\id 1TI Manambu NT Robin & Marva Farnsworth 19-Jan-2001,Clean-up edit by Ruth Burgett, 8/25/78, Tape 1402a \h 1 TIMOTIY-AK \toc1 Pol Diki Taay Maaj TIMOTIY-AK \toc2 1 TIMOTIY-AK \toc3 1Ti \mt1 TIMOTIY-AK \mt2 Pol Diki Taay Maaj \mt1 TIMOTIY-AK \c 1 \s1 Pol Timotiy-ak wayapiy sidid. \p \v 1 Kil lapa nyig wun Pol sukwutuwal. God, adi nyanaam nyigildi duwawa Jisas Krais, adi kavin kwabanadi duw nyanaam adawur tipaar kwurin kawardikik, bir wunaam tasakwu-birdiwun Jisas Krais dikil maaj karaydi duw tituwkikik. \v 2 Wun kil lapa nyig sukwutuwa min Timotiyak. Wun minak God diki Viyakita Maaj kalivatuwik wukijibir timinilik tikuw, alik God dikidi gwalugwum min mwiya mwiyab wun wunadi nyan kaytik-adimin. Wun bas situwabir Asaay Godawa nyanadi Yitaypika Duw Jisas Kraisak minak wukikuw, aal birakil sukwasukw kwurkwanaal mawul kwiybirkik. Aw minakil mawulaam sisuwbir, kwusida-takaan tikwana mawul kwurminkik. \s1 Timotiy nuwukadiy duw takwaam mwugiydikik, miyawa suwaal kaliva maaj kwusi-kwadiy. \p \v 3 Tayir aal minaam wapakuw Masitaniya tamiyaar yituwil, wun bas situwidimin Yipisas jaka tipaam kwaminkikik. Aw wun kip alim kwaminkikik mawul yinadiwun adiy kip rinadiy yawiy kwurminkik. Nuwukadiy Yipisas jaka tipaam kwanadiy duw taakw nuwukadiy suwaal maaj titaay, kaliva-bagwunadiy adi Jisas Kraisak wukijibir tikwanadi yabik. Min adiy duw takwaam mwugiyminik, miyawa kwusikwadiy atawa suwaal maaj kaliva-kalivak. \v 4 Dayak aw adiy sakiy majawa adiy day dayadiy taay kidiy waragak maaj bwulajaya bwulajayak miyawa kwusidakik. Atampika maaj adiy mawulaam sisuwkwanadiy wariya mawul kwurdakik. Samab God dikil yawiyim akis sugwiyaan kwurkwanadiy atampika maaj. Godak wukijibir titak, akaanaka mwiya God dikil yawiy likil mwiya maaw. \v 5 Aw ki minak wasapi-tuwa maaj liki maaw maaj kitawana: aw mwiyir duw taakw awarwa awarwa mawul yiyak tikwadiy. Aw dayadiy mawul tugwaam nakuw, aw day dayadiy Godak wukijibir tikwadanadiy mawul ata ap tikwadiy. \v 6 Nuwukadiy duw bwu kidiy kalivabanadiy javik bwan kwiykuw, jawjaay tinadiy adiy kipakip wasakiy salakwadanadiy majik. \v 7 Adiy God dikil \it lo\it* kalivak tikir tikwanadiy duw, aw day samab adiy bwulakwadanadiy jaav dayadiy maaw akis lakwu-kwadanadiy. \s1 God nyanak Mawsisaar kwiydil \it lo\it* aal viyakita jaaval, nyanak viyakita yaab simakana. \p \v 8 Aw li nyan lakwubanaal aal God nyanak Mawsisaar kwiydil \it lo\it* aal viyakita jaaval aw li nyan mwiyir kaliva-kibana, aal mwiya viyakita yabir. Tikuw, aal God kwabakikik wadaal pik kwakibanaal. \v 9-10 Aw li nyan lakwubanaal a \it lo\it* maaj adiy viyakita duw takwa danik tikuw, God maa kway. Aw li adiy vaal yiyi tikwanadiy duw takwa danik tikuw, kwiydil: \p Adiy samab \it lo\it* majib lakwu-lakwub ti maartaay, \p Adiy day dayadiy amwiy kwurik wakwadanadiy jaav kwurkwanadiy. \p Adiy duw taakw samab Godak gaba maaj sakw maarkuw, bwan bwu kwiydaad. \p Aw adiy duw taakw wasapwun jawjaay kwakwanadiy. \p Aw day dayadiy amaay asaay viyasipa-kwadanadiy, nuwukadiy duw takwaam viyasipa-kwadanadiy. \p Duw taakw as kaytik awarwa awarwa yabim vaal yibagwutaay. \p Duw nikidi duwawa vaal yitaay, taakw nikil takwawa awarwa vaal yitaay. \p Adiy day nuwukadiy duw taakw ay nyanugwaam luwkuw kwurkwadanadiy. \p Adiy suwaal takatak tikwanadiy. \p Adiy \it kot\it* im titaay maaj wukikwanadiy duwak gwiyipa maaj bwulakwanadiy. \p Adi viyakita yabir day yi-yaay aw adi kupwarapa yabir yikwanadiy. \p \v 11 Adi viyakita yaab maaw maaj gwurak kalivatuwaad God diki Viyakita Majim rikwanaad. Adi God, nyan dikik wayapiy sikwabanaad, di diki ki Viyakita Maaj wunak kwiydil gwurak watuwkikik. \s1 Pol dikidiy vala danik tikuw, God dikik yabiyib vaat kwiy-yaay di kwusida-takaan tikwana mawul kwurid Polak. \p \v 12 Nyanadi Yitaypika Duw Jisas Krais di mawulaar wukikuw, di bwu rivinaad wuna maaj karaykida wakuw, tasakwu-didiwun ki yawiyik. Aw ap kwiydidiwun duw takwak wasapwiytuwkik. Alik tikuw, aw di atawa kwurdilik tikuw, wun dikik wayapiy situwaad. \v 13 Aw wun tayir dikik kupwarapa maaj waan dikik wajibayin kwurtuwil ab, aw adiy di dikidiy tidiyik kupwarapa jaav kwurtuwilab, aw di tasakwudidiwun diki yawiyik. Aw a sikir wun kwurtuwidiy yawiy dayadiy maaw wun maa laakw. Aw wun Jisas Kraisak mwiyir laakw maartuwilik tikuw, alik atawa kwurdiwun. Aw wun Jisas Kraisak atawa jawjaay kwur-bagwutuwik, God wunak wukididiwun. \v 14 Aw Yitaypika Duw God wunak mwiya nima sukwasukwa mawul kwiydidiwun. Aw Jisas Krais wunaam sisuw-didiwun Godak wukijibir tikuw dikik mawul yituwkikik. Aal wukijibir tikwana mawulawa mawul yiyi tikwana mawul abir wakwu-kwanabir nyan Jisas Kraisawa nakamwiyib kwurjuwin tibaak. \v 15-16 Jisas Krais kidi kupwaar daad adiy vaal yiyi tikwanadiy duw takwaam nyigilik. Kil maaj aal mwiya maaja. Alik nyan miyawa likik wukijibir tinaak. Wun vaal yiyak yitaypika duw tinadiwun. Aw God wunak yabiyib vaat kwiy-yaay, di kwusida-takaan tikwana mawul tad wunak. Di simakak Jisas Krais diki kwusida-takaan tikwana mawul nuwukadiy duw takwak, adiy ginyir dikik wukijibir tikuw nyanyi kip kwayakwana mawul kwurkidiyik. \v 17 May nyan, adi nakamwiya kiy maarkwanadi God dikidi saam kirasikuw, gaba maaj dikik sukwunaak. Adi kidi kupwa kidiy duw taakw vi maarkwadanadik. Adi nyanyi nyanyi kip tijibir tikwanadi Yitaypika Duwak. \s1 Pol yawiy tasakwu-didiy Timotiy kwurdikik. \p \v 18 Wunadi God dikidi gwalugwa kidi nyan, Timoti, wun kidiy maaj minak kaliva-tuwadiy min dayab wukiminkik. Viyakita vay sawdi duw kaytik min Satanawa awariy Jisas Krais diki danik tikuw. Atawa kwurkimina ata God dikil tayir nyanak wadil maaj mina yawiyik diki maaj wasapwiydiy duwaar mwiya mwiyab tikina. \v 19 Min kip apawa Jisas Kraisak wukijibir ada. Min nyanyi kip adiy mwiyir tikwanadiy javida akwur. Atawa kwurkimina, mina mawul tugwaam nakina. Aw nuwukadiy duw taakw day min kwurmina pik akis kwurkwanadiy. Day bwan kwiykuw God wadidiy majik, day dayadiy Jisas Kraisak wukijibir tidadiy mawulaam viyatipa-dadiy. \v 20 Aymaniyas-awa Alisada, bir adiy duw taakw kaytik tinabir. Bwu Satan tabaam takatuwbir aw mwiyir birikim walakwuk. Walakwukuw, wapabirikik Godak sapis jikin bwula-bwulak. \c 2 \s1 Kristen duw taakw Godak bas sikwadiy nuwakadiy duw takwak. \p \v 1 Taay mwiy taay wun min Godak bas siminkikik adiy miyawa duw takwa danik tikuw. Dikik bas as dikil sukwasukw tikwana mawul dayak simakadikik, awarbab dayaam sugwiyaan kwurdikik. Aw Godak wayapiy as aal dayak kwurkidaal javik tikuw. \v 2 Atawada Godak maa bas as adiy miyawa jaka tipa kidiy yitaypika duwawa adiy miyawa nuwukadiy duw takwaam van tikwanadiy yitaypika duwak, nyan mwiyir yarakara mwiya viyakita mwiy adi mwiya viyakita yabib kwabakikik Godawa miyawa duw taakw dayadiy milaam. \v 3-4 Aw God di miyawa duw takwaam nyigilik tikuw, aw aal dikil mwiya mwiyab tikwana maaj lakwudakik. Lakwukuw, wuki-wukib tidakikik tikuw. Alik aal mwiya viyakital aw God di mwiya rakarak tikinaad dikik aw nyan atawa nuwukadiy duw takwak bas sisak. \v 5 Godaar nakad. Aw adi duw Jisas Krais, di ad duwaar nak. Adi nyanadi Nyidi Duw. Nyanawa Godawa nyanabir nyidim tinadi Duw. \v 6 Kidi Jisas Krais di diki kapa amwiy kwiydil aw di mwiyir kiyak ab rakarak tad adiy miyawa vaal tabaam tidiy duw takwaam nyigilik tikuw. Aw God diki tasakwudil nyaam Jisas Krais nyanadiy vaal danik tikuw kiyadilik, aw aal simaka-ladiyan God di mwiya mwiyab di dikidiy duw takwaam nyigilid. \v 7 Alik tikuw, aal java danik God wunaam tasakwukuw, wayaki-didiwun Jisas Krais dikidi maaj karaydi duw tituwkikik adiy nuwukadiy jaka tipa kidiy duw takwak. Aw dayak kalivatuwkik adi mwiya mwiyaba Godak wukijibir tinadi yaab. Kil minak watuwa maaj aal mwiya maajal. Wun suwaal maaj maa bwul. \s1 Kitawa duw Godak bwula-kwadiy. Taakw yarakara kwakwadiy, duw taakw vagaruwdaak Godak gaba maaj sukwuk. \p \v 8 Wun watuwa duw miyawa tamiyaam Godak maaj bwuladakik, taay mwiy taay dayadiy mawul mwiyir tugwaam nakuw. Alik duw day dayadiy awarwa awarwa wariya-kwadanadiy mawulak bwan kwiykuw, God dikil milaam mwiya mwiyab mwiy viyakit tikwadiy. \v 9-10 Awarab wun watuwa duw taakw aw Godak gaba maaj sukwuk vagaruwdaak, aw taakw yarakara wapwiy kwusuwdakik. Kristen taakw samab adiy saan samasam yapiy-kwadanadiy kwusuw wapwiywa gilabadiy kwusuwtaay, dayadiy nab mwiya viyakit kwulapwutaay, aw nuwukadiy duw taakw dayaam vijibir tidakikik tikuw, samab atawa tiwayik. Aal mwiyir maa rav. Aw adiy Kristen taakw day dayadiy viyakita sukwaar simaka-kwadiy day God di dikidiy-adiy. \v 11 Taakw kwusida-takaan kaygan ritaay, God dikil maaj ran wukikwadiy. \v 12 Wun maa wanadiwun taakw duwaam van tikuw, dayaam walakwu-walakwuk. Day kaygan kwakwadiy. \v 13 Aw God taay Atamad yitakadid. Aw ginyir ata Yiv yitakadil. Alik wun atawa watuwa aal taakw day duw kwukib-adiy. \v 14 Awarab taay Satan Atamaam maa gwiyupw kwar. Di Yivaam gwiyupw kwurdil. Aw li ata God dikil majim saril. \v 15 Aw aal Yiv likil yilil valik tikuw, God aal kagil miyawa takwak yalikikik tasakwudil, aw day nyanugw sapwiydaak. Aw li day yarakara kwusida-takaan lakwu-lakwub kwakuw, Godak wukijibir tikuw, dikik mawul yikuw, dikidi gikim mwiyir tikidana, aal God nyigil-kidadiy. \c 3 \s1 Kitampika duw atasakw God dikidiy duw taakw dayadi yitaypika duw tidikikik. \p \v 1 Kil duw taakw wakwadanaal maaj aal mwiya maajal. Aal kitawana. Aw li duw wukikuw, God dikidiy duw takwak taay yitaypika duw tikir, aal di mwiy viyakita yawiy kwurik kwurdaalal. \v 2 Aw wunak ab watuwa aw adi yitaypik tikwanadi duw aad adi mwiya viyakit tikwaad. Di duw taakw di yi vaal maaj wak maarkwadanadi duw tikwaad. Adi duw di takwaar nak tikwaad. Di mwiya yarakara kwusida-takaan kwakwaad. Aw di dikil kapa mawulaam yarakara van tikwaad. Di adiy nuwukadiy tipa kidiy Kristen duw takwak wakiray kwurkwaad diki wiyaar. Aw di mwiyir rivin tikwanaad nuwukadiy duw takwaam kaliva-kalivaak. \v 3 Di adi nyanyi ap samasam tikwanadiy guw kitaay kwam tikwanadi duw tidibaal. Di aal yapwur yapwur wariyak warkwana mawul tikwanadi duw tidibaal. Aw li di kip kwusida-takaan tikwana mawul kwurkwaad. Aw di adi sanak mawul samasam yikwanadi duw tidibaal. \v 4 Di yarakara adiy di dikidiy nyanugwawa takwaam van tikwaad. Di mwugiy-kwaad adiy di dikidiy nyanugw dikik yarakara wukikuw, di dikidiy majib lakwu-lakwub tidakikik. \v 5 Aw di mwiyir atawa kwakwaad. Aw li di dikidiy kapa nyanugwawa takwaam yarakara van ti maarkidaal, aw di ata ata adiy God dikidiy duw takwaam yarakara van tikidadiy, ay? \v 6 Aw di adi nabiy samasam Godak wukijibir tikwanadi duw tikwaad. Aw li di adi kwula-kwul Godak wukijibir tikwanadi duw tikidaal, aal di sakwar sakwar tikuw, jaal dakinaad. Atawa jaal dakuw, di vakirkinaad tayir Satan vakirdil pik. \v 7 Adiy Godak wukijibir ti maarkwanadiy duw taakw-ab yarakara mawul wukikwanadi duw tikwaad, aw duw taakw ata wasapwun wadaak, aw Satan dikil mabiraam vakirik-naad. \s1 Kitampika duw atasakw God dikidiy duw takwaam galab kwurdikik. \p \v 8 Atampik adiy nikidi bapa duw, adiy God dikidiy duw takwak galab kwurkwanadiy duw, mwiya yarakara kwusida-takaan tikwanadiy duw tikwadiy. Aw dayadiy aban takakidanadiy maaj mwiya mwiyaba maaj tikwadiy. Aw viyuw tikala pik pasira-dabaal. Aw adiy ap tikwanadiy guw samasam kidabaal. Awarabab sanak mawul yikwanadiy duw tidabaal. \v 9 Dayadiy mawul tugwaam nakuw, day mwiyir adiy God dikidiy tayir dayak pakwun tidiy jaav, adiy wukijibir tibanadiy jaav dayadiy maaw wukijibir tikwadiy. \v 10 Taay adiy God dikidi wiyaam van tikinadiy duwaam tasakwuk tikuw, aw nuwukadiy yitaypika God dikidiy duw takwak van tikwanadiy duw adiy duwak yarakara vikwadiy. Aw day aal yawiyik rivinadiy waan wakuw, aw aal yawiyik mwiyir rividaak, yaakiya, ata dayaam tasakwu-kwadiy aal yawiyik. \v 11 Aw adiy duw day dayadiy taakw ab yarakara kwusida-takaan kwakwadiy viyakita mawulawa. Day adiy nuwukadiy duw takwak maaj wayi-wayakwanadiy taakw tidabaal. Day yarakara awarab ababa jaav viyakita yabib kwurkwadiy kwaan. \v 12 Aw adi God dikidiy duw takwak galab kwurkwanadi duw di takwaar nak tikwaad. Di yarakara adiy di dikidiy nyanugwaam van tikwaad, adiy di dikiwa nakamwiyib kwakinadiywa. \v 13 Adiy God dikidiy duw takwak galab kwurkwanadiy duw day adiy nuwukadiy duw takwaam mwugiydaak, dayak yarakara mawul wukikwadiy. Dayadiy mawul atawa wukikuw, day sugwiyaan kwurkidiy adiy galab kwurkwanadiy duwaam day God diki maaj mwiyir wasapwiy-wasapwiyik dayadiy Jisas Kraisak wukijibir tidanadiy mawul ap tidaak. \s1 Pol sukwudil lapa nyig liki maaw. \p \v 14 Timoti, wun ki lapa nyig minak sukwutuwa, aw kitaan ab wun minaam varan jawuk wukinadiwun. \v 15 Aw minak yabiyib vara maarkituwa, ki lapa nyig sugwiyaan kwur-kiladimin lakwuminkik adiy God dikidi gwalugwum tikwanadiy duw taakw kwakidanadi yaab. Adiy adi nyanyi nyanyi kwayakwanadi God dikidiy gwalugwa kidiy duw taakw-adiy. Adiy ki God diki mwiya mwiyaba kip likib kaykiti-jibir tikinadiy-adiy, dikik wukijibir tikuw. \v 16 Agwa mwiya yitaypikad, Jisas Krais, adi mwiya Maaw nyanadiy Godak wukijibir tikwabanadiy mawul. Tayir duw taakw mwiyir maa rav dikim lakwu-lakwuk. \q1 Aw di mwiya duw taakw dayakil amwiy pik tikuw, wakwud. \q2 God dikidi Mawul duw takwak simakadidiy Jisas di mwiya mwiyab mwiya viyakitad God diki milaam. \q1 God diki maaj kardadiy duw vidaad. \q2 Dikik bwulal maaj miyawa jaka tipaar yikit-akital. \q1 Miyawa tamiyaam kwadiy duw taakw dikik wukijibir tidiy. \q2 God kawardid adawur tipaar nakamwiyib apawa gilabadiy ridikikik dikiwa. \c 4 \s1 Yarakara adakw adiy suwaal maaj kalivanadiy duwak. \p \v 1 God dikidi Mawul nyanak yarakara lakatiyakin waladiyan kidi ribanadi kupw kwusikidadi nyaam, Jisas Krais sibinin maa dakir tidik, nuwukadiy duw taakw Jisas Kraisak wukijibir titak bwan Jisas Kraisak kwiykinadiy. Day adiy wudib dayadiy majik lakwu-lakwub tikinadiy. Aw adiy gwiyip kwurkwanadiy wudib adiy duw takwaam lakwukuw, karaykidanadiy Jisas Kraisab. \v 2 Atampika kaliva maaj adiy gwiyip kwurkwur titaay, suwaal takatak tikwanadiy duwaam yakwanadiy. Dayadiy mawul adiy Satan dikidiy-adiy. Aw day mwiyir riv maa adiy mwiyir tikwanadiy javik wukijibir titak. \v 3 Adiy duw watipi-danadiy duw taakw kira-kirak. Duw takwaam nuwukadiy kamnaagw kikak watipi-danadiy. Aw God yitakadidiy adiy kamnaagw duw taakw kwurin jaaw kidakikik tikuw. Adiy Jisas Kraisak wukijibir tikwanadiy duw taakw tikuw, God dikil Viyakita Maaj lakwukuw, Godak aal kamnagwuk wayapiy sikuw, aal jaaw day aal kamnaagw kikwadiy. \v 4 Adiy miyawa God yitakadidiy jaav viyakit-adiy. Javir nakab maa ti day lakw wawak. Godak likik wayapiy san napakuw, nyan jaaw kikibana. Agwa jaav tina alik. \v 5 God bwu waad kamnaagw aal viyakita. Aw nyan bwu likik Godak wayapiy sibanaal. Alik tikuw, nyan jaaw kikibana likim. Subw riri maa rav. \s1 Timotiy kitampika yawiy akwur Jisas Krais viyakita yawiy duw titak. \p \v 6 Timoti, aw li min ki maaj nuwukadiy Godak wukijibir tikwanadiy gwalugwa duw takwak kaliva-kiminaal, aal min Jisas Krais dikidi viyakita yawiy duw tikinadimin. Aw aal simaka-kiladiy aw min adiy kaliva majik lakwu-lakwub tikwaminalik tikuw, aw apawa wukijibir tikwanadimin Jisas Kraisak. \v 7 Adiy kipa sakiy majik maaj warjuw-tikwa. Adiy kupwarapa maaj-adiy. Kip min mina kap kaliva-jibir ada aal Godaam mwugiylik rakarak tikidaal yabib. \v 8 Aw li duw wagawa yawiy kwurkida, diki amwiy ata ap tikina di kidi kupwaam kwataay. Aw li di yawiy kwurkida God diki Viyakita Majik lakwu-lakwuk, aw God di dikidi yabik wukikuw, li diki mawulaam sugwiyaan kwurkilaad ap samasam tilikikik. Kil yaab aka sugwiyaan kwurkilaad kita kidi kupwaam kwadik, aw ginyir Godawa adawur tipaam kwadik ab. \v 9 Kal aal mwiya mwiyaba maajal. Alik nyan likik miyawa wukijibir tinaak. \v 10 Alik tikuw, mwiya mwiyab tilalik tikuw, nyan Godak yawiy samasam wagawa kwurnadiyan. Nyan mwiya mwiyab Godak wukijibir tinadiyan aw di miyawa duw takwaam nyigilik rivinaad. Aw li di mwiya mwiyab nyigil-kidadiy adiy dikik wukijibir tikinadiyim. \v 11 Timoti, min adiy jaav duw takwak kalivaal. Kalivakuw, dayak aw apawa adiy javik lakwu-lakwub tikuw, kwurdakik. \v 12 Min badiy duw-adimin. Aw li mayaakw kwa-wayik duw taakw minaam wajibay-dakik aw min badiy duw timinalik tikuw. Dayak asimak viyakita yabim kwakwak aal min mina bwula-kimina majir, adiy min mina kwurkiminadiy javir, aal min minaki dayak yikimina mawulaar, aal min minaki Godak wukijibir tikimina mawulaar, aal minakil viyakita mwiy tugwaam nakina mawulaar. Atawa kwakuw, min kaliva-kiminadiy adiy Godak wukijibir tikwanadiy duw taakw kwakwadanadi yabik. \v 13 Aal minak yakituwaal nyab yawiy kwurjibir ada. God dikil lapa nyigaam rina maaj duw takwak van kalivan, awasapwiy. \v 14 Tayir adiy God dikidiy dikil maaj karaydiy duw wa kwurmina yawiy maaj wasapwiydaal. God ap kwiydidimin aal yawiy kwurminkik adiy yitaypika duw dayadiy taab minakil abwaam takadaak aal yawiyik minak tasakwuk. Alik aw min a yawiy kwuril. Kip wukimar-min rilibaal. \v 15 Kip kwurjibir ada adiy javib, adiy min kwurminkik watuwadiy jaav. Aw nuwukadiy duw taakw mwiyir lakwukwadiy minakil viyakita yawiy aka bwutaay mwiya nima tina waan. \v 16 Minakil yarakara wadi kwaminadi yabiwa adiy kaliva-minadiy javik. Kip kwurjibir adiy jaav akwur. Aw li min atawa kwurkimina, min Godaam mwugiykiminaad minawa adiy minakil majik wukikwanadiy duw takwaam nyigildikik tikuw. \c 5 \s1 Timotiy dikidiy gwalugwa duw takwak yarakara kwurik-da pik, atampik dikidiy Kristen duw takwak kwurkwaad. \p \v 1 Timoti, wun minak ki maaj waaw. Adiy apaan duwak kipwu mwutaam yi-tikwa. Aw kip dayak yarakara aw adiy dayadiy yabik lakatiy-dakik. Minadi asayik bwula-kwamina pik dayak abwul. Min minadiy mamugwuk yarakara kwur-kwamina pik atampik adiy minadiy sa nawiy duwak ab atawa akwur. \v 2 Min mina amayik kwur-kwamina pik atampik adiy apaaw takwak ab atawa akwur. Aw minadiy jikwaragwuk yarakara kwur-kwamina pik atampik adiy minadiy sa nawiy takwak ab akwur. Dayak wukikimina mawul miyawa tugwaam nakwa. \s1 Kitampika tawtaakw kwanadiy takwak galab akwur. \p \v 3 Yarakara galab akwur adiy mwiya mwiyab tawtaakw kwakwanadiy takwaam, adiy duw taakw galab kwar maarkwadanadiyim. \v 4 Aw aal tawtaakw kwana taakw nyanugw tikuw, awarabab gwalugwawa naagw tikuw, day likim galab kwurkwadiy. Aw day lakwukwadiy aad adiy Godak wukijibir tikwanadiy dayadi yaab-ad atawa kwurkwurik. Aw day sibinin maa sugwiyaan kwurkidiy adiy dayak tayir nyanugw tidaak galab kwurdiy duw takwak. \v 5 Aw li taakw likidi laan kiyadik, aw li kap kwalik, mwiya tawtakw kwana taakw tikuw, likim simsim duw taakw galab kwar maardaak, li nyi gaan Godak bas sikwana likim sugwiyaan kwurdikik. Aal adiy God dikidiy duw taakw atampika takwaam galab kwurkwadiy. \v 6 Aw aal tawtakw kwana taakw li kip tiytiyaan yabim adiy li likil mawul kwurik waladiy jaav kwurik, aal gwur samab atampika takwaam sugwiyaan kwurwayik. Aw li liki kapa mawulaam bwutaay sar kwurna. \v 7 Kidiy maaj akwiy adiy miyawa God dikidiy duw takwak day mwiyir lakwudakik day tawtakw kwanadiy takwak yarakara galab kwur yabik, aw adiy tawtakw kwanadiy taakw wap sayik-nadiy. \v 8 Nuwukadiy duw taakw day maa wanadiy day dayadiy kapa gwalugwa duw taakw, aw dayak tayir nyanugw tidaak galab kwurdiy duw taakw, dayak sibinin maa galab kwurkwurik. Aw adiy galab kwurkwur maa wanadiy duw taakw day atawa kwurkuw, bwu wapadanaad adi mwiya mwiyaba Godak wukijibir ti yaab. Adiy duw taakw daya atampika sukw adiy \it haiden\it* tinadiy duw taakw kwurkwadanadiy sukwaam yisadapik tinadiy. \v 9 Adiy tawtakw kwanadiy taakw dayadiy nabiy duwamiy mugwul tikuw yitayin tikidiy, adiy apaaw sip tinadiy, aw adiy jabir nak laan ri taakw tikwadiy, yaakiya, atampika taakw atasakw God dikidiy duw taakw dayak sugwiyaan kwurdakik. Aw adiy tawtakw kwanadiy taakw dayadiy nabiy duwamiy mugwul ti maarkinadiy, atampika taakw tasakwu-tikwa galab kwurik. \v 10 Adiy tipa duw taakw adiy tawtakwaam lakwu-kwadanadiy adiy kwurkwadanadiy viyakita yawiyim, aw adiy day dayadiy nyanugw kwasa nyanugw tidaak yarakara dayaam galab kwurdadiy, aw day adiy niki tipa kidiy nib yadaak dayaam waan karayin kamnaagw kwiydadiy, aw day mawul yidiy adiy God dikidiy duw takwaam sugwiyaan kwurik, aw day adiy kupwarapa mawum tidiy duw takwaam sugwiyaan kwurdadiy, aw adiy atampika yawiy kwurkwanadiy tawtakwa danik sugwiyaan akwur. \v 11 Aw adiy kip badiy tawtakw kwakinadiy takwaam kidiy tawtakwawa kwurjuw-tikwa dayaam galab kwurkwurik. Aw aban takadaak kip tawtakw kwakir, aw mwiyir Jisas Kraisak yawiy kwurik wakuw, aw ginyir maa ata mawul wukikinadiy duwak dayak laan rikir. Alik tikuw, adiy badiy tawtakwaam galab kwurik wuki-tikwa. \v 12 Alik tikuw, aw day atawa kwurin napakuw, day ata aal dayakil aban Jisas Kraisak takadaal warkidana. Atampika jaav aal maa rav adiy miyawa God dikidiy duw taakw milaam. \v 13 Adiy badiy tawtakw sip sakwiy-kwanadiy day yawiy kwurkwurik. Day kip nuwukadiy taakw wiyaar waliyi waliyataay, adiy alim kwu maarkwanadiy duw takwak maaj bwulayi bwulaya-kwanadiy. Aal viyakit maa day adiy bwula maarkwadanadiy javik bwula-bwulak. \v 14 Alik tikuw, wun wukituwa aal mwiya viyakital tawtakw kwanadiy badiy taakw laan maa rikidana. Rikuw, nyan sapwiykuw, aw day dayadiy kapa nyanugwawa duwaam galab kwurkidana. Aw li day atawa kwurkidana, aw day samab kwar maa ya adiy God dikidiy mama nib tikwanadiy duw takwaam sisuw jaav nyanak kupwarapa maaj bwuladakik. \v 15 Adiy nuwukadiy tawtaakw kwakwanadiy badiy taakw bwutaay Jisas Kraisak bwan kwiydiy, adi Satan dikidi yabir yidakikik. \v 16 Aw adiy Godak wukijibir tikwanadiy duw taakw day dayadiy gwalugwum tawtaakw kwadaak, aw adiy tawtakwaam galab kwurkwadiy. Aw adiy God dikidiy duw takwak aywa ya yawiy kwiytikwa. Aw li day adiy miyawa tawtaakw kwakwanadiy takwaam galab kwurkwur gwalugwa duw taakw ti maar kwanadiy danik galab kwurkwadiy. \s1 Kitawa akwur gwuradiy yitaypika duwak. \p \v 17 Adiy yitaypika duw, adiy God dikidiy duw takwaam galab kwur yawiy kwurkwanadiy duw, aw day rivikidiy saan am vitiy kwurkwurik. Adiy yawiy samasam kwurkwanadiy God diki maaj kalivaan wasapwiy-kwanadiy duw. \v 18 Ki maaj aal kika God diki lapa nyigaam rina ki javik. Kitawa bwulana: \q1 “Samab aal yawiy kwurkwana \it bulmakau\it* likil dayim yaav jitaka-tikwa. Kip wapagwurik kamnaagw kitaay titaay yawiy kwurkwaal.” \m Kitawaanab bwulana: \q1 “Adi yawiy kwurkwanadi duw dikil yawiy saan kwurkwaad.” \m Alik mwiya maaj tilalik tikuw, yarakara ayapiy adiy God dikil yawiy samasam gwuraam sugwiyaan kwurik kwakwanadiy yitaypika duwaam. \v 19 Aw li duw kapakap yakuw, adi yitaypika duw yidil valik yarik yidik, samab dikil majik waan takatikwa. Aw li nikidi duw nak ay vitiy aal vaal vikuw, nakamwiyib yadaak, aal ata dayadiy majik awuk. \v 20 Aw duw taakw vaal yidaak, miyawa duw taakw mwutamaam tidaak, dayak apawa awalaakw aw mwiyir adiy nuwukadiy duw taakw ab ata yagakwadiy ginyir vaal yiyak, atawa vikuw. \v 21 Godawa Jisas Kraisawa adiy mwiya mwiyaba mwiya viyakita God dikil maaj kardadiy duw dayadiy milaam, Timoti, wun minak aka watuwadimin, adiy miyawa kwurminkik watuwadiy javib lakwu-lakwub timinkikik. Miyawa duw takwak rivriva yabib akwur. Samab nuwukadiy duw takwa danik apawa tikuw, nuwukadiyik kwasa kwasa titikwa. Miyawa duw takwak rivriv akwur. \v 22 Samab yapwur yapwur duwaam tasakwu-tikwa God dikil yawiy kwurdikik. Taay yarakara av adi duwaam likil di viyakita duwad, ay vaal yiyi tikwanadi duwad. Aw di rivinaad aal yawiy kwurkwurik waan. Aw li min adi vaal yiyi tikinadi duwaam tasakwu-kimina God dikil yawiy kwurdikik, aal duw taakw wakinadiy, “Min adi duw dikil valik yaakiya wanadimin,” waan. Min yarakara adakw, day atawa wakik-danadimin. \v 23 Timoti, wun mina maaj wukituwil min yala barik kwaminil. Alik tikuw, wun watuwa aal viyakital kipa guwada ki maarminkik. Aw kipa kwasadi \it wain\it* guw ab ak. Aw di minak \it marasin\it* kaytik tikinaad. Tikuw, mwugiydik, minakil yalaam viyakit tikina maa. \v 24 Adiy nuwukadiy duw taakw yikwadanadiy vaal maykaal wakwudaak, miyawa duw taakw lakwukwadiy. Aw God adiy duw takwaam vaat kwiykidadiy. Aw adiy nuwukadiy duw taakw dayadiy yikwadanadiy pakwun rikwanadiy vaal, ginyir God di maykaal tasakwu-kidadiy adi dikidi nimadi \it Kot\it* im. \v 25 Atampik maa nuwukadiy duw taakw dayadiy viyakita yawiy maykaal kwurkwanadiy. Aw nuwukadiy duw taakw pakwur pakwur kwurkwanadiy dayadiy viyakita yawiy. Aw ginyir God mwugiydik, miyawa duw taakw wukikidanadiy adiy duw taakw kwurkwadanadiy viyakita pakwun kwurkwadanadiy yawiy maaj. \c 6 \s1 Kitampik kipa wawiy duw dayadiy asaay duw dayadiy majib wuki-wukib tikwadiy. \p \v 1 Adiy saan kwar maarin yawiy kipa yawiyda kwurkwanadiy Kristen duw taakw dayaki yarakara adiy day dayadiy asaay duw dayadiy majib wuki-wukib tikwadiy. Aw day atawa kwurkidana, duw taakw samab Godak kupwarapa maaj bwula-bwulak mawul wak maa. Aw adiy nyan duw taakw kwurdakik kaliva-kwabanadiy javik ab. \v 2 Adiy saan kwar maarin adiy dayadiy Kristen asaay duwak yawiy kwurkwanadiy duw taakw, day kitawa wukidaba: “Kad aad nyanadi Kristen gwalugwa duw-ad. Alik tikuw, agwa javik nyan kip yarakara adiy dikidiy miyawa majik wuki-wukib tikidiyan?” waan. Atampika mawul, aal mwiya saal viyanaal. Aw atawa kwur-yaay, aw dayadi asaay duw Kristen gwalugwa duw tidalik tikuw, alik aal jaav adiy yawiy duw takwaam sisuwuk-ladiy mwiya viyakita yawiy kwurdakik, dikik mawul yikuw, dayakil yawiy adi mwiya mawul yidanadi Kristen gwalugwa duwak sugwiyaan kwurkilaad waan. Timoti, min kalivakuw, duw takwak aw kidiy miyawa jaav kwurdakik, kidiy minak watuwadiy. \s1 Duw takwak kwurdakik kaliva-kinadiy kapaba jaav dayadiy mawul jawjaay tidakikik mwugiy-kwanadiy duw taakw-adiy. \p \v 3 Adiy kapaba jaav duw takwak kwurdakik kaliva-kinadiy duw taakw, day aal samab maa ki mwiya mwiyaba Jisas Krais diki majiwa ki nyan duw takwak kwadakikik kaliva-kwabanadi yabik mayaakw maa kwu. Mwiya kapab tikinadiy-adiy. \v 4-5 Adiy duw taakw day mwiya sakwar sakwar titaay jaal danadiy-adiy. Samab niki jaav niki javib maa laakw. Day mwiya kwam-adiy. Day adiy awarwa awarwa maaj bwula-sakiy salataay, majir wariyak mawul warkwanadiy-adiy. Atampika yaab, aad mwiya viyakit maa. Aad duw takwaam sisuwdakib awarwa awarwa wasupwa mawul tikwadanadi yaab-ad. Atampika yaab duw takwaam sisuwdakib kajitaay, awarwa awarwa titaay, yipita-kwanadiy. Di nuwukadiy duw takwaam sisuwdakib wukitaay, nuwukadiy duw takwak kupwarapa jaav kwurnadiy wataay, wakwanadiy. Atampika yaab, aad viyakit maa. Adiy warjuw maaj dayaki mwiya maaw aal adiy duw taakw dayadiy mawul mwiya kwam tikwanadiy duw taakw kaytik tikwanadiy-adiy. Aw day samab adiy mwiyir tikwanadiy majim akis lakwu-kwadanadiy. Aw aal God diki Viyakita Maja danik yawiy kwurkuw, adiy duw taakw day wukikwanadiy day saan samasam kwurkinadiy adiy yawiyik, wataay. Atampika mawul aal mwiya saal viyana. \s1 God diki maaj liki mwiy \p \v 6 Aw God diki Viyakita Maaj bwu mwugiylil dikidiy duw taakw mwiya mwiyab mwiya samasama jaav kwurkwurik. Aw adiy kidi kupwa jaav maa. Li bwu sisuw-lidiyan mwiya mwiyab mwiya rakarak samasam tikuw, yarakara kwusida-takaan kwabakikik. \v 7 Aw nyanaam nyanadiy amayugw nyanaam sapwiydaak, aw nyan kidi kupwaam wakwun maak kwabaal, nyanawa samab niki jaav niki jaav nyana nakamwiyib kwurin maa wakw. Aw atampik maa aw nyan kidi kwabanadi kupw wapakibanaad. Kiyakuw, nyan samab nyanawa maa nakamwiyib jijaav kwurjibir karay maa. \v 8 Aw li nyan kamnagwuwa kwusuw wapwiy tikuw, may nyan adiy javik rakarak tinaak. \v 9 Aal kamiywa muwak kwiykwagwuraal kupwisaal kaytik dayaam kwurik, atampik aw aal saan samasam kwurik yikwadana mawul, aal mwiya maaw-al adiy miyawa kupwaraap sapwurapa jaav liyin kwurkwurik wukikwadanadiy mawulaam. Aw atampika mawul adiy duw takwaam jawjaay kwurkuw, li mwugiy-kiladiy miyawa sipakwudakik. \v 10 Ayiy, saan samasam kwurik yikwana mawul aal mwiya vaal liki kupwisaal kaytik-al. Atampika mawul dayakil mwiya maaw aal nuwukadiy duw taakw atampika mawul wukitaay, adiy mawul dayaam liykwanadiy day Jisas Kraisak bwan kwiydakik. Aw day atawa kwurdanalik tikuw, ginyir day samasam wukikidiy. Dayadiy mawul atawa mwiya kapakap kapakap tikidiy. \s1 Timotiy Pol diki majib wukikuw, yarakara kwwadanadiy mawulaam. Aw atampika mawul adiy duw takwaam jawjaay kwurkuw, li mwugiy-kiladiy miyawakwaad. \p \v 11 Aw li min, Timoti, min God dikidi duw-adimin. Min bwan akwiy atampika mawulak. Min aal God mwugiylik rakarak tikwada yaba danik kwakir mawul ay. Aw dikidi gikim mwiyir tikir tikuw, kip apawa Jisas Kraisak wukijibir ada. Di dikidiy duw takwak mawul ay. Aw aal kwusida-takaan tikwana mawul kwurkuw, samab adiy viyakita javik bwan kwiywayik. \v 12 Adi gipagipa nayim gipakwanadi duw kaytik, aw di mwiyir nuwukadiy duwaam kakilkuw, aal adi naay taay wakwu-kwanadi duw kwurkidaal javik gipakwadana pik, atampik min Jisas Kraisak wukijibir ada. Min yarakara atawa kwurkuw, God ki jaav minak kwiykida. Min diwa nyanyi kwayakidimin. Tayir min samasama duw takwa nyidim rasin tikuw, minakil Jisas Kraisak wukijibir timinil mawul ata yarik yiminil. Aw God tasakwudidimin kitampika yawiy kwurminkik. \v 13 Timoti, adi miyawa javik mawul kwiykwanadi Godawa Jisas Krais, adi tayir Pontiyas Paylat adi Roma kidi yitaypika duwak wadid, “Wunlkuw, aal adi naay taay wakwu-kwanadi duw kwurkidaal javik gipa God dikidi Tasakwudidi Duw-adiwun,” waan, birakibir mwutamaam wun ki maaj minak watuwa lakwu-lakwub likik timinkikik. \v 14 Adiy minaam tasakwukuw, God dikidi duw timinkikik tikuw, kwatiyadadiy miyawa majib lakwu-lakwub ada. Aw atawa kwurkuw, min mwiya mwiyab adi mwiya viyakita yabib kwakinadimin aw yin aal nyanadi Yitaypika Duw Jisas Krais maykaal wakwukidaal nyab. \v 15 Aal God maykaal wakwudikik tasakwudil nyab di diki mwugiydik, Jisas Krais maykaar wakwukinaad. God-ad adi nyan wayapiy sikwabanaad. Di dikida kap adiy miyawa javim van tikwanaad. Ayiy, di ad Yitaypika Duw adi adiy miyawa kidi kupwak kidiy yitaypika duwaam van tikwanaad. \v 16 Miyawa duw taakw kiyakwanadiy. Aw God di dika kap kip kwayakwanaad. God diki kwakwadi tamiy liki kariyala kariy \it lait\it* nyaam kakilna. Alik tikuw, kidi kupwa kidiy duw taakw di kwada tamiyaar yiyi maa rav. Tayir kidi kupwa kidiy duw taakw nakab diki mwutamaam maa vi. Aw day maa rav dim vivi. Kidi God di miyawa javim van tikwanaad nyanyi nyanyi. Aw nyan dikidi saam yakisuw takanaak. Mwiya maaj-al. \s1 Adiy mwiya samasam tikwanadiy duw viyakita yawiy kwurkwadiy dayadiy javir. \p \v 17 Wadiy mwiya samasama jaav tikwanadiy duwak aw day sakwar sakwar tidabaal. Samab kitawa wukidaba adiy dayadiy miyawa kipa java jaav dayaam sugwiyaan kwurdaak mwiya viyakita yabim kwakinadiy waan. Adiy jaav adiyka yabiyib miyawa kwusikinadiy. Aw adiy God nyanak kwiykidadiy jaav nyanaam sugwiyaan kwurik, adiy samab kwas maa. Di bwu kwiydidiy mwiya samasama jaav, rakarak tikibanadiy jaav. Alik adiy javik kip mawul wukin, rakarakada. Alik tikuw, dayak aw day Godak wukikwadiy. \v 18 Min wadiy jaav samasam tinadiy duwak aw viyakita yawiy kwurdakik adiy dayadiy javir. Kipakip dayadiy jaav nuwukadiy duw takwawa am sikuw, aw samasama viyakita yawiy adiy javir kwurdakik. \v 19 Aw atawa kwurkidana, aal daya dayak samasama viyakita jaav adawur tipaam vagaruw-kidana. Aw adiy viyakita jaav alim dayak kavin rikidiy. Awarabab kidi kupwaam ab dayadi mwiya viyakita yabim kwakinadiy. \s1 Timotiy adiy God dikik kwurdikik kwiy-didiy jaav yarakara kwurkwaad. \p \v 20 Timoti, minaki adiy God minak kwurminkik kwiydidiy jaav yarakara kwuril. Adiy kupwaraap sapwurapa adiy Godaam laakw maarkwanadiy duw taakw wakwadanadiy majik miyawa bwan akwiy. Aw adiy kupwaraap sapwurapa adiy lakwu-danadiy jaav wataay, wakwadanadiy majik ab. Adiy maaj adiy mwiya maaj maa. Samab maa. \p \v 21 Adiy duw taakw adiy javik wukijibir tikidana, aal day bwu sardanaad adi Jisas Kraisak wukijibir tikwadanadi yabim. Aw wun Godak bas situwaad gwurak aal dikil sukwasukw kwurkwana mawul kwiydikik tikuw.