\id JAS \h Santiago \toc1 Carta Tsa Jacuhu̱n Ra Santiago Tsi Nyɨvɨ Israel Tsa Yɨhɨ́ Cuenda Ra Cristo \toc2 Santiago \toc3 Stg. \mt1 Carta Tsa Jacuhu̱n Ra Santiago Tsi Nyɨvɨ Israel Tsa Yɨhɨ́ Cuenda Ra Cristo \c 1 \s1 Nu tsahá ra Santiago nacumi tsi nyɨvɨ \p \v 1 Yuhu ra Santiago cuví yu iin ra jahá tyiñu tyiñu Nyoo tan Jutu Mañi yo Jesucristo. Jaquitsí yu nacumi tsi tandɨhɨ nyooho tsa cuví ndo tata tsa utsi uvi ra sehe ra Israel tan iyó ndo ñuu nyɨvɨ tsa ñavin tata ra Israel cuví. \s1 Tsa tsiñi tuñi tsa tsahá Nyoo tsi yo \p \v 2 Yañi, cu̱sɨɨ iñi ndo tun cuaha tundoho nyehé ndo. \v 3 Tyin tsitó ndo tyin tsihin tsa nyehé ndo tundoho tan cua cuahnu ca ndo tsihin tsa tsinú iñi ndo. Tan cua cunyee iñi ndo nyehe ndo náa ndɨhɨ ca tundoho vatsí sɨquɨ ndo. \v 4 Ja̱ña ndo na quitsi maa tundoho can sɨquɨ ndo, tyin tun tsa cunyee̱ iñi ndo yaha̱ ndo tundoho can, cua cuvi ndo nyɨvɨ tsitsa tsihin tuhun Nyoo, tan nduve ca náa cua cumañi tsi ndo tan cua cunyee ndo yaha ndo tandɨhɨ maa tundoho tsa cua quitsi sɨquɨ ndo. \p \v 5 Ndáa nyooho cumañi tsa tsiñi tuñi tsi, nda̱can ndo itsi tsi Nyoo, tan Nyoo cua cuhva ra itsi tsi ndo, tyin maa ra tsahá ra tsa tsicán tandɨhɨ nyɨvɨ tan ña tuhvá ra tyicuhvá itsi, tan ndi ña cuxaán ra tsi ñi tun tsicán ñi náa tsicán ñi tsi ra. \v 6 Maa tyin cuñí tsi nda̱can yo itsi tsihin tsa tsinú vaha iñi yo. Tan ña caca iñi yo tyin ña cua cuhva ra itsi tsi yo. Tyin tun caca iñi yo tyin ña cua ñihi yo tsa tsicán yo, cuví yo tumaa ndutya ñuhu tsa tandahá tatyi ityi ihya tan ityi can. \v 7 Ra tsa javahá tacan, ña taahán tsi caca iñi ra tyin cua cuhva Nyoo tsa tsicán ra. \v 8 Tyin uvi xaan tsicá iñi ra. Ña tyaá iñi ra tsa tsicán ra, tyin ña iin cuñí ra. Vityin cuñí ra tsa cuñí ra, tan inga tsa cuñi tucu ra tyaan. \v 9 Tatun iyó iin ra yañi yo, ndaahvi ra, na cusɨɨ iñi ra tyin cahnu cuví ra jaha̱ Nyoo. \v 10 Tatun iin ra yañi yo, tan cuca ra, tun cua ndundaahvi ra nu ñuhu ñayɨvɨ ihya, taahán tsi cusɨɨ iñi ra tsihin Nyoo tyin tsitó ra tyin cuví ra tumaa cuví ita tsa iyó tsitsi cuhu, tyin ita can iin yaha ñi cucoyó can. \v 11 Tyin ihñi xaan cuví tsitsi cuhu jahá ñicanyii. Tacan tan na ityí ita can. Tan canacavá can tan ndɨhɨ́ tsa sɨɨ caá can. Tan tacan cuví ra cuca, tyin cua quitsi tuhun tsiihí tsi ra tan cua cundɨhɨ tsa cuca ra. \s1 Nacaa cunyeé iñi yo nyehé yo tundoho \p \v 12 Sɨɨ xaan cuví tsi ra tsa cua cunyee iñi nyehe tundoho tyin tsa yaha nyehe ra tundoho cua ñihi ra ñayɨvɨ nyito tsa catyi̱ Nyoo tyin cuhva ra tsi ñi tsa cuñí tsi ra. \v 13 Tatun ndáa nyooho tsicá iñi ndo tsa javaha ndo tsa ña vaha, ña cu̱ñi ndo tyin Nyoo tsahá tsa caca iñi ndo tacan. Tyin Nyoo ña tsicá iñi ra javaha ra tsa ña vaha. Tan ndi ña tyuhú ra tsi yo tsa javaha yo tsa ña vaha. \v 14 Maa tyin nyooho tsa javahá tsa ña vaha, javahá ndo can tyin cuñí ndo javaha ndo can. Tan yacan cuenda tsicoó cuatyi ndo. \v 15 Tatun cua cuhva yo tsa caca iñi yo tuhun ña vaha, coo quɨvɨ cua javaha yo cuhva tsicá iñi yo tan cua coo cuatyi yo. Tan tatun maa ñi yacan cua javaha yo, cua tatsi tuñi Nyoo tsi yo tsa cuenda can tan cua cúu yo. \p \v 16 Yañi, cuñí xaan yu tsi ndo. Ña ja̱ndavi ñaha ndo tsi ndo. \v 17 Tandɨhɨ tsa vaha tan tsa vii tsa ñihí yo, queé tsi ityi sɨquɨ tyin maa Nyoo Jutu yo tsahá itsi. Tan maa ra javaha̱ ñuhu̱ tsa iyó andɨvɨ: tiñuu, tan yoo, tan ñicanyii. Tan maa ra tacan ñi cuví ra Nyoo, tyin ndi luxu ña tuhvá ra nasama. \v 18 Tan tsahá ra ñayɨvɨ tsaa tsa iyó yo tsa cuenda tsa nditsa tsa caahán ra. Tyin jihna ca yo jandutsaá ra tsa nuu tandɨhɨ ca tsa javaha̱ ra, tyin tacan cuñí maa ra. \s1 Ityi nditsa tsa taahán tsi cuhun yo \p \v 19 Yacan cuenda yañi, intuhun intuhun yo tan taahán tsi cuhun iñi yo tsa tyaá soho yo, maa tyin ña yatyi xaan nacahan yo tan ndi ña yatyi xaan cuxaan yo. \v 20 Tyin nyɨvɨ tsa cuxaán, ña javahá ñi tsa taahán iñi Nyoo. \v 21 Yacan cuenda ja̱ña ndo tsa ña vaha tan tsa caquiñi tsa iyó cuaha nu ñuhu ñayɨvɨ ihya. Ndaahvi ja̱ha ndo tsi ndo tan tɨ̱ɨn cuenda vaha ndo tuhun Nyoo tsa tatsi̱ ra añima ndo. Tyin tuhun Nyoo can iyó tunyee iñi itsi tsa jacacú tsi tsi yo. \v 22 Ja̱vaha ndo cuhva caahán tuhun Nyoo, tan ña tyaa soho ñi maa ndo itsi, tyin tatun tyaa soho ñi maa ndo itsi juvin ñi tsi maa ndo jandaví ñaha ndo. \v 23 Tyin nyɨvɨ tsa tyaá soho tuhun Nyoo tan ña javahá ñi cuhva caahán tsi, cuví ñi tumaa nyɨvɨ nyehé nuu ñi nu inu. \v 24 Tyin nyehé ñi cuhva caá ñi, yaha can tan cuahán ñi tan naá nyico iñi ñi cuhva caá ñi. \v 25 Maa tyin nyɨvɨ tsa iin nyita ñi tyaá soho tuhun Nyoo tsa tavá nuña tsi yo ndaha nu ña vaha tan ña naá iñi ñi itsi tan javahá ñi cuhva caahán tsi, sɨɨ cua cuvi tsi ñi ican tan cua quita vaha tandɨhɨ tsa javahá ñi. \v 26 Tan nyɨvɨ tsa catyí tyin tuhun Nyoo yɨhɨ́ ñi, maa tyin yatyi xaan yuhu ñi cahan ñi tsa caquiñi, nduve nacatyí tsicá ñi tuhun Nyoo tyin juvin ñi tsi maa ñi jandaví ñaha ñi. \v 27 Tyin tsa cuenda Nyoo, nyɨvɨ tsa nditsa tsinú iñi tsi ra juvin ñi cuví ñi tsa javahá tyehen: Jatyinyeé ñi tsi nyɨvɨ ndaahvi tsa tsihi̱ yɨɨ, tan jahá cuenda ñi tsi tsa nyihi tsa nduve ca sɨhɨ tan jutu, tan jahá cuenda ndɨhɨ tucu ñi tsi maa ñi tsa ña javaha ñi tsa ña vaha. \c 2 \s1 Na inducu ñi cuñi yo tsi nyɨvɨ tyin ña sɨɨn caá intuhun ñi tan inga ñi \p \v 1 Yañi, nyooho tsinú iñi ndo tsi Jutu Mañi yo Jesucristo, ra tsa cahnu xaan cuví, yacan cuenda ña taahán tsi cahnu jaha ndo tsi iin nyɨvɨ tan ñavin ca inga ñi. \v 2-3 Tatun cua quɨhvɨ iin ra yɨhɨ́ iin xehe xuhun cuaan ndaha tsitsi vehe ñuhu nu yucú ndo, tan nditsí ra jahma xiñu, ¿nácaa cua cahan ndo tsihin ra? ¿A ña cua catyi ndo, “Cu̱nyaa nu tyayu vaha ihya”? Tan juvin ñi cuhva can tan quɨhvɨ tucu iin ra ndaahvi nditsí ra jahma tyaahnyá, tan catyi ndo tsihin ra, “cu̱nyaa nyityi juvin o cu̱nyaa nu ñuhu ihya”. \v 4 Ña vaha tsa javahá ndo tacan, tyin ña inducu jahá ndo tsa ñayɨvɨ tsi ra naha, tan tsicá iñi ndo tsa ña vaha. \p \v 5 Yañi tsa cuñí xaan yu, tya̱a soho ndo tuhun ihya: Nyoo nacatsi̱ ra tsi nyɨvɨ ndaahvi nu ñuhu ñayɨvɨ ihya, tyin nducuca ñi tsihin tsa tsinú iñi ñi tsi ra, tan cua ñihi ñi tsa vaha nu ndacá ñaha ra tyin yacan cuví tsa catyi̱ ra tyin cuhva ra tsi nyɨvɨ tsa cuñí tsi ra. \v 6 Maa tyin nyooho tsahá ndo ticanuu tsi nyɨvɨ ndaahvi. ¿A ña tsitó ndo tyin juvin nyɨvɨ cuca tsahñí ndaahvi tsi ndo, tan tsindacá ñi tsi ndo nuu ra cumí tyiñu? \v 7 Tan ¿a ña tsitó ndo tyin nyɨvɨ can caahán ñi ndavaha ñi sɨvɨ ii ra Cristo, ra yɨhɨ́ ndaha tsi ndo? \p \v 8 Ley Nyoo tsa ñiñi ca catyí tsi: “Cu̱ñi ndo tsi nyɨvɨ tumaa tsa cuñí ndo tsi maa ndo.” Tatun javahá ndo tsa catyí ley can, vaha javahá ndo. \v 9 Maa tyin tun intuhun ñi nyɨvɨ cuñí ndo, tan ña cuñí ndo tsi inga ñi, tsicoó cuatyi ndo tyin catyí ley Nyoo tyin iyó cuatyi nyɨvɨ javahá tacan. \v 10 Tyin tatun iin nyɨvɨ tsa tyaá yahvi tandɨhɨ ley, tan ña tyaa̱ yahvi ñi intuhun tsi, cuví tsi tumaa tsa ña tyaá yahvi ñi tandɨhɨ ley. \v 11 Tyin Nyoo catyi̱ ra tyin ña coo inga ñaha tsi rayɨɨ, tun iyó ñasɨɨhɨ ra. Tacan tucu ñiñaha, tsa iyó yɨɨ, ña cuví coo inga rayɨɨ tsi ñi. Tan juvin ñi catyi̱ tucu ra tyin ña cahñi yo nyɨvɨ. Yacan cuenda tatun iin ra nduve inga ñaha tsi ra, maa tyin tsahñi̱ ra iin nyɨvɨ, juvin ñi ña tyaá yahvi ra tsa catyí ley. \v 12 Maa tyin ley ra Cristo tsa jacacú tsi yo cua catyi tun vaha o ña vaha javahá yo. Yacan cuenda ndu̱cu ndo cuhva cahan ndo tan cuhva coo ndo. \v 13 Tyin nyɨvɨ tsa ña cundaahví iñi tsi tahan ñi, Nyoo cua tatsi tuñi ra tsi ñi, tan ña cua cundaahvi iñi ra tsi ñi. Maa tyin ñi tsa cundaahví iñi tsi inga ñi, cua quita vaha ñi quɨvɨ cutuñi ñi. \s1 ¿Ndáa tsa jacacú tsi yo, tsa tsinú iñi yo tsi ra Cristo o tsa javahá yo tsa vaha? \p \v 14 Yañi, nduve nacatyí tsinú iñi ndo tsi Nyoo, tun ña javaha ndo tsa vaha. ¿A jacacu tsa tsinu iñi yo tsi Nyoo ñi tsi yo? \v 15 Na jaha yo tuhun: Iin tsaha iin ra yañi yo nduve jahma ra tan nduve tsa catsi ra tan tsaha̱n ra yuvehe un, \v 16 Maa tyin yooho ña tsaha̱ un jahma ra tan ndi tsa catsi ra tan catyí un tsihin ra: “Cu̱aahan tan Nyoo cuhun tsihin un. Na coo ca jahma un tan tsa catsi un”, catyí un. Nduve nacatyi caha̱n un tacan tyin ña tsaha̱ un tsa tsiñí ñuhu tsi ra. \v 17 Tan tacan ñi cuñi tucu yo tsihin tsa tsinú iñi yo, tun catyí yo tyin tsinú iñi yo tsi Nyoo tan ña jatyinyee yo tsi nyɨvɨ, nduve yahvi nyaá catyí yo tyin tsinú iñi yo. \p \v 18 Yɨhɨ́ ndo cua catyi ndo: “Yooho tsinú iñi un tsi Nyoo tan yuhu javahá yu tsa vaha. Tan catyí un tyin tsihin tsa tsinú iñi ñi yo tan cuví cacu yo.” Maa tyin yuhu catyi yu tyin juvin ñi cahnu cuví tucu tsa javahá yo tsa vaha. Tyin yooho ña cuví janaha un tsa tsinú iñi un tsi Nyoo tsi yu tun ña javaha un tsa vaha. Maa tyin yuhu cuví janahá yu tsa tsinú iñi yu tsi Nyoo tsi un tsihin tsa javahá yu tsa vaha. \v 19 Nditsa tsa tsinú xaan iñi un tyin iyó intuhun ñi maa Nyoo. Vaha tyin tsinú iñi un. Maa tyin nu ñavaha nahnu tsinú tucu iñi nahnu tyin iyó intuhun ñi Nyoo. Tan yacan cuenda nɨhɨ́ nahnu tsihin tsa yuuhví nahnu tyin ña cua cacu nahnu. \v 20 Ña soho xaan ca̱ca iñi un. Cu̱tuñi iñi tyin tun tsinú iñi yo tan ña javahá yo tsa vaha, nduve yahvi nyaá tsa tsinú iñi yo. \v 21 Ra Abraham, tsii tsaahnu yo, cuvi̱ ra iin ra vaha nuu Nyoo tyin jamañi̱ ra tsi ra Isaac, sehe ra, tumaa catyi̱ maa Nyoo tsihin ra. \v 22 Ihya nyehé yo tyin tsa cuenda tsa tsinu̱ iñi ra Abraham tsi Nyoo javaha̱ ra tsa catyi̱ ra tsihin ra tyin javaha ra. Tan tsa javaha̱ ra yacan, quituvi̱ vaha tsa tsinú iñi ra tsi Nyoo. \v 23 Tacan tan cundaa̱ tsa catyí nu tutu Nyoo tyehen: “Ra Abraham tsinu̱ iñi ra tsi Nyoo, yacan cuenda cuvi̱ ra ra vaha nuu Nyoo.” Tan iyó tucu inga nu catyí tsi: “Ra Abraham, cuvi̱ ra ra vaha iñi tsi Nyoo.” \p \v 24 Tan ihya cuví nu cutuñí iñi yo tyin vaha yo nuu Nyoo tatun tsinú iñi yo tsi ra tan javahá yo tsa vaha tan ñavin tsihin tsa tsinú iñi ñi yo tsi ra. \v 25 Tan tacan tucu ña Rahab tsa tsica̱ nuu tsihin rayɨɨ. Yaha̱ tsa javaha̱ ña cuatyi, javaha̱ ña tsa vaha quɨvɨ tsaha̱ ña nu tsiyucu̱ xeehe ra tsa jacuhu̱n ra Josué. Tan jatyinyee̱ ña tsi ra naha tsa cuhun ra naha inga ityi. Tan tsa cuenda yacan, catyi̱ Nyoo tyin vaha ña. \v 26 Tan tacan tucu cuví cuñu ñuhu nyɨvɨ. Tatun nduve ca tsa nyitó ñi iyó tsitsi cuñu ñuhu can, nduve ca yahvi nyaá can. Tan tacan cuví tucu yoó, tatun ña javahá yo tsa vaha, nduve yahvi nyaá tsa tsinú iñi yo. \c 3 \s1 Nacaa jaha cuenda yo cuhva caahán yo \p \v 1 Nyooho yañi, ña yatyi xaan cu̱ñi ndo cuvi ndo ra cahan tuhun Nyoo. Tyin tsitó ndo tyin nyuhu tsa caahán ndi tuhun Nyoo, tatun ña vaha cahan ndi, ñihi ca cua tatsi tuñi Nyoo tsi ndi tan ñavin ca nyɨvɨ tsa ña caahán tuhun Nyoo. \v 2 Tyin tandɨhɨ maa yo tan tsicoó cuatyi yo, maa tyin ra tsa ña javahá cuatyi tsihin tsa caahán ra, juvin ra cuví ra vaha tyin cuví ndaca ñaha ra nanɨɨ cahnu cuñu ñuhu ra. \v 3 Tumaa ra tsa tyihí yoho yuhu cuayu cuví ndaca ñaha ra tsi tɨ, vasu ndi maa cahnu tɨ. \v 4 Tan tacan tucu iin yutun ndoo tsa tsicá nu ndutya ñuhu, vasu cahnu tsi maa tyin tsihin vitu luhlu tsa nyaá ityi xuu tsi, cuví jacuhun ra jacacá itsi ndáa ityi cuñí maa ra, vasu ñihi xaan yɨhɨ́ tatyi. \v 5 Tan tacan tucu yaa yo, luhlu xaan tsi. Maa tyin cuaha tsa caquiñi cuvi cahan yo tsihin tsi. Tumaa nu natɨɨ̱n iin ñuhu̱ luhlu iin cuhu cahnu tan cayu tandɨhɨ maa yutun. \v 6 Tacan tucu yaa yo cuví tsi tumaa iin ñuhu̱ luhlu. Tan cuví tucu tsi tumaa iin tsa quiñi cahnu tsa jatɨvɨ́ tsi nanɨɨ cahnu cuñu ñuhu yo tan tandɨhɨ cuhva iyó yo ñayɨvɨ ihya, tyin juvin ñi maa nu ña vaha natyuhú itsi. \v 7 Nyɨvɨ cuví jandumasu ñi tandɨhɨ maa nuu quɨtɨ tsa iyó: saa, coo, tan quɨtɨ tsa iyó tsitsi ndutya ñuhu. \v 8 Maa tyin yoñi cuví jandumasu yaa yo tyin cuví tsi iin tsa ña vaha tan ña tsahá tsi cundaca ñaha yo itsi. Tumaa iin coo tyihí tɨ venenu tɨ tsi nyɨvɨ, tan tsiihí ñi. Tacan cuví yaa yo. \v 9 Tyin juvin ñi tsihin yaa yo jacahnú yo tsi Nyoo Jutu yo. Tan juvin ñi tsihin can caahán tucu yo ndavaha ñi sɨquɨ nyɨvɨ tsa javaha̱ Nyoo tumaa caá maa ra. \v 10 Juvin ñi tsihin yuhu yo jacahnú yo tsi Nyoo. Tan juvin ñi tsihin can caahán yo tsa caquiñi. Maa tyin yañi, ña taahán tsi tsa javahá ndo tacan. \v 11 Tyin, ¿a cuví quita ndutya cuii tan ndutya uva tsitsi iin ñi ndohyo? Ña cuví. \v 12 Yañi, ¿a cuví cuhva tumangu iin paya, o cuví cuhva tupaya iin mangu? Ña cuví. Tan tacan ña cuví quita ndutya uhva tan ndutya cuii tsitsi iin ndohyo. \s1 Tsa tsiñi tuñi tsa vaha ca \p \v 13 Tatun yɨhɨ́ ndo tsitó ndo tan iyó tsa tsiñi tuñi tsi ndo, ja̱naha ndo can tsihin tsa catsi iyó ndo. Tan ña nduyaa ndo javahá ndo tsa vaha tyin javahá ndo can tsihin tsa tsiñi tuñi Nyoo tsa iyó tsi ndo. \v 14 Maa tyin tatun nyiyo iñi ndo tsitsi añima ndo tan cuñí xaan ndo nduvaha ndo nu nyɨvɨ, ña cahnu ja̱ha ndo tsi ndo tan catyi ndo tyin iyó tsa tsiñi tuñi tsi ndo. Tyin tun cahnu jahá ndo tsi ndo, tyihí xeehe ndo tsa nditsa, cuví can. \v 15 Tyin tun tacan tsicá iñi ndo, ñavin tsa tsiñi tuñi Nyoo cuví can, tyin cuhva tsicá iñi nyɨvɨ ña tsitó tsi Nyoo tan cuhva tsica iñi nu ña vaha cuví can. \v 16 Tyin tatun nyiyó iñi ndo tan cuñí ndo nduvaha ndo nuu nyɨvɨ, ticaña xaan tsicá iñi ndo. Tan iyó tucu tandɨhɨ inga nuu tsa ña vaha nu yucú ndo. \v 17 Maa tyin tatun iyó tsa tsiñi tuñi Nyoo tsi ndo, cuɨtɨ iyó ndo, catsi iyó ndo. Tan nducú ndo cuhva coo vaha ndo tsihin nyɨvɨ tsihin tsa vita iñi ndo, tan vaha nyɨvɨ cuví ndo. Tan catsi vaha tsicá iñi ndo, tan cundaahví iñi ndo tsi nyɨvɨ, tan caahán ndo tsa nditsa tsihin ñi, tan nducú ndo tsa vaha tsi ñi tsihin tsa nɨɨ iñi ndo. \v 18 Tatun iyó vaha yo tsihin nyɨvɨ, tan iyó taxin yo tsihin ñi, cua coo yo ñayɨvɨ cuɨtɨ. \c 4 \s1 Ña taahán tsi javaha yo cuhva cuñí cuñu ñuhu yo \p \v 1 ¿Nacuenda iyó tɨsɨhɨ nu yucú ndo? ¿Nacuenda iyó cuatyi? Tsa cuenda tyin tsitsi añima ndo tsicá iñi ndo maa ñi maa tsa ña vaha. \v 2 Iyó tsaha nda cuanda tsahñí ndo nyɨvɨ tyin cuñí ndo tsa cuñí ndo tan ña ñihí ndo can. Tatun nyehé ndo náa cuví can nyehé ndo, nyiyó iñi ndo can tan tsa ña ñihi ndo can quitsaha cañi tahan ndo. Ña ñihí ndo tsa cuñí ndo tyin ña tsicán ndo can tsi Nyoo. \v 3 Tatun tsicán ndo tsa tsicán ndo tsi ra tan ña ñihí ndo can, ña tsahá ra can tsi ndo tyin tsitó ra tyin cua jatɨvɨ ndo can tsihin tsa taahán iñi ndo. \v 4 ¿Nacuenda javahá ndo cuhva cuñí nyɨvɨ, nyooho tsa ña tsinú vaha iñi tsi Nyoo? ¿A ña tsitó ndo tyin tun javahá yo cuhva cuñí nyɨvɨ, ñi xaan iñi tsi Nyoo cuví yo? \v 5 Tan yacan iyó cuenda catyí nu tutu Nyoo tyin Tatyi Ii tsa tsahá ra coo añima yo, cuñí xaan tsi tsi yo tan cuiñu xaan tsi tsi yo tyin cuñí tsi tsa jacahnu yo tsi intuhun ñi maa ra. \v 6 Tan jatyinyeé xaan Nyoo tsi yo tsa nacuhvá yo tsi yo tsi ra. Tyin catyí ra tyin jatyinyeé ca ra tsi nyɨvɨ ndaahvi tsa tsitó tyin tsiñí ñuhu ra tsi ñi. Tan ña cuñí ra nyehe ra tsi ra tsa cahnu jahá tsi. \v 7 Yacan na̱cuhva vaha ndo tsi ndo tsi Nyoo. Ña tya̱a yahvi ndo nu caahán nu ña vaha tyin tun ña jahá ndo cuenda nu caahán nu, tacan tan cua cunu nu nyehe nu tsi ndo. \v 8 Ndu̱cu ndo cuhva cunyanaa vaha ca ndo tsi Nyoo tyin tacan tan natuhva ra tsi ndo. Nyooho, nyɨvɨ iyó cuatyi, ja̱ndundɨɨ ndo tsi ndo. Tan nyooho tsa tsicá iñi tyin cuví javaha ndo tsa iyó nu ñuhu ñayɨvɨ ihya tan juvin ñi cuhva can tan jacahnu tucu ndo tsi Nyoo, ja̱ndu iin ndo iñi ndo tan cu̱hva ndo añima ndo jacutu Nyoo tsa vaha, tyin tacan tan ndundɨɨ ndo nuu ra. \v 9 Cuiihya cu̱ñi ndo. Va̱cu ndo. Na nacoto ndo tyin ña vaha cuhva iyó ndo. Tsa nuu tsa vacu naaha ndo tsihin tsa sɨɨ cuñí ndo, vacu ndo tsihin tsa cuiihya cuñi ndo. Tan tsa sɨɨ cuñí ndo na nanduvi tsi tucuiihya iñi. \v 10 Ndaahvi ja̱ha ndo tsi ndo nuu Jutu Mañi yo, tyin tacan tan janducahnu ra tsi ndo. \s1 Ña ca̱han nyaa ndo tsi nyɨvɨ \p \v 11 Yañi, ña ca̱han ndo ndavaha ñi sɨquɨ iin yañi yo. Tyin nyɨvɨ caahán ndavaha ñi sɨquɨ nyɨvɨ, o caahán nyaa ñi nyɨvɨ, sɨquɨ ley Nyoo caahán ñi ndavaha ñi tan caahán nyaa ñi cuví can. Tyin tun caahán nyaa yo ley Nyoo, juez jahá yo tsi yo tsa nuu tsa tyaá yahvi yo tsa caahán ley can. \v 12 Tyin intuhun ñi ra tsahá ley can. Tan juvin ñi ra cuví Juez. Tan juvin ra cuví ra jacacú tsi yo, o jacunaá tsi yo. Tan ¿yooho yóo ra cuví un tyin cahan nyaa un tsi inga nyɨvɨ, tan tatsi tuñi un tsi ñi tan jaha un tsi un tumaa juez? \s1 Ña tsitó yo náa cua cuvi tsi yo tyaan, yacan cuenda ña taahán tsi cahnu jaha yo tsi yo \p \v 13 Yɨhɨ́ ndo catyí ndo: “Vityin o tyaan cuhun yo ñuu can, o inga ñuu can. Tan ndoo yo ican iin cuiya tan jaha tyiñu yo tan jaha canaa yo xuhun”, catyí ndo. Maa tyin tya̱a soho ndo tsa cua cahan yu ihya: \v 14 Ñayɨvɨ tsa iyó yo cuví tsi tumaa vico nuhu tsa tuhvá yɨhɨ́ tan iin yaha ñi naa ihñi nyico. Ndi ña tsitó ndo tsa cua cuvi tyaan tan catyí ndo tyin cuhun ndo. \v 15 Vaha ca cahan ndo tyehen: “Coo yo juhva ca quɨvɨ tan javaha yo tsehe o yacan, tun Jutu Mañi yo tan cuñí ra.” \v 16 Maa tyin nyooho ña caahán ndo tacan, tan cahnu xaan jahá ndo tsi ndo. Tan Nyoo ña taahán iñi ra nyehe ra tsi nyɨvɨ javahá tacan. \v 17 Tyin yoo tsa tsitó javaha tsa vaha tan ña javahá yo can, tsicoó cuatyi yo. \c 5 \s1 Nu tsahá cuenda ra Santiago náa cua tahan nyɨvɨ cuca \p \v 1 ¡Tya̱a soho ndo tuhun caahán yu ihya, nyooho nyɨvɨ cuca! Va̱cu ndo tsihin tsa cuiihya cuñí ndo, ca̱na tsaa ndo tsa cuenda tundoho tsa cua nyehe ndo. \v 2 Tyin tsa cuca tsa jacayá ndo, tsa ndɨhɨ can tyaahyú. Tan jahma vaha ndo, tsa ndɨhɨ maa can tsatsi̱ tiquixin. \v 3 Xuhun cuaan tan xuhun cuitsin ndo tsa ndɨhɨ can cuxí. Tan cuxi can tsahá cuenda can tyin ña vaha javahá ndo tsihin xuhun ndo. Tan juvin can cuvi tumaa ñuhu̱ tsa cua cahmi tsi ndo. ¿Nacuenda jacayá ndo tsa cuca nu cua ndɨhɨ quɨvɨ ihya? \v 4 Tan ña tyahvi̱ ndo yahvi tsa taahán tsi tsi nyɨvɨ ndaahvi tsa jaha̱ tyiñu tyiñu ndo. Tan vityin tsicán ñi cuatyi tsaha ndo nuu Jutu Mañi yo, ra ndacá ñaha tandɨhɨ ángel tsa cuví andaru cuenda ra. Tan maa Jutu Mañi yo tsiñí ra tuhun caahán ñi ndaahvi can. \v 5 Iyó vaha xaan ndo nu ñuhu ñayɨvɨ ihya tyin cuca ndo. Tan javahá ndo cuhva cuñí maa ndo. Tumaa tuhvá nyɨvɨ janduxaahán quɨnɨ tyin cuu tɨ, tacan javahá ndo tsihin ndo. Tan vityin tsa tsaa̱ quɨvɨ tsa cua cuu ndo. \v 6 Tyin tyaa̱ ndo cuatyi tsaha nyɨvɨ vaha tan tsahñi̱ ndo tsi ñi. Tan ndi ña caha̱n ñi cuatyi sɨquɨ ndo. \s1 Na cunyee iñi yo cuatu yo tsi ra Cristo \p \v 7 Yacan cuenda, yañi, ja̱nyee ndo iñi ndo cuatu ndo nda cuanda quitsi nyico Jutu Mañi yo. Tumaa ra tsa jahá tyiñu tsitsi cuhu ndatú ra nda cuun savi tsa jihna tan nda ndɨhɨ cuun nyico tsi, tan naquihin ra tsa tatsi̱ ra. \v 8 Tan tacan taahán tsi cunyee iñi yo cuatu yo tsi Jutu Mañi yo. Ja̱ndu iin ndo iñi ndo tyin tsa yatyin cuii quitsi ra. \p \v 9 Yañi, ña tya̱a ndo cuatyi tsi yañi ndo, coto tatsi tuñi Nyoo, ra cuví Juez, tsi ndo, tyin tsa nyaá ra tsa cuñí quitsi ra. \v 10 Yañi, qu̱ihin cuenda ndo cuhva tsicoo̱ ra cuvi̱ ndusu yuhu Nyoo taha̱n tsanaha. Tyin ra ican naha ra cunyee̱ xaan iñi ra naha nyehe̱ ra naha tundoho quɨvɨ tsaha̱ cuenda ra naha tuhun Jutu Mañi yo. \v 11 Tsitó yo tyin sɨɨ xaan cuñí ra tsa cunyeé iñi nyehé tandɨhɨ nuu tundoho, tumaa tsa cunyee̱ xaan iñi ra Job nyehe̱ ra tundoho. Tan nu ndɨhɨ ña, cuaha xaan tsa vaha tsaha̱ Jutu Mañi yo tsi ra, tyin Jutu Mañi yo iyó xaan tucahnu iñi tsi ra. Tan cundaahví iñi ra nyehé ra tsi yo. \v 12 Maa tyin yañi, ña ca̱han ndo: “Naha Nyoo maa”. Tan ña ca̱han ndo: “Tsitó vaha maa ra nyaá gloria”, tan ndi ña ca̱han ndo: “Tsitó vaha maa ra javaha̱ ñuhu ñayɨvɨ”, tan ndi ña ca̱han ndo inga ca tuhun tahan can. Tatun nditsa tuhun caahán ndo, “nditsa” ca̱tyi ndo. Maa tyin tatun tsitó ndo tyin ña nditsa, ca̱tyi ndo tyin “ña nditsa”, coto tatsi tuñi Nyoo tsi ndo. \p \v 13 Tun ndáa nyooho nyehé tundoho, nda̱can tahvi ndo tsi Nyoo. Tan nyooho tsa sɨɨ cuñí, ca̱ta ndo yaa Nyoo. \v 14 Tan nyooho tsa cuuhví, ca̱na ndo tsi ra tsahnu vehe ñuhu naha ra tyin ndacan tahvi ra naha tsa cuenda ndo tan tyihi ra naha acetye tsi ndo tsihin sɨvɨ ra Cristo. \v 15 Tan tatun tsinú iñi ra naha tsi Nyoo cuhva tsa tsicán tahvi ra naha, nyɨvɨ cuuhví can cua nduvaha ñi. Tan Jutu Mañi yo cua janduvita ra tsi ñi. Tan tatun tsicoo̱ ñi cuatyi, Nyoo cua jaha ra tucahnu iñi tsi ñi. \v 16 Yacan cuenda na̱hma ndo cuatyi ndo tsi iin ndo tan tsi inga ndo. Tan nda̱can tahvi ndo tsi Nyoo tsa cuenda inga ca nyɨvɨ na nduvaha ñi. Tyin nu tsicán tahvi iin ra vaha tsicá tsihin Nyoo, iyó xaan tunyee iñi Nyoo. \v 17 Tumaa ra Elías ra cuvi̱ ndusu yuhu Nyoo taha̱n tsanaha. Cuvi̱ ra iin rayɨɨ tumaa maa yo. Tan tsica̱n tahvi ra tsi Nyoo tyin na ña cuun savi. Tan ña cuu̱n savi uñi cuiya sasava. \v 18 Yaha̱ can tan tsica̱n tahvi nyico ra tsi Nyoo inga tsaha tyin na cuun savi. Tan cuu̱n tsi inga tsaha. Tan tsahnu̱ tsɨtɨ tsa tatsi̱ nyɨvɨ. \p \v 19 Yañi, tatun iin nyɨvɨ tahan ndo nacoo̱ ñi tuhun nditsa Jutu Mañi yo, tan cuanuhu̱ ñi ñayɨvɨ inga tsaha, tan jatyinyeé ndo tsi ñi tsa nanducu nyico ñi ityi Nyoo, \v 20 co̱to ndo tyin tsa javaha̱ ndo tacan tsihin ñi, jacacu̱ ndo añima ñi tan ña cua cuhun ñi anyaya. Tan jahá Nyoo tucahnu iñi cuatyi ñi jahá ndo.