\id MRK \h SAN MARCOS \toc1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Marcos sàhà Jesucristu \toc2 SAN MARCOS \toc3 Mr. \mt1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Marcos sàhà Jesucristu \c 1 \p \v 1 Ñà‑yòhó nduá quesáhá nacání razón ndiaha xí Dios sàhà Dèhemanì‑yá Jesucristu. \p \v 2 Sànaha nìsa cahàn Isaías cuenta xi Dios. Te nì tiaa stná‑nè (palabra yohó nì cachi‑yà): \q1 Cunaha‑ní, cuàhìn techuín iin tiàa, te dihna‑ne yàha‑ne càhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón xi, te ducán (nsida viì‑né anima‑nè), na ian nduviì iin ichì, dandu después yàha stná mii‑ní (Cristu). \q1 \v 3 Tiacú cáhàn fuerte ana cáhàn sàhù yucù, te (cachí‑nè xì nèhivì ñà‑nsida viì‑né anima‑nè) na ian nduvíi ichì ndé yàha Stoho‑ndà Señor, nandua ichì ndáà ndé quixi‑ya. \m (Ducán cachí tutu mà.) \p \v 4 Ñàyùcàndùá, nì quixi nècuàchìmà. Juan Bautista nani‑né, te yucù nì càhàn‑nè sàhù xì nèhivì, nì cachitnùhu‑ne nansa xiñuhu quida‑ne ñà‑naxicocuíìn ini‑nè sàhà‑ñá cuicahnú ini Dios sàhà cuàchi‑ne, dandu cuhiì‑né. \v 5 Ñàyùcàndùá cuàhà nèhivì ñuu Jerusalén xì nsidaa gá stná nèhivì ladu Judea, nì casaà‑nè nùù Juan mà, nì dàtúi‑ne cuàchi‑ne nùù Dios, te nì cuhiì stná‑nè nùù yùte Jordán nì quida nècuàchìmà. \p \v 6 Dòò idì sì‑camellu nì sandixi nècuàchìmà. Te iìn quisì nduú siuhma tìxi‑ne. Te sìca xi ndudi ñùñù yucù nduá nìsa itiacu‑nè. \v 7 Te nì càhàn‑nè xì nèhivì, cachí‑nè: \p ―Nú sànì yàha yùhù, dandu vàxi mii‑yá ana chicá icúmí poder cahnú nùí. Ni có‑nâtùi (cundui ni mozo xi‑ya) ndaxin correa ndìsàn‑yá. \v 8 Yùhù, tècuìí quidá íìˊ mii‑nsiá. Doco mii‑yá, còó; tìxi Espíritu Ìì xí Dios icúmí‑yâ quida iì‑yánsià. \s1 Nansa nì cuhiì Jesús \p \v 9 Quìvì yucán nì quee‑ya ñuu Nazaret iá Galilea, te nì quida iì Juan‑yà nùù yùte Jordán. \v 10 Te na ní quee‑ya nùù tècuìí mà, dandu nì xini‑yà nì nuna ansivi, te nì nuu Espíritu Ìì xí Dios dìquì‑yá na iin loma. \v 11 Te nì tiacu cáhàn iin ana cáhàn ansivi, cachí‑yà: \p ―Mii‑ní, Dèhemanìˊ nduu‑ní, te cudíì cuáhà inì sàhà‑ní. \s1 Nansa nì cuni ñà‑malu dacà‑sí Jesús \p \v 12 Daaní, nì nsihi nì cuhiì‑yá, dandu vichi vichi nihí Espíritu Ìì xí Dios‑yà nì sàhàn ñà‑coo‑ya yucù dàná. \v 13 Te yucán nìsa ìa‑ya ùì dico quìvì ndé ndoó quisì yùcù. Te nì sàà Satanás, nì cunì‑si dacà‑síyâ, (doco mànìcùí). Daaní, después nì casaà stná ángel xi Dios nì chindee‑néyà. \s1 Nansa nì quesaha Jesús quidá‑yá chuun ìì ladu Galilea \p \v 14 Daaní, na ní sàcùndiadi Juan Bautista vehecàa, dandu mànuhù Jesús ladu Galilea. Te nì quesaha‑yá cáhàn‑yà xì nèhivì inicutu ñà‑ndùú razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Dios. \v 15 Te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Sànì sàà hora, sà‑ìtúú tiempu cusahnú Dios ñuhìví yohó. Ñàyùcàndùá naxicocuíìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia, te cunindisá‑nsiá ñà‑ndùú razón ndiaha xí‑yá. \s1 Nansa nì cana Jesús cùmì nècuàchì tavá siaca \p \v 16 Xicá Jesús yuhù mar iá Galilea, te nì xini‑yà Simón xì ñani‑nè Andrés, dacaná‑né ñunù xí‑né mahì tècuìí, vàchi nècuàchì tavá siaca xínduu‑ne. \v 17 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunchicùn‑nsià yùhù, vàchi mà cúndúú gá‑nsià nècuàchì tavá xi siaca; yùhù icúmî dacuahí mii‑nsiá ñà‑cunduu‑nsia nècuàchì tavá xi nèhivì (nùù ichì malu). \p \v 18 Dandu nècuàchìmà, vichi vichi nì nacoo‑ne ñunù xí‑né yucán, te nì tenchicùn‑nè mii‑yá cuàhàn. \p \v 19 Dandu nì sàà‑yà chicá nùù‑xí, te nì xini tu‑ya ùì dèhe iin tiàa nani Zebedeo, Jacobo nani iin‑ne, te Juan nani ñani‑nè, ndoó‑né nùù lancha xi‑ne, nácàhmá‑nè ñunù xí‑né. \v 20 Te nì cana stná‑yà ndúì‑nè. Ñàyùcàndùá nì nacoo‑ne yua‑né ini lancha mà xì tètàtú, te nì catenchicùn stná‑nèyà cuàhàn. \s1 Nansa nì tavà Jesús iin ñà‑malu inácáá ini iin tiàa \p \v 21 Dandu nì casaà‑nè xì‑yá iin ñuu nani Capernaum. Te na ní sàà quìvì descansu, dandu cuàhàn‑yà veheñùhu, te nì dàcuàhá‑yá nèhivì yucán. \v 22 Te nì ndulocó‑nè sàhà ñà‑ndùá dàcuàhá‑yánè, vàchi nì chinaha‑yà nahi ana cusáhnû, màdìá nahi nècuàchì ley xi veheñùhu. \v 23 Daaní, ini veheñùhu ma iá stná iin tiàa inácáá iin ñà‑malu inì‑xi. Te nì ndàhì‑nè, cachí‑nè: \p \v 24 ―Jesús de Nazaret, ¿ndíà cunduu‑ní nsiùhù? ¿A váxi‑ní dandáñúhú‑nî nsiùhù? Yùhù ináhî mii‑ní: ana ìì nì quixi nùù Dios ndùù‑ní ―cacháˋ. \p \v 25 Doco Jesús, ndee ní dàndàcú‑yá nùá, cachí‑yà: \p ―¡Màsà cáhàn, te quee cuahán! ¡Nacoo tiàa jaàn! \p \v 26 Dandu ñà‑malu mà, nì dàquìdí fuerteà nècuàchìmà, te nì ndàhì ndeá, dandu nì quea cuàhàn. \v 27 Ñàyùcàndùá, nsidaa nèhivì yucán, nì ndulocó sàstnùhù‑né sàhá yùcán, te nì ndàcàtnùhù tnàhá‑né nùù‑né, cachí‑nè: \p ―¿Ndíà nduá cuú jaàn? ¿Índù ley saa nduá? Vàchi na iin nècuàchì cusáhnû, ducán cáhàn nècuàchì jaàn. Mà úhì dàndàcú‑né nùù ñà‑malu, te iníníá‑nè. \p \v 28 Dandu nì xìtià fama xi‑ya inicutu ladu Galilea yucán. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús dìdo Simón Pedro \p \v 29 Daaní, na sánì caquee nsidaa‑né veheñùhu yucán, dandu cuàhàn‑yà xì Jacobo xì ñani‑nè Juan, nì yàha‑ne vehe Simón xì Andrés. \v 30 Te yucán indúhu dìdo Simón, nècuàchì ñahà, quidá yócò xì‑né. Te vichi vichi nì cachitnùhu nèhivì vehe ma xi‑yá sàhà nècuàchì cuhí mà. \v 31 Ñàyùcàndùá, nì tnàtuu‑ya ndé indúhu‑né, te nì tnii‑ya ndahà‑né, nì dàndácòo‑yanè. Dandu vichi duha nì cuxio cuèhè yòcò mà‑né, te nì quesaha‑né nì xinucuachi‑né nùù‑yá xì compañeru‑yà. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús cuàhà gá nècuàchì cuhí \p \v 32 Daaní, nì quècahnu orá, te nì cuñaà. Dandu nì casaca nèhivì nsidaa nècuàchì cuhí xi‑ne, xì stná nècuàchì inácáá ñà‑malu inì‑xi nì quixi nùù‑yá. \v 33 Te nsidaa‑né, nì nataca chitu‑né yehè vehe ndé iá‑yà. \v 34 Te nì dàndúvàha‑ya nsidaa nècuàchì cuhí mà, nsidanuu cuèhè quìdà‑xì‑né. Te nì tavà stná‑yà cuàhà ñà‑malu. Doco cónì sáha‑ya càhàn gà‑si, vàchi ináhá‑sî ana nduú‑yá. \s1 Nansa nì càhàn Jesús sàhù inicutu ladu Galilea \p \v 35 Daaní, itnúú gá dàtnàà nì ndacòo‑ya, nì quee cuaán‑yá cuàhàn‑yà iin xaan ndé còò nèhivì, te yucán nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Yuamánì‑yá. \v 36 Daaní, después, nì caquee stná Simón xì compañeru‑nè cuàhàn‑nè nanducu‑néyà. \v 37 Te na ní ndacùhun‑neyà, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cunaha‑ní, nsidaa nèhivì, nanducu‑né mii‑ní. \p \v 38 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ni cúhùn‑ndà ndè ñuu chicá nùù‑xí, cachitnùhu stnáì xì nèhivì yucán ñà‑ndùú ndudu ìì, vàchi divi chuun jaàn vàxi ―nì cachi‑yà. \p \v 39 Ñàyùcàndùá, ducán nì xìcanuu‑ya inicutu ladu Galilea yucán, nì cachitnùhu‑ya ndudu ìì xí‑yá xì nèhivì nsidaa veheñùhu yucán, te nì tavà stná‑yà ñà‑malu ñuhú ini nèhivì. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin tiàa icúmí cuèhè lepra \p \v 40 Dandu nì sàà stná iin tiàa icúmí cuèhè lepra, nì tnàtuu‑ne nùù‑yá, nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá xícàn tàhvì‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Nú cuní‑nî, vàtùni dandúvàha‑ní yùhù. \p \v 41 Dandu nì cuhi ini Jesús nècuàchìmà, te nì chituu‑ya ndahà‑yá nùù‑né, cachí‑yà xì‑né: \p ―Juùn. Vichi duha ni ndúvàha‑ní, cachíˋ xì‑ní. \p \v 42 Dandu na momentu nì cachi‑yà ducán nì quee cuèhè quìdà‑xì‑né, te nì nduvàha‑ne. \v 43 Dandu na cuáhàn‑yà techuún‑yánè nùhù‑né, dandu cuàhà gá nì chinaha‑yánè, cachí‑yà xì‑né: \p \v 44 ―Cunaha‑ní, màsà cáchì‑ní ni‑iñàha xi nèhivì. Cuisì cuahán‑nî nùù dùtù ñà‑cundehè‑né ìcà‑ní (ñà‑sànì nduvàha‑ní), te nacuàha‑ní promesa xi Dios, vàchi ducán cachí ley xi Moisés, dandu vàtùni cundaà ini nèhivì ñà‑sànì nduvàha‑ní nduá ―nì cachi‑yà. \p \v 45 Doco nècuàchìmà, nì quee‑ne nì quesaha‑né nacání‑né xì cuàhà nèhivì, te sàhámà nì xìtià cuentu inicutu. Ñàyùcàndùá mànìcùí gá quìhvi vate Jesús ini ni‑iin ñuu. Puru campu xicánúú‑yá. Doco nsidanicuú xaan nì caquee nèhivì nì nataca‑nè nùù‑yá. \c 2 \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin tiàa nì dàñà íì cuerpu xi \p \v 1 Nì yàha itnii quìvì, dandu mànuhù Jesús ñuu Capernaum. Te nì xinitnùhu nèhivì iá‑yà vehe. \v 2 Ñàyùcàndùá luegu nì nataca cuàhà‑né, ni có‑nùná gà índù cundoo‑ne, ni siquiera nùù yehè. Te nì càhàn‑yà xì‑né ñà‑ndùú palabra xi‑ya. \v 3 Dandu yucán nì sàà stná itnii gá nèhivì, cùmì‑né nsìdà‑xì iin nècuàchì cuhí nì dàñà íì cuerpu xi. \v 4 Doco ñà‑cuàhà guá nèhivì ndoó yucán, mànìcùí quìhvi‑ne dècuèndè ndé iá‑yà. Ñàyùcàndùá nì nana‑ne dìnìvèhé nì nacanì‑nè iyuhu dìnìá meru ndé indéhe ndáà iá‑yà ini vehe. Te na sánì nacuna‑nemà, dandu nì dànùú‑né nècuàchì cuhí xi‑ne nùù camilla. \v 5 Ñàyùcàndùá, na ní xini‑yà ñà‑cuàhà guá xíxinindisá‑néyà, dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì cuhí: \p ―Hijo, xicáhnû inì sàhà cuàchi‑ní. \p \v 6 Doco yucán ndoó stná itnii nècuàchì nduú nècuàchì ley xi veheñùhu, te nì nacani ini‑nè: \v 7 “¿Índù chuun cáhàn Jesús ducán? ¡Mà ndóo ini Dios sàhà ñà‑ndùá cachí‑nè! Vàchi còò inga ana cui cuicahnú inì‑xi sàhà‑ndà, cuisì mii‑yá”. \v 8 Doco Jesús, nì cundaà ini anima‑yà ñà‑ndùá nacání guâ ini nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù chuun nacání inì‑nsia ducán? \v 9 ¿Índù milagru nduú ñà‑chicá ùhì quida‑nda: a ñá‑cachi uun‑nda xi nècuàchì cuhí yohó ñà‑xìcáhnû ini‑ndà sàhà cuàchi‑ne, te ò ñá‑cachi‑ndà xì‑né ni ndácuíín‑nè ndanihi‑ne camilla xi‑ne, te nacaca‑ne? \v 10 Pues yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cuàhìn quide iñàha ñà‑cundaà inì‑nsia ñà‑ndisa icúmî derechu cuicahnú inì sàhà cuàchi nèhivì ñuhìví. \p Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì cuhí mà: \p \v 11 ―Mii‑ní cachí xìˊ, ndacuiìn‑ní, ndanihi‑ní camilla xi‑ní, te xuhun‑ní vehe‑ní. \p \v 12 Dandu nì ndacuiin nècuàchì cuhí mà, te vichi vichi nì ndanihi‑ne camilla xi‑ne, nì quee‑ne, mànuhù‑né vehe‑ne, indéhe nsidaa nèhivì yucán. Ñàyùcàndùá nsidaa‑né, nì ndulocó‑nè, te nì ndenihi vàha‑ne Dios, cachí‑nè: \p ―Ni‑iin xichi, có‑xìní‑ndà cuu (ndiaha guá) nahi ñà‑yòhó. \s1 Nansa nì cana Jesús iin tè‑dàchíyàhvi nani Leví \p \v 13 Daaní, nì quee‑ya inga xichi cuàhàn‑yà dècuèndè mar. Te nì nataca cuàhà gá nèhivì nùù‑yá, te nì dàcuàhá‑yánè. \v 14 Dandu nì yàha‑ya (inga xaan), te nì xini‑yà iin dèhe Alfeo nani Leví, iá‑nè nùù mesa ndé dachíyàhvi‑ne. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nahà‑ní, cunchicùn‑ní yùhù. \p Dandu nì ndacuiin nècuàchìmà cuàhàn stná‑nè xì‑yá. \p \v 15 Daaní, después dohó nì cuu na ní ìa‑ya vehe Leví mà. Iá‑yà xixí‑yá, te ndoó stná cuàhà nècuàchì dachíyàhvi, xì cuàhà gá más nècuàchì cachí‑nè iá cuàchi‑xi, xixí‑né xì Jesús xì nècuàchì dacuahá‑yá, vàchi cuàhà gá nèhivì nchícùn xì‑yá. \v 16 Te nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì fariseu, nì xini‑nè nansa quidá‑yá xixí‑yá xì nèhivì mà. Ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―¿Índù chuun cutnáhâ maestru xi‑nsia xixí‑né xì cuàhà tè‑dàchíyàhvi, xì dava gà stná nèhivì cuáchi? \p \v 17 Na ní tiacu Jesús cachí‑nè ducán, dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màdì nècuàchì ndáa vàha xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né. Nècuàchì cuhí xiñuhu xì ana quidatatna xi‑né. Te divi ducání stná yùhù, màdì nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi vàxi càhàn xìˊ. Còó, nèhivì cuáchi vàxi nanduquí, áma naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne. \s1 Ndíà dìsáhà‑xí cónìsá íníhíì dócô nècuàchì dacuahá Jesús na iá ìì‑yá ñuhìví yohó \p \v 18 Daaní, iin xichi na iníhíì nècuàchì dacuahá Juan Bautista xì stná nècuàchì fariseu, dandu nì tnàtuu itnii nèhivì nùù Jesús, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá cachí‑nè: \p ―¿Índù chuun iníhíì dócô nècuàchì dacuahá Juan xì stná nècuàchì xídacuahá ley xi tè‑fariseu, doco nècuàchì dacuahá mii‑ní, còó? \p \v 19 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nècuàchì ndoó vicò nándàhà, ¿a vátùni iá ñà‑cunihiì‑né na hora ndoó‑né cutnáhâ‑né xì noviu? Còó, vàchi na ndoó‑né xì noviu, mà cúí cunihiì dócô‑nè. \v 20 Doco vàxi iin quìvì, dandu mà cóó gà noviu nùù‑né, dandísá, tiempu yucán icúmí‑nê cunihiì dócô‑nè. \s1 Ndíà dìsáhà‑xí sànì dàma estilu sànaha, te estilu saa nduá nì nacoo Jesús \p \v 21 ’Sìcoto saa, màsà nácàhmá‑ndàñá nùù ñà‑tùhú. Vàchi nú ducán, dandu dandánsíá ndé nì nacàhmá, te chicá icúmí ndàtà sìcoto tuhú mà. Dandu ñà‑sànì ndàtà dahuun sìcoto‑mà cundua. \v 22 Stná vinu, nú vinu saa nduá, mà dáquêe stná nèhivì‑ñá ini itni iìn tuhú, vàchi nú ducán, ndàtà‑ñá, vàchi cahnsià quida vinu saa ma, te cuìtià‑ñà, te cuchicuehe stná iìn mà. Ñàyùcàndùá, nú vinu saa nduá, dandu ini itni iìn saa covàha. \s1 Nansa nì xitnùhu nèhivì nècuàchì dacuahá‑yá na ní sàhnù‑nè sìcàyòcó trigu quìvì descansu \p \v 23 Iin quìvì descansu nì sandua, te yáha Jesús nùù iin itu ndé iá trigu, te cutnáhâ stná‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá. Te nacua yáha‑ne ducán sáhnù‑nè sìcàyòcó trigu mà saxí‑né. \v 24 Ñàyùcàndùá, nì cachi nècuàchì fariseu xì‑yá: \p ―Cundehè‑ní nansa quidá nècuàchì dacuaha‑ní, quidá‑né iin chuun có‑sâha ley xi‑nda quida‑nda quìvì descansu. \p \v 25-26 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A cónì càhví‑nsiá (nùù tutu ìì) ndé nacáníá nansa nì quida David sànaha na xicánúú ndahví‑nè xì compañeru‑nè tiempu xi jefe xi dùtù nani Abiatar, te xíhì‑nè doco? Nì quìhvi‑ne ini veheñùhu xi Dios, te nì xixi‑ne dìtà vídì ìì, mate còò permisu cuxi‑neà, cuisì‑ní dùtù iá permisu cuxi xi ñá‑yùcán. Doco David, ndè stná compañeru‑nè nì sàha‑ne, nì caxixi stná nècuàchìmà. \p \v 27 Dandu nì cachi stná‑yà xì nèhivì yucán: \p ―Sàhà ñà‑cunduu ñà‑vàha xi nèhivì, ñàyùcàndùá nì sàcòo iin quìvì descansu, màdìá nì cúyúcún nèhivì sàhà‑ñá (chicá nducahnú) quìvì mà. \v 28 Ñàyùcàndùá, yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, dandacú stnáì sàhà nansa quida nèhivì quìvì mà. \c 3 \s1 Nansa nì nduvàha iin tiàa nì ìchì dahuun iin ndahà‑xí \p \v 1 Dandu cuàhàn Jesús veheñùhu. Te na sánì quìhvi‑ya yucán, (nì xini‑yà) jaàn iá iin tiàa nì ìchì dahuun iin ndahà‑xí. \v 2 Doco ndoó stná nècuàchì fariseu yucán, indéhe váha‑neyà, áma dándûvàha‑ya nècuàchì cuhí‑mà cahan‑né, te ducán nìhìndèè‑né daquée cuàchi‑ne dìquì‑yá sàhà ñà‑ndùá quìvì descansu. \p \v 3 Dandu nì cachi‑yà xì tiàa cuhí ndahà‑xì mà: \p ―Ndacuiìn‑ní, cuiin‑ní dava mahì nèhivì yohó. \p \v 4 Dandu nì càhàn‑yà xì nèhivì nánî xì‑yá yucán, cachí‑yà: \p ―¿Nansa ndiá ìcà‑ndà quida‑nda quìvì descansu? ¿Amádi chicá iá vàha quida‑nda ñà‑ìá viì, te màdìá ñà‑có‑ndiàá? ¿Amádi chicá iá vàha dacácu‑nda nèhivì quìvì mà, te màdìá cahnì stnàhà‑ndà? \p Doco nècuàchì yucán, còò ni‑iñàha ni náxícóníhî‑né nùù‑yá. \v 5 Ñàyùcàndùá, nì xiconúù‑yá nùù nsidaa‑né, te nì cuduchi ini‑yà sàhà‑né, vàchi caxin sàstnùhù anima‑nè. Dandu nì cachi‑yà xì tiàa ma: \p ―Chitanini‑ní ndahà‑ní. \p Dandu nì chitanini nècuàchìmà ndahà‑né, te nì nduvàha dahuan. \v 6 Ñàyùcàndùá nì caquee nècuàchì fariseu mà nì càhàn‑nè xì nècuàchì partidu herodianu, nì ndatnuhu‑né nansa cui dandáñúhú‑nêyà. \s1 Nansa nì nataca cuàhà nèhivì nùù mar \p \v 7-8 Daaní, cuàhàn‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá nùù mar, te cuàhà sàstnùhù nèhivì ladu Galilea nì catenchicùn stná xì‑yá. Te na ní xìtià cuentu ñà‑ndiaha guá quidá‑yá, dandu más nèhivì nì ndecoyo: nècuàchì ñuu Jerusalén, xì más gà nèhivì ladu Judea xì stná nèhivì ladu Idumea, xì nèhivì ladu duha yùte Jordán, xì nèhivì ladu ñuu Tiro xì ñuu Sidón, nsidaa‑né vàxi‑ne ndé iá‑yà. \v 9 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑cundiatu tùha‑ne xì iin lancha ndé coo‑ya sàhá màsà ndútnúú guâ‑yà mahì nèhivì cuáhà mà. \v 10 Vàchi cuàhà‑né nì dàndúvàha‑ya, ñàyùcàndùá nsidaa nècuàchì cuhí, nì nachitu‑né nùù‑yá, cuní‑nè dacácùhun‑ne ndahà‑né ìcà‑yá, te nduvàha‑ne. \v 11 Stná ñà‑malu, na ní xinià‑yà, nì sàcuìtasisiá nùù‑yá, cacháˋ: \p ―Dèhemanì Dios nduu‑ní. \p \v 12 Doco mii‑yá, vihi gá cuàhà nì dàndàcú ndee‑yá nùá ñà‑màsà cáchà ana divi nduú‑yá. \s1 Nansa nì nacàxin Jesús ùxìn ùì tiàa ñà‑cunduu‑ne apóstol xi‑ya \p \v 13 Dandu nì nana‑ya yucù, te nì cana‑ya nècuàchì tuxí‑yá ñà‑nì cáquíxí‑né nùù‑yá. \v 14 Te nì nacàxin‑ya ùxìn ùì‑nè ñà‑cunduu‑ne nèhivì cutnahá xi‑yá cacanuu, dandu después techuún stná‑yànè cùhùn‑nè càhàn‑nè xì nèhivì palabra xi‑ya. \v 15 Te nì sàhatahvì‑yánè ñà‑dandúvàha‑ne nècuàchì cuhí, te tavà stná‑nè ñà‑malu ñuhú anima nèhivì. \v 16 Te divi nècuàchì yohó xínduu nècuàchì nì nacàxin‑ya: iin‑ne nani Simón, te divi‑ne nì dànànì stná‑yà Pedro; \v 17 daaní, iá stná dèhe Zebedeo nani Jacobo xì ñani‑nè Juan, ndúì nècuàchìmà nì dànànì stná‑yà Boanerges, te cuní cachàmà na cáhàn dàvì cáhàn‑nè. \v 18 Daaní iá stná Andrés, xì Felipe, xì Bartolomé, xì Mateo, xì Tomás, xì dèhe Alfeo nani Jacobo, xì stná Tadeo, xì Simón nì sanduu partidu cachí‑nè nècuàchì Canaán; \v 19 te nì ìa stná Judas Iscariote, divi nècuàchì icúmí cahin xì‑yá. \p Daaní, nì yàha‑ya xì compañeru‑yà ini iin vehe. \v 20 Te yucán nì nataca cuàhà gá tu nèhivì nùù‑yá. Ñàyùcàndùá, cónì cúsáá gá‑yà cuxi‑ya, ni mii‑yá ni nècuàchì dacuahá‑yá. \v 21 Dandu nècuàchì xínduu nèhivì vehe‑ya, nì xinitnùhu‑ne nansa cachí nèhivì sàhà‑yá ñà‑sànì ndañuhu sàxìnítnùní‑yà, cachí‑nè. Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑nè ndé iá‑yà ñà‑cùní‑nè cundaca‑neyà nùhù. \s1 Nansa nì dàquée cuàchi nèhivì dìquì Jesús, ñà‑malu chindéé xí‑yâ, cachí‑nè \p \v 22 Daaní, nècuàchì ley xi veheñùhu, nì caquee‑ne ñuu Jerusalén, nì casaà‑nè ndé iá‑yà, te nì càhàn cuàchi‑ne dìquì‑yá, cachí‑nè xì nèhivì: \p ―Nècuàchì jaàn, icúmí‑nê ñà‑malu nani Beelzebú ini‑nè, divi quisì cusáhnû. Ñàyùcàndùá, vàtùni tavá‑né dava ga ñà‑malu anima nèhivì, vàchi quisì mà chindéé xí‑nê ―nì cachi‑ne. \p \v 23 Ñàyùcàndùá nì cana Jesús nèhivì, te nì nacani‑ya historia nduú ejemplu, cachí‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑malu, ¿nansa cui tavà stnahá nsidaa mián? Mà cúí. \v 24 Vàchi ducán iá xán na iá xì nèhivì dandacú nùù iin ñuu, nú ni táhndè dava‑ne, te náâ stnahá‑né, dandu mà cúí dandacú gá‑nè nùù ñuu mà. \v 25 Te nèhivì ndoó iin vehe, nú xiní ùhì stnahá‑né, dandu mà cúí cundoo tàcá gà‑nè. \v 26 Stná ñà‑malu xi Satanás, nú ni táhndè dava, te cuni ùhì stnahá, dandu mà cuéà, te yàchì nsiha, nú ducán. \p \v 27 ’Vehe iin tiàa ndacuì, mà cúí quìhvi ndevàha nèhivì, te tavà‑né ñà‑ìcúmí‑tê. Còó, vàchi dihna icúmí‑nê chicuhni‑nète, dandu vàtùni quida‑ne ducán. \p \v 28 ’Ñà‑ndáà ndùá cachíˋ xì‑nsiá, mate nadaa ga cuàchi nèhivì iá nùù Dios, te ò nadaa ga xichi cáhàn ùhí‑nè dìquì‑yá, vàtùni cuicahnú ini‑yà sàhà‑né. \v 29 Doco nú ni cáhàn ùhí‑nè dìquì Espíritu Ìì xí Dios, dandísá, mà cúí cuicahnú ini‑yà, sàhà‑né, vàchi nicanicuahàn icúmí‑nê cunsida‑ne cuàchi ma. \p \v 30 Ducán nì cachi‑yà xì nèhivì yucán sàhà nècuàchì cáhàn tnùhù dìquì‑yá, vàchi cachí‑nè ñà‑ìnácáá iin ñà‑malu ini‑yà. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà dihi‑yá xì sàhà ñani‑yà na ní casaà‑nè caná‑néyà \p \v 31 Daaní, nì sàà stná dihi‑yá xì ñani‑yà tùvèhé, te nì techuún‑né iin razón caná‑néyà. \v 32 Ñàyùcàndùá, nèhivì ndoó nùù‑yá, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cunaha‑ní, tùvèhè càˊ iín dihi‑ní xì stná ñanì‑ní, caná‑né mii‑ní. \p \v 33 Dandu nì cachi‑yà xì nèhivì mà: \p ―¿Ana divi nduú mamá xi cahan‑nsiá? Te ò ¿ana divi xínduu ñanì? \p \v 34 Dandu nì xiconúù‑yá nì indehè‑yá nsidaa nèhivì ndoó nùù‑yá, te nì cachi‑yà: \p ―Divi nècuàchì yohó xínduu nahi mamá xi, ò nahi ñanì. \v 35 Vàchi nsidanicuú ana quìdà‑xì ñà‑ndùá cuní Dios, divi xínduu nahi ñanì, nahi cùhe, te nahi dihi stnáì. \c 4 \s1 Iin ejemplu sàhà iin nècuàchì xìtú \p \v 1 Daaní, inga xichi nì quesaha Jesús dacuahá‑yá nèhivì nùù mar. Te yucán nì nataca cuàhà gá‑nè nùù‑yá. Ñàyùcàndùá, nì nana‑ya iin lancha iín yuhù mar mà, te nì sàcòo‑ya inì‑nu. Te nèhivì cuáhà mà, yuhù mar mà nì sàcùndoo‑ne. \v 2 Dandu nì dàcuàhá‑yánè cuàhà iñàha, nì nacani‑ya xì‑né cuàhà historia nduú ejemplu. Te dohó nì cachi‑yà: \p \v 3 ―Cunini‑nsia. Nìsa ìa iin nècuàchì xìtú, nì quee‑ne cuàhàn‑ne chihi‑ne. \v 4 Te nì sate uun‑ne tata mà. Te dava‑ña, nì còya nùù ichì. Dandu nì quixi laa, nì saxì‑síâ. \v 5 Te dava stná mà, nì còya nùù cavà ndé còò cuàhà ñuhù. Te yàchì nì xìtià, vàchi có‑ndòó cucún ñuhù yucán. \v 6 Doco na ní dùcàn orá, nì ìchà, vàchi cónì níhì yohá. \v 7 Daaní, dava stná tata mà, mahì iñù nì còya. Te na ní sahnu iñù mà, dandu nì dàdáhvia viu cuati ma, ñàyùcàndùá cónì cuáha. \v 8 Daaní, dava stná tata mà, nì còya nùù ñuhù vàha, te nì xìtià, nì sahnua, te nì cuàha; dava‑ña, òcò ùxìn gà tantu nì cuàha; te dava‑ña, ùnì dico gà tantu, te dava‑ña, ùhùn dico gà tantu nì cuàha. \p \v 9 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ. \s1 Ñà‑ndùá dìsáhà‑xí nì nacani Jesús ejemplu, divi sàhá màsà cúndáà ini nècuàchì cahíchì inì‑xi \p \v 10 Na ní ndòo mii Jesús xì ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá xì stná nècuàchì ndoó yatni, dandu nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá sàhà ejemplu mà. \v 11 Ñàyùcàndùá, dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, sànì nìhìtáhvì‑nsiá cundaà inì‑nsia nansa iá ñuhìví ìì xí Dios, mate nísa ìa dèhé palabra sàhámà antes. Doco nècuàchì dava ga, còó. Puru ejemplu icúmî nacani xì‑né. \v 12 Ducán iá sàhà‑ñá màsà cúnítnùhu‑ne, mate indéhe‑né, te màsà cúndáà ini‑nè, mate iníní‑né. Pues ducán icúmí cuu xi‑né sàhà‑ñá màsà ndédúmá ini‑nè, te cuicahnú ini Dios sàhà cuàchi‑ne. \s1 Ñà‑ndùá cuní cachi ejemplu sàhà nècuàchì xìtú \p \v 13 Dandu nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―¿A ñá‑cô‑cùndáà inì‑nsia sàhà ejemplu jaàn nduá? Pues nú coó, dandu ¿nansa cui cundaà stná inì‑nsia sàhà nsidaa ejemplu dava ga? \p \v 14 ’Pues cunaha‑nsia, na ian quidá nècuàchì nì dàndiàchì uun xi tata mà, ducán quidá stná nècuàchì chìhì xì Palabra xi Dios ini anima nèhivì. \v 15 Tata nì còyo nùù ichì mà nduú nahi nèhivì iníní xí palabra xi Dios, doco yàchì vàxi ñà‑malu dacúxíó‑si palabra nì ndòo ini anima‑nè mà. \v 16 Daaní, nahi tata nì còyo nùù cavà nduú nèhivì iníní xí palabra ìì, te luegu cudíì ini‑nè sàhà‑ñá. \v 17 Doco na ian cùù xì viu còò yohò‑xí, ducán cuú stná xì‑né. Iyuhu gá quidándéé ini‑nè nchícùn viì‑né. Daaní, nú ni yáha‑ne iin tnùndoho, ò nú quidáquíní nèhivì xì‑né ñà‑nchícùn‑nè palabra xi‑ya, dandu luegu naxícócuîìn ini‑nè, te nacóó‑néà. \p \v 18 ’Daaní, nahi tata nì còyo mahì iñù nduú nèhivì iníní xí palabra ìì, \v 19 doco cuàhà gá nacání ini‑nè sàhà vida xi‑ne ñuhìví yohó. Te cudíì stná ini‑nè dacáyà‑nè ñà‑cuìcà‑né, vàchi xího sàstnùhù‑né cucumi‑né cuàhà iñàha. Ñàyùcán nduá sadí xì núù palabra xi Dios ñà‑mà cùì nìhìndèá chindeá‑nè. \v 20 Daaní, nahi tata nì còyo nùù ñuhù vàha nduú nèhivì iníní xí palabra ìì, te xiníndísâ‑néà. Ñàyùcàndùá, queámà ñà‑ndùú‑né na iin viu nì cana viì, a sea nduú‑né nahi viu nì cana òcò ùxìn tantu, te ò ñá‑nì cana ùnì dico tantu, te ò ñà‑nì cana ùhùn dico tantu. \s1 Iin ejemplu sàhà iin lámpara \p \v 21 Dandu nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Nú xícàn‑ndà quixi iin lámpara, dandu mà chícání dèhé‑ndàñá tìxi iin canasta, ò tìxi iin cama. Còó, cuiin vateá iin xaan ndé cutnuà inicutu. \v 22 Cunaha‑nsiá, nsidaa ñà‑nì ìa dèhé, icumíâ tùi vateá. Te nsidaa ñà‑ndùá quidá dèhé nèhivì, icúmíâ natùi clarúà. \v 23 Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá palabra jaàn. \p \v 24 Dandu nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Cunini vàha‑nsia na sáha xi‑nsiá (ichì váha). Vàchi divi vara chitácùhá‑nsià icúmí stná mii‑nsiá nacuitacùhá‑nsià. Doco nú iníní vàha‑nsia, dandu chicá nìhìtáhvì‑nsiá cundaà vàha inì‑nsia. \v 25 Vàchi nècuàchì sàñùhú (ñà‑vàha) inì‑xi, chicá más icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né; doco nèhivì có‑ñùhú ndisa (ñà‑vàha) inì‑xi, ndè iyuhu (ñà‑vàha) ñuhú ini‑nè, icúmíâ cuxio nsiha. \s1 Iin ejemplu sàhà tata sahnú nama \p \v 26 Dandu nì cachi stná Jesús: \p ―Na historia yohó, ducán iá stná ñuhìví ìì xí Dios. Nì chihi iin tiàa tata mahì itù‑te. \v 27 Na túinuù, dandu ndácòo‑tè (nácòtò‑teá); daaní sàñaà quídì‑te. Doco tata mà, xítià te sahnúá, mate có‑cùndáà inì‑te índù modo sahnúá. \v 28 Vàchi iin itu, miá cuàha. Dihna viu xítià, dandu después caná sìcàyòcó‑ñà, te nachitu nùnìá. \v 29 Te nú sànì sisa vàha, dandu yàchì icúmí ndanchito cosecha, vachi sà‑ìáˋ. \s1 Ejemplu sàhà tata yutnù mostaza \p \v 30 Dandu nì cachi stná Jesús: \p ―¿Índù iñàha cui cachì sàhà‑ñá cundaà vàha inì‑nsia nansa iá ñuhìví ìì xí Dios? ¿Índù ejemplu cui nacani sàhà ñà‑cundaà inì‑nsia nansa iá tiempu mà? \v 31-32 Pues, cunaha‑nsiá, nahi tata yutnù mostaza, ducán iá tiempu mà. Vàchi tata mà, mate tata chicá cuati iá ñuhìví nduá, doco nú sànì chihi‑ndañá, dandu sahnúá. Queé nahnú ndahà‑nú, te vihi gá nducáhnûá nùù nsidaa gá ñà‑tàtá. Dècuèndè laa ndavá ansivi vàxi sácuìtàndòó casì mahì ndahà‑nú ―nì cachi‑yà. \p \v 33 Cunaha‑nsiá, cuàhà gá ejemplu nahi ñà‑jaàn nì nacani‑ya xì nèhivì na dacuahá‑yánè, según nansa nì sàà‑nè cundaà ini‑nè. \v 34 Puru historia nduú nahi ejemplu nì nacani‑ya xì‑né, doco na ní ndòo mii‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá, dandu nì dàtúi nsihi‑ya sàhámà nùù‑né. \s1 Nansa nì dàcúcuíìn Jesús tàchì, te nì nàcùñuhu dadí tècuìí mar \p \v 35 Na ní cuñaà quìvì yucán, nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Cúhùn‑ndà yàha‑nda ladu mar. \p \v 36 Dandu nì dànácuîtià compañeru‑yà nèhivì cuáhà mà. Te mii‑yá, nacua iá‑yà ini lancha, ducán nì saca‑neyà cuàhàn‑nè yàha‑ne mar. Te cuàhàn stná iin ùì gà lancha ndoó stná yucán. \v 37 Doco después nì dàñà iin tàchì dàná, te nì nacuahnu todò tècuìí, nì xìnu‑tè ndè ini lancha mà, sàdaaní chitu‑nú. \v 38 Doco mii‑yá, indúhu‑yá quídì‑yà cahà‑nú, ihí almohada dìnì‑yá. Dandu nì dànsícuìhnu ini‑nèyà, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¡Ay! ¡Maestro! ¿A có‑ndùlócô‑nî ñà‑vihini cui‑ndà? \p \v 39 Dandu nì ndacuiin‑yà, nì càhàn‑yà nì sadi‑yà nùù tàchì mà, te nì cachi‑yà xì tècuìí mar: \p ―Ihíì‑ní ni coó, te ni ndúdádî. \p Dandu luegu nì cucuiìn tàchì, te nì nàcùñuhu dadí tècuìí. \p \v 40 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì yucán: \p ―¿Índù chuun yúhî guâ‑nsià? ¿A có‑càhví‑nsiá xì Dios? \p \v 41 Dandu nì yùhí sàstnùhù nècuàchìmà, te nì cachi‑nè iin‑ne xì inga‑nè (sàhà‑yá): \p ―¿Índù clase nèhivì nduú nècuàchì yohó, te dècuèndè tàchì xì mar iníní xí‑nê? \c 5 \s1 Nansa nì tavà Jesús ñà‑malu ñuhú ini iin nècuàchì ñuu Gadara \p \v 1 Daaní, nì sàà‑nè xì‑yá inga ladu mar nùù ñuu nècuàchì Gadareno. \v 2 Te na ní quee‑ya nùù lancha, luegu nì ndacùhun tnahá‑yá xì iin tiàa ñuhú ñà‑malu inì‑xi, vàxi‑ne dècuèndè mahì cueva ndé xí‑indùxin nsìi. \v 3 Vàchi de por sí, yucán iá dahuun‑ne. Te còò ni‑iin cui chicuhni xì‑né, mate cadena ni cúndúá. \v 4 Cuàhà xichi nì sàcùnuhni‑nè xì manilla càa, xì stná cadena. Doco siempre sahndé‑nèà, te dacuachí stná‑nè manilla mà. Còò ni‑iin cui nsida viì xì sàxìnítnùní‑nè. \v 5 Nicanicuahàn ndui te ñuú ndáhì loco‑nè, xicánúú‑né yucù xì mahì cueva mà, danácuêhè‑nè mii‑né xì yùù. \v 6 Doco na ní xini xìcà‑né Jesús, nì dàyáà‑nè nì sàà‑nè nùù‑yá, te nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, \v 7 ndáhì ndee‑né quidá ñà‑malu, te nì cachi‑nè: \p ―Jesús, ¿ndíà cunduu‑ní yùhù? (Yùhù ináhî mii‑ní), Dèhemanì Dios iá dìquì‑xí ansivi nduu‑ní. Sàhà Dios sacúndáhvîˋ nùù‑ní, ¡màsà dándóhó‑nî yùhù! \p \v 8 Pues ducán nì cachi nècuàchìmà, vàchi làcà nì cachi‑yà xì‑ñá: \p ―¡Cuxio yohó ñà‑malu nùù tiàa yohó! \p \v 9 Dandu nì ndàcàtnùhù stná‑yà nùá: \p ―¿Nansa nanu? \p Te nì cachà: \p ―Ejército naní, vàchi cuàhà nduú‑nsí. \p \v 10 Dandu cuàhà gá nì sacundahví tiàa ma nùù‑yá ñà‑màsà téchúûn‑yáñà cùhàn inga ñuu. \v 11 Te yatni yucù yucán nì sandoo cuàhà cochi, xixáhan‑sì. \v 12 Ñàyùcàndùá, nì sacundahvíà nùù‑yá, cacháˋ: \p ―Dayáha‑ní nsiùhù ni cúhùn‑nsì màcùñuhu‑nsi ini cochi yucán. \p \v 13 Dandu nì dàndáà‑yàñà. Ñàyùcàndùá nì caquea nùù tiàa ma cuàhàn, nì sàcùñuha ini cochi yucán. Nahi ùì mil nì sanduu‑sì. Daaní, carrera nì nuu nsidaa‑sí candiaa yucán, te nì còyo‑sì ini mar nì càhà‑si. \p \v 14 Daaní, tè‑xíndiaa xì cochi mà, nì yùhí‑te; carrera mànuhù‑té nì cachitnùhu‑tè xì nècuàchì ini ñuu mà xì stná nècuàchì ndoó ranchu. Dandu nèhivì ndoó yucán, vàxi‑ne cundehè‑né ñà‑ndùá nì cuu. \v 15 Nì quesaa nsidaa‑né ndé iá‑yà, te nì caxini‑nè nècuàchì nìsa ñuhu cuàhà ñá‑malu inì‑xi, iá‑nè, ndixí‑né sìcoto, sànì nàcòo nsihi sàxìnítnùní‑nè. Dandu nèhivì yucán, nì cayùhí‑nè. \v 16 Te nècuàchì nì caxini nansa nì cuu, nì nacani‑ne xì nsidaa nèhivì mà sàhà cochi xì sàhà stná tiàa ma. \v 17 Dandu nèhivì cuáhà mà, nì quesaha‑né nì sacundahví‑nè nùù‑yá ñà‑nì quèé dahuun‑ya ñuu‑nè. \p \v 18 Daaní, na sánì nana tu‑ya lancha yucán, dandu nì càhàn nècuàchì nìsa ñuhu ñà‑malu inì‑xi, nì xìcàn‑nè áma cui cutnahá stná‑nè xì‑yá cùhùn. \v 19 Doco cónì sáha‑ya cùhùn‑nè: \p ―Còó ―cachí‑yà―, xuhun‑ní vehe‑ni, te cachitnùhu‑ní xì tnaha‑ní ñà‑cuàhà guá nì quida Stohò‑ní Dios xì‑ní, te nì cuhi ini‑yà mii‑ní. \p \v 20 Ñàyùcàndùá, nì quee tiàa ma cuàhàn‑nè inicutu ladu mà nani Decápolis, nì cachitnùhu‑ne ñà‑ndiaha guá nì quida Jesús xì‑né. Te nsidaa nèhivì yucán, nì ndulocó‑nè. \s1 Nansa nì dànátiácú Jesús dèhe Jairo, te nì dàndúvàha stná‑yà iin nècuàchì ñahà \p \v 21 Dandu nì nayàha‑ya ini lancha cuàhàn‑yà inga ladu mar. Te yucán yuhù mar mà nì nataca cuàhà sàstnùhù nèhivì nùù‑yá. \v 22 Dandu yucán nì sàà stná iin nècuàchì cusáhnû nùù iin veheñùhu, Jairo nani‑né. Te nì tnàtuu‑ne nùù‑yá, nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá, \v 23 te nì sacundahví cuàhà‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Meru cucáhvî dèheyoquí. Cúhùn‑ndà, chindàndòò‑ní ndahà‑ní dìquì‑ñá sàhà‑ñá nduvàha‑ñà, te màsà cúì‑ña. \p \v 24 Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑yà xì‑né. Te cuàhà gá stná nèhivì cutnáhâ xí‑yâ nchícùn stná‑nè cuàhàn, dècuèndè tnuu cuàhàn‑nè xì‑yá ñà‑cuàhà guá‑nè. \v 25 Te cunaha‑nsiá, mahì nèhivì mà cuàhàn stná iin nècuàchì ñahà cuhí. Ùxìn ùì cuìà sàcuàhàn‑nè ndohó‑né cuèhè nìì. \v 26 Te cuàhà gá sànì ndoho‑ne nì quida nècuàchì quidátátná, doco cónì níhì nècuàchìmà chindee‑ñánê. Còó, chicá nì quida yaa cuèhè xi‑ne, dècuèndè sànì dànsìhí‑né dìhùn xí‑né sàhá. \v 27 Doco na ní xinitnùhu‑ne sàhà Jesús, nì quixi‑ne ladu yàtà‑yá mahì nèhivì cuáhà mà, te nì dàcúhùn ndahà‑né nùù sìcoto xi‑ya, \v 28 vàchi nì nacani ini‑nè: “Nú ni dúcùn ndahí mate sìcoto‑ni xi‑ya, vàtùni nduvàhi”. \v 29 Te (ñà‑ndáà nduá), luegu nì cucuiìn nìì‑né, te nì cuu ini‑nè sànì nduvàha‑ne cuèhè dana ma. \v 30 Daaní, momentu mà nì cundaà stná ini‑yà sànì dàndúvàha iin nèhivì xì poder xi‑ya. Ñàyùcàndùá, nì naxicocuíìn duma‑yá yàtà‑xí mahì nèhivì cuáhà mà, te nì cachi‑yà: \p ―¿Ana divi nì dùcùn ndahà‑xí ìcà sìcoto xi? \p \v 31 Dandu nècuàchì dacuahá‑yá, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¿A có‑xìní‑nî ñà‑cuàhà guá nèhivì ndoó yohó, te yáha ga tnuu cuàhàn‑ndà? Te nú ducán, dandu ¿índù chuun cachí‑nî: “¿Ana nì dùcùn ndahà‑xí ìcà sìcoto xi?”? \p \v 32 Dandu nì xiconúù‑yá nì indehè‑yá, áma nátùi nècuàchì nì quida mà. \v 33 Te nècuàchì ñahà mà, ndé quìdí cuisì‑né ñà‑yúhî‑nè, vàchi ináhá‑nê ñà‑ndùá nì cuu xi ini‑nè. Dandu nì tnàtuu‑ne, nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, te nì cachi ndàà‑nè xì‑yá nsidaa ñà‑ndùá nì cuu xi‑né. \v 34 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Hija, sànì nduvàha‑ní ñà‑nì xinindisa‑ní. Vàtùni nùhù‑ní contentu vichi. Iin‑ni ni cúxíó cuèhè dana nìsa quida xi‑ní. \p \v 35 Na meru cachí‑yà ducán, dandu nì caquesaa nèhivì vàxi vehe presidente xi veheñùhu ma, te nì cacachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Sànì xìhì dèhe yoco‑ní. Có‑xìñùhù cuàhachuún gà‑ní maestru. \p \v 36 Doco Jesús, cónì ndúlócô‑yà sàhà ñà‑ndùá nì cachi‑nè, cuisì‑ní nì cachi‑yà xì presidente mà: \p ―Màsà yúhî‑nî. Cuisì cunihnu vàha inì‑ní. \p \v 37 Dandu nì cachi‑yà ñà‑màsà cútnáhâ gá nèhivì xì‑yá, cuisì‑ní Pedro, xì Jacobo, xì ñani Jacobo nani Juan. \v 38 Te nì sàà‑yà xì‑né ndè vehe presidente mà, te nì xini‑yà ndoó chitu nèhivì, yáha ga quidácuáhà‑né, sacú ndee‑né, te cána fuerte‑nè. \v 39 Dandu nì nsìhvi‑ya vehe, te nì cachi‑yà: \p ―¿Índù chuun cána guá‑nsia, te sacú guá‑nsià? vàchi cónì xíhì ñahà chìì yohó. Quídì uun ni‑ñà. \p \v 40 Doco nècuàchìmà, nì sàcùndiaa uun‑neyà. Ñàyùcàndùá, nì tavà nsìhí‑yánè fuera, te nì saca‑ya yuadíhâ xì nècuàchì cutnáhâ xí‑yâ, nì yàha‑ne ndé indúhu ñahà chii ma. \v 41 Dandu nì tnii‑ya ndahà‑ñá, cachí‑yà: \p ―Talita cumi ―te cuní cachàmà dàhàn ñuu yucán: Yohó cachí xìˊ, ndacuiin xá. \p \v 42 Dandu vichi vichi nì ndacuiìn‑ña nì nacacanuu‑ñà, vàchi nahi ùxìn ùì cuìà xicá‑ña. Te nècuàchì cutnáhâ xí‑yâ, nì candulocó sàstnùhù‑né sàhà ñà‑ndùá nì cuu. \v 43 Doco mii‑yá, nì chinaha‑yánè ñà‑màsà cáchí‑nè xì nèhivì ñà‑ndùá nì xini‑nè. Dandu nì cachi‑yà xì‑né ni dácúxî‑nèña. \c 6 \s1 Ñà‑ndùá nì quida nèhivì ñuu Nazaret na ní nùhù Jesús ñuu‑yà mà \p \v 1 Dandu nì quee Jesús yucán mànuhù‑yá ñuu‑yà, te nchícùn stná nècuàchì dacuahá‑yá, ndacá tnáhâ‑né xì‑yá cuàhàn. \v 2 Te na ní sàà quìvì descansu ñuu yucán, nì sàhàn‑yà veheñùhu, te nì quesaha‑yá dacuahá‑yá nèhivì. Te na ní inini‑ne ñà‑ndùá nì cachi‑yà, nì ndulocó‑nè, cachí‑nè: \p ―¿Índù nì xini‑ndà nì nìhìtáhvì guá nècuàchì yòhó? Te ¿índù nì xini‑ndà nì cunchichí guâ‑nè? ¿Te nansa iá stná milagru quidá‑né? \v 3 Vàchi iin ana tùha yàcún yutnù nduú‑né. Te dihi‑né nani María, te ñani‑nè nduú Jacobo, xì José, xì Judas, xì Simón. Te ñahàcúha‑ne, ¿a có‑ndòó stná‑nè yohó ndé ndòò‑ndà? \p Ducání nì cachi‑nè ñà‑nì cuduchi ini‑nè sàhà‑yá. \v 4 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Iin ana cáhàn cuenta xi Dios, nú inga ñuu ni cáhàn‑nè, dandu siempre quidáñúhú nèhivì ñuu mà‑né, doco nèhivì ñuu mii‑né, ò tnaha‑ne, ò nèhivì vehe‑ne, còó, có‑quìdáñúhú‑ñánê ―nì cachi‑yà. \p \v 5 Ñàyùcàndùá, mànìcùí quida‑ya milagru ñuu‑yà mà, cuisì iin ùì nècuàchì cuhí, nì chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìquì‑né, te nì nduvàha‑ne. \v 6 Te nì ndulocó‑yà ñà‑có‑cùní nècuàchì ñuu mà cunindisá‑né. \s1 Nansa nì techuún Jesús nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑dacuítià‑nè palabra ìì \p Dandu nì nacàhin‑ya vuelta cuàhà ñuu cuati, nì dàcuàhá‑yá nècuàchì ñuu yucán. \v 7 Dandu nì cana‑ya ùxìn ùì nècuàchì dàcuàhá‑yá, te nì dàndàcú‑yá ñà‑cutnahá ùì ùì‑nè cùhùn. Te nì sàhatahvì‑yánè ñà‑tavà‑né ñà‑malu. \v 8 Te nì cachi stná‑yà xì‑né ñà‑còò ni‑iñàha cunihi‑ne cùhùn ichì mà, cuisì‑ní bastón xi‑ne; còò morral, còò pan, còò dìhùn cunihi‑ne ini siuhmatìxi‑ne, \v 9 te ndìsàn uun ni cúnáì‑né. Te cuisì imindaa dùhnù cundixi‑ne cùhùn. \v 10 Te nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Nú cuàhàn‑nsià cundoo‑nsia iin vehe, dandu iin‑ni cundoo‑nsia yucán ndè cachi sàà quìvì quee‑nsia ñuu mà. \v 11 Te nú có‑cùní nèhivì quihin casú‑nè cunini‑ne, dandu quee‑nsia ñuu‑nèmà, te catù‑nsiá sàhà‑nsiá ñà‑còyo yàcá ñuu mà. Vàchi ñà‑jaàn cunduu testigu dìquì‑né quìvì coo juiciu xi‑ne. Te yùhù cachíˋ xì‑nsiá, na sáà quìvì ndàcàn Dios cuenta sàhà cuàchi, dandu chicá cuàhà castigu icúmí nècuàchìmà nìhì‑né nùù nècuàchì (malu) nì sandoo ñuu Sodoma xì ñuu Gomorra sànaha. \p \v 12 Dandu nècuàchì dacuahá‑yá mà, nì caquihin‑ne ichì cuàhàn‑nè, nì càhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndìá ìcà‑né naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne. \v 13 Te nì tavà stná‑nè cuàhà ñà‑malu ñuhú ini nèhivì, te nì saquin stná‑nè seña xì aceite dìnì cuàhà nècuàchi cuhí, te nì dàndúvàha‑ñané. \s1 Nansa nì xìhì Juan Bautista \p \v 14 Ñà‑cuàhà guá nì xìtià fama xi Jesús, ñàyùcàndùá, nì xinitnùhu stná rey nani Herodes. Te sàhámà nì cachi tèmà: \p ―Sànì natiacu Juan Bautista, te ñàyùcàndùá quidá‑né milagru. \p \v 15 Ducán nì cachi tèmà. Doco dava ga nèhivì, nì cacachi‑nè sàhà‑yá ñà‑divi Elías nìsa ìa sànaha nduú‑yá. Te dava ga‑nè, nì cachi‑nè ñà‑iin nècuàchì cáhàn cuenta xi Dios nduú‑yá, nahi nècuàchì profeta sànaha. \p \v 16 Doco Herodes mà, dohó nì cachì‑te na ní xinitnùhu‑tè sàhà‑yá: \p ―Còó, divi Juan nduú‑né, vàchi sànì natiacu‑nè, mate ní quendodò dìnì‑né nì quide. \p \v 17 Ducán nì cachi tèmà, vàchi antes nì chicadì‑te Juan, nì dàndàcú‑te nùù soldadu xi‑tè, te nì tnii tèmàné. Ñàyùcàndùá nì sàcùnuhni‑nè cadena, te nì sàcùndiadi‑nè vehecàa. Pues nsidaa ñà‑jaàn nì quida Herodes mà sàhà‑ñá cuní‑te ndòo vàha‑tè nùù iin ñahà nani Herodías. Vàchi sànì nandàhà‑té xí‑ñâ mate ñahàdìhí ñanì‑te Felipe nduú‑ña. \v 18 Ñàyùcàndùá nì cachi Juan xì‑té: \p ―Có‑sâha Dios lugar coo‑ní xì ñahàdìhí ñanì‑ní. \p \v 19 Pues divi sàhà ñà‑jaàn nì xini ùhì Herodías mà Juan, te cuní‑ña cahnì‑ñánê, doco mànìcùí. \v 20 Vàchi Herodes mà, ináhá‑tê Juan ñà‑ndùú‑né iin nècuàchì nihnú ndáà inì‑xi, te ìì stná ini‑nè. Ñàyùcàndùá, yúhî‑tené. Te divi sàhájàn nì xidahan stná‑te nècuàchìmà nùù ñahà mà. Te cudíì stná inì‑te cunini‑tè ñà‑ndùá cachí nècuàchìmà, mate cónì sáà‑te cundaà vàha inì‑te. \p \v 21 Doco nì sàà iin quìvì nì cuu ofrecer nansa dandáñúhú ñahà màné, vàchi nì naxìnu rey mà cuìà, te nì quida‑tè iin vicò cahnú nì casaà cuàhà tè‑cùsáhnû ñuu mà, xì cuàhà stná comandante capitán, xì stná cuàhà tècuìcà ndoó ladu Galilea yucán. \v 22 Dandu nì quìhvi dèheyoco Herodías mà ndé iá vicò, te nì ìtasaha sàstnùhù‑ñá, nì dàcúdîì inì‑ña rey mà xì stná tè‑xínduu visita xi‑tè. Ñàyùcàndùá, nì cachì‑te xi‑ñá: \p ―Ndéni iñàha nì cui cunú, càcùn‑ñá nùí, te nìhùn‑ñá. \p \v 23 Te nì chinaha‑té Dios ñà‑ndéni iñàha nì cui ni cácàn‑ña, cuàha‑tèñá, mate ni cúndúá iin davatahvi ñuu ndé cusáhnû‑te, cuàha‑tèñá. \v 24 Ñàyùcàndùá nì quee‑ñà cuàhàn‑ña ndàcàtnùhù‑ñá nùù dihi‑ñá: \p ―¿Ndíà nduá càquìn? \p Te nì cachi dihi‑ñá: \p ―Dìnì Juan Bautista càcùn ―nì cacha. \p \v 25 Ñàyùcàndùá, yàchì nì nansìhvi ñahà chìì mà ndé iá rey mà, te nì xìcàn‑ña, cachí‑ña: \p ―Dìnì Juan Bautista taxi‑ní luegu, cunacaà ini iin charola cahnú ―cachá. \p \v 26 Dandu rey mà, cuàhà gá nì cuhuun inì‑te, doco sàhà‑ñá sànì dàndáà‑te, te sàhà stná visita ndoó yucán, ñàyùcàndùá có‑cùní‑te dama‑tè ñà‑ndùá nì cachì‑te xi‑ñá. \v 27 Sàhájàn vichi vichi nì techuún‑te iin tè‑cùhùn cahnì xì Juan, te cunihi tèmà dìnì‑né ndixi. \v 28 Ñàyùcàndùá, nì sàhàn tèmà vehecàa, nì quendodò‑té dìnì‑né, te nihí‑teá ini iin charola nì nansìhvi nì sàha‑tè ñahà chìì mà, dandu mii‑ñá, nì sàha‑ñà dihi‑ñá. \p \v 29 Daaní, na ní caxinitnùhu nècuàchì nìsa dacuahá Juan, dandu nì casahàn itnii‑né nì naquihin‑ne iquìcúñú nsìi ma nì sùxin‑ne nì chicaa‑nèà ndé nduú cueva xi nsìi. \s1 Nansa nì dàcùxí Jesús ùhùn mil nèhivì \p \v 30 Daaní, nì cansiaa nècuàchì nì techuún Jesús cacanuu, te nì canataca‑nè nùù‑yá, nì nacani‑ne xì‑yá nsidaa ñà‑ndùá nì quida‑ne xì ñá‑ndùá nì chinaha‑nè. \v 31 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Naha‑nsià cùhùn cuaán‑nda iin xaan ndé có‑ndòó nèhivì, quetatu chii‑nsiá. \p Ducán nì cachi‑yà, vàchi ni có‑cùsáá gá‑nè cuxi‑ne, ñà‑cuàhà guá nèhivì queé nsíhvi nùù‑né. \v 32 Ñàyùcàndùá nì nana‑ya xì‑né ini iin lancha ñà‑cùhùn cuaán‑yá xì‑né iin xaan ndé còò iin. \v 33 Doco nì xini nèhivì cuàhàn‑yà, te cuàhà‑né nì nacuni‑nèyà, ñàyùcàndùá nì caquee‑ne nsidaa ñuu nì dàyáà‑nè, te dihna‑ne nì sàà‑nè nùù‑yá. \v 34 Ñàyùcàndùá, na ní quee‑ya nùù lancha mà, nì xini‑yà cuàhà gá‑nè ndoó, te nì cuhi ini‑yànè, vàchi nahi riì còò stohò‑xi, ducán nduú‑né. Ñàyùcàndùá, nì dàcuàhá‑yánè cuàhà iñàha. \p \v 35 Daaní, na ní cuaà nì catnàtuu nèhivì siempre nchícùn xì‑yá nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Vichi sàcuàhàn nì cuaà, te lugar yohó, còò ni‑iin vehe. \v 36 Ñàyùcàndùá, ndaquìndèè‑ní xì nèhivì yohó ñà‑nì cuítià‑nè cùhùn‑nè ndè ranchu ò ñuu cuati ndoó yatni, te cuiin‑ne ñà‑cutiacu‑nè, vàchi còò ñá‑cuxi‑ne lugar yohó. \p \v 37 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá dacuxí‑nsiánè. \p Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¿A cúhùn‑nsì xì ùì cientu dìhùn plata, te cuiin‑nsi pan dacuxí‑nsínè? \p \v 38 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Nadaa pan icúmí‑nsiâ? Cuahán‑nsià cundehè‑nsiá. \p Ñàyùcàndùá, (nì ndàcàtnùhù‑né), te na ní cundaà ini‑nè, nì cachi‑nè: \p ―Ùhàn, xì ùì siaca. \p \v 39 Dandu nì dàndàcú‑yá ni mácùndoo nsidaa nèhivì mà, cuaán cuaán iin iin grupu‑nè nùù yùcù cuií. \v 40 Te ducán nì quida‑ne nì sàcùndoo yucùn‑né, cientu cientu‑ne, te dava cientu dava cientu‑nè nùù iin iin grupu‑nè. \v 41 Dandu nì tnii‑ya ùhùn pan mà xì ùì siaca ma, nì ndacoto ndiaá‑yà dìquì‑xí, te nì naquimanì‑yá Dios sàhà‑ñá. Dandu nì dàcuàchí‑yá pan mà nì sàha‑ya nècuàchì dacuahá‑yá, te mii‑né, nì dasàn‑néà nùù nèhivì cuáhà mà; daaní, divi‑ni ducán nì quida stná‑yà xì ùì siaca, nì dàcuàchí stná‑yàsi nùù‑né. \v 42 Te nì xixi nsidaa‑né nì ndenuu ini‑nè. \v 43 Dandu nì chivàha‑ne ñà‑nì cuyodò gá, pedazu siaca xì stná pedazu pan, te nì chitu ùxìn ùì ìcà‑ñá. \v 44 Te cunaha‑nsiá, ùhùn mil tiàa nì sanduu nèhivì nì xixi xi pan mà. \s1 Nansa nì xìca ndodò Jesús nùù tècuìí mar \p \v 45 Daaní, vichi duha nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑nì mácùñuhu‑ne ini lancha, te codònùù cueé‑nè nùù‑yá cùhùn‑nè inga ladu mar dècuèndè ñuu Betsaida. Doco mii‑yá, cuàhàn‑yà danácuîtià‑yà nèhivì cuáhà mà. \v 46 Te nì nsihi nì ndaquìndèè‑yá xì‑né, dandu nì nana‑ya iin yucù nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Dios. \p \v 47 Daaní, na ní cuñaà, xicá íì lancha mà mahì mar. Doco mii‑yá, mindaa‑yá iá‑yà ñuhù íchî. \v 48 Dandu nì xini xìcà‑yánè ñà‑ùhì gà dacacá‑nènu xi yutnù iá nahi pala, vàchi caná tàchì ladu nùù‑né. Ñàyùcàndùá, sinduhá nì sàà‑yà nùù‑né, xicándódo‑yá nùù tècuìí mar, te nihnú ini‑yà yàha‑ya iin ladu. \v 49 Doco na ní caxini‑nè nansa xicá‑yá nùù tècuìí ducán, dandu nì càna ndee‑né, vàchi duma nduá càhàn‑né. \v 50 Vàchi nsidaa‑né, nì xini‑nèyà, te nì ndulocó‑nè, yúhî cuàhà‑né. Doco nì càhàn‑yà xì‑né, cachí‑yà: \p ―Nacuàhandee inì‑nsia, vàchi yùhù nduí; màsà yúhî‑nsià. \p \v 51 Dandu nì quècahnu‑ya ini lancha ndé ndoó‑né, te nì cucuiìn tàchì mà. Ñàyùcàndùá, cuàhà sàstnùhù nì ndulocó gà‑nè. \v 52 Vàchi cónì sánìhì váha ini‑nè sàhà milagru nì nducuahà pan mà, vàchi ùhì mànìhì ini‑nè. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús cuàhà nècuàchì cuhí ñuu Genesaret \p \v 53 Daaní, na sánì yàha‑ya xì‑né mar mà, dandu nì sàà‑yà ñuhù íchî iin ñuu nani Genesaret. \v 54 Te na ní quecoyo‑ne xì‑yá nùù barcu mà, dandu vichi vichi nì nacuni nèhivì ñuu mà‑yá. \v 55 Ñàyùcàndùá, nì cadayáà‑nè cuàhàn‑nè inicutu ladu yucán, nì sàquíhin‑ne nècuàchì cuhí xi‑ne, te nihí‑né nècuàchìmà vàxi nùù‑yá itánduhù‑né nùù camilla. Te ndéni nì cui nì xinitnùhu‑ne iá‑yà, divi yucán nì sàà‑nè xì nècuàchì mà. \v 56 Te na yáha‑ya ñuu cuati, ò ñuu nahnú, te ò iin ranchu, o ndéni nì cui, yucán nì cachitànduhù‑né nècuàchì cuhí xi‑ne ichì, te nì xìcàn‑nè ñà‑siquiera nùù sàhà sìcoto xi‑ya ni dúcùn ndahà nècuàchì cuhí mà. Te nsidaa ana nì dùcùn ndahà‑xí ducán, nì nduvàha‑ne. \c 7 \s1 Ñà‑ndùá dacuidá cuàchi ndisa xi anima‑ndà \p \v 1 Daaní, ñuu Jerusalén nì caquee dava nècuàchì fariseu xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu vàxi‑ne, nì quesaa‑nè nùù Jesús. \v 2 Te nì caxini‑nè nansa quidá nècuàchì dacuahá‑yá, xixí‑né comida xi‑ne, te cónì ndàhá‑né. Ñàyùcàndùá, nì caxitnùhu‑ne nècuàchìmà. Vàchi modo jaàn nduhíì ndahà‑ndà (càhàn‑né). \v 3 Vàchi nècuàchì fariseu mà, xì nsidaa gá nècuàchì raza Judea, nú màsà ndáhá‑né, mà cúxí‑né, vàchi ducán iá estilu xi xìì‑né chivàha‑ne. \v 4 Te nú nì sàhàn‑nè yàhvi, dècuèndè ndaha‑ne, dandu cuxi‑ne. Te cuàhà sàstnùhù gá estilu icúmí‑nê chivàha‑ne, vàchi icúmí‑nê nacate stná‑nè taza, quìdi, yoo, càa, cama. \v 5 Ñàyùcàndùá, nècuàchì fariseu mà, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu, nì xìcàn tnùhù‑né nùù Jesús, cachí‑nè: \p ―Nècuàchì dacuaha‑ní, ¿índù chuun có‑nchîcùn‑nè estilu xi xìì‑ndà? vàchi có‑ndùhíì ndahà‑né na xixí‑né. \p \v 6 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá nì cachitnùhu Isaías sàhà mii‑nsiá sànaha, vàchi dananí uun‑nsia vàha‑nsia. Pues ñà‑yòhó ndùá nì cachi Dios, te nì tiaa Isaías yucán: \q1 Nèhivì yohó, cuisì‑ní yuhù‑né quidáñúhú‑nê yùhù, màdì ini anima‑nè, vàchi xica iéˋ cahan‑né. \v 7 Cahvi‑né yùhù tuxí‑né, doco có‑ndiàáˋ, vàchi nèhivì ùún nduú ana nì quidavàha xi ley chináhá‑nè nèhivì, cachí Dios. \m \v 8 Vàchi mii‑nsiá, mà úhì nacóó nihni‑nsia ñà‑ndùá nì dàndàcú Dios, doco ñà‑ndùú ley xi nèhivì ùún, ñà‑jaàn ndisa quidá‑nsiá cumplir. Costumbre xi‑nsia nduú ñà‑nàcáté‑nsiá quìdi, xì taza, te cuàhà gá costumbre icúmí stná‑nsià nahi ñà‑jaàn. \p \v 9 Dandu nì cachi gà‑yà xi‑né: \p ―Mii‑nsiá, tuxí inì‑nsia vàtùni nacoo‑nsia ñà‑ndùá nì dàndàcú Dios, te cuisì estilu xi mii‑nsiá chivàha‑nsia. \v 10 (Cundehè‑nsiá casu yohó): sànaha nì cachi Moisés ñà‑ìcúmí coo tnùñuhu xi‑nda nùù yuadíhí‑ndá, te nú ni cáhàn ùhí iin nèhivì dìquì iin yuadíhí‑nê, dandu icúmí‑nê cui‑nè. (Ducán nì cachi Dios.) \v 11 Doco tucu cachí mii‑nsiá, vàchi cachí‑nsià vàtùni cachi iin nèhivì xì yuadíhí (ndahví‑nè): “Mà cúí chindeí mii‑nsiá xì ñà‑ndùá icúmî, vàchi sànì cachì sàhà nsidaámà ñà‑ndùá dìhùn íì; vàchi sànì cachì: Corbán nduá, te cuní cachàmà, dìhùn xí Dios nduá”. \v 12 Te nú ducán ni cachí nècuàchìmà, dandu có‑sâha ga‑nsià chindee gá‑nè yuadíhí‑nê (xì dìhùn mà). \v 13 Ñàyùcàndùá, sàhà estilu xi‑nsiamà, iladu sànì ndòo ley ìì mà, te cuisì estilu nì ndòo nùù‑nsiá chívàha‑nsia. Te cuàhà gá estilu tnaha ñà‑yùcán icúmí stná‑nsià ―nì cachi Jesús. \p \v 14 Dandu nì cana‑ya nèhivì cuáhà mà ñà‑tnàtuu‑ne nùù‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunini nsidaa‑nsiá, te cundaà vàha inì‑nsia: \v 15 mà cúnsídá cuàchi ni‑iin nèhivì sàhà ñà‑ndùá xixí‑né. Còó. Ñà‑nìhnú ini anima‑nè, te quidá‑néà, divi ñà‑jaàn nduá dacuidá cuàchi xì anima‑nè. \v 16 Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá. \p \v 17 Dandu nì yàha‑ya ini vehe, te nì ndòo nèhivì cuáhà mà tùvèhé. Dandu nì ndàcàtnùhù nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá ndíà ndùá cuní cachi ejemplu mà. \v 18 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A có‑sânìhì stná ini mii‑nsiá? Cunaha‑nsiá, ñà‑ìá fuera iquìcúñú‑ndà, nú ni quéa yuhù‑ndà, mà cúí dacuidá cuàcha‑ndó nùù Dios. \v 19 Vàchi màdì ini anima‑ndà quíhvia. Còó, tìxi‑nda cuáhàn, dandu después queá. \p Ducán nì cachi‑yà sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà comida viì nduú nsidaa clase ñà‑cutiacu‑ndà, màdì cuáchi nduá cuxi‑ndañá. \p \v 20 Dandu nì cachi stná‑yà: \p ―Ñà‑ndùá nihnú ini nèhivì, te queá anima‑nè, divi nduá dacuidá cuàchi xi‑né. \v 21 Vàchi anima nèhivì ñuhú cuàchi‑ne, te sàhà ñà‑ñùhámà ini‑nè, ñà‑yùcàndùá quìdá stná‑nè cuàhà ñà‑có‑ndiàá; vàchi nacání quini ini‑nè, te ò cáhàn‑nè xì nècuàchì cónì nándàhà xì‑né, te ò dava‑ne, uun‑ni ndoó‑né xì ndé ni nèhivì ní cui; te dava‑ne, sahní stnahá‑né, \v 22 ò xidá cuíhná‑nê; te xího stná‑nè ñà‑ìcúmí ñanìtnaha‑ne; quini quidá stná‑nè xì ñanìtnaha‑ne, te dandahví stnàhá stná‑nè; tùha quini stná‑nè, te có‑cùcáhán núù‑né; te cuàhà‑né, cúmbìdia stnahá stná ini‑nè, te cáhàn quini‑ne dìquì ñanìtnaha‑ne; cuadú stná‑nè, te nacání ndévàha ini‑nè. \v 23 Pues ducán quidá‑né, vàchi ñuhú nsidaájàn ini anima‑nè, te na quidá‑néà, dandu dacuidá cuàcha‑nè ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì xinindisá iin nècuàchì ñahà inga ñuu icúmí xí inga religión \p \v 24 Dandu nì quee Jesús ladu yucán cuàhàn‑yà ladu ñuu Tiro xì ñuu Sidón. Te yucán nì sàà‑yà visita iin vehe, doco có‑cùní‑yà cundaà ini nèhivì ñà‑ìá‑yà yucán; doco mànìcùí coo dèhé‑yà. \v 25-26 Vàchi vichi vichi nì xinitnùhu iin nècuàchì ñahà inácáá iin ñà‑malu ini dèheyoco‑xí. Iin nècuàchì inga ñuu nduú‑né, iin ñuu nani Sirofenicia. Te na ní sàà‑nè ndé iá‑yà, nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, nì sacundahví‑nè nùù‑yá áma táva‑yá ñà‑malu anima dèhe‑ne. \v 27 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Dihna icúmí cutahvì dèhe (ñuu nsiùhù, dandu después nèhivì inga ñuu), vàchi ducán iá na ian xixí ñà‑cuati. Dihna cuxi mii‑vé, te ndenuu ini‑vè, dandu después cuxi sìhina cuati. Vàchi mà váha cuxio dìtà‑vé, te cuxi‑sìá. \p \v 28 Doco nì cachi tu nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Ñà‑ndáà nduá, Señor. Doco cunaha‑ní, dècuèndè stná sìhina xicánúú tìxi mesa, níhì stná‑si iyuhu xèhè dìtà cóyo ndé xixí dèhe‑nda. (Ñàyùcàndùá, chindee sacu stná‑ní yùhù.) \p \v 29 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Vàtùni cachí‑nî. Ñàyùcàndùá, xuhun‑ní vehe‑ní, vàchi sànì quee ñà‑malu nùù dèhe‑ní. \p \v 30 Daaní, mànuhù nècuàchìmà vehe‑ne, te nì xini‑nè indúhu víi dèhe‑ne cama, vàchi sànì cuxio ñà‑malu nìsa dandoho‑xi‑ñá. \s1 Nansa nì nduvàha iin nècuàchì dòhò, te ihin stná‑nè \p \v 31 Dandu nì quee Jesús ñuu Tiro mà, nì yàha‑ya ñuu Sidón, xì stná ladu Decápolis, te nì nasaa‑yà mar iá Galilea. \v 32 Te nèhivì yucán, nì saca‑ne iin nècuàchì dòhò có‑câhàn viì stná, te nì casaà‑nè nùù‑yá, nì sacundahví‑nè ñà‑nì chìndánuú‑yá ndahà‑yá dìnì nècuàchìmà, te nduvàha‑ne. \v 33 Dandu nì tavà cuaán‑yá nècuàchìmà, te nì dàquíhvi‑ya dìnìndàhá‑yà ini tùtnù‑né. Te nì dàcóyo‑ya tèdìí‑yà dìnìndàhá‑yà nì chituu‑ya nùù yàá‑nè. \v 34 Dandu nì ndacoto ndiaá‑yà dìquì‑xí, te nì sàcàn ini‑yà, cachí‑yà xì tiàa ma dàhàn ñuu mà: \p ―¡Efata! ―ñà‑ndùá cuní cachà: Ni nuná tùtnù‑ní. \p \v 35 Dandu nì nuna tùtnù‑né, te nì nduvàha stná yàá‑nè, vàtùni càhàn viì‑né. \v 36 Te nì cachi‑yà xì nsidaa nèhivì ndoó yucán ñà‑màsà cáchí‑nè ni‑iñàha xi nèhivì, doco entre más cachí‑yà xì‑né ducán, vihi gá cuàhà nì sate tnùhu‑ne sàhà‑yá. \v 37 Te yáha ga nì ndulocó nsidaa nèhivì, cachí‑nè: \p ―Viì gá quidá‑yá nsidanicuú iñàha. Dècuèndè tèdòhò natiácú quidá‑yá, xì stná tè‑ìhìn dànácâhàn‑yà. \c 8 \s1 Nansa nì dàcùxí Jesús cùmì mil nèhivì \p \v 1 Quìvì yucán nì nataca tu cuàhà sàstnùhù nèhivì, doco còò ni‑iñàha cuxi‑ne. Ñàyùcàndùá, nì cana Jesús nècuàchì dacuahá‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p \v 2 ―Yùhù cuhí inì nèhivì yohó, vàchi sàcuàhàn‑ndà ùnì quìvì ndoó‑né cutnáhâ‑né xì‑ndà yohó, te còò cá ñà‑cuxi‑ne. \v 3 Te nú ni dánâcuîtiè‑nè nùhù‑nè vehe‑ne, vihini cuìtá‑nè ichì, vàchi có‑xìxí‑né, te xica ní caquixi dava‑ne. \p \v 4 Dandu nì naxiconihí nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá: \p ―Doco ¿índù nìhì‑ndà ñà‑dacuxi‑ndané? vàchi yucù nduá yohó. \p \v 5 Dandu nì xìcàn tnùhù‑yá nùù‑né: \p ―¿Nadaa pan nihí‑nsiá? \p ―Ùsà‑ñà iá ―nì cachi‑nè. \p \v 6 Dandu nì dàndàcú‑yá ni mácùndoo viì nsidaa nèhivì mà ñuhù. Te nì tnii‑ya ùsà pan mà, nì naquimanì‑yá Dios sàhá, te nì dàcuàchí‑yáñà. Dandu nì sàha‑ya nècuàchì dacuahá‑yá, te mii‑né, nì dasàn‑néà nùù nèhivì cuáhà mà. \v 7 Te nì ìa stná iin ùì siaca cuati; ñàyùcàndùá nì naquimanì stná‑yà Dios sàhà‑sí, te nì cachi‑yà xì nècuàchìmà ñà‑dasàn stná‑nèsi nùù nèhivì. \v 8 Dandu nèhivì cuáhà mà, nì caxixi nsidaa‑né, te nì ndenuu ini‑nè. Te después, nì dàtàcá‑nè ñà‑ndùá nì cuyodò gá, te nì chitu ùsà canasta‑ñà. \v 9 Te nèhivì nì caxixi ma, nahi cùmì mil nì sanduu‑ne. Daaní, na sánì dànácuîtià‑yà nsidaa nèhivì mà, \v 10 dandu nì nana tu‑ya iin lancha xì nècuàchì dacuahá‑yá cuàhàn‑yà xì‑né ndè ladu ñuu Dalmanuta. \s1 Nansa nì xìcàn nècuàchì fariseu ñà‑quida Jesús iin milagru cundehè‑né \p \v 11 Daaní, nì casaà nècuàchì fariseu nùù‑yá, te nì quesaha‑né cuáà‑nè xì‑yá, dasaá‑nèyà xícàn‑nè ñà‑quida‑ya iin milagru xi Dios cundehè‑né. \v 12 Dandu nì sàcàn cuàhà ini‑yà, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá xì dava ga nècuàchì ñuu yohó, ¿índù chuun xícàn guá‑nsià quide iin milagru cundehè‑nsiá? Yùhù cachíˋ xì‑nsiá, mà sáà coo ni‑iin milagru cundehè‑nsiá. \p \v 13 Dandu nì nacoo uun‑yanè, nì ndècahnu‑ya ini lancha inga xichi, te nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà inga ladu mar. \s1 Nansa nì dànsínúú ini Jesús nècuàchì dacuahá‑yá milagru sàhà pan ñà‑màsà nácání gá ini‑nè sàhà nansa nìhì‑né ñà‑cutiacu‑nè \p \v 14 Cunaha‑nsiá, sànì nandòdó nècuàchì dacuahá‑yá cunihi ga‑nè pan cùhùn ini lancha mà. Cuisì iin‑nia nihí‑né cuàhàn. \v 15 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cundehè‑nsiá, cuidadu gà ni cúndóó‑nsiá sàhà tàtnà nsidátáchí xí pan xi nècuàchì fariseu xì stná Herodes. \p \v 16 Dandu nì quesaha‑né nì ndatnuhu‑né, cachí‑nè: \p ―Ádi ñá‑còò pan nihi‑nda vàxi, ñàyùcàndùá cachí‑yà xì‑ndà ducán ―cachí‑nè. \p \v 17 Sàhájàn na ní cundaà ini‑yà ñà‑ndùá ndatnúhú‑nê, dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Có‑xìñùhù ndatnuhu‑nsiá sàhà‑ñá còò pan nihí‑nsiá vàxi. ¿A có‑nsìnúú inì‑nsia (ñà‑ndùá nì xini‑nsià)? Yùhù xiníˋ tàñáha ga cundaà inì‑nsia. ¡Na cueé guâ sánìhì inì‑nsia! \v 18 Iá nduchìnúù‑nsiá, ñàyùcàndùá xiñuhu cundehè‑nsiá. Te iá stná tùtnù‑nsiá; xiñuhu cunini‑nsia. ¿A có‑nsìnúú inì‑nsia nansa nì cuu daa? \v 19 Na ní dasín ùhùn pan, te nì xixi ùhùn mil tiàa, ¿nadaa ga ìcà pedazu pan nì ndòo nì dàtàcá‑nsià? \p ―Ùxìn ùìà ―cachí‑nè. \p \v 20 Dandu nì cachi tu‑ya: \p ―Na ní dasín ùsà pan nì caxixi cùmì mil nèhivì, ¿nadaa ìcà pedazu pan nì dàtàcá‑nsià? \p ―Ùsà ―cachí‑nè. \p \v 21 Dandu nì cachi tu‑ya xì‑né: \p ―¿A táñâha ga mànìhì inì‑nsia? \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin nècuàchì cuaá ñuu Betsaida \p \v 22 Dandu nì sàà‑yà xì‑né ñuu Betsaida, te nèhivì ndoó yucán, ndacá‑né iin nècuàchì cuaá nì quesaa nùù‑yá, sacúndáhvî‑nè ñà‑nì chítúú‑yá ndahà‑yá nùù‑né, te ni ndúvàha‑ne. \v 23 Ñàyùcàndùá, nì tnii‑ya ndahà nècuàchìmà, te nì tavà‑yánè fuera ñuu tii ma. Dandu nì dàcùchí‑yà tèdìí‑yà nduchìnúù‑né, te nì chituu‑ya ndahà‑yá ndé cuhí nùù‑né. Dandu nì ndàcàtnùhù‑yá nùù‑né, a sánì natùinuù‑né, á coó. \v 24 Dandu nì ndacoto‑ne, te nì cachi‑nè: \p ―Vàtùni indéhí nèhivì, xicánúú‑né, doco na iá yutnù, ducán ndáa‑ne. \p \v 25 Dandu, nì nachituu‑ya ndahà‑yá nduchìnúù‑né, te nì indehè nsìí‑né. Te momentu yucán nì nduvàha nduchìnúù‑né, te nì natùi nina. \v 26 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchìmà ñà‑nì núhù‑nè vehe‑ne, doco màsà yáha‑ne ñuu tii ma, ni màsà cáchí‑nè xì nèhivì ndoó yucán. \s1 Nansa nì cachi Pedro ñà‑xìníndísâ‑né divi Cristu nduú Jesús \p \v 27 Daaní, cuàhàn‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá ndè ñuu cuati ndoó yatni ñuu Cesarea de Filipo. Te na cuáhàn‑nè ichì, dandu nì xìcàn tnùhù‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―¿Ana nduú yùhù, cachí nèhivì? \p \v 28 Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Dava‑ne cachí‑nè Juan Bautista nduu‑ní. Te dava‑ne cachí‑nè Elías nduu‑ní, te dava ga‑nè cachí‑nè ñà‑ndùù‑ní nahi profeta sànaha. \p \v 29 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Doco mii‑nsiá, ¿ana nduí cachí‑nsià? \p Dandu nì cachi Pedro: \p ―Divi Cristu (nì quixi dìquì‑xí) nduu‑ní. \p \v 30 Dandu nì sàcùnaha nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá mà ñà‑màsà cáchí‑nè xì nèhivì dava ga ni‑iin palabra mà. \s1 Nansa nì cachitnùhu Jesús icúmí‑yâ cui‑yà \p \v 31 Dandu nì dàtúi‑ya nùù‑né nansa icúmí cuu xi‑yá después. Nì cachi‑yà xì‑né ñà‑mii‑yá ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmí‑yâ ndoho cuahà‑yá. Vàchi tè‑sàhnú xídandacú, xì stná dùtù xícusahnú, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu, nsidaa‑né icúmí‑nê cahíchì ini‑nèyà, dandu (càcàn‑nè) cahnì nèhivì‑yá. Doco tìxi ùnì quìvì icúmí‑yâ natiacu‑yà, \v 32 nì cachi‑yà, cáhàn vate‑yá xì‑né ducán. Ñàyùcàndùá, nì tavà cuaán Pedro‑yà, nì cachi‑nè xì‑yá ñà‑màsà cáchí‑yà ducán. \v 33 Doco nì nacuico‑yá ladu yàtà‑yá, nì indehè‑yá dava ga nècuàchì dacuahá‑yá, te nì càhàn duchi ini‑yà xì Pedro, cachí‑yà: \p ―Cuxio‑ní nùí, vàchi nahi ñà‑malu Satanás nduu‑ní. Có‑nìhnú vàha inì‑ní Dios. Cuisì chuun xi nèhivì ñuhìví nihnú inì‑ní. \p \v 34 Dandu nì cana‑ya nècuàchì dacuahá‑yá xì dava ga nèhivì ndoó yucán, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nsidaa ana cuní cunchicùn xìˊ, xiñuhu nacoo‑ne ñà‑ndùá cuní inì‑ni mii‑né quida‑ne, te cunchicùn‑nè yùhù, quida‑ne cuenta na ian nsidá stná‑nè cruz xi‑ne ñà‑cui stná‑nè xìˊ. \v 35 Vàchi nú cuní iin nèhivì dacácu‑ne vida xi‑ne, cutu ñà‑dandáñúhú‑nêàmà cundua. Doco nú ni cuí‑nè sàhà yùhù ò sàhà razón ndiaha xí, dandu ñà‑sànì càcu ndisa vida xi‑ne nduá. \v 36 Vàchi mate ni níhì iin nèhivì nsidaa ñà‑ìá ñuhìví, doco ni mà sáà‑mà cundua ñà‑vàha xi‑ne nú màsà sáà stná anima‑nè càcua nùù Dios. Còó, mà cúí. \v 37 Te ò nú ni cuní stná iin nèhivì nacuiin‑ne anima‑nè, còó, mà cúí. \v 38 Vàchi nèhivì tiempu vichi, nacóó‑né Dios, te xidá cuàchi‑ne. Ñàyùcàndùá, iin nècuàchì iá mahì nèhivì malu ndoó vichi, te cucáhán nûù‑né yàha‑ne ladu xi, te ò cucáhán nûù‑né cunini‑ne palabra xi, ndahví‑nè, vachi nú ducán, dandu yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmí stnáì nacuaìˊ mii‑né quìvì naxicocuíìn. Vàchi icúmî naxicocuíìn ñuhìví yohó, cutnahí xì ángel ìì‑xí quixi, te ndiaha gá icúmî nanchiìˊ quida Yuamánìˊ. \c 9 \p \v 1 Dandu nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Palabra ndàcuisì nduá yohó cachítnùhi xì‑nsiá, ñà‑dava mii‑nsiá nècuàchì itá yohó, antes cui‑nsià icúmí‑nsiâ cuni‑nsià cusahnú fuerte Dios xì poder xi‑ya ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì nadama Jesús mii‑yá nì natnuù nihni ndiaha‑yá \p \v 2 Daaní, nì yàha ìñù quìvì, dandu nì saca‑ya Pedro, xì Jacobo, xì Juan, cuàhàn cuaán‑yá xì‑né ndè dìnì iin yucù ducún, te yucán nì nadama‑ya mii‑yá; tucu nì nàcùnahà‑yà nì xini nècuàchìmà. \v 3 Nì nducuxín yaa sìcoto xi‑ya, te nì nanchiì yéhà. Na cuxín yaa ñà‑ndùú yùhà (dìnì yucù), ducán nì nducuxán. Còò ni‑iin nèhivì ñuhìví cui nsida cuxín xán ducán. \v 4 Daaní, yucán nì ndecoyo stná nèhivì (sànaha) nani Elías xì Moisés, ndatnúhú‑nê xì‑yá. \v 5 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Maestro, ¡nansicáhán‑ndá ndoo‑nda yohó! Chicá vàha quida vàha‑nsi ùnì siahva, ian coo mii‑ní, te inga coo Moisés yohó, te inga coo stná Elías yohó ―nì cachi‑nè. \p \v 6 Doco ñà‑yáha guá yúhî nsidaa‑né, ñàyùcàndùá ni cónì cúndáà ini Pedro nansa cachi‑nè. \v 7 Daaní, nì nuu iin vìcò yucán, te nì dàhvi nsidaa‑né vìcò mà. Dandu nì tiacu‑nè cáhàn iin ana cáhàn mahìá, cachí‑yà: \p ―Dèhemanìˊ nduú ana yohó. Cunini‑nsia ñà‑ndùá cachí‑yà. \p \v 8 Daaní, nì ndacoto nècuàchì dacuahá‑yá, doco na iin cachí còò cá iin ni xiní‑nè, ndé làcà mii‑yá iá yucán. \p \v 9 Daaní, nì naquihin‑ya ichì mànuu‑ya xì‑né yucù yucán. Te ichì mà nì dàndàcú‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―Màsà nácání‑nsiá xì nèhivì ñà‑ndùá nì xinì‑nsia dècuèndè nú sànì natiacu yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \p \v 10 Ñàyùcàndùá, nì chivàha nècuàchìmà chuun jaàn ini anima‑nè, doco nacání cuáhà ini‑nè nansa coo ñà‑natiacu‑yà. \v 11 Dandu nì xìcàn tnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¿Índù chuun cachí nècuàchì ley xi veheñùhu ñà‑dihna icúmí Elías naxicocuíìn‑nè? \p \v 12 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá, dihna icúmí Elías naxicocuíìn‑nè, te nsida viì‑né nsidaa chuun có‑ìá viì. Doco ¿nansa cachí stná tutu ìì sàhà yùhù? Pues nacáníámà nansa icúmî ndohi xì nansa icúmí nèhivì cahíchì ini‑nè yùhù. \v 13 Doco cunaha‑nsiá, sànì quixi Elías mà. Doco nèhivì, nì quida ndevàha‑ne xì nècuàchìmà nacua nì cudiì ini‑nè, vàchi ducán sànì cachitnùhu tutu ìì. \s1 Nansa nì tavà Jesús iin ñà‑malu inácáá ini iin tèchii \p \v 14 Dandu nì nasaa‑yà xì compañeru‑yà ndé nì ndòo dava ga nècuàchì dacuahá‑yá. Te yucán nì xini‑yà ndoó cuàhà nèhivì sànì nataca nùù nècuàchìmà. Te ndoó stná nècuàchì ley xi veheñùhu, náâ tnahá‑né xì nèhivì xí‑yá mà. \v 15 Te na ní xini nèhivì cuáhà mà mii‑yá, luegu nì ndulocó nsidaa‑né, te nì cadayáà‑nè vàxi‑ne, nì casàhú‑nè xì‑yá. \v 16 Dandu nì ndàcàtnùhù‑yá nùù‑né: \p ―¿Ndíà ndatnúhú guâ‑nsià xì nècuàchì yohó? \p \v 17 Dandu nì càhàn iin ana iín mahì nèhivì cuáhà mà, cachí‑nè: \p ―Maestro, yohó ndaquí dèhi vàxi nùù‑ní, vàchi inácáá iin ñà‑malu inì‑te, te sadíà nùù‑té, mà cùì cáhàn‑te. \v 18 Te ndéni nì cui iá‑te, vàxa sahní iháˋ‑te, ducánˋ‑te, dandu queé chìhìñù yuhù‑té, saxíndiaá tnahá nùhu‑tè, te nduyútnú tehe‑té. Te sànì xìcàn tàhví nùù nècuàchì dacuaha‑ní ñà‑tavà‑néà, doco mànìcùí. \p \v 19 Dandu nì cachi Jesús: \p ―Mii‑nsiá, mà túha‑nsia cunindisá‑nsiá. ¿Nadaa ga quìvì icúmî coi xì‑nsiá, te quidandee gá stná inì sàhà‑nsiá? Pues cundaca‑nsiàte quixi nùí. \p \v 20 Dandu nì saca‑ne tèchii ma vàxi nùù‑yá. Doco na ní xini ñà‑malu mà mii‑yá, luegu nì sahnì ìháˋ‑te, ñàyùcàndùá nì sàcasàn‑té, natúì nìhní‑te, te caná chìhìñù yuhù‑té. \v 21 Dandu nì xìcàn tnùhù‑yá nùù yua‑té, cachí‑yà: \p ―¿Nadaa tiempu sàcuàhàn‑ndà ndohó‑te ducán? \p Dandu cachí yua‑té: \p ―Ndè tii‑té. \v 22 Te cuàhà xichi nduá‑te mahì ñuhu quidá ñà‑malu. Ndè stná ini yùte sácasàn‑té, vàchi cuníà cahnìá‑te. Ñàyùcàndùá, nú vàtùni chindee‑ní nsiùhù, dandu cundehè ndahví‑nî nsiùhù, te quida manì‑ní xì‑nsí. \p \v 23 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Cuisì cuníà cunindisa‑ní, te vàtùni. Vàchi iin nècuàchì xiníndísâ, vàtùni nìhìtáhvì‑né nsidaa ñà‑vàha xícàn‑nè. \p \v 24 Dandu luegu nì sacu yua‑té, te nì càhàn fuerte‑nè, cachí‑nè: \p ―Yùhù, xiníndísê vichi; te nú cô‑sâì cunindisá vàhi, dandu chindee‑ní yùhù ñà‑nì cúníndísâ guéˋ. \p \v 25 Dandu nì xini Jesús ñà‑vihi gá cuàhà nèhivì natácá. Ñàyùcàndùá, nì dàndàcú‑yá nì sadi‑yà nùù ñà‑malu mà, cachí‑yà: \p ―Yohó ñà‑malu quidá quini xi téchii yohó ñà‑mà cùì cáhàn‑te, te có‑tiàcú‑te, nacoo dahuun‑tè, te màsà náxícócuîìn gò nansìhvu inì‑te. \p \v 26 Dandu yáha ga ndee ní ndàhìà, nì dàndácùcháˋ‑te, te nì quea cuàhàn. Doco nahi ana nì xìhì nì ndòo‑tè. Ñàyùcàndùá, cuàhà nèhivì nì cachi‑nè: \p ―Sànì xìhì dahuun‑tè. \p \v 27 Doco nì tnii‑ya ndahà‑té nì dìtá‑yà, te nì dàndácuíín‑yàte. \p \v 28 Daaní, nì quìhvi cuaán‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá ini iin vehe, te yucán nì xìcàn tnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¿Índù chuun mànìcùí tavà nsiùhù ñà‑malu mà (nùù‑te)? \p \v 29 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mànìcùí, vàchi ñà‑malu tnaha quisì mà, có‑quèá nansa ni nì cui, cuisì nú ni cácàn tàhvì‑nsiá nùù Dios, te cunihiì stná‑nsià cundoo dòcó‑nsià. \s1 Nansa nì cachitnùhu Jesús inga xichi ñà‑ìcúmí‑yâ cui‑yà \p \v 30 Dandu ndacá‑yá nècuàchì dacuahá‑yá cuàhàn‑yà xì‑né ndè ladu Galilea. Doco cuàhàn dèhé‑yà, vàchi có‑cùní‑yà cundaà ini nèhivì índù xìcánúú‑yá. \v 31 Te tiempu mà chináhá stná‑yà nècuàchì dacuahá‑yá mà (sàhà nansa icúmí‑yâ cui‑yà), te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî yàhi ndahà nèhivì (malu), vàchi iá iin tiàa icúmí quida xí entregar ñà‑cahnì nèhivì yùhù; doco tìxi ùnì quìvì icúmî natiacuì. \p \v 32 Pues divi nduá nì cachi‑yà, doco cónì sáà nècuàchìmà mànìhì ini‑nè ñà‑ndùá cuní cachàmà. Te yúhî stná‑nè ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá sàhà‑ñá. \s1 Nansa nì cachi Jesús ana chicá ndiaá \p \v 33 Dandu nì sàà‑yà xì‑né ndè ñuu Capernaum. Te na iá‑yà ini iin vehe yucán, dandu nì xìcàn tnùhù‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―¿Ndíà ndùá ndácàtnùhù tnahá guâ‑nsià ichì vàxi‑nda? \p \v 34 Doco dadí úún nì ndòo‑ne, vàchi ichì mà nì cuàà‑nè ndácàtnùhù tnahá‑né índù nècuàchì chicá ndiaá. \v 35 Ñàyùcàndùá, nì sàcòo‑ya, te nì cana‑ya nsì‑úxìn ùì‑nè, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Iin ana cuní cunduu ana chicá ndiaá, xiñuhu cunihnu ini‑nè nduú‑né ana chicá có‑dàndàcú, te cunucuachi stná‑nè nùù nsidaa nècuàchì dava ga. \p \v 36 Dandu nì cana‑ya iin tètii nì chicani‑ya mahì nsidaa‑né, te nì numi nihni‑yàte, cachí‑yà xì‑né: \p \v 37 ―Nú sàhà yùhù quidáñúhú nèhivì iin tètii nahi tè‑yòhó, dandu davani queá na ian yùhù quidáñúhú‑nê. Te nú yùhù quidáñúhú‑nê, dandu iin‑ni quee stná ñà‑quìdáñúhú stná‑nè ana nì techuun‑xí vàxi. \s1 Nècuàchì có‑xìní ùhì xì‑ndà, favor xi‑nda iá‑nè \p \v 38 Dandu nì cachi Juan xì‑yá: \p ―Maestro, nì xini‑nsì iin tiàa tavá xi ñà‑malu nùù nèhivì, te ndácùcahan‑né quìvì mii‑ní. Doco có‑ndùú‑né iin ana cutnáhâ xí‑ndá xicánúú. Ñàyùcàndùá, nì sadi‑nsì nùù‑né ñà‑màsà quídá gá‑nè ducán. \p \v 39 Doco nì cachì Jesús xì‑né: \p ―Còó, màsà cádí‑nsià nùù‑né, vàchi iin nècuàchì ndácùcahan xi quìvìˊ, te quidá‑né milagru ducán, ùhì càhàn quini stná‑nè dìquí. \v 40 Vàchi nsidaa ana có‑xìní ùhì xì‑ndà, favor xi‑nda iá‑nè. \v 41 Te nú ináhá nèhivì nduú‑nsiá nèhivì xí, te sàhámà quidá víi‑né xì‑nsiá, dandu seguru icúmí‑nê nìhì‑né ñà‑vàha xi‑ne nùù Dios, mate iyuhu tècuìí‑ni nduá nì sàha‑nensià nì xihi‑nsia. \s1 Cuidadu cundoo‑nda ñà‑màsà quídá‑ndá cuàchi \p \v 42 Dandu nì cachi tu Jesús: \p ―Iin ñà‑cuati xiníndísá‑xî, nú ni dátûcù nèhivì‑ñá, dandu ¡ndahví‑nè! Vàchi chicá vàha màcùndiacu iin yùù yódò dùcùn‑né, te ndiachi‑né mahì mar sàhà‑ñá màsà dátûcù gà‑nè ñà‑cuati. \v 43 Te nú sàhà ndahà‑nsiá xidá cuàchi‑nsia, dandu chicá vàha ni táhndèà. Vachi chicá nsiaha (sàà‑nsià nùù Dios) xì iin‑ni ndahà‑nsiá, te cutiacu‑nsià nicanicuahàn, te màdìá coo ndúìà, te ndiachi‑nsiá andea, vàchi yucán, mà cúí ndàhvà ñuhu. \v 44 Te sìcùdì ñuhú yucán, mà nunca cuì‑si, te ñuhu yucán, mà sáà ndàhvà. \v 45 Te nú sàhà sáhà‑nsiá xidá cuàchi‑nsia, dandu chicá vàha ni táhndè stná, vàchi chicá nsiaha (sàà‑nsià nùù Dios) xì iin‑ni sàhà‑nsiá, te cutiacu‑nsià nicanicuahàn, te màdìá coo ndúìà, te ndiachi‑nsiá andea, vàchi yucán, mà cúí ndàhvà ñuhu. \v 46 Te sìcùdì ñuhú yucán, mà nunca cuì‑si, te ñuhu yucán, mà sáà ndàhvà. \v 47 Te nú sàhà nduchìnúù‑nsiá xidá cuàchi‑nsia, dandu chicá vàha ni tavá‑nsiáñà. Vàchi chicá nsiaha sàà‑nsià xì imindaa nùù‑nsiá, te màdìá coo ndúìà, te ndiachi‑nsiá andea. \v 48 Vàchi sìcùdì ñuhú yucán, mà nunca cuì‑si, te ñuhu yucán, mà sáà ndàhvà. \p \v 49 ’Nsidanicuú nèhivì, icúmí‑nê (yàha‑ne tnùndoho) na ian nsíì yadi‑né yoho te yucán; (doco bien xi‑ne cunduamà, na ian nduhádì comida) ñà‑quéa ììn. \v 50 Vàha ga ììn, vàchi nsidá ádìá ñà‑xìxì‑ndà; doco nú sànì ndañuhu ñà‑ádì xán, dandu mà cúí gá nduhadìá. Te na ian quidá ììn (iá vàha), ducán xiñuhu quida stná mii‑nsiá xì anima‑nsià, te cundoo mànì stná‑nsià. \c 10 \s1 Màsà cáté stnàhà‑ndà xì nècuàchì vehe‑nda \p \v 1 Dandu nì quee Jesús ñuu yucán, cuàhàn‑yà ladu Judea, divi iin ladu Judea iá ndè inga ladu yùte Jordán. Te yucán nì nataca tu cuàhà gá nèhivì nùù‑yá. Te nì quesaha‑yá dacuahá‑yánè nacua quidá‑yá siempre. \v 2 Te yucán nì casaà stná nècuàchì fariseu, te nì càhàn‑nè xì‑yá áma níhìndèè‑né coo nansa daquée cuàchi‑ne dìquì‑yá. Te dohó nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¿A vátùni iá ñà‑cate stnàhà‑ndà xì ñahàdìhí‑ndà? \p \v 3 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Ndíà ndùá nì dàndàcú Moisés quida‑nsia? \p \v 4 Te nì cacachi nècuàchì yucán: \p ―Nì sàha Moisés lugar ñà‑cuyucun iin tutu nùù juez, dandu vàtùni cate stnàhà‑ndà. \p \v 5 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, cuisì sàhà ñá‑cô‑cùní‑nsià cunini viì‑nsiá, ñàyùcàndùá nì tiaa Moisés ley jaàn. \v 6 Doco na ní sàcòo ñuhìví, còó. Vàchi na ní quidayucun Dios ñuhìví, dandu nì quidayucun stná‑yà nèhivì, iin‑ne nì sàcùnduu tiàa, te inga‑nè ñahà. \v 7 Ñà‑jaàn nduá dìsáhà‑xí nándàhà iin nècuàchì tiàa xi iin nècuàchì ñahà, te quecuáân‑né nùù yuadíhí‑nê. \v 8 Ñàyùcàndùá, mate diín diín nì sanduu‑ne antes, doco na imindaa nèhivì sànì nanduu‑ne vitni. Te sàhámà, có‑ndùú gá‑nè diín diín nèhivì; quida‑nda cuenta na ian iin‑ni nèhivì nduú‑né. \v 9 Ñàyùcàndùá, nú ducán sànì dàcuàcá stnahá Dios‑nè, dandu ni‑iin nèhivì màsà cáté stnàhá‑né ―nì cachi Jesús. \p \v 10 Daaní, na sánì nansìhvi‑ya ini vehe, dandu nì ndàcàtnùhù gá nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá sàhà chuun jaàn. \v 11 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú ni caté iin tiàa ñahàdìhí‑nè, te coo‑ne xì inga nècuàchì ñahà, dandu cuàchi ndisa nduá nùù Dios, te cuàchi nduú stná nùù ñahàdìhí‑nè primeru. \v 12 Stná nècuàchì ñahà, nú ni caté‑nè iì‑né, te nandàhà tú‑né xì inga tiàa, cuàchi nduú stná. \s1 Nansa nì chitàndòó Jesús ndahà‑yá dìnì ñà‑cuati sàhà‑ñá cundiatú anima‑vè \p \v 13 Daaní, ndacá nèhivì ñà‑cuati xí‑né vàxi nùù‑yá ñà‑chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìnìá. Doco nècuàchì dacuahá‑yá, nì sadi‑nè nùù nècuàchìmà. \v 14 Te na ní xini‑yà ñà‑ndùá quidá‑né, nì cuduchi ini‑yà, cachí‑yà: \p ―Nacoo‑nsia ñà‑cuati ni quixá nùí. Màsà cádí‑nsià nùá, vàchi ana nihnú inì‑xi nahi ñà‑cuati, divi cunduu ana sàà ñuhìví ìì xí Dios. \v 15 Te yùhù cachíˋ xì‑nsiá, nú màsà cóó (vìtá ini nèhivì) nahi ñà‑cuati, te ducán quìhvi‑ne ichì ñuhìví ìì xí mii‑yá, dandu mà nunca sàà‑nè yucán ―nì cachi‑yà. \p \v 16 Dandu nì numi nihni‑yañà, nì chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìnìá, te nì xìcàn tàhvì‑yá ñà‑ndiaha nùù Dios sàhà‑ñá. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì iin tèchii cuica \p \v 17 Daaní, na lácà nì quihin Jesús ichì cuàhàn‑yà, dandu nì xini‑yà yucán vàxi iin tèchii carrera. Te na ní quesaà‑te nùù‑yá, nì sàcuììn sìsì‑té, cachí‑te: \p ―Maestro, vàha ndisa‑ní. Cachì‑ní xìˊ ndíà ndùá quide, te nìhìtáhvìˊ vida ndiaha nicanicuahàn. \p \v 18 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Ndíà nduá dìsáhà‑xí cachí‑nî xìˊ: “Mii‑ní vàha‑ní”? Vàchi còò ni‑iin nèhivì ùún vàha ndisa, cuisì nú nduí Dios, dandu vàha ndise. \v 19 Pues vichi, ináhá‑nî nansa nì dàndàcú‑yá quida‑nda: màsà cáhni stnaha‑nda, ni màsà cáhàn‑ndà xí inga ana có‑ndùú nècuàchì vehe‑nda, te màsà quídá cuihna‑nda, ni màsà cáchí‑ndà ni‑iin tnùhu sàhà ñanìtnaha‑nda; te màsà dándáhvî stnàhà‑ndà. Te icúmí stnâ‑ndà quidañuhu‑nda yuadíhí‑ndá. \p \v 20 Dandu nì cachi tu tèmà xì‑yá: \p ―Maestro, nsidaájàn sànì chivàhià dècuèndè na tií. \p \v 21 Dandu mànì mánì nì indehè‑yáte, vàchi cuú ini‑yà sàhà‑té, te nì cachi‑yà: \p ―Cumánì gá inga iñàha quida‑ní. Dicò nsìhì‑ní ñà‑ndùá icúmí‑nî, te dasàn‑ní dìhùn mà nùù nècuàchì ndahví, dandísá, nìhìtáhvì‑ní sàà‑ní ansivi, te yucán cucumi ndisa‑ní cuàhà ñà‑cuìcà. Dandu quixi stná‑ní, cunchicùn‑ní yùhù; te dispuestu coo‑ní cuì‑ní sàhí, mate ni cuí‑nî nchìca cruz. \p \v 22 Doco tèchii ma, na ní inini‑tè ñà‑ndùá nì cachi‑yà, nì ndulocó‑te, te nì cuhuun cuahà inì‑te, vàchi yáha ga cuìcà‑té. Ñàyùcàndùá, nì quihin‑tè ichì cuàhàn‑te. \p \v 23 Dandu Jesús, nì xiconúù‑yá nùù nècuàchì dacuahá‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¡Na ùhì guá sàà iin tècuìcà ndè ñuhìví ìì xí Dios! \p \v 24 Doco na ní inini nècuàchìmà, yáha ga nì ndulocó‑nè. Ñàyùcàndùá, inga xichi nì càhàn‑yà xì‑né, cachí‑yà: \p ―Hijos, na ùhì guá nìhìtáhvì iin nècuàchì càhvì xì ñà‑cuìcà‑xí yàha‑ne ñuhìví ìì xí Dios. \v 25 Ñà‑ndáà nduá, ùhì dayáha‑nda iin camellu nùù chìcòhò nduhù iquì; doco chicá ùhì yàha iin tècuìcà ndè ñuhìví ìì xí Dios. \p \v 26 Na ní inini nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑jaàn, dandu yáha ga nì ndulocó‑nè, te nì cachi‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―Pues nú ducán, ¿nansa cui càcu anima iin nèhivì? \p \v 27 Dandu nì indehè váha‑yanè, te nì cachi‑yà: \p ―Nèhivì ñuhìví, mà cúí quida‑neàmà. Doco Dios, vàtùni, vàchi nsidaa iñàha, mà úhì quida‑yañà. \p \v 28 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Nsiùhù, sànì nacoo‑nsi nsidaa ñà‑ìcúmí‑nsî, te vàxi‑nsi nchícùn‑nsì mii‑ní, Stoho‑nsì Senór. \p \v 29-30 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Yùhù cachíˋ xì‑nsiá, nú sàhà yùhù icúmí iin nèhivì nacoo‑ne iñàha, dandu iin cientu gà tantu icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né. Mate icúmí‑nê nacoo‑ne vehe‑ne, ò ñani‑nè, ò cúha‑ne, ò yua‑né, ò dihi‑né, ò ñahàdìhí‑nè, ò déhe‑ne, ò ñuhù xí‑né sàhà yùhù, ò sáhà razón ndiaha, có‑quìdá, vàchi iin cientu gà tantu ñà‑jaàn nìhìtáhvì‑né mientras iá‑nè ñuhìví yohó, mate icúmí‑nê ndoho stná‑nè quida nèhivì ñuhìví. Doco na sáà‑nè inga ñuhìví vàxi xi‑nda, dandu nìhì stná‑nè vida ndiaha nicanicuahàn. \v 31 Doco cuàhà nèhivì idónuu vichi, icúmí‑nê sàà‑nè natenchicùn‑nè cahà‑xí quìvì yucán; te cuàhà ana nchícùn cahà‑xí vichi, icúmí‑nê sàà‑nè nàcòdònùù‑né. \s1 Nansa nì cachi tu Jesús inga xichi ñà‑ìcúmí‑yâ cui‑yà \p \v 32 Daaní, ndacá Jesús nècuàchì dacuahá‑yá cuàhàn‑yà xì‑né ichì mànana ndè ñuu Jerusalén, te idónuu‑yá nùù‑né. Doco mii‑né, yáha ga nacání ini‑nè, te yúhî‑nè. Dandu nì tavà cuàán‑yá nsì‑úxìn ùì‑nè, te nì nacani‑ya xì‑né ñà‑ndùá sà‑ìtúú cuu xi‑yá, \v 33 cachí‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, icúmí‑ndá sàà‑ndà ñuu Jerusalén. Te yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî yàhi ndahà dùtù xícusahnú yucán, xì ndahà stná nècuàchì ley xi veheñùhu. Te icúmí nècuàchìmà cachi‑nè ñà‑fuerza icúmî cuì. Dandu dayáha‑ne yùhù ndahà tè‑inga raza. \v 34 Te mii‑té, cuàcùndiaà‑te yùhù, te cahnì cuìí‑te yùhù; te sivi dìí‑te nùí, dandu después cahnì‑té yùhù. Doco tìxi ùnì quìvì icúmî natiacuì ―nì cachi‑yà. \s1 Ñà‑ndùá nì xìcàn Jacobo xì Juan nùù Jesús \p \v 35 Daaní, nì tnàtuu dèhe Zebedeo nani Jacobo xì Juan nùù‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, cuní‑nsì quidamanì‑ní xì‑nsí iin favor ñà‑ndùá xícàn‑nsì. \p \v 36 Dandu nì cachi‑yà: \p ―¿Índù iñàha cuní‑nsià quide? \p \v 37 Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Na sáà tiempu ndiaha na cusáhnú‑nî, cuàha‑ní lugar ñà‑cundoo iin iin‑nsi iin iin ladu‑ní; iin‑nsi coo ladu cuàhá‑nî, te inga‑nsì coo ladu ìtní‑nî. \p \v 38 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, có‑sánìhì ini‑nsià ñà‑ndùá xícàn tàhvì‑nsiá nùí. ¿A vátùni cundee ini‑nsià ndoho‑nsia nacua icúmî ndohi, te yàha stná‑nsià tnùndoho nacua icúmî yàhi? \p \v 39 ―Jaan ―nì cachi‑nè―, vàtùni stná nsiùhù. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ndisa, icúmí‑nsiâ ndoho‑nsia nahi yùhù; te icúmí stnâ‑nsià yàha‑nsia tnùndoho nahi yùhù. \v 40 Doco ñà‑daníhìtáhvìˊ mii‑nsiá cundoo iin iin‑nsia iin iin ladúì, mà cúí, vàchi có‑quìdá yùhù tocar quide ñà‑jaàn. Nècuàchì nìhìtáhvì cundoo ladúì, cuisì nèhivì señaladu cunduu‑ne, vàchi divi sàhà mii‑né icúmí lugar mà cuyucàn. \p \v 41 Daaní, na ní xinitnùhu ùxìn gà nècuàchì dacuahá‑yá, dandu nì cuduchi gá ini‑nè sàhà Jacobo xì Juan mà. \v 42 Doco Jesús, nì cana‑ya nsidaa‑né ñà‑nì nátácá‑nè nùù‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ináhá‑nsiâ sàhà tè‑cùsàhnú inga ñuu, xínduu‑tè autoridad cahan néhivì, te fuerte cusáhnû‑te nùù‑né. Vàchi nsidaa tè‑nìhí chuun ñuu yucán, ndee dandacú‑te nùù nèhivì yucán. \v 43 Doco mii‑nsiá, màsà quídá‑nsiá ducán. Còó, vàchi nú iá ana cuní cunduu ana dandacú nùù‑nsiá, dandu icúmí‑nê cunduu‑ne ana xinúcuáchí nùù nsidaa‑nsiá. \v 44 Vàchi nècuàchì cuní codònùù nùù‑nsiá, icúmí‑nê cunduu‑ne nahi peón chindéé xí nèhivì dava ga. \v 45 Dècuèndè stná yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cónì quésáì ñuhìví yohó ñà‑cunucuachi néhivì nùí. Còó, sàhà‑ñá cunucuachi mií nùù‑né nì quesaì, dandu después cuàhi vida xi cuì cuenta xi‑ne, te ducán nàcùndoo cuàhà‑né libre ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì quida Jesús milagru, te nì natùinuù iin nècuàchì cuaá nani Bartimeo \p \v 46 Daaní, nì sàà‑yà xì compañeru‑yà iin ñuu nani Jericó. Te na xicá‑yá ichì queé‑yá ñuu mà, dandu nchícùn stná cuàhà gá nèhivì. Te yuhù ìchí yucán iá iin nècuàchì cuaá xícàn caridad. Bartimeo nani‑né, vàchi dèhe Timeo nduú‑né. \v 47 Te nì tiacu‑nè sà‑cùyátní Jesús de Nazaret. Ñàyùcàndùá nì quesaha‑né ndáhì‑nè, cachí‑nè: \p ―¡Jesús! ¡Mii‑ní descendencia ìì xí David! ¡Cuhi inì‑ní yùhù! \p \v 48 Doco cuàhà nèhivì cuàhàn yucán, nì canàhá‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Màsà ndáhì gà‑ní ―cachí‑nè. \p Doco nècuàchì cuaá mà, chicá ndee ní ndàhì‑nè, cachí‑nè: \p ―¡Jesús! ¡Mii‑ní descendencia ìì xí David! ¡Cuhi inì‑ní yùhù! \p \v 49 Dandu nì cucuiìn‑yà, te nì cachi‑yà xì compañeru‑yà: \p ―Cana‑nsianè ni quixí‑né. \p Dandu nì cana‑ne nècuàchì cuaá mà, cachí‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Màsà cúhúún inì‑ní; ndacuiìn‑ní, vàchi caná‑yá mii‑ní. \p \v 50 Ñàyùcàndùá, nì tavà‑né dòò‑né, nì dàndiàchì‑né iladú. Te yàchì nì ndacuiin‑nè cuàhàn‑nè ndé iá‑yà. \v 51 Dandu nì xìcàn tnùhù‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―¿Ndíà nduá cuní‑nî quide? \p Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cuníˋ natùinuí, maestro. \p \v 52 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuahán cuéyàà‑ní, vàchi sànì nduvàha‑ní ñà‑nì xinindisa‑ní. \p Dandu luegu nì natùinuù‑né, te nì tenchicùn stná‑nèyà ichì cuàhàn‑yà. \c 11 \s1 Nansa nì cuu na ní sàà Jesús ñuu Jerusalén \p \v 1 Daaní, nì sàà‑yà xì‑né yatni ñuu Jerusalén ndé nduú ñuu cuati nani Betfagé xì Betania, yatni dìnì yucù Olivo. Dandu nì càhàn‑yà xì úì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑cùhùn cuèé‑nè nùù‑xí. \v 2 Te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià ñuu tii chicá nùù‑xí; te yucán icúmí‑nsiâ cuni‑nsià ndé iín iin burru nuhní. Quisì tàñáha ga cuida nduú‑si. Quisì yucán ndaxin‑nsiá cundaca‑nsiàsi quixi. \v 3 Te nú ndácàtnùhù nèhivì nùù‑nsiá índù chuun ndaxin‑nsiási, dandu cachi‑nsià xì‑né ñà‑Stoho‑ndà Señor xiñuhu xì‑sí, doco luegu naxicocuíìn‑si ―nì cachi‑yà. \p \v 4 Daaní, luegu nì quihin ùì nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè, te nì xini‑nè yucán iín burru nì cachi‑yà, nuhní‑si yuhù ìchí yatni yehè iin vehe. Ñàyùcàndùá nì ndaxin‑nési. \v 5 Doco dava nècuàchì itá yucán, nì cachi‑nè: \p ―¿Índù chuun ndaxin‑nsiá burru jaàn? \p \v 6 Dandu nì naxiconihí nècuàchìmà nacua nì cachi‑yà xì‑né. Dandu nì sàha nèhivì mà permisu ñà‑cundaca‑nèsi cùhùn. \v 7 Ñàyùcàndùá luegu nì saca‑nèsi cuàhàn‑nè ndé iá‑yà, te nì chitàndòó‑né sìcoto xi‑ne dìquì‑sí. Dandu nì sàcùnùú‑yàsi. \v 8 Te cuàhà nècuàchì yucán, nì chitànduhù‑né dòò‑né ichì nacua cuàhàn yàha‑ya. Te dava‑ne, nì sahnde‑nè ndahà yutnù nì chindoo stná‑nè ichì. \v 9 Te nèhivì idónuu, xì stná nècuàchì nchícùn cahà‑xí, cánandee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Viva ana sahnú yohó! ¡Ndiaha gá ndeníhí vàha‑ndané, vàchi cuenta xi Stoho‑ndà Señor vàxi‑ne! \v 10 Ndiaha gá coo, vàchi vàxi‑ne cunduu‑ne rey, cusahnú‑né na ian nìsa cusahnú xìì‑ndà David. ¡Ansivéhé mii‑yá iá ansivi! ―nì cachi‑nè. \p \v 11 Cunaha‑nsiá, ducán nì sàà Jesús ñuu Jerusalén. Dandu cuàhàn‑yà veheñùhu cahnú, te nì xini‑yà nansa iá nsidaa iñàha yucán. Dandu nì quee‑ya ñuu mà cuàhàn‑yà xì úxìn ùì compañeru‑yà ndè ñuu tii Betania, vàchi sànì cuaà. \s1 Nansa nì sadi Jesús nùù nù‑higu cónì càná quisì vídì‑nu \p \v 12 Dandu dàtnàà inga quìvì nì quee‑ya xì‑né ñuu Betania mà vàxi‑ya. Te xíhì‑yà doco. \v 13 Te nì xini xìcà‑yá iín iin yutnù nani nù‑higu, te iá ndahà cuìí‑nu. Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑yà cundehè‑yá a có‑càá sì‑higu caxì‑yá. Doco na ní tnàtuu‑ya nì xini‑yà micuísi ndahà‑nú iá. Còò quisì vídì, vàchi tàñáha ga sàà tiempu cana‑sì. \v 14 Dandu nì cachi‑yà xì yutnù mà: \p ―Màsà nunca cana ga quisì vídì‑yó caxì nèhivì. \p Te nì inini stná nècuàchì dacuahá‑yá nì cachi‑yà ducán. \s1 Nansa nì tavà Jesús tè‑dìcó xi tè‑xìín fuera patiu veheñùhu \p \v 15 Nì nsihi ñà‑yùcán, dandu nì sàà‑yà xì nècuàchìmà ñuu Jerusalén. Dandu cuàhàn‑yà veheñùhu cahnú, te nì taxi nsihí‑yá tè‑dìcó xi tè‑xìín yucán. Nì naxiconihí‑yá mesa xi tiàa dama‑xi díhùn inga ñuu, te nì ducùn stná‑yà silla xi tè‑dìcó xi loma. \v 16 Te cónì sáha stná‑yà lugar nacuico ni‑iin nèhivì carga xi‑ne yàha‑ne patiu veheñùhu cahnu‑ma. \v 17 Te nì càhàn fuerte‑yà xì nèhivì yucán, cachí‑yà: \p ―Dohó cachí Dios nùù tutu ìì: “Veheñùhu xi cunduu iin vehe ndé nataca nèhivì vàxi nsidanicuú ñuu càcàn tàhvì‑né nùí”, cachí‑yà. Doco sàhà mii‑nsiá sànì nandua na iin lugar ndé ndoó cuàhà tècuìhnà. \p \v 18 Doco dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, iníní stná‑nè ñà‑ndùá nì cachi‑yà. Te vichi yúhî‑nèyà, vàchi ináhá‑nê ndulócô nsidaa nèhivì sàhà ñà‑ndùá dacuahá‑yá. Ñàyùcàndùá nì quesaha‑né nandúcú‑nê nansa cui cahnì‑néyà. \p \v 19 Daaní, na ní cusinsiquin, dandu nì quee‑ya ñuu mà mànuhù‑yá (ñuu tii Betania). \s1 Nansa nì ìchì dahuun nù‑higu mà \p \v 20 Daaní, dàtnàà inga quìvì vàxi tu‑ya xì nècuàchì dacuahá‑yá, te nì nayàha‑ne xì‑yá (ndé iín yutnù mà), te nì xini‑nè sànì ìchì dahuun‑nù ndè yohò‑nú. \v 21 Dandu nì nsinuu ini Pedro, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cundehè‑ní, Maestro, yutnù nì càhàn xì‑ní, te nì sadì‑ní nùù‑xí icu, ¡sànì ìchì‑nu! \p \v 22 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Xiñuhu cunindisá vàha‑nsia Dios. \v 23 Vàchi palabra seguru nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: nsidaa nèhivì có‑ìá xì duda, dècuèndè vàtùni dandacú stná‑nè nùù yucù jaàn ñà‑cuxioa, te quècahnua ini mar, te divi ducán ndisa icúmí cuu, nú nihnú ndisa ini‑nè cuu nacua nì cachi‑nè. \v 24 Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá, nsidaa iñàha ni cácàn tàhvì‑nsiá nùù Dios, nú xiníndísâ‑nsiá ñà‑sà‑ìá ñà‑ndùá nì xìcàn‑nsià, dandu nìhì‑nsiáñà. \v 25 Doco dava xichi xícàn tàhvì‑nsiá nùù‑yá, te xiní ùhì‑nsià iin ñanìtnaha‑nsia. Nú ducán nduá, dandu dihna icúmí‑nsiâ cuicahnú stnahá ini‑nsià, dandu vàtùni cuicahnú stná ini Yuandiáhá‑nsiâ iá ansivi sàhà cuàchi‑nsia. \v 26 Vàchi nú có‑xìcáhnû ini‑nsià sàhà ñanìtnaha‑nsia, dandu mà cuícáhnû stná ini mii‑yá sàhà cuàchi‑nsia. \s1 Nansa nì cachi tè‑xídandacú còò derechu xi Jesús quida‑ya ñà‑ndùá quidá‑yá \p \v 27 Daaní, nì sàà tu‑ya xì‑né ñuu Jerusalén. Te na xicánúú‑yá ini veheñùhu cahnú yucán, dandu yucán nì casaà stnà dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì xídandacú nùù ñuu mà, nì tnàtuu‑ne nùù‑yá, \v 28 cachí‑nè: \p ―¿Índù nì nìhì‑ní derechu quida‑ní ñà‑ndùá quìdà‑ní? ¿Ana divi nì dàndàcú nùù‑ní ñà‑quida‑ní ducán? \p \v 29 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù cuní stnáì ndàcàtnùhí nùù mii‑nsiá, te nú ni náxícóníhî‑nsiá nùí, dandu cachitnùhu stnáì xì‑nsiá ana divi nì dàndàcù‑xì núìˊ. \v 30 Cachi‑nsià xìˊ ana divi nì dàndàcù‑xì núù Juan (Bautista) ñà‑quida iì‑né nèhivì. ¿A Dios nì cachi xì‑né, te ò nèhivì ñuhìví? Naxiconihí‑nsiá nùí. \p \v 31 Dandu nècuàchìmà, nì candatnuhu tnahá nsidaa ní míí‑nê, cachí‑nè: \p ―Nú ni cachí‑ndà Dios nì dàndàcù‑xì núù Juan, dandu cachi Jesús xì‑ndà ¿índù chuun cónì xìníndísá‑ndá nècuàchìmà? \v 32 Te nú ni cachí‑ndà divi nèhivì ùún nì cachi xì‑né, (dandu ni mà quéé víi stná mà). \p Ducán nì cacachi nècuàchìmà, vàchi yúhî‑nè ndíà ndùá cachi nèhivì xì‑né, vàchi nsidaa nèhivì, quidá‑né cuenta iin nècuàchì yuhù núù Dios nì sanduu Juan. \v 33 Ñàyùcàndùá, nì cacachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Có‑cùndáà ini‑nsì ana divi nì dàndàcù‑xì núù Juan. \p Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ni yùhù, mà cáchí stnáì xì‑nsiá ana divi nì dàndàcù‑xì núìˊ ñà‑quide ñà‑ndùá quidé. \c 12 \s1 Ejemplu sàhà medieru malu \p \v 1 Daaní, nì quesaha Jesús nacání‑yá xì‑né puru ejemplu. Te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nì ìa iin lamú, nì dànándèe‑ne nducu yòhò sì‑uva nùù ñuhù xí‑né. Te nì quida‑ne corra‑ñà, xì stná iin pila cahnú ndé cuñuhu ndudi quisì mà; te nì quidavàha stná‑nè iin torre ndé cundiaa peón inii itu‑nè. Dandu nì tatu‑nè itnii medieru, te cuàhàn‑nè inga ñuu xìcà. \v 2 Daaní, na sánì sàà tiempu cùchi quisì vídì mà, dandu nì techuún‑né iin peón xi‑ne nùhù naquihin chii fruta mà nùù medieru xi‑ne. \v 3 Doco na ní sàà peón mà, nì catnii medieru mà‑né, nì sahnì cuìí‑tené, te nì taxi‑ténê, còò ni‑iñàha nihí‑né nì násáá. \v 4 Daaní, inga tu nì techuún lamú mà inga peón xi‑ne, doco divi‑ni nì cacani yuu‑ténê, ndè nì dànácuèhè‑te dìnì‑né, te nì canàhá‑te xi‑né. \v 5 Daaní, tucutu nì techuún lamú mà inga peón nùù‑té. Doco tèmà, nì sahnì dahuun‑tèné. Dandu cuàhà gá xichi nì techuún lamú mà más gà peón nùù‑té. Doco divi ducán‑ní nì cuu, vàchi dava‑ne nì sahnì cuìí‑tené, te dava ga‑nè nì sahnì dahuun‑tè. \p \v 6 ’Ndé làcà mindaa dèhemanì lamú mà ndóo ga. Ñàyùcàndùá último nì techuún stná‑nè dèhe‑ne cuàhàn, vàchi ádi quidañuhu‑té dèhe‑ne, nì cahan‑né. \v 7 Doco medieru mà, nì candatnuhu tnahá‑te, cachí‑te: “Tè‑yòhó nduú tè‑ìcúmí ndutahvì xì nsidaa ñuhù yohó. Vichi cahnì‑ndàté chicá vàha, dandu mii‑nda nanduu‑nda stohà”, nì cachì‑te. \v 8 Ñàyùcàndùá nì catnii‑tè dèhe lamú mà, nì sahnì‑ténê, te nì dàcàná‑te nsìi ma yàtà corra. \p \v 9 ’Pues vichi, ¿ndíà ndùá icúmí lamú mà quida‑ne xì medieru mà? Icúmí‑nê nùhù‑nè yucán, te cahnì nsìhí‑nète, dandu nanducu saa‑né inga ana quidachuún ñuhù xí‑né. \p \v 10 Dandu nì cachi gà‑yà xì nèhivì mà: \p ―A táñâha ga cahvi‑nsia nùù tutu ìì xí Dios ndé cacháˋ palabra yohó: \q1 Nì ìa iin cavà, te nì cahíchì ini albañil‑ñà. Doco vichi sànì sàà mà nì sàcùndua yùù vìcò esquina vehe. \v 11 Divi Stoho‑ndà Señor nduú ana nì quida ducán. Te ndulócô‑ndà ñà‑ndiaha guá nì quida‑ya. \m (Ducán nacání nùù tutu ìì, nì cachi Jesús.) \p \v 12 Daaní, nècuàchì xícusahnú sàhà religión ñuu mà, nì cundaà ini‑nè divi mii‑né cáhàn‑yà sàhà‑xí na ní nacani‑ya ejemplu mà. Ñàyùcàndùá, nì cuni‑nè tnii‑neyà, te chicadi‑nèyà. Doco ñà‑yúhî‑nè nèhivì cuáhà yucán, ñàyùcàndùá, nì nacoo‑neyà, cuàhàn‑nè. \s1 Nansa nì cachi Jesús sàhà renta xi ñuu‑ndà \p \v 13 Dandu nì techuún‑né iin ùì nècuàchì fariseu quixi xi iin ùì nècuàchì partidu xi rey Herodes, cuní‑nè dadaná‑néyà na cáhàn‑yà. \v 14 Ñàyùcàndùá, nì tnàtuu‑ne nùù‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, ináhá‑nsî mii‑ní, ana ndàà cuisì inì‑xi nduu‑ní. Có‑quìhín casu‑ní nansa cachí nèhivì, ni có‑yûhî stná‑ní ni‑iin nèhivì, vàchi chináhá víi‑ní ñà‑ndùú ichì váha Dios. Cachì‑ní xì‑nsí: ¿A vátùni sáha Dios lugar ñà‑chiyàhvi‑nda renta nùù rey cahnú César, á coó? ¿A ndiá ìcà‑ndà chiyàhvi‑nda, á coó? \p \v 15 Doco Jesús, sànì cundaà ini‑yà có‑xîcàn tnùhù sahnú ndisa‑ne nùù‑yá; ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà: \p ―¿Índù chuun cuní‑nsià quida‑nsia maña nùí? Cunihi‑nsia iin dìhùn quixi, cundehíà nansa iáˋ. \p \v 16 Dandu na ní quesaa dìhùn plata mà, nì indehè‑yáñà, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Bueno, ana dìnúù‑xí, te ana dìquívì‑xì itúú ìcà dìhùn yohó? \p Te nì cachi‑nè: \p ―Divi rey cahnú César. \p \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú ducán nduá, dandu nacuàha‑nsia César ñà‑ndùá icúmí‑nsiâ cuàha‑nsiàte, te cuàha stná‑nsià Dios ñà‑ndùá ndiá ìcà‑nsiá cuàha‑nsiayà ―nì cachi‑yà. \p Dandu nèhivì iníní, nì ndulocó‑nè ñà‑nchìchí guâ nì naxiconihí‑yá nùù nècuàchìmà. \s1 Nansa nì cachi Jesús iá nansa natiacu‑ndà \p \v 18 Dandu nì catnàtuu itnii nècuàchì saduceu nùù‑yá nì càhàn‑nè xì‑yá. Nècuàchì yucán, có‑xìníndísâ‑né icúmí natiacu nsìi. Ñàyùcàndùá, dohó nì cachi‑nè xì‑yá: \p \v 19 ―Maestro, ñà‑yòhó nduá nì tiaa Moisés quida‑nda: “Nú sànì xìhì iin tiàa, te còò déhe‑ne nì ndóo xi ñahàdìhí‑nè, dandu icúmí ñani nsìi ma nandàhà‑né xì ñahà mà, áma cóó iin dèhe‑ne; dandu quida‑nda cuenta na ian dèhe nsìi‑ma cunduu méè mà”. \v 20 Cunaha‑ní, nì sandoo ùsà ñàní. Te nècuàchì chicá sahnú, nì nandàhà‑né xì iin nècuàchì ñahà, doco nì xìhì‑nè, te còò déhe‑ne. \v 21 Dandu ñani‑nè chicá nchícùn gà, nì nandàhà stná‑nè xì ñahà cuaán ma, doco nì xìhì stná nècuàchì úì mà, te còò stná dèhe‑ne. Te divi ducán nì cuu stná xì nècuàchì únì. \v 22 Dècuèndè nì sàà nsì‑úsà‑nè nì nandàhà iin iin‑ne xì ñahà mà, (te iin iin‑ne nì xìhì‑nè), doco còò ni‑iin dèhe‑ne nì ía (xi ñahà mà). Daaní, último nì xìhì stná nècuàchìmà. \v 23 Ñàyùcàndùá, na sáà quìvì (cachí‑nsià) natiacu nsìi, ¿índù tiàa ma nacuaca xi nècuàchì ñahà mà? vàchi antes nsì‑úsà‑nè nìsa ìa xi‑ñá ―nì cachi‑nè. \p \v 24 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Còó, có‑càchí viì‑nsiá, vàchi có‑cùndáà inì‑nsia nansa cachí tutu ìì xí Dios, ni có‑cùndáà stná inì‑nsia ñà‑càhnù‑guá poder xi‑ya. \v 25 Cunaha‑nsiá, na sáà quìvì natiacu nèhivì, mà nándàhà gá‑nè, vàchi nahi ángel ndoó ansivi icúmí‑nê nanduu‑ne. \v 26 Te vichi cuàhìn càhìn xì‑nsiá sàhà nansa iá ñà‑natiacu nsìi. Ádi sánì cahvi‑nsia nùù tutu nì tiaa Moisés ndé cacháˋ sàhà yutnù tii (xíxìn), te iá Dios mahì‑nú, te nì cachi‑yà xì Moisés: “Yùhù nduí Dios càhvì nsì‑Abraham, xì nsì‑Isaac, xì nsì‑Jacob”, cachí‑yà. \v 27 (Ñàyùcàndùá, itiácú ìì nècuàchì sànaha ma), vàchi nècuàchì ní xìhì dahuun ndisa, mà cúí cahvi‑né Dios, cuisì nèhivì itiácú càhvì xì‑yá. Ñàyùcàndùá, ni‑iyuhu có‑ìá viì ñà‑ndùá cachí mii‑nsiá ―nì cachi Jesús. \s1 Nansa nì cachi Jesús índù ley xi Dios chicá ndiaá \p \v 28 Daaní, iin nècuàchì ley xi veheñùhu, nì inini‑ne nansa nì ndatnuhu stnahá‑né, te nì cundaà ini‑nè yáha ga nì naxiconihí víi Jesús nùù nècuàchì yucán. Ñàyùcàndùá, chicá nì tnàtuu‑ne, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Nùù nsidaa ñà‑ndùá nì dàndàcú Dios, ¿índù ñà‑chicá ndiaá? \p \v 29 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑dàndàcú Dios chicá ndiaá nduá yohó: “Cunini vàha‑nsia, nèhivì Israel, vàchi Stoho‑ndà Dios, imindaa‑yá. \v 30 Te icúmí‑ndá cuu ini‑ndà sàhà‑yá xì nsidanicuú anima‑ndà, xì nsidanicuú voluntad xi‑nda, xì nsidanicuú sàxìnítnùní‑ndà, te nsidanicuú stná valor xi‑nda”. Ñà‑jaàn nduá dandacú Dios chicá ndiaá chivàha nèhivì. \v 31 Daaní, nacua cachí ley primeru mà, ducán cachí stná ley ùì dàndàcú‑yá: “Nacua cuú ini‑ndà sàhà mii‑nda, ducán icúmí stná‑ndà cuu ini‑ndà sàhà ñanìtnaha‑nda”. Còò cá ñà‑nì dàndàcú Dios chicá ndiaá nùù ùì ñà‑jaàn. \p \v 32 Dandu nì cachi nècuàchì ley xi veheñùhu ma: \p ―Cachí vàha ndisa‑ní, maestro; ñà‑ndáà nduá, vàchi imindaa Dios iá, còò cá ana nduú Dios, cuisì mii‑yá. \v 33 Te icúmí‑ndá cuu ini‑ndà sàhà‑yá xì nsidanicuú anima‑ndà, xì nsidanicuú sàxìnítnùní‑ndà, xì nsidaa voluntad xi‑nda, xì nsidaa stná valor xi‑nda; te icúmí stná‑ndà cuu ini‑ndà sàhà ñanìtnaha‑nda nacua cuú ini‑ndà sàhà mii‑nda. Vàchi ñà‑jaàn chicá ndiaá nùù nsidanicuú promesa cuàha‑ndayá, a sea nduá iin quisì coco nùù‑yá; te ò ndéni promesa nì cùí ―nì cachi‑nè. \p \v 34 Dandu Jesús, nì xini‑yà nì naxiconihí víi nècuàchìmà nùù‑yá; ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Làcà iyuhu‑ni cumánì, te sàà‑ní cunduu‑ní iin nèhivì ñuhìví ìì xí Dios. \p Daaní, (na ní nsihi nì cachi‑yà ñà‑jaàn), dandu ni‑iin nèhivì, cónì sáha ndee gá ini‑nè dadavátnáhâ‑né xì‑yá. \s1 Ana divi nduú yohòtéhè Cristu \p \v 35 Daaní, iin quìvì iá‑yà veheñùhu cahnú, dacuahá‑yá nèhivì, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cachí nècuàchì ley xi veheñùhu: “Descendencia xi xìì‑ndà David nduú Cristu”. Ducán cachí nècuàchìmà, doco ¿índùví cuní cachàmà? \v 36 Vàchi divi xìì‑ndà David nì tiaa stná‑nè sàhà Cristu tìxi poder xi Espíritu Ìì xí Dios, te dohó nì cachi‑nè: \q1 Nì càhàn Yua‑nda Dios xì Stohì (divi Cristu), nì cachi‑yà: “Yohó coo‑ní ladu cuàhíˋ ndè cachi sàà cundeí nùù nsidaa tè‑xìní ùhì xì‑ní, dandu cusahnú fuerte‑ní nùù‑né”, nì cachi Dios. \m \v 37 Cundehè‑nsiá, nì cachi David ñà‑Stoho‑nè nduú Cristu. Doco nú ducán nduú‑yá, dandu ¿índù modo cui cunduu stná‑yà iin descendencia xi‑ne? (Doco ñà‑ndáà nduá) ―nì cachì Jesús. \p Te nsidaa nèhivì cuáhà yucán, cudíì ini‑nè xì ñà‑ndùá cachí‑yà. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà nècuàchì ley xi veheñùhu ñà‑có‑quìdá‑né cumplir, cachí‑yà \p \v 38 Dandu nì dàcuàhá gá‑yà nèhivì, cachí‑yà: \p ―Còtó quida‑nsia na xíquida nècuàchì ley xi veheñùhu. Vàchi ñà‑diì xí‑né nduá cacanuu‑ne cundixi‑ne sìcoto quihín vico, te casàhú tnùñuhu nsidaa nèhivì xì‑né yàhvi. \v 39 Te na sáhàn‑nè veheñùhu, ò ndoó‑né iin vicò, dandu nandúcú‑nê lugar ndé chicá ndiaha cundoo‑ne. \v 40 Te tùha stná‑nè (tnii diqui‑né ley, te) xidándiáá stná‑nè vehe nècuàchì nì xìhì iì‑xí, dandu después sácuìta‑ne nacuátú cuáhà‑né na ian ndisa guá vàha‑ne. Sàháyùcàndùá, iin castigu chicá fuerte icúmí‑nê nìhì‑né ―nì cachi Jesús. \s1 Nansa nì nacuni Jesús cuàhà gá ndiaá promesa tii nì sàha ñahàcuàán ndahví \p \v 41 Iin xichi iá‑yà veheñùhu cahnú yatni ndé itá alcancía xi Dios, te indéhe‑yá nèhivì daquée‑ne dìhùn ini alcancía mà. Tècuìcà, cuàhà gá dìhùn nì dàquée‑tè. \v 42 Dandu nì quixi stná iin nècuàchì ñahà ndahví nì xìhì iì‑xí; te nì dàquée‑ne ùì dìhùn cuàtì ndiaá nahi ùxìn centavu. \v 43 Ñàyùcàndùá, nì cana Jesús nècuàchì dacuahá‑yá nataca‑nè nùù‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, chicá más nduá nì sàha nècuàchì viuda ndahví yohó nùù ñà‑nì sàha nsidaa gá nèhivì yucán. \v 44 Vàchi nsidaa gá‑nè, cuisì ñà‑cùyódo nùù‑né nduá nì sàha‑ne. Doco nècuàchì ñahà yohó, mate ndahví dahuun‑ne, doco nì sàha‑ne nsidanicuú dìhùn sàhà ñà‑cuiin‑ne ñà‑cutiacu‑nè. \c 13 \s1 Ñà‑ndùá nì cachitnùhu Jesús cuu xi veheñùhu cahnú iá ñuu Jerusalén tiempu xi‑ya \p \v 1 Daaní, na ní quee‑ya veheñùhu cahnú, dandu nì cachi iin nècuàchì dacuahá‑yá xì‑yá: \p ―Cundehè‑ní, Maestro. ¡Na vico guá iá yùù nahnú nì cuàha veheñùhu yohó, te na cuaha guá ndáa stná vehe yohó! \p \v 2 Doco nì naxiconihí Jesús nùù‑né: \p ―¿A xiní‑nsià vehe nahnú yohó? Cunaha‑nsiá, vàxi iin quìvì, dandu ni mà códotnahá gá ni‑iin yùù yohó, vàchi icúmíâ caà nsìhá quida nèhivì. \s1 Ñà‑ndùá icúmí cuu ñà‑cundaà ini‑ndà sà‑ìtúú xìnu tiempu yohó \p \v 3 Daaní, cuàhàn cuaán‑yá xì‑né ndè yucù Olivo iá frente veheñùhu cahnú, te yucán nì sàcòo‑ya. Te na ndoó‑né xì‑yá yucán, dandu nì càhàn ùnì‑nè xì‑yá, divi Pedro, xì Jacobo, xì Juan, nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p \v 4 ―Cachì‑ní xì‑nsí índù quìvì cuu nsidaa ñà‑nì cachì‑ní jaàn. ¿Índù milagru coo ñà‑cundaà ini‑nsì ñà‑sà‑ìtúú quìvì cuu nsidaájàn? \p \v 5 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuidadu cundoo‑nsia ñà‑màsà dándáhvî ni‑iin nèhivì mii‑nsiá. \v 6 Vàchi cuàhà ana icúmí quixi danani úún‑né nduú‑né yùhù, te cachi iin iin‑ne xì nèhivì ñà‑Cristu nduú‑né. Te sàhájàn cuàhà nèhivì nìhì‑né dandahví‑nè. \p \v 7 ’Doco mii‑nsiá, na cunitnùhu‑nsia iá cuàhà guerra yoho te yucán, màsà yúhî‑nsià, vàchi fuerza icúmí coo ducán. Doco tàñáha ga xìnu tiempu yohó nduájàn, iá gà ñà‑vàxi cuu. \v 8 Daaní, ñuu xì ñuu, icúmíâ nàá stnahá. Vàchi cuàhà rey, icúmí‑tê dandacú‑te coo guerra xì inga ñuu. Te icúmí tnàa stná yoho te yucán ñuhìví, te coo stná tnama. Doco ñà‑làcà cuàhàn quesaha tnùndoho cunduamà. \p \v 9 ’Doco mii‑nsiá, cundoo tùha‑nsia, vàchi icúmí nèhivì tnii‑ne mii‑nsiá cundaca‑nensià cùhùn nùù tè‑xícusahnú. Te icúmí‑nsiâ ñàhnì cuìí‑nsià ini veheñùhu. Te sàhà‑ñá càhvì‑nsiá yùhù, ñàyùcàndùá, icúmí‑nê datnátuu stná‑nè mii‑nsiá nùù gobernador xì nùù rey (ñà‑càhàn tnùhù‑né dìquì‑nsiá). Dandu ñà‑jaàn cunduu tiempu vàha cachi vate‑nsiá ñà‑ndùá xiníndísâ‑nsiá cunini‑temà. \v 10 Te dècuèndè inicutu ñuhìví icúmí cuìtià stná razón ndiaha xí Dios, dandu después xìnu (tiempu yohó). \v 11 Doco icúmí nèhivì canicuàchi‑ne sàhà‑nsiá, te cundaca‑nensià cùhùn nùù tè‑xícusahnú. Doco màsà nácání ini‑nsià ni‑iyuhu índù palabra naxiconihí‑nsiá nùù‑té. Còó, cuisì nacua dachítnùní ini Dios mii‑nsiá hora yucán, divi cachi‑nsià xì‑té. Vàchi màdì mii‑nsiá cunduu ana càhàn; còó, divi Espíritu Ìì xí Dios icúmí dacáhàn xì‑nsiá. \p \v 12 ’Doco dava nèhivì, dècuèndè ñani‑nè icúmí‑nê cahin‑nè nùù autoridad ñà‑cui nècuàchìmà. Te dava stná‑nè, dècuèndè dèhe‑ne cahin stná‑nè ñà‑cuià. Te dava stná‑nè, dècuèndè yuadíhí‑nê cuni ùhì‑nè, te canicuàchi stnahá‑né ñà‑cui‑nè. \v 13 Te mii‑nsiá, sàhà yùhù icúmí nsidaa nèhivì cuni ùhì‑nènsià. Doco nú iin‑ni cunihnu vàha inì‑nsia dècuèndè sàà xìnu tiempu, dandu càcu‑nsia nùù Dios. \p \v 14 ’Sànaha nì cachitnùhu Daniel iin palabra xi Dios sàhà nansa icúmí coo iin figura dana có‑xìñùhù dahuun‑ya. Cunaha‑nsiá, quìvì cuni‑nsià sànì sàcuììn figura mà iin xaan ndé còò permisu cuian, (dandu seña cundua). Te vichi xiñuhu cundaà ini nsidaa ana càhvì‑xì tutu yohó. Pues na sáà quìvì yucán, dandu ni cunúdèhé nsidaa nèhivì ndoó ladu Judea yohó cùhùn‑nè yucù. \v 15 Te nú dìnìvèhé ndoó‑né (quetátú‑nè), dandu (yàchì ni nuú‑né cunudèhé stná‑nè), doco màsà nánsìhvi ga‑nè vehe nsiquihin‑ne ñà‑ndùá icúmí‑nê. \v 16 Te nú ndoó‑né nùù ìtú, dandu màsà nándúcú‑né ni cotón‑nè. \v 17 Te ¡ndahví nècuàchì ñahà cuhí cuàhàn tùinuù méè‑xi quìvì yucán! Te ¡ndahví stná nècuàchì icúmí xí méè chìchì! \v 18 Te càcàn tàhvì stná‑nsià nùù Dios ñà‑màsà cúvìxin na sáà tiempu cunudèhé‑nsià mà. \v 19 Vàchi yáha ga icúmí nèhivì ndoho‑ne quìvì yucán. Còò cá tnùndoho chicá cahnú ni ía ndè quìvì nì cuyucun ñuhìví xì ndé quìvì coamà. Ni quìvì después, mà sáà gà coo tnùndoho ndudava xán. \v 20 Te nú màsà cúndéhe ndahví Dios, dacúxíó yàchì‑yà tnùndoho ma, dandu ndùtù nsìhí nèhivì ñuhìví nì cùí. Doco sàhà nèhivì sànì nacàxin‑ya, ñàyùcàndùá sànì chitnùní ini‑yà ñà‑chicá yàchì dacúxíó‑yá tnùndoho. \p \v 21 ’Quìvì yucán màsà cúníndísâ‑nsiá yuhù nèhivì cachí xì‑nsiá: “Cundehè‑nsiá, yohó iá ana nduú Cristu”, te ò: “Yucán iá‑yà”. \v 22 Vàchi icúmí quixi cuàhà tètnùhù, te iin iin‑tè cachì‑te ñà‑divi Cristu nduú‑te. Te icúmí quixi cuàhà stná ana danani úún càhàn cuenta xi Dios. Ndè quida stná‑te cuàhà milagru sàhà‑ñá ndulocó nèhivì, áma níhì stná‑te dandahví‑te nèhivì nì nacàxin‑ya cahan‑té, doco mà cúí. \v 23 Ñàyùcàndùá, mii‑nsiá, cundoo tùha‑nsia, vàchi sànì cachitnùhi xì‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá icúmí cuu. \s1 Nansa icúmí cuu quìvì naxicocuíìn Jesús \p \v 24 ’Nú sànì yàha tiempu tnùndoho quìvì yucán, dandu mà cúnchíi gá ni orá ni yoo. \v 25 Te sìnsìví itándiáá ansivi, icúmí‑sî còyo nihni‑sì nùù ñuhìví. Te sìtnúù nahnú, icúmí stnâ‑si ndacùchí ndee‑sí. \v 26 Dandu natùi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cundehè nèhivì ñuhìví yùhù sàmànui mahì vìcò xì poder cahnú xí. Te ndiaha gá coo inicutu ndé mànui. \v 27 Dandu luegu icúmî techuín ángel xi cùhùn‑nè inicutu ñuhìví ñà‑danátácá‑nè ana nduú nèhivì sànì nacàxin, mate ndoó‑né iin xaan ndé vihi gá xica ñuhìví xì ansivi, doco icúmí‑nê nataca‑nè quixi‑ne quida ángel xi. \p \v 28 ’Vichi cuàhìn nacani xì‑nsiá iin ejemplu sàhà nù‑higu sàhà ñà‑cundaà inì‑nsia iñàha. Nú sànì ndunsidi‑nú nì quesaha naná dìtù yuté‑nu, dandu ñà‑yùcán cundáà ini‑ndà sà‑ìtúú tiempu ihni. \v 29 Pues ducání stná xì mii‑nsiá; quìvì cuni‑nsià cuú ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá, dandu vàtùni cundaà stná inì‑nsia ñà‑sànì cuyatni tiempu naxicocuíìn nduá; sà‑ìtúú nihni. \v 30 Te mà sáà cui nsihi nèhivì itiácú vichi dècuèndè cachi sànì cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá vichi. \v 31 Cunaha‑nsiá, icúmí sàà ansivi xì ñuhìví ndañuhá, doco palabra xi, còó, mà nunca sàà ndañuhá. \p \v 32 ’Doco ni quìvì, te ni hora naxicocuíìn, ni‑iin nèhivì có‑ìnáhá‑nê, ni ángel ndoó ansivi, có‑ìnáhá stnâ‑nè. Ni stná yùhù ana nduú Dèhemanì Dios, có‑ìnáhá stnâì; cuisì Yuamánìˊ nduú ana ináhá. \p \v 33 ’Ñàyùcàndùá, cundoo tùha‑nsia, te cunihnu vàha ini‑nsià, vàchi có‑ìnáhá‑nsiâ índù hora divi cuu nsidaájàn. \v 34 Ducán iá na ian quidá iin lamú na cuyúcún‑nè cùhùn xìcà‑né, dandacú‑né nùù mozo xi‑ne sàhà biene xi‑ne. Iin iin mozo mà, nihí‑te chuun quida‑tè. Te mozo ndiaá yehè, ndacú núù stná‑te ñà‑cundiaa tùha‑tè yucán. \v 35 Pues divi ducán stná mii‑nsiá, xiñuhu cundoo tùha‑nsia, vàchi có‑ìnáhá‑nsiâ índù hora divi naxicocuíìn yùhù ana nduú Lamú xi‑nsia, sea cuñaà, ò dava ñùu, ò sinduhá cundua, te ò naha. \v 36 Vàchi nanàá icúmî naxicocuíìn, ñàyùcàndùá còtó (nandòdó‑nsiá ñà‑jaàn), te na ian quídì‑nsià cundua. \v 37 Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá nacua cachíˋ xì nsidaa nèhivì xí, ni cúndóó tùha‑nsia ―nì cachi Jesús. \c 14 \s1 Nansa nì ndatnuhu tnahá nèhivì ñà‑nàndúcú‑nê nansa tnii‑ne Jesús \p \v 1 Daaní, cumánì gá ùì quìvì cunduu vicò pascua xì stná vicò xixí‑né pan có‑ndùtáchí. Te dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, nì nanducu‑né nansa tnii dèhé‑nè Jesús ñà‑cui‑yà. \v 2 Doco nì cachi‑nè: \p ―Còó, màdì mahì vicò (quida‑nda ducán), vàchi te nú còó, vihini nacuidà nèhivì. \s1 Nansa nì sòdò iin nècuàchì ñahà ndutè tnàmì itnu dìnì Jesús \p \v 3 Iá‑yà vehe iin nècuàchì ñuu Betania nani Simón, iin nèhivì nì sandoho cuèhè lepra antes. Te iá‑yà xixí‑yá, te yucán nì sàà stná iin nècuàchì ñahà, nihí‑né iin quìdi iá dùcùn‑xí. Yùù nì cuyucàn mà, te ñuhá ndutè tnàmì finu nani nardo; te ndiaá sàstnùhù‑té. Dandu nì sàhnù nècuàchìmà dùcùn quìdi ma nì sòdò‑nète itnu dìnì‑yá. \v 4 Doco dava nècuàchì xixí yucán, nì cuduchi gá ini‑nè, cachí‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―¿Índù chuun nì sate uun‑ne ndutè jaàn, te ndiaá guâ‑te? \v 5 Chicá vàha dicò‑néte ni cuí, te mà úhì quee iin ùnì cientu dìhùn plata dasàn‑ndà nùù nècuàchì ndahví. \p Ducán cachí‑nè, cánàhá‑nè xì nècuàchìmà. \p \v 6 Doco nì cachi Jesús xì nèhivì mà: \p ―Nacoo‑nsia nècuàchì jaàn. ¿Índù chuun cánàhá‑nsià xì‑né? Vàchi iin ñà‑vàha nduá sànì quida‑ne xìˊ. \v 7 Vàchi nècuàchì ndahví, nicanicuahàn ndoó‑né xì‑nsiá, te mà úhì chindee‑nsiánè nú cahan‑nsiá. Doco yùhù, còó, sacù‑ni quìvì iéˋ xì‑nsiá. \v 8 Ñàyùcàndùá, nècuàchì ñahà yohó, ñà‑ndùá sáà‑nè quida‑ne, divi nduá sànì quida‑ne sàhí, na ian sànì quidatatna‑né cuerpu xi sàhà‑ñá cundùxan, ducán nduá. \v 9 Te yùhù cachítnùhi xì‑nsiá, nsidanicuú ñuu ndé sàà razón ndiaha xí Dios inicutu ñuhìví, yucán icúmí sàà stná palabra sàhà ñà‑vàha nì quida nècuàchì ñahà yohó, te ducán mà nunca sàà nèhivì nandòdó‑né nècuàchìmà. \s1 Nansa nì saquin Judas compromisu cahin‑nè Jesús nùù nècuàchì xídandacú \p \v 10 Nùù ùxìn ùì compañeru Jesús, iin‑ne nani Judas Iscariote. Nècuàchì yohó, nì sàhàn‑nè nùù dùtù xícusahnú, nì ndatnuhu‑né xì nècuàchìmà ñà‑cahin‑nèyà. \v 11 Te nì cacudiì ini nècuàchìmà na ní cundaà ini‑nè. Te nì saquin‑nè compromisu chiyàhvi‑ne. Ñàyùcàndùá, nì quesaha Judas mà nandúcú‑nê índù modo dayáha‑neyà ndahà nècuàchì yucán. \s1 Nansa nì cutnahá Jesús xì compañeru‑yà nì xixi‑ya Cena ìì \p \v 12 Daaní, nì sàà tu quìvì primeru xi vicò xixí‑né pan có‑ndùtáchí. Te quìvì yucán xíhì stná lelù nduú promesa siempre sáha‑ne vicò pascua mà. Ñàyùcàndùá, nì cachi nècuàchì dacuahá‑yá xì‑yá: \p ―¿Índù divi cuní‑nî cùhùn‑nsì quidayucun‑nsì ñà‑cuxi‑ní comida vicò pascua? \p \v 13 Dandu nì dàndàcú‑yá nùù ùì compañeru‑yà, cachí‑yà: \p ―Cuahán‑nsià ini ñuu. Te yucán icúmí‑nsiâ ndacùhun tnahá‑nsiá xì iin tiàa idádocó xì iin yoo tècuìí. Nècuàchì yucán cunchicùn‑nsià cùhùn. \v 14 Te divi vehe ndé quìhvi‑ne, yucán càhàn‑nsià xì nècuàchì dìvéhé‑xímá, cachi‑nsià xì‑né ñà‑dòhó cachí maestru: ¿Índù iá cuartu cahnú ndé cuxi‑ya comida pascua xì nècuàchì dacuahá‑yá? \v 15 Dandu icúmí nècuàchìmà dacuní‑nè mii‑nsiá índù iá iin vehe cahnú pisu dìquì‑xí ndé sà‑ìá nsidaa ñà‑ndùá xiñuhu. Yucán quidayucun‑nsià ñà‑cudiní‑nda. \p \v 16 Dandu nì quihin ùì nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè. Te nì sàà‑nè ini ñuu mà, te nacua nì cachi‑yà, ducán ndisa nì cuu. Ñàyùcàndùá divi yucán nì quidayucun‑nè comida pascua. \p \v 17 Daaní, na ní cuñaà, dandu nì sàà stná‑yà xì nsì‑úxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá. \v 18 Te na ndoó‑né xixí‑né, dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, iá iin‑nsia cuàhàn cahin xìˊ. Te yohó iá‑nè xixí‑né xì‑ndà. \p \v 19 Dandu nì nàcùndoo nsidaa nècuàchìmà tnùnsí ini, te nì cachi iin iin‑ne xì‑yá: \p ―¿A víhíní yùhù? \p ―¿Te ò yùhù? ―cachí inga‑nè. \p \v 20 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nùù nsì‑úxìn ùì‑nsià, iin‑nsia cuàhàn cahin xìˊ, mate iin‑ni xixí‑né xì‑ndà, te tavá stná‑nè pan nùù cazuela yohó. \v 21 Ñà‑ndáà nduá, icúmí cuu ndisa ñà‑nduàˊ nì cachitnùhu nùù tutu ìì ñà‑ìcúmí cui yùhù ana nduu Tnaha Nèhivì Ñuhìví. Doco tiàa cuàhàn cahin xìˊ, ¡ndahví‑nè! Chicá vàha màsà túinuù‑né ñuhìví nì cùí ―nì cachi‑yà. \p \v 22 Na meru xixí nsidaa‑né, nì tnii‑ya iin pan, te nì naquimanì‑yá Dios sàhà‑ñá, te nì dàcuàchí‑yáñà, nì dasàn‑yá nùù nècuàchì dacuahá‑yá mà, cachí‑yà: \p ―Tnii iin iin‑nsia pan yohó, vàchi nahi iquìcúñú yùhù nduá. \p \v 23 Dandu nì tnii stná‑yà pocillu, nì naquimanì stná‑yà Dios sàhà ñà‑ñùhú, te nì sàha‑ya nì caxihi nsidaa‑né. \v 24 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Ndutè sì‑uva yohó, nahi nìí nduú‑te, vàchi divi sàhà nìí icúmî nacoi iin ichì sàà cunchicùn nèhivì nú sànì xìtià‑ñà sàhà cuàhà‑né. \v 25 Doco cunaha‑nsiá, mà cóhó guéˋ ndutè sì‑uva yohó dècuèndè cachi sàà nacoho saa túì‑te quìvì sáà cusahnú Dios inicutu ñuhìví yohó. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì Pedro ñà‑ìnáhá‑yâ icúmí‑nê nacuaà‑néyà \p \v 26 Daaní, nì xito nsidaa‑né alabanza, te nì quee‑ne cuàhàn‑nè xì‑yá ndè yucù Olivo. \v 27 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñuú vichi icúmí nsidaa‑nsiá nacoo nihni‑nsia yùhù, vàchi ducán cachí tutu ìì: “Cuàhìn dacúxíóé pastor, dandu icúmí riì cuìtià nihni‑sì”, cacháˋ. \v 28 Doco nú sànì natiacuì, dandu icúmî codònùí nùù‑nsiá cùhùn ndè ladu Galilea. \p \v 29 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Mate ni sáà nsidaa nèhivì nacoo nihni‑ne mii‑ní, doco yùhù, còó, mà nunca. \p \v 30 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑ní, divi ñuú vichi icúmí‑nî nacuaà‑ní yùhù. Tàñáha ga coto lehe ùì xichi sinduhá, te sànì nacuaà‑ní yùhù ùnì xichi. \p \v 31 Doco Pedro, yáha ga ndee ní càhàn‑nè, cachí‑nè: \p ―Còó. Mate ni cahní‑nèndó, doco mà nunca sàì nacuaìˊ mii‑ní ―nì cachi‑nè. \p Te divi ducání nì cachi gà stná nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá mà. \s1 Nansa nì sàhàn Jesús huertu nani Getsemaní, te nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Yuamánì‑yá \p \v 32 Dandu nì sàà‑yà xì‑né iin xaan nani Getsemaní. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, yohó ndòo‑nsia. Te yùhù, cùhìn chicá nùù‑xí càcàn tàhví nùù Dios. \p \v 33 Dandu nì saca‑ya Pedro xì Jacobo xì Juan, cuàhàn‑yà xì‑né. Te nì sàcòo‑ya na ian yúhî‑yà, te nì quesaha‑yá yáha ga nacání cuáhà ini‑yà. \v 34 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yáha ga iéˋ tnùnsí ini, na ian cuníà cahnì dahuan yùhù. Ñàyùcàndùá, yohó ni ndóo‑nsia, te cunchito tùha‑nsia. \p \v 35 Dandu cuàhàn‑yà chicá nùù‑xí, te nì sàcùnduhù ndèé‑yá nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Dios, áma cui cuxio tnùndoho icúmí‑yâ yàha‑ya. \v 36 Te dohó nì cachi‑yà: \p ―Yuamánìˊ, nsidaa iñàha vàtùni quida‑ní. Ñàyùcàndùá, xícàn tàhví nùù‑ní áma cúxíó tnùndoho icúmî yàhi, vàchi na iin (ñà‑úà ñuhú iin) taza nduá nùí, te ùhì cohià. Doco màdì ñà‑ndùá cuní yùhù ni cúndúá, cuisì ñà‑ndùá cuní mii‑ní. \p \v 37 Dandu vàxi tu‑ya ndé nì ndòo nècuàchì dacuahá‑yá, te nì xini‑yà xíquidì‑nè. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì Pedro: \p ―Simón, ¿índù chuun quídì‑ní? ¿Áma cui cunchito‑ní ducán iin hora ni? \v 38 Cundoo tùha‑nsia, te càcàn tàhvì‑nsiá nùù Dios sàhá màsà dándáhvî ñà‑malu mii‑nsiá, vàchi mate iá voluntad xi‑nsia, doco iyuhu gá valor icúmí cuerpu‑nsià ñà‑quidandee ínì‑nsia. \p \v 39 Dandu nì sàhàn‑yà inga xichi, te divi ducán‑ní nì cachi tu‑ya xì Yua‑yá Dios. \v 40 Dandu vàxi tu‑ya, te nì xini‑yà tucutu quídì‑nè, vàchi sádì vàhná‑nè. Ni có‑nàníhì tnùní ini‑nè nansa naxiconihí‑né nùù‑yá. \v 41 Dandu tucu tu nì sàhàn‑yà ñà‑únì, te nì nsiaa tu‑ya nùù‑né, cachí‑yà: \p ―Cùdù cuéyàà‑nsià, te quetatu‑nsià vichi, vàchi sà‑ìá, sànì sàà hora xi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, divi hora icúmî yàhi ndahà nèhivì cuáchi. \v 42 Ndacuìta‑nsia, cúhùn‑ndà, vàchi sà‑ìtúú quesaa ana nì cahin xìˊ. \s1 Nansa nì tnii nèhivì Jesús, te nì suhni‑nèyà \p \v 43 Daaní, na cáhàn ìì‑yá xì nècuàchìmà, dandu nì quesaa Judas, divi iin nècuàchì nùù ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá. Te ndacá stná‑nè cuàhà gá tiàa xínihi xi espada xì garroti. Cuenta xi dùtù xícusahnú vàxi‑tè, xì cuenta xi stná nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì xídandacú nùù ñuu mà. \v 44 Te sànì ndatnuhu Judas xì nsidaa tiàa xícutnahá xi‑né ñà‑coo iin seña ana tnii‑tè. Divi ana chìtú‑nè cunduu meru ana tnìì cúhùn presu. \p \v 45 Dandu na sánì quesaa‑nè, dandu vichi vichi nì tnàtuu‑ne nùù Jesús, cachí‑nè: \p ―¡Maestro, maestro! \p Dandu nì chìtú‑nè nùù‑yá. \p \v 46 Dandu compañeru‑nèmà, nì tnii‑tè Jesús, nì ndòo‑ya ndahà‑té. \v 47 Doco iin nèhivì xí‑yá, nì tavà‑né espada xi‑ne, nì cani‑ne iin tiàa quidáchúûn nùù dùtù cusáhnû, nì sahnde‑nè iin tùtnù‑té. \v 48 Dandu nì cachi‑yà xì nsidaa nèhivì cuáhà mà: \p ―A ducán nduú modo tnií‑nsiá yùhù, vàxi‑nsia nihí‑nsiá espada xì garroti ñà‑tnii‑nsia yùhù, na ian tècuìhnà nduí, \v 49 mate nsìquívì nìsa ìe xì‑nsiá veheñùhu cahnú dacuahí nèhivì, doco cónì tnìí‑nsiá yùhù. Doco cunaha‑nsiá, dohó quidá‑nsiá xìˊ vichi sàhà‑ñá cuu ndisa ñà‑ndùá cachí nùù tutu ìì ―nì cachi Jesús. \p \v 50 Dandu nì nacoo nihni nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá mii‑yá, nì xinudèhé‑nè. \s1 Iin tèchii nì xinudèhé stná \p \v 51 Daaní, nchícùn stná iin tèchii ndixi‑xi iin dahmà. Te nì tnìì stná‑te. \v 52 Doco nì ndòo sìcoto xi‑tè, te nì xinu‑tè cuáhàn‑te iá chaa‑té. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús na ní sàà‑yà nùù Junta Cahnú \p \v 53 Daaní, ndacá tiàa ma‑yá nì sàà dècuèndè ndé iá dùtù chicá cusáhnû. Te yucán sànì nataca nsidaa gá dùtù xícusahnú, xì stná nècuàchì sahnú xídandacú nùù ñuu mà, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu. \v 54 Te Pedro, nchícùn xìcà ní‑né mii‑yá cuàhàn‑nè. Te nì yàha stná‑nè patiu xi vehe dùtù cusáhnúmá, te nì sàcòo stná‑nè xì policía ndoó nadáà nùù ñuhu. \p \v 55 Daaní, dùtù xícusahnú, xì nsidaa Junta Càhnùmà, nì nducu‑né ana daquée cuàchi dìquì Jesús, (te cundua iin cuàchi pesadu) sàhà‑ñá cui‑yà. Doco còò iin ni túi càhàn ducán. \v 56 Vàchi cuàhà tètnùhù nì càhàn tnùhù dìquì‑yá, doco cónì ndúdává ñà‑ndùá nì cachi iin iin‑tè. \v 57 Vàchi dava‑tè, nì ndacuìta‑tè nì càhàn tnùhù‑té dìquì‑yá, cachí‑te: \p \v 58 ―Nècuàchì yohó, nì inini‑nsi nì cachi‑nè cuàhàn‑nè dacaá‑né veheñùhu nì quidavàha nèhivì (ñuu‑ndà). Dandu tìxi ùnì quìvì cuàhàn‑nè quidavàha saa‑né inga‑ñà, doco màdì xì ndahà nèhivì cuyucàn, cachí‑nè ―nì cachi tètnùhù mà. \p \v 59 Doco ni ñà‑jaàn, cónì ndúdává xí ñà‑ndùá nì cachi ingà‑te. \p \v 60 Dandu nì ndacuiin dùtù cusáhnû, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¿Áma náxícóníhí‑nî ni‑iñàha? ¿Nansa iá ñà‑càchí guâ nècuàchì yohó sàhà‑ní? \p \v 61 Doco mii‑yá, dadí uun iín‑yá; còò ni‑iñàha ni cachí‑yà. Dandu tucutu nì càhàn dùtù mà, cachí‑nè: \p ―¿A divi Cristu Dèhemanì Yua‑nda Dios ndùù‑ní càhàn‑ní? \p \v 62 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \p ―Jaan, divi nduí. Te icúmí‑nsiâ cuni‑nsià yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví na naxicocuíìn, iéˋ ladu cuahá mii‑yá cahnú poder‑xi mànui mahì vìcò cahnú ansivi. \p \v 63 Dandu dùtù cusáhnú má, (nì xìdà ini‑nè, ñàyucàndùá) nì ndata canúú‑nê iyuhu sìcoto ndixí‑né, te nì cachi‑nè xì nèhivì cuáhà mà: \p ―¡Có‑xìñùhù gá‑ndà ni‑iin ana quixi cunduu testigu! \v 64 Vàchi vichi sànì inini‑nsia ñà‑quini guá nì càhàn nècuàchì yohó. ¿Nansa quida‑nda xi‑né, cachí mii‑nsiá? \p Dandu nsidaa‑né, nì cachi‑nè ñà‑ìcúmí‑yâ cui‑yà. \p \v 65 Dandu nì caquesaha dava tiàa ma nì sivi dìí‑teyá, te nì chidàhvi stná‑te nùù‑yá, sahní cuìí‑teyá xì sìcàtú, cachí‑te: \p ―¡Cachi cuàá‑nî ana nì cani xi‑ní! \p Daaní, stná policía yucán, ndee ní cani‑ne nùù‑yá. \s1 Nansa nì quida Pedro nì nacuaà‑né Jesús \p \v 66 Doco Pedro, tìxi‑xi iá‑nè patiu. Dandu nì quixi iin ñahà chìì quidáchúûn vehe dùtù mà. \v 67 Te na ní xinìa Pedro iín‑né nadáà stná‑nè nùù ñuhu, dandu nì indehè váha‑ñà nùù‑né, te nì cacha xi‑né: \p ―¿Amádi mii‑ní nìsa cutnahá stná‑ní xì Jesús de Nazaret? \p \v 68 Doco nì nacuaà‑né mii‑yá, cachí‑nè: \p ―Còó, tàcùníˋ nècuàchìmà, ni có‑cùndáà inì ñà‑ndùá cachú. \p Dandu nì quee‑ne cuàhàn‑nè corredor yucán. Te daa ní xito iin lehe. \v 69 Te ñahà chìì mà, nì indehè tú‑ñané, te nì cachì‑ña xi nècuàchì itá yucán: \p ―Compañeru Jesús nduú stná nècuàchì jaàn. \p \v 70 Doco divi‑ni nì nacuaà tú Pedro‑yà. \p Daaní, tìxi inga ratu gà, tucutu nì càhàn nècuàchì itá yucán xì‑né, cachí‑nè: \p ―Ndisa, iin compañeru nècuàchìmà nduu‑ní, vàchi nècuàchì ladu Galilea nduu‑ní, te nacua cáhàn nèhivì ladu yucán, ducán cáhàn stná‑ní. \p \v 71 Dandu nì cachi‑nè: \p ―Nú tètnùhù nduí, ni quixí castigu xi nùù Dios. Yùhù, chináhî Dios, tàcùníˋ nècuàchì cachí‑nsiàmà. \p \v 72 Dandu momentu yucán nì xito lehe ñà‑úì; te nì nsinuu ini Pedro nansa nì cachi Jesús xì‑né daa, ñà‑tàñáha ga coto lehe ùì xichi, te ùnì xichi sànì nacuaà‑né mii‑yá. Pues divi palabra mà (ní nsinuu ini‑nè), te na ní nacani ini‑nè sàhámà, nì quesaha‑né nì sacu‑ne. \c 15 \s1 Nansa nì dàyáha‑ne Jesús ndahà gobernador Pilatu \p \v 1 Na ní tùinuù, dandu nì ndatnuhu dùtù xícusahnú xì tè‑cùsáhnû nùù ñuu mà, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu, xì nsidaa gá stná Junta Cahnú. Ñàyùcàndùá, nì nacuhni‑nè ndahà Jesús, cuàhàn‑nè xì‑yá nùù gobernador nani Pilatu, te yucán nì ndòo‑ya ndahà témà. \v 2 Dandu nì xìcàn tnùhù‑té nùù‑yá, cachí‑te: \p ―¿A ndísá rey xi nècuàchì raza Judea nduu‑ní, á coó? \p ―Nacua cachí‑nî, divi ducán nduá ―cachí‑yà. \p \v 3 Dandu dùtù xícusahnú, cuàhà ní càhàn tnùhù‑né sàhà‑yá. \v 4 Dandu nì ndàcàtnùhù Pilatu nùù‑yá inga xichi, cachí‑te: \p ―¿Áma náxícóníhí‑nî sàhà ñà‑cuàhà guá cáhàn‑nè dìquì‑ní? \p \v 5 Doco Jesús, còò ni‑iñàha ni náxícóníhî‑yá. Ñàyùcàndùá, nì ndulocó Pilatu. \s1 Nansa nì cachi stná Pilatu icúmí Jesús cui‑yà \p \v 6 Cunaha‑nsiá, cada nacává vicò pascua mà, tùha gobernador mà daña‑té iin tè‑ndiàdí, ndéni‑te nì cui ndiadí cudíì ini nèhivì cuáhà. \v 7 Te quìvì yucán ndoó itnii tiàa vehecàa. Vàchi nì casahàn‑te revolución dìquì gobiernu, te nì sahnì stnàhá‑te. Te iin tèmà nani Barrabás. \v 8 Ñàyùcàndùá nì caquixi tu nèhivì cuáhà mà nì quesaha‑né nì xìcàn‑nè nùù Pilatu ñà‑nì quìdá tú‑te ñà‑ndùú costumbre xi‑tè cada vicò mà. \v 9 Te nì naxiconihí‑te nùù‑né, cachí‑te: \p ―¿A vátùni dañí Jesús yohó, divi nècuàchì cachí nduú rey xi nècuàchì raza‑nsià Judea? \p \v 10 Ducán nì cachì‑te xi‑né, vàchi ináhá‑tê ñà‑sàhà mbidiá xi dùtù xícusahnú, ñàyùcàndùá nì dàyáha‑ne Jesús ndahà‑té. \v 11 Doco dùtù mà, nì chiyuhù‑né nèhivì cuáhà mà ñà‑nì cácàn‑nè dàñà Barrabás mà, te màdìá Jesús. \v 12 Dandu nì càhàn tu Pilatu xì nèhivì mà, cachí‑te: \p ―¿Ndíà ndùá cuní‑nsià quide xì nècuàchì yohó? Vàchi rey xi mii‑nsiá nècuàchì raza Judea nduú‑né, cachí‑nsià. \p \v 13 Dandu ndee ní càna nsidaa nèhivì yucán, cachí‑nè: \p ―¡Ni cuí‑nè nchìca cruz! \p \v 14 Dandu nì cachi tu Pilatu: \p ―¿Índù chuun cui‑nè ñà‑còò falta xi‑ne iá? \p Doco chicá ndee ní càna nèhivì mà, cachí‑nè: \p ―¡Ni cuí‑nè nchìca cruz! \p \v 15 Te sàhà ñà‑cùní Pilatu ndòo vàha‑tè xì nèhivì mà, ñàyùcàndùá nì daña‑té Barrabás. Te nì dàndàcú‑te ñàhnì cuìí Jesús xì chirrión. Dandu nì dàndàcú stná‑te nùù soldadu xi‑tè ñà‑cundaca‑temàyá cùhùn chituu‑tèyá nchìca cruz. \p \v 16 Doco primeru, nì casaca‑tèyá ndè patiu vehechuún, te nì cana‑tè nsidaa compañeru‑te ñà‑tnàtuu‑tè. \v 17 Dandu nì chindixi‑tèyá iin sìcoto moradu. Te nì cavà‑té iin corona iñù nì chicaà‑te dìnì‑yá. \v 18 Dandu nì sàcùndiaà‑teyá, cána‑tè, cachí‑te: \p ―¡Viva! ¡Ádi rey xi tè‑raza Judea nduu‑ní! \p \v 19 Te nì cani fuerte‑te dìnì‑yá xì iin nù‑yòò. Dandu nì casivi dìí‑teyá, te nì sàcuìtasisi‑té nùù‑yá, na ian quidáñúhú‑têyâ. \v 20 Daaní, na ní nsihi nì sàcùndiaà‑teyá ducán, dandu nì tavà‑té sìcoto moradu mà, te nì nachindixi‑tèyá sìcoto xi mii‑yá. Dandu nì saca‑tèyá cuàhàn‑te ñà‑chituu‑tèyá nchìca cruz. \s1 Nansa nì chituu‑tè Jesús nchìca cruz \p \v 21 Ichì yucán nì ndacùhun tnahá‑te xi iin tiàa nani Simón, màndixi‑ne nì sàhàn‑nè nùù ìtú. Iin nècuàchì ñuu Cirene nduú‑né, te yua Alejandro xì Rufo nduú stná‑nè. Te divi nècuàchìmà nì tnii soldadu, te nì dàcuìdá‑tené cruz xi Jesús cuàhàn‑nè. \p \v 22 Dandu nì casaà‑te xi‑yá iin xaan nani Gólgota. Quìvì jaàn cachí dàhàn yucán, Nùù Iquìdìnì. \v 23 Dandu nì cunì‑te dacohó‑teyá vinu dácà xì iin dùsa tatna nani mirra, doco cónì cùní‑yà. \v 24 Daaní, nì chituu‑tèyá nchìca cruz. Te nì dasàn‑té sìcoto xi‑ya según nansa nì nìhì iin iin‑tè na ní idìquí‑te sàhà‑ñá. \p \v 25 Nahi cà‑íìn dàtnàà nduá nì chituu‑tèyá nchìca cruz mà. \v 26 Te yucán nì cachituu stná‑te iin ñà‑càchítnùhu índù‑ñá dìsáhà‑xí dandohó‑teyá. Te dohó cacháˋ: “Rey xi tè‑raza Judea”. \p \v 27 Cunaha‑nsiá, yucán nì sàcùtundiaa stná ùì tècuìhnà nchìca cruz, iin‑tè ladu cuàhá‑yà, te ingà‑te ladu ìtní‑yà. \v 28 Te ducán nì cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu tutu ìì ndé cacháˋ: “Nì quida nèhivì cuenta na ian tiàa malu nduú‑yá”. \p \v 29 Dandu nèhivì yáha yucán, nì canàhá‑nè xì‑yá, dacuico dínì‑né, cahíchì ini‑nèyà, te ndacótó dana‑ne nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¡Ndahví‑nî! ¡Cuàhàn‑ní dacaa‑ní veheñùhu cahnú, te tìxi ùnì quìvì naquidavàha saa‑ní inga‑ñà cahan‑ní! \v 30 Pues nú ducán fuerte guá‑nî, dandu dacácu‑ní mii‑ní. Danuu‑ní mii‑ní nùù cruz cundehè‑nsí ―nì cachi‑nè. \p \v 31 Ndè stná dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, divi‑ni ducán nì sàcùndiaa stná‑nèyà, cachí‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―Nècuàchì jaàn, nìsa dacácu‑ne nècuàchì dava ga, doco mà cùì dacácu‑ne mii‑né. \v 32 Doco nú ndisa Cristu rey xi nècuàchì raza‑ndà Israel nduú‑né, dandu ni dánúû‑né mii‑né nùù cruz jaàn cundehè‑ndà, dandísá cunindisa‑ndané. \p Ducán nì cachi‑nè. Te dècuèndè stná tiàa itándiáá stná nchìca cruz yucán, nì canàhá stná‑te xi‑yá. \s1 Nansa nì xìhì Jesús, nì dànáà‑yá sàhà cuàchi‑nda \p \v 33 Daaní, càxíhúì xì ndé càhúnì, nì nàcuììn tnùù inicutu ñuhìví. \v 34 Dandu càhúnì nì ndàhì ndee‑yá, cachí‑yà: \p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―te dohó cuní cachàmà: Dios mío, Dios mío, ¿a ñá‑sànì ndòo nihni nduá yohó? \p \v 35 Te dava nècuàchì itá yucán, nì tiacu‑nè ndáhì‑yà ducán, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: \p ―Cunini‑nsia, caná‑né Elías. \p \v 36 Dandu nì dàyáà iin‑tè nì quihin‑tè iin ñà‑ñàhmá uun nani esponja, te nì chindaxin‑tèá xì vinu nì xìò, nì chihi‑tèá dìnì iin vara yutnù, te nì sàha‑tèyá nì sihvi‑yá, cachí‑te: \p ―Vichi nacoo‑ndané cundiatu‑nda, áma quíxí Elías nanihi xi‑né. \p \v 37 Dandu nì ndàhì ndee‑yá, te nì xìhì‑yà. \p \v 38 Daaní, yucán ini veheñùhu cahnú (ñuu mà) nì quedava ìì cortina cahnú (sadí nihni cuartu xan). Iin‑ni nì ndàtà‑ñá ndè dìnì‑xí xì ndé tìxi‑xi. \v 39 Te iín iin capitán nùù‑yá, te nì xinì‑te nansa nì ndàhì‑yà, te nì xìhì‑yà. Ñàyùcàndùá nì cachì‑te: \p ―Ñà‑ndáà nduá, Dèhemanì Dios nì sanduu nècuàchì yohó. \p \v 40 Daaní, yucán itá xica stná itnii nècuàchì ñahà, indéhe stná‑nè (nansa cuú). Iin‑ne nduú María Magdalena, te inga‑nè nduú María dihi José xì Jacobo chii. Te inga‑nè nduú Salomé. \v 41 Nècuàchì ladu Galilea xínduu nsidaa nècuàchìmà, te na ní xìcanuu‑ya ladu yucán, nì cutnahá stná‑nè xì‑yá nì chindee‑néyà. Te vichi itá xica‑né, (indéhe‑ne), cutnáhâ‑né xì cuàhà gá stná nècuàchì ñahà nì quixi stná xì‑yá ndè ñuu Jerusalén. \s1 Nansa nì ndùxin Jesús ini cueva \p \v 42 Te sàdaaní quècahnu orá quìvì yucán. Te quìvì mà nduú stná quìvì icúmí‑nê nsidayucun‑nè sàhà quìvì descansu cunduu inga quìvì mà. \v 43 Ñàyùcàndùá nì sàà stná iin nècuàchì ñuu tii Arimatea nani José, nì xìcàn‑nè cuerpu xi Jesús. Iin nècuàchì dandacú nùù Junta Cahnú nduú‑né, te nihnú stná ini‑nè sàà tiempu cusahnú Dios ñuhìví yohó. Divi‑ne nì sàhàn nùù Pilatu; cónì yúhî‑nè, nì xìcàn‑nè cuerpu xi‑ya. \v 44 Te nì ndulocó‑te, a ndísá yàchì gà sànì xìhì‑yà, á coó. Ñàyùcàndùá, nì cana‑tè iin capitán, nì xìcàn tnùhù‑té nùù témà a ndísá sànì xìhì‑yà, á coó. \p \v 45 ―Jaan ―nì cachi capitán mà. \p Ñàyùcàndùá, nì sàha Pilatu lugar naquihin José mà cuerpu xi‑ya. \v 46 Sàháyùcàndùá, nì xiin nècuàchìmà iin dahmà finu, te nihí‑néà cuàhàn nì nanihi‑ne cuerpu xi‑ya, nì chidùcún‑néyà, te nì chinacaa‑nèyà ini cueva xi nsìi sànì cààn canúú ìcà cavà. Dandu nì dàtùí‑né iin cavà cahnú yuhù cueva mà nì sàcùndiadià. \v 47 Te María Magdalena, xì María dihi José, nì caxini stná‑nè lugar ndé nì sàcùnacaa‑yà. \c 16 \s1 Nansa nì natiacu Jesús \p \v 1 Daaní, na sánì cuñaà quìvì descansu, dandu nì sàhàn María Magdalena, xì Salomé, xì María dihi Jacobo, nì xiin‑ne tàtnà tnàmì ñà‑cunihi‑ne cùhùn dacuchí‑né cuerpu xi Jesús. \v 2 Dandu naha quìvì primeru semana nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè cueva ndé iá‑yà. Te nì xìnu orá. \v 3 Te cachí‑nè, iin‑ne xì inga‑nè: \p ―¿Ana chindee xi‑nda dacúxíó xí cavà cahnú ndiadí yuhù cueva mà? \p \v 4 Doco nì candacoto‑ne, te nì xini‑nè sànì cuxio cavà mà, mate cahnú sàstnùhá. \v 5 Dandu nì quìhvi‑ne ini cueva mà, te nì xini‑nè iá iin ana nduú na iin nècuàchì chìì, iá‑nè ladu cuàhá cueva mà, ndixí‑né iin sìcoto quihín cuxín yaa. Ñàyùcàndùá nì candulocó gà nècuàchì ñahà mà. \v 6 Doco nì càhàn nècuàchì iá yucán, cachí‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Màsà yúhî‑nsià; Jesús de Nazaret nandúcú‑nsiâ, divi ana nì xìhì nchìca cruz. Doco cunaha‑nsiá, sànì natiacu‑yà. Còò cá‑yà yohó. Cundehè‑nsiá lugar ndé nì sanduhù‑yá. \v 7 Ñàyùcàndùá, cuahán‑nsià cachitnùhu‑nsia xì Pedro xì nècuàchì dava ga nìsa dacuahá‑yá, te cachi‑nsià xì‑né ñà‑ìcúmí‑yâ codònùù‑yá nùù‑nsiá nùhù‑yà ladu Galilea. Yucán icúmí‑nsiâ cunì‑nsiayà, vàchi ducán nì cachi‑yà xì‑nsiá ―nì cachi ángel. \p \v 8 Daaní, nì caquee nècuàchìmà cueva mà, nì dàyáà‑nè cuàhàn‑nè. Vàchi nì quesaha‑né quidí‑né, te ndulócô gà‑nè. Doco sàhà ñà‑nì yùhí guâ‑nè, cónì càchí‑nè ni‑iñàha xì nèhivì. \s1 Nansa nì xini María Magdalena Jesús \p \v 9 Ducán nì natiacu Jesús naha quìvì primeru semana. Te María Magdalena nduú nècuàchì primeru nì ndecunu‑ya nùù‑xí. Nècuàchìmà, ùsà ñà‑malu nì sañuhu ini‑nè antes, doco nì tavà‑yá nsidaámà anima‑nè. \v 10 Pues divi nècuàchìmà nì xini xì‑yá primeru, dandu nì sàhàn‑nè nì cachitnùhu‑ne xì compañeru‑yà, divi nècuàchì nìsa xìcanuu xi‑yá antes. Vàchi ndoó‑né tnùnsí ini, te sacú‑né. \v 11 Dandu nì nacani María mà xì‑né ñà‑sànì natiacu‑yà, te nì ndecunu‑ya nùù‑né. Doco cónì xìníndísâ nècuàchìmà. \s1 Nansa nì ndecunu Jesús nùù ùì nècuàchì dacuahá‑yá \p \v 12 Daaní, después cuàhàn ùì nèhivì xí‑yá nùù campu, te yucán nì ndecunu tu‑ya nùù‑né, doco tucu nì nàcùnahà‑yà. \v 13 Dandu nì naxicocuíìn nècuàchìmà nì cachitnùhu‑ne xì compañeru‑nè. Doco cónì xìníndísâ stná nècuàchì dava ga mà yuhù‑né. \s1 Ñà‑ndùá nì dàndàcú Jesús nùù nècuàchì dacuahá‑yá quida‑ne nú sàmànuhù‑yá \p \v 14 Chicá después nì ndecunu tu‑ya nì natùi‑ya nùù nsìhúxìn iin nècuàchì dacuahá‑yá na meru ndoó‑né xixí‑né. Te nì càhàn duchi ini‑yà xì‑né sàhà ñà‑caxin guá anima‑nè, vàchi cónì xìníndísâ‑né yuhù nècuàchì nì xini xì‑yá primeru ñà‑sànì natiacu‑yà. \v 15 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià inicutu ñuhìví, te cachitnùhu vate‑nsiá razón ndiaha xí ñà‑cunini nsidanicuú nèhivì. \v 16 Nècuàchì cunindisa‑xán, te cuhiì‑né, icúmí‑nê càcu‑ne nùù Dios. Doco nècuàchì mà cúníndísá‑xân, nicanicuahàn icúmí‑nê cunsida‑ne cuàchi‑ne. \v 17 Te nú sànì xinindisá nèhivì, dandu icúmí stnâ‑nè quida‑ne milagru. Sàhà yùhù icúmí‑nê tavà‑né ñà‑malu ñuhú anima nèhivì, te càhàn stná‑nè dàhàn sàà. \v 18 Te nú ni tnií‑né iin còò dàná, te ò nú ni cohó‑né ndutè dàná, dandu còò ni‑iñàha cuu xi‑né. Te icúmí stnâ‑nè chitàndòó‑né ndahà‑né dìnì nècuàchì cuhí, te nduvàha nècuàchìmà ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa mànuhù Jesús ansivi cuàhàn‑yà \p \v 19 Daaní, na ní nsihi nì càhàn‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá ducán, dandu mànana cuisì‑yá ansivi cuàhàn‑yà, te nì sàcòo‑ya ladu cuàhá Dios. \v 20 Dandu nècuàchìmà, nì caquihin‑ne ichì cuàhàn‑nè, nì cachitnùhu vate‑né inicutu ñà‑ndùú razón ndiaha xí‑yá. Te Stoho‑ndà Señor, nì chindee stná‑yànè nì sàha‑ya milagru ñà‑cucumi‑nda seguru divi palabra ndàcuisì nduá cachí‑nè. \p Yohó nì nsihi historia.