaam rina yawiy vikir? Mwiya maaj watuwadiygwurik. Ki nyaam tinadiy duw taakw God diki mawulaam rina yawiy akis vikidana.” \v 13 Di ata wapadidiy. Wapakuw, jabiraar wulakuw, niki mala araar ata yitaay yidiy. \s1 Jisas dayak waya maaj kitika maaj wadidiy Parasiyawa Yiratak. \r (Mat 16:5-12) \p \v 14 Dikidiy kalivadidiy duw wukimardiy \it bret\it* kwurkwurik, aw \it bret\it* nak ral jabiraam. \v 15 Jisas nimadib di waya maaj kitika maaj wadidiy, “Gwur wukir yarakara ada Parasiy daya \it yis\it* awa Yirat diki \it yis\it* ak.” \v 16 Dayaam \it bret\it* maa ri. Alik day daya bwulabagwudiy diki majik. Day wadiy, “Nyanaam \it bret\it* maa ri, alik atawa wanaad.” \v 17 Jisas daya maaj wukidil. Alik di dayak bas sididiy, “Agwak, ‘Nyanaam \it bret\it* maa ri,’ gwur gwura wataay bwulabagwu-nadiygwur? Gwur maa wak. Gwur maa laakw. Kabaak gwura maka apaam rinadiy? \v 18-19 “Mil tinadiygwur, gwur maa vi? Waan tinadiygwur, gwur maa wak? Wukimar-gwuril tayir wun \it bret\it* tabab 5000 duwak kaysukwun kwiytuwdiy? Baniy kas kavisa \it bret\it* vagaluwkuw, vaga-gwurdiy?” Day wadaad, “Tabatiy maan vitiy.” \v 20 Jisas bas sididiy, “Wun \it bret\it* abitiy 4000 duwak kaysukwun kwiytuwdiy. Baniy kas kavisa \it bret\it* vagaruwkuw, vagagwurdiy?” “Abitiy,” wadiy. \v 21 Di dayak ata waad, “Gwur maa wak?” \s1 Jisas mil tipidi duw dikibir mil sipwutiydid. \p \v 22 Day Bitsayta tipaar wakwudiy. Wakwukuw, nuwukadiy duw mil tipidi duw Jisasak kwurin kariyadaad. Day Jisasak wadaad, “Kidi mil tipidi duw taab takaminkik.” \v 23 Jisas mil tipidi duw diki tabaam kaykitikuw, kwurin karaydid mala tipaar. Jisas adi duw dikibir milaam likasip sakuw, dikibir taab dim takakuw, bas sidid, “Niki jaav niki jaav mwiyir viminadiy?” \v 24 Di sinawurkuw, ata waad, “Wun duw vituwadiy, day miy kitik tiytiyaan tinadiy.” \v 25 Jisas alib dikibir taab adi duw dikibir milaam takadibir. Adi duw vivikuw, dikibir mil tugwaam nabir. Ababa jaav mwiyir vididiy. \v 26 Jisas ata wayakidid diki wiyaar. Wadid, “Tipaar yiway.” \s1 Pita Jisasak wadid, “Min God dikid Tasakwudidi Duw-adimin.” \r (Mat 16:13-20; Luk 9:18-21) \p \v 27 Jisas dikidiy kalivadidiy duwawa rapikuw, Sisariya Pilipay adi tamiyaam ridiy tipaar yidiy. A yidaal nyi bas sididiy, “Duw taakw nikim nikim wataay agwa sad wunak sikiy-kwadanaad?” \v 28 Day dikik ata wadaad, “Nuwuk wadiy min Jon baptais kwiydi duw-adimin, nuwuk wadiy Yilayja-adimin, nuwuk min God diki maaj wasapwiydi duw nak-adimin.” \v 29 Di dayak ata bas sididiy, “Gwur gwura agwa sad wunak sikiy-kwagwuraad?” Pita dikik wadid, “Min Krais-adimin, God dikidi Tasakwudidi Duw-adimin.” \v 30 Di dayak nimadib wadidiy, “Gwur nuwukadiy duwak watikwa ki javik.” \s1 Jisas di wadidiy ginyir nuwukadiy dim viyasipa-kidanaad. \r (Mat 16:21-28; Luk 9:22-27) \p \v 31 Jisas ata dayak kalivadidiy, “Duw taakw dayadi Mwaam diki sip kagil samasam yikina. Sapakwa nyanugw, sapakwa nyanugw \it pris\it* God diki \it lo\it* kalivanadiy duwawa, abab bwan kwiykidiy dikik. Viyasipadaak, kiyakida. Kiyakuw, nyi mugwul yidaak, di ata rasikinaad.” \v 32 Dayak ki maaj maykaar wasapwiydil. Alik Pita Jisas malaar kawulakuw, ata nimadib maa waad diki majik. \v 33 Jisas tipatiyakwukuw, dikidiy kalivadidiy duwaam van, ata Pitaak nimadib wadid, “Satan, wunaam awap! Min duw mawula pik tinadimin. God mawula pik maa ti.” \p \v 34 Jisas vagaluwdiy duw takwawa dikidiy kalivadidiy duwak gaam sididiy yadakikik dikik. Yakuw, di dayak ata waad, “Abab day wuna kwukib yakir, day maa wakwadiy day daya mawulak. Atawa wakuw, dayadiy maap tinadiy miy yatakuw, wuna kwukib yakwadiy. \v 35 “Sikadadaad kwasik yinaad kiyakiyak, di kiyakinaad. Aw sikanadaad wunawa wuna viyakita majik wukijibir tikuw, kiyakuw, aw di yara kwakinaad. \v 36 “Li duw nak kupwaam rinadiy ababa jaav kwurkinaad, di kiyadik, adiy jaav atata sugwiyaan kwurkidiy dikik? \v 37 “Agwa jaav yapiykuw kwiykida aw mwiyir kiy marmarik? Di maa rav. \v 38 “Ki nyaam kwanadiy duw taakw vaal samasam yinadiy. Day maa wak Godak. Sikadadaad dayawa kwanadi duw maa waan wap saykinaad wunawa wuna majik, ginyir duw taakw dayadi Mwaam maa wakinaad adi duwak. A nyaam God diki maaj kardadiy duwawa di yakinaad dikid Asaay dikidi mwiya nimadi apawa.” \c 9 \p \v 1 Jisas vagaluwdiy duw takwak ata wadidiy, “Mwiya maaj watuwadiygwur. Nuwuk kilim kwanadiy duw taakw taay God nima apawa duw takwak van tikida nyi vikidana, ginyir kiyakinadiy.” \s1 Jisas diki amwiy sipwutiyil. \r (Mat 17:1-13; Luk 9:28-36) \p \v 2 Nyi abwun yidaak, Jisas Pita, Jamis, Jon dayadika kwurin kawardidiy. Aluwur pik tidi nibwukir wardiy. Day dim vidaak, diki sip ata patiyakwul. \v 3 Dikidiy wapwiy ata kariyadiy. Aw mwiya wamakawam tidiy. Kupwaam tidiy duw wapwiy jandik, atawa wamakawam titi maa. \v 4 Mawsisawa Yilayja maykaar wakwubir. Bir God diki maaj wasapwiybir duw-abir, tayir bwu kiyabir. Pita Jamisawa Jon ata vidabir Jisasawa maaj bwula-birik. \v 5 Vikuw, Pita Jisasak ata wadid, “Sapakwa duw, aal viyakita nyan kilim kwabana. Basadika wiy kwurnaak, nak minak, nak Mawsisak, nak Yilayjaak.” \v 6 Day yagadiy. Alik Pita di maa laakw agwa maaj wawak. \v 7 Baw tubw wakwukuw, apiyim dayaam God diki majadika tubwaam wukidaad, “Kad wunadi wuna mawul yilidi Nyan-ad. Diki maaj awuk!” \v 8 Jayib ni day kituw vidiy. Vikuw, nikidi duw day maa vi. Jisasadika vidaad. \p \v 9 Day nibwukim dataay tikuw, Jisas dayak nimadib wadidiy, “Gwur ki vigwural javik kita nuwukadiy duw takwak wawayik. Ginyir duw taakw dayadi Mwaam kiyakuw, God kirapitaka-kidaad. A nyaam ki javik wakigwura.” \v 10 Alik day wukin tidaal aw day daya wadiy, “Ki kiyakuw God kirapitaka-dadi duw maaj, aal atata kila?” \v 11 Day ata Jisasak bas sidaad, “Agwa javik God diki \it lo\it* kalivanadiy duw wakwanadiy, ‘Yilayja taay yakuw, God dikidi Tasakwudidi Duw ata yakinaad?’” \v 12 Jisas dayak ata wadidiy, “Ayiy. Yilayja taay yakinaad ababa jaav kwulapwuk. Agwa javik God diki lapa nyig wana, duw taakw dayadi Mwaam kagil samasam yikina diki sipaam, aw duw taakw dikik maa wakidiy wakuw? \v 13 “Aw wun watuwadiygwur Yilayja bwu yaad. Yakuw, duw taakw dikik dayadiy mawul yidiy kupwarapa jaav kwurdaad, God diki lapa nyig walil pik.” \s1 Jisas nyan nak wudib diki mawulaam ridik sipwutiydid. \r (Mat 17:14-21; Luk 9:37-43) \p \v 14 Day nuwukadiy Jisas dikidiy kalivadidiy duwak wakwudiy. Wakwukuw, day vidadiy samasama duw taakw vagaluwdiy dayak. Nuwukadiy God diki \it lo\it* kalivadiy duw maaj warjuwdiy Jisas dikidiy kalivadidiy duwawa. \v 15 Jayib ni duw taakw Jisasaam vikuw, pitaan warkuw, day dikik gipidiy diki tabaam kwurik. \v 16 Jisas dayak ata bas sididiy, “Agwa jaav gwur dayawa warjuw-gwura?” \v 17 Vagaluwdiy duw takwawa duw nak ata wadid, “Kaliva-kwanadi duw, wunadi nyan diki dayim wudib takatipidid. Alik wun kwurin kariyatuwaad minak. \v 18 “Adi wudib dim viyakwanaad. Kwurkuw, kupwaar yakisada-kwadanaad. Kwudiyugw dayir wakwukuw, wuk vatikirikiykuw, gingin nakwanaad. Wun minadiy kalivaminadiy duwak bas situwadiy day adi wudib kwurin yakidakik. Aw day maa rav.” \v 19 Jisas a maaj wukikuw, dayak ata wadidiy, “Gwur bapa duw taakw wukijibiran maa ti. Nyi kas gwurawa kwakinadiwun? Nyi kas wuna mawul yay dakina gwurak? Adi nyan wunak akaray.” \v 20 Adi nyan day ata kariyadaad dikik. Adi wudib Jisasaam vikuw, jayib ni adi nyan pitaad. Pitakuw, kupwaam vakirbagwukuw, kwudiyugw diki dayir wakwud. \v 21 Jisas adi nyan dikidi asayik bas sidid, “Nabiy kas atawa tad?” Di ata waad, “Kwasaad tidilib atawadika kwurid. \v 22 “Adi wudib jaab samasam yaam takadid, guwaar yakidid dim viyasipak. Li min rivi-nadimin, nyanak wukikuw, sugwiyaan akwur nyanak.” \v 23 Jisas ata waad, “Agwa jaav wunak wamina, ‘Li min rivi-nadimin?’ Duw wukijibiran tikida Godak, ababa jaav kwurkwadiy.” \v 24 Jayib ni adi nyan dikidi asaay ata waad, “Wukijibiran tinadiwun, aw maa rav. Sugwiyaan kwurminkik wunak wukijibir titak.” \p \v 25 Jisas ata vididiy nuwukadiy dikidiy kalivadidiy duw gipin vagaluwdiy dikik, aw nimadib wudibak wadid, “Min wanwa dayim takatipidi wudib, min awakw wadi nyinim! Wakwukuw, diki mawulaar ginyir sibinin warway!” \v 26 Gaam sikuw, nyan kupwaam yakibagwukuw, ata wapadid. Wapakuw, adi nyan kiyanadi duw kitik rad. Duw taakw wadiy, “Di bwu kiyaad.” \v 27 Aw Jisas nyan diki tabaam kwurkuw, kirapitakadik, adi nyan ata rapid. \v 28 Ginyir Jisas wiyaar wuladik, dikidiy kalivadidiy duw day kap diwa kwakuw, dikik ata wadaad, “Atata nyan kidi wudib kwurin yakiyak maa rav?” \v 29 Jisas ata wadidiy, “Taay Godak \it beten\it* kuw, gwur ata wudib yaki-kinadiygwur. Niki yawiy niki yawiy, a maa rav.” \s1 Jisas wadidiy ginyir di kiyakuw ridik, God kirapitaka-kidaad. \r (Mat 17:22-23; Luk 9:43-45) \p \v 30-31 A tip wapakuw, Galiliy-aam tiytiyaan tidiy. Jisas dikidiy kalivadidiy duwak kalivak. Alik di kwasik yad nuwukadiy duw taakw diki kwadadi tamiy wukik. Di dikidiy kalivadidiy duwak ata waad, “Ginyir day duw taakw dayadi Mwaam kwiykidanaad nuwukadiy duw daya tabaam. Adiy duw dim viyasipa-kidanaad. Kiyakuw, nyi mugwul yidaak, di ata rapikinaad.” \v 32 Day maa wak kidiy majik, aw day yagadiy dikik bas sisak. \s1 Sikanadaad yitaypika duw tikinaad. \r (Mat 18:1-5; Luk 9:46-48) \p \v 33 Day Kapanam-aar wakwukuw, wiyaar wulakuw, Jisas dikidiy kalivadidiy duwak bas sididiy, “Yabir yakuw, agwa maaja bwulagwura?” \v 34 Day maaj maa. Aw yabim day daya bwuladiy sikanadaad dayaam yitaypika duw tikinaad. \v 35 Jisas daan rikuw, wataydidiy dayak dikik yadakikik. Yakuw, dayak wadidiy, “Sikadadaad yitaypika duw tikinaad, taay kwasaad tikwaad. Sugwiyaan yawiy kwurkwaad nuwukadiy duw takwak.” \v 36 Di kwasa nyan kwurkuw, daya nyidim vatakadid. Taab wapwusikuw, dayak wadidiy. \v 37 “Sikadadaad wunadi saam sukwasukw kwurkinaad kitampika nyinik, adi duw sukwasukw kwurkinaad wunak. Sikanadaad sukwasukw kwurkinaad wunak, aw wunadika maa, wunadi Asaywa nakab sukwasukw kwurkinaad. Asaay wayakidik, wun kilir yadiwun.” \s1 Sikadadaad nyanak maa akis wakwanaad, aad nyanadi kapa duw-ad. \r (Luk 9:49-50) \p \v 38 Jon dikik ata wadid, “Kaliva-kwanadi duw, duw nak vibaad. Di mawulaar yidiy wudib yakididiy minadi saam. Adi duw nyanawa maa kwu. Alik nyan watipibaad.” \v 39 Jisas ata wadid, “Adi duw watipi-tikwa. Sikanadaad God diki mawulaam rina yawiy kwurnaad wunadi saam, ginyir kupwarapa maaj wunak wu maa. \v 40 “Sikadadaad nyanak maa wu maarkinaad, aad nyanadi kapa duw-ad. \v 41 “Mwiya maaj watuwadiygwur. Sikadadaad wukikuw gwur Krais dikidiy duw-adiygwur, alik guw kwiy-kidadiygwur kigwurkikik, aw God viyakit kwurkidaad dikik.” \s1 Gwur God dikidi tipaar yikir, gwuradiy kupwarapa yawiy awap. \r (Mat 18:6-9; Luk 17:1-2) \p \v 42 Jisas waad, “Kidiy wunak wukijibir tinadiy kwasadiy nyanugw, aw duw nak yakuw mwugiydik, alik dayaam nak bwan wunak kwiykida, aw li taay duw adi duwaam nimadi kabaak diki kwaliyapaam yaav tuwtakakuw, guwaar yakikuw, kiyakwaad, aal viyakita. \v 43 “Li gwuradiy taab mwugiy-daak, gwur vaal yikuw, adi taab ata alupw! Aal gwur taab maa, jaaw yaakiya. Aw li gwur taab vitiy tikuw, aw yiy yana tipaar nabiy nabiy kwakigwura, aal kupwarapa. \v 44 “[A yiy day wabwubwup maa rav.] \v 45 “Li gwuradiy maan mwugiydaak, gwur vaal yikuw, adi maan ata alupw! Aal gwur maan nak tikuw, adawur tipaar wulakigwura, aal viyakita. Aw li maan vitiywa yiy yana tipaar nabiy nabiy kwakigwura, aal kupwarapa. \v 46 “[Yiy yana tipaam kawiy nabiy nabiy duw taakw dayadiy kwiy kikwanadiy. Adi yiy nabiy nabiy yankida. Kwas maa.] \v 47 “Li gwuradiy mil mwugiydaak, gwur vaal yikuw, a mil nak gwakuw, ayak! Aal gwur mil nak tikuw, adawur tipaar wulakigwura, aal viyakita. Aw li mil vitiywa yiy yana tipaar nabiy nabiy kwakigwura, aal kupwarapa. \v 48 “Yiy yana tipaam kawiy nabiy nabiy duw taakw dayadiy kwiy kikwanadiy. Adi yiy nabiy nabiy yankida. Kwas maa. \v 49 “Waliy kwas kwiyaam takadakib. Alik pwuk akis yay-kwanadiy. Atampik nyanaam yiy tikina. \v 50 “Waliy kwas viyakita jaava. Aw li waliy kwas wakwusakwulik, atata mwugiygwur viyakit tikina? Gwur bay yikwana waliy kwas kitik ada. Atawa tikuw, gwur yara kwakinadiygwur nuwukadiy duw takwawa.” \c 10 \s1 Jisas maa waad duw diki takwaam wapawapak. \r (Mat 19:1-12; Luk 16:18) \p \v 1 Jisas Kapanam wapakuw, Juwtiya tamiyaar daad. Dakuw, Jawtan bayib libwukuw, apika gikir vakiyid. Yadik, samasama duw taakw vagaluwdiy alim dikik. Yaan vagaruwdaak, nyanyi kalivadidiy. \v 2 Nuwukadiy Parasiy yadiy Jisasak vasibariyik. Alik dikik bas sidiy, “Li duw diki taakw wapakida, aal yaakiya?” \v 3 Di dayak wadidiy, “Agwa maaj Mawsis gwuradiy gwalugwuk wadil?” \v 4 Day ata wadiy, “Mawsis yaakiya waad. Aal duw diki takwaam wapak tidik, aw di wapa-kwadanadiy lapa nyig likik kwiykuw, diki takwaam ata wapakwaad.” \v 5 Jisas dayak ata waad, “Gwur abab kabaak gwuradiy maka apaam rinadiygwur. Alik maaj wudiya bwu kwiydidiy. \v 6 “Mwiya tayir God ababa jaav yitakadik, alib kariyarib kitaan ab, \q1 ‘God duw taakw yitakadidiy. \q1 \v 7 Alik duw dikibir amaay asaay wapakuw, di diki takwawa tikinaad. \q1 \v 8 Bir nak tikinabir.’ \m “Ginyir vitiy ti maa. Amwiy nak tikinabir. \v 9 “Agwa jaav God bwu tuwtakada, duw gwutaka-diba.” \p \v 10 Ginyir wiyaam kwadaak, dikidiy kalivadidiy duw dikik bas sidiy ki javik. \v 11 Di ata wadidiy, “Sikadad diki taakw wapakuw, niki taakw kirakuw, aal taay takwak vaal yinaad. \v 12 “Taakw likidi duw wapakuw, nikidi duwak yin laan rikuw, aal taay duwak vaal yina.” \s1 Jisas sukwasukw kwurdidiy kwasadiy nyanugwaam. \r (Mat 19:13-15; Luk 18:15-17) \p \v 13 Nuwukadiy duw taakw dayadiy nyanugw kariyadadiy Jisasak dayaam taab takadikik. Aw Jisas dikidiy kalivadidiy duw a jaav vikuw, maa wadiy dayak. \v 14 Jisas a jaav vikuw, pitaan warkuw, wariya kwudiy waad dikidiy kalivadidiy duwak. Di wadidiy, “Nyanugw wunak yakwadiy. Watipi-tikwa! God dikidi gwalugw kitampika nyanugw dayakid-ad. \v 15 “Mwiya maaj watuwadiygwurik. Sikanadiy rakarak ti maarkidiy God dayaam van tidikikik kwasa nyan dikik rakarak tikwadana pik, adi duw maa rav God dikidi gwalugwur valavalak.” \v 16 Jisas kwasadiy nyanugw nakanak diki tabaam kwurkuw, dayaam taab takadidiy. Di ata wadidiy, “God gwurak sukwasukw kwurkinaad.” \s1 Saan samasam tidi duw. \r (Mat 19:16-30; Luk 18:18-30) \p \v 17 Ginyir, yabir yikuw, duw nak dikik gipin yaad. Yakuw, kwatiyir sikuw, Jisasak bas sidid, “Viyakita kalivanadi duw, agwa jaav wun kwurkuw, nabiy nabiy kwakidiwun?” \v 18 Jisas ata wadid, “Agwa javik wunak, ‘Viyakita-adimin,’ wanadimin? Godadika mwiya viyakit tinaad, nuwukadiy maa. \v 19 “God diki \it lo\it* maaj bwu wukimina, ‘Duw viyasipa-tikwa. Duw nikidi duw takwaam vaal yitikwa. Luwkuw kwur-tikwa. Gwiyip kwur maaj watikwa. Suwaal kwurin nikidi duw niki jaav niki jaav kwur-tikwa. Amaay asaay biriki majib awuk.’” \v 20 Di Jisasak ata wadid, “Kalivakwanadi duw, wun kwasadi nyan tituwalib, wun adiy majib wukidiwun.” \v 21 Jisas adi duwaam vikuw, diki mawul yal dikik. Di ata wadid, “Niki jaav kip rina. Minadiy ababa jaav nuwukadiy duw takwak yapiykuw, adiy saan akwiy saal yinadiy duw takwak. Atawa kwurkimina adawur tipaam samasama jaav kwurkiminadiy. Atawa kwurkuw, wuna kwukib may.” \v 22 A maaj wukikuw, diki maak vakiril. Di ata samasam wukid dikidiy niki jaav niki javik. Wukikuw, diki mawul pakwul. Ata Jisasaam wapadid. \p \v 23 Jisas aw van aw van vikuw, dikidiy kalivadidiy duwak ata waad, “Samasama jaav tinadi duw God dikidi gwalugwur valavalak wukikida, dikim vaat yikina.” \v 24 Adiy kalivadidiy duw pitaan wardiy diki majik. Jisas alib wadidiy, “Wunadiy nyanugw, aal nima yawiya duw God dikidi gwalugwur warik. \v 25 “Jaay tupwur \it kamil\it* kwusawula kwusawulak a nima yawiyal. Aw mwiya nima yawiya samasama jaav tinadi duw God dikidi gwalugwur valavalak.” \v 26 Day ata nimadib pitaan wardiy. Pitaan warkuw, ata wadiy, “Atawa tikuw, atata atata duw taakw God dikidi gwalugwur valakinadiy?” \v 27 Jisas dayak van napakuw, wadidiy, “Duw maa rav, aw God rivinaad ababa jaav kwurik.” \p \v 28 Pita ata wadid Jisasak, “Awuk! Nyan ababa jaav bwutaay wapakuw, mina kwukib yanadiyan.” \v 29-30 Jisas ata waad, “Kal mwiya maaj watuwadiygwurik. Sikanadaad wunak wukijibiran tikuw, dikidiy wiy, nyamwus, mwaam, jikwaar, amaay, asaay, nyanugw, kupw, wapadidiy wunawa wuna viyakita majik, di samasam nuwukadiy wiy, nyamwus, mwaam, jikwaar, amaay, nyanugw, kupw ki kupwaam kwurkidadiy. A nyi nuwukadiy duw jawjaay kwurkinadiy dikik. Di atawa tikuw, aw ginyir nabiy nabiy yara kwakinaad. \v 31 “Kita samasam day yitaypik tinadiy ginyir mwiya yisadayaki-kinadiy. Aw kita samasam day yisadayaki-nadiy ginyir day yitaypik tikinadiy.” \s1 Taay jaab vitiy wakuw, Jisas wadidiy maa diki kiyakida nyak. \r (Mat 20:17-19; Luk 18:31-34) \p \v 32 Jiruwsalimaar warik tidaak, yabasaay yidiy, Jisas taay nuwukadiy diki kwukir. Kalivadidiy duw pitaan wardiy. Nuwukadiy duw taakw, day kwukib, day yagadiy. Jisas dikidiy tabatiy maan vitiy duw kwurkuw, gwutakaan yin walibab ril tamiyaam, wadidiy ababa jaav nuwukadiy duw ginyir dikik kwurkidana. \v 33 Di ata waad, “Wukigwura, nyan Jiruwsalimaar warkibana. Warkuw, adi duw nak duw taakw dayadi Mwaam sapakwa nyanugw \it pris\it* awa God diki \it lo\it* kalivanadiy duwak kwiykidadiwun. Day kiyadikik wakinadiy. Wakuw, day wun niki jaka tipa kidiy bapa duwak kwiy-kidanadiwun. \v 34 “Kwiydaak, day wunak wajibay-kidanadiwun. Wunaam likasip sataka-kidanadiwun. Wunaam ramiy tinadi miyaar viya-kidanadiwun. Viyaan napakuw, wunaam ata viyasipadaak, kiyakinadiwun. Ginyir nyi mugwul yidaak, wun rapikinadiwun.” \s1 Jamisawa Jon bir Jisasak bas sibirid bir ginyir yitaypika duw tikir. \r (Mat 20:20-28) \p \v 35 Jamisawa Jon, Sipatiy dikibir nyidiy, bir ata Jisasak yabir. Bir wabirid, “Kaliva-kwanadi duw, jaav nak an kwurminkik anak.” \v 36 Jisas birak ata wadibir, “Agwa jaav bir kwurtuwkik birak.” \v 37 Bir ata wabirid, “Ginyir min ababa duw taakw dayadi yitaypika duw tikimina, an nak mina mava tabaam nak mina akiy tabaam, atawa an daan ritik.” \v 38 Jisas birak ata wadibir, “Bir maa laakw wunak bas sibira javik. Wunak kupwaraap yakinadiy jaav kitampika jaav birabab kwurkinabirbir, likir? Wun kwurkituwa \it baptais\it* kitampik kwurkinabirbir?” Jisas wukidil ginyir duw jawjaay kwurkuw dikik, viyasipa-kidanaad. Alik atawa wadibir. \v 39 Bir ata wabirid, “An bwunak kwurkita.” Jisas birakik ata wadibir, “Wunak yakinadiy jaav, kitampik kwurkinabirbir. Wun kwurkituwa \it baptais\it* kitik, birabab kwurkinabirbir. \v 40 “Aw wunabir mava tabawa akiy tabaam rikinabir duw wun kwar maa. God diki yawiya. Ginyir di tasakwu-kidabir diki mawulaam rinabir duw.” \p \v 41 Dikidiy nuwukadiy tabatiy duw a jaav wukikuw, wariya kwudiy wadiy Jamisawa Jonak. \v 42 Alik Jisas dayak gaam sididiy yaan vagaluwdakik dikik. Day yakuw, di ata wadidiy, “Gwur wukigwura ababa nuwukadiy jaka tip dayadiy van tinadiy duw ap kwurnadiy, dayadiy duw takwak van tikuw. Aw dayadiy mawulaam van tikwanadiy. \v 43 “Gwur kitampik maa ti. Li duw nak gwuraam yitaypik tikir, di gwuradi yawiy duw tikwaad. \v 44 “Li gwuraam duw nak yitaypika duw tikir, aw di nuwukadiyik kipa yawiy duw tikwaad. \v 45 “Atawa duw taakw dayadi Mwaam maa yi nuwukadiy duw taakw yawiy kwurdakik dikik. Di nuwukadiy duw takwak sugwiyaan kwurik yaad. Di yaad samasama duw taakw dayadiy valik kiyak. Kiyakuw, di dayadiy vaal yapiy-kidadiy.” \s1 Jisas mil tipidi duw, dikidi si Batimayis, sipwutiydid. \r (Mat 20:29-34; Luk 18:35-43) \p \v 46 Day Jarikaw a tipaar yadiy. Day ata Jarikaw wapakuw, Jisas dikidiy kalivadidiy duwawa samasama duw taakw diwa yidiy. Timayis dikidi nyan, Batimayis, di mala yabim rad. Mil tipidi duw-ad. Atawa ritaay, sanak wasukwud. \v 47 Di ata wukidil, Jisas Nasarit tipa kid yanaad wakuw. Wukidik, “Jisas, Davit dikidi gwalugwa duwadimin, wunak awuk!” ata gaam sad. \v 48 Samasama duw dikik wariya kwudiy wakuw wadaad, “Min kaygan ada!” Aw di ata nimadib gaam sad, “Davit dikidi gwalugwa duw-adimin, wunak awuk!” \v 49 Jisas walibab tikuw, tawtaykuw, ata wadid, “Gwur wagwur walib yakwaad.” Day ata mil tipidi duwak wadaad, “Yaakiya, min arap! Di minak wataynaad.” \v 50 Jayib ni diki rabwudidi wapwiy wapakuw, rapikuw, Jisasak ata yaad. \v 51 Jisas ata wadid, “Minak agwa jaav kwurtuwakik?” Mil tipidi duw ata waad, “Sapakwa duw, wunabir mil sipwutiy-minakik.” \v 52 Jisas ata waad, “Min maay! Min wukijibiran timin, alik minabir mil abirka yara tinabir.” Ata jayib ni vidibir, dikibir mil. Vikuw, ata Jisasak kwukib yad yabir. \c 11 \s1 Jisas Jiruwsalimaar wulaad yitaypika duw kitik. \r (Mat 21:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19) \p \v 1 Day yikuw, Jiruwsalim walibab tidiy. Tikuw, kwasabir tip vitiy ribir, birakibir si Bitpasawa Bitaniy. Mala nibwukim ribir. Adi nibwuk si Aliv. \v 2 Jisas dikidiy kalivadibir duw vitiy wadibir, “Alaay tipaar maay! Yikuw, tipaar wulakuw, \it dagiy\it* alim sitakira-kibiraad. Yaav tuwtakada, tinaad. Badiy \it dagiy\it* ad. Dim duw maa ri nibway. Raliykuw, kilir kwurin akaray. \v 3 “Li duw taakw birak bas sikidiy, ‘Agwa javik kwurbiraad?’ wakuw, bir dayak aw, ‘Nyanadi yitaypika duw yawiy kwurdikik dim. Yawiy kwusilik, yabiyib sibinin wayakikidaad.’” \v 4 Bir yikuw, a \it dagiy\it* ata vibirid. Mala yabim taga wiyaam tuwtakadaak, tad. Ata vikuw, raliybirid. \v 5 Alim tidiy duw taakw birakik bas sidabir, “Wadi dagiy agwa jaav kwurik raliy-biraad?” \v 6 Bir Jisas diki maaj wabiridiy. Wabir, yaakiya wadiy. \v 7 Ata adi \it dagiy\it* kariyabirid. Jisasak kwiykuw, ata birakidiy wapwiy \it dagiy\it* bwunim takabiridiy. Takakuw, Jisas ata warin ridid \it dagiy\it* bwunim. \v 8 Duw taakw samasam dayadiy wapwiy yabim yapirtaka-dadiy. Nuwukadiy duw taakw gagawa ba miy samasam kwurkuw, yabim takadadiy. \v 9 Adiy taay Jisasak, adiy kwukir, abab rakarak tikuw, gaam sidiy, “A! God viyakit kwurkwanaad kidi God dikidi saam yanadi duwak! \v 10 “Kidi duw nyanak van tikidadiyan nyanadi warag Davit kitik! God yara kwurkwaad dikik! God di mwiya viyakit-ad!” \v 11 Jisas Jiruwsalimaar ata wulaad. Wulakuw, God dikidi wiyaar wulaad. Wiyaar wulakuw, adiy wiyaam tidiy jaav ata jawdidiy. Vitaay tidik, ata kaylapwul. Kaylapwulik, ata wakwun yad Bitaniy-aar dikidiy tabatiy maan vitiy duwawa. \s1 Jisas miyak wadid, “Min mwiy ri maa ginyir ab!” \r (Mat 21:18-19) \p \v 12 Sira pik Bitaniy-aam kwakuw, sibinin yadaak, Jisas kaam yasad. \v 13 Di miy, si \it vik\it* vidid. Gaag samasam rad. Kwasa sikaam tad. Di adi miy diki mwiy kikir. Yikuw, vidid gagadika rad. Mwiy ri nyi maa nibway. \v 14 Adi miyak ata wadid, “Duw ni ginyir minadiy mwiy kwurin ki maa.” Dikidiy kalivadidiy duw diki maaj wukidaal. \s1 Abab God dikid wiyaam yapiytakw yapiydiy duw Jisas watipididiy. \r (Mat 21:12-17; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22) \p \v 15 Day Jiruwsalimaar wuladaak, Jisas God dikidi wiyaar wulaad. Adiy abab yapiydiy duw takwak Jisas watipisakwu-didiy. Ababa saan warapiydiy duw dayadiy jaab abab kaybilaki-didiy. Midakim wapiy yapiydadiy duw dayadiy tikir wapayakidik, vakirdiy. \v 16 Jisas ata wadidiy, “Niki jaav niki jaav yataway God dikidi wiyaam.” \v 17 Jisas duw takwak ata kalivadidiy. Di wadidiy, “Gwur maa wak God diki maaj lapa nyigaam rina maaj, ‘Ababa tipa kidiy duw taakw valakwadiy wunadi wiyaar Godak maaj bwulak.’ Aw gwur gwura mwugiy-gwuril luwkuw kwurnadiy duw daya tamiya.” \v 18 Sapakwa nyanugw \it pris\it*, God diki \it lo\it* kalivadiy duwawa a jaav wukikuw, day Jisasaam viyak kwakibagwudiy. Ababa duw taakw paydiy diki majik. Alik adiy sapakwa nyanugw \it pris\it*, God diki \it lo\it* kalivadiy duwawa yagadiy Jisasak. \v 19 Nyi tipwudik, duw gaan wakwala pik, Jisas dikidiy kalivadidiy duwawa ata adi tip wapadaad. \s1 Godak mwiyir wukijibir tikinadi duw niki javik Godak bas sikida, a jaav kwurkida. \r (Mat 21:20-22) \p \v 20 Niki nyi ganib yabir yikuw, vidaal adi miy \it vik\it* bwu rik yad. Gaag, ba miy, maja miy miyawa bwutaay rik yad. \v 21 Pita wukikuw, Jisasak ata wadid, “Sapakwa duw, av! Adi watipi-minidi miy bwutaay rik yad.” \v 22 Jisas ata wadidiy, “Godak wukijibir ada. \v 23 “Mwiya maaj watuwadiygwurik. Li duw nak kidi nibwukik wakida, ‘Arap! Guwaam avakir!’ aw mawul vitiy ti maarkuw, wukijibiran tikida, ad vakir-kinaad guwaam. \v 24 “Alik watuwadiygwur, Godak wakigwura nyi agwa jaav bas sikigwura, dikik mwiyir wukijibir tikigwura, adiy jaav kwiykidadiygwur. Aw adiy jaav bwutaay gwuradiy-adiy. \v 25 “Gwur Godak maaj bwulak tikuw, aal kupwarapa mawul tikigwura nikidi duwak, taay a jaav awap. Ata gwuradi adawur tipaam kwanadi Asaay gwuradiy mawulaam rinadiy vaal di yibwiy-kidadiy. \v 26 “[Li gwur nuwukadiy duw taakw dayadiy gwuraam yidadiy vaal yibwiy maarkigwura, ata God gwuradiy vaal yibwiy maa.]” \s1 Day Jisasak bas sidiy, “Minak si ap kwiydidimin?” \r (Mat 21:23-27; Luk 20:1-8) \p \v 27 Day ata sibinin yadiy Jiruwsalimaar. Jisas, God dikidi wiy yala wiyaam tiytiyaan tidik, sapakwa nyanugw \it pris\it* awa God diki \it lo\it* kalivadiy duw sapakwa nyanugw dikik yadiy. \v 28 Day dikik bas sidiy, “Agwa apa tikuw, kidiy jaav kwur-minadiy? Minak ap kwiyid, sikanadaad?” \v 29 Jisas dayak ata wadidiy, “Wun jaav naka bas sikir gwurak. Aw wunak wakigwura, wunak ap kwiydi duwad wakituwaad gwurak. \v 30 “Sikanadaad Jonaam wayakid \it baptais\it* kwiydikik? Godad? Ay duwadiy? Wunak aw!” \v 31-32 Day awarwa awarwa maaj bwulabagwudiy. Day daya ata wadiy, “Nyan atata atata wakinadiyan? Aw li nyan, ‘God-ad,’ waan wakibana, di nyanak, ‘Agwa javik gwur diki majib wak maargwuril?’ wakinaad. Aw li nyan, ‘Duw-adiy,’ wakibana,...” Day duw takwak yagadiy. Agwak, abab wukidiy Jon God diki maaj wasapwiydi duw-ad. \v 33 Alik day Jisasak ata wadaad, “Nyan maa wak.” Jisas dayak ata wadidiy, “Wunabab gwurak wu maa, agwa apak kidiy jaav kwurtuwadiy.” \c 12 \p \v 1 Jisas dayak waya maaj kitika maaj ata wadidiy. Di dayak wadidiy, “Duw nak, bajagay si \it girap\it* dikidi mayim sididiy. Sikuw, kabaka yarip kaypwusidid. Di kaw ata vadid. Ginyir \it girap\it* dayadiy mwiy alim manir vasi-kidanadiy. Kwasa wiy ata kwurdil apiy yaripaam van tidiy duwak. Yawiy kwurdiy duw daya tabaam ata takadid adi maay. Takakuw, sikaam ril tipaar ata yad. \v 2 “\it Girap\it* lawdaal nyi, yawiy duw nak wayakidid dayak diki am kwurdikik. \v 3 “Aw day dim kaykitikuw, viyaan napakuw, wayakidaak, ata yad tabadika. \v 4 “Adi maay asaay nuwukadi yawiy duw ata wayakidid. Aw day diki abwaam viyakuw, jawjaay kwurdiy dikik. \v 5 “Nuwukadi yawiy duw wayakidik, day viyasipadaad. Nuwukadiy wayakikuw, nuwuk viyadadiy, nuwuk viyasipadadiy. \v 6 “Ginyir nikidi duw maa ti. Dikidi mawul yididi nyan-ad, didika. Di ata wayakidid dikid mayim yawiy kwurdiy duwak. Diki mawulaam waad, ‘Day wukikinadiy wunadi nyinik.’ \v 7 “Aw adiy yawiy duw day daya wadiy, ‘Kidi duw maay asaay dikidi nyan-ad. Dim viyasipanaak. Dim viyasipakuw, kidi maay nyanadi maay tikinaad.’ \v 8 “Alik dim kaykitikuw, viyasipakuw, diki amwiy kawaar yakisakwudaal.” \v 9 Jisas ata bas sad, “Agwa jaav adi maay asaay kwurkinaad? Di yakuw, adiy duwaam viyasipakuw, adi maay nuwukadiy yawiy duwak ata kwiykidaad. \v 10-11 “Ki God diki lapa nyigaam rina maaj vigwura, ay maa? \q1 ‘Adi kabaak, tayir wiy kwurdiy duw maa wadiy dikik, \q2 Kita nimadi kabaak abwa tibawa rinaad. \q1 Yitaypika Duw a jaav kwurdil, nyan vikuw, ata paynadiyan.’” \m \v 12 Juw dayadiy sapakwa nyanugw lakwudaal Jisas dayadiy yawiyik a waya maaj kitika majir wadidiy. Alik day dim kalakwuk. Aw day vagaluwdiy duw takwak yagadiy. Alik Jisasaam wapakuw, ata yidiy. \s1 Day Jisasak bas sidaad day \it takis\it* saan Siysak kwiykwiyik, ay maa. \r (Mat 22:15-22; Luk 20:20-26) \p \v 13 Nuwukadiy Parasiyawa nuwukadiy Yirat bapa duw wayakidadiy Jisasak diki majik vasibariyik. \v 14 Day yakuw, dikik ata wadaad, “Kalivanadi duw, nyan lakwu-nadiyan min viyakita duw-adimin. Ababa duw taakw rivriv tinadiy minak. Yitaypika duwak niki maaj maa, maaj nak. Min God diki maaj mwiyir kaliva-kwanadimin. Nyan \it takis\it* Rom dayadi yitaypika duw Sisak kwiynaak? Ay maa? Nyana \it lo\it* atata wana a javik?” \v 15 Jisas lakwudil day tikal vitiy tidiy. Alik di dayak ata wadidiy, “Agwa javik gwur gwiyip kwur-gwuradiwun? Saan wunak akwutay wun vikir.” \v 16 Day nak dikik kariyakuw, di dayak bas sididiy, “Kidi kayik mwutamawa si av. Sikadadaad?” Day ata wadaad, “Siysa dikibir-abir.” \v 17 Jisas ata wadidiy, “Yaakiya, Siysa dikidiy jaav dikik akwiy. Aw God dikidiy jaav dikik akwiy.” Day a maaj wukikuw, ata pitaan wardiy. \s1 Nikidi bapa duw Jisasak bas sidaad kiyadiy duwak. \r (Mat 22:23-33; Luk 20:27-40) \p \v 18 Niki bapa duw, si Satuwsiy, day dayadiy mawulaam wadiy duw kiyakuw, ginyir rap maa. Nuwukadiy Jisasak ata yadiy. \v 19 Day dikik wadaad, “Kalivanadi duw, Mawsis ki maaj sukwudil nyanak, ‘Duw kiyakuw, aw nyan maa, diki taakw kip kwaal, adi duw dikidi mwaam diki taakw kiraan tikida. Li ata nyanugw sapwiy-kiladiy likidi taay duwak.’ \v 20 “Tayir abitiy nyamwus mwaam tidiy. Dayadi mwaam taakw kirakuw, ata kiyaad aw di nyan maa ti. \v 21 “Ginyir duw a taakw kirakuw, ata kiyaad. Dibab nyan maa ti. Aliba nyamwus a taakw kirakuw, ata kiyaad. \v 22 “Atawa adiy duw abitiy kiradaal. Aw day abab nyan ti maarkuw kiyadiy. Aw daya kwukib a taakw ab kiyaal. \v 23 “Ginyir God abab kiyanadiy duw taakw kirapitaka-kida nyaam, a taakw sikadi duw taakwa? Tayir duw abitiy kiradaal.” \p \v 24 Jisas dayak ata wadidiy, “Gwura maaj viyakit maa. God diki lapa nyigaam rina maaj gwur maa laakw. God diki ap ab gwur maa laakw. \v 25 “Ginyir God kiyanadiy duw taakw kirapitakadik, day adawur tipaam kwakinadiy God diki maaj kardadiy duw kitik. Alim duw taakw kirakir maa. \v 26 “Ki kiyanadiy duw rapa majik gwur Mawsis lapa nyigaam sukwudil maaj kwasadi miyaam yadi yiyak vigwura? Ay maa vi? A nyaam God Mawsisak wadid, ‘Wun Aparam Aysakawa Jakap dayadi God-adiwun tikwanadiwun.’ \v 27 “Aw di God atawa waad kiyadiy duwak. Di waad day bwu kwanadiy. Alik God di kwakwanadiy duw taakw dayadi God-ad. Gwura maaj alik maa mwiyir ti.” \s1 God diki taay \it lo\it* aka. \r (Mat 22:34-40; Luk 10:25-28) \p \v 28 God diki \it lo\it* kalivadi duw nak yakuw, di wukidil day maaj warjuwdiy. Aw di wukidil Jisas dayak viyakita maaj wadidiy. Di Jisasak ata bas sidid, “Agwa \it lo\it*-al ababa \it lo\it*-aam kakilna?” \v 29-30 Jisas dikik ata waad, “Ki \it lo\it* taay \it lo\it*-a, \q1 ‘Gwur Yisrayil tipa kidiy duw taakw awuk! God nyanadi Yitaypika Duw, di nak-ad. Aywa maa. Gwuradiy maan taab, ap bwan, mawul miyawa Yitaypika Duw gwuradi Godak yikwadiy.’ \m \v 31 “Ki \it lo\it* ginyir \it lo\it*-a, \q1 ‘Gwur gwurak wuki-kwanadiygwur, atawa walibab tinadiy duwak ab awuk.’ \m Nuwukadiy \it lo\it* kibir \it lo\it*-aam kakil kakil maa rav.” \v 32 God diki \it lo\it* kalivadi duw Jisasak ata waad, “Aal viyakita. Kalivanadi duw, mwiya maaj waminaala. God di nak-ad, nikidi \it god\it* maa ti. \v 33 “Duw dayadiy maan taab, ap bwan, mawul miyawa Godak yikwadiy. Duw day dayak wukikwanadiy atawa walibab tinadiy duwak ab wukikwadiy. Kibir jaav abab Godak yaam takakwanadiy javim, viyasipa-kwanadiy Godak javim kakilnabir.” \v 34 Jisas wukidil diki maaj viyakita maaja. Alik wadid, “Min God dikid gwalugw walibab wulaan tinadimin.” Ababa duw taakw a maaj wukikuw, yagadiy. Alik nuwukadiy javik maa bas si, yagakuw. \s1 Jisas dayak bas sididiy God dikidi Tasakwudidi Duwak. \r (Mat 22:41-46; Luk 20:41-44) \p \v 35 Jisas God dikidi wiyaam kalivadik, di duw takwak bas sididiy, “Atata atata God diki \it lo\it* kalivanadiy duw wakwanadiy God dikidi Tasakwudidi Duw, Davit dikidi gwalugwa duwadika tikinaad? \v 36 “God dikidi Mawul mwugiydik, Davit ki maaj wadil: \q1 God wunadi Yitaypika Duwak wadid, \q2 ‘Kilim wuna mava tabaam daan ada. \q2 Rikuw, wun kwurkuw, minadiy mama duw apiy baw manim tiytiyaan tikinadimin.’” \m \v 37 “Davit sikiydid, ‘Wunadi Yitaypika Duw.’ Alik atata Davit gwalugwa duwadika tinaad?” \p Alim vagaluwdiy duw taakw samasamadiy rakarak tidiy diki majik. \s1 Jisas maa waad God diki \it lo\it* kalivadiy duwak. \r (Mat 23:1-36; Luk 20:45-47) \p \v 38 Di dayak kalivadik, di wadidiy, “Gwur yarakara van ada God diki \it lo\it* kalivanadiy duwak. Day nimadiy wapwiy luwkuwkuw, tiytiyaan tikir. Duw taakw vagaruwdadi tamiyaam day wukik abab wayapiy sidadiy dayak. \v 39 “Day sapakwa nyanugw tikir kwurkwadadiy gaba maja wiyaam. Kikipaat bayaki nyi taay wakwun rikwanadiy. \v 40 “Day simiy gaba maaj apaapap sikwanadiy Godak. Aw adiy tawtakwak kidiy duw gwiyip kwurkuw, dayadiy niki jaav niki jaav luwkuw kwurkwadanadiy. Alik ginyir God diki \it kotim\it* tidaak, God dayak jawjaay kwurkuw, daya kagil kakilkina.” \s1 Tawtakw kwaal taakw li \it ofa\it* Godak kwiyil. \r (Luk 21:1-4) \p \v 41 Jisas saan Godak kwiydadi tamiy walibab ridik, di duw taakw saan takadadiy vididiy. Saan samasam tidiy duw taakw saan samasam takadadiy. \v 42 Taakw ni, likidi duw bwu kiyaad, likim saan aywa maa. Li yakuw, vitiy kwasabir saan, \it toea\it* nak kitik, takalibir. \v 43-44 Jisas dikidiy kalivadidiy duwak gaam sididiy yadakikik dikik. Yakuw, di dayak wadidiy, “Mwiya maaj watuwadiygwur. Ki taakw takalibir saan, ababa nuwukadiy duw taakw dayadiy takadanadiy sanaam kakilnabir. Dayaam saan samasam rinadiy. Aw day dayadiy kip rinadiy saan takanadiy. Aw ki taakw, likim saan aywa maa. Aw likidiy ababa jaav takalidiy. Likibir kikipaat yapiy saan takalibir.” \c 13 \s1 Jisas kalivadidi duwak wadid ginyir duw God dikidi wiy takwu-kidaad. \r (Mat 24:1-2; Luk 21:5-6) \p \v 1 Jisas God dikid wiy wapakuw, dikidi kalivadidi duw Jisasak wadid, “Kaliva-kwanadi duw, av! Kidiy nimadiy kabaak viyakit-adiy. Kidiy wiy ab viyakit-adiy.” \v 2 Jisas ata wadid, “Kidiy nimadiy wiy viminadiy? Day kidiy wiy piradaak, adiy giliyim tinadiy kabaak yakisadakuw, kapakap kapakap tikidiy.” \s1 Jisas kupwarapa kwakidanadiy nyak wadidiy. \r (Mat 24:3-14; Luk 21:7-19) \p \v 3 Jisas Aliv wadadi nibwukim rad. Rikuw, God dikid wiyak vad. Atawa di diki daan ridik, Pita, Jamis, Jon, Adiruw, duw aliy, dim kap yin maak takadiy. \v 4 Day bas sidaad, “Nyanak aw akasikir kidi jaav wakwu-kinaad? Nyanak aw agwa jaav taay wakwudik, nyan vikuw, lakwu-kibana kidi jaav ata wakwu-kinaad?” \v 5 Jisas dayak wasapwiydidiy, “Gwur yarakara ada, nuwukadiy duw gwurak yaan gwiyip kwurik-nadiy. \v 6 “Samasama duw yakuw, wunadi si kwurkuw, ‘Wun God dikidi Tasakwudidi Duw-adiwun’ wakuw, duw takwak samasam gwiyip kwurkidanadiy. \v 7 “Wariy walibab tidaak, dayadiy pipiliy wukikuw, yagaan kwurway. Sikaam tinadiy wariya maaj wukikuw, yagaan kwurway. Adiy jaav yaan maak takakinadiy. Aw ababa jaav kwusikila nyi wayway nibway. \v 8 “Nikidi jaka tip yikuw, nikidi jaka tipawa wariya-kinadiy. Nikidi \it gavman\it* yikuw, nikidi \it gavman\it* awa wariya-kinadiy. Niki tip niki tipaam nanaaw yakinadiy. Kaam yasa-kiladiy nyi yakinadiy. Kidiy jaav taakw liki taay yip kitik tikinadiy. \p \v 9 “Gwur gwura yara awuk. Duw gwuraam kalakwukuw, \it kotiy\it* ik karay-kidadiygwur. Gaba maja wiyaam viyakidadiygwur. Wunak gwur van tinadiy duw yitaypika duwawa daya yaligim tikuw, dayak wuna viyakita maaj wasapwiy-kigwura. \v 10 “Taay, duw wuna viyakita maaj ababa duw takwak wasapwiy-kwadiy. \v 11 “Day gwuraam kalakwukuw, \it kotiy\it* ik karaykuw, gwur yaga-gwuraba agwa jaav wakigwura. A nyaam God gwurak kwiykida maaj aw. Gwur gwura maa, God dikidi Mawul a maaj wasapwiy-kinaad. \v 12 “Duw dayadiy nyamwus mwaam kwiy-kidanadiy mwiya mwiyab viyadakik. Asaay dayadiy nyanugw atampik. Nyanugw amaay asayik mawul kupwaraap tilik, kwiy-kidanadiy mwiya mwiyab viyadakik. \v 13 “Gwur wunadiy-adiygwur, alik abab dayadiy mawul kupwaraap tikinadiy gwurak. Sikanadaad bwan kway maarkinaad Godak, yin diki kiyakida nyaam God adi duw kwurkidaad.” \s1 Tip kupwaraap rikinadi jaav. \r (Mat 24:15-28; Luk 21:20-24) \p \v 14 “Ginyir tip kupwaraap rikinadi jaav vikigwuraad. Adi jaav watipida tamiyaam tikinaad.” Ki maaj vikuw, duw taakw ki jaav lakwu-kwadiy. “A nyaam Juwtiya tamiyaam kwakinadiy duw taakw nibwukir tabwu-kwadiy. \v 15 “Duw alawur maka kwar wiyaam kwakuw, dadiba niki jaav niki jaav wulaan kwurik. \v 16 “Mayim kwakinadi duw di wiyaar wuladiba dikid wapwiy kwurik. \v 17 “Yalawa tikinadiy taakw, nyanugwak mwuny kwiykinadiy takwawa kupwiyayugw, dayak wukinadiwun a nyaam. \v 18 “Gwur Godak bas as ki jaav yakik-na kwayugw ababa tamiy maripa-kidadiy nyaam. \v 19 “A nyi mwiya kupwarapa nyi tikina. God yitakadil nyi ki kupw yaan aw kita atampik kupwarapa nyi maa ti. Ginyir ginyir atampik ti maa. \v 20 “Adiy nyi God bwutaay walib varubwu-didiy. Aw di atawa kwar maardik, duw nak kwakwu maa. Di dikidiy tasakwudidiy duw takwak wukididiy. Alik di walib varubwu-didiy adiy nyi.” \s1 Nuwukadiy duw suwaal kwurkinadiy, “Wun God dikidi Tasakwudidi Duw-adiwun,” wakuw. \p \v 21 “Li duw nak gwurak wakinaad, ‘Av! God dikidi Tasadwudidi Duw kilim kwanaad,’ aw duw nak gwurak wakinaad, ‘Av! Alim kwanaad,’ gwur wukiway. \v 22 “Adiy ‘Wun God dikidi Tasakwudidi Duw-adiwun,’ adiy ‘Wun God diki maaj wasapwiydi duw-adiwun’ wakinadiy duw, suwaal kwurik God dikidiy tasakwudidiy duw takwak. Day God dikidiy mawulaam rinadiy yawiy kitika yawiy kwurkinadiy a javik. \v 23 “Alik tikuw, gwur yarakara ada! Wun bwu watuwadiygwur taay ababa javik.” \s1 Ginyir Jisas sibinin yakinaad kidi kupwaar. \r (Mat 24:29-31; Luk 21:25-28) \p \v 24-25 “Ginyir adiy nyaam adiy mwiya kupwarapa nyi kwusidaak, nyi si maa, bap si maa. Tugwiy, kwungar tubwaam tikuw, vakirkidiy. Ababa tubwaam tinadiy jaav yin yaan tikidiy. \v 26 “Duw taakw dayadi Mwaam day ata vikidanaad. Di tubwaar yakinaad mwiya nimadi apawa. Wav samasam yikinaad. \v 27 “Di dikidiy maaj kardadiy duw wayaki-kidadiy ababa tipaar miyawa tamiyaam dikidiy tasakwudidiy duw taakw vagaruwdakik.” \s1 Miy si \it vik\it* jaav naka simaka-kidadiygwur. \r (Mat 24:32-35; Luk 21:29-33) \p \v 28 “Miy si \it vik\it* di simaka-kidadiygwur ki javik. Ba miy kwany ridaak, lakwu-kinadiygwur waal jakida nyi aka walibab tina. \v 29 “Kitampik gwur kidiy jaav vikuw, lakwu-kigwura duw taakw dayadi Mwaam yaan walibab tikinaad. \v 30 “Mwiya maaj watuwadiygwurik. Ki nyaam kwanadiy duw taakw kwas maa nibway, kidiy jaav wakwukuw, taay vikidanadiy. \v 31 “Adawur tipawa ki kupw kwusikinabir. Aw wuna maaj kwas maa.” \s1 Miyawa duw day maa laakw akasikir Jisas sibinin yakinaad. \r (Mat 24:36-44) \p \v 32 “Miyawa duw day maa laakw akasikir yakina, ki nyi. Adawur tipaam kwanadiy maaj kardadiy duw, day maa wak. God dikidi Nyan ab, di maa wak. Wunadi Asaydika lakwu-naad a javik. \v 33 “Gwur yarakara ada. Gwur maa laakw akasikir a nyi yakina. \v 34 “Kitampik duw nak diki wiy wapakuw, niki tipaar vikir. Taay di dikidiy yawiy kwurdiy duw tasakwudidiy day van kwadakikik dikidiy javik. Day dayadiy yawiy kwurkwadiy. Di dikidi van tidi duwak ata waad, ‘Min yarakara ada.’ \v 35 “Gwur maa laakw ki wiyak kidi asaay diki sibinin yakida nyi. Giraab, ay? Nyidi gaan, ay? Tapwuk bas wadik, ay? Ganbab yakinaad? Gwur alik yarakara ada. \v 36 “Di yakuw, vikidadiygwur. Si kwa-gwurba. \v 37 “Ki watuwa maaj gwurak wun ababa duw takwak watuwadiyik: Yarakara ada!” \c 14 \s1 Day Jisasaam kalakwukuw, viyasipak kiyadikik. \r (Mat 26:1-5; Luk 22:1-2; Jon 11:45-53) \p \v 1 Nyi vitiy kip ribir ababa Juw Duw Takwaam God Nyigildidiy Nyawa Yis Maa Ti \it Bret\it* bayaki kikipaat kikinadiy. Ababa sapakwa nyanugw \it pris\it* awa God diki \it lo\it* kalivadiy duw day kwakidiy atatawa Jisasaam kalakwukuw, viyasipak. \v 2 Day wadiy, “Bayaki nyaam nyan atawa kwar maa, ababa duw taakw pitaan warik-nadiy.” \s1 Taakw nak waliy guw kwurkuw, Jisas diki abwaam kaykwatakalid. \r (Mat 26:6-13; Jon 12:1-8) \p \v 3 Jisas \it lepa\it* duw Sayman diki wiyaam kwaad Bitaniy tipaam. Kikipaat kidik, taakw nak tukwur vaak yataan wulaal yala wiyaar. Adi tukwur vaak, yala vakaam waliy guw, si \it nat\it*, tal. Saan samasam yapiy-kwanadiy. Li viyawutakuw, adi viyakita yaam yayna waliy guw Jisas diki abwaam kaykwatakalid. \v 4-5 Nuwuk a jaav vikuw, mawul wardiy. Nikim nikim bwuladiy, “Agwa javik tikuw, ki waliy guw kip yakila? Yapiyik ti wiy yapiy-kwadiy. Jilig duwamiy nak sap tabatiy yapiy-kwadanaad. Adiy saan kwiykwa saal yinadiy duwak.” A takwak wariya kwudiy wadaal. \v 6 Jisas ata waad, “Li kip rikwa. Agwa javik tikuw, sapis jikigwura likik? Kal viyakita jaava wunak kwurla. \v 7 “Saal yinadiy duw nyanyi gwurawa kwakwanadiy. Aw gwur sukwasukw kwurkwagwura mawul warkigwura nyaam. Wun gwurawa nyanyi kwu maa. \v 8 “Li rivina yawiya wunak kwurla. Li waliy guw taay wunaam kaykwatakakuw, aw ginyir kawaam taka-kidanadiwun, a javik. \v 9 “Mwiya maaj watuwadiygwurik. Ginyir viyakita maaj kwiydaak ababa tipaam, day ki kwurla javik wakinadiy. Duw taakw wukimar maa likik.” \s1 Juwtas maaj lakatiyid Jisasaam kwiyik sapakwa nyanugwa \it pris\it* ak. \r (Mat 26:14-16; Luk 22:3-6) \p \v 10 Juwtas Yiskariyat, Jisas dikidiy tabatiy maan vitiya duw nak-ad. Di sapakwa nyanugw \it pris\it* ak yad Jisas dayak kwiyik. \v 11 Day rakarak tidiy diki maaj wukikuw. Day maaj lakatiydiy dikik saan kwiyik. Juwtas Jisas dayak kwiy nyak ata kavin kwaad. \s1 Jisas God Nyigildidiy Nyi bayaki kikipaat kad dikidiy kalivadidiy duwawa. \r (Mat 26:17-25; Luk 22:7-14,21-23; Jon 13:21-30) \p \v 12 Taay nyaam, Yis Maa Ti \it Bret\it* bayaki nyaam, day \it sipsip\it* nyanugw viyasipadadiy God Nyigildidiy Nyi bayaki kikipatik. A nyi Jisas dikidiy kalivadidiy duw dikik bas sidaad, “Akim nyan yikuw, mina bayaki kikipaat kwulapwu-kinadiyan kiminkikik?” \v 13 Jisas duw vitiy tasakwukuw, ata wadibir ki maaj, “Bir tipaar awul. Duw nak tukwur vakaam guw yatanaad sitakira-kibiraad. \v 14 “Bir adi duw kwukib maay. Yin av agwa wiya wulakida. A wiy asaay duwak bas as, ‘Kalivanadi duw wanaad, “Wiy akim kwana, a wiyaam wun wunadiy kalivatuwadiy duwawa God Nyigildidiy Nyi bayaki kikipaat kikibana?” ’ \v 15 “Di alawurir kwana wiy simaka-kidabirbir. Wiy bwutaay kwulapwudik, tina. Alim bir niki jaav niki jaav kwulapwun ada nyanak.” \v 16 Kalivadibir duw dim wapakuw, tipaar wulakuw, Jisas tayir wadidiy jaav ata vibiridiy. Bir God Nyigildidiy Nyi bayaki kikipaat ata kwulapwu-biridiy. \p \v 17 Giraab kwusilik, Jisas dikidiy tabatiy maan vitiy duwawa yaad. \v 18 Kipaat ran kidaal, Jisas ata waad, “Mwiya maaj watuwadiygwurik. Gwura duw nak ginyir wunadiy mama nibak kwiykidadiwun. Di wunawa kipaat kinaad.” \v 19 Day pitaan warkuw, nakanak Jisasak bas sidaad, “Wunak wanadimin?” wataay wadaad. \v 20 Jisas ata wadidiy, “Di wunawa \it bret\it* marir kwusadada. \v 21 “Wun, gwuradi Mwaam, kiyakinadiwun tayir God diki lapa nyig walil pik. Aw gwuradi Mwaam mama nibak kwiykinadi duw kupwarapa jaav dikim warkidanaad. Li tayir amaay kidi duw sapwiy maarlik, aal viyakita dikik.” \s1 Jisas \it Komunion\it* dikidiy kalivadidiy duwak kwiydidiy. \r (Mat 26:26-30; Luk 22:15-20; 1Kor 11:23-25) \p \v 22 Day kikipaat kidaak, Jisas \it bret\it* kwurkuw, Godak wayapiy sidid. Jisas a \it bret\it* kaysukwa sukwakuw, dikidiy kalivadidiy duwak kwiydidiy. Di wadidiy, “Akwur. Kal wuna amwiya.” \v 23 Adakap kwurkuw, Godak wayapiy sidid. A adakap dayak kwiydik, day a \it wain\it* nakanak kidaal. \v 24 Di ata wadidiy, “Kad wunadi nyikiy-ad. Kidi nyikiy ababa duw takwak simaka-dadiy God diki aban mwiya maaja. Samasama duw takwa danik wunadi nyikiy wakwu-kinaad. \v 25 “Mwiya maaj watuwadiygwurik. Nuwuk \it wain\it* ki maarkituwa. Aw ginyir God diki van tida tamiyaam ata kwula \it wain\it* kikinadiwun.” \v 26 \it Song\it* nak tikuw, wiy wapakuw, Aliv abwaar wardiy. \s1 Jisas Pita-ak wadid, “Min maa wakimina wunak.” \r (Mat 26:31-35; Luk 22:31-34; Jon 13:36-38) \p \v 27 Jisas dayak ata waad, “Gwur abab wunaam wapakuw, tabwu-kinadiygwur. God diki lapa nyig ata wana, ‘God \it sipsip\it* van tinadiy duwaam viyadik, kiyakinaad. Kiyadik, \it sipsip\it* kapakap kapakap tabwu-kinadiy.’ \v 28 “God wunaam kirapitakadik, wun tayib yikinadiwun Galiliy-aar gwurak.” \v 29 Pita wadid, “Li nuwukadiy tabwun wapa-kidadimin ab, wun minaam wap maa.” \v 30 Jisas dikik ata waad, “Mwiya maaj watuwadiminik. Ki gaan tapwuk jaab vitiy wadik, tayir wakimina jaab mugwul, ‘Wun Jisasaam maa laakw.’” \v 31 Pita Jisasak maaj nimadib wadid, “Li wun minawa kiyatuw ab, aw wun wu maa, ‘Wun Jisasaam maa laakw.’” Day abab atawa wadiy. \s1 Jisas Godawa maaj bwulaad Gitsimaniy tipaam. \r (Mat 26:36-46; Luk 22:39-46) \p \v 32 Day yadadi tip, si Gitsimaniy, alir yadaak, Jisas dikidiy kalivadidiy duwak ata wadidiy, “Kilim kavin ada. Wun Godawa maaj bwulak yikidiwun.” \v 33 Jisas Pita, Jamis, Jon ata kwurin karaydidiy. Di ata pitaan warkuw, samasam wukid di dikik. \v 34 Di dayak ata waad, “Wun wunak samasam wukinadiwun. Wukikuw, alik kiyak tinadiwun. Gwur kilim van ada.” \v 35 Di kwasa yikuw, kupwaam vakirid. Vakirkuw, Godak bas sidid, “Adiy jaav warkidana nyi wunaam gwutaka-kimina way?” \v 36 Di wadid, “Asaay, wunadi Asaay, ababa jaav bwunak kwur-kwaminadiy. Aw kidiy wunak yakinadiy kupwarapa javadiy kwurin ayak. Aw wuna mawul maa, mina mawul.” \p \v 37 Jisas yakuw, vididiy dikidiy kalivadidiy duw mugwul si kwadiy. Pitak wadid, “Sayman, si kwanadimin? Min ri maarin kwasa mwiya pik van titak? \v 38 “Gwur van tan Godak maaj aw, gwuraam vaal kakilik-na. Gwuradiy mawul yaakiya viyakita jaav kwurik. Aw gwuradiy amwiy ap maa ti.” \p \v 39 Alib kwasa yikuw, Godak maaj wadid tayir wadil pik. \v 40 Dikidiy kalivadidiy duwak sibinin yakuw, vididiy si kwadaak. Dayadiy mil dibirin dibirin dadiy. Day wap saykuw, maa rav Jisasak wawak. \p \v 41 Jaab mugwul dayak yaad. Yakuw, wadidiy, “Gwur si kwanadiygwur nibway? Yaakiya, nyi akaanaka. Awuk! Duw nak yaan gwuradi Mwaam kwiykidaad vaal yinadiy duw daya tabaam. \v 42 Gwur arap. Yinaak. Adi duw walibab tinaad.” \s1 Juwtas Jisasaam dikidiy mama nib tabaam takadid. \r (Mat 26:47-56; Luk 22:47-53; Jon 18:3-12) \p \v 43 Wadik, Juwtas, Jisas dikidiy tabatiy maan vitiya duw nakad dayak yaad. Juwtas wukin duw samasam yadiy. Wariya jaav kwurin kariya-dadiy. Sapakwa nyanugw \it pris\it*, God diki \it lo\it* kalivadiy duw, sapakwa nyanugw, day wayakidaak, yadiy. \v 44 Jisasaam dayak kwiydi duw tayir wadidiy, “Mwutaam jipwu-kituwadi duw, adi duw gwur kwurik. Kalakwukuw, yarakara akaraay.” \p \v 45 Juwtas yadik, Jisasak yakuw, wadid, “Yitaypika Duw.” Wakuw mwutaam jipwud. \v 46 Adiy duw yakuw, dim kaykitikuw, kalakwudaad. \v 47 Walibab tidi duw bag kaylupwakuw, Mwiya Yitaypika \it Pris\it* dikidi yawiy duw diki waan viyalupwadil. \v 48 Jisas ata bas sididiy, “Wun jaal dayikwadi duw-adiwun, gwur bag kwurkuw wunaam kalakwuk, ay? \v 49 “Nyi samasam God dikidi wiyaam kwakwatuwa duw takwak kalivaan. Aw gwur wunaam maa kalaakw. Aw God diki lapa nyigaam rina maaj maykaar wakwukwa.” \v 50 Dikidiy kalivadidiy duw abab dim wapakuw, ata tabwudiy. \p \v 51 Badiy duw nak, wapwiy rabwukuw, Jisas diki kwukib yad. \v 52 Adiy duw kalakwuk kwurdaak dim, wapwiy wapaan duwadika tabwud. \s1 Day Jisasaam \it kaunsil\it* duw dayadiy milaam \it kotiy\it* daad. \r (Mat 26:57-68; Luk 22:54-55,63-71; Jon 18:13-14,19-24) \p \v 53 Day Jisasaam kwurin karaydaad Mwiya Yitaypika \it Pris\it* diki wiyaar. Sapakwa nyanugw \it pris\it*, sapakwa duwadiy, God diki \it lo\it* kalivadiy duwawa alim vagaluwdiy. \v 54 Jisasawa nuwukadiy duw day taay yidaak, Pita kwasa kwukir yikuw, Mwiya Yitaypika \it Pris\it* dikid wiya yaripaar ata wulaad. Wulakuw, van tidiy duwawa daan rad diki sip yiyaam takasawulak. \p \v 55 Sapakwa nyanugw \it pris\it* awa abab \it kaunsil\it* duw day wukik nuwukadiy duw suwaal maaj wadiy Jisasak. Wukikuw, day ata, “Di kiyakwaad,” wakir a majik. Aw atampika maaj sitakira-sitakir maa rav. \v 56 Duw samasam suwaal takadiy Jisasak. Dayadiy maaj nak maa. Kapakap tidiy. \v 57 Nuwukadiy duw rapikuw, ki suwaal maaj takadaal Jisasak. \v 58 “Ki wadil maaj wukibaal, ‘Kidi Godak duw kwurdiy wiy, aad pira-kituwaad. Pirakuw, nyi mugwul yidaak, duw akis kwurkwanadiy wiy nak kwurkituwaad.’” \v 59 Adiy duw ab dayadiy maaj kapakap tidiy. \p \v 60 Mwiya Yitaypika \it Pris\it* daya nyidim rapikuw, Jisasak bas sidid, “Kidiy duw minak sukwupirkuw wadaak, aw min maaj maa ti?” \v 61 Jisas kaygan tad. Maaj maa bwul. Alib Mwiya Yitaypika \it Pris\it* Jisasak bas sidid, “Min God dikidi Tasakwudidi Duw-adimin? God dikidi Nyan-adimin?” \v 62 Jisas wadid, “Wun-adiwun tikwanadiwun. Gwur abab duw taakw dayadi Mwaam vikigwuraad, di ap samasam tinadi God diki mava tabaam ridik. Gwur vikigwuraad, di adawur tubwaar yadik.” \v 63 A maaj wukikuw, Mwiya Yitaypika \it Pris\it* di dikidi wapwiy kaypirikiykuw, ata wadidiy, “Nyan niki maaj wukik maa. \v 64 “Gwur diki sapis jikidi maaj Godak bwu wukigwura. Gwur agwa jaav kwurik dikim?” Day abab maa wakuw dikik, alik, “Kiyakwaad,” wakuw wadiy. \p \v 65 Nuwukadiy duw ata Jisasaam likasip sataka-daad. Dikibir milaam wapwiy jikuw, taab kaygipikuw, viyadaad. Viyakuw, day dikik ata bas sidaad, “Sikanadaad minaam viyanaad?” Van tidiy duw Jisasaam kwurkuw, yala tabaar viyadaad. \s1 Pita waad, “Wun Jisasak maa wak.” \r (Mat 26:69-75; Luk 22:56-62; Jon 18:15-18,25-27) \p \v 66 Pita aladaam mala wiyaam kwadik, Mwiya Yitaypika \it Pris\it* diki yawiy kwurla taakw nak yaal. \v 67 Pita yiyaam sip takasawuladik, a taakw dim vikuw, li ata walid, “Minabab Jisas Nasarit tipa kidawa kwadimin.” \v 68 Di maa wakuw, ata waad, “Wun maa laakw. Wun maa wak nyin wanyina jaav.” Wakuw, di ata wakwud tipigwusir. Jayib ni tapwuk waad. \v 69 Yawiy taakw Pitaam alim vilik, alib walibab kwadiy duw takwak ata waal, “Kidi duw Jisas dikidiy duw nak-ad.” \v 70 Pita alib, “Maa,” waad. Kwasa rikuw, walibab kwadiy duw Pitaak ata wadaad, “Min Jisas dikidiy duw nak-adimin. Minabab Galiliy tamiya kidi duw-adimin.” \v 71 Pita ata waad, “Wuna maaj mwiyir ti maarlik, God wunaam viyakwaad. Wun gwur wadi duw maa wak.” \v 72 Atawa wadik, tapwuk jaab vitiy ata waad. Pita Jisas tayir wadil maaj wukidil, “Tapwuk jaab vitiy wadik, taay min jaab mugwul wakimina, ‘Wun Jisas maa wak.’” Wukikuw, Pita giraad. \c 15 \s1 Day Jisas kwurin karaydaad Paylat a tipa kidi van tidi duwak. \r (Mat 27:1-2,11-14; Luk 23:1-5; Jon 18:28-38) \p \v 1 Ganib tilik, sapakwa nyanugw \it pris\it*, sapakwa nyanugwawa, God diki \it lo\it* kalivadiy duwawa, \it kaunsil\it* duwawa ata vagaluwdiy. Day nikim nikim bwuladiy. Bwulakuw, day Jisasaam yaav jikuw, kwurin karaykuw, Paylatak kwiydaad. \v 2 Paylat Jisasak bas sidid, “Min Juw dayad Yitaypika Duw-adimin?” Jisas ata wadid, “Min atawa wamina.” \v 3 Sapakwa nyanugw \it pris\it* samasama maaj sukwupirkuw, wadaad dikik. \v 4 Alik Paylat alib Jisasak bas sidid, “Min awuk! Day samasama maaj sukwupirkuw, minak wanadiy. Min maaj maa?” \v 5 Jisas niki maaj maa wu. Alik Paylat diki mawul nikim nikim tal. \s1 Paylat yaakiya waad day Jisas maap tidi miyaam katadakik. \r (Mat 27:15-26; Luk 23:13-25; Jon 18:39—19:16) \p \v 6 Ababa God Wapadidiy Nyi bayaki nyaam Paylat \it kalabus\it* im kwadi duw nak wapadid. Sikadadaad vagaluwdiy duw taakw bas sididiy dikik, di ata wapadid dayak. \v 7 A nyi duw nak, dikidi si Barapas, \it kalabus\it* im kwaad nuwukadiy \it gavman\it* aam viyadiy duwawa. Viyadaak kiyadiy. \v 8 Duw taakw vagaruwdaak, Paylat tayir pik kwurda jaav dayak kwurdakik. \v 9-10 Paylat wukidil sapakwa nyanugw \it pris\it* dayadiy mawul kuwkuw nadaak Jisasak, day Jisas kwiydaad dikik. Alik di duw takwak bas sididiy, “Gwur Juw dayadi Yitaypika Duw wapatuwkik?” \v 11 Adiy sapakwa nyanugw \it pris\it* vagaruwdiy duw takwak nimadib wadiy day Paylatak bas sidakikik Barapasaam wapadikik dayak. \v 12 Paylat alib vagaruwdiy duw takwak bas sididiy, “Agwa jaav kwurkinadiwun adi sikiygwura Juw dayad Yitaypika Duwak?” \v 13 Day dikik gaam sidiy nimadib, “Maap takadadi miyaam dim akat!” \v 14 Paylat dayak ata bas sad, “Agwa kupwarapa jaav kwurdil?” Day mwiya nimadib gaam sidiy, “Maap takadadi miyaam dim akat!” \v 15 Paylat vagaluwdiy duw taakw daya mawulab tikuw, di Barapasaam wapadid dayak. Di Jisas vay sawdiy duwak kwiydid ramiy tidi miyaar taay viyakuw, ginyir maap tidi miyaam katadakik. \s1 Adiy vay sawdiy duw day wasapwudiy Jisasak. \r (Mat 27:27-31; Jon 19:2-3) \p \v 16 Day Jisas taay maaj lakwudi \it gavman\it* duw dikid wiya yaripaar kwurin kawuladaad. Wulakuw, gaam sidiy nuwukadiy vay sawdiy duwak day yadakikik dayak. \v 17 Day alatab kwurik Jisasaam. Alik day yitaypika duw nyikiy nyikiy wapwiy kitika wapwiy rabwutaka-daad. Atawa day yitaypika duw abwa wawiy pik kwurkuw, diki abwaam kititakadaal. Aw a abwa wawiy ramiy til abwa wawiya. \v 18 Day dikik gaam sidiy, “Juw dayadi Yitaypika Duw, nabiy samasam kwakinadimin!” \v 19 Diki abwaam miyaar viyadakib. Diki sipaam likasip satakaan, alatab kwurin kwatiyir sidiy dikik. \v 20 Taay apaapap kwurin naykuw, day nyikiy nyikiy wapwiy kaylapiykuw, diki wapwiy alib dim rabwutakadaad. Day Jisas ata kwurin karaydaad maap tidi miyaam katataka-dakik. \s1 Day Jisasaam maap tidi miyaam katadaad. \r (Mat 27:32-44; Luk 23:26-43; Jon 19:17-27) \p \v 21 Yidaak, duw nak Sayman, Sayriyniy tipa kid, Aliksada-wa Ruwpas birakid asaay, maay tamiy wapakuw, walibab yaad. Vay sawdiy duw wadaak, Sayman di Jisas dikidi maap tidi miy yatadid. \v 22 Day Jisas kwurkuw, tip si Galgata, a tipaar wakwudiy. Tip si maaw maaj, duw adakap kitika tamiya. \p \v 23 Alim day \it wain\it*-awa \it marasin\it* si \it mir\it* kwiyik kidikikik. Aw Jisas di maa waad. \v 24 Day Jisas maap tidi miyaam katadaad. Katakuw, dikidiy wapwiy am sidadiy day daya. Day jib kwadiy kwasadiy kabaak yakitaay tayaan naydiy adiy wapwiy kwurik. \p \v 25 Ganib, nyi abaliy tidik, maap tidi miyaam katadaad. \v 26 Jisasak maaj sukwupirkuw, sukwudaal, “JUW DAYADI YITAYPIKA DUW.” \v 27 Luwkuw kwurin, duw viyaan kwurbir duw day maap tibir miyaam katadabir Jisasawa, nak diki mava tabaam, nak diki akiy tabaam. \v 28 [Alik God diki lapa nyigaam rina maaj maykaar wakwul, “Day wukidaal di vaal yidi duw kitik.”] \p \v 29 Walibab tiytiyaan tidiy duw Jisasak abwagab nayin wajibayin kwurdiy, “A! Min God dikidi wiy pira-kinadi duw-adimin! Pirakuw, nyi mugwul yidaak, kitampika wiy kwurkimina! \v 30 “Yaakiya, min mina kap kwurkuw, maap tinadi miy wapakuw, adiyid!” \v 31 Atawa sapakwa nyanugw \it pris\it* awa God diki \it lo\it* kalivadiy duw day daya wadiy, “Di nuwukadiy duw takwak sugwiyaan kwurkwaad. Aw di dikik maa rav. \v 32 “Kidi God Tasakwudidi Duw, Yisrayil Yitaypika Duw, maap tinadi miy wapakuw, nyan vikuw, wukijibiran kwa-kinadiyan dikik.” Abir Jisasawa maap tibir miyaam katadabir duw ab wajibaybir Jisasak. \s1 Jisas kiyaad. \r (Mat 27:45-56; Luk 23:44-49; Jon 19:28-30) \p \v 33 Nyidi nyi tidik, yin nyi tikitakiydik, miyawa tamiy gaan kitik tad. \v 34 Nyi tikitakiydik, Jisas nimadib gaam sad, “Yilay Yilay, lama sapaktanay?” Ki maaj maaw maaj, “Wunadi God, wunadi God, agwak min wunaam wapamina?” \v 35 Nuwukadiy walibab tidiy duw ata wadiy, “Awuk! Di God diki maaj wasapwiydi duw Yilayja-ak gaam sinaad.” \v 36 Duw nak gipakuw, nyigiy yina \it wain\it* diyuwum takadik, yavim takakuw, kwiydil Jisas kidikikik. Di waad, “Atada! Vinaak Yilayja yakuw, di Jisas kwurin karda-kidaad, ay maa.” \v 37 Jisas nimadib gaam sikuw, ata kiyaad. \v 38 Nimadi wapwiy God dikidi wiyaam nyidi wiyaam tad. Tipitakaan, alawurib ap vitiy wutakuw, alawurib daad. \v 39 Vay sawdiy duw duwamiy tabab dayak van tidi duw walibab tikuw, vidil atata Jisas gaam sikuw, kiyaad. Di ata waad, “Kidi duw God dikidi mwiya duwa Nyan-ad.” \v 40 Nuwukadiy taakw kwasa sikaam tan vidiy. Salawmiy, Maria Maktala tipa kil, Maria adi ginyir Jamisawa Jasis biraki amaay, adiy taakw mugwul dayawa tidiy. \v 41 Tayir Jisas Galiliyaam tikuw, day diki kwukib yidiy sugwiyaan kwurik. Samasam tayir Jisasawa Jiruwsalimaar yadiy taakw alim tidiy. \s1 Day Jisas diki amwiy dipwu kabakim takadaal. \r (Mat 27:57-61; Luk 23:50-56; Jon 19:38-42) \p \v 42-43 Giraab tidik, Jasip Aramatiya tipa kid yaad. Di viyakita sukw kwadi \it kaunsil\it* duw-ad. Di kavin kwaad God dikidi ababa duw takwak van tikidadiy nyak. Bayakik kwulapwu nyi yadik, sir \it Sapat\it*, Jasip yaag maarkuw, di Paylatak wulaan walibab tad Jisas amwiyik bas sikir. \v 44 Paylat wukidik Jisas bwu kiyaad wakuw, ata pitaan warid. Di vay sawdiy duw duwamiy tabab dayak van tidi duwak gaam sidid. Di wukik Jisas bwu kiyaad, ay maa kiy. \v 45 Adi duw dikik, “Jisas bwu kiyaad” wadik, Paylat Jasipak, “Diki amwiy kwurkidimin,” wakuw wadid. \v 46 Jasip viyakita wamakawam wapwiy yapiykuw, Jisas diki amwiy kwurin kardadil. Kardakuw, rabwutakakuw, dipwu kabakim ata takadil. Jasip nima kabaak timilyikuw, ata dipwu kabaak diki dap tipitakadil. \v 47 Maria Maktala tipa kil Maria Jasis diki amaywa Jisas diki amwiy takadil tamiy vibiril. \c 16 \s1 God Jisasaam kirapitakadid. \r (Mat 28:1-8; Luk 24:1-12; Jon 20:1-10) \p \v 1 \it Sapat\it* nyi bwu yilik, Maria Maktala tipa kil, Maria Jamis amaay, Salawmiy-wa day viyakita yaam yayir waliy guw yapiydaal. \v 2 \it Sande\it* ganbab, nyi wardik, day adi dipwu kabakir yidiy. \v 3 Day yitaay tikuw, day daya wadiy, “Sikanadaad adi nimadi dipwum rinadi kabaak timilyaki-naad nyanak?” \v 4 Adi kabaak mwiya nimaad-ad. Abw sinawurkuw, day vidaad adi kabaak bwutay vatimilsakiydaak, malaam rad. \v 5 Dipwu kabakir wuladaak, day badiy duw vidaad mava tabaam tikuw. Diki kwusuw wapwiy wamakawama tidiy. Vikuw, yagakuw, pitaan wardiy. \p \v 6 Di dayak ata waad, “Gwur yaga-tikwa. Gwur maap tidi miyaam katadadi Jisas Nasarit tipa kid vikir. Di kilim maa kwu. Bwutaay rapid. Av! Takadadi tamiy kika. \v 7 “Maay! Ki maaj aw dikidiy kalivadidiy duwawa Pitaak, ‘Di taay gwurak Galiliy-aar yikinaad. Alim vikigwuraad tayir gwurak wadil pik.’” \v 8 Day pitaan warin, yagakuw, ata tabwudiy. Day yagadiy. Alik day niki duwak maa wu a javik. \s1 Maria Maktala tipa kil taakw Jisasaam vilid. \r (Mat 28:9-10; Jon 20:11-18) \p \v 9 [Jisas kiyakuw ridik, \it Sande\it* ganbab ata rapid. Rapikuw, di taay Maria Maktala tipa kil likik di di simakadil. A taakw tayir wudib abitiy liki mawulaam yikuw ridaak, Jisas yakididiy. \v 10 Li Jisasawa tayir kwadiy duwak yikuw, waal dayak. Adiy duw Jisasak wukikuw, giraan tidiy. \v 11 Maria dayak ata walidiy, “Jisas bwu rapinaad. Wun vituwaad.” Day maa wak liki majik. \s1 Jisas dikibir kalivadibir duw vitiy Jisasaam vibirid yabim. \r (Luk 24:13-35) \p \v 12 Ginyir Jisas dikibir kalivadibir duw vitiy, tip wapakuw, yibir. Jisas birim wakwun maak takaad niki mwutaam tad. \v 13 Bir tipaar sibinin yikuw, a jaav nuwukadiyik wabiril. Aw day biraki majib maa wak. \s1 Jisas yawiy kwiydidiy dikidiy kalivadidiy duwak. \r (Mat 28:16-20; Luk 24:36-49; Jon 20:19-23; Aposel 1:6-8) \p \v 14 Kwukir, dikidiy kalivadidiy duw tabatiy maan nak kikipaat kidaak, Jisas dayak wakwud. Kwasa wariya kwudiy wadidiy. Agwak, day maa wukin ti, “Di di” wakuw. Aw day nuwukadiy dim vididiy duw taakw dayadiy maaj ab maa wak. \v 15 Di dayak ata waad, “Ababa tipaar yikuw, wuna Viyakita Maaj awasapwiy ababa duw takwak. \v 16 “Sikanadaad wukijibir tikuw, \it baptais\it* kwurkuw, adi duw God kwurkidaad. Sikadanadiy-adiy wukin ti maarkinadiy, God maa wakinaad adiy duw takwak. \v 17 “Godak wukijibir tikinadiy duw taakw kidiy diki mawulaam rinadiy yawiy kwurkidanadiy. Wunadi saam day mawulaar yinadiy wudib yakikidiy. Niki kwudiy niki kwudiy wakidiy. \v 18 “Aal kabaay tabaar kaykitikuw, aw duw kiya-kwadana guw kikuw, day kupwaraap ti maa. Day taab giviyib kwurda duwaam takadaak, a giviyib kwusikina.” \s1 God Jisasaam kwurkuw, adawur tipaar kawardid. \r (Luk 24:50-53; Aposel 1:9-11) \p \v 19 Yitaypika Duw Jisas dayawa bwulakuw, God dim kwurkuw, adawur tipaar kawardid. Kawarkuw, di God diki mava tabaam rad. \v 20 Jisas dikidiy kalivadidiy duw niki tip niki tipaar yin yaan Viyakita Maaj wasapwiydaal. Yitaypika Duw dayawa yawiy kwurid. Di dayak God diki mawulaam rinadiy yawiy kwiydidiy. Alik nuwukadiy wukidiy daya maaj mwiya maaja. \p Yaakiya, atawa tina.]