\id JAS \h Santiago \toc1 Carta na̱ca̱hyí Santiago nu̱ú na̱ cúú cuéntá Jesús \toc2 Santiago \toc3 Stg. \mt1 Carta na̱ca̱hyí Santiago nu̱ú na̱ cúú cuéntá Jesús \c 1 \s1 Cáha̱n Ndióxi̱ Santiago xi̱hín na̱ cúú cuéntá Jesús \p \v 1 Ye̱he̱ cúú Santiago, da̱ cája chúun cuéntá Ndióxi̱ ta cája chúun i̱ cuéntá Jesucristo, xitoho í. Chíndahá i̱ Ndióxi̱ coo na̱ Israel, na̱ cúú cuéntá Jesús, mé na̱ na̱ndicui̱ta nuu ndúu níí cúú ñuyíví. \s1 Ndaja caja í canda̱a̱ iní ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ caja í \p \v 2 Cuni jo̱ho va̱ha ndó, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. Ndítahan cáji̱i̱ ini ndó tá va̱xi tá nu̱ú ña̱ ndóho ini ndó. \v 3 Jáchi̱ sa̱ xíni̱ ndo̱ ña̱ tá ndóho ini ndó sa̱há ña̱ cándeé ini ndó Jesucristo já quéa̱ catia̱hva chága̱ ndó quia̱hva ndeé ini ndó sa̱há ña̱ ndóho ini ndó. \v 4 Quia̱hva ndeé ini ndó tá ndóho ini ndó a̱nda̱ quia̱hva ná xi̱nu̱ co̱o ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ já quéa̱ cacuu ndó ña̱yivi nda̱a̱ nu̱ mé á. Ta cuahnu va̱ha ndó xi̱hín tu̱hun a ta ni in ña̱ha a̱ cáma̱ni̱ ga̱ nu̱ ndo̱. \p \v 5 Tá co̱ cánda̱a̱ ini ndó ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ caja ndó já quéa̱ xíní ñúhú ca̱ca̱ ta̱hví ndó nu̱ mé á ta quia̱hva mé á cua̱há ña̱ canda̱a̱ ini ndó. Jáchi̱ co̱ ndáhví cúu ini a quia̱hva ña̱ nu̱ú ndihi ña̱yivi. \v 6 Joo tá xíca̱ ta̱hví ndo̱ nu̱ Ndióxi̱ xíní ñúhú candeé ini ndó mé á ta a̱ cáhvi i̱vi̱ joho ini ndó jáchi̱ mé na̱ cáhvi i̱vi̱ joho ini, na̱ cán cúú na̱ tátu̱hun tañu̱hú tá ndáco̱jo̱ do̱ cája ta̱chi̱. Ta co̱ íin táji̱ do̱ jáchi̱ xíca dó tá xoo yóho tá xoo cáa cája ta̱chi̱. \v 7 Jáchi̱ tá ná cahvi i̱vi̱ joho ini na já quéa̱ a̱ cáhán na̱ ña̱ quia̱hva Ndióxi̱ ña̱ha nu̱ ná. \v 8 Mé na̱ cáhvi i̱vi̱ joho ini co̱ xíca nda̱a̱ na̱ ta tucu tucu ndíjama na íchi̱ nu̱ xíca na. \p \v 9 Ta na̱ cúú cuéntá Jesús tá cúú ná na̱ nda̱hví ndítahan cáji̱i̱ ini na jáchi̱ na̱ náhnu cúú ná nu̱ Ndióxi̱. \v 10 Ta na̱ cui̱cá, na̱ cúú cuéntá Jesús ndítahan caji̱i̱ ini na jáchi̱ co̱ yáhvi toho jiu̱hún na̱ nu̱ Ndióxi̱. Jáchi̱ tá quia̱hva íin itá yu̱cu̱ ya̱chi̱ íchi̱ a̱ ta ndicava ña̱ quia̱hva já ya̱chi̱ quivi na̱ cui̱cá. \v 11 Jáchi̱ tá na̱xi̱nu̱ co̱o ca̱ndii ta na̱cahihní já quéa̱ cama ndiva̱ha íchi̱ mé yu̱cu̱ ta ndicava ita nu̱ á. Já ndihi va ña̱ ñúchí ndáa jáchi̱ na̱ndihi sa̱há. Quia̱hva já ndoho na̱ cui̱cá jáchi̱ jonáá va ndihi sa̱ha̱ ná ta jándicoo na ña̱ cája na. \s1 Tá ndóho ndó tondóhó \p \v 12 Ndaja ta̱hví na̱cuu na̱ sáha̱n ndeé ini tá ndóho ini na jáchi̱ tá na̱ndihi na̱sa̱ha̱n ndeé ini na já quéa̱ ñe̱he̱ táhvi̱ ná coo na xi̱hi̱n Ndióxi̱ a̱nda̱ ama cáa qui̱vi̱. Jáchi̱ na̱sa̱ha̱n Ndióxi̱ tu̱hun a nu̱ yo̱ ña̱ tá cúni̱ yo̱ mé á já quéa̱ coo í xi̱hi̱n á a̱nda̱ ama cáa qui̱vi̱. \v 13 Tá ná ndicají ini ndó caja ndó ña̱ núu já quéa̱ a̱ cáhán ndo̱ ña̱ xíto ndojó Ndióxi̱ ndo̱hó. Jáchi̱ a̱ cúu caja Ndióxi̱ ña̱ núu ta co̱ cúni̱ a̱ ña̱ ná caja ña̱yivi ña̱ núu. \v 14 Joo tá cája ndó ña̱ núu cúú á sa̱há ña̱ xíca̱ ini ndó caja ndó ña̱ ta xi̱hín ña̱ yóho ndicava ndó nu̱ú cua̱chi. \v 15 Jáchi̱ sa̱há ña̱ núu xíca̱ ini ña̱yivi caja na sa̱há ña̱ cán cásáhá na̱ cája na cua̱chi. Ta tá sa̱ na̱ndicuahá cua̱chi na já quéa̱ cu̱hu̱n na̱ cha̱hvi na sa̱há ña̱ cája na ini indayá a̱nda̱ ama cáa qui̱vi̱. \p \v 16 Cúni̱ ndiva̱ha i̱ ndo̱hó, ñani mí i̱ na̱ cúú cuéntá Jesús. A̱ jándahvi ndó mé ndó. \v 17 Jáchi̱ tócó ndihi ña̱ va̱ha quíxi a indiví nu̱ íin Ndióxi̱ ta mé á sáhan ña̱ va̱ha nu̱ yo̱. Já íin va Ndióxi̱ jáchi̱ cája tá cája ña̱ va̱ha cuití va. Ta co̱ ndíja̱ma toho Ndióxi̱. Ta mé Ndióxi̱, tátá yo̱ na̱cava̱ha ña̱ ndíyéhe̱ íin indiví. Ta ndá tañu ndíja̱ma táhan ña̱ íin indiví joo Ndióxi̱ co̱ ndíja̱ma toho a. \v 18 Jáchi̱ cúni̱ Ndióxi̱ jáca̱cu a mí sa̱há ña̱ cándúsa í tu̱hun mé á ña̱ cúú ña̱ nda̱a̱. Jáchi̱ cúni̱ Ndióxi̱ ña̱ ná cacuú na̱ nu̱ cuítí tañu tócó ndihi ña̱ha na̱cava̱ha mé á. \s1 Ndaja caja í ndiquehe va̱ha í tu̱hun va̱ha cáha̱n sa̱há Jesús \p \v 19 A̱ ndíndójó ndo̱ ña̱ cáha̱n i̱ xi̱hi̱n ndo̱ jáchi̱ cúni̱ ndiva̱ha i̱ ndo̱hó, na̱ cúú cuéntá Jesús. Ndítahan nu̱ ndó cuni jo̱ho va̱ha ndó tá cáha̱n inga na xi̱hi̱n ndo̱. Ta a̱ cácama ini ndó nducú ñehe ndó tu̱hun ña̱ cáha̱n inga na xi̱hi̱n ndo̱. Ta a̱ cójo̱ ini ndó xi̱hi̱n ná. \v 20 Jáchi̱ tá xójo̱ ini ndó xi̱hín inga na já quéa̱ cája ndó ña̱ co̱ cúni̱ Ndióxi̱. \v 21 Ña̱ cán quéa̱ cacu xóo ndó ndihi ña̱ núu ta jándicoo ndó ndihi cua̱chi cája ndó jáchi̱ ndúu cua̱há na̱ cája tá nu̱ú cua̱chi tañu ndó. Joo xíní ñúhú jánuu ndáha̱ ndó mé ndó nu̱ Ndióxi̱ ta ndiquehe va̱ha ndó tu̱hun mé á ña̱ na̱ca̱ha̱n na̱ xi̱hi̱n ndo̱ jáchi̱ tá ná candúsa ndó ña̱ já quéa̱ jáca̱cu Ndióxi̱ ndo̱hó. \p \v 22 Xíní ñúhú candúsa ndó caja ndó tu̱hun Ndióxi̱ jáchi̱ co̱ yáhvi toho a tá xíni̱ jo̱ho uun va ndó ña̱. Ta xi̱hín ña̱ yóho jándahvi ndó mé ndó. \v 23 Ndá na̱ co̱ cándúsa caja ña̱ cáchí tu̱hun Ndióxi̱ cúú ná tátu̱hun in da̱ sánde̱hé nu̱u̱ nu̱ú yu̱tátá. \v 24 Tá na̱ndihi na̱sande̱hé da̱ nu̱u̱ dá já quee da cua̱ha̱n da̱ ta cama chá ndindójó da̱ ndaja cáa nu̱u̱ dá. \v 25 Joo mé ña̱yivi tá jácuaha na tu̱hun Ndióxi̱ ta co̱ ndíndójó na̱ caja na ña̱ cáchí a̱ já quéa̱ caja yi̱i̱ Ndióxi̱ tócó ndihi ña̱ cája na jáchi̱ ña̱ nda̱a̱ cúú tu̱hun Ndióxi̱. Tá cája í ña̱ sáhndá tu̱hun Ndióxi̱ nu̱ yo̱ caja í já quéa̱ co̱ sáhndá ga̱ cua̱chi chuun nu̱ yo̱ ta já ndinuhu iní caja í ña̱ cúni̱ Ndióxi̱. \p \v 26 Cúú á tátu̱hun tá íin in da̱ta̱a tañu ndó ta cáhán da̱ cája da ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ joo co̱ ndáá da̱ yúhu̱ dá tá cáha̱n da̱ sa̱há ñani táhan da já quéa̱ jándahvi da mé va da ta co̱ó sa̱ha̱ toho ña̱ cája da nu̱ Ndióxi̱ jáchi̱ co̱ cája da ña̱ cáchí tu̱hun Ndióxi̱. \v 27 Jáchi̱ tá mé a̱ nda̱a̱ na̱ndi̱hvi in da íchi̱ cuéntá Jesús já cúú dá ta̱a nda̱a̱ nu̱ Ndióxi̱, tátá yo̱. Ta chíndeé da̱ na̱ cuáa̱n ta chíndeé da̱ na̱ sánchó tá ndóho ini na. Ta cándeé ini da Ndióxi̱ ta tává da̱ mé dá nu̱ú cua̱chi jáchi̱ co̱ cája da ña̱ núu tá quia̱hva cája ña̱yivi ñuyíví. \c 2 \s1 A̱ cája i̱chi̱ ini ndó xi̱hín na̱ nda̱hví \p \v 1 Cuni jo̱ho va̱ha ndó, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. Mé ndó cándeé ini ndó Jesucristo, xitoho í, mé a̱ cúú ña̱ cáhnu ndiva̱ha. Ndítahan qui̱hvi̱ ini ndó na̱ nda̱hví tá quia̱hva quíhvi̱ ini ndó na̱ cui̱cá. \v 2 Ña̱ ndítahan caja ndó cúú ña̱ yóho: Tá ná taca ndó caja cáhnu ndó Ndióxi̱ ta va̱xi in da̱ cui̱cá ndi̱hvi da nu̱ tácá ndo̱ ta ndíxi da jáhma̱ va̱ha ndiva̱ha ta ndáca̱a̱n jéhe̱ jiu̱hu̱n cuáán nducu ndáha̱ dá. Ta mé tañu já va̱xi in da̱ nda̱hví, da̱ ndíxi jáhma̱ núu ña̱ yatá. \v 3 Ta ndíquehe va̱ha ndó mé da̱ cui̱cá ta cáchí ndó xi̱hi̱n dá: “Silleta va̱ha coo ndó”, cáchí ndó xi̱hín da̱ cui̱cá. Joo xi̱hín da̱ nda̱hví cáchí ndó já: “Candichi ndó ja̱n á coo ndó nu̱ ñúhu̱ yóho”, cáchí ndó xi̱hín da̱ nda̱hví. \v 4 Tá cája ndó ña̱ yóho já quéa̱ cája i̱chi̱ ini ndó xi̱hín da̱ nda̱hví ta cája cáhnu ndó da̱ cui̱cá sa̱há jiu̱hún da̱. Ta cáhvi núu ini ndó jáchi̱ cáhán ndo̱ ña̱ íin chága̱ sa̱há da̱ cui̱cá a̱ ju̱ú ga̱ da̱ nda̱hví. \p \v 5 Cúni̱ ndiva̱ha i̱ ndo̱hó, ñani i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. Ña̱ cán quéa̱ cúni̱ ña̱ ná canda̱a̱ va̱ha ini ndó ña̱ na̱ca̱xi Ndióxi̱ na̱ nda̱hví ndúu ñuyíví yóho ná cacuu na na̱ náhnu nu̱ Ndióxi̱ tá cándeé ini na mé á. Jáchi̱ na̱sa̱ha̱n Ndióxi̱ tu̱hun a nu̱ú ndihi na̱ cán ña̱ ná cacúni̱ na̱ mé á já quéa̱ ñe̱he̱ táhvi̱ ná cu̱hu̱n na̱ indiví coo na xi̱hi̱n mé á a̱nda̱ ama cáa qui̱vi̱. \v 6 Joo mé ndó cája i̱chi̱ ini ndó xi̱hín na̱ nda̱hví. Á co̱ ndícu̱hu̱n ini ndó ña̱ mé na̱ cui̱cá cúú ná na̱ cája xíxi xi̱hi̱n ndó ta ñúhu na ndo̱hó cua̱ha̱n na̱ nu̱ú na̱ jutixia chíca̱a̱n na̱ cua̱chi ja̱ta̱ ndo̱. \v 7 Jáchi̱ mé na̱ cui̱cá cáha̱n núu na sa̱ha̱ Jesucristo ta mé ndó cúú ndó cuéntá mé á. \p \v 8 Sáhndá tu̱hun Ndióxi̱ chuun nu̱ yo̱ já cáchí a̱ já: “Tá quia̱hva quíhvi̱ ini ndó mé ndó quia̱hva já ndítahan qui̱hvi̱ ini ndó ñani táhan ndó”, cáchí tu̱hun Ndióxi̱. Tá ná caja ndó ña̱ cáchí a̱ yóho já quéa̱ cája va̱ha ndó jáchi̱ ña̱ yóho cúú á ley cáhnu nu̱ Ndióxi̱. \v 9 Joo cája ndó cua̱chi nu̱ Ndióxi̱ tá ndíquehe va̱ha chága̱ ndó na̱ cui̱cá a̱ ju̱ú ga̱ na̱ nda̱hví. Ta xi̱hín ña̱ yóho chíca̱a̱n ley Moisés cua̱chi ja̱ta̱ ndo̱. \v 10 Jáchi̱ va̱tí na̱sacu va̱ha in ña̱yivi ndihi ley Moisés joo sa̱há in ña̱ha co̱ó na̱caja na sa̱há ña̱ cán quéa̱ ndójo na cua̱chi sa̱ha̱ tócó ndihi ley. \v 11 Jáchi̱ sa̱ mé Ndióxi̱ cáchí a̱ já: “A̱ quíhvi nuu ndó xi̱hi̱n ñájíhí ñani táhan ndó”, ta já cáchí tucu a já: “A̱ cáhni ndó ndi̱i”, cáchí a̱. Ña̱ cán quéa̱ cája ndó cua̱chi nu̱ Ndióxi̱ tá sáhní ndo̱ ña̱yivi va̱tí co̱ quíhvi nuu ndó coo ndó xi̱hi̱n ñájíhí ñani táhan ndó. \v 12 Ndítahan caja va̱ha cuití va ndó ta ca̱ha̱n nda̱a̱ cuití va ndó jáchi̱ va̱xi qui̱vi̱ caja vií Ndióxi̱ sa̱ha̱ yó xi̱hi̱n ley mé á ña̱ jáca̱cu mí. \v 13 Tá co̱ táhnda̱ ini ndó sa̱há ña̱yivi já quéa̱ a̱ táhnda̱ ini Ndióxi̱ sa̱ha̱ ndó tá ná casa̱a̱ qui̱vi̱ caja vií a̱ sa̱há cua̱chi na̱caja ndó. Joo tá na̱ta̱hnda̱ ini ndó sa̱há ña̱yivi já quéa̱ quee va̱ha ndó tá ná caja vií Ndióxi̱ sa̱há ña̱ na̱caja ndó ñuyíví yóho. \s1 Tá cándeé iní Ndióxi̱ já cája í ña̱ cúni̱ mé á \p \v 14 Cuni jo̱ho va̱ha ndó, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. Tá cáchí ndo̱ cándeé ini ndó Jesucristo joo co̱ cája ndó ña̱ va̱ha já quéa̱ co̱ yáhvi toho nu̱ Ndióxi̱ ña̱ cándeé ini ndó mé á. Ta sa̱há ña̱ yóho a̱ cúu toho jáca̱cu Ndióxi̱ ndo̱hó. \v 15 Cúú á tátu̱hun tá íin in na̱ cúú cuéntá Jesús ta cáma̱ni̱ jáhma̱ candixi na ta cáma̱ni̱ ña̱ cuxu na qui̱vi̱ víti. \v 16 Ta cáchí ndo̱ xi̱hín na̱ cán já: “Ná coo va̱hún ta ná candixi va̱hún ta ná cuxu va̱hún”, cáchí ndó xi̱hi̱n ná. Joo co̱ sáhan ndó jáhma̱ candixi na ta ni ña̱ cuxu na co̱ sáhan ndó nu̱ ná ña̱ cán quéa̱ co̱ó chuun cúú ña̱ cáha̱n ndo̱ xi̱hi̱n ná. \v 17 Ña̱ cán quéa̱ tá cáchí ndo̱ cándeé ini ndó Jesucristo joo co̱ cúni̱ ndó caja ndó ña̱ va̱ha, ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ caja ndó já quéa̱ mé a̱ uun cándúsa ndó Jesucristo. \p \v 18 Tá íin in da̱ cúú cuéntá Jesús ta co̱ cúni̱ da̱ caja da ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ já quéa̱ co̱ jána̱ha̱ da̱ nu̱ú ña̱yivi ña̱ mé a̱ nda̱a̱ cándeé ini da Jesucristo. Tá íin inga da ta cája tá cája da ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ já quéa̱ jána̱ha̱ da̱ nu̱ú ña̱yivi ña̱ mé a̱ nda̱a̱ cándeé ini da Jesucristo. \v 19 Tá cándúsa ndó ña̱ íin in tála̱á cuití Ndióxi̱ já quéa̱ va̱ha cája ndó. Jári rí quini cándúsa rí ña̱ íin in tála̱á cuití Ndióxi̱. Joo co̱ cándúsa rí caja rí ña̱ cúni̱ Ndióxi̱ ta yíhví ndiva̱ha rí mé á ja̱nda̱ quíji ni̱nu rí. \v 20 Á na̱catóntó ji̱ni̱ ndo̱. Cande̱hé va̱ha ndó. Tá cáchí ndo̱ cándeé ini ndó Ndióxi̱ joo co̱ náha̱ ndó xi̱hín ña̱ cája ndó ña̱ mé a̱ nda̱a̱ cándeé ini ndó mé á já quéa̱ co̱ó sa̱ha̱ mé va ña̱ cája ndó. \v 21 Á co̱ ndícu̱hu̱n ini ndó Abraham, tásáhnu jícó yo̱. Na̱ndiquehe va̱ha Ndióxi̱ Abraham sa̱há ña̱ na̱caja da ta cáchí Ndióxi̱ ña̱ cúú dá ta̱a nda̱a̱ nu̱ mé á jáchi̱ na̱candúsa mé Abraham cahní da̱ Isaac, ja̱hyi da, ña̱ jo̱co̱ ñahá da̱ nu̱ mé á. \v 22 Cande̱hé ndo̱. Tá na̱candúsa Abraham jo̱co̱ da̱ ja̱hyi da nu̱ Ndióxi̱ já na̱jána̱ha̱ da̱ nu̱ú ndihi ña̱yivi ña̱ cándeé ini da Ndióxi̱. Ta sa̱há ña̱ na̱caja da já na̱xi̱nu̱ co̱o da cándeé cáhnu ini da Ndióxi̱. \v 23 Ja̱tá ña̱ na̱caja Abraham na̱xi̱nu̱ co̱o tu̱hun Ndióxi̱ tá cáchí a̱ já: “Na̱candeé ini Abraham Ndióxi̱ ña̱ cán quéa̱ na̱nduu da ta̱a nda̱a̱ nu̱ mé á”, cáchí tu̱hun Ndióxi̱. Na̱cachi na sa̱há Abraham ña̱ cúú dá da̱ na̱ndique táhan máni̱ xi̱hi̱n Ndióxi̱. \p \v 24 Ña̱ cán quéa̱ cánda̱a̱ va̱ha iní ña̱ nduu nda̱a̱ yo̱ nu̱ Ndióxi̱ sa̱há ña̱ cándeé iní Ndióxi̱ a̱nda̱ quia̱hva cándúsa í caja í ña̱ cúni̱ mé á. \v 25 Já na̱ya̱ha xi̱hín Rahab, mé ñá na̱xi̱ca ji̱i̱ sa̱nahá ndiva̱ha. Na̱nduu nda̱a̱ ñá nu̱ Ndióxi̱ sa̱há ña̱ na̱caja ñá xi̱hín ña̱yivi Israel jáchi̱ na̱ndiquehe va̱ha ñá java da̱ta̱a na̱chindahá Josué ñuu Jericó. Ta na̱chindeé ñá da̱ ña̱ ná ndija̱ma da íchi̱ nu̱ú cu̱hu̱n da̱. \v 26 Ña̱ cán quéa̱ tá cáchí yo̱ cándúsa í Ndióxi̱ joo co̱ cája í ña̱ cúni̱ mé á já quéa̱ cúú yó tátu̱hun ña̱yivi sa̱ na̱xi̱hi̱, na̱ sa̱ cua̱ha̱n ínima̱. \c 3 \p \v 1 Cuni jo̱ho va̱ha ndó, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. A̱ ndúcú cua̱ha̱ ndó cacuu ndó na̱ jána̱ha̱ tu̱hun Ndióxi̱ nu̱ú ña̱yivi jáchi̱ cánda̱a̱ va̱ha ini ndó ña̱ tá co̱ jána̱ha̱ ndó ña̱ nda̱a̱ já quéa̱ jándoho chága̱ Ndióxi̱ ini ndó a̱ ju̱ú ga̱ java ga̱ ña̱yivi. \v 2 Tócó ndihí cája cua̱ha̱ yó cua̱chi. Joo ndá na̱ cuu cahnda chuun nu̱ yúhu̱ ná ña̱ ná a̱ cáha̱n quini a já quéa̱ cuu cahnda na chuun nu̱ú yiquí cu̱ñu na viti ña̱ ná a̱ cája na cua̱chi ta já xi̱nu̱ co̱o na cacuu na ña̱yivi nda̱a̱ nu̱ Ndióxi̱. \v 3 Á co̱ ndícu̱hu̱n ini ndó ndaja chíca̱a̱n na̱ in freno yúhu̱ cuáyi̱ ña̱ ná candaca na ri̱. Va̱tí loho ndiva̱ha cúú mé freno joo cuu cañehe na rí nu̱ cúni̱ mé ná cu̱hu̱n na̱. \v 4 Cande̱hé ndó in barco. Va̱tí cáhnu ndiva̱ha cúú dó ta va̱xi ta̱chi̱ ndeé ndiva̱ha joo mé da̱ ñéhe dó cuu candaca da do̱ xi̱hín in timon loho ta cuu cañehe da do̱ cu̱hu̱n dó nu̱ cúni̱ mé dá. \v 5 Tá quia̱hva sáhndá na̱ chuun nu̱ cuáyi̱ xi̱hi̱n barco quia̱hva já cája í xi̱hi̱n yúhu̱ yo̱. Va̱tí loho ndiva̱ha cúú mé yúhu̱ yo̱ joo xi̱hi̱n mé yúhu̱ yó cuu caja cáhnu í mé ví. Cande̱hé ndo̱ ndaja náhnu yúcu̱ jáqui̱hvi ñúhu̱ in titó loho tá ndicava dó nu̱ á ta chícáyi̱ yúcu̱ a̱nda̱ quia̱hva ndihi sa̱há. \v 6 Tátu̱hun in ñuhú cáyi̱ cúú yúhu̱ yo̱. Cúú á in ña̱ núu ndiva̱ha ndaca̱a̱n tañu yiquí cu̱ñu í ta játi̱ví ndihi a mí. Ta cúú á tátu̱hun ña̱ sa̱ mé indayá sáhan chága̱ ví a̱ ñúhu̱ nu̱ á ña̱ ná caja quini a ta jándihi a sa̱ha̱ yo̱. \v 7 Va̱tí ña̱yivi cándeé na̱ sáhnu̱ na̱ nu̱ tócó ndihi quíti̱ xi̱hín laa xi̱hín co̱o xi̱hi̱n quíti̱ ñúhu tañu̱hú ta cúú sáhndá na̱ chuun nu̱ ri̱. \v 8 Joo ni in ña̱yivi a̱ cu̱ú ca̱hnu̱ na̱ yúhu̱ na̱ jáchi̱ co̱ sájí yo̱ yúhu̱ yo̱ tá cáha̱n quiní sa̱há ña̱yivi. Cúú á tá quia̱hva cája co̱o tá tíin rí ña̱yivi chíca̱a̱n rí veneno rí na̱ já sáhní rí na̱. \v 9 Xi̱hi̱n mé yúhu̱ yo̱ cua̱há tañu cája cáhnu í Ndióxi̱ ta sa̱ xi̱hi̱n mé yúhu̱ yo̱ yóho cána̱há yo̱ xi̱hín ña̱yivi, na̱ na̱cava̱ha Ndióxi̱ yuhú nu̱u̱ mé á. \v 10 Ndá tañu cáha̱n va̱ha í xi̱hi̱n yúhu̱ yo̱ ta java tañu quini cáha̱n yo̱ xi̱hi̱n mé yúhu̱ yo̱. Cande̱hé ndó, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. Co̱ ndítahan toho caja í ña̱ yóho. \v 11 Jáchi̱ cúú á tátu̱hun in chi̱co̱ho̱ nu̱ cána ticui̱í. A̱ cu̱ú cana ticui̱í vi̱ji̱ xi̱hín ticui̱í o̱va̱ ini in chi̱co̱ho̱. \v 12 Ta sa̱ xíni̱ va̱ha ndó, ñani mí i̱ ña̱ in ti̱tó ñu̱hú co̱ sáhan dó aceituna jáchi̱ cúú dó ti̱tó ñu̱hú va. Já in yu̱cu̱ uva co̱ sáhan toho a ti̱tó ñu̱hú jáchi̱ cúú á yu̱cu̱ mé uva va. Ña̱ cán quéa̱ sa̱ xíni̱ va̱ha ndó ña̱ co̱ ñúhu ticui̱í vi̱ji̱ xi̱hín ticui̱í o̱va̱ ini in chi̱co̱ho̱. \s1 Ndaja íin na̱ ndíchí ji̱ni̱ cuéntá Ndióxi̱ \p \v 13 Tá íin in ta̱a ndi̱chí, da̱ tácu̱ ini tañu ndó já quéa̱ ndítahan caja va̱ha da ta xi̱hín ña̱ yóho jána̱ha̱ da̱ nu̱ú ña̱yivi ña̱ cúú dá ta̱a ndi̱chí. Tá co̱ cája lánda̱ da̱ sa̱há ña̱ cája da já quéa̱ jána̱ha̱ da̱ nu̱ú ña̱yivi ña̱ mé a̱ nda̱a̱ cúú dá ta̱a ndi̱chí. \v 14 Tá ná ndicutú nda̱a̱ ini ndó xi̱hín ña̱ i̱hvi̱ ini ndó já quéa̱ a̱ cáhán ndo̱ cúú ndó na̱ ndi̱chí. Ta tá ná caja ndó ña̱ha sa̱há ña̱ cúni̱ ndó ndiñehe jícó ndo̱ mé ndó já quéa̱ a̱ cáhán ndo̱ ña̱ cúú ndó na̱ ndi̱chí. Jáchi̱ mé da̱ ndi̱chí co̱ cája cáhnu da mé dá ta co̱ cáha̱n túhún da̱ jáchi̱ mé a̱ nda̱a̱ cúú dá ta̱a ndi̱chí. \v 15 Joo tá cája cáhnu da mé dá já quéa̱ cánda̱a̱ ini ndó ña̱ co̱ ndíchí ji̱ni̱ dá nu̱ Ndióxi̱ jáchi̱ tu̱hun cáha̱n da̱ co̱ó na̱quixi a indiví nu̱ íin Ndióxi̱. Cáha̱n da̱ tu̱hun ña̱yivi ñuyíví yóho va ta ji̱ni̱ mé va da va̱xi a. Ta tu̱hun cáha̱n da̱ cúú á tu̱hun núu, ña̱ quixi nu̱ú tiñáhá sa̱cua̱ha̱. \v 16 Jáchi̱ nu̱ ndúu na̱ i̱hvi̱ ini mé cán ndúu na̱ co̱ cúní táhan ta sa̱ mé cán cáni táhan na ta cája na tócó ndihi nu̱ú cua̱chi. \v 17 Joo na̱ ndíchí ji̱ni̱ cáha̱n na̱ tu̱hun quíxi indiví nu̱ íin Ndióxi̱. Ndinuhu ña̱ va̱ha cája na ta co̱ xójo̱ ini na xi̱hín ña̱yivi. Cája cáhnu ini na sa̱há ña̱yivi. Co̱ xíxi ini na xi̱hín ña̱yivi jáchi̱ táhnda̱ ini na sa̱ha̱ ná. Cája na ña̱ va̱ha cuití va. Cáha̱n na̱ ña̱ nda̱a̱ cuití va ta co̱ jándahvi na ña̱yivi. \v 18 Va̱tí cúni̱ ña̱yivi cáni táhan na xi̱hín na̱ ndi̱chí joo ndúcú na̱ coo va̱ha ini na xi̱hín ndihi ña̱yivi ta já cúú ná ña̱yivi nda̱a̱ nu̱ Ndióxi̱. \c 4 \s1 A̱ cándi̱co̱ toho ndó íchi̱ cuéntá na̱ ñuyíví \p \v 1 Ndáva̱ha ri cáni táhan ndó ta já qui̱hvi ndó tondóhó tañu ña̱yivi. Cáni táhan ndó sa̱há ña̱ ndícají ini ndó caja ndó cua̱há nu̱ú cua̱chi ña̱ xíca̱ ínima̱ ndo̱. Ta cúú á tátu̱hun cáni táhan ña̱ va̱ha xi̱hín ña̱ núu ini ínima̱ ndo̱ \v 2 jáchi̱ xíca̱ ini ndó coo cua̱há ña̱ha nu̱ ndo̱ joo a̱ cu̱ú ñe̱he̱ ndó a̱. Ña̱ cán quéa̱ sáhní ndó ña̱yivi já ñéhe̱ ndó ña̱ cúni̱ ndo̱. Cáhi̱hvi̱ ini ndó tá xíní ndo̱ ña̱ha inga na ta a̱ cu̱ú ñe̱he̱ ndó a̱, ña̱ cán quéa̱ cáni táhan ndó xi̱hi̱n ná. Joo co̱ ñéhe̱ ndó ña̱ cúni̱ ndo̱ jáchi̱ co̱ xíca̱ ta̱hví ndo̱ nu̱ Ndióxi̱ sa̱há ña̱ha cáma̱ni̱ nu̱ ndo̱. \v 3 Tá xíca̱ ndo̱ ña̱ha nu̱ Ndióxi̱ ta co̱ sáhan mé á ña̱ha nu̱ ndo̱ já quéa̱ cánda̱a̱ va̱ha ini ndó ña̱ co̱ íin va̱ha ínima̱ ndó nu̱ Ndióxi̱ jáchi̱ na̱sacu ini ndó caja ndó ña̱ cúni̱ mé cuití ndo̱. \v 4 Tá quia̱hva cája ñáñáha̱ tá jándahvi ñá yíi̱ ñá xi̱hín inga da̱ta̱a quia̱hva já cája ndó cua̱chi ña̱ co̱ táhán ini Ndióxi̱ xi̱hi̱n. Á co̱ cánda̱a̱ ini ndó ña̱ tá ná caja í tá quia̱hva cája ña̱yivi ñuyíví yóho já quéa̱ nduú na̱ co̱ cúní táhan xi̱hi̱n Ndióxi̱. Ta a̱ cu̱ú ndique táhan máni̱ yó xi̱hi̱n mé á tá ná caja í ña̱ núu ñuyíví yóho. \v 5 Jáchi̱ sa̱ xíni̱ va̱ha ndó ña̱ íin sa̱ha̱ cáha̱n tu̱hun Ndióxi̱ tá cáchí a̱ já: “Na̱chica̱a̱n Ndióxi̱ ínima̱ yi̱i̱ mé á ini in in í jáchi̱ cúni̱ ndiva̱ha mé a̱ mí ta chí táhvi̱ ndiva̱ha ini a sa̱ha̱ yo̱.” \v 6 Joo cája Ndióxi̱ cua̱há ga̱ ña̱ma̱ni̱ xi̱hi̱n yo̱ ta chíndeé a̱ mí. Já cáchí tu̱hun Ndióxi̱ já: “Co̱ táhán ini Ndióxi̱ xi̱hín ña̱yivi, na̱ ndíñehe jícó mé. Joo chíndeé Ndióxi̱ ña̱yivi va̱ha, mé na̱ co̱ ndíñehe jícó mé”, cáchí tu̱hun Ndióxi̱. \v 7 Ndiquia̱hva ndó mé ndó ndáha̱ Ndióxi̱ ta chicaji ndó ínima̱ ndo̱ nu̱ú tiñáhá sa̱cua̱ha̱ ná a̱ cája ndó ña̱ cúni̱ ri̱. A̱nda̱ jáví cunu rí cu̱hu̱n ri̱. \v 8 Cayati ndó nu̱ Ndióxi̱ ta já cayati Ndióxi̱ nu̱ ndo̱. Jándicoo ndó cua̱chi cája ndó ta ndaja vií ndó ínima̱ ndo̱ ña̱ ná candi̱co̱ ndó in túhún íchi̱ cuéntá Jesús cuití va. \v 9 Cajuchú ini ndó ta nda̱hyi̱ cóhó ndo̱ sa̱há cua̱chi cája ndó. Ndijama ndó ña̱ cáji̱i̱ ini ndó ta ná nduu a ña̱ cacuéha̱ ini ndó sa̱há cua̱chi ndó. \v 10 A̱ ndíñehe jícó ndo̱ mé ndó nu̱ Ndióxi̱ já quéa̱ ndiñehe jícó Ndióxi̱ ndo̱hó. \s1 A̱ cáha̱n núu ndó sa̱ha̱ inga na \p \v 11 Cande̱hé ndo̱, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. A̱ cáha̱n núu sa̱ha̱ táhan ndó ta a̱ cánde̱hé ndaa táhan ndó. Jáchi̱ ndá da̱ cáha̱n núu sa̱há inga na já cáha̱n núu da sa̱ha̱ ley Ndióxi̱ ta sájí nuu da nu̱ ley. Co̱ ndítahan nu̱ yo̱ caji nuu í nu̱ ley Ndióxi̱ jáchi̱ tá cája í já já quéa̱ quéhe núu í ley Ndióxi̱ ta sánde̱hé ndaa í ña̱. Ña̱ ndítahan nu̱ yo̱ caja í quéa̱ candúsa í ña̱ ta caja í ña̱. \v 12 Jáchi̱ in túhún Ndióxi̱ na̱sa̱ha̱n ley nu̱ yo̱. Ta mé Ndióxi̱ cúú á juéxe̱ cáhnu nu̱ú ndihi ña̱yivi ta mé á cuu caja vií a̱ sa̱há cua̱chí. Ndióxi̱ cuití va cuu jáca̱cu mí ta sa̱ mé Ndióxi̱ cuu chindahá mí indayá. Ña̱ cán quéa̱ co̱ ndítahan nu̱ yo̱ cande̱hé ndaa táhan í. \s1 Tá cáha̱n í sa̱há ña̱ caja í ita̱a̱n \p \v 13 Ndúu java na tañu ndó ta cáchí na̱: “Viti á ita̱a̱n cu̱hu̱n tá cu̱hu̱n nde̱ in ñuu cáhnu ta cán canduu nde̱ in cui̱a̱ caja chúun nde̱ ta ñe̱he̱ cua̱há nde̱ jiu̱hún”, já cáchí java na. Tá cáhán ndo̱ já ndítahan cuni jo̱ho va̱ha ndó ña̱ cáha̱n i̱ xi̱hi̱n ndo̱. \v 14 Co̱ xíni̱ toho ndó ndía̱ ndoho ndó ita̱a̱n. Co̱ xíni̱ toho ndó ndá qui̱vi̱ quivi ndó. Cúú ndó tátu̱hun in vi̱co̱ ña̱ íin tóo loho ta tá na̱ndihi sa̱ co̱ó a̱. \v 15 Va̱ha chága̱ ná cachi ndó já: “Catacu nde̱ qui̱ví ita̱a̱n tá cúni̱ Ndióxi̱. Ta caja nde̱ ña̱ ja̱n á ña̱ yóho tá cúni̱ Ndióxi̱”, já cachi ndó. \v 16 Joo cája cáhnu ndó mé ndó tá cáchí ndó ña̱ cánda̱a̱ ini ndó ndía̱ ndoho ndó qui̱ví ita̱a̱n. Ta núu ndiva̱ha cája ndó tá cája cáhnu ndó mé ndó. \v 17 Cua̱chi ndáca̱a̱n nu̱ú na̱ tia̱hva caja ña̱ va̱ha ta co̱ cája na ña̱. \c 5 \s1 Cáha̱n Santiago nu̱ú na̱ cui̱cá \p \v 1 Cuni jo̱ho va̱ha ndó na̱ cui̱cá. Ndítahan nu̱ ndó nda̱hyi̱ cóhó ndo̱ ta ta̱hnda̱ ini ndó jáchi̱ va̱xi qui̱vi̱ ndoho ini ndó. \v 2 Na̱casáhá táhyi̱ tócó ndihi ña̱ha na̱játaca ndó ta na̱saxi ndihi tiquijí jáhma̱ ndo̱. \v 3 Na̱cu̱ju ndihi jiu̱hu̱n cuáán xi̱hín jiu̱hu̱n cúxú ña̱ na̱játaca ndó catacu va̱ha ndó qui̱vi̱ chága̱ chí nu̱u̱. Joo co̱ yáhvi ga̱ viti jáchi̱ va̱xi qui̱vi̱ tá na̱ha̱ ña̱ na̱cajíhnda̱ ndiva̱ha ndó xi̱hín jiu̱hún ndó. Tá quia̱hva jándihi ñuhú cáyi̱ sa̱há tutu quia̱hva já ndihi sa̱ha̱ ndó tá chínúu ndó ínima̱ ndó ja̱tá jiu̱hún ndó. \v 4 Cande̱hé ndó. Mé ndó co̱ó na̱cha̱hvi ndó mozo ndo̱ tá na̱jácaja chúun ndó na̱ nu̱ú utu ndó. Ta viti sácu cóhó na̱ ndáca̱ na̱ cuéntá nu̱ ndo̱. Ta tá xíca̱ ta̱hví na̱ nu̱ ndo̱ já quéa̱ a̱nda̱ nu̱ Ndióxi̱, mé á cáhnu ndiva̱ha, xínu̱ co̱o ña̱ cáha̱n na̱ xi̱hi̱n ndo̱. \v 5 Mé ñuyíví yóho ndúu va̱ha ndó xi̱hín ña̱ cuícá ndo̱ ta cája ndó ña̱ xíca̱ ini cuití va ndó. Xíxáhan va̱ha ndó ta viti na̱ndaha ndó tátu̱hun ti̱ndi̱qui̱, rí na̱jándaha chuun na cahní na̱. \v 6 Ta chíca̱a̱n ndó cua̱chi ja̱tá ña̱yivi nda̱a̱ ta ndá tañu sáhní ndó ña̱yivi va̱ha, mé na̱ a̱ cu̱ú chíndeé mé. \s1 A̱ cándati númi̱ ndó qui̱ví quixi tucu Jesucristo \p \v 7 Cande̱hé ndo̱, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. A̱ ndíhi ini ndó ta cuéé coo ini ndó candati ndó qui̱ví quixi tucu Jesucristo, mé a̱ cúú xitoho í. Tá quia̱hva ndáti in da̱ta̱a jáquee da nu̱ú utu da quia̱hva já ndítahan candatí Jesucristo ña̱ quixi tucu a. Jáchi̱ sa̱ xíni̱ ndo̱ ndaja cája in da̱ta̱a tá ndáti da cuun va̱ha ja̱vi̱ nu̱ú tata ña̱ na̱chihin da. Joo co̱ ndáti númi̱ dá ña̱ ná jáquee da nu̱ á. \v 8 Quia̱hva já ndítahan cuéé coo ini ndó candati ndó qui̱ví quixi tucu Jesucristo. Cacu nda̱cú ndó ínima̱ ndo̱ jáchi̱ ja̱lóho cúni̱ ndindaa qui̱vi̱ quixi tucu Jesucristo. \v 9 Cande̱hé ndo̱, ñani mí i̱. A̱ cáha̱n cua̱chi nu̱ táhan ndó ná a̱ jándoho Ndióxi̱ ini ndó. Ta viti ja̱lóho cúni̱ quixi Ndióxi̱, ña̱ cúú juéxe̱ cáhnu caja vií a̱ sa̱há cua̱chi ña̱yivi. \v 10 Á co̱ ndícu̱hu̱n ini ndó, ñani mí i̱. Sa̱nahá ndiva̱ha mé na̱ profeta Ndióxi̱ na̱ca̱ha̱n na̱ tu̱hun Ndióxi̱ nu̱ú ña̱yivi. Tá quia̱hva na̱sa̱ha̱n ndeé ini na tá na̱ndoho ini na quia̱hva já ndítahan nu̱ mí quia̱hva ndeé iní tá ná casa̱a̱ qui̱ví ndoho iní. \v 11 Ta ñéhe̱ táhvi̱ mé profeta ña̱ cáji̱i̱ ini na viti jáchi̱ na̱sa̱ha̱n ndeé ini na tá na̱ndoho ini na. Á co̱ó na̱xini jo̱ho ndó sa̱ha̱ in da naní Job. Va̱tí na̱ndoho ndiva̱ha ini da joo na̱sa̱ha̱n ndeé ini da tá na̱ndoho ini da já quéa̱ na̱caja cua̱há Ndióxi̱ ña̱ma̱ni̱ xi̱hi̱n dá. Xi̱hín ña̱ yóho cánda̱a̱ iní ña̱ táhnda̱ ini Ndióxi̱ sa̱há ña̱yivi jáchi̱ quíhvi̱ ini a na̱. \p \v 12 Cuni jo̱ho va̱ha ndo̱, ñani mí i̱ jáchi̱ cáhnu chága̱ tu̱hun yóho nu̱ú ndihi tu̱hun. Co̱ ndítahan tává ndo̱ qui̱ví indiví ni qui̱ví ñuyíví ni qui̱ví inga ña̱ha. Jáchi̱ ndítahan ca̱ha̱n ndó ña̱ nda̱a̱ cuití va. Ta tá ndúcú ñehe ndó tu̱hun já cáchí ndó já: “a̱ja̱n”, á tá co̱ó já cáchí ndó: “u̱hu̱n.” Já cuití va cachi ndó ná a̱ jándoho Ndióxi̱ ini ndó. \p \v 13 Tá íin in na̱ ndóho ini tañu ndó, ndítahan nu̱ ná ca̱ca̱ ta̱hví na̱ nu̱ Ndióxi̱ sa̱há ña̱ ndóho ini na. Tá íin in na cáji̱i̱ ini tañu ndó, ndítahan nu̱ ná cata na nu̱ Ndióxi̱ já ná caja cáhnu na mé á. \v 14 Tá íin in na quíhvi̱ tañu ndó já quéa̱ ndítahan nu̱ ná ca̱ca̱ na̱ ña̱ma̱ni̱ nu̱ú na̱ sa̱cua̱ha̱ veñu̱hu ña̱ ná quixi na ca̱ca̱ ta̱hví na̱ nu̱ Ndióxi̱ sa̱ha̱ ná. Ta ná cuyu na sítí ji̱ní na̱ quíhvi̱ ña̱ ná ndiva̱ha na. \v 15 Ndítahan nu̱ ndó candeé ini ndó Ndióxi̱ tá ná ca̱ca̱ ta̱hví ndo̱ nu̱ á sa̱há na̱ quíhvi̱ já quéa̱ ndiva̱ha na̱ quíhvi̱ caja Ndióxi̱. Ta tá na̱caja na cua̱chi já quéa̱ caja cáhnu ini Ndióxi̱ sa̱há cua̱chi na. \v 16 Ña̱ cán quéa̱ ndítahan nu̱ ndó na̱hma̱ nu̱ táhan ndó cua̱chi ndó. Ta ndítahan nu̱ ndo̱ ca̱ca̱ ta̱hví ndo̱ nu̱ Ndióxi̱ sa̱há ndaja táhan ndo̱ já quéa̱ ndaja va̱ha Ndióxi̱ ndo̱hó tá quíhvi̱ ndo̱. Jáchi̱ chíndeé Ndióxi̱ ña̱yivi va̱ha tá xi̱hín ndinuhu ínima̱ ná xíca̱ ta̱hví na̱ nu̱ mé á. \v 17 Á co̱ ndícu̱hu̱n ini ndó da̱ naní Elías, da̱ na̱sa̱cuu profeta sa̱nahá. Na̱sa̱cuu da ña̱yivi tátu̱hun mí. Ta xi̱hín ndinuhu ini da na̱xi̱ca̱ ta̱hví da̱ nu̱ Ndióxi̱ ña̱ ná a̱ cúun ja̱vi̱. Ña̱ cán quéa̱ tañu u̱ni̱ cui̱a̱ java co̱ó na̱cuun toho ja̱vi̱. \v 18 Ta tá na̱ndihi cán na̱xi̱ca̱ ta̱hví tucu da nu̱ Ndióxi̱ ña̱ ná casáhá cuun tucu ja̱vi̱. Ña̱ cán quéa̱ na̱casáhá cúun tucu ja̱vi̱ chí na̱nana ndihi yu̱cu̱ cuíi̱ ñundáhyi̱ cán. \p \v 19 Cande̱hé va̱ha ndó, ñani mí i̱, na̱ cúú cuéntá Jesús. Tá íin in na tañu ndó ta na̱jándicoo na íchi̱ cuéntá ña̱ nda̱a̱ ta tá in ndó na̱jándicó co̱o ndó na̱ cán ña̱ ná caca tucu na íchi̱ cuéntá Jesús \v 20 já quéa̱ na̱jáca̱cu ndó mé na̱ cán ña̱ ná a̱ cúhu̱n toho na indayá. Ta já caja cáhnu ini Ndióxi̱ sa̱há cua̱há cua̱chi na̱caja na.