\id LUK - Mwoakilloa Bible \h LUK \toc1 Rongmwehu ma ne insingdi jang Luke \toc2 Luke \toc3 Luke \mt2 Rongmwehu ma ne Insingdi jang ipen \mt1 LUKE \is1 Oarlap in Puk Oauwe \ip \bk Rongmwehu in Luke\bk* kajalehda doahroar en Jesus Ah wia jounkoamoaur in Israel apel en armaj ohroj, ma inoaupoa wiawihla kawahu. \bk Luke\bk* kajalehda (kilelehdi) doahroar en Ngenin Koaunno Ah ne pangin Jesus pwa en “Kapahrakkihoang armaj joamwoahmwoa kan Rongmwehu;” ioar ma puk oauwe pel kajalehda doahroar Rongmwehu in Jesus ah kin jeuweje armaj kan ma kin minmine nehn joangoan anahn ohroj. Irair en peren ma pel dehde mwehu nehn \bk Luke\bk* a mehlel nehn iroa koalik kan in sapdahu, wija ma pakairin indoahn Jesus wihwiawi, apel in imwin, anjoau ma Jesus indahla nehnloannge. Jouninsing in puk oauwe pel insingehdi \bk Wihwiahn Woaroakkok\bk* ma sikoa doahroar pwojon Christ ah koairda apel parpijoang mwerin Jesus indahla nehnloannge. \ip Loap 2 apel 6 (Soahk nehn audoapoa in oarlap ma mine pah) ne audohkihda iroa ngoadoar ma johkin diarek nehn Pukin Rongmwehu sohrohr kan, a ioar oar nehn Rongmwehu oauwe, ma doahroar sikesik in sohnloanngok ahr koaul nehn noaisikdihn Jesus, apel jounjiloa jihppwok ahr pajlahng ipen Jesus; sikesik in Jesus nehn Ah minmine nehn pwungen jounpadahk in Kojonneddok nehn Umw Joarwiho nehn Jerusalem; apel karajraj in Woalin Samaria Kadek men apel karajraj in Jermweinno ma Joaloangla. Puk oauwe kin kajampwalki mehlel padahk doahroar kapkap, doahroar Ngen Joarwi, doahroar en lihkan ahr jauwaj oang Jesus nehn Ah padahk, apel doahroar en Koahs Ah kin mahkoahng dipen armaj kan. \iot Audoapoa in Oarlap \io1 Sapin jakardahn jouninsing Luk \ior 1.1-4\ior* \io1 Noaisikdihn apel sikdahn John jounpoapdaij apel Jesus \ior 1.5—2.52\ior* \io1 Doadoahk in John jounpoapdaij \ior 3.1-20\ior* \io1 Jesus poapdaijla apel oaloa jongjong pehn Jehsen \ior 3.21—4.13\ior* \io1 En Jesus doadoahk nehn Galilee \ior 4.14—9.50\ior* \io1 Jesus injang Galilee inlahng Jerusalem \ior 9.51—19.27\ior* \io1 Kaimwjeklahn wihk nehn Jerusalem apel kahnihmw ipoa \ior 19.28—23.56\ior* \io1 Koaun Jesus iejda, pwokkoang Nah sohnpadahk kan, Ih indahla nehnloannge \ior 24.1-53\ior* \c 1 \s1 Sapin Jakardahn Jouninsing Luke \p \v 1 Koampoakpoai Theophilus: \p Armaj dir engdehn insingehdi sikesik in mehkan ma ne pwoaida ipamai. \v 2 Irai insingehdi da ma kamai ne oaloahjang iraihok ma widahlihki mijarai kan apel padahkihoang armaj kan joang pwiai jang in sapdahu indoa. \v 3 A doar maing Theophilus, nehn oai lemleme mwehu doahroar mengihsik in mehpwiak ohroj jang in sapdahu, ngoahi lemehda pwa pirin mwehu mehlel ma ngoahi wiahda oau pukin poadpoad oang koawoa doahroar mehpwiak. \v 4 Ngoahi wia me pwa koawoa en woahwoahkihla joang ohroj ma koawoa ne oaloa padahkin. \s1 Pakair in noaisikdihn John jounpoapdaij \p \v 5 Nehn mwein Herod, nahmwarkihn Judea, mine jamwrou men oadoa Zechariah, kijehn loapin jamwrou ma adanki Abijah. Pahioahu oadoa Elizabeth, pel kijehn kadaudok in jamwrou oau. \v 6 Ira inenin mour poadidi mwohn mijen Koahs, ira kin pel kapwaihahda mwehu mahjan apel kojonned ohroj in Koaunno. \v 7 A joh nihra jeri pwa Elizabeth johkak noaisik, a ira ne moadohla. \p \v 8 Rehn oau Zechariah wihwia ah doadoahk in jamwrou nehn Umw Joarwiho. \v 9 In doahroar ma kin wiawi ipen jamwrou kan, ih pilpildahng en wia meiroang in okoj warpwohmwehu nehn Umw Joarwihn Koaunno pohn pei joarwi, doari ih ken dildahng nehn wijahu, \v 10 a pokon koalik oau minmine likin kapkapkap nehn anjoaun okjekko. \v 11 Sohnloang in Koaunno men pwokkoang Zechariah uhda loap moaun in mwoal in meiroanngo wija ma warpwohmwehuwo kalkalahs. \v 12 Nehn Zechariah kapangda sohnloanngo, ih nuhkihla apel majpwehkda. \v 13 A sohnloanngo pwehnglahng, “Zechariah, koawoa en joah mijik, pwa oamw kapkap ne pwoaida ipen Koahs! Pahioamw Elizabeth pirin noaisikihdi jermwein men ma koawoa pirin kioang oadoa John. \v 14 Ih pirin kahrehioang koawoa peren apel popohl, apel armaj ngoadoar pirin perenda nehn ah pirin noaisikdi! \v 15 Pwa ih pirin laplap mwohn mijen Koaunno. Ih jehpirin jair wain ke jakau sihkei. Mwohn ah pirin noaisikdi ih pirin dirkihla Ngen Joarwi. \v 16 Ih pirin kajpahlihdo mihn Israel ngoadoar ipen Koaunno, asai Koahs. \v 17 Ih pirin indoa mwohn Koaunno in rojon apel manman doahroar joukohp Elijah. Ih pirin kemwehuwihla nehn pwungen mwahmwa kan apel nihrai jerihkan; Ih pirin pel ukudla armaj japeik kan oang in al pwung kan, apel koaunopda nihn Koaunno armaj oang Ih.” \p \v 18 Zechariah pwehnglahng sohnloanngo, “Da ngoahi en kidalki pwa mehkije pirin pwoaida ipoai, pwa ngoahi apel pahioaiho ne moadohla?” \p \v 19 A sohnloanngo japoangla, “Ngoahi Gabriel, ma kin ariri Koahs, Ngoahi pwa ngoahi en pakairkihoang koawoa rong mwehu pase. \v 20 A pwa oamw joah kamehlele oai pakair, ma pirin pwoaida nehn anjoau in, koawoa pirin loahsoangla; koawoa johla pirin kak lallal oaroh lel nehn rehnno ma mehpwiak pirin pwoaida.” \p \v 21 Nehn anjoauwo pokonno joujowi Zechariah, pwonpwonkihda pwa dahkij ih woaroaikihla loaloa. \v 22 Nehn ah dildohjang nehn Umw Joarwiho ih johla kak lalloang irai. Irai kidal da pwa ih widahlihda mehkij kapwuriamwei loaloa. Ih uhda mwohn mijarai, jeioahl pwa ih nimen lallal a johkak pwa ih ne loahsoangla. \p \fig |src="mh00004.jpg" size="col" loc="wa" ref="1.22" \fig* \v 23 Nehn en Zechariah ah anjoau in pwukoa doadoahk in nehn Umw Joarwiho doarihla, ih japahllahng nehn umwahu. \v 24 Mwerin anjoau kij, pahioahu Elizabeth lijaianda, ih minminehki nehn umwahu oaroain johnpwong limoau. \v 25 Ih kin pwa, “Ioar doahroar en Koaunno jeuwejehda ngoahi me, nehn Ah kihjang ngoahi oai kamehk ipen armaj kan!” \s1 Pakair in Noaisikdihn Jesus \p \v 26 Nehn en Elizabeth kawonou in johnpwong, Koahs pel kadardo sohnloang Gabriel nehn kahnihmw in Galilee oau ma adanki Nazareth, \v 27 ipen jerpein meipwon men ma ne inoau in pwoapwoaud oang woal men ma adanki Joseph, kijehn kadaudok in Nahmwarki David. A jerpein meipwonno adanki Mary. \v 28 Sohnloanngo inla ipoa rahnmwahuwi, ih pwa, “Mary, popohl oang koawoa! Koaunno minmine ipoamw apel ne kapaiahda koawoa!” \p \v 29 Mary majpwehkkihda sikesik oauwe apel lamlam koalikki ia pirin woahwoahn sikesik pase. \v 30 Sohnloanngo pwehng, “Mary, koawoa en joah perki mehkij, pwa kalahngan en Koahs uhdahn koalik ipoamw. \v 31 Koawoa pirin lijaianda, noaisikihdi jermwein men ma koawoa pirin kioang oadoa Jesus. \v 32 Ih pirin laplap apel adanki Nihn Koahs, Keiou Laplap. Koaunno Koahs pirin kajapwilda en nahmwarki doahroar jamah David. \v 33 Ih pirin pel nahmwarkihn kadaudok in Jacob kan allaluhla; Ah wei jehpirin uhdi!” \p \v 34 Mary pwehng sohnloanngo, “Imdoahr me en kak wiawi, nehn oai meipwon?” \p \v 35 Sohnloanngo japoang, “Ngen Joarwi pirin mine pohmmwen apel rojon in Koahs pirin mine ipoamw, ioar kahrehda jeri joarwiho pirin adanki Nihn Koahs. \v 36 Samsaman kijehmw Elizabeth doahroar en armaj kan ahr wiahki ih lihmen johkak nainki jeri; a apkas ih ne lijaianda ne mine nehn kawonou in ah johnpwong, mihndahr ma ih ne li moadohla. \v 37 Pwa joh mehkij ma johkak ipen Koahs.” \p \v 38 Mary pwehng sohnloanngo, “Ngoahi lidu in Koaunno en wiawihoang ngoahi dahkij ma koawoa pwahla.” Sohnloanngo ken inlahjang ipoa. \s1 Mary Paj ipen Elizabeth \p \v 39 Mwerin me, Mary koaunopda me ohroj apel pispis inlahng nehn kahnihmw oau mine in japw nahnahn Judea, \v 40 ih dilda nehn umwen Zechariah pwa en rahnmwahuwi Elizabeth. \v 41 Nehn en Elizabeth rongda en Mary rahnmwahuwo, jeriho ken mwoakidda nehn kapehdin. Elizabeth ken dirkihla Ngen Joarwi, \v 42 ih kakoalikihla ngiloa, pwehng Mary, “Koawoa meid pai ipen lihkan! Meid pai jeri ma koawoa pirin noaisikihdi! \v 43 Dahkij joang kapwuriamwei oauwe wiawihkihoang ngoahi, ma inen oai Koaun paj ki ipoai? \v 44 Pwa nehn anjoauwohr ma koawoa rahnmwahuwi ngoahi, jeri siksikko nehn kapehdihoa mwoakidkihda ah malau. \v 45 Koawoa meid pai pwa oamw pwojon ma kahrehda sikesik in Koaunno pirin pwoaida ipoamw!” \s1 En Mary ah Koaulin Kaping \p \v 46 Mary pwa, \q1 “Mohngiongihoa kin kapnga Koaunno; \q2 \v 47 Ngenihoa kin perenki Koahs, oai Jounkoamoaur, \q2 \v 48 pwa Ih lemlemehr Nah lidu siksik mene! \q1 Jang apkas inla di ohroj pirin kapnga ngoahi \q2 \v 49 pwa joang kapwuriamwei kan ma Koahs, Keiou Laplap ne wiahda ipoai. \q1 Oadoaioa ioar ma joarwi; \q2 \v 50 Ah kalahngan kin janjal oang ohroj ma kin woaunki, \q2 jang oau di lel oau di. \q1 \v 51 Ih ne kihwe poah sihkei, \q2 apel kajohla lamlam in ihr aklaplap kan ohroj. \q1 \v 52 Ih jinoakdi nahmwarki laplap jang nehn ahr mwoal kan, \q2 a wud kajapwilda min siksik kan. \q1 \v 53 Ih kamoadihkihla mwinge mwehu ihr ma duhpek kan, \q2 a kadarpijoang ihr ma koapwoahpwoa kan kaip. \q1 \v 54 Ih pwa en kolkolloar Ah inoau oang jamasaihok, \q2 apel indoahng jeuweje Ah lidu Israel; \q1 \v 55 Ih johpwa moalkoahla kalahngan ma Ih wiahng Abraham \q2 apel kadaudokoa kan ohroj allaluhla!” \p \v 56 Mary minminehki ipen Elizabeth johnpwong jiluh, mwerin ih japahllahng in umwahu. \s1 Doahroar Noaisikdihn John jounpoapdaij \p \v 57 Anjoau in en Elizabeth noaisik ne lel; ih noaisikihdi jermwein kij. \v 58 Nehn en mihn ipoahk apel peneinei irai rongda doahroar kalahngan en Koaunno ah pwoaida ipoa, irai ohroj pel pwili inenin perenkihda. \p \v 59 Nehn kawaluh in rehn mwerin jeriho ah noaisikdi, irai wahla ih en jorkomjaijla apel kioang ih en adankihla oadoan jamahu, Zechariah. \v 60 Inahu japoang irai, “Joah! Ih pirin adanki John.” \p \v 61 Irai pwehng ih, “A imdoahr? Johpwa oamw peneinei men adanki John!” \v 62 Irai jeioahli jemen jeriho apel kalelpoak ad dahioau ma ih nimen kioang jeriho. \p \v 63 Zechariah poakihda puk oau, ih insingehdi puwoa, “Ih pirin adanki John.” Irai ohroj ken inenin pwuriamweikihla! \v 64 Nehn oar anjoauwo Zechariah pwuroahng lallalda, apel sapda kapkapnga Koahs. \v 65 Sohn wija ohroj inenin majpwehkda, apel rongin mehpwiak lelpijoang wija ohroj nehn japw nahnahn Judea. \v 66 Apel ohroj ma pwili rong mehpwiak kin lemleme apel idoak, “Da jeri mene pirin wiahla?” Pwa ne janjal pwa manman in Koaunno mine pohn ih. \s1 En Zechariah ah Kokohp \p \v 67 Jemen John, Zechariah, dirkihla Ngen Joarwi ih kohpda in doahroar me: \q1 \v 68 “Kisai kapnga Koaunno, Koahs in Israel! \q2 Pwa Ih ne indoa pwa en jeuweje Nah kan apel koamoaurihla irai. \q1 \v 69 Ih kajapwildahng kisai Jounkoamoaur manman men, \q2 jang nehn kadaudok in David, Nah lidu. \q1 \v 70 Ih ne pwen inoaukihdihoang ipen Nah joukohp joarwihn kawa kan \q2 \v 71 pwa Ih pirin doaroahla kisai jang asai imwinsihsi kan, \q2 apel jang nehn manmanin irai ohroj ma kin lioassoang kisai. \q1 \v 72 Ih pel pwa Ih pirin kalahngan oang jamasaihok, \q2 apel samsaman oar Ah inoau koalik joarwiho. \q1 \v 73 Ih kahukihoang jamasai Abraham, \q2 \v 74 apel inoaukihoang pwa Ih pirin kapisla kisai jang asai imwinsihsi kan, \q2 apel mweidoahng pwa kisai en papah Ih joah perki mehkij; \q1 \v 75 a kisai en kin mwakelkel apel pwung mwohn mijoa rehn ohroj in asai mour. \b \q1 \v 76 A koawoa, noai jeri siksik, koawoa pirin adanki joukohp in Koahs, Wija Laplap. \q1 Koawoa pirin inla mwohn Koaunno, \q2 pwa koawoa en koaunopda Ah al kan oang Ih; \q1 \v 77 pwa koawoa en padahkihoang Nah kan doahroar ahr pirin mourla \q2 nehn ahr pirin oaloa mahk in diparai kan. \q1 \v 78 Pwa asai Koahs ma kupwur kalahngan apel kadek. \q1 Ih pirin kamaramihki kisai maram in koamoaur, \q2 \v 79 apel joaroahki maram jang nehnloannge pohn ohroj ma minmine nehn ros in mehdi, \q2 pwa en kahkahlwahwe kisai nehn alin popohl.” \p \v 80 Jeriho koalikla apel koahiokla in pali ngen. Ih kin koaukoaujoan nehn japwsoahn oaroh lel rehnno ma ih pwokda janjal mwohn mihn Israel. \c 2 \s1 Noaisikdihn Jesus \p \v 1 Nehn anjoauwo Caesar Augustus kouda kojonned oau ma pwa sohn ah wei ohroj en insingdi. \v 2 Ioar keiou in insingdihn armaj me ma wiawi nehn mwein Quirinius, koapinahn Syria. \v 3 Armaj ohroj ken mwoakidlahng nehn uhdahn arai wija ma irai noaisikdi pwa irai en pwili insingdi. \p \v 4 Joseph injang kahnihmw Nazareth nehn Galilee inlahng Judea nehn kahnihmw kij oadoa Bethlehem, wijahu ma nahmwarki David noaisikdi pwa ih kijehn kadaudok in David. \v 5 Ih inla o pwa en pwili insingdi, pwilihki Mary ma ih inoau in pwoapwoaudoang, lijaian anjoauwo. \v 6 Nehn ara ne lel Bethlehem, en Mary ah anjoaun noaisik ne lel. \v 7 Ih noaisikihdi nah mehjeni jermwein men. Ih kidimkihpene likkoaun jeri kihdihoang nehn dohien kamwinge mahn oau — pwa ne johla wija nehn umwen keiru. \s1 Jounjiloa Jihpw pwi apel Sohnloang pwi \p \v 8 Jounjiloa jihpw pwi jiljiloa nihrai pwihn in jihppwok inpwonngo nehn jappwo. \v 9 A sohnloang in Koaunno men pwokdohng irai, apel ling in Koahs joaroahda apel pidekihpene irai. Irai inenin majpwehkda. \v 10 A sohnloanngo pwehng irai, “Kamwai joah mijik, pwa ngoahi wahdohng kamwai rong mwehu oau, ma pirin kamalauihda armaj ohroj. \v 11 Pwa pwongoauwe Jounkoamoaurro ne noaisikdi oang kamwai nehn kahnihmw in David — ioar Koaun Messiah \v 12 A ioar kilelin wa oang kamwai: kamwai pirin kapang jeri siksik men ma kidkidki likkoaun jeri onohn nehn dohien kamwinge mahn.” \p \v 13 Nehn oar anjoauwo pwihn in sohnloang dihrdir oau pwokda wijahu pwili sohnloanngo kapkapnga Koahs koahkoahkoaulki: \q1 \v 14 “Kaping oang Koahs nehnloannge wija illoa, \q2 apel popohl nehn jampah oang armaj kan ma Ih kin kapaiahda!” \fig |src="cn01619.jpg" size="col" loc="aw" ref="2.14" \fig* \p \v 15 Nehn en sohnloanngok injang irai japahldahla nehnloannge, jounjiloa jihppwok pwahpene nehn pwungarai, “Kisai inla Bethlehem apel kapang mehkan ma wiawihla wijahu ma doahroar en Koaunno ne pwehng kisai.” \p \v 16 Irai ken karwarohla kapangda Mary, Joseph apel jeriho ma minmine nehn dohien kamwinge mahnno. \v 17 Nehn en jounjiloa jihppwok kapangda Jeri siksikko, irai pwehng ira me ohroj ma pweiekkoang irai doahroar jeriho. \v 18 Apel ohroj ma rongda audoapoan en jounjiloa jihppwok sikesikkok inenin pwuriamweikihla. \v 19 Mary kin lemlemehr mehpwiak ohroj apel lamlam koalikki nehn kapehdin. \v 20 Jounjiloa jihppwok japahllahng nehn arai wija, johpwa uhdihjang arai koaul kapkapnga Koahs pwa me ohroj arai rongda apel widahlihda pwoaida in doahroar en sohnloanngo pwehng irai. \s1 Jesus Oaloa Oadoa \p \v 21 Mwerin wihk oau, jeriho jorkomjaijla, Ih adankihla Jesus, adwa ma sohnloanngo kioang Mary mwohn ah kahjik lijaianda. \s1 Kajarwihlahn Jesus \p \v 22 Anjoaun kamwkel ma insingdi nehn kojonned in Moses ne dauli, Joseph apel Mary wahdahlahng jeriho Jerusalem pwa Ih en kajarwihoang Koaunno, \v 23 doahroar Ah ne koajoandi jang ipen Koaunno: “Jeri woal ohroj ma mehjeni pirin kin kajarwihoang Koaunno.” \v 24 Ira pel wa indahla ara mihn meiroang, doahroar ma ne pel koajoandi jang ipen Koaunno: mwurei roahmen ke pigeon roahmen. \p \v 25 Nehn anjoauwo woal men kin minmine Jerusalem, oadoa Simeon. Woal mene inenin poadidi apel kin mijik Koahs; ih kin pwili joujowi koamoaur in Israel, apel Ngen Joarwi kin minmine ipoa. \v 26 Ngen Joarwi kajalehng ih pwa ih nen joah mehdi mwohn ah pirin widahli Messiah ma Koaunno ne inoaukihda. \v 27 Ngennohr pel kaweidki Simeon en inla nehn Umw Joarwiho. Nehn en jemen jeriho apel inahu ira wahla Jesus nehn Umw Joarwiho pwa en kapwaihahda siahk in kojonneddo, \v 28 Simeon oaloahr jeriho, pwoakda kapkapnga Koahs, pwahla, \q1 \v 29 “Maing oai Koaun, koawoa en mweidla nihmw lidu \q2 en allaluhwe nehn popohl, in doahroar oamw ne inoaukihda. \q1 \v 30 Pwa pwoaroan mijoaihoa kai ne kapangla oamw koamoaur, \q2 \v 31 ma Koawoa ne onopdahng mwohn wei ohroj: \q1 \v 32 Maram oau mihn joaroahda mihn likinnok \q2 apel kalingihla sohn oamw wei, Israel.” \p \v 33 Jemen jeriho apel inahu pwuriamweikihla mehkan ma Simeon siksikoahki doahroar nihra jeriho. \v 34 Simeon kapaiahda ira ih pwehng Mary inen jeriho, “Jeri mene ne pilpilda pwa en wiahla mihn koauwehla apel koamoaurla armaj ngoadoar ipen mihn Israel kan; Ih pirin wiahla kilel oau ma armaj dir pirin pallanda, \v 35 kajalehkihda lamlam rir in nehn kapehdirai kan. Injinjuwed koalik pirin koauwehla nehn kapehdimwen, doahroar kodlaij ingkoang pas.” \p \v 36-37 Pel mine li joukohp men, oadoa Anna, nihn Phanuel, kijehn kadaudok in Asher. Ih pwoapwoaudki johnpar ijuh oar, pwa apkas ih ne liohdihla, ih johnpar 84. Ih johkin diljang nehn Umw Joarwiho; pwa inpwong apel inrehn ih kin pwongi Koahs, kapkap apel kaijihjol. \v 38 Nehn anjoauwohr ih pel lella wijahu, ih kapingkalahngan oang Koahs apel sikoa doahroar jeriho oang irai ohroj ma joujowihdo koamoaur oang Jerusalem. \ms1 Irai Pwurlahng Nazareth \p \v 39 Nehn irai ne kapwaihahda me ohroj ma ne kileldi nehn kojonned in Koaunno, irai ken japahllahng Galilee, nehn kahnihmw Nazareth. \v 40 Jeriho koalkoalikla apel sihsihkeila; Ih pel koahiokla apel kalahngan in Koahs kin mine pohn Ih. \s1 Jesus Nehn Umw Joarwiho \p \v 41 Nehn pahr ohroj jemen Jesus apel inahu kin indahla Jerusalem pwa ira en pwili Joarwihn Passover. \v 42 Nehn en Jesus ne mahki johnpar eijek riau, irai pel indahla pwa irai en pel pwili joarwiho in doahroar irai kin pwen wia. \v 43 Nehn Joarwihn Passover‑o ne doarihdi, irai japahllahng nehn uhdahn irai wija, a Jesus minminehr Jerusalem. Jamahu apel inahu johpwa kidal; \v 44 Ira lemleme pwa Ih ne pwilihla pokonno inla mwohn ira. Mwerin ira ne allaluhki rehn oau pwon, ira sapda rapahki nihra jeriho ipen ara peneinei apel koampoakpara kan. \v 45 Nehn ira joah kapangda, ira pwurlahng Jerusalem apel raprapahkihjili Ih. \v 46 Nehn kajiluh in rehn ira kapangda Ih nehn Umw Joarwiho, mine nehn pwungen jounpadahk en kojonneddok rongrongrong apel peipeidek oang irai. \v 47 A ohroj ma pwili rongrongrong inenin pwuriamweikihla loalkoang ma pwokda nehn Ah japoang peidek kan. \v 48 Nehn en jamahu apel inahu kapangda Ih, ira inenin pwuriamweikihla. Inahu pwehnglahng Ih, “Noai jeri, amwda koawoa ke wiahkihoang kama joang oauwe? Ngoahi apel joamoammwo inenin sihwohkihla ama raprapahkihjili koawoa.” \p \v 49 Ih japoangkihla ira, \wj “Amwda kamwa ke raprapahkihjili Ngoahi? Kamwa johpwa kidal pwa Ngoahi uhdahn pirin kin minmine nehn Umwen Joamoaiho?” \wj* \v 50 Ira johpwa woahwoahki sikesik pase. \p \v 51 Jesus ken pwili ira allaluhlahng Nazareth, wijahu Ih kin peikkoang ira. Inahu kin samsaman mehpwiak ohroj apel joh kin moalkoahla. \v 52 Jesus koalkoalikla apel loalloalkoangla, Ih pel kajampwalla ipen Koahs apel ipen armaj. \c 3 \s1 En John jounpoapdaij Kapahrak \p \v 1 Kaeijek limoau in johnpar in mwein Caesar Tiberius, Pontius Pilate koapinahn Judea, a Herod koaun in Galilee, riahu Philip ma koaunda in Iturea apel Trachonitis; Lysanias koaunda in Abilene, \v 2 a Annas apel Caiaphas ioar Jamwrou Laplap; ioar anjoauwa mahjan in Koahs indoahng ipen John nihn Zechariah, ma minmine nehn japwsoahn. \v 3 John kin allalu wija ohroj ma koaroannoang pohn Pillap Jordan, kapkapahrakkihoang armajjok, “Kamwai koaluhla, wiliakapwla apel poapdaijla, a Koahs pirin mahkoahng dipamwai kan.” \v 4 Doahroar ah ne insingdi nehn pukin joukohp Isaiah: \q1 “Mine ngilloau ma kin poangpoangpoang nehn japwsoahn: \q2 ‘Kamwai koaunopda alin Koaunno, \q2 kamwai kainenehla Ah al kan ma Ih pirin alu loaloa! \q1 \v 5 Wahu ohroj uhdahn pirin audohda, \q2 dol apel dokdok ohroj pirin kapaspasihekla. \q1 Al piroak ohroj uhdahn pirin kainenehkla, \q2 wija japahrak ohroj pirin kapahrakla. \q1 \v 6 Armaj ohroj pirin widahli koamoaur jang ipen Koahs!’” \p \v 7 A ih pwehng irai armaj ngoadoar ma indoa ipoa pwa irai en poapdaijla. Ih pwa, “Kamwai doahroar sinek kan! Inje pwehng kamwai pwa kamwai kak pisjang koaloklok in Koahs ma nimenoar lel kamwai? \v 8 Kamwai wiahda siahk kan ma pirin kajalehda amwai ne koaluhla apel wiliakapwla. Kamwai joah siksikoa pwa, ‘Kamai jamanki Abraham,’ pwa ngoahi pwehng kamwai pwa Koahs kakkoar wiahjang in sakai pwiai nihn Abraham jeri! \v 9 Jiloahu ne onopdahng poaloahdi sipin suhkoa ohroj ma johkin kihda wah mwehu, en poalpoaldi peidekla nehn oaiho.” \fig |src="cn01653.jpg" size="col" copy="aw" ref="3.9" \fig* \p \v 10 Armajjok kin idoak ipen John, “A doar da kamai pirin wia?” \p \v 11 Ih japoangkihla irai, “Inje ma anki joakid riau, en kioang inje ma joh ah, a inje ma mine kanah mwinge a en pel kioang ih ma joh kanah mwinge.” \p \v 12 Jounrik daksis pwi pel pwili indoa pwa irai en pwili poapdaijla ipen John; irai idoak ipoa, “Jounpadahk, a kamai, da kamai en pel wia?” \p \v 13 A ih japoangki irai, “Kamwai joah rikpene uhwen mwani oau ma koalikjang da ma ne kileldi.” \p \v 14 Jounpei pwi pel idoak, “A kamai, da kamai pirin wia?” \p A ih pwa, “Kamwai joah jerkihjang nihn armaj mwani ke karaun mwahli emen armaj; a kamwai en isarki dupkoamwai kan.” \p \v 15 Armaj kan lemehkihoang pwa John ioar Messiah, lamlam pase ken koalkoalikla nehn kapehdirai kan. \v 16 A John pwehng ihr ohroj, “Ngoahi kin poapdaijihki kamwai pil; a mine emen ma uhdahn laplap jang ngoahi ma pirin indoa mwerin ngoahi, joal in ah juhwo ngoahi johpwa warroang lapwadda. Ih ioar pirin poapdaijihki kamwai Ngen Joarwi apel oai. \v 17 Ih kol nah poahkko, onopdahng pwa en kasohrohrihpijoang liporrohn wihd kan jang in kilinnok. Ih pirin nekidla wah kan nehn johkohu, a okojla kilinnok nehn oaiho ma johkak kunla.” \p \v 18 Joangoan iroa ngoadoar John kin pangpanginki armaj kan nehn ah kin kapkapahrakkihoang irai Rongmwehu pwa irai en wiliakapwla. \v 19 Ih pel kapahrak oang Koapina Herod, koapwung oang ah japwung nehn ah painkihla Herodias ma uhdahn pahien riah Philip, apel joang dir ma nauna ih wiahda. \v 20 Herod pel wiahda joangoan nauna koalik oau nehn ah joalihdi John, peiddoang nehn kalpwuhj. \s1 Jesus Poapdaijla Ipen John \p \v 21 Mwerin en armaj kan ne poapdaijla, Jesus pel pwili poapdaijla a nehn Ah wia kapkap nehnloannge rispijoang. \v 22 Ngen Joarwi indihoang pohn Ih in mwomwen mwurei men; a ngilloau indihdo jang nehnloannge, ma pwahla, “Koawoa ma ioar Noai jermwein kajampwalwa ma Ngoahi kin perenkihda.” \s1 Iroakdihn Dihkan en Jesus \p \v 23 Jesus dapwa johnpar jilihjek nehn Ah sapkihda Ah doadoahk: armaj kan kin pwahki pwa Ih nihn Joseph, a Joseph nihn Heli, \v 24 Heli nihn Matthat, Matthat nihn Levi, Levi nihn Melchi, Melchi nihn Jannai, Jannai nihn Joseph, \v 25 Joseph nihn Mattathias, Mattathias nihn Amos, Amos nihn Nahum, Nahum nihn Esli, Esli nihn Naggai, \v 26 Naggai nihn Maath, Maath nihn Mattathias, Mattathias nihn Semein, Semein nihn Josech, Josech nihn Joda, \v 27 Joda nihn Joanan, Joanan nihn Rhesa, Rhesa nihn Zerubbabel, Zerubbabel nihn Shealtiel, Shealtiel nihn Neri, \v 28 Neri nihn Melchi, Melchi nihn Addi, Addi nihn Cosam, Cosam nihn Elmadam, Elmadam nihn Er, \v 29 Er nihn Joshua, Joshua nihn Eliezer, Eliezer nihn Jorim, Jorim nihn Matthat, Matthat nihn Levi, \v 30 Levi nihn Simeon, Simeon nihn Judah, Judah nihn Joseph, Joseph nihn Jonam, Jonam nihn Eliakim, \v 31 Eliakim nihn Melea, Melea nihn Menna, Menna nihn Matthata, Matthata nihn Nathan, Nathan nihn David, \v 32 David nihn Jesse, Jesse nihn Obed, Obed nihn Boaz, Boaz nihn Salmon, Salmon nihn Nahshon, \v 33 Nahshon nihn Amminadab, Amminadab, nihn Admin, Admin, nihn Arni, Arni nihn Hezron, Hezron nihn Perez, Perez nihn Judah, \v 34 Judah nihn Jacob, Jacob nihn Isaac, Isaac nihn Abraham, Abraham nihn Terah, Terah nihn Nahor, \v 35 Nahor nihn Serug, Serug nihn Reu, Reu nihn Peleg, Peleg nihn Eber, Eber nihn Shelah, \v 36 Shelah nihn Cainan, Cainan nihn Arphaxad, Arphaxad nihn Shem, Shem nihn Noah, Noah nihn Lamech, \v 37 Lamech nihn Methuselah, Methuselah nihn Enoch, Enoch nihn Jared, Jared nihn Mahalaleel, Mahalaleel nihn Kenan, \v 38 Cainan nihn Enosh, Enosh nihn Seth, Seth nihn Adam, Adam ma nihn Koahs. \c 4 \s1 Jesus Jongjong nehn Japwsoahn \p \v 1 Jesus pwurdo jang Jordan, dirkihla Ngen Joarwi; Ngennohr pel kahlwahla ih nehn japwsoahn, \v 2 wija ih minminehki rehn pahijek, kajongjong pehn Jehsen. Oaroain rehnnok ih joah mwinge, kahrehda rehn pahijekko doarihla ih mwakohkohda. \p \v 3 Jehsenno pwehnglahng, “Ma koawoa ioar Nihn Koahs, a koawoa en pwehng sakai oauwe en wiahla pilahwa.” \p \v 4 A Jesus japoang, \wj “Ne insingdi nehn Puk Joarwi pwa ‘Jaudi pilahwahr doari ma armaj kak mourki.’” \wj* \p \v 5 Jehsenno pel uklahng Ih wija illoa oau apel kajalehioang wein jampah ohroj nehn marip oau, \v 6 apel pwehng Ih, “Ngoahi pirin kioang koawoa joangoan manman ohroj apel lingin wei pwiai ohroj. Pwa ohroj ne liklikoang ngoahi a ngoahi kak kioang inje ma ngoahi kak kioang. \v 7 Ohroj mehpwiai pirin oamw ma koawoa poardi pwongi ngoahi.” \p \v 8 Jesus japoang, \wj “Ne insingdi nehn Puk Joarwi pwa, ‘Pwongi Koaunno oamw Koahs, papah ih kalahpwuk.’” \wj* \p \v 9 Jehsenno pel uklahng ih Jerusalem kihdahng ih pohn wija ma keiou illoa pohn koadkoan Umw Joarwiho, pwehng ih, “Ma koawoa ioar Nihn Koahs wa, a koawoa en lujdihwe jang me. \v 10 Pwa ne insingdi nehn Puk Joarwi: ‘Koahs pirin ruwoj nah sohnloanngok, irai en apwali mwehuwi koawoa, \v 11 apel kolkihda koawoa poahrai pwa ehmmwen kan en joah ohla pohn sakai.’” \p \v 12 Jesus pel japoang, \wj “Ne pel insingdi ‘Koawoa en joah kajongjongi Koaunno, oamw Koahs.’” \wj* \p \v 13 Jehsenno koarjoahla ah kajongjong ohroj oang Jesus, ih injang Ih anjoau kij oaroh pel lel oaroain anjoau kij. \s1 Jesus Sapkihda Ah Doadoahk nehn Galilee \p \v 14 Jesus japahldohng Galilee manman in Ngen Joarwi mine ipoa. Rongin Ih lohkjili nehn wija ohroj. \v 15 Ih kin padahk nehn arai jinakoke kan, armaj ohroj kin kapkapnga. \s1 Mihn Nazareth kan lioassoangda Jesus \p \v 16 Jesus inla Nazareth, wijahu ma Ih sikda, Ih inla nehn jinakoke oau rehnin Sabbath doahroar Ah siahk. Ih uhda pwa Ih en wadek Puk Joarwi. \v 17 Pukin joukohp Isaiah ma irai kioang. Ih wilikpijoang pukko wadekda wijahu ma siksikoa, \q1 \v 18 \wj “Ngenin\wj* \nd Koaunno\nd* \wj audohda Ngoahi \wj* \q1 \wj Ih ne kajarwihla Ngoahi \wj* \q1 \wj pwa Ngoahi en lohkihoang armaj joamwoahmwoa kan Rongmwehu. \wj* \q1 \wj Ngoahi en lohkihoang armaj joaldi kan ahr jaldek \wj* \q1 \wj apel jaldek oang irai kan ma minmine nehn kalpwuhj \wj* \q2 \wj apel kapoahdpijoang mijen ihr majkun kan, \wj* \q1 \wj apel kajaledekla iraihok ma mine nehn apwal, \wj* \q2 \v 19 \wj apel kalohkihda pwa anjoauwo ne leldo, ma Koaunno pirin koamoaurla nah armaj kan.” \wj* \p \v 20 Jesus wilikpene pukko kioang papah men. Ih mwindihoang nehn dohiahu. Armaj ohroj nehn jinakokehu ken kakili ih. \v 21 Ih sapda pwehng irai, \wj “Rehn oauwe iren Puk Joarwi ne pwoaida doahroar amwai ne rong ah wadwadda.” \wj* \p \v 22 Ihr ohroj kadehde apel pwuriamweikihla lal mwehu kan ma Ih pwa, “Jaudi ih nihn Joseph jermwein wa?” \p \v 23 Ih pwehng irai, \wj “Uhdahn kamwai pirin pwehng ngoahi loapin lal oauwe: ‘Doahksoa pein kemwehuwihla koawoa.’ Apel kamwai pirin pel pwa, ‘Joang kapwuriamwei ohroj ma kemi ne rong pwa koawoa ne wiahda nehn Capernaum, a koawoa en pel wiahda nehn uhdahn oamw wija.’” \wj* \v 24 Ih pel pwa, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa johpwa joukohp men kin kenken nehn ah wija ipen kijeh kan. \wj* \v 25 \wj Mehlel pwa mine liohdi dir Israel nehn mwein Elijah, anjoauwo ma johla wud oaroain johnpar jiluh oaloap apel lehk koalik lel oang jappwo pwon. \wj* \v 26 \wj A johpwa emen irai ma Elijah inla ipoa, a oang oar liohdi men ma minmine Zarephath nehn Sidon. \wj* \v 27 \wj Pel nehn mwein joukohp Elisha dirin armaj lepa mine nehn Israel; a johpwa emen in irai mwakelkella, ioarroar Naaman mihn Syria.” \wj* \p \v 28 Armaj ohroj nehn jinakokehu inenin lioas nehn ahr rongda lal pwiai. \v 29 Irai uhdahr warahkihla Jesus jang nehn kahnihmmwo wahdahlahng Ih pohn dollo ma ahr kahnihmmwo kokouda puwoa pwa irai en jinoakla Ih. \v 30 A Jesus alu nehn pwungarai inla jang irai. \s1 Woal men ma Ngen Jaus Dilingla \p \v 31 Jesus allaluhlahng Capernaum, kahnihmw in Galilee oau; Ih ken padahk oang armajjok rehnin Sabbath. \v 32 Armaj ohroj ken pwuriamweikihla mwomwen Ah padahk, pwa Ah Mahjan kin manman. \v 33 Mine woal men ma pwili mine nehn jinakokehu, ma ngen jaus dilingla ih. Ih rahrahu koalik pwahla, \v 34 “Ah! Jesus mihn Nazareth, da koawoa nimen wiahng kamai? Koawoa indoahng koauwehla kamai! Ngoahi kidal pwa inje koawoa; Koawoa ioar Nihn Koahs jounpakair joarwihwa!” \p \v 35 Jesus ruwoj ngen jausso, \wj “Nennenla, diljang nehn armaj menen!” \wj* Ngen jausso peiddi woallo mijarai ohroj, diljang nehn ih, apel johla wiahng woallo me nauna. \p \v 36 Ihr ohroj ken pwuriamweikihla pwahpene nehn pwungarai, “Dahkij mine nehn en woal mene ah lal kan? Pwa Ah lal sihkei apel manman oang ngen jaus kan, a irai kin peikkoang!” \v 37 Rongin Jesus ken lohkla wija ohroj nehn jappwo. \s1 Jesus Kemwehuwihla Armaj Dihrdir \p \v 38 Jesus injang nehn jinakokehu allaluhlahng in umwen Simon. Inen pahien Simon‑o onohnki nehn ummwo ki johmwehu karkar koalik. Irai pwehng Jesus en jeuweje liho. \v 39 Jesus ken sohla ipoa apel ruwoj karkarro. Karkarro injang ipen liho, ih ken pwohrda apwali arai. \p \v 40 Injoausikdi, armaj ohroj ma mine nihrai armaj johmwehu joah lipilpil wijikdohng ipoa; Ih kihdihoang poah kan pohrai ohroj kemwehuwihla irai. \v 41 Ngen jaus kan pel kin injang ipen armaj dir ma kin rahrahu pwahpwahpwa, “Koawoa ma Nihn Koahs!” \p Jesus lipwoarehda irai apel johpwa nimen mweidoahng irai en lallallal, pwa irai kidal pwa ioar Ih ma Messiah. \s1 Jesus Kapahrakki Rongmwehu nehn Judea \p \v 42 In ah rehnpijoang Jesus injang nehn kahnihmmwo inla kalahpwukla wijahkij. Armajjok sapda raprapahkihjili; nehn ahr kapangda Ih, ihr engdehnkihoang Ih en joah injang iparai. \v 43 Ih pwehng irai, \wj “Ngoahi uhdahn pirin pel kapahrakki Rongmwehu in Wein Koahs oang kahnihmw kan, pwa ioar mehwa ma Koahs kadarkihdo Ngoahi.” \wj* \p \v 44 Ih ken kapkapahrakjili nehn jinakoke kan nehn Judea. \c 5 \s1 Jesus sapin pangin Nah Sohnpadahkkok \p \v 1 Oau rehn Jesus minmine in oaroahr in Lehn Gennesaret, a armaj dir pokondohng Ipoa pwa irai en pwili rong mahjan in Koahs. \v 2 Ih kapangda pohs rahpas ma nihdekda poahrinjeddo; a sohnloakjid pwi ne kerdihjang puwoa pwa irai en inla duhpla nihrai nehk kan. \v 3 Jesus doaudahng pohn apas pohssok, woaroan Simon, pwehng ih en ekij woaroahjang in oaroahrro. Jesus ken mwindihoang pohn pohsso padahk oang pokonno. \fig |src="BA03019.TIF" size="col" loc="aw" ref="5.3" \fig* \p \v 4 Nehn Ah kadoarihla Ah padahk, a Ih pwehng Simon, \wj “Simon, kasohdihwe ekij pohssen nehn wija loalen, pwa kamwai en kak kadarpijoang nihmwai nehk kan.” \wj* \p \v 5 Simon japoang, “Maing, kamai ne loakjid oaroh rehnpijoang a pwen joh koanoahmai. A ma koawoa ma pwa, ngoahi pirin kadardi nihmai nehk kai.” \v 6 Irai kadardi nihrai nehkkok; irai koldi dirin mwumw, nimwennoar soahrdi nihrai nehkkok. \v 7 Irai ken jeioahlihdo ioangoaraiok ma kijouki apas pohs, pwa irai en jeido jeuweje irai, irai ken jeido. Irai ken audohkihda mwummwok pohs rahpasso oaroh dir nimwennoar mwoidi. \v 8 Nehn en Simon Peter kapang dahkij ma ne wihwiawi, ih poadpwomwla mwohn Jesus, pwehng Ih, “Alwehjang ipoai Maing! Pwa armaj dipan men ngoahi!” \p \v 9 Ih apel pwilihoahk ohroj inenin pwuriamweikihla dirin koanoarai in loakjid oauwe ma irai ne koldi. \v 10 Apel doahroar ioange kan; James apel John, nihn Zebedee‑ok. Jesus pwehnglahng Simon, \wj “Simon koawoa en joah majpwehk, pwa jang apkas inla koawoa pirin loakjidi armaj.” \wj* \p \v 11 Irai ken nihdda wararai pohssok nehn japw, kihdi arai me ohroj ken pwilihla Jesus. \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Lepahmen \p \v 12 Pehn oau Jesus minmine nehn kahnihmw oau ma woal men johmwehuki lepa mine. Nehn en woallo kapangda Jesus, ih rukdioaroh lel pwirej mwohn ih poaki, “Maing, ma koawoa nimen, a koawoa kak kamwkelehda ngoahi!” \p \v 13 Jesus kailla poah pukkoang woallo, Ih pwa, \wj “Ngoahi nimen. Ken mwakelkelda!” \wj* Nehn anjoauwohr lepahu johla mine ipen woallo. \v 14 Jesus ruwoj ih, \wj “Koawoa en johpwa pwehng emen. Inla ipen jamwrouwo en kajawi koawoa; pwa en kamehlelehng armaj ohroj pwa koawoa ne mwehula, a koawoa wia meiroanngo ma Moses koajoandi.” \wj* \p \v 15 Rongin Jesus ne kalohkla nehn wija dihrdir, apel armaj dir kin pokondo ipoa pwa ihr en rong Ih apel kemwehuwihla arai johmwehu kan. \v 16 A Ih kin inla kalahpwukla nehn japwsoahn kan, wija ma Ih kin kapkap. \s1 Jesus Kasihkeida Woal Mwoasor men \p \v 17 Oau rehn nehn en Jesus wihwia Ah padahk, a Pharisee pwi apel jounkawoahwoa kojonneddo pwi pwili mine ipoa pidekihpene Ih; irai indoahjang nehn kahnihmw ohroj in Galilee apel Judea apel jang Jerusalem. Manman in Koaunno mine ipen Jesus pwa Ih en kemwehuwihla armaj johmwehu kan. \v 18 A, woal pwi pel leldo wah woal mwoasor men nehn rohp oau. Irai engdehn in dilkihda woal mwoasorro nehn ummwo kihdi mwohn mijen Jesus. \v 19 Nehn irai johkak dilkihda pwa jakahpaj in pokonno. Irai doaukihda pohn ummwo pwukulpijoang kadardi woal johmwehuwo nehn pwungen armajjok mwohn Jesus. \v 20 Nehn en Jesus kapang arai pwojon, Ih pwehng woallo, \wj “Koampoakpoai! Dipoamw kan ne lapwda.” \wj* \p \v 21 Jounpadahk in Kojonneddok apel Pharisee‑ok sapda peidek oang pein irai, “Inje woal mene ma lahlahwe Koahs? Inje ma kak lapwadda dihp? Jaudi Koahs kalahpwuk kak mahkoahng dihp?” \p \v 22 Jesus ne kidal arai lamlam, ioar mehwa Ih pwehngkihoang irai, \wj “Amwda amwai lamlam doahrenki nehn mohngiongimwai kan? \wj* \v 23 \wj Ia mehwa moangoai in pwa, ‘Dipoamw kan ne lapwda,’ ke pwa, ‘Uhda alu’? \wj* \v 24 \wj A Ngoahi en kamehlele oang kamwai en kidal pwa Nihn‑Armaj anki manmanin mahkoahng dihp pohn jampah.” \wj* Ih pwehng woal mwoasorro, \wj “Uhda oaloa kioammwen koawoa inla in umwoammwo!” \wj* \p \v 25 A nehn anjoauwohr woallo mwoasorro ken uhda mwohrai ohroj, oaloa kiahu ma ih kin mine loaloa, inla in umwahu kapkapnga Koahs. \v 26 Ihr ohroj ken pwuriamweikihla mehlel! Nehn ahr majpwehk, irai kin kapnga Koahs pwahpwahpwa, “Ia woahr joangoan kapwuriamwei kan ma kamwai ne kapang rehnnoauwe!” \s1 Jesus Pangin Levi \p \v 27 Mwerin mehpwiai, Jesus inlahjang wijahu, Ih kapangda jounrik daksis men oadoa Levi, ma mine nehn ah oahpisso. Jesus pwehng ih, \wj “Pwilihla Ngoahi.” \wj* \v 28 Levi uhdahr kihdi me ohroj ma ih anki ken pwilihla Jesus. \p \v 29 Levi ken wiahda kamdipw koalik oau nehn umwahu oang Jesus; jounrik daksis dir apel armaj pwi pel pwili mwindihoang in sehpillo. \v 30 Pharisee pwi apel arai jounpadahk in Kojonneddo pwi lipahnedkihda apel pwehng nihn Jesus sohnpadahkkok, “Amwda kamwai ke kin pwili mwinge ipen jounrik daksis apel armaj dipan kan?” \p \v 31 Jesus japoang irai, \wj “Jaudi armaj sihkei ioar anahne jounwini, a armaj johmwehu. \wj* \v 32 \wj Ngoahi joah indoahng pangin armaj pwung kan en wiliakapwla, a pwen armaj dipan kan.” \wj* \s1 Peidek doahroar Kaijihjol \p \v 33 Epwi armaj pwehng Jesus, “Nihn John jounpoapdaij sohnpadahk kan kalap kaijihjol apel kapkap, apel doahroar sohnpadahk in Pharisee kan kin wia, a nihmw kan kin mwinge apel nim.” \p \v 34 A Jesus japoangla irai, \wj “Imdoahr, kamwai lemleme pwa kamwai kak kaijihjoli sohnkapar in kamdipw in koapwoapwoaud nehn en woal kamwohddo ah minmine iparai? Kamwai johkak! \wj* \v 35 \wj A oau anjoau ma pirin indoa ma woal kamwohddo pirin wijik jang irai; doari, ioar anjoauwo irai pirin kaijihjol.” \wj* \p \v 36 Jesus pwehng irai karajraj pase: \wj “Joh armaj kin soahr jang kijehn joakid kapw apel kioang in joakid dehn, pwa likkoau dehnno pirin koauwehla likkoau kappwo, a kijehn likkoau kappwo johpwa pirin pahrekkoang likkoau dehnno. \wj* \v 37 \wj Pel doahroar, joh armaj kin widekihoang wain kapw nehn pehk in kilin mahn mering, pwa ma ih pirin wia me, wain kappwo pirin kahrehioang pehk merinngo ah pirin pwohngek pijoang apel soahroak pijoang, wain kappwo pirin widekla apel pehkko pirin ohla. \wj* \v 38 \wj A, armaj kin widekihoang wain kapw nehn pehk kapw. \wj* \v 39 \wj Apel joh armaj men nimen nim wain kapw mwerin ah ne nimla wain dehn. Ih pirin pwa, ‘Wain dehnno ioar mum.’” \wj* \c 6 \s1 Peidek doahroar Sabbath \p \v 1 Rehnin Sabbath oau Jesus alu nehn mwoaswel in wihd oau. Nah sohnpadahkkok dolihdi wehn wihd pwi irij nehn poahrai, kangkangkang allaluhla. \v 2 Pharisee pwi pwehng irai, “Da kamwai wihwiahki mehkij ma asai kojonneddo inoapwihdi en joah wiawi nehn rehnin Sabbath?” \p \v 3 Jesus japoang, \wj “Kamwai johkin wadek da ma David wiahdahu anjoau ma ih apel pwilihoahk mwakohkohla? \wj* \v 4 \wj Doahroar ah dilda nehn Umwen Koahsso, oaloa lopwon in pilahwa joarwi pwi, kangla apel kioang pwilihoahk en pel pwili kang. A asai kojonneddo kainoapwi armaj en jehpwili kang pilahwa joarwihok pwa jamwrou kan oar doari en kang?” \wj* \p \v 5 Jesus pel pwa, \wj “Nihn‑Armaj ioar ma pel Koaun in Sabbath.” \wj* \s1 Woal Mwoasorpoah Men \p \v 6 Pel rehnin Sabbath oau Jesus dildahng nehn jinakoke oau pwa Ih en padahk. A woal men pel pwili minmine wijahu ma loap kidalin poah mwoasor. \v 7 Jounpadahk in Kojonneddo apel Pharisee pwi kin nimen kapangda mehkij japwung ipen Jesus pwa irai en kadpoahki Ih. Irai kin mwajmwajahn oar ma Jesus nen joah kemwehuwihla woallo ma mwoasor poah rehnin Sabbath. \v 8 A nehn en Jesus Ah woahwoahki arai lamlam, Ih pwehnglahng woal mwoasor poahu, \wj “Koawoa, uhda indahdo in mijoahi.” \wj* Woallo indahla uhda inenda mwohrai. \v 9 Jesus pwehnglahng jounpadahk in Kojonneddo apel Pharisee‑ok, \wj “Ngoahi nimen idoak mehkij ipamwai; dahioau asai kojonneddo mweidoahng kisai en wia rehnin Sabbath? Kisai en wia mehkij ma mwehu ke nauna? Kisai en jeuweje mourin armaj ke koauwehla?” \wj* \v 10 Ih jipwoaljili pohrai ohroj; a Ih pwehnglahng woal mwoasor poahu, \wj “Kailwe poahmmwen.” \wj* Woallo kailla poah ken mwehula. \p \v 11 Jounpadahk in Kojonneddo apel Pharisee‑ok ken inenin lioasla apel sapda siksikoahpene nehn pwungarai da ma irai kak wiahng Jesus. \s1 Jesus Pilda Nah Woaroak Eijek Roahmen \p \v 12 Anjoauwohr Jesus indahla pohn dol oau pwa en kapkap. Ih kapkap oang Koahs oaroh rehn. \v 13 Inminjoang in rehnno Ih panginpene Nah sohnpadahkkok apel pilda jang iparai eijek roahmenno, ma Ih kahdanki Woaroak. \v 14 Simon ma ih kahdanki Peter, apel Andrew rien Simon, pel James apel John, Philip apel Bartholomew; \v 15 Matthew apel Thomas, James nihn Alphaeus apel Simon (sohn pwihnin Zealot), \v 16 Judas nihn James, apel Judas Iscariot ma pirin pangla Jesus. \s1 Jesus Kapahrak apel Kemwehuwihla min Johmwehu kan \p \v 17 Jesus doaudihjang pohn dollo a wahnpoaroannok pel pwili: Ih uhda wija paspas kij pwilihki Nah sohnpadahk dir. Armaj inenin dir pwili pokondo wijahu jang wija ohroj nehn Judea, jang Jerusalem, jang kahnihmw in oaroahr kan in Tyre apel Sidon. \v 18 Ihr indoahng pwili rong Ih apel Ih en kemwehuwihla ahr johmwehuwok. Pel iraihok ma ngen jaus ne dilingla pwili mine wijahu, pwa Jesus en kemwehuwihla irai. \v 19 Armaj ohroj kin nimen pukkoang Jesus, pwa manman injang Ipoa apel kin kasihkeida ahr johmwehu kan ohroj. \s1 Pai apel Injinjuwed \p \v 20 Jesus kapkapangjili pohn Nah sohnpadahkkok, Ih pwa, \q1 \wj “Meid pai kamwai ma joamwoahmwoa kan; \wj* \q2 \wj pwa ioar amwai wei, Wein Koahs! \wj* \q1 \v 21 \wj Meid pai kamwai ma nimen mwinge da anjoau oauwe; \wj* \q2 \wj pwa kamwai pirin moadla! \wj* \q1 \wj Meid pai kamwai ma kin joangjoangjoang anjoau oauwe; \wj* \q2 \wj pwa kamwai pirin uruhr! \wj* \p \v 22 \wj “Meid pai kamwai nehn en armaj kan ahr pirin lioassoang, kajohwe, kajarohdi apel koauwehla oadoamwai kan ki Nihn‑Armaj. \wj* \v 23 \wj Kamwai perenda apel rahrahuki amwai malau anjoauwo, pwa dupkoamwai nehnloannge inenin koalik. Pwa ioar doahroar en jamaraihok wiahng joukohppok. \wj* \q1 \v 24 \wj A, meid nauna oang kamwai kan ma koapwoahpwoa anjoau oauwe; \wj* \q2 \wj pwa kamwai ne oaloahdi mour in injenmwahu nehn jampah! \wj* \q1 \v 25 \wj Meid nauna oang kamwai kan ma moad anjoau oauwe; \wj* \q2 \wj pwa kamwai pirin duhpekla! \wj* \q1 \wj Meid nauna oang kamwai kan ma kin uruhr anjoau oauwe; \wj* \q2 \wj pwa kamwai pirin injinjuwed apel joang! \wj* \p \v 26 \wj “Meid nauna oang kamwai ma armaj ohroj pirin kapnga kamwai; pwa ioar doahroar ma jamaraihok wiahng joukohp likammwok. \wj* \s1 Ipwilki Asai Imwinsihsi kan \p \v 27 \wj “A, Ngoahi pirin pwehng kamwai ohroj ma rongrong Ngoahi: kamwai ipwilki amwai imwinsihsi kan; kamwai wia mwehu oang ihr kan ma kin lioassoang kamwai; \wj* \v 28 \wj kapaida ihr ma kin kariahla kamwai; kamwai kapkapki ihr ma kin wia naunahng kamwai. \wj* \v 29 \wj Ma emen poki oaloap joapoamwen, mweidoahng oaloap. A ma emen kihjang oamw joakid, mweidoahng en pel oaloa oamw jehs. \wj* \v 30 \wj Kioang armaj ohroj mehkij ma irai poaki ipoamw; apel ma emen kihjang mehkij ma uhdahn oamw, johpwa pwehng ih en kajpahlihdo. \wj* \v 31 \wj En doahroar ma kamwai nimen armaj en wiahng kamwai, a ioar en doahroar amwai en wiahng irai. \wj* \p \v 32 \wj “Ma kamwai pirin ipwilki iraihok oar ma ipwilki kamwai; joangoan pai da ma kamwai koapwoarpwoarki kamwai nen oaloa? Pwa armaj dipan kan pel kin ipwilki iraihok ma kin ipwilki irai. \wj* \v 33 \wj Apel ma kamwai pirin wia me mwehu oang oar ma kin wia mwehu oang kamwai, joangoan pai da ma kamwai koapwoarpwoarki kamwai nen oaloa? Pwa armaj dipan kan kin pel wia joanngohr. \wj* \v 34 \wj Apel ma kamwai pirin kioang mehkij oang irai kan oar ma kamwai kajik mehkij jang iparai, joangoan pai da ma kamwai joujowi kamwai nen oaloa? Pwa irai ma dipannok pel kin kioang ihr ma dipan kan pwa irai en pel oaloa dupkoa! \wj* \v 35 \wj A joah! Kamwai en limpoak oang amwai imwinsihsi kan apel wia mwehu oang irai; kamwai kioang irai mehkij a joah kahjik kajpahlin jang iparai. Pwa dupkoamwai pirin koalik apel kamwai pirin wiahla nihn Koahs, Wija Laplap. Pwa Ih kin kalahngan oang ihr ma johkin kalahngan apel oang armaj nauna kan. \wj* \v 36 \wj Kamwai en kin mahk doahroar Jamamwai ma kin pel mahk. \wj* \s1 Doahroar Kadeik \p \v 37 \wj “Joah kadeik irai kan pwa kamwai en joah kadeikda ipen Koahs; Kamwai joah kariahla irai kan pwa kamwai en joah oaloa amwai karia ipen Koahs; kamwai mahkoahng irai kan pwa Koahs en pel mahkoahng kamwai. \wj* \v 38 \wj Kamwai kihwe pwa kamwai en oaloa dupkoa jang ipen Koahs; kamwai wia kijakij japan, a Ih pirin kajpahlihdohng kamwai in woahioau ma isar, ma koalikjang, ma jikjang mehlel. Pwa mihn jonngohr ma kamwai pirin jongki irai kan, ioar ma Koahs pirin pel jongki kamwai.” \wj* \p \v 39 Jesus pel pwehng irai karajraj pase, \wj “Joh armaj majkun men kak kahlwa emen majkun. Pwa ma ih pirin wia me, ira pirin kipdihoang nehn warwar. \wj* \v 40 \wj Joh sohnpadahk men kin laplap jang ah jounpadahkko; a sohnpadahk ohroj, nehn ahr pirin koahiokla mehlel, irai pirin kin doahroarla ahr jounpadahk kan. \wj* \p \v 41 \wj “Amwda koawoa ke soahk dipoar siksik kij nehn mijen rioammwo a koawoa joah injinohki pwilein suhkoahn nehn mijoammwen? \wj* \v 42 \wj Ia mwomwen oamw kak pwehng rioammwo, ‘Menlau jowi mijkoalkoal, ngoahi en kihjang dipoar siksik kij in nehn pwoaroan mijoammwen’; nehn oamw johkak pein poahmda pwilein suhkoa nehn pwoaroan mijoammwen? Mwalaun men koawoa! Kihjang mijkoalkoal pwilein suhkoa nehn pwoaroan mijoammwen, koawoa kapwa kak kapang imdoahr oamw pirin kihjang dipoar siksik kij nehn mijen rioammwo. \wj* \s1 Suhkoa Pas apel Wah kan \p \v 43 \wj “Suhkoa mwehu pas wah joh kin nauna; pel suhkoa nauna pas wah joh kin mwehu. \wj* \v 44 \wj Kisai kin kidalki suhkoa ohroj jang in wahrai. Joh armaj kak dolihdi wehn fig jang in wehn suhkoa soaksoak, ke dolihdi jang wain in suhkoa mwahl. \wj* \v 45 \wj Armaj mwehu men kin kajalehda mehkan ma mwehu pwa nehn ah mohngiong dirkihla me mwehu; doahroar armaj nauna men kin kajalehda me nauna pwa nehn ah mohngiong dirkihla me nauna. Pwa oawoan armaj kin kajalehda dahkij mine nehn mohngiongin. \wj* \s1 Jounkou Umw Roahmen \p \v 46 \wj “A, da kaspoan amwai pangpanginki Ngoahi ‘Koaun, Koaun,’ a kamwai joah wia dahkij ma Ngoahi kin pwehng kamwai? \wj* \v 47 \wj Ngoahi pirin kajalehioang kamwai armaj joah lipilpil men ma kin indoahng rong Oai Mahjan pwiai apel kapwaihahda. \wj* \v 48 \wj Ih pirin doahroar armaj ma kin kouda umwah: ih kin jaripda pwirej oaroh lel paip, ih kin poahjoanihdi umwahu pohn paippo. A nehn en lapake kin koardo lel ummwo, ih johkak kamwoakidda, pwa ih kokouda pohn paip. \wj* \v 49 \wj A, ih ma kin rong Oai padahk kan, a johkin kapwaihahda, ih doahroar armaj ma kin kouda umwah pohn pwirej apel joh poahjoan in. Nehn anjoauwo ma lapake kin koardo lel ummwo ih kin kipdi apel mwoarpijoang. Ia pirin woahr ohla oauwe!” \wj* \c 7 \s1 Jesus Kemwehuwihla en Koaun in Jounpei in Rome men nah Lidu \p \v 1 Nehn en Jesus kadoarihla Ah padahk oang pokonno, Ih inla Capernaum. \v 2 Laplap in jounpei in Rome men mine wijahu ah lidu men ma johmwehu koalik enken oar mehdi. Lidu mene inenin kajampwal ipen koaun in jounpeiho. \v 3 A nehn en koaun in jounpeiho rongda doahr Jesus, ih kadarla laplap in Jew pwi pwa en poaki Jesus en indoa kemwehuwihla nah liduhwo. \v 4 Mihn Jew‑ok inla ipen Jesus poaki in ngidngid en inla, pwa, “Woal mene koanoahng oaloa kalahngan, \v 5 pwa ih kin ipwilki sohn asai wei, apel pein koudahng kisai oau jinakoke.” \p \v 6 Doari, Jesus ken pwilihla irai. A nehn Ah ne koaroanlahng ummwo, laplap in jounpeiho kadarla koampoakpah pwi pwa irai en pwehng Jesus, “Maing, koawoa en joah koakoahkihla oamw indoa pwa ngoahi johpwa warroang kadilihda koawoa nehn umwoaie; \v 7 ngoahi pel johpwa warroang alwe ipoamw. Koawoa en pwen lal oar, a noai liduhwo ken sihkeida. \v 8 Pwa ngoahi armaj men ma ne mine pehn koaun pwi, ngoahi pel koaunda jounpei pwi. Nehn oai kin pwehng emen irai, ‘Inla,’ ih kin inla; oang emen, ‘Indoa,’ ih kin indoa; a oang oai lidu, ‘Wiahda me,’ ih kin wiahda.” \p \v 9 Nehn en Jesus rongda mehpwiak, Ih ken pwuriamweikihla, jipwoallahng pokonno ma pwilpwilihwe Ih, Ih pwehnglahng irai, \wj “Ngoahi pwehng kamwai, Ngoahi kahjik kidalda uhwen koalik in pwojon oauwe, pel joh nehn Israel.” \wj* \p \v 10 Iraihok ma ne koadoaddoarla japahldo in ummwo, kidalda pwa liduhwo ne sihkeida. \s1 Jesus Kamourihda Nihn Liohdi men Jermweinno \p \v 11 Mwerin anjoau kij, Jesus inlahng kahnihmw oau ma adanki Nain; Nah sohnpadahkkok apel pokon koalik oau pel pwili Ih. \v 12 Nehn Ah koaroanlahng wanihmw in kel in kahnihmmwo, a kapar in mehdi oau allaluhdo jang loaloa. Armaj mehdiho, nihn liohdi men nah jeri iehroj, ma ihr wahwahla likin, armaj dir pwi ma pwili liohdiho. \v 13 Nehn en Koaunno kapangda liohdiho, Ih ipwilkihda pwehng, \wj “Li, joah joang.” \wj* \v 14 Ih ken sohlahng ipen jepjeppo kihdahng poah puwoa, a iraihok ma wa jepjeppo ken uhdi. Jesus pwa, \wj “Mwahnkapw! Pwohrda!” \wj* \v 15 Nehn anjoauwohr armaj mehdiho pwohrda sapda lallal. Jesus kapwurihlahng inahu. \p \v 16 Irai ohroj inenin majpwehkda, irai kapkapnga Koahs pwahpwahpwa, “Joukohp laplap men ne pwokda nehn pwungasai,” irai pwa “Koahs ne indoa pwa en koamoaurla Nah armaj ohroj!” \p \v 17 Rong in en Jesus manman oauwe lohkjili nehn wija ohroj nehn Judea apel nehn jappwok ma pidekihpene. \s1 Jounwijik Pakair pwi Jang ipen John jounpoapdaij \p \v 18 Nihn John sohnpadahkkok kajalehioang ih doahroar mehpwiai ohroj. John ken pangindo nah sohnpadahk roahmen \v 19 kadarlahng ipen Koaunno pwa ira en idoak, “Ioar koawoa ma John pwa pirin indoa, ke kamai en joujowi oar emen sohrohr?” \p \v 20 Nehn ara lel ipen Jesus, ira pwehng Ih, “Maing, John jounpoapdaij ma kadardo kama en kalelpoak ipoamw ma ioar koawoa ma pirin indoa, ke kamai en joujowihoar emen sohrohr?” \p \v 21 Nehn anjoauwohr Jesus pel kemwehuwihla armaj dihrdir jang ahr johmwehu kan, jasihkei kan, ngen jaus kan, apel kapoahdpijoang mijen armaj majkun dir. \v 22 Ih japoang, \wj “Kamwa pwurwe pwehng John da ma kamwa kapang apel rong: Majkun kan kapangda wija, mwoasor kan alu, irai kan ma anki lepa mwehula, pongpong kan rongda wija, mehdi kan mourda, Rongmwehu ne pel kalohk oang armaj joamwoahmwoa kan. \wj* \v 23 \wj Meid pai emen ma johpwa pwurjang Ngoahi!” \wj* \p \v 24 Mwerin nihn John jounwijik pakairrok ne inla, Jesus sapda siksikoahng pokonno doahr John, \wj “Nehn amwai inlahng ipen John nehn japwsoahnno, dahkij kamwai nimen kapang? Alek pas ma kin jahjahjahkkihjili eng? \wj* \v 25 \wj Da kamwai inlahng kapang? Armaj men ma mine nehn likkoau mwehu? Joangoan armaj ma kin mine nehn likkoau mwehu kan apel anki dir in koapwoa kin diarek nehn Umwen Nahmwarki kan. \wj* \v 26 \wj A, dahkij kamwai nimen kapang? Joukohp men? Eh mehlel, kamwai en kapang pwa ih laplap jang joukohp men. \wj* \v 27 \wj Pwa ioar John ma ne insingdi doahroar ih nehn Puk Joarwi, ‘Koahs pwa, Ngoahi pirin kadarwe Noai jounpakairro mwohn Koawoa, ma pirin koaunopda allo mwohn Koawoa.’” \wj* \m \v 28 Jesus pwa, \wj “Ngoahi en pwehng kamwai, John laplap jang ohroj ma mour, a nehn Wein Koahs armajwa keiou siksik laplap jang John.” \wj* \p \v 29 Armaj ohroj apel jounrik daksissok ne rong Jesus, ioar irai ma peikkoang Koahs apel oaloa poapdaij ipen John. \v 30 A Pharisee‑ok apel jounpadahk in Kojonneddok ioar irai ma kajohwe Koahs nehn arai johpwa nimen poapdaijla ipen John. \p \v 31 \wj “A dahkij Ngoahi pirin karjahkihoang armaj in anjoau oauwe? Dahkij irai en doahroar? \wj* \v 32 \wj Irai doahroar jerihkan ma kin ummwummwoais wijahn noasnoas kan. Oau pwihn kin rahrahu pwehpwehpwehnglahng oau pwihn, ‘Kamai koajkoajoang in malau oang kamwai, a kamwai johpwa nimen kahlek; kamai koaulki koaul in mehdi oang kamwai, a kamwai johpwa nimen joang!’ \wj* \v 33 \wj Pwa nehn en John jounpoapdaij ah indoa ih kin wia kaijihjol apel johpwa nim wain, a kamwai kin pwa, ‘Ngen jaus dilingla ih.’ \wj* \v 34 \wj A Nihn‑Armaj ne indoa mwinge apel nim wain, a kamwai pel pwa, ‘Kapang woal mene! Oawoan mwinge apel mumki wain, pirienki jounrik daksis apel armaj jekenken kan!’ \wj* \v 35 \wj A, en Koahs erpis kin janjalkihda Nah kan ohroj ma oaloahda.” \wj* \s1 Jesus nehn Umwen Pharisee men, oadoa Simon \p \v 36 Pharisee men pangin Jesus en pwili ih mwinge in umwahu. Jesus inla in umwahu mwindi oang mwinge. \v 37 A lihmen mine nehn kahnihmmwo ma anki mour in dihp. Ih rongda pwa Jesus pwili mwingmwinge nehn umwen Pharisee‑o, ioar ih wahkihdo rumehn le karahdin oau. \v 38 Ih mwindi likinjarkin Jesus ipen pwoalkoa, ih ken joang, pilen mijoa dundundihoang pohn pwoalkoan Jesus, ih limwihki pisen moange, kiski pwoalkoa kan apel salipki lehu pwoalkoan Jesus‑ok. \v 39 Pharisee‑o ma lukehdo Jesus, nehn ah widahli me, ih pein pwahla nehn kapehdin, “Ma uhdahn joukohp men woal mene, Ih pirin kidal inje lihmene ma pukpukkoang Ih; Ih pirin kidal joangoan mour in dihp ma ih kin wihwia!” \p \v 40 Jesus pwehng ih, \wj “Simon, mine mehkij ma Ngoahi nimen pwehng koawoa.” \wj* \p Simon japoang, “Maing, Jounpadahk, pwehng ngoahi.” \p \v 41 Jesus pwa, \wj “Armaj roahmen mine ma pwaipwaniddoang woal men. Emen in ira pwaipwanidki mwani silper limepwki, a emen mwani silper limeijek. \wj* \v 42 \wj Joh ara mihn koapwungla ara pwaipwaniddok, ioar mehwa woallo mahkoahngki ira. Doari, menlau japoang Ngoahi, inje in ira ma ah limpoak koalik oang woallo?” \wj* \p \v 43 Simon japoangkihla Jesus, “Ngoahi lemleme pwa armaj ma oaloa mahk koalik ipen woallo.” \p A Jesus pwa, \wj “Oamw pajpoangen pwung.” \wj* \v 44 Ih jipwoallahng liho, ih pwehnglahng Simon, \wj “Koawoa en kapang da lihmene wia? Nehn Oai indoa in umwoammwe, koawoa johpwa kioang Ngoahi pil mihn Ngoahi en duhpki pwoalkoaioa kai, ah ih duhpkihla pwoalkoaioa kai pilen mijoa apel dahlimwihkihda pisen moange. \wj* \v 45 \wj Koawoa joah misik Ngoahi in doahroar asai rahnmwahu in popohl, a ih johpwa uhdihjang ah mismisik pwoalkoaioa kai jang nehn Oai dildahdo. \wj* \v 46 \wj Koawoa johpwa salip Ngoahi, ah ih salipkihla pwoalkoaioa kai le karahdin. \wj* \v 47 \wj Doari, Ngoahi pwehng koawoa en kidal pwa ih ne oaloa mahk in dipoa kan ma inenin dir, pwa jang ah limpoak koalik. Pwa ma ih ma pirin oaloa mahk siksik in dipoa kan, ah limpoak kin siksik.” \wj* \p \v 48 Jesus pwehnglahng liho, \wj “Dipoamw kan ne lapwda.” \wj* \p \v 49 A iraihok ma pwili mine in sehpil in mwingehu sapkihda pwahpene nehn pwungarai, “Inje woalmene ma pel kin lapwadda dihp kan?” \p \v 50 Jesus pwehnglahng liho, \wj “Oamw pwojon ma koamoaurla koawoa, alwe nehn popohl.” \wj* \c 8 \s1 Lihpwi Ma kin Pwilpwili Jesus \p \v 1 Mwerin anjoau oau Jesus allaluhjili nehn kahnihmw apel nehn koujapw kan, kapkapahrakki Rongmwehu in Wein Koahs. Irai eijek roahmenno pwilpwilihjili Ih, \v 2 apel lihpwi ma Ih kemwehuwihla jang ahr johmwehuwok apel ngen jaus kan: ma ioar Mary mihn Magdala ma Ih kaujjang ngen jaus ijimen ipoa; \v 3 Joanna, pahien Chuza, koaun in jounpei en Herod, Susanna, apel li ngoadoar pwi ma kin pwili appwapwali Jesus apel en Nah sohnpadahk kan arai dipwjoauwok. \s1 Karajraj in Jounkamwoaroa \p \v 4 Armaj kan pokpokondohr ipen Jesus jang nehn kahnihmw ohroj; apel nehn ahr lel pene ipoa, Ih pwehng irai karajraj oauwe: \p \v 5 \wj “Armaj men mine ma inlahng kamwroa ah liporrohk. Doari, nehn ah kamwkamwroa ah liporrohk, epwi mwoardi oang nehn al in nehn mwoaswello, armaj kan siakpijoang, mahnsanngok sangdo kangjang. \wj* \v 6 \wj Epwi mwoardi oang wija sakaikai, irai koapda apel mengla; pwa joh pil in kamwolouwi nehn pwirejjo. \wj* \v 7 \wj Epwi liporrohk kipdi nehn pwungen suhkoa soaksoak. A suhkoa soaksoakkok koapda kajasihkeihla irai. \wj* \v 8 \wj A epwi liporrohk mwoardi oang nehn pwirej mwehu, koapda mwehu ken uhwahda, apas kihda wa epwiki.” \wj* \p Jesus kadoarihkihla karajraj pase, Ih pwa, \wj “Armaj men ma mine sioa, en rong!” \wj* \s1 Kahrpoan Karajraj kan \p \v 9 A sohnpadahk kan kalelpoak ipoa, “Maing, ia woahwoahn karajraj pase?” \v 10 Ih japoangla irai, \wj “Kamwai oar doari mweimwei en dehdehkihla manman rir kan doahroar Wein Koahs; a iraihok likin kamwai joah; pwa irai pirin kidal jang in karajraj, pwa irai en kin widahli a pwen joah kapang, irai en rong, apwen joah woahwoahki. \wj* \s1 Jesus Kawoahwoahda Karajraj in Jounkamwoaroa \p \v 11 \wj “Ioar woahwoahn karajraj pase: liporrohk woahwoahki mahjan in Koahs. \wj* \v 12 \wj Liporro kan ma mwoardi pohn al kan woahwoahki irai kan ma kin rong a Jehsen kin indoa apel kihjang lallo nehn arai mohngiong pwa irai en joah pwojon apel mourkihla. \wj* \v 13 \wj Liporro ma kin mwoardi oang nehn wija sakai woahwoahki irai kan ma kin rong oaloahda apel perenkihda. A ih johpwa kin lel nehn kapehdirai kan, pwa irai kin pwojon anjoau kij oar; apel nehn anjoau in jongjong irai kin pispis kip‑wehjang. \wj* \v 14 \wj Liporrohk ma mwoardi oang nehn pwungen suhkoa soaksoakkok doahroar iraihok ma rong lallo, a pwunod in koapwoa kan apel peren in jampah oauwe kin jakahpajihla apel kin pinahla jang lallo nehn kapehdirai kan. \wj* \v 15 \wj A liporro kan ma mwoardi oang nehn pwirej mwehu, woahwoahki irai kan ma kin rong, irai kasoangehdi oang nehn kapehdirai in peik apel mwakelkel in kanangmah oaroh kin uhwahda mwehu iparai. \wj* \s1 Lahm Pehn Pahn \p \v 16 \wj “Joh armaj kin akanda lahm oau, kioang pehn pahn oau ke kioang pehn pehd. A ih kin kihdihoang nehn dohiahu pwa armaj kan en kak kapangki wija nehn ahr pirin dilda nehn umw. \wj* \p \v 17 \wj “Me joaloang ohroj uhdahn pirin janjalda, apel me oakkoak ohroj pirin diarekda apel kalohkjili. \wj* \p \v 18 \wj “Kamwai en kanaihoahng doahroar amwai kin rong, pwa armaj ma anki mehkij kakoalikihekin pirin aluhwoang, a emen ma johpwa anki mehkij, ih pirin luhj jang mehkijjo ma ih lemleme pwa ah.” \wj* \s1 Inen Jesus apel Riah kan \p \v 19 Inen Jesus‑o apel riahk indoa pwa irai en suhwoang, a irai joh kak sohla ipoa pwa jakahpaj in pokonno. \v 20 Armaj men pakair kioang Jesus pwa, “Inoammwo apel rioammwok minmine likinno pwa irai nimen suhwoang koawoa.” \p \v 21 A Jesus pwehnglahng ihr ohroj, \wj “Ioar inoai apel rioai kan, ma kin rong mahjan in Koahs apel kin kapwaihahda.” \wj* \s1 Jesus Kamolunihdi Melmel oau \p \v 22 Oau rehn Jesus apel Nah sohnpadahkkok doaudahng pohn pohs pas, a Ih pwehng irai, \wj “Kisai jeiwe dauluhllahng loappoauwo pillo.” \wj* Irai ken doauda apel kijoula. \v 23 Nehn irai kijkijoula nehn pillo Jesus moairla, a eng koalikla kamwoakidihda pillo, pohsso dirkihla pil, ekij oar ken mweidi. \v 24 Sohnpadahkkok ken pokon pene ipen Jesus pwa irai en kapwohrihda Ih, irai pwa, “Maing Jounpadahk, kisai en ken mweidi!” \p Jesus pwohrda lipwoarehda enngok apel nohk, doar nehn anjoauwohr enngok pispis oar uhdi, apel pillo molundi mehlel. \v 25 Ih pwehnglahng irai, \wj “Ia amwai pwojon en?” \wj* \p A irai ken pwuriamweikihla apel majpwehkda, pwahpene nehn pwungarai, “Inje woal mene? Ma pwen lallal oar eng apel no kan, peikkoang Ih!” \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal men ma Ngen Jaus pwi Dilingla Ih \p \v 26 Jesus apel Nah sohnpadahkkok lella wein Gerasa loappo janjallahng Galilee. \v 27 Nehn en Jesus doaudi jang pohn pohsso woal men jang nehn kahnihmmwo suhwoang Ih, ma ne woaroaila en ngen jaus minehki ipoa. Anjoau roairoai ih kin kilkiljoaujili, joh kin mine nehn umw, a ih kin allaluhjili nehn pwungen joaujoau kan. \v 28 Nehn ah kapangda Jesus, ih rahula apel poardi mwohn Ih, ngil koalikla, pwahla, “Maing Jesus nihn Koahs Laplap! Dahkij Koawoa nimen wiahng ngoahi? Ngoahi poaki ipoamw, Koawoa en joah koalkoa ngoahi!” \v 29 Ih pwahla me pwa Jesus ne pwehng ngen jausso en diljang ipoa. Pehn dir ngen jausso kin dilingla ih, nehn armajjok kin piroahdi ehn apel poah kan, ih kin uhdahr mweidla joal kan ma piroahdi ih, ngen jausso kijoukihla ih nehn japwsoahn. \p \v 30 Jesus idoak ipoa, \wj “Ia oadoammwen?” \wj* \p Ih japoang, “Karej,” pwa ngen jaus dihrdir kin dilingla ih. \v 31 Ngen jaussok ken poakihda ipen Jesus en joah kajroahla irai oang nehn pwoar loal joh kapinno. \p \v 32 Pwihnin pij oau minmine wijahu, mwingmwingehjili in kilin dol. Ngen jaussok poakihda ipen Jesus en mweidoahng pwa irai en inla dilloang nehn pijjok, Ih ken mweidoahng. \v 33 Ngen jaussok ken diljang ipen woallo inla dilloang nehn pijjok. Nehn anjoauwohr pijjok kijoudihla duhla nehn pillo. \p \v 34 Nehn en sohn apwali pijjok arai kapangda dahkij wiawi, irai kaula kalohkihjili mwoakid oauwe ipen armaj kan nehn kahnihmmwo nehn jappwo. \v 35 Armajjok aluhla pwa irai en pein kadehde mehu. Nehn ahr lel ipen Jesus, irai kidalda pwa woallo ma ngen jaussok ne injang ipoa, ih ne onohn ipen ehn Jesus, a ih ne likkoauda, mwomwen armaj mwehumwehu men. Irai ken majpwehkda. \v 36 Iraihok ma kapang da ma wiawi, pwehng sohn kahnihmmwo doahroar en woallo ah ne mwehula. \v 37 Mihn Gerasa kan ohroj wiahkioar oau pwehng Jesus pwa en inlahjang iparai, pwa irai inenin majpwehkda koalik. Jesus doaudahng pohn pohs pas kijoujang iparai. \v 38 A woallo ma ngen jaussok injang ipoa, poaki ipen Jesus, “Koawoa en mweidoahng ngoahi en pwilihwe koawoa.” \p Jesus johpwa mweidoahng. Ih pwehng, \v 39 \wj “Pwurwe in umwoammwo kalohkihoang armaj kan manman ma Koahs ne wiahda ipoamw.” \wj* \p Woallo pwurla kalohki wija ohroj nehn kahnihmmwo manman ma Jesus ne wiahng ih. \s1 Nihn Jairus Jerpeinno apel Liho ma Pukkoang Ikin en Jesus Likkoauwo \p \v 40 Nehn en Jesus japahldo jang loappoauwo pillo, armajjok kajamwo Ih, pwa irai ohroj pwen joujowi Ih. \v 41 A woal men adanki Jairus, koaun in jinakoke men. Ih leldo apel poardi oang in ehn Jesus, poaki Ih en inlahng in umwahu, \v 42 pwa nah jerpein iehroj men ma johnpar eijek riau nimenoar mehdi. \p Nehn en Jesus allaluhla armaj kan jakahpajihla ih. \v 43 Lihmen pwili mine wijahu ma anki johmwehu in insa pwilpwil johnpar eijek riau; joh kak mwehula. Ih ne kejpwihkihla me ohroj ma ih anki oang in koadoahkpen ah johmwehuwo ipen jounwini kan. \v 44 Ih dildahng nehn pokonno likinjarkin Jesus pukkoangdi ikin Ah likkoauwo. Nehnnoar anjoauwo ah johmwehu in insa pwilpwillo uhdi. \v 45 Jesus idoak pwa, \wj “Inje ma pukkoang Ngoahi?” \wj* \p Irai ohroj japoangki pwa jaudi irai. Peter japoangla Jesus, “Maing, imdoahr en armaj kan pideki pene pel jakahpajihla koawoa?” \p \v 46 A Jesus japoang, \wj “Mine armaj pukkoang Ngoahi pwa Ngoahi ne poahmda manman oau ne injang Ngoahi.” \wj* \v 47 Liho ne kidalda pwa ih ne diarekda, ih ken roarroarroar sohla ipen Jesus, rukdihoang ipen ehn Jesus. Ih pwehng Jesus mwohn armaj kan ohroj kahrpoan ah pukkoang Jesus apel doahroar ah mwehula nehnnoar anjoauwo ma ih pukkoang. \v 48 Jesus pwehnglahng, \wj “Noai jerpein, oamw pwojon ne kasihkeida koawoa. Alwe nehn popohl.” \wj* \p \v 49 Nehn en Jesus pwahpwahpwa mehpwiai, jounpakair men ne leldohng ipen koaun in jinakokehu pakairkihoang, “Nihmw jerpeinno ne mehdi; koawoa en joah kadroapwoahki Jounpadahkken.” \p \v 50 A Jesus ne rongda pakairro, Ih pwehnglahng jemen jerpeinno, \wj “Joah mijik, pwojonnoar, a ih pirin pwen mwehu.” \wj* \p \v 51 Nehn Ah leldohng in ummwo Ih joah mweidoahng emen en pwili dilda loaloa, likin Peter, James apel John, apel jemen jerpeinno apel inahu. \v 52 Armaj ohroj in ummwo joangjoangjoang apel injinjuwedki jerpeinno. Jesus pwehnglahng irai, \wj “Kamwai joah joang, pwa jerpeinne johpwa mehdi, ih moair!” \wj* \p \v 53 Irai wia kauruhrki, pwa irai kidal pwa jerpeinno ne pwen mehdi. \v 54 Ih kadilihjang ihr ohroj nehn perehu, Ih pwoakda poahn jerpeinno ngil koalikda, pwa, \wj “Jerpein, pwohrda!” \wj* \v 55 Nehnnoar anjoauwo mour pwur oang jerpeinno apel ih pispis oar uhda. Jesus pwehng irai en kamwingehla. \v 56 Jamahu apel inahu, ira inenin pwuriamweikihla mehlel. A Jesus pwehng ira en johpwa pwehng emen da ma ne wiawihlahu. \c 9 \s1 Jesus Kadarpijoang Sohnpadahk Eijek Roahmenno \p \v 1 Jesus panginpene sohnpadahk eijek roahmenno kioang arai manman apel sihkei in kajroahjang ngen jaus ohroj apel manman in kasihkeida johmwehu kan. \v 2 Ih kadarpijoang irai pwa en kapahrakki doahroar Wein Koahs apel kemwehuwihla johmwehu kan. \v 3 Ih pel pwehng irai, \wj “Kamwai en johpwa wa mehkij nehn jeiloak oauwe: joh jokon, joh pehk mihn kioang mwinge loaloa, joh pilahwa, joh mwani pel joh ngalngal. \wj* \v 4 \wj Wijahkij ma irai pirin kajamwo kamwai, kamwai minminehr iparai ma kajamwo kamwai nehn umwaraihok, oaroh kamwai injang wijahu. \wj* \v 5 \wj A wijahkij ma armaj kan joah nimen kajamwo kamwai, kamwai diljang wijahu jiped jang pwirejpar in pwoalkoamwai, kapoahm oau me oang irai.” \wj* \p \v 6 Sohnpadahkkok aluhpijoang, aluhjili nehn koaujoan kan ohroj, kapkapahrakki doahroar Rongmwehu apel kemwkemwehuwihla johmwehu kan wija ohroj. \s1 Nahmwarki Herod Pwonpwonda \p \v 7 Herod, koaun in Galilee rongda mehkan ohroj ma ne wiawi; ih ken pwonpwon kihda, pwa epwi pwa John jounpoapdaij ne mourda; \v 8 A epwi pwa Elijah ma pwokda, a epwi pwa emen joukohp in mehjjok ma ne pwuroahng mourda. \v 9 Herod pwa, “Ngoahi ne poaloahjang moangoan John, a inje woal mene ma ngoahi rongrongrong doahroar Ih?” Ih jongjong in pwa en kapang Jesus. \s1 Jesus Kamwinge Woal Limekid \p \v 10 Woaroakkok japahldo pwehng Jesus me ohroj ma irai ne wiahda. Jesus ukla irai pwa en kalahpwukla wijahkij nehn kahnihmw Bethsaida. \v 11 Nehn en pokonno rongda me, ihr kaujla Ih. Jesus kajamwo ihr pwehng ihr doahroar Wein Koahs, apel kemwehuwihla ihrrok ma anahne jauwaj. \p \v 12 Anjoau ma joauwo en ken dilla, sohnpadahk eijek roahmenno indoa ipen Jesus pwehng, “Maing, koawoa en ken kadarpijoang pokonne pwa irai en inlahng rapahki kanahr mwinge apel wijahn ahr moair nehn koaujoan kan. Pwa japwsoahn oau me.” \p \v 13 A Jesus pwehnglahng irai, \wj “Kamwai kapwa kamwinge irai.” \wj* \p Irai pwa, “Lopwonin pilahwa limoau apel mwumw roahmen ma mine ipamai. Koawoa mwehuki kamai en inla dupukda mwinge oang pokon koalik oauwe?” \v 14 Dapwa woal 5000 (limekid) ma pwili mine wijahu. \p Jesus pwehng sohnpadahkkok, \wj “Kamwai wiahda pwihn pwi wad 50 (limeijek), pwehng ihr en mwindi.” \wj* \p \v 15 Sohnpadahkkok ken wiahda da ma Ih pwehng irai en wia. \v 16 Jesus oaloa lopwonin pilahwa limoauwo apel mwumw roahmenno, jardahla nehnloannge kapingkalahngan oang Koahs, sipwangpijoang, kioang Nah sohnpadahkkok pwa irai en nehk oang pokonno. \v 17 Armaj ohroj mwingeroh moad, sohnpadahkkok dowihda luhwen mwingehk wiahda kiam eijek riau. \s1 En Peter Kajalehda doahroar Christ \p \v 18 Oau rehn Jesus kalahpwukla kapkap, sohnpadahkkok indoa ipoa. Ih idoak oang irai, \wj “Inje ma pokonne kin pwahki Ngoahi?” \wj* \p \v 19 A irai japoang, “Epwi kin pwa John jounpoapdaij, epwi pwa Elijah, epwi pwa koawoa emen joukohp in mehjjok ma ne iejda.” \p \v 20 A Ih pwa, \wj “A kamwai, inje ma kamwai pwahki Ngoahi?” \wj* \p Peter japoangla, “Koawoa ioar nihn Koahs Messiah.” \s1 Jesus kohpda doahroar Ah pirin Koaloklok apel Mehdi \p \v 21 Jesus kainoapwihdi irai en johpwa pwehng emen mehkije. \v 22 Ih pel pwehng irai, \wj “Nihn‑Armaj uhdahn pirin loklok koalik, jekenkenla pehn koaunnok, jamwrou laplappok apel jounpadahk in Kojonneddok. Ih pirin kojkojdi, a mwerin rehn jiluh Ih pirin iejda.” \wj* \p \v 23 A Ih pel pwehng irai ohroj, \wj “Ma emen nimen indoa pwilihla Ngoahi, ih uhdahn moalkoahla pein ih, wahda ah lohpwu rehn ohroj, kauj Ngoahi. \wj* \v 24 \wj Pwa emen ma nimen doaroahla ah mour ih pirin luhj jang; a emen ma mihndahkihla ah mour ki Ngoahi, ih pirin mourla. \wj* \v 25 \wj Nehn mine kaspoan oamw en wihnkihda jampah pwon, a mwuhr koawoa joaloangla ke lohdi? Joh douluhl! \wj* \v 26 \wj Ma emen pirin mehkki Ngoahi apel Oai padahk, ioar Nihn‑Armaj pirin pel mehkki ih nehn Ah pirin indoahki lingin Ih apel Jamahu pwilihki Nah sohnloang joarwi kan. \wj* \v 27 \wj Ngoahi en kamehlelehng kamwai pwa epwi kamwai ma minmine me jehpirin mehdi oaroh irai pwili kapang Wein Koahs.” \wj* \s1 Jesus Lingla \p \v 28 Wihk oau mwerin en Jesus pwahla mehpwiai, ih ukda Peter, John apel James, indahla pohn dol pwa en kapkap. \v 29 Nehn Ah kapkap, mwomwen mijoa wikla, Ah likkoauwok korohro rapwrapwoalla. \v 30 Anjoauwohr, woal roahmen pwokda ipoa siksikesik oang Ih; ioar ira Moses apel Elijah. \v 31 Ira pwokdo nehn ling joarwi, pwehpwehpwehng Jesus doahroar Ah pirin kapwaihahda kahrpoan en Koahs kadardo en mehdi nehn Jerusalem. \v 32 Nehn en mehpwiai wihwiawi, Peter apel pwilihoa kan moair koalikla; a nehn arai pwohrda irai kapangda doahroar lingin Jesus apel woal roahmenno ma minmine ipoa. \v 33 Nehn en woal roahmenno injang Jesus, Peter pwehng Ih, “Maing oai Koaun inenin mwehu asai minmine wijahkije. Kamai pirin wiahda umpwal jiluh, oau oang koawoa, oau oang Moses apel oau oang Elijah.” (Ih johpwa uhdahn kidal pwa dahkij ih pwahpwahpwa.) \p \v 34 Nehn ah siksikoa mehpwiai koasoau oau pwokda pwaindi irai, sohnpadahkkok ken majpwehkda nehn arai minehla pehn rir in koasoauwo. \v 35 Ngil oau indoa jang nehn koasoauwo pwa, “Ioar noai jermwein kajampwalwa ma Ngoahi pilda; kamwai rong Ih!” \p \v 36 Nehn en ngillo johla, Jesus kalahpwuk oar mine wijahu. Sohnpadahkkok johpwa pwehng emen armaj doahroar mehu ma irai kapang. \s1 Jesus Kemwehuwihla Jermwein men ma Ngen Jaus Dilingla \p \v 37 Rehnwahr mwerin, irai indihdo jang pohn dollo, pokon koalik oau suhwoang Jesus. \v 38 Woal men rahula jang nehn pokonno, “Maing Jounpadahk, ngoahi poaki koawoa en indoa kapang noai jermweinne — noai jermwein wahr doari! \v 39 Koawoa en kapang, nehn en ngen jausso ah kin dilingla ih, ih kin pwururdahr rahrahu, kipdihoang nehn pwirej sasjili, pwuroar kin koarjang nehn oawoa, ngenno kin koauwehla kilin apel johpwa nimen diljang ipoa! \v 40 Ngoahi ne poaki ipen nihmw sohnpadahkkok en kauj jang ngen jausso ipoa, a irai johkak.” \p \v 41 Jesus japoang, \wj “Ia woahr amwai joah pwojon apel japwung! Ia woaroai in Oai pirin minmine ipamwai? Ia woaroai in Oai pirin kanangmahioang kamwai?” \wj* Ih pwehng woallo, \wj “Ukdo nihmw jermweinnen me!” \wj* \p \v 42 Nehn en jermweinno allaluhdo ipen Jesus ngen jausso peiddi ih oang nehn pwirej, ih ken roarroarroar. Jesus kajroahla ngen jausso, ih ken kemwehuwihla jermweinno, ih kioang ipen jamahu. \v 43 Armaj kan ohroj ken pwuriamweikihla rojon apel manman koalik in Koahs oauwe. \s1 Jesus Pwuroahng Sikoahda doahroar Ah pirin Mehdi \p Armajjok kahjikkoar uhdihjang ahr pwurpwuriamweiki da Jesus wihwia, a Ih pwehng Nah sohnpadahkkok, \v 44 \wj “Kamwai joah moalkoahla da ma Ngoahi pirin pwehng kamwai: Nihn‑Armaj pirin ken likliklahng ipen armaj kan.” \wj* \v 45 A sohnpadahkkok johpwa kidal woahwoahn Ah lal kan. Ih kajoaloange jang irai pwa irai en joah woahwoahki, a irai mijikin idoak woahwoahn mehkije. \s1 Inje ma Keiou Laplap? \p \v 46 Sohnpadahkkok akmaikihda pwa inje ma keiou laplap nehn pwungarai. \v 47 Jesus kidalda arai lamlam, ioar mehwa Ih oaloa jeri men, kauhda ipoa, \v 48 pwehng sohnpadahkkok, \wj “Inje ma kajamwo jeri mene in Oadoaioa, kin kajamwo Ngoahi apel kajamwo Ih ma kadardo Ngoahi. Pwa ih ma keiou jekenken ipamwai ohroj, ioar ih ma keiou laplap.” \wj* \s1 Emen Ma Johkin Uhwoang Kamwai, Ih kin uhpali Kamwai \p \v 49 John pwa, “Maing, kamai kapang emen ma pwili kaujjang ngen jaus kan in oadoammwen, kamai ken inoapwihdi pwa ih johkin pwili amai pwihnno.” \p \v 50 Jesus japoang, pwehng ih apel ohroj sohnpadahkkok, \wj “Kamwai en joah kainoapwihdi, pwa emen ma johkin uhwoang kamwai, ioar kin uhpali kamwai.” \wj* \s1 Koujapw oau nehn Samaria kia Kajamwo Jesus \p \v 51 Nehn anjoauwo ma Jesus pirin injang jampah indahla nehnloannge ne koaroando, Ih lemehda Ih en indahla Jerusalem. \v 52 Ih kadarla epwi jounwijik pakair mwohn Ih pwa irai en inla onopda me ohroj nehn koujappwo nehn Samaria. \v 53 A, sohn koujappwo joah nimen kajamwo, pwa janjal Ih allaluhdahlahng Jerusalem. \v 54 Sohnpadahk James apel John nehn ara kidalda me, ira pwehng Jesus, “Koaun, koawoa mwehuki kama en pwa oai en mwoardi jang nehnloannge koauwehla irai?” \p \v 55 Jesus pwurlahng ira woarwoarihda. \v 56 Jesus apel Nah sohnpadahkkok ken dauluhllahng nehn oau koujapw sohrohr. \s1 Ihr Ma kin Mwomwehda Pwili Jesus \p \v 57 Nehn irai allaluhla nehn allo, woal men pwehng Jesus, “Ngoahi pirin pwili koawoa wija ohroj ma koawoa pirin inla.” \p \v 58 A Jesus pwehnglahng ih, \wj “Fox kan mine arai lipw apel mahnsang kan mine arai paj, a Nihn‑Armaj joh wija Ih en ilwe koammoal.” \wj* \p \v 59 Ih pwehng emen woal, \wj “Pwili Ngoahi.” \wj* \p A woallo pwa, “Maing, mweidoahng ngoahi en inla jaripdi oai pahpahu mijkoalkoal” \p \v 60 Jesus japoangla, \wj “Mweidoahng irai kan ma ne mehdi en pein jaripdi arai mehdi kan. A koawoa alwe pwili kalohkihjili Wein Koahs.” \wj* \p \v 61 Emen pel pwa, “Maing, ngoahi pirin pwilihla koawoa, a koawoa en mweidoahng ngoahi mwowoa en inla koamwurmwur oang oai peneineihok.” \p \v 62 Jesus japoang, pwehng ih, \wj “Emen ma sapkihda doadoahk kajampwal oau, a pwurla mwerin, ih johpwa warroang Wein Koahs.” \wj* \c 10 \s1 Jesus Kadarpijoang Nah Sohnpadahk Ijihjek Roahmen \p \v 1 Mwerin mehpwiai Koaunno pilda sohnpadahk ijihjek roahmen kadarpijoang irai, wad roahmen, pwa irai en inlahng nehn kahnihmw kan apel wija kan ma pein Ih pirin inlahng. \v 2 Ih pwehng irai, \wj “Roakke koalik, a sohndoadoahk jipid; kamwai en kapkap poaki Koaun in roakke pwa Ih en kadardohng sohndoadoahk nehn Ah roakke. \wj* \v 3 \wj Doari, kamwai alwe, kamwai en kidal pwa Ngoahi kadarwe kamwai doahroar jihpw pwulopwul pwi nehn pwungen wolf. \wj* \v 4 \wj Kamwai joah wa dohn mwani, ke pehk in jeiloak ke ju. Kamwai joah uhdi nehn al kan pwa kamwai en rahnmwahuwi armaj. \wj* \v 5 \wj Nehn amwai pirin kin lel nehn oau umw kamwai pirin pwa, ‘Popohl oang umw oauwe.’ \wj* \v 6 \wj A ma armaj in popohl men mine nehn ummwo, amwai popohl pirin minehla ipoa, a ma joah, amwai popohl pirin pwurdohng kamwai. \wj* \v 7 \wj Kamwai en minminehr nehn ummwo, pwili kang apel nim me ohroj ma irai pirin koaunopda kioang kamwai, pwa sohndoadoahk men kin koanoahng oaloa dupkoan ah doadoahk. Kamwai joah kin kajkajaujili injang oau umw inlahng nehn oau. \wj* \v 8 \wj Ma kamwai pirin dildahng nehn oau koaujoan a irai kajamwo kamwai, kamwai kang mwinge kan ma irai pirin kioang kamwai. \wj* \v 9 \wj Kamwai kemwehuwihla johmwehu kan nehn koaujoanno, apel padahkihoang irai pwa ‘Wein Koahs ne indoa koaroandohng kamwai.’ \wj* \v 10 \wj A ma kamwai dildahng nehn oau koaujoan a irai joah nimen kajamwo kamwai, kamwai inlahng nehn al kan apel pwehng sowoa kan, \wj* \v 11 \wj ‘Pwirejpar in amwai koaujoan ma ne soangoang in pwoalkoamai kai, kamai jipedwehng kamwai. A kamwai en kidal pwa Wein Koahs ne koaroandohng kamwai!’ \wj* \v 12 \wj Mehlel Ngoahi pwehng kamwai pwa nehn Rehnin Kadeikko Koahs pirin kajalehda Ah kalahngan oang Sodom koalik jang koaujoanno! \wj* \s1 Koaujoan Joahpwojon pwi \p \v 13 \wj “Ia woahr nauna oang koawoa Chorazin! Pel ia woahr nauna oang koawoa Bethsaida! Pwa ma manmannok ma ne wiawihoang kamwa, wiawihoang Tyre apel Sidon, sohn kahnihmw pwiai nen minmine nehn likkoaun injinjuwed, apel kamwroahdi poahj pohrai, kajalehda ahr koaluhla apel wiliakapwla. \wj* \v 14 \wj Nehn Rehnin Kadeikko Koahs pirin kajalehda Ah kalahngan oang Tyre apel Sidon koalik jang kamwa. \wj* \v 15 \wj A oang koawoa, Capernaum, koawoa nimen pwoakdahlahng koawoa nehnloannge? Koawoa pirin jinoakekdihlahng nehn ehl!” \wj* \p \v 16 Jesus pel pwehng sohnpadahkkok, \wj “Emen ma kin rong kamwai kin rong Ngoahi; a emen ma mwamwahlki kamwai kin mwamwahlki Ngoahi; a emen ma mwamwahlki Ngoahi kin mwamwahlki Ih ma kadardo Ngoahi.” \wj* \s1 Japahldohn Irai Ijihjek Roahmenno \p \v 17 Sohnpadahk ijihjek roahmen pwurdo perperen koalik. Irai pwehng Jesus, “Maing, amai Koaun, ngen jaus kan kin pel peikkoang kamai nehn amai kin ruwoje irai ki Oadoammwen!” \p \v 18 A Jesus japoang irai, \wj “Ngoahi kapang Jehsen kipla doahroar joarom jang nehnloannge. \wj* \v 19 \wj Rong! Ngoahi ne kioang kamwai manman, pwa kamwai en alu pohn sinek apel supwuksian kan apel powehdi manman in imwinsihsi ohroj, johpwa mehkij pirin koauwehla kamwai. \wj* \v 20 \wj Doari, kamwai en joah perenki en ngen jaus kan arai peik oang kamwai, a kamwai en malaukihda oadoamwai kan ne insingdi nehnloannge.” \wj* \s1 Jesus Malauda \p \v 21 Nehnnoar anjoauwo Jesus dirkihla peren koalik jang Ngen Joarwi, Ih pwa, \wj “Joamoai, Koaun in nehnloannge apel jampah! Ngoahi kalahnganki oang koawoa oamw kajalehioang irai ma joaloalkoang kan dahkij ma Koawoa oakihjang irai ma loalkoang apel koahiok in jampah kan. Maing Joamoai, ioar me ma Koawoa kupwurki en wiawi. \wj* \p \v 22 \wj “Joamoai ne kioang Ngoahi me ohroj. Johpwa emen kidal inje Nihn Koahsso pwa Jahm oar doari. Pel joh emen ma kidal inje Jahm, pwa Nihn Koahsso oar doari, apel irai kan ma Nihn Koahsso pilda en kajalehioang.” \wj* \p \v 23 Jesus wud jipwoallahng sohnpadahkkok, pwehnglahng irai in rir, \wj “Meid pai kamwai kapkapang mehkan ma kamwai kapang apkas! \wj* \v 24 \wj Ngoahi en pwehng kamwai pwa joukohp dir apel nahmwarki dir nimen kapang da ma kamwai kapkapang, a irai johkak, apel rong da ma kamwai rongrongrong, a irai johkak.” \wj* \s1 Karajraj in Woalin Samaria Kadek men \p \v 25 Jounpadahk in Kojonned men indoa ipen Jesus apel jong in lidipi, idoakkoang Ih, “Jounpadahk, da ma ngoahi uhdahn wia pwa ngoahi en kak oaloahdi mour joahsuk?” \p \v 26 A Jesus japoang, \wj “Dahkij Pukin Kojonneddo pwa? Imdoahr oamw kawoahwoa?” \wj* \p \v 27 Woallo japoangla, “‘Ipwilki Koaunno oamw Koahs ki oamw mohngiong unjek, ki ngenimwen unjek, ki oamw sihkei ohroj unjek apel ki oamw lamlam unjek,’ apel ‘Ipwilki mihn ipoamw doahroar oamw kin ipwilki pein koawoa.’” \p \v 28 Jesus pwa, \wj “Koawoa pwung. Wia me, a koawoa pirin mour.” \wj* \p \v 29 A jounpadahk in Kojonneddo nimen kamehlele oang pein ih, ih idoak oang Jesus, “Inje mihn ipoai?” \p \v 30 Jesus japoang, \wj “Armaj men indihlahjang Jerusalem oang Jericho; lollap nauna pwi pallanda ih kihjang ah likkoauwok poki ih oaroh pirin oar ken mehdi, irai ken inlahjang ih. \wj* \v 31 \wj Jamwrou men allaluhdihla nehn allohr; a nehn ah kapangda woallo, ih dauluhl wud oaloap allo. \wj* \v 32 \wj Pel doahroar Levi men alu wijahu kapang woallo, ih pel dauluhlla jang alu oaloap allo. \wj* \v 33 \wj A woalin Samaria men ma wia ah jeiloak wudla wijahu, nehn ah kapang armajjo nehn kapehdin poakehla. \wj* \v 34 \wj Ih ken sohla ipoa, widekihdi le apel wain pohn wijahk ma ohla, ih kidimpene. Ih ken kihdahng pohn warahu wahlahng nehn umwen keiru oau apwali ih wijahu. \wj* \v 35 \wj Rehnwa mwerin ih oaloa mwani silper riau kioang koaun in umwen keiruwo pwehng ih, ‘Apwali ih mwehu, a nehn oai pirin pwurdo ngoahi nen dupuk oang koawoa dahkij ma koawoa apwali ki ih.’” \wj* \p \v 36 Jesus kadoarihla pwehng ih, \wj “Inje ma koawoa leme nehn pwungen irai jilmenne ma wia mihn ipen woallo ma lohdihoang lollap naunahk?” \wj* \p \v 37 A ih japoang, “Woallo ma kadek oang ih.” \p Jesus pwehng ih, \wj “Alwe, koawoa wiahda doahroar.” \wj* \s1 Jesus Pas ipen Martha apel Mary \p \v 38 Nehn en Jesus apel Nah sohnpadahkkok allaluhla irai lel nehn koaujoan kij ma lihmen, oadoa Martha, kajamwo Ih oang nehn umwahu. \v 39 Rien Martha lihmen oadoa Mary ma mwindi ipen ehn Koaunno rongrongrong Ah padahk kan. \v 40 A Martha pwunodkihda doadoahkkok ohroj ma ih pirin wia ih indoa pwa, “Koaun, koawoa en kapang doahroar en rioai jerpeinne kihdoa doadoahk ohroj ngoahi en wia? Pwehng ih en indoa jeuweje ngoahi!” \p \v 41 A Koaunno japoang, \wj “Martha, Martha, koawoa pwunodkihda apel joahpijekkihla joang dihrdir, \wj* \v 42 \wj a joang oau oar ma anahn. Mary ne pilda me pwungwa, doari jehpirin liklikjang ih.” \wj* \c 11 \s1 En Jesus Padahk doahroar Kapkap \p \v 1 Oau rehn Jesus kapkap wijahkij. Nehn Ah kadoarihla Ah kapkappo, emen Nah sohnpadahkkok pwehng Ih, “Koaun, padahkihoang kamai doahr kapkap, doahroar en John ah padahkihoang nah sohnpadahkkok.” \p \v 2 Jesus pwehnglahng irai, \wj “Anjoau in amwai kapkap kamwai pwa, \wj* \q1 \wj ‘Jamamai: \wj* \q2 \wj oadoammwen en joarwi, \wj* \q2 \wj oamw wei en pwoaida, \wj* \q1 \v 3 \wj Kihdoa rehnnoauwe kanmai mwingehn oauwoau rehn. \wj* \q1 \v 4 \wj Mahkoahng dipamai kan, \wj* \q2 \wj doahroar amai kin mahkoahng ohroj ma kin wiahda dihp oang kamai. \wj* \q1 \wj Joah kahlwahng kamai nehn jongjong.’” \wj* \p \v 5 Jesus pel pwehng irai, \wj “Ma emen kamwai mine ah pirien a ih inla ipoa in umwahu lopkoan pwong poaki ipoa, ‘Oai pirien kihdoa lopwon in pilahwa jiluh. \wj* \v 6 \wj Oai pirien men ma kapwehsen lel ipoai, a johpwa mwinge kij ipoai ngoahi en kioang ih!’ \wj* \v 7 \wj A ma armajjo loaloa japoang, ‘Joah kadroapwi ngoahi, wanihmmwe ne loakdi, noai jerihkai apel ngoahi ne moair. Ngoahi johkak pwohrda kioang koawoa mehkij.’ \wj* \v 8 \wj Kamwai en kidal pwa ma ih joah pwohrda pwa en kioang koawoa pilahwa pwa koawoa ah pirien, a ih pirin pwohrda kioang koawoa me ohroj koawoa anahne pwa koawoa johpwa mehkki poaden poakpoak. \wj* \v 9 \wj Ioar mehwa Ngoahi pwehngkihoang kamwai; poaki, a kamwai pirin oaloa; rapahki, a kamwai pirin diar; lesles, a wanihmmwo pirin risdahng kamwai. \wj* \v 10 \wj Pwa inje ma poaki pirin oaloa; apel inje ma kin rapahki pirin diar; apel wanihmmwo pirin risdahng inje ma lesles. \wj* \v 11 \wj Mine kamwai jahm men ma pirin kioang nihmwai jermweinno sinek ma ih poaki kanah mwumw? \wj* \v 12 \wj Ke nehn a poaki adroau, a koawoa kioang supwuksian? \wj* \v 13 \wj Ia woahr amwai nauna a kamwai kidal kioang me mwehu oang nihmwai jerihkan. Ia woahr koalikin Jamamwai nehnloannge pirin kioang Ngen Joarwi irai kan ma kin poaki Ih?” \wj* \s1 Jesus apel Beelzebul \p \v 14 Jesus kauj jang ngen jaus men ipen woal loahsoang men. Nehn en ngen jausso injang ipoa, woallo ken kak sapda lallal. Pokonno pwuriamweikihla. \v 15 Epwi ihr pwa, “Ih ioar Beelzebul, koaun in ngen jaus kan ma kioang Ih manman in kajroahjang ngen jaus.” \p \v 16 Epwi nimen lidipi Jesus, irai poaki Ih en wiahng irai oau manmanno jang nehnloannge. \v 17 A Jesus kidal ahr lamlam, Ih pwehng irai, \wj “Wei oau joah lipilpil ma kin pwalpijoang wiahda pwihn pwi ma kin uhpene nehn pwungarai johkak woaroai; peneinei oau ma kin uhpene kin mwoarpijoang. \wj* \v 18 \wj A, imdoahr? Ma wein Jehsen mine pwihn pwi ma peipene nehn pwungarai, imdoahr ah wei en kak pwoaida? Kamwai siksikoa pwa Ngoahi kin kauj jang ngen jaus ipen armaj pwa Beelzebul kin kioang Ngoahi manman en wia me. \wj* \v 19 \wj Ma ioar doahroar oai kin kauj ngen jaus kan, a imdoahr ioangoamwai kan kin kauj jang? Pein ioangoamwai kan kadehdehda amwai uhdahn japwung. \wj* \v 20 \wj In oadoan Koahs ma Ngoahi kin kaujkihjang ngen jaus kan, a ioar me kadehdehda pwa Wein Koahs ne lel kamwai. \wj* \p \v 21 \wj “Ma woal sihkei men ma ah koapwoahn mahwin ohroj onopda, ih jiloa umwahu, a ah koapwoa kan pirin nekidekla mwehu. \wj* \v 22 \wj A ma emen ma sihkei jang pallanda ih, kalwehdi, ih pirin wahjang ah koapwoahn mahwin ohroj ma ih kin sihsihkeiki, apel nehkpijoang dahkij ih pirapoahla. \wj* \p \v 23 \wj “Emen ma johkin pwili Ngoahi, kin uhwoang Ngoahi, a emen ma johkin jeuweje Ngoahi rikpene, kin kamwroahpijoang. \wj* \s1 Japahldohn Ngen Jausso \p \v 24 \wj “Nehn en ngen jaus men kin diljang nehn armaj men, ih kin allaluhjili nehn japwsoahn raprapahki wijahn koammoal. A ma ih johkak diar, ih kin pwehng pein ih, ‘Ngoahi en pwurla in umwoaiho.’ \wj* \v 25 \wj Ih ken pwurla kapangda doahroar en ummwo ne mwakelkelda apel joandi mwehu. \wj* \v 26 \wj Ih inla ukdo ngen ijimen ma jaus jang pein ih, irai ken dilda koaujoanla wijahu. A in imwlahn joang ohroj, armajjo pirin naunahla jang in sapdahu.” \wj* \s1 Peren Mehlel \p \v 27 Nehn en Jesus Ah pwahla mehpwiai, a lihmen jang nehn pokonno pwehng Ih, “Ia woahr peren in liho ma noaisikihdi koawoa apel apwalihda koawoa!” \p \v 28 Jesus japoang, \wj “Ioar, a ia woahr peren in irai kan ma kin rong mahjan in Koahs apel kapwaihahda!” \wj* \s1 Poakpoakin Manman oau \p \v 29 Nehn en armaj dir ahr pidekihpene Jesus, Ih pwa, \wj “Ia uhwen nauna in armaj in rehn pwiai! Irai poaki manman oau, a jehpirin aluhwoang irai, ioarroar kilel manman in Jonah. \wj* \v 30 \wj Doahroar joukohp Jonah a wia kilel oau oang mihn Nineveh, ioar doahroar Nihn‑Armaj pirin wiahla kilel oau oang armaj in rehn pwiai. \wj* \v 31 \wj Nehn Rehnin Kadeikko li nahmwarki Sheba pirin uhda kadipoa armaj in anjoau oauwe; pwa ih jeiloakdo jang in imwin jampah pwa en rong doahroar en nahmwarki Solomon kaweid loalkoang. A apkas mine emen ma laplap jang Solomon mine me. \wj* \v 32 \wj Nehn Rehnin Kadeikko mihn Nineveh pirin uhda kadipoa kamwai, pwa ahr koaluhla apel wiliakapwla nehn ahr rong en Jonah kapahrakkok; A apkas emen ma laplapjang Jonah mine me!” \wj* \s1 Maram in Palwar \p \v 33 \wj “Johpwa emen kin akanda lahm oau apel oakihla ke kihdi oang pehn pahn oau; pwa ih pirin kioang nehn dohiahu, pwa armaj ohroj en kak kapang marammo nehn ahr dilda nehn ummwo. \wj* \v 34 \wj Maj ioar lahm in palwar. Ma pwoaroan mijoammwen mwakelkel, palwoaroamwen pwon pirin dirkihla maram. A ma pwoaroan mijoammwen nauna, palwoaroamwen pwon pirin dirkihla ros. \wj* \v 35 \wj Kanaihoahng pwa marammo ma mine ipoamw jaudi ros oau. \wj* \v 36 \wj Ma palwoaroamwen pwon dirki maram, johpwa wijahkij mine nehn ros, ih pirin maram wija ohroj doahroar lahm oau ma joajjoaroa koawoa ki ah maram.” \wj* \s1 Jesus Koapwungoang Pharisee‑ok apel Jounkawoahwoa in Kojonneddok \p \v 37 Nehn en Jesus kadoarihla Ah kapahrak, Pharisee men luke Ih pwa en pwili mwinge ipoa; Jesus dildahng nehn ummwo apel mwindi oang in sehpil. \v 38 Pharisee‑o ken pwuriamweikihla nehn ah kapang Jesus johpwa amwumwla mwohn mwinge. \v 39 Doar Koaunno ken pwehnglahng Ih, \wj “Kamwai Pharisee kan injinohkihoar kamwkele likin nihmwai mwoak apel pileis kan, a loaloamwai dirkihla lioas in uhwoang apel mwoarjuwed. \wj* \v 40 \wj Pweipwei kamwai! Koahs ma wiahda kamwai, likin apel loaloa! \wj* \v 41 \wj A kamwai kijkijoahki armaj joamwoahmwoa kan koanngoan nihmwai mwoak apel pileis kan, a joang ohroj pirin mwakelkel ipamwai. \wj* \p \v 42 \wj “Ia woahr nauna oang kamwai Pharisee kan! Pwa kamwai kin meiroang kioang Koahs eijek kij oau in mihn doal mwinge kan doahroar mint, rue apel ohroj mihn doal mwinge sohrohr kan, a kamwai joh kin injinohki pwung apel limpoak oang Koahs. Ioar mehkoa ma kamwai en wia mijkoalkoal, mwohn amwai pirin wia joang sohrohr kan. \wj* \p \v 43 \wj “Ia woahr nauna oang kamwai, Pharisee kan! Pwa amwai kin mwehuki mwindi nehn jeia ma keiou kajampwal nehn jinakoke kan apel nimen armaj kan en rahnmwahu in wahu nehn wijahn noasnoas kan. \wj* \v 44 \wj Ia woahr nauna oang kamwai! Pwa kamwai doahroar joaujoau joah janjal pwi ma armaj allalu puwoa jehjoa.” \wj* \p \v 45 Emen jounkawoahwoa in kojonneddo ken pwehnglahng Jesus, “Jounpadahk, nehn oamw pwahpwahpwa joang pwiai, koawoa kin pel koauwe kamai!” \p \v 46 Jesus japoang, \wj “Ia woahr pel nauna oang kamwai, jounkawoahwoa in Kojonneddo kan! Pwa amwai kin kasoausoauwihkihla armaj kan wijik ma irai johkak wahda, a pein kamwai johkin kailla jaid pas en jeuwejehda ahr wijik kan. \wj* \v 47 \wj Ia woahr nauna oang kamwai! Kamwai kin wiahda joaujoau mwehu oang joukohppok, ma jamamwaihok kojukdi. \wj* \v 48 \wj Kamwai pein kadehdehda pwa kamwai pwungki da jamamwaihok wia; irai ma kojukdi joukohppok, a kamwai wiahdahng arai joaujoau. \wj* \v 49 \wj Ki kahrpoa oauwe erpis in Koahs ne pwahla, ‘Ngoahi pirin kadarlahng irai joukohp kan apel wahnpoaroan kan; a irai pirin kojukdi epwi apel koalkoa epwi.’ \wj* \v 50 \wj Pwa armaj in anjoau oauwe en koaloklokki kojkojdihn joukohp ohroj jang kapikpikdahn jampah, \wj* \v 51 \wj jang in kojkojdihn Abel lel kojkojdihn Zechariah, ma kojkojdi nehn pwungen pei joarwiho apel Umw Joarwiho. Eh, Ngoahi pwehng kamwai en kidal pwa armaj in rehn oauwe pirin loklokki irai ohroj. \wj* \p \v 52 \wj “Ia woahr nauna oang kamwai, jounkawoahwoa in Kojonneddo kan! Amwai kin koldi kih‑o ma kin risingda wanihmw in umwen loalkoang. Pein kamwai johkin dilda, a kamwai kin iroahdihjang irai kan ma kin jongjongin dilda!” \wj* \p \v 53 Nehn en Jesus injang nehn ummwo, jounpadahk in Kojonneddo kan apel Pharisee‑ok sapda koauwe Ih inenin koalik apel peidekki joang dihrdir. \v 54 Pwa ihr nimen lidipihkihdi Ih mehkij ma Ih pwahla japwung. \c 12 \s1 Mwalaun in Pharisee \p \v 1 Armaj kid pwi pokonpene, inenin koaisla epwi siak ehn epwi. Jesus sapkihda pwehng Nah sohnpadahkkok, \wj “Kamwai kalke jang ihs in Pharisee kan — ma woahwoahki arai mwalaun kan. \wj* \v 2 \wj Me ohroj ma kin oakkoakla, uhdahn pirin janjalda, apel me rir ohroj pirin pel janjalda. \wj* \v 3 \wj A, me ohroj ma kamwai kin sikoa nehn ros, pirin janjalda nehn maram; apel me ohroj ma kamwai kin mwoanginnginki wija joaloang, pirin pakairkihda pohn umw kan. \wj* \s1 Inje Kamwai pirin Mijik \p \v 4 \wj “Ngoahi pwehng kamwai, Oai pirien kan, kamwai joah mijik irai kan ma kak kojukdi palwar, a johkak wia mehkij nauna jang pwurlakoa. \wj* \v 5 \wj Ngoahi pirin padahkihoang kamwai inje ma kamwai en mijik: mijik Koahs, ma kak kojukdi koawoa apel anki manman in peidla koawoa nehn ehl. Kamehlele Ngoahi, Ih oar doari kamwai en kin mijik! \wj* \p \v 6 \wj “Jaudi mahnsang siksik limmen kin noasla in send riau? A johpwa emen Koahs kin moalkoahla. \wj* \v 7 \wj Pisen moangoamwai kan ohroj ne pel wadwaddi. Doari, kamwai joah perki mehkij; pwa kamwai kajampwaljang mahnsang dihrdir! \wj* \s1 Kadehde Christ apel Pohnjehjoa Christ \p \v 8 \wj “Ngoahi en pwehng kamwai, irai kan ma kadehde Ngoahi mwohn armaj kan, Nihn‑Armaj pirin pel wia doahroar oang irai mwohn sohnloang in Koahs kan. \wj* \v 9 \wj A emen ma pohnjehjoa Ngoahi ipen armaj kan, Nihn‑Armaj pirin pel pohnjehjoa ih mwohn sohnloang in Koahs kan. \wj* \p \v 10 \wj “Inje ma pirin pwahla mehkij ma uhwoang Nihn‑Armaj, kak mahkla; a inje ma pwahla mehkij nauna ma uhwoang Ngen Joarwi, jehpirin mahkla. \wj* \p \v 11 \wj “Nehn ahr pirin wahla kamwai en koapwung nehn jinakoke kan ke mwohn koapina kan ke koaun kan, kamwai joah kin pwunodki imdoahr kamwai en doaroa kamwai ke da kamwai en pwa. \wj* \v 12 \wj Pwa Ngen Joarwi ma pirin padahkihoang kamwai dahkij kamwai pirin pwa.” \wj* \s1 Karajraj in Woal Koapwoahpwoa Pweipwei men \p \v 13 Armaj men jang nehn pokonno pwehng Jesus, “Jounpadahk, pwehng rioai woallo kama en nehkpijoang ama johjohu.” \p \v 14 Jesus japoang ih, \wj “Koampoakpoai, inje kioang Ngoahi pwungin koapwung ke nehk koapwoa kan nehn pwungamwa?” \wj* \v 15 Ih ken pwehng irai ohroj, \wj “Kalke kamwai jang noaroak nauna ohroj, pwa mour mehlel in armaj joh kin mine in koapwoa kan ma kamwai anki, mihndahr ia woahr dirin amwai koapwoa.” \wj* \p \v 16 Ih pel pwehng irai karajraj oauwe, \wj “Woal koapwoahpwoa men mine, ma japwahu dir koannge. \wj* \v 17 \wj Ih sapda pein lemleme, ‘Joh wija ngoahi kak nekidla wehn joapwoaiho ohroj. Da ngoahi kak wia? \wj* \v 18 \wj Ioar mehwa me ngoahi pirin wia; ngoahi pirin kamwroahdi oai umwen nahk kan, ngoahi wud kouda epwi ma koalik jang, wija ma ngoahi pirin nekidla wehn joapwoaie apel oai koapwoa ohroj. \wj* \v 19 \wj Ngoahi pirin pein pwehng ngoahi, woal pai men koawoa! Koawoa anki koapwoa dir, ma koawoa anahne oang johnpar dir. Koawoa, injenmwahu; mwinge, nim, perperen!’ \wj* \v 20 \wj A Koahs pwehng ih, ‘Armaj pweipwei men koawoa! Pwongoauwehr koawoa pirin mehdi! A inje ma pirin anki oamw koapwoahkan ohroj ma koawoa ne nekidpene?’” \wj* \p \v 21 Jesus kadoarihkihla karajrajjo, Ih pwa, \wj “Me ioar doahroar pirin wiawihoang armaj kan ma kin koajokpene oang irai koapwoahn jampah, a joamwoahmwoa mwohn mijen Koahs.” \wj* \s1 Koapwoarpwoarki Koahs \p \v 22 Jesus pel pwehng Nah sohnpadahkkok, \wj “Ioar mehwa Ngoahi pwehng kioang kamwai; kamwai joah kin pwunodki amwai mour, dahkij kamwai pirin kang, ke likkoau kamwai anahne oang palwoaroamwaikan. \wj* \v 23 \wj Pwa mour inenin kajampwal jang mwinge apel palwar inenin kajampwal jang likkoau. \wj* \v 24 \wj Kamwai kapang mahnsang kan: irai johkin poadokdi, pel johkin doli, pel joh arai umwen nekidek; a Koahs kin kamwinge irai. A kamwai inenin kajampwal mehlel jang mahnsang kan! \wj* \v 25 \wj Inje in kamwai jang in pwunod kak karoairoaihla ah mour awahioau \wj* \v 26 \wj Ma kamwai johkak apwali joangoan moangoai oauwe, mihnda kamwai en pwunodki epwi me sohrohr? \wj* \v 27 \wj Kamwai kapang rohs in nehn japw kan doahroar ahr kin koapda; irai joh kin doadoahk, irai johkin wiahda arai likkoau. A kamwai en kidal pwa pel Nahmwarki Solomon, nehn ah koapwoahpwoa, joh kin kapwaski likkoau ling doahroar apas rohs pwiai. \wj* \v 28 \wj Koahs ma kin kapwasihda dipwdipw in nehn japw kan, ma mine rehnnoauwe, a lakapw ne joh, peidek oang nehn sidohp pwidengla. A Ih joah nen pel uhdahn kalikkoauwi kamwai? Joangoan siksikin amwai pwojon! \wj* \p \v 29 \wj “Doari, kamwai joah kin pwunod, kalap raprapahki pwa da kamwai pirin kang ke nim. \wj* \v 30 \wj (Pwa armaj rosros kan ohroj nehn jampah ioar irai ma kin pwunpwunodki mehpwiai ohroj.) A Jamamwai kidal pwa kamwai anahne mehpwiai. \wj* \v 31 \wj Kamwai en kin injinohki Wein Koahs mijkoalkoal, a Ih pirin kioang kamwai mehpwiai.” \wj* \s1 Koapwoahpwoahn Nehnloannge kan \p \v 32 \wj “Joah majpwehk pwihnin jihpw siksik, pwa Jamamwaiho ne perenki en kioang kamwai Weiho. \wj* \v 33 \wj Kamwai noaskihla amwai koapwoa kan, kioang mwani kan ihr joamwoahmwoa kan. Kamwai wiahng kamwai pwuko oau ma johkak dehnla, nekidla nehnloannge amwai pai kan, wija ma joh kin siksikla, pwa joh sohnpirap kak pirapoahjang, pel joh loanginmwoas kak koauwehla. \wj* \v 34 \wj Pwa wija amwai pai kan mine, ioar mohngiongamwai pel mine. \wj* \s1 Lidu kan ma kin Mwajmwajahn \p \v 35 \wj “Onnonop oang dahkij ma pirin indoa, kapwaskihda likkoauwin papah apel nihmwai lahm kan en okjekda. \wj* \v 36 \wj Doahroar lidu kan ma kin joujowi arai koaun ma pirin japahldo jang kamdipw in koapwoapwoaud. Nehn ah leldo apel lesles, irai kin risingdahng ih wanihmmwo anjoauwohr. \wj* \v 37 \wj Joangoan peren in papah kan ma arai koaun kapang irai kin poahd apel onop nehn ah japahldo! Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa ih pirin kihjang ah joakiddo kamwindihdi irai, apel papah irai. \wj* \v 38 \wj Ia woahr peren in irai ma ih kapang arai onopda mihndahr ma ih indoa lopkoan pwong ke kosjang! \wj* \v 39 \wj Kamwai en kamehlele me; ma koaun in umw oau kidal anjoau sohnpirap men pirin indoahng in umwahu, ih jehpirin mweidoahng en koauwehla dilda. \wj* \v 40 \wj Doari, kamwai pel pwili onnonop, pwa Nihn‑Armaj pirin indoa nehn anjoau oau ma kamwai johpwa kajik.” \wj* \s1 Lidu Loalpwoas ke Lidu Joaloalpwoas \p \v 41 Peter pwa, “Koaun, karajraj pase doakoa kamai ke oang armaj ohroj?” \p \v 42 Koaunno japoang, \wj “Inje ma koawoa wiahki jounkouwa loalpwoas apel loalkoang? Ioar ih ma ah koaun pirin kajapwildahng ih en apwali ah wijahu apel kioang lidu sohrohr kan kanrai mwinge nehn anjoau ma koanoahng. \wj* \v 43 \wj Ia woahr peren in lidu meno, ma ah koaun kajaingdi ah wihwia me, nehn ah pirin pwurdohng in umwahu! \wj* \v 44 \wj Mehlel Ngoahi pwehng kamwai, pwa koaunno pirin kioang lidu mene en koaunda ah dipwjoau kan ohroj. \wj* \v 45 \wj A ma liduhwo pwehng pein ih pwa ah koaunno nen kosin japahldo, ih ken sapda poki lidu sohrohr kan, woal apel li, a ih pel mwinge, nim apel jakaula; \wj* \v 46 \wj koaunno pirin pwurdo rehn apel awa ma liduhwo johpwa kidal. Koaunno pirin poaloahpijoang ih apel kejpwiheklahng nehn pwungen ihr ma joaloalpwoas. \wj* \p \v 47 \wj “Doari, lidu ma kidal dahkij ah koaun mwehuki ih en wia, a johpwa koaunopda pein ih, ih pirin uhdahn oaloa pokpok koalik. \wj* \v 48 \wj A ih ma jehjoa dahkij ah koaun mwehuki ih en wia, a ih wia mehkij ma koanoahng en pokpokki, ih pirin oaloa pokpok siksik. Koanoahng me koalik en injang iraihok ma oaloa koalik, iraihok ma oaloa inenin koalik en kihda woahioau ma inenin koalik. \wj* \s1 Jesus ioar Kahrpoan Sohrohrpijoang \p \v 49 \wj “Ngoahi indoa pwa Ngoahi en jaunnoang oai jampah; a, ia woahr Oai nimen pwa en ken okda! \wj* \v 50 \wj Ngoahi pirin oaloa poapdaij oau, apel ia woahr pwunod ma mine ipoai, oaroh ngehd en doarihla! \wj* \v 51 \wj Kamwai lemleme pwa Ngoahi wahdohng jampah moaloailoai! Joah! Jaudi moaloailoai, pwa sohrohrpijoang. \wj* \v 52 \wj Jang me inla peneinei oau ma sowoa limmen pirin sohrohrpijoang nehn pwungarai — jilmen pirin pallan roahmen, apel roahmen pirin pallan jilmen. \wj* \v 53 \wj Jahm kan pirin uhwoang nihrai jermwein kan apel jermwein kan pirin uhwoang jamarai kan. Nohno kan pirin uhwoang nihrai jerpein kan, apel jerpein kan pirin uhwoang inarai kan; nohno kan pirin uhwoang pahien nihrai jermwein kan, apel jerpein kan pirin uhwoang inen pahioaraihok.” \wj* \s1 Woahwoahki Anjoau \p \v 54 Jesus pel pwehng armajjok, \wj “Nehn amwai kin kapang koasoau oau jang in palikapin loannge, kamwai kin pispis in pwa, ‘Pirin wud,’ a kin pwoaida. \wj* \v 55 \wj Nehn amwai kin kapang eng ah kin koaljang in palieir, kamwai kin pwa, ‘Ih pirin pwideng,’ a kin pwoaida. \wj* \v 56 \wj Mwalaun kamwai! Kamwai kapang jampah apel mijen loannge, kajawihda iren nehn woahwoa, da kahrehda kamwai jehjoa kajawihki woahwoahn anjoau oauwe? \wj* \s1 Koapwungla nehn pwungen Koawoa apel Oamw Imwinsihsi \p \v 57 \wj “Da kahrehda kamwai joah pein kajawihki dahkij pwung ma kamwai en wia? \wj* \v 58 \wj Ma armaj men pirin lelki koawoa mwoalen koapwung, engdehnki koapwungla nehn pwungamwa mwohn amwa pirin wia koapwung. Pwa ma koawoa johpwa, koawoa nen warahkiheklahng jounkoapwunngo, a jounkoapwunngo wud panglahng koawoa ipen pilijmehn, a pilijmehn oaloa koawoa peiddoang nehn kalpwuhj. \wj* \v 59 \wj Ngoahi pwehng koawoa in mehlel, pwa koawoa johkak diljang wijahu, oaroh koawoa pirin koapwungla mwanihok ohroj lel send mwoarmwoar in oamw pwaipwanid o.” \wj* \c 13 \s1 Kerpwihla Dipamwai kan ke Mehdi \p \v 1 Nehn anjoauwo mine armaj pwi wijahu ma pwehnglahng Jesus da ma wiawi oang mihn Galilee pwi, ma Pilate kojukdi nehn ahr wihwia arai meiroang kan oang Koahs. \v 2 Jesus japoangkihla irai, \wj “Kamwai lemleme pwa mihn Galilee pwiai, ma mehkihdi joangoan kojkojjoauwe, ihr uhdahn armaj dipan naunahjang mihn Galilee‑ok ohroj? \wj* \v 3 \wj Joh douluhl! Kamwai en kidal pwa ma kamwai en kerpwihla dipamwai kan, kamwai ohroj pirin mehdi doahroar irai. \wj* \v 4 \wj A imdoahr woal eijek walmennok ma wijahn iroir in Siloam kipdi pohrai, kojukdi irai. Kamwai lemleme pwa me kadehdehda pwa irai nauna jang armaj ohroj ma kin koaujoan Jerusalem? \wj* \v 5 \wj Joh douluhl! Kamwai en kidal pwa ma kamwai johpwa kerpwihla dipamwai kan, kamwai ohroj nen pel mehdi doahroar irai.” \wj* \s1 Karajraj in Suhkoa Fig ma Joh Wah \p \v 6 Jesus pel pwehnglahng irai karajraj pas, \wj “Mine armaj men ah suhkoa fig pas mine nehn ah mwoaswello. Ih inlahng doli wah, a johpwa wah oau ih kapangda. \wj* \v 7 \wj Ih pwehng nah jounmwoaswello, ‘Kapang pwa ne johnpar jiluh ngoahi indoa kapkapang wehn suhkoa fig pase, a joh mehkij ngoahi kapangda. Poaloahdihjang! Joh kaspoan a mohmohmourki pwirejje.’ \wj* \v 8 \wj Jounmwoaswello japoangkihla woallo, ‘Maing, mweidoahng mijkoalkoal ma ih joah nehn uhwa nehn johnpar oauwe. Ngoahi pirin jaripdi koiaji pidekihpene suhkoahu. \wj* \v 9 \wj Ma ih pirin uhwa nehn johnpar allaluhdo, a mwehu; a ma joah koawoa kapwa mweidoahng en poalpoaldi.’” \wj* \s1 Jesus Kemwehuwihla Li Johmwehuki Sihn men Rehnin Sabbath \p \v 10 Rehnin Sabbath oau Jesus wihwia Ah padahk nehn jinakoke oau. \v 11 Lihmen pwili mine wijahu, ma ngen jaus dilingla ih oaroain johnpar eijek waluh ma kahrehda ih johmwehu. Liho johmwehuki sihn, kojpene, johkak inenda. \v 12 Nehn en Jesus kapangda liho, Ih pwehnglahng, \wj “Li, koawoa en mwehuda jang oamw johmwehu!” \wj* \v 13 Ih ken kihdahng poahk pohn liho, a nehn anjoauwohr liho ken inenpijoang apel uhda kapkapnga Koahs. \p \v 14 Koaun in jinakokehu lioaskihla en Jesus kemwehuwihla lihmene rehnin Sabbath. Ih uhda pwehng pokonno, “Mine rehn wonou ma kisai en doadoahk; a ioar rehn koa ma kamwai en indoa pwa kamwai en kin oaloa kasihkeipamwai, a jaudi rehnin Sabbath!” \p \v 15 Koaunno japoangkihla ih, \wj “Mwalaun kamwai! Jaudi kamwai ohroj kin jaladda kahu mwein ke ejel jang nehn dohiarai apel ukla irai oang in pil pwa irai en nimpil rehnin Sabbath. \wj* \v 16 \wj A lihmene ma kadaudok en Abraham ma ne joajjoajjoalki ipen Jehsen johnpar eijek waluh; a joah koanoahng ih en lapwda jang nehn ah joal rehnin Sabbath?” \wj* \v 17 En Jesus pajpoang oauwe kajarohdi irai ohroj ma uhwoang, a armaj ohroj likin irai perenkihda wihwia kapwuriamwei ohroj ma Ih kin wiahda. \s1 Karajraj in Liporro in suhkoa ma Keiou Siksik \p \v 18 Jesus pel pwa, \wj “Dahkij Wein Koahs doahroar? Dahkij Ngoahi kak karjahkihoang? \wj* \v 19 \wj Ih doahroar liporro mustard oau ma armaj men oaloa apel poadokdi nehn ah mwoaswello. Liporro siksikko koapda wiahla suhkoa pas, mahnsang kan kin koammoal nehn rah kan.” \wj* \s1 Karajraj in Ihs \p \v 20 Jesus pel idoak, \wj “Da Ngoahi en karjahioang Wein Koahs? \wj* \v 21 \wj Ih doahroar me: lihmen oaloa ihs kij doaloahkihda pilahwa koalik kij, pilahwahu ken pwoaipijoang.” \wj* \s1 Wanihmw Soahsiksik \p \v 22 Jesus allaluhlahng nehn kahnihmw apel koujapw kan padpadahk oang armaj kan nehn Ah allaluhlahng Jerusalem. \v 23 Armaj men idoak oang Ih, “Maing, mehlel pwa armaj jipidpwi oar pirin mourla?” \p Jesus japoangla irai, \v 24 \wj “Kamwai engdehn in alu nehn wanihmw soahsiksikko; pwa Ngoahi pwehng kamwai, armaj ngoadoar pirin jong dilda, a irai pirin johkak. \wj* \v 25 \wj Nehn en koaun in umw men ah pirin uhda apel risingdi wanihmw in umwahu, kamwai pirin mine likin apel lesles apel pwa, ‘Maing, risingdahng kamai.’ Ih pirin japoangki kamwai, ‘Ngoahi jehjoa mihn ia pwi kamwai.’ \wj* \v 26 \wj Kamwai pirin japoangki, ‘Kamai ma pwili koawoa mwinge apel nim, apel koawoa ma ne padpadahk nehn amai kahnihmw!’ \wj* \v 27 \wj Ih pirin pel pwa, ‘Ngoahi pel jehjoa ia wija kamwai injang. Kamwai alwehjang ngoahi, kamwai ohroj armaj mwoarjuwed pwi!’ \wj* \v 28 \wj Ia woahr amwai pirin joang apel keikeikeisakai nehn amwai pirin widahli Abraham, Isaac, Jacob apel joukohp ohroj nehn Wein Koahs, a kamwai pirin kerpwihek jang loaloa! \wj* \v 29 \wj A mihn palimese apel palikapi, mihn paliepeng apel palieir, pirin wud indoa mwindihoang kamdipw nehn Wein Koahs. \wj* \v 30 \wj Kamwai en kidal pwa iraihok ma mwerin anjoau oauwe, irai pirin mijoahla anjoauwo; a armaj in mijoa kan apkas irai pirin mwerinla.” \wj* \s1 En Jesus Limpoak oang Jerusalem \p \v 31 Nehn oar anjoauwo Pharisee pwi pwokdohng Jesus apel pwehng, “Maing, koawoa pirin uhdahn injang me, inlahng ekij wija sohrohr, pwa Herod nimen kojukdi koawoa.” \p \v 32 Jesus japoangla irai, \wj “Kamwai alwe apel pwehng fox menen: ‘Koawoa en kidal pwa rehn oauwe apel lakapw, Ngoahi pirin kauj jang ngen jaus kan ipen armaj kan, kemwehuwihla johmwehu kan; apel nehn kajiluh in rehn Ngoahi pirin kadoarihla Oai doadoahk.’ \wj* \v 33 \wj A, rehn oauwe, pel lakapw, pel pali, ma Ngoahi uhdahn allaluhla; pwa joh wijahkij koanoahng joukohp men kin kojkojdi likin Jerusalem. \wj* \p \v 34 \wj “Jerusalem, Jerusalem! Koawoa ma kin kojukdi joukohp kan, apel kin kasoahki sakai jounpakair kan ma koadoaddoardohng koawoa! Ia woahr koalik in Oai nimen jupwurkihpene poaihoa kai nihmw armaj kan, doahroar jummwa pein men kin pwainkihpene nah kan pehn poah kan, a koawoa kia mweidoahng Ngoahi! \wj* \v 35 \wj Doari, pirin johla sohn oamw Umw Joarwihen! Koawoa en kidal pwa koawoa johla pirin kapang Ngoahi, oaroh lel anjoau ma koawoa pirin pwa, ‘Koahs en kapaiahda Ih ma indoa in oadoan Koaunno!’” \wj* \c 14 \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Johmwehu men \p \v 1 Rehnin Sabbath oau Jesus pwili mwinge ipen Pharisee janjal men nehn umwahu; a armaj kan inenin mwajmwajahni Ih. \v 2 Woal men, ma ehn apel poah kan likammasda, indoa ipen Jesus. \v 3 Jesus pwehnglahng jounpadahk in Kojonneddok apel Pharisee‑ok, Ih idoak, \wj “Ma asai Kojonneddo mweidda pwa kisai en kemwehuwihla armaj rehnin Sabbath, ke joah?” \wj* \p \v 4 Irai nennenlahr johpwa lallal. A Jesus oaloa woallo kemwehuwihla, kadarla ih. \v 5 Ih pel pwehng irai, \wj “Mine emen ipamwai ma nah jeri ke nah kahu men pirin kipdihoang nehn lipw oau rehnin Sabbath, a ih jehpirin pispis oapihdahjang loaloa, mihnda ma rehnin Sabbath?” \wj* \p \v 6 Irai ken johkak japoangki Ih mehkij. \s1 Aksiksik apel Kadek \p \v 7 Jesus soahkda doahroar epwi ma lukdo kan ahr kin pilda dohiarai wija kan ma keiou mwehu, Ih pwehng irai ohroj karajraj pase: \v 8 \wj “Ma emen luke koawoa oang in kamdipw in koapwoapwoaud oau, joah mwindi nehn wijahu ma keiou mwehu. Pwa emen ma laplap jang koawoa pel kakkoar pwili lukdohng in kamdippwo, \wj* \v 9 \wj ih ma luke kamwa doar indoa, pwehng koawoa, ‘Kioang woal mene dohioamwen.’ Koawoa nen jarohdi sohdihla in mwerinno. \wj* \v 10 \wj A ma koawoa pirin oaloa luk, indoa mwindi in mwerin pwa ih ma luke koawoa en indoa pwehng koawoa, ‘Oai pirien, menlau indahdo in mijoa,’ Me pirin kahrehioang oamw woaunla ipen ohroj lukdo kan. \wj* \v 11 \wj Pwa irai ohroj ma kin kajapwilda pein ihr, nen siksikla; a ihr ma kin aksiksikki pein ihr, nen laplapla.” \wj* \p \v 12 Jesus pel pwehng woallo ma luke ih, \wj “Nehn oamw pirin wiahda mwingehn injauwaj ke injoausik, joah luke oang oamw pirien kan, ke rioamw kan, ke pel kijehmw kan, ke mihn ipoamw koapwoahpwoa kan — pwa doar irai dupuk oang koawoa luke oang koawoa in arai kamdipw. \wj* \v 13 \wj Ma koawoa pirin wia oamw kamdipw, a koawoa en luke armaj joamwoahmwoa kan, armaj dangpel kan, armaj mwoasor kan, apel armaj majkun kan. \wj* \v 14 \wj A, koawoa pirin kapaida, pwa irai johkak dupuk oang koawoa. Koawoa pirin oaloa dupkoan oamw kadek jang ipen Koahs nehn anjoau ma ihr ma lelpoak kan pirin iejda jang mehdi.” \wj* \s1 Karajraj in Kamdipw Koalik \p \v 15 Nehn en emen sohnkaparrok ma pwili mwindi in sehpillo ah rongda mehpwiai, ih pwehnglahng Jesus, “Ia woahr kapiren in iraihok ma pirin pwili mwindihoang in kamdippwo nehn Wein Koahs!” \p \v 16 Jesus pwehnglahng ih, \wj “Mine woal men ma wiahda kamdipw koalik oau; ih luke armaj ngoadoar oang in kamdippwo. \wj* \v 17 \wj Ne lel anjoaun mwinge, ih kadarla nah lidu men ipen ihrrok ma ne oaloa luk, ‘Indoa pwa joang ohroj ne onopda.’ \wj* \v 18 \wj A emenemen irai ken pwahda kahrpoan ah johkak pwili inla. Emen pwehng liduhwo, ‘Ngoahi dupukda japw oau, ngoahi uhdahn pirin inla kapang; menlau oaloahda oai poakmahk e.’ \wj* \v 19 \wj A emen pel pwehng ih, ‘Ngoahi dupukda noai kahu mwein eijek, ngoahi allaluhlahng jongda irai apkas. Menlau oaloahda oai poakmahk e.’ \wj* \v 20 \wj A emen pel pwa, ‘Ngoahi kapwehsen pwoapwoaudla, ioar kahrehda ngoahi joh kak pwilihki alwe.’ \wj* \v 21 \wj Liduhwo pwurla pwehng ah koaunno mehkan ohroj. Koaunno inenin lioas, ih pwehng nah liduhwo, ‘Alwe nehn allap kan apel aljop kan in nehn kahnihmw oauwe, koawoa ukdo ihr joamwoahmwoa kan, ihr dangpel kan, ihr majkun kan apel mwoasor kan.’ \wj* \v 22 \wj Mwerin anjoau oau, liduhwo pel pwa, ‘Maing, joang ohroj ne wiawi doahroar da ma koawoa pwahla; apel minminehr dohn epwi.’ \wj* \v 23 \wj Koaunno pel pwehng liduhwo, ‘Alwe nehn alin likin kahnihmw oauwe, pwehng armaj kan en indoa pwa umwoaie en dirla. \wj* \v 24 \wj Kamwai ohroj en kidal pwa johpwa emen in irai ma oaloa lukkok pirin pwili jong oai kamdippwe!’” \wj* \s1 Mourin Pwili Jesus \p \v 25 A pokon koalik oau kahkahkauj Jesus, Ih pwurlahng irai pwa, \v 26 \wj “Ma emen nimen pwilihla Ngoahi, a ih ipwilki jamah, inah, pahioa, nah jerihkan, riah kan apel pein ih koalik jang ah ipwilki Ngoahi, ih johkak en wiahla Noai sohnpadahk. \wj* \v 27 \wj Apel emen ma johpwa wahda ah lohpwu apel kaujdo Ngoahi, ih johkak wiahla Noai sohnpadahk. \wj* \v 28 \wj Pwa ma emen ipamwai, nehn ah koajkoajoane en kouda ah umwen iroir oau, a ih pirin mwindi lemleme ma isar nah mwanihn kadoarihla doadoahkko. \wj* \v 29 \wj Pwa ma joah, ih johpwa nen kak kadoarihla umwen iroirro mwerin ah ne kihdihoang poahjoanno. Armaj ohroj ma kapang, irai pirin uruhrkihda ke kapiski, pwa, \wj* \v 30 \wj ‘Armaj mene sapkihda kouda umw oau, ih johkak kadoarihla!’ \wj* \v 31 \wj Ma nahmwarki men pirin mahwinki armaj 10,000 (nen) oang emen nahmwarki sohrohr ma nainki armaj 20,000 (rienen), ih uhdahn pirin mwindi lemleme ma ih kak kalwehkihdi armaj rienenno nah armaj nenno. \wj* \v 32 \wj A ma ih johkak, a ih pirin kadarla nah jounpakair nehn ara dohpijoang pwa en poakmahk apel nehnpwungmwehula.” \wj* \v 33 \wj Jesus pel pwa, “Ioar pel doahroar kamwai; johpwa emen kamwai kak wiahla Noai sohnpadahk, ma ih joah mweijang me ohroj ma ih anki.” \wj* \s1 Jed ma Joh Kaspoa \p \v 34 \wj “Jed mehkij ma mwehu, a ma nimen jeddo johla, joh mehkij kak kajpahlihdo nimen jeddo. \wj* \v 35 \wj Ih pel johla kaspoahng pwirej ke koiaji; ih kin kejpwihekla. Rong, ma mine sioammwen!” \wj* \c 15 \s1 Jihpw ma Joaloangla \p \v 1 Rehn oau dirin jounrik daksis apel armaj jekenken kan indoa pwa irai en rong Jesus. \v 2 Pharisee‑ok apel jounpadahk in Kojonneddok sapda lipahned, pwa, “Woal mene kin kajamwo ihr ma jekenken kan apel kin pwili mwinge iparai.” \v 3 Jesus pwehng irai karajraj pase: \p \v 4 \wj “Ma mine emen kamwai ma nah jihpw epwiki, a emen joaloangla — da ih pirin wia? Ih joah pirin kihdi min duweijek dohmenno nehn mohj, apel inla raprapahkihjili jihppwo ma joaloanglahu oaroh ih kapangda? \wj* \v 5 \wj A nehn ah ne kapangda, ih perenda kihdahng pohn aproa \wj* \v 6 \wj wahlahng in umwahu apel kapokonpene ah piriennok apel mihn ipoahk, pwehng irai, ‘Kamwai pwili ngoahi malauda pwa ngoahi ne kapangda noai jihppwo ma joaloangla. Kisai kamdipw!’ \wj* \v 7 \wj Ngoahi pwehng kamwai, pwa me pirin doahroar perenno ma mine nehnloannge ma armaj dipan mennoar koaluhla jang armaj 99 (duweijek dohmen) ma pwung apel joah anahne koaluhla.” \wj* \s1 Mwaniho ma Joaloangla \p \v 8 \wj “Imdoahr ma mine lihmen ma nah mwani silper eijek, a oau joaloangla, da ih pirin wia? Ih akanda lahm oau, pohkda nehn umwahu apel rapahki mwehu wija ohroj, oaroh ih kapangda mwaniho. \wj* \v 9 \wj A nehn ah ne kapangda, ih pirin panginpene ah piriennok apel mihn ipoahk, pwehng irai, ‘Kamwai pwili ngoahi malauda, pwa ngoahi ne kapangda noai mwani wa ma joaloangla!’ \wj* \v 10 \wj Ngoahi pwehng kamwai ioar doahroar nihn Koahs sohnloang kan, irai kin malaukihda armaj dipan men ma koaluhla.” \wj* \s1 Jermweinno ma Joaloangla \p \v 11 Jesus pel pwa, \wj “Mine woal men ma nah jermwein roahmen. \wj* \v 12 \wj Jermwein siksikko pwehng jamahu, ‘Pahpa, kihdoahng ngoahi oai pwaij ma uhdahn oai jang in johjo.’ Jamahu ken nehkpijoang johjo oang nah jermwein roahmenno. \wj* \v 13 \wj A mwerin rehn pwi, jermwein siksikko noaskihla ah pwaij jang in ah johjo, wahda mwanihok, jeiloaklahng japw doh oau wija ih kerpwihla mwahl nah mwanihok in mour juwed apel siahk nauna. \wj* \v 14 \wj Nehn ah koarjoahla ah me ohroj, a lehk koalik oau lel jappwo, jermweinno sapda mwakohkohla. \wj* \v 15 \wj Ih inla ipen pwildak in jappwo men pwa en doadoahk ipoa, ih ken kadarla jermweinno en apwali nah pijjok. \wj* \v 16 \wj Jermweinno kin nimen pwili kang kenen pijjok, joh armaj kioang ih en kang. \wj* \v 17 \wj Nehn ah poahmda ah japwung, ih pwa, ‘Ia woahr dirin mwinge ipen nihn joamoaiho sohndoadoahk, a ngoahi ken pirin mehkihdi oai mwakohko! \wj* \v 18 \wj Ngoahi pirin uhda, pwurla ipen joamoaiho pwehng ih, “Pahpa, ngoahi ne dipda ipen Koahs apel ipoamw. \wj* \v 19 \wj Ngoahi ne johla koanoahng koawoa en nainki; wiahkihla ngoahi emen nihmw sohndoadoahk.”’ \wj* \v 20 \wj Ih uhdahr ken pwurla ipen jamahu. \wj* \p \wj “Ih kahjikkoar koaroannoang ummwo, a jamahu ne kapangda ih. Nehn kapehdin mwoakidkihda koalikin ah ipwilkihda nah jermweinno. Ih kijoulahr jupwurpene misik. \wj* \v 21 \wj A, jermweinno pwa, ‘Pahpa ngoahi ne dipda ipen Koahs apel ipoamw; ngoahi ne johla koanoahng en adanki nihmw jermwein.’ \wj* \v 22 \wj A jamahu pangin nah liduhwok, pwehng irai, ‘Kamwai pispis wahdo likkoauwa ma keiou mwehu kalikkoauwihkihda ih. Kamwai kioang rihng in jandin poah apel ju in ehn. \wj* \v 23 \wj Kamwai wahdo kahu pwulopwul moad kojukdi, pwa kisai en kamdipwki! \wj* \v 24 \wj Pwa noai jermweinne ne mehdi, ah ne pel mourda, ih ne joaloangla, a ne pel diarekda.’ Irai sapda kamdipw. \wj* \p \v 25 \wj “Anjoauwohr jermwein koalikko minmine nehn japw. Anjoauwo ih koaroandohng ummwo, ih rongda ahr koajkoajoang apel kahkahlek. \wj* \v 26 \wj Ih pangindo emen liduhwok, idoak ipoa, ‘Dahkij wihwiawi?’ \wj* \v 27 \wj A liduhwo japoang pwa, ‘Rioammwo ne pwurdo, joamoammwo kojukdi kahu pwulopwul moaddo, pwa ih pwurdohng ih, mour apel sihkei.’ \wj* \v 28 \wj Jermwein koalikko inenin lioas johpwa nimen dilda nehn ummwo. Jamahu dilla likin, poaki ipoa en dilda. \wj* \v 29 \wj Ih japoangki jamahu, pwa, ‘Johnpar dihrdir ngoahi ne doadoahk oang koawoa doahroar lidu men apel johpwa koauwehla oamw kojonned oau. A dahkij koawoa kioang ngoahi? Pel johpwa kuhs men ma ngoahi en kamdipwihki oai piriennok! \wj* \v 30 \wj A, nihmw jermweinno ma ne koarjoahkihla ah johjo oang li juweddok, a koawoa ken kojuk oang kahu pwulopwul moaddo nehn ah pwurdo!’ \wj* \v 31 \wj Jamahu japoang, ‘Noai jeri, koawoa kin minminehr ipoai anjoau ohroj, apel oai koapwoa ohroj oamw. \wj* \v 32 \wj Mwehu koawoa en pwili kamai perenda wia kamdipw oauwe, pwa rioammwo ne mehdi, a ne pel mourda; ah ih ne joaloangla, ih ne pel diarekda.’” \wj* \c 16 \s1 Jounkouwa Mwoarjuwed \p \v 1 Jesus pel pwehng Nah sohnpadahkkok, \wj “Woal koapwoahpwoa men mine, ma nah lidu men kin kohwahki ah koapwoahk. Woal koapwoahpwoahu rongda pwa jounkouwahu kin wia koauwehla ah koapwoahk. \wj* \v 2 \wj Ih pangindo nah jounkouwahu idoak ipoa, ‘Imdoahr rong pase ma pid koawoa? Kajalehda me ohroj doahroar oamw apwali oai koapwoa kan, pwa koawoa ne johla wia noai jounkouwa.’ \wj* \v 3 \wj Jounkouwahu pwehng pein ih pwa, ‘Dahkij ngoahi en wia? Pwa oai koaunno ne pirin kihjang oai kouwa doadoahk. A ngoahi jasihkei in doadoahk nehn pwirej, ngoahi mehk in poakpoakjili. \wj* \v 4 \wj Apkas ngoahi ne kidal pwa da ngoahi en wia! Pwa ma ngoahi ne johla doadoahk, oai pirien kan en kak kajamwo ngoahi oang nehn umwarai kan.’ \wj* \v 5 \wj Ih pangindo armaj ohroj ma pwaipwanid oang ah koaunno. Ih idoak ipen armajjo ma indoa keiou, ‘Ia woahr oamw pwaipwanid oang koaunno?’ \wj* \v 6 \wj A ih japoang, ‘diroam in oail olip epwiki.’ A ih pwehng, ‘Oaloa nihmw pukken pwaipwanid en, mwindi insingehdi diroam limeijek.’ \wj* \v 7 \wj A ih pel idoak ipen emen, a koawoa, ‘Ia woahr oamw pwaipwanid?’ A ih japoang, ‘Pehk in wihd kid.’ A ih pwehng, ‘Oaloa nihmw pukken, mwindi insingehdi pehk walipwki.’ \wj* \v 8 \wj Nehn en koaunno kidalda, ih kapngahla loalkoang mwoarjuwed in jounkouwahu; pwa armaj kan ma kijehn jampah, irai ma kin lemlemehr pein irai koalikjang armaj kan ma kijehn maram.” \wj* \p \v 9 Jesus pel pwa, \wj “Ngoahi pwehng kamwai, kamwai en doadoahkkihoang armaj kan amwai koapwoahn jampah kan, pwa irai en wiahla amwai pirien, pwa nehn amwai koapwoa kan nen johla, Koahs pirin kajamwo kamwai oang nehn dohiamwai joahsuk. \wj* \v 10 \wj Inje ma kin mehlel oang mehkij ma siksik, ih pirin pel mehlel oang mehkij ma koalik; apel ih ma kin joah mehlel oang mehkij ma siksik, ih pirin pel joah mehlel oang mehkij ma koalik. \wj* \v 11 \wj Ma kamwai johpwa pirin mehlel oang pai in jampah kan, a inje pirin mehlel oang kamwai in pai mehlel kan in puwoa? \wj* \v 12 \wj Apel ma kamwai joah mehlel oang doadoahk in kouwahki oang emen ah dipwjoau, a inje ma pirin kioang kamwai mehkij pwa en wia uhdahn amwai? \wj* \p \v 13 \wj “Joh lidu men kak papah koaun roahmen, pwa ih pirin lioassoang emen a ipwilki emen; ih pirin kajampwalki emen, a mwamwahlki emen. Doari, kamwai johkak papah Koahs apel mwani.” \wj* \s1 En Jesus Lal pwi \p \v 14 Pharisee‑ok pwili rongrong mehpwiai ohroj; irai kin kapkapiski Jesus, pwa ahr kajampwalki mwani. \v 15 Jesus pwehng irai, \wj “Kamwai kin akpwungki pein kamwai mwohn mijen armaj kan, a Koahs pwen kidal nehn mohngiongimwai kan. Dahkij ma armaj kin kajampwalki, kin wiahla mehkij mwahl mwohn mijen Koahs. \wj* \p \v 16 \wj “Manmanin Kojonned in Moses apel padahk in joukohppok ne mine jang kawahu indoa lel nehn mwein John jounpoapdaij; a jang nehn anjoauwo Rongmwehu doahroar Wein Koahs lolohkjili apel armaj ohroj kin engdehnki en dildahng nehn Wein Koahs. \wj* \v 17 \wj A pwen moangoai oang nehnloannge apel jampah en johrla jang iroa keiou siksik kij in Kojonneddo en johrla. \wj* \p \v 18 \wj “Ma woalmen mweijang pahioa, painkihda emen li sohrohr, ih wiahda dipen kamwahl; apel emen ma painkihda li ma pahioahu ne mweijang, ih pel wiahda dipen kamwahl.” \wj* \s1 Woal Koapwoahpwoa men apel Lazarus \p \v 19 \wj “Anjoau oau woal koapwoahpwoa men mine ma kin likkoauki likkoau keiou mwehu apel mourki mour koalik dupkoa rehn ohroj. \wj* \v 20 \wj Pel mine woal joamwoahmwoa men oadoa Lazarus, ohla kilin, ma kin wijiklahng in wanihmw in umwen woal koapwoahpwoahu; \wj* \v 21 \wj pwa ih kin nimen kang mwoarmwoar in mwinge ma ki kipdihjang pohn en woal koapwoahpwoahu ah sehpillo. Doahkkok kin pel samwsamwe ah ohlahk. \wj* \v 22 \wj Woal joamwoahmwoahu mehdi, sohnloanngok wahdahla ih nehnloannge ipen Abraham. Woal koapwoahpwoahu pel mehdi joajjoardi, \wj* \v 23 \wj nehn ah weiweiroak nehn Hades, ih jipwoaldahla kapangda Abraham wija doh, a Lazarus mine ipoa. \wj* \v 24 \wj Ih poangpoangdahla pwa, ‘Pahpa Abraham, ipwilkihda ngoahi! Kadardo Lazarus pwa en kadu jandin poah nehn pil, ih kamwolouwihki loawoaioa, pwa ngoahi ne inenin pwidengla nehn oai oauwe.’ \wj* \v 25 \wj Abraham japoang, ‘Noai jeri, lemleme pwa koawoa ne oaloa me mwehu ohroj nehn oamw mour, a Lazarus oaloa joang nauna ohroj, ioar mehwa ih injenmwahuki anjoau oauwe, a koawoa mine nehn oamw moadoak. \wj* \v 26 \wj A pel oau, wahu koalik oau mine nehn pwungasai; ihr ok ma nimen doauwe jang loappoauwe johkak, pel ihr ok ma nimen doaudo jang men pel johkak.’ \wj* \v 27 \wj Woal koapwoahpwoahu japoang, ‘A ngoahi poaki ipoamw, pahpa Abraham, kadarla Lazarus in umwen joamoaiho, \wj* \v 28 \wj ipen rioai jermwein limmenno. Kadarla ih en kaperki irai pwa irai en joah indoahng wija kamoadoak kije.’ \wj* \p \v 29 \wj “Abraham pwehng ih, ‘Moses apel joukohppok mine ipen rioammwok pwa en kaperki irai joang ohroj; rioammwok en rong da irai pwa.’ \wj* \v 30 \wj Woal koapwoahpwoahu japoang, pwa, ‘Maing, Pahpa Abraham, joang oauwe johpwa isar! Ma emen jang ipen irai ma ne mehdi kan iejda inla iparai, a irai nen pwurjang diparai kan.’ \wj* \v 31 \wj A Abraham japoang, ‘Ma irai joah rong Moses apel joukohppok, irai pel jehpirin kamehlele emen ma pirin iejda jang ipen ihr ma ne mehdi.’” \wj* \c 17 \s1 Dihp \p \v 1 Jesus pwehng Nah sohnpadahkkok, \wj “Joang kan ma kin kahrehioang armaj nehn dihp uhdahn kin pwen wiawi; a meid naunahng armajjo ma kin kahrehda joang pwiai! \wj* \v 2 \wj Ma emen ma kahrehng jeri siksik pwiai nehn dihp, mwehu oang oau sakai koalikko en pirapirroang in sipinwoaroa peidekla nehn madauwo. \wj* \v 3 \wj Kamwai en kalke pein kamwai! \wj* \p \wj “Ma rioamw men dipda, woarwoarihda; ma ih koaluhla, mahkoahng. \wj* \v 4 \wj A ma ih wiahda japwung oang koawoa pehn ijuh nehn rehnnoau, a pehn ijuhwo ih indoa ipoamw pwa, ‘Ngoahi koaluhkihla oai japwung,’ a koawoa uhdahn pirin mahk oang.” \wj* \s1 Pwojon \p \v 5 Woaroakkok pwehng Koaunno, “Maing, kakoalikihla amai pwojon.” \p \v 6 Koaunno japoang irai, \wj “Ma amwai pwojon woahr liporrohn mustard oau, kamwai kak pwehng suhkoa pase, ‘Pein wijjekda jang men inla poaddi nehn madauwo,’ a ih nen peikkoang kamwai. \wj* \s1 En Lidu men ah Pwukoa \p \v 7 \wj “Ma emen in kamwai mine nah lidu ma mwoasmwoaswel ke appwapwali jihpw nehn japw; a nehn ah pirin pwurdo jang nehn japw, kamwai kin pwehng en karwaro inla mwingehla? \wj* \v 8 \wj Joh douluhl! Koawoa en pwehng ih, ‘Koaunopda koanoai mwingehn joausik, koawoa sahpis oang ngoahi nehn oai mwingmwinge apel nim pil; mwerin, koawoa kapwa mwinge.’ \wj* \v 9 \wj Lidu men joah koanoahng oaloa kajpahl kalahngan, ma ih peik oang ah koaunno. Ke da? \wj* \v 10 \wj Ioar pel doahroar kamwai; kamwai pirin pel kapwaihahda meohroj ma kileldi oang kamwai en wia, kamwai en kin pwa, ‘Kamai lidu pwi; ioar oar pwoaijoamai, kamai en kapwaihahda amai pwukoa.’” \wj* \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Lepa Eijek \p \v 11 Nehn en Jesus allaluhlahng Jerusalem, Ih wud nehn pwungen Samaria apel Galilee. \v 12 A nehn Ah dilda nehn koujapw oau Ih suhwoang woal lepa eijek. Irai uhda ekij dohla, \v 13 rahrahulahng, pwa, “Maing, Jesus amai Koaun! Jeuweje kamai.” \p \v 14 Jesus kapangda irai, Ih pwa, \wj “Kamwai alwe ipen jamwrouwok oaloa kajau iparai.” \wj* \p A nehn anjoau ma irai allaluhla, irai ne mwakelkelda. \v 15 Emen in irai, nehn ah kapangda doahroar ah ne mwakelkelda, ih pwurdo ipen Jesus, ngil koalikda kapkapnga Koahs. \v 16 Ih poadpwomwla mwohn ehn Jesus pel kapkapnga Ih. A woallo mihn Samaria men. \v 17 Jesus pwa, \wj “Jaudi irai woal eijek ma ne mwakelkelda? A ia irai dohmenwa? \wj* \v 18 \wj Da wia mihn likin menehr ma pwurdo pwa en kajpahl kalahngan oang Koahs?” \wj* \v 19 Jesus pwehnglahng woallo, \wj “Doari, uhda, alwe pwa oamw pwojonnen ne kemwehuwihla koawoa.” \wj* \s1 Indoahn Wein Koahs \p \v 20 Pharisee pwi kalelpoak ipen Jesus, “Ngehd Wein Koahs pirin indoa?” Ih japoang irai, pwa, \wj “Wein Koahs joh kin indoa in mwomw janjal. \wj* \v 21 \wj Joh emen pirin pwa, kapang ioar ih me, ke ioar ih o; pwa Wein Koahs ne mine nehn kamwai.” \wj* \p \v 22 A ih pwehnglahng Nah sohnpadahkkok, \wj “Anjoau oau pirin indoa ma kamwai nen nimen kapang rehn in Nihn‑Armaj, a kamwai nen johkak. \wj* \v 23 \wj Mine irai pwi pirin pwehng kamwai, ‘Kamwai rapahki o! Ke, rapahki me!’ A kamwai joah alwe rapahki. \wj* \v 24 \wj Pwa doahroar en joarom kin kamaramihda jampah jang oaloap lel oaloap, me ioar doahroar pirin wiawi rehn in Nihn‑Armaj. \wj* \v 25 \wj A keiou, Ih pirin oaloa loklok koalik, a armaj in nehn mwei oauwe joah nimen oaloahda Ih. \wj* \v 26 \wj Dahkij ma wiawi nehn mwein Noah, ioar nen pel wiawi nehn mwein Nihn‑Armaj. \wj* \v 27 \wj Armaj ohroj kamkamdipw, jakjakau, pwoapwoaud mwahl, oaroh lel rehnno ma Noah dilloang nehn warihmmwo, nohlik koalikko leldo, kojukdi ihr ohroj. \wj* \v 28 \wj Pel doahroar da ma ne wiawi in mwein Lot, armaj ohroj kamkamdipw, jakjakau, noasnoas, japwjapw, kokou umw; \wj* \v 29 \wj A rehnno ma Lot injang nehn Sodom, oai apel sulfur mwoardi jang nehnloannge, kojukdi ihr ohroj. \wj* \v 30 \wj Ioar doahroar ma pirin wiawi nehn rehn in Nihn‑Armaj Ah pirin janjalda. \wj* \p \v 31 \wj “Nehn rehnno armaj men ma mine pohn umwahu, ih en joah doaudi oaloa ah koapwoa. Pel doahroar armaj men ma minmine nehn japw, ih en johpwa pwurdo in umwahu. \wj* \v 32 \wj Samsaman pahien Lot‑o! \wj* \v 33 \wj Inje ma nimen doaroahla ah mour, ih pirin luhj jang; a emen ma nimen mihndahkihla ah mour, ih pirin mourla. \wj* \v 34 \wj Ngoahi pwehng kamwai pwa pwonngo armaj roahmen pirin moair pohn pehd oauwoar, emen pirin wijikjang, a emen pirin luhwoahdi. \wj* \v 35 \wj Li roahmen pirin daulahk pilahwa; emen pirin wijikjang, a emen pirin luhwoahdi. \wj* \v 36 \wj [Armaj roahmen pirin minmine nehn japw, emen pirin wijik jang, a emen pirin luhwoahdi.]” \wj* \p \v 37 Sohnpadahkkok idoak ipen Jesus, “Maing, ia wija mehpwiai pirin wiawi?” \p Jesus japoangki irai, \wj “Wija ma palwar mehdi oau mine, ioar wijahwa vulture kin pokonlahng.” \wj* \c 18 \s1 Karajraj in Liohdi apel Jounkoapwung men \p \v 1 Jesus pwehng Nah sohnpadahkkok karajraj pase, pwa en padahkihoang irai en kin poaden kapkap, joah koakoahkla. \v 2 \wj “Jounkoapwung men mine nehn kahnihmw oau, ih johkin mijik Koahs apel joh kin woaunki armaj. \wj* \v 3 \wj Liohdi men pel minehr nehn kahnihmmwo, ma kin pwurpwuroa jounkoapwunngo en rapahki ah pwung, poaki ipoa, ‘Jeuweje ngoahi nehn roapoan pwung oang poalloaiho!’ \wj* \v 4 \wj Anjoau roairoai jounkoapwunngo johpwa nimen wia mehkij, mwuhr ih pein lemehda nehn kapehdin, ‘Mihndahr ma ngoahi joh kin mijik Koahs apel joh kin woaunki armaj, \wj* \v 5 \wj a ngoahi pirin jeuweje lihmene en rapahkihda ah pwung, pwa ih en johla kadroapwoa ngoahi apel johla kin pwurdo koauwehla oai anjoau.’” \wj* \p \v 6 Jesus pel pwa, \wj “Rong da ma jounkoapwung nauna mene pwahpwahpwa. \wj* \v 7 \wj A, imdoahr, Koahs nen joah pirin jeuweje Nah armaj kan ma kin poak jauwaj inrehn apel inpwong? Ih pirin kos in jeuweje irai? \wj* \v 8 \wj Kamwai en kidal pwa ih uhdahn pispis in jeuweje irai ki arai anahn kan. A Nihn‑Armaj pirin diar pwojon nehn jampah nehn Ah indoa?” \wj* \s1 Karajraj in Pharisee apel Jounrik Daksis men \p \v 9 Jesus pel pwahla karajraj pase oang armaj pwi ma kin akpwungki pein ihr apel lioassoang epwi: \v 10 \wj “Armaj roahmen inlahng kapkap nehn Umw Joarwiho; emen ira Pharisee, a emen jounrik daksis. \wj* \v 11 \wj Pharisee‑o uhda kapkap ih pwa, ‘Maing Koahs, ngoahi kapingkalahngan kioang koawoa oai joh kin noaroak, oai joh kin mwoarjuwed, oai joh kin kamwahl doahroar armaj kan. Ngoahi pel kapingkalahngan kioang koawoa oai pel johpwa doahroar jounrik daksis mene. \wj* \v 12 \wj Ngoahi kin kaijihjol pehn riau nehn wihk oau, apel ngoahi kin meiroangki eijek kij oau jang nehn meohroj ma ngoahi anki.’ \wj* \v 13 \wj A jounrik daksisso uhda ekij dohlahjang, ih joah nimen jardahlahng nehnloannge, a ioar mehwa ih wihwia, pokpoki nehn pwalah, pwa, ‘Maing Koahs, mahk oang ngoahi, armaj dipan men!’” \wj* \v 14 \wj Jesus pwa, Ngoahi pwehng kamwai, “Kamwai en kidal pwa jounrik daksisso pwungla ipen Koahs, ih pwurla in umwahu; a Pharisee‑o joah. Pwa ohroj ma kin aklaplapki pein ihr, pirin siksikla; a ohroj ma kin aksiksikki pein ihr, pirin laplapla.” \wj* \s1 Jesus Kapaiahda Jeri Siksik pwi \p \v 15 Armaj pwi wahdohng Jesus nihrai jeri siksik pwi pwa en kihdahng poah pohrai. Sohnpadahkkok kapangda ken woarwoarihda irai. \v 16 A Jesus pangindo jeri siksikkok apel pwehnglahng sohnpadahkkok, \wj “Mweidoahng jerihkan en indoa ipoai. Kamwai joah iroahdi irai; pwa wein Koahs ioar wein joangoan armaj pwiai. \wj* \v 17 \wj Mehlel Ngoahi pwehng kamwai, pwa emen ma jehpirin oaloahda Wein Koahs doahroar jeri siksik men, ih johkak dilda loaloa.” \wj* \s1 Woal Koapwoahpwoa men \p \v 18 Emen koaun in mihn Jew‑ok idoak ipen Jesus, “Jounpadahk mwehu, dahkij ngoahi uhdahn wia pwa ngoahi en kak oaloahki mour joahsuk?” \p \v 19 Jesus pwehng ih, \wj “Amwda koawoa ke panginki Ngoahi jounpadahk mwehu? Joh emen ma mwehu, Koahs kalahpwuk. \wj* \v 20 \wj Koawoa ne kidal kojonned kan: ‘Joah kamwahl; joah kojukdi armaj; joah pirap; joah likamw; woaunki joamoamw apel inoamw.’” \wj* \p \v 21 Woallo japoang Jesus, “Ngoahi ne kapwaihahda kojonned pwiai jang nehn oai siksik.” \p \v 22 Nehn en Jesus rong, Ih pwa, \wj “Pel mine mehkij koawoa anahne wia. Noaskihla meohroj koawoa anki, kioang dupkoa kan armaj joamwoahmwoa kan, oamw pai nehnloannge nen koalikla; indoa pwilihla Ngoahi.” \wj* \v 23 Nehn en woallo rongda me, ih inenin injinjuwedla, pwa ih woal inenin koapwoahpwoa men. \p \v 24 Jesus kapang doahroar ah injinjuwed, Ih pwa, \wj “Ia woahr apwal in armaj koapwoahpwoa en dilda nehn Wein Koahs! \wj* \v 25 \wj Apwal oang armaj koapwoahpwoa men en dilda nehn Wein Koahs jang kamel men en dilda nehn pwokin sihpas.” \wj* \p \v 26 Iraihok ma rongrong Jesus kalelpoak pwa, “A doar inje ma kak mourla?” \p \v 27 Jesus japoang, \wj “Mehkij ma johkak ipen armaj, a uhdahn kak ipen Koahs.” \wj* \p \v 28 Peter pwehng Jesus, “Maing, kamai ne injang umwamai kan, pwa kamai en pwilihla koawoa.” \p \v 29 Jesus pwa, \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, ma emen injang umwah, pahioa, riah, jamah, inah, nah jerihkan ki Wein Koahs, \wj* \v 30 \wj pirin oaloa dupkoa koalik nehn mour oauwe, apel nehn mour joahsuk ma allaluhdo.” \wj* \s1 Kajilpak in en Jesus sikoa doahroar Ah pirin Loklok apel Mehdi \p \v 31 Jesus kalahpwukihla Nah sohnpadahk eijek roahmenno, pwehng irai, \wj “Kapang! Pwa kisai allaluhlahng Jerusalem, wijahu ma meohroj joukohppok ne insingehdi doahr Nihn‑Armaj, pirin pwoaida. \wj* \v 32 \wj Ih pirin likliklahng ipen mihn likinnok, ma pirin kapiski Ih, kihjang woaun in Ih, apel andipoa Ih. \wj* \v 33 \wj Irai pirin poki apel kojukdi Ih, a rehn kajiluh Ih pirin iejda.” \wj* \p \v 34 A sohnpadahkkok johpwa woahwoahki da Ih pwa; woahwoahn lal pwiai rirjang irai, irai joh kak en woahwoahki dahkij Jesus pwahpwahpwa. \s1 Jesus Kemwehuwihla Woal Majkun men \p \v 35 Nehn en Jesus ne allaluhla koaroanlahng Jericho, mine woal majkun men minmine imwin allo mehlahn poakpoak mwani. \v 36 Nehn ah rongda pokonno daulihla ih, ih idoak, “Dahkij wiawi?” \p \v 37 Irai pwehng ih, “Jesus mihn Nazareth ma allaluhla.” \p \v 38 Woallo rahulahng, “Jesus! Nihn David! Jeuweje ngoahi!” \p \v 39 Armajjok ma mine mijen pokonno woarwoarihda ih, apel pwehng ih en nennenla. A ih kapwa kakoalikihla ngiloa, pwa, “Maing, koawoa ma nihn David! Jeuweje ngoahi!” \p \v 40 Jesus uhdi ruwoj woal majkunno en wijikdo ipoa. Nehn en woallo koaroando ipoa, Ih idoak oang, \v 41 \wj “Da koawoa nimen Ngoahi en jeuwejehki koawoa?” \wj* \p A ih pwa, “Maing, ngoahi anahne pwuroahng kapangda wija.” \p \v 42 Jesus pwehng ih, \wj “Ken kapangda! Oamw pwojon en ma kemwehuwihla koawoa.” \wj* \p \v 43 Nehn anjoauwohr ih kak kapangda wija, ih ken pwilihla Jesus apel kapkapnga Koahs. Nehn en pokonno kapang manman oauwe, irai ohroj pel kapkapnga Koahs. \c 19 \s1 Jesus apel Zacchaeus \p \v 1 Jesus dilda apel allaluhla nehn Jericho. \v 2 Woal koapwoahpwoa men mine wijahu, oadoa Zacchaeus, ma laplap ipen jounrik daksissok. \v 3 Ih nimen kapang pwa inje Jesus, a jang in ah mwosmwos, ih johkak kapang Jesus nehn pokonno. \v 4 Ih ken kijoula mwohn pokonno, doaudahng nehn suhkoa sycamore pas, pwa ih en kapang Jesus ma pirin wuddo wijahu. \v 5 Nehn en Jesus lel wijahu Ih jarda pwehng Zacchaeus, \wj “Zacchaeus pispis doaudi pwa rehn oauwe Ngoahi pirin lel ipoamw nehn umwoammwo.” \wj* \p \v 6 Zacchaeus ken pispis doaudi, peren koalik kajamwo Jesus oang nehn umwahu. \v 7 Armaj ohroj ma ne pwili kapang me, irai sapda lipahnedki, pwa, “Woal mene ne pwili inla jang in Ah luk oang nehn umwen woal dipan men!” \p \v 8 Zacchaeus uhda mwohn Koaunno, pwehng, “Maing, ngoahi pirin kijkijoahki oaloap in oai koapwoa joamwoahmwoa kan, a ma mine emen ma ngoahi kapweipweidi, ngoahi pirin koapwung oang pak pahu koalikjang.” \p \v 9 Jesus japoang, \wj “Rehn oauwe koamoaur ne lelloang in umw oauwe, pwa pel nihn Abraham armaj mene. \wj* \v 10 \wj Pwa Nihn‑Armaj indoahng rapahki apel koamoaurla irai kan ma ne joaloangla.” \wj* \s1 Karajraj in Mwani Kohl \p \v 11 Nehn en armajjok ahr rongrong mehpwiai, Jesus pel kapsahng apas karajraj. Ih ne koaroanlahng Jerusalem, armajjok kin lemleme pwa Wein Koahs ne pirin oar janjalda. \v 12 Ih pwa, \wj “Woal laplap men mine ma jeiloaklahng nehn japw dohioau pwa en kajapwildahng nahmwarki; a ih pirin pel japahldohng nehn uhdahn ah wija. \wj* \v 13 \wj A mwohn ah pirin kijoula, ih panginpene nah lidu eijek, kioang emenemen mwani kohl oau, ih pwehng irai, ‘Kamwai kapang da ma kamwai kak wihn kihda jang in mwani pwiai, oaroh ngoahi pwurdo.’ \wj* \v 14 \wj A armaj in jappwo kin lioassoang mehlel woallo, ioar mehwa irai kadarkihla jounpakair pwi mwerin ih en pwa, ‘Kamai joah mwehuki woal mene en wia amai nahmwarki.’ \wj* \p \v 15 \wj “Woallo ne wiahla nahmwarki ih japahldo. Ih pispis ruwoj nah liduhwok en indoa ipoa, pwa ih en kapang ia woahr mwani irai wiahda. \wj* \v 16 \wj Lidu keiouwo indoa, pwa, ‘Maing, me ioar mwani kohl eijek ma ngoahi wihnki jang in mwaniho ma koawoa kioang ngoahi.’ \wj* \v 17 \wj Woallo pwehng ih, ‘Inenin mwehu! Lidu lelpoak men koawoa. A pwa jang in oamw loalpwoas in mehkij ma siksik, ngoahi pirin kioang koawoa en koaun kahnihmw eijek.’ \wj* \v 18 \wj Karoahmen in liduhwo pel leldo pwehng ih, ‘Maing, me ioar mwani kohl limoau ma ngoahi wihnki jang in mwaniho ma koawoa kioang ngoahi.’ \wj* \v 19 \wj A ih pwehnglahng, ‘Ngoahi pirin kioang koawoa en koaun kahnihmw limoau.’ \wj* \v 20 \wj Pel emen lidu indoa pwehng ih, ‘Maing, kapang nihmw mwanihwa me, ngoahi nekidla nehn dipwin likkoau kij. \wj* \v 21 \wj Ngoahi mijik koawoa pwa koawoa woal jakon men. Koawoa kin oaloa mehkij ma jaudi oamw apel dolihdi mehkij ma koawoa joah poadokdi.’ \wj* \v 22 \wj Woallo pwehng ih, ‘Lidu naunahmen koawoa! Ngoahi pirin doadoahkki pein oamw lal kan pwa en kadeikda koawoa. Koawoa kidal pwa ngoahi woal jakon men, ma kin oaloa mehkij ma jaudi oai apel doli mehkij ma jaudi ngoahi poadokdi. \wj* \v 23 \wj A amwda koawoa joah nekidla noai mwanien nehn pangk? Pwa nehn oai pwurdo ngoahi en pwuroahng oaloa pwilihkihla wihnin.’ \wj* \v 24 \wj Ih pwehng irai ma pwili mine wijahu, ‘Kamwai kihjang mwani kohl en jang ih, kioang ih ma nainki mwani kohl eijekko.’ \wj* \v 25 \wj A irai pwehng, ‘Maing, ne mine nah mwani kohl eijek!’ \wj* \v 26 \wj A ih japoang irai, ‘Kamwai en kidal pwa emen ma anki mehkij, a mehkij koalikjang pirin liklikoang, a irai ma joh arai mehkij mihndahr ma siksik pirin liklikjang. \wj* \v 27 \wj Doari, iraihok ma oai imwinsihsi ma joah mwehuki ngoahi en wia arai nahmwarki, wahdo kojukdi irai mwohn ngoahi.’” \wj* \s1 Dilda Jerusalem ki Rojon in Kalwehdi \p \v 28 Mwerin en Jesus pwahla mehpwiai, Ih wudla mwohrai inlahng Jerusalem. \v 29 Nehn Ah ne koaroanlahng Bethphage apel Bethany ipen Dolin Olip, Ih kadarla Nah sohnpadahk roahmen mwohrai, \v 30 \wj “Kamwa alwe nehn koujappwen mwohmwa. Nehn amwa pirin dilda, kamwa pirin kapangda ejel pwulopwul men ma pirapir, ma pe kahjik armaj men dakoa. Kamwa lapwadda, ukdo. \wj* \v 31 \wj A ma emen idoak ipamwa, mihndahng kamwa ejellen, kamwa japoangki, ‘Koaunno anahne.’” \wj* \p \v 32 Ira inla diarda joang ohroj doahroar en Jesus pwehng ira. \v 33 Nehn ara lapwlapwad ejel pwulopwullo, armajjok ma nainki idoak ipara, “Amwda kamwa ke lapwadda?” \p \v 34 Ira japoang, “Koaunno ma anahne.” \v 35 Ira ken ukdohng ipen Jesus. Irai piroakihoang likkoau puwoa apel jeuweje Jesus en doaudahng puwoa. \v 36 Nehn Ah allaluhwe armajjok piroakihdi arai likkoauwok pohn allo. \p \v 37 Nehn Ah koaroannoang Jerusalem, wija ma allo kijoudihlahng Dolin Olip, pokon koalikko ma pwilpwilihwe Ih siakda koaul in kapingkalahngan oang Koahs in ngil koalik ki kapkapnga Ih ki joang ohroj ma irai ne kapang, \v 38 “Koahs en kapaiahda nahmwarki ma allalu indoa in oadoan \nd Koaunno\nd*! Popohl in nehnloannge apel lingin aluhwoang Koahs!” \p \v 39 Pharisee pwi ma pwili pokonno pwehnglahng Jesus, “Jounpadahk, pwehng nihmw sohnpadahk kan en nennenla!” \p \v 40 Jesus japoang, \wj “Kamwai en kidal pwa ma irai nennenla, a sakai pwiai pirin sapda rahrahu.” \wj* \s1 Jesus Jangidla Jerusalem \p \v 41 Nehn Ah ne koaroanlahng kahnihmmwo, Ih ne kapangda, Ih jangidla. \v 42 Ih pwa, \wj “Ma koawoa pwen kidal oar rehnnoauwe da ma uhdahn pirin kioang oamw popohl! A apkas koawoa johkak kapang! \wj* \v 43 \wj Pwa anjoau kij pirin leldo, ma oamw imwinsihsi kan pirin kelihpene koawoa, pidekihpene koawoa, sohpenehng koawoa jang loap ohroj. \wj* \v 44 \wj Irai pirin koauwehla koawoa pwilihki nihmw armaj kan dauluhl. Johpwa sakai oau pirin luhwoahdi nehn dohiah, pwa koawoa johpwa woahwoahki anjoau ma Koahs indoahng koamoaurla koawoa.” \wj* \s1 Jesus Dilda nehn Umw Joarwiho \p \v 45 Jesus dilda nehn Umw Joarwiho sapda kajroahjang jounnoasnoassok, \v 46 pwehng irai, \wj “Ne insingdi nehn Puk Joarwi ma Koahs pwa, ‘Umwoaie pirin adanki umwen kapkap.’ A kamwai ne wiahkihla dohn jounpirap pwi!” \wj* \p \v 47 Ih kin padpadahk nehn Umw Joarwiho rehn ohroj. Jamwrou laplappok, jounpadahk in Kojonneddok apel koaun in armaj kan nimen kojukdi Jesus. \v 48 Irai johkak en diarda imdoahr irai en wia me, pwa armaj ohroj kin nimen rongrongoar Jesus, joah nimen luhj jang oau Ah padahk kan. \c 20 \s1 Peidekki doahr Manman in Jesus \p \v 1 Oau rehn ehn en Jesus Ah wihwia Ah padahk oang armaj kan nehn Umw Joarwiho apel kapkapahrakki Rongmwehu, jamwrou laplappok apel jounpadahk in Kojonneddok, pwilihkihla koaun pwi indoa ipoa, \v 2 pwehng Ih, “Pwehng kamai, en inje manman ma Koawoa wiahki mehpwiai? Ke inje ma kioang Koawoa manman en wia joang pwiai?” \p \v 3 Jesus japoang, \wj “Ngoahi nimen idoak ipamwai mehkij. Kamwai pwehng Ngoahi. \wj* \v 4 \wj Ma en John jounpoapdaij ah manman in poapdaij injang ipen Koahs ke ipen armaj?” \wj* \p \v 5 Irai sapda akpwungpene nehn pwungarai, “Da kisai en pwa? Ma kisai pwa, ‘Sapjang ipen Koahs,’ a Ih nen pwa, ‘A da kamwai joah kamehlelehki John?’ \v 6 A ma kisai pwa, ‘Sapjang armaj,’ pokon oauwe pirin kasoahki kisai sakai pwa irai kin wiahki John joukohp men.” \v 7 Irai japoangki Jesus, “Kamai jehjoa pwa ia wija ah manman in poapdaij injang.” \p \v 8 Jesus pwehng irai, \wj “A, ngoahi pel jehpirin pwehng kamwai, en inje manman ma Ngoahi wihwiahki mehpwiai.” \wj* \s1 Karajraj in Sohn Mwoaswelin Wainno \p \v 9 Jesus pwehng pokonno karajraj pase: \wj “Woal men poadokdi mwoaswelin wain oau, ih kioang sohn mwoaswel pwi pwa irai en kouwahki. A ih jeiloakla likin anjoau roairoai. \wj* \v 10 \wj Ne lel anjoau in roak, ih kadarla lidu men ipen sohn mwoaswellok pwa en oaloa ah pwaij jang nehn mwoaswello. Sohn mwoaswellok pokihla liduhwo apel kadarla ih johpwa kioang mehkij. \wj* \v 11 \wj Koaun in mwoaswello pel pwuroahng kadarla emen nah liduhwok; a sohn mwoaswellok pel pokihla, kamehkihda ih kadarla johpwa kioang mehkij. \wj* \v 12 \wj Ih pel kadarla kajilmen in nah lidu. Sohn mwoaswellok pel koauwehla ih, kerpwihla likin. \wj* \v 13 \wj Doari, koaun in mwoaswelin wainno ken lemleme, ‘Da ngoahi en wia? Ngoahi pirin kadarla noai jermwein kajampwallo pwa irai nen uhdahn woaunki!’ \wj* \v 14 \wj A nehn en sohn mwoaswellok kapangda jermweinno, irai pwahpene nehn pwungarai, ‘Ioar nihn koaun in mwoaswello jermweinwa me. Kisai kojukdi pwa kisai en ankihla mwoaswelin wainne,’ \wj* \v 15 \wj Irai ken kerpwihla ih jang nehn mwoaswello, kojukdi ih.” \wj* \p Jesus pwa, \wj “Dahkij koaun in mwoaswel in wainno nen wiahng sohn mwoaswellok? \wj* \v 16 \wj Ih pirin pein inla pwa en kojukdi sohn mwoaswellok, ih kioang epwi sohn mwoaswel sohrohr mwoaswelin wainno.” \wj* \p Nehn armajjok ahr rongda mehpwiai, ihr pwa, “Me johkak wiawi!” \p \v 17 Jesus jipwoallahng irai, idoak, \wj “A ia woahwoahn lal in Puk Joarwi oauwe? \wj* \q1 \wj ‘Sakaiho ma jounkou umw kan ne kerpwihla pwa johkaspoa, \wj* \q2 \wj a wud wiahla sakai wa ma keiou kajampwal?’ \wj* \p \v 18 \wj “A, emen ma kipdihoang pohn sakaiho pirin ohla, a emen ma sakaiho kipdihoang pohn ih, nen mwisdi.” \wj* \s1 Peidek in Dupuk Daksis \p \v 19 Jounpadahk in Kojonneddok apel jamwrou laplappok raprapahki mehkij irai en joalihkihdi Jesus anjoau pispis, pwa irai kidal pwa ih karajraj ki irai; a irai mijik armajjok. \v 20 Ioar mehwa irai kapkapangki anjoau mwehu, pwa irai en dupukla armaj pwi kadarla en lidipihki Jesus peidek pwi, pwa irai en kihlahng Ih pehn manman in koapinahn Rome. \p \v 21 Irai pwiai idoak ipen Jesus, “Maing Jounpadahk, kamai kidal pwa oamw lal kan apel padahk kan pwen inenin pwung, pwa koawoa johkin injinohki mwomwen armaj, pwa kupwuren Koahs oang armaj ioar ma koawoa kin injinohki padahki. \v 22 Pwehng kamai, ma uhwoang kojonned pwa kamai en dupuk daksis oang Caesar in Rome ke joah?” \p \v 23 Jesus kidal ahr widing, Ih pwehng irai, \v 24 \wj “Kajalehioang Ngoahi oau mwani silperren! Mijen inje apel oadoan inje ma mine puwoa?” \wj* \p A irai japoang, “Caesar.” \p \v 25 Jesus pwehng irai, \wj “Doari, dupukkoang Caesar dahkij ma en Caesar, a dupukkoang Koahs dahkij ma en Koahs.” \wj* \p \v 26 Irai johkak kajapwunge Ih in mehkij mwohn pokonno, irai ken nennenla, pwuriamweikihla Ah pajpoanngok. \s1 Peidek doahr Iejda \p \v 27 Sadducee pwi indoa ipen Jesus. Irai kin pwa armaj mehdi kan jehpirin mourda jang mehdi. Irai idoak ipen Jesus, \v 28 “Maing Jounpadahk, Moses koajoandi oang kamai kojonned oauwe; ma woal men mehdi jang pahioahu joh nihra jeri, a rien woallo en painkihla liohdiho pwa ira en kapwaihahioang riahu ma mehdi nah jeri. \v 29 A, doari, riarihoau mine, woal ijimen; riarai woal koalikko painkihda lihmen, a ih mehdihjang, joh nah jeri. \p \v 30 “Woal karoahmenno pel painkihda liohdiho pel joh jeri; \v 31 kajilmen in riariho pel wiahda pel doahroar joanngohr wiawihoang ohroj irai ijimenno, irai mehdi jang pahioaraiho ohroj joh nihrai jeri. \v 32 Mwerin liho pel mehdi. \v 33 A doari, nehn rehnno ma armaj iejda, inje ma pirin pahien liho? Pwa irai ijimenno ohroj painkihda liho.” \p \v 34 Jesus japoang, \wj “Woal apel lihkan nehn jampah kin pwoapwoaud, \wj* \v 35 \wj a woal apel lihkan ma warroang iejda jang mehdi mourki mourin mweiho ma pirin indoa, irai johkin pwoapwoaud. \wj* \v 36 \wj Pwa irai ne doahroarla sohnloang kan ma ne johla kak mehdi. Irai ioar nihn Koahs, pwa irai ne iejda jang mehdi. \wj* \v 37 \wj Moses pel kadehdehda in mehlel doahroar en ihr mehdi kan ahr pirin iejda. Pwa nehn sikesik in suhkoa umpwumpwullo, Moses kahdanki Koaunno ‘Koahs in Abraham, Koahs in Isaac, Koahs in Jacob.’ \wj* \v 38 \wj Ih ioar Koahs in ihr ma mour jaudi Koahs in ihr ma mehdi, pwa armaj ohroj kin mour oang Ih.” \wj* \p \v 39 Epwi jounpadahk in Kojonneddok pwehng Jesus, “Maing Jounpadahk oamw pajpoang pwung!” \v 40 Pwa irai johla nimen peidek oang Ih. \s1 Peidek doahroar Messiah \p \v 41 Jesus pwehng irai, \wj “Imdoahr amwai kak pwa Messiah nihn David? \wj* \v 42 \wj Pwa pein David pwahla nehn Pukin Psalm kan: \wj* \q1 \wj ‘Koaunno pwehng oai koaun; \wj* \q2 \wj Koawoa en mwindi oang in loap moaun in Ngoahi, \wj* \q2 \v 43 \wj Oaroh Ngoahi en wiahkihla oamw imwinsihsi kan loangin pehn pwoalkoamwen kan.’ \wj* \p \v 44 \wj “A, ma David panginki ah ‘Koaun,’ a imdoahr Messiah Ah kak wia nihn David?” \wj* \s1 Jesus Kainoapwihdi armajjok jang Jounpadahk in Kojonneddok \p \v 45 Nehn en armaj ohroj rongrong, Jesus pwehng nah sohnpadahkkok: \p \v 46 \wj “Kamwai kalke kamwai jang jounpadahk in Kojonned kan ma kin mwehuki mine nehn likkoau roairoai, aluhjili mwohn armaj kan, kin nimen armaj kan en rahnmwahuwi irai nehn pokon kan, kin pilda dohiarai in mijoa nehn jinakoke kan, kin mwehuki moangehda sehpil kan nehn kamdipw kan, \wj* \v 47 \wj ma kin kihjang liohdi kan ahr meohroj, a kin nimen kapkap roairoai! Arai koaloklok uhdahn pirin koalik mehlel!” \wj* \c 21 \s1 En Liohdi men ah Meiroang \p \v 1 Jesus jipwjipwoaljili nehn Umw Joarwiho, Ih kapangda doahroar epwi armaj koapwoahpwoa ahr peiddi ahr meiroang kan nehn dohn meiroanngo. \v 2 Ih pel kapangda liohdi joamwoahmwoa men ma peiddi sen soal riau. \v 3 Ih pwehnglahng sohnpadahkkok, \wj “In mehlel kamwai en kidal pwa dahkij liohdi mene kihdi koalik jang en ohroj. \wj* \v 4 \wj Pwa irai ohroj meiroangkihoang Koahs mehkij jang nehn ahr pai kan. A lihmene jang nehn ah joamwoahmwoa ih meiroang kihla meohroj ma ih nainki apel kin mourki.” \wj* \s1 Jesus Kohpda Ohlahn Umw Joarwiho \p \v 5 Epwi Nah sohnpadahkkok siksikoa doahroar Umw Joarwiho, doahroar mwehuwin koajkoajin sakaihok ma wiahda ummwo apel doahroar ling in kapwas ma armaj kan kin meiroang kioang Koahs. Jesus pwa, \v 6 \wj “Kamwai kapang pwa rehnnoau pirin indoa ma mehpwiai ohroj ma kamwai widwidahli pirin johla mine, johpwa sakai oau pirin luhwoahdi pohn oau; ohroj pirin mwoardi.” \wj* \s1 Apwal apel Koaloklok kan \p \v 7 Irai kalelpoak ipoa, pwa, “Maing Jounpadahk, ngehd joang pwiai pirin pwoaida? Kilel da ma pirin kajalehda pwa anjoau in joang pwiai ne koaroando?” \p \v 8 A Jesus pwa, \wj “Kamwai mwajahn pwa armaj doar kapweipweidi kamwai. Pwa armaj dir pirin pwokdo in oadoaioa, pwa, ‘Ngoahi ioar Ih! Anjoauwa me!’ A kamwai johpwa rong irai. \wj* \v 9 \wj Kamwai johpwa majpwehkda nehn amwai pirin rong rongin mahwin apel mwei apwal kan; pwa joang pwiai uhdahn pirin wiawi mwowoa, a imwin anjoau kahjik pirin lel.” \wj* \p \v 10 Ih pel pwa, \wj “Pei pirin wiawi nehn pwungen japw kan, mahwin pirin pwoaida nehn pwungen wei kan. \wj* \v 11 \wj Roarroarin japw kamajpwehk, lehk, johmwehu nauna pirin wiawi wija ohroj; joang kamajpwehk apel kilel kapwuriamwei pwi pirin pwokda pehnloannge. \wj* \v 12 \wj A mwohn mehpwiai ohroj pirin wiawi; kamwai pirin joaldi apel koaloklok, kamwai pirin panngekla nehn jinakoke kan apel wijiklahng nehn kalpwuhj kan, kamwai pirin wijikoang mwohn nahmwarki apel mwohn koaun in wei kan ki oadoaioa. \wj* \v 13 \wj A ioar anjoauwa ma kamwai pirin kadehdehda Ngoahi. \wj* \v 14 \wj Koajoanehdi nehn amwai lamlam kan mwohn anjoau, kamwai en joah pwunodki imdoahr amwai en japoang irai; \wj* \v 15 \wj pwa Ngoahi pirin kioang kamwai joangoan japoangek pwi apel marain pwi ma joh emen ipen amwai imwinsihsi kan kak pallanda apel kajohwe. \wj* \v 16 \wj Jamamwai apel inamwai kan, riamwai kan, kijehmwai kan apel amwai pirien kan, ioar irai ma pirin pangla kamwai, pel pirin kojukdi epwi kamwai. \wj* \v 17 \wj Armaj ohroj pirin lioassoangda kamwai ki Ngoahi. \wj* \v 18 \wj A, johpwa pisen moangoamwai pas pirin mwoarjang. \wj* \v 19 \wj Kasihkei kamwai pwa kamwai en pein doaroahla kamwai. \wj* \s1 Jesus Pwa doahroar Ohlahn Jerusalem \p \v 20 \wj “Nehn amwai pirin kapang karej in jounpeihok ma ne pidekihpene Jerusalem, kamwai pirin kidal ki pwa anjoau in ah ohla ne koaroando. \wj* \v 21 \wj A nehn anjoauwo irai kan ma minmine nehn Judea, irai en uhdahn kaulahng pohn dol kan; irai kan ma minmine nehn kahnihmmwo; irai en uhdahn injang loaloa; irai ma minmine nehn japw, irai en johpwa pwurdo nehn kahnihmmwo. \wj* \v 22 \wj Pwa rehn pwiok ioar ‘Rehnin koaloklok,’ anjoau in meohroj ma insingdi nehn Puk Joarwi pirin pwoaida. \wj* \v 23 \wj Ia wen nauna oang li lijaian kan apel nohno kan ma kadihdi nehn rehnnok! Pwa apwal koalik pirin lel japw oauwe, apel en Koahs lioas koalik pirin lel sowoahkan. \wj* \v 24 \wj Irai pirin mehkihdi kodlaij apel epwi pirin joallahng nehn wein likin ohroj, apel Jerusalem pirin siakekpijoang pehn ehn ihr ma rosros kan, oaroh ahr anjoau en doarihla. \wj* \s1 Indoahn Nihn‑Armaj \p \v 25 \wj “Kilel kapwuriamwei pwi pirin pwokda in joauwo, in johnpwonngo, apel in ujuhkan. Nehn jampah wija ohroj nehn wei kan, armaj kan pirin mijikda ngirngir koalik in nehn madauwo apel ngilen no koalik kan. \wj* \v 26 \wj Irai pirin mwehlehlkihla arai mijik nehn ahr pirin joujowi mehkan ma pirin wiawi oang jampah pokon; pwa koajoandihn nehn woahwoa pirin isikekda. \wj* \v 27 \wj Ioar anjoauwo ma Nihn‑Armaj pirin pwokda allaluhdo nehn koasoau ki rojon apel ling koalik. \wj* \v 28 \wj Nehn en mehpwiai sapda wiawi, kamwai uhda apel jarda, pwa koamoaurpamwai ne koaroando.” \wj* \s1 Padahk jang in Suhkoa Pik \p \v 29 Doari Jesus pel pwehng irai karajraj pase, \wj “Kamwai soahk mwehu doahroar suhkoa fig apel suhkoa sohrohr kan ohroj. \wj* \v 30 \wj Nehn amwai kapang soahn suhkoa pwiai ahr kin sapin pwokda, kamwai en kidal pwa roak ne koaroan. \wj* \v 31 \wj Pel doahroar, nehn amwai pirin kapang mehpwiai pirin wiawi, kamwai en kidal pwa Wein Koahs ne pirin ken lel. \wj* \p \v 32 \wj “Ngoahi pwehng kamwai in mehlel, pwa mehpwiai ohroj pirin wiawi mwohn armaj in dihoauwe ohroj ahr pirin mehdi. \wj* \v 33 \wj Nehnloannge apel jampah pirin joaloangla, a Oai Mahjan kan pirin johkak joaloangla. \wj* \s1 Anahnin Onnonop \p \v 34 \wj “Kamwai kanaihoahng kamwai. Kamwai joah kadroapwoahki kamwai kamkamdipw apel jakjakau, apel pwunod kan in mour oauwe; pwa Rehnno kak oar lidipihdi kamwai. \wj* \v 35 \wj Ih pirin indoa doahroar lidip oau oang armaj ohroj pohn jampah. \wj* \v 36 \wj Kamwai en kapang mwehu apel kapkap anjoau ohroj pwa kamwai en sihkei apel isar oang pisjang mehpwiai ohroj ma pirin wiawi, apel warroang uhda mwohn mijen Nihn‑Armaj.” \wj* \p \v 37 Jesus kin padahk inrehn kan nehn Umw Joarwiho, a injoausik kan Ih kin injang nehn kahnihmmwo Ih inlahng in Dolin Olip, mine o inpwong. \v 38 Inminjoang kan armaj ohroj kin inlahng Umw Joarwiho pwa ihr en rong Ih. \c 22 \s1 Koajoandihn kojkojdihn Jesus \p \v 1 Anjoau in Joarwihn Pilahwa Joah Doal Ihs, ma adanki Passover, ne koaroan. \v 2 A jamwrou laplappok apel jounpadahk in Kojonned o raprapahki da irai en kak kojukkihdi Jesus; pwa irai inenin mijik armaj kan. \s1 Judas Pwungkihda en Pangla Jesus \p \v 3 Jehsen ken dilloang nehn Judas, ma adanki Iscariot, emen in irai eijek roahmenno. \v 4 Judas inlahng ipen jamwrou laplap apel koaun in Umw Joarwihok pwehng irai doahroar ah pirin panglahng Jesus irai. \v 5 Irai inenin malaukihda apel pwungkihpene irai en dupukki ih mwani. \v 6 Judas pwungkihla apel sapda joujowi anjoau mwehu ma en kak panngoang Jesus irai nehn en armaj kan ahr pirin jehjoa. \s1 Jesus Onopda Pwili Kang Kamdipw in Passover \p \v 7 Joarwihn Pilahwa Joah Doal Ihs ne leldo, anjoau ma jihpw pwulopwul oang kamdipw in Passover kin kojkojdi. \v 8 Jesus kadarla Peter apel John, pwehng ira, \wj “Kamwa alwe koaunopda asai sehpil in Passover.” \wj* \p \v 9 A ira pwehng Ih, “Ia wija koawoa mwehuki kama en koaunopda?” \p \v 10 A Ih japoang, \wj “Kamwa kapang nehn amwa pirin dilda nehn kahnihmmwo, kamwa pirin suhwoang woal men ma wa poakis in pil oau. Kamwa kauj ih oaroh in dilda nehn umw oau. \wj* \v 11 \wj Kamwa pwehng koaun in ummwo, ‘Jounpadahkko kadardo kama ipoamw, pwa: Ia pere ma Ngoahi apel Noai sohnpadahk kan pirin kang kamdipw in Passover loaloa?’ \wj* \v 12 \wj Ih pirin kajalehioang kamwa pere koalik oau puwoa ma ne koajoanjoandi, ioar wijahwa ma kamwa pirin koaunopda joang ohroj.” \wj* \p \v 13 Ira inla kapangda joang ohroj doahr en Jesus pwehng ira. Ira ken koaunopda kamdipw in Passover. \s1 Kamdipw Joarwi \p \v 14 Nehn anjoauwo ne lel, Jesus apel Nah wahnpoaroannok mwindihoang nehn dohiarai in sehpillo. \v 15 Ih pwehng irai, \wj “Ngoahi ngoangkihla mehlel pwili kamwai wia kamdipw in Passover oauwe mwohn Oai pirin loklok! \wj* \v 16 \wj Kamwai en kidal pwa Ngoahi ne johla pirin pwuroahng pwili kang Passover oauwe oaroh janjalda woahwoa in unjek nehn Wein Koahs.” \wj* \p \v 17 Jesus pwoakda mwoak oau, kaping kalahngan oang Koahs, pwa, \wj “Kamwai oaloa mwoak oauwe kamwai ohroj nim. \wj* \v 18 \wj Kamwai en kidal pwa Ngoahi ne johla pirin pwuroahng nim wain oauwe jang me inla oaroh lel anjoauwo ma Wein Koahs pirin lel.” \wj* \p \v 19 Ih pel pwoakda pilahwahu, kaping kalahngan oang Koahs, Ih sipwangdi kioang irai, pwa, \wj “Ioar palwoaroaioahwa me ma liklikkoang kamwai. Wia me oang mihn kasmanda Ngoahi.” \wj* \v 20 Pel doahroar, mwerin mwinge Ih kioang irai mwoak oau, pwa, \wj “Mwoak oauwe ioar en Koahs inoau kapw ma wiawihkihda insahihoa ma ne widekla ki kamwai. \wj* \p \v 21 \wj “A, kapang! Ih ma pirin pangla Ngoahi pwili mine in sehpil oauwe. \wj* \v 22 \wj Nihn‑Armaj pirin mehdi doahroar en Koahs ne koajoanehdi; ia woahr nen naunahng armajjo ma pirin pangla Ih!” \wj* \p \v 23 Irai sapda peidek pene nehn pwungarai, inje in irai ma pirin kak wia joang oauwe. \s1 Akmai in inje ma Laplap \p \v 24 Sohnpadahkkok akmaikihda inje ma pirin keiou laplap nehn pwungarai. \v 25 Jesus pwehng irai, \wj “Nahmwarki in armaj rosros kan in jampah anki manman in koaunda nihrai armaj kan. Koaun in armaj kan pwa ihr ioar ‘En Armaj Pirien.’ \wj* \v 26 \wj A ih jehpirin doahroar me ipamwai; pwa ih ma keiou laplap ipamwai pirin doahroar ih ma keiou siksik; a ih ma koaun pirin doahroarla lidu. \wj* \v 27 \wj Pwa inje ma laplap ipen ihr ma kin mwindi oang mwinge ke ih ma kin sahpis? Jaudi ih ma kin mwindi oang in sehpil? A Ngoahi mine nehn pwungamwai kan wia sohn sahpis men. \wj* \p \v 28 \wj “Kamwai kin minminehr Ipoai anjoau ohroj nehn Oai apwal kan. \wj* \v 29 \wj Apel nehn en joamoaiho kioang Ngoahi manman in koaun, Ngoahi pel pirin kioang kamwai joangoan manmannohr. \wj* \v 30 \wj Kamwai pirin pwili ngoahi mwinge in oai sehpil nehn oai Wei, kamwai pirin pwili mwindi pohn mwoal pwa en wia koaun kadaudok eijek riau in Israel.” \wj* \s1 Jesus Kohpda en Peter ah pirin kahmahmki \p \v 31 Jesus pwa, \wj “Simon, Simon! Kapang pwa Jehsen ne oaloa mweimwei pwa en jong kamwai ohroj doahroar jounmwoaswel men ah kin pohkjang kilin wehn wihd. \wj* \v 32 \wj A Ngoahi kapkapki koawoa, Simon, pwa oamw pwojon en joah ohla. Apel nehn oamw pirin japahldo Ipoai, koawoa pirin kasihkeida pwojon in rioamw kan.” \wj* \p \v 33 Peter japoang, “Maing oai Koaun, ngoahi ne onopda en pwilihla koawoa nehn kalpwuhj apel pwili koawoa mehdi.” \p \v 34 A Jesus japoang, \wj “Peter, koawoa en kidal pwa rehn oauwe, mwohn joang jummwa koawoa pirin kahmahmkihla Ngoahi pehn jiluh pwa koawoa kidal Ngoahi.” \wj* \s1 Pwuko, Pehk, apel Kodlaij \p \v 35 Jesus idoakkoang Nah sohnpadahkkok, \wj “Anjoauwo ma Ngoahi kadarwe kamwai, joah wa pwuko, pehk ke ju, a mine mehkij kamwai apwalkihda?” \wj* \p Irai japoang, “Joh mehkij.” \p \v 36 Jesus pwehng irai, \wj “A apkas, ma mine emen nah pwuko apel pehk, a ih en wahda, a emen ma joh nah kodlaij a ih en noaskihla ah joakiddo dupukkihda apas kodlaijjo. \wj* \v 37 \wj Pwa kamwai kidal pwa Puk Joarwi pwa, ‘Ih pwili wadwad oang armaj nauna kan,’ uhdahn en pwoaida. Pwa me ma ne insingdi oang Ngoahi, kin pwoaida.” \wj* \p \v 38 Sohnpadahkkok pwa, “Kapang, Maing amai koaun, kodlaij rahpas me!” \p A Jesus japoang, \wj “Ne isar!” \wj* \s1 Jesus Kapkap pohn Dolin Olip \p \v 39 Jesus injang nehn kahnihmmwo, inlahng in Dolin Olip, doahroar ma Ih kin kalap wia; Nah sohnpadahkkok pel pwilihla. \v 40 Anjoauwo Ih lel wijahu, Ih pwehng irai, \wj “Kapkap pwa kamwai en joah lel nehn jongjong.” \wj* \p \v 41 Ih ken sohrohrla jang irai, dohinoar armaj kin kasoahla sakai oau; Ih ken poadpwomwla kapkap, \v 42 Ih pwa, \wj “Joamoai, ma koawoa mwehuki, a Koawoa kihwe jang Ngoahi dal en loklok oauwe. A joah, jaudi injenoai, pwa kupwuroamwen ioar en pwoaida.” \wj* \v 43 Sohnloang men jang nehnloannge pwokdohng Ih, kasihkeida Ih. \v 44 Nehn Ah ne inenin pwunod koalikda, Ih kasihkeila Ah kapkap; pwudohn Ih koardihoang pohn pwirej doahroar insa. \p \v 45 Ih uhda jang Ah kapkap japahllahng ipen Nah sohnpadahkkok kapang irai pwen moair pwa johla engirai ki arai injinjuwed. \v 46 Ih pwehng irai, \wj “Da kamwai moahmoahmoairki? Kamwai pwohrda kapkap pwa kamwai en joah lelloang nehn jongjong.” \wj* \s1 Jesus ne Joaldi \p \v 47 Nehn anjoauwo ma Ih pe lallal, pokon oau leldo wijahu; Judas, emen ma sohnpadahk eijek roahmenno, ma uk irai. Ih sohlahng oar ipen Jesus kiski Ih. \v 48 A Jesus pwa, \wj “Judas, kis oau ma koawoa pangkihla Nihn‑Armaj?” \wj* \p \v 49 Nehn en sohnpadahkkok ma pwili Jesus kapangda dahkij ma pirin wiawi, irai pwehnglahng Jesus, “Maing amai Koaun, kamai en doadoahkki nihmai kodlaij kai?” \v 50 Emen irai ken poaloa nihn Jamwrou Laplap nah lidu men, poaloahjang sioa loap moaun. \p \v 51 Jesus pwa, \wj “Ne isar, doari!” \wj* Ih ken pukkoang oar sien woallo ken mohdi. \p \v 52 Jesus pwehnglahng jamwrou laplappok apel koaun in Umw Joarwiho apel joun kaweid kan ma pwili indoahng oaloa Ih, \wj “Kamwai indoa wa kodlaij apel mihn pok, doahroar ma Ngoahi pwen lollap men? \wj* \v 53 \wj Ngoahi kin minminehr ipamwai rehn ohroj nehn Umw Joarwiho, a kamwai johpwa jong in koldi Ngoahi. A apkas ioar amwai anjoau, apel anjoauwa ma in manman in rosros pirin koaunda.” \wj* \s1 Peter Kahmahmki Jesus \p \v 54 Irai joalihdi Jesus uklahng in umwen Jamwrou Laplappo; a Peter pwilpwilihla irai a ekij dohjang irai. \v 55 Nehn pwungen kello, oai kij jaunekda. Peter pwili mwindi ipen ihrrok ma mwindi pidekihpene oaiho. \v 56 Emen liduhwok kapangda ih pwili mwindi ipen oaiho, ih kakilihdi, ih pwa, “Woal mene pel pwili Jesus.” \p \v 57 Peter kahmahmki, pwehnglahng, “Li, ngoahi pwanah jehjoa ih!” \p \v 58 Mwerin anjoau kij, woal men kapangda Peter, ih pel pwehnglahng, “Koawoa pel emen irai!” \p A Peter japoang, “Woal, jaudi ngoahi!” \p \v 59 Oaroh mwerin awa oau pel emen woal engdehnki sihkei pwa, “Mehlel pwa woal mene uhdahn pwili Jesus pwa ih pel mihn Galilee men!” \p \v 60 Peter japoang, “Woal, ngoahi jehjoa pwa da koawoa siksikoahn!” Nehn anjoauwohr ih lallallal, a ne joang jummwa. \v 61 Koaunno jipwoallahng Peter kakildi ih; doar Peter samanda pwa Koaunno ne pwen pwehng ih, \wj “Mwohn joang jummwa pwongoauwe koawoa pirin pwa pehn jiluh pwa koawoa jehjoa Ngoahi.” \wj* \v 62 Peter inlahjang, dilla likin injinjuwedkihla ken joang. \s1 Jesus Wiahla mihn Kapis apel Pokpok \p \v 63 Armajjok ma jiljiloa Jesus kapiski apel poki Ih. \v 64 Irai kin poaroahla mijoa apel idoak, “Inje ma poki koawoa? Kajawihda!” \v 65 Irai kin pwehng Ih joang nauna dir. \s1 Jesus Mwohn Mwoalen Koapwunngo \p \v 66 Nehn ah rehnpijoang, koaun in mihn Jew‑ok, jamwrou laplap, apel jounpadahk in Kojonneddok pokonpene, a Jesus ukkukdohng mwohn Sohn Mwoalen Koapwunngo. \v 67 Irai idoak ipoa, “Pwehng kamai, koawoa ioar Messiah?” \p Ih japoang, \wj “Ma Ngoahi pwehng kamwai, kamwai nen johpwa kamehlele Ngoahi. \wj* \v 68 \wj A ma Ngoahi idoak oang kamwai mehkij, kamwai nen johpwa japoang. \wj* \v 69 \wj A kamwai en kidal pwa jang apkas inla Nihn‑Armaj pirin mwindi in loap moaunin Koahs Wija Laplap.” \wj* \p \v 70 Irai ohroj idoak, “Doari, Koawoa ioar nihn Koahs?” \p Ih japoang irai, \wj “Kamwai ma pwa Ngoahi ioar Ih.” \wj* \p \v 71 Irai pwahla, “Doari, kisai johpwa anahne jounkadehde, pwa pein kisai ne rong da Ih pwa!” \c 23 \s1 Jesus Uhda mwohn Pilate \p \v 1 Sohnpokonno pwon uhda uklahng Jesus mwohn Pilate. \v 2 Irai sapiahda kadipoa: “Kamai koldi woal mene, kaweid japwung nihmai armaj kan pwehpwehpwehng irai en joah dupuk daksis oang Caesar; apel pwahpwahpwa pwa Ih ioar Messiah, nahmwarki men.” \p \v 3 Pilate idoakkoang Ih, “Koawoa ioar nahmwarkihn mihn Jew?” \p Jesus japoang, \wj “Koawoa ne pwa.” \wj* \p \v 4 Doari Pilate pwehnglahng jamwrou laplappok apel pokonno, “Joh kahrpoa oau ngoahi kapangda ngoahi en koalkoahki woal mene.” \p \v 5 A irai pel engdehnki sihkei pwa, “Ki Ah padahk kan Ih ne sapda kapingda armajjok nehn Judea. Ih ne sapda nehn Galilee, apkas ne leldo me.” \s1 Jesus Uhda Mwohn Herod \p \v 6 Nehn en Pilate ah rongda me, ih ken idoak, “Woal mene mihn Galilee?” \v 7 Nehn ah kidalda pwa Jesus kijehn wei oau ma Herod kin koaunda, ih ken kadarlahng Ih ipen Herod, ma pel pwili minmine Jerusalem nehn anjoauwo. \v 8 Herod inenin malaukihda ah kapangda Jesus, pwa ih ne rong doahroar Jesus anjoau roairoai. Ih kajik en kapang Jesus wia epwi manmanno. \v 9 Ih idoakkoang Jesus joangoan peidek dirpwi, a Jesus johpwa japoang. \v 10 Jamwrou laplappok, jounpadahk in Kojonneddok uhda wijahu sihsihkeiki arai kadipoa Jesus. \v 11 Herod apel nah jounpeihok kapiski Jesus apel wiamwahlkihla Ih; irai kalikkoauwihkihda robe mwakelkel oau irai kapwurihla Ih ipen Pilate. \v 12 Rehnnohr Pilate apel Herod ira pirienla; pwa jang mijkoalkoal allaluhdo ira kin imwinsihsihpene. \s1 Jesus Koajoandi en Mehdi \p \v 13 Pilate panginpene jamwrou laplappok, koaunnok, apel armaj ohroj, \v 14 pwehng irai, “Kamwai wahdohng ngoahi woal mene, pwa Ih kapingda armaj kan. A ngoahi ne kajawi Ih mwohn mijamwai kan, ah pwen johpwa mehkij japwung ngoahi kapangda doahroar mehkan ma kamwai kadkadipoahki Ih. \v 15 Herod pel johpwa diarda Ah japwung, ioar mehwa ih kapwurihkihdo Ih ipasai. Johpwa mehkij woal mene wiahda japwung pwa en koanoahng kojkojdi. \v 16 Doari, ngoahi pirin kioang en pokpokkoar kadarekla.” \p \v 17 [Pilate kin pwen lapwadda emen jang mihn kalpwuhj anjoaun Passover.] \v 18 Sohn pokonno ohroj rahukihla, “Kojukdi Ih! Lapwaddohng kamai Barabbas!” \v 19 A Barabbas ne peidekkoang nehn kalpwuhj ki ah uhwoangda kojonned nehn kahnihmmwo apel kojarmaj. \p \v 20 Pilate nimen kajaldekla Jesus, ioar mehwa ih pwuroahng suhwoang pokonno ki iroahu. \v 21 A arai pwen rahrahukihoar, “Kalohpwuhla Ih! Kalohpwuhla Ih!” \p \v 22 Kajiluh in en Pilate pel pwehng irai, “Pwa nauna dahioau Ih wiahda? Johpwa mehkij Ih wiahda japwung pwa en koanoahng kojkojdi. Ngoahi pirin kioang en pokpok pel kajaldekla.” \p \v 23 A irai kapwa kakoalikihla ahr rahrahuki pwa Jesus en kalohpwuhla, a doari, da irai rahrahuki pwoaida. \v 24 Doari Pilate ken kaminahla da irai poaki. \v 25 Ih ken lapwadda woallo ma irai poaki en lapwdahng irai, ma joalkihdi nehn kalpwuhj ah uhwoangda kojonned apel kojarmaj, a ih kioang irai Jesus pwa irai en wiahng injenarai. \s1 Jesus ne Lohpwuhla \p \v 26 Jounpeihok kahlwahjang Jesus nehn kahnihmmwo, irai doaroahdi woal men pohn allo, oadoa Simon, mihn Cyrene, ma allaluhdo jang likin kahnihmmwo, irai kioang ih en wahda lohpwuhwo alu mwerin Jesus. \p \v 27 Pokon koalik oau pwilpwilihla Jesus; pwilihki lihpwi ma injinjuwed apel joangjoangjoangki Jesus. \v 28 Jesus pwurla pwehng irai, \wj “Lihn Jerusalem kan! Kamwai joah joangki Ngoahi, kamwai joangki pein kamwai apel nihmwai jerihkan. \wj* \v 29 \wj Pwa rehn pwi pirin indoa, ma armaj kan pirin pwa, ‘Meid pai li ma joah noainoai, johpwa noaisikihdi jeri apel johpwa kadihdi!’ \wj* \v 30 \wj Doari, \wj* \q1 \wj irai pirin pwehng dol koalik kan, \wj* \q1 \wj ‘Kipdi pohn kamai!’ \wj* \q1 \wj Apel oang dol siksik kan, \wj* \q1 \wj ‘Pwaindi kamai!’ \wj* \p \v 31 \wj “Pwa ma armaj wia mehpwiai oang suhkoa mour, a dahioau pirin wiawihoang suhkoa meng?” \wj* \p \v 32 Woal roahmen, ira koaroj lollap pel ukkukla, pwa ira en pwili Ih kojkojdi. \v 33 Nehn irai lel wijahu ma adanki “Sihn Moang,” irai kalohpwuhla Ih wijahu pwilihki lollap nauna roahmenno, emen mine loap moaun a emen loap meing in Jesus. \v 34 Jesus pwa, \wj “Joamoai, mahkoahng irai, pwa irai jehjoa dahioau irai wihwia.” \wj* \p Irai ken nehkpijoang Ah likkoauwok pileiki. \v 35 A pokonno kapkapang koaun in mihn Jew‑ok kaukauruhrki Ih, pwahpwahpwa, “Ih doaroahla epwi, mweidoahng en doaroahla pein Ih, ma ioar Ih Messiah wa ma Koahs pilda!” \p \v 36 Jounpeihok pel pwili kapwroa Jesus. Irai sohlahng Ih kioang Ih wain kasik, \v 37 pwehng Ih, “Kapisla koawoa, ma ioar koawoa nahmwarkihn mihn Jew!” \p \v 38 Pohnangin koadkoan moange insingdi, \pc “Ioar Ih me Nahmwarkihn mihn Jew.” \p \v 39 Emen lollappok ma pwili kalohpwuhla koauwe Jesus, pwa, “Ma koawoa ma Messiah wa, kapisla Koawoa apel kama!” \p \v 40 A emen in ira woarwoarihda, pwa, “Koawoa johpwa mijik Koahs? Koawoa mine nehn joangoan kadeikin doahroar Ahu. \v 41 A asa kadeik pwen pwung, pwa kisa koanoahng oaloa koaloklok oauwe, pwa asa wihwia kan ma kahrehda; a woal mene joh nauna oau Ih wiahda.” \v 42 Ih ken pwehnglahng Jesus, “Saman ngoahi, Jesus, nehn oamw wiahla nahmwarki men!” \p \v 43 A Jesus pwehnglahng, \wj “Ngoahi pwehng koawoa in mehlel pwa rehnnoauwehr koawoa pirin pwili Ngoahi mine nehn Paradise.” \wj* \s1 Mehdihn Jesus \p \v 44 Aluhwoang kiloak eijek riau injauwaj, joauwo johla maram apel ros pwainla jappwo oaroh lel kiloak jiluh. \v 45 Kahdenngo ma poaroa mwoal joarwiho nehn Umw Joarwiho soahroakdi nehn pwunge. \v 46 Jesus ngil koalikda, pwa, \wj “Joamoai, Ngoahi ne kioang Ngenihoa nehn poahmmwen,” \wj* Ih pwahla me Ih ken mehdi. \p \v 47 Laplap in jounpei men kapang da ma ne wiawi ih kapnga Koahs, pwahla, “Mehlel oar pwa woal mene woal pwung men!” \p \v 48 Nehn en armajjok ma pokonpene wijahu pwa irai en kapang da wiawi, irai ken pokpoki nehn pwalahrai kan injinjuwed pwurla in umwaraihok. \v 49 Ohroj ma kin kidal Jesus, pwilihki lihok ma pwilihdo Ih jang Galilee, uhda ekij dohjang, kapkapang. \s1 Joajjoardihn Jesus \p \v 50-51 Woal men mine ma adanki Joseph, mihn Arimathea, kahnihmw oau nehn Judea. Woal mwehu apel kajampwal men, ih kin pwili joujowi indoahn Wein Koahs. Mihndahr ma ih pwili sowoa Mwoalin Koapwunngo ih johpwa pwungki arai koajoandi apel arai mwoakiddo. \v 52 Ih inla ipen Pilate poakihda palwoaroan Jesus. \v 53 Ih kihdi jang in lohpwuhwo, kidimkihpene likkoau linen oau kioang nehn joaujoau oau joajjoarda nehn paip oau — kahjikkoar armaj men joajjoardi nehn joaujoauwo. \v 54 Rehnno nialim, Sabbath ne enken sap. \p \v 55 Lihok ma pwilpwilihdo Jesus jang Galilee pwilihla Joseph, kapang joaujoauwo apel doahroar en palwoaroan Jesus liklikdi loaloa. \v 56 Irai pwurla in umwaraihok wiahda mihn karahdin pwi apel mihn soal pwi oang palwarro. \p Sabbath, irai ken koammoal, doahroar da ma ne kileldi nehn Kojonneddo. \c 24 \s1 Jesus Iejda \p \v 1 Injohrehn in keiouin rehn nehn wihk, lihok ken inlahng in joaujoauwo wahda mihn karahdinnok ma irai ne koaunopda. \v 2 Irai kapang pwa sakaiho ne kasahpwroahkjang in oawoan joaujoauwo. \v 3 Irai dilda loaloa, a johpwa kapangda palwoaroan Koaun Jesus. \v 4 Irai uhda wijahu pwuriamweikihla, a anjoauwohr woal roahmen uhda mwohrai, mine nehn likkoau korohro dak. \v 5 Nehn irai ne dirkihla majpwehk, irai rukdihoang pohn pwirej, woallok pwehng irai, “Amwda kamwai ke raprapahki armaj mour men nehn pwungen armaj mehdi kan? \v 6 Ih ne joh me; Ih ne iejda. Samanda da ma Ih ne pwehng kamwai nehn Ah minmine nehn Galilee: \v 7 \wj ‘Nihn‑Armaj uhdahn pirin panngekla ipen ihr ma dipan kan, kalohpwuhla, a Ih pirin iejda in kajiluh in rehn.’\wj*” \p \v 8 Lihok ken samanla en Jesus lallok, \v 9 irai pwurla jang in joaujoauwo, apel pwehng mehpwiai ohroj oang eijek emenno apel ohroj luhwoahk. \v 10 Lihpwiai ioar: Mary mihn Magdala, Joanna, apel Mary inen James, irai apel epwi li ma pwili irai pakairki doahroar mehpwiai oang wahnpoaroannok. \v 11 A wahnpoaroannok wiahki rong pwiai joh kaspoa, ioar mehwa irai johpwa kamehlelehki. \v 12 A Peter uhdahr ken kijouwoang in joaujoauwo; ih rukdi kapangda likkoauwohr ma kidimla Ih. Ih ken pwurla in ummwo pwurpwuriamweiki da ma ne wiawihlahu. \s1 Nehn Alin Inlahng Emmaus \p \v 13 Nehn rehnnohr nihn Jesus dohjang Jerusalem dapwa mwail ijuh. \v 14 Ira siksikoahpene doahroar meohroj ma ne wiawihla. \v 15 Nehn ara siksikoa, pein Jesus sohla koaroannoang ipara pwili ara allaluhla. \v 16 Ira kapang Ih, a ira johpwa kidal pwa inje Ih. \v 17 Jesus idoak ipara, \wj “Da ma kamwa siksikoa allaluhdo?” \wj* \p Ira ken uhdi mijen injinjuwedla. \v 18 Emen ira oadoa Cleopas, idoakkoang Jesus, “Koawoahr doari mihn keiru men nehn Jerusalem ma johpwa kidal da ma ne wihwiawi allaluhdo rehn pwiai nehn kahnihmmwo?” \p \v 19 A Ih idoak, \wj “Me dahkij?” \wj* \p Ira japoang, “Doahroar mehkan ma wiawihoang Jesus mihn Nazareth, Joukohp men, ma Koahs apel armaj ohroj kin wiahki ma Ih anki manman in joang ohroj ma Ih pwa apel wia. \v 20 Amai Jamwrou laplappok apel koaunnok ken pangla Ih pwa en koaloklok in mehdi doar Ih ken kalohpwuhekla. \v 21 A kamai koapwoarpwoarkihla pwa Ih ma pirin kamaioauda Israel! A likin mehpwiai ohroj, lel rehnnoauwe ne rehn jiluh mwerin mehpwiai ahr wiawi. \v 22 Lihpwi ma kijehmai ne kapwuriamweihla kamai; pwa irai inlahng in joaujoauwo injohrehn, \v 23 a johkak rapahkihda palwarro. Irai pwurdo pwa irai kapang kajanjalin sohnloang pwi ma pwehng irai pwa Ih pwen mour. \v 24 Pel epwi kijehmaihok inlahng in joaujoauwo ne kadehde doahroar da ma lihok ne pakairkihdo, irai pel johpwa kapangda palwoaroan Jesus.” \p \v 25 Jesus ken pwehnglahng ira, \wj “Kamwa pwanah pweipwei apel ia woahr kosin amwa en kamehlele joang ohroj ma joukohppok ne pwa! \wj* \v 26 \wj Pwa jaudi koanoahng Messiah en loklokki joang pwiai ohroj mwohn Ah pirin dildahng nehn lingin Ah wei?” \wj* \v 27 Doari, Jesus ken kawoahwoahng ira doahroar sikesikin Ih nehn Puk Joarwi, sapjang pukin Moses apel pukin joukohp ohroj. \p \v 28 Nehn irai ne lellahng koujappwo ma irai allaluhlahng. Jesus alu mwomwen pwa Ih pirin daudauluhlla. \v 29 A ira ken kauhdi Ih, pwa, “Mine ipama, pwa joauwo ne pirin ken duhla apel pirin ken rosdi.” Doari Ih ken dilda mine ipara. \v 30 Ih mwindi oang pwili ira mwinge; Ih pwoakda pilahwahu kapkap apel kapingkalahnganki oang Koahs. Ih sipwangdi pilahwahu kioang ira. \v 31 Mijara kan ken poahdpijoang ira kidalda pwa pwen ioar Ih Jesus, a nehn anjoauwohr Jesus joaloang jang ira. \v 32 Ira ken sikoahpene, “Nehn kapehdisa kai joah kin mwoakmwoakidki peren, doahroar oai, nehn Ah siksikesik apel kahkawoahwoahng kisa Puk Joarwi, allaluhdo nehn allo?” \p \v 33 Ira uhdahr pwurlahng Jerusalem ipen sohnpadahk eijek emenno apel iraihok ma pokpokon iparai, \v 34 pwehng irai, “Mehlel oau pwa Koaunno ne iejda! Ih ne pwokkoang Simon!” \p \v 35 Ira wud sikoahda dahkij ma wiawihoang ira nehn allo, doahroar ara kidalda Koaunno nehn Ah sipwangdi pilahwahu. \s1 Jesus Pwokkoang Nah Sohnpadahkkok \p \v 36 Nehn ira siksikoa mehpwiai, Jesus pwurroar uhda nehn pwungarai pwehng irai, \wj “Popohl oang kamwai!” \wj* \p \v 37 Nehn irai majpwehkda, irai lemehioang pwa irai kapkapangda eni men. \v 38 A Ih pwehng irai, \wj “Amwda kamwai ke majpwehkda? Amwda jakoapwoarpwoar ke inda nehn amwai lamlam? \wj* \v 39 \wj Kapang poaihoa kai apel ehihoa kai, apel kapang mwehu pwa pwen ioar Ngoahi me. Pukkoang Ngoahi, doari kamwai nen kidal, pwa eni joh kin mine udukoa ke sihn, doahroar amwai kapkapang ipoai.” \wj* \p \v 40 Mwerin Ah pwa me, Ih ken kajalehng irai poahk apel ehnnok. \v 41 Irai pel kahjik oar kamehlele, irai dirki peren apel pwuriamwei; doari Ih idoak iparai, \wj “Mine mwinge ipamwai apkas?” \wj* \v 42 Irai kioang mwumw siksik inihn men, \v 43 Ih ken mwinge mwohn mijarai. \p \v 44 Doari Jesus pwehng irai, \wj “Ioar mehpwiai ma Ngoahi ne padahk kioang kamwai nehn anjoauwo ma Ngoahi minmine ipamwai, doahroar meohroj ma ne insingdi ki Ngoahi nehn Kojonned in Moses, nehn Pukin joukohppok apel nehn Pukin Psalm Kan, uhdahn pirin pwoaida.” \wj* \p \v 45 Doari Ih ken kamaramihla arai lamlam pwa irai en woahwoahkihla Puk Joarwi, \v 46 Doari Ih ken pwehng irai, \wj “Me ioar ne insingdi: Messiah uhdahn pirin loklokla apel uhdahn pirin iejda jang mehdi in kajiluh in rehn, \wj* \v 47 \wj Rongmwehu in koaluhla apel lapwdahn dihp kan pirin kalohkjili nehn wei kan ohroj, in oadoa, sapda jang Jerusalem. \wj* \v 48 \wj Kamwai ma pirin kadehde mehpwiai. \wj* \v 49 \wj A pein Ngoahi pirin kadardohng kamwai mehu ma jamamwaiho ne inoaukihda. A kamwai uhdahn pirin joujowihoar nehn kahnihmmwo oaroh manman in puwoa audohda kamwai.” \wj* \s1 Jesus Indahla Nehnloannge \p \v 50 Mwerin, Jesus kahlwa irai jang nehn kahnihmmwo, koaroanlahng Bethany; ioar wijahu Ih pwoakda poah kapaida irai. \v 51 Nehn Ah kapaiahda irai, Ih ken injang irai pwoakpwoakdahla nehnloannge. \v 52 Irai ken pwongi Ih, irai pwurlahng Jerusalem dirkihla peren koalik, \v 53 apel anjoau ohroj irai indoa in Umw Joarwiho, kapkapnga Koahs.