\id ACT - MwoakilloaBible \h Wihwia kan \toc1 Wihwia kan en Wahnpoaroannok \toc2 Wihwia \toc3 ACT \mt1 Wihwia kan \mt2 En Wahnpoaroannok \is1 Oarlap in Puk oauwe \ip Pukin \bk Wihwia kan in Woaroakkok\bk*, ioar wijehla \bk Rongmwehu in Luke\bk*. Ioar kahrpoa keiou kajampwal in puk oauwe, pwa en kajalehda doahroar Ngen Joarwi ah kaweidki irai ok ma sapin pwilihla Jesus nehn mwomwohdjo nehn arai kalohkihjili doahroar Rongmwehu in Jesus \wj “nehn Jerusalem, nehn Judea pwon apel Samaria lelwehng uhdikoan jampah”\wj* (1.8). A, ioar sikesik in mwoakin in joauloang doahroar ah sapda ipen mihn Jew-ok, ih ken wiahla pwojon in jampah pokon. Jouninsing in puk oauwe pel injinohki kawoahwoahng armaj in anjoauwo pwa mwoakid in joauloang oauwe jaudi joangoan lamlam keper ma uhwoang Rome, a mwoakid in pwojon in joauloang oauwe ma injang apel kaunjekihla loapin lamlam in mihn Jew‑ok. \ip \bk Wihwia kan\bk* pwalpijoang wiahda loap jiluh in doahroar sikesik in mwomwohdjo nehn wija kan ma Rongmwehu in Jesus parpijoang apel lolohkjili: (1) sapin mwoakid in joauloang nehn Jerusalem mwerin Jesus ah indahla nehnloannge; (2) doahroar parpijoang in mwoakid oauwe wija kan nehn Palestine; (3) apel doahroar ah parpijoang nehn wei kan ipen Jed Mediterranean, lellahng nehn Rome. \ip Mine mehkij ma inenin janjal mwehu nehn pukin \bk Wihwia kan;\bk* doari, ioar doadoahk in Ngen Joarwi ma manman indihoang pohn irai kan ma pwojon nehn Jerusalem in rehn in Pentecost, apel uhjehlahr kaweid apel kasihkei sohn mwomwohdjo apel arai jounkaweid kan nehn wihwia kan ohroj ma ne audohda puk oauwe. En sapin joauloanngok ahr lal kan oang sohn jampah ne mine in oarlap nehn kapahrak pwi, apel wihwia kan ma janjal pukin \bk Wihwia kan\bk* kadehde doahroar sihkei in lal pwiai nehn mour in ihr ma pwojonnok apel nehn minmin in sohn mwomwohdjo. \iot Audoapoa in Oarlap \io1 Koaunopdahn wia jounkadehde \ior 1.1-26\ior* \io2 Kadoariheklahn kojonned in Jesus apel ah inoau kan \ior 1.1-14\ior* \io2 Wiliepen Judas \ior 1.15-26\ior* \io1 Doadoahk in jounkadehde kan nehn Jerusalem \ior 2.1—8.3\ior* \io1 Doadoahk in jounkadehde kan nehn Judea apel Samaria \ior 8.4—12.25\ior* \io1 En Paul ah doadoahk \ior 13.1—28.31\ior* \io2 Jeiloak keiou in kalohkihjili Rongmwehu \ior 13.1—14.28\ior* \io2 Wia lamlam nehn Jerusalem \ior 15.1-35\ior* \io2 Jeiloak kariau in kalohkihjili Rongmwehu \ior 15.35—18.22 \ior* \io2 Jeiloak kajiluh in kalohkihjili Rongmwehu \ior 18.23—21.16 \ior* \io2 Paul nehn kalpwuhj in Jerusalem, Caesarea, apel Rome \ior 21.17—28.31\ior* \c 1 \p \v 1 Maing Theophilus. \p Nehn noai puk keiou ngoahi ne insingehdi mwoakid kan ohroj ma Jesus ne wiahda apel padahki nehn anjoauwo ma Ih sapkihda Ah doadoahk \v 2 oaroh lel rehnno ma Ih pohkdahla nehnloannge. A mwohn Ah pohkdahla nehnloannge, Ih wiahng irai koahkoahlik pwi jang in manman in Ngen Joarwi, oang woallok ma Ih ne pilda pwa irai en wia Nah wahnpoaroan. \v 3 Nehn irair in rehn pahijek mwerin en Jesus Ah mehdi, pehn dir Ih kin pwokkoang irai pein ih pwa ih pwen mour jang in kadehde janjal pwi. Irai ne pel kapang, ih pel siksikoahng irai doahroar Wein Koahs. \v 4 Nehn anjoau ma irai ne pokonpene, Jesus pwehng irai, \wj “Kamwai joah injang Jerusalem, a kamwai jouwihoar kijakijjo ma Joamoai ne inoaukihdi, ma Ngoahi ne padahkihoang kamwai. \wj* \v 5 \wj John poapdaijki pil, a nehn mwerin rehn pwi kamwai pirin poapdaijkihla Ngen Joarwi.”\wj* \s1 Jesus Pohkdahla Nehnloannge \p \v 6 A anjoauwo ma wahnpoaroannok ne pokon pene ipen Jesus, irai idoak, “Maing Koaun, ioar apkas Koawoa nen onehda japahl wein Israel?” \p \v 7 Jesus japoang irai, \wj “Johpwa mweimwei oang kamwai en kidal anjoau apel iren anjoau kan. Anjoau kan apel irair in anjoau kan ne koajoandi ipen Joamoaiho jang pein ah manman.\wj* \v 8 \wj A kamwai pirin audohdkihda manman nehn anjoau ma Ngen Joarwi pirin indihoang pohmwai, a kamwai pirin kadehde Ngoahi nehn Jerusalem, nehn Judea pwon apel Samaria lelwehng uhdikoan jampah.”\wj* \v 9 Mwerin Ah sikoahla mehpwiai, Ih ken pohkdahla nehnloannge nehn irai kapkapang, a koasoau oau ken kajoaloange jang Ih. \p \v 10 Nehn irai jipwoaldahla nehnloannge kapkapang en Jesus ne inla, irai kapangda woal roahmen likkoauki korohro uhda iparai. \v 11 Ira pwehng irai, “Kamwai mihn Galilee, amwda kamwai uhda men jipwjipwoalkihdahla nehnloannge? Ioar Jesus mene ma pohkdahla nehnloannge jang kamwai pirin pel japahldohng kamwai in mwommwoauwehr nehn amwai kapang Ah pohkdahla nehnloannge.” \s1 Wiliepen Judas \p \v 12 Woaroakkok ken japahllahng Jerusalem jang in Dolin Olip, ma enkennoar oaloap in mwail jang kahnihmmwo. \v 13 Irai ne dilda nehn Jerusalem, irai doaudahlahng nehn perehu puwoa wija ma irai kin koaukoaujoan: Peter, John, James, Andrew, Philip, Thomas, Bartholomew, Matthew, James nihn Alphaeus, Simon ma pwili pwihn in Zealot apel Judas nihn James. \v 14 Irai pwiai kin kalap pokonpene wiahki oau kapkap, pwilihki lihok, Mary inen Jesus, apel riah woallok. \p \v 15 Nehn rehn pwi ma irai ok ma ne pwojonla kin pokonpene, irai ohroj nimen oar armaj epwiki rieijek (120). Peter uhda padahk, \v 16 “Rioai kan, iren Puk Joarwi uhdahn pirin pwoaida, ma Ngen Joarwi kalallali David, ne kohpda doahroar Judas, ma ioar kahlwa irai ok ma joalihdi Jesus. \v 17 Judas wia emen in kisai, nehn ah pilpilda pwa en pwili pwukoahki asai doadoahk.” \p \v 18 (Jang in mwanihn ah wihwia naunahu, Judas dupukda japw oau, ma ioar wijahwa ih mehdi; ih kipdi, pwalpijoang, ohroj koanngen kapehdinno widekjang. \v 19 Doari, armaj ohroj ma koaukoaujoan Jerusalem ne rong doahroar me, in pein arai lal irai kioang oadoan japw oauwe Akeldama, ma woahwoahki “Japwen Insa.”) \p \v 20 “Pwa ne insingdi nehn pukin Psalm, \q1 ‘Umwahu en johla koannge; \q2 joah mweidoahng emen en koaujoan loaloa.’ \m A ne pel insingdi, \q1 ‘emen sohrohr en wiliandi oaloa doadoahk oauwe.’ \p \v 21 “A emen woal uhdahn pirin pilpilda en pwilihla kisai, pwa en pwili kadehde iejdahn Jesus Christ. A woal mene en jang oar nehn pwungen irai ma ne pwen wia kijehn pwihn oauwe nehn irair in anjoauwo ma Koaun Jesus kin pwilpwili kisai. \v 22 Sapda jang in anjoauwo ma John poappoapdaij oaroh lel rehnno ma Jesus pohkdahla jang kisai oang nehnloannge.” \p \v 23 Irai kihda ad riau, Joseph ma pel adanki Barsabbas (ih pel adanki Justus) apel Matthias. \v 24 Irai kapkap poaki, “Maing, koawoa ma kin kidal mohngiong in armaj ohroj. Doari koawoa en kajalehioang kamai pwa inje in ara ma koawoa ne pilda, \v 25 ma en oaloa ah pwaij doadoahk in wahnpoaroan ma Judas ne johla anki pwa ih ne inlahng uhdahn ah wija.” \v 26 Mwerin mehpwiai, irai wijwijki ad riauwe pwa irai en pilda jang nehn pwungen ira roahmenne. Addo ma pilpilda ioar Matthias, ih en kapaspassoang wahnpoaroan eijek emenno. \c 2 \s1 Indoahn Ngen Joarwi \p \v 1 Ne lel rehn in Pentecost ohroj ma pwojonla pokonpene wijahkij oar. \v 2 Nehn anjoauwohr ngil oau indihdohjang nehnloannge ma doahroar ngilen eng koalik oau ma koaldihdo kadirihla nehn ummwo, wija ma irai pokpokon. \v 3 Irai widahlihda mehkij ma doahroar umpwul in oai ma jirangrang pohrai, apel kodur emenemen irai ma pokpokon wijahu. \v 4 Irai ken dirkihla Ngen Joarwi apel sapda lallalki epwi lal sohrohr, in doahroar en Ngen Joarwi kalallalihki irai. \p \v 5 Mine mihn Jew pwi ma koaukoaujoan nehn Jerusalem, armaj poadidi pwi ma indoa jang nehn wei ohroj nehn jampah. \v 6 Nehn anjoauwo ma irai rongda ngilloauwe, armaj dir ken pokonpene. Irai ohroj ken pwuriamweikihla arai rongda pein arai lal jang in lalin ihr ok ma ne pwojonla. \v 7 Irai ohroj ken pwuriamwei apel pwonpwonki, irai ken pwa, “Armaj pwiai ma lallalki lal pwiai, jaudi irai mihn Galilee‑pwi! \v 8 Imdoahr, asai rongrongrong irai lallallalki lalin japwasai kan? \v 9 Kisai injang Parthia, Media, Elam, apel armaj jang Mesopotamia, Judea, Cappadocia, Pontus, Asia, \v 10 Phrygia, Pamphylia, Egypt, japwen Libya kan ma koaroannoang Cyrene, apel epwi kisai jang Rome, \v 11 mihn Jew apel mihn likin ohroj ma wiklahng lamlam in mihn Jew apel epwi kisai jang Crete apel Arabia — Kisai ohroj rongrongrong pein asai lal kan irai siksikoa joangoan manman kapwuriamwei kan ma Koahs ne wiahda!” \v 12 Pwa jang arai pwuriamwei apel ne pwonpwonda, irai ken peipeidekpene nehn pwungarai, pwahpwahpwa, “Ia woahwoahn me?” \p \v 13 Epwi irai kapkapiski ihr ma ne pwojonla kan, irai kin sikoa, “Armaj pwiai jakaula!” \s1 En Peter ah Padahk \p \v 14 Peter uhda pwilihkihla wahnpoaroan eijek emenno, kakoalikihla ngiloa apel sapiahda padahk oang pokonno, “Rioai mihn Jew kan apel kamwai ohroj ma koaukoaujoan nehn Jerusalem, kamwai rong ngoahi apel soahk mwehu da ma ngoahi pirin sikoa. \v 15 Woal pwiai johpwa jakau, in doahroar da ma kamwai lemlemehki; kapwehsene kiloak duwoau inminjoang. \v 16 A ioar doahroar mehwa joukohp Joel ne pwa: \q1 \v 17 ‘Koahs pwa, ioar me ngoahi pirin wia in imwin rehn kan; \q2 Ngoahi pirin kamwroahdi Ngenihoa pohn armaj ohroj. \q1 Nihmwai jermwein kan apel jerpein kan pirin kalohkihjili oai lal, \q2 apel nihmwai mwahnkapw kan pirin kapang kaudiahl kan, \q2 apel armaj mah kan pirin oarmoan. \q1 \v 18 Apel pohn oai lidu kan, woal apel li kan, \q2 Ngoahi pirin kamwroahdi Ngenihoa pohrai nehn rehnnok, \q2 irai pirin pwili kalohkihjili oai lal. \q1 \v 19 Ngoahi pirin wiahda manman pwi nehnloannge, \q2 apel kilel kapwuriamwei pwi nehn jampah. \q1 Pirin mine insa, oai apel kalahs in oai koalik; \q2 \v 20 joauwo pirin rosla apel maram pirin wahssahla doahroarla insa, \q2 mwohn Rehn Laplap apel lingin indoahn Rehn in Koaunno. \q1 \v 21 Ohroj ma kin pangin oadoan Koaunno pirin mourla.’ \p \v 22 “Kamwai armaj in Israel kan, kamwai rong lal pwiai; Jesus mihn Nazareth, ioar ih woal wa ma ah doadoahk joarwi inenin janjal mwehu oang kamwai jang in manman kan, me kapwuriamwei kan, apel kilel kan ma Koahs kioang nehn poah en wiahda, in doahroar amwai ne pein woahwoahki pwa mehpwiai ne wiawihda nehn pwungamwai. \v 23 A jang in pein en Koahs koajoandi, Jesus pirin liklikwehng kamwai. A kamwai kojukdi Ih nehn amwai mweidoahng armaj dipan kan en kalohpwuhla Ih. \v 24 A Koahs ne kaiejda Ih jang mehdi, apel ne kajaledekla Ih jang manman in mehdi, pwa mehdi ne johla kak kalwehdi. \v 25 Pwa ioar mehwa David pwahkihla Jesus Christ, \q1 ‘Ngoahi ne kapangda Koaunno Ah minmine mwohn ngoahi anjoau ohroj, \q2 Ih kin minmine ipoai, ioar kahrehda ngoahi johkak lel apwal. \q1 \v 26 Doari, ngoahi kin dirkihla injenmwahu. \q2 Oai lal kan dirki malau. \q1 Mihnda ma ngoahi pirin mehdi, \q1 a ngoahi pirin pwen moaloailoai pwa jang in oai koapwoarpwoar; \q1 \v 27 pwa Koawoa en johpwa pirin moalkoahla ngoahi nehn wijahn ihr ma ne mehdi kan; \q2 Koawoa jehpirin mweidoahng nihmw jounpapah joarwiho poadidi pwa palwoaroa en mwoarpijoang nehn joaujoau. \q1 \v 28 Koawoa ne kajalehioang ngoahi allok ma aluhwoang nehn mour, \q2 apel oamw minmine ipoai pirin kadirihkihla ngoahi malau.’ \p \v 29 “Rioai kan, ngoahi pirin sikoahng kamwai in janjal doahroar jamasai David. Ih ne mehdi joajjoardi, apel ah joaujoau minminehr ipasai lel rehn oauwe. \v 30 David pwen joukohp men, ih pel woahwoahki doahroar en Koahs inoau oang ih, pwa ih pirin kajapwilda emen kadaudokoa pwa en wiahla nahmwarki, ma pirin doahroar ih. \v 31 Doari, nehn en David ne widahlihda dahkij ma Koahs pirin wia, ih sikoa doahroar iejdahn Messiah, nehn ah pwahla: \q1 ‘Ih jehpirin mine nehn wijahn armaj mehdi kan, \q2 palwoaroa jehpirin mwoarpijoang nehn joaujoau.’ \p \v 32 “A Koahs ne kaiejda Jesus mene jang mehdi, apel kisai ohroj ma wia jounkadehdehn mehlel oauwe. \v 33 Ih ne kajapwildahng loap moaunin Koahs apel ne oaloa Ngen Joarwi jang ipoa, in doahroar en Jamah Koahs ne inoaukihdi. Doari, dahkij kamwai widahli apel rong apkas, ioar kijehn Ah kalahngan ma Ih ne widekihdi oang kisai. \v 34 Pwa pein David joah indahla nehnloannge, a ih pwahla, \q1 ‘Koaunno pwehng oai Koaun: \q2 Koawoa en mwindi in loap moaun in Ngoahi, \q2 \v 35 Oaroh Ngoahi en wiahkihla Oamw imwinsihsi kan loangin pehn pwoalkoamwen kan.’ \p \v 36 “Armaj in Israel kan ohroj en uhdahn kidalla mehlel pwa Jesus ma kamwai poanihdahng in lohpwuhwo, ioar ih ma Koahs kajapwilda pwa en Koaun apel Messiah!” \p \v 37 Doari, nehn en armaj kan ahr rongda me, irai ken inenin injinjuwed kihla apel idoak oang Peter apel wahnpoaroannok, “Riamai, da kamai en wia?” \p \v 38 Peter japoang, “Emenemen kamwai en koaluhla, wiliakapwla, apel poapdaijla in oadoan Jesus Christ, pwa dipamwai kan en lapwda; kamwai pirin oaloa Ngen Joarwi, ioar kalahngan oauwe jang ipen Koahs. \v 39 Pwa en Koahs inoau ne wiawihoang kamwai apel nihmwai jerihkan, apel oang irai kan ma dohjang kamwai — irai ohroj ma Koaunno, asai Koahs kin pangin.” \p \v 40 Peter ken poanoauwi irai apel kangoangehki irai padahk dir: “Kamwai doaroahjang kamwai koaloklok kan ma pirin lelloang armaj nauna kan!” \v 41 Doari, armaj dihrdir ken pwojonla ah padahk apel poapdaijla, nimennoar armaj jilkid ma pwilihla pwihnno nehn rehnno. \v 42 Irai kin poadidihoang oaloa padahk jang ipen wahnpoaroannok apel minmin oang irai ma pwojonla kan; irai kin pel pwili ihr mwingehpene nehn ahr kin pwili kapkap. \s1 Mourin Joauloang \p \v 43 Kilel kapwuriamwei apel manman inenin dir ma wahnpoaroannok kin wiahda, ma kahrehioang emenemen ihr kin mijikda. \v 44 Irai ok ma ne pwojonla enngengdehn nehn arai kin minminpene apel kin jauwaj kihpene arai koapwoa kan. \v 45 Ihr kin noaskihla japwarai apel koapwoahkan, nehkpijoang mwani kan nehn pwungarai oang in anahn ma emenemen kin anahne. \v 46 Rehn ohroj ihr kin suhpene nehn Umw Joarwiho, apel kin oaupene nehn umwarai kan nehn ahr kin mwingehpene in peren mehlel. \v 47 Ihr kin kapkapnga Koahs apel kenkenla ipen armaj ohroj. Rehn ohroj Koaunno kin kapsahng pwihn oauwe irai kan ma ne koamoaurla. \c 3 \s1 Woal Mwoasor men Mwehula \p \v 1 Oau rehn Peter apel John indahlahng nehn Umw Joarwiho kiloak jiluh mwerin jauwaj, anjoaun kapkap. \v 2 Wijahu, ipen wanihmmwo ma adanki “Wanihmw Ling,” woal men ma ne mwoasor jang in ah jeri kin wijikdohng wijahu pwa ih en poakpoak mwani jang ipen armaj kan ma kin dilda nehn Umw Joarwiho. \v 3 Woal mwoasorro nehn ah kapangda Peter apel John ara pirin dilda ih ken poaki ipara en kioang ih mehkij. \v 4 Ira ken kapang kadehde ih, Peter pwehnglahng, “Jipwoaldohng kama!” \v 5 Woallo jardahng ara ih lemleme pwa mehkij ih pirin oaloa jang ipara. \v 6 Peter pwehnglahng ih, “Johpwa noai silper ke kohl, a ngoahi pirin kioang koawoa dahkij ma ngoahi anki! In oadoan Jesus Christ mihn Nazareth, ngoahi pwehng koawoa en uhda alu!” \v 7 Peter ken oaloa loap kidal in poahn woallo ih jeuweje en uhda. Nehn oar anjoauwo pwoalkoa apel soakloan ehnnok sihkeida. \v 8 Ih ken lujda sapda allaluhjili. Ih ken pwili ira dilda nehn Umw Joarwiho, kakjili ki ah peren, kapkapnga Koahs. \v 9 Ohroj sohn pokonno ken kapang en woallo allalu, kapkapnga Koahs. \v 10 Nehn ahr kajawihda pwa ioar woal wa ma kin mwindi poakpoakjili ipen Wanihmw Ling in Umw Joarwiho, ihr ohroj ken pwuriamweikihla mehlel dahkij ne wiawihoang woallo. \s1 En Peter Padahk nehn Umw Joarwiho \p \v 11 Nehn en woallo koldi soang Peter apel John, armajjok ohroj pwuriamweikihla kijoula ipara wija ma adanki “Palang in Solomon.” \v 12 A nehn en Peter kapangda armajjok, ih pwehng irai, “Mihn Israel kan! Amwda kamwai ke pwuriamweiki me apel dahioau kamwai pel kadehdehki kama? Kamwai joah lemehioang pwa jang in pein ama manman ke poadidi ma kahrehioang woal mene ah kak alu? \v 13 Ioar Koahs in Abraham, Isaac apel Jacob, Koahs in jamasai mihn mehjjok, ioar Ih ma ne kioang Ah manman ling oang Nah Jesus. A kamwai pangla Jesus ipen laplap kan, nehn en Pilate nimen kapisla Ih, a kamwai kahmahmkihla Ih. \v 14 A Ih ioar ma joarwi apel pwung, a kamwai kahmahmkihla, apel poaki ipen Pilate en kapwaihahda injenamwai apel lapwaddahng kamwai joun kojarmaj men. \v 15 A kamwai kojukdi Jounkoamoaurro. A Koahs kamourihda jang mehdi — a kama ioar jounkadehde in mehpwiak. \v 16 Manman in oadoan Jesus ma kasihkeida woal mene. Ioar me ma kamwai ne widwidahli apel kidal pwa ne wiawi jang in pwojon oadoa; ioar woal mwoasor mene ah ne sihkei kihda mwohn mijamwai kan ohroj. \p \v 17 “Apkas, rioai kan, ngoahi kidal da kahrehda kamwai apel amwai koaun kan wiahkihoang Jesus me. Me wiawi jang in amwai joaloalkoang. \v 18 Oh mehj Koahs ne kajalehda jang joukohppok ohroj pwa Nah Messiah pirin loklok; a me ioar ah ne pwoaida. \v 19 Doari, kamwai koaluhla, wiliakapwla apel wikkoang Koahs pwa Ih en mahkoahng dipamwai kan, \v 20 pwa anjoaun kasihkei ngenisai en indoa jang Koaunno ma pirin kadardo Jesus, ma ioar Messiah wa ma Koaunno ne pildahng kamwai. \v 21 Ih uhdahn pirin minmine nehnloannge oaroh lel anjoauwo ma joang ohroj pirin wiliakapwla, doahroar da ma Koahs ne kajalehioang Nah joukohp joarwihok oh mehj wa. \v 22 Moses pwa, ‘Koaunno amwai Koahs pirin kadardohng kamwai joukohp men doahroar Ah kadardo ngoahi, joukohp mene pirin jang nehn pwungamwai kan. Kamwai uhdahn pirin peikkoang joang ohroj ma Ih padahkihoang kamwai. \v 23 Ma emen johpwa pirin rong dahkij joukohppo pwahla, ih pirin kasohrohr jang ipen nihn Koahs armaj kan apel kamwomwla.’ \v 24 Doari, joukohppok ohroj jang Samuel apel irai ok ma pel indoa mwerin ih, irai ne pel pakairkihda doahroar dahkij ma wihwiawi rehn pwiai. \v 25 A en Koahs Ah inoau kan ma Ih kioang joukohppok ioar uhdahn oang kamwai, apel kamwai pwili anki inoau ma Koahs ne pel wiahng jamamwai mihn mehjjok indoahroar Ah pwehng Abraham, ‘Ngoahi pirin kapaiahkihda armaj in jampah ohroj kadaudokoamw.’ \v 26 A Koahs ne pilda Nah sohn papah Jesus apel kadardo Ih oh mijoa pwa en kapaiahda kamwai nehn Ah pirin kahrehioang ohroj kamwai en wiliakapwla jang amwai wihwia naunahk.” \c 4 \s1 Peter apel John Mwohn Sohn Mwoalen Koapwunngo \p \v 1 Nehn en Peter apel John lallalloang armajjok, epwi jamwrouwok, apel koaun ma kin appwapwali irai ma kin jiloa Umw Joarwiho, apel Sadducee‑ok leldo iparai. \v 2 Irai lioaski pwa wahnpoaroan roahmenno padpadahkihoang armaj kan pwa Jesus ne iejda jang mehdi, ma wia kadehdehn pwa armaj mehdi kan pirin pwuroahng mourda. \v 3 Doari pwa ne joausik pene, irai ken joalihdi ira, kioang nehn kalpwuhj oaroh lel rehnno mwerin. \v 4 A dir armaj ma rong padahkko ken kamehlelehla; woallok pel dirla dapwa lel limekid. \p \v 5 Rehnno mwerin, joun kaweid mihn Jew‑ok, koaun kan, apel jounpadahk in Kojonneddo kan pokonpene nehn Jerusalem. \v 6 Irai suhwoang Jamwrou Laplap Annas apel Caiaphas, John, Alexander, apel epwi irai kijehn peneinei in Jamwrou Laplappo. \v 7 Irai ukdo wahnpoaroan roahmenno mwohrai, doar idoak oang ara, “Dahkij kamwa wiahki me? Joangoan manman da ma kamwa anki, ke oadoan inje ma kamwa doadoahkki?” \p \v 8 Peter ma ne dirkihla Ngen Joarwi ken japoangki irai, “Jounkaweid in armaj kan, apel koaun kan: \v 9 Ma peidek kan oang kamai rehnnoauwe kalelpoak doadoahk mwehu oang woal mwoasorro apel mwomwen ah mwehula, \v 10 doari kamwai ohroj apel mihn Israel kan ohroj en kidal pwa woal mene ma uhda mwohmwai me ne mwehula mehlel jang in manman in oadoan Jesus Christ mihn Nazareth, ioar Ih ma kamwai ne kalohpwuhla, a Koahs ne kaiejda jang mehdi. \v 11 Jesus ioar ma, \q1 ‘Sakaiho ma kamwai jounkou umw kan ne kerpwihla \q2 wud wiahla sakain pwukoakoaimw.’ \m \v 12 Koamoaur pen armaj mine ipen Christ kalahpwuk; joh emen likin Christ nehn jampah ma Koahs koajoanehdi en wia asai Jounkoamoaur.” \p \v 13 Sohn Mwoalen Koapwunngo pwuriamweikihla doahroar eimah in Peter apel John nehn irai kidalda pwa pwen joh ara sukuhl koalik. Irai kidalda pwa ira kin pwen pwilpwili Jesus mijkoalkoalwa. \v 14 Doari joh mehkij irai kak pwa nehn irai ne kapang woallo ma ne mwehula, pwili Peter apel John mine wijahu. \v 15 Irai ken pwehng ira en diljang nehn perehn Mwoalen Koapwunngo, irai ken sapda siksikoahpene nehn pwungarai, \v 16 irai pwa, “Da koanoahng kisai en wiahng woal roahmenne? Armaj ohroj ma minmine nehn Jerusalem ne kidal kilel kapwuriamwei oauwe ma ira ne wiahda, a kisai johkak kahmahmki. \v 17 A pwa kilel kapwuriamwei oauwe en joah lohkkoang armaj in wija kan, kisai kainoapwi ira en kalohkihjili oadoan Jesus.” \p \v 18 Irai pwuroahng pangindo ira nehn Mwoalen Koapwunngo, pwehng ira pwa kalke ira pwuroahng pwehng ke padahkihoang armaj kan oadoan Jesus. \v 19 A Peter apel John japoangki irai, “A pein kamwai en kadeikda dahkij ma pwung ipen Koahs, armaj en peik oang kamwai ke en peik oang Koahs. \v 20 Pwa kama johkak uhdi jang siksikoa da ma pein kama ne kapang apel rong.” \p \v 21 Sohn Mwoalen Koapwunngo kainoapwihdi sihkei apel kajaledekihla ira. Irai kidal pwa nen apwal in koalkoa ira, pwa armaj kan kin kapngahki Koahs doahroar kilel kapwuriamwei ma ne wiawihla. \v 22 Pwa woallo ma manmanno ne kemwehuwihla ne pohnangin johnpar pahijek. \s1 Joauloang kan Kapkap oang Koahs \p \v 23 Mwerin en Peter apel John lapwda, ira pwurla ipen koampoakparahkan sikoahng irai dahkij jamwrou laplappok apel koaun pwehng ira. \v 24 Anjoauwo ma joauloang kan ne rongda mehkan ma ira sikoa, ihr ohroj ken oau pene kapkap oang Koahs: “Maing, Koaun ma wiahda nehnloannge, jampah, jed, apel audoapoarai kan ohroj! \v 25 Jang Ngen Joarwi, Koawoa pwehngdohng kamai jang David, amai pahpa koalikko ma pel nihmw jounpapah \q1 ‘Amwda mihn likin kan ke lioas; \q1 amwda armaj ke kin wiahda arai koajoandi johkaspoa kan? \q1 \v 26 Nahmwarkihn jampah kan ne koaunopda pein irai, \q2 apel koaun kan ne pokonpene \q2 pwa irai en uhwoang Koaunno apel Nah Messiah.’ \m \v 27 A mehlel Herod apel Pontius Pilate, suhwoang mihn likin kan apel mihn Israel kan nehn kahnihmw oauwe, uhwoangda Jesus, ma nihmw Jounpapah joarwi, ma Koawoa ne kajapwildahng Messiah. \v 28 Irai pokonpene pwa irai en wia me ohroj ma Koawoa, jang in oamw manman apel lamlam, ne koajoanehdi pwa en wiawi. \v 29 A apkas, Koaun, kapang me kan ma irai ne kamajpwehki ki kamai. Mweidoahng kamai, nihmw jounpapah kai, en sikoa oamw padahk kan in eimah. \v 30 Kouwe poahmmwen pwa en kemwehuwihla apel jeuweje pwa kilel kapwuriamwei apel manman kan en kak wiawi jang in oadoan nihmw Jounpapah Joarwi Jesus.” \p \v 31 Anjoau o ira doari kapkap, wijahu ma irai pokpokon ken roarda. Irai ohroj audohdkihda Ngen Joarwi doar ken sapda kalohkihjili en Koahs mahjan in eimah. \s1 Joauloanngok Ankihpene Joang Ohroj \p \v 32 Pwihnin joauloanngok ne wiahla oau nehn arai lamlam apel mohngiong. Johpwa emen in irai kin pwa ah koapwoa pwen pein ah, a irai ohroj kin ankihpene joang ohroj arai. \v 33 Jangin in manman koalik, wahnpoaroannok kadkadehde doahroar iejdahn Koaun Jesus, a Koahs pel kamwroahdi kapai koalik pohrai ohroj. \p \v 34 Johpwa emen nehn pwungarai ma kin anahnehda mehkij. Irai ok ma mine japwarai ke umwarai kin noaskihla, wahdo dupkoan joang kan ma irai ne noaskihla, \v 35 kioang wahnpoaroannok, mwanihok kin nehne oang anahn in armaj kan. \p \v 36 Ioar doahroar Joseph mihn Levi men ma noaisikdi Cyprus, wahnpoaroannok panginki Barnabas (ma woahwoahki, “Ih ma kin kasihkei emen”), \v 37 noaskihla japwahu, wahdo dupkoa ipen wahnpoaroannok. \c 5 \s1 Ananias apel Sapphira \p \v 1 A mine woal men ma adanki Ananias, pwilihkihla pahioahu Sapphira, noaskihla japw oau ma uhdahn japwara. \v 2 A ira pwungkihpene pwa Ananias en koldi ekij mwani oang pein ih a wahla luhwen mwanihok ipen wahnpoaroannok. \p \v 3 Peter pwehng ih, “Ananias, amwda koawoa ke mweidoahng Jehsen en koaunda koawoa, kahrehng koawoa en kapweipwei Ngen Joarwi nehn oamw koldi ekij in mwaniho ma koawoa oaloa jangin dupkoan jappwo koawoa noaskihla? \v 4 Mwohn oamw noaskihla jappwo, jappwo pwen uhdahn joapwoamw, apel mwerin oamw ne noaskihla, mwanihok pel uhdahn nihmw. Amwda koawoa ke koajoanehdi pwa koawoa en wia joang oauwe? Koawoa johpwa kapweipwei armaj, koawoa kapweipwei Koahs.” \p \v 5 Nehn en Ananias ne rong me, ih ken kipdihoar mehdi; apel irai ohroj ma pel pwili rong, irai pel majpwehkda. \v 6 Mwahnkapw pwi dilda kidimpene palwoaroan Ananias, wahla likin jaripdi. \p \v 7 Mwerin awa jiluh, pahien Ananias‑o pel dilda, a ih johpwa kidal da ma ne wiawihlahu. \v 8 Peter kalelpoak ipoa, “Pwehng ngoahi, ioar me dupkoan jappwo pwon ma koawoa apel pahioammwo oaloahdihjang amwa noaskihla japwamwahu?” \p Liho japoang, “Eh, ioar ohroj men.” \p \v 9 Peter pwehng ih, “Dahkij kahrehda koawoa apel pahioammwo lemehkihda kamwa en kajongjongi Ngen in Koaunno? Woallok ma ne jaripdi pahioammwo, irai ne mine in wanihmmwo apkas, irai pirin pel wahla koawoa likin.” \v 10 Nehn anjoauwohr liho pel kipdihoar mehdi ipen ehn Peter. Mwahnkappwok pel dilda kapangda pwa liho ne pel mehdi, irai pel wahla likin jaripdi ipen pahioahu. \v 11 Mwomwohdjo pwon apel ihr ohroj ma rongda sikesik pase inenin majpwehkda. \s1 Manman apel Kilel pwi \p \v 12 Irai wahnpoaroannok kin wihwia kilel kapwuriamwei apel manman dir nehn pwungen armaj kan. Joauloang ohroj kin suhpene nehn Palang in Solomon. \v 13 Joh emen likin pwihn in joauloang oauwe jong en pwilihla irai, mihndahr ma irai kin kapnga joauloanngok. \v 14 A pwen dir armaj ne pwilihla pwihn in joauloang oauwe, pwihn in woal apel li pwi ma ne kamehlelehla Koaunno. \v 15 Jangin pwoaidahn doadoahk kan ma wahnpoaroannok wihwia, armaj johmwehu kan kin wijiklahng pohn al kan liklikdihoang pohn pehd kan apel rohp kan, pwa nehn en Peter pirin alu wijahu, a rir in ngeninnohr en kin lel pohrai. \v 16 Pokon pwi kin indoahjang nehn kahnihmw koaroan kan ipen Jerusalem, irai kin wahda armaj johmwehu kan apel ihr ma ngen jaus dilingla, ihr ohroj kin mwehula. \s1 Woaroakkok Koaloklok \p \v 17 Jamwrou Laplappo apel pwilihoa kan ohroj, ma ioar sohn pwihn in Sadducee in wijahu ken inenin pihrinkihda wahnpoaroannok. Irai koajoanehdi pwa irai en wiahng wahnpoaroannok ekij mehu. \v 18 Irai ken joalihdi wahnpoaroannok kioang irai nehn kalpwuhj. \v 19 A inpwonngohr sohnloang in Koaunno men risingda wanihmmwok in kalpwuhjjo, kahlwahjang wahnpoaroannok, ih pwehng irai, \v 20 “Kamwai alwe uhda nehn Umw Joarwiho padahkihoang armaj kan doahroar mour kapw oauwe.” \v 21 Woaroakkok ken peikkoang, injohrehn irai ken dilda nehn Umw Joarwiho sapda padahk. \p Jamwrou Laplappo apel pwilihoa kan ken panginpene koaun in mihn Jew‑ok ohroj oang in wia lamlam in Sohn Mwoalen Koapwung unjek. Irai kadarla papah pwi oang kalpwuhjjo pwa irai en ukdo wahnpoaroannok mwohrai. \v 22 A anjoauwa ma papahk lellahng in umwen kalpwuhjjo irai johpwa kapangda wahnpoaroannok loaloa. Irai pwurlahng ipen Sohn Mwoalen Koapwunngo pwehng irai, \v 23 “Nehn amai ne lel in kalpwuhjjo, kamai kidalda pwa wanihmw ohroj loak apel jiloapoahk ohroj jiljiloa wanihmmwok, a nehn amai risingda wanihmmwok, kamai kapangda pwa joh armaj men loaloa!” \v 24 Nehn anjoau ma koaun in jilajil in Umw Joarwiho apel jamwrou Laplappok rongda sikesik pase, irai inenin pwuriamweikihla dahkij wiawihoang wahnpoaroannok. \v 25 A nehn anjoauwo woal men dilda iparai, pwehng irai, “Kamwai rong! Woallok ma kamwai joalihdi apkas irai ne padpadahk oang armaj kan nehn Umw Joarwiho!” \v 26 Doari, koaun in jilajillo apel nah papah kan inla pwa irai en ukdo wahnpoaroannok. A irai johpwa iding wahnpoaroannok pwa irai mijik pwa doar pokonno kasoa irai. \p \v 27 Irai ken ukdo wahnpoaroannok kauhda irai mwohn Sohn Mwoalen Koapwunngo, a Jamwrou Laplappo sapkihda kadeiki irai. \p \v 28 Ih pwa “Kamai kioang kamwai koajoandi sihkei pwi kamwai en joah pwuroahng padahkki Oadoan Woal mene; a kamwai kapang dahkij kamwai ne wiahda! Kamwai ne kalohkihjili amwai padahk kan nehn Jerusalem, a kamwai pel nimen kapwukoahki kamai insahn woal mene.” \p \v 29 A Peter apel wahnpoaroannok japoangki, “Kamai uhdahn pirin peik oang Koahs a jaudi armaj. \v 30 Koahs in jamasai mihn mijkoalkoallok ne kamourihda Jesus jang mehdi, mwerin amwai kojukdi jangin amwai poanihdahng Ih in lohpwuhwo. \v 31 A Koahs ne kajapwilda Jesus oang loap moaunin Ih pwa en wia koaun apel jounkoamoaur, pwa en kioang mihn Israel en anki anjoau mwehu in koaluhla apel wiliakapwla apel oaloa mahk in diparai kan. \v 32 Kamai ma wia jounkadehde in mehpwiai, kamai apel Ngen Joarwi ma Koahs audohkihda ihr ohroj ma kin peikkoang Ih.” \p \v 33 Nehn en Sohn Mwoalen Koapwunngo ne rongda mehpwiai irai inenin koalik arai lioas, irai mwehuki pwa wahnpoaroannok en kojkojdi. \v 34 A emen irai Pharisee‑ok kijehn Sohn Mwoalen Koapwunngo, adanki Gamaliel, jounpadahk in kojonneddo men ma kenken ipen armaj ohroj, ih uhda nehn mihdinngo ruwoj pwa wahnpoaroannok en wijikla likin oaroain anjoau mwosmwos kij. \v 35 Doari, ih pwehng Sohn Mwoalen Koapwunngo, “Woalin Israel kan, kamwai en kanaihoahng da ma kamwa pirin wiahng woal pwiai. \v 36 Anjoau pwi ma ne inla Theudas ne indoa, kajalehda pwa ih armaj laplap men; enkennoar woal pahpwiki pwilihla ih. Woallo kojkojdi, a pokonno ma pwilihla ih kaupijoang; apel ah mwoakid pel joah pwoaida. \v 37 Mwerin me, Judas mihn Galilee men pel indoa nehn anjoaun insing in peneinei, armajjok pel pwilihla ih, a ih pel kojkojdi, irai ok ma pwilihla ih pel kaupijoang. \v 38 Apkas ngoahi en pwehng kamwai pwa kamwai en joah wia mehkij ma pirin pallan woal pwiai. Kamwai pijekjang irai, pwa ma arai koajoandi apel doadoahk sapjang armaj, a uhdahn pirin joah pwoaida apel joaloangla. \v 39 A ma arai koajoandi apel doadoahk sapjang ipen Koahs, kamwai johkak kalwehdi irai. Kamwai en kanaihoahng joah wia mehkij ma pirin pallan en Koahs lamlam!” \p Sohn Mwoalen Koapwunngo ken kapwaihahda kaweid in Gamaliel. \v 40 Irai pangindo wahnpoaroannok poki irai apel pwehng irai en joah pwuroahng padahkki oadoan Jesus. Irai ken kadarla irai. \v 41 Doari wahnpoaroannok ken injang ipen Sohn Mwoalen Koapwunngo, irai inenin perenkihda doahroar en Koahs mwehuki pwa irai en warroang loklokki jarohki oadoan Jesus. \v 42 Rehn ohroj nehn Umw Joarwiho apel nehn umwen armaj kan irai kin doaudoaulahr nehn padahkki apel kawoahwoa Rongmwehu in Jesus ma ioar Messiah. \c 6 \s1 Jounkouwa Ijimen \p \v 1 Mwerin anjoau kij, nehn en sohnpadahkkok dirla, akmai oau wiawi nehn pwungen mihn Jew‑ok ma kidal lal in Greek apel irai kan ma kidal lal in Hebrew. Irai ma kidal lal in Greek sikoa pwa liohdihok ma mine iparai joh kin oaloa arai pwaij nehn ahr kin nehk jauwaj kan nehn oau oau rehn kan. \v 2 Doari, wahnpoaroan eijek roahmennok panginpene sohnpadahk ohroj pwehng irai, “Nen johpwa pwung oang kamai en pohnjehjoahla mahjan in Koahs kan nehn amai apwali mwani kan. \v 3 Doari, riamai kan, kamwai pilda jang nehn pwungamwai woal ijimen ma kamwai kidal ma dirki Ngen Joarwi apel loalkoang, kamai pirin mweidoahng irai doadoahk oauwe pwa irai en pwukoahki. \v 4 A kamai pirin mweidoahng amai anjoau ohroj oang kapkap apel kalohki Mahjan in Koahs.” \p \v 5 Pwihnno pwon inenin perenkihda doahroar dahkij ma wahnpoaroannok ne kajalehda. Irai ken pilda Stephen, woal mene ma dirki pwojon apel Ngen Joarwi, apel Philip, Prochorus, Nicanor, Timon, Parmenas, apel Nicolaus jang Antioch, mihn likin men ma pwilihda lamlam in mihn Jew mijkoalkoalwa. \v 6 Pwihnno kajalehda irai pwiai ipen wahnpoaroannok ma kapkapki irai apel kihda poahrai kan pohrai. \v 7 Mahjan in Koahs ken lohkjili. Sohnpadahkkok nehn Jerusalem ken dirdirla, apel jamwrou dihrdir pwi ma pel pwili pwojonla. \s1 Joaldihn Stephen \p \v 8 Stephen woal men ma dirkihla pwojon apel manman, wiahda manman kapwuriamwei apel kilel dir nehn pwungen armaj kan. \v 9 A pwen mine epwi armaj ma kin uhwoang Stephen. Armaj pwiai sohn jinakoke ma adanki “Armaj Jaldekla\f + \fr 6:9 \fq Armaj Jaldekla \ft Mihn Jew pwi ma wia lidu, a ne dupdupda ke kihekkoang arai jaldek. \f*,” me mihn Jew jang Cyrene apel Alexandria kin sowoahda. Irai pwiai apel epwi mihn Jew jang Cilicia apel Asia sapiahda akmai oang Stephen. \v 10 A, Ngenno kioang Stephen joangoan erpis koalik oau ma kahrehda nehn ah kin lallal irai joh kak uhwoang. \v 11 Doari irai dupukda armaj pwi en pwa, “Kamai kin rong ah kin sikoa mehpwi ma uhwoang Moses apel Koahs!” \v 12 Nehn joanngoauwe wiawi, ken kamwoakidihda armaj kan, koaun kan apel irai jounpadahk in Kojonneddo. Irai koldi Stephen, ukla ih mwohn Sohn Mwoalen Koapwunngo. \v 13 Irai pel kadilihda woal pwi pwa irai en kadehde likamw oang Stephen nehn irai pwa, “Woal mene kin kalap sikoa mehkan ma kin koauwe asai Umw Joarwiho apel kojonned in Moses. \v 14 Kamai ne rong ih pwa woal mene, Jesus mihn Nazareth pirin kamwoaroahdi Umw Joarwiho apel pirin ukudla siahk kan ohroj ma Moses kioang kisai!” \v 15 Irai ohroj ma sowoahda Sohn Mwoalen Koapwunngo ken kadkadehde Stephen, kapangda pwa mijoa doahroar mijen sohnloang men. \c 7 \s1 En Stephen Kapahrak \p \v 1 Jamwrou Laplappo idoak oang Stephen, “A me pwen uhdahn mehlel?” \p \v 2 Stephen japoang: “Rioai apel joamoai kan, kamwai rong ngoahi! Mwohn jamasai mehj Abraham ah koaujoanla Haran, Koahs in ling pwokkoang ih nehn Mesopotamia \v 3 pwehng ih, ‘Koawoa en injang ipen oamw peneinei apel nehn oamw wei, koawoa alwehng nehn japw oau ma Ngoahi pirin kajalehioang koawoa.’ \v 4 Doari, Abraham ken injang nehn japw in Chaldea, ih inla koaujoanla Haran. Mwerin en jamahu mehdi, Koahs pel pwehng Abraham en indoa nehn wei oauwe ma kamwai koaukoaujoan loaloa apkas. \v 5 Koahs johpwa kioang ekij kijehn wijahu pwa ih en japwankihla, pel joh wija siksik kij, a Koahs inoaukihoang pwa Ih pirin kioang ih apel kadaudokoa kan pwa irai en japwankihla. Nehn anjoauwo ma Koahs wiahda inoau oauwe, Abraham kahjik mine nah jeri. \v 6 A mehwa Koahs pwehng Abraham, ‘Kadaudok oamw kan pirin koaujoanla nehn wein likin oau, wija irai pirin kaliduhla apel pirin wia mwahlla nehn oaroain johnpar pahpwiki.’ \v 7 Koahs pel pwa, ‘Ngoahi pirin kadeikda weiho ma kaliduhla irai. A mwerin anjoauwo, irai pirin japahldo nehn wijahkij apel pwongi Ngoahi.’ \v 8 Koahs kioang Abraham kilel in inoau oau, ioar jorkomjaij. Doari Abraham jorkomjaijihla Isaac rehn waluh mwerin ah noaisikdi. Isaac pel jorkomjaijihla nah jermwein Jacob, Jacob pel jorkomjaijihla nah jermwein eijek roahmenno, ma ioar wia jamasai mehjjok. \p \v 9 “Nihn Jacob jeri woallok ken luwakki riarai woallo Joseph; irai ken noaskihla ih pwa en wiahla lidu men nehn Egypt. A Koahs pwen pwilpwili ih. \v 10 Koahs pel doaroahla Joseph jang nehn ah kahpwal ohroj. Anjoauwo ma Joseph uhda mwohn mijen Pharaoh, nahmwarki in Egypt, Koahs kioang Joseph kalahngan apel loalkoang. Pharaoh kajapwilda Joseph en wiahla koapina in wein Egypt apel koaun in umwen nahmwarkiho. \v 11 Doari lehk koalik oau wiawihda kahrehioang apwal koalik nehn Egypt apel nehn Canaan pwon. Jamasai mehjjok johkak diar mwinge, \v 12 a nehn en Jacob rongda pwa mine wehn pilahwa nehn Egypt, ih ken kadarla nah jerihok, jamasai mehjjok pwa irai en indihla Egypt. Ioar keiouin ahr inla wijahu. \v 13 Nehn kariauin arai indihla wijahu, Joseph kajalehioang riahk pein ih, apel Pharaoh pel kidalda doahroar en Joseph peneineiho. \v 14 Joseph ken iloaklahng jamahu Jacob apel ah peneinei ohroj en indoa Egypt. Irai ohroj armaj ijihjek limmen. \v 15 Jacob ken indihla Egypt wijahu ma ih apel nah jerihok mehdi loaloa. \v 16 Palwoaroaraihok wijiklahng Shechem, wijahu ma irai joajjoardi oang nehn joaujoau ma Abraham dupukkihda uhwen mwani oau jang ipen kadaudok in Hamor. \p \v 17 “A anjoauwo ma Koahs pirin kapwaihahda Ah inoau ma Ih wiahng Abraham ne koaroando, asai armaj kan nehn Egypt inenin dirla mehlel. \v 18 Lel anjoau kij mwuhr, nahmwarki men, ma johpwa woahwoahki inje Joseph, sapda koaun in Egypt. \v 19 Ih kin kapweipwei jamasai mehjjok apel lemei oang irai, kin ipong oang irai en kihdi nihrai jerihok likin umwaraihok pwa jerihok en mehdi. \v 20 A ioar anjoauwo ma Moses noaisikdi, jeri mwehu men. Ih apwalihekda nehn umwen jamahu lel johnpwong jiluh. \v 21 Anjoauwo ma ih wijik jang nehn umwahu, nihn Pharaoh jerpeinno kapangda Moses doar ken apwalihda Moses doahroar me pwen pein nah. \v 22 Moses audohkihda joangoan loalkoang ohroj in mihn Egypt, apel wiahla woal laplap men nehn ah sikesik kan apel wihwia kan. \p \v 23 “Nehn ah ne lel johnpar pahijek, ih ken koajoanehdi pwa ih en soahkda kijeh mihn Israel kan. \v 24 Ih kapangda doahroar emen irai ma mihn Egypt men ne koalkoahla. Ih ken inla jeuwejehda mihn Israel‑o kojukdi mihn Egypt‑o. \v 25 (Moses kin lemleme pwa pein ah armaj kan nen woahwoahki pwa Koahs pirin doadoahkki ih en kajaledekla irai, a irai pwen johpwa woahwoahki.) \v 26 Rehnno mwerin, Moses kapangda mihn Israel roahmen peipene nehn pwungara, ih jongin kamoaloailoaihdi ira. Ih pwehng ira, ‘Kamwa rong, kamwa pwen mihn Israel roahmen, amwda kamwa ke peipene doahre?’ \v 27 A woallo ma sapkihda peiho jinoakla Moses, idoak ipoa, ‘Inje ma pilda koawoa pwa koawoa en koaunda kamai apel wia amai jounkoapwung? \v 28 Koawoa nimen kojukdi ngoahi doahroar oamw kojukdi mihn Egypt‑o aio?’ \v 29 Nehn Moses rongda me ih ken kaujang nehn Egypt sapda koaujoan nehn wein Midian. Ioar wijahwa ma ih nainkihda jermwein roahmen. \p \v 30 “Mwerin johnpar pahijek sohnloang men pwokkoang Moses nehn umpwulin oai nehn suhkoa pas nehn japwsoahn ipen Nahna Sinai. \v 31 Moses aluhlahng suhkoa siksikko pwa ih en kadehde mwehu, ih ken pwuriamweikihla mehu ma ih kapangda. A ih rongda ngilen Koaunno, \v 32 ‘Ngoahi ioar Koahs en joamoamw mehjjok, Koahs en Abraham, Isaac, apel Jacob.’ Moses roarroarkihda ah majpwehk, apel johla nimen jipwoallahng wijahu. \v 33 A Koaunno pwehng ih, ‘Kihjang oamw ju kan, pwa wijahn ma koawoa uhda wija joarwi oau. \v 34 Ngoahi ne kapangda doahr koalik in loklok in noai armaj kan nehn Egypt. Ngoahi ne pel rong ngilen arai moadoak kan, ngoahi ne pel indihdo pwa ngoahi en doaroahla irai. A doari apkas ngoahi pirin kadarlahng koawoa nehn Egypt.’ \p \v 35 “Moses ioar ma mihn Israel kan ne kerpwihla. Irai ma idoak, ‘inje ma kajapwilda koawoa en wia amai koaun apel jounkoapwung?’ Moses ioar ma Koahs kadardo pwa ih en koaunda armaj kan apel kajaldekihla irai, jang in jauwaj in sohnloang men ma pwokkoang Moses nehn suhkoa siksik umpwumpwullo. \v 36 Ih kahlwa armaj kan jang nehn Egypt, wiahda kilel kapwuriamwei apel manman kan nehn Egypt apel nehn Jed Wahssahu, apel nehn japwsoahnno oaroain johnpar pahijek. \v 37 Moses ioar ma pel pwehng armaj in Israel‑ok, ‘Koahs pirin kadardohng kamwai Joukohp men doahroar Ah kadardo ngoahi, Joukohp mene pirin injang nehn pwungen riamwai kan.’ \v 38 Ih ioar woal wa ma ne pwili mihn Israel‑ok pokonpene nehn japwsoahn; ih mine wijahu ipen jamasai koalik ok apel ipen sohnloanngo ma lalloang ih pohn Nahna Sinai Ih ma pel oaloahjang ipen Koahs padahk in koamoaur pwa en kihdoahng kisai. \p \v 39 “A jamasai mehjjok johpwa nimen peikkoang; a irai jinoakla ih apel kajalehda arai nimen pwurla Egypt. \v 40 Irai pwehng Aaron, ‘Wiahda epwi kohs en ma pirin kahlwa kamai. Kamai jehjoa dahkij ne wiawihoang Moses ma ukdo kamai jang nehn Egypt.’ \v 41 Ioar anjoaukijjo ma irai wiahda janjal sakai kohl oau in mwomwen kahu pwulopwul men, wia arai meiroang oang, apel wiahda kamdipw oau pwa en kawahuwi dahkij ma pein irai ne wiahda. \v 42 Koahs ken jipwoaljang irai apel mweidla irai en joarwihoang uju kan pehnloannge in doahroar ma ne insingdi nehn pukin joukohppok, ma pwa, \q1 ‘Armaj in Israel kan! Jaudi oang ngoahi \q2 ma kamwai ne kojukdi apel meiroangkihla mahn kan \q2 oaroain johnpar pahijek nehn japwsoahnno. \q1 \v 43 A ioar umpwal in kohs Molech ma kamwai wahwahwa, \q2 apel janjal in Rephan, amwai kohs ujuhwo; \q2 ioar janjal sakai kan ma kamwai wiahda pwa kamwai en pwongi. \q1 Doari, Ngoahi pirin kaliplipihla kamwai loappoauwo Babylon.’ \p \v 44 “Jamasai mehjjok anki Umpwal en Koahs ma kajalehda en Koahs minmine iparai nehn japwsoahn. Umpwallo wiawihda doahroar en Koahs pwehng Moses, in doahr mwommwo ma \nd Koaunno\nd* kajalehioang Moses. \v 45 Mwerin o, jamasai mehjjok, ma oaloa umpwallo jang jamaraihok, wahjili umpwallo pwilpwilihwe Joshua apel kalwehdi wei kan ma Koahs ne kaujjang sowoa kan mwohrai. Umpwallo mine wijahu oaroh lel mwein David. \v 46 David inenin kenkenla ipen Koahs, ih poaki Koahs en mweidoahng en wiahda oau ummwo Koahs in Jacob en koaujoan loaloa. \v 47 A Solomon ma koudahng Koahs Umw oauwe. \p \v 48 “A Koahs Laplap johkin mine nehn umw kan ma armaj kin kouda, ma doahroar en joukohppo pwa, \q1 \v 49 ‘Koaunno pwa nehnloannge ioar oai mwoalwa, \q2 a jampah ioar loangin pehn ehihoa. \q1 Joangoan umw dahioau kamwai pirin koudahng Ngoahi? \q2 Ia wija Ngoahi pirin koaujoan? \q1 \v 50 Audi pein Ngoahi ma wiahda mehpwiak ohroj?’” \p \v 51 Stephen doaula ih pwa, “Ia woahr amwai koapsakai! Ia woahr ros in nehn kapehdimwai kan! Ia woahr amwai pongpong oang rong Mahjan in Koahs! Kamwai pel doahroar jamamwai mehjjok: kamwai pel kin uhwoang Ngen Joarwi! \v 52 Mine emen joukohp ma jamamwai mehjjok johkin koalkoa? Pwa irai ne kojukdi nihn Koahs jounwijik pakair kan ma pakairkihdo oh mehjwa doahroar indoa in Nah Jounpapah Joarwiho. A apkas kamwai pangla apel kojukdi. \v 53 Ioar kamwai ma oaloahdi en Koahs kojonned ma indihdohjang sohnloang a johpwa peikkoang!” \s1 Kaskasdihn Stephen \p \v 54 Nehn en Sohn Mwoalen Koapwunngo ahr rongrong Stephen, ihr inenin lioas koalikla apel keikeikeisakai \v 55 A Stephen, ma dirkihla Ngen Joarwi, jardahla nehnloannge, kapangda en Koahs klori apel Jesus uhda loap kidal in Koahs. \v 56 Ih pwahla, “Kamwai kapang! Ngoahi ne kapangda nehnloannge ne risda apel Nihn‑Armaj Ah uhda in loap moaunin Koahs!” \p \v 57 Sohn Mwoalen Koapwunngo ken rahrahu koalik apel pinahla siarai kan, irai ohroj wiahkihoar oau kijoupenehng ih. \v 58 Irai jinoakla ih likin kahnihmmwo, irai ken kasoa ih. Jounkadehdehk kioang arai likkoau roairoai ok ipen mwahnkapw men ma adanki Saul pwa ih en apwali. \v 59 Irai pwen enngengdehnkihoar arai kaskasoa Stephen ma pangpangin Koaunno, pwahpwahpwa, “Maing Koaun Jesus! Oaloa ngenihoa!” \v 60 Ih ken poadpwomwla ngil koalik pwahla, “Koaun, joah kapwukoahki irai dihp oauwe.” Mwerin ah pwahla me ih ken mehdi. \c 8 \p \v 1 Saul pwungki ah kojkojdi. \s1 Saul Koalkoa Mwomwohdjo \p Nehn rehnnohr mwomwohdjo ma mine nehn Jerusalem sapda oaloa koaloklok koalik. Joauloang ohroj, likin irai wahnpoaroannok, mwoarpijoang kaulahng nehn japwen Judea apel Samaria. \v 2 Woal poadidi pwi ken jaripdi Stephen, nehn arai injinjuwedla. \p \v 3 Saul ken jongjong in koauwehla Mwomwohdjo, nehn ah dildiljili nehn oauwoau umw kan, warahkihjang joauloang kan, woal apel li, ken peiddoang irai nehn kalpwuhj. \s1 Rongmwehu Kalohkjili nehn Samaria \p \v 4 Joauloanngok ma mwoarpijoang lel wija ohroj, irai kalohkihjili Rongmwehu in Koahs. \v 5 Philip inla nehn kahnihmw in Samaria padahkihoang armaj in wijahu doahroar Messiah. \v 6 Pokon in armajjok rong kanaihoahng dahkij ma Philip padahki. Irai ohroj rong apel widahli manmannok ma ih wia. \v 7 Ngen jaus dir kin joang rahrahu nehn ahr diljang nehn armaj dir, apel dir armaj ma mwoasor apel johkak alu pel kemwehuwihekla. \v 8 Peren koalik mine nehn kahnihmmwo. \p \v 9 Mine woal men ma adanki Simon kin koaukoaujoan nehn kahnihmmwo, mihn Samaria kan kin pwuriamweiki ah winehnihok. Ih kin sikoa pwa ih emen armaj laplap. \v 10 Doari, armaj ohroj nehn kahnihmmwo, jang irai laplap kan lel siksik kan, kin soahk mwehu ih. Irai kin pwa “Ih ioar ma en Koahs manmanno ma kahdanki ‘Manman Koalik.’” \v 11 Anjoau woaroai armajjok kin rong ih pwa mehlel pwa ah winehnihok kin kapwuriamwei oang irai. \v 12 A nehn anjoauwo ma irai ne rongda en Philip ah kapahrakki Rongmwehu in Wein Koahs apel oadoan Jesus Christ, irai ohroj woal apel lihok ken poapdaijla. \p \v 13 Pein Simon pel pwojonla; a mwerin ah ne poapdaijla ih ken woaroakkoang Philip; ih pel inenin liskihla ah kapang manman apel kilel kapwuriamweihok ma ne wiawihda. \p \v 14 Woaroakkok Jerusalem rongda pwa mihn Samaria kan ne pel oaloahdi Mahjan in Koahs, irai ken kadarla Peter apel John iparai. \v 15 Anjoauwo ma Peter apel John ara lella Samaria, ira kapkapki joauloanngok pwa irai en oaloa Ngen Joarwi. \v 16 Pwa Ngen Joarwi kahjik mine pohn emen emen irai, a irai pwen poapdaijla in oadoan Koaun Jesus. \v 17 Peter apel John ken kihdi poahra pohrai, irai ken oaloa Ngen Joarwi. \p \v 18 A Simon kapang pwa irai ne oaloahdi Ngenno anjoauwo ma wahnpoaroannok ara kihdihoang poahra pohrai, ih jong en kioang Peter apel John mwani, \v 19 ih pwehng ira, “Kamwa pel kihdoahng ngoahi manman oauwe, pwa armaj ohroj ma ngoahi pirin kihdihoang poaihoa kai pohrai en oaloa Ngen Joarwi.” \p \v 20 Peter japoangki, “Koawoa apel nihmw mwanien en kejpwihekla nehn ehl, pwa koawoa lemlemehioang pwa mwani kak en dupukda en Koahs kijakij! \v 21 Joh oamw pwaij ke oamw pwukoa nehn ama doadoahk, pwa oamw mohngiong en johpwa pwung ipen Koahs. \v 22 Doari, koaluhkihla naunahn oamw koajoandi oauwe, apel kapkap oang Koahs pwa Ih en mahkoahng koawoa ki oamw lemehda joang oauwe. \v 23 Pwa ngoahi kidal pwa koawoa ne dirkihla pihrin apel dihp ne joalihdi koawoa.” \p \v 24 Simon poaki ipen Peter apel John, “Menlau kamwa kapkapki ngoahi oang Koaunno, pwa mehkan ma kamwa pwehng ngoahi en johpwa lelloang ngoahi.” \p \v 25 Doari, mwerin ara ne kadehde apel padahkki Rongmwehu in Koaunno, Peter apel John japahlla Jerusalem. Nehn ara pwurpwurlahng Jerusalem ira kalohkjili Rongmwehu nehn koujapw dir nehn Samaria. \s1 Philip apel laplap in Ethiopia men \p \v 26 Sohnloang in Koaunno men pwehng Philip, “Onopda koawoa inla palieir nehn allo ma injang Jerusalem indihla Gaza.” (Al oauwe ne johla doadoahk rehnpwiai.) \v 27 Philip ken onopdahr inla. Ih kapangda woal in Ethiopia lekleklahmen, woal laplap kajampwal mene ma kin apwali wijahn neknek mwani oang li nahmwarkihn Ethiopia. Woallo indahlahng Jerusalem pwa ih en jongin kaudekkoang Koahs, \v 28 nehn ah pwurpwurlahng nehn ah wijahn koaujoanno, dakoa warah kurmahu, ih ken wadwadek pukin joukohp Isaiah. \v 29 Ngen Joarwi pwehng Philip, “Inlahng ipen kurmahn.” \v 30 Philip kijoula rongda en woallo wadwadek pukin joukohp Isaiah. Philip idoak oang woallo, “Imdoahr koawoa woahwoahki da koawoa wadwadekken?” \p \v 31 Laplappo japoang, “Imdoahr ngoahi en kak kidal ma joh armaj kawoahwoahng ngoahi?” Laplappo lukehioang Philip en doaudahng pohn warah kurmahu mwindi ipoa. \v 32 Iren Puk Joarwi ma laplappo wadwadek, ioar me: \q1 “Ih doahroar jihpw men ma ukkuklahng en kojkojdi, \q2 apel doahroar jihpw pwulopwul men ma johkin loakloakoa anjoau ma winehkan kin koskos. \q2 Ih johpwa pwahla mehkij. \q1 \v 33 Armaj kan kamehki ih apel joah wiahng ih me pwung. \q2 Johpwa armaj men nen kak sikoa doahroar kadaudokoa kan \q2 pwa ah mour nehn jampah oauwe ne doarihdi.” \p \v 34 Laplappo poaki ipen Philip, “Pwehng ngoahi, inje ma joukohppo siksikoa? Ma pein ih ke emen sohrohr?” \v 35 Doari, Philip ken sapda sikesik, sapdahjang iren Puk Joarwi oauwe, ih pwehng laplappo doahroar Rongmwehu in Jesus. \p \v 36 Nehn ara allaluhla nehn allo, ira lelloang wijahkij ma mine pil, a laplappo pwa “Pil kij me, dahkij en koljang ngoahi en poapdaijla?” \p \v 37 [Philip pwa, “Koawoa kak poapdaijla ma koawoa pwojon nehn oamw mohngiong unjek.” \p Laplappo japoang, “Ngoahi pwojon pwa Jesus Christ ioar Nihn Koahs.”] \p \v 38 Doari, laplappo ruwoje pwa warah kurmahu en uhdi. Ira Philip doaudihla nehn pillo, Philip poapdaijihla ih. \p \v 39 Nehn ara doaudahjang nehn pillo, Ngenin Koaunno ken kajoaloangehla Philip. Laplappo johla kapang Philip, ih ken dauluhlla nehn ah jeiloak malmalau kijkijoula. \v 40 Philip pwokda Azotus, ih kalohkihjili Rongmwehu nehn koujapw kan oaroh lelloang nehn Caesarea. \c 9 \s1 Saul Wiliakapwla \p \v 1 Nehn anjoauwo Saul enngengdehnkihoar ah lemei nimen kojukdi sohnpadahk in Koaunno. Ih inla ipen Jamwrou Laplappo \v 2 poaki kijilikoau in mweimwei pwa ih en kak dilloang nehn jinakoke in Jew nehn Damascus, pwa ma ih kapangda emen in irai kan ma kin allalu nehn Alin Koaunno, ih anki manman in joalihdi irai, woal apel li, ukdo Jerusalem. \v 3 Nehn en Saul ah koaroannoang Damascus, maram oau jang nehnloannge dakarda ih. \v 4 Ih kipdihoang nehn pwirej, ih rongda ngilloau ma pwa, \wj “Saul, Saul, amwda koawoa ke kin kojkojukki ngoahi?”\wj* \p \v 5 Saul idoak, “Inje koawoa, maing Koaun?” \p Ngillo japoang, \wj “Ngoahi Jesus ma koawoa kin kojkojuk.\wj* \v 6 \wj Uhda alwe nehn kahnihmmwen, pwa ioar wija wa ma pirin janjal oang koawoa da ma koawoa anahne wia.”\wj* \p \v 7 Irai ok ma pwili ih jeiloakko, uhdi nennenla. Irai pel pwili rongda ngillo, a pwen joh armaj irai kak kapang. \v 8 Saul ken uhda jang nehn pwirejjo poahdpijoang a pwen johkak kapang mehkij. Doari, irai koldi poah, ken ukla ih Damascus. \v 9 Oaroain rehn jiluh, ih johkak kapang wija; nehn anjoauwo, joh mehkij ih kang ke nim. \p \v 10 Mine emen sohnpadahk nehn Damascus, oadoa Ananias. \p Nehn kaudiahl ma janjal oang Ananias, Koaunno pwa, \wj “Ananias!”\wj* \p Ih japoang, “Ioar ngoahi me maing Koaun.” \p \v 11 Koaunno pwehng ih, \wj “Onopda koawoa inla pohn Al Inen in umwen\wj* \v 12 \wj Judas, koawoa rapahki woal men ma jang Tarsus ma adanki Saul. Ih kapkapkap, a nehn oau kaudiahl, ih ne pel kapang woal men adanki Ananias dilda, kihdi poahk pohn ih pwa ih en kak pwuroahng kapang wija.”\wj* \p \v 13 Ananias japoangki, “Maing Koaun, armaj dir ne padahkihoang ngoahi doahroar ih; irai pel pwehng ngoahi joang nauna ohroj ih wia oang Nihmw armaj kan\f + \fr 9:13 \fq Nihmw armaj kan \ft Ke armaj joarwi kan\f* nehn Jerusalem. \v 14 A apkas ih ne indoahng Damascus anki manman jang jamwrou laplappok pwa ih en joalihdi armaj ohroj ma kin pwongi Koawoa.” \p \v 15 Koaunno pwehng Ananias, \wj “Alwe pwa Ngoahi ne pilda ih en papah Ngoahi, en kalohkjili Oadoaioa oang mihn likin kan apel nahmwarki kan apel mihn Israel kan. \wj* \v 16 \wj Pein Ngoahi pirin kajalehioang ih joang ohroj ih anahne loklokki pwa Ngoahi ma kahrehda.”\wj* \p \v 17 Ananias dilda nehn ummwo kihdihoang poah kan pohn Saul. Ih pwa, “Rioai Saul, Koaunno me kadardo ngoahi, ioar Jesus ma pwokkoang koawoa nehn oamw allaluhdo pohn allo. Ih kadardo ngoahi pwa koawoa en pel kak pwuroahng kapangda wija apel audohdkihda Ngen Joarwi.” \v 18 Nehn anjoauwohr mehkij ma doahroar winen mwumw ken mwoarjang nehn pwoaroan mijen Saul ok, ih ken pel kak pwuroahng kapangda wija. Ih ken uhda poapdaijla. \v 19 Mwerin ah mwingehla, ih ken sihkeida. \s1 Saul Padahk nehn Damascus \p Saul minminehki oaroain rehn pwi nehn Damascus pwilpwili sohnpadahkkok. \v 20 Ih kin inenla nehn jinakoke kan, ih sapda padpadahkki pwa Jesus ioar ma Nihn Koahs Iehroj wa. \p \v 21 Ohroj ma rong ih inenin pwuriamweila. Irai idoak, “jaudi ih ioar ma, nehn Jerusalem, kin kojkojukla irai kan ma kin pwongi Jesus? Apel, jaudi ioar kahrpoahwa ih indoahki Damascus pwa en joalihdi irai ma kin pwongi Jesus, ih ukla irai ipen jamwrou laplappok?” \p \v 22 A pwa en Saul padpadahkjili inenin sihkeila apel ah kadehde pwa Jesus ioar ma Messiah wa ioar kahrehioang mihn Jew kan ma koaujoan nehn Damascus ken johla kak japoang ih. \p \v 23 Mwerin rehn pwi, mihn Jew pokonpene wia lamlamki doahroar ahr pirin kojukdi Saul. \v 24 A mine armaj pwehng Saul dahkij ihr wia lamlamki. Inrehn apel inpwong irai kin jiloa wanihmw in kahnihmmwok pwa irai en kojukdi Saul. \v 25 Pwong oau pwilihen Saul‑ok ken kioang Saul nehn pwukohioau kadardi ih jang nehn pwokkoau nehn kello. \s1 Saul nehn Jerusalem \p \v 26 Saul inla Jerusalem apel jong in pwilihla sohnpadahkkok. Irai johpwa nimen kamehlele pwa ih ne wiahla emen sohnpadahk, irai ohroj inenin mijik ih. \v 27 A Barnabas ken jeuwejehda Saul, ukla ih ipen sohnpadahkkok. Ih kawoahwoahng irai mwomwen en Saul ne kapangda Koaunno pohn allo apel en Koaunno ne sikesik oang ih. Barnabas pel pwehng irai doahroar en Saul sihkei, padahkki oadoan Jesus nehn Damascus. \p \v 28 Doari, Saul ken koaujoanla iparai, ih allaluhjili nehn Jerusalem sihkei padpadahkjili in oadoan Koaunno. \v 29 Ih pel sikoa apel akmaihoang mihn Jew‑ok ma lalki lal in Greek, irai ken jong in kojukdi ih. \v 30 Nehn en riah joauloanngok kidalda mwoakid oauwe, irai ken wahla Saul Caesarea kadarla Tarsus. \p \v 31 Doari, mwomwohdjo ken moaloailoaidi wija ohroj nehn Judea, Galilee apel Samaria. Mwomwohdjo pel koakoairda apel sowoa kan dirla jang in jauwaj in Ngen Joarwi apel ahr kin mijik apel woaunki Koaunno. \s1 Peter nehn Kahnihmw Lydda apel Joppa \p \v 32 Peter jeijeiloakjili wija ohroj, anjoau oau ih inla pwa en paj ipen nihn Koahs armajjok ma koaukoaujoan nehn kahnihmw Lydda. \v 33 Nehn Lydda, Peter suhwoang woal men adanki Aeneas, ma mwoasor, johkak injang nehn dohioau oaroain johnpar waluh. \v 34 Peter pwehng ih, “Aeneas, Jesus Christ kemwehuwihla koawoa. Uhda limpene kioammwen.” Anjoauwohr Aeneas ken uhda. \v 35 Armaj ohroj ma koaukoaujoan nehn Lydda apel Sharon kapang ih, irai ken pwojonla Koaunno. \p \v 36 Nehn kahnihmw Joppa, mine li joauloang men adanki Tabitha. (In lal in Greek, oadoa ioar Dorcas, ma woahwoahki “diha”). Anjoau ohroj ih kin wihwia mwehu apel jeuweje irai kan ma joamwoahmwoa. \v 37 Nehn anjoauwo ih ken johmwehuda oaroh mehdi. Palwoaroa kamwkelda koajoanjoandihoang nehn pere oau dawaj. \v 38 Joppa johpwa dohjang Lydda, a nehn en sohnpadahkkok rongda pwa Peter mine nehn Lydda irai iloakihla woal roahmen en pwehng ih arai poakpoakko, “Menlau karwarohdo ipamai!” \v 39 Peter ken koaunopda pwilihda ira. Nehn en Peter lel wijahu, irai ukdahlahng ih nehn perehu dawaj. Liohdihok ohroj pidekihpene joangjoangjoang apel kajalehioang Peter arai likkoau kan ma irai kol ma Dorcas wiahda nehn anjoau ma ih pe mour. \v 40 Peter ken kadilihjang irai nehn perehu, ih poadpwomwla kapkap; ih ken jipwoallahng palwarro pwahla, “Tabitha, pwohrda!” Liho ken poahdpijoang, nehn ah kapangda Peter, ih ken pwohrda mwindi. \v 41 Peter kihla poah oang liho jeuweje en uhda. Ih ken pangin ihr ma armaj in Koahs apel liohdi kan, kajalehioang irai pwa liho ne mourda. \v 42 Rong pase ken lohkla nehn Joppa, armaj dir ken pwojonla Koaunno. \v 43 Peter minminehki nehn Joppa rehn pwi ipen woalmen ma adanki Simon, jounwiahda dipwjoau jangin kilin mahn. \c 10 \s1 Peter apel Cornelius \p \v 1 Mine woal men nehn Caesarea oadoa Cornelius, laplap in pwihnin jounpei oau ma adanki “Jounpei in Italy.” \v 2 Ih woal poadidi men, ih apel ah peneinei pwon kin pwongi Koahs. Ih kin wihwia joang dir ma kin jeuweje mihn Jew‑ok ma joamwoahmwoa, apel kin poaden kapkap oang Koahs. \v 3 Mwerin jauwaj oau dapwa kiloak jiluh, ih widahlihda kaudiahl oau, nehn kaudiahl oauwe inenin janjal ah kapangda sohnloang en Koahs men indoa ipoa pwehng ih, “Cornelius!” \p \v 4 Ih kakilihdi sohnloanngo nehn ah majpwehk, ih japoang, “Maing, dahioau o?” \p A sohnloanngo japoang, “Koahs kupwurki oamw kapkap apel oamw doadoahk in kadek kan, Koahs ne onopda en japoang koawoa. \v 5 Apkas, iloakihla epwi woallo Joppa ipen woal men ma adanki Simon Peter. \v 6 Ih kin minmine nehn umwen woal men jounwiahda dipwjoau jangin kilin mahn, ma pel adanki Simon, ih kin koaujoan pohn poahrinjeddo.” \p \v 7 Doari, sohnloanngo ken injang Cornelius. Cornelius pangindo nah sohn papah roahmen apel jounpei men ma kin poadidi kaudek ma ioar pwen kijehn irai ok ma kin papah Cornelius. \v 8 Ih padahkihoang irai doahroar da ma ne wiawi, ih iloakihla irai Joppa. \p \v 9 Rehnno mwerin, nehn irai jeijeiloakla, koarkoaroanlahng Joppa, Peter ken doaudahla pohn ummwo, dapwa injauwaj, pwa ih en kapkap.\fig Umwen in mihn Jew|src="hk00233B.tif" size="col" ref="10.9" \fig* \v 10 Ih nimen mwingehda. A nehn anjoau ma mwingehk pe koaukoaunop, ih widahlihda kaudiahl oau. \v 11 Ih kapang nehnloannge rispijoang a mehkij doahroar jihs koalik oau, ma kolkolpene in koaimw pahuwo, koadoaddoardihoang jampah. \v 12 Nehn jihsso, ohroj joangjoangoan mahn, mahn karak, mahn limwahdek, apel mahnsang ingkel mine loaloa. \v 13 Ngil oau pwehng ih, \wj “Peter, uhda, kojukdi apel kang.” \wj* \p \v 14 A Peter japoang, “Maing oai Koaun, Ngoahi johkak! Ngoahi kahjik pehn oau kang joangoan mahn ma jamin oang oai siahk.” \p \v 15 Ngillo pwuroahng lalloang ih, \wj “Johpwa wiahki mehkij jamin ma Koahs ne koajoanehdi pwa mwakelkel.” \wj* \p \v 16 Mwoakid oauwe wiawi pehn jiluh; jihsso ken pwuroahng oappoapdahlahng nehnloannge. \v 17 Nehn en Peter lemleme woahwoahn kaudiahl oauwe, woallok ma Cornelius iloakki ne kidalda wijahu ma umwen Simon‑o mine, irai ne uhda mijen kello. \p \v 18 Irai poangpoangla idoak, “Mine woal in keiru men mine me ma oadoa Simon Peter?” \p \v 19 Peter pwen jongjongin woahwoahkihla kaudiahllo a Ngenno pwehng ih, “Rong! Woal jilmenno\f + \fr 10:19 \fq woal jilmenno \ft Epwi kawoahwoa pwa “woallok,” oau kawoahwoa pwa “woal roahmenno”\f* ne mine me, raprapahki koawoa. \v 20 Doari, onopda koawoa doaudihla, johpwa perki pwilihla irai, pwa Ngoahi ioar kadarwe irai.” \p \v 21 Peter doaudihla, pwehng woallok, “Ngoahi ioar woallo ma kamwai raprapahki. Amwda kamwai ke indoa?” \p \v 22 Irai japoang, “Laplap in jounpeiho, Cornelius ioar iloaki kamai. Ih wia woal mwehu men ma kin pwongi Koahs apel wia woal men ma ohroj mihn Jew kan kin inenin woaunki. Sohnloang in Koahs men pwehng ih en lukehng koawoa oang nehn umwahu pwa ih en kak rong da koawoa pirin pwa.” \p \v 23 Peter ken kajamwo woallok, irai moairdi wijahu pwonngo. \p Rehnno mwerin, Peter onopda pwilihla irai; apel epwi joauloang mihn Joppa pel pwilihda irai. \v 24 Rehnwa mwerin, Simon Peter lel Caesarea, wijahu ma Cornelius, pwilihki epwi kijeh apel ah pirien kajampwallok ma ih lukehdo, joujowi Simon Peter. \p \v 25 Nehn en Peter pirin dilda, Cornelius suhwoang ih, poadpwomwla apel rukdi mwohn ih. \v 26 Peter ken kauhda apel pwehng Cornelius, “Uhda, pwa pein ngoahi pel armaj men.” \p \v 27 Peter ken siksikesik oang Cornelius nehn ah dilda nehn ummwo, wijahu ma armaj dir ne pokonpene. \v 28 Ih pwehng irai, “Pein kamwai woahwoahki mwehu pwa jangin amai kojonned, mihn Jew men johpwa mweimwei ih en paj ke pasoahng mihn likin kan. A Koahs kajalehioang ngoahi pwa ngoahi anahne joah wiahki armaj men jamin ke joah koanoahng kaudek. \v 29 Doari, anjoauwo ma koawoa iloakla oang ngoahi, ngoahi ken indoa nehn joah peikajal. Doari, ngoahi en idoak, amwda koawoa ke iloaklahng ngoahi?” \p \v 30 Cornelius japoangki, “Ioar joangoan anjoau oauwehr rehn jiluh mwowoa dapwa kiloak jiluh mwerin jauwaj, ngoahi kapkapkap nehn umwoaiho. Nehnnoar anjoauwo woal men mine nehn likkoau rapwrapwoal uhda mwohn ngoahi, \v 31 ih pwa, ‘Cornelius! Koahs ne rong oamw kapkap kan apel mwehuki oamw doadoahk in sohnmesei kan. \v 32 Kadarla emen armaj Joppa pwa en ukdo woallo ma adanki Simon Peter ma minmine nehn umwen Simon, jounwiahda dipwjoau jangin kilin mahn ma kin koaujoan pohn poahrinjeddo.’ \v 33 Ngoahi ken pispisinnoar iloakwehng koawoa a oamw kadek ioar koawoa indoahki. Apkas kamai ohroj ne mine mwohn Koahs joujowi pwa kamai en rong mehkan ma Koaunno ne kaweidki koawoa en padahkihoang kamai.” \s1 En Peter Kapahrak \p \v 34 Doari, Peter ken sapda kapahrak, “Apkas ngoahi ne kidalda in mehlel pwa Koahs johkin lipilpilki armaj. \v 35 Irai kan ma woaunki Ih apel wia dahkij ma pwung ioar kin kajampwalla Ipoa, joah lipilpil wei dahioau irai sowoa. \v 36 Kamai kidal padahkko Ih kadardo oang mihn Israel, kalkalohki Rongmwehu in popohl jang ipen Jesus Christ ma ioar Koaun in me ohroj. \v 37 Kamwai kidal joangoan mwoakid kapwuriamwei ma ne wiawihla nehn wein Judea pwon, sapda jang Galilee, mwerin en John kapahrakki poapdaijjo. \v 38 Kamwai kidal doahr Jesus mihn Nazareth, doahr en Koahs kamwroahdihoang pohn Ih Ngen Joarwi apel manman. Jesus inla lel wija ohroj, wiahda me mwehu apel kemwehuwihla ihr ohroj ma minehla pehn manman in Jehsen, pwa Koahs pwilpwili Ih. \v 39 A kamai ioar jounkadehde in joang ohroj ma Ih wiahda nehn japwen mihn Jew apel nehn Jerusalem. Irai kojukdi Ih nehn arai poanihoang Ih in lohpwuhwo. \v 40 A Koahs kaiejda Jesus jang mehdi, rehn jiluh mwerin Ah mehdi. Koahs mweidoahng Ih en pwokkoang \v 41 jaudi oang ohroj, a oang irai jounkadehde kan ma Koahs ne pilda, ma ioar, oang kamai ok ma pwili Ih mwinge apel nim mwerin Ah iejda jang mehdi. \v 42 A ih iloaki kamai en kalohki Rongmwehu oang armaj apel kadehde pwa Ih ioar ma Koahs pilda en wia jounkoapwung in armaj mour apel armaj mehdi kan. \v 43 Joukohppok ohroj ne kohpda apel kadehde doahroar Jesus; pwa armaj ohroj ma pwojon Ih pirin oaloa mahkpen diparai pwa jang in manman in Oadoa.” \s1 Mihn Likin kan Oaloa Ngen Joarwi \p \v 44 Doari, nehn en Peter siksikesik, Ngen Joarwi indihoang pohn irai ohroj ma rongrong ah padahk. \v 45 Joauloang in Jew‑ok ma pwilihdo Peter jang Joppa inenin pwuriamweikihla en Koahs kamwroahdi Ah kijakij in Ngen Joarwi pohn mihn likinnok pel. \p \v 46 Irai ne pel kak rong ahr sapkihda lallalki epwi lal sohrohr apel kapkapnga rojon laplap in Koahs. Peter ken japoang, \v 47 “Armaj pwiai ne oaloa Ngen Joarwi doahroar ma kisai ne pel oaloa. Doari, mine emen ma kak iroahdihjang irai en poapdaijkihla pil?” \v 48 Ih ken pwehng irai en poapdaijla in oadoan Jesus Christ. A, irai ken poaki ih en minmine iparai rehn pwi. \c 11 \s1 En Peter Pakair oang Mwomwohdjohn Jerusalem \p \v 1 Woaroakkok apel irai kan ma pwojon ma mine nehn Judea pwon rongda pwa mihn likinnok ne pel oaloahda mahjan in Koahs. \v 2 Nehn en Peter indahla Jerusalem, irai ok ma pwungki jorkomjaijlahn mihn likin kan lipahnede Peter. Irai pwa, \v 3 “Koawoa wia mihn keiru men nehn umwen mihn likin kan ma johpwa jorkomjaij apel koawoa mwinge iparai!” \v 4 A Peter padahkihoang irai meohroj ma ne wiawihla, jang in sapdahu: \p \v 5 “Nehn oai kapkapkap nehn kahnihmw Joppa, ngoahi ken kapangda kaudiahl oau. Ngoahi kapangda mehkij doahroar jihs koalik oau, ma kolkolpene in koaimw pahuwo, koadoaddoardihdo jang nehn loannge, ken uhdi wijahi ngoahi mine. \v 6 Ngoahi ken jipwoallahng loaloa kapangda mahn ma maid apel ingkel kan, mahn karak apel limwahdek kan apel mahnsang kan. \v 7 A ngoahi rongda ngil oau pwehngdohng ngoahi, \wj ‘Peter, uhda kojukdi apel kang.’\wj* \v 8 Ngoahi pwa, ‘Maing oai Koaun, Ngoahi johkak! Joh mwinge ma jamin oang Kaudek kin aluhwoang nehn oawoaioa.’ \v 9 Jang nehnloannge, Ngillo pwuroahng laldo, \wj ‘Johpwa wiahki mehkij jamin ma Koahs ne koajoanehdi pwa mwakelkel.’\wj* \v 10 Mwoakid oauwe wiawi pehn jiluh; mwerin, mehu ken pwuroahng oappoapdahla nehnloannge. \v 11 Nehn anjoauwohr woal jilmen ma koadoaddoardo ipoai jang Caesarea ne lel in ummwo ma ngoahi kin minmine. \v 12 A Ngen Joarwi pel pwehng ngoahi pwa ngoahi en pwilihda irai in joah peikajal. Joauloang pwojon wonmen pel pwilihda ngoahi inla Caesarea, kamai ohroj dilda nehn umwen Cornelius‑o. \v 13 Cornelius pwehng kamai doahroar ah kapangda sohnloang men uhda nehn umwahu, pwehng ih, ‘Kadarla emen armaj oang Joppa oang woallo ma adanki Simon Peter. \v 14 Ih pirin padahkihoang koawoa lallok ma koawoa apel oamw peneinei pwon pirin koamoaurkihla.’ \v 15 A nehn anjoau ma ngoahi sapda lallal, Ngen Joarwi ken indihoang pohrai doahroar Ah indihoang pohsaikai in sapdahu. \v 16 Doari ngoahi ken samanda dahioau ma Koaunno pwahla, \wj ‘John poapdaijihki kamwai pil, a kamwai pirin poapdaijkihla Ngen Joarwi.’ \wj* \v 17 Ne inenin janjal mwehu pwa Koahs kioang mihn likinnok kijakijjohr ma Ih kioang kisai nehn asai pwojonla Koaun Jesus Christ; a inje ngoahi pwa en jongin iroahdi Koahs?” \p \v 18 Nehn joauloanngok nehn Jerusalem rong me, irai ken uhdi jang arai lipahned, irai ken kapnga Koahs, pwahpwahpwa, “Doari, Koahs ne kioang mihn likin kan anjoau mwehu in kaoluhla, wiliakapwla, apel mourla.” \s1 Mwomwohdjohn nehn Antioch \p \v 19 Epwi joauloang kan pel mwoarpijoang jang in kojkoj ma wiawi nehn anjoauwo ma Stephen kojkojdi. Irai inla doh lella Phoenicia, Cyprus, apel Antioch, kalohki mahjanno oang mihn Jew kalahpwuk. \v 20 A epwi irai joauloang in Cyprus apel Cyrene, inla Antioch irai pel kalohki mahjanno oang mihn likin kan\f + \fr 11:20 \fq oang mihn likin kan \ft Ke “oang mihn Jew‑ok ma kidal lal in Greek”\f*, apel padpadahkihoang irai Rongmwehu in Koaun Jesus. \v 21 En Koaunno manman mine iparai; armaj dihrdir pwojonla apel pwurdohng Koaunno. \p \v 22 Rongin mwoakid oauwe pel lellahng mwomwohdjohu nehn Jerusalem; doari irai kadarla Barnabas oang Antioch. \v 23 Anjoauwo ma ih lella apel kapangda doahroar en Koahs kapaiahda armajjok, ih ken perenkihda apel kangoangehki irai ohroj en loalpwoas apel mehlel oang Koaunno in mohngiong unjek. \v 24 Barnabas woal mwehu men, ma dirki Ngen Joarwi apel pwojon. Doari armaj dihrdir pel wikkoang Koaunno. \p \v 25 Barnabas ken inla Tarsus pwa en rapahki Saul. \v 26 Nehn ah rapahkihda, ih ken ukdo Saul Antioch. Nehn irair in johnpar oau ira roahmenne kin suhsuhwoang sohn mwomwohdjo apel kin padahk oang armaj dir. Ioar pel nehn Antioch ma sohnpadahkkok adankihla nihn Christ. \p \v 27 Nehn anjoauwo, joukohp pwi injang Jerusalem inla Antioch. \p \v 28 Emen irai adanki Agabus uhda jang in manman in Ngen Joarwi ih kohpda pwa lehk koalik oau pirin ken lel jampah pwon. (Lehkko ne wiawi nehn anjoau ma Claudius wia nahmwarki laplap in Rome.) \v 29 A, sohnpadahkkok ken koajoanehdi pwa emenemen irai en kadarla uhwen ma ih kak pwa en jeuweje riarai ma pwojon kan ma kin koaukoaujoan nehn Judea. \v 30 Irai kapwaihahda kihpene mwani, irai kioang Barnabas apel Saul ma inla en wahla kioang koaun in mwomwohdjohu. \c 12 \s1 Pel epwi Kojkoj \p \v 1 Ioar anjoau oauwe ma Nahmwarki Herod\f + \fr 12:1 \fq Nahmwarki Herod\ft : Nahmwarki Herod Agrippa I, koaun in Palestine pwon.\f* sapkihda kojukdi epwi sohn mwomwohdjo. \v 2 Ih kojukkihdi kodlaij James, rien John. \v 3 Nehn ah woahwoahki pwa mihn Jew kan perenki joangoan kojkoj oauwe, ih ken doaula joalihdi Peter. (Mwoakid oauwe wiawi nehn anjoaun Joarwihn Pilahwa Joah Doal Ihs.) \v 4 Mwerin ah joaldi Peter, peiddoang nehn kalpwuhj, wijahu ma pwihn in jounpei pahu wad pahmen kin jiloa. Herod koajkoajoane en kioang Peter mwohn armaj nehn mwoalen koapwung mwerin Passover. \v 5 Peter minminehr nehn kalpwuhj a sohn mwomwohdjohu kin poaden kapkap oang Koahs. \s1 Peter Lapwda jang nehn Kalpwuhj \p \v 6 Pwonngo mwohn Herod pirin ukdo Peter mwohn armajjok, Peter pwen moahmoahmoair nehn pwungen jounjilajil roahmen. Ih joalkihdi joal pahrang rahpas; apel mine jounjilajil jiloa wanihmw in kalpwuhjjo. \v 7 Sohnloang in Koaunno men pispisinnoar uhda wijahu, apel maram oau ken kamaramihda nehn kalpwuhjjo. Sohnloanngo ken koldi pohn upwen Peter isik ih, pangin ih, apel pwehng ih, “Karwaro uhda!” Nehn anjoauwohr joal pahranngok ken kipjang in poahn Peter. \v 8 Sohnloanngo ken pwa, “Kasoangehdi oamw kangirren apel piroahdi oamw ju kan.” Peter ken kapwaihahda, a sohnloanngo pel pwa, “Pidkihpene koawoa oamw likkoau in likin en koawoa pwilihda ngoahi.”\fig |src="hk00203b.tif" size="col" ref="12.8" \fig* \v 9 Peter ken pwilihla sohnloanngo jang kalpwuhjjo nehn ah johpwa woahwoahki ma da sohnloanngo wihwia pwen mehlel ke pwen kaudiahl oau. \v 10 Ira inla daulihla keiou in wija jounjilajil kan kin mine, apel kariau in wija, ira lella in kel pahrang oau ma uhlahng nehn kahnihmmwo. Kello pwen pein rispijoang oang ira doari ira ken dilla. Ira aluhdihla pohn apas al, a pispisinnoar sohnloanngo ken injang Peter. \p \v 11 Doari Peter ken woahwoahkihda da ma wiawihoang ih, ih ken pwahla, “Ngoahi ne kidalda pwa mehlel pas me! Koaunno ma kadardo nah sohnloanngo pwa en kapisla ngoahi jang pehn manman in Herod, apel jang joang ohroj ma armaj in Jew kan kajik en wiawi.” \p \v 12 A nehn ah woahwoahkihda irairro me ih mine loaloa, ih ken inlahng in umwen Mary‑o ma inen John Mark, wijahu ma dir armaj ne pokon pene apel kapkapkap. \v 13 Peter lesles in wanihmw in likinno, a jounpapah men ma adanki Rhoda indoa pwa en japoang. \v 14 Rhoda kajawihda ngilen Peter. Uhwen ah peren, ih johpwa risingda wanihmmwo a ih kijoula nehn ummwo pakairki pwa Peter minmine likinno. \v 15 Irai pwehnglahng jerpeinno, “Koawoa ne pweipweila!” Ih engdehnki oar pwa pwen mehlel. A irai pel japoangki, “Ioar nah sohnloang wa.” \p \v 16 Nehn anjoauwohr Peter pwen leslesles oar. Doari, irai ken risingda wanihmmwo, nehn irai kapangda ih, irai ken pwuriamweikihla. \v 17 A Peter kamoaloailoaihdi irai en nennenla, ih kawoahwoa oang irai doahroar en Koaunno ukjang ih nehn kalpwuhjjo. Ih pwahla, “Kamwai alwe sikoahng mehpwiai James apel riasaihok.” Ih ken injang iparai inlahng ekij wija. \p \v 18 Nehn ah ne rehnpijoang, pingping koalik mine nehn pwungen jounjilajillok ma liskihla pwa dahkij wiawihoang Peter. \v 19 Herod pwehng irai en rapahki ih; a irai johkak kapangda ih. Herod ken kapeideki jounjilajillok. Ih ruwoj pwa irai en kojkojdi. \p Mwerin me Herod ken injang Judea, minehla Caesarea anjoau kij. \s1 Mehdihn Herod \p \v 20 Herod inenin lioas pehn mihn Tyre apel Sidon. A irai ken wiahda pwihn oau inla pwa irai en suhwoang Herod. Keiou irai poakihda ipen Blastus ma koaun in umwen nahmwarkiho, pwa en pwilihda irai, inla ipen Herod poaki moaloailoai pwa jauwaj in mwinge oang irai kin indoa jang nehn japwen nahmwarkiho. \p \v 21 Nehn rehn pilpildahu, Herod ken kapwaskihda ah likkoau in nahmwarkiho, mwindi nehn ah mwoallo, ih ken kapahrak oang armajjok. \v 22 Ihr ken rahukihda, “Jaudi armaj men me ma siksikesik pwa pwen kohs men!” \v 23 Nehn oar anjoauwo sohnloang in Koaunno men peiddi Herod pwa ih johpwa kioang kaping oang Koahs. Mwaj kangla ih, ih ken mehdi. \p \v 24 Nehn anjoauwo mahjan in Koahs ken lohkjili apel pwoaida mehlel. \p \v 25 Barnabas apel Saul ken kadoarihla ara doadoahk, ira ukda John Mark, ken japahljang Jerusalem. \c 13 \s1 Barnabas apel Saul Pilpilda apel Koadoaddoarla \p \v 1 Nehn mwomwohdjohn Antioch mine joukohp apel jounpadahk pwi ma ioar, Barnabas, Simeon ma kin adanki Niger, Lucius jang Cyrene, Manaen ma sikda ipen Koaun Herod\f + \fr 13:1 \fq Herod: \ft Herod Antipas, koaun in japw in Galilee (Luk 3:1).\f*, apel Saul. \v 2 Nehn irai kin papah Koaunno apel kaijihjol, Ngen Joarwi pwehng irai, “Kamwai kasohrohrihla Barnabas apel Saul pwa ira en wia doadoahkko ma Ngoahi ne pangin ira.” \p \v 3 Mwerin irai ken kaijihjol apel kapkap, irai kihdi poahrai kan pohra doari ken kadarla ira. \s1 Pohn Doakoa Cyprus \p \v 4 Nehn en Ngen Joarwi kadarla Barnabas apel Saul, ira indihla Seleucia, ira joaroak jang wijahu joaroaklahng Cyprus. \v 5 Nehn irai ne mine Salamis, irai padahkihjili Mahjan in Koahs nehn jinakoke in mihn Jew‑ok. John Mark pel pwili ira pwa ih en jeuweje ira nehn doadoahk oauwe. \p \v 6 Irai aluhla pohn doakoahu oaroh lellahng Paphos. Irai suhwoang jounwinehni men ma adanki Bar-Jesus, mihn Jew men ma kin pwa ih joukohp men. \v 7 Bar-Jesus pirienki koapinahn doakoahu, Sergius Paulus, ma inenin loalkoang. Koapinahu iloaklahng Barnabas apel Saul pwa ih nimen rong Mahjan in Koahs. \v 8 Jounwinehni Elymas\f + \fr 13:8 \fq Elymas: \ft Elymas apel Bar-Jesus pwen armaj mennoar. \f* (ma ioar oadoa in Greek) ken pallanda ira. Ih jong in ukudjang koapinahu en pwojonla. \v 9 A Saul, ma pel adanki Paul ma dirkihla Ngen Joarwi, ih ken kakilihdi jounwinehniho \v 10 apel pwehng ih, “Koawoa nihn Jehsen! Koawoa imwinsihsihn joang ohroj ma mwehu. Koawoa inenin dirkihla joangoan widing nauna ohroj, apel anjoau ohroj koawoa kin jongjong in ukuddoang en Koaunno mehlel oang likamw! \v 11 Apkas kapang poahn Koaunno pirin indi pohmmwen, koawoa pirin majkunla johla pirin kak kapang maram oaroain anjoau kij.” \p Nehn oar anjoauwo Elymas rosla nehn mijoa. Ih ken raprapahki emen armaj en kahlwa ih. \p \v 12 Koapinahu ken pwojonla nehn ah kapangda dahkij ma ne wiawihlahu, ih pel inenin pwuriamweikihla padahk in Koaunno. \s1 Antioch nehn Pisidia \p \v 13 Paul apel ioangehk joaroakla jang Paphos lella Perga, nehn Pamphylia ma ioar wijahwa John Mark injang ira, ih pwurla Jerusalem. \p \v 14 Ira injang Perga inla Antioch nehn Pisidia.\f + \fr 13:14 \fq Antioch nehn Pisidia \ft Oau kahnihmw sohrohr jang Antioch nehn Syria (ACT 13:1) \f* Rehnin Sabbath ira dilda mwindi nehn jinakoke. \v 15 A mwerin wadwad in Kojonned in Moses apel pukin joukohppok, armaj laplappok nehn jinakokehu pwehng ira pwa, “Riamai kan, kamai nimen luke kamwa en sikesik oang armaj pwiai, ma mine lal ma kamwa kak kangoangehki irai.” \p \v 16 Paul ken uhda, kamoaloailoaihdi irai, ih sapda padahk: \p “Ioangoai mihn Israel kan, apel ohroj mihn likin kan ma kin joarwihoang Koahs, kamwai rong ngoahi! \v 17 Koahs in mihn Israel ne pilda jamasai koalikkok, apel kadirihla irai nehn anjoauwo ma irai koaukoaujoan doahroar mihn likin pwi nehn Egypt. Koahs kahlwahki irai jang nehn Egypt ki Ah manman koalik. \v 18 Oaroain johnpar pahijek Ih kin appwapwali irai nehn japwsoahn. \v 19 Ih pel kamwomwla wei ijuh nehn wein Canaan, apel mweidoahng Nah armaj kan en japwankihla jappwo. \v 20 Mwoakid pwiai wihwiawihki johnpar 450 (pahpwiki limeijek). \p “Mwerin me, Koahs pel kioang irai jounkoapwung pwi, oaroh lella mwein joukohp Samuel. \v 21 A irai poaki emen nahmwarki. Koahs ken kioang irai Saul, nihn Kish jang nehn kadaudok in Benjamin, pwa en wia arai nahmwarki oaroain johnpar pahijek. \v 22 Mwerin en Koahs kajapwildi Saul, Ih wud kajapwilda David pwa en wiahla arai nahmwarki. Koahs kadehde doahroar David: ‘Ngoahi ne kapangda pwa David nihn Jesse, ioar joangoan woalwa ma Ngoahi pwungki, joangoan woalwa ma pirin kapwaihahda meohroj ma Ngoahi mwehuki ih en wia.’ \v 23 A emen kijehn kadaudok in David, ioar Ih Jesus ma Koahs ne kajapwilda pwa en jounkoamoaur in mihn Israel, doahr Ah ne inoaukihdi. \v 24 A mwohn en Jesus sapda Ah doadoahk, John kin pwehng armaj in Israel‑ok ohroj irai en koaluhla, wiliakapwla apel poapdaijla. \v 25 Nehn en John enkennoar kadoarihla ah doadoahk, ih pwehng armajjok, ‘Inje kamwai lemlemehki oang ngoahi? Jaudi ngoahi ioar ma kamwai kajkajik. Kamwai rong! Ih ma pirin indoa mwerin ngoahi, pein ngoahi johpwa warroang en kihjang Ah juhwok in ehn.’ \p \v 26 “Rioai mihn Israel kan, kadaudok in Abraham kan apel ohroj mihn likin kan wijahkije ma kin kaudek oang Koahs: ioar oang kisai ma mahjan in koamoaur oauwe koadoaddoarkihdo. \v 27 Pwa armaj kan ma kin koaujoan Jerusalem, apel arai koaunnok, irai johpwa kidal pwa ioar Ih ma Jounkoamoaur, a irai pel joah woahwoahki mahjan en joukohppok ma kin wadwad nehn Sabbath ohroj, a irai ne kapwaihahda padahk in joukohppok nehn arai kadkadeik Jesus. \v 28 Nehn irai kidal pwa joh oau kahrpoa nen kak kaminahla Ah en kojkojdi, irai poaki Pilate en kojukdi Jesus. \v 29 Mwerin irai ne wiahda joang ohroj ma Puk Joarwi sikoahki Jesus, irai ken kihdihjang Ih in lohpwuhwo, nekiddihoang nehn joaujoau oau. \v 30 A Koahs kaiejda Jesus jang mehdi, \v 31 A rehn dir pwi, Ih ken pwokkoang irai ok ma ne pwilpwili Ih jeiloak jang Galilee lel Jerusalem. Irai pwiai ioar ne wia Nah jounkadehde oang armaj in Israel kan. \v 32 Ioar kamai me en wahdo Rongmwehu oang kamwai: da Koahs inoaukihoang asai mwahmwa koalik ok Ih en wia, \v 33 Koahs ne kapwaihahda oang kisai ma wia kadaudokoarai. Koahs kaiejda Jesus oang mour. Doahroar ne insingdi nehn kariau in Psalm, \q1 ‘Koawoa ioar Noai Jermweinwa; \q1 rehnnoauwe Ngoahi ne wiahla Joamoamw.’ \m \v 34 Ioar mehwa Koahs pwa doahroar Ah kaiejda Jesus, pwa palwoaroa en joah ohla nehn joaujoau: \q1 ‘Ngoahi pirin kioang Koawoa wahu apel kapai mehlellok \q2 ma Ngoahi ne inoaukihoang David.’ \m \v 35 Indoahroar ma Ih pel pwahla nehn ekij wija: \q1 ‘Koawoa jehpirin mweidoahng Nihmw Jounpapah Joarwiho en ohla nehn joaujoau.’ \m \v 36 Pwa David kin papah en Koahs kojonned kan nehn ah anjoau. A ih ne pel mehdi, joajjoardi ipen ah mwahmwa koalik ok, a palwoaroa pel ohla nehn joaujoau. \v 37 A joanngoauwe johpwa pirin wiawi oang Ih ma Koahs ne kaiejda jang mehdi \v 38 Kamwai ohroj rioai kan en kidal in mehlel pwa Jesus ma kahrehda padahk in lapwdahn dihp kan en ken aluhwoang kamwai. \v 39 Kamwai en kidal pwa ohroj ma pwojon pirin jaldek jang dihp ohroj ma Kojonned in Moses‑o johkak kajaldekihla kamwai. \v 40 Doari, kamwai kanaihoahng da ma joukohppok kohpda en joah pwoaida ipamwai: \q1 \v 41 ‘Kapang! Kamwai kan ma lahlahwe, kamwai pirin pwuriamweila mehdi! \q1 Pwa da ngoahi wihwia rehnnoauwe \q1 ioar mehkij ma kamwai jehpirin kamehlele, \q1 mihnda ma emen pirin kawoahwoahng kamwai!’” \p \v 42 Nehn en Paul apel Barnabas injang nehn jinakokehu, armajjok pel luke ira en pwurdo nehn rehnin Sabbath allaluhdo, apel pwuroahng padahkihoang irai doahroar joang pwiai. \v 43 Mwerin armajjok aluhpijoang jang nehn mihdinngo, dir mihn Jew apel dir mihn likinnok ma ne pel pwilihla lamlam in mihn Jew‑ok pel pwilpwilihwe Paul apel Barnabas. Ira sikesik oang irai apel kangoangehki irai en poadidi apel mohmohmourki kalahngan en Koahs. \p \v 44 A nehn kariau in rehnin Sabbath, enkennoar armaj ohroj ma mine nehn kahnihmmwo pel indoa pwa ihr en rong Mahjan in Koaunno. \v 45 Nehn en mihn Jew‑ok kapangda pokonno, irai inenin pihrinkihda, irai ken pallanda apel koauwe dahkij ma Paul padahki. \v 46 Paul apel Barnabas eimah nehn ara padahk, ira pwa, “Inenin kajampwal apel koanoahng mehlel Mahjan in Koahs sapin aluhwoang kamwai. A pwa jang in amwai joah nimen oaloahda, apel johpwa leme pwa kamwai warroang mour joahsuk, kama pirin pijekjang kamwai kama wud inla ipen mihn likinnok. \v 47 Pwa ioar kojonned wa ma Koaunno ne pwehng kamai: \q1 ‘Ngoahi ne pilda kamwai pwa kamwai en wia maram oau oang mihn likin kan, \q2 pwa sohn jampah ohroj en koamoaurla.’” \p \v 48 Nehn en mihn likinnok rongda me, irai ken perenkihda apel kapnga Mahjan in Koaunno. Doari, irai ok ma ne pilpildahng mour joahsuk irai ken pwojonla. \p \v 49 Mahjan in Koaunno kin lohkjili wija ohroj nehn jappwo. \v 50 Mihn Jew‑ok ken kapingihda koaun kan in kahnihmmwo apel li joupeidi in mihn likin kan ma kin kaudek oang Koahs. Irai ken sapda koalkoa Paul apel Barnabas kauj jang ira nehn japwaraiho. \v 51 Woaroakkok jiped jang pwirejpar in pwoalkoarahk pwa en pallan irai, ira ken dauluhllahng Iconium. \v 52 Doari, joauloanngok nehn Antioch ken dirkihla peren apel Ngen Joarwi. \c 14 \s1 Nehn Iconium \p \v 1 Joanngohr pel wiawi nehn Iconium; Paul apel Barnabas inla nehn jinakoke in mihn Jew‑ok apel padahk in mwomw oauwe ma kahrehda armaj dihrdir, mihn Jew apel mihn likin pel pwojonla. \v 2 A mihn Jew‑ok ma joah nimen kamehlele ken kapingda mihn likin kan kahrehioang irai uhwoang irai ok ma pwojon. \v 3 Woaroakkok minminehki wijahu anjoau roairoai. Ira eimah padpadahkki doahroar Koaunno, ma ioar kajalehda pwa ara padahki doahroar Ah kalahngan ma mehlel apel pwung nehn Ah kioang ara manman in wia kilel kapwuriamwei apel manman pwi. \v 4 Armaj in nehn kahnihmmwo ken sohrohrpijoang, epwi pwilihla mihn Jew‑ok, a epwi pwilihla wahnpoaroannok. \p \v 5 Doari, epwi mihn likin apel mihn Jew pwilihkihla arai koaunnok ken koajoanehdi pwa irai en koauwe apel kasoa wahnpoaroannok. \v 6 A nehn en wahnpoaroannok kidalda me, ira ken kaula nehn Lystra apel Derbe, nehn Lycaonia apel jappwok ma pidekihpene kahnihmmwok. \v 7 Ira ken kalkalohkjili Rongmwehu wija pwiok. \s1 Nehn Lystra apel Derbe \p \v 8 Mine woal men ma koaukoaujoan nehn Lystra ma ehn mwoasor jang in ah noaisikdi, ih joh kin kak alu. \v 9 Ih pwili rongrong en Paul ah padahk. Nehn Paul ah widahlihda pwa ah pwojon pirin kak kemwehuwihla ih. Paul kakilihdi ih, \v 10 pwahla in ngil koalik, “Uhda inenda pohn pwoalkoamwen!” Woallo lujda ih ken sapda allaluhjili. \v 11 Nehn en pokonno ne kapangda Paul ne wiahda, irai ken sapda rahrahuki in pein arai lal in Lycaonia, “Kohs ok ne wia armajla, irai indihdo ipasai!” \v 12 Irai kioang oadoan Barnabas “Zeus,” a oadoan Paul “Hermes,” pwa ih ma sikesikki ira. \v 13 Jamwrou in kohs Zeus, ma ah umwen joarwi mine likin kahnihmmwo, ih ukdo kahu mwein pwi apel wahdo wehn rohs pwi in wanihmmwo, jamwrouwo apel pokonno nimen wia arai meiroang oang wahnpoaroannok. \p \v 14 Nehn Barnabas apel Paul rongda da irai pirin wia, ira ken soahrpijoang ara likkoau ok, ira kijoula nehn pwungen pokonno, rahrahuki, \v 15 “Amwda kamwai ke wihwia doahre? Pein kama pel armaj doahroar kamwai! Kama indoahng kalohki Rongmwehu, en kawikla kamwai jang joang joh kaspoa pwiai, kawikkoang kamwai Koahs mourro, ma wiahda nehnloannge, jampah, jed, apel audoapoaraikan ohroj. \v 16 Mehjwa Ih mweidoahng armaj ohroj en wia injenarai. \v 17 A anjoau ohroj Ih kin kihda kadehdehn pein ih jang in doadoahk mwehu ma ih kin wia. Ih kin kioang kamwai wud jang nehnloannge apel kioang kamwai wehn japw nehn anjoau kan ma koanoahng. Ih kioang kamwai mwinge apel audohkihda amwai mohngiong kan peren.” \v 18 Mihndahr joangoan kawoahwoa pwiai mine, wahnpoaroannok enkennoar johkak koldihjang pokonno en wia arai meiroang oang ira. \p \v 19 Epwi mihn Jew indoa jang Antioch nehn Pisidia apel jang Iconium. Irai pwiai kalwehdi pokonno oang arai loappo, irai kasoa Paul apel warahkihla ih likin kahnihmmwo, irai lemleme pwa ih ne mehdi. \v 20 A nehn en joauloanngok pokonpene, pidekihpene ih, Paul pwohrdahr pwurlahng nehn kahnihmmwo. Rehnwahr mwerin ih apel Barnabas ken inla Derbe. \s1 Japahlla Antioch nehn Syria \p \v 21 Paul apel Barnabas padahkki Rongmwehuwo nehn Derbe, armaj dihrdir pwojonla. Ira ken japahlla Lystra, Iconium apel Antioch nehn Pisidia. \v 22 Ira kasihkeila joauloanngok apel kangoangehki irai en mehlel oang ahr pwojon: “Kisai uhdahn pirin kalwehdi joangoan kahpwal dir pwa kisai en kak dilda nehn Wein Koahs.” \v 23 Nehn oauwoau mwomwohdjo, ira pilda joumaj pwi; irai kapkap apel kaijihjol, kajarwihla irai oang Koaunno, ma irai kin kamehlele apel koapwoarpwoarki. \v 24 Mwerin ira aluhjili nehn japwen Pisidia, ira pel inla nehn Pamphylia. \v 25 Ira pel padahkki mahjanno nehn Perga apel dauluhlla Attalia. \v 26 Jang Attalia, ira joaroak japahlla Antioch, ma sohn mwomwohdjohu kajarwihla ira oang kalahngan en Koahs apel kajapwilda ira oang doadoahk ma ira ne kadoarihla. \p \v 27 Nehn ara lella Antioch, ira kapokonihpene sohn mwomwohdjo kan, pwehng ihr meohroj ma Koahs ne wiahng irai, apel Ah risingda wanihmw in pwojon oang irai mihn likinnok. \v 28 Ira ken minmine ipen joauloanngok anjoau roairoai. \c 15 \s1 Woaroakkok pokonpene nehn Jerusalem \p \v 1 Woal pwi indoa Antioch jang Judea, irai sapda padahkihoang joauloanngok, “Kamwai johkak koamoaurla ma kamwai johpwa jorkomjaijla, doahr ma koajoandi nehn Kojonned in Moses.” \v 2 Paul apel Barnabas inenin uhwoang arai padahkko. Irai koajoanehdi pwa Paul, Barnabas apel epwi irai nehn Antioch anahne inla Jerusalem, suhkioang wahnpoaroannok apel koaun kan iroahioauwe. \v 3 Mwomwohdjohu kadarla irai. Nehn irai wudla nehn Phoenicia apel Samaria, irai pakairkihjili doahroar en mihn likinnok ne jipwoallahng Koahs. Pakair oauwe kahrehda peren koalik oang joauloang ohroj. \v 4 Nehn irai ne lella Jerusalem, irai sohn Mwomwohdjohu, wahnpoaroannok, apel koaun kan kajamwo irai, irai pwehng joang ohroj ma Koahs ne wiahda jang in Ah doadoahkki irai. \v 5 A epwi joauloang ma wia kijehn pwihn in Pharisee‑ok uhda, pwa, “Irai mihn likin kan anahne en jorkomjaijla apel pwehng irai en peikkoang Kojonned in Moses.” \p \v 6 A wahnpoaroannok apel koaun kan ken pokonpene pwa irai en wia lamlamki iroa oauwe. \v 7 Mwerin anjoau roairoai irai akkakpwungpene, Peter ken uhda, pwa, “Rioai kan, kamwai kidal pwa anjoau kij ne inla Koahs pilda ngoahi jang nehn pwungamwai kan pwa ngoahi en kalohki Rongmwehu oang irai mihn likin kan, pwa irai en kak rong apel kamehlele. \v 8 A Koahs, ma kidal lamlam in armaj ohroj, kajalehda Ah pwungkihla mihn likin kan nehn Ah kioang irai Ngen Joarwi, doahroar Ah kioang kisai. \v 9 Joh wikpijoang nehn pwungen kisai apel irai; Koahs ne mahk oang irai pwa irai ne kamehlele. \v 10 Doari, amwda kamwai ke nimen jong Koahs apkas, nehn amwai kioang pohn upwen joauloanngok wijik oau ma jamasai koalikkok ke pein kisai johkak wahda? \v 11 Joah! Kisai kamehlele apel ne koamoaurla jangin kalahngan en Koaun Jesus, doahroar irai mihn likin kan.” \p \v 12 A pokonno pwon ken nennenla nehn ahr rongrong en Barnabas apel Paul ara sikoahda kilel kapwuriamwei apel manman kan ohroj ma Koahs ne wiahda wehn Ah doadoahkki ira nehn pwungen mihn likin kan. \v 13 Nehn ara kadoarihla ara sikesik, James pwahla, “Rioai kan, kamwai rong ngoahi! \v 14 Simon kapwehsene kawoahwoahda en Koahs sapda kajalehda Ah kajampwalki mihn likin kan nehn Ah kasohrohrjang nehn pwungarai pwihn in armaj oau en wiahla Nah. \v 15 Kokohp in joukohppok inenin pwung oang me. Ma doahr Puk Joarwiho ne pwahla, \q1 \v 16 ‘Koaunno pwa, mwerin mehpwiai Ngoahi pirin pel japahldo, \q2 onehda japahl wein David. \q1 Ngoahi pirin kouda japahl me ma ne mwoarpijoang kan, \q2 apel pwuroahng kasihkeila. \q1 \v 17 Doari, armaj ohroj pirin rapahki Ngoahi, \q1 ohroj mihn likin kan ma Ngoahi ne pangin pwa irai en wiahla pein Noai. \q1 \v 18 Ioar Koaunno ne pwa, iroa pwiai en janjal ohmehjwa.’” \p \v 19 James pel pwa, “pein oai lamlam ma pwa kisai en joah kadroapwoa mihn likin kan ma ne pwojonla Koahs. \v 20 A Kisai en insingehda oau kijilikoau oang irai en joah kang mwinge kan ma jamin oang kaudek pwa ne meiroanglahng kohs likamw kan; irai en pel likjang nenek; apel en joah kang mahn mwopwla ke insa. \v 21 Pwa Kojonned in Moses kin wadwad anjoau roairoai nehn en mihn Jew kan arai jinakoke kan nehn Sabbath ohroj. Apel ah padahk kan kin pel lolohkjili nehn kahnihmw ohroj.” \s1 Kijilikoau oang Joauloang Likin kan \p \v 22 Doari, wahnpoaroannok apel koaun kan pwilihki sohn mwomwohdjo kan ohroj, irai koajoanehdi irai en pilda epwi woallok jang nehn pwungarai pwa irai en kadarlahng Antioch pwa irai en pwili Paul apel Barnabas. Irai pilda woal roahmen ma joauloanngok kin inenin woaunki; ioar Judas, ma pel adanki Barsabbas, apel Silas. \v 23 A, me ioar audoapoan kijilikoauwo ma koadoaddoarla: \pi1 “Ioar kamai riamwai kan, wahnpoaroan apel koaun kan, kamai kadarwehng kamwai amai rahnmwahu oang kamwai riamwai kan ohroj ma noaisikdi wia mihn likin mehjwa, nehn Antioch apel Syria, apel Cilicia. \v 24 Kamai ne pel rong pwa mine epwi woal jang nehn pwungamai ma ne alwe kapwunodihda apel kapingda kamwai ki joang kan ma irai kin sikoa. A in mehlel irai pwiai jaudi wilioapoamai. \v 25 Kamai ne suhpene, pwungkihda pwa kamai pirin pilda epwi woallok kadarwehng kamwai. Irai pwiai pirin pwilihwe asai pirien kai Barnabas apel Paul, \v 26 ma ne sohnmesei kihla ara mour oang nehn en Koaun Jesus Christ doadoahk. \v 27 A kamai pel kadarwe Judas apel Silas pwa ira en pein sikoahng kamwai joang kan ma kamai insingkihwehng kamwai. \v 28 Pwa Ngen Joarwi apel kamai ne pwungkihpene pwa kamai jehpirin kasoausoauwihki kamwai mehkij likin joangoan kojonned pwiai ma koanoahng: \v 29 kamwai joah kang mwinge kan ma ne meiroanglahng kohs likamw kan; joah kang insa; joah kang mahn mwopwla; kamwai en pel likjang nenek. Kamwai pirin pwoaida ma kamwai kapwaihahda joang pwiai. Kajilel kamwai.” \p \v 30 Woal pwiai ne koadoaddoarla Antioch, wija ma irai kapokonpene joauloanngok apel kioang irai kijilikoauwo. \v 31 Nehn en armajjok wadekda kijilikoauwo, irai ken inenin perenkihda lal in kangoang kan. \v 32 Judas apel Silas, ira joukohp roahmen; ira ken siksikesik oang joauloanngok anjoau roairoai, kangoangoange apel kaskasihkei irai. \v 33 Mwerin ara minminehki wijahu anjoau oau, joauloanngok ken kadarla ira in popohl. Ira ken pwurlahng ipen irai ok ma kadarla ira. \v 34 [Silas lemehda pwa ih en minehla wijahu.] \p \v 35 Paul apel Barnabas minminehki Antioch anjoau oau. Ira kin pwilpwili joauloang dir ma kin padpadahk apel kalohkihjili Mahjan en Koaunno. \s1 Paul apel Barnabas Sohrohrpijoang \p \v 36 Mwerin anjoau kij, Paul pwehng Barnabas, “Mwehu kisa en pel pwurla suhwoang riasai kan nehn kahnihmw kan ma kisa kalohkihjili Mahjan en Koaunno, pwa kisa en kidal irarai.” \v 37 Barnabas mwehuki John Mark en pwilihda ira. \v 38 A Paul japwungki, pwa John Mark jehpwili ira kadoarihla ara doadoahk, a ih pwurlahjang ira johla pwili ira nehn Pamphylia. \v 39 Paul apel Barnabas ken akmai koalikkihda John Mark, ira ken sohrohrpijoang. Barnabas ukda Mark kijoulahng Cyprus. \v 40 A Paul ken pilda Silas, ira jeiloakla; joauloanngok ken mweidla ira ki kalahngan in Koahs. \v 41 Paul jeiloakla Syria apel Cilicia, kaskasihkei mwomwohdjo kan. \c 16 \s1 Timothy Pwilihda Paul apel Silas \p \v 1 Paul jeiloaklahng Derbe apel Lystra. Mine mwahnkapw joauloang men ma koaukoaujoan wijahu, oadoa Timothy, ma ah nohno mihn Jew ma pel joauloang men, ah pahpa mihn Greece. \v 2 Timothy pel kenken ipen ihr ohroj ma joauloang nehn Lystra apel Iconium. \v 3 Paul nimen Timothy en pwilihda ih, doar ih ken jorkomjaijihla Timothy. Paul wiahda me pwa ih kidal pwa mihn Jew ohroj ma koaukoaujoan wijahu woahwoahki pwa en Timothy pahpahu mihn Greece. \v 4 Nehn irai allaluhjili nehn kahnihmw kan, irai pwehng joauloanngok doahroar koajoandi kan jang ipen wahnpoaroannok apel koaun kan nehn Jerusalem, pwehng irai en peikkoang kojonned pwiai. \v 5 Doari, mwomwohdjo kan ne pel sihkeila nehn ahr pwojon apel sowoa kan pel dirdirla rehn ohroj. \s1 Janjal oau ma Paul Kapangda nehn Troas \p \v 6 Irai jeiloakla daulihla Phrygia apel Galatia pwa Ngen Joarwi joah mweidoahng irai en kalohkihjili Mahjanno nehn Asia. \v 7 Nehn irai lel pwelkelkel in Mysia, irai jong in dilda nehn Bythinia, a Ngenin Jesus joah mweidoahng irai. \v 8 Irai ken jeiloak daulihla Mysia leldihla Troas. \v 9 Inpwonngo Paul kapangda janjal oau, nehn janjallo ih kapangda woalin Macedonia men uhda pangpangin ih pwa, “Indoa Macedonia jeuweje kamai!” \v 10 Mwerin en Paul kapangda janjallo, kamai ken onopda kijoula Macedonia, pwa kamai kidal pwa Koahs ma pangin kamai en kalohkihjili Rongmwehu oang armaj in wijahu. \s1 Lydia Koaluhla nehn Philippi \p \v 11 Kamai pwilihda jip pas kijoujang Troas, kamai joaroak inenla Samothrace. Rehnwa mwerin, kamai lel Neapolis. \v 12 Jang Neapolis kamai lellahng Philippi, ma ioar kahnihmmwa ma keiou koalik nehn Macedonia, ma wia kijehn Wein Rome. Kamai minminehki Philippi rehn pwi. \v 13 Nehn rehnin Sabbath oau kamai injang nehn kahnihmmwo inlahng pohn pillappo wija ma kamai lemehkihoang pwa wijahn kapkap in mihn Jew kan kin mine. Kamai mwindi siksikesik oang li pwi ma pokpokon wijahu. \v 14 Emen in lihok ma rongrong, ioar Lydia, mihn Thyatira, ih kin noaski likkoau mwoahroan pwijehnmwoal. Ih emen li ma kin joarwihoang Koahs, a Koaunno risingda ah mohngiong pwa en rong kanaihoahng da ma Paul kin padahki. \v 15 Liho apel sohn umwahu ken poapdaijla. Ih ken luke kamai, “Kamwai indoa mine nehn umwoaie, ma kamwai kamehlele pwa oai pwojon uhdahn mehlel.” Ih ngidngidki kamai en inla. \s1 Nehn Kalpwuhj in Philippi \p \v 16 Rehn oau nehn amai allaluhlahng nehn wijahn kapkap, kamai suhwoang jerpein lidu men ma ngen jaus dilingla, kahrehda ih ken kak kajawi mwoakid in rehn kan ma allaluhdo. Ih kin oaloahkihdi mwani koalik, ih kioang ah koaun kan nehn ah kin kohpda da ma pirin wiawi. \v 17 Ih ken kahkahkauj Paul apel kamai, rahrahuki, “Woal pwiai lidu in Koahs Laplap! Irai kin kajalehioang kamwai doahroar alin koamoaur!” \v 18 Jerpein mene ne wihwia joang oauwe rehn dir. Paul ken lioasla ih pwurlahng jerpeinno, pwehng ngen jausso, “In oadoan Jesus Christ, ngoahi pwehng koawoa en diljang nehn jerpein mene!” Nehn oar anjoauwo ngenno diljang nehn jerpeinno. \v 19 Nehn anjoauwo ma en jerpein mene koaun kan ne kidalda pwa arai anjoau mwehu in oaloa mwani ne johla mine, irai doaroahdi Paul apel Silas warahkihla ipen laplap kan nehn ahr wijahn kadeik. \v 20 Irai ukla ara mwohn laplap in Rome‑ok, pwehng irai, “Woal roahmenne mihn Jew pwi, ira ne wiahda me nauna nehn asai kahnihmmwe. \v 21 Ira kin padpadahkki siahkkok ma kin uhwoang asai kojonned in Rome, a kisai mihn Rome johkak oaloahda siahk pwiai.” \v 22 Pokonno pwili uhwoangda Paul apel Silas. \p Laplappok ken soahrjang en Paul apel Silas ara likkoauwok, koajoanehdi pwa ira en pokpok. \v 23 Mwerin ara ne oaloahdi pokpok koalik, ira peidek oang nehn kalpwuhj, kojonned pel aluhwoang jounjilajillo pwa ira en loakdi soang. \v 24 Nehn en jounjilajillo ne oaloa koajoandi, ih ken ukdihlahng ira nehn pere ma keiou minehdihla loaloa, kasoangehdi ehrahk nehn pwungen suhkoa soausoau pwi. \fig |src="lb00337b.tif" size="col" ref="16.24" \fig* \p \v 25 Nehn lopkoan pwonngo, Paul apel Silas ken kapkapkap apel koahkoahkoaulki koaul pwi oang Koahs, epwi sohn kalpwuhjjok rongrongrong. \v 26 Nehn anjoauwohr roarroar in japw koalik oau wiawi isikda umwen kalpwuhjjo lel in poahjoanno. Nehn anjoauwohr wanihmmwok ohroj risda, apel joal pahrang kan kipjang in poahrai ohroj ma joaldi. \v 27 Jounjilajillo pwohrda, kapangda pwa wanihmw kan in kalpwuhjjo ne rispijoang, ih lemehki pwa sohn kalpwuhjjok ne kaujang loaloa, ih ken wijda nah kodlaijjo pwa ih en kojukkihdi ih. \v 28 Paul ken rahukihla, pwa, “Joah wia mehkij oang koawoa! Pwa kamai ohroj pwen minminehr me!” \p \v 29 Jounjilajillo poangpoangla pwa oau lahm en wijikdo, ih ken kijoulahr poadpwomwla mwohn Paul apel Silas, roarroarroar. \v 30 Doari, ih ken ukla ira likinno idoak ipara, “Maing, dahkij ngoahi en wia pwa ngoahi en kak mourla?” \p \v 31 Ira japoangki, “Pwojon Koaun Jesus, a koawoa mourla apel oamw peneinei pirin mourla.” \v 32 Ira ken padahki Mahjan in Koaunno oang ih apel irai ohroj ma minmine nehn ummwo. \v 33 Inpwonngohr jounjilajillo ukla ira kamwkelehda ara ohlahk. Doari ih apel ah peneinei ohroj poapdaijla. \v 34 Ih ukla Paul apel Silas nehn umwahu kamwinge ira. Ih apel ah peneinei inenin perenkihda arai ne pwojonla Koahs. \p \v 35 Inminjoang in rehnno mwerin, laplap in Rome‑ok kadarlahng pilijmehnnok pakair oauwe, “Kadarla woal kan.” \p \v 36 Doari, jounjilajillo pwehng Paul pwa, “Laplappok ne pakairkihdo pwa koawoa apel Silas en lapwda. Kamwa alwe nehn popohl.” \p \v 37 Paul pwehng pilijmehnnok, “Kama johpwa dipkihda dihp oau, a irai ken poki kama mwohn pokon oauwe nehn ama wia sowoa mehlel in Wein Rome. Irai ken joalihdi kama. A apkas irai pirin kadarla kama in rir? Me uhdahn johkak wiawi! Irai laplap in Wein Rome kan en pein indoa ukjang kama wijahkije.” \p \v 38 Pilijmehnnok pakairkihoang laplap in mihn Rome kan doahroar sikesik pase; nehn irai rongda pwa Paul apel Silas wia sowoa mehlel in Wein Rome, irai inenin majpwehkda. \v 39 Irai ken inla poaki mahk ipara, irai ken ukjang ira nehn kalpwuhj, poaki ira en injang nehn kahnihmmwo. \v 40 Paul apel Silas injang nehn kalpwuhjjo, inla nehn umwen Lydia‑o, wija ira suhwoang joauloanngok, pwuroahng kasihkeida irai, a mwerin ira ken injang iparai. \c 17 \s1 Nehn Thessalonica \p \v 1 Paul apel Silas jeiloakla dauli Amphipolis apel Apollonia, lel Thessalonica, wija ma en mihn Jew‑ok jinakoke kin mine. \v 2 A, indoahroar ma Paul kin kalap wia, ih pel inla nehn jinakokehu. Oaroain rehnin Sabbath jiluh Paul kin koapwung oang armajjok doahroar Puk Joarwi. \v 3 Ih kawoahwoahng irai apel kadehde kan jang nehn Puk Joarwi pwa Messiahu\f + \fr 17:3 \fq Messiah \ft Ke Christ\f* uhdahn pirin loklok apel pirin iejda jang mehdi. Paul pel pwa, “Jesus mene, ma ngoahi kajalehioang kamwai, ioar Ih ma Messiah.” \v 4 Epwi irai kamehlele, ken pwilihla Paul apel Silas; apel doahroar pwihn dir in mihn Greece oau ma kin kaudek oang Koahs, pwilihki li koaun pwi ma pel dir. \p \v 5 Epwi mihn Jew kan inenin pihrinkihda, irai kihpene woal pwi ma kin allalu mwahl pohn al kan wiahkihda pwihnin kapingping oau, irai ken koaloklokoahda sohn kahnihmmwo pwon, apel inla koauwehla umwen Jason‑o rapahki Paul apel Silas pwa irai en ukdo ipen armajjok. \v 6 A nehn arai johpwa kapangda ira, irai wud jipoardi Jason apel epwi joauloanngok warahkihla ipen koaun kan in nehn kahnihmmwo. Irai ken rahrahuki, “Woal pwiai ne kapingda wija ohroj! A apkas ira ne pel indoa nehn asai kahnihmmwe; \v 7 a Jason ken kioang ira nehn umwahu. Irai ohroj kin koauwehla en Caesar kojonneddok, nehn arai kin pwahpwahpwa pwa pel mine emen nahmwarki, ma oadoa Jesus.” \v 8 Doari, nehn ahr rong lal pwiai, pokonno, apel koaunnok, ken lioaskihda mehlel. \v 9 Koaunnok ken idingki Jason apel joauloanngok pwa irai en dupuk uhwen mwani oau ma koanoahng irai en kak lapwkihda; pwa irai en kak kapisla irai. \s1 Nehn Berea \p \v 10 Apel joauloanngok pispissoar kadarla Paul apel Silas inpwong oang Berea. Nehn ara lel wijahu, ira pel inla nehn en mihn Jew‑ok jinakokehu. \v 11 Armaj in wijahu nimen rong ira jang mihn Thessalonica kan. Irai ngoangki mehlel rong mahjanno, apel rehn ohroj irai kin onopki Puk Joarwi, pwa irai en kadehde dahkij ma Paul padahki pwen mehlel. \v 12 Ioar ma kahrehioang dir armaj pel pwojonla, li koaun in Greece dir apel woal in Greece dihrdir pel pwojonla. \v 13 A nehn en mihn Jew‑ok nehn Thessalonica rongda pwa Paul ne pel padahkki Mahjan in Koahs nehn Berea, irai pel indoa sapda kapingda apel kaloakloakoahda armajjok. \v 14 Joauloanngok ken pispisinnoar kadarla Paul in poahrinjed in jappwo, a Silas apel Timothy pwen minminehr Berea. \v 15 Iraihok ma wahla Paul irai pwili ih lel Athens. Irai japahlla Berea, wa pakair oau jang Paul oang Silas apel Timothy pwa ara en pispisdo suhwoang ih nehn anjoau karwaro. \s1 Nehn Athens \p \v 16 Nehn en Paul joujowi Silas apel Timothy nehn Athens, ih inenin injinjuwedkihla mehlel ah kapangda janjal in kohs likamw dihrdir nehn kahnihmmwo. \v 17 Nehn jinakoke Paul kin sikesik oang mihn Jew apel mihn likinnok ma kin joarwihoang Koahs. Apel nehn wijahn kapokon kan, ih kin sikesik oang armaj ohroj ma kin indoa wijahu nehn rehn ohroj. \v 18 Jounpadahk in Epicurus apel jounpadahk in Stoic pwi kin pel akpwung oang Paul. Epwi pwa, “Dahkij pweipwei, lehmwsik mene nimen sikoa?” \p Epwi kin pel pwa, “Mwomwen pwa ih siksikoa doahroar epwi kohs sohrohr.” Irai pwa me pwa jang in en Paul padpadahki doahroar Jesus apel iejdahu. \v 19 Irai ken uklahng Paul Areopagus, wijahn wia lamlam in wiliepen sohn kahnihmmwo, pwehng ih, “Kamai nimen kidal doahroar padahk kapw kan ma koawoa kin padpadahkihoang armaj kan? \v 20 Pwa koawoa siksikoa mehpwi ma kapwonpwon oang kamai, a kamai nimen kidalla woahwoahn padahk pwiai.” \v 21 (Pwa sowoa mehlel nehn Athens ohroj, apel epwi sohn wei kan ma koaukoaujoan wijahu, irai kin mwehuki joah wia mehkij, a siksikoa apel rongrongrong joangoan wioapoa kapw kan.) \p \v 22 Paul ken uhda mwohn sohn wiliepen kahnihmmwo apel pwahla, \p “Kamwai sohn Athens kan! Ngoahi ne kapang pwa kamwai inenin poadidi oang in joangoan lamlam ohroj. \v 23 Pwa nehn oai allaluhjili nehn amwai kahnihmw oauwe, ngoahi kapkapang wija kan ma kamwai kin kaudek, ngoahi pel diarda pei joarwihoau ma insing pwiai mine puwoa, \pc ‘Oang Koahs men ma Joah Janjal.’ \m Doari, kamwai johpwa kin kidal doahroar Ih ma kamwai kin joarwihoang, a ioar Ih ma ngoahi pirin kajalehioang kamwai apkas. \v 24 Koahsso ma wiahda jampah apel audoapoahkan ohroj, Ih ioar ma Koaun in nehnloannge apel jampah, Ih johkin minmine nehn umwen joarwi ma armaj kin wiahda. \v 25 A Ih pel johpwa anahne joang kan ma armaj kak kihda nehn ahr pirin doadoahk oang Ih, pwa Ih ioar ma pirin kioang mour apel mohmohng apel joang ohroj oang armaj ohroj. \v 26 Ih pel wiahda kainek ohroj jang ipen woal men oar, apel kioang ihr en koaukoaujoan pohn jampah pwon. Pein Ih ma ne pel koajoanehdi mwohn me ohroj pwung in anjoau kan apel pwelkelkel in wijahkan ma ihr pirin koaukoaujoan loaloa. \v 27 Ih ne wiahda me pwa irai en rapahki Ih, apel poahmda Ih apel diar. Pwa Koahs johpwa dohjang emenemen kisai. \v 28 Pwa \q1 ‘Kisai mohmohmourki Ih, apel mwoakmwoakidki Ih, apel minminehki Ih.’ \m In doahroar epwi amwai jounwia koaul kan kin pwa, \q1 ‘Pwa kisai pel Nah jeri.’ \m \v 29 “A nehn asai ne wiahla Nah jeri, kisai jehpirin lemehioang pwa mwomwen Koahs pirin doahroar janjal kohl ke silper ke sakai ma wiawihkihda mengin poahn armaj. \v 30 Koahs ne moalkoahla anjoauwo ma armaj kan kin jehjoa Ih mehjwa, a apkas Ih mwehuki armaj ohroj wija ohroj en koaluhla. \v 31 Pwa Ih ne koajoanehdi pwa oau rehn Ih pirin kadeikkihda jampah jang ipen Armaj men ma Ih ne pilda. Ih kihda kadehde oang armaj ohroj nehn Ah ne kaiejda Ih jang mehdi!” \p \v 32 Nehn anjoauwo ma irai rong en Paul padahkki doahroar iejda jang mehdi, epwi irai uruhrki, a epwi pwa, “Kamai pel nimen pwuroahng rong nehn oamw pirin pel pwuroahng padahkki mehkije.” \v 33 Doari, Paul ken injang nehn wia lamlammo. \v 34 Epwi ken pwilihla ih apel pwojonla; nehn pwungen joauloanngok ioar Dionysius, ma kijehn pwihn in Areopagus, apel lihmen ma adanki Damaris, apel epwi armaj. \c 18 \s1 Nehn Corinth \p \v 1 Mwerin me Paul injang Athens apel inlahng Corinth \v 2 Ih suhwoang mihn Jew men wijahu ma adanki Aquila ma noaisikdi nehn Pontus, ih kapwehsene indoahjang Italy pwili pahioahu Priscilla, pwa Caesar Claudius koajoanehdi oang mihn Jew ohroj en injang nehn Rome. Paul inla pwa ih en suhwoang ira, \v 3 apel koaujoan ipara apel pwili ara doadoahk, pwa ih pel doahroar ira ma kin mourki wiahda umpwal. \v 4 Ih kin padahkkoang mihn Jew apel mihn Greece‑ok nehn jinakoke kan rehnin Sabbath ohroj, apel kin jongjong in kawikla irai. \p \v 5 Nehn en Silas apel Timothy ara leldo jang Macedonia, Paul ken mweidoahng ah anjoau ohroj oang padahkko, kadkadehde oang mihn Jew‑ok pwa Jesus ioar Messiah wa.\f + \fr 18:5 \fq Messiah \ft Ke Christ. \f* \v 6 Doari, nehn armajjok pallanda ih apel koauwehki ih lal nauna pwi, a ih japoang irai nehn ah isik jang pwirej in ah likkoauwo, kilel in ah pirin pijek jang irai, ih pwa, “Ma kamwai pirin joaloangla, a pein kamwai ma pirin uhdahn pwukoahki! Ngoahi jehpirin pwukoahki. Jang apkas inla ngoahi pirin inlahng ipen mihn likinnok.” \v 7 Paul ken injang iparai ih inla koaujoanla nehn umwen mihn likin men adanki Titius Justus, ma kin pwongi Koahs. Umwen woal mene minehr koaroannoang jinakoke in mihn Jew‑ok. \v 8 Crispus, koaun in jinakokehu, pel pwojonla Koaunno pwilihkihla ohroj ah peneinei kan. Apel armaj dihrdir nehn Corinth ma rong padahkko, irai ken pel pwojonla apel poapdaijla. \p \v 9 Pwong oau Paul kapangda kaudiahl oau, a nehn kaudiahl oauwe Koaunno pwehng ih, \wj “Paul, joah mijik mehkij, engdehnkihoar oamw padpadahk, joah nennenla \wj* \v 10 \wj pwa ngoahi pirin pwili koawoa. Johpwa emen ma pirin kak wiahng koawoa mehkij, pwa noai armaj dir nehn kahnihmw oauwe.”\wj* \v 11 Paul ken koaukoaujoanki wijahu oaroain johnpar oau oaloap, padpadahkihoang armaj kan doahroar Mahjan in Koahs. \p \v 12 Nehn en Gallio ah pilpilda wia koapina in Rome oang wein Achaia, mihn Jew‑ok pokonpene koldi Paul uklahng nehn umwen koapwunngo. \v 13 Irai pwa, “Woal mene kin jongjong in poanoauwihki armaj kan en joarwihoang Koahs in mwomw oau ma kin uhwoang kojonned!” \p \v 14 Paul kapwehsene pwa pirin sapda sikesik, a Gallio ne pwehnglahng mihn Jew‑ok, “Ma mehkije ma ne wiawi ioar japwung koalik oau, a pirin koanoahng ngoahi en kanangmahioang apel rongrongrong kamwai mihn Jew kan. \v 15 A pwa ih pilda loap in lal kan, ad kan apel pein amwai kojonned, a pein kamwai en koajoanehdi. Ngoahi jehpirin wia jounkoapwung in joang pwiai!” \v 16 Ih ken kajroahjang ihr nehn umwen koapwunngo. \v 17 Irai ken koldi Sosthenes, koaun in jinakokehu, poki mwohn umwen koapwunngo. A Gallio johpwa kaspoahki mwoakid oauwe. \s1 Pwurlahng Antioch nehn Syria \p \v 18 Paul ne minminehki Corinth ipen joauloanngok rehn dir, a ih joaroaklahng Syria pwilihki Priscilla apel Aquila. Mwohn ah pirin joaroak jang Cenchreae ih ken kosohjang pisen moange ki inoau oau ma ih ne wiahda. \v 19 Irai ne lel nehn Ephesus, wijahu ma Paul kihdihoang Priscilla apel Aquila. Ih pel dildahng nehn jinakokehu ipen mihn Jew‑ok irai siksikesikpene. \v 20 Irai poaki ih en minmine iparai, a ih joah pwungki. \v 21 A nehn ah pirin mwoakidda jang irai ih inoauki irai, “Ma ioar doahroar kupwuren Koahs, a ngoahi pirin pwurdo ipamwai.” Ih ken joaroak jang Ephesus. \p \v 22 Nehn ah ne lel Caesarea, ih dauluhllahng Jerusalem, ih rahnmwahu oang sohn mwomwohdjohu; ih ken dauluhllahng Antioch. \v 23 Doari, mwerin ah ne minminehki wijahu anjoau kij, ih pel injang. Ih inla daulihla japwen Galatia apel Phrygia, kaskasihkeih joauloanngok ohroj. \s1 Apollos nehn Ephesus apel Corinth \p \v 24 Mihn Jew men ma adanki Apollos, ma noaisikdi nehn Alexandria, indoahng nehn Ephesus. Ih woal men ma koahiokki kapahrak apel loalkoang ki Puk Joarwi. \v 25 Ih ne pel oaloahda kaweid in Alin Koaunno, ih kin pwoarjek oang sikoa apel padahk kihwe pwungin mour in Jesus in peren. A ioarroar poapdaij in John ma ih kidal. \v 26 Apollos sapda eimah padpadahk nehn jinakokehu. Nehn anjoauwo ma Priscilla apel Aquila rongda ah padahk kan, ira kasohrohrihla ih kawoahwoahng ih in oarsik doahroar pwung in Alin Koaunno. \v 27 Apollos wud lemehda pwa ih en inla Achaia. Doari, joauloanngok ma mine Ephesus jeuweje nehn irai insinglahng joauloanngok nehn Achaia, kangoangehki irai en kajamwo Apollos wijahu. Nehn anjoauwo ma ih lel wijahu ih wiahda jauwaj koalik oang ihrrok ma ne pwojonla ki kalahngan en Koahs. \v 28 Ih akmai sihkei oang mihn Jew‑ok in janjal, kadkadehdehng irai jang nehn Puk Joarwi pwa Jesus ioar Messiah. \c 19 \s1 Paul nehn Ephesus \p \v 1 Nehn en Apollos pe minminehr nehn Corinth, a Paul ne wia jeiloak nehn pwungen weiho lella Ephesus. Ih kapangda sohnpadahk pwi wijahu, \v 2 Ih idoak iparai, “Kamwai ne oaloa Ngen Joarwi nehn anjoauwo ma kamwai ne pwojonla?” \p Irai japoangkihla, “Kamai kahjikkoar rong pwa mine Ngen Joarwi.” \p \v 3 Paul idoak, “A joangoan poapdaij da ma kamwai oaloa?” \p Irai japoangki, “Poapdaij in John.” \p \v 4 Paul pwa, “Poapdaij in John oang irai ok oar ma ne koaluhla; John pel padahkihoang armaj in Israel kan pwa irai uhdahn pirin pwojon armajjo ma pirin indoa mwerin ih, me ioar Jesus.” \p \v 5 Nehn irai rong padahk oauwe, irai ken poapdaijla in oadoan Koaun Jesus. \v 6 Paul ken kihdi poah kan pohrai, Ngen Joarwi ken indihdo pohrai; Irai ken lallalki joangoan lal sohrohr pwi apel sikoa Mahjan in Koahs. \v 7 Irai ohroj woal eijek roahmen. \p \v 8 Paul kin inla nehn en mihn Jew‑ok jinakoke kan apel eimah padpadahk oang armaj in wijahu oaroain johnpwong jiluh, sikesikpene, kangoangehki irai en kamehlele doahroar Wein Koahs. \v 9 A epwi irai ma inenin koapsakai apel joah nimen pwojon; irai kin koauwe doahroar Alin Koaunno mwohn pokonno. Paul injang irai wahda iraihok ma kamehlele. Doari rehn ohroj ih kin padpadahk nehn umwen kapokon in Tyrannus. \v 10 Me ne mwoakmwoakidki johnpar riau. Ioar kahrehda armaj ohroj ma koaujoan nehn Asia, mihn Jew apel mihn likin kan rongda Mahjan in Koaunno. \s1 Nihn Sceva Jermweinnok \p \v 11 Koahs wiahda manman kapwuriamwei sohrohr pwi ma janjalda jang ipen Paul. \v 12 Pel likkoau in limwi pwudo apel likkoau in poarpoar kan ma ih kin doadoahkki nehn ahr kin wijiklahng ipen johmwehu kan, arai johmwehu kan kin mwehukihla apel ngen jaus kan kin pel diljang iparai. \v 13 Epwi mihn Jew‑ok ma kin jeijeiloakjili apel kin kauj jang ngen jaus kan, irai kin jong in doadoahkki oadoan Koaun Jesus nehn joangoan doadoahk oauwe. Irai pwehng ngen jaussok, “Ngoahi ruwoj koawoa in oadoan Jesus, ma Paul kin padpadahkki.” \v 14 Riari oau irai jermwein ijimen nihn Jamwrou Laplap in mihn Jew men oadoa Sceva, irai ioar wia mwoakid oauwe. \p \v 15 A ngen jausso pwehng irai, “Ngoahi kidal inje Jesus apel kidal doahroar Paul; a kamwai, inje kamwai?” \p \v 16 A woallo ma ngen jausso dilingla, inenin sihkei ah pallanda irai apel kalwehdi. Irai ohroj ohla, soahroakdi arai likkoau kan, irai ken kaujang umwen woallo. \v 17 Ohroj mihn Jew apel mihn likin kan ma koaujoan Ephesus rongda doahroar iren mehkije. Irai inenin mijikda apel woaunkihda mehlel oadoan Koaun Jesus. \v 18 Armaj dihrdir jang ipen irai ok ma ne pwojonla, woahkda in janjal apel kajalehda mehkan ma irai wiahda. \v 19 Pel ihr dirjang irai kan ma kin winehni irai wahpene nihrai puk kan ohroj jirepihla mwohn mijarai in janjal. Irai kapsahpene dupkoan pukkok ma okjeklahk pahrekkoang mwani silper limenen. \v 20 In joangoan manman oauwe, Mahjan in Koaunno ken inenin koakoairda, sihkeila apel lolohkjili. \s1 Pingping nehn Ephesus \p \v 21 Mwerin mehpwiai wiawi, Paul ken koajoanehdi en jeiloaklahng Macedonia apel Achaia apel dauluhllahng Jerusalem. Ih pwa, “Mwerin oai pirin inlahng wijahu, ngoahi pirin uhdahn pel lella Rome.” \v 22 Ih ken kadarla Timothy apel Erastus nehn Macedonia, ira roahmenne ma kin jeujeuweje ih. Paul ken minminehki nehn wein Asia oaroain anjoaukij. \p \v 23 Ioar anjoauwo ma pingping koalik oau wiawi nehn Ephesus ki pwa Al in Koaunno. \v 24 Mine jounjuk silper men, adanki Demetrius, ma kin wiahkihda silper mwomwen umwen joarwi in kohs li Artemis, ih kin noasnoaski. Ah pisnesso ken kahrehda mwani koalik oang nah sohn doadoahk kan. \v 25 Ih ken panginpene nah sohn doadoahkkok apel ohroj ma kin pel pwili wia joangoan doadoahkkok ih pwehng irai, “Woal kan kamwai kidal pwa asai pai kin injang in doadoahk oauwe. \v 26 Pein kamwai kak kapang apel rong dahkij armaj mene Paul kin wihwia. Ih kin pwa kohs kan ma kin wiawihkihda poahn armaj jaudi kohs pwi, ih inenin pwoaida nehn ah kangoangehki armaj dir kaweid oauwe, nehn Ephesus apel koaroannoang nehn Asia pwon. \v 27 Doari, me ne keper, ma asai doadoahk oauwe pirin adnaunahla. Jaudi ioarroar me, apel inenin keper pwa umwen joarwi in kohs li Artemis wia mwahlla apel pirin joaloangla — kohs li ma armaj ohroj nehn Asia apel jampah pwon kin pwongi!” \p \v 28 Nehn ahr rongda mehpwiai, irai inenin lioasla apel sapda rahrahuki pwa, “Meid laplap Artemis in Ephesus!” \v 29 Pingpinngo lelpijoang nehn kahnihmmwo pwon. Pwihn in wiahda mwoakid naunahu ken koldi Gaius apel Aristarchus, ira mihn Macedonia ma pwili Paul jeijeiloak, irai kaukihla ira nehn wijahn widahl ummwoais oau. \v 30 Pein Paul nimen inla mwohn pokonno, a joauloanngok johpwa mweidoahng. \v 31 Pel epwi armaj laplap in nehn wijahu ma koampoakpahki Paul, irai iloaklahng ih en joah kajalehda pein ih nehn wijahn ummwoaisso. \v 32 Nehn anjoauwo sohn mihdinngo inenin pingda, epwi armaj rahrahuki oau joang, a epwi oaujoang, pwa armaj dir nehn pwungarai johpwa woahwoahki dahkij irai pokonkihpene. \v 33 Epwi armaj pwa Alexander ma pwukoahki, pwa en mihn Jew‑ok arai jinoakdahla pwa ih en indahla mwohn pokonno. Alexander kamoaloailoaihdi pokonno pwa ih en jong kawoahwoahng irai mehkij. \v 34 A nehn anjoau ma irai kidalda pwa ih pel mihn Jew men, irai ohroj ken wiahki oar oau rahrahuki oaroain awa riau, pwa, “Meid laplap Artemis in Ephesus!” \p \v 35 Nehn en jouninsing in kahnihmmwo ahr kamoaloailoaihdi pokonno, ih pwa, “Woalin Ephesus kan! Kamwai ohroj kidal pwa kahnihmw in Ephesus oauwe, ioar wijahwa ma umwen joarwi in Artemis kin mine apel pwilihki sakai joarwiho ma kipdihdo jang nehnloannge. \v 36 Johpwa emen ma kak kajohwe joang pwiai. Doari kamwai moaloailoai joah wia mehkij ma japwung. \v 37 Kamwai ne ukdo woal pwiai mihndahr ma irai johpwa pirapoahdi umwen joarwi kan ke lahlahwe asai kohs liho. \v 38 A ma Demetrius apel nah sohn doadoahk kan nimen kadipoa emen, a mine armaj laplap apel rehn in koapwung, kadip kan kak wiawi wijahu. \v 39 A ma mine mehkij koalik jang me kamwai anahne, me kak koajoanjoandi nehn mihding in sohn wei. \v 40 Pwa da ma kisai ne wiahda rehn oauwe, ne keper pwa kisai pirin dipkihda pwa kisai wiahda mwoakid nauna oauwe. Johpwa kahrpoan pingping oauwe, kisai johkak kihda oau kahrpoa mwehu oang me.” \v 41 Mwerin ah sikoahda mehpwiai, ih ken kadarpijoang pokonno. \c 20 \s1 Kijoulahng Macedonia apel Greece \p \v 1 Mwerin pingpinngo ne moaloailoaidi, Paul panginpene joauloanngok, ih kangoange irai apel rahnmwahuwihla irai pwa ih en kijoula Macedonia. \v 2 Nehn ah kijkijoujili nehn jappwok, Ih kioang ihr mahjan in koapwoarpwoar dir. Mwuhr, ih kijoulahng Greece, \v 3 wijahu ih minminehki johnpwong jiluh. Nehn ah ne koaukoaunop pwa ih en joaroaklahng Syria, a ih kidalda pwa mihn Jew‑ok mwajmwajahni ih pwa irai en joalihdi ih. Ih ken koajoanehdi pwa ih en pwurla Macedonia. \v 4 A ioar irai kan ma pwilihda ih; Sopater, nihn Pyrrhus, mihn Berea; Aristarchus apel Secundus, mihn Thessalonica; Gaius mihn Derbe; apel Timothy; Tychicus apel Trophimus mihn Asia. \v 5 Irai pwiai ohroj inla mwowoa joujowi kamai nehn Troas. \v 6 Kamai joaroak jang Philippi mwerin Joarwihn Pilahwa Joah Doal Ihs; mwerin rehn limoau kamai ken pwilihda irai nehn Troas, wija kamai minminehki rehn ijuh. \s1 Kaimwjeklahn en Paul Ah Inlahng Troas \p \v 7 Nehn rehn keiou in wihkko, kamai ken pokonpene oang kamdipw joarwi. Paul sikesikkoang armaj kan. Ih siksikesik oaroh lel in lopkoan pwong pwa rehnno mwerin ih pirin kijoula jang irai. \v 8 Lahm okkok dir mine nehn perehu dawaj ma kamai mine. \v 9 Mwahnkapw men adanki Eutychus mine nehn wanihmw sokko. Nehn en Paul padpadahk Eutychus nimen moairla. Doari ih ken moair koalikla oaroh ken kipdi lel pwirej jang kajiluh in dehppo. Anjoauwo ma irai pwoakda ih, ih ne mehdi. \v 10 A Paul doaudi okdekdi pohn ih apel jupwurpene ih. Ih pwa, “Kamwai joah injinjuwed pwa ih pwen mour oar!” \v 11 Ih pel pwurdahla nehn perehu dawaj sipwangpijoang pilahwa, ken kang. Anjoau roairoai, Paul siksikesik oang irai oaroh lel injohrehn. Doari ih ken injang irai. \v 12 Irai ken ukla mwahnkapw Eutychus nehn ah ne mourda; irai ken injenmwahula mehlel. \s1 Jang Troas oang Miletus \p \v 13 Kamai inla in jippo nehn Troas joaroakla Assos, wijahu ma kamai pirin pwoakda Paul. Ih pwehng kamai en wia me pwa ih pirin japal oang wijahu. \v 14 Nehn anjoauwo ma kamai suhwoang ih nehn Assos, Paul pwilihda kamai dauluhllahng Mitylene. \v 15 Kamai kijoujang wijahu lella Chios rehnwa mwerin. Mwerin rehn oau kamai lel Samos, mwerin rehnno kamai lel Miletus. \v 16 Paul ne koajoanehdi en dauli Ephesus pwa ih joah nimen kakosihla ah anjoau nehn wein Asia. Ih inenin karwa ih en lelle Jerusalem ma ih kak nehn rehn in Pentecost. \s1 En Paul Kapahrak in Koamwurmwur oang Koaun in Ephesus kan \p \v 17 Paul iloaklahng koaunnok nehn mwomwohdjo en Ephesus jang Miletus, poaki irai en suhwoang ih. \v 18 Nehn anjoauwo ma irai leldo ipoa, ih pwehng irai, “Kamwai ne kidal doahroar oai ne mine ipamwai nehn anjoauwo pwon jang sapin rehnno ma ngoahi indoahjang nehn wein Asia. \v 19 A nehn oai wia sohn doadoahk in Koaunno men, ngoahi kin wia oai doadoahk in aksiksik apel pilen mijoaihoa kin koarkihdi, jang in anjoau apwallok ma lelloang ngoahi jang epwi mihn Jew‑ok ahr kin uhwoang ngoahi. \v 20 Kamwai kidal pwa joh mehkij ngoahi kin oakihjang kamwai ma pirin jeuweje kamwai nehn oai padahk oang kamwai nehn wijahn kapokon kan apel nehn umwamwaihok. \v 21 Ngoahi poanoauwihki mihn Jew kan apel mihn likin kan pwa irai en koaluhla oang Koahs apel pwojon Koaun Jesus Christ. \v 22 A apkas, jangin oai peik oang Ngen Joarwi, ngoahi pirin inla Jerusalem, nehn oai jehjoa pwa da nen wiawi oang ngoahi wijahu. \v 23 Mehwahr ngoahi kidal pwa nehn kahnihmw ohroj, Ngen Joarwi ne kaperihki ngoahi pwa kalpwuhj apel kahpwal kin joujowi ngoahi. \v 24 A ngoahi kin leme pwa pein oai mour pwen joh kaspoa oang ngoahi. Ioarroar mehwa ngoahi mwehuki ngoahi en kapwaihahda oai pwukoa apel kadoarihla doadoahkko ma Koaun Jesus ne kihdoa ngoahi en wia, ma ioar en kadehde Rongmwehu in en Koahs kalahnganno. \p \v 25 “Ngoahi kalohkihjili nehn pwungamwai ohroj apel padpadahkihoang kamwai doahroar Wein Koahs. A apkas ngoahi kidal pwa joh emen kamwai pirin pwuroahng kapang ngoahi. \v 26 A ngoahi kamehlelehng kamwai rehnnoauwe pwa ma emen kamwai joaloangla, ngoahi jehpirin pwukoahki, \v 27 pwa ngoahi johpwa peikajalki oai kajalehioang kamwai unjek kupwuren Koahs. \v 28 Doari, kamwai jiljiloa pein kamwai apel jihppwok ohroj ma Ngen Joarwi kioang kamwai en appwapwali. Kamwai en wia jilepen mwomwohdjo in Koahs ma Ih ne nainkihla jang in insahn Nah Iehrojjo. \v 29 Ngoahi kidal pwa mwerin oai en injang kamwai, wolf‑ok pirin indoa nehn pwungamwai, irai jehpirin mweidoahng pwihn in jihpw en pisla. \v 30 Pel mine epwi armaj ma pirin pwokda jang nehn pwungamwai kan mwuhr ma pirin kapweipweiki joauloang kan lal likamw pwa joauloang kan en pwilihla irai. \v 31 A, kamwai mwajmwajahn apel saman pwa ngoahi kin joangjoangki kamwai inpwong inrehn nehn oai kin padahk oang emenemen kamwai oaroain johnpar jiluh. \p \v 32 “A me ngoahi ne mweidoahng kamwai nehn poahn Koahs apel nehn kapai in Ah Mahjanno ma ioar kak kouda kamwai apel kioang kamwai kapai kan ma Koahs neknekid oang Nah armaj ohroj. \v 33 Ngoahi johkin noarkoa nihn emen silper ke kohl ke likkoau. \v 34 Pein kamwai kidal pwa ngoahi kin pwen doadoahkki poaihoa wiahkihda me ohroj ma ioangoai kan apel pein ngoahi kin anahne. \v 35 Ngoahi ne kajalehioang kamwai nehn joang ohroj pwa jangin doadoahk koalik doahroar me, kisai anahne jeuweje irai kan ma jasihkei, apel samsaman pein en Koaun Jesus Mahjanno ma pwa, \wj ‘Kihkihwe kapiren jang oaloa.’\wj*” \p \v 36 Nehn en Paul kadoarihla ah sikesik, irai ohroj pwili ih poadpwomwla kapkap. \v 37 Irai ohroj ken jupwurpene Paul joang apel misik ih. \v 38 Irai ken injinjuwedkihla ah pwehng irai pwa irai johla pirin pwuroahng kapang ih. Irai ken pwili ih inla in jippo. \c 21 \s1 Paul Inla Jerusalem \p \v 1 A mwerin amai rahnmwahuwihla irai kamai ken kijou. Nehn amai joaroak kijkijoula lel Cos; rehnwa mwerin kamai lel Rhodes, jang wijahu kamai dauluhllahng Patara. \v 2 Wijahu kamai kidalda pwa mine jip pas pirin kijoulahng Phoenicia, kamai ken pwilihda. \v 3 Kamai joajjoaroakla oaroh kamai kapangda Cyprus, kamai ken joaroaklahng palieir in Syria. Kamai peidi in poahrinjed in Tyre, wijahu ma jippo pirin kihdihjang koannge kan. \v 4 Kamai kapangda joauloang pwi wijahu; doari, kamai ken mine iparai oaroain wihk oau. Jang in manman in Ngen Joarwi irai pwehng Paul en joah inla Jerusalem. \p \v 5 A nehn amai anjoau oang irai ne lel imwin, kamai ken alu, dauluhlla nehn amai jeiloakko. Irai ohroj pwilihki pahioaraihok apel nihrai jerihok pwilihda kamai jang nehn kahnihmmwo. Kamai ohroj poadpwomwla pohn poahrinjeddo kapkap. \v 6 Kamai ken rahnmwahuwihla emenemen irai, ken doauda pohn jippo, a irai ken pwurlahng in umwaraihok. \p \v 7 Kamai uhjehlahr amai jeiloak jang Tyre oang Ptolemais, wijahu ma kamai rahnmwahuwihla joauloanngok ma kamai onohn iparai rehnnoau. \v 8 Rehnwahr mwerin kamai mwoakidjang iparai lella Caesarea. Nehn Caesarea, kamai mine umwen Philip‑o, ma kin pwili kalohki Rongmwehu. Ih wia emen irai woal ijimennok ma ne pilpilda en wia jounjauwaj nehn Jerusalem. \v 9 Nah jerpein pahmen, ma joah pwoapwoaud, ma kin pwili kalohkihjili Mahjan in Koahs. \p \v 10 Kamai ne minminehki wijahu oaroain rehn pwi, a joukohp men adanki Agabus leldo jang Judea. \p \v 11 Ih indoa ipamai, oaloa en Paul kangirro pein piroahkihpene ehn apel poah kan, ih pwa, “Ioar mehwa Ngen Joarwi mahjani: Joang oauwe ioar mihn Jew‑ok nehn Jerusalem pirin wia oang armajjo ma anki kangir oauwe. Irai pirin kihlahng ih ipen mihn likinnok.” \p \v 12 Anjoauwo ma kamai rongda me, kamai apel iraihok ma mine wijahu, poaki Paul pwa ih en joah inla Jerusalem. \v 13 A Paul japoang irai, “Da kamwai wihwia, joangjoangjoang doahre apel kasoausoauwihki mohngiongihoa? Ngoahi ne onopda, jaudi oanngoar oai en joaldi nehn Jerusalem, apwen pel oang oai en mehdi wijahu in oadoan Koaun Jesus.” \p \v 14 Nehn amai johkak ukudla en Paul lamlam, kamai ken mweidla. Kamai ken pwahla, “Kupwuren Koaunno en pwoaida.” \p \v 15 Nehn amai ne minmine wijahu oaroain anjoaukij, kamai ken koaunoppene amai koapwoahk, indahla Jerusalem. \v 16 Epwi sohnpadahkkok mihn Caesarea pel pwilihda kamai. Irai ukla kamai umwen woal men mihn Cyprus, adanki Mnason, ma kamai pirin mine ipoa. Mnason ne wia sohnpadahk men jang in sapdahu. \s1 Paul Paj ipen James \p \v 17 Nehn anjoauwo ma kamai lel nehn Jerusalem, joauloang kan peren, kajamwo kamai. \v 18 Rehnwa mwerin Paul pwilihda kamai pwa en inla suhwoang James, a koaun in mwomwohdjo kan pel mine wijahu. \v 19 Paul rahnmwahuwi irai apel sikoahng irai joang ohroj ma Koahs ne wiahda nehn pwungen mihn likin kan jang in ah kalohk. \v 20 Nehn ahr rong, irai ohroj kapnga Koahs. Irai pwehng Paul, “Riamai Paul, koawoa kak kapang pwa: mihn Jew kid pwi ma ne pwojonla. Irai ohroj inenin poadidihoang Kojonneddo. \v 21 Ne pel pweiekkoang irai pwa koawoa kin padpadahkihoang ohroj mihn Jew ma koaukoaujoan nehn wein mihn likin kan en kerpwihla Kojonned in Moses. Irai ne rong pwa koawoa pel siksikoahng irai en joah jorkomjaijihla nihrai jerihkan ke pel joah kauj en mihn Jew siahk kan. \v 22 Irai uhdahn pirin rong pwa koawoa ne leldo. Doari, da ma koanoahng en wiawi? \v 23 Koawoa en wia da ma kamai pirin pwehng koawoa. Woal pahmen minmine me ma ne wiahda inoau oau. \v 24 Koawoa en pwilihla irai wia kajarwihn kamwkel, apel dupukla dupkoarai kan pwa irai en kosohjang pisen moangoarai kan. Doari, in mwoakid oauwe armaj ohroj pirin kidalki pwa joang kan ma irai ne rong doahroar koawoa pwen likamw, pwa pein koawoa kin mohmohmourki mour ma pwung oang Kojonned in Moses. \v 25 A oang mihn likin kan ma ne pwojonla Koahs, kamai ne kadar oang irai kijilikoau kawoahwoahng irai amai koajoanehdi pwa irai jehpirin kang mwinge ma ne meiroang oang kohs likamw kan ke kang insa ke mahn mwopwla. Irai pel anahne kanaihoahng pein irai jang nenek.” \p \v 26 Paul ken ukda woallok. Rehnwahr mwerin, Paul pwili irai wiahla kajarwihn kamwkel. Mwerin, ih dilda nehn Umw Joarwiho, pakairkihda ia woaroaihn anjoaun kamwkello pirin roj a emen emen irai en wia ah meiroang. \s1 Paul Kolkoldi nehn Umw Joarwiho \p \v 27 A nehn rehn ijuh pirin ken lel imwin, epwi mihn Jew‑ok jang Asia kapangda Paul nehn Umw Joarwiho. Irai kamwoakidihda pokonno pwon apel jipoardi Paul. \v 28 Irai ken rahrahuki, “Armaj in Israel kan! Kamwai jeuweje kamai! Ioar woal mene ma kin aluhjili wija ohroj padpadahkihoang armaj ohroj padahk ma uhwoang mihn Israel, kojonned in Moses, apel Umw Joarwihe. Apkas ih pel ukdo epwi mihn likin nehn Umw Joarwihe apel kajaminihla wija joarwi oauwe!” \v 29 (Irai pwahla me pwa irai kapang Trophimus, mihn Ephesus ah pwilpwili Paul nehn kahnihmmwo, irai ken lemleme pwa Paul ne ukla ih nehn Umw Joarwiho.) \p \v 30 Pingping koalik wiawi nehn kahnihmmwo pwon. Armajjok kijoupene, jipoardi Paul, warahkihla jang nehn Umw Joarwiho. Nehn anjoauwohr ihr risingdi wanihmw in Umw Joarwiho. \v 31 Pokonno jongjong in kojukdi Paul a nehn anjoauwohr pakair lel oang koaun in jounpei in Rome pwa pei ne wiawi nehn Jerusalem pwon. \v 32 Nehn oar anjoauwo koaun in jounpeiho ken ukda laplap pwi apel jounpei pwi, pispislahng pokonno. Nehn en armajjok kapangda koaun in jounpeiho apel jounpeihok, irai ken uhdihjang poki Paul. \v 33 Koaun in jounpeiho inla koldi Paul, ruwoj pwa en joalkihdi joal pahrang riau. Ih idoak, “Inje woal mene, dahkij ih ne wiahda?” \v 34 Epwi nehn pokonno rahrahuki oaujoang, a epwi oaujoang. Me inenin ping ma kahrehioang koaun laplap in jounpeiho johkak woahwoahki uhdahn da wihwiawi. Ih ken pwehng nah jounpeihok en uklahng Paul nehn kel in jounpeiho. \v 35 Irai ken ukla Paul in koandoauwok, jounpeihok ken wahda Paul; pwa pokonno inenin lioas, \v 36 kauj ih apel rahrahuki, “Kojukdi ih!” \s1 Paul Pein Doaroa Ih \p \v 37 Nehn ahr ne pirin wahdahla Paul nehn kel in jounpeiho, Paul pwehng koaun in jounpei laplappo, “A ma ngoahi kak mweimwei in pwehng koawoa mehkij?” \p Koaun in jounpei laplappo idoak, “Koawoa kidal lal in Greek? \v 38 A, jaudi koawoa woalin Egypt‑wa, ma kasapiahda mwoakid kamjik koalik oauwe apel ne koaunda joun kojkoj armaj pahkid nehn japwsoahnno?” \p \v 39 Paul japoangki, “Ngoahi mihn Jew men, ngoahi noaisikdi nehn Tarsus nehn Cilicia, uhdahn sowoa mehlel in kahnihmw kajampwallo. Menlau mweidoahng ngoahi en sikesik oang armaj pwiai.” \p \v 40 Koaun in jounpei laplappo ken mweidoahng. Paul ken uhda pohn koandoauwok kamoaloailoaihdi armajjok; nehn ahr ne moaloailoaidi, ih sikesikkoang ihr in lalin Hebrew. \c 22 \p \v 1 “Ioangoai mihn Jew kan apel joamoai kan, rong ngoahi nehn oai kawoahwoa ngoahi mwohmwai kan.” \v 2 Nehn ahr rong ah lallalloang irai in lal in Hebrew, irai ken koalikla ahr nennenla. \p \v 3 “Ngoahi mihn Jew men, ma noaisikdi nehn Tarsus nehn Cilicia, a koakoairda nehn Jerusalem apel wia emen sohn sukuhl nihn Gamaliel. Ngoahi oaloahdi kaweid sihkei nehn Kojonned in jamasai koalikkok. Ngoahi pel inenin poadidi oang Koahs doahroar kamwai ohroj ma mine me rehn oauwe. \v 4 Ngoahi ne pel koalkoa irai ok ma pwilpwili Alin Koaunno, pwa irai en kojkojdi. Ngoahi pel joalihdi woal kan apel li kan, peiddoang irai nehn kalpwuhj. \v 5 Jamwrou Laplappo apel ohroj Sohn Mwoalen Koapwunngo kak kadehde pwa da ngoahi siksikoa pwen mehlel. Ngoahi oaloahjang irai kijilikoau pwi ma insingda oang riasai mihn Jew‑ok nehn Damascus. Doari, ngoahi ken inla Damascus pwa ngoahi en joalihkihdi irai joal pahrang, ngoahi kajpahlihdo irai Jerusalem pwa irai en koaloklok.” \s1 Paul Sikoa doahroar Ah Wiliakapwla \p \v 6 “A nehn oai kijkijoula koaroanlahng Damascus dapwa injauwaj, maram oau jang nehnloannge doahroar joarom dakarda apel pidekihpene ngoahi. \v 7 Ngoahi ken kipdi oang nehn pwirej apel rongda ngilloau ma pwa, \wj ‘Saul, Saul, amwda koawoa ke kin kojkojuk ngoahi?’\wj* \v 8 Ngoahi ken japoang, ‘Inje koawoa maing?’ Ngillo japoang ngoahi pwa, \wj ‘Ngoahi Jesus mihn Nazareth ma koawoa kin kojkojuk.’ \wj* \v 9 Woallok ma pwili ngoahi pel kapang marammo, a irai johpwa rong ngillo ma laldohng ngoahi. \v 10 Ngoahi ken idoak, ‘Koaun, da ngoahi anahne wia?’ Koaunno pwehngdohng ngoahi, \wj ‘Uhda alwe nehn Damascus, pwa koawoa pirin kidalda joang ohroj ma Koahs ne koajoane oang koawoa en wia.’ \wj* \v 11 Ngoahi ken majkunkihla dak in marammo. Doari, irai ok ma pwili ngoahi, koldi poaihoa, ukla ngoahi nehn Damascus. \p \v 12 “Mine woal men adanki Ananias; ih woal joarwi men ma kin poadidi apel peikkoang asai Kojonneddo, woal men ma inenin kenken ipen irai mihn Jew ohroj ma koaukoaujoan Damascus. \v 13 Ih indoa uhda ipoai ih pwa, ‘Rioai Saul, pwuroahng kapangda wija!’ Nehnnoar anjoauwo ngoahi ken kapangda wija apel jipwoaldahng ih. \v 14 Ih pel pwa, ‘Koahs in jamasai koalikkok ne pilda koawoa pwa koawoa en kidal kupwuroa, kapang Nah Papah Pwunngo, apel rong Ah mahjan jangin pein ngiloa. \v 15 Pwa koawoa pirin wiahla Nah jounkadehde pwa koawoa en sikoahng armaj ohroj dahkij koawoa ne kapang apel rong. \v 16 Doari apkas da koawoa joujowi? Uhda poapdaijla pwa dipoamw kan en kamwkelda nehn oamw pirin kapkap.’” \s1 Paul Poangpoang oang en Padahkkoang Mihn Likin kan \p \v 17 “Doari, ngoahi ken pwurla Jerusalem. Nehn oai kapkapkap nehn Umw Joarwiho, ngoahi kapangda kaudiahl oau. \v 18 Nehn kaudiahllo ngoahi kapang Koaunno nehn Ah pwa, \wj ‘Pispis injang Jerusalem pwa armaj in wijahi jehpirin kamehlele oamw kadehde Ngoahi.’ \wj* \v 19 Ngoahi japoang, ‘Maing oai Koaun, irai inenin kidalla doahroar oai kin inla nehn jinakoke kan joalihdi apel poki irai kan ma pwojon Koawoa. \v 20 A nehn anjoauwo ma nihmw jounkadehde Stephen kojkojdi, pein ngoahi pel pwili mine wijahu apel pwungki ah kojkojdiho, apel apwali en armajjok ma kojukdi ih arai likkoau in likinnok.’ \v 21 Koaunno pwehngdohng ngoahi, \wj ‘Alwe pwa Ngoahi pirin kadarla koawoa wija doh ipen mihn likin kan.’” \wj* \p \v 22 Armajjok ken rong en Paul sikesik oaroh lel ah pwahla iroahioauwe, irai sapda rahrahuki “Kajroahla ih! Kojukdi ih! Ih joah koanoahng mour!” \v 23 Irai ken rahrahu apel jeioahlki arai likkoauwok apel peipeidda pwirej par nehn woahwoa. \v 24 Koaun in jounpei in Rome‑o pwehng nah jounpei kan en ukla Paul nehn arai kel in jounpeiho. Ih pel pwehng irai en poki pwa ih en woahwoahkihla kahrpoan en mihn Jew‑ok ahr rahrahu apel palpallan ih. \v 25 A nehn arai joalihdi pwa ih en pokpok, Paul pwehng emen irai laplap in jounpeihok ma mine wijahu, “A pwen pwung kamwai en poki sowoa mehlel in Rome men ma kahjik kadeikkihda dihp oau?” \p \v 26 Nehn en laplap in jounpeiho rong me, ih ken inla ipen koaun in jounpeiho pwehng ih, “Dahkij koawoa wihwia? Woal meno wia sowoa mehlel in wein Rome men!” \p \v 27 Koaun in jounpeiho inla ipen Paul kalelpoak, “Pwehng ngoahi pwa koawoa sohn wein Rome mehlel men?” \p Paul japoang, “Eh.” \p \v 28 Koaun in jounpeiho pwa, “Ngoahi wiahla sohn wein Rome mehlel men nehn oai dupukla uhwen mwani koalik oau.” \p Paul pwehng pwa, “A ngoahi wia sowoa mehlel men jang in oai noaisikdi.” \p \v 29 Nehn anjoauwo woallok ma pirin kadeik Paul ken sohjang ipoa. A koaun in jounpeiho pel majpwehkda nehn ah woahwoahkihda pwa Paul uhdahn sowoa mehlel men in wein Rome a ih ken joalihkihdi Paul joal pahrang. \s1 Paul Uhda Mwohn Mwoalen Koapwunngo \p \v 30 Koaun in jounpeiho nimen kidalda in mehlel da mihn Jew‑ok kadkadipoahki Paul. Rehnwahr mwerin, ih ruwoj pwa Paul en johla joal ki joal pahrang. Ih pel ruwoj pwa jamwrou laplappok apel Sohn Mwoalen Koapwunngo en suhpene. Doari, ih ukla Paul en uhda mwohrai. \c 23 \p \v 1 Paul ken kakilihdi Sohn Mwoalen Koapwung, ih pwa, “Rioai kan, mohngiongihoa inenin mwakelkel in doahroar oai mour unjek mwohn mijen Koahs leldo rehnnoauwe.” \v 2 Jamwrou Laplappo Ananias ruwoj irai ok ma uhda ipen Paul pwa irai en poki oawoa. \v 3 Paul ken pwehnglahng, “Koahs uhdahn pirin dupukkoang koawoa, mwalaun men koawoa apel likjanjal mwehu! Koawoa mwindi oang nehn wijahn koapwung pwa koawoa en kadeik ngoahi in doahroar Kojonneddo, a koawoa pwen koauwehla Kojonneddo nehn oamw pwehng irai en poki ngoahi!” \p \v 4 Woallok ma mine ipen Paul pwehng ih, “Koawoa inenin lahlahwe nihn Koahs Jamwrou Laplappo!” \p \v 5 Paul japoangkihla irai, “Rioai kan, ngoahi johpwa kidal pwa ih ioar Jamwrou Laplap-wa. Puk Joarwi pwa, ‘Koawoa en joah koauwe koaun in nihmw armaj kan.’” \p \v 6 Nehn en Paul kapang pwa epwi sohn pokonno kijehn Sadducee apel epwi kijehn Pharisee, ih kapwa kakoalikihla ngiloa oang Sohn Mwoalen Koapwung, ih pwa, “Rioai kan, ngoahi Pharisee men, apel nihn Pharisee men. Ngoahi kadkadeik apkas wijahkije, pwa jang in oai koapwoarpwoarki pwa armaj mehdi kan pirin pel pwuroahng iejdahng mour.” \p \v 7 Anjoauwohr ih pwahla me, Pharisee‑ok apel Sadducee‑ok sapda akmaipene nehn pwungarai; irai ken liaksohrohrda. \v 8 Pwa Sadducee kan kin pwa joh iejdahn armaj, apel joh sohnloang apel ngen, a Pharisee kan kamehlele joang jiluh pwiai ohroj. \v 9 Me kahrehda ngil koalik kan a kapwa koalikla, apel epwi jounpadahk in Kojonneddo kijehn pwihn in Pharisee‑ok ken uhda akmai sihkeiki pwa, “Kamai johpwa diarda mehkij ma japwung ipen woal mene. Dapwa ngen oau ke sohnloang men ma lalloang ih.” \p \v 10 Akmaiho inenin sihsihkeila mehlel, koaun in jounpeiho mijikda pwa doar ihr dapangpijoang Paul. Ih ruwoj nah jounpeihok en indihla nehn pokonno kihjang Paul iparai apel ukla nehn arai kelin jounpeiho. \p \v 11 Inpwonngo, Koaunno uhda ipen Paul pwehng ih, \wj “Paul koawoa en johpwa majpwehk! Doahroar oamw ne eimah kadehdehda Ngoahi nehn Jerusalem; koawoa pirin pel uhdahn wia doahroar me nehn Rome.”\wj* \s1 Koajoandihn Uhwoang en Paul Mour \p \v 12 Inminjoang in rehnwa mwerin, mihn Jew‑ok ken suhpene wiahda koajoandi oau. Irai inoaukihdi pwa irai en joah mwinge ke nim mehkij oaroh ngehd irai en kojukdi Paul. \v 13 Irai dir jang armaj pahjek ma inoaukihdi koajoandi oauwe. \v 14 Irai ken inla ipen jamwrou laplappok apel ipen koaun kan pel pwehng irai, “Kamai ne inoaukihdi sihkei pwa kamai en joah mwinge apel nim mehkij oaroh kamai kojukdi Paul. \v 15 A kamwai en pwili Sohn Mwoalen Koapwung iloaklahng koaun in jounpei in Rome‑o pwa ih en ukdo Paul ipamwai, kamwai mwomwehda pwa kamwai nimen kidal jang ipoa joang pwi. A kamai pirin onopda kamai en kojukdi ih mwohn ah pirin leldo wija kije.” \p \v 16 A woal men, nihn rien Paul li, mine wijahu rongda koajoandi oauwe. Ih inla dilda nehn kelin jounpeiho pwehng Paul. \v 17 Paul ken pangindo emen in laplappok pwehng, “Ukla mwahnkapw mene ipen koaun in jounpeiho pwa mine mehkij ih nimen pwehng ih.” \v 18 Laplappohr ken ukda nihn rien Paul‑o uklahng ipen koaun in jounpeiho pwehng pwa, “Paul ma joaldi pangin ngoahi apel poaki pwa ngoahi en ukdohng koawoa mwahnkapw mene pwa mine mehkij ih nimen pwehng koawoa.” \p \v 19 Koaun in jounpeiho koldi poahn mwahnkappwo kalahpwukihla idoak, “Dahkij koawoa pirin pwehng ngoahi?” \p \v 20 Mwahnkappwo pwa, “Mihn Jew‑ok ne pwungkihpene pwa lakapw irai pirin poaki koawoa en ukdihla Paul ipen Sohn Mwoalen Koapwunngo, a irai pirin mwomwehda pwa Sohn Mwoalen Koapwunngo nimen oaloa epwi kadehde janjal doahroar pein ih. \v 21 A koawoa en joah rong irai, pwa irai dir jang armaj pahijek ma pirin oakla apel joujowi Paul. Irai ohroj ne inoaukihdi pwa irai jehpirin kang apel nim mehkij oaroh irai kojukdi Paul. Apkas irai ne onopda pwa irai en wia mwoakid oauwe, a irai joujowi dahkij koawoa pirin koajoanehdi.” \p \v 22 Koaun in jounpeiho pwehng mwahnkappwo, “Johpwa pwehng emen dahkij ma koawoa sikoahng ngoahi.” Ih ken kadarla mwahnkappwo. \s1 Paul Koadoaddoarlahng Koapina Felix \p \v 23 Koaun in jounpeiho pangindo nah laplap in jounpei roahmen, pwehng ira, “Kamwa koaunopda jounpei riepwiki pwa irai en inla Caesarea, pwilihki armaj in dakoa oahs ijihjek, apel woalin dokki kopwoi riepwiki, onopda pwa irai en mwoakid kiloak duwoau pwong oauwe. \v 24 Kamwa pel koaunopda epwi oahs pwa Paul en dakoa. Kanaihoahng apwali ih oaroh lel ipen Koapina Felix.” \v 25 Koaun in jounpeiho pel insingehda kijilikoau kij ma pwa: \p \v 26 “Jang ngoahi, Claudius Lysias, oang Koapina Felix: Kajilehlia Maing. \v 27 Mihn Jew‑ok koldi woal mene pwa irai en kojukdi ih. A ngoahi kidalda pwa woal mene uhdahn sowoa mehlel in wein Rome. Ioar kahrehda pein ngoahi apel noai jounpeihok inla koldi kapisjang ipen mihn Jew‑ok. \v 28 Ngoahi nimen kidal da irai kadpoahki ih; a ngoahi ukdihla ih ipen arai Sohn Mwoalen Koapwunngo. \v 29 A me ngoahi diarda pwa ih johpwa wiahda mehkij ma pirin kahrehioang ih mehdi ke joaldi; a kadip ma irai kadpoahki woal mene ma pid arai kojonned. \v 30 Doari nehn oai ne kidalda pwa mihn Jew‑ok ne wiahda koajoandi oau ma uhwoang, ngoahi ken koajoanehdi pwa ngoahi en kadarwe woal mene ipoamw anjoau karwaro. Ngoahi pel pwehng irai ma uhwoang ih en pel wia arai kadip mwohn koawoa.” \p \v 31 Jounpeihok kapwaihahda da ma irai en wia. Irai ken ukla Paul ipen Antipatris inpwonngohr. \v 32 Rehnwa mwerin irai jounpeihok ma alu ken pwurlahng nehn kel in jounpeiho, a iraihok ma dak oahs pwili Paul. \v 33 Irai uklahng ih nehn Caesarea kioang ipen koapinahu pwilihki kijilikoauwo jang koaun in jounpeiho. \v 34 Koapinahu Felix wadekla kijilikoauwo apel idoak ipen Paul mihnia japw ma ih indoahjang. Nehn ah kidalda pwa Paul mihn Cilicia, \v 35 Koapina Felix pwa, “Ngoahi pirin rong koawoa nehn anjoau ma iraihok ma kadipoa koawoa en leldo.” Ih ruwoj irai en appwapwali apel jiljiloa ih nehn umwen Herod‑o. \f + \fr 23:35 \fq umwen Herod‑o \ft Me ioar umwen koapinahu, ma Herod Laplappo (37 BC — 4 BC) ne kouda.\f* \c 24 \s1 Mihn Jew kan Kadipoa Paul \p \v 1 Mwerin rehn limoau, Jamwrou Laplap Ananias inla Caesarea pwilihkihla koaun in mihn Jew pwi apel jounkawoahwoahn kojonned in wein Rome men adanki Tertullus. Irai pwiai indoa mwohn koapina Felix wia arai kadip kan ma uhwoang Paul. \v 2 Paul ken poangpoangdo; Tertullus sapda kadipoa Paul in doahroar me: \p “Maing Felix, oamw koahiok in kaweid ma ne kioang kamai moaloailoai anjoau roairoai, apel joangoan okdekla pwi ma anahnpoa mine in doahroar kemwehuwihlahn amai weihe ne pel wiawi. \v 3 Kamai inenin kapingkalahngankihoang koawoa doahroar iroa pwiai anjoau ohroj apel wija ohroj. \v 4 Ngoahi joah nimen kajohlapahkihla oamw anjoau. A ngoahi poaki koawoa en lamlam mwehu apel rong amai sikesik in oarlap. \v 5 Kamai ne diarda pwa woal mene keper apel kadiroapw, ih ne sapkihda pingping pwi nehn pwungen mihn Jew kan nehn jampah pwon, ih ne pel wia jounkaweid in pwihn in Nazarene kan. \v 6 Ih ne pel jongin kajaminihla Umw Joarwiho. A kamai ken joalihdi ih. Kamai nimen kadeikda ih in doahroar amai Kojonned. \v 7 [A koaun in jounpei Lysias indoa doapwoahjang ih ipamai.] \v 8 A Lysias pwehng iraihok ma kadipoa woal mene en indoa ipoamw. Ma koawoa kapeidek woal mene, pein koawoa nen diarda jang ih joang kan ma kamai kadpoahki ih.” \v 9 A mihn Jew‑ok ma pel pwili wia kadip oauwe pel pwa mehpwi pwen mehlel. \s1 En Paul Doaroa Pein Ih Mwohn Felix \p \v 10 Koapinahu wud jeioahllahng Paul en kadehdehda pein ih. Paul pwa: \p “Ngoahi woahwoahki pwa koawoa ne wia jounkoapwung in wei oauwe oaroain johnpar inenin dir pwi. Ioar kahrehda ngoahi perenki ngoahi en doaroa pein ngoahi mwohn koawoa. \v 11 Koawoa kak en pein kidalda, pwa kahjik rehn eijek riau doaula pohn oai indahla Jerusalem pwa ngoahi en wia oai joarwi. \v 12 Mihn Jew‑ok johpwa kapangda oai akmai oang emen nehn Umw Joarwiho. Irai pel johpwa kapangda oai kapkapingda armaj men nehn jinakoke kan ke pel wijahkij nehn kahnihmmwo. \v 13 Irai pel johkak wia kadehde in kadippok ma irai kadpoahki ngoahi. \v 14 Ngoahi kajalehioang koawoa me: ngoahi kin pwongi Koahs in jamamai koalikkok nehn oai kin kahkahkaujwe Allo ma irai pwa likamw. Ngoahi pel kamehlele joang ohroj ma ne insingdi nehn kojonned in Moses apel nehn pukin joukohppok. \v 15 Ngoahi koapwoarpwoarki Koahs, doahroar woal pwiai kin koapwoarpwoarki, pwa armaj ohroj ma pwung apel japwung, pirin iejda jang mehdi. \v 16 Ngoahi kin wia uhwen oai kak anjoau ohroj ngoahi en anki mohngiong mwakelkel oauwe mwohn Koahs apel armaj kan. \p \v 17 “A mwerin oai injang Jerusalem nehn oaroain johnpar pwi, ngoahi pel pwurlahng wijahu wahlahng pein oai armaj kan mwani, pwa ngoahi en pel wia oai meiroang kan. \v 18 Ioar anjoauwo ma ngoahi wihwia mehpwiai irai kapangda ngoahi nehn Umw Joarwiho, mwerin oai ne kadoarihla kajarwihn kamwkel. Johpwa pokon oau ma pwili ngoahi apel johpwa pingping oau mine. \v 19 A mihn Jew pwi jang Asia pwili mine wijahu, pein irai en indoa mwohn koawoa apel wia arai kadip kan, ma mine mehkij uhwoang ngoahi. \v 20 Ke pel mweidoahng woal pwiai ma ne mine me irai en kajalehda dihp dahpwi ma irai kidal pwa ngoahi ne dipkihda kahrehda ngoahi uhkihda mwohn Sohn Mwoalen Koapwunngo. \v 21 A ioarroar mehwa ngoahi wia nehn anjoauwo ma ngoahi mine mwohrai; ngoahi pwa, ‘Kamwai ne kadeikda ngoahi rehn oauwe pwa oai kamehlele pwa mehdi kan pirin iejdahng mour.’” \p \v 22 Doari, Felix ma ne woahwoahkihda mwehu doahroar Allo ken kadoarihdi koarongronngo. Ih pwehng irai, “Ngoahi pirin koajoanehdi amwai iroahioauwe, nehn anjoauwo ma koaun in jounpei, Lysias, pirin leldo.” \v 23 Ih pel koajoanehdi laplap in jounpeiho ma jiloa Paul en jiljiloahr ih, a irai en mweidoahng ih ekij jaldek apel ah pirien kan en apwali apel kioang dahkij ih anahne. \s1 Paul Mwohn Felix apel Drusilla \p \v 24 Mwerin rehn pwi Felix indoa, pwilihki pahioahu Drusilla, Liho lihn Jew men. Ih iloaklahng Paul en indoa, pwa ih en rong ah siksikoa doahroar pwojon pwa Jesus ioar ma Messiah. \v 25 A nehn en Paul doaudoaulahr siksikoa doahroar mour mwakelkel, kalwehdi pein arai inoang nauna apel doahroar Rehn in Kadeik ma pirin wiawi, Felix majpwehk ih pwa, “Doari, koawoa ne kak alwe apkas. Ngoahi kapwa pel pwuroahng pangin koawoa nehn oai pirin pijekla.” \v 26 Ih ken lemleme pwa Paul pirin kioang ih mwani, ioar ma ih kin kalap panginkihdo ih en sikesikkoang. \p \v 27 Mwerin johnpar riau, Porcius Festus wud wiliandi Felix apel wiahla koapina. Felix nimen oadoa en mwehu ipen mihn Jew‑ok, kahrehda Paul minminehkioar nehn kalpwuhj. \c 25 \s1 Paul Poaki Koapwung Japahl Ipen Caesar \p \v 1 A rehn jiluh mwerin en Festus ah ne leldo nehn jappwo, ih injang Caesarea indahlahng Jerusalem. \v 2 Wijahu jamwrou laplappok apel koaun in mihn Jew‑ok kadipoa Paul. Irai poaki ipen Festus \v 3 en kapwaihahda injenarai pwa ih en kadardo Paul Jerusalem, pwa irai ne koaunopda pwihn oau en kojukdi nehn allo. \v 4 Festus japoang irai, “Paul joajjoal nehn kalpwuhj in Caesarea, a ngoahi pirin pel pwurdahlahng wijahu anjoau koaroan. \v 5 Mweidoahng amwai koaun kan en pwilihda ngoahi inla Caesarea kadipoa Paul, ma ne mine mehkij ih wiahda japwung.” \p \v 6 Festus minminehki iparai rehn waluh ke eijek ih ken japahldihlahng Caesarea. Rehn wa mwerin ih mwindi nehn mwoalen koapwunngo ih pwa Paul en ukkukdo. \v 7 Anjoauwo ma Paul leldo, mihn Jew‑ok ma indoahjang Jerusalem ken pidekihpene ih apel kadpoahki kadip soausoau pwi ma pein irai joh kak kadehdehda in mehlel. \v 8 A Paul pein doaroa pein ih, ih pwa, “Ngoahi johpwa wia mehkij ma uhwoang Kojonned in mihn Jew kan ke Umwen Joarwiho ke Caesar in Rome.” \p \v 9 Festus mwehuki ih en admwehu ipen mihn Jew kan, ioar kahrehda ih idoak ipen Paul, “Koawoa pwungki koawoa en inla Jerusalem kadeik ipoai oang in iren kadip pwiai?” \p \v 10 Paul japoang, “Ngoahi minmine mwohn mwoalen koapwung in Caesar, wija ma ngoahi uhdahn en kadeik. Ngoahi johpwa wia japwung oau oang mihn Jew kan doahroar oamw woahwoahki. \v 11 Ma ngoahi koauwehla kojonned oau, ke wiahda mehkij ma pirin kahrehng ngoahi en oaloa koaloklok in kojkojdi, ngoahi johpwa poaki ngoahi en pisjang. A ma arai kadip kan ma arai kadpoahki ngoahi pwen likamw, a johpwa emen ma kak pangla ngoahi oang iparai. A ngoahi poaki koapwung japahl ipen Caesar.” \p \v 12 Mwerin Festus wia lamlam oang nah joun kaweid kan, ih en japoang, “Koawoa poaki koapwung japahl ipen Caesar, apel koawoa pirin inla ipoa.” \s1 Paul Mwohn Agrippa apel Bernice \p \v 13 Mwerin rehn pwi nahmwarki Agrippa apel Bernice indoahng Caesarea pwa ira en suhwoang apel kajamwo Festus. \v 14 Mwerin rehn pwi ira minminehki wijahu, Festus ken kawoahwoahng nahmwarkiho doahr iren kadippok ma uhwoang Paul. Ih pwa, “Mine woal men ma Felix joalihdi, kihdi me. \v 15 Nehn anjoauwo ma ngoahi inlahng Jerusalem, jamwrou laplap in mihn Jew‑ok, apel koaun in mihn Jew kan kadipoa apel poakpoaki ngoahi en kojukdi ih. \v 16 Ngoahi pwehng irai pwa mihn Rome kan johkin oapwoahnki pangla armaj men ma dipkihda dihp oau mwohn ah kahjikkoar suhwoang irai kan ma kadipoa ih nehn wijahn koapwung, apel pirin anki anjoau in doaroa pein ih jang kadippok ma uhwoang ih. \v 17 Nehn anjoauwo ma irai ohroj ne indoa wijahi, ngoahi johpwa kakosihla oai mwindi oang nehn mwoalen koapwunngo apel iloaklahng irai en ukdo Paul. \v 18 Irai kan ma kadipoa ih uhda, a irai johpwa kadpoahki joangoan dihp nauna oau ma ngoahi lemehkihoang pwa irai pirin wia, \v 19 mehwahr irai wia, irai akmaikihoang doahr pein arai loapin joarwiho apel doahr woal men adanki Jesus ma ne mehdi, ma Paul kin pwa ih pwen mourroar. \v 20 Ngoahi johkak koajoanehdi imdoahr oai pirin kak oaloa iroa dehde oau jang in iroa pwiai. Ngoahi ken idoak ipen Paul, ma ih pirin pwungki en inla Jerusalem ih kadeiki kadip pwiai. \v 21 Paul poaki ih en pwen joajjoalloar, a ngoahi en kadarlahng ih ipen Caesar, pwa Caesar en koajoanehdi ah iroahu. Doari, ngoahi koajoanehdi pwa ih en joajjoalloar oaroh ngoahi en kak kadarla ih ipen Caesar.” \p \v 22 Agrippa pwehng Festus, “Pein ngoahi nimen rong woal mene.” \p Festus japoangki, “Koawoa pirin rong ih lakapw.” \p \v 23 A rehn wa mwerin, Agrippa apel Bernice indoa nehn ara kapwas inenin ling dilda nehn umwen koapwunngo, pwilihki koaun in jounpei laplappok apel koaun in kahnihmmwo, Festus ruwoj pwa Paul en ukkukdo. \v 24 Festus pwa, “Maing nahmwarki Agrippa apel ohroj ma pwili kamai mine wija kije, kamwai kapang woal mene, ma mihn Jew kan ohroj ma mine me apel nehn Jerusalem kadipoa ipoai. Irai rahrahuki pwa ih en kojkojdi. \v 25 A ngoahi johkak diarda mehkij ipoa ma ih en kojkojkihdi. A pwa jang in ah koapwung japahl ipen Caesar, doari ngoahi koajoanehdi pwa ngoahi pirin kadarla ih ipen Caesar. \v 26 A pwen johpwa japwung oau ma ngoahi diar jang ipoa ma ngoahi en insingkihlahng Caesar. A ioar ih me mwohn koawoa Maing Nahmwarki Agrippa. Mwerin oai pirin raprapahki doahroar ah iroahk, ngoahi ne kak kilelehdi mehkij apel insingkihlang Caesar. \v 27 Pwa japwung oang ngoahi ma ngoahi kadarla armaj joaldi men nehn ah johpwa dehde kadippok ma uhwoang.” \c 26 \s1 Paul doaroa Pein Ih Mwohn Agrippa \p \v 1 Agrippa pwehng Paul, “Koawoa ne mweimweioang sikoa doahr pein koawoa.” \p Paul kailwe poah ken doaroa pein ih in doahr me. \p \v 2 “Maing Nahmwarki Agrippa, ngoahi inenin paimwehu rehn oauwe, pwa oai kak en doaroa ngoahi mwohn koawoa jang me ohroj ma mihn Jew kan kadpoahki ngoahi. \v 3 Ma uhdahn mehlel pwa koawoa inenin woahwoahki mwehu doahroar siahk in mihn Jew kan apel mehkan ma irai kin akmaikihpene. Ngoahi poaki koawoa en kanangmah apel rong ngoahi. \p \v 4 “Mihn Jew kan ohroj kin kidal mwomwen oai mour jang in oai pwulopwul. Irai pel woahwoahki oai mour jang mijkoalkoalwa, pwa ngoahi kin koaukoaujoan nehn oai weiho, a mwuhr nehn Jerusalem. \v 5 Irai pel woahwoahki jang in sapdahu, ma irai nimen kadehde, pwa jang mijkoalkoalwa ngoahi emen kijehn pwihn in Pharisee ma keiou poadidi oang amai loapin joarwiho. \v 6 Apkas ngoahi ne kadeik pwa jang in oai koapwoarpwoarki inoauwo ma Koahs ne wiahng jamasai koalikkok. \v 7 Me ioar inoauwahr ma amai kadaudok eijek riauwo ohroj kin koapwoarpwoarki en oaloa, nehn arai joarwihoang Koahs inrehn apel inpwong. Koapwoarpwoar oauwe, maing nahmwarki ioar ngoahi dipkihda ipen mihn Jew kan. \v 8 A da kahrehda kamwai johkak kamehlelehki pwa Koahs kin kamourda ihr kan ma ne mehdi? \p \v 9 “Pein ngoahi lemleme pwa ngoahi kak wia joang ohroj en uhwoang Jesus mihn Nazareth. \v 10 Me ngoahi ne wia nehn Jerusalem. Ngoahi ne oaloa manman jang ipen jamwrou laplap kan apel joalihdi nihn Koahs armaj; a nehn arai pangpanglahng kojkojdi, ngoahi pel inenin pwili pwungki mehlel. \v 11 Pehn dir ngoahi kin koalkoa irai nehn jinakoke kan, jongin wia irai en kahmahmkihla arai pwojon. Ngoahi inenin lioassoang irai, kahrehda ngoahi inla nehn kahnihmw in mihn likin kan pwa ngoahi en koalkoa irai. \s1 Paul Sikoahda doahr Ah Wikla \p \v 12 “Ioar kahrpoa oauwe ma ngoahi pel inlahki Damascus jang in manman apel koahkoahlik jang ipen jamwrou laplap kan. \v 13 Pohn allo injauwaj, maing nahmwarki, ngoahi kapangda maram oau ma maram jang maram in joauwo indihdohjang nehnloannge pidekihpene ngoahi apel woallok ma pwili ngoahi. \v 14 Kamai ohroj kipdi nehn pwirej, a ngoahi rongda ngil oau ma indoahng ngoahi in lal in Hebrew, \wj ‘Saul, Saul, amwda koawoa ke kin koalkoalkoa ngoahi? Nehn oamw wihwia men koawoa pein koauwehkihla koawoa, doahroar kahu mwein men ma kin pahd suhkoa ingkoang kij ma minno nainki kin pokihki.’ \wj* \v 15 Ngoahi idoak, ‘Inje koawoa maing?’ Koaunno japoang, \wj ‘Ngoahi Jesus ma koawoa kin koalkoa. \wj* \v 16 \wj Pwohrda uhda, pwa ngoahi pwokdohng koawoa pwa ngoahi en pilda koawoa pwa koawoa en wiahla noai jounkadehde. Koawoa pirin sikoahng armaj kan dahkij koawoa kapangda ipoai rehnnoauwe, apel dahkij ma ngoahi pirin kajalehioang koawoa nehn anjoau kan allaluhdo. \wj* \v 17 \wj Ngoahi pirin doaroa koawoa jang ipen armaj in Israel kan apel jang ipen mihn likin kan ma ngoahi pirin kadarwe koawoa iparai.\wj* \v 18 \wj Koawoa pirin kapoahdpijoang mijarai kan apel ukdo irai jang nehn ros oang nehn maram, apel jang nehn manman in Jehsen oang Koahs, pwa nehn arai pwojon ngoahi, diparai kan pirin lapwda apel irai pirin dilda nehn dohiarai ipen nihn Koahs pilpilda kan.’” \wj* \s1 Paul Sikoahda Ah Doadoahk \p \v 19 “Maing Nahmwarki Agrippa, ngoahi johkin japeik oang kaudiahl ma ngoahi oaloahdihjang nehnloannge. \v 20 Keiou nehn Damascus apel nehn Jerusalem apel nehn wein Judea pwon, apel nehn pwungen mihn likin kan, ngoahi kapkapahrakkihoang irai en koaluhla apel wiliakapwla; irai en wiklahng Koahs apel wia joang kan ma pirin kajalehda pwa irai ne wiliakapwla. \v 21 Ioar kahrpoa oauwe ma mihn Jew kan kolkihdi ngoahi nehn Umw Joarwiho apel jongin kojukdi ngoahi. \v 22 A lel rehnnoauwe Koahs jeuweje ngoahi, apkas ngoahi mine wijahkije wia oai kadehde oang kamwai ohroj, armaj siksik apel laplap kan. Dahkij ngoahi pwa pwen ioar joanngohr ma joukohppok apel Moses ne pel pwa ma pirin wiawi: \v 23 Pwa Messiah uhdahn loklok apel ih ma pirin sapin iejda jang mehdi, pwa en kajalehda maram in koamoaurro oang mihn Jew kan apel oang mihn likin kan.” \p \v 24 A nehn en Paul doaddoaroa pein ih nehn irair oau, Festus wering pwa, “Paul koawoa ne iahkla! Oamw sukuhl koalik kahrehioang oamw pweipweila!” \p \v 25 Paul japoang, “Ngoahi johpwa iahk, maing Festus. Sikesik pwiai ma ngoahi sikoa pwen mehlel apel pwung. \v 26 Maing Nahmwarki Agrippa! Ngoahi kak eimah sikesikkoang koawoa pwa koah kidal mehpwiai. Ngoahi koapwoarpwoarki pwa koawoa ne inenin kidal iroa pwiai ohroj, pwa mehpwiai johpwa wiawi in rir nehn koaimw oau. \v 27 Maing Nahmwarki Agrippa, a koawoa kamehlele joukohppok? Ngoahi kidal pwa koawoa kamehlele!” \p \v 28 Agrippa pwehng Paul, “Nehn anjoau mwosmwos kije koawoa lemleme pwa koawoa en kahrehioang ngoahi en joauloangla?” \p \v 29 A Paul pwa, “Mihnda ma anjoau mwosmwos ke roairoai, ioar oai kapkap oang Koahs pwa koawoa apel irai ohroj ma rongrongrong ngoahi rehnnoauwe en doahroar ngoahi, a jaudi in joal pahrang pwiai.” \p \v 30 Doari, nahmwarkiho, koapinahu, Bernice apel ohroj ken uhda; \v 31 mwerin arai aluhpijoang irai pwahpene nehn pwungarai, “Woal mene johpwa wiahda mehkij ma pirin kahrehioang en kojkojdi ke joaldi.” \v 32 Agrippa pwehng Festus, “Woal mene kakkoar lapwda, ma ih pwen johpwa poaki koapwung japahl ipen Caesar.” \c 27 \s1 Paul Jeiloakla Rome \p \v 1 Nehn ah ne koajoanehdi pwa kamai pirin joaroaklahng Italy, irai kioang Paul apel epwi joaldihok ipen Julius, laplap men nehn pwihnin jounpei in Rome ma adanki, “Nihn Caesar Pwihn.” \v 2 Kamai doaudahng pohn jip pas jang Adramyttium, ma ne koaunopdahng en kijoulahng kahnihmw kan ma mine in poahrinjed kan en wein Asia; kamai ken kijou. Aristarchus, mihn Macedonia men jang Thessalonica, pel pwili kamai. \v 3 Rehnwa mwerin kamai lel Sidon. Julius kin kadek oang Paul, apel mweidoahng en inla suhwoang pirien kan, pwa en oaloa jang iparai dahkij ma ih anahne. \v 4 Kamai dauluhl jang wijahu, pwa enngo nauna kamai ken joaroak pehn ririn Cyprus. \v 5 Kamai kijou pohn jeddo ma janjallahng Cilicia apel Pamphylia lella Myra nehn Lycia. \v 6 Laplap in jounpeiho kapangda jip pas jang Alexandria ma pirin kijoula Italy; ih kihda kamai puwoa. \p \v 7 Kamai joajjoaroak kahsiksik nehn oaroain rehn pwi apel nehn apwal koalik oang kamai, kamai lellahng kahnihmw Cnidus. Pwa eng nauna kahrehda kamai johkak inenoar, kamai ken joaroaklahng wijahkij ma molun likin doakoa Crete, apel dauli imwin japw in Salmone. \v 8 A jangin apwal, kamai paianla jappwo lel wijahkij ma adanki Dau Mwehu, ma joah dohjang Lasea. \p \v 9 Kamai minminehki wijahu anjoau roairoai oaroh lel anjoau apwal en uhjehla amai jeiloak wa anjoauwo ne daulihla Rehnin Poakmahk. Paul ken kaweidki irai, \v 10 “Maing koa, ngoahi poahmda pwa asai jeiloak jang me inla pirin inenin keper mehlel; koapwoa kan apel jippe pirin ohla apel epwi kisai pirin pel mehdi.” \v 11 A laplap in jounpeiho inenin pwungki da ma kepden in jippo, apel ih ma waranki jippo pwa, jang dahkij ma Paul pwa. \v 12 Dauwo jaudi dau mwehu oang jip en peipei loaloa nehn anjoaun kopou, ioar ma kahrehda loapdirin woallok pwungki kamai en kijou, jong in lel Phoenix ma kak. Phoenix dau oau nehn Crete, ma pwurlahng palieir in palikapi apel paliepeng in palikapi in jappwo, ma irai kak peipei nehn anjoaun kopou. \s1 Melmel nehn Madau \p \v 13 Eng siksik oau koaldo jang palieir, woallok lemlemehioang pwa irai pirin kapwaihahda arai koajoandihok. Irai oapihda pohdekko, joaroakla paianla koaroanlahng oaroahr in Crete‑o uhwen irai kak. \v 14 A mwerin anjoau kij eng sihkei oau, ma adanki “Paliepeng in Palimese” ma koaldohjang pohn doakoahu, \v 15 lelloang jippo. A pwa ki amai johla kak oang kainenehng jippo nehn enngo, kamai ken mweidoahng jippo en pwilihla enngo. \v 16 Kamai diar wija molun kij nehn amai kijou palieir in Cauda, doakoa siksik oau. Kamai doadoahk koalik ki amai kasoangehdi pohs in pohn jippo pwa pwen apwal. \v 17 Irai pwoakdahng pohsso pohn jippo, piroahkihdi joal pwi soang pidekihla jippo. Irai mijik pwa doar irai koddoang in mad pei oau ma ekij dohjang poahrinjedin Libya. Irai pohdi, mweidoahng jippo en peipeikihjili enngo. \v 18 Melmello ken sihsihkeila, rehn wa mwerin, irai sapda kejpwihjang epwi koapwoahn jippo, \v 19 a nehn kajiluh in rehn irai wud kejpwihjang koanoangoan jippo. \v 20 Rehn dir kamai johla kapang joauwo ke pel uju kan, a melmello pel sihsihkeilahr kamai johla koapwoarpwoarki pwa kamai nen pisla. \p \v 21 A mwerin en woallok johla mwingehki anjoau roairoai, Paul uhda mwohrai ih pwa, “Maing koa ma kamwai pwen rongoar ngoahi, joah kijoujang Crete, kisai johpwa pirin lel joangoan ohla apel luhj pwiai. \v 22 A apkas ngoahi poaki ipamwai kamwai en kasihkei kamai, pwa joh emen kamwai pirin mehdi, jippehr doari ma pirin ohla! \v 23 Pwa inpwongwa sohnloang in Koahs ma nainki ngoahi apel ma ngoahi kin joarwihoang, pwokdo ipoai, \v 24 ih pwa, ‘Paul, koawoa en joah mijik pwa koawoa uhdahn pirin uhda mwohn Caesar. A Koahs, jang nehn Ah kalahngan Ih kioang nehn poahmmwen mour in irai ohroj ma pwili koawoa nehn jeiloak oauwe.’ \v 25 Maing koa, kamwai kasihkei kamwai! Pwa ngoahi koapwoarpwoarki pwa mehpwiai uhdahn pirin wiawi indoahroar da ma ne pweiekkoang ngoahi. \v 26 A kisai pirin peidahng in doakoa oau.” \p \v 27 In kaeijek pahu in pwong, melmel sihkei oauwe kapeilahng kamai nehn loapin jed in Mediterranean. Nehn lopkoan pwonngo jehlahk lemlemehki pwa kamai ne koaroan oang japw oau. \v 28 Irai piroahng me soausoau kij in joal pas kadardi, irai diarda pwa pihd epwiki rieijek (120) loal in wijahu. Pel mwerin anjoau kij irai pel pwuroahng wia doahroar, irai pel kidalda pwa pihd duweijek (90) loal in wijahu. \v 29 Irai mijikda pwa doari jippo kodda pohn sakai kan. Irai ken kadardi pohdek pahu mwerin jippo, irai kapkap pwa en rehnpijoang. \v 30 Jehlahk nimen kaujang jippo. Irai kadardi pohs pas nehn jeddo mwomwehda pwa irai pirin pel kadardi epwi pohdek in mijen jippo. \v 31 Paul pwehng laplap in jounpeiho apel jounpeihok, “Ma jehla pwiai jehpirin minminehr pohn jippe kamwai johkak mourla.” \v 32 Jounpeihok poaloahjang joallok ma piroahdi pohsso, kapeila pohsso jang in jippo. \p \v 33 Injohrehn in rehnno, Paul poaki iparai pwa irai en mwingehla: “Me kamwai ne joujowihki rehn eijek pahu, a nehn oaroain rehn pwiok kamwai johpwa kang mwinge kij. \v 34 Ngoahi poaki kamwai en kangla mwingehkij ma kamwai anahne, pwa kamwai en kak mour. Johpwa apas pisen moangoamwai pirin mwoarjang.” \v 35 Mwerin en Paul pwahla me, ih oaloa pilahwa kij, kapingkihoang Koahs mwohrai ohroj, ih sipwangpijoang sapda kang. \v 36 Irai ohroj ankihda koapwoarpwoar mwehu, emenemen irai pel pwili kang mehkij. \v 37 Kamai ohroj riepwiki ijihjek wonmen (276) ma mine pohn jippo. \v 38 Nehn en emenemen kamai ne moadla, irai kejpwihjang pohn jippo pehk in wihd ohroj pwa en kamrahrahda jippo. \s1 Jippo Kodda \p \v 39 Anjoauwo ma ne rehnpijoang, jehla kan johkak kajawihda pwa ia irai mine, irai kapangda dau pas ma mine in oaroahrro. Irai koajoanehdi pwa ma kak irai en kakodihda jippo wijahu. \v 40 Irai poaloahla joal in pohdekkok kejpwihdi nehn jeddo, lapwadda joal kan in padil in ilihllo, oapihda joaroakko ma mine in mijen jippo, pwa enngo en pohkdahla jippo pohn oaroahrro. \v 41 Jippo kodda pohn mad pei oau; mijen jippo ken soangla johla kak mwoakid, a mwerinno ohkihla pwungpwung in no koalik kan. \p \v 42 A jounpeihok koajoanehdi pwa irai pirin kojukdi ohroj ma joaldi pwa doar irai poapdahla nehn japw, irai kaula. \v 43 A laplap in jounpeiho nimen kapisla Paul, doari ih johpwa mweidoahng irai en wia mehkij. A ih ruwoj ohroj ma kak poap en lujjang pohn jippo poapdahla in japw, \v 44 a irai ma jehjoa poap en poapki poap kan ke kijehn koapwoahn jippo. Me ioar doahroar amai ohroj pisla lel in japw. \c 28 \s1 Nehn Malta \p \v 1 Ne amai ohroj ne pisla lel pohn japw, kamai kidalda pwa doakoahu adanki Malta. \v 2 Sohn doakoahu inenin kadek oang kamai. Wud ne sapda apel kopou; irai ken jaunda oai oau apel kajamwo kamai ohroj. \v 3 Paul rikpene kap in sowi pwi; nehn ah kihkihoang sowihok nehn oaiho, sinek men ken diljang nehn sowihok pwa pwideng in oaiho, koahdi poahn Paul. \v 4 Nehn en sohn doakoahu kapangda sinekko soansoanoak in poahn Paul, irai pwahpene nehn pwungarai, “Woal mene dapwa sohn kojkoj armaj men. Mihndahr ma ih ne pisjang nehn madauwo, a ‘Jounkoapwung’ li kohsso jehpirin mweidoahng ih en mour.” \v 5 Paul jipedla sinekko nehn oaiho jang in poah, a johpwa mehkij ohla in ih. \v 6 Irai ken joujowi pwa ma ih nen likammasda ke kipdihoar mehdi. A mwerin irai ne joujowihki anjoau roairoai, irai johpwa kapangda mehkij kapwuriamwei ma wiawihoang Paul, irai ken ukudla arai lamlam irai pwa, “Ih kohs men!” \p \v 7 Mine loapin japw pwi ma johpwa dohjang wijahu, japwen Publius, koaun in doakoahu. Ih kajamwo kamai apel apwali kamai mwehu. Oaroain rehn jiluh kamai minehki ipoa. \v 8 En Publius pahpahu mine nehn pehd ki johmwehu karkar apel jasoangsoang. Paul dilda ipoa nehn perehu, kapkap apel kihdi poah pohn woallo kasihkeida ih. \v 9 Nehn en mwoakid oauwe ne wiawi, armaj johmwehu ohroj pohn doakoahu indoa ipen Paul, ih kemwehuwihla irai. \v 10 Irai kijkijoahki kamai kijakij dir; apel nehn amai mwoakidda irai pel audohkihda jippo dahkan ma anahn oang jeiloakko. \s1 Jang Malta oang Rome \p \v 11 Mwerin johnpwong jiluh kamai mwejelda, pwilihda jip pas jang Alexandria, ma adanki, “Umpwoar in Kohssok,” ma minminehki in doakoahu nehn anjoau in kopou. \v 12 Kamai lel in kahnihmw Syracuse minehki oaroain rehn jiluh. \v 13 Jang wijahu kamai joaroak kijoulahng in kahnihmw Rhegium. Rehn wa mwerin, eng sapda koaldo jang palieir, nehn oaroain rehn riau kamai lel in kahnihmw Puteoli. \v 14 Wijahu, kamai suhwoang epwi joauloang ma poaki pwa kamai en mine iparai wihk oau. A kamai indoa Rome. \v 15 Joauloanngok nehn Rome rongda doahr kamai, irai indoahjang nehn kahnihmw ma adanki Market of Appius apel Three Inns pwa irai en suhwoang kamai. Nehn en Paul kapangda irai, ih kapingki oang Koahs apel ah koapwoarpwoar ken koalikla. \s1 Nehn Rome \p \v 16 Nehn amai lella Rome, irai mweidoahng Paul en kalahpwukla koaujoan nehn ummwoau pwa jounpei men en jiloa ih. \p \v 17 Mwerin rehn jiluh Paul panginpene koaun in mihn Jew‑ok. Nehn arai ne pokonpene Paul pwa, “Rioai kan, mihndahr ma ngoahi johpwa wia mehkij ma uhwoang armaj in asai wei ke pel siahk kan ma kisai ne oaloahjang jamasai koalikkok; a ngoahi joaldi nehn Jerusalem apel likliklahng ipen mihn Rome kan. \v 18 Mihn Rome kan kapeideki ngoahi apel nimen kapisla ngoahi pwa irai diarda pwa ngoahi johpwa wiahda mehkij ma pirin kahrehioang oai en kojkojdi. \v 19 A nehn en mihn Jew kan japwungki koajoandi oauwe, ken isoisong ngoahi en poaki koapwung japahl ipen Caesar, a pwen johpwa mihn kadip oau ma ngoahi en uhwoang mihn Jew kan. \v 20 Ioar kahrpoahioauwe ma ngoahi nimen suhkioang kamwai apel sikoahng kamwai pwa ngoahi joalkihdi joal pahrang pase ki Woallo ma mihn Israel kan kin koapwoarpwoarki.” \p \v 21 Irai pwehng Paul, “Kamai kahjik kijilikoau kij jang Judea ma sikoa doahroar koawoa pel johpwa emen riamai ma indoahjang wijahu ma wahdo rong in koawoa ke pel mehkij ma rong nauna doahr koawoa. \v 22 A kamai nimen rong doahr oamw lamlam, pwa kamai kidal pwa wija ohroj armaj kan kin pallan pwihnno ma koawoa ne sowoahda.” \p \v 23 Irai kilelehng Paul rehn oau, armaj dir nehn pwungarai indoa rehnno wija ma Paul kin koaukoaujoan. Jang inminjoang lel inpwong Ih kawoahwoahng irai ah padahkko doahr Wein Koahs, apel jong in kangoangehki doahr Jesus, in iroa pwi jang nehn Kojonned in Moses apel nehn pukin joukohppok. \v 24 Epwi irai kamehlele ah padahk kan, a epwi johpwa kamehlele. \v 25 Irai aluhpijoang, johpwa pwungpene nehn pwungarai. Mwerin Paul pwahla mehkije, “A ia pwungin en Ngen Joarwiho pwehng Isaiah pwa en pwehng jamasai koalikkok! \v 26 Ih pwa, \q1 ‘Alwe sikoahng armaj pwiai: \q1 Kamwai pirin rongrongrong, a johpwa woahwoahki; \q2 kamwai pirin kapkapang a joah dehdehki. \q1 \v 27 Pwa mohngiongin armaj pwiai ne koapsakaila, \q2 siarai kan pongpongla, \q2 a irai moairpene, \q1 pwa mijarai kan en joah kapang, \q2 a siarai kan johkak rong, \q2 a mohngiongirai johkak woahwoahki, \q1 a irai johkak okdekdohng ngoahi \q2 pwa ngoahi en kemwehuwihla irai.’ \q1 Ioar me Mahjan in Koahs.” \p \v 28 Paul pel uhjehlahr ah sikesik pwa, “Kamwai en kidal pwa en Koahs Mahjan in koamoaurro ne koadoaddoarlahng mihn likin kan. Irai pirin rong.” \v 29 [Mwerin en Paul pwehng irai mehpwiai, mihn Jew‑ok ken akmaipene nehn pwungarai, irai aluhpijoang.] \p \v 30 A, nehn oaroain johnpar riau Paul koaukoaujoan ki wijahkij ma pein ih kin ijoa, apel kin kajamwo irai ma kin indoa ipoa. \v 31 Ih kin kapahrakkihoang armaj kan doahr Wein Koahs apel kin eimah apel jaldek nehn ah kin padpadahki doahr Koaun Jesus Christ.