\id MRK  
\h SAN MARCOS 
\toc1 Tūꞌun é vāꞌa iña Xuva ko e xntée naꞌa San Marcu 
\toc2 SAN MARCOS 
\toc3 Mr. 
\mt1 Tūꞌun é vāꞌa iña Xuva ko e xntée naꞌa San Marcu 
\c 1  
\s1 Kakaꞌan ntódo Juaan Bautista ñuu itsí kān 
\r (Mt. 3:1‑12; Lc. 3:1‑9, 15‑17; Jn. 1:19‑28) 
\p  
\v 1 Dukuān o iñɨ ntuꞌu e dóo váꞌā ó kakaꞌan túꞌun īña Jesúcristu, dɨ́vi Īꞌxá Xuva kō, ña tuví e dukún kān. 
\p  
\v 2 Nté ntūvi diꞌna uve naꞌa kakaꞌan Ísaia, ña é kaꞌán naa Xuva ko kídaā, tsí duꞌvā ó kakaꞌan Xúva ko ni Iꞌxā ña: 
\q1 Diꞌna taxnūu ú uun ñaꞌa, ña é xtūví tuꞌvé itsi o, 
\q1 ne, dá taxnūu ú o. 
\q1  
\v 3 Uun tatsín ne, dōo ditó kakaꞌan ñuu itsí kān: 
\q1 “Nākoo túꞌvē ntó itsi vaꞌa, 
\q1 tsí e véꞌxi Xuva kō”, kaꞌan, 
\m kaꞌan Ísaia san. 
\p  
\v 4 Ña é taxnuu Xuva kō ne, dɨvī Juaan, ña é kaika má kūꞌu kan é kanakūtsi ntute ña ñaꞌa san. Kakaꞌan ña é diꞌna natuꞌvi ñaꞌa san kuétsi ña ne, dá kutsi ntute ña. Dukuān é kāda kaꞌnu iní Xuva ko ni ñā kuetsí ña.  
\v 5 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú Judea ni ñá ñuú Jerusaleén, dā xee ñá ne, natɨ̄vi iní ña kuetsi ña ne, da itsi ntute ña ntaꞌa Juaán san méꞌñu ntūte kaꞌnu é nani Jōrdaan. 
\p  
\v 6 Dóō Juaán san ni ñɨ̄ɨ íꞌxi ña ne, ñɨɨ kameu kúvi. E ini éꞌxi ña ne, skunti; ini xiꞌi ñá ntūdín ñuñu.  
\v 7 Kakaꞌan ntódo ña ni ñāꞌa san: 
\p —Viꞌi a vé ne, xée uun ñaꞌa ñatīi, ña é dií ka kaꞌnu ñaꞌa é xuꞌu. Ntē ña té nee nuu áꞌvi ko é nākoó tɨxɨ̄ u é nāntuté u ntiꞌxen ña.  
\v 8 Xuꞌú ne, kūdii ntute kadáꞌvi ú nto dá kanakūtsi ntute ú nto. Ntá tsi dɨvi ñā ne, Espíritū Sántū taꞌxi ña nto é kunūu ña nima nto —kaꞌan Juaan. 
\s1 Dā ítsi ntute Jesuu 
\r (Mt. 3:13‑17; Lc. 3:21‑22) 
\p  
\v 9 Ntuvi tsikán ne, ntaka Jesuú ñuú mii ñā é nani Nazāree, é tuví ñuú Galilea. Xée ñā mí tuví Juaan. Juaán san ne, nakútsi ntute ña Jesuu méꞌñu ntūte kaꞌnu é nani Jōrdaan.  
\v 10 Kidáā né, dā ntíi Jesuu diñɨ ntute kaꞌnu san ne, īni ña tsí nákaan e dukún kan ne, ikān ntíi Espíritū Sántū san é vata kaa uun paloma é īrkaá nuu dɨkɨ ña.  
\v 11 Kakaꞌan tátsin Xúva kō nte e dukún kān: 
\p —Dɨvīn é Iꞌxá miī ko e dóo kakuinimá ko o. Ñá te nté kaa diní nu nimá ko kuenta iña o —kaꞌan Xúva ko ni Jēsuu. 
\s1 Ntīo tóꞌō e ña váꞌā san é kōꞌxo Jesuu nuu i é kīni kaa 
\r (Mt. 4:1‑11; Lc. 4:1‑13) 
\p  
\v 12 Espíritū Sántū sán ne, kueꞌen níꞌi ña Jesuu ñuu itsí kān.  
\v 13 Úvi dīkó ntuvi, úvi dīkó niñu íka Jesuu íkān. Kaika ña mí ntaíka kɨtɨ kuꞌu san. Ikān xée tóꞌō e ña váꞌā san ne, ntio i é kōꞌxo Jesuu núu i é kīni kaa. Ntá tsi xee ánjē san é kade ña ña kuenta. 
\s1 Eni ntuꞌu Jēsuu kakáꞌan ntódo ña ñuú Galilea 
\r (Mt. 4:12‑17; Lc. 4:14‑15) 
\p  
\v 14 Dā inúu kutu Juaan viútun sán ne, xée Jēsuu ñuú Galilea, kakaꞌan ntódo ña, kakaꞌan ña nté kuān nte váꞌā ó kadē kûꞌvé Xuva kō.  
\v 15 Kakaꞌan ña: 
\p —E xée ūra í ve. Ña náꞌā ka dá kixkadā kûꞌvé Xuva kō. Dukuān né, natuꞌvi ntó kuetsi nto ne, kuintiꞌxe nto túꞌūn é vāꞌá san —kaꞌan ña. 
\s1 Nākaxnúu Jesuu kɨmi ñaꞌa, ña ntátava tsákā san 
\r (Mt. 4:18‑22; Lc. 5:1‑11) 
\p  
\v 16 Kaika Jesuu díñɨ míni Galileá san ne, ikān nániꞌi ña Simuun ni ení ña, ñá nani Āndree. Ntánakuītá nuu ña xunu ña iní ntute san, tsí dɨvi tsīñu ntáde ña é tsāká ntátava ña.  
\v 17 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Kuntīkɨn ntó ko. Ñá tāvá ka nto tsákā, tsí viꞌi a vé ne, káꞌan nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa é na ntūváꞌa nima ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 18 Kidáā ne, ura tsí i tsoo mii ña xunu ña ne, dá kuēꞌen ñá ni Jēsuu. 
\p  
\v 19 Kūdii tsi kuéꞌen Jesuú ne, nāniꞌi taꞌan ña ni Sántiau ni ení ña, ñá nanī Juaan. Ntuvi ña é īꞌxá Zebedeu. Ñuꞌu ña ni uva ñā iní tun ntoō ñá, ntántaváꞌa ña xunu ña.  
\v 20 Kidáā né, kāna Jesuu ña é kuntīkɨn ñá ña ne, ura tsí i xtúvi mii ña uva ña nī ña ntáde tsiñu iña ña iní tun ntōó san, dá kuēꞌen ñá kuntīkɨn ñá Jesuu. 
\s1 Uun ñaꞌa, ñá nuu é ña váꞌā nima i 
\r (Lc. 4:31‑37) 
\p  
\v 21 Xée ña ñūu é nani Capērnau. Ntuvi é ntoo kadin ñaꞌa sán ne, kuéꞌen Jēsuu má viꞌī mi ntánataká nuu ña Israeé ne, eni ntuꞌu ñā nakuaꞌa ña ñaꞌá san.  
\v 22 Ñaꞌa sán ne, dōo vaꞌá kuinī ñá da téku ña é kuān nte váꞌā ó kakaꞌan Jésuu. Ñá te ni kāꞌan ñá ni ña vatā ó kakaꞌan mastrú lei íña Xuva ko, tsi dóo iō ña é kāꞌan ña dá kanakuāꞌa ña.  
\v 23 Tuví uun ñaꞌa má ūkún kān, ña é nuu e ña váꞌā nima i. Kakaꞌan ñátīí san: 
\p  
\v 24 —¿Nté kui kānateñu nuu nto ntɨ́, Jesuu, ñá ñuú Nazaree? ¿Vēxkáꞌni ntu nto ntɨ? Iní ntɨ nto, tsí Xuva kō táxnūu ña nto —kaꞌan ña. 
\p  
\v 25 Ntá tsi de tíi Jesuu ni é ña váꞌā san, kakaꞌan ña: 
\p —¡Ntiin iꞌa, tsí ña te íña o sáꞌā! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 26 Īde é ña váꞌā san é xiꞌi mii ñatīí san ne, dōó ntii kachuꞌu ntáa é ña váꞌā san da ntíi, kueꞌen.  
\v 27 Koó dā kúduꞌva ña ntâñɨ́ san ne, ntákaꞌan ña: 
\p —¿Xoó ñaꞌa ntu ña sāꞌa e kúvi idé ña é nakūnu ña é ña váꞌā san? Ña sāꞌá ne, e túku o kadē kúꞌvē ña. Kakutíi ña kanakūnu ña é ña váꞌā san. ¿Né ntu nchuꞌún kanakuāꞌa ña kō? ¿Ō nchuꞌún xeé ntu, ne, nté kaa? —kaꞌan ñáꞌa san. 
\p  
\v 28 Ura dúꞌva tsi i kútuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú ntaꞌvi san, ñuú e ntáduku ntée ñuú Galilea, nté ō dé Jesuu, tsí dóo ntákaꞌan ñáꞌa san. 
\s1 Ntāváꞌa Jesuu ñuntɨ́ɨ Sīmuun 
\r (Mt. 8:14‑15; Lc. 4:38‑39) 
\p  
\v 29 Dā ntáka Jesuu mí ntánataká nuu ña Israeé san ne, kueꞌen níꞌi ña Santiau ní Juaan nú viꞌi Sīmuun. Ikān tuví Andreé dɨ.  
\v 30 Kakaꞌan ñáviꞌi Sīmuun ni Jésuu tsí etsin ñuntɨ́ɨ Sīmuun. Tuví ntaa ña má viꞌi ña kān, tsí kaꞌni kaxéꞌe ña.  
\v 31 Kúkɨ̄ꞌví Jesuu má viꞌī mí tuví ña ne, karkāa ña ntaꞌa ña, náxntitsī ñá ña. Ura tsí i ntikó ña kaꞌni. Kidáā ne, kuéꞌen ña, kūkaváꞌa ña é kāꞌxí ñaꞌa san. 
\s1 Dōó tɨtɨ́n ña nchokuvi ntaváꞌa Jesuu 
\r (Mt. 8:16‑17; Lc. 4:40‑41) 
\p  
\v 32 Dā kuáā, da idó nuu ngántii sán ne, ñá tē nté kaa ñaꞌa xee ña mí tuví Jesuu, xee níꞌi ña ña nchokuví ni ñā é ñuꞌu é ña váꞌā nima i.  
\v 33 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuu í san ne, nātaká nuu ña xiꞌi kan.  
\v 34 Ñá tē nté kaa ñaꞌa ntaváꞌa Jesuú da nēé ka kuiꞌi ntákuvi ña. Nakúnu ñā é ña váꞌā san é ñūꞌu nima ñáꞌa san dɨ. Ñá ni xēꞌé Jesuu itsi é kāꞌan é ña váꞌā san xoo é dɨvi ñā, tsí e ña váꞌā san ne, ini tsí Iꞌxá Xuva ko ñā. 
\s1 Kaika Jesuu kanɨ́ɨ ñūú Galilea, kákaꞌan ntódo ña 
\r (Lc. 4:42‑44) 
\p  
\v 35 Tévāá duꞌva tsi, dá ntɨkɨn niꞌnī ká ne, nákuntītsí Jesuu, kuéꞌen ñā mí xoxó ñaꞌa, tsí ntio ña é kunuu mii ñā é kāꞌan ñá ni Xuva kō, ña tuví e dukún kān.  
\v 36 Simuun ni ñá ntoo niꞌi ñā ne, íxnantuku ña Jēsuu.  
\v 37 Dā nániꞌi ña ñá ne, ntákaꞌan ña: 
\p —Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san ntánantuku ña ntō —kaꞌan ña. 
\p  
\v 38 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Xio ñuu é ntoo etsin iꞌa kɨꞌɨn o ve. Ikān kíkaꞌan ntódo ú dɨ, tsí dukuān é vēꞌxi u —kaꞌan ña. 
\p  
\v 39 Dōo íka ña é un ntɨꞌɨ ītsi ñuú Galilea. Kakaꞌan ntódo ña má viꞌī mi ntánataká nuu ña Israeé san un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san ne, nakūnu ña é ña váꞌā san. 
\s1 Dā ntaváꞌa Jesuu uun ñaꞌa, ña kanakoꞌxo kúñu ī 
\r (Mt. 8:1‑4; Lc. 5:12‑16) 
\p  
\v 40 Xée ūun ñaꞌa, ña kanakoꞌxo kúñu ī, mí tuví Jesuu. Kanchɨtɨ ña, kakaꞌan ña: 
\p —Tē ntio nto ne, kuvi ntaváꞌa nto ko —kaꞌan ña. 
\p  
\v 41 Kidáā ne, ntuntaꞌví ini Jesuu ña. Tɨɨn ntaꞌa ña ñā ne, kakaꞌan ña: 
\p —Ntio ko. Ntuváꞌan —kaꞌan ña. 
\p  
\v 42 Ura tsí i ntɨ́ꞌɨ kuiꞌí san ne, ntuváꞌa ña.  
\v 43 Nataxnūu Jesuu ñá ne, dōo kaꞌan ñá ni ñā: 
\p  
\v 44 —Ñá ku kāꞌan tsín ni ñāꞌa nté ō kúvi é ntuváꞌan. Kuēꞌén ve mí tuví dutú san, na kōto nteé ña o ne, dá nakuēꞌen sintiáꞌvi ntaꞌa Xuva kō tsi é ntuntoo kúñu o, vatā ó kakaꞌan Muísee é vīin. Dukuan kōo é kūtuni ñáꞌa tsí ntuváꞌan —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\p  
\v 45 Ntá tsi ña ntuváꞌa sán ne, kuéꞌen ña itsi kān né, ikān éni ntuꞌu ña kākaꞌan ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san nté ō dé Jesuu é ntaváꞌa ña ña. Dukuān ne, ña ni kúvi xee ditó ka Jesuu nté uun ká ñuu. Da mii tsī e íka ña mí xoxó ñaꞌa. Ntá tsi dóo kiꞌin itsi ñūu véꞌxi ñaꞌa san é nātaká nuu ña mí tuví ña é ntio ña kini ña ña. 
\c 2  
\s1 Ntāváꞌa Jesuu úun ñaꞌa, ñá xiꞌi kúñu ī 
\r (Mt. 9:1‑8; Lc. 5:17‑26) 
\p  
\v 1 Dā kútɨtɨ́n ntuvi ne, nāxee Jésuu ñuu é nani Capērnau. Ura tsí i kútuni ñáꞌa san é tuví ña uun viꞌi.  
\v 2 Ñá tē nté kaa ñaꞌa nátaká nuu ña; ntē ña ni xee táꞌan viꞌi san é kuntōo ña má viꞌi kān é kīni ña é kākaꞌan ña.  
\v 3 Kidáā ne, xée kɨ̄mi ñaꞌa, odo ña uun ñaꞌa, ña xiꞌi kúñu ī.  
\v 4 Ñá nī kúvi kuīta ntíꞌxin ña má viꞌī mí tuví Jesuu, tsí ña te nté kaa ñaꞌa ntáñɨ̄ ña. Dukuān ne, kúxēe ña dɨkɨ viꞌi kan né, nākaán ña un siin dɨkɨ̄ viꞌí san mí tuví Jesuu. Mí kantīí ne, nákīí ña chidō é nuu ña xiꞌi kúñu ī san iní viꞌi kān.  
\v 5 Dā íni Jesuu tsí ña odō ña xiꞌi kúñu ī sán ne, nɨɨ̄ kuéꞌen ini ña ntákuintiꞌxe ña ne, kakaꞌan ñá nī ña nchokuví san: 
\p —É ntōo kuétsi o vē, daꞌ —kaꞌan ña. 
\p  
\v 6 Īó mastrú lei Xúva kō é ntoo ña ne, ntádē kuení ña:  
\v 7 “¿Nté kui kuān ó kakaꞌan ntú ña sāꞌa? ¿Ña kaíko ñuꞌu ntu ña Xuva kō? Tsí xoxó ñaꞌa ñuxiví sa é kūvi nakate ña kuétsi kō. Da mii tsi Xuva kō é kūvi vií ña”, dé kuení ña.  
\v 8 Kūtuni Jésuu nté ō ntádē kuení ña ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Nté kui kuān ó ntádē kuení nto?  
\v 9 ¿Neé ntu e dií ka ña víꞌxin kaa é kāꞌán u ni ña sāꞌá, te kuinī nto? ¿Ō kaꞌán ntu u: “É ntōo kuétsi o”, ō kaꞌán ntu u: “Nakuntítsin, kuniꞌin chido ō, kunúꞌūn nú viꞌi o kān”, koo kaꞌán u?  
\v 10 Ntio ko é na kūtuni nto tsí xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuvi nakate u kuétsi ntō ñuxiví sa —kaꞌan Jésuu ni mastrú leí san. 
\p Kidáā ne, kakaꞌan ñá nī ña xiꞌi kúñu ī san: 
\p  
\v 11 —Dɨvīn é kākaꞌán u ni ō ne, nakuntítsin, kuniꞌin chido ō, kunúꞌūn nú viꞌi o kān —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\p  
\v 12 Ura tsí i nakuntítsi ña, nákiꞌi ña chido ñā ne, kúnūꞌú ña nú viꞌi ña kān. Koó dā kúduꞌva ñaꞌa san ne, nánūꞌu ñá iní ña Xuva kō, ntákaꞌan ña: 
\p —Váta ūun ito kini o é kuān ó kakuvi, é kāntuváꞌa ñaꞌa san —kaꞌan ña. 
\s1 Kāna Jesuu Lévii 
\r (Mt. 9:9‑13; Lc. 5:27‑32) 
\p  
\v 13 Kidáā ne, kuéꞌen xtūku Jesuu diñɨ míni Galilea. Dōo xee ñáꞌa san mí tuví ña ne, nakuáꞌa ña ñaꞌa san.  
\v 14 Kuéꞌēn ká Jesuu ítsi kān né, ikān nániꞌi ña uun ñaꞌa, ñá nani Lēvii, iꞌxá Alfeu. Tuví Levii nú viꞌī mí kaido ña diuꞌun xôo iña ñuú Roma. Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Kuntīkɨ́n ko —kaꞌan ña. 
\p Nákuntītsí Levií ne, kuéꞌen ña ni Jēsuu. 
\p  
\v 15 Uun ntuvi ne, tuví Jesuu nú viꞌi Lēvii, ntaéꞌxi ña. Ñá te da dīi ña ntaído diuꞌun xôó san ntoo ña nú mesa, ni ñá iō kuetsí i. Ikān tuví Jesuu ni ña ntɨníꞌi ñā. Tsí ña te da díi ñaꞌa san ntántīkɨn ñá Jesuu.  
\v 16 Ntá tsi mastrú lei ni ñá fariseú san ne, īní ña tsí ntaéꞌxí dadɨɨ Jesuu ni ñá kini ntáa san, nī ña ntaído diuꞌún san ne, ntákaꞌan ñá ni ña ntɨniꞌi Jēsuu: 
\p —¿Nté kui ntaéꞌxí dadɨɨ ntu mastru ntó nī ña kini ntáa san, nī ña ntaído diuꞌún san? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 17 Tēkú Jesuu é ntákaꞌan ñá ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Ñaꞌa é vāꞌá o ni ī ne, ñá vādá ntio ña medíkū; tsí ña nchokuví tsi san é ntio ña medíkū. Xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, ñá tē ña é vāꞌá san kanantukū u, tsí ñá iō kuetsí i san —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Kakaꞌan Jésuu iña é kuān xkoó ini ña é kuntoo ixu ñā 
\r (Mt. 9:14‑17; Lc. 5:33‑39) 
\p  
\v 18 Ña ntɨniꞌī Juaan ni ñá ntɨniꞌī ña fariseú san ne, dukuān xkoó ini ña é kuntoo ixu ñā. Xée ñāꞌa san, ntátsixeꞌe ña Jēsuu: 
\p —¿Nté kui ña kuan xkoó ini ntú ña ntɨniꞌi ntō é kuntoo ixu ña vatā ó de ña ntɨniꞌī Juaan ni ñá ntɨniꞌī ña fariseú san? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 19 Jesuú ne, kakaꞌan ña: 
\p —¿Vá kuvi ntu kuntoo ixu ñāꞌa, ña ntóo viko mí katántaꞌa ñaꞌa, te tuví dukuan ñatīí, ña tántaꞌa san? Ñáꞌā, tsí kaꞌxí ntɨꞌɨ ña.  
\v 20 Ntá tsi tē xee úra i é ntaka ña tántaꞌa sán ne, kidáā né, īó ntuvi é kuntoo ixu ñā. 
\p  
\v 21 ʼÑá tē doo xée san naxntēé nuu o doo tsude, tsí doo xée sán ne, kanatɨxɨ tē ntóo. Kidáā ne, ntátsin ntɨꞌɨ ne, dií dií ka kini koo kuvi.  
\v 22 Tē xnuu váꞌa o ntute tɨntiꞌo xee iní ñɨɨ̄ sán ne, ñá te ñɨɨ ata kūꞌun, tsí ntata té kukāve. Uun ito tsi kunaá ntute tɨntiꞌo san ni ñɨɨ ī sán dɨ. Tsí ntute tɨntiꞌo xeé san ne, kantio é kūꞌun iní ñɨɨ xēe —kaꞌan Jésuu, kánañēꞌe ñá ña. 
\s1 Ntákatsin ña ntɨniꞌi Jēsuu xóko trigu ntúvi dá iō dáꞌna 
\r (Mt. 12:1‑8; Lc. 6:1‑5) 
\p  
\v 23 Ntuvi dá iō dáꞌna ne, kuéꞌen Jēsuu ni ña ntɨníꞌi ñā, ítā ntiꞌxin ña mí kaa trigú san. Ña ntɨniꞌi Jēsuú ne, kātsin ña xoko trigu é kāꞌxí ña.  
\v 24 Īní ña fariseú san é kuān ó de ña ne, ntákaꞌan ña: 
\p —¿Nté kui ntákatsin ntu ña xoko trigú san? Ñá vāꞌá ō é kada tsiñu o ntūvi dá iō dáꞌna, tsi dóo xii kaa é kuān koo vii o —kaꞌan ña. 
\p  
\v 25 Ntá tsi kakaꞌan Jésuu: 
\p —¿Ña íni ntú nto nté ō dé uvata ko Dāvii da taan núu ña ni ña ntɨniꞌi ñā da kákɨn ña?  
\v 26 Tsí kɨꞌví ña iní viꞌi Xuva kō kidáā dá tuví dutu ñá odo nūu, ñá nani Abīata. Davií ne, íkan ña tāñúꞌu kuíko san é kāꞌxi ñá ni ña ntɨniꞌi ña, kuān te dóo xií kaa, tsí da mii tsī dutú san é kūvi kaꞌxí ña tañúꞌū e kúviko san —kaꞌan ña. 
\p  
\v 27 Kakaꞌan Jésuu ni ñá fariseú san: 
\p —Tsí Xuva kō ne, ñá te nī de kúꞌvē ñá ñaꞌa vata koo é na kāda kaꞌnu ña ntuvi dá iō dáꞌna, tsí dē kúꞌvē ñá ntuvi dá iō dáꞌna vata koo é na kūntoo daꞌna ñaꞌa san.  
\v 28 Xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuvi kāꞌán u nee iña é vāꞌa é vīi o ntúvi dá iō dáꞌna —kaꞌan Jésuu. 
\c 3  
\s1 Ntaváꞌa Jesuu úun ñaꞌa, ña kádun ntaꞌa i 
\r (Mt. 12:9‑14; Lc. 6:6‑11) 
\p  
\v 1 Kuéꞌen xtūku Jesuu má viꞌī mi ntánataká nuu ña Israee. Ikān tuví uun ñaꞌa, ña e kádun ntaꞌa i.  
\v 2 Ntâñɨ́ ñaꞌa má viꞌī san, ntaíto díto ña te ntāváꞌa Jesuu ña kádun ntaꞌa i ntuvi dá iō dáꞌna. Tsí ntántukū nuu iní ña nté koo tsiꞌi kuétsi ña Jesuu.  
\v 3 Kakaꞌan Jésuu ni ña kádun ntaꞌa i san: 
\p —Kuntītsín méꞌñū ñaꞌa san —kaꞌan ña. 
\p  
\v 4 Kidáā né, tsixeꞌe Jēsuu ñá nguiī san: 
\p —¿Nee iñá ntu é dií ka váꞌā o é vīi o ntuvi dá iō dáꞌna, te kuinī nto: é vīi o é vāꞌá ne, ō é kīni kaa? ¿É ntaváꞌa o ñaꞌa ne, ō é nakunaa o ña? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ña ñā. 
\p Koó dā diin diin sa intóo ñaꞌa san.  
\v 5 Dā íto Jesuu ñáꞌa san ne, dōó dutsi kuíni ña ne, dōo uꞌvi kakúvi ña é kuān nte káꞌxi nima ñáꞌa san. Kidáā ne, kakaꞌan ñá nī ña kádun ntaꞌa i san: 
\p —Nakāan ntáꞌa o —kaꞌan ña. 
\p Nákāa ñá ntaꞌa ña ne, ura dúꞌva tsi i ntuváꞌa.  
\v 6 Kidáā né, ntāka ña fariseú san, kueꞌen ñá, kūnatiín ña ni ña ntɨniꞌi Hēródē nté koo kaꞌní ña Jesuu. 
\s1 Ñá tē nté kaa ñaꞌa nataká nuu ña diñɨ míni kān 
\p  
\v 7 Kuéꞌen Jēsuu ni ña ntɨníꞌi ñā diñɨ míni Galilea. Ñá te da dīi ña ñuú Galilea ntántīkɨn ñá Jesuu.  
\v 8 Dōó kiꞌin itsi vēꞌxí ñaꞌa san é kinī ñá Jesuu da téku ña nee ntɨ́ꞌɨ ntɨꞌɨ nuu i é kade ña. Dōó tɨtɨ́n ñaꞌa ntáka ña ñuú Judea, Jerusáleen, Idúmeá, ni ñūu é ntoo xio diñɨ ntute kaꞌnu é nani Jōrdaán ne, xée ñā é kīni ña é kākaꞌan ña. Véꞌxi ñā nte ñúú Tiru ni Síduun.  
\v 9 Kakaꞌan Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā é na kutūví tuꞌve tsi úun tun ntōo é kunūu ña vata koo é ña taꞌu núu ña méꞌñū ñaꞌa san.  
\v 10 Ñá te da dīi ñá nchokuví san ntaváꞌa ña ña. Dukuān ne, un tsi ntátɨꞌvi nuu taꞌan ña é ntio ña tɨɨn ntaꞌa ña Jēsuu.  
\v 11 Dā íni é ña váꞌā san Jésuú ne, nákunchɨtɨ̄ nú xeꞌe ña. Dōó ntiī kachuꞌu ntáa, kakaꞌan: 
\p —Dɨvīn é Iꞌxá mii Xuva ko ō —kaꞌan. 
\p  
\v 12 —Ñá ku kuān xkoó kaꞌan xoó ñaꞌa u méꞌñū ñaꞌa san —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Dā nakaxnúu Jesuu uxuvi ñáꞌa pustru ña 
\r (Mt. 10:1‑4; Lc. 6:12‑16) 
\p  
\v 13 Kidáā ne, kúxēe Jesuu rkɨ́ uku kán ne, kāna ña xoó ñaꞌa e ntío ña. Ne, xée ñā mí tuví Jesuu.  
\v 14 Kidáā ne, nákaxnuu Jesuu uxuvi ñáꞌa, ña é kuntɨniꞌi ñā. Taxnūu Jesuu ña é na kɨ̄ꞌɨn ña, kíkaꞌan ña túꞌun Xuva kō.  
\v 15 Xéꞌe Jēsuu ítsi é kūvi ntaváꞌa ña ña ntánchokuví san nī é nakūnu ña é ña váꞌā san.  
\v 16 Uxúvi ñaꞌa ña sāꞌa, ña é nakaxnúu Jesuu: Simuun, é kākaꞌan Jésuu é Pedru kunáni ña;  
\v 17 Santiau, iꞌxá Zebedeú, ni enī ña, ñá nanī Juaan, ntuvi ña é xntántēe Jesuu ña é Boanege ña, é kāni túꞌun Iꞌxa É Kākatsin, tsí dóo dutsi ini ña;  
\v 18 Andree, Félipe, Bartulúmee, Máteu, Túmaa, Sántiau, iꞌxá Alfeu, Tádeu, tuku Símuun;  
\v 19 ni Júda Scarīote, ña é diko Jésuu. 
\s1 Ntákaꞌan ñáꞌa san tsí nuu é ña váꞌā nima Jésuu 
\r (Mt. 12:22‑32; Lc. 11:14‑23; 12:10) 
\p Rkontûví ne, xée Jēsuu nú viꞌī ñaꞌa ne, kúkɨ̄ꞌví ñā má viꞌi kān.  
\v 20 Ntá tsi dóo tɨtɨ́n ñaꞌa xee ntikɨn ñá ña, é ntē ña ni kunéꞌe kaꞌxí ña.  
\v 21 Kūtuni ñáviꞌi Jesuu é kuān ó kantoꞌo ña ne, xée ñā é nākuntéka ña ña, tsí kakuluku Jésuu, kuíni ña. 
\p  
\v 22 Mastrú lei, ña véꞌxi ñuú Jerusaleén ne, ntákaꞌan ña: 
\p —Ñatīí saꞌá ne, nteé kɨmi ña īña é ña váꞌā é nani Belsēbuu. Dukuān é kakuvi kanakūnu ña é ña váꞌā san —kaꞌan ña. 
\p  
\v 23 Kidáā né, kāna Jesuú mastrú leí san ne, náñēꞌe ñá ña, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Nté ntu koo vii tóꞌō e ña váꞌā san é nakuīta é ñā váꞌa niꞌi ī?  
\v 24 Tē ntánāa míi ña ñuu i sán ne, ntánakunaá ña ñuú ña.  
\v 25 Tē ntánāa míi ñaꞌa sán nī ñavíꞌi ña ne, ntánakūnaá ña ñaviꞌi ña.  
\v 26 Te miī tóꞌō e ña váꞌā san naa núu miī ne, ¿nté ntu koo kutíi i? Tsí kanakunaa mii tsi kúñu ī. 
\p  
\v 27 ʼNté uun xoxo kuvi kɨ́ꞌvi i iní viꞌi ña dóo ntii inī í san é kiꞌi dúꞌu iña ñá tē ña diꞌna kiꞌní ña ña dóo ntii inī í san. Kidáā ne, kuvi kiꞌi dúꞌu ña é un ntɨꞌɨ īña ña. 
\p  
\v 28 ʼNuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō tsí kuvi vií Xuva ko nākate ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ kuétsī é īó iña ñaꞌa, nī é ntákaꞌan kíni ña.  
\v 29 Ntá tsi ña kada kaꞌnú ini Xuva ko ni ñāꞌa te ntákaꞌan kíni ña iña Espíritū Sántū san. Koo kuétsi ña ntii dañu ntūvi —kaꞌan ña. 
\p  
\v 30 Duꞌvā ó kakaꞌan Jésuu, tsí ntákaꞌan ñáꞌa san é nuu é ña váꞌā nima ña. 
\s1 Dɨꞌɨ Jēsuu ni ení ña 
\r (Mt. 12:46‑50; Lc. 8:19‑21) 
\p  
\v 31 Kidáā ne, xée dɨꞌɨ Jēsuu ni ení ña. Ntáñɨ̄ ntée ña ña nu kíꞌi kān, ntákaꞌan ñá ni ñāꞌa san é ncho kaꞌan ñá ni Jēsuu.  
\v 32 Ña ntoo niꞌi Jēsuú ne, ntákaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Dɨꞌɨ nto ni enī ntó ne, ntáñɨ̄ ntée ña nto kíꞌi kān, ntánantuku ña ntō —kaꞌan ña. 
\p  
\v 33 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu: 
\p —¿Xoó ntu é dɨꞌɨ̄ ko? ¿Xoó ntu é ēní ko? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 34 Kidáā né, īto Jesuu ñáꞌa san, ña ntoo diñɨ ña ne, kakaꞌan ña: 
\p —Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña sāꞌá ne, dɨꞌɨ̄ kó ña, ení ko ni tāꞌan ko.  
\v 35 Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa, ña e ntáde é ntio Uva kó ne, dɨvi ñā é ēní ko ña ne, taꞌan kó ña; dɨvi ñā é dɨꞌɨ̄ kó ña dɨ —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\c 4  
\s1 Kantaa Jésuu úun nuu i iña ñá katsoo ntɨkɨn 
\r (Mt. 13:1‑9; Lc. 8:4‑8) 
\p  
\v 1 Ēni ntuꞌu xtuku Jesuu kánakuāꞌa ña ñaꞌa san diñɨ mínī san. Ñá te da dīi ñaꞌa nátaká nuu ña. Dukuān ne, kúxēe Jesuu íni tun ntōo é tuví nu mínī sán ne, itúvi ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa sán ne, ntoo ña nú ñutɨ kan.  
\v 2 Tɨtɨ́n nuu i kakaꞌan Jésuu é kanakuāꞌa ña ñaꞌa san iña Xuva ko. Kantaa ña uun nuu i ni ñāꞌa san, kakaꞌan ña: 
\p  
\v 3 —Kini nto é kākaꞌán u ni ntō: Uun ñaꞌa ne, kuéꞌen ña, kūtsoó ña ntɨkɨn.  
\v 4 Dá katsōo ña né, īó ntɨkɨn san é itsi kan kōꞌxo. Kidáā ne, xée láā, éꞌxi tɨ ntɨkɨn san.  
\v 5 Īó ntɨkɨn sán ne, kóꞌxo neꞌu xuú san mí ña kuéꞌe ntéꞌu iō. Uun dáꞌna tsi kéne xuku i, tsí ña tuvi kuéꞌe nteꞌu é kāka xoꞌo i.  
\v 6 Dā naíꞌni ne, kādún xoꞌo ī ne, xíꞌī, tsí ña tuvi kuéꞌe nteꞌu mí kāka xoꞌo i.  
\v 7 Īó ntɨkɨn sán ne, kóꞌxō mí kākene xuku íñū. Ntá tsi da kéne xuku íñū mi kéne xuku vaꞌá san ne, távi nūu xuku vaꞌá san ne, xíꞌī; ña ni kíi kɨ̄tɨ i.  
\v 8 Tuku ntɨkɨn sán ne, kóꞌxo ñuꞌu vāꞌa. Kēne xuku í ne, kukaꞌnu. Oko úꞌxi kɨ̄tɨ i kíi tɨ é uun dítsin ī. É tūku ditsin í ne, úni dīkó kɨtɨ i kíi tɨ. É ūun ká ditsin í ne, uun sientu tɨ́ kíi tɨ —kaꞌan ña. 
\p  
\v 9 Kakaꞌan ña: 
\p —Xoo é kātekú i ne, na kīni i —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Nté kui kuan ō ntáda ntaa Jesuu núu i sáꞌa 
\r (Mt. 13:10‑17; Lc. 8:9‑10) 
\p  
\v 10 Dā kunúꞌu ñaꞌa sán ne, uxuvi ñá ntɨniꞌi Jēsuú nī ña intóo ká ne, tsixeꞌe ña Jēsuu nee iñá ntu kani túꞌun nuu i é kākaꞌan ña.  
\v 11 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Ntōꞌó ne, kataꞌxi Xuva ko é kūtuni nto nté o kadē kúꞌvē ña. Ntá tsi ña nguiī sán ne, ñá īni ña. Dukuān né, da mii kuēꞌen tsi túꞌūn é ña káñeꞌe dɨkɨ ñáꞌa san kakaꞌán u ni ñā.  
\v 12 Kakuvi vata ō kaꞌan Ísaia kídaā, tsí kuān te ntaíni ña, ntá tsi ña te ntaíni ntíꞌxe ña. Ntátekú ña é kākaꞌán u, ntá tsi ña ntáñeꞌe dɨkɨ ña. Dukuān ne, ñá natūꞌvi ña kuétsi ñā ne, ñá kada kaꞌnū iní Xuva ko ni ñā —kaꞌan Jésuu. 
\s1 ¿Nee iñá ntu kani túꞌun é kākaꞌan Jésuu iña ñá katsoo ntɨkɨn? 
\r (Mt. 13:18‑23; Lc. 8:11‑15) 
\p  
\v 13 Tsixeꞌe Jēsuu ña: 
\p —¿Ñá nī ñeꞌe dɨkɨ ntu nto é kākaꞌán u? ¿Nté koo kɨꞌɨn dɨkɨ ntu nto te kāꞌán ka ú ni ntō kuan?  
\v 14 Tsí ñaꞌa, ña kakaꞌan túꞌun Xuva kō né, vata kaa ñaꞌa, ña katsoo ntɨkɨn san, kaa ña.  
\v 15 Iō ñáꞌa ne, dā téku ña túꞌun Xuva kō ne, vata kaa nteꞌu ítsi san mí koꞌxó ntɨkɨn san kaá nima ña. Tsí ura tsí i da téku ña túꞌun Xuva kō ne, véꞌxi tóꞌō e ña váꞌā san é nakiꞌi túꞌūn san é īnúu nima ña.  
\v 16 Iō ñá e dóo diní ña e ntátekú ña túꞌun Xuva kō. Dɨvi ñā ne, vata kaa kudii ntéꞌu nú xūú san mí koꞌxó ntɨkɨn san kaa ña.  
\v 17 Ntá tsi ña naꞌa kakutíi i, tsí ña tuvi kuéꞌe xoꞌo i. Ña sāꞌá ne, ña náꞌa ntáxnuu ña nima ña é kākaꞌan Xúva kō. Tē nee iña é ntoꞌo ña, o tē dóo kini o ntákaꞌan ñáꞌa tsí kuintiꞌxe ña túꞌun Xuva kō né, xtuvī mii ña é kuntīkɨn ñá Xuva kō.  
\v 18 Iō ñá e ntátekú ña túꞌun Xuva kō ne, vata ntáa nteꞌu mí kākene xuku íñū mí kōꞌxó ntɨkɨn san ntáa ña.  
\v 19 Ña ni éꞌnu ntɨ̄kɨn san, tsí xuku íñu san tɨ́ɨn nuu ditsin i. Kuan tsī ó kakuvi ni ñāꞌa sán dɨ. Dōo ntántɨꞌɨ iní ña nee iñá vií ña. É kukuika ña ñuxiví sa é ntio ña. Ntaéni ntaꞌví mii ñā kúñu ñā tsí diuꞌun dóo ntio ña, ne, ntio ña da nēé ka ntɨꞌɨ̄ é īó ñuxiví sa. Ña ntákuneꞌe ña é viī ña kuenta túꞌun Xuva kō. Dukuān ne, ña ntaéꞌnu ña.  
\v 20 Iō ñá e dóo váꞌā o téku ña túꞌun Xuva kō. Dɨvi ñā ne, vata ntáa nteꞌu vaꞌá san mí kōꞌxó nuu ntɨkɨn san ntáa ña. Tsí ntákuintiꞌxe ña túꞌun Xuva kō ne, ntáde ntaa ña é kākaꞌan Xúva kō. Īó ntuvi vāꞌá iña ña. Vata ntáa ditsin i mi kíi oko uꞌxi, uni díko, ni ūun sientu kɨ́tɨ i ntáa ña —kuan ō kaꞌan Jésuu ni ñá ntoo niꞌi ñā. 
\s1 Tūꞌun iña kantilin 
\r (Lc. 8:16‑18) 
\p  
\v 21 Kakaꞌan xtúku Jesuu ni ña: 
\p —Te nātuún o kāntílīn má viꞌi kān ne, ¿vá ma etun ntú kan xtuvi o, ō má itó kān? ¿Ñā ntu te xntekú dukún ō vata koo é nāxiꞌí nuu?  
\v 22 Nee iña é vīi xúꞌu o vēvií ne, kutuni ñáꞌa sán rkontûvi.  
\v 23 Xoo é ntátekú i ne, na kīni i é kākaꞌán u —kaꞌan ña. 
\p  
\v 24 Kakaꞌan xtúku ña: 
\p —Kini váꞌa nto é kaini nto. Vata tsī o xntéku kúꞌvē ntó ne, dadɨɨ tsi kúꞌve i nīꞌi ntó ne, ntekú ka niꞌi ntó dɨ.  
\v 25 Tsí ñaꞌa, ña é īo iña í ne, dií ka kueꞌe níꞌi ña, ntá tsi ñaꞌa, ña é ña tuvi íña í ne, kunaá ntɨꞌɨ iña ña —kaꞌan Jésuu ni ñá ntoo niꞌi ñā. 
\s1 Kuenta iña ntɨkɨn é kaeꞌnu 
\p  
\v 26 Kakaꞌan xtúku Jesuu: 
\p —Mí kadē kûꞌvé Xuva kō né, vata kaa uun ñaꞌa, ña katsoo ntɨkɨn matú i.  
\v 27 Ña sāꞌá ne, kakidi ñá niñú a ne, dá kanākuntítsi ña ntuvi ā. Tē ita ntíꞌxin ntuvi ne, kene ntɨkɨn san, dá kēne xuku i. Ntē ñá ini ña nté ō kúvi kéne,  
\v 28 tsí nteꞌú san kade miī é kēne ntɨkɨn san. Diꞌna tsi xuku i kakéne ne, dá ntɨ̄ka íta i. Kidáā ne, kakii kɨtɨ i.  
\v 29 Tē íꞌxe tɨ ne, tɨɨn ña tɨ, tsí xee ntúvi ī —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Kuenta iña ntɨkɨn kúli 
\r (Mt. 13:31‑32; Lc. 13:18‑19) 
\p  
\v 30 Kakaꞌan Jésuu: 
\p —¿Nee iñá ntu é ntudadɨɨ vatā o mí kadē kûꞌvé Xuva kō? ¿Ō neé ntu kuvi ntada dadɨɨ o ni ī?  
\v 31 Mí kadē kûꞌvé Xuva kō ne, vata kaa uun ntɨkɨn kuli kaa. Ntɨkɨn kulí san ne, dií ka kuetsī é da nēé ka ntɨkɨn é kūꞌxí ō.  
\v 32 Ntá tsi tē kantúꞌxi ne, kaeꞌnu da nte dií ka dukun é da nēé ka tuku xuku. Lāá san ne, katsodo tɨ tāka tɨ́ ntaꞌa i mí vētɨ, tsi dóo naꞌnu xuku ī —kaꞌan Jésuu ni ñáꞌa san. 
\s1 Mí idiáꞌvi nuu i é kāntaa Jesuu 
\r (Mt. 13:34‑35) 
\p  
\v 33 Núu ī é vāta kaa sáꞌa kantaa Jesuu dá kanakuāꞌa ña ñaꞌa san un tsi da nte míꞌi kɨ̄ꞌɨn dɨkɨ ña.  
\v 34 Da mii kuēꞌen tsí nuu i sáꞌa kantaa ña ni ñā. Ntá tsi dá ntoo mii ña ni ña ntɨniꞌi ñā ne, xéꞌe ñā é kūtuni ña nee ntɨ́ꞌɨ ntɨꞌɨ kani túꞌun é kākaꞌan ña. 
\s1 Dā natúꞌu Jesuu tátsin ni ntūté san 
\r (Mt. 8:23‑27; Lc. 8:22‑25) 
\p  
\v 35 Dā kuáa ntuvi tsikán ne, kakaꞌan Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā: 
\p —Kuíta ntiꞌxin o ūun xo diñɨ ntute san ve —kaꞌan ñá ni ñā. 
\p  
\v 36 Kidáā né, ña ntɨniꞌi Jēsuu tsóo mii ña ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san, dá kūxée ña iní tun ntōo mí nuu Jesuu. Tɨtɨ́n ñaꞌa kūxée ña tuku tun ntōo é kɨ̄ꞌɨn ñá ni Jēsuu.  
\v 37 Kidáā ne, iñɨ ntúꞌu ínu tātsín ō ne, uun ito tsi kukɨ́ꞌvi ntūte iní tun ntōó san un tsi da nte tsítu ntute.  
\v 38 Jesuú ne, kakidi ña ata tún ntōó san, xɨꞌɨ téu ña doo dɨ́kɨ. Nantóto ña ntɨniꞌi Jēsuu ña, ntákaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¡Mastrû! ¿Ñā ntu te káde nto kuenta é dóko sa téni ō? —kaꞌan ñá ntɨniꞌi ñā. 
\p  
\v 39 Kidáā ne, nákuntītsí Jesuu, dá kakāꞌan ñá ni tātsin ni ntuté san: 
\p —¡Nakunúun kadin! ¡Diin diin tsi kutūvin! —kaꞌan ña. 
\p Xíō kadin tatsin ni ntuté san.  
\v 40 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā: 
\p —¿Nté kui ntaúꞌvī ntú nto? ¿Ña ntákuintiꞌxe ntu nto tsi dóo kaꞌnu Xuva kō? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 41 Dā kúduꞌva ña ntɨniꞌi ñā ne, ntánatíin mii ñā: 
\p —¿Nēe ñáꞌa ntu ña sāꞌa é un tsi nte tatsin ni ntuté san ntáde ntaa é kākaꞌan ña? —kaꞌan ñá ntɨniꞌi ñā. 
\c 5  
\s1 Ña ñuú Gadara, ñá ñuꞌu é ña váꞌā nima i 
\r (Mt. 8:28‑34; Lc. 8:26‑39) 
\p  
\v 1 Xée ña ūun xo diñɨ mínī san, nté ñūu é nani Gādara.  
\v 2 Dā ntíi Jesuu tún ntōó san ne, xée ētsín uun ñatīi, ña é ñuꞌu é ña váꞌā nima i. Kapusantú kān véꞌxi ñatīí san,  
\v 3 tsí ikān nuu ña mí ntoo ñaña ñāꞌa san. Xōxó kuvi xnūꞌni í ña, nté kadena.  
\v 4 Kiꞌin itō xnúꞌni ñā kadena dɨ́ꞌɨn ña ni ntāꞌa ña, ntá tsi uun ito tsi kátsin tuꞌun ña kadená san. Nté uun xoxo ni kuvi vií i ni ñā.  
\v 5 Nté ntūvi nte níñu kaika ña má kūꞌu kán, nī nú ñañā sán dɨ; ñá te xkūtíkadin ña. Un váꞌa tsi kakachuꞌu ntáa ña, kaxéꞌe ña xuú san kúñu ñā.  
\v 6 Ikā ká veꞌxí Jesuú ne, koó da kainu ñatīí san kueꞌen ña, kukunchɨ́tɨ ña nuu ña.  
\v 7 Dōó ntii kakaꞌan: 
\p —¿Nté kui kanatekū duꞌxen ntu ntó ntɨ, Jesuu, Iꞌxá Xuva kō, ña tuví e dukún kān? Natekū ntó Xuva kō tsí ña ku nakutsuꞌun ntō ntɨ —kaꞌan é ña váꞌā san é ñuꞌu nima ñátīí san. 
\p  
\v 8 Tsí kakaꞌan Jésuu ni é ña váꞌā san: 
\p —¡Ntiin nima ñá sāꞌa, é ña váꞌā! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 9 Tsixeꞌe Jēsuu ña: 
\p —¿Nté ntu nanin? —kaꞌan ña. 
\p —Ligiuun naní ntɨ, tsí ña te da dií ntɨ —kaꞌan é ña váꞌā san é ñuꞌu nima ña. 
\p  
\v 10 Īkan dá xeꞌe ntaꞌa Jesuu: 
\p —Vií nto da xeꞌe, ñá ku nakunū ntó ntɨ é kɨ̄ꞌɨ́n ntɨ xio ñuu —kaꞌan é ña váꞌā san. 
\p  
\v 11 Ikan tsi ētsin ne, ñá te da dīi kútsin ñuꞌu tɨ, ntaéꞌxi tɨ má kūꞌu kan.  
\v 12 Kidáā ne, íkan é ña váꞌā san da xeꞌe ntaꞌa Jesuu: 
\p —Taꞌxi nto na kūꞌun ntɨ́ nima kútsín san —kaꞌan é ña váꞌā san. 
\p  
\v 13 Kakaꞌan Jésuu tsí kuvi. Kidáā né, ntīi é ña váꞌā san nima ñátīí san ne, kuéꞌen, kūkuꞌun nima kútsín san. Ñá te da ūvi míil kútsín san ne, īnu tɨ un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ tɨ́, kueꞌen tɨ rkɨ deꞌve kán ne, ikan tsī éte nuu tɨ kúñu tɨ̄ ini mínī san, ne, uun ito tsi téni ntɨꞌɨ tɨ. 
\p  
\v 14 Ña ntáde kuenta kútsín san ne, koó dā ntaínu ña kunúꞌu ña, kantaa ña ni ñāꞌa san ítsi kan nī má ñūu kan nté ō kúvi ni kūtsin ña. Ñaꞌa sán ne, kuéꞌen ña, ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá, kūkoto ditó ña nté ō kúvi.  
\v 15 Xée ñāꞌa san mí ntitsí Jesuú ne, īní ña ñatīí san, ña é dīꞌna ñuꞌu é ña váꞌā san nima i. Vevií ne, diin diin sá tuví ña. É nakunūu ña duꞌnu ña, tsí é ntūváꞌa ña. Ña xeé san ne, dōo uꞌví ña.  
\v 16 Ñaꞌa, ña ini nté ō kúvi ne, ntákaꞌan ñá nī ña ñuú ña nté ō kúvi nī ña lukú san, nté ō kúvi ni kūtsín san da téni tɨ.  
\v 17 Ña ñuu i sán ne, ntákaꞌan ñá ni Jēsuu é na ntāka ña ñuú ña. 
\p  
\v 18 Dā nakunúu xtuku Jesuu tún ntōó san ne, ñatīí, ña é ñūꞌu é ña váꞌā nima í ne, íkan ñā é kɨ̄ꞌɨn ñá ni Jēsuu.  
\v 19 Ntá tsi ña ni ntío Jesuu é kuntēka ña ña. Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Kūnúꞌūn nú viꞌi o kān. Káꞌan nī ñaviꞌi o nté ō dé Tóꞌo o ni ō. Káꞌān nté ō ntúntaꞌví ini ña o —kaꞌan ña. 
\p  
\v 20 Kidáā ne, kúnūꞌú ña nú viꞌi ña kān, da ntáa ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo ñuú Decapuli nté ō dé Jesuu ni ña. Ñaꞌa sán ne, koó dā kúduꞌva ña. 
\s1 Diōkó Jairu ni ñádɨ̄ꞌɨ́, ña tɨ́ɨn ntaꞌa dōo Jésuu 
\r (Mt. 9:18‑26; Lc. 8:40‑56) 
\p  
\v 21 Nákunūu xtuku Jesuu tún ntōó san, kuéꞌen ña, nāxee ña tuku diñɨ mínī san. Ñá tē nté kaa ñaꞌa nátaká nuu ña mí xee Jésuu díñɨ mínī san.  
\v 22 Ikan vēꞌxí uun ñaꞌa, ña nteé ntaꞌa i xiꞌi úkūn ña Israeé san, ñá nanī Jairu. Dā íni ña Jesuú ne, ínchɨtɨ ña nūu ñá ne,  
\v 23 kakaꞌan ña: 
\p —Dóko sā kúvi iꞌxá ko. Kiꞌxi nto, tɨɨn ntaꞌa ntō í, na kūtíi ntuváꞌa —kaꞌan ña. 
\p  
\v 24 Kidáā ne, kuéꞌen Jēsuu ni ña. Ñá te da dīi ñaꞌa kuéꞌen ñá dɨ. Dōo táꞌu nūu Jesuu méꞌñū ñaꞌa san.  
\v 25 Véꞌxi uun ñaꞌa ñadɨ̄ꞌɨ́, ña nchokuví san, méꞌñū ñaꞌa sán dɨ. É uxuvi kuíā e nteé kɨmi ña kuīꞌi é kaetɨ nɨñɨ ña.  
\v 26 Ñá te da dīí ntaꞌa medíku ñeꞌe ñá ne, dōo ntóꞌo ña. Uun ito tsi nantɨꞌɨ ñá diuꞌun ñá ne, ntē dúkuan ña ni ntuváꞌa ña; dā dií dií ka kúkaꞌvī ña.  
\v 27 Dā téku ña é kāntaváꞌa Jesuu ñáꞌa sán ne, kuéꞌen ñā, nuu taꞌán ña méꞌñū un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san ata Jésuu, da tɨ́ɨn ntaꞌa ña dōo Jésuu,  
\v 28 tsí dé kuení mii ña te da mii tsī é tɨɨn ntaꞌa ña dōo Jésuú ne, ntuváꞌa ña, kuiní ña.  
\v 29 Kidáā ne, ura tsí i tuꞌu é kaetɨ nɨñɨ ña. Kūtuni ña tsí é ntuváꞌa ña.  
\v 30 Jesuú ne, kūtuni ña tsí kuvi idé ña ntaváꞌa ña ña nchokuví san. Xkokōto ña méꞌñū ñaꞌa sán ne, dā tsíxeꞌe ñā: 
\p —¿Xoó ntu tɨɨn ntaꞌa i dōó ko? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 31 Ntá tsi ña ntɨniꞌi ñā ne, ntákaꞌan ña: 
\p —Dōó kataꞌu nūu nto, tsí ña te nté kaa ñaꞌa ntáñɨ̄ ña. ¿Nté kui kuān ó kakaꞌan ntú nto tē xoo tɨ́ɨn ntaꞌa i ntō? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 32 Ntá tsi Jesuú ne, kaito ña ñaꞌa san, kánantuku ñā xoo ñáꞌa ña tɨ́ɨn ntaꞌa ñā.  
\v 33 Kidáā ne, véꞌxi ñadɨ̄ꞌɨ́ san, tsí ini ña tsí ntuváꞌa ña ne, ínchɨtɨ ña nūu Jésuu. Koó dā kanɨ́ꞌɨ ña é kauꞌvī ña. Kakaꞌan ntáa ña tsí dɨvi ñā e tɨ́ɨn ntaꞌa ña ñā.  
\v 34 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —É ntūváꞌan ve, tsí kuíntiꞌxe o. Vā váꞌa tsi kunúꞌun, tsí é ntūváꞌan kueꞌen ve —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\p  
\v 35 Nɨɨ dukuan kākaꞌan Jésuu ni ñadɨꞌɨ́ san ne, xée ñāꞌa, ña véꞌxī nte nú viꞌī Jairu, ña é nchokuvi dióko ī. Ñaꞌa sán ne, ntákaꞌan ña: 
\p —E xíꞌi dióko ntō. ¿Nté kui kanatekū duꞌxén ka ntú nto Mastrú san? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 36 Ña ni íde Jesuu kuénta é ntákaꞌan ñáꞌa san, ntá tsi kakaꞌan ñá ni uva īꞌxá san: 
\p —Ñá ku uꞌvī ntó; kuintiꞌxe nto Xuva kō —kaꞌan ña. 
\p  
\v 37 Ñá ni xēꞌé Jesuu itsi é kɨ̄ꞌví ñaꞌa san ni ña; mii tsī Pedru ni Sántiau ní Juaan, ení Santiaú san.  
\v 38 Dā xee Jésuu ni ña nú viꞌī ña nteé ntaꞌa i xiꞌi úkūn sán ne, dōo dito ntaéku ñaꞌa san é ntaéku nteé ña diókō Jairu.  
\v 39 Kidáā ne, kúkɨ̄ꞌví Jesuu má viꞌi kān ne, kakaꞌan ñá ni ñāꞌa san: 
\p —¿Nté kuān nte dúꞌxen eku ntu ntō? Tsí iꞌxá san ne, ñá te ni xīꞌi, tsí kūdii kakídi —kaꞌan ña. 
\p  
\v 40 Ntá tsi ñaꞌa sán ne, da ntáxkuntée ña é kākaꞌan Jésuu, tsí ini ña tsí e xíꞌi kueꞌen iꞌxá san. Ntá tsi kíñuꞌu Jesuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san nu kíꞌi kān. Da mii tsi dɨꞌɨ īꞌxá san ni uva i, nī ntuni ñáꞌa ña ntɨniꞌi ñā kúkɨ̄ꞌví niꞌi ñā mí tuví iꞌxá san.  
\v 41 Dā karkáa Jesuu ntáꞌa i ne, kakaꞌan ñá ni ī: 
\p —Talita, kumi (é kāni túꞌun: Nākuntítsin, laꞌ) —kaꞌan ña.  
\v 42 Kidáā ne, nákuntītsí iꞌxá san ne, nakaka, tsí é uxuvi kuíā i. Koó dā kúduꞌva ñaꞌa san.  
\v 43 Jesuú ne, kakaꞌan ñá ni uva īꞌxá san é ña ku kaꞌán ña ni ñāꞌa san nté ō kúvi ntóto a dióko ñā. Kakaꞌan ñá ni dɨꞌɨ ī é na kuēꞌé ña é kāꞌxi. 
\c 6  
\s1 Dá kūnúꞌu Jesuu ñuú Nazaree 
\r (Mt. 13:53‑58; Lc. 4:16‑30) 
\p  
\v 1 Ntāka Jesuu ñuú mí tuví ña ne, dá kūnúꞌu ña ñuú mii ña ni ña ntɨniꞌi ñā.  
\v 2 Dā xee ntúvi dá iō dáꞌna ne, eni ntuꞌu Jēsuu kánakuāꞌa ña ña Israeé san má viꞌī mi ntánataká nuu ña. Ña ntáteku í ne, koó dā kúduꞌva ña, ntákaꞌan ña: 
\p —¿Xoó ntu nakuāꞌa i ñá saꞌa é kuān ó kakaꞌan ña? ¿Míꞌi ntu vēꞌxi e dóo kiꞌin inī ña, é kakuvi kade ña un ntɨꞌɨ nūu i e dóo naꞌnu?  
\v 3 ¿Vá ñā te dɨvi ntu ña kade váꞌa utun, iꞌxá Maríā? Ini o ení ña, Santiau, Jósee, Júda, ni Sīmuun. Vata te īꞌa ntoo taꞌan ña ñuú kō dɨ —kaꞌan ña. 
\p Dukuān ne, ñá ni kuintīꞌxe ña Jesuu.  
\v 4 Ntá tsi Jesuú ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Da míꞌī ká ñuú ne, ntaíko ñuꞌu ñāꞌa san ña kakaꞌán naa Xuva ko. Ntá tsi ña ñuú mii ñā ne, ñá ini iko ñuꞌu ña ña —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 5 Ikān ne, ña ni kúvi viī ña nté uun nuu i e dóo kaꞌnu. Nteꞌvi tsī ña nchokuví san tɨ́ɨn ntaꞌa ña ñā ne, ntaváꞌa ña ña.  
\v 6 Koó dā kúduꞌva Jesuu é xoxo ni kuintíꞌxe i ña. Kidáā ne, e tuku e túku ñuú kueꞌen ña, kunañéꞌe ñá ñaꞌa san túꞌun Xuva kō. 
\s1 Dā táxnuu Jesuu ña ntɨníꞌi ñā é kikaꞌan ntódo ña túꞌun Xuva kō 
\r (Mt. 10:5‑15; Lc. 9:1‑6) 
\p  
\v 7 Kidáā né, kāna Jesuu uxuvi ñáꞌa ña ntɨniꞌi ñā ne, uvi uvi ñáꞌa ña táxnūu ña ña. Xéꞌe ñā é kūvi vií ña nakūnu ña é ña váꞌā san.  
\v 8 Kakaꞌan Jésuu é ña te neé kuido ña é ntio ña itsi kān. Ntē ña kuido ña é kāꞌxí ña; nté diuꞌún ña kuido ña; da mii tsi tatun ñā é kɨtuun ña.  
\v 9 Kuvi kɨꞌɨ ña ntiꞌxen ña, ntá tsi ña kuido ña dúꞌnu ña é nadama ña.  
\v 10 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Tē xee ntó uun viꞌi ne, ikan tsi kuntōo nto da nté ntāka nto ñuú san.  
\v 11 Tē ña taꞌxi ña viꞌi ña é kuntōo nto, o tē ña ntío ña kini ña é ntákaꞌan ntó ne, nakɨdɨ ntō ntiꞌxen nto nteꞌu ñuú san ne, dá ntāka ntó ikān. Kuan kōo kutuni ñáꞌa san tsi íō kuetsí ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 12 Kidáā ne, kuéꞌen ña, kūkaꞌan ntódo ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa, na nātɨvi iní ña kuétsi ñā né, na kuintiꞌxe ña Xuva kō.  
\v 13 Dōó tɨtɨn é ña váꞌā é ñūꞌu nima ñáꞌa san nakunu ña. Nákutsi nūu ña asete ñá nchokuví san ne, ntuváꞌa ña. 
\s1 Dā xiꞌí Juaan Bautista 
\r (Mt. 14:1‑12; Lc. 9:7‑9) 
\p  
\v 14 Kūtuní rei Heródē nté ō dé Jesuu, tsí ntákaꞌan un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san. Iō ñá ntákaꞌan ña: 
\p —Á tē e ntóto Juaan Bautista. Dukuān né, dōó iō ña é kūvi vií ña nuu i e dóo naꞌnu —kaꞌan ña. 
\p  
\v 15 Iō ñá ne, ntákaꞌan ña: 
\p —Ña sāꞌá ne, á tē ña é kaꞌán naa Xuva ko kídaā, ñá nani Ēlia —kaꞌan ñáꞌa san. 
\p Tuku ñaꞌa ne, ntákaꞌan ña: 
\p —Kuan kāa ntíꞌxe ña, vata kaa ña kaꞌán naa Xuva ko kídaā —kaꞌan ña. 
\p  
\v 16 Ntá tsi dā téku Heróde nūu i sáꞌa ne, kakaꞌan ña: 
\p —Dɨvi ñā é Juaan, é nakɨꞌɨ tūꞌún u dukun ña. Á tē ntóto ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 17 Tsí mii Hēródē táxnūu ña é tɨ̄ɨn ña Juaán san. Xnuu kutu ña ñā viutun kuenta iña ñádɨ̄ꞌɨ ení ña, tsi Heródē sán ne, nakiꞌi ña ñadɨ̄ꞌɨ́ ení ña, ña nani Fēlipe, é kūvi tún ñadɨꞌɨ̄ ña.  
\v 18 Tsí kakaꞌan Juaan ni Heródē san tsi dóo xii kaa é nakiꞌi ña ñadɨ̄ꞌɨ́ ení ña.  
\v 19 Táꞌnu dɨ̄ꞌɨ́, táꞌnu nani Herōdiá ne, dōó dutsi kuíni tún nī Juaán san ne, ncho kaꞌní tun ña, ntá tsi ña ni kuvi,  
\v 20 tsí Heródē ne, úꞌvī ñá Juaan, tsí ini ña tsi dóo vaꞌá ñaꞌa ña ne, kade ntaa ña un ntɨꞌɨ̄ é ntio Xuva ko. Dōo diní ña da téku ña é kākaꞌan Juaán san, ntá tsi un tsi kúdana iní ña nté koo vií ña é kākaꞌan ña.  
\v 21 Ntá tsi xee ntúvi e ntúku nuu ini Herodia nté koo vií ña nī Juaán san. Tsí da táva Heródē viko ña ntuvi da káku ña ne, xée ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i ñuú san, nī tóꞌō sntadún san, ni ñāꞌa, ña ntoo naꞌnu ñuú Galilea, é kāꞌxi ñá ni ñā.  
\v 22 Kidáā ne, xéē dióko Herōdiá san mí kakuvi viko sán ne, iteꞌē tun. Dōo inténi Heródē né, dōo inténi ña xeé san dɨ da íteꞌē tun. Kidáā ne, kakaꞌan Heródē sán nī tun: 
\p —Kákān kó nee iña é ntio o ne, dá tāꞌxi ú o.  
\v 23 Xéꞌe ña xuꞌu ña, kakaꞌan ña: Kuān te dava ñuꞌu mí kadē kûꞌvé u kákan ne, taꞌxi u —kaꞌán rei Heródē san. 
\p  
\v 24 Ntīi tún ne, kútsixeꞌē tún dɨꞌɨ̄ tun: 
\p —¿Nee iña é vāꞌá kakán u? —kaꞌan tún, tsixeꞌē tun. 
\p —Kákan dɨ̄kɨ́ Juaan Bautista —kaꞌan táꞌnu dɨꞌɨ̄ tun. 
\p  
\v 25 Kaxkainu tún kueꞌen tun mí tuví rei Heródē ne, kakaꞌán tun: 
\p —Nchio ko é tāꞌxi nto vevií tsi dɨkɨ́ Juaan Bautista; kunūu iní tɨchiꞌi —kaꞌán tun. 
\p  
\v 26 Dōo kúntaꞌxa iní rei Heródē san, tsí e xeꞌé ña xuꞌu ña nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo viko san. Ña ni kúvī ká natɨ̄vi iní ña.  
\v 27 Ura tsí i táxnūu ña sntadún san é nā kíkiꞌí ña dɨkɨ́ Juaan.  
\v 28 Kuéꞌēn sntadún san ne, ēꞌnte túꞌun ña dɨkɨ́ Juaán ne, dā xee niꞌi ña, nuu iní tɨtiꞌí san. Xéꞌe ña tāꞌnú dɨ̄ꞌɨ́ san, da nakuéꞌe tún dɨꞌɨ̄ tun. 
\p  
\v 29 Dā kútuní ña ntɨniꞌī Juaán san ne, kūnakíꞌi ña kúñu ñā, dá kūkuꞌxí ña. 
\s1 Dā xeꞌé Jesuu é kāꞌxi uꞌun míil ñaꞌa 
\r (Mt. 14:13‑21; Lc. 9:10‑17; Jn. 6:1‑14) 
\p  
\v 30 Rkontûví ne, nāxeé ña ntɨniꞌi Jēsuu é īxkaꞌan ntódo ña ni ñāꞌa sán ne, ntaa ña ni Jēsuu ún ntɨꞌɨ̄ é idé ña, é nakuaꞌa ña ñaꞌá san dɨ.  
\v 31 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Niꞌí nto, kɨ́ꞌɨn ō, kíkūntóo daꞌna ō mí xoxó ñaꞌa —kaꞌan ña. 
\p Tsi dóo ntánaxee ñáꞌa; ntē ñá ntákuneꞌé ña é kāꞌxí ña.  
\v 32 Nakúꞌun ña tun ntōó san ne, dá kuēꞌen ña mí xoxó ñaꞌa.  
\v 33 Ntá tsi dóo tɨtɨ́n ñaꞌa san íni ña ña dá kuēꞌen ñá ne, nakiní ña xoó ñaꞌa ña. Kīi ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú i san, kuéꞌen ña. Koó dā ntaínu ña kueꞌen ña mí kuēꞌen Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā ne, diꞌna ñaꞌa sán xeé ña é dɨvi ñā.  
\v 34 Dā xee tún ntōo é nuu Jesuu díñɨ ntute kān né, īní ña tsí ña te nté kaa ñaꞌa xee ña. Ntūntaꞌví ini Jesuu ña, tsí ntántétu ñaꞌa san xoo é kāꞌan í ni ñā iña Xuva ko, vata tsī ó ntántétu a leꞌntú san xoo é kɨꞌɨn niꞌi i tɨ é kīkaꞌxí tɨ tē xoxó tóꞌo tɨ̄. Kidáā ne, ñá te da dīi núu ī é nāñéꞌe Jesuu ña.  
\v 35 Dā kuáā ne, xée etsin ña ntɨniꞌi Jēsuu, ntákaꞌan ñá ni ñā: 
\p —É dōo kuáa ne, xoxó ntoo i iꞌa.  
\v 36 Nataxnūu nto ñaꞌa sán, nā kíkuiín ña é kāꞌxí ña. Na kɨ̄ꞌɨn ñá rantsú san, o na kɨ̄ꞌɨn ñá xio ñuu, kintúku ñā é kāꞌxí ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 37 Ntá tsi Jesuu kakáꞌan ña: 
\p —Dɨvi nto kuēꞌé nto é kāꞌxí ñaꞌa san —kaꞌan ña. 
\p —¿Míꞌi ntū? Kuān te kíkuiín ntɨ uvi sientu aꞌví tañúꞌū ne, ¿míꞌi ntu xēe táꞌan é kāꞌxí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san? —kaꞌan ñá ntɨniꞌi ñā. 
\p  
\v 38 Kidáā né, kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Kūkoto nto: ¿tɨtɨ̄n ntú tañúꞌu odo nto? —kaꞌan ña. 
\p Īxkóto ñā ne, da ntákaꞌan ña: 
\p —Úꞌun tsī tañúꞌu ni ūvi tsákā san ió tɨ —kaꞌan ña. 
\p  
\v 39 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu é na kuntōo ñaꞌa san nú ité san é xio xío kuntōo ña:  
\v 40 kuenta úvi díko uꞌxi ña, kuenta siéntu ñá dɨ.  
\v 41 Kidáā né, kīꞌi Jesuu é ūꞌun tañúꞌū sán nī ntuvi tsákā san. Da ntániꞌi ña nuu ña e dukún kān ne, nakuéꞌe ña sintiáꞌvi ntaꞌa Xuva kō. Kidáā né, kātsin dava ña,  
\v 42 dā xeꞌé ña éꞌxi ntaꞌa un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san.  
\v 43 Dā kúvī éꞌxi ñaꞌa sán ne, natáka ña ntɨniꞌi ña taꞌvī tañúꞌu nī tsákā san é ntoó ka. Uxúvi xīká ka tsítū é ntoo.  
\v 44 Uꞌun míil ñatīí san éꞌxi ña. 
\s1 Dā íka Jesuu nú ntūte 
\r (Mt. 14:22‑27; Jn. 6:16‑21) 
\p  
\v 45 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā: 
\p —Kueꞌēn ntó, kūnakuꞌún nto iní tun ntōó san ne, kueꞌēn ntó uun xo diñɨ ntute san mí tuví ñuú Betsaida. Nɨɨ dukuan na kāꞌán u ni ñāꞌa san é na ntāka ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 46 Dā nátaxnūu ña ñaꞌa sán ne, kuéꞌen ñā má kūꞌu kán, kūkaꞌan ntâꞌví ña ni Xuva kō. 
\p  
\v 47 Dā kúneé ne, nuu tun ntōó san méꞌñū ntute san. Jesuú ne, ítuvī mii ñá ñuꞌu kan.  
\v 48 Īní ña tsi dóo ntántoꞌo ña ntɨniꞌi ñā, ntánakaka ña tun ntōó san, tsi dóo kainu tatsin. Dā dokó sa tuví ne, xée Jēsuu mí ñūꞌu ña méꞌñū ntute san. Ntitsí Jesuu nú ntūte san, kaíka ña, vata tsi tē ncho kuido ntúu ña ña,  
\v 49 ntá tsi dā íni ña ntɨniꞌi ña ñā, ñá ñuꞌu tun ntōó san, é kaika ña nú ntūte sán ne, dōo uꞌví ña, tsí ntɨxɨ, kuiní ña. Un ntii tsī ntáchuꞌu ntáa ña,  
\v 50 tsi íni ntɨꞌɨ ña ña ne, úꞌvī kueꞌen ña. Ntá tsi ura tsí i kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —¡Na kōo ntii nto! Ñá ku uꞌvī nto, tsí xuꞌu —kaꞌan ña. 
\p  
\v 51 Kidáā ne, kúxēe ña iní tun ntōo mí ñūꞌu ña ne, ura tsí i xío kadin tatsín san. Koó dā kúduꞌva ña ntɨniꞌi ñā é kuān o idé ña.  
\v 52 Tsí ña ní ñeꞌe dɨkɨ ñá ntɨniꞌi ñā san nté ō kúvi da kátsin dava Jesuu tañúꞌū san da éꞌxi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san. Tsí vata kutúni ña xoó ñaꞌa é Jēsuu. 
\s1 Ntaváꞌa Jesuu ñá nchokuvi, ña ñuú Genesaree 
\r (Mt. 14:34‑36) 
\p  
\v 53 Dā kúvi ita ntíꞌxin ña mínī sán ne, xée ña ñūu é nani Genesāree. Ikān né, kīꞌní ña tun ntōó san diñɨ ntute san.  
\v 54 Ura tsí i da ntíi ña iní tun ntōó san ne, kūtuni ñáꞌa san tsí dɨvi Jēsuu.  
\v 55 Koó dā ntaínu ña, kueꞌen ña kanɨɨ ñūú tsikan, kūkuidó ña ña nchokuví san. Chidō san tsódo ña ñā ne, kueꞌen níꞌi ña ña dā míꞌī ka é kākaꞌan ñáꞌā é tuví Jesuu.  
\v 56 Dā míꞌī ka mí kuēꞌen Jésuú ne, kuān te ñuú naꞌnu, kuān te ñuú kuetsi, kuān te má kūꞌú ne, ikān xee niꞌi ñaꞌá san ñá nchokuví san, dā tsóo ña ña mí kāxíō xáꞌvī. Ña ntánchokuví san ne, ntaíkan ña itsi te kuēꞌé Jesuu é tɨɨn ntaꞌa ña kuān te da míi tsi ntēte doo ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa, ña tɨ́ɨn ntaꞌa dōo ñá, ntūváꞌa ña. 
\c 7  
\s1 É kāde i é kudentu ñāꞌa 
\r (Mt. 15:1‑20) 
\p  
\v 1 Kidáā ne, xée ētsin ña fariseú san mí tuví Jesuu. Nātaká nuu ña nī mastrú lei, ña véꞌxi ñuú Jerusaleen.  
\v 2 Ini ña tsí ña ntɨniꞌi Jēsuú ne, ña ni ntáꞌa ñā. Kuan tsi ō éꞌxi ña é dentu ntāꞌa ña. 
\p —¿Nté kui kuān ó de ntu ña? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 3 (Tsí kuān xkoó ini ña fariseu ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san, é ña kaéꞌxi ña tē ña diꞌna ntoo váꞌa ntáꞌa ña, vatā o idé ñata ñā.  
\v 4 Tē náxee ña é ñēꞌe ña nu âꞌví ne, ñá īni eꞌxí ña tē ña diꞌna dáꞌvi ña ntute kúñu ñā. Dōó īó ka xtuku nuu i é xkoó ini ña é īni de ntáa ña: é ntūntoo eꞌxin e ntáxiꞌi nuu ña, ni sālú, ni kɨ̄dɨ́, ni ītó ña.)  
\v 5 Dukuān ne, ña fariseú san nī mastrú lei ntátsixeꞌe ña Jēsuu: 
\p —¿Nté kui ña ntɨniꞌi ntō ne, ña ntáde ña vatā xkoó ini ñáta kō? ¿Nté kui ña ntántaꞌa ntu ña diꞌna dá kaꞌxi ña? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ña Jēsuu. 
\p  
\v 6 Ntá tsi Jesuú ne, kakaꞌan ña: 
\p —Ntōꞌó ne, ñá te kanɨɨ̄ nima ntó ntánuu iní nto Xuva kō. Tsí nuu é ntaā i é kākaꞌan úvata ko Isāia íña nto da xntée naꞌa ña túꞌun Xuva kō é kākaꞌan: 
\q1 Ña sāꞌá ne, kūdii rkɨ́ xaa ña ntéku é kākaꞌan ña é kānuu iní ña ko; 
\q1 ñá tē nima ñá kakene. 
\q1  
\v 7 Kuān te kanúu ini ña kó ne, ñá vādá kaidiáꞌvi i, 
\q1 tsí ña te leí ko é ntánakuāꞌa ña ñaꞌa san, 
\q1 tsí kūdii lei é de váꞌa ñaꞌa, ña ntoo ñuxiví sa, ntánañēꞌe ñá ña, 
\m kaꞌan.  
\v 8 Tsí ntōꞌó ne, ntánakunaá nto lei Xúva kō ne, vata tsī xkoó ini ñáꞌa san ntáde ntaa nto. Tsi xkoó ini nto é ntōo nuu salu ni vásu é ntáxiꞌi nuu nto ne, dōó tɨtɨ́n ka nuu i é xkoó ini nto —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\p  
\v 9 Kakaꞌan xtúku ña ni ñā: 
\p —¿Vāꞌá ntu ō ntáde nto, kuiní nto, é kuān o ntánakuitā ntó lei Xúva kō vata koo é nakuntīkɨn nto nte xkoó ini nto iña mii nto?  
\v 10 Tsí vatā ó kakaꞌan Muísee: “Kuiko ñuꞌu o uva ko ni dɨꞌɨ kō”, ne, “Xoo é kīni koo kaꞌan í ni uva i, ni dɨꞌɨ ī ne, kuvi”, kaꞌan ña.  
\v 11 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ntaxéꞌe nto itsi é kāꞌan ñáꞌa san ni uva ña, ni dɨꞌɨ ñā: “Ña kúvi xntīi ú nto, tsí un ntɨꞌɨ īñá ko ne, é nākuéꞌē ú ntaꞌa Xuva kō”, kaꞌan ña.  
\v 12 Da é kuān ó kakaꞌan ñá ne, ntaxéꞌe nto itsi é ña xntii ña uva ña ni dɨꞌɨ ñā.  
\v 13 Kuān ó ntánakunaá nto é kākaꞌan Xúva kō ne, é tūku nuu i ntánaxtuvī nto. Dōó kiꞌin nuū i ntáde nto é kuān xkoó ini nto —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\p  
\v 14 Kidáā né, kāna Jesuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa sán ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Kini nto ve, un ntɨꞌɨ kueꞌen dúꞌva nto. Kini váꞌa nto é kākaꞌán u ni ntō:  
\v 15 Ña túvī nee iña é kaēꞌxí ñaꞌa é kade i é kudentu ñā. Mii tsī é kākene nima ñá é dentū.  
\v 16 Tē xoó katekú i ne, na kīni —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 17 Dā xntáñɨ mii ña ñaꞌá san ne, kúkɨ̄ꞌví ña iní viꞌi san. Ña ntɨniꞌi ñā né, tsixeꞌe ña ñā kídaā: 
\p —¿Nee iñá ntu kani túꞌun é kākaꞌan nto? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 18 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Ntōꞌó ne, ¿ñā ntu ntátekú nto dɨ? ¿Ñá ini ntú nto tsí ña tuví nee iña é kaēꞌxí ñaꞌa é kakiꞌxi nte kiꞌi kan é kade i é kakudentū nima ña?  
\v 19 Tsí ña te nima ñá kakɨ́ꞌvi, tsí mii tsi īni iꞌxí ña kakɨ́ꞌvi ne, dá kantīi kúñu ñā —kaꞌan ña. 
\p Dukuān ne, nee iña é ntaéꞌxi ó ne, váꞌā; ña te déntū. 
\p  
\v 20 Kakaꞌan ñá dɨ: 
\p —É kakēne nima ñáꞌa sán ne, dɨvī é kade i é kakudentu ñā.  
\v 21 Tsí un tsi nté nima ñá kakene e ntádē kuení ña é kīni kaa, e ntáde ña é kini kaa ni ñadɨ̄ꞌɨ ñáꞌa san, e ntáde luku ña, e ntaéꞌní ña ñaꞌa,  
\v 22 e ntáde ña é kīni kaa, e ntaéni ntâꞌví ña ñaꞌa, e ntáde xení ña, e ntákuneꞌu iní ña, e ntákaꞌan ñá dovete, e dóo naꞌnu ncho vií ña, e ntáde tuntu ña.  
\v 23 É un ntɨꞌɨ̄ é kīni kaa sán ne, nima ñá kakene. Dukuān é ntákudentu ñā —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Ñadɨ̄ꞌɨ́, ña é ña te ña Israeé, kuīntiꞌxe ña Jesuu 
\r (Mt. 15:21‑28) 
\p  
\v 24 Kidáā né, ntāka Jesuu, xée ētsin ña diñɨ ñuú Tiru ni ñūú Siduun. Ikan kūkɨ́ꞌvi ña má viꞌi kān. Ña ni ntío ñā é kūtuni ñáꞌa san mí tuví ña. Ntá tsi ña ni kúvi kutūvi xuꞌú ña.  
\v 25 Ura tsí i dá kutuni úun ñadɨ̄ꞌɨ mí tuví ña ne, xée ñā, nakunchɨ́tɨ ña nūu ña. Diōkó ñadɨ̄ꞌɨ́ san ne, nuu é ña váꞌā nimá tun.  
\v 26 Ñadɨ̄ꞌɨ́ san ne, tuku ñuu véꞌxi ña. Ñá te ña Israee ña, tsí ñuú Sirofenicia véꞌxi ña. Íkan ña ntāꞌa Jesuu é na nakūnu ña é ña váꞌā san é nuu nima dióko ñā.  
\v 27 Dá kakāꞌan Jésuu ni ña: 
\p —¿Nté kui xntii ntū ú o? Tsí ña te ña Israeen. Diꞌna ña Israeé san xntiī ú ña. Tsí ñá vāꞌá ō é kiꞌi ō é kaēꞌxi iꞌxá san ne, dá kuēꞌé ō é kāꞌxi tínā san —kaꞌan ña. 
\p  
\v 28 Nāntíko kōó ñadɨ̄ꞌɨ́ san, kakaꞌan ña: 
\p —Ntáa nchiꞌxe, Mastru. ¿Ntá tsi vá ñā che ntaéꞌxi ntu chínā sán utsi ita é ntánakōꞌxo iꞌxá san má mēsa? —kaꞌan ñádɨ̄ꞌɨ́ san. 
\p  
\v 29 Kakaꞌan Jésuu ni ña kídaā: 
\p —Dōo váꞌā ó kakaꞌan. Kunúꞌun ve, tsi é ntīi é ña váꞌā san nima dióko ō —kaꞌan ñá ni ñadɨ̄ꞌɨ́ san. 
\p  
\v 30 Dá kūnúꞌu ña ne, nāxee ña nú viꞌi ña kān. Ikān tuví ntaa dióko ñā nú ītó tun. Ntīi ntiꞌxe é ña váꞌā san é īnúu nimá tun. 
\s1 Ntaváꞌa Jesuu uun ñaꞌa, ña é loꞌō 
\p  
\v 31 Kidáā né, ntāka Jesuu ñuú Tirú ne, ítā ntiꞌxin ña ñuú Siduun. Kūntii ña ñuú Decapulí, ne, xée ñā nu míni Galilea.  
\v 32 Ikān ne, xee níꞌi ñaꞌa san uun ñáꞌa, ña loꞌō ne, ñá kakūvi kaꞌan vaꞌá ña. Íkan ñāꞌa san é na tɨɨn ntaꞌa Jēsuu ña é na ntāváꞌa ña ña.  
\v 33 Jesuú ne, kueꞌen niꞌi xío ña ña, tsi dóo ntâñɨ́ ñaꞌa san. Nákɨꞌvī ñá rkɨntaꞌa ña ini loꞌxo ña ne, dáꞌvi ñā dɨ́ɨ ña rkɨntaꞌa ña ne, da tɨ́ɨn ntaꞌa ñā rkɨ xaa ña.  
\v 34 Kidáā né, ntāa niꞌi ña nuu ña e dukún kān né, dā xkóo kani ña, kakaꞌan ña: 
\p —¡Efata! (é kāni túꞌun: ¡Nakaan!) —kaꞌan ña. 
\p  
\v 35 Ura tsí i nákaan loꞌxo ña. Ntūváꞌa xaa ña dɨ. É kākaꞌan vaꞌá ña ve.  
\v 36 Kakaꞌan Jésuu ni ñáꞌa san é ñā ku kaꞌán ña ni da xōó ka ñaꞌa nte o kúvi. Ntá tsi vata tē da nakuaꞌa Jésuu ña é kuān koo kaꞌan ña.  
\v 37 Koó dā kúduꞌva ñaꞌa san, ntákaꞌan ña: 
\p —¡Ñá tē nté kaa váꞌā o é kade ña sāꞌa! Un tsi nté ña loꞌo kāntaváꞌa ña. Un tsi nté ña ñɨꞌɨ̄ sán nákaꞌan ñá dɨ —kaꞌan ñáꞌa san. 
\c 8  
\s1 Xéꞌe Jēsuu é kāꞌxi kɨmi míil ñaꞌa 
\r (Mt. 15:32‑39) 
\p  
\v 1 Ntuvi tsikán ne, dōo kueꞌe ñaꞌa nátaká nuu ña. Ña túvī é kāꞌxí ña. Kāna Jesuu ña ntɨníꞌi ñā ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p  
\v 2 —Kantuntāꞌví ini kó ñaꞌa san, tsi é uni ntūvi é ntoo ña nī ko. Ña túvī nee iñá kaꞌxi ña.  
\v 3 Te nataxnūu ú ña é na nūꞌu ñá nu viꞌi ña kān é ñā káꞌxi ña ne, koó vitā ñá itsi kān, tsí iō ñá ne, dōó ika vēꞌxí ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 4 Ntá tsi ña ntɨniꞌi ñā ne, ntákaꞌan ña: 
\p —¿Nté ntu koo niꞌi ña é kāꞌxí ña? Tsí kūdii ñuu itsi iꞌa, mí xoxó ñuꞌu i —kaꞌan ña. 
\p  
\v 5 Ntá tsi Jesuú ne, tsixeꞌe ña ñā: 
\p —¿Tɨtɨ̄n ntú tañúꞌu odo ntō? 
\p —Úꞌxē sa —kaꞌan ña. 
\p  
\v 6 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ñaꞌá san é na kūntoo ña ñuꞌu san. Kīꞌi ña tañúꞌū sán ne, da nakuéꞌe ña sintiáꞌvi ntaꞌa Xuva kō. Kātsin dava ña tañúꞌū sán ne, dā xeꞌé ña ña ntɨniꞌi ñā é na tsīꞌi ña é kāꞌxí ñaꞌa san.  
\v 7 Odō ká kudii ña tsákā sán dɨ. Nakuéꞌe ña sintiáꞌvi ntaꞌa Xuva ko kuēnta iña í, dā xeꞌé ña ña ntɨniꞌi ñā é na tsīꞌi ña é kāꞌxí ñaꞌa san.  
\v 8 Dā kúvi éꞌxi ntāꞌá ñaꞌa sán ne, natákā ñá taꞌvi ī é ntoó ka. Úꞌxē ká xika i nátsuꞌun tsitu ñā é ntoó san.  
\v 9 Ñá te da kɨ̄mi míil ñátīí san éꞌxi ña. Kidáā né, nataxnūu ña ñaꞌa san é na nūꞌu ñá viꞌi ña.  
\v 10 Kidáā ne, kuéꞌen Jēsuu ni ñá ntɨníꞌi ñā, nakúꞌun ña īní tun ntōó san é kɨ̄ꞌɨn ñá ñuu é nani Damānuta. 
\s1 Ntaíkān ñá fariseu é vīi Jesuu nuu i e dóo kaꞌnu 
\r (Mt. 16:1‑4; Lc. 12:54‑56) 
\p  
\v 11 Xéē ña fariseú san é kōto nteé ña Jesuu. Eni ntuꞌu ñā ntatíin nuu ña, ntákaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Nté ntu koo kutuní ntɨ tē nuu é ntaā i é kākaꞌan nto? Vií nto uun nuu i e dóo kaꞌnu, na kīní ntɨ nuú ntɨ, tē nuu é ntaā i é vēꞌxí nto ntaꞌa Xuva kō —kaꞌan ña. 
\p  
\v 12 Jesuú ne, un tsi xkóo kani ña, kakaꞌan ña: 
\p —¿Nté kuān nte ntaíkan ntu ña ntoo vevii nuu i e dóo kaꞌnu? Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō: Ñá vīí u nté uun nuu i e dóo kaꞌnu é kinī ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 13 Kidáā né, tsoo mii Jēsuu ñá ne, nákunūu xtuku ña tun ntōó san, kueꞌen ñá xio diñɨ ntute san. 
\s1 Uꞌxen ía īña ñá fariseu 
\r (Mt. 16:5‑12) 
\p  
\v 14 Ña ntɨniꞌi Jēsuú ne, kūnáa inī ña é kuīdo ña é kaꞌxī ña. Uun kudii tañúꞌū san níꞌi ña iní tun ntōó san.  
\v 15 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Koto xnto uꞌxen ia īña ñá fariseú san ni īña Heródē dɨ —kaꞌan ña. 
\p  
\v 16 Nātiín mii ña ntɨniꞌi ñā kídaā, ntákaꞌan ña: 
\p —¿Nee iñá ntu kani túꞌun é kākaꞌan ñá iña uꞌxen íā san? ¿Ō dé ña tuvi ntu tañúꞌu niꞌi ō né, ō nté ō ntu? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 17 Kūtuni Jésuu é ntánatíin ña ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Nté kuān o ntákaꞌan ntú nto é ña tuvi tañúꞌū? ¿Vāta ntu kiní nto? ¿Vāta ntu kɨ́ꞌɨn dɨkɨ nto é kākaꞌán u ni ntō? ¿Nté kuān nte káꞌxi ntu nto?  
\v 18 Īó ntuxnūú nto ne, ña ntaíni nto. Īó tutun ntó ne, ña ntátekú nto. ¿Ña nakaꞌan ntu nto nuu i é dóo kaꞌnu é idé u víꞌi,  
\v 19 dā kátsin dava u é ūꞌun tsí tañúꞌū sán ne, úꞌūn míil ñāꞌa san éꞌxi ña? ¿Tɨtɨ̄n ntú xika i é ntoó ka san nataká nto? —kaꞌan Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā. 
\p —Uxúvī ka —kaꞌan ña. 
\p  
\v 20 —Dā kátsin dava u uꞌxe tañúꞌū sán ne, kɨ́mī míil ñāꞌa san éꞌxi ña ne, ¿tɨ̄tɨ́n ka ntu xika i é ntoó ka nataká nto? —kaꞌan Jésuu, tsíxeꞌe ña ñā. 
\p —Úꞌxē ka —kaꞌan ña. 
\p  
\v 21 —¿Ntē dúkuān ña ntáñeꞌe dɨkɨ ntu nto? —kaꞌan ñá ni ñā. 
\s1 Ntāváꞌa Jesuu úun ñaꞌa, ña kuāa, ña ñuú Betsaida 
\p  
\v 22 Xée ña ñūú Betsaida. Ñaꞌa sán ne, xee níꞌi ña uun ña kuāá ne, íkan ña ntāꞌa Jesuu é na tɨɨn ntaꞌa ña ñā.  
\v 23 Jesuú san ne, írkaa ña ntaꞌa ña kuāá san ne, ñeꞌe níꞌi ña ña diñɨ ñuú san. Kidáā ne, nákāꞌa ña dɨ́ɨ ña ntuxnūú ña kuāá san ne, dā xntékū ñá ntaꞌa ña dɨkɨ ña. Tsixeꞌe ña ñā: 
\p —¿É kainín ntun ve? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 24 Nākaán ña kuāá san ntuxnūú ña ne, dá kakāꞌan ña: 
\p —Kainí u ñatīi vata ntáa utun ntáa ña, ntá tsi ntaíka ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 25 Kidáā né, tɨɨn ntaꞌa xtūku ñá ntuxnūú ña kuāá san. Nākiní vaꞌā ñá un ntɨꞌɨ̄ kídaā.  
\v 26 Kidáā né, nataxnūu Jesuu ña é na nūꞌu ña nú viꞌi ña kān: 
\p —Kūnúꞌun ntaan tsin; ñá ku kuīta ntíꞌxin má ñūú san. Ñá kū xoo kaꞌan niꞌin —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\s1 Kakaꞌán Pedru tsí Jesuú ne, dɨvi ñā é taxnuu Xuva kō 
\r (Mt. 16:13‑20; Lc. 9:18‑21) 
\p  
\v 27 Kidáā ne, kuéꞌen Jēsuu ni ña ntɨníꞌi ña ñūú kuetsī é ntoo ñuú Cesarea Filipu. Dá kuēꞌen ñá itsi kān né, tsixeꞌe Jēsuu ña: 
\p —¿Nté ntū ó ntákaꞌan ñáꞌa san iñá ko? ¿Xoó ntu ñaꞌa ú, te kuīní ñaꞌa san? —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 28 Ña ntɨniꞌi ñā ne, ntákaꞌan ña: 
\p —Iō ñá ne, Juaan Bautista nto, kaꞌan ña. Iō ñá ne, Elia nto, kaꞌan ña. Īo túku ña ne, ña é kaꞌán naa Xuva ko nto, kaꞌan ña —kaꞌan ñá ntɨniꞌi ñā. 
\p  
\v 29 —Ntōꞌó ni, ¿xoó ntu ñaꞌa ú, te kuinī nto? —kaꞌan ña. 
\p —Ntōꞌo é Cristu ntó, ña táxnuu Xuva kō —kaꞌán Pedru. 
\p  
\v 30 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ña é ña ku kaꞌán ña ni ñāꞌa san xoó ñaꞌa ña. 
\s1 Kakaꞌan Jésuu é kuvī ña 
\r (Mt. 16:21‑28; Lc. 9:22‑27) 
\p  
\v 31 Kidáā né, eni ntuꞌu Jēsuu nañéꞌē ñá ña ntɨniꞌi ñā tsí dɨvi ñā é vēxkúvi ña ñatīí ne, da miī e dóo kiꞌin nuū i é ntōꞌo ña. Tsí ñatā sán, ni dūtu ñá odo nūú, nī mastrú leí san ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ña xkuntée iní ña ña ne, kaꞌní ña ña, ntá tsi tē kúvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku ña. 
\p  
\v 32 Kakaꞌan ntáa ña nuu i sáꞌa ni ña ntɨniꞌi ñā. Pedrú ne, kueꞌen níꞌi ña Jēsuu mí xoxo ntáñɨ̄ í ne, eni ntuꞌu ñā de tíi ña ni ñā. 
\p  
\v 33 Ntá tsi Jesuú ne, xkokōto ña mi ntâñɨ́ ña ntɨniꞌi ña, ña nguiī sán ne, dē tíi ña nī Pedru, kákaꞌan ña: 
\p —¡Duꞌxēn! ¡Kiin nteén xion! tsí túꞌūn é kākaꞌan ní ko ne, xuꞌu tóꞌō e ña váꞌā san kakéne. Ñá te kadē kuení o vatā ó kade kuení Xuva kō, tsí kadē kuení o vatā ó ntáde kuení ñaꞌa san —kaꞌan Jésuu ní Pedru. 
\p  
\v 34 Kidáā né, kāna Jesuu ña ntɨníꞌi ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa sán ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Tē xoó ñaꞌa ntio ña é kuntīkɨn ñá ko ne, ña kúvi vīí ka ña nee iña é ntio mii ña, tsí utén uten é kuntīkɨn ñá ko, kuān te kuví ña.  
\v 35 Tsí tē xoó ñaꞌa ncho nakakū ñá ntuvi iña ñá ne, da nākunaá ña ntuvi iña ña. Ntá tsi xoó ñaꞌa é nākunaá ña ntuvi iña ña kuenta iñá ko ni kuēnta iña túꞌūn vaꞌá iña Xuva kó ne, nakáku ña ne, níꞌi ña ntuvi vāꞌá iña ña ntaꞌa Xúva kō.  
\v 36 ¿Míꞌi ntū kaidiáꞌvi é nīꞌi ko é un ntɨꞌɨ̄ é īó ñuxiví sa, te nākunaá o nima ko?  
\v 37 ¿Nee iñá ntu e dóo nuu áꞌvi i é nadama o ntūvi iña ko?  
\v 38 Tē xoó ñaꞌa kukaꞌan nuu ña kuenta iñá ko nī kuenta iña túꞌūn ko méꞌñū ña ntoo ñuxiví sa, ña é ña ntákuintiꞌxe i, ña kini ntáa sán ne, xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, kukaꞌan nuú ko ñá dɨ tē naínu u. Tē naínú u ne, nainu niꞌí u ánjē, ña e dóo vaꞌa. Kidáā ne, kiní nto tsi dóo kaꞌnu ú, vatā ó kaꞌnu uva miī kó, ña tuví e dukún kān —kaꞌan Jésuu. 
\c 9  
\p  
\v 1 Jesuú ne, kakaꞌan xtúku ña: 
\p —Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō tsí iō ntó ne, ña kúvī ntó da nté kinī nto tsí Xuva kō né, dōó iō ña é viī ña é kadā kúꞌvē ña —kaꞌan ña. 
\s1 Dā nádama kúñu Jēsuu 
\r (Mt. 17:1‑13; Lc. 9:28‑36) 
\p  
\v 2 Dā ita ntíꞌxin iñu ntúvi ne, Jesuú ne, kueꞌen níꞌi ñā Pedru, Sántiau ní Juaán san, kuéꞌen ña ūun xuku mi dóo dūkun, mí xoxó ñaꞌa. Ikān né, nādama kúñu Jēsuu núu ntuni ñáꞌa, ñá ntɨniꞌi ñā.  
\v 3 Īñɨ ntúꞌu kāxiꞌí nuu doo ña. Ntukuiꞌxīn kueꞌen, e nté uun ñaꞌa ña kuvi nakáte ña vatā ó kuīꞌxin.  
\v 4 Kidáā né, ntīi dîtó Elia ni Muísee, ña xiꞌí nte kídaā, ne, ntatíin ña ni Jēsuu.  
\v 5 Kidáā ne, kakaꞌán Pedrú san: 
\p —Mastru, ¡ñá tē nté kaa váꞌā o é ntoo ntɨ́ ni ntō iꞌa! Xntāñɨ́ ntɨ uni viꞌi xóꞌo vē: uun iña nto, uun iña Muíseé, ni ūun iña Élia —kaꞌan ña. 
\p  
\v 6 Dotō tsí kakaꞌan ñá, tsi dóo uꞌvī ñá, ntuni ña.  
\v 7 Kidáā ne, nákunūu taꞌán ña vikó san ne, méꞌñū vikó san véꞌxi tatsín san é kākaꞌan: 
\p —Ña sāꞌa é Iꞌxá miī ko e dóo kakuinimá ko ña. Kīni nto é kāꞌan ña —kaꞌan tátsín san. 
\p  
\v 8 Ña ntɨniꞌi Jēsuú san ne, ura í da xkókōto ña ne, ntoko ñuꞌu mii ntuvi ñáꞌa san. Da miī sá Jesuu ntítsi ña. 
\p  
\v 9 Dā ntáka ña rkɨ ukú san ne, kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Ñá kū dɨ́ ntaa nto ni ñāꞌa san nuu i é ini nto vevii da nte rkontûví tē xiꞌí u ne, ntoto xtuku ú, xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīi —kaꞌan ña. 
\p  
\v 10 Dukuān ne, ñá ni kāꞌan ñá ni ñāꞌa san, ntá tsi tsixeꞌe taꞌan mii ñā, ntákaꞌan ña: 
\p —¿Nté kui kuān ó kakaꞌan ntú ña é kuvī ñá ne, dá ntōto xtuku ña? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 11 Kidáā né, tsixeꞌe ña Jēsuu: 
\p —¿Nté kui ntákaꞌan ntú mastrú leí san é kuētsi é dīꞌna Eliá san naxee ña? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 12 Jesuú ne, kakaꞌan ña: 
\p —Nuu é ntāa ntíꞌxe i é dīꞌna Eliá san kiꞌxi ña vata koo é nātɨvi iní ñaꞌa san kuétsi ñā, nakuntíkɨ̄n ñá Xuva kō. Ini nto tsí nte ntúvi diꞌna uve naꞌa Túꞌun Xuva ko īñá ko, xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīi. Uve naꞌa nté koo ntoꞌo ko ñuxiví a ne, dōó kada xení ñaꞌa san ní ko.  
\v 13 Ntá tsi kakaꞌán u ni ntō tsí e kíꞌxi ntiꞌxe Eliá san. Īde ñaꞌa san ni ña nee iña é ntio ña, vatā ó uve naꞌa kakaꞌan túꞌun Xuva kō nté koo kuvi ni ñā. Kuan ō kúvi ntiꞌxe —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Ntaváꞌa Jesuu uun iꞌxa é nuu é ña váꞌā nima i 
\r (Mt. 17:14‑21; Lc. 9:37‑43) 
\p  
\v 14 Dā ntíko koō ña mí ntoo ña ntɨniꞌi ña, ña nguiī sán ne, īní ña tsí ña te da díi ñaꞌa nátaká nuu ña ni ñā. Ikān ntâñɨ́ mastrú leí san dɨ, ntatíin nuu ña ni ña ntɨniꞌi Jēsuu.  
\v 15 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san, da íni ña Jesuú ne, koó dā kúduꞌva ña. Koó dā ntaínu ña kueꞌen ña, kukaꞌan ñá ni ñā ntiusi.  
\v 16 Kidáā né, tsixeꞌe Jēsuu ña: 
\p —¿Nee iñá ntu ntatíin nuu nto ni ña tsīkan? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 17 Uun ñaꞌa, ña nuu taꞌan méꞌñū ñaꞌa sán ne, kakaꞌan ña: 
\p —Mastru, iꞌa vexníꞌi ú iꞌxá ko, tsí e ña váꞌā san káde i é ñɨꞌɨ̄.  
\v 18 Da míꞌī ká kaika iꞌxá ko ne, e ña váꞌā san katɨ́ɨn i, da kaxéꞌe ntēe í ñuꞌu kān. Kakēne tiñú xuꞌu i. Kanakuiō ne, kanakaꞌxí kaꞌñɨ̄ núꞌu ī dɨ. É dōo kúkāꞌvi. É kākaꞌán u ni ña ntɨniꞌi ntō é na nakūnu ña é ña váꞌā san, ntá tsi ña ni kuvi vií ña —kaꞌan úva īꞌxá san. 
\p  
\v 19 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu: 
\p —¡Ña ntâꞌví nto, ñaꞌa é ña ntákuintiꞌxe nto! É tɨ̄tɨ́n ntuvi tuví u ni ntō ne, váta kuintīꞌxe nto ko. ¿Tɨtɨ̄n ntú ntuvi kutuví ka ú ni ntō da nté kuīntiꞌxe nto ko? Kixniꞌi nto īꞌxá san —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 20 Kidáā ne, xee níꞌi ntīꞌxe ña iꞌxá san. Dā íni e ña váꞌā san Jesuú ne, īde é xiꞌi míi iꞌxá san ne, ntáva ñuꞌu kān. Dōó itsuꞌūn ne, tiñu kéne xuꞌu i.  
\v 21 Kidáā né, tsixeꞌe Jēsuu úva ī: 
\p —¿Ē tɨ́tɨn ntu ntuvi kuán ó kakuvi iꞌxá nto? —kaꞌan Jésuu. 
\p Kakaꞌan úva īꞌxá san: 
\p —Nté dā ku lúꞌntī.  
\v 22 É dōó kiꞌin itō nakóꞌxo nuu é ña váꞌā san i nchúꞌun kān, nú ntute kān dɨ, é ncho kaꞌní iꞌxá ko. Ntá tsi te kūvi vií nto é ntūváꞌa ne, vií nto da xeꞌé, xntii ntō ntɨ —kaꞌan úva ī. 
\p  
\v 23 —¡Míꞌi ntū é ña kuvi vií u! tsí te kākuintiꞌxe o ne, ña túvī nee iña é ña kuvi vií Xuva kō —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 24 Kidáā ne, un ntii tsi kākaꞌan úva īꞌxá san: 
\p —¡Kakuintiꞌxe ko! ¡Xntii ntō ko é dií ka na kuīntiꞌxe ko! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 25 Dā íni Jesuu tsi dóo ntánataká nuu ñaꞌa sán ne, de tíi ña nī é ña váꞌā san, kakaꞌan ña: 
\p —Xōꞌon, é ña váꞌā é kaden é ñɨꞌɨ īꞌxá sa nī é loꞌō dɨ́, xuꞌu é kadē kûꞌvé u ne, káꞌān u é ntīin nima íꞌxá san. Ña kúvi nakunúun xtukun nima i —kaꞌan Jésuu ni é ña váꞌā san. 
\p  
\v 26 E ña váꞌā sán ne, kachuꞌu ntáa. Nākuio iꞌxá san ne, dā ntíi e ña váꞌā san. Iꞌxá san ne, vata kaa ntɨ́xɨ kāa. Ñaꞌa sán ne, ntákaꞌan ña: 
\p —¡E xíꞌi īꞌxá san! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 27 Ntá tsi Jesuú ne, írkāa ña ntaꞌa i, ntániꞌi ña i ne, da nakuntítsi. 
\p  
\v 28 Dá kūkɨ́ꞌvi Jesuu má viꞌi kān ne, diin diin tsi tsixeꞌe ña ntɨniꞌi ña ñā: 
\p —¿Nté kui ña ni kuvi vií ntu ntɨ é nakūnu ntɨ é ña váꞌā san? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 29 Kakaꞌan Jésuu: 
\p —E ña váꞌā é kuān ntáa sán ne, ña kúvi vīi o é nakūnu o í tē ña káꞌan ntaꞌví ō, tē ña kuntoó ixu ō dɨ —kaꞌan ña. 
\s1 Kakaꞌan xtúku Jesuu tsí kuví ña 
\r (Mt. 17:22‑23; Lc. 9:43‑45) 
\p  
\v 30 Kidáā né, ntāka Jesuu íkān, kueꞌen níꞌi ña ña ntɨniꞌi ñā. Kuéꞌen ñā, ítā ntiꞌxin ña ñuú Galilea. Ña ni ntío Jesuu é kūtuni ñaꞌa san mí ntaíka ña.  
\v 31 Tsí Jesuú ne, kaxéꞌe ña kuenta é kūtuni ñá ntɨniꞌi ñā nté koo kuví ña: 
\p —Xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, ntuví u kuenta ntáꞌa ñaꞌa, ña é kāꞌní ko. Ntá tsi tē kúvi uni ntúvi xiꞌí u ne, ntoto xtuku u —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 32 Ntá tsi ña ntɨniꞌi ñā ne, ñá nī ñeꞌe dɨkɨ ña nee iña é kākaꞌan ñá, ne, úꞌvī ña é tsixeꞌe ña ñā. 
\s1 ¿Xoó ñaꞌa ña e dií ka kaꞌnu ñaꞌa? 
\r (Mt. 18:1‑5; Lc. 9:46‑48) 
\p  
\v 33 Xée ñā ñuú Capernau. Dā intóo ña má viꞌi kān né, katsixeꞌe Jēsuu ña ntɨníꞌi ñā: 
\p —¿Nee iñá ntu ntatíin nto dá vēꞌxi o itsi kan? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 34 Ña ntɨniꞌi ñā ne, diin diin tsi intóo ña; nté uun ña ña ni káꞌan ñā. Tsi dá vēꞌxí ña itsi kān ne, ntatíin mii ñā xoo é dií ka kaꞌnu ñaꞌa i.  
\v 35 Kidáā ne, katuví daꞌna Jēsuú ne, kāna ña uxuvi ñáꞌa, ña ntɨniꞌi ñā, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Te iō nto é ncho kodo nuū ntó ne, vií nto ña tuví ata i kān. Vií nto ña ntáde tsiñu iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san —kaꞌan ña. 
\p  
\v 36 Kidáā né, kīꞌi Jesuu uun iꞌxá san ne, dā xntítsī ñá i méꞌñu ña ntɨniꞌi ñā. Kánīꞌi nteé ña iꞌxá san ne, kakaꞌan ñá ni ña ntɨniꞌi ñā: 
\p  
\v 37 —Xoo é kantuntāꞌví ini i iꞌxá vata kaa sáꞌa kuenta iñá ko ne, vata tsi te miī ú kantuntāꞌví ini ña kó, ni ñā táxnūu kó dɨ —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\s1 Xoo é ña kainchuꞌvi í kō ne, kaduku ntée ña kō 
\r (Lc. 9:49‑50; Mt. 10:42) 
\p  
\v 38 Juaán san ne, kakaꞌan ña: 
\p —Mastru, iní ntɨ uun ñaꞌa, ña é kanakūnu é ña váꞌā san kuenta iña nto. Ntá tsi ña tsīkán ne, ñá te ntɨniꞌi ña kō. Dukuān ne, ñá ni xēꞌé ntɨ itsi é kuān koo vií ña —kaꞌán Juaan. 
\p  
\v 39 Ntá tsi nantiko koó Jesuu, kakáꞌan ña: 
\p —Ñá ku kāꞌnté nuu nto é kuān koo vií ña. Te kuēnta iñá ko kade ña nuu i e dóo kaꞌnu ne, ña kúvi kāꞌan kíni ña iñá ko.  
\v 40 Tē xoó ñaꞌa ña kainchuꞌvi ñá kō ne, kaduku ntée ña kō.  
\v 41 Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō. Da xōó ka ñaꞌa, ña é kataꞌxi ntute é kōꞌo nto tsí ntántīkɨn ntó ko ne, níꞌi ñā é vāꞌá ntaꞌa Xuva kō. 
\s1 É ña vií ō é kīni kaa 
\r (Mt. 18:6‑9; Lc. 17:1‑2) 
\p  
\v 42 ʼDa xōó ka é kade i é vīi iꞌxa é kākuintiꞌxe i ko é kīni kaa ne, dií ka váꞌā o iña ñá te kunūꞌní nuu xuu dúkun ñā, dá nakuītá nuu ña ña nú ntute ñuꞌu kān.  
\v 43 Te ntāꞌa nto kade i é viī nto é kīni kaa ne, dií ka váꞌā ó te kaꞌntē ntó ntaꞌa nto. Tsí dií ka váꞌā o é kɨ̄ꞌɨn ntó ntaꞌa Xuva kō é ūun tsi ntaꞌa nto, naa i é kɨ̄ꞌɨn nto dôꞌvi kán nī ntuvi ntáꞌa nto, tsí ikān kaiꞌxi ñúꞌū é ña kantáꞌva.  
\v 44 Ikān né, ñá kākukadin é ntaéꞌxi tɨntákū san; ntē ña kantáꞌva ñúꞌú san.  
\v 45 Te dɨ̄ꞌɨ́n nto kade i é viī nto é kīni kaa ne, dií ka váꞌā o é kaꞌntē ntó dɨ. Tsí dií ka váꞌā o é kɨ̄ꞌɨn ntó ntaꞌa Xuva kō é uꞌntu nto, naa i é kɨ̄ꞌɨn ntó nī ntuvi dɨ́ꞌɨn ntō dôꞌvi kan, mí ña kantáꞌva ñúꞌú san.  
\v 46 Ikān ne, ñá kākukadin é ntaéꞌxi tɨntákū san; ntē ña kantáꞌva ñúꞌú san.  
\v 47 Te ntuxnūú nto kade i ne, dií ka váꞌā o é tāva nto. Tsí dií ka váꞌā o é kɨ̄ꞌɨn ntó ntaꞌa Xuva kō é ūun tsi ntúxnūú nto, naa i é kɨ̄ꞌɨn nto dôꞌvi kán nī ntuvi ntúxnūú nto.  
\v 48 Ikān ne, ñá kākukadin é ntaéꞌxi tɨntákū san; ntē ña kantáꞌva ñúꞌú san. 
\p  
\v 49 ʼVatā ó idiáꞌvi ñɨɨ́ san é ña tɨ́vi kúñū é kuēꞌe o doméni iña Xuva kó ne, kuān ó kaidiáꞌvi nuu i é ntoꞌo kō, vata koo é ña tɨ́vi nima kó dɨ.  
\v 50 Ñɨ́ɨ̄ sán ne, váꞌā. Ntá tsi tē ña véñɨɨ́ ka ne, ¿míꞌi ntū kaidiáꞌvi ká i? ¿Nté ntu koo ntuveñɨɨ xtúku? Vií nto vata kaa ñɨɨ váꞌa. Kuenta tsí vií nto é ña natɨví nto nima nto. Váꞌa koo kuntoo nto ni tāꞌan nto —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\c 10  
\s1 Kakaꞌan Jésuu kuénta iña ña ntánatsoo mii tāꞌan 
\r (Mt. 19:1‑12; Lc. 16:18) 
\p  
\v 1 Ntāka Jesuu ñuú Capernau, kuéꞌen ña dīñɨ ñuú Judeá dā nté xee ña xio diñɨ ntute Jordaán san. Ñá te da dīi ñaꞌá xee xtúku ña, nātaká nuu ña mí tuví ña ne, nakuáꞌa Jēsuu ña vatā xkoó ini ña.  
\v 2 Kidáā ne, xée ētsin ña fariseú san dɨ é kōto nteé ña Jesuu. Tsixeꞌe ña ña tē ña xíi kaa é naxtuvī mii ñátīí san ñadɨꞌɨ̄ ña.  
\v 3 Nantíko kōó Jesuu, kakáꞌan ña: 
\p —¿Nte ntū ó kakaꞌan Muísee é viī nto? —kaꞌan Jésuu. 
\p Kakaꞌan ñá fariseú san: 
\p  
\v 4 —Muiseé ne, tāꞌxi ña itsi é ntaváꞌa o tūtu iña ñadɨꞌɨ́ kō ne, dá kūvi ntii nteé xio taꞌan o ni ñadɨꞌɨ̄ ko —kaꞌan ña. 
\p  
\v 5 Ntá tsi Jesuú ne, kakaꞌan ña: 
\p —Un váꞌa tsi doꞌo ntō. Dukuān é xntéku kūꞌvé Muisee é viī nto.  
\v 6 Ntá tsi ntē dá de kûꞌvé Xuva ko ñūxiví sa ne, “de kúꞌvē ñá ñatīí ni ñadɨ̄ꞌɨ”.  
\v 7 “Dukuān ne, xtúvī mii ñátīí san uva ña ni dɨꞌɨ ñā vata koo é kuntoo ña ni ñadɨꞌɨ̄ ñá ne,  
\v 8 uun tsi kúñū kúvi ña ntuvi ña.” Sáꞌā ne, kani túꞌun é ñā té uvi ñaꞌá ka ña, tsí uun tsi kúñū kúvi ña ntuvi ña.  
\v 9 Dukuān né, nēe é teé taꞌan Xuva kō ne, ña kúvi nātsoo xio ñaꞌa san —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 10 Dá ntōo ña nú viꞌi kān né, tsixeꞌe xtuku ña ntɨniꞌi ñā nuu i sáꞌa.  
\v 11 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Xoó ñaꞌa é natsoo mii ña ñadɨꞌɨ̄ ña, dá nātántaꞌa xtuku ña ne, dōó kinī ó kade ña nuu ñadɨꞌɨ́ ña.  
\v 12 O te ñadɨ̄ꞌɨ́ san naxtuvī mii ña xɨɨ ña, dá nātántaꞌa xtuku ña ni tuku ñatīí san ne, dɨvi ñā kade ña é kīni kaa nuu xɨɨ ña dɨ —kaꞌan ña. 
\s1 Nāxnuu viko Jesuu íꞌxá kuetsī 
\r (Mt. 19:13‑15; Lc. 18:15‑17) 
\p  
\v 13 Ñaꞌa sán ne, xee níꞌi ña iꞌxá kuetsī nuu Jésuu vata koo é tɨɨn ntaꞌa ña ī. Ntá tsi ña ntɨniꞌi Jēsuú ne, ntáde tíi ña nī ña xee niꞌi iꞌxá i san.  
\v 14 Ntá tsi dā kútuni Jésuú ne, dōó dutsi kuiní ña ni ña ntɨniꞌi ñā. Kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Kuéꞌe ntō itsi é na kīꞌxi iꞌxá kuetsī san mí tuví u. Ñá ku kādɨ́ nuu nto itsi é kīꞌxi; tsí mí kadē kûꞌvé Xuva kō ne, kaduku ntée ña vata ntáa iꞌxá kuetsī san.  
\v 15 Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō tsí te xōo ñáꞌa é ña kákuintiꞌxe ña vatā ó de uun iꞌxa luꞌntí ne, ñá kadūku ntée ña mí kadē kûꞌvé Xuva kō —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 16 Īdo nteé Jesuu iꞌxá san xe un xé ūn, da tɨ́ɨn ntaꞌa ña ī e náxnuu viko ña i. 
\s1 Ñatīi, ña e dóo kuikā, kakaꞌan ñá ni Jēsuu 
\r (Mt. 19:16‑30; Lc. 18:18‑30) 
\p  
\v 17 Dā nákaka Jesuu ítsi kān é kɨ̄ꞌɨn ñá ne, uun ñatīí ne, koó da kaxkaīnu ña xee ña, inchɨ́tɨ ña nūu Jésuu, tsíxeꞌe ña ñā: 
\p —Mastrû, ntoꞌó e dóo vaꞌá nto, ¿nté ntu koo vií u é nīꞌí ko ntuvi vāꞌa iñá ko ntii dañu ntūvi? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 18 Ntá tsi Jesuú ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Nté kui kakaꞌan ntun e dóo vaꞌá u? Tsí da mii tsi Xuva kō e dóo vaꞌá ña.  
\v 19 É īnín lei e xtúvi Xuva kō é kākaꞌan: “Ñá kāꞌní o ñāꞌa; ñá viī o é kini kaa ni ñadɨ̄ꞌɨ; ñá kīꞌi dúꞌu ō; ñá dāꞌví o ñāꞌa dovete; ñá kanī ntaꞌví o ñāꞌa, ne, na kuiko ñuꞌu o uva ko ni dɨꞌɨ kō” —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 20 Ñatīí san ne, nantíko koō ñá, kakaꞌan ña: 
\p —Mastru, é un ntɨꞌɨ̄ lei tsíkan káde ntaa ú nte da ku lúꞌntī u —kaꞌan ña kuiká san.  
\v 21 Dā íto Jesuu ñá ne, dōó kuinima ñá ña. Kakaꞌan ña: 
\p —Uun sá nuu i é kākunaá ka: Kuēꞌén, kunadikon un ntɨꞌɨ̄ é kāduku ntée o ne, dá kuēꞌén diuꞌun i iña ña ntâꞌví san. Kidáā ne, niꞌi o nee iña é dokuika ntiꞌxé san e dukún kān. Dá kiꞌxin, kixntīkɨ́n ko —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 22 Ntá tsi dōo ntɨ́ꞌɨ iní ña é kuān ó kakaꞌan Jésuu. Dōó ntaꞌxa kunúꞌu ña, tsi dóo īo iña ña e dóo nuu áꞌvi. 
\p  
\v 23 Kidáā né, xkokōto Jesuu, kakáꞌan ñá ni ña ntɨniꞌi ñā: 
\p —¡Ñá tē nté kaa ntii tūꞌun é kɨ̄ꞌɨn ña kuiká san mí kadē kûꞌvé Xuva kō! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 24 Koó dā kúduꞌva ña ntɨniꞌi ñā é kuān ó kakaꞌan ña. Ntá tsi kakaꞌan xtúku Jesuu: 
\p —Kini nto, īꞌxá ko, ¡ñá tē nté kaa ntii tūꞌun é kɨ̄ꞌɨn ñáꞌa, ña é kākuinima í diuꞌún san, mí kadē kûꞌvé Xuva kō!  
\v 25 Dií ka ña ntii tuꞌun é kɨ̄ꞌví kameú san xavi xɨ́kɨ natēe é kɨ̄ꞌɨn ñá kuiká san mí kadē kûꞌvé Xuva kō —kaꞌan ña. 
\p  
\v 26 Koó dā kúdana iní ña ntɨniꞌi ñā é kuān ó kakaꞌan ña. Ntátsixeꞌe tāꞌan ña: 
\p —Kidáā né, ¿xoó ñaꞌa ntu kuvi vií ña é nākáku ña kuan? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 27 Īto Jesuu núu ñá ne, dá kakāꞌan ñá ni ñā: 
\p —Ñaꞌa sán ne, ña kúvi viī ña é nākáku mii ñā. Ntá tsi Xuva kō ne, kuvi vií ña, tsí ña tuví nee iña é ña kuvi vií ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 28 Kidáā ne, kakaꞌán Pedru ni ña: 
\p —Ntɨꞌɨ́ ne, tsoo mii ntɨ̄ꞌɨ ntɨ́ iñá ntɨ é vēxntíkɨ́n ntɨ nto —kaꞌan ña. 
\p  
\v 29 Nantíko kōó Jesuu, kakáꞌan ña: 
\p —Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō: Tē xoó ñaꞌa tsoo mii ña vīꞌi ña, ení ña, taꞌan ña, uva ña, dɨꞌɨ ñā, iꞌxá ña, o ñūꞌu ña kuenta iñá ko ni kuēnta iña túꞌūn vaꞌá san ne,  
\v 30 dií dií ka kueꞌe níꞌi ña ñuxiví a é vata kaa viꞌi ñá, ení ña, taꞌan ña, dɨꞌɨ ñā, iꞌxá ña, ni ñūꞌu ña. Ntá tsi dóo ntoꞌo ña dɨ, tsí kada xení ñaꞌa san ni ñā. Ntá tsi tē ntɨ́ꞌɨ ñuxiví sa ne, níꞌi ñā é kuntoo ña ni Xuva ko ntii dañu ntūvi.  
\v 31 Ntá tsi ña te da díi ñaꞌa, ña e dóo naꞌnu ñaꞌa vevií ne, ñá vādá nuu áꞌvi ká ña kídaā; ñaꞌa, ña é ña vádā nuu áꞌvi vevií ne, dōó naꞌnu ñaꞌa kuvi ña rkontûvi —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Kakaꞌan xtúku Jesuu tsí kuví ña 
\r (Mt. 20:17‑19; Lc. 18:31‑34) 
\p  
\v 32 Kuéꞌen ña itsi kan, kūntáa ña ñuú Jerusaleen. Odo nūú Jesuú ne, áta ña vēꞌxí ña ntɨniꞌi ñā. Koó dā ntákuduꞌva ña ntɨniꞌi ñā san. Dōo ûꞌví ña nguiī san, ña ntántīkɨn ña. Kidáā ne, xio kueꞌen níꞌi xtuku Jésuu ña ntɨníꞌi ñā né, dā éni ntuꞌu ña kākaꞌan ñá ni ñā nté koo ntoꞌo ña: 
\p  
\v 33 —Ntaa o ñūú Jerusaleén ne, xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, ikan ntāda ña kó kuenta ntáꞌa dutu ñá odo nūú nī mastrú leí san ne, dɨvi ña kāꞌan ña é kūví u. Ntada ña kó kuenta ntáꞌa ñaꞌa, ña é ña te ña Israee.  
\v 34 Ña tsīkán ne, kini dɨkɨ́ ña kó ne, tɨꞌvi dɨɨ́ ña nuú ko. Kani diín ña ko, dá kāꞌní kueꞌen ñá ko. Kidáā né, tē kúvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku u —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Nuu i e íkan Santiau ní Juaan 
\r (Mt. 20:20‑28) 
\p  
\v 35 Kidáā ne, xée ētsin Santiau ní Juaan, iꞌxá Zebedeu, ntákaꞌan ñá ni Jēsuu: 
\p —Mastru, vií nto da xeꞌe, tāꞌxi nto nee iña é kākán ntɨ ntaꞌa nto ve —kaꞌan ña. 
\p  
\v 36 —¿Nee iñá ntu ntio nto é tāꞌxi u? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 37 —Tāꞌxi nto é kuntōo ntɨ́ diñɨ nto tē xee nto mí kadā kúꞌvē nto. Uun ñaꞌā ntɨ́ ne, diñɨ kuaꞌa nto kutuví ntɨ; uun ñaꞌā ntɨ́ ne, diñɨ datsin nto kutuví ntɨ —kaꞌan ña. 
\p  
\v 38 Ntá tsi kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Ñá īni ntó nee iña é ntaíkan nto. ¿Kūtií ntu nto é dadɨɨ ntoꞌo nto nī kó un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é ntōꞌo ko? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 39 —Kutíi ntɨ, ¿nté kui ñaꞌa? —kaꞌan Sántiau ní Juaan. 
\p Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Ntoꞌo ntiꞌxe nto vata tsi koo ntoꞌo ko.  
\v 40 Ntá tsi é kuntōo nto diñɨ kuaꞌa ko o diñɨ datsin kó ne, ña kúvi tāꞌxi u, tsí mii Uva ko īni ña xoo é kuntōo i diñɨ ko —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\p  
\v 41 Dā téku ña uꞌxi ñáꞌa ká san ne, dōo kúdiin ña ni Sāntiau ní Juaan.  
\v 42 Kidáā né, kāna Jesuu ñá uxuvi ñáꞌa san, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Ini nto tsí ñaꞌa, ña odo nūu iña ñaꞌa, ña é ña te ña Israeé ne, dōo ntáde kaꞌnu ña kúñu ñā. Ña tsiñu i sán ne, dōó ntii ntádē kúꞌvē ña iña ñaꞌa ña.  
\v 43 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ñá te kuan koo viī nto. Tē xoó ñaꞌa ncho vií kaꞌnu ña ne, kantio é xntii ña ntō un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto.  
\v 44 Xoó ñaꞌa, ña ncho kodo nūu iña ntó ne, kantio é viī ñá vata kaa ña ntáde tsiñu iña ñá nguiī san.  
\v 45 Nté xūꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, ñá te vēꞌxí u ñuxiví a é vīí kaꞌnu u, tsí véꞌxi ú vata koo é xntīi ú ñaꞌa san. Xuꞌú ne, véꞌxi u e ntáꞌvi u kuétsi ī é ña te da díi ñaꞌa san —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Ntāváꞌa Jesuu úun ña kuāá, ña nani Bartīmeu 
\r (Mt. 20:29‑34; Lc. 18:35‑43) 
\p  
\v 46 Kidáā ne, xée ña ñūu é nani Jerīcoo. Ntāka xtuku Jesuu ni ña ntɨníꞌi ñā ne, ñá te da dīi ñaꞌa ntántīkɨn ñá ña. Diñɨ itsi mí kuēꞌen ñá ne, tuví uun ña kuāá, kaikan ña diuꞌun. Bartimeu nani ña, tsí uva ñā ne, Timeu nani ña.  
\v 47 Dā kútuni ña tsi véꞌxi Jesuu, ña ñuú Nazareé san ne, dōó ntii kākaꞌan ña: 
\p —¡Ō Jésuu, Iꞌxá Davii, ntuntāꞌví ini nto ko! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 48 Ñaꞌa sán ne, dē tíi ña ni ñā: 
\p —¡Duꞌxēn! ¡Ñá ku kuān xkoó kaꞌan! —kaꞌan ña. 
\p Ntá tsi ña kuāá san ne, da dií dií ka ntii kākaꞌan ña: 
\p —¡O Iꞌxá Davii, ntuntāꞌví ini nto ko! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 49 Íntītsí Jesuu, kakáꞌan ña: 
\p —Kana nto ña —kaꞌan ña. 
\p Kana ña ña kuāá san ne, ntákaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Nāxnuu kaꞌnu nto iní nto. Nakuntítsi nto, tsí kakana ña nto —kaꞌan ñáꞌa san nī á ña kuāá san. 
\p  
\v 50 Kidáā né, xtuvī mii ña kútuun ñá ne, nákuntītsí ntaa ña, kueꞌen ña mí ntitsí Jesuu.  
\v 51 Dā tsíxeꞌe Jēsuu ña: 
\p —¿Nee iñá ntu ntio o é vīí u iña o? —kaꞌan ña. 
\p —Mastrû, ntio ko é nāxiꞌi ntúxnūú ko —kaꞌan ñá ni Jēsuu. 
\p  
\v 52 Jesuú ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Kūnúꞌun ve. Tsí e kuíntiꞌxe o kó ne, ntuváꞌan ve —kaꞌan Jésuu. 
\p Ura dúꞌva tsi i náxiꞌí ntuxnūu ñá kuāá san ne, dá kuēꞌen ñá, kuntikɨ̄n ñá Jesuu mí kuēꞌen ña. 
\c 11  
\s1 Véꞌxī Rei, ntéku ña buru 
\r (Mt. 21:1‑11; Lc. 19:28‑40; Jn. 12:12‑19) 
\p  
\v 1 Xée ētsin ña ñuú Jerusaleen, mí ntoo ñuú Befagee ni ñuú Betania má xūku é nani Ōlivu. Jesuú ne, taxnūu ña uvi ñaꞌa ñá ntɨniꞌi ñā,  
\v 2 kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Kueꞌēn ntó ñuú luꞌnti é tuví daꞌa san. Ura tsí i te kūkɨ́ꞌvi nto ikān ne, naniꞌi nto uun a búru kɨtɨ ntee tɨ́ɨn é ntē vata xoó kunteku í tɨ. Nantuté nto tɨ ne, kixníꞌi nto tɨ īꞌa.  
\v 3 Tē xoó ñaꞌa tsixeꞌe ña ntō é kuān ó de nto ne, káꞌan ntō tsi Tóꞌo ko kāntio ña tɨ; vevií nantiko koō ñá tɨ, koo kaꞌan ntó ni ñā —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 4 Kuéꞌen ñā né, nāniꞌi ña uun a búru san, ntee tɨ́ɨn tɨ atá viꞌi é tuví itsi kān.  
\v 5 Ña ntâñɨ́ ikān ne, ntátsixeꞌe ñā: 
\p —¿Nté koo vií nto burú san é kānantuté nto tɨ? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 6 Nantíko koō ñá, kakaꞌan ñá vatā ó kakaꞌan Jésuu ni ñá ne, xéꞌe ñāꞌa san itsi é kɨ̄ꞌɨn niꞌi ña búrú san.  
\v 7 Nāxee niꞌi ña búrú san mí kāntétu Jesuu. Xntekū ñá kutuun ña áta tɨ́ ne, dā kantéku Jesuu tɨ.  
\v 8 Ñá te da dīi ñaꞌá san tsóo ña kutuun ñá itsi kān dɨ. Iō ñá ne, kātsin ña nta utun má kūꞌu kán ne, tsoo ña itsi kān.  
\v 9 Ñá tē nté kaa ñaꞌa odo nuū ñá nuu Jésuú ne, ñá te da dīi ña véꞌxi ata ñá dɨ. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña koó dā vantiñɨ ña ntákaꞌan ña: 
\p —¡Dōó kaꞌnu Xuva kō! ¡Ñá tē nté kaa váꞌā o iña ñá véꞌxi ntaꞌa Xuva kō!  
\v 10 ¡Na naxnuu viko Xuva kō ña vexkádā kûꞌvé iña ko, é viī ñá Rei naa úvata ko Dāvii! ¡Dōó kaꞌnu Xuva kō, ña tuví e dukún kān! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 11 Xée Jēsuu ñuú Jerusaleén ne, dá kūkɨ́ꞌvi ña ini ukún kaꞌnu san. Ito ña un ntɨꞌɨ̄ é īó iní i kān. Dā kuáā né, ntīi ña, kueꞌen ña ñuú Betania ni ña uxuvi ñáꞌa san. 
\s1 Tun ígū é ña kakíi kɨtɨ i 
\r (Mt. 21:18‑19) 
\p  
\v 12 Tévāá tsi ntáka ña ñuú Betaniá ne, kakakɨn Jesuu.  
\v 13 Īni ika ña tsí ntitsi uun tun ígū é ūve xuku i. Kūkóto ntōdó ña tē ntaꞌá kɨtɨ i. Ntá tsi dā xee ñá ne, da mii xūku í uve, tsí vata xee ntúvī é kīi kɨtɨ i.  
\v 14 Kidáā né, kakaꞌan Jésuu ni tun ígū san: 
\p —Nté uun ito ña koó ka kɨtɨ o é kāꞌxí ñaꞌa san —kaꞌan ñá ni ūtun san. 
\p Tēkú ña ntɨniꞌi ñā é kuān ó kakaꞌan ña. 
\s1 Dā ntántoo Jesuu ini ukún kaꞌnu san 
\r (Mt. 21:12‑17; Lc. 19:45‑48; Jn. 2:13‑22) 
\p  
\v 15 Nāxee xtúku ña ñuú Jerusaleén ne, kuéꞌen Jēsuu má ūkún kaꞌnu san. Ikān éni ntuꞌu ñā nakunu ña ña ntádiko ni ñā ntáñii ini ukún san. Nantáva ña mesa mí ntoo ña ntánadama diuꞌún san ne, nantáva ña sia mí ntoo ña ntádiko palomá san.  
\v 16 Ñá ni xēꞌé ña itsi é kuīta ntíꞌxin ñaꞌa san má ūkún san tē nee iñá odo ñā.  
\v 17 Dá kanakuāꞌa ña ñaꞌa, ña ntoo ini ukún san ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Ñā ntu te uve náꞌa nte díꞌna é kākaꞌan Xúva kō: “Tsí viꞌi kó ne, viꞌi mí kaꞌan ntâꞌví ñaꞌa, ña dā míꞌī ká ñuu i”, kaꞌan ña? Ntá tsi ntōꞌó ne, viꞌi ña dūꞌu káde nto —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 18 Dā téku dutu ñá odo nūú nī mastrú leí san ne, kidáā né, ntukū nuu iní ña nté koo kaꞌní ña Jesuu. Tsí ntaúꞌvī ñá Jesuu, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa sán ne, ncho kini ká ña túꞌūn é kanakuāꞌa Jesuu ña.  
\v 19 Ntá tsi dā kuáa ne, Jesuu ni ña ntɨníꞌi ñā né, ntāka ña ñuú Jerusaleen. 
\s1 É kuintiꞌxe ko Xuva kō 
\r (Mt. 21:20‑22) 
\p  
\v 20 Utén san ne, dā ntíko kōo xtúku ña ni ña ntɨniꞌi ñā ne, ítā ntiꞌxin ña mí ntitsi tun ígū san. Īní ña tsí xiꞌi dií kueꞌen, un tsi nte dítsin i.  
\v 21 Kidáā ne, nánūꞌú Pedrú san iní ña é kākaꞌan Jésuú ne, kakaꞌan ña: 
\p —Un kaa, Mastru. Dɨvī tun ígū san é kāꞌan ntée nto i ne, e xiꞌi dîi —kaꞌan ña. 
\p  
\v 22 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Kuintiꞌxe nto Xuva kō.  
\v 23 Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni nto: tē xoó kaꞌan í ni xūku sáꞌā: “Kuēꞌen dáꞌan vé, na kōꞌxón nuun méꞌñu ntute ñuꞌu kān”, né, te kanɨɨ̄ nima ñá kakuintiꞌxe ña é kuān koo kuvi ne, kuān koo kuvi ntiꞌxe.  
\v 24 Dukuān ne, kakaꞌán u ni ntō: nee iña é kākan ntó ntaꞌa Xuva kō da ntákaꞌan ntâꞌví nto ne, kuintiꞌxe nto tsí niꞌi ntó ne, níꞌi ntīꞌxe nto.  
\v 25 Dā ntákaꞌan ntâꞌví nto ne, te īó xoo é kanāa núu niꞌi ntō ne, kada kaꞌnu iní nto ni ñā vata koo é Xuva kō, ñá tuví e dukún kān, kada kaꞌnu iní ña ni nto kuētsí nto dɨ.  
\v 26 Tsí tē ña kada kaꞌnú ini nto ni tāꞌan nto kuétsi ñā ne, nté Xuva kō, ña tuví e dukún kān, ña kada kaꞌnú ini ña ni nto kuētsí nto dɨ —kaꞌan Jésuu. 
\s1 ¿Xoó ntu xéꞌe i itsi é kuān koo vií Jesuu? 
\r (Mt. 21:23‑27; Lc. 20:1‑8) 
\p  
\v 27 Kidáā né, nāxee xtúku ña ñuú Jerusaleen. Kaika Jesuu ini ukún kaꞌnu kān né, ikan tsī xee dútu ñá odo nūú nī mastrú leí ni ñatā sán ne,  
\v 28 ntátsixeꞌe ña Jēsuu: 
\p —¿Xoó ntu kakaꞌan i é kuān koo vií nto? ¿Xoó ntu táꞌxi i itsi é kuān koo vii nto nuu i sáꞌa? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 29 Nantíko kōó Jesuu, kakáꞌan ña: 
\p —Xuꞌú ne, ntio kó tsixeꞌē ú nto dɨ. Te kūvi kaꞌan nto é tsixeꞌē ú nto ne, dá kāꞌán u xoo táꞌxi i itsi é kade u.  
\v 30 ¿Xoó ntu xeꞌé i itsi Juaán san é nakūtsi ntute ña ñaꞌa san? ¿O Xuva kō né, o kūdii ñaꞌa ntú san xeꞌé ña? Káꞌan nto vē —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 31 Kidáā ne, ntatíin nuu mii ñā: 
\p —Te kāꞌan o tsí Xuva kō xeꞌé ña ña itsi ne, káꞌan ñā: “¿Nté kui ña ni kuintíꞌxe nto ña kuan?” koo kaꞌan ña.  
\v 32 ¿Nté koo kuvi te kāꞌan o tsí ñaꞌa san xeꞌé ña ña itsi? —kaꞌan ña. 
\p Tsi ntaúꞌvī ñá ñaꞌa san, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san ntákuintiꞌxe ña tsí ntaꞌa Xuva kō niꞌi ntíꞌxe Juaán san é kūvi vií ña.  
\v 33 Dukuān ne, nantíko koō ñá, ntákaꞌan ña: 
\p —Ñá īní ntɨ —kaꞌan ña. 
\p Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu: 
\p —Xuꞌú ne, ntē ñá kaꞌán u dɨ xoo táꞌxi i itsi é kuān ó kade u —kaꞌan Jésuu. 
\c 12  
\s1 Kuenta iña ña ntáde tsiñu, ña kini ntáa 
\r (Mt. 21:33‑46; Lc. 20:9‑19) 
\p  
\v 1 Kidáā né, eni ntuꞌu Jēsuu ntáa ña nuu i é nañéꞌē ñá ñaꞌa san: 
\p —Uun ñatīí ne, íꞌxi ña xoꞌo tɨntiꞌō. Ēdɨ́ nuu ña xákū ntíkō diñɨ i. Uvi ítsī éte nuu ña nú xuu kaꞌnu san mí kādin núu ña tɨntiꞌō sán ne, dā xntítsi tsíñu ña uun viꞌi dūkun mí kunūu ña é vīí kuenta xóꞌo tɨntiꞌō san. 
\p ʼKidáā ne, xéꞌe ña ñāꞌa san é na kūntoo taan ña é viī ña kuenta xóꞌo tɨntiꞌō sán ne, dā kíi ña, kueꞌen ñá xio ñuu e dóo ikā.  
\v 2 Xée ntūvi é tɨ̄ɨn ña tɨntiꞌó san. Tōꞌó i ne, taxnūu ña uun ñaꞌa ña ntáde tsiñu é nā kínakuīdó ña é kāduku ntée ña.  
\v 3 Ntá tsi ña ntáde kuentá san ne, ña ni ntío ña nakuéꞌe ña é kāduku ntée tóꞌo ī. Ēꞌní diīn ñá ña táxnūu tóꞌo ī san. Nté uun kɨtɨ i ña ni xéꞌe ña é kunīꞌi ña é kūvi iña tóꞌo ñā; da mii ntāꞌa ña kunúꞌu ña.  
\v 4 Kidáā né, taxnūu xtuku tóꞌo ī san uun ñáꞌa ka ña ntáde tsiñu san. Ntá tsi ña ntáde kuentá san ne, ntuku kuiꞌī ñá dɨkɨ ña táxnūu ña. Dōo dé xení ña ni ñā.  
\v 5 Tōꞌó i san ne, taxnūu xtuku ña uun ñaꞌa ká ña. Ntá tsi éꞌni kueꞌen ñá ña. Kidáā ne, ñá te da dīi ña ntáde tsiñu san táxnūu ká ña. Iō ñá ne, ēꞌní diīn ñá ña. Iō ñá ne, ēꞌní kueꞌen ñá ña. 
\p  
\v 6 ʼKoó da ūun sá ña ntoo ña: dɨvi īꞌxá mii ñā e dóo kakuinima ña. Kidáā né, taxnūu ña iꞌxá ña. Kuiní ña tsí te kuiko ñūꞌu ñaꞌa san iꞌxá ña.  
\v 7 Ntá tsi ña ntáde kuentá san ne, ntánatíin ña: “Ña sāꞌá ne, iꞌxa tóꞌo ī, ña é nākunteé ntaꞌa i tē xiꞌi ña. Kīkáꞌni o ñā ne, kidáā ne, kuvi iña ko un ntɨ́ꞌɨ̄ é īo iña ña”, kaꞌan ña.  
\v 8 Tɨ̄ɨn ña ña, da éꞌni kueꞌen ñá ña, dā ínakuido káva ña ña ata xákū san —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 9 Kidáā ne, katsixeꞌe Jēsuu: 
\p —¿Nté koo vii tóꞌo ī san ve? Mii ña kɨ̄ꞌɨn ñá ve, kaꞌní ntɨꞌɨ ña ña ntáde kuenta xóꞌo tɨntiꞌō san, dá nakuéꞌe ña tuku ñaꞌa, ña é vīí kuenta. 
\p  
\v 10 ʼNtōꞌó ni, ¿vāta nakuaꞌa ntu nto Túꞌun Xuva kō? Tsí kakaꞌan: 
\q1 Xúū é nāntii níꞌni ña xntîtsí viꞌi sán ne, 
\q1 dɨvī é kūvi xuu núu i. 
\q1  
\v 11 Sáꞌā dé kûꞌvé Xuva kō é kōo ne, 
\q1 ñá tē nté kaa váꞌā ó, kuiní ntɨ. 
\m Kuān ó uve naꞌa nte diꞌna Túꞌun Xuva kō —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 12 Ña tsiñu i sán ne, kūtuni ña tsí dɨvi kuēnta iña ñá é kāntáa ña nuu i sáꞌa. Ntukū nuu iní ña nté koo vií ña é tɨ̄ɨn ña Jesuu. Ntá tsi uꞌví ña ñaꞌa sán ne, xnuu mii ña Jēsuu, kuéꞌen ñā. 
\s1 Katsixeꞌe ña kuēnta iñá diuꞌun xôo 
\r (Mt. 22:15‑22; Lc. 20:20‑26) 
\p  
\v 13 Kidáā ne, táxnūu ñaꞌa san ña fariseu ni ña ntántīkɨn rei Heródē san mí tuví Jesuu. Ncho vií ña vata koo é kāꞌan Jésuu nuu i e dóo xíi kaa, vata koo é nāniꞌi itsi ña nté koo dáꞌvi ña ña dovete.  
\v 14 Xée ñā mí tuví Jesuú ne, ntákaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Mastru, iní ntɨ tsí kakaꞌan nto é nuu é ntaā i. Iní ntɨ tsí dadɨɨ tsi kaiko ñuꞌu ntō un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa, dadɨɨ tsi kade nto ni ña, kuān te ntaꞌví ña, kuān te kuika ña. Kanañēꞌe ntó ntɨ é nuu é ntaā í vata ō xtûví Xuva ko īñá ntɨ. ¿Vāꞌá ntu ō é ntáꞌvi ō diuꞌun xôó san ntaꞌa ña tsiñu i san, ō ñaꞌa, te kuiní nto? ¿Ntáꞌvi ntu ō né, ō ña ntáꞌvi ō? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ña ñā. 
\p  
\v 15 Jesuú ne, kūtuni ña tsí da ntaéni dɨkɨ́ ña ña. Kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Nté kui ntaíto nteé ntu nto ko? Tāꞌxi nto uun diuꞌun kuiꞌxín san, na kōto nteé u —kaꞌan ña. 
\p  
\v 16 Xéꞌe ña ñā ne, da tsíxeꞌe Jēsuu ña: 
\p —¿Xoó ntu dɨkɨ i é ntēé diuꞌun sáꞌa? ¿Xoó ntu dɨvī í e nteé naꞌa? —kaꞌan ña. 
\p —Dɨ́kɨ̄ Césa ni dɨvī ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 17 Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Váꞌa ō é nākuéꞌe o ntāꞌa ña tsiñu naꞌnu i nee iña é kāduku ntée ña ne, váꞌa ō é nākuéꞌe o ntaꞌa Xuva kō nee iña é kāduku ntée ña dɨ —kaꞌan ña. 
\p Koó dā kúduꞌva ñaꞌa san e dóo ini Jesuu nté koo nantiko koō ña é kākaꞌan ña. 
\s1 Nantíko kōó Jesuu e tsíxeꞌē ña saduceú san 
\r (Mt. 22:23‑33; Lc. 20:27‑40) 
\p  
\v 18 Xéē ña saduceú san dɨ. Ña sāꞌá ne, ñá tē ntákuintiꞌxe ña tē ntántoto ña xiꞌí san. Da ntaéni dɨkɨ́ ña Jesuu, ntákaꞌan ña: 
\p  
\v 19 —Mastrû, uve naꞌa mí kakāꞌan Muísee nté koo vií o tē xiꞌí ení kō. Tē xiꞌi ñá ne, ítuvī mii ñadɨꞌɨ́ ña ne, ña ni xīó iꞌxá ña ne, nātántaꞌa ení ña ni ñadɨ̄ꞌɨ kií san vata koo é na kōo iꞌxá ña iña ení ña.  
\v 20 Uun ito ne, xío ūꞌxe ení ña. Iꞌxá nuu í san ne, tāntaꞌa ña. Dā xiꞌi ñá ne, váta kōó iꞌxá ña.  
\v 21 Ení ña, ña é kuvi ūví san ne, tantaꞌa ña ni ñadɨ̄ꞌɨ kií san. Dā xiꞌi ñá dɨ ne, váta kōó iꞌxá ña. Ení ña, ña é kuvi ūní san ne, kuan tsi ō kúvi ni ñā dɨ.  
\v 22 Kidáā ne, é un é un ña tántaꞌa ña ni ñadɨ̄ꞌɨ́ san. Dā kúvi ne, xíꞌi ña ntɨꞌɨ ūꞌxe ñáꞌa ña ne, nté uun iꞌxá ña ña ni xío. Kidáā ne, xíꞌi ñadɨ̄ꞌɨ kií san dɨ.  
\v 23 Tē ntóto ña xiꞌí san ne, ¿xoó ntu ñadɨ̄ꞌɨ́ i kuvi ña? Tsí un ntɨꞌɨ̄ ña uꞌxe ñáꞌa san e tántaꞌa ña ni ñā —kaꞌan ña. 
\p  
\v 24 Dá kakāꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Ñá vāꞌá ō e ntádē kuení nto, tsi ñá ini nto nté o uve naꞌa Túꞌun Xuva kō ne, ñá īni nto tsi dóo īo é vīí Xuva kō.  
\v 25 Dá ntōto ña xiꞌí san ne, ñá nātántaꞌa ká ñatīí san. Ña xoxó ka é kuēꞌé i itsi é tantaꞌa ñadɨ̄ꞌɨ́ san dɨ. Tsí kuntoo ña vatā ó ntántoo ánjē san e dukún kān.  
\v 26 Kuenta iña i e ntóto ña xiꞌí san ne, ¿vāta nakuaꞌa ntu nto tutu e xtûví Muiseé san, mí uve naꞌa iña xuku é kaiꞌxi? Ikan kākaꞌan Xúva ko ni Muīsee: “Xuꞌú ne, Xuva uvata ika nto Ābraan ni Ísaa ni Jácoo”, kaꞌan ña.  
\v 27 Xuva kō ne, ñá te Xuvā ñá xiꞌí san, tsí Xuvā ñá ntantíto san. Dukuān né, kūdii dovete ntákuintiꞌxe nto —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Tūꞌun é dií ka kaꞌnu 
\r (Mt. 22:34‑40) 
\p  
\v 28 Xée ūun mastrú leí ne, tēkú ña é kākaꞌan Jésuu ni ñá saduceú san. Īní ña tsi dóo váꞌā ó kakaꞌan Jésuu é kanantiko koō ña. Tsixeꞌē mastrú leí san dɨ: 
\p —¿Neé ntu túꞌūn e táꞌxi Xuva kō é dií ka kaꞌnu é kāda ntaa o? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 29 Nantíko kōó Jesuu, kakáꞌan ña: 
\p —É kuvi ūun sán ne: “Kiní nto, ña Israee: uun tsi Xuva kō e dóo kaꞌnu ña.  
\v 30 Kuinima ntó Xuva ko kanɨɨ̄ nima ntó, kanɨɨ̄ é tduiña nto, kanɨɨ ūꞌxen dɨkɨ nto. Nɨɨ̄ kuéꞌen ini nto kunuu inī ntó ña.”  
\v 31 É kuvi ūví san ne: “Kuinima ntó taꞌan nto vata tsī ó kakuinima ntó kúñu mii ntō.” Ña túvī ká xtuku é kadā kûꞌve é vata kaa sáꞌa —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 32 Kakaꞌán mastrú leí san: 
\p —Ntáa ntīꞌxe, Mastru. Nuu é ntaā i é kākaꞌan nto, tsi úun tsi Xuva kō. Xoxó ka xtúku Xuva kō, tsí mii tsi ñā.  
\v 33 Na kuīnima kó ña kanɨɨ̄ nima kó, kanɨɨ ūꞌxen dɨkɨ ko, nɨɨ kuéꞌen ini kō ne, na kuīnima kó taꞌan ko vata tsī ó kakuinima kó kúñu mii kō. Tē kada ntaa o sáꞌā ne, dií ka kaidiáꞌvi é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ doméni é kāꞌmi o nú nāa kan íña Xuva ko, o da nēé ka doméni é kuēꞌé o ñā —kaꞌan ña. 
\p  
\v 34 Iní Jesuu tsi dóo váꞌā ó nantiko koó ña ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Ña íka tsi tūví nto mí kadē kûꞌvé Xuva kō —kaꞌan ña. 
\p Kidáā ne, nté uun xoxo ni tsixeꞌe ká i Jesuu. 
\s1 ¿Xoó ntu iꞌxá ntiꞌxe i Cristu? 
\r (Mt. 22:41‑46; Lc. 20:41‑44) 
\p  
\v 35 Dá kanakuāꞌa ká Jesuu ñaꞌa san má ūkún kaꞌnu kān né, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —¿Nté kui ntákaꞌan ntu mastrú leí san tsí ña é taxnuu Xuva kō é kuvi ña Cristú ne, iꞌxa íka rei Dāvii ña?  
\v 36 Tsí nte díꞌna kakaꞌan Dávií san vata ō nañéꞌe Espíritū Sántū san ña: 
\q1 Kakaꞌan Xúva ko nī Tóꞌō ko: 
\q1 “Kutūvín diñɨ kuaꞌa ko 
\q1 da nté kūvi tsoo ú ña ntaínchuꞌvi ō nú xēꞌe o”, kaꞌan Xúva kō, 
\m kaꞌan Dávii.  
\v 37 ¿Nté ō ntu é Cristú san ne, iꞌxá ika Dāvii kúvi ña? Tsí mii Dāvií san kakaꞌan ñá tsi Tóꞌo ñā kúvi ña —kaꞌan Jésuu. 
\p Ñá te da dīi ñaꞌá san dóo xkúntee iní ña é kīni ña túꞌūn é kākaꞌan Jésuu. 
\s1 Katsiꞌi kuétsi Jēsuu mastrú leí san 
\r (Mt. 23:1‑36; Lc. 11:37‑54; 20:45‑47) 
\p  
\v 38 Jesuú ne, dá kanakuāꞌa ña ñaꞌa sán ne, kakaꞌan ña: 
\p —Koto xnto mastrú lei, ñá e dóo naꞌnu ncho vií san. Dōó xkuntée iní ña duꞌnu nani da ntaíka ña itsi kān. Dōó ntio ña é kuiko ñuꞌu ñāꞌa san ña, é kāꞌan ñá ntiusi ní ña núu ñaꞌa san nu âꞌví kān.  
\v 39 Má ūkún kān dɨ́ ne, dōó ntio ña é kuntōo ña nte nuu i kan. Tē xee ñá viko sán ne, dōó ntio ña é nīꞌi kuntoó ña míꞌī e dií ka váꞌā o.  
\v 40 Ntaéni ntáꞌvi ña ñadɨ̄ꞌɨ kií san vata koo é nakiꞌi ña un tsi nte víꞌi ña. Dōó naꞌa ntákaꞌan ntâꞌví ña, vata koo é kadā kuení ñaꞌa san tsi dóo vaꞌá ñaꞌa ña. Ntá tsi ña sāꞌá ne, dií ka kueꞌe níꞌi ña é ntoꞌo ña ntaꞌa Xuva kō —kaꞌan ña. 
\s1 Kuenta iña diuꞌun é xēꞌé ñadɨ̄ꞌɨ kií san 
\r (Lc. 21:1‑4) 
\p  
\v 41 Tuví Jesuu má ūkún kān ne, tuví nteē ña etún diuꞌun mí ntátsuꞌun ñaꞌa san. Kaito ntee ña nté o de ñaꞌa san é ntátsuꞌun ña diuꞌun. Īni ña tsí ña kuiká san ne, ñá tē nté kaa diuꞌun ntáxeꞌé ña.  
\v 42 Kidáā ne, véꞌxi uun ñadɨ̄ꞌɨ kií san ne, xnūu ña uvi kúdii á diuꞌun kuetsí san e dóo xuvi nuu áꞌvi.  
\v 43 Kidáā né, kāna Jesuu ña ntɨníꞌi ñā ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō: Tsí ñadɨ̄ꞌɨ kií sāꞌá ne, dií ka nuu áꞌvi é xēꞌé ña é ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī san e ntátsuꞌun ña diuꞌun ña ini etún san.  
\v 44 Tsí ña nguiī sán ne, dōó īó iña ñá ne, kūdii diuꞌun é kāntoo e ntáxeꞌé ña. Ntá tsi ñadɨ̄ꞌɨ kií san ne, kuān té ña te neé īó iña ñá ne, nɨɨ̄ kuéꞌen ini ña xeꞌé ña un ntɨꞌɨ̄ é īó iña ña —kaꞌan Jésuu. 
\c 13  
\s1 Kakaꞌan Jésuu tsí nantatsin xúkūn kaꞌnu san 
\r (Mt. 24:1‑2; Lc. 21:5‑6) 
\p  
\v 1 Dā ntáka Jesuu má ūkún kaꞌnu kān ne, kakaꞌan úun ña ntɨniꞌi ñā: 
\p —¡Un kaa dií xuú san, Mastru! ¡Ñá te da kūdii! ¡Xūkún san dɨ! ¡Ñá tē nté kaa váꞌā o! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 2 Kakaꞌan Jésuu: 
\p —Koto váꞌa nto xúkūn e dóo váꞌā ó san, é ña te da kúdii. Ntá tsi véꞌxī ntuvi é nantatsin kueꞌen. Nté uun ká xuu ña kodo ntiꞌi táꞌān ka kídaā —kaꞌan ña. 
\s1 Kakaꞌan Jésuu nté koo kuvi diꞌna dá ntɨ̄ꞌɨ ñuxivi 
\r (Mt. 24:3‑28; Lc. 21:7‑24; 17:22‑24) 
\p  
\v 3 Dā itúvi Jesuu tɨ́ꞌɨ i é nani Ōlivú ne, dōo dîto tuví xúkūn san. Pedru, Sántiau, Juaan, ni Ándreé ne, xée ētsin ña nuu Jésuu, ntákaꞌan xuꞌú ña ni ña, tsixeꞌe ña ñā: 
\p  
\v 4 —Káꞌan nto vē amá kuān koo kuvi é kākaꞌan nto. ¿Neé ntu nuu i é tāꞌxi Xúva kō é na kūtuní ntɨ tē xee úra i é kūvi? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 5 Kidáā né, eni ntuꞌu Jēsuu kakáꞌan ñá ni ñā: 
\p —Kuenta tsí vií nto é ña kaní ntaꞌvi nté uun ñaꞌa san nto.  
\v 6 Tsi dóo tɨtɨ́n ñaꞌa kiꞌxi ña é vata te xūꞌú ne, káꞌan ñā: “Xuꞌu é Cristú u”, koo kaꞌan ña. Dōó tɨtɨ́n ñaꞌa san kaní ntaꞌví ña ña. 
\p  
\v 7 ʼTē kútuni nto tsí kakuvi duꞌxēn da ntátekú nto tsi ntákaꞌan ñáꞌa san iña duꞌxén ne, ñá ku uꞌvī nto. Tsi kuétsī é kuān koo kuvi, ntá tsi vata xee táꞌan ntuvi é ntɨ̄ꞌɨ ñuxiví sa.  
\v 8 Tsí uun ñuú san ne, nāá ni tūku ñuu. Uun reí ne, naā ñá ni tūku reí san. Dōó kiꞌin itsi ñūú san ne, táān; kutama ñáꞌa sán dɨ. Tē kúvī sáꞌā né, dā ve nuu i é īñɨ ntuꞌu é ntōꞌo ñaꞌa, ña ntoo ñuxiví sa. 
\p  
\v 9 ʼNtōꞌó ne, kuenta tsí vií nto. Tsí ñaꞌa sán ne, ntada ña nto kuenta ntáꞌa ña tsiñu i sán ne, kaꞌní diīn ñá nto má viꞌī mi ntánataká nuu ña Israeé san. Nuu ña tsiñu naꞌnu i, nuu reí san kuntāñɨ́ meꞌñū ntó dɨ vata koo é kāꞌan nto nté kui ntántīkɨn ntó ko.  
\v 10 Diꞌna dá ntɨ̄ꞌɨ ñuxiví sa ne, kɨ́ꞌɨn ñāꞌa, kíkaꞌan ntódo ña túꞌūn vaꞌá san dá kanɨɨ kāꞌnu ñuxiví san.  
\v 11 Te tɨ̄ɨn ña nto ne, ntada ña nto kuenta ntáꞌa ña tsiñu i sán ne, ñá ku kadā kuení nto nté koo kaꞌan nto. Tsí taꞌxi Xuva kō é kāꞌan ntó tē xee úra i é kāꞌan nto. Ñá te kene mii ntō é kāꞌan nto, tsí Espíritū Sántū san taꞌxi ña túꞌūn é kāꞌan nto.  
\v 12 Kidáā né, ñatīí san ne, ntada ña ení mii ña kuēnta ntáꞌa ña tsiñu i é kaꞌnī ñá ña. Uva īꞌxá san ne, ntada ña iꞌxá ña kuenta ntáꞌa ña dɨ. Iꞌxá san ne, tsiꞌi kuétsi uva i ni dɨꞌɨ ī ne, ntada ña kuenta ntáꞌa ña tsiñu i dɨ é kaꞌnī ñá ña.  
\v 13 Ñá ntīo kueꞌen ñáꞌa san nto, ntá tsi tē xoo é ña xtuví mii ī é kuīntiꞌxe i kó dā nté ntɨ̄ꞌɨ ntuvi iña ñá ne, nakáku ña. 
\p  
\v 14 ʼTē íni nto tsi é ntītsi nuu i é kīni kaa san má ūkún kaꞌnu kān míꞌī e dóo xii kaa ne, ntōꞌo é ntoo nto ñuú Judeá ne, kunu nto kueꞌēn ntó, kukūntoó xuꞌū ntó ata uku kan.  
\v 15 Tē xoó ñaꞌa tuví daꞌna ña ata viꞌi ña kan kídaā ne, ñá ku ntɨ̄ꞌví ña má viꞌi kān e kínakíꞌi ña iña ña.  
\v 16 Tē xoó ñaꞌa nuu ña matú ña kān ne, ñá ku nūꞌu ña e kínantúku ña kutuun ña é kɨꞌɨn niꞌi ña.  
\v 17 ¡Ntāꞌvi ide ñádɨ̄ꞌɨ, ña é ñūꞌu iꞌxá i! ¡Ntāꞌvi ide ñádɨ̄ꞌɨ, ña é kanatsītsi iꞌxá i kídaā!  
\v 18 Kákan nto ntaꞌa Xuva kō é ña kuan kōo kúvi dá ntūvi víꞌxin.  
\v 19 Tsi kídaā né, un váꞌa tsi ntoꞌo ñaꞌa. Un tsi nte dá de kûꞌvé Xuva ko ñūxiví sa ne, vata ntóꞌo ñāꞌa san vata koo ntoꞌo ña ntuvi tsikan. Ntē ña kuan koo ntóꞌo xtuku ñaꞌa san é kuān koo ntoꞌo ña.  
\v 20 Tē dɨ́ ña ni dé kûꞌvé Xuva kō é ntudutsi ntūvi tsikán ne, nté uun ñaꞌa ña nakáku ña. Ntá tsi ntadutsi ña ntuvi tsikan kuenta iña ñaꞌá san, ña e dóo kakuinima Xúva kō, ña é nakaxnúu ña é kūvi iꞌxá ña. 
\p  
\v 21 ʼKidáā né, tē xoó kaꞌan í ni ntō: “¡Koto nto! ¡Ikān tuví Cristu!”, ne, ñá ku kuintīꞌxe nto é kākaꞌan ñá naa Xuva ko.  
\v 22 Tsí iō ñáꞌa, ña é kīꞌxi kídaā ne, káꞌan ñā é Cristu ña. Káꞌan ñā tsí kakaꞌan ñá naa Xuva ko. Vií ña nuu i e dóo naꞌnu ne, vií ña nuu i e dóo vaꞌa. Ntá tsi da ntaéni ntaꞌví ña ñaꞌa san. Tē dɨ́ kuvi vií ña ne, un tsi nte ña nakaxnúu Xuva kō kaní ntaꞌví ña ña.  
\v 23 Kuenta tsí vií nto. Dukuān é dīꞌna kakaꞌán u ni nto ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sáꞌā nté koo kúvi. 
\s1 Kakaꞌan Jésuu tsí nainu xtúku ña ñuxiví a 
\r (Mt. 24:29‑35,42,44; Lc. 21:25‑36) 
\p  
\v 24 ʼKidáā ne, rkontûví e dóo ntoꞌo ñaꞌa, ña ntoo ñuxiví a ne, kuneé ngántii, kuneé xoo.  
\v 25 Kóꞌxo kɨ̄mi é ūve e dukún kān dɨ́ ne, kantá nuu e dukún kān.  
\v 26 Xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, nainú u meꞌñú vikó san. Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san kiní ña tsi dóo kaꞌnu ú ne, dōó īó ko é vīí u é un ntɨꞌɨ̄.  
\v 27 Kidáā né, taxnūu u ánjē é nākuido ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa, ña é nākaxnúu u. Dā míꞌī ká ñuxiví sa mí ntoo ña un tsi nte e dukún kān nakuido ánjē san ña. 
\p  
\v 28 ʼKoto nto nté o de tun ígū san. Te ūte ntaꞌa i é da ve kantɨka xúku ī ne, ini o tsí dokó sa xee ntuví kaꞌni san.  
\v 29 Kuan kōo dɨ́, tē ntaíní nto tsi é kakūvi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sáꞌā é kākaꞌán u ni ntō vevií ne, kutuni nto tsi dóko sā xee ntúvī é nainú u ñuxiví a.  
\v 30 Átā xiꞌi xnto túvi u. Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō, tsí kuntaa é un ntɨꞌɨ̄ é kākaꞌán u ni nto dīꞌna dá ntɨ̄ꞌɨ ntuvi iña ñá ntoo ñuxiví sa vevii.  
\v 31 Kuān te ntɨꞌɨ ñuxiví sa nī e dukún kān ne, ntá tsi túꞌūn é kākaꞌán u ni ntō ne, ña ntɨ́ꞌɨ̄. 
\p  
\v 32 ʼNtá tsi xoxó ini í nee ntúvi ō neé ura kúntaa é kākaꞌán u; nté uun ánjē, ña ntoo e dukún kan, nté xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, ñá īní u; mii tsi Uvā ko é ini ña. 
\p  
\v 33 ʼDukuān ne, koto váꞌa nto. Na kōo túꞌve nto, tsi ñá ini nto amá xee ntúvi tsikan.  
\v 34 Sáꞌā né, vata kaa uun ñatīí, ña é tūví tuꞌve e dóo ika kɨ̄ꞌɨn ñá, ne, xtuvī ñá viꞌi ña ntaꞌa ña ntáde tsiñu iña ña. Káꞌan ña nī é un é un ña ntáde tsiñu iña ña nté koo vií ña ne, xtuvī ñá uun ñaꞌa, ña é kōto xiꞌi ña.  
\v 35 Ntōꞌó ne, koto váꞌa nto dɨ, tsí ñá ini nto neé ura naínú u: tē kuaa vaꞌá ne, o dava ñūu, o ura í tē kána lɨ́ꞌxɨ, o tē tuví vaꞌa.  
\v 36 Tē ntákidi dúkuan ntō ne, da née inī ntó nainú u.  
\v 37 Ntá tsi nuu i é kākaꞌán u ni ntō ne, kakaꞌán u ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san: ¡Kuntitō nto! ¡Ñá kū xkúkidi naá nto! —kaꞌan Jésuu. 
\c 14  
\s1 Ntukū nuu iní ñaꞌa san nté koo kaꞌní ña Jesuu 
\r (Mt. 26:1‑5; Lc. 22:1‑2; Jn. 11:45‑53) 
\p  
\v 1 Kakunaá ka uvi ntúvi dá xēe viko da ntánakaꞌan ña nté ō nakáku Xuva kō ña Israeé san ñuú Egítō. Kidáā ne, ñá kāꞌxi ña tañúꞌū é kadāka úꞌxen iā. Tōꞌó dutu ní mastrú leí san ne, ntukū nuu iní ña nté koo vií ña é diin diin tsi tɨɨn ña Jesuu é kaꞌnī ñá ña.  
\v 2 Ntatíin mii ñā: 
\p —Ña tɨ́ɨn o ña ntūvi viko san, vata koo é ña kudíin ñaꞌa san —kaꞌan ña. 
\s1 Uun ñadɨ̄ꞌɨ́ daꞌví ña choꞌo vîdin dɨ́kɨ Jésuu 
\r (Mt. 26:6‑13; Jn. 12:1‑8) 
\p  
\v 3 Tuví Jesuu ñuú Betania nú viꞌi Sīmuun, ña é nakoꞌxo kúñu ī kídaā. Dá ntōo ña, ntaéꞌxi ña ne, xée uun ñadɨ̄ꞌɨ́, niꞌi ña uun xuxu e kúvi xuu mí nuu choꞌo vîdin e dóo nuu áꞌvi. Taꞌvi ña xuꞌū i ne, dáꞌvī ntɨꞌɨ ña choꞌo vîdín san dɨkɨ Jésuu.  
\v 4 Dā íni ña ntoo sán ne, dōó dutsi kuiní ña. Ntatíin mii ñā: 
\p —¿Nté kui natɨvī ntú ña choꞌo vîdín sa?  
\v 5 Dií ka váꞌā ó tē dɨ́ ni nadiko ñā ne, níꞌi ña te ūní sientu, dá kuēꞌé ña ña ntāꞌvi —kaꞌan ña. 
\p Dōó dutsi kuiní ña ni ñadɨ̄ꞌɨ́ san. 
\p  
\v 6 Ntá tsi Jesuú ne, kakaꞌan ña: 
\p —Koo mii nto ñā. ¿Nté kui ntánatekū duꞌxen ntu nto ña? Dōo váꞌā ó de ña nī ko.  
\v 7 Nguentúvi ntoo niꞌi nto ña ntāꞌví san ne, amá ntio nto ne, kuvi xntii nto ñā. Ntá tsi xuꞌú ne, ña náꞌā ká kutūví u ni ntō.  
\v 8 Ñadɨ̄ꞌɨ́ saꞌá ne, īde ña é kūvi vií ña. Dáꞌvi ñā kó choꞌo vîdín san diꞌna dá kuntuꞌxi u.  
\v 9 Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō: Dā míꞌī ká kɨꞌɨn ñáꞌa é kikaꞌan ntódo ña túꞌūn vaꞌá san iña Xuva ko dá kanɨɨ ñūxiví sa ne, káꞌan ñā é kuān nte váꞌā o dé ñadɨ̄ꞌɨ́ san nī kó ne, nakaꞌan ñāꞌa san ña. 
\s1 Dā diko Júdā san Jésuu 
\r (Mt. 26:14‑16; Lc. 22:3‑6) 
\p  
\v 10 Uun ña ntɨniꞌi Jēsuu, ñá nanī Júda Scārioté ne, kuéꞌen ñā mí ntoo tóꞌō dutú san ne, tíin ña ni ñā nté koo vií ña é diko ña Jēsuu.  
\v 11 Dā téku tóꞌō dutú san é kākaꞌan Júdā né, dōó diní ña. Xéꞌe ñā xuꞌu ña e ntáꞌvi ña ña te kuvi vií ña. Júdā sán ne, ntukū nuu iní ña nté koo vií ña é diko ña Jēsuu. 
\s1 Dā éꞌxi Jesuu ni ña ntɨníꞌi ñā 
\r (Mt. 26:17‑29; Lc. 22:7‑23; Jn. 13:21‑30; 1 Co. 11:23‑26) 
\p  
\v 12 Kidáā ne, xée ntūvi é kii viko da kaꞌxi ña tañúꞌū é ña kadáka uꞌxen iā, ntuvi da ntaéꞌní ña iꞌxá leꞌntú san é kāꞌxí ña iña vikó san. Ntákaꞌan ñá ntɨniꞌi Jēsuu ni ña: 
\p —¿Míꞌi ntū ntio nto é kīkaváꞌa ntɨ é kāꞌxi o vikó san? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 13 Kidáā né, teé tsiñu Jesuu úvi ñáꞌa, ña ntɨniꞌi ñā ne, kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Kueꞌēn ntó má ñūú san. Tē xee ntó ikān ne, taꞌán nto uun ñatīí, ña niꞌi xoó ntute sán ne, kuntīkɨn ntó ña.  
\v 14 Neé viꞌi mí kɨ̄ꞌví ña ne, káꞌan nto nī tóꞌo vīꞌi san: “Kakaꞌan Mástrú ntɨ: ¿Míꞌi ntū má viꞌi kuntōo ntɨ́ ni ña ntɨniꞌī ntɨ é kāꞌxí ntɨ iña vikó san?”, koo kaꞌan nto.  
\v 15 Kidáā né, nañēꞌe ñá nto uun má viꞌi kāꞌnu iní viꞌi dūkún san. É iō tuꞌve. Ikān ne, kaváꞌa nto é kāꞌxi o iña vikó san —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 16 Kuéꞌen ña ntɨniꞌi ñā ne, xée ña ñūú Jerusaleen. Nāniꞌi ntiꞌxe ñá vatā ó kakaꞌan Jésuú ne, ikān de váꞌa ña é kāꞌxí ña. 
\p  
\v 17 Dā kuáā ne, xée Jēsuu ni uxuvi ñáꞌa ña ntɨniꞌi ñā.  
\v 18 Dā intóo ña ntaéꞌxi ñá ne, kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō: Uun ñaꞌa nto, ña é kaēꞌxí dadɨɨ nto nī kó vevií ne, diko ntō ko —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 19 Kūntaꞌxa iní ña ntɨniꞌi ñā kídaā ne, é un é un ña tsixeꞌe ña Jēsuu: 
\p —¿Vá xuꞌú ntu u? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 20 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Uxúvi ñāꞌa nto ntaéꞌxi dadɨɨ nto nī ko. Uun tsi koꞌo kaexnúu ú nī ña dikō ko.  
\v 21 Tsí xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuntaá vata tsī ó uve naꞌa nte díꞌna. Ntá tsi ntaꞌvi idé ña sāꞌá, ña dikó ko. Dií ka váꞌā ó tē dɨ́ ña ni kāku ña —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 22 Dā ntaéꞌxi ñá ne, kīꞌi Jesuu tañúꞌū san. Nakuéꞌe ña sintiáꞌvi ntaꞌa Xuva kō né, kātsin dava ña tañúꞌū sán ne, xéꞌe ña ña ntɨniꞌi ñā, kakaꞌan ña: 
\p —Kiꞌi nto sáꞌā, tsi kúñū ko —kaꞌan ña. 
\p  
\v 23 Kidáā né, kīꞌi ña eꞌxin é ñūꞌu ntute tɨntiꞌo. Diꞌna nakuéꞌe ña sintiáꞌvi ntaꞌa Xuva kō né, dā xeꞌé ña é kōꞌo un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntɨniꞌi ñā.  
\v 24 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Sáꞌā é nɨñɨ́ ko é kātɨ ú kuenta iña ñá te da díi ñaꞌá san, vata ō xtúvi Xuva kō da táꞌxi ña xuꞌu ña kuenta iña núu ī é xēe é viī ña.  
\v 25 Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō: Ña kóꞌō ká u ntute tɨntiꞌó san da nté ntūvi é kōꞌo ú ntute tɨntiꞌo xeé san mí kadē kûꞌvé Xuva kō —kaꞌan Jésuu. 
\s1 Kakaꞌan Jésuu tsí kaꞌán Pedru é ñá ini ñá ña 
\r (Mt. 26:30‑35; Lc. 22:31‑34; Jn. 13:36‑38) 
\p  
\v 26 Dā kúvi íta ña nchuꞌun Xúva kō ne, kuéꞌen ña ūun tɨꞌɨ i é nani Ōlivu.  
\v 27 Ikān ne, kakaꞌan Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā: 
\p —Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó xtuvī mii ntó ko ve, vata tsī ó uve naꞌa kakaꞌan: “Kaꞌní u paxtú san ne, da míꞌī ká kunu á leꞌntú san”, kaꞌan.  
\v 28 Ntá tsi tē ntóto xtuku ú ne, diꞌna ú kɨ́ꞌɨ̄n ú ñuú Galilea é dɨvi ntō —kaꞌan ña. 
\p  
\v 29 Kakaꞌán Pedru ni ña: 
\p —Kuān te un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá xtuvī mii ña nto, xuꞌú ne, ñá xtuvī mii ú nto —kaꞌan ña. 
\p  
\v 30 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ō: Niñú sāꞌa, diꞌna dá kāna lɨ́ꞌxɨ̄ san uvi íto ne, úni īto kaꞌan tsí ña inín ko —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 31 Dā dií dií ka ntii kakaꞌán Pedru: 
\p —¡Ñaꞌá ni san! Kuān te kuví u ni ntō ne, ñá kāꞌán u é ñá iní ú nto —kaꞌan ña. 
\p Kuan ō kaꞌan un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntɨniꞌi ñā dɨ. 
\s1 Kakaꞌan ntâꞌví Jesuu má utun Getsemānii 
\r (Mt. 26:36‑46; Lc. 22:39‑46) 
\p  
\v 32 Kuéꞌen Jēsuu ni ña ntɨníꞌi ñā uun itsi é nani Getsemānii. Kakaꞌan ña: 
\p —Kuntoo nto iꞌa, nɨɨ dukuan na kɨ̄ꞌɨ́n u daꞌa kān, kíkaꞌan ntâꞌví u —kaꞌan ña. 
\p  
\v 33 Da mii tsī Pedru, Sántiau ní Juaán san kueꞌen níꞌi ña. Kidáā né, dōo uꞌvi kakúvi nima Jésuu; dōo kúntaꞌxa iní ña.  
\v 34 Kakaꞌan ñá ni ñā: 
\p —Vevií ntɨka nimá ko dontɨ́ni. Dóko sā kúvi ú dontaꞌxa. Kuntōo nto iꞌa ne, ñá ku xkukídi nto —kaꞌan ña. 
\p  
\v 35 Kuéꞌēn ká Jesuu ún siin ne, nákūtínteɨ ña ñuꞌu kān. Íkan ña ntaꞌa Xuva ko te kūvi ne, ña kóo ura í e dóo ntoꞌo ña.  
\v 36 Kakaꞌan ña: 
\p —Uvā, uva miī ko, kuvi vií nto un ntɨꞌɨ̄. Tāꞌxi nto é ña kuan kōo ntóꞌo ko. Ntá tsi ña te vata kaa é ntio mii ko, tsí vata kaa é ntio mii nto —kaꞌan ña.  
\v 37 Nāxee ña mí ntoo ña uni ñáꞌa san ne, ntákidi ña. Kidáā ne, kakaꞌan ñá nī Pedru: 
\p —Simuun Pedru, ¿nté kui kakidin ntun? ¿Nté uun ura ñá ni kutíin ntun kuntītón nī ko?  
\v 38 Kuntitō xnto. Kákan nto ntaꞌa Xuva kō é ña kóꞌxo nto nuu i é kīni kaa. Kuān te ntío nto é viī nto é vāꞌá ne, ña kúvī, tsí e kuíni kúñu ntō é viī nto é kīni kaa —kaꞌan Jésuu ni ña. 
\p  
\v 39 Kuéꞌen xtūku Jesuu, kúkaꞌan ntâꞌví ña ni Xuva kō né, kuan tsī ó kakaꞌan ñá vata tsī ó kakaꞌan ña dá kāꞌan díꞌna ña.  
\v 40 Dā náxee xtúku ña ne, ntákidi xtúku ña, tsi dóo tavī ñá maꞌna. Ñá ni kutūni ini ña nté koo kaꞌan ñá ni Jēsuu.  
\v 41 É kūvi uni íto kueꞌen Jésuu, kúkaꞌan ntâꞌví ña, ne, dā náxee xtúku ña ne, kakaꞌan ña: 
\p —¿Ntákidi dúkuan ntu ntō? ¿Ntoo daꞌna ntu nto dɨ? Xée ō tsí kukidi nto ve, tsí e xée ūra i é ntuvī ú kuenta ntáꞌa ña kini ntáa, dɨvī u é vēxkúvi ú ñatīi.  
\v 42 Nakuntáñɨ̄ nto, kɨ́ꞌɨn o vē, tsí e véꞌxi ña dikó ko —kaꞌan ña. 
\s1 Dā tɨ́ɨn ña Jesuu 
\r (Mt. 26:47‑56; Lc. 22:47‑53; Jn. 18:2‑11) 
\p  
\v 43 Dá kakāꞌan dúkuan Jesuú ne, xéē Júdā, uun ñaꞌa ñá uxuvi ñáꞌa ña ntɨniꞌi ñā. Ñá te da dīi ñáꞌa san nteka ña. Odo ñā káa, odo ña ūtun. Tōꞌó dutú nī mastrú leí ni ñatā sán ne, taxnūu ña ñaꞌa san.  
\v 44 Júdā sán ne, nté dīꞌna tíin ña nī tóꞌō dutú san: 
\p —Xoó ñaꞌa é kāꞌxi ú xuꞌu i ne, é dɨvi ñā. Tɨɨn nto ña, kunteka váꞌa nto ña —kaꞌan ña. 
\p  
\v 45 Dā xee Júdā sán ne, ura tsí i kuéꞌen ñā mí ntitsí Jesuu, káꞌan ñá ni ñā: 
\p —¡Mastru! —kaꞌan ña. 
\p Ēꞌxí ña xuꞌu Jesuu.  
\v 46 Kidáā né, tɨ̄ɨn ñaꞌa san Jésuu. 
\p  
\v 47 Ntá tsi uun ñaꞌa ña ntitsí etsin ne, tāvá ña káa ñā, da éꞌnte tuꞌun ña loꞌxo ñá kade tsiñu iña tóꞌō dutú san.  
\v 48 Jesuú ne, kakaꞌan ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san: 
\p —¿Nté kuān ntu ódo nto káa ni ūtun é vextɨ́ɨn nto ko? ¿Vá ña duꞌu ntú u?  
\v 49 Nguentúvi itúvī ú ni ntō má ūkún kan, kanakuāꞌa ú nto ne, ña ni tɨ́ɨn nto ko. Ntá tsi kuān koo kuvi vata koo é kūntaa é ūve naꞌa Túꞌun Xuva kō —kaꞌan ña. 
\p  
\v 50 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntɨniꞌi Jēsuú ne, xtuvī mii ña ña, ínu ña. 
\s1 Na tīí, na ínu 
\p  
\v 51 Uun na tīí kuetsī sá ne, ntikɨ̄n ná Jesuu. Da miī doo kuiꞌxín katinúu na. Tɨ̄ɨn ña na ne,  
\v 52 dá xtuvī mii na dóo na. Koó da kantɨ̄ɨ́ na ínu na. 
\s1 Tuví Jesuu ntáꞌa tóꞌō dutu 
\r (Mt. 26:57‑68; Lc. 22:54‑55, 63‑71; Jn. 18:12‑14, 19‑24) 
\p  
\v 53 Íntēka ña Jesuu mí tuví dutu ñá odo nūu iña ñá Israee. Nātaká nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ tóꞌō dutu ni ñáta nī mastrú leí san.  
\v 54 Pedrú ne, íntīkɨn íka ña Jesuu ún tsi da nté xee ña nú viꞌī dutu ñá odo nūú san. Ítūví Pedru ni ña ntáde tsiñu iña dutu ñá odo nūú san nu kíꞌi kān mí ntátuní ña nchúꞌun kān. 
\p  
\v 55 Tōꞌó dutú san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i ne, ntántukū nuu iní ña nēe é tsiꞌi kuétsi ña Jesuu, vata koo é na kuvī ña, ntá tsi ña ni níꞌi ña.  
\v 56 Ñá te da dīi ñaꞌa daꞌví ña ña dovete, ntá tsi ña ni kudadɨ́ɨ e ntákaꞌan ñá ni ña nguiī san.  
\v 57 Iō ñá nakuntáñɨ̄ ña é dāꞌví ña dovete Jesuu, kakaꞌan ña: 
\p  
\v 58 —Tēkú ntɨ é kākaꞌan Jésuú ne: “Nakatsín u xúkun kaꞌnu sa é de váꞌa ñaꞌa san. Tē kúvi uni ntúvi ne, naxntītsí u túku xukun é ña te ñaꞌa kada váꞌa ña”, kaꞌan kú ña —kaꞌan ñáꞌa san. 
\p  
\v 59 Ntá tsi ña ni kudadɨ́ɨ ña é un ntɨꞌɨ̄ e ntákaꞌan ña. 
\p  
\v 60 Kidáā ne, nákuntītsí dutu ñá odo nūú san méꞌñū ñaꞌa sán ne, kakaꞌan ñá ni Jēsuu: 
\p —¿Ña kuvi ntu nantiko koon é kuan ō ntákaꞌan ñaꞌa sa íña o? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 61 Ntá tsi Jesuú ne, diin diin tsi katúvi ña. Nté uun túꞌūn ña ni káꞌan ña. Kakaꞌan xtúku dutu ñá odo nūú san: 
\p —¿Vá dɨvin ntun é Cristu? ¿Iꞌxá Xuva ntu ko ō? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p  
\v 62 —Dɨvī u —kaꞌan Jésuu—. Kiní nto ko, xuꞌu é vēxkúvi ú ñatīi, é kutūví u diñɨ kuaꞌa Uvā ko, ña dóo kaꞌnu san. Kiní nto ko te nainu u méꞌñū viko san dɨ —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 63 Dutu ñá odo nūú san ne, kūdiin ña é kuān ó kakaꞌan Jésuu. Kātsin diin ña dúꞌnu ñá ne, kakaꞌan ña: 
\p —Ñá vādá ntio ká ko ñaꞌa, ña é tsiꞌi kuétsi ña sāꞌa.  
\v 64 É tēkú nto é kuān nte kini o kakaꞌan ña tsí Iꞌxá mii Xuva ko ñā ne, ¿nté ō ntádē kuení ntu nto? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ña ñāꞌa san. 
\p Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa sán ne, ntákaꞌan ña tsí kantio é kūví Jesuu. 
\p  
\v 65 Iō ñá ne, tɨ̄ꞌvi dɨɨ́ ña Jesuu. Ēdɨ́ nuu ña doo ntuxnúu ña ne, da éꞌni ña ña, ntákaꞌan ña: 
\p —¡Kaꞌan ve xoo éꞌni i o! —kaꞌan ña. 
\p Un tsi nte ña ntáde kuenta xúkūn sán ne, xēꞌe nuu ña nuu Jésuú dɨ. 
\s1 Kakaꞌán Pedru tsi ñá īni ña xoo é Jēsuu 
\r (Mt. 26:69‑75; Lc. 22:56‑62; Jn. 18:15‑18, 25‑27) 
\p  
\v 66 Dá tuví dukuān Pedru nu kíꞌi kān ne, xée ūun taꞌnu kade tsiñu iña dutu ñá odo nūu.  
\v 67 Īni tun tsí katuní Pedru nchúꞌun kān. Kaito nteé tun ña, kakaꞌán tun: 
\p —Dɨvīn né, dadɨɨ kaikan ni Jēsuu, ña véꞌxi ñuú Nazaree —kaꞌán tun. 
\p  
\v 68 Ntá tsi Pedrú ne, kakaꞌan ña: 
\p —Ñá īní u ña; ntē ña katéku ko é kākaꞌan nto —kaꞌan ña. 
\p Kidáā ne, kuéꞌen ña xiꞌi kan. Ura tsí i kána lɨ́ꞌxɨ̄ san.  
\v 69 Īní taꞌnu kade tsiñu iña dutú san ña ne, kakaꞌán tun nī ña ntâñɨ: 
\p —Ña sāꞌá ne, ña ntɨniꞌi Jēsuu —kaꞌán tun. 
\p  
\v 70 Kakaꞌan xtúku Pedru tsí ñaꞌa. Da kū e víꞌi ne, kakaꞌan ña ntâñɨ́ san nī Pedru: 
\p —Dɨvīn ntiꞌxen é ntɨniꞌin Jēsuu. Tsí dɨvīn ne, ña ñuú Galilea —kaꞌan ña. 
\p  
\v 71 Kidáā né, eni ntuꞌū Pedru kakáꞌan ña: 
\p —Na taꞌxi Xuva kō é ntōꞌo kó tē ña te nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō e ñá iní u xoo é kākaꞌan nto —kaꞌan ña. 
\p  
\v 72 Ura tsí i ne, kāna xtuku lɨ́ꞌxɨ̄ san. Kidáā nákaꞌan Pedru nté ō kaꞌan Jésuu ni ña tsí diꞌna dá kāna lɨ́ꞌxɨ̄ san uvi íto ne, úni īto kaꞌán Pedru tsi ñá īni ña xoo é Jēsuu. Dā nákaꞌan ñā né, dōo éku ña. 
\c 15  
\s1 Tuví Jesuu nuu Pílatu 
\r (Mt. 27:1‑2, 11‑14; Lc. 23:1‑5; Jn. 18:28‑38) 
\p  
\v 1 Dā tuví ne, nātaká nuu tóꞌō dutú, ni ñata, nī mastrú leí, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i san, ntatíin ña nté koo vií ña ni Jēsuu. Kidáā né, kīꞌní ña Jesuú ne, dā kueꞌen niꞌi ña ña mí tuví Pilatu.  
\v 2 Pilatú ne, tsixeꞌe ña Jēsuu: 
\p —¿Dɨvīn ntun é Rei iña ñá Israee? —kaꞌan ñá, tsixeꞌe ñā. 
\p —Kuān ó vatā ó kakaꞌan —kaꞌan Jésuu. 
\p  
\v 3 Dōó tɨtɨ́n nuu i é ntátsiꞌi kuétsi tóꞌō dutú san Jesuu.  
\v 4 Kidáā ne, kakaꞌan xtúku Pilatu ni Jésuu: 
\p —¿Ñā ntu kuvi káꞌan? Koton tsi ñá te da dīi núu ī e ntátsiꞌi kuétsi ñaꞌa san o —kaꞌan ña. 
\p  
\v 5 Koó dā kúduꞌva Pilatú san dá ña ni kaꞌan kuéꞌen tsi Jesuu. 
\s1 Kakaꞌan ña é kūví Jesuu 
\r (Mt. 27:15‑31; Lc. 23:13‑25; Jn. 18:38‑19:16) 
\p  
\v 6 Kuia kuíā dá kaxee víko e nákaꞌan ñāꞌa san nté ō nakáku Xuva kō ña Israeé san ñuú Egítō né, vatā xkoó ini Pílatú san ne, kanantīi ñá uun ñaꞌa ña ñuꞌu kutū san, ntá tsi ñaꞌa san ntaíkan ña xōo ñáꞌa é ntio ña.  
\v 7 Tɨtɨ́n ñaꞌa ñuꞌu kutu ña viūtun san ntuvi tsikan, tsí naá ña ni ña tsiñu ī sán ne, ēꞌní ña ñaꞌa. Uun ñaꞌa ñā né, Barabaa nani ña.  
\v 8 Ñá te da dīi ñaꞌá san xee ña, ntákaꞌan ñá ni Pīlatu té nantīi ña uun ñaꞌa ña ñuꞌu kutu viūtun san, vatā ó de ña kuia kuia dá kakuvi viko sāꞌa.  
\v 9 Kakaꞌan Pílatu ni ñaꞌá san: 
\p —¿Ntio ntu nto é nantiī ú Rei iña ñá Israeé san? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 10 Tsi kútuni Pílatu tsi tóꞌō dutú san kuneꞌu iní ña ni Jēsuu. Dukuān e ntáda ña ña kuenta ntáꞌa ña.  
\v 11 Ntá tsi tóꞌō dutú san ne, ntákaꞌan ñá ni ñāꞌa san é kāꞌan ñá ni Pīlatu é na nantīi ña Barabaá san. 
\p  
\v 12 Kakaꞌan xtúku Pilatu ni ñaꞌá san: 
\p —¿Nté ntu koo vií u ni ña sāꞌá kuan, ña e xntánteē ntó Rei iña ñá Israee? —kaꞌan ña, tsíxeꞌe ñā. 
\p  
\v 13 Koó da vāntiñɨ ñáꞌa san ntákaꞌan ña: 
\p —¡Naxnteē ntó ña ntiká krusi kan! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 14 Kakaꞌan Pílatu ni ña: 
\p —¿Nté kui san? ¿Neé ntu kuetsi idé ña sāꞌa? —kaꞌan ña, tsíxeꞌe ñā. 
\p Ntá tsi dā dií dií ka vāntiñɨ ñáꞌa san ntákaꞌan ña: 
\p —¡Naxnteē ntó ña ntiká krusi kan! —kaꞌan ña. 
\p  
\v 15 Pilatú san ne, ña ni ntío ña é kūdiin ñáꞌa san ni ñá, ne, nantíi ña Barābaa. Kidáā ne, kakaꞌan Pílatu ni sntadún san é na kāni ña Jesuu xóꞌo ūme ne, dá ntāda ña ña kuenta ntáꞌa sntadún san é na naxnteē ñá ña ntiká krusi. 
\p  
\v 16 Sntadún san ne, kueꞌen níꞌi ña Jēsuu nu kíꞌi viꞌi mēꞌñú san. Kāna ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadun, ñá ntoo ikān, na nātaká nuu ña.  
\v 17 Naxnūu ña Jesuú doo kueꞌe, ne, de váꞌa ña leꞌe e kúvi ntuku íñū né, dā xntéku ña dɨkɨ Jésuu.  
\v 18 Ntákaꞌan sntadún san ni ñā: 
\p —¡Ntiusi o, Rei iña ñá Israee! —kaꞌan na. 
\p  
\v 19 Kāni na chɨɨn dɨkɨ Jésuú ne, tɨ̄ꞌvi dɨɨ́ na ña dɨ. Nakani ɨtɨ ná nuu ña, ntaéni dɨkɨ́ na ña e ntaíko ñuꞌu na ñā.  
\v 20 Dā kúvi narkɨ́nteē ná ña ne, natāvá na doo kueꞌe é nuu ña, dā náxnuu na ña doo mii ña. Kidáā ne, kueꞌen níꞌi na ñā é naxnteē ná ña ntiká krusi. 
\s1 Dā náxnteē ná Jesuu ntíkā krusi kan 
\r (Mt. 27:32‑44; Lc. 23:26‑43; Jn. 19:17‑27) 
\p  
\v 21 Ítā ntiꞌxin uun ñaꞌa, ñá nani Sīmuun, úva Alējandru ni Rúfu, ña véꞌxi ñuú Cirene. Xeꞌe kuétsi na sntadún san Simuun é na kuīdo ña krusi Jésuu. 
\p  
\v 22 Kueꞌen níꞌi na Jēsuu uun itsi mí nani Gōlgota, é kāni túꞌun: Xkɨdɨkɨ Ntɨ́xɨ.  
\v 23 Xéꞌē na sntadún san é kōꞌo Jesuu ntúte tɨntiꞌo íā é kadāka chóꞌō é nanī mira. Ntá tsi ña ni xiꞌi ña.  
\v 24 Kidáā ne, náxnteē ná Jesuu ntíkā krusi kan. Nākaꞌnté dava na doo ñá ne, dā nadɨkɨ́ nteē na, nee é niꞌi na, xé un xé un nā.  
\v 25 Kaeku ɨɨn teváa náxnteē ná Jesuu ntíkā krusi kan.  
\v 26 Dā de váꞌa na taꞌvi rkunū e nteé naꞌa kakaꞌan nee é kuētsí ña. Dɨ́kɨ̄ krusí san xntée ná taꞌvi rkunū san é ūve naꞌa kakáꞌan: “Rei iña ñá Israee”.  
\v 27 Xnteē ná uvi ñaꞌa ñá duꞌu ntíkā krusi kán dɨ é kūví dadɨɨ ña ni Jēsuu. Uun ñaꞌa ñā ne, ntitsí krusi ña diñɨ datsin Jesuú ne, uun ñaꞌa ñā ne, ntitsí krusi ña diñɨ kuaꞌa ña.  
\v 28 Kuntaa vatā ó uve naꞌa Túꞌun Xuva kō mí kakāꞌan: “Kuvi dadɨɨ ña ni ña kini ntáa san”, kaꞌan. 
\p  
\v 29 Ña ntaíta ntíꞌxin sán ne, dōó kini ntákaꞌan ñá ni Jēsuu. Ntánakuiko ña dɨ̄kɨ ña, ntákaꞌan ña: 
\p —Dɨvīn é kanakatsin xukún kaꞌnu sán ne dá naxntītsín xtukun te kuvi uni ntúvi ne,  
\v 30 nakākún miin kúñu ō ve. Ntii nteen miin ntíkā krusí san —kaꞌan ña. 
\p  
\v 31 Tōꞌó dutu ni mastrú leí san ne, narkɨ́nteē ñá Jesuú dɨ. Ntánatíin mii ña: 
\p —Kuvi nakakū ñá tuku ñaꞌa sán ne, ntē ña kakúvi ntu ku nakāku mii ña kúñu ñā.  
\v 32 Tē Rei iña ñá Israee ntíꞌxe ña ne, o tē ña é taxnuu ntiꞌxe Xuva kō né, na ntīi ntee mii ña ntiká krusi kan. Kidáā ne, kini ó ne, kuintiꞌxe kō dɨ —kaꞌan ña. 
\p Ntuvi ñáꞌa, ñá uve niꞌi ña ntīká krusi kán ne, dōó kini kaꞌan ñá ni ñā dɨ. 
\s1 Dā xiꞌi Jésuu 
\r (Mt. 27:45‑56; Lc. 23:44‑49; Jn. 19:28‑30) 
\p  
\v 33 Dā káꞌñu ntuvi ne, un tsi da nte kaeku uni kuáa ne, kūneé da kanɨɨ ñūxivi.  
\v 34 Ura tsíkan ne, un ntii tsī kéne Jesuu, kakáꞌan ña: 
\p —Eluii, Eluii, ¿lama sabatani? (é kāni túꞌun: Xuvā kó, Xuvā ko, ¿nté kui xtuvī mii ntó ko?) —kaꞌan ña. 
\p  
\v 35 Dā téku ña ntâñɨ étsin sán ne, ntákaꞌan ña: 
\p —Kini nto ña. Vata te kakana ña ña kaꞌán naa Xuva ko, ñá nani Ēlia —kaꞌan ña. 
\p  
\v 36 Uun ñaꞌa ñā né, kaxkainu ña kueꞌen ña, kuxnúu ntoꞌo ña tɨꞌntɨ dóo san iní ntute tɨntiꞌo ía, dā xnuu ntído ña dɨkɨ útun, dā xeꞌé ña é kōꞌo Jesuu. Kakaꞌan ña: 
\p —Na koo mii nto ñā. Koto o ve te kīꞌxi ntíꞌxe Eliá san é nāntii nteé ña ña ntiká krusi kan —kaꞌan ña. 
\p  
\v 37 Kidáā né, kāchuꞌu ntáa Jesuu, ntíꞌxi nuu kakan inī ñá ne, xíꞌi ñā.  
\v 38 Ntáta ntāa dôxi é rkaa íko má ūkún kaꞌnu san. Nte dɨ́kɨ i un tsi nte xeꞌe i ntíi.  
\v 39 Uun tóꞌō é uun sientu sntadún san ntitsí ña nuu Jésuu. Dā íni ña nté ō xiꞌi Jésuú ne, kakaꞌan ña: 
\p —Nuu é ntāa ntíꞌxe i é ña sāꞌá ne, Iꞌxá Xuva ko ñā —kaꞌan ña. 
\p  
\v 40 Ntaíto díto ika ñadɨ̄ꞌɨ́ san dɨ. Ikān ntâñɨ Maria Madálena, María, dɨꞌɨ Sāntiau lúꞌnti ni enī ñá Joseé, ni ñadɨ̄ꞌɨ, ñá nani Salūmeé dɨ.  
\v 41 Ñadɨꞌɨ̄ saꞌá ne, ntántīkɨn ñá Jesuu é xntii ña ñā da itúvi ña ñuú Galilea. Dōó tɨtɨ́n ka ñadɨ̄ꞌɨ́, ña xee niꞌi Jésuu ñuú Jerusaleen, ntâñɨ ñá dɨ. 
\s1 Dā intúꞌxi Jesuu 
\r (Mt. 27:57‑61; Lc. 23:50‑56; Jn. 19:38‑42) 
\p  
\v 42 Dā kuáa ntuvi vierné san, ntuvi é koo túꞌve tsí utén ne, ntuvi iō dáꞌna,  
\v 43 xée Jōsee, ña véꞌxi ñuú Arimatea. Ña sāꞌá ne, dōó ntaíko ñuꞌu ñaꞌa san ña, tsí ña tsiñu i ña. Kantétu ña ntūvi dá kada kúꞌve Xuva kō. Naxnuu kaꞌxi ñā nima ñá ne, kuéꞌen ñā mí tuví Pilatu é ntākan ña kúñu Jēsuu.  
\v 44 Koó dā kúduꞌva Pilatú san tsí e xiꞌi Jésuu. Kāna ña tóꞌō sntadún san, tsíxeꞌe ña ña tē nuu é ntaā i é xiꞌi Jésuu. 
\p  
\v 45 Kakaꞌan tóꞌō sntadún san tsí nuu é ntaā i. 
\p Kidáā ne, xéꞌe Pīlatu ítsi é na nākuníꞌi Joseé san kúñu Jēsuu.  
\v 46 Joseé san ne, ñīi ña doo váꞌa é nāxnuu taꞌán ña Jesuu. Nántii ntēé ña ña ntiká krusi kán, dā náxnuu táꞌan ña ña doó san, dā xtúvi ntuvē ñá ña iní ñañā mí ete nuu ña ini xuú san. Xnuu ntiꞌu ñá xiꞌi ñáñā san uun xuú kaꞌnu.  
\v 47 Maria Madálena ni María, dɨꞌɨ Jōseé ne, ntâñɨ ña, ntaíto dito ña mí kaintúꞌxi Jesuu. 
\c 16  
\s1 Dā ntóto Jesuu 
\r (Mt. 28:1‑10; Lc. 24:1‑12; Jn. 20:1‑10) 
\p  
\v 1 Dā ntɨ́ꞌɨ ntuvi dá iō dáꞌna ne, Maria Madálena, María, dɨꞌɨ Sāntiau lúꞌntī sán, ni Salūmeé ne, ñīi ña choꞌo e dóo váꞌa ñeꞌe é daꞌvi ña ata dóo é nuu taꞌan kúñu Jēsuu.  
\v 2 Tēvaá duꞌva tsi da véꞌxi tuví ntuvi domingú san ne, kuéꞌen ñadɨ̄ꞌɨ́ san nú ñaña Jēsuu.  
\v 3 Ntánatíin mii ñā: 
\p —¿Xoó ntu kuvi naxtuvī xio i xuu kaꞌnú san é kantīꞌu núu xiꞌi ñáñā san? —kaꞌan ña. 
\p  
\v 4 Dā íto ña ne, ñá kantīꞌú ka xuu kaꞌnú san xiꞌi ñáñā san.  
\v 5 Kɨ́ꞌvi ña īní i kān né, īní ña tsí tuví uun ñatīí diñɨ kuaꞌa ñañā san. Nuu ña doo kani, doo kuiꞌxin. Ña dɨ̄ꞌɨ́ san ne, dōo uꞌví ña.  
\v 6 Kakaꞌan ñátīí san ni ñā: 
\p —Ñá ku uꞌvī nto. Iní u tsí ntánantuku nto Jēsuu, ña ñuú Nazaree, ña é intée ntiká krusi kan. Xôxó ka ña íꞌa. É ntōto ña. Koto nto mí inuu ntúꞌxi ña.  
\v 7 Kueꞌēn ntó, kukoto nto Pedrú, ni ña ntɨniꞌi Jēsuu, tsí e díꞌna ña kodo nuū ñá nuꞌu ñá ñuú Galileá ne, ikan nakinī ntó ña, vatā ó kākaꞌan ñá ni ntō —kaꞌan ñátīí san. 
\p  
\v 8 Ntaka ñadɨ̄ꞌɨ́ san nú ñaña kān ne, koó dā ntaínu ña kueꞌen ña. Un váꞌa tsi ntanɨ́ꞌɨ ña, tsi dóo ntaúꞌvī ña. Nté uun ñaꞌa ña ni kaꞌan níꞌi ña, tsi dóo uꞌví ña. 
\s1 Dā xee Jésuu mí ntitsí Maria Madálena 
\r (Jn. 20:11‑18) 
\p  
\v 9 Dā ntóto Jesuu ntuvi domingú ne, diꞌna ntii dítō ña nuu Mária Madálena, dɨvi ñā é natāva Jesuu úꞌxē é ña váꞌā san é ñūꞌu nima ña kídaā.  
\v 10 Kuéꞌen Māriá san mí ntoo ña ntɨniꞌi Jēsuu. Dōó ntoo ntaꞌxa ña ne, dōo ntaéku ña. Kakaꞌan María san ni ña tsí e ntóto Jesuu.  
\v 11 Ntá tsi da téku ña é kāntíto Jesuú ne, ñá ni kuintīꞌxe ña ña. Kuān te kakáꞌan María tsí mii ñā íni ña Jesuú ne, ñá ni kuintīꞌxe ña ña. 
\s1 Uvi ñáꞌa ña ntɨniꞌi Jēsuu íni ña ña 
\r (Lc. 24:13‑35) 
\p  
\v 12 Rkontûví ne, ntii dîto xtúku Jesuu nuu uvi ñáꞌa ña ntɨniꞌi ñā da ntaíka ña itsi má kuꞌu kān, ntá tsi e túku ito ña.  
\v 13 Ntuvi ñá sāꞌá ne, kuéꞌen ña, kūkóto ña ña nguiī sán tsi íni ña Jesuu. Ntá tsi ña ni kuintíꞌxe ña ña dɨ. 
\s1 Kakaꞌan Jésuu ni ña ntɨníꞌi ñā nté koo vií ña 
\r (Mt. 28:16‑20; Lc. 24:36‑49; Jn. 20:19‑23) 
\p  
\v 14 Rkontûví ne, ntīi dîtó Jesuu mí ntoo uꞌxi ɨ́ɨn ñaꞌa ña ntɨniꞌi ñā, ntaéꞌxi ña. Dē tíi Jesuu ni ña tsi dóo kaꞌxī nima ñá, tsi dóo loꞌo ñā é kuintiꞌxe ña e ntóto ña, kuān te ntákaꞌan ñáꞌa san tsí é īní ña ña.  
\v 15 Kakaꞌan Jésuu ni ña: 
\p —Kueꞌēn ntó ve, kukaꞌan nto túꞌūn vaꞌá san kuenta iñá ko ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa san dá kanɨɨ ñūxivi.  
\v 16 Xoó ñaꞌa é kuintiꞌxe ña ne kutsi ntute ña ne, nakākú Xúva ko ñā. Ntá tsi xoó ñaꞌa, ña é ña kuintíꞌxe i ne, ñá kada kaꞌnū iní Xuva ko ni ña kuētsí ña.  
\v 17 Xoó ñaꞌa é kuintiꞌxe ña ne, kuvi vií ña nakuitā ñá e ña váꞌā san kuenta iñá ko. Kuvi kaꞌan ña túꞌūn xee e ñá ini ña.  
\v 18 Te kurkāa ña koó ne, o te kōꞌo ña é kadāka choꞌo é kaxiꞌi ó san ne, ña kúvī ña. Tɨɨn ntaꞌa ñā ña nchokuví ne, ntuváꞌa ña —kaꞌan ña. 
\s1 Dá kūntáa Jesuu é dukún kān 
\r (Lc. 24:50‑53) 
\p  
\v 19 Kidáā né, dā kúvi kaꞌan Tóꞌo ko Jēsuu ni ña ntɨníꞌi ñā ne, kúntāa ña e dukún kān, kunakutúvi ña diñɨ kuaꞌa Xuva kō.  
\v 20 Ña ntɨniꞌi ñā ne, kuéꞌen ña, kūkaꞌan ña túꞌūn vaꞌá san iña Jésuu dá kanɨɨ ñūxivi. Tōꞌó ko Jēsuú ne, xntii ña ñā ne, xéꞌe ñā é kūtuni ñáꞌa san tsí nuu é ntaā i é ntákaꞌan ñá, tsi xéꞌe ñā é kūvi vií ña nuu i e dóo naꞌnu san. Kuan tsī kaa é kāꞌán u ni ntō.