\id TIT  
\h Tito 
\toc1 Carta Tsa Jacuhu̱n Ra Pablo Tsi Ra Tito 
\toc2 Tito 
\toc3 Tit. 
\mt1 Carta Tsa Jacuhu̱n Ra Pablo Tsi Ra Tito 
\c 1  
\s1 Nu tyaa̱ ra Pablo carta tsa cuenda ra Tito 
\p  
\v 1 Yuhu ra Pablo jahá tyiñu yu tyiñu Nyoo. Tan tsicá yu tyiñu ra Jesucristo, tyin tava̱ tyiñu ra tsi yu tsa jatyinyee yu tsi nyɨvɨ nacatsi̱ Nyoo, na tsinu iñi ñi tsi ra, tan nacoto ñi tsa nditsa, tan coto ñi nácaa taahán tsi coo yo cuhva cuñí Nyoo.  
\v 2 Tan cuita iñi ñi tsa cua coo ñi ñayɨvɨ nyito tsa ña cua naa maa nda gloria. Tyin nda ndi cumañi ca tsinu ñuhu ñayɨvɨ tan catyi̱ Nyoo tyin cuhva ra ñayɨvɨ nyito coo yo. Tan ña jandaví ñaha ra.  
\v 3 Tan vityin tsa taha̱n tsi quɨvɨ tsa tyaa̱ Nyoo cuhva tyin coto yo tuhun ra. Maa ra cuví ra jacacú tsi yo, tan tava̱ ra tyiñu tsi yu tsa cahan yu tuhun ra tsihin nyɨvɨ.  
\v 4 Jaquitsí yu carta ihya tsi un, Tito, tyin nditsa tyin cuví un tumaa sehe yu tsa cuenda tuhun Nyoo, tyin inducu ñi tsinú iñi yo tsi ra Jesucristo. Na̱quihin tsa vaha tan tsa taxin tsa tsahá Nyoo Jutu yo tan Jutu Mañi yo Jesucristo ra jacacú tsi yo, coo añima un. Tan na cundaahvi iñi ra nyehe ra tsi un. 
\s1 Tyiñu tsaha̱ ra Pablo tsi ra Tito tyin jaha tyiñu ra tyiñu Nyoo ñuu tsa cayucú ñuhu Creta 
\p  
\v 5 Nacoo̱ yu tsi un ñuhu Creta tyin jandaa un tyiñu Nyoo tsa nyaá cundaa. Tan na tyiso un tsi ra tsahnu cuvi ityi nuu tsihin nyɨvɨ vehe ñuhu intuhun intuhun ñuu, tumaa tsa catyi̱ maa yu tsihin un.  
\v 6 Tyin ra tsahnu cuví ityi nuu tsihin nyɨvɨ vehe ñuhu, cuñí tsi cuví ra iin ra iyó intuhun ñi ñasɨɨhɨ, tan tsinú iñi tandɨhɨ sehe ra tsi Nyoo, tan catsi iyó sehe ra tsihin ra, tan ña ndava iñi sehe ra, tan ña tuhvá nyɨvɨ tyaa cuatyi sɨquɨ sehe ra. Tun tacan iyó ra, cuví cuvi ra ityi nuu tsihin nyɨvɨ vehe ñuhu.  
\v 7 Tyin ra cuví ityi nuu tsihin ñi yɨhɨ́ cuenda Nyoo, maa Nyoo tsaha̱ tyiñu can tsi ra. Yacan cuenda ñiñi cuñí tsi tsa cuví ra iin ra cuɨtɨ iyó nuu Nyoo. Iin ra cahnu jahá tsi ña cuví cuvi ra ityi nuu tsihin nyɨvɨ vehe ñuhu, ndi iin ra ndɨhɨ iñi, ndi iin ra tuhvá tsihí, ndi iin ra nducú tɨsɨhɨ, ndi iin ra jaha canaa xuhun tsihin iin cuhva ña vaha.  
\v 8 Maa tyin cuñí tsi cuví ra iin ra sɨɨ cuñí tatun tsaa nyɨvɨ yuvehe ra. Tan taahán tsi cuhva ra nu ndoo ñi cusu ñi. Cuñí tsi cuvi ra iin ra javahá tsa vaha, iin ra tsicá iñi tsa vaha, iin ra tsa nacuhva̱ cuenda vaha tsi ra tsi Nyoo, iin ra tsitó cundaca ñaha tsi maa ra.  
\v 9 Cuñí tsi cunyicun vaha ra tuhun nditsa tsa jacuahá yo tsi ra. Tacan tan coto ra jandu iin ra iñi nyɨvɨ tsihin tuhun vaha ihya, tan ñihi ra cuhva jacuaha ra tsi nyɨvɨ caahán tyin ña nditsa tuhun caahán yo.  
\v 10 Tyin cuaha xaan ra ndava iñi iyó, cuaha ra caahán tsa nduve yahvi nyaá, cuaha ra jandaví ñaha. Tan vihi ca ra nyicún costumbre tsaahnu nyɨvɨ Israel, yaha ca cuhva caahán ra can naha ra.  
\v 11 Cuñí tsi tsa casɨ yo nu caahán ra naha, tyin cuaha xaan nyɨvɨ tan vehe tan vehe ñi jandoyó ñuhu ra naha. Tyin jacuahá ra naha iin tsa ña taahán tsi tsi ñi tsa cuenda tsa cuñí ra naha xuhun. 
\p  
\v 12 Tan juvin ñi maa iin ra Creta, iin ra tsitó xaan, caha̱n ra tuhun nyɨvɨ ñuu maa ra catyi̱ ra tyehen: “Nyɨvɨ Creta, vatya xaan ñi. Cuví ñi tumaa cuví quɨtɨ. Cuaha xaan tsatsí ñi tan jutsan xaan ñi”, catyi̱ ra.  
\v 13 Tan nditsa tsa caha̱n ra. Yacan cuenda cuñí tsi tsa cahan ñihi un tsihin ñi, na nasama ñi cuhva iyó ñi tyin tacan tan vaha tsinu iñi ñi tsi ra Cristo.  
\v 14 Tan ña tyaa soho ca ñi cuendu tsa caahán nyɨvɨ Israel. Tan ndi ña tyaa soho ca ñi tsa caahán nyɨvɨ tsa ña cuñí coto tsa nditsa. 
\p  
\v 15 Tsa cuenda nyɨvɨ tsa vaha tsicá iñi ñi, tandɨhɨ maa náa tsa iyó tan vaha tsi cuñí ñi. Maa tyin tsa cuenda nyɨvɨ tsa ña tsinú iñi tan ña vaha tsicá iñi, nduve maa iin tsa vaha cuñí ñi, tyin nda cuanda cuhva tsicá iñi ñi tan tsa tsiñi tuñi iñi ñi tan ña vaha.  
\v 16 Catyí ñi tyin tsitó ñi tsi Nyoo, maa tyin tsihin tsa ña vaha javahá ñi, nyehé yo tyin ña nditsa ñi. Tyin ndasɨ tsicá iñi ñi tan ndava iñi ñi. Tan ña cuví javaha ñi tsa vaha. 
\c 2  
\s1 Tuhun vaha tsa tsaha̱ Nyoo tyin jacuaha yo 
\p  
\v 1 Maa tyin yooho, ja̱cuaha tsa vaha tsa nacatsí tahan tsihin tsa jacuahá Nyoo tsi yo.  
\v 2 Ja̱cuaha tsi ra tsahnu naha ra, na catsi coo ra naha, tyin tacan tan cua jaha nyɨvɨ tsa ñayɨvɨ tsi ra naha. Tan tacan vaha caca iñi ra naha. Vaha cuhun ra naha tsihin tsa tsinú iñi ra. Cuñí tsi tsa cuñi ra naha tsi Nyoo tan tsi nyɨvɨ. Tan cunyee iñi ra naha tandɨhɨ náa tundoho nyehé ra naha.  
\v 3 Tan tacan tucu ñiñaha tsahnu. Ca̱han tsihin ñi na coo ñi tumaa taahán iñi maa Nyoo. Tan ña cahan ñi cuendu. Ña coho ñi nyixi. Na janaha ñi tsa vaha tsi nyɨvɨ tsihin cuhva iyó ñi.  
\v 4 Tyin tacan, jacuahá vaha ñi tsi ñiñaha cuatyi tsa ndi tindaha̱, na cuñi ñi tsi yɨɨ ñi tan tsi sehe ñi.  
\v 5 Na caca vaha iñi ñi. Tan jaha vaha ñi cuenda cuhva iyó ñi. Na jaha cuenda vaha ñi vehe ñi. Tan na cuvi ñi nyɨvɨ vaha. Na cuhva ñi tsa cundaca ñaha yɨɨ ñi tsi ñi, tyin tacan tan ña cuvi cahan nyɨvɨ ndavaha ñi sɨquɨ tuhun Nyoo tsa cuenda cuhva iyó ñi. 
\p  
\v 6 Tacan tucu ra cuatyi naha ra. Cu̱hva cuenda tsi ra naha na catsi coo ra naha.  
\v 7 Tan maa un cuñí tsi tsa janaha un maa ñi maa tsa vaha tsi ra naha tsihin cuhva iyó un. Ja̱cuaha tsi ra naha tsihin tsa vii tan tsihin tsa vaha.  
\v 8 Maa ñi tuhun vaha ca̱han un tyin tacan tan yoñi cuvi tyaa cuatyi sɨquɨ un. Tan ra xaan iñi tsi ndo naha ra ña cua ñihi ra naha cuhva cahan ra naha ndavaha ñi sɨquɨ ndo tan cua nducahan nuu ra naha. 
\p  
\v 9 Cu̱hva cuenda tsi ra yañi yo, ra cuví musu naha ra, na tyaa yahvi ra naha tsi tsitoho ra naha. Na javaha ra naha tandɨhɨ tsa caahán tsitoho ra naha. Tan na ña nacahan ra naha nu caahán tsitoho ra naha.  
\v 10 Tan na ña suhu ra naha tsa tsii tsitoho ra naha. Na jaha vaha ra naha cuenda tandɨhɨ ndaha tyiñu tsitoho ra naha, tyin tacan tan nyehe nyɨvɨ tyin vaha xaan tuhun Nyoo, ra jacacú tsi yo. 
\p  
\v 11 Tyin Nyoo janahá ra tsa vaha tsa iyó tsi ra tsi nyɨvɨ tan cuñí ra jacacu ra tsi tandɨhɨ ñi.  
\v 12 Tsihin yacan jacuahá Nyoo tsi yo tyin taahán tsi nacoo yo tsa caquiñi tsa javahá nyɨvɨ tsa ña tsitó tsi ra, tan nacoo tucu yo tsa cuñí ñi can. Tan cuɨtɨ coo yo nu ñuhu ñayɨvɨ ihya, na cundaca ñaha vaha yo tsi yo tumaa cuñí maa Nyoo.  
\v 13 Tan janahá tucu ra tsi yo nácaa cuatu yo tsa vaha tsa cua ñihi yo quɨvɨ quitsi ra Jesucristo inga tsaha. Tyin sɨɨ xaan cua cuñi yo nyehe yo tsa sɨɨ caá quɨvɨ quitsi ra cuví Nyoo yo, ra cahnu cuví, ra jacacú tsi yo.  
\v 14 Tsaha̱ ra ñayɨvɨ ra tsa cuenda yo tyin tacan tan jacacu ra tsi yo ndaha tandɨhɨ tsa caquiñi. Tan nacatya̱ ra tsi yo na cuvi yo nyɨvɨ vaha, tan cuvi yo tsii maa ra, tan javaha yo maa ñi maa tsa vaha.  
\v 15 Yacan cuñí tsi jacuaha un tsi nyɨvɨ. Ja̱ndu iin iñi ñi. Tan ca̱han tsihin ñi tsihin sɨvɨ Nyoo. Tan ña javaha un tsa ña vaha tyin tacan tan ña ñihi nyɨvɨ nácaa cahan nyaa ñi tsi un. 
\c 3  
\s1 Cuhva taahán tsi javaha nyɨvɨ yɨhɨ́ cuenda Nyoo 
\p  
\v 1 Ja̱nducuhun iñi tsi nyɨvɨ yɨhɨ́ cuenda Nyoo tsihin yo na tyaa yahvi ñi tsi ra ndacá ñaha tan ra cumí tyiñu naha ra. Tan na javaha ñi tyiñu catyí ra cumí tyiñu tyin javaha ñi tsihin tsa nɨɨ iñi ñi.  
\v 2 Tan ña cahan ñi ndavaha ñi sɨquɨ nyɨvɨ. Ña cañi tahan ñi tsihin nyɨvɨ. Na cuvi ñi nyɨvɨ vaha. Na masu jaha ñi añima ñi tsihin tandɨhɨ nyɨvɨ. 
\p  
\v 3 Tyin nda cuanda maa yo tan ña vaha javaha̱ yo nu quitsi̱ tsi. Soho xaan tsicoo̱ yo. Ndava xaan iñi yo. Ña tsica̱ yo ityi vaha tyin jandavi̱ ñaha xaan nu ña vaha tsi yo. Tan tsindaca̱ ñaha tandɨhɨ tsa ña vaha tsa cuñí cuñu ñuhu yo tsi yo. Tan javaha̱ yo tandɨhɨ cuhva cuñí maa yo. Tan cuñi̱ yo coo tandɨhɨ tsa iyó tsi inga nyɨvɨ tsi yo. Ndasɨ tsica̱ iñi yo nyehe̱ yo tsi nyɨvɨ yo. Tan tacan tucu maa nyɨvɨ ndasɨ cuñi̱ ñi nyehe̱ ñi tsi yo.  
\v 4 Maa tyin Nyoo vaha xaan iñi ra tan jacacu̱ ra tsi yo. Tsihin yacan janaha̱ ra tsi yo tyin cuñí ra tsi tandɨhɨ nyɨvɨ.  
\v 5 Ñavin tsa cuenda tsa vaha javahá yo tan jacacu̱ ra tsi yo, tyin jacacu̱ ra tsi yo tsa cuenda tsa cundaahvi̱ iñi ra nyehe̱ ra tsi yo. Tan tsihin nɨñɨ ra Jesús nacatya̱ ra cuatyi yo, tan nacacu̱ tsaa yo jaha̱ Tatyi Ii ra, tan tsahá ra ñayɨvɨ nyito coo yo.  
\v 6 Tan tsa cuenda ra Jesucristo, ra jacacú tsi yo, tsahá xaan Nyoo tsa coo Tatyi Ii ra añima yo.  
\v 7 Tsihin tsa vaha maa ra tan janduvaha̱ ra tsi yo nuu ra. tyin tacan tan naquihin cuenda yo ñayɨvɨ nyito tsa ña cua naa maa tsa ndatú yo.  
\v 8 Tandɨhɨ tuhun ihya tuhun nditsa cuví tsi. Tan cuñí yu tsa jañiñi xaan un cuhva cuenda un tuhun ihya tsi nyɨvɨ tsinú iñi tsi Nyoo tan na jaha cuenda ñi tsi ñi, tan javaha ñi tsa vaha. Vaha xaan tuhun ihya. Cua jatyinyee tsi tsi tandɨhɨ nyɨvɨ tatun tyaá yahvi ñi itsi.  
\v 9 Maa tyin ña tyaa soho un nu caahán yuhu tahan nyɨvɨ sɨquɨ tsa nduve yahvi nyaá. Ña tyaa soho un tsa caahán ñi tyin ñi ican cuñí ñi coto ñi nácaa vatsí tata nyɨvɨ. Ña tyi̱hi un tsi un tsihin nyɨvɨ cañí tahan tsa cuenda ley tsa tyaa̱ ra Moisés tsanaha. Tyin nduve náa jatyinyeé yacan. Tan nduve tsa tsiñi tuñi tsahá can. 
\p  
\v 10 Tatun iyó nyɨvɨ cuñí natahvi sava tsi nyɨvɨ tsicá vehe ñuhu, ca̱na tsi ñi iin tsaha a uvi tsaha tan cahan un tsihin ñi tyin ña vaha tsa javahá ñi tacan. Tan tatun ña tyaá yahvi ñi tsa caahán un, ca̱sɨ nu caca ñi vehe ñuhu.  
\v 11 Tyin tsihin tsa javahá ñi tacan, tsa tsitó un tyin ña vaha añima ñi tyin tsicoo̱ cuatyi ñi. Tan juvin ñi maa ñi jacunaá tsi ñi tsa tacan javahá ñi. 
\s1 Tyiñu tava̱ ra Pablo tsi ra Tito 
\p  
\v 12 Cua jaquitsi yu tsi ra Artemas, a ra Tíquico nu nyií un. Tan quɨvɨ tsaa ra, ndu̱cu cuhva tan cu̱hun un nda ñuu Nicópolis tyin ndacan cua ñihi tahan yo. Tyin tyaá yu cuhva tsa ndoo yu ndacan yoo vitsin.  
\v 13 Ndu̱cu cuhva jatyinyee un tsi ra Zenas ra tuhvá caahán ndaahvi tsaha nyɨvɨ, tan tsi ra Apolos. Tan cu̱hva tsa tsiñí ñuhu tsi ra naha nu tsicá ra naha caahán ra naha tuhun Nyoo. Tacan tan ña cumañi tsa cumañí tsi ra naha.  
\v 14 Na cutuhva nyɨvɨ yɨhɨ́ cuenda Nyoo javaha ñi tsa vaha tan ja̱tyinyee ñi tsi inga nyɨvɨ tatun iyó tsa cumañí tsi ñi. Tacan tan ña cuatu nyicún ñi tsi Nyoo. 
\s1 Nu ndɨhɨ caha̱n ra Pablo 
\p  
\v 15 Tandɨhɨ ra yucú tsihin yu, tsahá ra naha nacumi tsi un. Tan cuhva nacumi tsi tandɨhɨ nyɨvɨ cuñí tsi yo tsa cuenda tsa iin ñi cuví yo cuenda Nyoo. Tan Nyoo nasoco tsi tandɨhɨ ndo. 
\p Tan na cuvi tsi tacan ñi.