\id MAT - Mwoakilloa \h Matthew \toc3 Math \toc2 Matthew \toc1 Rongmwehu ma ne Insingdi jang Matthew \mt2 Rongmwehu ma ne insingdi jang ipen \mt1 Matthew \is1 Oarlap in Puk oauwe \ip \bk Rongmwehu in Matthew\bk* sikoa doahr Jounkoamoaur ma inoaupoa ne wihwiawi nehn Kadehde Mering; doari, doahroar Koahs Ih kapwaihahda Ah inoau oang Nah armaj kan, jaudihoar oang mihn Jew kan nehn anjoauwo ma Jesus minmine ipasai, apel oang sohn jampah ohroj. \ip Sikesikin \bk Rongmwehu in Matthew \bk* ma inenin joanmwehu. Ih sapkihda sikesik in noaisikdihn Jesus, a doaula sikoahda doahr Jesus Ah poapdaijla apel oaloa jongjong ipen Jehsen, apel doahr Ah doadoahk nehn Galilee; doari, doadoahk in kapahrakki Rongmwehu, apel kihda padahk oang armaj ohroj, apel kemwehuwihla johmwehu kan. Mwerin mehpwiai Matthew ken doaula siksikoa doahr en Jesus injang Galilee pwa en jeiloaklahng Jerusalem, apel doahr wihwia kan ma pwoaida in kadoariheklahn wihk ma Ih mohmohmourki pohn jampah. In imwla Ih ken kadoarihkihla loklok, mehdi apel iejdahn Jounkoamoaur. \ip Oau irair ma janjal mehlel nehn \bk Rongmwehu in Matthew\bk*, ioar kajanjaldahn Jesus doahroar Jounpadahk Laplap men, ma anki manman en kawoahwoahda Kojonned in Koahs, apel ma kin padahkihwe doahr Wein Koahs. Nehn pukkoauwe Ah padahk kin nehnehpijoang wiahda irair limoau in doahroar me: (1) kapahrak pohn dollo, ma kajalehda mourin irai kan ma uhdahn sohn Wein Koahs, apel arai pwukoa kan, kapai kan, apel kahrpoan irai mour (iroa koalik 5 — 7); (2) kaweidpen sohn doadoahk eijek roahmenno oang in poaroan ma ih kioang irai (iroa koalik 10); (3) karajraj doahroar Wein nehnloannge (iroa koalik 13); (4) padahk doahr woahwoahn wiahla sohn padahk in Jesus (iroa koalik 18); (5) padahk doahr imwlahn irair in anjoau oauwe apel doahr pwurdohn Wein Koahs (iroa koalik 24-25). \iot Audoapoa in Oarlap \io1 Iroakdihn kadaudok apel noaisikdihn Jesus Christ \ior 1.2—2.23\ior* \io1 En John jounpoapdaij ah kapahrak kan \ior 3.1-12 \ior* \io1 Jesus poapdaijla ipen John apel oaloa jongjong pehn Jehsen \ior 3.13—4.11\ior* \io1 En Jesus doadoahk nehn Galilee \ior 4.12—18.35\ior* \io1 Jesus injang Galilee inlahng Jerusalem \ior 19.1—20.34 \ior* \io1 Kadoariheklahn wihk ma ih mohmohmourki nehn Jerusalem apel ipen Jerusalem \ior 21.1—27.66 \ior* \io1 Koaunno iejda apel pwokkoang nah sohnpadahkkok \ior 28.1-20\ior* \c 1 \s1 Iroakdihn dihkan ma lel Jesus \p \v 1 Iroakdihn dihkan ma lel Jesus Christ kadaudok in David, kadaudok in Abraham: \p \v 2 Abraham ioar jemen Isaac, Isaac jemen Jacob, Jacob jemen Judah pel riahkan. \v 3 Judah ioar jemen Perez apel Zerah, ma inanki Tamar, Perez ioar jemen Hezron, Hezron jemen Ram, \v 4 Ram jemen Amminadab; Amminadab jemen Nahshon; Nahshon jemen Salmon; \v 5 Salmon jemen Boaz (ma inanki Rahab); Boaz jemen Obed (ma inanki Ruth); Obed jemen Jesse; \v 6 Jesse ioar jemen Nahmwarki David. \p David ioar jemen Solomon, ma inanki pahien Uriah. \v 7 Solomon jemen Rehoboam, Rehoboam ma jemen Abijah, Abijah jemen Asa, \v 8 Asa jemen Jehoshaphat, Jehoshaphat jemen Jehoram, Jehoram jemen Uzziah \v 9 Uzziah jemen Jotham, Jotham jemen Ahaz, Ahaz jemen Hezekiah, \v 10 Hezekiah jemen Manasseh, Manasseh jemen Amon, Amon jemen Josiah, \v 11 Josiah jemen Jechoniah pel riahkan nehn anjoauwo irai kaliplipla Babylon. \p \v 12 Mwerin kaliplipla Babylon: Jechoniah ioar jemen Shealtiel, Shealtiel jemen Zerubbabel, \v 13 Zerubbabel jemen Abiud, Abiud jemen Eliakim, Eliakim jemen Azor, \v 14 Azor jemen Zadok, Zadok jemen Achim, Achim jemen Eliud, \v 15 Eliud jemen Eleazar, Eleazar jemen Matthan, Matthan jemen Jacob, \v 16 Jacob jemen Joseph, pahien Mary, ma noaisikihdi Jesus, ma adanki Christ. \p \v 17 Ohroj ma insingdi me ioar di eijek pahu jang Abraham lel David, di eijek pahu jang David lel kalipliplahng Babylon, di eijek pahu jang kalipliplahng Babylon lel Christ. \s1 Doahr Noaisikdihn Jesus Christ \p \v 18 Me ioar mwomwen en Jesus Christ noaisikdi: Ah nohno Mary inoauwen pwoapwoaud oang Joseph, a mwohn ara paspene, diarekda pwa ih lijaian jang Ngen Joarwi. \v 19 A Joseph nehn ah wia woal lelpoak apel pwung men johpwa nimen koauwehla oadoan Mary mwohn armaj kan, lemehda pwa ih en mweijang ih in rir. \v 20 A mwerin ah lemehda me, Sohnloang in Koaunno men pwokkoang ih nehn ah oarmoan pwehng ih, “Joseph nihn David, joah mijik in oaloa Mary wiahkihla pahioamw, pwa dahkij ih lijaiankihda jang Ngen Joarwi. \v 21 Ih pirin noaisikihdi jermwein men, koawoa en kioang oadoa Jesus\f + \fr 1:21 \fq Jesus \ft Addoauwe woahwoahki \fq Koaunno koamoaurla.\f*, pwa Ih pirin doaroahla Nah armaj jang nehn diparaihok.” \p \v 22 Mehpwiai ohroj wiawi pwa en pwoaida da ma Koaunno pwa jang ipen joukohppo, \q1 \v 23 “Meipwonno pirin lijaianda, \q1 noaisikihdi jermwein men, \q1 ma irai pirin kioang oadoa Emmanuel,” \q1 (woahwoahki “Koahs pwilpwili kisai”). \p \v 24 Nehn en Joseph pwohrda ih wia da sohnloang in Koaunno pwehng ih. Ih ken oaloa Mary painkihla. \v 25 Joseph johpwa suhwoang Mary in palwar oaroh liho noaisikihdi nah jermweinno. Ih kioang oadoa Jesus. \c 2 \s1 Woal loalkoanngok jang palimese \p \v 1 Mwerin en Jesus noaisikdi nehn Bethlehem wein Judea, nehn mwein Nahmwarki Herod; woal loalkoanngok jang palimese indoa Jerusalem \v 2 kalkalelpoak wija ma Jeri siksikko noaisikdi mine, nahmwarkihn mihn Jew kan. Irai pwa, “Kamai kapangda Ah ujuhwo palimese in loannge ioar kamai indoahng pwongi Ih.” \p \v 3 Nehn en Nahmwarki Herod rongda me, ih jalohkihda pwilihkihoar sohn Jerusalem ohroj. \v 4 Ih panginpene jamwrou laplappok apel jounpadahk in kojonneddok, ih kalelpoak iparai “Ia wija Messiah pirin noaisikdi?” \p \v 5 Irai japoang pwa, “Nehn Bethlehem nehn wein Judea, pwa ioar mehwa joukohppo insingehdi: \q1 \v 6 ‘Koawoa, Bethlehem, nehn wein Judah, \q2 jaudi koawoa, keiou siksik nehn pwungen koaun in Judah kan, \q1 pwa jang ipoamw emen koaun pirin indoa \q2 ma pirin apwali noai armaj in Israel kan.’” \p \v 7 Doar Herod kapokonihpene in rir woal loalkoanngok pwa ih en woahwoahkihda ngehd uhdahn anjoauwo ujuhwo pwokda, \v 8 ih kadarla irai Bethlehem pwehng irai, “Alwe rapahki mwehu jeriho. Ma kamwai kapangda Ih, kamwai pakairkihdohng ngoahi, pwa ngoahi en pel pwili alwe pwongi Ih.” \p \v 9 Mwerin irai rong mehpwiai irai ken dauluhlla; a ujuhwa ma irai kapang palimese in loannge pel pwuroahng pwokda kahlwa irai oaroh lel wijahu ma jeriho mine. \v 10 Anjoauwo irai kapangda ujuhwo, irai inenin malauda. \v 11 Nehn irai dilda nehn ummwo kapangda Jeriho apel Ah nohnohu, Mary, irai poadpwomwla pwongi Ih. Doar irai kihda arai kijakij kajampwallok kijakijkihoang Ih kohl, frankincense pel myrrh. \fig |alt="three wise men" src="lb00295b.jpg" size="col" loc="p" copy="Louise Bass © The British and Foreign Bible Society 1994" ref="2.11" \fig* \p \v 12 Anjoauwo irai japahllahng nehn arai wei, irai wud nehn apas al sohrohr pwa Koahs ne kaperki irai nehn oau oarmoan pwa irai en joah pwurla ipen Herod. \s1 Kaula Egypt \p \v 13 Nehn irai ne inla, sohnloang in Koaunno men pwokkoang Joseph nehn ah oarmoan. Sohnloanngo pwehng ih, “Pwohrda oaloa jerihen pwilihki inahu kaukihdihla ara Egypt. Mine oaroh ngoahi kapwa pwehng koawoa, ngehd kamwai en japahldo, pwa Herod raprapahki jerihen pwa ih en kojukdi.” \p \v 14 Inpwonngohr Joseph pwohrda oaloa jeriho pwilihki inahu irai inla Egypt, \v 15 mine o oaroh lel en Herod mehdi. \p Me ne kapwaihahda dahkij ma Koaunno ne pwa jang ipen joukohppo, “Ngoahi pangin Noai Jermweinno jang Egypt.” \s1 Kojkojdihn jerihkan \p \v 16 Nehn en Herod kidalda pwa woal loalkoanngok ne kapweipweidi ih, ih inenin lioas. Ih ruwojla pwa jeri woal ohroj ma mahki johnpar riau apel pehnangin ma minmine nehn Bethlehem apel kahnihmw ohroj ma koaroannoang en kojkojdi; me jang in ah rong jang pwihnin woal loalkoanngok sapin irai kapangda ujuhwo. \p \v 17 Me ne pwoaida dahkij joukohp Jeremiah kohpda: \q1 \v 18 “Ngilloau indoa joang nehn Ramah, \q2 ngilen joang koalik, \q1 Rachel ma joangjoangjoangki nah jerihok, \q2 johpwa nimen injenmwahula, \q2 pwa jerihok ne mehdi.” \s1 Japahlla Nazareth \p \v 19 Mwerin Herod mehdi, sohnloang en Koaunno men pwuroahng pwokkoang Joseph nehn ah oarmoan nehn Egypt, \v 20 “Pwohrda,” Sohnloanngo pwehng ih, “oaloa jerihen apel inahn kamwai japahlla Israel, pwa irai ma jongjong in kojukdi jerihen ne mehdi.” \v 21 Joseph pwohrda, oaloa jeriho apel inahu japahlla Israel. \p \v 22 A nehn ah kidalda pwa Archelaus nihn Herod, koaun kapwin Judea ioar ih mijikin inla o. Mwerin ah ne pel oaloa kaweid nehn ah oarmoanno, ih inla nehn wein Galilee. \v 23 Peneineiho inla koaujoanla nehn kahnihmw oau adanki Nazareth. Me ne pel pwoaida dahkij ma joukohppok ne kohpda: “Ih pirin wiahla mihn Nazareth.” \c 3 \s1 John Jounpoapdaij Koaunopda Al \p \v 1 Nehn rehn pwiok John jounpoapdaij indoa padpadahk nehn japwsoahn in Judea, \v 2 ih pwa, “Kamwai koaluhla pwa Wein nehnloannge\f + \fr 3:2 \fq Wein nehnloannge \ft Mihn Jew kan mehj kin inenin mijikin pwa ke insinge oadoan Koahs, ioar kahrehda Matthew kin insingehdi “Wein nehnloannge” ah mehlelin lal pwiai ioar “wein Koahs.”\f* ne koaroando.” \v 3 John ioar woalwa ma joukohppa Isaiah pwa: \q1 “Ngilloau ma kin poangpoangpoang nehn japwsoahn: \q2 ‘Kamwai koaunopda alin Koaunno, \q2 kamwai kainenehla Ah al kan ma Ih pirin alu loaloa!’” \p \v 4 En John likkoauwok wiawihda jang winen kamel, ih kangirki kilin kahu nehn lopkoa. Kanah mwinge ioar padda apel jukehn loanglap in nehn woallo. \v 5 Armaj jang Jerusalem, jang koujapw ohroj nehn wein Judea apel wijahkan ohroj koaroannoang Pillap Jordan indoa pwa, \v 6 irai en woahkda diparai kan, a ih poapdaijihla irai nehn Pillap Jordan. \p \v 7 A nehn a kapang dirin Pharisee apel Sadducee allaluhdo ipoa pwa en poapdaij, ih pwehng irai, “Kamwai sinekpwi, inje pwehng kamwai pwa kamwai kak pisjang koaloklok in Koahs ma nimenoar lel kamwai? \v 8 Kamwai wiahda siahk kan ma pirin kajalehda amwai ne koaluhla apel wiliakapwla. \v 9 Kamwai joah lemleme pwa, ‘Kamai jamanki Abraham,’ pwa ngoahi pwehng kamwai pwa Koahs kakkoar wiahjang in sakai pwiai nihn Abraham jeri! \v 10 Jiloahu ne onopdahng poaloahdi sipin suhkoa ohroj ma johkin kihda wah mwehu, en poalpoaldi peidekla nehn oaiho. \v 11 Ngoahi poapdaijihki kamwai pil pwa en kajalehda amwai koaluhla, a Ih ma pirin indoa mwerin ngoahi pirin poapdaijihki kamwai Ngen Joarwi apel oai. Ih inenin laplapjang ngoahi; ngoahi johpwa warroang wa Ah sandellok. \v 12 Ih kol nah poahkko, onopdahng pwa en kasohrohrihpijoang liporrohn wihd kan jang in kilinnok. Ih pirin nekidla wah kan nehn johkohu, a okojla kilinnok nehn oaiho ma johkak kunla.” \fig |src="hk00097b.tif" size="col" loc="p" ref="3.12" \fig* \s1 En Jesus Poapdaijla \p \v 13 Jesus ken injang Galilee inla Pillap Jordan pwa en poapdaijla ipen John. \v 14 A John jong en kauhdi, pwehng Ih, “Ngoahi anahne koawoa en poapdaiji ngoahi, a koawoa ken indoa ipoai?” \p \v 15 Jesus japoang, \wj “Joah kauhdi, pwa ioar koajoandi wa me, pwa ioar ma koanoahng kisa kapwaihahda kupwuren Koahs.” \wj* John ken pwungkihla. \p \v 16 Jesus ken poapdaijla, Ih doauda jang nehn pillo; anjoauwo nehnloannge risda, Ih kapang Ngenin Koahs indihdo in mwomwen mwurei men jokdi pohn Ih. \v 17 Ngilloau jang nehnloannge pwa, “Me ioar Noai Jermwein kajampwalwa, ma Ngoahi keiou ipwilki.” \c 4 \s1 En Jesus Kajongjong \p \v 1 Ngen Joarwi kahlwahla Jesus nehn japwsoahn pwa en kajongjong ipen Jehsen. \v 2 Mwerin Ah joah mwinge rehn pahijek pel pwong pahijek, Ih mwakohkohla. \v 3 Joun Kajongjonngo indoa pwehng Ih, “Ma Koawoa Nihn Koahs, pwehng sakai pwiai en wiahla pilahwa.” \p \v 4 Jesus japoang, \wj “Ne insingdi nehn Puk Joarwi: ‘Jaudi pilahwahr doari armaj kak mourki pwa Mahjan ohroj ma kin indoa jang ipen Koahs.’” \wj* \p \v 5 Jehsenno ukla Ih nehn Jerusalem, kahnihmw joarwiho, kihdi oang Ih pohn koadkoan Umw Joarwiho, \v 6 pwehng Ih, “Ma Koawoa Nihn Koahs, lujdihwe pwa ne insingdi nehn Puk Joarwi: \q1 ‘Ih pirin ruwoj Nah sohnloanngok doahr Koawoa, \q2 irai pirin kolkihda Koawoa poahrai \q2 pwa ehmmwen kan en joah ohla pohn sakai.’” \p \v 7 Jesus japoang ih, \wj “Ne pel insingdi: ‘Joah kajongjongi Koaunno oamw Koahs.’” \wj* \p \v 8 Jehsenno pel ukdahla Ih pohn dol illoahioau, kajalehng Ih wein jampah ohroj apel doahr ahr ling. \v 9 Jehsen pwehng Jesus, “Mehpwiai ohroj ngoahi pirin kioang Koawoa, ma Koawoa rukdi pwongi ngoahi.” \p \v 10 Jesus pwehng ih, \wj “Alwe jang Ngoahi, Jehsen! Pwa ne pel insingdi, ‘Pwongi Koaunno oamw Koahs, papah Ih kalahpwuk.’” \wj* \p \v 11 Doari Jehsenno injang Ih, a sohnloanngok indoa jeuweje Ih. \s1 Jesus sapda padahk \p \v 12 Anjoauwo ma Jesus rongda pwa John ne mine nehn kalpwuhj, Ih pwurla Galilee. \v 13 Ih joah koaujoan nehn Nazareth, Ih inla wud mine Capernaum, ipen jed in Galilee, nehn wein Zebulun apel Naphtali. \v 14 Me wiawi pwa en kapwaihahda kokohp en Isaiah: \q1 \v 15 “Nehn wein Zebulun apel Naphtali, \q2 ipen jeddo, oaloap Pillap Jordan, \q2 nehn Galilee wija ma mihn likin dir mine! \q1 \v 16 Armaj ma mine nehn ros pirin kapang maram koalik oau. \q1 Araihok ma mine nehn japw ros apel mehdi, marammo pirin dakarda.” \p \v 17 Jang anjoauwo inla Jesus sapda padahk, \wj “Kamwai koaluhla, pwa Wein nehnloannge ne koaroando.” \wj* \s1 Jesus Pangin Sohnloakjid pahmen \p \v 18 Rehn oau Jesus allaluhla pohn poahrinjedin Galilee Ih kapangda riari oau, Simon ma pel adanki Peter apel riah Andrew. Ara loakloakjidki nihra ukko nehn jeddo, pwa ara sohnloakjid roahmen. \v 19 Jesus pwehng ara, \wj “Kamwa indoa pwilihla Ngoahi, a Ngoahi pirin wiahkihla kamwa sohnloakjidi armaj.” \wj* \v 20 Anjoauwohr ara kihdi nihra ukko pwilihla Ih. \p \v 21 Pel aluhla ekij Ih kapangda pel oau riari, James apel John, nihn Zebedee, mwindi nehn wararai pohsso pwili ara pahpa Zebedee, winwina nihrai ukkok. Ih pangin ara en pel indoa. \v 22 Anjoauwohr ara kihdi pohsso apel ara pahpa, pwilihla Ih. \s1 Jesus Kemwehuwihla johmwehu \p \v 23 Jesus allaluhjili nehn Galilee ohroj, padpadahk nehn jinakoke kan, kapahrakki doahr Rongmwehu in Weiho, kemwehuwihla joangoan johmwehu ohroj ipen armaj kan. \v 24 Rongin Ih lel wija ohroj nehn Syria, armaj kan wahdohng Ih ohroj ma johmwehuki joangjoangoan johmwehu, irai kan ma anki moadoak koalik, irai kan ma ngen jaus dilloang loaloa, pel irai kan ma anki epilepsi apel mwoasor — Ih kemwehuwihla ohroj. \v 25 Pokon koalik pwilihla Ih wija ma Ih inla — armaj jang Galilee, jang Decapolis, jang Jerusalem, jang ohroj Judea, apel jang palimese in Pillap Jordan. \c 5 \s1 Padahk in Pohn Dol \p \v 1 Nehn en Jesus kapangda pokonno, Ih indahla pohn dol oau mwindi; Nah sohnpadahkkok pokondo Ipoa. \v 2 Ih ken sapda padahki irai pwa: \s1 Pai mehlel \q1 \v 3 \wj “Meid pai irai kan ma anahne ngen, \wj* \q2 \wj pwa irai pirin johjohki Wein nehnloannge. \wj* \q1 \v 4 \wj Meid pai irai kan ma joang, \wj* \q2 \wj pwa Koahs pirin kainjenmwahuwihla irai. \wj* \q1 \v 5 \wj Meid pai irai kan ma aksiksik, \wj* \q2 \wj pwa irai pirin johjohki jampah. \wj* \q1 \v 6 \wj Meid pai irai kan ma kin ngoangki me pwung, \wj* \q2 \wj pwa Koahs pirin kaisarihla irai. \wj* \q1 \v 7 \wj Meid pai irai ma kin kadek, \wj* \q2 \wj pwa irai pel pirin diar kadek. \wj* \q1 \v 8 \wj Meid pai irai ma mwakelkel nehn mohngiongirai, \wj* \q2 \wj pwa irai pirin kapang Koahs. \wj* \q1 \v 9 \wj Meid pai irai ma kin wihwia doadoahk in kamwahu nehn pwungen armaj kan, \wj* \q2 \wj pwa irai pirin adanki jerihn Koahs. \wj* \q1 \v 10 \wj Meid pai irai ma kin loklokki pwung jang in irai mohmohmourki Koahs, \wj* \q2 \wj pwa irai pirin anki Wein nehnloannge. \wj* \p \v 11 \wj “Meid pai kamwai ma armaj lahlahwe, apel koalkoa kamwai, apel karaunihki kamwai joang likamw apel japwung ohroj pwa Ngoahi. \wj* \v 12 \wj Kamwai injenmwahu apel malau pwa kijakij koalik joujowi kamwai nehnloannge, pwa ioar pel joangwahr irai wiahng joukohppok mwohn kamwai.” \wj* \s1 Jed apel Maram \p \v 13 \wj “Kamwai ioar jed in jampah. A ma nimen jeddo johla nime, joh mehkij kak en wiawihoang pwa en pwuroahng minehda nime. Johla kaspoan jeddo, ioarroar en kerpwihekla pwa armaj kan en alu puwoa. \wj* \p \v 14 \wj “Kamwai ioar maram in jampah. Kahnihmw oau ma mine pohn dol oau johkak oakkoakla. \wj* \v 15 \wj Armaj pel johkak okojda lahm oau kioang pehn pwohl oau. A irai en kioang pohn dohiahu pwa en kamarami ohroj nehn ummwo. \wj* \v 16 \wj En pel doahr amwai maram en janjalda mwohn armaj, pwa irai en kapang amwai wihwia mwehu kan apel kapngahki Jamamwai nehnloannge.” \wj* \fig Lahm|alt="Lamp at night" src="hk00151b.jpg" size="col" loc="p 5.14-5.16" copy="Horace Knowles, © The British & Foreign Bible Society" ref="5.16" \fig* \s1 Padahki doahr Kojonned \p \v 17 \wj “Joah lemleme pwa ngoahi indoahng koauwehla Kojonned in Moses ke pel padahk in Joukohppok; Ngoahi joah indoahng koauwehla arai padahk kan, a Ngoahi indoahng kapwaihahda. \wj* \v 18 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, ma nehnloannge apel jampah johla, insing siksik oau ke mwei siksik kij in Kojonneddo johkak joaloangla oaroh audoapoa ohroj en pwoaida. \wj* \v 19 \wj Emen ma koauwehla oau in kojonneddok, mihndahr ma kojonnedwahr ma keiou siksik apel padahkihoang epwi en pel wia doahroar, pirin keiou siksik nehn Wein nehnloannge. A inje ma kin kapwaihahda apel padahkki kojonned pwiai pirin laplap nehn Wein nehnloannge. \wj* \v 20 \wj Ngoahi pwehng kamwai, ma amwai wihwia mwehu joah mwehu jang en jounpadahk in Kojonned apel Pharisee‑ok kamwai uhdahn johkak dilda nehn Wein nehnloannge.” \wj* \s1 Kojarmaj \p \v 21 \wj “Kamwai ne rong padahkkok ma mihn mehjjok oaloa, ‘Joah kojukdi armaj; emen ma kojukdi armaj pirin lelloang kadeik.’ \wj* \v 22 \wj A Ngoahi pwehng kamwai: ma emen lioas oang riah\wj*\f + \fr 5:22 \fq ma emen lioas oang riah \ft epwi kawoahwoahn Puk Joarwi mehjwa kapsahng \fq in joh kahrpoa /fq* \f* \wj pirin lelloang kadeik. Pel oau, emen ma pwehng riahu, ‘Pweipwei men koawoa,’ pirin pel wijiklahng Mwoalen Koapwung. A emen ma pwa, ‘Koawoa iahk!’ ih kak lel oang nehn keper in oaiho nehn ehl. \wj* \v 23 \wj Ma koawoa wia oamw meiroang in mwoallo a koawoa samanda pwa rioamw men injinjuwed oang koawoa, \wj* \v 24 \wj kihdi oamw meiroanngo ipen mwoallo. Inla koapwungla nehn pwungamwa, japahldo wia oamw meiroanngo. \wj* \p \v 25 \wj “Ma mine emen pirin wahlahng koawoa nehn mwoalen koapwung, pispis koajoanehdi nehn pwungamwa mwohn ah wahla koawoa ipen jounkoapwung kan, doar koawoa ken wijikla nehn kalpwuhj. \wj* \v 26 \wj Ngoahi pwehng koawoa in mehlel, koawoa johkak pisla oaroh ngehd koawoa en dupukla pwaipwanid ohroj.” \wj* \s1 Kamwahl \p \v 27 \wj “Kamwai ne rong padahk paso, ‘Joah kamwahl.’ \wj* \v 28 \wj A apkas Ngoahi pwehng kamwai emen ma kapang lihmen apel mwehukihda, ih ne kamwahl nehn mohngiongin. \wj* \v 29 \wj Ma pwoaroan mijoammwen loap moaun kioang koawoa nehn dihp, dipoaljang kerpwihla. Ma ekij in palwoaroamwen kerpwihekla mwehujang ma palwoaroamwen ohroj kerpwihekla nehn ehl. \wj* \v 30 \wj A ma poahmmwen loap kidal kahrehioang koawoa en wia dihp, poaloahjang kerpwihla. Mwehuwoang koawoa en luhjjang ekij in palwoaroamwen jang palwoaroamwen ohroj en kerpwihekla nehn ehl.” \wj* \s1 Mweipijoang (in pwoapwoaud) \p \v 31 \wj “Kamwai ne kidal da kojonneddo pwa, ‘Emen ma mweijang pahioahu en kioang ih kijilikoau in kamweid.’ \wj* \v 32 \wj A Ngoahi pwehng kamwai, ma woalmen mweijang pahioa, jang in kahrpoahioau likin kamwahl, ih ne kahrehioang liho nehn kamwahl ma ih pwuroahng pwoapwoaudla; a ma emen woal painkihda liho, ih ne mine nehn dipen kamwahl.” \wj* \s1 Kahula \p \v 33 \wj “Kamwai ne rong da ma ne pweiekkoang mihn mehjjok. ‘Joah koauwehla oamw kahula, a kolkol oamw inoau oang Koaunno.’ \wj* \v 34 \wj A ngoahi pwehng kamwai, joah kahula nehn amwai kin wiahda inoau. Joah kahukihla nehnloannge pwa ioar mwoalen Koahs wa. \wj* \v 35 \wj Joah pel kahukihla ke jampah pwa ioar dohn ehn wa; ke Jerusalem pwa ioar kahnihmw in Nahmwarki Laplap. \wj* \v 36 \wj Pel joah kahukihla moangoammwen, pwa koawoa johkak wiahng apas pisen moang en korohrohla ke soalla. \wj* \v 37 \wj Amwai sikesik en kin mine in ‘Eh’ ke ‘Joah’; a ma daulihla a kin sapjang ipen me juweddo.” \wj* \s1 Pwoaroan maj oau oang Pwoaroan maj oau \p \v 38 \wj “Kamwai ne pel rong pwa. ‘Pwoaroan maj oau dupukki pwoaroan maj oau, a ngihpas dupukki ngihpas.’ \wj* \v 39 \wj A Ngoahi pwehng kamwai, kamwai en joah pallan armaj men. Ma emen pokihdi joapoamwen loap moaun, pel kioang ih oaloap. \wj* \v 40 \wj A ma emen panglahng koawoa mwoal en koapwung en kihjang oamw jehsso, pel kioang ih oamw joakidden. \wj* \v 41 \wj Ma emen ipong oang koawoa en alu ki mwail oau, a koawoa en pwili aluhkihla mwail riau. \wj* \v 42 \wj Ma emen poaki koawoa mehkij koawoa mweidoahng, ma emen poaki koawoa mehkij pwa ih en kajpahlihdo mwuhr pel mweidoahng.” \wj* \s1 Ipwilki Imwinsihsi \p \v 43 \wj “Kamwai ne pel rong Ih ne pwa, ‘Ipwilki mihn ipoamw’ a lioassoang oamw imwinsihsi. \wj* \v 44 \wj A Ngoahi pwehng kamwai: Ipwilki amwai imwinsihsi kan apel kapkapki irai ma kin koalkoa kamwai, \wj* \v 45 \wj pwa kamwai en kak wia jerihn Jamamwaiho nehnloannge. Pwa Ih ma wiahng joauwo en dakda pohn me nauna apel pohn me mwehu, Ih kadardo wud pohn armaj pwung apel armaj japwung. \wj* \v 46 \wj Ma kamwai ipwilki irai ma ipwilki kamwai, kijakij dahioau kamwai nen oaloa? Jounrik daksis kan joah kin pel wia doahroar? \wj* \v 47 \wj Ma kamwai pel kajamwo rioamw kan oar doari, dahioau kamwai wia koalik jang epwi? Armaj rosros kan joah kin pel wia doahroar? \wj* \v 48 \wj Kamwai en unjek doahroar Jamamwaiho nehnloannge ma unjek.” \wj* \c 6 \s1 Kioang ih ma Anahne \p \v 1 \wj “Kanaihoahng kamwai en joah wia pwa amwai wihwia mwehu kan en janjal mwohn armaj pwa irai en kapang kamwai. Ma kamwai wia me, nen joh amwai kijakij jang Jamamwaiho nehnloannge. \wj* \p \v 2 \wj “Doari, nehn amwai pirin kijkijoa emen ma anahne, joah kalohkihjili doahr mwalaun kan kin wia nehn jinakoke kan pel nehn al kan pwa armaj en kapnga. Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, irai ne oaloa dupkoan irai doadoahk ohroj. \wj* \v 3 \wj A nehn amwai en kijkijoa emen ma anahne, joah mweidoahng loap jehjoa in poahmmwen en kidal da loap kidal wihwia, \wj* \v 4 \wj pwa oamw kijakij en wiawi in rir. Doar oamw Pahpa, ma kin kapang mehkan ma kin wiawi in rir, pirin kijkijoa koawoa.” \wj* \s1 Kapkap \p \v 5 \wj “Nehn amwai kin kapkap, joah wia doahr mwalaun, pwa irai kin perenki kapkap, uhda nehn jinakoke kan apel nehn koaimw in al kan pwa armaj en kapang. Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, irai ne oaloa dupkoaraiwa pwon. \wj* \v 6 \wj A nehn oamw en kapkap, inla nehn oamw perehu, risingdi wanihmmwo, koawoa kapkap oang oamw Pahpa, ma koawoa joh kak kapang. Doar oamw Pahpa, ma kin kapang da ma wiawi in rir, pirin kijkijoa koawoa. \wj* \p \v 7 \wj “A nehn amwai kapkap, joah pwurur doahr armaj rosros kan, pwa irai kin lemleme pwa arai kohs kan nen rong irai pwa dir irai lallok. \wj* \v 8 \wj Joah doahroar irai pwa Joamoammwo kidal da koawoa anahne mwohn oamw poaki Ih. \wj* \v 9 \wj Doar me, ioar doahr oamw pirin kapkap: \wj* \fig |alt="praying hands" src="hk00272b.jpg" size="col" loc="p 6.5-15" copy="Horace Knowles, © The British & Foreign Bible Society" ref="6.5" \fig* \q1 \wj ‘Jamamai nehnloannge, \wj* \q2 \wj oadoammwen en joarwi, \wj* \q1 \v 10 \wj oamw wei en pwoaida, \wj* \q2 \wj kupwuroamwen en wiawi pohn jampah doahroar nehnloannge. \wj* \q1 \v 11 \wj Kihdoa rehnnoauwe kanmai mwingehn oauwoau rehn. \wj* \q1 \v 12 \wj Mahkoahng kamai amai japwung kan, \wj* \q2 \wj doahroar amai kin mahkoahng irai kan ma wia japwung oang kamai; \wj* \q1 \v 13 \wj joah kahlwahng kamai nehn jongjong, \wj* \q2 \wj kapisla kamai jang ipen ih ma naunahu. \wj* \q1 \wj [Oamw mwei ioarroar Mwei, Manman apel Lingwa allaluhla. \wj* \q1 \wj Amen.]’\wj*\f + \fr 6:13 \fq Oamw mwei ioarroar Mwei, Manman apel Lingwa allaluhla. Amen. \ft Epwi Puk Joarwi, johpwa insingdi me loaloa.\f* \p \v 14 \wj “Pwa ma kamwai mahkoahng irai kan ma wia naunahng kamwai, Jamamwai nehnloannge pirin pel mahkoahng kamwai. \wj* \v 15 \wj A ma kamwai johpwa mahkoahng arai japwung kan, Jamamwai nehnloannge pel jehpirin mahkoahng kamwai.” \wj* \s1 Kaijihjol \p \v 16 \wj “Nehn amwai kin kaijihjol, kamwai joah wia mwomw doahroar mwalaunnok kin wia, pwa irai kawikla mwomwoarai en kajalehda pwa irai kaijihjol. Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, irai ne oaloa dupkoarai. \wj* \v 17 \wj A nehn oamw kaijihjol, salipla pel duhpla mijoammwen, \wj* \v 18 \wj pwa en joah janjal oang armaj pwa koawoa kaijihjol, a oang oar Joamoamw, ma kisai johkak kapang, a joamoamw, ma kin kapang mehkan ma wiawi in rir, pirin kijkijoa koawoa.” \wj* \s1 Pai nehnloannge \p \v 19 \wj “Joah nekidpene oang pein koawoa oamw pai kan nehn jampah, wija woahd apel insahn pahrang koauwehla, pel jounpirap kan kak dilda pirapoahla. \wj* \v 20 \wj A nekidpene oamw pai kan nehnloannge, wija woahd apel mer johkak koauwehla, apel jounpirap kan johkak dilda pirapoahla. \wj* \v 21 \wj Pwa wija oamw pai kan mine, ioar mohngiongimmwen pel mine.” \wj* \s1 Mihn Joaroa Palwar \p \v 22 \wj “Maj ioar lahm in palwar. Ma pwoaroan mijoammwen kan mwehu, palwoaroamwen nehn dirin maram. \wj* \v 23 \wj A ma pwoaroan mijoammwen kan nauna, palwoaroamwen nehn pel ros. Doar ma marammo nehn koawoa ros, ia woahr koalikin rossoauwe!” \wj* \s1 Koahs apel Koapwoahn Jampah \p \v 24 \wj “Joh emen kak papah koaun roahmen, pwa ih pirin lioassoang emen a ipwilki emen; ih pirin kajampwalki emen, a mwamwahlki emen. Doari, kamwai johkak papah Koahs apel mwani. \wj* \p \v 25 \wj “Ioar Ngoahi pwehngki kamwai, joah pwunodki amwai mour, da kamwai pirin kang ke nim; ke oang palwoaroamwaikan, da kamwai pirin likkoauki. Mour joah kajampwal jang mwinge? Ke palwar joah kajampwal jang likkoau? \wj* \v 26 \wj Kapang mahnsang in nehn woahwoa kan: irai johkin poadokdi, pel johkin doli, pel johkin nekid nehn wehraus kan, a Jamamwaiho nehnloannge kin kamwinge irai. Kamwai joah kajampwaljang irai? \wj* \v 27 \wj Inje in kamwai jang in pwunod kak karoairoaihla ah mour awahioau?\wj*\f + \fr 6:27 \fq karoairoaihla ah mour awahioau \ft pel \fq karoairoaihla inj oau.\f* \p \v 28 \wj “Mihnda kamwai pwunodki likkoau? Kamwai kapang kiepw in nehn japw kan, nehn irai kin koapkoapda; irai johkin doadoahk ke wiahda arai likkoau. \wj* \v 29 \wj A kamwai en kidal pwa pel Nahmwarki Solomon, nehn ah koapwoahpwoa, joh kin kapwaski likkoau ling doahroar apas rohs pwiai. \wj* \v 30 \wj Ma ioar doahr en Koahs kapwasihda mo in nehn mohj kan, ma mine rehnnoauwe a lakapw nehn oaiho, ih joah nen kapwasihda kamwai mwehu jang? Ia woahr siksikin amwai pwojon! \wj* \v 31 \wj Doari, joah pwunod, pwa, ‘Da kisai en kang? Ke da kisai en nim? Ke da kisai en kol?’ \wj* \v 32 \wj Armaj rosros kan kin pwunpwunodki mehpwiai ohroj, a Jamamwaiho nehnloannge kidal pwa kamwai anahne mehpwiai. \wj* \v 33 \wj Doar rapahki mijkoalkoal Wein Nehnloannge apel Ah pwung, a mehpwiai ohroj nen liklikkoang kamwai. \wj* \v 34 \wj Doari, joah pwunodki lakapw, pwa lakapw kapwa pwen pwunodki pein ih. Johpwa anahne kapsahng apwal kan ma oauwoau rehn kan kin wahdo.” \wj* \c 7 \s1 Kadeiki Epwi \p \v 1 \wj “Joah kadeik armaj kan, pwa doar Koahs kadeikda kamwai. \wj* \v 2 \wj Pwa Koahs nen kadeikda kamwai doahr kamwai kadeikda epwi, apel Ih nen jongki kamwai mihn jonngohr ma kamwai jongki epwi. \wj* \v 3 \wj Amwda koawoa ke soahk dipoar siksik kij nehn mijen rioammwo a koawoa joah injinohki pwilein suhkoahn nehn mijoammwen? \wj* \v 4 \wj Ia mwomwen oamw en kak pwehng rioammwen, ‘Menlau, mweidoahng ngoahi en kihjang dipoar siksik kij nehn pwoaroan mijoammwen,’ ma anjoauwohr pwilein suhkoahioau mine nehn pwoaroan mijoammwen? \wj* \v 5 \wj Mwalaun men koawoa, keiou kihjang pwilein suhkoa nehn pwoaroan mijoammwen pwa koawoa en kak kapang mwehu, koawoa en kak kihjang dipoar siksik nehn mijen rioammwo. \wj* \p \v 6 \wj “Joah kioang doahk mehkij ma Joarwi; pwadoar ih pwurdo koahdi kamwai; kamwai joah kerpwihla nihmwai sakai kajampwal kan oang pij kan, pwa ioarroar irai nen wia siakpijoang.” \wj* \s1 Poaki, Rapahki, Lesles \p \v 7 \wj “Poaki a kamwai pirin oaloa; Rapahki a kamwai pirin diar; lesles a wanihmmwo pirin risdahng kamwai. \wj* \v 8 \wj Pwa inje ma poaki pirin oaloa; apel inje ma kin rapahki pirin diar; apel wanihmmwo pirin risdahng inje ma lesles. \wj* \v 9 \wj Inje in kamwai ma nah jeri poaki pilahwa a ih kioang sakai? \wj* \v 10 \wj Ke ma ih poaki mwumw a ih kioang sinek? \wj* \v 11 \wj Ma nehn amwai nauna, kamwai kidal kioang nihmwai jerihkan kijakij mwehu, ia woahr mwehuwin kijakijjo Jamamwai nehnloannge pirin kioang irai ma poaki Ih! \wj* \b \p \v 12 \wj “Wiahng epwi da ma kamwai nimen irai en wiahng kamwai, pwa me oaroahpene Kojonned apel padahk in Joukohp kan.” \wj* \s1 Wanihmw Soahsiksik pel Wanihmw Sahlaplap \p \v 13 \wj “Dilda nehn wanihmw Soahsiksik. Pwa wanihmmwo inlahng ehl pwen sahlaplap pel allo pwen koalik apel moangoai a armaj dir alu loaloa. \wj* \v 14 \wj A wanihmmwo inlahng mour pwen soahsiksik, allo pwen apwal doar armaj jipid diarda.” \wj* \s1 Suhkoa pas pel wehn suhkoahu \p \v 15 \wj “Kamwai mwajahni mwehu joukohp likamw kan. Irai indoa ipamwai in mwomwen jihpw, a loaloarai doahr wolf ingkelpwi. \wj* \v 16 \wj Kamwai nen kidalki arai wahrai kan. Kak armaj en doli grape jang suhkoa dokdok, ke fig jang suhkoa karak? \wj* \v 17 \wj Suhkoa mwehu kihda wah mwehu, a suhkoa nauna kihda wah nauna. \wj* \v 18 \wj A suhkoa mwehu pas johkak kihda wah nauna, a suhkoa nauna johkak kihda wah mwehu. \wj* \v 19 \wj Suhkoa ohroj ma joah kihda wah mwehu pirin poalpoaldi kerpwihekla nehn oaiho. \wj* \v 20 \wj Ioar, jang in wah kan kamwai nen kidalki joukohp likamw kan.” \wj* \fig “Kak armaj en doli grape jang suhkoa dokdok?”|alt="grapes on a vine" src="hk00112b.jpg" size="col" loc="p 7.15-7.20" copy="Horace Knowles, © The British & Foreign Bible Society," ref="7.20" \fig* \s1 Sohnpadahk Mehlel \p \v 21 \wj “Jaudi ohroj ma panginki Ngoahi, ‘Koaun, Koaun’ pirin dilda nehn Wein nehnloannge, a araihokkoar ma kin kapwaihahda kupwuren Joamoaiho ma mine nehnloannge. \wj* \v 22 \wj Rehnin kadeikko armaj dir pirin pwehng Ngoahi, ‘Koaun, Koaun, jaudi kamai ma kin wia kokohp in oadoammwen, pel in oadoammwen kamai kin kaujjang ngen jaus pel wia joangoan manman dir?’ \wj* \v 23 \wj A Ngoahi pirin pwehng irai, ‘Ngoahi jehjoa kamwai. Alwehjang ipoai, kamwai armaj nauna!’” \wj* \s1 Sohn Kou Umw Roahmen \p \v 24 \wj “Doari emen ma kin rong Oai Mahjan pwiai apel peikkoang, ih doahroar woal loalkoanngo ma kouda umwahu pohn sakai. \wj* \v 25 \wj Wuddo mwoardi, lapakehda, enngo koaldo pohk ummwo, a ih johpwa mwoardi, pwa ih poahjoanda pohn sakai. \wj* \p \v 26 \wj “A emen ma rong Oai Mahjan pwiai a johpwa peikkoang ih doahroar woal pweipweiho ma kouda umwahu pohn pik. \wj* \v 27 \wj Wuddo mwoardi, lapakehda, enngo pohk ummwo, ummwo kipla mwoarpijoang.” \wj* \s1 Manman en Jesus \p \v 28 Nehn en Jesus ne doari Ah Mahjan, pokonno inenin pwuriamweikihla mehlel joangoan padahk oauwo, \v 29 pwa manman in Ah padahk johpwa doahroar en jounpadahk in Kojonneddok arai padahk. \c 8 \s1 Jesus kemwehuwihla woal Lepa men \p \v 1 Nehn Ah indi jang pohn dollo pokon koalik oau pwilihdo Ih. \v 2 Woalmen johmwehu lepa indoa ipen Jesus, poadpwomwla pwehng Ih, “Maing, ma koawoa nimen, koawoa kak kamwkelehda ngoahi\f + \fr 8:2 \fq kamwkelehda ngoahi \ft Joangoan johmwehu oauwe kin kajaminihla armaj oang joarwi.\f*.” \p \v 3 Jesus kailla poah pukkoang woallo, Ih pwa, \wj “Ngoahi nimen. Ken mwakelkelda!” \wj* Anjoauwohr woallo mwehula jang ah lepa. \v 4 Jesus pwehng woallo, \wj “Kapang! Pwa koawoa en johpwa pwehng emen. Inla kajalehioang jamwrou a koawoa wia oamw meiroang joanngo ma Moses koajoanehdi, en wia oamw mihn kadehde oang irai.” \wj* \s1 Jesus kemwehuwihla en Koaun in Jounpei men ah lidu \p \v 5 Nehn en Jesus lel Capernaum, laplap in jounpei men indoa ipoa, poaki jauwaj. \v 6 “Maing,” ih pwehng Ih, “noai sohn papah men mine in ummwo, mwoasorla apel inenin weiroak.” \p \v 7 Jesus pwehng woallo, \wj “Ngoahi pirin inla kemwehuwihla ih.” \wj* \p \v 8 Laplap in jounpeiho pwehng Jesus, “Maing, ngoahi joah warroang Koawoa en indoa nehn umwoaiho. Pwen lalloar, ah noai liduhwo ne mwehula. \v 9 Pwa ngoahi armaj men ma ne mine pehn koaun pwi, ngoahi pel koaunda jounpei pwi. Nehn Oai kin pwehng emen irai, ‘Inla,’ ih kin inla; a oang emen, ‘indoa,’ ih indoa; a oang oai lidu, ‘Wiahda me,’ ih kin wiahda.” \p \v 10 Nehn en Jesus rong me, Ih pel pwuriamweikihla pwehng irai ma pwilpwili Ih, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, Ngoahi kahjik diar emen nehn Israel ma anki joangoan pwojon koalik doahr me. \wj* \v 11 \wj Ngoahi pwehng kamwai pwa armaj dir pirin injang palimese apel palikapi, mwindi nehn dohiarai pwili Abraham, Isaac pel Jacob nehn Wein nehnloannge. \wj* \v 12 \wj A sohn Weiho pirin kerpwihekla likin, oang nehn rosso, wija ma irai pirin joang apel keikeikeisakai.” \wj* \p \v 13 Doari Jesus pwehng laplap in jounpeiho, \wj “Alwe in umwoammwo, da ma koawoa kamehlele en wiawi.” \wj* \p Nah liduhwo mwehula anjoauwohr. \s1 Jesus Kemwehuwihla Johmwehu dir \p \v 14 Anjoauwo Jesus lel nehn umwen Peter‑o, Ih kidalda pwa inen pahien Peter‑o johmwehu karkar. \v 15 Jesus koldi poahn liho, karkarro injang ipen liho; ih ken pwohrda sapda papah Ih. \p \v 16 Injoausikdi, armaj dir ma ngen jaus sihda pohrai wijikdohng Jesus. Jesus kajroahjang ngen jaus iparai ki lal, apel kemwehuwihla ohroj ma johmwehu. \v 17 Me en kapwaihahda da me joukohp Isaiah pwa: “Ih oaloahda asai jasihkei kan pel wahda asai johmwehu kan.” \s1 Dupkoan Pwilihla Jesus \p \v 18 Anjoauwo ma Jesus kapangda uhwen koalikin pokonnoauwo pwilpwili Ih, Ih pwehng nah sohnpadahkkok pwa irai en jeila oaloap jed in Galilee. \v 19 Jounpadahk in kojonneddo men indoa ipoa pwehng Ih, “Jounpadahk, ngoahi en pwili koawoa wija ohroj koawoa inla.” \p \v 20 Jesus japoang, \wj “Fox kan mine arai lipw, apel mahnsang kan mine arai paj, a Nihn‑Armaj joh wija Ih en koammoaldi.” \wj* \fig Fox kan mine arai lipw|alt="fox over hole" src="bk00051b.jpg" size="col" loc="p" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="8.20" \fig* \p \v 21 Emen sohnpadahk pel pwehng Ih, “Maing, mweidoahng ngoahi en inla jaripdi oai pahpahu mijkoalkoal.” \p \v 22 A Jesus pwehng ih, \wj “Pwili Ngoahi, a mweidoahng irai kan ma ne mehdi en pein jaripdi arai mehdi kan.” \wj* \s1 Jesus Kamoaloailoaihdi Melmel \p \v 23 Jesus doaudahng nehn pohsso, Nah sohnpadahkkok pwili Ih. \v 24 Anjoauwohr melmel oau pwokda pohn jeddo, nohk jaujaudo nehn pohsso. A Jesus moair. \v 25 Sohnpadahkkok inla panginda Ih pwehng Ih, “Maing, doaroahla kisai! Kisain ken mehdi!” \p \v 26 Ih japoang, \wj “Siksik amwai pwojon, Amwda kamwai ke majpwehk.”\wj* Ih uhda ruwoje enngok apel nohk en uhdi, anjoauwohr melmello ken molundi. \p \v 27 Sohnpadahkkok pwuriamweila, idoak nehn pwungarai, “Armaj dahmen me? Ma eng apel no kin peikkoang!” \s1 Kemwehulahn Woal Roahmen ma Ngen Nauna Dilda Nehn Ara Mour \p \v 28 Anjoauwo ma Jesus lel oaloap jeddo, nehn koujapw in Gadara, woal roahmen suhwoang Ih ma indoa jang nehn joaujoauwok. Woal roahmen ne ma ngen jaus mine nehn ara inenin keper doar joh armaj kin wud nehn alloauwo. \v 29 Anjoauwohr ara wering Jesus pwehng Ih, “Koawoa Nihn Koahs, da Koawoa nimen wiahng kama? Koawoa indoahng koalkoa kama mwohn anjoauwo?” \p \v 30 Mine pwihnin pij koalik oau mwingmwinge joah dohla. \v 31 Ngen jaussok poaki Jesus, “Ma Koawoa pirin kajroahla kamai, kadarla kamai nehn pwihnin pijjo.” \p \v 32 \wj “Inla!” \wj* Jesus pwehng irai. Doar irai ken inla dilloang nehn pijjok, nehn anjoauwohr pijjok kijoudihla duhla nehn pillo. \p \v 33 Sohn apwali pijjok kaula inla nehn koaujoanno pwehng me ohroj, pwilihki da ma wiawihoang armajjok ma ngen jaussok mine pohra. \v 34 Sohn koaujoanno ohroj inlahng suhwoang Jesus. Anjoauwo irai suhwoang Ih, irai poaki Ih en injang nehn arai wijahu. \c 9 \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Mwoasor men \p \v 1 Jesus doaudahng pohn pohsso jeila oaloap jeddo, nehn Ah koaujoanno\f + \fr 9:1 \fq nehn Ah koaujoanno \ft Capernaum (kapang 4:13) \f*. \v 2 Woalpwi wahdohng Ih woal mwoasor men mine pohn rohp oau. Anjoauwo ma Jesus kapang arai pwojon, Ih pwehng woal mwoasorro, \wj “Koapwoarpwoar, noai jeri! Dipoamw kan ne lapwda.” \wj* \p \v 3 A epwi jounpadahk in kojonneddok ma mine o lemlemehki pwa “Woal mene lahlahwe.” \p \v 4 Jesus kidal arai lamlam, doar Ih ken pwa, \wj “Amwda kamwai ke lamlam nauna nehn mohngiongimwai kan? \wj* \v 5 \wj Ia minno moangoai, Ngoahi en pwa, ‘Dipoamw kan ne lapwda,’ ke, ‘Uhda alu’? \wj* \v 6 \wj A Ngoahi en kamehlele oang kamwai en kidal pwa Nihn‑Armaj anki manmanin mahkoahng dihp pohn jampah.” \wj* Ih pwehng woal mwoasorro, \wj “Uhda, oaloa kioammwen koawoa inla nehn umwoammwo.” \wj* \p \v 7 Woallo ken uhda inla in umwahu. \v 8 Nehn en pokonno kapang me irai inenin majpwehkda; irai kapnga Koahs ma kioang armaj joangoan manman oauwo. \s1 Jesus pangin Matthew \p \v 9 En Jesus injang o nehn Ah allaluhla, Ih kapangda woal men, adanki Matthew, jounrik daksis, ma onnonohn nehn ah oahpisso. Jesus pwehng ih, \wj “Pwilihla Ngoahi.” \wj* \p Doar ih ken uhda pwilihla Ih. \p \v 10 Nehn en Jesus mwingmwinge nehn umwen Matthew‑o,\f + \fr 9:10 \fq nehn umwen Matthew‑o \ft pel \fq nehn umwen Jesus‑o.\f* jounrik daksis apel armaj dipan dir indoa pel mwinge pwili Ih apel Nah sohnpadahkkok. \v 11 Pharisee pwi kapang me pwehng Nah sohnpadahkkok, “Amwda amwai Jounpadahkken ke pwili jounrik daksis pel armaj dipan kan mwinge?” \p \v 12 Nehn Ah rongda me, Jesus pwa, \wj “Jaudi armaj sihkei ioar anahne jounwini, a armaj johmwehu. \wj* \v 13 \wj Inla woahwoahkihda woahwoahn mehkije jang nehn Puk Joarwi: ‘Ngoahi mwehuki kadek, jaudi meiroang in mahn.’ Ngoahi joah indoahng pangin armaj pwung, a armaj dipan kan.” \wj* \s1 Peidekki doahr Kaijihjol \p \v 14 Doar nihn John jounpoapdaij sohnpadahkkok indoa idoak oang Jesus, “Amwda kamai apel Pharisee‑ok kin dod amai kaijihjol a nihmw sohnpadahk kan ken johkin kaijihjol?” \p \v 15 Jesus japoang, \wj “Imdoahr, kamwai lemleme ma sohnkapar in kamdipw in koapwoapwoaud oau en injinjuwed nehn en woal kamwohddo ah minmine iparai? A oau anjoau ma pirin indoa ma woal kamwohddo pirin wijik jang irai; doari, ioar anjoauwo irai pirin kaijihjol. \wj* \p \v 16 \wj “Joh armaj kin doahng dipwin likkoau kapw kij in likkoau dehn oau, pwa dipwin likkoau kappwo nen pworpene doapwdoapwjang in likkoau merinngo, nehn kakoalikihla soahroakko. \wj* \v 17 \wj Joh armaj kin widekihoang wain kapw nehn dohn wain dehn. Pwa dohn wainno nen pwokpijoang, wainno widekla, dohn wainno ohla. Wain kapw en widekihoang nehn dohn wain kapw, a kapwa nekidekla.” \wj* \s1 Jerpein Mehdi men apel Li Johmwehu men \p \v 18 Nehn Ah pwahpwahpwa me, koaun in mihn Jew men indoa poadpwomwla mwohn Jesus pwehng Ih, “Noai jerpeinno kapwehsen mehdi. A indoa kioang poahmmwen puwoa, pwa ih en mourda.” \p \v 19 Jesus uhda pwilihla ih, pwilihki nah sohnpadahkkok. \p \v 20 Anjoauwo lihmen ma anki johmwehu in insa pwilpwil johnpar eijek riau indoa likinjarkin pukkoangdi ikin Ah likkoauwo. \v 21 Liho pwehng pein ih, “Ma ngoahi pwen kodurroar Ah likkoauwo, ngoahi nen mwehula.” \fig “Ma ngoahi pwen kodurroar Ah likkoauwo…”|alt="Woman touching Jesus' cloak" src="lb00310b.jpg" size="col" loc="p 9.18-22" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="9.21" \fig* \p \v 22 Jesus jipwoalla pwehng ih, \wj “Koapwoarpwoar, Noai jerpein, oamw pwojon ne kasihkeida koawoa.” \wj* Liho mwehula anjoauwohr. \p \v 23 Anjoauwo ma Jesus dilda nehn umwen koaunno Ih kapang jounkoajoanngok apel armaj kan loakloakoa, \v 24 Ih pwehng irai, \wj “Kamwai dilla, jerpeinne johpwa mehdi, a ih moair.” \wj* A irai uruhrki Ih. \p \v 25 Mwerin armajjok dilla, Ih dilda loaloa koldi poahn jerpeinno, ih pwohrda. \v 26 Rong oauwe lohk pijoang nehn wija ohroj. \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Majkun Roahmen \p \v 27 Jesus daudauluhlla jang wijahu, woal majkun roahmen kaujla Ih, poangpoang, “Jeuweje kama, nihn David!” \p \v 28 Nehn Ah ne dilda nehn umw, woal majkunnok indoa Ipoa, a Ih peidek oang ara, \wj “Kamwa kamehlele pwa Ngoahi kak kemwehuwihla kamwa? \wj* \p “Eh, Koaun,” ira japoang. \p \v 29 Doar Ih jair mijara pwa, \wj “Me en wiawi jang in amwa pwojon;” \wj* \v 30 ira pwuroahng kapangda wija. Jesus pwehng ira, \wj “Kapang pwa johpwa emen en kidal mehkije.” \wj* \p \v 31 A ira inla likin kalohkihjili wijahu ohroj. \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Loahsoang men \p \v 32 Nehn ara allaluhla, woal loahsoang men ma ngen jaus dilingla ih wijikdohng Jesus. \v 33 Anjoauwo ma ngen jausso diljang ipoa, woal loahsoanngo lallalda. Pokonno inenin pwuriamwei pwa, “Kahjikkoar mehkij doahre wiawi nehn Israel.” \p \v 34 A Pharisee‑ok pwa, “Koaun in ngen jaus kan ma kioang Jesus manman in kajroahjang ngen jaus.” \s1 Sohn Doadoahk Jipid \p \v 35 Jesus allaluhjili nehn kahnihmw apel koujapw ohroj, padpadahk nehn jinakoke kan, padpadahkki doahr Rongmwehu in Weiho, kemwehuwihla joangoan johmwehu ohroj ipen armaj kan. \v 36 Nehn Ah kapang pokonno, Ih ipwilkihda irai, pwa irai injinjuwed apel joh jauwajparai, doahroar jihpw ma ne joh jiloapoarai. \v 37 Doar Ih pwehng Nah sohnpadahkkok, \wj “Roakke koalik a sohndoadoahk jipid. \wj* \v 38 \wj Kamwai en kapkap poaki koaun in roakke pwa Ih en kadardohng sohndoadoahk nehn Ah roakke.” \wj* \c 10 \s1 Woaroak Eijek Roahmen \p \v 1 Jesus panginpene Nah sohnpadahk eijek roahmenno, kioang irai manman en kajroahjang ngen jaus apel kemwehuwihla joangjoangoan johmwehu ohroj. \v 2 Me ioar oadoan wahnpoaroan eijek roahmenno: Keiou Simon (ma pel adanki Peter) a riah Andrew; James nihn Zebedee, apel riah John; \v 3 Philip apel Bartholomew; Thomas apel Matthew, jounrik daksis men; James nihn Alphaeus, apel Thaddaeus; \v 4 Simon mihn Canaan\f + \fr 10:4 \fq Simon mihn Canaan \ft pel \fq Simon mihn Zealot\ft pel \fq Simon ma ngoang.\f*, apel Judas Iscariot, ma pangla Jesus. \s1 Jesus kadarla Woaroak Eijek Roahmen \p \v 5 Woaroak eijek roahmenno Jesus kadarla kioang irai kaweid pwiai: \wj “Johpwa inla nehn pwungen mihn likin kan ke inla nehn koaujoan in mihn Samaria kan. \wj* \v 6 \wj A kamwai inlahng jihpw joaloanglahk ipen mihn Israel kan. \wj* \v 7 \wj Kamwai inla padahki pwa: Wein nehnloannge ne koaroan. \wj* \v 8 \wj Kemwehuwihla johmwehu kan, kamourda min mehdi kan, kamwkelehda irai kan ma anki johmwehu lepa, kauj jang ngen jaus kan. Doar amwai oaloa in joh dupkoa, kamwai pel kihwei in joh dupkoa. \wj* \v 9 \wj Johpwa wa kohl, silper, ke kapa nehn amwai pwuko kan; \wj* \v 10 \wj johpwa wijik pehk nehn oamw jeiloak, ke joakid riau, ke ju ke jokon; pwa sohndoadoahk men warroang oaloa dahkij arai anahne. \wj* \p \v 11 \wj “Nehn amwai dilda nehn oau koaujoan ke koujapw, rapahkihda armaj men ma nimen kamwai en mine nehn umwahn oaroh kamwai pwur. \wj* \v 12 \wj Nehn amwai en dilda nehn umw oau, amwai rahnmwahu en doahroar me; popohl oang sohn ummwoauwe. \wj* \v 13 \wj Ma sohn ummwo kajamwo kamwai, amwai popohl en minmine iparai, a ma joah, amwai popohl en japahldohng kamwai. \wj* \v 14 \wj Ma mine umw oau ke koaujoan oau joah nimen kajamwo kamwai, ke rong amwai padahk, diljang wijahu jiped jang pwirejpar in pwoalkoamwai. \wj* \v 15 \wj Ngoahi pwehng kamwai pwa in mehlel, Rehn in Kadeikko Koahs pirin kajalehda Ah kalahngan oang sohn Sodom apel Gomorrah koalik jang koaujoan pwiai. \wj* \s1 Koaloklok kan ma pirin Leldo \p \v 16 \wj “Kamwai Rongmwehu Ngoahi kadarwe kamwai doahroar jihppwi nehn pwungen wolf. Kamai uhdahn pirin kanaihoahng kamwai doahroar sinek kan apel maid doahroar mwurei kan. \wj* \fig Doahroar jihppwi nehn pwungen wolf|alt="Like sheep to a pack of wolves" src="lb00011b.jpg" size="col" loc="p 10.16-22" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="10.16" \fig* \v 17 \wj Kamwai mwajahn pwa armaj kan pirin joalihdi kamwai apel pangla kamwai mwohn mwoalen koapwung kan, apel poki kamwai nehn jinakoke kan. \wj* \v 18 \wj Pwa Ngoahi, kamwai nen wijikla mwohn koaun apel nahmwarki kan, pwa kamwai en kadehdehng irai apel mihn likin kan doahr Rongmwehu. \wj* \v 19 \wj Nehn irai pirin panglahng kamwai koapwung, kamwai joah pwunodki da kamwai pirin pwa, ke ia mwomwen amwai pirin pwa; nehn anjoauwo pirin lel, nen mweimweioang kamwai da kamwai pirin pwa. \wj* \v 20 \wj Pwa lal kan ma kamwai pirin pwa jaudi amwai a Ngenin Jamamwaiho pirin kalallali kamwai. \wj* \p \v 21 \wj “Woal kan pirin kihla riarai kan pwa irai en kojkojdi, jahm kan pirin pel wiahng joanngohr ipen nihrai jerihkan; Jerihkan pirin uhwoang arai nohno apel pahpa kan, apel kihlahng irai pwa irai en kojkojdi. \wj* \v 22 \wj Armaj ohroj pirin lioassoang kamwai ki Ngoahi. A emen ma kolkol oaroh lel imwin pirin mourla. \wj* \v 23 \wj A ma kamwai koaloklok nehn oau koaujoan, kaulahng nehn oau koaujoan. Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, kamwai nen johpwa koarjoahla koaujoan in Israel kan mwohn Nihn‑Armaj pirin pwurdo. \wj* \p \v 24 \wj “Joh sohnpadahk men laplap jang ah jounpadahkko: joh lidu men laplap jang ah koaun. \wj* \v 25 \wj Sohnpadahk men en pel isarki en doahroarla ah jounpadahkko, apel liduhmen en pel doahrla ah koaunno. Ma moangoan peneinei oau poangpoangki Beelzebul, ia woahr nauna in ad ma emen sohn peneineiho en poangpoangki! \wj* \s1 Inje Koawoa en Mijik \p \v 26 \wj “Kamwai en joah mijik armaj. Me ohroj ma kin oakkoakla, uhdahn pirin janjalda, ke me rir ohroj pirin janjalda. \wj* \v 27 \wj Da ma Ngoahi pwehng kamwai in rir, kamwai en kajalehda nehn pokon janjal; a me ma Ngoahi ngudngudkihoang kamwai, kamwai en pakairkihda pohn umw kan. \wj* \v 28 \wj Johpwa mijik irai kan ma kak kojukdi palwar a johkak kojukdi pali ngen. A mijik Ih ma kak koauwehla ara, ngen apel palwar nehn ehl. \wj* \v 29 \wj Send oau kamwai kak dupukda mahnsang siksik roahmen, a emen joh kak kipdi pohn pwirej likin koajoandi en Jamamwaiho. \wj* \v 30 \wj A pel oang kamwai ohroj, pisen moangoamwai kan ohroj ne pel wadwaddi. \wj* \v 31 \wj A doar joah mijik; kamwai kajampwaljang mahnsang dihrdir! \wj* \s1 Kadehdehda Christ mwohn Armaj \p \v 32 \wj “Emen ma pohneje Ngoahi mwohn armaj, Ngoahi pel pirin pohneje ih mwohn Joamoaiho nehnloannge. \wj* \v 33 \wj A emen ma kahmahmki Ngoahi mwohn armaj, Ngoahi pel pirin kahmahmki ih mwohn Joamoaiho nehnloannge. \wj* \s1 Jaudi Moaloailoai Ngoahi Indoahki a Kodlaij \p \v 34 \wj “Johpwa lemleme pwa Ngoahi indoahng wahdo moaloailoai pohn jampah. Ngoahi joah indoahng wahdo moaloailoai, a kodlaij. \wj* \v 35 \wj Pwa Ngoahi indoahng ukudla jermwein men en uhwoang jamah, jerpein men en uhwoang ah nohno, lihmen uhwoang inen pahioa. \wj* \v 36 \wj En emen ah imwinsihsi pirin wia sowoa mehlel in nehn umwahu. \wj* \p \v 37 \wj “Emen ma ipwilki jamah ke inah koalik jang ah ipwilki Ngoahi johpwa warroang Ngoahi; emen ma ipwilki nah jermwein ke jerpein koalik ah ipwilki Ngoahi johpwa warroang Ngoahi; \wj* \v 38 \wj emen ma johpwa wahda ah lohpwu pwili ngoahi johpwa warroang Ngoahi. \wj* \v 39 \wj Emen ma nimen kolkol ah mour nen luhj jang, a emen ma luhj jang ah mour ki Ngoahi nen kolkol ah mour. \wj* \s1 Dupkoan wihwia Mwehu \p \v 40 \wj “Emen ma kajamwo kamwai kin kajamwo Ngoahi, a emen ma kajamwo Ngoahi kin kajamwo ih ma kadardo Ngoahi. \wj* \v 41 \wj Emen ma kajamwo joukohp en Koahs men pwa ih joukohp en Koahs men pirin oaloa kijakij in joukohp men, a emen ma kajamwo armaj pwung men pwa ih armaj pwung men pirin oaloa kijakij in armaj pwung men. \wj* \v 42 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, ma emen kioang mwoak in pil mwolou oau oang pwilihoai siksik pwiai, ih nen uhdahn oaloa kijakij.” \wj* \c 11 \s1 Jesus apel John jounpoapdaij \p \v 1 Anjoauwo ma Jesus ne doari Ah kioang kaweiddok oang Nah sohnpadahk eijek roahmenno, Ih inla jang o pwa Ih en sukuhli pel padahk nehn arai koaujoan kan. \p \v 2 John jounpoapdaij, mine nehn kalpwuhj, rongda pwa da Christ wihwia, kadarla nah sohnpadahkkok ipen Jesus, kalelpoak. \v 3 “Koawoa oar ma John jounpoapdaij ma pirin indoa, ke kamain pel kajkajik emen sohrohr?” \p \v 4 Jesus japoang, \wj “Pwurla pwehng John da ma kamwai rong apel kapang: \wj* \v 5 \wj Majkun kan kapangda wija, mwoasor kan alu, irai kan ma anki lepa mwehula, pongpong kan rongda wija, mehdi kan mourda, Rongmwehu ne pel kalohk oang armaj joamwoahmwoa kan.\wj* \v 6 \wj Meid pai emen ma johpwa pwurjang Ngoahi.” \wj* \p \v 7 Anjoauwo ma nihn John sohnpadahkkok pwurpwurla, Jesus sapda siksikoahng pokonno doahr John: \wj “Da kamwai inlahki nehn japwsoahn ipen John pwa kamwai en kapang? Alek pas jahkkihla enngo? \wj* \v 8 \wj Ma jaudi, da kamwai inlahng kapang? Woal men kapwasda inenin mwehu? Irai ma kin kapwasda mwehu kin mine nehn umwen nahmwarki. \wj* \v 9 \wj Doari da kamwai inlahng kapang? Joukohp men? Eh, Ngoahi pwehng kamwai, pel koalikjang joukohp men. \wj* \v 10 \wj John ioar ma puk joarwi pwa: ‘Koahs pwa, Ngoahi pirin kadarwe Noai jounpakairro mwohn koawoa, ma pirin koaunopda allo mwohn koawoa.’ \wj* \v 11 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel: Johpwa armaj men ma mour nehn jampah laplap jang John jounpoapdaij; a ih ma keiou siksik nehn Wein nehnloannge laplapjang John. \wj* \v 12 \wj Jang nehn rehn kan ma John kapkapahrak leldo apkas, Wein nehnloannge inenin apwalkihda mwoakidpwi,\wj*\f + \fr 11:12 \fq apwalkihda mwoakidpwi\ft xxx \f* \wj apel iraihok ma wia mwoakid pwiai jong en koldi. \wj* \v 13 \wj Mwohn John jounpoapdaij, Joukohp kan ohroj apel kojonned en Moses sikoa doahr Wein Nehnloannge. \wj* \v 14 \wj A ma kamwai nimen kamehlele, John ioar Elijah ma kokohppok sikoa ma pirin indoa. \wj* \v 15 \wj Armaj men ma mine sioa mihn rongrong, a ih en rong! \wj* \p \v 16 \wj “Da Ngoahi kak karjahkihoang armaj en rehn pwiai? Irai doahroar jerihkan mwindi nehn market kan poangpoanglahng epwi: \wj* \v 17 \wj ‘Kamai koajkoajoang in malau oang kamwai, a kamwai johpwa nimen kahlek; kamai koaulki koaul en mehdi, a kamwai johpwa nimen joang!’ \wj* \v 18 \wj John indoa, ih kaijihjol apel johpwa nim wain, a armaj ohroj pwa, ‘Ih dirkihla ngen jaus.’ \wj* \v 19 \wj Anjoauwo ma Nihn‑Armaj indoa, Ih mwinge apel nimnim, armaj ohroj pwa, ‘Kapang woal menen! Ih mijen mwinge apel sohn nim jakau men, Ih pirienki jounrik daksis apel armaj jekenken kan!’ En Koahs loalkoang kadehdehda ah wihwia pwung kan.” \wj* \s1 Apwal oang koawoa Kahnihmw oau ma joah Wikla. \p \v 20 Doar Jesus sapda kajalehda Ah japwungki koaujoannok ma Ih wiahda loapdirin Ah manmannok, pwa sowoahk johpwa koaluhla apel wiliakapwla. \v 21 Ih pwehng irai, \wj “Inenin nauna oang koawoa, Chorazin! Pel nauna oang koawoa, Bethsaida! Pwa manmannok ma ne wiawihoang kamwa, wiawihoang Tyre apel Sidon, irai ne likkoaukihda likkoaun injinjuwed pel kamwroahdihoang moalkoahr pohrai, pwa en kajalehda irai ne koaluhla apel wiliakapwla. \wj* \v 22 \wj A Ngoahi pwehng kamwa, Ngoahi nimen kamwahn kidal, pwa nehn rehnin kadeikko Koahs pirin kajalehda Ah kalahngan oang sohn Tyre pel Sidon koalik jang kamwa. \wj* \v 23 \wj A koawoa, Capernaum, koawoa ma nimen leldahla nehnloannge, koawoa nen jinoakekdihla nehn ehl! Pwa manmannok ma ne wiawihoang koawoa, wiawihoang sohn Sodom, irai nen minehr lel rehnnoauwe. \wj* \v 24 \wj Ah koawoa en kidal pwa rehnin kadeikko, Koahs nen kajalehda Ah kalahngan oang Sodom koalik jang oang koawoa!” \wj* \s1 Koammoal oang armaj pwunod \p \v 25 Anjoauwo Jesus pwa, \wj “Ngoahi kapnga koawoa, joamoai, Koaun in nehnloannge apel jampah! Ngoahi kapnga ki koawoa, oamw kajalehng irai joaloalkoanngok mehkan ma koawoa oakihjang iraihok ma koahiok apel loalkoang in jampah. \wj* \v 26 \wj Joamoai, me ne wiawi pwa ioar mehwa koawoa pwungki. \wj* \p \v 27 \wj “Joamoai ne kioang Ngoahi me ohroj. Johpwa emen kidal Nahu likin Jamahu, pel johpwa emen kidal Jamahu likin Nahu apel irai kan ma Ih pilda en kajalehioang. \wj* \p \v 28 \wj “Kamwai indoa ipoai, kamwai ohroj ma koakoahkla apel soausoaukihla amwai wijik kan; Ngoahi en kakoammoalihla kamwai.\wj* \v 29 \wj Kamwai oaloa aproahda Oai mihn wijikke, apel sukuhl jang Ngoahi, pwa Ngoahi ma aksiksik apel nehn kapehd karkarahk, kamwai nen diar koammoal nehn ngenimwaikan. \wj* \v 30 \wj Pwa Oai mihn wijikke ma Ngoahi pirin kioang kamwai, moangoai apel marahra.” \wj* \c 12 \s1 Peidekki doahr Sabbath \p \v 1 Mwerin anjoaukij Jesus aluhla nehn mwoaswel oau Sabbath. Nah sohnpadahkkok mwakohkohda irai dolihdi wehn wihdpwi irai kang. \v 2 Anjoauwo Pharisee‑ok kapang irai, irai pwehng Jesus, “Kapang! Nihmw sohnpadahkkok wia me ma uhwoang kojonned in Sabbath.” \p \v 3 Ih japoang, \wj “Kamwai johkin wadek da David wia anjoauwo ma ih apel pwilihoahk mwakohkohla? \wj* \v 4 \wj Ih dilda nehn Umwen Koahs, pwilihoahk kangla pilahwa joarwiho — ma uhwoang kojonned irai en wia, pwa jamwrouwok oar kin kang. \wj* \v 5 \wj Ke kamwai kahjik wadek nehn kojonned en Moses‑ok ma pwa Sabbath ohroj jamwrouwok nehn Umw Joarwi koauwehla kojonned in rehn joarwi a irai johpwa dipanki? \wj* \v 6 \wj Ngoahi pwehng kamwai pwa mine armaj men ma laplap jang Umw Joarwiho. \wj* \fig Umw Joarwi|alt="View of temple" src="lb00250b.jpg" size="col" loc="p" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="12.6" \fig* \v 7 \wj “Puk Joarwi pwa, ‘Kadek mwehujang meiroang in mahn.’ Ma kamwai woahwoahki lal kamwai nen johpwa koauwe armaj joh dipoa. \wj* \v 8 \wj Pwa Nihn‑Armaj ioar Koaun in Sabbath.” \wj* \s1 Woal men ma mwoasor oaloap poah \p \v 9 Jesus injang o, inla nehn jinakokehu, \v 10 woal men ma mwoasor oaloap poah mine o. Armajpwi pel mine o ma jongjong en kadpoahki Jesus Ah japwung. Irai idoak oang Ih, “Johpwa uhwoang asai kojonned Koawoa en kemwehuwihla armaj johmwehu Sabbath?” \p \v 11 Ih pwehng irai, \wj “Ma emen in kamwai nainki jihpw men a ih kipdihoang nehn lipw oau Sabbath, kamwai joah nen pwoakda ih jang nehn lippwo? \wj* \v 12 \wj Ia woahr kajampwalin armaj men jang jihpw men! Doari mwehu en wia me mwehu Sabbath.” \wj* \v 13 Doar Ih pwehng woal mwoasor poahu, \wj “Kailwe poahmmwen.” \wj* Doar ih kailla poah doari ken mwehula dauluhl, doahrla loap mwehuwo. \v 14 A Pharisee‑ok ken injang o pilahnehda irai en kojukdi Jesus. \s1 Nihn Koahs Lidu Pilpildahu \p \v 15 A Jesus kidal pwa da irai pilpilahne, Ih injang wijahu, armaj dir kaujla Ih. Ih kemwehuwihla johmwehu ohroj iparai, \v 16 a Ih pwehng irai en johpwa pwa inje Ih. \v 17 Me kapwaihahda dahkij Isaiah kokohpki doahr Ih: \q1 \v 18 “Noai liduhwa, ma Ngoahi ne pilda. \q2 Ih ioar Ngoahi ipwilki, \q2 apel perenki, \q1 ngoahi pirin kihdahng Ngenihoa puwoa, \q2 Ih pirin kalohkihda kadeik oang wei kan. \q1 \v 19 Ih jehpirin akmai ke rahrahu; \q2 Ih jehpirin kapahrak nehn al kan. \q1 \v 20 Ih jehpirin sipwangdi alek piroakla kan, \q2 ke kakunihla lahm oau. \q1 Ih pirin sihkeiki pwa pwung paiai en pwoaida. \q2 \v 21 Sohn wei ohroj pirin koapwoarpwoarkihla oadoa.” \s1 Jesus apel Beelzebul \p \v 22 Doari woal men ma ngen jaus dilingla ih, ma pel majkun pel jehjoa lallal, wijikdohng Jesus. Ih kemwehuwihla woallo doar ih ken kak lallal pel kapangda wija. \v 23 Pokonno pwuriamweikihla, “Audi Ih ma nihn David wa me?” \p \v 24 A anjoauwo ma Pharisee‑ok rongda me, irai pwa, “Kamwai johpwa pwuriamweiki Ah kak kauj jang ngen jaus. Ih kihjang ah manman ipen Beelzebul, koaun in ngen jaus.” \p \v 25 Jesus ne kidal da arai lemleme, ioar Ih pwehngkihoang irai, \wj “Wei oau ma uhpene apel peipene nehn pwungarai jehpirin mour woaroai. Kahnihmw oau ke peneinei oau ma sowoa kan pel uhpene nehn pwungarai nen uhdahn mwoarpijoang. \wj* \v 26 \wj A doar ma oau pwihn mahwin oang oau pwihn nehn wein Jehsen, woahwoahki pwa wein Jehsen ne pwalpijoang, doar nen pispis mwoarpijoang. \wj* \v 27 \wj Kamwai pwa Ngoahi kin kauj jang ngen jaus kan pwa Beelzebul ma kioang Oai manman. A inje ma kioang nihmwai sohnpadahk kan manman in kauj jang ngen jaus kan? Pein nihmwai sohnpadahk kan nen kadehdehng kamwai doahr amwai japwung! \wj* \v 28 \wj Joah, jaudi, a Ngenin Koahs ma kioang Ngoahi manman in kaujjang ngen jaus kan, a ioar me ma kadehdehda pwa Wein Koahs ne lel kamwai. \wj* \p \v 29 \wj “Joh emen kak koauwehla umwen woal sihkei men pwa en pirapoa ah koapwoa kan ma ih johpwa koldi piroahpene woal sihkeiho. Ioar wioapoawahr doari ih kak pirapoa ah koapwoa kan. \wj* \p \v 30 \wj “Emen ma johkin pwili Ngoahi, kin uhwoang Ngoahi, a emen ma johkin jeuweje Ngoahi rikpene, kin kamwroahpijoang. \wj* \v 31 \wj Me ioar kahrpoahwa Ngoahi pwehng kamwai, dihp ke lahlahwe ohroj kak mahkla — a lahlahwe Ngen Joarwi ioar johkak mahkla. \wj* \v 32 \wj Emen ma lahlahwe Nihn‑Armaj, kak mahkla, a lahlahwe Ngen Joarwi pwanah johkak mahkla — apkas ke pel allaluhla. \wj* \s1 Suhkoa pas apel Wah kan \p \v 33 \wj “Ma kamwai poadokdi suhkoa mwehu pas, a wah pirin mwehu. Ma kamwai poadokdi suhkoa nauna pas, wah pirin nauna. Pwa kamwai pirin kidal suhkoa kan ki wahrai kan. \wj* \v 34 \wj Kamwai doahroar sinek! Imdoahr armaj nauna doahr kamwai kak pwa mehkij mwehu? Pwa dahkij ma kamwai pwa ioar kin kajalehda audoapoan nehn kapehdimwaikan. \wj* \v 35 \wj Armaj mwehu men kin pwahla lal mwehu jang nehn ah mohngiong mwehu, a armaj nauna men kin pwahla lal nauna jang nehn ah mohngiong nauna. \wj* \p \v 36 \wj “Doari, kamwai en kidal pwa nehn Rehnin Kadeikko armaj ohroj uhdahn pirin pwukoahki arai lallal mwahl ohroj. \wj* \v 37 \wj Pein amwai sikesik kan ma pirin kadeikda kamwai ma kamwai mwakelkel ke dipan.” \wj* \s1 Kilel in Jonah \p \v 38 Jounpadahk in Kojonned apel Pharisee pwi indoa ipen Jesus pwehng Ih, “Jounpadahk, kamai nimen Koawoa en kajalehng kamai oau manmanno.” \p \v 39 Jesus japoang, \wj “Ia woahr nauna apel rosros in armaj in anjoau kije! Kamwai poaki manman oau jang Ipoai! A jehpirin aluhwoang kamwai, ioarroar kilel manman in joukohp Jonah. \wj* \v 40 \wj Pel doahr en Jonah minmine nehn kapehdin mwumw koalikko rehn jiluh apel pwong jiluh, ioar doahr, Nihn‑Armaj, pirin mine pehn jampah rehn jiluh apel pwong jiluh. \wj* \v 41 \wj Nehn Rehnin Kadeikko mihn Nineveh pirin uhda kadipoa kamwai, pwa ahr koaluhla apel wiliakapwla nehn ahr rong en Jonah kapahrakkok. A apkas emen ma laplapjang Jonah mine me. \wj* \v 42 \wj Nehn Rehnin Kadeikko Li nahmwarki in Sheba pirin uhwoang kamwai apel kadeikda kamwai, pwa ih jeiloakdo jang in imwin jampah pwa en rong doahroar en nahmwarki Solomon kaweid loalkoang. A apkas mine emen ma laplap jang Solomon mine me. \wj* \s1 Japahldohn Ngen Nauna \p \v 43 \wj “Nehn en ngen jaus men kin diljang nehn armaj men, ih kin allaluhjili nehn japwsoahn, rapahki wijahn koammoal a nehn ah johkin diar. \wj* \v 44 \wj Doar ih ken pwehng pein ih, ‘Ngoahi en pirin pwurlahng nehn umwoaiho.’ Doar ih pwurla diarda pwa umwahu ne soahnda, mwakelkel, apel joan. \wj* \v 45 \wj Doar ngen jausso pel pwurla rapahkihda pel ngen jaus ijimen ma nauna jang ih, irai ohroj dilda koaujoanla wijahu. A doari armajjo a kapwa nauna jang mijkoalkoal. Ioar joangoan mour wa me nen wiawi oang armaj nauna in rehn pwiai.” \wj* \s1 Inen Jesus apel Riah kan \p \v 46 Nehn en Jesus siksikesik oang pokonno, inahu apel riahk mine likin, nimen lal oang Ih. \v 47 Armaj men pwehng Ih, “Inoammwo apel rioammwok minmine likinno, irai nimen lal oang Koawoa.” \p \v 48 Jesus japoang, \wj “Inje inoai? Inje rioai kan?” \wj* \v 49 Doar Ih doklahng nah sohnpadahkkok Ih pwa, \wj “Irai pwiai ioar inoai apel rioaikoa. \wj* \v 50 \wj Emen ma kin wia kupwuren Joamoaiho nehnloannge ioar rioai woal, rioai li apel inoai.” \wj* \c 13 \s1 Karajraj in Jounkamwoaroa \p \v 1 Rehnnohr Jesus injang in ummwo Ih indihla in oaroahrin jeddo, wijahu ma Ih mwindi pwa en wia ah padahk. \v 2 Pokonin armaj koalikkoau pidekihpene Ih. Ih ken doaudahng nehn pohs pas, mwindi, a pokonno uhda pohn oaroahrin jeddo. \v 3 Ih doadoahkki karajraj pwa en pwehng irai me dihrdir. \p \wj “Armaj men mine ma inlahng kamwroa ah liporrohk. \wj* \v 4 \wj Doari, nehn ah kamwkamwroa ah liporrohk, epwi mwoardi oang nehn al siksik in nehn mwoaswello, mahnsang pwi sangdo kangjang. \wj* \v 5 \wj Epwi liporro kipdi nehn wija sakaikai ma pwirejjo poadpoad. Liporrohk pispisin koapda pwa pwirejjo poadpoad. \wj* \v 6 \wj A anjoauwo ma joauwo dakda, suhkoahk pispisinnoar mengla pwa koalohraiok johpwa lel nehn wija loal. \wj* \v 7 \wj Epwi liporrohk kipdi nehn pwungen suhkoa soaksoak. A suhkoa soaksoakkok koapda kajasihkeihla irai. \wj* \v 8 \wj A epwi liporrohk kipdi nehn pwirej mwehu uhwahda, epwi min epwiki, epwi weneijek, a epwi jilihjek. \wj* \fig Armaj men mine ma inlahng kamwroa ah liporrohk.|alt="Sower" src="lb00094b.jpg" size="col" loc="p 13.1-13.9" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="13.3" \fig* \p \v 9 \wj “Armaj men ma mine sioa mihn rongrong, a ih en rong.” \wj* \s1 Kahrpoan Karajrajjok \p \v 10 Nah sohnpadahkkok indoa ipen Jesus idoakkoang Ih, “Amwda koawoa ke kin doadoahkki karajraj nehn oamw kin lalloang armaj kan?” \p \v 11 A Jesus japoang irai, \wj “Kamwai ne mweimweioang en woahwoahkihla me rir in Wein nehnloannge, a irai joah. \wj* \v 12 \wj Pwa armaj men ma anki mehkij, ekij nen pel aluhwoang, pwa ih en anki koalikjang. A oang ih ma joh ah mehkij, dahkij ma mine ipoa nen pel kihekjang. \wj* \v 13 \wj Ioar kahrehda Ngoahi kin padahk oang irai in karajraj, pwa armaj kin kapang da Ngoahi wia, a irai johkin soahk, irai rong da ngoahi kin pwa, a irai johpwa nimen rong ke woahwoahki. \wj* \v 14 \wj Me ioar kokohp in Isaiah, pwoaida iparai ma pwa: \wj* \q1 \wj ‘Kamwai pirin rongrongrong, a johpwa woahwoahki; \wj* \q2 \wj kamwai pirin kapkapang a joah dehdehki. \wj* \q1 \v 15 \wj Pwa mohngiongin armaj pwiai ne koapsakaila, \wj* \q2 \wj siarai kan pongpongla, \wj* \q2 \wj a irai moairpene, \wj* \q1 \wj pwa mijarai kan en joah kapang, \wj* \q2 \wj a siarai kan johkak rong, \wj* \q2 \wj a mohngiongirai johkak woahwoahki, \wj* \q1 \wj a irai johkak okdekdohng Ngoahi \wj* \q2 \wj pwa Ngoahi en kemwehuwihla irai.’ \wj* \p \v 16 \wj “A kamwai, meid pai kamwai ma mijamwaikan kak kapang, apel siamwaikan kak rong. \wj* \v 17 \wj Ngoahi en kadehdehng kamwai pwa joukohp dir apel armaj pwung dir nimen kapang da ma kamwai kapkapang apel rong da ma kamwai rongrongrong, a irai johkak. \wj* \s1 Jesus Kawoahwoahda Karajraj in Jounkamwoaroawo \p \v 18 \wj “Kamwai rong apel padahkihdi woahwoahn karajraj in Jounkamwoaroawo. \wj* \v 19 \wj Irai kan ma rong mahjan in Wein nehnloannge a johkin woahwoahki, irai doahroar liporrohk ma mwoardi pohn allo, Ngen nauna kan indoa jerkihjang dahkij ma ne poaddi nehn mohngiongirai. \wj* \v 20 \wj Liporro ma kin mwoardi oang nehn wija sakai woahwoahki irai kan ma kin rong oaloahda apel perenkihda.\wj* \v 21 \wj A johkin soangdi iparai, ma apwal oau ke kojkoj kin lel irai pwa Mahjanno, a irai kin pispis in lohdi. \wj* \v 22 \wj Liporrohk ma mwoardi oang nehn pwungen suhkoa soaksoakkok doahroar araihok ma rong apel oaloahda Mahjanno, a nen johpwa kos Mahjanno nen johla mine iparai pwa jang in pwunod in jampah apel ipwilki pai in jampah nehn arai mour, kahrehda arai joh kak kihda wahrai. \wj* \v 23 \wj Liporrohk ma koapda nehn pwirej mwehuwo ioar kajalehda mohngiongin iraihok ma rong apel woahwoahkihla Mahjanno, doar uhwahda dir pehn epwi min epwiki, epwi weneijek, a epwi jilihjek.” \wj* \s1 Karajraj in Dipwdipw \p \v 24 \wj Jesus pwehng irai apas karajraj: “Wein nehnloannge doahroar jounkamwoaroa men ma kamwroahdi ah liporrohk mwehu nehn ah mwoaswello. \wj* \v 25 \wj Oau pwong armaj ohroj moair, ah imwinsihsi indoa kamwroahdi suhkoa dipwdippwi nehn pwungen suhkoahn wihd. \wj* \v 26 \wj Anjoauwo ma suhkoahk sapda koap pwa en uhwa, dipwdippwok pel koapda. \wj* \v 27 \wj Nihn woal nah liduhwok indoa pwehng ih, ‘Maing, jaudi liporro mwehupwi koawoa kamwroahdi nehn oamw mwoaswello? Ia injang dipwdipw pwiai?’ \wj* \v 28 \wj Jounmwoaswello pwehng irai, ‘Imwinsihsi men ioar wia men.’ Irai idoak, ‘Kamain inla wijdahjang dipwdippwok?’ \wj* \v 29 \wj Ih japoang, ‘Joah, kamwai nen pel koauwehla suhkoa mwehuwok. \wj* \v 30 \wj Mweidoahng ohroj en koapda lel anjoau in doddol. A ngoahi kapwa pwehng joundoddol kan irai en kasohrohr jang dipwdipw kan irai pwidengihla a min mwehu kan irai en kioang nehn oai johkohu.’” \wj* \s1 Karajraj in Liporrohn Mustard \p \v 31 Jesus pwehng irai apas karajraj: \wj “Wein nehnloannge doahroar liporrohn mustard oau poaddi nehn ah mwoaswello. \wj* \v 32 \wj Me ioar liporrohwa ma keiou siksik jang liporro ohroj, a koapda wiahla suhkoahwa keiou koalik nehn mwoaswello, nehn ah ne wiahla suhkoa koalik pas, mahn kan kin sangdo, koammoaldi pohn rah kan.” \wj* \s1 Karajraj in Ihs \p \v 33 Jesus pwehng irai apas karajraj: \wj “Wein nehnloannge doahroar me: lihmen oaloa ihs kij doaloahkihda pilahwa koalik kij. Pilahwa ohroj ken pwoaida.” \wj* \s1 Doahr en Jesus Doadoahkki Karajraj \p \v 34 Anjoau ohroj Jesus kin doadoahkki karajraj doahr me oang pokonnok; Ih johkin sikesik oang irai joah doadoahkki karajraj. \v 35 Me kapwaihahda kokohppo jang joukohppo ma pwa: \q1 “Ngoahi pirin doadoahkki karajraj nehn oai pirin sikesik oang irai. \q2 Ngoahi pirin kajalehng irai joang kan ma johpwa janjal jang anjoauwo jampah wiawihda.” \s1 Jesus Kawoahwoahda Karajraj in Dipwdipw \p \v 36 Anjoauwo Jesus injang pokonno, inla dilda nehn ummwoau. Nah sohnpadahkkok sohdo ipoa pwehng Ih, “Maing, kawoahwoahng kamai karajrajin dipwdippwok nehn mwoaswello.” \p \v 37 Ih japoang irai, \wj “Woallo ma poadokdi liporro mwehuwo ioar Nihn‑Armaj. \wj* \v 38 \wj Mwoaswello ioar jampah; a liporro mwehuwok ioar armaj ma sohn Weiho; dipwdippwok ioar armaj koa ma nihn Jehsen; \wj* \v 39 \wj a imwinsihsiho ma poadokdi dipwdippwok ioar Jehsen. Anjoau in doddol wehn suhkoahu ioar imwin jampah, a joundoddollok ioar sohnloanngok. \wj* \v 40 \wj Doahroar dipwdippwok kasohrohrla apel jirepla, ioar doahr da pirin wiawi imwin jampah. \wj* \v 41 \wj Nihn‑Armaj, pirin kadarla nah sohnloanngok, pwa en kihpene irai ohroj jang nehn Ah Weiho ma kin kahrehng armaj nehn dihp apel ohroj ma kin wia me nauna kan, \wj* \v 42 \wj irai pirin kerpwihla irai nehn oai pwidenngo, wijahu ma irai pirin joangjoangjoang apel keikeikeisakai. \wj* \v 43 \wj A irai kan ma pwung pirin lingla doahroar joauwo nehn Wein Jamaraiho. Armaj men ma mine sioa, en rong! \wj* \s1 Karajrajin Pai Kajampwallo ma Oakkoakla \p \v 44 \wj “Wein nehnloannge doahroar me. Woal men kidalda pai kajampwaloau ma oakkoakla nehn japwoau. Nehn ah kidalda, ih pel pwuroahng jaripdi nehn pwirejjo ih ken perenda inla noaskihla ah koapwoa ohroj, ih japahlla dupukda jappwo. \wj* \s1 Karajrajin Sakain nehn Pwaihoau \p \v 45 \wj “Pel oau, Wein nehnloannge doahroar me. Woal men roaproapoan sakain nehn pwai ling.\wj* \v 46 \wj Nehn ah kidalda oau ma inenin ling, ih noaskihla me ohroj ih anki ih dupukkihda sakaiho. \wj* \s1 Karajrajin Nehkko \p \v 47 \wj “Pel oau, Wein nehnloannge doahroar me. Nehk in loakjiddoau ma jojohdi nehn jeddo pwa en koldi joangoan mwumw ohroj.\wj* \v 48 \wj Anjoauwo ma nehkko ne dir, irai warahkihdahla poahrinjeddo, mwindi, nehkpijoang mwummwok. Mwumw mwehuwok, irai kioang nehn arai pwukohk, a min naunahk kerpwihekla. \wj* \v 49 \wj Me ioar pirin doahroar imwin jampah. Sohnloanngok pirin indoa kasohrohrihpijoang armaj naunahk jang ipen armaj mwehuwok, \wj* \v 50 \wj kerpwihla armaj naunahk nehn oai pwidenngo, wijahu ma irai pirin joangjoangjoang apel keikeikeisakai. \wj* \p \v 51 \wj “Kamwai woahwoahki mehpwiak?” \wj* \p “Eh,” irai japoang, “kamai woahwoahki.” \p \v 52 Ih pel pwehng irai, \wj “Jounpadahk in kojonneddo ohroj ma ne wiahla sohnpadahk in Wein nehnloannge, doahroar armaj men ma kihjang nehn ah johkohu me kapw apel me dehn.” \wj* \s1 Jesus Johla Kenken Nehn Nazareth \p \v 53 Anjoauwo ma Jesus ne doari Ah siksikoahng irai karajrajpwiai, Ih injang wijahu. \v 54 Ih japahllahng uhdahn Ah wijahu. Nehn Ah padpadahk nehn jinakoke, ohroj ma rong Ih inenin pwuriamweikihla. Irai idoak, “Ia Ih kihjang Ah loalkoang apel manman? \v 55 Jaudi Ih ioar nihn daiksanngo jermweinwa me? Jaudi Mary ioar Ah nohnohwa, jaudi riah woalkoa James, Joseph,\f + \fr 13:55 \fq Joseph \ft ma pel adanki \fq Joses\f* Simon, apel Judas? \v 56 Jaudi riah lihkan ohroj ma kin pel koaujoan ipasai? Ia Ih kihjang mehpwiak?” \v 57 Doari, irai ken johla nimen kamehlele Ih. \p Jesus pwehng irai, \wj “Joukohp men kin woaun wija ohroj, a jaudi nehn pein ah wija apel nehn ah peneinei.” \wj* \v 58 Doari Ih wia manman jipidpwihoar wijahu pwa jang in irai joah pwojon. \c 14 \s1 Mehdihn John jounpoapdaij \p \v 1 Anjoauwo ma Herod Antipas koaun in Galilee rongda doahr Jesus, \v 2 ih pwehng nah papahk, “Me uhdahn John jounpoapdaij ne pwuroahng mourda. Ioar kahrehda ih kak wia joangoan manman pwiai.” \p \v 3 Pwa Herod ne koldi John jounpoapdaij, piroahpene, kioang ih nehn kalpwuhj, ih wia me oang Herodias, pahien riahu Philip. \v 4 Pwa John kin pwehng Herod, “Johpwa pwung koawoa painkihla Herodias!” \v 5 Herod uhdahn nimen kojukdi John, a ih mijik mihn Jew pwa irai kin wiahki John joukohp men. \p \v 6 Rehnin en Herod noaisikdiho nihn Herodias jerpeinno uhda, kahkahlek mwohn pokonno. Herod inenin malaukihda, \v 7 ih inoaukihdi apel kahukihoang jerpeinno, “Ngoahi pirin kioang koawoa me ohroj ma koawoa poaki.” \p \v 8 Jang in kaweid in ah nohnohu, jerpeinno poaki Herod, “Kihdoahng ngoahi wijahkije apel apkas moangoan John jounpoapdaij nehn oau pileis en!” \p \v 9 Nahmwarkiho injinjuwedkihla, a jang in kahula apel inoau ma ih wiahda mwohn sohn kamdippwo ohroj, ih pwa en jerpeinno poakpoakko en pwoaida. \v 10 Moangoan John ken poalpoaljang nehn kalpwuhjjo. \v 11 Moangoan John wijikdo nehn pileis oau, liklikkoang jerpeinno; ih uhda wahlahng ah nohnohu. \v 12 Nihn John sohnpadahkkok indoa oaloa palwoaroa wahla jaripdi; Irai ken inla pwehng Jesus. \s1 Jesus Kamwinge Woal Limekid \p \v 13 Nehn en Jesus rongda rongin John, Ih inla jang wijahu, Ih doauda pohn pohs pas, jeilahng kalahpwukla wija kij. Armajjok rongda me, irai injang nehn ahr koaujoannok wud nehn japw kaujla Ih. \v 14 Nehn en Jesus doaudihjang pohn pohsso, Ih kapangda pokon koalik oau, nehn kapehdin ipwilkihda irai, Ih kemwehuwihla armaj johmwehuwok iparai. \p \v 15 Injoausik pene Nah sohnpadahkkok indoa ipoa pwehng Ih, “Maing, ne rospene, a wija kije japwsoahn oau. Kadarla pokonno pwa irai en kak inla nehn kahnihmw dupukda kanrai mwinge.” \p \v 16 A Jesus japoang irai, \wj “Irai johpwa anahne inla. Kamwai kapwa kamwinge irai.” \wj* \p \v 17 Irai pwehng Ih, “Mehwahr mine ipamai, lopwonin pilahwa limoau apel mwumw roahmen.” \fig “Mehwahr mine ipamai, lopwonin pilahwa limoau apel mwumw roahmen.”|alt="five loaves and two fish" src="hk00155b.jpg" size="col" loc="p 14:15-14.21" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="14.17" \fig* \p \v 18 Jesus pwehng irai, \wj “Wahdo oang Ngoahi.” \wj* \v 19 Ih pwehng pokonno en mwindi pohn mohk. Ih oaloa lopwonin pilahwa limoauwo apel mwumw roahmenno, jardahla nehnloannge, kapingkalahngan oang Koahs, sipwangpijoang pilahwa, kioang Nah sohnpadahkkok, sohnpadahkkok wud nehk oang pokonno. \v 20 Armaj ohroj mwinge oaroh moadla, sohnpadahkkok dowihda luhwen mwinge wiahda kiam eijek riau. \v 21 Dirin woal ma pwili mwinge, woal 5000 (limekid), li apel jeri johpwa pwili wadwaddoang. \s1 Jesus Alu Pohn Jed \p \v 22 Jesus pwehng Nah sohnpadahkkok irai en doauda pohn pohs oau jeila oaloap jeddo, pwa Ih en kadarpijoang pokonno. \v 23 Mwerin Ah kadarpijoang armajjok, Ih indahla kalahpwukla pohn dol oau, pwa en kapkap. Ih minmine wijahu kalahpwuk oaroh rospene. \v 24 Ioar anjoauwo ma pohsso ne dohla mine nehn pwungen lehu okdekkihjili nohk pwa enngo sihkei koaldohng pohsso. \p \v 25 Nehn pwungen kiloak jiluh apel wonou injohrehn, Jesus inla iparai, alu pohn lehu. \v 26 Nehn en sohnpadahkkok kapang Ih alu pohn lehu, irai inenin majpwehkda. “Eni men!” Irai pwa apel rahrahuki arai majpwehk. \p \v 27 Jesus pispisinnoar lallahng irai, \wj “Kamwai sihkei!” \wj* Ih pwa, \wj “Ngoahi me, kamwai joah majpwehk.” \wj* \p \v 28 A Peter pwehnglahng ih, “Maing, amai Koaun, ma uhdahn koawoa men, pwehng ngoahi en alwe ipoamw, alu pohn jed.” \p \v 29 \wj “Koa, indoa,” \wj* Jesus pwehng ih. Doar Peter kerdihjang pohn pohsso, alu pohn jeddo inla ipen Jesus. \v 30 A nehn ah poahmda sihkeilahn enngo, ih majpwehkda, sapda pwuhpwuhrdi. Ih pwa, “Maing, Doaroahla ngoahi!” \p \v 31 Anjoauwohr Jesus pukla, koldi ih, pwehng ih, \wj “Amwda oamw pwojon ke siksik! Amwda koawoa ke joh kamehlele?” \wj* \p \v 32 Ara doaudahng pohn pohsso, a enngo uhdi. \v 33 Sohnpadahkkok pohn pohsso pwongi Jesus, pwehng Ih, “Mehlel oar pwa koawoa uhdahn Nihn Koahs!” \s1 Jesus Kemwehuwihla Armaj Johmwehuwok nehn Gennesaret \p \v 34 Irai kosehla lehu lellahng japw wijahkij oadoa Gennesaret. \v 35 Nehn en armaj in wijahu kidalda Jesus, irai ken iloaklahng armaj johmwehuwok in wijahu apel wija koaroannok ohroj en wijikdohng ipen Jesus. \v 36 Irai poaki Ih en mweidoahng armaj johmwehuwok en pukkoang ikin Ah likkoauwo; doar ohroj ma pukkoang kin sihkeida. \c 15 \s1 Padahk in mihn Mehjjok \p \v 1 Pharisee pwi apel jounpadahk in Kojonnedpwi indoa jang Jerusalem indoa ipen Jesus, idoak oang Ih, \v 2 “Amwda nihmw sohnpadahkkok kin joah kapwaihahda asai siahk koadoaudoaudo jang jamasai mihn mehjjok? Irai joh kin amwunla poahrai mwohn arai mwinge!” \p \v 3 Jesus japoang, \wj “A amwda kamwai ke japeik oang kojonned in Koahs nehn amwai kin pein daur amwai padahk kan?\wj* \v 4 \wj Pwa Koahs pwa, ‘Woaunki joamoamw apel inoamw, a ma armaj men lahlahwe jamah ke inah, en kojkojdi.’\wj* \v 5 \wj A kamwai kin padahki, ma armaj men ma anki mehkij ma ih kak jeuweje ki jamah ke inah, a ih pwa, ‘Me en Koahs,’ \wj* \v 6 \wj Irai johpwa anahne woaunki jamarai,\wj*\f + \fr 15:6 \fq jamarai \ft xxx\f* \wj ioar doar amwai kin mwamwahlki Mahjan in Koahs, pwa kamwai en daur pein amwai padahk kan. \wj* \v 7 \wj Mwalaunpwi kamwai! Mehlel oar pwa uhdahn pwung oang kamwai dahkij joukohp Isaiah ne kohpda oang kamwai nehn ah pwa, \wj* \q1 \v 8 \wj ‘Koahs pwa, armaj pwiai kin woaunki Ngoahi jang in arai lal \wj* \q2 \wj a mohngiongirai inenin dohjang Ngoahi. \wj* \q1 \v 9 \wj Johpwa kaspoan ahr kin joarwihoang Ngoahi, \wj* \q2 \wj pwa irai kin padahkki kojonned in armaj, a irai karaunki pwa en Koahs Kojonned.’” \wj* \s1 Da ma kin kajaminihla armaj \p \v 10 Doar Jesus ken pangindo pokonno Ipoa, pwehng irai, \wj “Kamwai rong apel woahwoahki mwehu me: \wj* \v 11 \wj Johpwa mehkij ma kin aluhwoang nehn oawoan armaj ma kin kajaminihla armaj, pwa me ma kin injang nehn oawoa.” \wj* \p \v 12 Doar sohnpadahkkok indoa Ipoa pwa, “Koawoa kidal pwa Pharisee‑ok lioaski dahkij ma Koawoa pwahla?” \p \v 13 Jesus japoang, \wj “Suhkoa ohroj ma Joamoaiho nehnloannge johpwa poadokdi nen wijwijdahjang, \wj* \v 14 \wj joah injinohki irai! Jounkaweid majkunpwi arai. Doar ma armaj majkun men kahlwa emen armaj majkun ara nen kipdihoang nehn lippwo.” \wj* \p \v 15 Peter pwehnglahng Ih, “Kawoahwoahda woahwoahn karajraj pasen.” \p \v 16 Jesus japoang irai, \wj “Kamwai kahjik oar loalkoangla, doahr iraihok ma joaloalkoang? \wj* \v 17 \wj Kamwai johpwa woahwoahki? Mehkij ma koawoa kangla indihla nehn kapehdimwen kin pel injang nehn palwoaroamwen. \wj* \v 18 \wj A me ma injang nehn oawoa, kin sapda jang nehn mohngiong, ioar kin kajaminihla armaj. \wj* \v 19 \wj Lamlam nauna kin injang nehn mohngiong, ioar kin kahrehda, kojarmaj, kamwahl, nenek, pirap, likamw, pel karaun mwahl. \wj* \v 20 \wj Mehpwiai ioar kin kajaminihla armaj. A jaudi mwinge johpwa amwumwla!” \wj* \s1 En Lihmen Ah Pwojon \p \v 21 Jesus injang wijahu inla wija kij ipen kahnihmw in Tyre apel Sidon. \v 22 Lihn Canaan men, ma kin koaukoaujoan wijahu, indoa ipoa, ngil koalik poangpoanglahng Ih, “Maing, koawoa ma nihn David, kadek oang ngoahi! Noai jerpein men mine ma ngen jaus ne dilingla; ih kin minmine nehn apwal koalik.” \p \v 23 A Jesus johpwa pwahla lal oau oang ih. Nah sohnpadahkkok sohla Ipoa, engdehn poaki Ih, “Kadarla lihen! Ih kadroapwoa kisai ki ah poakpoak en.” \p \v 24 A Jesus japoang liho, \wj “Ngoahi, koadoaddoardohng ipen jihpw joaloangla in mihn Israel oar doari.” \wj* \p \v 25 A liho sohla ipoa dairukdihoang in pwoalkoa, “Maing, jeuweje ngoahi!” \p \v 26 Jesus japoang, \wj “Johpwa pwung en kihjang kenen jerihkan mwinge peidlahng doahk kan.” \wj* \p \v 27 “Mehlel, Maing,” liho japoang, “a doahk kan kin pel kang mwoarmwoarin mwinge kan ma mwoardi pehn en laplappok sehpil.” \p \v 28 Doar Jesus ken japoang ih, \wj “Koawoa lihmen ma anki pwojon inenin koalik! Dahkij ma koawoa poaki nen pwoaihoang koawoa.” \wj* Nehn anjoauwohr nah jerpeinno mwehuda. \s1 Jesus Kemwehuwihla Armaj Dihrdir \p \v 29 Jesus injang wijahu, alu paianla poahrinjedin Galilee. Ih doauda pohn dol oau mwindi. \v 30 Pokon koalik oau indoa Ipoa, wahdohng Ih armaj mwoasor, armaj majkun, armaj dangpel, armaj loahsoang, apel dir ma anki joangjoangoan kahpwal in palwar, irai wahdo kihdi ipen ehn Jesus. Ih kemwehuwihla ohroj. \v 31 Pokonno pwuriamweikihla ahr kapangda doahr armaj loahsoanngok kakla lallal, armaj dangpellok mwehula, armaj mwoasorrok ne kakla alu, apel araihok ma majkun ne kapangda wija. Irai kapngahki Koahs in Israel. \fig Jesus kemwehuwihla ohroj.|alt="people being healed" src="lb00301b.jpg" size="col" loc="p 15.29-31" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="15.31" \fig* \s1 Jesus Kamwinge Armaj Pahkid \p \v 32 Jesus panginpene nah sohnpadahkkok ipoa Ih pwehng irai, \wj “Ngoahi ipwilkihda armaj pwiai pwa irai minminehki Ipoai rehn jiluh, doar ne pel rojla kanrai mwinge. Ngoahi johpwa nimen kadarpijoang irai nen irai johpwa mwinge, pwadoar irai mwehlehlla nehn allok.” \wj* \p \v 33 Sohnpadahkkok idoakkoang Ih, “A ia wija kamai kak kihjang mwinge nehn japwsoahn oauwe ma en isar oang pokon oauwe?” \p \v 34 Jesus idoak oang irai, \wj “Lopwon in pilahwa doapoa mine ipamwai?” \wj* \p Irai japoang, “Lopwon ijuh, apel mwumw siksik jipidpwi.” \p \v 35 Jesus pwehng pokonno en mwindi pohn pwirej. \v 36 Doar ih oaloa lopwon ijuhwo pwilihki mwummwok, kapingkalahnganki oang Koahs, sipwangpijoang, kioang nah sohnpadahkkok, sohnpadahkkok wud nehk oang pokonno. \v 37 Irai ohroj mwinge oaroh moad. Sohnpadahkkok rikda luhwen mwingehk wiahda kiam ijuh. \v 38 Dirin irai ma pwili mwinge rehnno, woal 4000 (pahkid), li apel jeri jehpwili waddoang. \p \v 39 Doar Jesus kadar pijoang armajjok, Ih doauda pohn pohs pas, jeilahng ipen koaujoan in Magadan. \c 16 \s1 Koaunnok pwehng Ih en Wiahda oau Kilel Manman \p \v 1 Pharisee‑pwi apel Sadducee‑pwi indoa ipen Jesus pwa irai en lidipihdi Ih, ioar kahrehda irai pwehng Ih en wiahng irai oau manman jang nehnloannge. \v 2 A Jesus japoang, \wj “Nehn en joauwo kin duhla, kamwai kin pwa, ‘Lakapw nen mwehu pwa mijen loannge wahssa.’\wj*\f + \fr 16:2 \fq Nehn en joauwo kin duhla, … … doahr anjoau pwiai! (16.2-3)\ft Epwi Puk Joarwi johpwa insingdi me loaloa.\f* \v 3 \wj A Inminjoang kamwai kin pwa, ‘Rehnnoauwe pirin wud, pwa mijen loannge wahssa apel soal.’ Kamwai kak kajawihda iren anjoau jang nehn amwai kin kapang mijen loannge, a kamwai joh kak kajawihda kilellok doahr anjoau pwiai! \wj* \v 4 \wj Ia woahr nauna apel rosros in armaj in anjoau kije! Kamwai poaki manman oau jang Ipoai! A jehpirin aluhwoang kamwai, ioarroar kilel manman in Jonah.” \wj* \p Doar Jesus ken injang irai inla ekij wija. \s1 Ihs in Pharisee apel Sadducee‑ok \p \v 5 Nehn en sohnpadahkkok jeila lel oaloap jeddo, irai moalkoahla wahda pilahwa. \v 6 Jesus pwehng irai, \wj “Kamwai mwajahn apel kalikdihjang ihs in Pharisee apel Sadducee‑ok.” \wj* \p \v 7 Irai sapda siksikoahpene nehn pwungarai, “Ih pwa me, pwa kisai johpwa wijik pilahwa.” \p \v 8 Jesus kidal da irai pwahpwahpwa, ioar Ih idoakki iparai, \wj “Dahkij kamwai siksikoahpene nehn pwungamwai pwa joh pilahwa ipamwai? Amwai pwojon inenin siksik! \wj* \v 9 \wj Kamwai kahjikkoar woahwoahkihla? Kamwai johpwa lemleme lopwon in pilahwa limoauwo ma Ngoahi kamwingehkihla armaj limekiddo? Kiam doapoa kamwai audohda? \wj* \v 10 \wj A lopwon in pilahwa ijuhwo oang armaj pahkiddo? Kiam doapoa kamwai audohda? \wj* \v 11 \wj Amwda kamwai ke johpwa woahwoahki pwa audi pilahwa ma Ngoahi pwahpwahpwa? Kamwai kalkehjang kamwai ihs in Pharisee apel Sadducee‑ok.” \wj* \p \v 12 Doari, sohnpadahkkok ken woahwoahkihda pwa audi ihs in nehn pilahwa ma irai en kalkehjang irai, a padahk in Pharisee apel Sadducee‑ok. \s1 En Peter Kadehde doahr Jesus \p \v 13 Jesus inlahng wijahkij ipen kahnihmw Caesarea Philippi, wijahu Ih idoak oang nah sohnpadahkkok, \wj “Inje ma armaj kan kin pwahki doahr Nihn‑Armaj?” \wj* \p \v 14 Irai japoang, “Epwi kin pwa John jounpoapdaij, a epwi pwa Elijah, apel epwi pwa Jeremiah ke emen in joukohppok.” \p \v 15 A Jesus pel idoak iparai, \wj “Inje kamwai kin pwahki Ngoahi?” \wj* \p \v 16 Simon Peter japoang, “Koawoa ioar Messiah, Nihn Koahs mourro.” \p \v 17 Jesus japoang, \wj “Meid pai koawoa, Simon nihn John, pwa jaudi armaj ma kajalehng koawoa mehlel oauwe. Pwa Joamoai ma minmine nehnloannge. \wj* \v 18 \wj Doari, apkas Ngoahi pwehng koawoa, pwa koawoa Peter, paip koalik oau, pohn paip koalikkoauwe Ngoahi pirin kouda oai mwomwohdjo. Doar mehdi johpwa pirin kak kalwehdi. \wj* \v 19 \wj Ngoahi pirin kioang koawoa kihkan in Wein nehnloannge. Me ohroj ma koawoa kainoapwihdi nehn jampah pirin pel kainoapwdi nehnloannge, apel me ohroj ma koawoa mweidda nehn jampah pirin pel mweimweida nehnloannge.” \wj* \fig “Ngoahi pirin kioang koawoa kihkan in Wein nehnloannge.”|alt="keys on a ring" src="lb00147b.jpg" size="col" loc="p 16.17-19" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="16.19" \fig* \p \v 20 Doar Jesus pwehng nah sohnpadahkkok, irai en johpwa pwehng emen, pwa Ih ioar ma Messiah. \s1 Jesus sikoa Ah Pirin Koaloklok apel Mehdi \p \v 21 Jang anjoauwo inla Jesus sapda sikoa in janjal oang nah sohnpadahkkok, “Ngoahi uhdahn pirin inla Jerusalem, oaloa loklok koalik jang ipen koaunnok, jamwrou laplappok, apel jounpadahk in Kojonneddok. Ngoahi pirin kojkojdi, a mwerin rehn jiluh, Ngoahi pirin iejda.” \p \v 22 Peter kalahpwukihla Jesus sapda koapwung oang ih, “Maing oai Koaun, Koahs kainoapwi joanngoauwe,” ih pwa. “Me uhdahn johpwa pirin wiawihoang koawoa!” \p \v 23 Jesus pwurlahng Peter pwehng ih, \wj “Alwe jang Ngoahi, Jehsen! Koawoa lidip keper oau oang Ngoahi, pwa oamw lamlam jaudi jang ipen Koahs, a jang ipen armaj.” \wj* \p \v 24 Doari Jesus pwehng nah sohnpadahkkok, \wj “Ma emen in kamwai nimen indoa pwili Ngoahi, en uhdahn moalkoahla pein ih, wahda ah lohpwu, pwilihla Ngoahi. \wj* \v 25 \wj Pwa emen ma nimen doaroahla ah mour ih pirin luhj jang; a emen ma mihndahkihla ah mour ki Ngoahi, ih pirin mourla. \wj* \v 26 \wj Pirin mine kaspoan oamw en wihnkihda jampah pwon, a luhj jang oamw mour? Joh douluhl, joh mehkij koawoa kak kihda pwa en japahl oang oamw mour. \wj* \v 27 \wj Pwa Nihn‑Armaj, pirin indoa nehn ling in Jamahu pwili nah sohnloanngok, pwa en kijkijoa emenemen armaj jang in ah wihwiahk. \wj* \v 28 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa epwi kamwai ma mine me nen joah mehdi oaroh irai nen kapang Nihn‑Armaj pirin indoa doahr Nahmwarki men.” \wj* \c 17 \s1 Jesus Wikla Palwoaroa \p \v 1 Mwerin rehn wonou Jesus ukda Peter apel riariho, James apel John, ukdahla pohn dol illoahioau pwa irai en kalahpwukla. \v 2 Nehn irai kapkapang, palwoaroan Jesus wikla, mijoa dakda doahr joauwo, apel Ah likkoauwo inenin korohrohla. \v 3 Sohnpadahk jilmenno pel kapangda Moses apel Elijah siksikesik oang Jesus. \v 4 Peter pwehng Jesus, “Oai Koaun, inenin mwehu asai minmine me! Ma koawoa mwehuki, ngoahi en kouda umpwal jiluh wija kije, oau umwoamw, oau umwen Moses, apel oau umwen Elijah.” \fig |alt="The transfiguaration" src="lb00317b.jpg" size="col" loc="p 17.1-13" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="17.4" \fig* \p \v 5 Nehn anjoauwo ih pwahpwahpwa me, koasoau maram oau pwaindi irai, a ngilloau indihdo jang nehn koasoauwo ma pwa, “Me ioar Noai jermwein kajampwalwa ma Ngoahi kin ipwilki, kamwai rong Ih!” \p \v 6 Nehn en sohnpadahkkok rongda ngillo, irai inenin majpwehkda, ioar kahrehda arai rukdi lel pohn pwirej. \v 7 Jesus indoa pukkoang irai, Ih pwa, \wj “Kamwai uhda, kamwai joah mijik!” \wj* \v 8 Nehn irai jarda, joh armaj irai kapang, Jesus kalahpwuk. \p \v 9 Nehn irai indihdohjang pohn dollo, Jesus inoapwihdi irai en, \wj “Johpwa pwehng emen doahr mwoakiddoauwe ma kamwai kapang oaroh Nihn‑Armaj en iejda jang mehdi.” \wj* \v 10 Sohnpadahkkok idoak oang Jesus, “Amwda jounpadahk in Kojonneddok pwa Elijah uhdahn pirin sapin indoa?” \p \v 11 Jesus japoang, \wj “Mehlel, Elijah uhdahn pirin sapin indoa pwa en koaunopda me ohroj. \wj* \v 12 \wj A Ngoahi pwehng kamwai, Elijah ne indoa, a armaj kan johpwa kidal ih, doar irai wia mwahlki apel wiahng ih injenarai. Nehn doahr irai pirin wiahng Nihn‑Armaj, ma pirin pel oaloa koaloklok jang iparai.” \wj* \p \v 13 Sohnpadahkkok woahwoahkihda pwa Ih pwehpwehpwehng irai doahr John jounpoapdaij. \s1 Jesus Kemwehuwihla Jermwein Men Ngen Nauna Mine Ipoa \p \v 14 Anjoauwo irai lellahng ipen pokonno, woalmen indoa ipen Jesus, poadpwomwla mwohn Ih, \v 15 ih pwa, “Maing, jeuweje noai jermweinno, pwa ih kin johmwehu roarroar koalik ma kin lelloang ih, kapkihdihoang nehn oai ke nehn pil pehn dir. \v 16 Ngoahi wahdohng ih ipen nihmw sohnpadahkkok, a irai johkak kemwehuwihla ih.” \p \v 17 Jesus japoang, \wj “Kamwai inenin joah pwojon apel japwung! Ia woaroai in oai pirin minmine ipamwai? Ia woaroai in oai pirin kanangmahioang kamwai? Wahdo jermweinnen Ipoai!” \wj* \v 18 Doar Jesus ruwoj ngen jausso en diljang nehn jermweinno, ngen jausso ken diljang. Anjoauwohr jermweinno mwehula. \p \v 19 Sohnpadahkkok kalahpwukla ipen Jesus idoak oang Ih, “Amwda kamai ke johkak kaujjang ngen jausso ipen jermweinno?” \p \v 20 Jesus japoang irai, \wj “Pwa amwai pwojon johpwa isar. Ngoahi lal mehlel oang kamwai, ma amwai pwojon inenin sihksik woahroar liporrohn mustard oau, kamwai kak pwehng dollo, ‘mwoakid jang men mwoakidla o!’ ih nen mwoakid. Kamwai nen kak wia me ohroj. \wj* \v 21 \wj [A joangoan ngen jaus oauwe joh mehkij koawoa kak kaujkihjang ioarroar kapkap apel kaijihjol.]”\wj*\f + \fr 17:21 \fq A joangoan ngen jaus … apel kaijihjol. \ft Epwi Puk Joarwi, johpwa insingdi me loaloa.\f* \s1 Jesus Pwuroahng Sikoa doahr Ah Pirin Mehdi \p \v 22 Sohnpadahkkok ohroj pokonpene Galilee, Jesus pwehng irai, \wj “Nihn‑Armaj pirin ken likliklahng ipen armaj kan; \wj* \v 23 \wj ma pirin kojukdi Ih, a rehn jiluh mwerin Ih pirin iejda.” \wj* \p Sohnpadahkkok inenin injinjuwedla. \s1 Jesus Kihda Ah Daksis oang Umw Joarwiho \p \v 24 Nehn en Jesus apel nah sohnpadahkkok lel Capernaum, jounrik daksis in Umw Joarwiho indoa idoak oang Peter, “Imdoahr, amwai jounpadahk en kin pwili dupuk daksis in Umw Joarwi?” \p \v 25 “Eh, ih kin pwili dupuk.” Peter japoang. \p Nehn en Peter inla nehn ummwo, Jesus ken pispis oar pwehnglahng, \wj “Simon, Da oamw lamlam oang irairroauwe? Inje kin nohpwei ke dupuk daksis oang Nahmwarkihn jampahioauwe? Jang ipen nah armaj kan ke jang ipen mihn likin kan?” \wj* \p \v 26 “Jang ipen mihn likin kan,” Peter japoang. \p \wj “Doari,” \wj* Jesus pwa, \wj “Sowoa mehlel in weiho kin jehpwili dupuk daksis. \wj* \v 27 \wj A, kisai joah nimen kalioasihda sohn rik daksis pwiai, Doar indihwe nehn jeddo, peiddihwe nihmw ohn. Keiouin mwumw ma koawoa oapihda, Kihpijoang oawoan mwummwo, koawoa nen kapangda mwani isar oang dupukla asa daksis.” \wj* \c 18 \s1 Inje ma Keiou Laplap nehn Wein Koahs \p \v 1 Nehn anjoauwo sohnpadahkkok indoa ipen Jesus idoak, “Inje ma keiou laplap nehn Wein nehnloannge?” \p \v 2 Doar Jesus pangindo jeri siksik men kihdi nehn pwung irai. \v 3 Ih pwa, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa ma kamwai johpwa wikla doahroarla jeri, kamwai nen johkak dilda nehn Wein nehnloannge. \wj* \v 4 \wj Pwa emen ma kin aksiksikla doahrla jeri siksik mene ih pirin keiou laplap nehn Wein nehnloannge. \wj* \v 5 \wj Apel emen ma kin kajamwo jeri siksik men doahre in oadoaioa ih kin kajamwo ngoahi. \wj* \s1 Kahrehioang Nehn Dihp \p \v 6 \wj “Ma emen ma kahrehng en emen jeri siksik pwiai ma kamehlele Ngoahi en johla ahr pwojon, mwehu oang en pirapirroang oau sakai koalikko in sipinwoaroa, pwa en sikmehula. \wj* \v 7 \wj Ia woahr nauna in oang jampah mihn koauwehla pwiai ma pirin kahrehioang emen en kerpwihla ah pwojon! A joah, joang pwiai pirin pwen mine anjoau ohroj, a ia woahr nauna in oang armaj meno ma mehpwiai sapdahjang ipoa! \wj* \p \v 8 \wj “Ma oaloap poahmmwen ke oaloap ehmmwen kahrehioang koawoa nehn dihp, poaloahjang, kerpwihla! Pwa nen mwehuwoang koawoa en dilloang nehn mour joahsukko, ki oaloappoar poahmmwen ke oaloappoar ehmmwen jang poah riau ke eh riau kerpwiheklahng nehn oaiho ma johkin kunla. \wj* \v 9 \wj A ma oaloap pwoaroan mijoammwen kin kahrehioang koawoa nehn dihp, roahkjang, kerpwihwehjang koawoa! Mwehu ma koawoa loapin pwoaroan maj dilda nehn mour joahsuk jang pwoaroan maj riau a kerpwiheklahng nehn oai in nehn ehl. \wj* \s1 Karajraj in Jihpw ma Joaloangla \p \v 10 \wj “Kamwai kanaihoahng pwa kamwai en johpwa mwamwahlki emen siksik pwiai. Kamwai en kidal pwa arai sohnloang kin mine ipen Joamoaiho nehnloannge anjoau ohroj. \wj* \v 11 \wj [Pwa Nihn‑Armaj indoahng koamoaurla irai kan ma ne joaloangla.]\wj*\f + \fr 18:11 \fq Pwa Nihn‑Armaj indoahng koamoaurla irai kan ma ne joaloangla. \ft Epwi Puk Joarwi, johpwa insingdi me loaloa.\f* \p \v 12 \wj “Da kamwai lemleme? Ma armaj men nainki jihpw epwiki, emen arai joaloangla, ih joh nen kihdi jihpw duweijek dohmenno arai en mwingmwingehjili pohn nahna, a ih inla rapahki jihpw joaloanglahu? \wj* \v 13 \wj A ma ih kapangda, Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa ih nen uhdahn perenki jihpw meno jang jihpw duweijek dohmenno ma johpwa joaloangla. \wj* \v 14 \wj Ioar nehn doahr Jamamwaiho nehnloannge, ih johpwa mwehuki emen siksik pwiai en joaloangla. \wj* \fig “Ih inla rapahki jihpw joaloanglahu.”|alt="lost sheep" src="bk00005b.jpg" size="col" loc="p 18.12-14" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="18.14" \fig* \s1 Rioamw Men Ma Wia Dihp \p \v 15 \wj “Ma rioamw men wiahda dihp oang koawoa,\wj*\f + \fr 18:15 \fq oang koawoa \ft xxx \f* \wj inla ipoa, kajalehioang dipoahu. A me en wiawi in rir. Ma ih rong koawoa, a koawoa ne kajpahlihdo rioammwo. \wj* \v 16 \wj A ma ih joah rong koawoa, a emen ke roahmen armaj en pwilihda koawoa, pwa “kadip ohroj pirin wiawihki kadehdehn armaj roahmen ke jilmen” — doahroar Puk Joarwiho pwa. \wj* \v 17 \wj A ma ih pel johpwa nimen rong ira, a koawoa lelki mwomwohdjo. A ma ih pel johpwa nimen rong mwomwohdjo, a wiahkihla ih mihn likin men ke jounrik daksis men. \wj* \s1 Manman in Joalihdi apel Lapwadda \p \v 18 \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa me ohroj ma kamwai joalihdi nehn jampah, a nen pel joaldi nehnloannge; a me ohroj ma kamwai lapwadda nehn jampah, a nen pel lapwda nehnloannge. \wj* \p \v 19 \wj “Apel Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, ma roahmen ipamwai nehn jampah minminkihpene ara kapkap, poaki mehkij, nen uhdahn pirin pwoaidahng ara jang ipen Joamoaiho nehnloannge. \wj* \v 20 \wj Pwa wijahkij ma roahmen ke jilmen pokon pene in oadoaioa, Ngoahi kin pwili irai mine wijahu. \wj* \s1 Karajraj in Papah Joampoak \p \v 21 Peter sohdo ipen Jesus pwehng Ih, “Maing oai Koaun, pehn doapoa ngoahi en mahkoahng rioaiho ma kin wia dihp oang ngoahi? Isar ma ngoahi mahkoahng ih pehn ijuh?” \p \v 22 A Jesus japoang, Ih pwa, \wj “Johpwa isar pehn ijuh, a pehn ijuh wad ijihjek.\wj*\f + \fr 18:22 \fq pehn ijuh wad ijihjek \ft ke \fq ijihjek ijuh\f* \v 23 \wj Pwa Wein nehnloannge doahroar nahmwarki men ma lemehda en wia koapwung in pwaipwanid oang nah papahk. \wj* \v 24 \wj Nehn ah sapda wia koapwunngo, a emen irai wijikdohng ipoa, ma pwaipwanidki pehk in kohl lopw. \wj* \v 25 \wj Papahu johpwa nainki mwani isar in dupukla ah pwaipwaniddo, doar nahmwarkiho pwa ih en noasla, doahroar lidu men, pwilihkihoar pahioa, nah jerihok, apel ah koapwoa ohroj pwa en kak dupukla ah pwaipwaniddo. \wj* \v 26 \wj Papahu ken poadpwomwla mwohn nahmwarkiho, ‘Maing, koawoa en menlau mahkoahng ngoahi, koawoa en kanangmahioang ngoahi, pwa ngoahi pirin dupukkoang koawoa me ohroj.’ \wj* \v 27 \wj Nahmwarkiho ken ipwilkihda ih apel mahkoahng ih ki ah pwaipwaniddo doar ken mweidoahng ih en inla. \wj* \p \v 28 \wj “Mwerin a injang wijahu, ih suhwoang emen pwilihoa papah ma pwaipwanidki oang ih mwani silper jipidpwi, ih jipoardi, padikpene sipinwoaroa, pwehng ih, ‘Pispis dupukdo oamw pwaipwanid oang ngoahi!’ \wj* \v 29 \wj Papahu rukdi mwohn ih poakmahk, ‘Menlau kanangmahioang ngoahi, pwa ngoahi nen dupukkoang koawoa!’ \wj* \v 30 \wj A ih kia rong, doar ih peiddoang pwilihoahu nehn kalpwuhj oaroh pwilihoahu en dupukla ah pwaipwaniddo. \wj* \v 31 \wj Nehn en pwilihoa papahk kapangda dahkij wiawi, irai injinjuwedkihla koalik, inla pwehng nahmwarkiho me ohroj ma wiawi. \wj* \v 32 \wj Nahmwarkiho pangindo nah papahu pwehng: ‘Koawoa papah naunahmen! Ngoahi mahkoahng koawoa oamw pwaipwanid ohroj oang ngoahi, pwa koawoa poakmahk ipoai; \wj* \v 33 \wj A da koawoa ke johpwa mahkoahngki pwilihoammwo, doahroar oai ne mahkoahng koawoa.’ \wj* \v 34 \wj Doari nahmwarkiho inenin lioas, doari ih peiddoang papahu nehn kalpwuhj pwa ih en loklok oaroh ngehd ih en dupukla ah pwaipwanid ohroj.” \wj* \p \v 35 Doar Jesus pwa, \wj “Ioar joangwa ma Joamoaiho nehnloannge pirin wiahng kamwai, ma emen emen kamwai johpwa mahkoahng riah jang nehn ah mohngiong.” \wj* \c 19 \s1 Padahk doahr Mweipijoang in Pwoapwoaud \p \v 1 Nehn en Jesus kadoarihla Ah sikoa mehpwiai, Ih injang Galilee inla nehn wein Judea oaloap Pillap Jordan. \v 2 Pokon koalik oau kaujla Ih, Ih kemwehuwihla irai wijahu. \p \v 3 Pharisee pwi indoa Ipoa, jong in lidipi Ih ki ahr peidek, nehn irai idoak, “Imdoahr, asai Kojonneddo mweidoahng woal men en kak mweijang pahioa ki kahrpoa joah lipilpil?” \p \v 4 Jesus japoang irai, \wj “Kamwai kahjikkoar wadek Puk Joarwi ma pwa jang oh sapin kawa, ‘Jounkapikpikko, wiahda armaj, woal apel li.’ \wj* \v 5 \wj Koahs pel pwa, ‘Jang in kahrpoahioauwe woal men pirin mweijang jamah apel inah ih pasoahng pahioahu, ara roahmenne paspene wiahla oau.’ \wj* \v 6 \wj Ira ne johla wia roahmen a emennoar. Doari joh armaj men en kamweidpijoang da ma Koahs ne kapsahpene.” \wj* \p \v 7 Pharisee‑ok idoak ipoa, “A amwda Moses ke kihda kojonneddo pwa woal men kak kihda kijilikoau in kamweid, ih ken kak mweijang pahioahu.” \p \v 8 Jesus japoang irai, \wj “Moses mweidoahng kamwai en mweijang pahioamwai kan pwa amwai nohn koapsakai. A jang in sapdahu me johpwa kin wiawi. \wj* \v 9 \wj A Ngoahi pwehng kamwai, ma woalmen mweijang pahioahu in kahrpoa oau ma jaudi kamwahl, a ih painkihla emen li sohrohr ih wiahda dipen kamwahl.” \wj* \p \v 10 Nah Sohnpadahkkok pwehng Ih, “Ma ioar pirin doahr men nehn pwungen woal men apel pahioahu, doar mwehu en pwen joah pwoapwoaud.” \p \v 11 Jesus japoang irai, \wj “Jaudi ohroj kakkoang oaloahda padahkkoauwe, araihok oar ma mweimweioang jang puwoa. \wj* \v 12 \wj Pwa kahrpoahpwi mine ma kahrehda armaj johkak pwoapwoaudkihda. Epwi noaisikdi palwoaroarai johpwa unjek; a epwi jang in arai leklekla, a epwi jang in pein injenarai arai johpwa nimen pwoapwoaud pwa en mwehuwoang Wein nehnloannge. Ma emen kak oaloa padahkkoauwe, a en oaloa.” \wj* \s1 Jesus Kapaiahda Jeri Siksikpwi \p \v 13 Jerihpwi wijikdohng ipen Jesus pwa en kihdahng poah pohrai apel kapkapki irai, a sohnpadahkkok lipwoarehda armajjok. \v 14 Jesus pwehng irai, \wj “Mweidoahng jerihkan en indoa Ipoai. Kamwai joah iroahdi irai, pwa Wein nehnloannge ioar wein joangoan armaj pwiai.” \wj* \p \v 15 Ih kihdahng poahk pohrai, doar Ih ken inla jang wijahu. \s1 Mwahnkapw Koapwoahpwoa men \p \v 16 Anjoau kij mwahnkapw men indoa ipen Jesus idoak, “Jounpadahk, joangoan wihwia mwehu da ma ngoahi uhdahn wia pwa ngoahi en oaloahki mour joahsuk?” \p \v 17 Jesus japoang, “Amwda koawoa ke idoak oang Ngoahi dahkij mwehu? Emen oar ma mwehu. Kapwaihahda kojonned kan ma koawoa nimen dilda nehn mour joahsuk.” \p \v 18 woallo idoak, “Kojonned dahpwi?” \p Jesus japoang, \wj “‘Joah kojukdi armaj; joah kamwahl; joah pirap; joah karaun likamw; \wj* \v 19 \wj woaunki joamoamw apel inoamw; ipwilki mihn ipoamw doahroar oamw kin ipwilki pein koawoa.’” \wj* \fig Kamel|alt="man with camel going through gate" src="hk00041b.jpg" size="col" loc="p" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995" ref="19.24" \fig* \p \v 20 Mwahnkappwo japoang, “Ngoahi ne kapwaihahda kojonned pwiai ohroj. Da ngoahi en pel wia?” \p \v 21 Jesus pwehng ih, \wj “Ma koawoa nimen unjekla, alwe noaskihla me ohroj koawoa anki, kioang dupkoa kan armaj joamwoahmwoa kan, oamw pai nehnloannge nen koalikla; indoa pwilihla Ngoahi.” \wj* \p \v 22 Nehn en mwahnkappwo rong lal pwiai, ih injinjuwedla, ken allaluhla. Pwa woal inenin koapwoahpwoa men ih. \p \v 23 Doar Jesus pwehng nah sohnpadahkkok, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel: inenin apwal oang armaj koapwoahpwoa en dilda nehn Wein nehnloannge. \wj* \v 24 \wj Ngoahi en pel pwuroahng pwa: Apwal oang armaj koapwoahpwoa men en dilda nehn wein Koahs jang kamel men en dilda nehn pwokin si pas.” \wj* \p \v 25 Nehn en sohnpadahkkok rong me, irai inenin pwuriamweikihla, idoak, “Doar inje kak mourla?” \p \v 26 Jesus jipwoallahng irai, japoang, \wj “Me johkak ipen armaj, a ipen Koahs me ohroj kak.” \wj* \p \v 27 Doar Peter pwehng Ih, “Maing, kamai ne kihdi joang ohroj, pwa kamai en pwilihla koawoa. Dahkij kamai pirin anki?” \p \v 28 Jesus pwehng irai, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa kamwai eijek roahmennen ma kin pwilpwili Ngoahi, kamwai pirin pwili mwindi nehn mwoalen kadeikko apel pwili kadeikda kainek eijek riau in Israel, anjoauwo ma Nihn‑Armaj pirin mwindi nehn Ah mwoal linngo nehn Ah Mwei Kappwo. \wj* \v 29 \wj Apel irai ohroj ma injang umwarai kan, riarai woal, riarai li, jamarai, inarai, nihrai jerihkan, japwarai kan ki Ngoahi, pirin oaloa pehn epwiki koalikjang apel pwilihki mour joahsuk. \wj* \v 30 \wj A armaj dir ma kin mijoa apkas pirin mwerinla, a armaj dir ma kin mwerin apkas pirin mijoahla. \wj* \c 20 \s1 Sohn Doadoahk in nehn Mwoaswelin Wain \p \v 1 \wj “Wein nehnloannge doahroar woal men ma inla inminjoang pwa ih en oaloa armaj in doadoahk nehn ah mwoaswelin wainno. \wj* \v 2 \wj Ih pwungkihoang irai pwa ih en dupuk irai mwani silper oau rehn oau, ih kadarla irai en doadoahk nehn mwoaswelin wainno. \wj* \v 3 \wj Ih pwuroahng inla nehn wijahn noasnoasso kiloak duwoau minjoanngo, ih pel kapangda epwi armaj onohn mwahl joh me irai wia. \wj* \v 4 \wj Ih pel pwehng irai en inla doadoahk a ih en dupuk irai dahkij ma koanoahng. \wj* \v 5 \wj Irai ken inla. A ih pel pwuroahng inla kiloak eijek riau apel kiloak jiluh, ih pel wia joanngohr ma ih wia inminjoanngo. \wj* \v 6 \wj A injoausik, nimwennoar kiloak limoau ih pwuroahng inla wijahn noasnoasso, ih pel kapangda epwi armaj ma pel onnonohn mwahl. Ih idoak oang irai, ‘Amwda kamwai ke koauwehkihla amwai anjoau onnonohn mwahl, johpwa doadoahk rehn oauwe?’ \wj* \v 7 \wj Irai japoang, ‘Pwa joh armaj nimen doadoahkki kamai.’ Woallo pwehng irai, ‘Kamwai inla pwili doadoahk nehn mwoaswelin wainno.’ \wj* \p \v 8 \wj “Injoausikko woallo pwehng nah jounkouwahu, ‘Panginpene sohn doadoahk kan, koawoa dupukla irai, sapkihda irai ma indoa mwuhr kan oaroh lel irai kan ma sapin indoa.’ \wj* \v 9 \wj Woal kan ma sapda doadoahk kiloak, emen oaloa mwani silper oau. \wj* \v 10 \wj A anjoauwo ma irai ma sapda doadoahk mijoa indoahng oaloa dupkoarai, irai lemleme pwa irai nen oaloa koalik. A irai pel oaloa mwani silper oau emen emen irai. \wj* \v 11 \wj Nehn irai oaloa dupkoaraihok, irai sapda lipahnede jounmwoaswello pwa, \wj* \v 12 \wj ‘Armaj pwiai doadoahk awa oauwoar, a kamai koakoahkla doadoahk pehn joauwo rehnnoauwe pokon pehn joauwo, a koawoa kioang kamai joangoan dopdop oauwoar!’ \wj* \fig Mwoaswelin wainno|alt="Vineyard with watchtower and wine press" src="lb00103b.jpg" size="col" loc="p 20.1-15" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="20.1-15" \fig* \v 13 \wj Ih japoang emen irai, ‘Oai pirien, johpwa japwung oau ngoahi wiahng koawoa, kisa joah pwungkihpene pwa mwani silper oau rehnnoau? \wj* \v 14 \wj Oaloa dupkoammwen, koawoa ken inla in umwoammwo. Pwa injenoai, ma ngoahi nimen dupukkoang iraihok ma indoa mwuhr doahroar oai dupuk oang koawoa. \wj* \v 15 \wj Imdoahr, ngoahi joah anki pwungin doadoahkki pein noai mwanihkai oang pein injenoai? Ke koawoa pihrinki ki oai kadek?’” \wj* \p \v 16 Jesus kadoarihkihla Ah sikesik, pwa, \wj “Armaj in mwuhr pirin mijoahla, a armaj in mijoa pirin mwerinla.” \wj* \s1 Kajiluh in en Jesus Ah Kohpda doahr Ah pirin Mehdi \p \v 17 Nehn en Jesus allaluhdahlahng Jerusalem, Ih kasohrohrihla nah sohnpadahk eijek roahmenno wijahkij nehn allo, Ih pwehng irai, \v 18 \wj “Kamwai kidal pwa kisai allaluhdahlahng Jerusalem, wijahwa ma Nihn‑Armaj pirin likliklahng ipen jamwrou laplap apel jounpadahk in Kojonned kan. Irai pirin kadeikda Ih pwa Ih en kojkojdi. \wj* \v 19 \wj Irai pirin pangla Ih ipen mihn likin kan ma pirin wiahla mihn kapis iparai, pwa en pokpok apel kalohpwuhla; in rehn kajiluh Ih pirin iejda.” \wj* \s1 Poakpoak in Nohno men \p \v 20 Doari, pahien Zebedee indoa ipen Jesus; pwilihkihla nah jermwein roahmenno, dairukdi mwohn Ih, wia ah poakpoak. \p \v 21 Jesus idoak, \wj “Da koawoa anahne?” \wj* \p Liho japoang, “Inoauki oang ngoahi pwa noai jermwein roahmenne en pwili mwindi ipoamw in oamw loap moaun apel oamw loap meing nehn dohioammwo, ma koawoa pirin nahmwarkihla.” \p \v 22 Jesus japoang ara, \wj “Kamwa jehjoa pwa dahkij kamwa poakpoakihen! Kamwa kak nim mwoakin loklokko ma Ngoahi ne pirin ken nim?” \wj* \p Ara japoang, “Kama kak.” \p \v 23 Ih pwehng ara, “A doar mwehu kamwa pirin pwili nim nimoai mwoakke.A joh oai oang pilda pwa inje pirin mwindi loap moaun apel loap meing in Ngoahi. Wijahpwiai ne kileldi oang iraihok ma Joamoaiho ne koaunopda.” \p \v 24 Nehn en sohnpadahk eijekko rongda me, irai inenin lioas oang riariho. \v 25 A Jesus panginpene irai ohroj, pwehng irai, \wj “Kamwai kidal pwa koaun in armaj rosros kan kin anki manman in koaunda nihrai armaj kan, laplap kan ioar kin anki manman ohroj. \wj* \v 26 \wj A ih jehpirin doahroar me ipamwai. Inje ma nimen laplap ioar ih pirin papah ohroj; \wj* \v 27 \wj a inje ma nimen keiou ioar ih pirin wiahla nihmwai lidu — \wj* \v 28 \wj doahroar Nihn‑Armaj, ma indoa jaudi pwa armaj kan en papah, a Ih en papah armaj ohroj apel mihndahkihla Ah mour pwa en koamoaurla armaj dihrdir.” \wj* \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Majkun Roahmen \p \v 29 Nehn en Jesus apel Nah sohnpadahkkok injang Jericho, pokon koalik oau kauj mwerirai. \v 30 Woal majkun roahmen mwindi imwin allo rongda pwa Jesus allaluhla wijahu, ara sapda rahrahu, “Maing, Koawoa ma nihn David! Jeuweje kama!” \p \v 31 Pokonno woarwoarihda ara, pwehng ara en nennenla, a ara kapwa koalikla ara rahrahu, “Maing, nihn David! Jeuweje kama!” \p \v 32 Jesus uhdi, pangin ara en indoa, idoak ipara, \wj “Da kamwa nimen Ngoahi en wiahng kamwa?” \wj* \p \v 33 Ara japoang, “Maing, kama nimen kapangda wija!” \p \v 34 Jesus ipwilkihda ara, Ih pukkoang mijarahk. Anjoauwohr ara ken kak kapang wija. Doar ara ken kaujla ih. \c 21 \s1 Dilda Jerusalem ki Rojon in Kalwehdi \p \v 1 Nehn en Jesus apel Nah sohnpadahkkok koaroannoang Jerusalem, irai lel Bethphage pohn Dolin Olip. Jesus kadarla sohnpadahk roahmen mijarai \v 2 pwehng ara \wj “Kamwa alwe nehn kahnihmw en mijoahn, kamwa pirin kapangda ejel men pirapirdi, pwilihki nah pwinihk siksik men mine ipoa; Kamwa lapwadda ara ukdo Ipoai. \wj* \v 3 \wj A ma emen idoakkoang kamwa mehkij, kamwa pwehng ih, ‘Koaunno anahne ara,’ nehn anjoauwohr ih nen mweidoahng kamwa.” \wj* \p \v 4 Mehpwiai wiawi pwa en pwoaida da ma joukohppo pwa: \q1 \v 5 “Pwehng kahnihmw Zion, \q2 Kapang, oamw nahmwarki allalu indoa ipoamw! \q1 In aksiksik, mine pohn ejel men, \q2 Mine pohn nihn ejel pwinihk pwulopwul men.” \p \v 6 Sohnpadahkkok ken inla wiahda me ohroj ma Jesus pwehng ara. \v 7 Ara ukdo ejello apel nah pwinihkko, kihdihoang ara likkoauwok pohra; Jesus doauda mwindi puwoa. \v 8 A pokon koalik oau piroakihdi arai likkoauwok nehn allo, a epwi pel poaloahdi rahn suhkoa piroakihoang nehn allo. \v 9 Pokonno ma alu mwohn Jesus apel ihr ma alu mwerin, rahrahuki, “Kapnga\f + \fr 21:9 \fq Kapnga \ft pel \fq Hosanna\ft ma woahwoahki \fq Doaroahla kamai!\f* Ih ma kijehn David! Koahs en kapaiahda Ih ma indoa in oadoan Koaunno! Kapnga Koahs!” \p \v 10 Nehn en Jesus dilda nehn Jerusalem, Kahnihmmwo pwon mwoakidkihda Ah dilda. “Inje woal mene?” irai idoak. \p \v 11 A pokonno kin japoang irai, “Ih ioar Joukohp Jesus, jang Nazareth wein Galilee.” \fig |alt="Jesus riding on donkey, people putting cloaks on ground" src="lb00315b.jpg" size="col" loc="p 21.1-11" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="21.11" \fig* \s1 Jesus Dilda nehn Umw Joarwiho \p \v 12 Jesus inla dilda nehn Umw Joarwiho, kajroahjang loaloa irai ohroj ma noaski apel dopdop koapwoa. Ih ukuddi en sohnkawiliali mwanihok arai sehpillok apel koauwehla dohn noaski mwureiok. \v 13 Ih pwehng irai, \wj “Ne insingdi nehn Puk Joarwi ma Koahs pwa, ‘Umwoaie pirin adanki umwen kapkap,’ a kamwai ne wiahkihla dohn jounpirap!” \wj* \p \v 14 Armaj majkunpwi apel mwoasorpwi indoa ipen Jesus nehn Umw Joarwiho, Ih kemwehuwihla irai. \v 15 Jamwrou laplappok apel jounpadahk in Kojonneddo kan lioaskihla irai kapang manman kapwuriamwei pwiai apel rong en jerihok nehn Umw Joarwiho rahrahuki, “Kapnga oang Ih ma kijehn kadaudok in David!” \p \v 16 Irai idoak oang Jesus, “A koawoa rong dahkij jeri pwiai pwahpwahpwa?” \p Jesus japoang, “Eh Ngoahi rong; kamwai kahjikkoar wadek Puk Joarwi? Ma pwa ‘Koawoa ne oaloa kaping unjek jang in oawoan jerihkan apel jerihkan ma kin dihdi?’” \p \v 17 Jesus injang iparai, injang nehn kahnihmmwo inla Bethany, wija Ih koammoaldi inpwonngo. \s1 Jesus Kariahla Suhkoa Pas \p \v 18 Inminjoang in rehnno, nehn en Jesus japahllahng in kahnihmmwo, Ih mwakohkohda \v 19 a Ih kapangda suhkoa fig pas imwin allo. Ih inla pwa Ih en kapang ma mine wah, joh wah Ih kapang, a pwen soahr doari. Doar Ih pwehng suhkoahu, \wj “Koawoa johla pirin pwuroahng uhwa!” \wj* Anjoauwohr suhkoahu mengda. \p \v 20 Sohnpadahkkok kapang me, irai inenin pwuriamweikihla, irai ken idoak, “Imdoahr suhkoa pase kak pispisinnoar mengda?” \p \v 21 Jesus japoang, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, ma kamwai kin pwojon johpwa peikajal, kamwai kak wiahda da ma Ngoahi wiahng suhkoa pase; a jaudihoar mehwahr doari, kamwai pel kak pwehng dolloauwe, ‘Sohjang men, pein peiddihlahng koawoa nehn jeddo,’ a pirin pwoaida. \wj* \v 22 \wj Ma kamwai kamehlele, kamwai nen oaloa da ma kamwai poaki nehn amwai kapkap.” \wj* \s1 Peidek doahr en Jesus Pwungin wiahda Manman \p \v 23 Nehn en Jesus japahlla nehn Umw Joarwiho, Ih pwuroahng sapda padahk, a jamwrou laplappok apel epwi koaun pwi indoa Ipoa wiahng peidek pase: “En inje manman ma Koawoa wihwiahki joang pwiai? Inje ma kioang Koawoa manman oauwe?” \p \v 24 Jesus japoang irai, \wj “Ngoahi pirin pel idoak oang kamwai peidek oau; ma kamwai japoangla Ngoahi, a, Ngoahi pirin pwehng kamwai nehn en inje manman ma Ngoahi wihwiahki joang pwiai. \wj* \v 25 \wj John jounpoapdaij kihjang ia ah manman in poapdaiji armaj? Jang nehnloannge ke jang ipen armaj?” \wj* \p Irai sapda akmaipene nehn pwungarai pwahpwahpwa, “Ma kisai japoangki, ‘Jang nehnloannge,’ Ih nen pwehng kisai, ‘A da kamwai joah kamehlelehki John?’ \v 26 A ma kisai japoangki, ‘Jang ipen armaj,’ me keperroang kisai, pwa armaj ohroj kin wiahki John joukohp men.” \v 27 Doar irai japoangla Jesus, “Kamai jehjoa.” \p A Jesus wud japoang irai, \wj “Doar Ngoahi pel jehpirin pwehng kamwai jang in en inje manman ma Ngoahi wihwiahki mehpwiai.” \wj* \s1 Karajraj in Jermwein Roahmen \p \v 28 \wj “A da kamwai lemlemehioang karajraj pase? Woalmen mine ma nainki jermwein roahmen, ih inla ipen jermwein koalikko, ih pwehng, ‘Noai jeri, inla doadoahk nehn mwoaswelin wainno rehnnoauwe.’ \wj* \v 29 \wj Jermweinno japoang jamahu pwa, ‘Ngoahi kia,’ a mwuhr ih koaluhla, ukudla ah lamlam ih inla nehn mwoaswelin wainno. \wj* \v 30 \wj Mwahmwahu pel inla ipen jermwein siksikko pwehng joanngohr. Jermwein siksikko japoang jamahu, ‘Eh, ngoahi pirin inla.’ A ih johpwa inla. \wj* \v 31 \wj Inje in jermwein roahmenno ma kapwaihahda kupwuren jamahu?” \wj* \p Irai japoang, “Jermwein koalikko.” \p Doar Jesus pwehng irai, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa jounrik daksissok apel lihn noaski palwoaroaraihok nen dilda nehn Wein Koahs mijen kamwai. \wj* \v 32 \wj Pwa John jounpoapdaij indoahng kamwai, pwa en kajalehng kamwai alin mourro, kamwai ken joah kamehlele ih, a jounrik daksissok apel lihn noaski palwoaroaraihok kamehlele. A nehn amwai kapang mehpwiak wihwiawi kamwai johpwa nimen ukudla amwai lamlam, kamehlelehla ih. \wj* \s1 Karajraj in Sohn Mwoaswelin Wainno \p \v 33 \wj “Kamwai pel rong apkas karajraj: Mine koaun in mwoaswel men ma poadokdi mwoaswelin wain oau. Ih ken kelihpene, jaripda dohn ungudek wain oau loaloa, kouda wijahn iroir oau. Ih kioang sohn mwoaswel pwi pwa irai en kouwahki, ih ken jeiloakla nehn wai. \wj* \v 34 \wj Ne lel anjoau in doddol wehn wainno, ih ken kadarla nah liduhpwi ipen sohn mwoaswellok pwa en oaloa pwoaijoa jang nehn mwoaswello. \wj* \v 35 \wj A sohn mwoaswellok koldi liduhwok, pokihjili emen, a emen irai kojukdi, a emen irai kasoahki sakai. \wj* \v 36 \wj Doari, koaun in mwoaswello pel pwuroahng kadarla liduhpwi ma dir jang pwihn keiouwo. Sohn mwoaswellok wiahng irai joanngohr. \wj* \v 37 \wj Apel mwuhr ih kadarla nah jermweinno iparai, lemleme, ‘Mehlel irai uhdahn pirin woaunki noai jermweinno.’ \wj* \v 38 \wj A nehn en sohn mwoaswellok kapang jermweinno, irai pwahpene nehn pwungarai, ‘Ioar nihn koaun in mwoaswello nah jermweinwa me; koa, kisai kojukdi ih, kisai ken wud japwankihla mwoaswel wainne!’ \wj* \v 39 \wj Doari irai jipoardi ih, kerpwihla likin mwoaswello, irai kojukdi ih.” \wj* \p \v 40 Jesus idoak iparai, \wj “Anjoauwo ma koaun in mwoaswello pwurdo, da ih nen wia oang sohn mwoaswellok?” \wj* \p \v 41 A irai japoang, “Ih uhdahn pirin kojukdi armaj nauna pwiai. Ih kioang epwi sohn apwali sohrohr nehn ah mwoaswelin wainno, ma uhdahn pirin kioang pwoaijoa anjoau ma koanoahng.” \p \v 42 Doar Jesus pwehng irai, \wj “Da, kamwai kahjikkoar wadek da ma Puk Joarwi pwa? \wj* \q1 \wj ‘Sakaiho ma jounkou umw kan ne kerpwihla, \wj* \q2 \wj wud wiahla sakain pwukoakoaimw! \wj* \q1 \nd Koaunno\nd* \wj ma wiahda me; \wj* \q2 \wj mehkij ma kapwuriamwei mehlel oang kisai.’ \wj* \p \v 43 \wj “Ioar Ngoahi pwehngkihoang kamwai, pwa Wein Koahs pirin liklikjang kamwai liklikkoang oau wei ma nen kak kapwarahda wehn Wein Koahs. \wj* \v 44 \wj [Armaj men ma pirin kipdihoang pohn sakaihoauwe, ih pirin kipdihoar mwoarpijoang, a ma armaj men ma sakai oauwe pirin kipdihoang puwoa pel nen kamwisihdi emen ma ih kipdihoang puwoa, ih pirin lelloar kamwisihpene.]”\wj*\f + \fr 21:44 \fq Armaj men … pirin lelloar kamwisihpene.]” \ft Epwi Puk Joarwi johpwa insingdi me loaloa.\f* \p \v 45 Nehn en jamwrou laplappok apel Pharisee‑ok irai rongda en Jesus karajraj pwiai, irai lioaskihla pwa Ih karajrajki irai. \v 46 Doar irai jong en joalihdi ih, a irai mijik pokon in armajjok, pwa irai kin wiahki Jesus joukohp men. \c 22 \s1 Karajraj Kamdipwin Koapwoapwoaud \p \v 1 Jesus pel pwuroahng doadoahkki karajraj nehn a sikesik oang armajjok, Ih pwa, \v 2 \wj “Wein nehnloannge doahroar nahmwarki men ma koaunopda kamdipwin koapwoapwoaud oau oang nah jermweinno. \wj* \v 3 \wj Ih kadarla nah liduhwok pwa en pakairkihoang irai ma oaloa lukko en indoa; a irai johpwa nimen pwili sowoahda. \wj* \v 4 \wj Doari, ih pel kadarla epwi lidu en pwehng irai, ‘Kamdippwe ne onopda, kahu mwein kai apel kahu pwulopwul moad kai ne kojkojdi. Me ohroj ne onopda. Irai en ken indoa!’ \wj* \v 5 \wj A Iraihok ma luk wiawihoang johpwa soahk, a pwen wihwiahr pein irai doadoahk, emen inla nehn ah mwoaswel, emen nehn ah stohwa. \wj* \v 6 \wj Epwi koldi nah jounpakairrok koalkoa, apel kojukdi irai.\wj* \v 7 \wj Doari, nahmwarkiho inenin lioasla. Ih kadarla nah jounpeihok en kojukdi iraihok ma kojukdi nah jounpakairrok apel okojda arai kahnihmmwok. \wj* \v 8 \wj Ih pel pwehng nah liduhwok, ‘Kamdipwin koapwoapwoaudde ne onopda, a irai ma luk wiawihoang joah warroang pwili. \wj* \v 9 \wj Apkas inla nehn al kan lukehdo ohroj ma kamwai kapangda.’ \wj* \v 10 \wj Doar liduhwok ukdo ohroj ma irai suhwoang, armaj mwehu apel armaj nauna doahr oauwoar, kamdippwo ken dirkihla armaj. \wj* \p \v 11 \wj “A anjoauwo ma nahmwarkiho indoahng suhwoang armajjok, ih kapangda woal men ma joah mine nehn likkoauwin koapwoapwoaud. \wj* \v 12 \wj ‘Oai pirien, imdoahr oamw dildo nehn ummwe johpwa likkoauki likkoauwin koapwoapwoaud?’ A woallo johpwa japoang. \wj* \v 13 \wj Doari, nahmwarkiho pwehng irai ma jeujeuweje ih, ‘Piroahdi poah apel ehn kamwai kerpwihla ih likin wija rosso, wijahu ma joang apel keikeikeisakai.’” \wj* \p \v 14 A Jesus koarjoahla karajrajjo pwa, \wj “Dir armaj oaloa lukko, a epwihoar pilpilda.” \wj* \s1 Daksis oang Caesar \p \v 15 Pharisee‑ok suhpene pwa irai en koajoanehdi doahr irai en lidipihdi Jesus ki mehk ma Ih pwa, pwa irai en kak kadpoahki Ih. \v 16 Irai kadarlahng Ih epwi nihrai sohnpadahkkok pwilihki epwi nihn Herod sohn doadoahkkok, en idoak oang Ih peidek oauwe: “Jounpadahk, kamai kidal pwa Koawoa armaj mehlel men. Koawoa padahkki kupwuren Koahs oang armaj johpwa kaspoahki da wiawihoang Koawoa. Koawoa johkin lipilpilki armaj. \v 17 Apkas pwehng kamai da Oamw lamlam oang me: Pwen pwung en dupuk daksis oang Caesar in Rome ke joah?” \p \v 18 A Jesus pwen kidal arai lamlam nauna, Ih pwa, \wj “Mwalaun kamwai! Amwda kamwai ke jongjong in lidipihdi Ngoahi? \wj* \v 19 \wj Kajalehng Ngoahi oau mwani silperren ma kamwai kin dupukki daksis!” \wj* \p Irai wahdohng Ih mwani silper oau, \v 20 a Ih idoakkoang irai, \wj “Mijen apel oadoan inje me pohn sende?” \wj* \fig |alt="Roman denarius" src="hk00166b.jpg" size="col" loc="p" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995" ref="22.20" \fig* \p \v 21 Irai japoang, “Caesar.” \p Jesus pwa, \wj “Doar ioar; dupukkoang Caesar dahkij ma ah. A dupukkoang Koahs dahkij ma Ah.” \wj* \p \v 22 Nehn irai rongda me, irai pwuriamweikihla, irai ken japahlpijoang. \s1 Peidek Doahroar Iejda Jang Mehdi \p \v 23 Rehnnohr Sadducee‑pwi indoa ipen Jesus. (Irai pwa armaj jehpirin iejda jang mehdi.) Irai indoa Jesus idoak, \v 24 “Maing Jounpadahk, Moses pwa, ma woal men mehdi a joh nah jeri, riah woal pirin wud painkihla liho pwa en wiahda kadaudokoan woal mehdiho. \v 25 Doari, riari oau kin minmine ipasai, woal ijimen. Minnohr koalik pwoapwoaudla oaroh mehdi jang pahioahu a joh nihra jeri. A in doahroar siahk oauwe riah woal pel painkihla liohdiho. \v 26 Joanngohr pel wiawihoang karoahmenno, apel kajilmenno. Allaluhdi oaroh lel min kaijimenno. \v 27 A oh mwuhr lihwa mehdi. \v 28 Doari nehn rehnno ma armaj mehdi kan pirin iejda, inje in min ijimenno ma ioar pirin pahien liho, nehn irai ohroj ne painkihda ih.” \p \v 29 Jesus ken japoang irai, \wj “Kamwai inenin japwung, kijehn amwai johkin woahwoahki Puk Joarwi ke manman in Koahs. \wj* \v 30 \wj Anjoauwo ma mehdihok iejda, irai pirin doahrla sohnloang in nehnloannge, jehpirin pwoapwoaud. \wj* \v 31 \wj A oang in irair oauwe, kamwai johkin wadek dahkij Koahs pwehng kamwai? Ih pwa, \wj* \v 32 \wj ‘Ngoahi ioar Koahs in Abraham, Koahs in Isaac, apel Koahs in Jacob.’ Ih ioar Koahs in armaj mour, jaudi armaj mehdi.” \wj* \p \v 33 Nehn en pokonno rong Ih, irai ken pwuriamweikihla Ah padahk. \s1 Kojonned ma Keiou Kajampwal \p \v 34 Nehn en Pharisee‑ok rongda pwa Jesus ne kasukihdi en Sadducee‑ok ahr peidekkok, irai ken pokonpene. \v 35 Emen in irai, jounpadahk in Kojonneddo nimen lidipihki Jesus peidek oau, \v 36 “Jounpadahk,” ih idoak, “ia kojonned wa ma keiou kajampwal nehn Kojonneddok?” \p \v 37 A Jesus japoangki, \wj “‘Koawoa en ipwilki Koaunno oamw Koahs ki oamw mohngiong ohroj, ngenimwen ohroj, apel oamw lamlam ohroj.’ \wj* \v 38 \wj Me ioar kojonned wa ma keiou koalik apel kajampwal. \wj* \v 39 \wj A kariau in kajampwal ma pel doahroar me: ‘Ipwilki mihn ipoamw doahroar oamw ipwilki pein koawoa.’ \wj* \v 40 \wj Kojonned in Moses kan ohroj apel padahk in joukohp kan ohroj poahjoanda pohn kojonned riau pwiai.” \wj* \s1 Peidekki doahr Messiah? \p \v 41 Nehn en Pharisee‑ok pokonpene; Jesus idoak oang irai, \v 42 \wj “Ia amwai lamlam oang Messiah? Kijehn kadaudokin inje Ih?” \wj* \p Irai japoang, “Ih kijehn kadaudokin David.” \p \v 43 Jesus pel idoak, \wj “Amwda Ngenin Koahs ke audohkihda David pwa Ih en panginki ‘Oai Koaun.’ \wj* \q1 \v 44 \wj ‘Koaunno pwehng Oai Koaun: \wj* \q2 \wj Koawoa en mwindi oang in loap moaun in Ngoahi, \wj* \q2 \wj Oaroh Ngoahi kihdihoang Oamw imwinsihsi kan pehn pwoalkoamwen kan.’ \wj* \m \v 45 \wj Ma David panginki ih ‘Koaun,’ imdoahr ih en kak wia kadaudokin David?” \wj* \p \v 46 Johpwa emen kak japoangki Jesus mehkij; Jang rehnno inla, johla emen nimen idoakkoang Ih mehkij. \c 23 \s1 Jesus Kalkehjang Irai jounpadahk in Kojonned apel Pharisee kan. \p \v 1 Doar Jesus kapahrak oang pokonno apel Nah sohnpadahkkok, \v 2 \wj “Jounpadahk in kojonned kan apel Pharisee‑ok ioar irai ma anki manman in kawoahwoa kojonned in Moses. \wj* \v 3 \wj Doari, kamwai uhdahn pirin pel peikkoang apel kapwaihahda me ohroj ma irai kin padahkihoang kamwai; a kamwai johpwa japjang arai wihwia kan. Pwa irai johpwa kin kapwaihahda dahkij arai kin kapahrakkihwe. \wj* \v 4 \wj Irai kin piroahdihoang wijik soausoau pohn armaj. Irai johkin kamwoakid apas jandin poahrai pwa en jeuwejehda wijik soausoau pwiai. \wj* \v 5 \wj Me ohroj ma irai kin wia, irai wia pwa en janjal mwehu mwohn armaj. Kamwai soahk mwehu koalik in koakon kan ma mine in soamwoarai apel in poahrai ma iren Puk Joarwi kan mine loaloa apel roairoai in mihn pirapirin arai likkoauwo. \wj* \fig Pharisee|alt="Pharisee" src="lb00276b.jpg" size="col" loc="p 23.1-39" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="23.5" \fig* \p \v 6 \wj “Irai perenki mwindi in moangoan sehpil kan nehn kamdipw apel mine nehn jeia ma keiou kajampwal nehn jinakoke kan! \wj* \v 7 \wj Irai perenki armaj kan en rahnmwahuwi irai nehn pokon kan, panginki irai ‘jounpadahk.’ \wj* \v 8 \wj Kamwai joah kin nimen armaj en panginki kamwai ‘Jounpadahk,’ pwa kamwai ohroj doahroauwoar, apel anki Jounpadahk mennoar. \wj* \v 9 \wj Pel johpwa panginki emen pohn jampah ‘Mwahmwa,’ pwa Jamamwai emennoar doari ma mine nehnloannge. \wj* \v 10 \wj Kamwai joah pel nimen emen en panginki koawoa koaun, pwa amwai koaun mennoar ioar ‘Christ.’ \wj* \v 11 \wj Minwa ma keiou laplap nehn pwungamwai kan en wia sohn papah. \wj* \v 12 \wj Pwa emen ma nimen laplap pirin siksikla, a emen ma kin aksiksik pirin laplapla.” \wj* \s1 Jesus Kariahla arai Mwalaun \p \v 13 \wj “Ia woahr apwal oang kamwai jounpadahk in kojonned kan, apel Pharisee kan! Mwalaunpwi kamwai! Pwa kamwai kin risingdi jang wanihmw in Wein nehnloannge, a pein kamwai joh kin dilda ke mweidoahng armaj kan ma kin engdehn in dilda. \wj* \p \v 14 \wj [“Ia woahr apwal oang kamwai jounpadahk in kojonned apel Pharisee kan! Mwalaunpwi kamwai! Kamwai kin jerkihjang umwen liohdi kan nehn amwai kin lioajoahjki amwai kapkap roairoai. Ioar mehwa kamwai nen oaloahki koaloklok koalik.]\wj*\f + \fr 23:14 \fq Ia woahr apwal … oaloahki koaloklok koalik \ft Epwi Puk Joarwi johpwa insingdi me loaloa. \f* \p \v 15 \wj “Ia woahr apwal oang kamwai jounpadahk in kojonned apel Pharisee kan! Mwalaunpwi kamwai! Kamwai kin joarjoaroakjili nehn jed apel kosehwe weipwi pwa kamwai en ukuddoang lamlamin armaj emen oang in amwai lamlam in mihn Jew; nehn ah ne lohdi kamwai kin wiahng ih en warroang inla nehn ehl pehn riau koalik jang kamwai. \wj* \p \v 16 \wj “Ia woahr apwal oang kamwai jounkaweid majkun kan! Kamwai kin padahkihoang armaj kan ma emen ma kin kahukihla Umw Joarwiho johkin pwukoahki, a ma emen ma kin kahukihla kohllo nehn Umw Joarwiho ih ioar pwukoahki ah kahula. \wj* \v 17 \wj Armaj majkun pweipweipwi kamwai! Ia mehwa kajampwal in kohl ke Umw Joarwi ma kin kajarwihla kohl. \wj* \v 18 \wj Kamwai pel pwa ma emen ma kahukihla pei joarwiho, jehpirin pwukoahki; a ma emen ma kin kahukihla mihn meiroang in pohn peiho ih ioar pwukoahki ah kahula. \wj* \v 19 \wj Ia woahr amwai majkun! Mindahioau ma kajampwal, meiroang ke peiho ma kajarwihla meiroanngo? \wj* \v 20 \wj Doari, armaj men ma kin kahukihla pei joarwiho, ih kin kahukihla pei joarwiho apel me ohroj ma mine puwoa. \wj* \v 21 \wj Nehn en emen kin kahukihla Umw Joarwiho, koawoa kahukihla Umw Joarwiho apel Koahs, ma mine loaloa. \wj* \v 22 \wj Nehn en emen kin kahukihla nehnloannge, ih kin kahukihla mwoalen Koahs apel Ih ma mine puwoa. \wj* \p \v 23 \wj “Ia woahr apwal oang kamwai jounpadahk in kojonned apel Pharisee kan! Mwalaunpwi kamwai! Kamwai kin meiroangki oang Koahs eijek kij oau in amwai koapwoahn jampah, apel mihn kioang nimen mwinge ma doahroar mint, dill, apel cumin, a kamwai johkin peikkoang padahk kajampwal kan in kojonneddo ma doahroar pwung paiai, kalahngan apel \wj*\f + \fr 23:23 \fq mehlel \ft ke \fq pwojon\f*\wj mehlel. Ioar mehpwiai ma kamwai uhdahn pirin kapwaihahda apel pwilihkihoar minpwiok. \wj* \v 24 \wj Jounkaweid majkunpwi kamwai! Kamwai likihla loang jang nehn nimamwai pil pwadoar kamwai japwungla johploahdi kamel? \wj* \p \v 25 \wj “Ia woahr apwal oang kamwai jounpadahk in kojonned kan apel Pharisee kan! Mwalaunpwi kamwai, kamwai kin kamwkelehda likin nihmwai mwoak apel pileis, a loaloa dirkihla dipwjoau ma kamwai kin pein oaloahdi jang in amwai kin roprop oang pein kamwai. \wj* \v 26 \wj Pharisee majkun men koawoa! Keiou kamwkelehda nehn mwoakko mijkoalkoal, a likin nen pel mwakelkelda. \wj* \p \v 27 \wj “Ia woahr apwal oang kamwai jounpadahk in kojonned apel Pharisee kan! Mwalaunpwi kamwai! Kamwai kin mwehuki mwakelkel in likin joaujoau, a loaloa dir in sihn armaj mehdi apel me kajaus ohroj. \wj* \v 28 \wj Pel doahr kamwai, kamwai jong en doahroar armaj pwung likimwaikan, a loaloa mohngiongimwai kan dirkihla widing apel mwoarjuwed. \wj* \s1 Jesus Kohpda doahroar Irai pirin Koaloklok \p \v 29 \wj “Ia woahr apwal oang kamwai jounpadahk in kojonned apel Pharisee kan! Mwalaunpwi kamwai! Kamwai kin wiahda joaujoau mwehu oang joukohp kan apel kalingihda joaujoau in armaj mwehu kan; \wj* \v 30 \wj kamwai kin pwa, ‘Ma kamai kin pwili mine nehn mwein jamasaihok, kamai nen jehpwili kojukdi joukohppok.’ \wj* \v 31 \wj Kamwai ne pein kadehdehda pwa kamwai kijehn kadaudok en iraihok ma kojukdi joukohppok. \wj* \v 32 \wj Kamwai doaudoaula kadoarihla dahkij ma jamamwaihok ne sapkihda. \wj* \v 33 \wj Sinekpwi kamwai, ipwihpw in sinekpwi kamwai! Kamwai lemleme pwa kamwai kak pisjang kadeik in nehn ehl? \wj* \v 34 \wj A doar Ngoahi pwehng kamwai pwa Ngoahi pirin kadardohng kamwai joukohppwi, woal loalkoangpwi, apel jounpadahkpwi; kamwai pirin kojukdi epwi, kalohpwuhla epwi, poki epwi nehn amwai jinakoke kan apel kauj jang irai nehn koaujoan kan. \wj* \v 35 \wj Doari, imwlahn mehpwiai, koaloklok pirin aluhwoang kamwai pwa jang in amwai kojukdi armaj ma joh diparai; sapda jang in kojkojdihn Abel lel kojkojdihn Zechariah nihn Berechiah, ma kamwai kojukdi nehn pwungen Umw Joarwiho apel pei joarwiho. \wj* \v 36 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel pwa koaloklok in kojukdi armaj pwiai pirin aluhwoang armaj in rehn oauwe!” \wj* \s1 En Jesus Ipwil oang Jerusalem \p \v 37 \wj “O Jerusalem, Jerusalem! Koawoa ma kin kojukdi joukohp kan apel kasoahki sakai jounpakairrok ma Koahs kadardohng koawoa! Pehn doapoa Ngoahi nimen jupwurpene nihmw jerihkan doahr jummwa pein men kin kihpene nah pwinihk kan pehn poah, a koawoa joah nimen mweidoahng Ngoahi! \wj* \v 38 \wj A doar, oamw Umw Joarwihn pirin soahnda johla sowoa. \wj* \v 39 \wj A Ngoahi pwehng koawoa me, koawoa nen johpwa pwuroahng kapang Ngoahi oaroh koawoa en pwa ‘Koahs en kapaiahda Ih ma indoa in oadoan Koaunno.’” \wj* \c 24 \s1 Jesus Sikoa Doahr Ohlahn Umw Joarwiho \p \v 1 Nehn en Jesus japjapahljang Umw Joarwiho, Nah sohnpadahkkok kajalehng Ih doahroar mwomwen Umw Joarwiho. \v 2 A Ih pwehng irai, \wj “Kamwai kapang mwehuwi mehpwiai ohroj. Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, joh oau sakai pirin luhwoahdi nehn dohiah, ohroj pirin mwoardi.” \wj* \s1 Apwal apel Loklok kan \p \v 3 Nehn en Jesus mwindi pohn Dolin Olip, Nah sohnpadahkkok indoa Ipoa in rir, “Pwehng kamai, pwa ngehd mehpwiai pirin wiawi, a kilel dahpwi ma pirin kajalehda Oamw anjoau in japahldo apel imwin jampah.” \p \v 4 Jesus japoang irai, \wj “Kamwai kanaihoahng kamwai pwadoar armaj kapweipweidi kamwai. \wj* \v 5 \wj Armaj dir pirin indoa in oadoaioa pwa, ‘Ngoahi ioar Messiah!’ Irai pirin kapweipweidi armaj dir. \wj* \v 6 \wj Kamwai pirin rong rongin mahwin pirin wiawi wija koaroan apel doh, a joah majpwehkda. Pwa mehpwiai uhdahn pirin wiawi, a jaudi ioar imwin jampah me. \wj* \v 7 \wj Wei kan pirin mahwin pene nehn pwungarai. Japw kan pirin uhpene nehn pwungarai. Wija ohroj lehk koalik apel roarroarin japw pirin. \wj* \v 8 \wj A mehpwiai ohroj pwen doahroar sapdakoan moadoakin noaisik. \wj* \p \v 9 \wj “Doar kamwai pel pirin joaldi apel, kiheklahng koaloklok apel kojkojdi. Sohn wei ohroj nen lioassoangda kamwai pwa Ngoahi. \wj* \v 10 \wj Nehn anjoauwo dir pirin kerpwihla ahr pwojon, epwi pirin pangla, a irai pirin pel lioas pene nehn pwungarai. \wj* \v 11 \wj A doar, joukohp likamw dir pirin pel pwokda, kapweipweidi dir armaj. \wj* \v 12 \wj Me nauna pirin dirla nehn wijahkan, limpoak in armaj dir pirin siksikla. \wj* \v 13 \wj A emen ma kolkol oaroh lel imwin pirin mourla. \wj* \v 14 \wj Apel Rongmwehu in Weiho pirin padahk nehn jampah pwon, pwa armaj ohroj en rong; a imwin jampah kapwa leldo. \wj* \s1 Janjal Kamajpwehk Naunahu \p \v 15 \wj “Kamwai pirin pel kapang Janjal Kamajpwehk Naunahu ma Joukohp Daniel ne kohpda. Ih pirin uhda nehn wija joarwiho.” \wj* (Ma emen wadek me, en woahwoahki!) \v 16 \wj “Doar irai ma mine Judea en kaudahla pohn dollok. \wj* \v 17 \wj Ma emen ma mine pohn umwahu en johpwa doaudihla nehn umwahu pwa en oaloa mehkij. \wj* \v 18 \wj Emen ma mine nehn japw, en joah pwurla pwa en oaloa ah joakid. \wj* \v 19 \wj Ia woahr apwal oang li lijaian apel nohnohk ma kadihdi jeri nehn anjoauwo. \wj* \v 20 \wj Kamwai poaki ipen Koahs pwa amwai kaula in pisla en joah wiawi anjoau in kopou ke Sabbath. \wj* \v 21 \wj Pwa apwal in anjoauwo pirin koalik jang apwal ma kin wiawi jang mehj leldo apkas; pel joh mehkij pirin doahroar jang me inla. \wj* \v 22 \wj Koahs ne kajipidihla rehnnok; pwa ma Ih johpwa wia me, joh armaj emen pirin pisla. Pwa nah armaj pilpil kan ioar kahrehda ih pirin kajipidihla rehnnok. \wj* \p \v 23 \wj “Doari, ma emen pwehng kamwai, ‘Kapang, ioar Messiah wa me,’ ke ‘Ih o,’ johpwa kamehlele. \wj* \v 24 \wj Messiah likamw apel joukohp likamw pirin pwokda wia manman kapwuriamwei pwa en kapweipweidi nihn Koahs armaj pilpil kan, ma kak. \wj* \v 25 \wj Kamwai rong, pwa Ngoahi ne pwehng kamwai mwohn mehpwiai pirin wiawi. \wj* \p \v 26 \wj “Doar ma armaj pwehng kamwai, ‘Kapang, Messiah mine nehn allo!’ — joah inla kapang. Ke, ‘Kapang, ih oakkoakkoak nehn ummwo!’ — joah kamehlele. \wj* \v 27 \wj Nihn‑Armaj pirin indoa doahroar joarom ma kin kamaramihda mijen loannge pwon. \wj* \p \v 28 \wj “Vulture kin pokonpene wija ma mahn ke palwar mehdi kin mine.” \wj* \s1 Indoahn Nihn‑Armaj \p \v 29 \wj “Mwerin rehn apwal koalikkok, Joauwo pirin rosla, johnpwonngo johla maramin, ujuhwok pirin kipdi jang mijen loannge, apel manman in nehnloannge pirin mwoakidda jang nehn dohiarai. \wj* \v 30 \wj A doar, kilel in Nihn‑Armaj Ah pirin indoa pwokda mijen nehnloannge, a kadaudok in jampah ohroj pirin jong nehn irai pirin kapang doahroar Nihn‑Armaj Ah pirin alu indoa pohn koasoau in mijen loannge in sihkei apel ling koalihkkoalik. \wj* \v 31 \wj Ngilen jowi koalik oau pirin wiawi, a Ih pirin kadarla Nah sohnloannge kan wija ohroj in jampah jang in palimese lel palikapi, pwa irai en kapokonihpene Nah armaj pilpil kan. \wj* \s1 Padahk jang Suhkoa Fig \p \v 32 \wj “Ngoahi nimen kamwai en oaloa padahk oau jang in suhkoa fig ma rahn suhkoa pase kin krihn kodla apel mwisla doar soah kan ken sapda pouj doar kamwai ne kidal pwa roak ne koaroando. \wj* \v 33 \wj Pel doahroar, ma kamwai pirin kapang mehpwiai ohroj wiawi, kamwai pirin kidal pwa anjoau in ne koaroando,\wj*\f + \fr 24:33 \fq anjoau in ne koaroando \ft ke \fq Ih ne koaroando.\f* \wj ne nimwennoar sapda. \wj* \v 34 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel pwa mehpwiai ohroj pirin wiawi mwohn en armaj ohroj ma mour apkas pirin mehdi. \wj* \v 35 \wj Nehnloannge apel jampah pirin johrla, a Oai Mahjan kan jehpirin joaloangla. \wj* \fig Suhkoa Fig|alt="fig tree and fruit" src="lb00085b.jpg" size="col" loc="p 24.32-35" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="24.35" \fig* \s1 Johpwa Emen Kidal Rehnno apel Awahu \p \v 36 \wj “A johpwa emen kidal rehnno ke awahu ma mehpwiai pirin wiawi, sohnloang in nehnloannge apel Nahu\wj*\f + \fr 24:36 \fq apel Nahu \ft Epwi Puk Joarwi johpwa insingdi lal pwiai.\f* \wj jehjoa. Jamahu kalahpwuk kidal. \wj* \v 37 \wj Indoahn Nihn‑Armaj pirin doahroar ma ne wiawi oh nehn en Noah mweiho. \wj* \v 38 \wj Nehn rehnnok mwohn nohlikko armaj kan kamkamdipw, jakjakau, woal kan apel lihkan pwoapwoaud oaroh lel rehnno ma Noah dilloang nehn warihmmwo. \wj* \v 39 \wj A irai johpwa kidal pwa da pirin wiawi oaroh lapakehu ne indoa pohkla irai ohroj. Ioar doahr pirin wiawi anjoauwo ma Nihn‑Armaj pirin indoa. \wj* \v 40 \wj Anjoauwo woal roahmen pirin doaddoadoahk nehn japw oau; emen pirin wijik jang, emen luhwoahdi. \wj* \v 41 \wj Li roahmen pirin daulahk pilahwa nehn wijahn wia pilahwa; emen pirin wijik jang, emen luhwoahdi. \wj* \v 42 \wj Kamwai anahne onop anjoau ohroj, pwa kamwai jehjoa pwa rehn dahioau Koaunno pirin japahldo. \wj* \v 43 \wj Ma koaun in peneinei oau kidal anjoauwo ma jounpirap men pirin indoa, koawoa nen kidal pwa ih pirin poahd apel johpwa mweidoahng en koauwehla umwahu. \wj* \v 44 \wj Ioar mehwa kahrehda kamwai en anahne onnonop anjoau ohroj. Pwa Nihn‑Armaj pirin indoa anjoau oau ma koawoa joah kajik. \wj* \p \v 45 \wj “Inje jounpapah ma poadidi apel koahiok? Ih ma koaunno pilda pwa en pwukoahki apwali epwi jounpapah kan pwa en nehk oang kanahr mwinge nehn anjoau ma koanoahng. \wj* \v 46 \wj Meid pai papahmeno ma koaunno pwurdo in umwahu kidalda pwa ih wia doadoahk mwehu, \wj* \v 47 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, koaunno nen kioang jounpapah meno en kohwahki me ohroj ih anki. \wj* \v 48 \wj A ma ih jounpapah nauna men, ih pirin pwehng pein ih pwa, ‘oai koaunno jehpirin japahldo anjoau roairoai.’ \wj* \v 49 \wj Ih ken sapda koalkoa pwilihoa jounpapahk, apel pwili mwinge apel nimnim oang sohn jakauwok. \wj* \v 50 \wj Ah koaunno pirin pwurdo oau rehn ma jounpapahu johpwa kajik apel kidal. \wj* \v 51 \wj Koaunno pirin poaloa woasiksikihdi ih kihlahng ipen pwihn mwalaunnok wija ih pirin joang apel keikeikeisakai. \wj* \c 25 \s1 Karajraj in Jerpein Eijek \p \v 1 \wj “Wein nehnloannge doahroar me; anjoau kij jerpein eijek wahda nihrai lahmmok inlahng kajamwo woal kamwohddo. \wj* \v 2 \wj Limmen in irai pweipwei, a limmen loalkoang. \wj* \v 3 \wj Jerpein pweipwei limmenno johpwa wahda pilen nihrai lahmmok, \wj* \v 4 \wj a min loalkoang limmenno wahda rumehpwi audohkihda pilen nihrai lahmmok. \wj* \v 5 \wj Nehn en woallo kosin indoa, lihok moairla. \wj* \fig Jerpein eijek|alt="Ten girls with lamps" src="lb00318b.jpg" size="col" loc="p 25.1-17" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="25.5" \fig* \p \v 6 \wj “Lel in lopkoan pwong irai pwohrkihda ngilen poangpoang, ‘Kapang, woalwa ne leldo! Kamwai indoa kajamwo ih!’ \wj* \v 7 \wj Jerpeinnok ohroj pwohrda onopda nihrai lahmmok. \wj* \v 8 \wj Min pweipwei limmenno poaki ipen min loalkoanngok, ‘Menlau kihdoahng kamai ekij pilen nihmwai lahm kan, pwa nihmai lahmkai ne kunla.’ \wj* \v 9 \wj A jerpein loalkoang japoang, ‘Johkak. Nen johpwa isar oang kisai ohroj. Inla nehn stohwa dupukda nihmwai pilen lahm kan.’ \wj* \v 10 \wj Anjoauwo irai inla nehn stohwa dupuk nihrai pilen lahmmok, woal kamwohddo ne indoa, irai ma ne onopda pwili ih dilda oang kamdipw in koapwoapwoauddo, wanihmmwo risdi loakdi. \wj* \p \v 11 \wj “Mwuhr, jerpein pweipweihok pwurdo, irai uhda likin wanihmmwo poangpoang, ‘Maing, risingda wanihmmwen oang kamai!’ \wj* \v 12 \wj A ih japoang, ‘Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, Ngoahi jehjoa kamwai!’” \wj* \p \v 13 Jesus kadoarihla karajraj pase, \wj “Doar onnonop, pwa kamwai jehjoa rehn ke awa ma Nihn-Armajjo pirin japahldo.” \wj* \s1 Karajraj in Papah Jilmen \p \v 14 \wj “Wein nehnloannge doahroar woal men ma pirin wia ah jeiloak. Ih pangin pene nah papahk ih nehk oang irai ah koapwoa kan, pwa irai en apwali oang ih. \wj* \v 15 \wj Oang emen ih kioang uhwen ah koahiok: Oang emen ih kioang mwani kohl limekid, oang emen ih kioang riekid, a oang emen ih kioang kid doar ih ken jeiloakla. \wj* \v 16 \wj Papahu ma oaloa mwani kohl limekid inla kadirihla nah mwanihok pel wiahda mwani kohl limekid. \wj* \v 17 \wj Pel doahroar minno ma oaloa mwani kohl riekiddo, pel wiahda mwani kohl riekid. \wj* \v 18 \wj A papahu ma ne oaloa mwani kohl kiddo, Ih ken inla jaripda pwoarroau nehn pwirejjo oakihla nihn ah koaunno mwanihok. \wj* \p \v 19 \wj “Mwerin anjoau roairoai, en papahk ahr koaunwa pwurdo pwa en koajoanehdi mwanihok iparai. \wj* \v 20 \wj Papahu ma oaloa mwani kohl limekid indoa pel wa mwani kohl limekid ‘Maing, koawoa kioang ngoahi mwani kohl limekid, kapang pel mwani kohl limekid ngoahi ne koadoahkoahda.’ \wj* \v 21 \wj Koaunno japoang, ‘Doadoahk mwehu, papah lelpoak apel mehlel men koawoa, ki oamw koahiok in koadoahkoahda mehkij siksik, ngoahi pirin kioang koawoa mehkij koalik koawoa en kin appwapwali. Indoa pwili injenmwahuki oai pai.’ \wj* \v 22 \wj Papahu ma oaloa mwani kohl riekiddo pel indoa pwehng ih, ‘Maing: kapang! Koawoa kihdoahng ngoahi mwani kohl riekid, a me pel riekid ngoahi ne koadoahkoahda,’ \wj* \v 23 \wj Koaunno pel pwehng ih, ‘Doadoahk mwehu, papah lelpoak apel mehlel men koawoa, ki oamw koahiok in koadoahkoahda mehkij siksik, ngoahi pirin kioang koawoa mehkij koalik koawoa en appwapwali. Indoa pwili injenmwahuki oai pai.’ \wj* \v 24 \wj A papahu ma oaloa mwani kohl kiddo, pel indoa pwehng ih, ‘Maing, ngoahi kidal pwa koawoa woal joah mahk men; koawoa kin doli wija ma koawoa johkin poadok, koawoa kin nekid pene wija ma koawoa johkin kamwroahwe. \wj* \v 25 \wj Nehn oai mijik koawoa, ngoahi inlahr oakihla nihmw mwanihok nehn pwirej. Kapang! Ioar nihmw mwani koa me.’ \wj* \v 26 \wj A koaunno japoang, ‘Koawoa papah nauna apel dangahnga men! Koawoa kidal pwa ngoahi armaj apwal men, ma kin doli wija ngoahi joah poadok, oaloahjang wija ma ngoahi joah koadoahkoa? \wj* \v 27 \wj Amwda koawoa joah nekidla noai mwani kan nehn pangk, pwa ngoahi en kak oaloa ohroj pwilihkihla wihnin nehn oai pwurdo? \wj* \v 28 \wj Doari, kamwai kihjang mwanihkan ipoa, kamwai kioang papahu ma nainki mwani kohl nenno. \wj* \v 29 \wj Pwa oang emen ma anki mehkij, kakoalikpoa pirin pel aluhwoang; a oang ih ma joh ah mehkij, dahkij ma mine ipoa nen pel kihekjang. \wj* \v 30 \wj Apkas kerpwihla min joh kaspoa mene likin wija rosso, wijahu ma ih pirin joang apel keikeikeisakai.’ \wj* \s1 Kadeikpen Wei kan \p \v 31 \wj “Nihn‑Armaj pirin indoa nehn Ah klori doahroar Nahmwarki men, pwilihki Nah sohnloang kan ohroj, Ih pirin mine nehn Ah mwoalen kadeik linngo. \wj* \v 32 \wj A sohn jampah ohroj pirin pokonpene mwohn Ih. Ih pirin kasohrohrihpijoang oang pwihn riau, doahroar jilepen jihpw men kin kasohrohrihpijoang jihpw jang kuhs. \wj* \v 33 \wj Ih pirin kihla armaj pwunngok loap moaun a luhwoahk loap meing. \wj* \v 34 \wj Doar Nahmwarkiho pwehng irai ma mine loap moaun, ‘Indoa, kamwai ma ne kapaida jang ipen Joamoaiho! Indoa oaloahdi weiho ma koaunopdahng kamwai jang sapin wiawihdahn jampah. \wj* \v 35 \wj Pwa nehn Oai kin mwakohkohda, kamwai kamwinge Ngoahi; nehn Oai mareuda, kamwai kihdoa Nimoai pil; a nehn Oai wia mihn keiru men, kamwai kajamwohng Ngoahi nehn umwamwai kan; \wj* \v 36 \wj nehn joh Oai likkoau, kamwai kihdoa Oai likkoau; nehn Oai johmwehu, kamwai kin pwokdo apwali Ngoahi; Ngoahi joaldi nehn kalpwuhj, kamwai paj Ipoai.’ \wj* \p \v 37 \wj “Armaj pwunngok japoang, ‘Maing, ngehd kamai kapang Koawoa mwakohko, kamai kamwinge Koawoa? Ke mareu, kamai kioang Koawoa pil Koawoa en nim? \wj* \v 38 \wj Ke armaj in indoa men, kamai kajamwo Koawoa? Ke joah likkoau, kamai kalikkoauwihda Koawoa? \wj* \v 39 \wj Ngehd kamai ne pel kapang Koawoa johmwehu ke joal nehn kalpwuhj, a kamai alwe paj Ipoamw?’ \wj* \v 40 \wj A Nahmwarkiho pirin japoang, ‘Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, nehn amwai wiahng emen rioai keiou siksik, Ngoahi ma kamwai ne wiahng!’ \wj* \p \v 41 \wj “Doari Ih wud pwehnglahng iraihok loap meing, ‘Kamwai alwe jang Ngoahi, kamwai ma riahla kan! Alwehng nehn oaiho ma johkin kunla ma koaunopdahng Jehsen apel ngen jaussok! \wj* \v 42 \wj Pwa Ngoahi mwakohko, kamwai joah kamwinge Ngoahi. Ngoahi mareu, kamwai joah kanimpili ngoahi. \wj* \v 43 \wj Ngoahi armajin indoa men, kamwai joah kajamwo Ngoahi oang nehn umwamwai kan. Ngoahi joah likkoau, kamwai joah kalikkoauwi Ngoahi. Ngoahi johmwehu pel nehn kalpwuhj, kamwai joah indoa Ipoai.’ \wj* \p \v 44 \wj A irai japoang, ‘Maing, ngehd kamai ne pel kapang Koawoa mwakohko ke mareu ke wia armajin indoa men, ke joah likkoau, ke johmwehu, ke mine nehn kalpwuhj, a kamai joah jeuweje Koawoa?’ \wj* \v 45 \wj A Ih japoang irai, ‘Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, nehn amwai johpwa nimen jeuweje ih ma keiou siksik in rioai pwiai, kamwai johpwa nimen jeuweje Ngoahi.’ \wj* \v 46 \wj Doar irai pirin inlahng koaloklok joh imwin, a irai ma pwung pirin inlahng mour joh imwin.” \wj* \c 26 \s1 Koajoandihn Kojkojdihn Jesus \p \v 1 Anjoauwo ma Jesus ne kadoarihla Ah padahk doahr mehpwiai ohroj, Ih ken pwehng Nah sohnpadahkkok, \v 2 \wj “Mwerin rehn riau, doahroar amwai kin kidal, Joarwihn Passover pirin wiawi, a irai pirin pangla Nihn‑Armaj pwa en kalohpwuhla.” \wj* \p \v 3 Jamwrou laplappok apel koaunnok pokon pene in umwen Jamwrou Laplap Caiaphas; \v 4 irai koajoanehdi pwa irai en joalihdi Jesus in joah janjal irai kojukdi Ih. \v 5 Irai pwahpene nehn pwungarai, “Kisai joah wia nehn anjoau in joarwi laplap oauwe, pwa armaj kan en joah mwoarongkihda.” \s1 Jesus Keidi nehn Bethany \p \v 6 Nehn en Jesus minmine Bethany nehn umwen woal lepa men ma adanki Simon, \v 7 lihmen indoa Ipoa wahdo lehn wai wai kajampwal oau ma inenin koalik dupkoa. Liho widekihdi oang pohn moangoan Jesus. \v 8 Nehn en sohnpadahkkok kapang me irai lioasla idoak, “Mihnda lehn wai oauwe wiamwahlla? \v 9 “Lehn wai wai oauwe kak noasla koalihkkoalik dupkoa, kak kihekkoang armaj joamwoahmwoa kan!” \p \v 10 Jesus kidal da ma irai pwahpwahpwa, Ih ken pwehng irai, \wj “Da kamwai diroapwkihdahki lihmene? Siahk mwehu oau ih wiahng Ngoahi. \wj* \v 11 \wj Min joamwoahmwoahk pirin pwen mine ipamwai anjoau ohroj, a Ngoahi joah. \wj* \v 12 \wj Pwa nehn ah widekihoang lehi pohioa, ih koaunopda palwoaroaioa oang Oai pirin joajjoardi. \wj* \v 13 \wj Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, wija kij ma padahk in Rongmwehu wiawi nehn jampah, dahkij ih wia pel pirin lohkjili pwa en kasmanda lihmene.” \wj* \s1 Judas Pwungki en Pangla Jesus \p \v 14 Doar emen irai eijek roahmenno — ma adanki Judas Iscariot — inla ipen jamwrou laplappok, \v 15 idoak iparai, “Da kamwai pirin kioang ngoahi ma ngoahi panngoang Jesus kamwai?” Doar irai wadekla mwani silper jilihjek kioang ih. \v 16 Jang anjoauwo inla Judas kapkapang anjoau mwehu ih en panngoang irai Jesus. \s1 Jesus Pwili nah Sohnpadahkkok Kamdipwin Passover \p \v 17 Rehn keiou in Joarwihn Pilahwa Joah Doal Ihs, sohnpadahkkok indoa idoak oang Jesus, “Ia wija koawoa nimen kamain koaunopdahng koawoa kamdipw in Passover?” \p \v 18 Ih japoang, \wj “Alwe nehn kahnihmmwen ipen woal men pwehng ih, ‘Jounpadahkko pwa: Oai anjoau ne lel. Ngoahi pwilihki noai sohnpadahkkok pirin kasman Passover nehn umwoammwe.’” \wj* \p \v 19 Sohnpadahkkok wiahda da Jesus pwehng ara, ara ken koaunopda kamdipwin Passover. \p \v 20 Injoausik pene Jesus mwindihoang in sehpillo pwilihki nah sohnpadahk eijek roahmenno mwinge. \v 21 Nehn irai mwingmwinge, Ih pwa, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, emen in kamwai pirin pangla Ngoahi.” \wj* \p \v 22 Irai inenin pahsoaula sapda wad emen iddidoak oang ih, “Maing, inje me? Ngoahi me?” \p \v 23 Jesus japoang, \wj “Inje ma pwili Ngoahi kaduhdi kanah pilahwahu nehn pileisse pirin pangla Ngoahi. \wj* \v 24 \wj Nihn‑Armaj pirin mehdi doahr Ah ne insingdi nehn Puk Joarwi. A inenin naunahng ih ma pangla Nihn‑Armaj! Mwehu oang oar ma armaj meno joah noaisikdi.” \wj* \p \v 25 A Judas, ma pirin pangla Ih, pwehng Ih, “Mehlel jaudi ngoahi, Jounpadahk?” \p Jesus japoang, \wj “Eh, ioar koawoa ma ne pwahda.” \wj* \fig En Koaunno Kamdipwin Koamwurmwur|alt="Jesus and disciples eating last supper" src="lb00320b.jpg" size="col" loc="p 26.17-35" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="26.25" \fig* \s1 En Koaunno Kamdipwin Koamwurmwur \p \v 26 Nehn irai pwen mwingmwinge, Jesus pwoakda pilahwahu, kapkapki, sipwangpijoang, kioang Nah sohnpadahkkok, pwehng irai, \wj “Oaloa, kang, pwa ioar palwoaroaioahwa me.” \wj* \p \v 27 Doar ih pel oaloa mwoakko, kapkapki, pel kioang irai, pwehng irai, \wj “Nim jang loaloa, kamwai ohroj. \wj* \v 28 \wj Pwa insahihoa me, insahn inoauwo ma pirin widekdi pwa en lapwadda dipen armaj. \wj* \v 29 \wj Kamwai en kidal pwa jang me inla Ngoahi johla pirin nim wain oaroh ngehd Ngoahi en pwili kamwai nim wain kapw nehn en Joamoaiho Ah Wei.” \wj* \p \v 30 Doari, irai ken koaulkihla koaul pas irai ken inla pohn Dolin Olip. \s1 Jesus Kohpda en Peter pirin Kahmahmkihla Ih \p \v 31 Doari Jesus pwehng irai, \wj “Pwongoauwehr kamwai ohroj pirin kerpwihla Ngoahi apel kaujang Ngoahi; pwa Puk Joarwi pwa ‘Ngoahi pirin kojukdi Jiloapoahu, a pwihnin jihppwok pirin kaupijoang.’ \wj* \v 32 \wj A mwerin Ngoahi en iejda, Ngoahi pirin inla Galilee mwohn kamwai.” \wj* \p \v 33 Peter japoang, “Mihndahr ma ohroj kerpwihla koawoa, ngoahi johpwa pirin.” \p \v 34 Jesus pwehng Peter, \wj “Ngoahi pwehng koawoa in mehlel, mwohn joang jummwa, koawoa pirin kahmahmki Ngoahi pehn jiluh pwa koawoa jehjoa Ngoahi.” \wj* \p \v 35 A Peter japoang “Maing, ngoahi johpwa pirin kahmahmki koawoa, mihnda ma ngoahi pwili Koawoa mehdi.” \p Ohroj sohnpadahkkok pel pwa me. \s1 Jesus Kapkap nehn Mwoaswel Gethsemane \p \v 36 Doar Jesus pwili Nah sohnpadahkkok inla wijahkij adanki Gethsemane, a Ih pwehng irai, \wj “Mwindi me a Ngoahi en inla o Ngoahi kapkap.” \wj* \v 37 Ih ukda Peter apel nihn Zebedee woal roahmenno pwili Ih, a Ih sapda pahsoau pel injinjuwed. \v 38 Doar Ih pwehng irai, \wj “Nehn kapehdihoa inenin soausoau apel dirkihla injinjuwed, doahrma pwen pirin kojukdi Ngoahi. Kamwai jowi Ngoahi me apel pwili Ngoahi poahd.” \wj* \p \v 39 Ih ken aluhla pel ekij dohla Ih kipdi mijoa lel pwirej Ih kapkap, \wj “Joamoai, ma kak, kihjang Ngoahi mwoakin loklok oauwe. A jaudi Injenoai, a Oamw koajoandi en pwoaida.” \wj* \p \v 40 Doar Ih pwurla ipen Nah sohnpadahkkok kapangda pwa irai moair. Ih pwehng, \wj “Peter, imdoahr? Kamwai johkak pwili Ngoahi poahd awa oau oar? \wj* \v 41 \wj Mwajahn pel kapkap pwa koawoa en joah lohdi oang kajongjong. Ngen nimen a palwar jasihkei.” \wj* \p \v 42 Ih pel inla kariau pel kapkap, \wj “Joamoai, ma johkak mwoak oauwe en liklikjang Ngoahi ioarroar Ngoahi en pwen nimla, Kupwuroamwen en wiawi.” \wj* \p \v 43 Nehn Ah japahldo, Ih pel pwuroahng kapang irai moair, irai johkak poahdpijoang ki arai nimen moair. \p \v 44 Ih pel injang irai pwurla kapkap kajilpak, pwuroahng pwahpwahpwa mehwahr. \v 45 Doar Ih pel pwurlahng sohnpadahkkok pwehng irai, \wj “Kamwai pwen moairroar koamkoammoal? Kapang, awahwa ne leldo, Nihn‑Armaj ne pirin pangpangla ipen armaj dipan kan. \wj* \v 46 \wj Pwohrda, kisai inla! Woalwa ma pirin pangla Ngoahi ne indoa.” \wj* \s1 Jesus Joaldi \p \v 47 Nehn Ah pwahpwahpwa me, Judas, emen in eijek roahmenno, leldo pwilihki pwihn oau wijik kodlaij apel suhkoa mihn pokpok. Jamwrou laplappok apel epwi koaun in armajjok ioar kadardo irai. \v 48 Judas ne kioang irai kilel oau: “Kamwai nen kidal inje kamwai en koldi jang in oai en inla rahnmwahuwi ih kioang ih kis.” \p \v 49 Doar Judas inenlahng oar Jesus. “Kajilel, Jounpadahk!” ih pwehng pel kioang Ih kis. \p \v 50 Jesus pwa, \wj “Oai pirien, ken wia dahkij koawoa indoahng wia.” \wj* \p Doar epwi irai jipoardi Jesus joalihdi Ih. \v 51 Emen in woallok ma pwili Jesus wijla kodlaij pas poaloahjang oaloap sien liduhwo nihn Jamwrou Laplappo. \v 52 Jesus pwehng ih, \wj “Kihdi nihmw kodlaijjen, pwa armaj ohroj ma pei ki kodlaij pirin mehkihdi kodlaij. \wj* \v 53 \wj Koawoa johpwa woahwoahki pwa Ngoahi kak poaki Joamoaiho en kadardo sohnloang kidpwi en jeuweje kisai, Ih pirin kadardo anjoauwohr? \wj* \v 54 \wj A ma Ngoahi wia, imdoahr Puk Joarwiho ma sikoa dahkij wiawi apkas en kak pwoaida?” \wj* \p \v 55 Jesus wud pwehng pwihnno, \wj “Da Ngoahi armaj keper nauna men pwa kamwai en indoa wijik mihn pei doahr kodlaij pel pwilein pok kamwain joalihdi Ngoahi? Amwda kamwai joah joalihdi Ngoahi nehn Umw Joarwiho? Ngoahi mine o padpadahk rehn ohroj. \wj* \v 56 \wj A me wiawi pwa en pwoaida dahkij joukohppo pwa ma insingdi nehn Puk Joarwi.” \wj* \p Anjoau kijo sohnpadahkkok ohroj kerpwihla Ih kaujang. \s1 Jesus Mwohn Mwoalen Koapwunngo \p \v 57 Armajjok ma joalihdi Jesus ukla Ih nehn umwen Caiaphas, Jamwrou Laplappo, wijahu ma jounpadahk in Kojonneddok apel koaunnok ne pokonpene. \v 58 A Peter pel pwilpwilihwe ekij dohlahjang, oaroh lel nehn kelin umwen Jamwrou Laplappo. Ih dilla loaloa mwindi ipen jiloapoahpwi pwa ih nimen kapang imwin mehpwiai ohroj. \v 59 Jamwrou laplappok apel Sohn Mwoalen Koapwung ohroj engdehn oang kadiarekda kadehde likampwi oang Jesus pwa irai en kak kojukdi Ih. \v 60 Doari, johpwa mehkij irai diarda, apel jounkadehde dir kinehng Jesus likampwi. A jounkadehde roahmen pwokda, \v 61 ma pwa, “Woal mene pwa, ‘Ngoahi kak koauwehla Umw Joarwihn Koahsso pel pwuroahng kouda mwerin rehn jiluh.’” \p \v 62 Doar Jamwrou Laplappo uhda pwehng Jesus, “Da, joh oamw pajpoang oang kadip pwiai ma uhwoang koawoa?” \v 63 A Jesus pwen nennenlahr. Doar Jamwrou Laplappo pwehng ih, “In oadoan Koahs mourro koawoa en kahukihoang kamai pwa Koawoa Messiah wa ma Nihn Koahs.” \p \v 64 Jesus japoang, \wj “Koawoa ma pwa. A Ngoahi pwehng kamwai ohroj pwa jang me inla kamwai pirin kapang Nihn‑Armaj pirin mwindi loap moaunin Wija Laplap ma allaluhdo pohn koasoau kan in pehnloannge!” \wj* \p \v 65 Ki pajpoang oauwe Jamwrou Laplappo ken soahrdi ah likkoauwo lioas, pwehng Ih, “Lahlahwe! Kisai johpwa anahne pel epwi jounkadehde! Kamwai ohroj ne rong Ah lahlahwe! \v 66 Ia amwai koajoandi?” \p Irai rahuki, “Ih ne dipda. Koanoahng Ih en mehdi.” \p \v 67 Doari irai sapda andipoa mijoa apel pakiri Ih. A epwi poki Ih, \v 68 kapiski Ih, “Messiah, kajawi oang kamai pwa inje ma poki koawoa.” \s1 Peter Kahmahmki Jesus \p \v 69 Peter onnonohn nehn kelin ummwo, a emen nihn Jamwrou Laplappo nah lidu jerpeinnok indoa ipoa pwehng ih, “Koawoa, emen ma pwili Jesus mihn Galilee‑o.” \p \v 70 A Peter kahmahmkihla mwohrai ohroj, pwa “Ngoahi jehjoa pwa da koawoa pwahpwahpwa.” \v 71 Mwerin ah diljang nehn kello, emen lidu jerpein kapangda ih pwehng iraihok ma mine wijahu, “Woalmene kin pwili Jesus mihn Nazareth.” \p \v 72 Peter pel pwuroahng kahmahmkihla, pwa, “Ngoahi kahukihla pwa ngoahi pwanah jehjoa woal menen!” \p \v 73 Mwerinno, iraihok ma uhda wijahu sohlahng ipen Peter pwehng, “Uhdahn koawoa emen irai: pwa ngoaroammwen ne kajalehda.” \p \v 74 Peter kahula, “Ngoahi pirin riahla ma ngoahi likamw — ngoahi jehjoa inje woalmenen!” \p Anjoauwohr joang jummwa. \v 75 Anjoauwo Peter samanda en Jesus pwehng ih: \wj “Mwohn joang jummwa, koawoa pirin kahmahmkihla Ngoahi pehn jiluh pwa koawoa jehjoa Ngoahi.” \wj*Ih ken inla jang wijahu kasoahng joangin. \c 27 \s1 Jesus Wijikla Ipen Pilate \p \v 1 Oh inminjoang jamwrou laplappok apel koaunnok ne wiahda arai koajoandi pwa irai en kojukdi Jesus. \v 2 Arai joalihdi Ih, ukla jang wijahu ukla ipen Pilate, koapina in Rome. \s1 Judas Lohjakla \p \v 3 Nehn en Judas, ma pangla Ih, kidalda pwa Jesus ne dipda pwa Ih en mehdi, ih inenin koaluhla mehlel. Doar ih oaloa mwani silper jilihjek kapwurihlahng jamwrou laplappok apel koaunnok. \v 4 Ih pwehng irai, “Ngoahi ne wiahda dihp, pwa ngoahi pangla woal pwung men.” \p Irai japoang, “Ia kaspoahng kamai? Men pwen oamw pwukoa.” \p \v 5 Doar Judas kerpwihdi mwanihkoa nehn Umw Joarwiho ih inla lohjakla. \p \v 6 Jamwrou laplappo pwoakda mwanihok, pwa “Kisai johkak kioang mwani pwiai nehn wijahn nahk in mwanihn Umw Joarwiho, pwa uhwoang kojonned kisai en oaloa mwani dupkoan kojukdi armaj.” \v 7 Mwerin irai ekij sikoa irai koajoanehdi pwa irai en dupukla japwen jounwia ainpwoahsso, irai wiahkihla pei in armaj in likin. \v 8 Ioar kahrehda mohj oauwo adanki Mohj in Insa. \p \v 9 Me ne kapwaihahda kokohp in Jeremiah ma pwa, “Arai oaloa silper jilihjek, dopdopla mihn Israel lemleme pwa ioar woahr dupkoa, \v 10 irai dupuk kihda mohjjo en jounwia ainpwoahsso, doahr en Koaunno kaweid.” \s1 Jesus Koapwung Mwohn Pilate \p \v 11 Apkas Jesus uhda mwohn Pilate, koapinahn Rome. Ih idoak song Jesus, “Koawoa ioar Nahmwarkihn mihn Jew?” \p Jesus japoang, \wj “Eh, ma koawoa ne pwa.” \wj* \v 12 A anjoauwo ma jamwrou laplappok apel koaunnok kajalehda irai iroahk kadpoahki Ih, Jesus nennenla johpwa lallal. \p \v 13 Pilate idoak, “Koawoa johpwa rong dirin arai iroahk ma irai kadpoahki koawoa?” \p \v 14 A Jesus johpwa pwa mehkij, oang iroahk ma uhwoang Ih, ma inenin kapwuriamwei oang koapinahu. \p \v 15 Nehn anjoau in joarwihn Passover ohroj, koapina kin kapisla emen sohn kalpwuhjjo oang mihn Jew‑ok, joah lipilpil emen ma irai pilda. \v 16 Nehn anjoauwo mine woal mwoarjuwed men nehn kalpwuhj oadoa Jesus Barabbas. \v 17 Nehn en armajjok pokonpene mwohn umwen Pilate‑o minjoanngo, ih idoak oang irai, “Inje kamwai nimen ngoahi en mweidoahng kamwai — Barabbas ke Jesus ma adanki Messiah?” \v 18 (Ih woahwoahki mwehu pwa koaun in mihn Jew-ok joalihdi Jesus jang in pihrin.) \p \v 19 Anjoauwohr, nehn en Pilate ah minmine nehn ah jeiahn koapwung, pahioahu kadardohng ih rong pas, “Mweidla woal pwung menen, pwa ngoahi loklok koalik nehn oai oarmoane ih pwohng.” \p \v 20 Jamwrou laplappok apel koaunnok kaweidki pokonno en poaki Barabbas en lapwda, a Jesus en kojkojdi. \p \v 21 Koapinahu pel pwuroahng idoak, “Inje in ara roahmenne kamwai nimen ngoahi en mweidoahng kamwai?” \p Pokonno rahukihla japoang ih, “Barabbas!” \p \v 22 Pilate pel pwuroahng idoak, “A da ngoahi en wiahng Jesus ma adanki \f + \fr 27:22 \fq Messiah \ft ke \fq Christ. \f*Messiah?” \p Arai ohroj pel rahukihda, “Kalohpwuhla Ih!” \p \v 23 Pilate idoak, “Kahrpoa? Dihp da ih wiahda?” \p A irai kapwa kakoalikihla ngilarai, “Kalohpwuhla ih!” \p \v 24 Pilate ne kidalda pwa ih johpwa kak wia mehkij ma en kak kauhdi pwa pingpinngo ne koalkoalikla. Doar ih pwa oau pwohl in pil en wijikdo ih amwunla poah mwohn pokonno, pwehng irai, “Ngoahi pijekjang insahn Woal mene. Kamwai wud pwukoahki.” \p \v 25 Armajjok ohroj pel rahukihla, “Kamai pirin pwukoahki Ah mehdi — kamai apel nihmai jerihkan.” \p \v 26 Doari, Pilate kadarla Barabbas oang irai. Ih koajoanehdi irai en poki Jesus ki joal pahrang imwin pas, irai kioang jounpeihok en kalohpwuhla Ih. \s1 Jounpeihok Koauwe Jesus \p \v 27 Epwi nihn koapina jounpeihok wahla Jesus oang nehn arai umwen koapinahu a pangindo pwihnin jounpeiho ohroj. \v 28 Irai kihjang Ah likkoau a pwainkihdi Ih robe wahssahioau. \v 29 Irai wiahda mwarmwar dokdok ingkoang roairoai pas kamwarmwarihkihdi moange, a irai kioang suhkoa pas nehn poah en wia kilel in manman. Doar irai poardi jang Ih nehn irai kapiski Ih, rahrahuki, “Kapang! Nahmwarkihn mihn Jew kan!” \v 30 A irai andipoa Ih pel doapwoa jang suhkoahu nehn poah pokihki nehn moange. \v 31 Nehn irai ne lok in wia mwahlki Ih, irai kihjang robe‑o irai wud kioang pein Ah likkoauwok. Doar irai ukla Ih en lohpwuhla. \s1 Jesus Kalohpwuhla \p \v 32 Nehn irai allalu jang nehn kahnihmmwo, ihr koanoahdi woal in Cyrene men adanki Simon, irai ipong oang ih en wahda en Jesus lohpwuhwo. \v 33 Irai inla lel wijahkij adanki Golgotha (woahwoahki wijahn sihn moang). \v 34 Irai kioang Jesus wain doal kihda ad kasik pwa en nim, a mwerin Ah jong ekij, Ih johpwa nimla. \p \v 35 Mwerin irai poanihdi Ih oang in lohpwuhwo, irai wijwijki Ah likkoauwo pwa inje en anki, irai ken nehkpijoang nehn pwungarai. \v 36 Irai ken mwindihoang wijahu jiljiloa Jesus. \v 37 Pohn moange in lohpwuhwo ihr poanihdihoang insing oau ma kawoahwoahda kahrpoan Ah kalohpwuhla. Insinngo pwa, \pc Ioar Jesus me, Nahmwarkihn mihn Jew. \p \v 38 Jounpirap roahmen pel pwili Ih lohpwuhla, emen mine loap moaun, a emen loap meing. \p \v 39 Armajjok ma kin dauli wijahu kin mwasmwasoahki irai kapiski Jesus, pwahpwahpwa, \v 40 “Ioar koawoa ma pirin koauwehla Umw Joarwiho pel pwuroahng kouda mwerin rehn jiluh! Pein kapisla koawoa, ma koawoa Nihn Koahs! Doaudi jang in lohpwuhwen!” \p \v 41 Jamwrou laplappok, apel jounpadahkkok in Kojonneddo, apel epwi koaunnok pwili kapiski Jesus, \v 42 “Ih kapisla epwi, a Ih johkak kapisla pein Ih! Jaudi Ih ioar nahmwarki in Israel? A Ih en kerdihjang in lohpwuhwen, a kamai nen kamehlele Ih. \v 43 Ih koapwoarpwoarki Koahs; doari, Koahs en kapisla Ih en kajalehda Ah pwungki Ih! Ih pwahla pwa, Ih Nihn Koahs.” \p \v 44 Jounpirappok ma pwili Ih lohpwuhla; ara pel pwili lahlahwe Jesus. \fig Jesus Kalohpwuhla|alt="three Crosses, jesus, robbers, soldiers and mourners" src="lb00328b.jpg" size="col" loc="p 27.32-55" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="27.44" \fig* \s1 Jesus Mehdi \p \v 45 In jauwaj, roasoahdi oau wiawi pohn \f + \fr 27:45 \fq jappwo \ft ke \fq jampah \f*jappwo pwon, oaroain awa jiluh. \v 46 Koaroan oang kiloak jiluh mwerin jauwaj, Jesus ngil koalikda pwa, \wj “Eli, Eli, lema sabachthani?”\wj*\f + \fr 27:46 \fq “Eli, Eli, lema sabachthani?” \ft Psalm 22:1 \f* ma woahwoahki, \wj “Oai Koahs, Oai Koahs, amwda Koawoa ke moalkoahla Ngoahi?” \wj* \p \v 47 Epwi armajjok ma uhuhu wijahu ken rongda, irai pwa, “Ih pangpangin Elijah!” \v 48 Emen irai pispis kijoula pwoakda spwoanj oau kapwuhrihdi wain kasik, kioang in mijen suhkoa pas kihdahlahng Ih pwa Ih en nim. \p \v 49 A epwi irai pwehng Ih, “Jowi. Kisai kapang ma Elijah nen indoa kapisla Ih.” \p \v 50 A Jesus pel pwuroahng ngil koalikda, doar Ih ken mweidla ngenin. \p \v 51 Anjoauwohr kahdenngo ma poaroa mwoal joarwiho nehn Umw Joarwiho soahroakpijoang in riau, jang puwoa lel pah. Jampah roarda, sakai kan pwalpijoang, \v 52 joaujoau kan rispijoang. Palwoaroan nihn Koahs armaj dihrdir ma ne mehdi iejda. \v 53 Arai injang nehn ahr joaujoau kan; a mwerin en Jesus Ah iejda, irai pwokda nehn Kahnihmw Joarwiho pwokkoang armaj dir. \p \v 54 Laplap in jounpei apel jounpeihok ma pwili jiljiloa Jesus inenin majpwehkda nehn irai kapang roarroarin jappwo apel joang ohroj ma wiawi. Irai pwa, “Mehlel minmene uhdahn Nihn Koahs.” \p \v 55 Li dir ma pel pwilihdo mine wijahu, pwili kapkapang mehkan ma wihwiawi, a irai mine ekij doh jang wijahu; ioar irai koa ma pwili Jesus jang Galilee apel kin papah Ih. \v 56 Mary mihn Magdala, Mary inen James apel Joseph apel inen nihn Zebedee jermweinnok ma pwili mine ipen lihok. \s1 Palwoaroan Jesus Neknekid oang nehn Joaujoau. \p \v 57 Injoausikdi, woal koapwoahpwoa men jang Arimathea ma adanki Joseph, ih pel sohnpadahk in Jesus men. \v 58 Ih inla ipen Pilate poakihda palwoaroan Jesus. Pilate koajoanehdi pwa en mweimwei oang ih. \v 59 Joseph oaloa palwarro kidimkihpene likkoau roairoai oau. \v 60 Ih wahlahng nehn pein ah joaujoau kapw, ma kapwehsene wiawihda nehn sakai. Ih kasahpwroahng sakai koalik oau nehn wanihmw in joaujoauwo ih injang. \v 61 Mary mihn Magdala apel emen Mary mwindi koaroannoang kapkapang joaujoauwo. \s1 Jilepen Joaujoauwo \p \v 62 Rehnwa mwerin, ioar rehn keiou in kasman in Passover — jamwrou laplappok apel Pharisee‑ok pokonpene ipen Pilate. \v 63 Irai pwehng ih, “Maing, kamai samanda en min likamw meno Ah pwa anjoauwo Ih pe mour: \wj ‘Ngoahi pirin pwuroahng mourda mwerin rehn jiluh.’ \wj* \v 64 Koawoa en ruwoj pwa irai en jiloa ah joaujoauwo oaroh lel kajiluh in rehn, pwadoar nah sohnpadahk indoa pirapoahjang palwarro, ken pwehng armaj pwa ‘Ih iejdahjang mehdi.’ Pwa likamw pase pirin nauna jang minin mijkoalkoallo.” \p \v 65 Pilate pwehng irai “jiloapoahwa men, alwe jiloahdi mwehu joaujoauwo uhwen amwai kak.” \p \v 66 Irai inla pinahla joaujoauwo ki sakai oau apel kioang jiloapoahpwi pwa en jiljiloa. \c 28 \s1 Iejda \p \v 1 Mwerin Sabbath, injohrehn in Rehn Joarwi, Mary mihn Magdala apel emen Mary inlahng kapang joaujoauwo. \v 2 A nehn anjoauwohr jampah roarda; sohnloang en Koaunno men indihdo jang nehnloannge kasahpwroahjang sakaiho, ih mwindihoang puwoa. \v 3 Mwomwe inenin ling, doahroar lingin joarom, ah likkoauwo korohro doahroar sinoh. \v 4 Jiloapoahk inenin jalohda dauluhl apel roarroarkihda irai majpwehkda, irai ken kipdihoang nehn pwirej doahroar armaj mehdihpwi. \p \v 5 A sohnloanngo pwehng lihok, “Kamwa joah mijik, pwa ngoahi kidal pwa kamwa raprapahki Jesus ma kalohpwuhla. \v 6 Ih joh me! Ih ne iejda, doahroar Ah pwehng kamwaiho. Kamwa indoa, kadehde wijahu ma Ih neknekid. \v 7 A apkas, kamwa pispis alwe pwehng Nah sohnpadahkkok pwa ‘Ih ne iejda jang mehdi, Ih pirin inla Galilee mijen kamwai. Ioar wijahwa ma kamwai pirin kapang Ih.’ Kamwa samsaman da ma ngoahi pwehng kamwa.” \p \v 8 Ira ken pispis pwurla jang in joaujoauwo, ira inenin majpwehk apel peren, ira kijkijoulahng pakair kioang sohnpadahkkok irair oauwe. \p \v 9 A anjoauwohr Jesus uhda mijara pwehng ira \wj “Popohl.” \wj* Ara sohla ipoa rukdi mwowoa koldi ehnnok pwongi Ih. \v 10 A Jesus pwehng ira, \wj “Kamwa joah mijik, kamwa alwe pwehng rioaihok arai en inla Galilee, pwa ioar wijahwa ma kamai pirin suhpene.” \wj* \fig |alt="open tomb" src="lb00329b.jpg" size="col" loc="p 28.1-10" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="28.10" \fig* \s1 Rong jang Jilepen Joaujoauwo \p \v 11 Nehn en lihok ara kijkijoula ipen sohnpadahkkok, epwi jounpeihok ma jiljiloa joaujoauwo lelloang nehn kahnihmmwo pwa irai en pwehng jamwrou laplappok me ohroj ma wiawi. \v 12 Jamwrou laplap apel koaunnok pokonpene pwa irai en wia lamlamki da ma pirin wiawi. Irai en kioang jounpeihok uhwen mwani koalik oau. \v 13 Irai pwehng jounpeihok, “Kamwai pirin pwa, ‘Nihn Jesus sohnpadahkkok indoa inpwonngo nehn amai moair pirapoahla palwarro.’ \v 14 A ma koapina rongda, kamai pirin kadehde, a kamwai jehpirin perki mehkij.” \p \v 15 Jiloapoahk oaloa nihrai mwanihok, irai wiahda doahroar ma jamwrouwok padahkihoang irai. Sikesik pase lohkjili ipen mihn Jew jang rehnno indoa lel rehnnoauwe. \s1 Jesus Pwokkoang Nah Sohnpadahkkok \p \v 16 Sohnpadahk eijek emenno injang pohn dolin Galilee, wijahu Jesus pwehng irai en inlahng. \v 17 Nehn irai kapangda Jesus wijahu, irai rukdi pwongi Ih; a epwi irai pwen kahjikkoar kamehlele! \v 18 Jesus sohdo iparai pwehng irai, \wj “Manman ohroj nehnloannge apel jampah ne liklikkoang Ngoahi. \wj* \v 19 \wj Doari, kamwai alwe wija ohroj padahkihoang sohn wei kan ohroj; pwa irai en wiahla Noai sohnpadahk: poapdaijihla irai in oadoan Koahs Jahm apel Nah apel Ngen Joarwi. \wj* \v 20 \wj Apel padahkihoang irai, ahr en peikkoang me ohroj ma Ngoahi ne koajoanehdihoang kamwai. Doari, kamwai en kidal pwa Ngoahi pirin pwilpwili kamwai anjoau ohroj lel in imwin kawa.” \wj*