\id MAT \h SAN MATEO \toc1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Mateo sàhà Jesucristu \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Mateo sàhà Jesucristu \c 1 \s1 Nansa nìsa nani xìì Jesucristu \p \v 1 Ñà‑yòhó nduú tutu nacání sàhà ana nduú xìì Jesucristu. Iin yohòtéhè‑yá nduú David, te iin yohòtéhè David mà nduú Abraham. \v 2 Te Abraham yucán, nì ìa iin dèhe‑ne nani Isaac. Te Isaac mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Jacob. Te Jacob mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Judá, xi stná cuàhà ñani‑nè. \v 3 Te Judá mà, nì cacu ùì dèhe‑ne, iin‑ne nani Fares, te inga‑nè nani Zara. Te Tamar nani dihi Zara mà. Daaní, Fares ma, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Esrom. Te Esrom mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Aram. \v 4 Te Aram mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Aminadab. Te Aminadab mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Naasón. Te Naasón mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Salmón. \v 5 Te Salmón mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Booz. Te Rahab nani dihi Booz. Daaní, nì nandàhà Booz mà xì Rut, te iin dèhe‑ne nani Obed. Daaní, Obed mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Isaí. \v 6 Te Isaí mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nì sanduu rey David. Daaní, David mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Salomón. Te dihi Salomón mà nduú nècuàchì ñaha nì sanduu ñahàdìhí Urías antes. \p \v 7 Daaní, nì ìa stná iin dèhe Salomón mà nani Roboam. Te Roboam mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Abías. Te Abías mà, nì ìa stna iin dèhe‑ne nani Asa. \v 8 Te Asa mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Josafat. Te Josafat mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Joram. Te Joram mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Uzías. \v 9 Te Uzías mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Jotam. Te Jotam mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Acaz. Te Acaz mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Ezequías. \v 10 Te Ezequías mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Manasés. Te Manasés mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Amón. Te Amón mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Josías. \v 11 Te Josías mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Jeconías, xi stná dava ga ñani‑nè. Te divi tiempu yucán nì catavà tè‑ñuu Babilonia nèhivì raza‑ndà cuàhàn‑nè presu ndè ñuù‑te. \p \v 12 Daaní, na ndoó‑né ñuu Babilonia yucán, dandu nì ìa stná iin dèhe Jeconías mà nani Salatiel. Te Salatiel mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Zorobabel. \v 13 Te Zorobabel mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Abiud. Te Abiud mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Eliaquim. Te Eliaquim mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Azor. \v 14 Te Azor mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Sadoc. Te Sadoc mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Aquim. Te Aquim mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Eliud. \v 15 Te Eliud mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Eleazar. Te Eleazar mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Matán. Te Matán mà, nì ìa stna iin dèhe‑ne nani Jacob. \v 16 Te Jacob mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani José. Te divi José mà nduú iì María dihi Jesucristu. \p \v 17 Ñàyùcàndùá, nsidaa xìì‑yá yucán, ùxìn cùmì ní sanduu‑ne dècuèndè tiempu xi Abraham xì dècuèndè tiempu xi David. Daaní, ndoó ùxìn cùmì gá‑nè dècuèndè tiempu xi David xì dècuèndè quìvì cuàhàn‑nè presu ñuu Babilonia. Daaní, después ndoó ùxìn cùmì gá‑nè dècuèndè tiempu xi Cristu. \s1 Nansa nì tùinuù Jesucristu ñuhìví yohó \p \v 18 Cunaha‑nsiá, dohó nì cuu na ní tùinuù Jesucristu. Sànì ndiadi tnùhu nandàhà dihi‑yá María xì José. Doco tàñáha ga coo‑ne xì nècuàchìmà, te nì sàcùñuhu méè xi‑ne nì quida Espíritu Ìì xí Dios. \v 19 Ñàyùcàndùá, nì nacani ini José ñà‑chicá vàha tàhndè tnùhu xi‑ne cahan‑né, doco mà cáchí vate‑néà, vàchi nècuàchì vàha nduú‑né, te có‑cùní‑nè cuitnùhu nèhivì María. \v 20 Doco na nacání íì ini‑nè quida‑ne ducán, nì sàní‑nè nì ndecunu iin ángel xi Stoho‑ndà Señor nùù‑né, te dohó nì cachi ángel mà xì‑né: \p ―Cunini‑ní, José, descendencia xi David; màsà yúhî‑nî nandàhà‑ní xì María. Vàtùni cunduu‑ne ñahàdìhí‑ní, vàchi méè xi‑ne ñuhu‑ma, méè sàhà Espíritu Ìì xí Dios nduú‑vé. \v 21 Te icúmí‑vê tùinuù‑vé, cunduu‑ve iin méè tiàa, te Jesús cunani‑vé, vàchi icúmí‑yâ dacácu‑ya nèhivì xí‑yá nùù cuàchi‑ne ―nì cachi ángel. \p \v 22 Pues divi ducán nì cuu nsidaájàn sàhà‑ñá nì cùú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Stoho‑ndà Señor antes na ní càhàn iin ana cáhàn cuenta xi‑ya, te nì cachi‑nè: \q1 \v 23 Cunaha‑nsiá, icúmí coo méè xi iin ñahà chìì nduú señorita; te nú sànì tùinuù‑vé, dandu cunani‑vé Emanuel, vàchi cuní cachà mà ñà‑sànì quesaa Dios cutnahá‑yá xì‑ndà nduá. \p \v 24 Daaní, nì nsicuìhnú ini José, te nacua nì cachi ángel mà xì‑né, divi ducán nì quida‑ne, nì nandàhà‑né xì María ñà‑cunduu nècuàchìmà ñahàdìhí‑nè. \v 25 Doco cónì ía‑ne xì nècuàchìmà dècuèndè nì tùinuù méè mà. Te Jesús nì sàcùnani‑vé. \c 2 \s1 Nansa nì casaà rey nchichí nùù Jesús, te nì cahvi‑néyà \p \v 1 Tiempu xi rey Herodes nì sandua na ní tùinuù Jesús ñuu tii Belén iá ladu Judea. Dandu nì casaà nècuàchì nchichí ñuu Jerusalén; ladu ndé caná orá nì quixi‑ne. \v 2 Te nì ndàcàtnùhù‑né: \p ―¿Índù iá méè nì tùinuù‑xí, divi méè cunduu rey xi nècuàchì Judea? Vàchi ndé caná orá sànì xini‑nsì sìtnúù cachítnùhu sàhà‑yá; te vichi vàxi‑nsi cahvi‑nsíyà ―nì cachi‑nè. \p \v 3 Dandu rey Herodes, na ní xinitnùhu‑tè ñà‑ndùá ndácàtnùhù nècuàchìmà, nì ndulocó‑te, mii‑té xi nsidaa gá stná nèhivì ñuu Jerusalén. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì cana‑tè dùtù chicá xí‑idònùù, xì stná nècuàchì dacuahá ley ìì, te nì xìcàn tnùhù‑té nùù‑né índù ñuu cuàhàn tùinuù Cristu. \v 5 Te nì naxiconihí‑né nùù‑té, cachí‑nè: \p ―Divi ñuu tii Belén iá ladu Judea. Vàchi ducán nì tiaa iin nècuàchì nì càhàn cuenta xi Dios sànaha ndé cachí‑yà: \q1 \v 6 Cunaha mii‑nsiá nècuàchì ñuu Belén iá ladu Judea: màdì ñuu chicá có‑ndiàá nduú ndé ndoó‑nsiá; còó, divi ñà‑chicá ndiaá nduá nùù nsidaa ñuu nahnú ladu xi‑nsia, vàchi divi ñuu mii‑nsiá icúmí tùinuù mii‑yá ana cusahnú, te icúmí‑yâ cunuù‑yá nèhivì xí, divi nèhivì raza‑nsià Israel. \p \v 7 Daaní, nì cana dèhé Herodes nècuàchì nchichí mà, te nì ndàcàtnùhù váha stná‑te nùù‑né índù tiempu meru nì tùi sìtnúù mà. \v 8 Dandu nì techuún‑tené cùhùn‑nè ñuu Belén, cachí‑te xi‑né: \p ―Cuahán‑nsià ñuu mà, te ndàcàtnùhù váha‑nsia nansa ndisa iá sàhà méè mà, dandu nacachitnùhu‑nsia xìˊ, vàchi yùhù, cuní stnáì cùhìn cahvi stnáì‑vè ―nì cachì‑te. \p \v 9 Daaní, na ní nsihi nì sàcùnaha nècuàchì nchichí mà nùù‑té ñà‑jaàn, dandu nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè. Te cunaha‑nsiá, yucán nì natùi tu sìtnúù nì xini‑nè antes ladu xínu orá. Te nì sàcòdònùù‑sí nùù‑né nì sàà‑si nì ndòo‑sì dìquì‑xí nacua ndé iá méè mà. \v 10 Ñàyùcàndùá, yáha ga nì cudiì ini‑nè na ní xini tu‑ne sìtnúù mà. \v 11 Dandu nì caquìhvi‑ne vehe, te nì xini‑nè méè mà xì dihi‑vé nani María. Te nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù‑vé, te nì cahvi‑névè. Dandu nì nacuna‑ne ñà‑ñùhú ñà‑cuìcà‑né, te nì dàcútâhvì‑néyà, divi oro xì inciensu xì tàtnà nani mirra. \v 12 Doco después nì sàní‑nè nì cachitnùhu Dios xì‑né ñà‑ìá peligru: màsà náyàha‑ne ndé iá rey Herodes. Ñàyùcàndùá, inga ichì nì naquihin‑ne mànuhù‑né ñuu‑nè. \s1 Nansa nì xinudèhé José xì María xì méè Jesús cuàhàn‑nè ñuu Egipto \p \v 13 Dandu, na sámànuhù nècuàchì nchichí, nì sàní stná José, nì xini‑nè iin ángel nì quixi nùù Stoho‑ndà Señor. Te dohó nì cachi ángel mà: \p ―Ndacuiìn‑ní, tnii‑ní méè, te cundaca‑nívè xì mamá xi‑ve cuahán‑nsià ñuu Egipto cunudèhé‑nsià. Te divi ñuu mà icúmí‑nsiâ cundoo‑nsia ndè cachi sàì cachitnùhi xì‑nsiá. Vàchi icúmí Herodes nanducu‑tévê ñà‑cahnì‑tévê ―nì cachi ángel mà. \p \v 14 Ñàyùcàndùá, mate ñuú nduá, doco nì ndacuiin José nì saca‑ne méè mà xì dihi‑vé, te nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè ñuu Egipto. \v 15 Te ñuu mà nì sandoo‑ne dècuèndè nì xìhì Herodes. Te divi ducán nì cuu sàhà‑ñá ni cuú ndísá palabra yohó nì cachitnùhu Stoho‑ndà Señor antes na ní càhàn iin ana cáhàn cuenta xi‑ya: “Dècuèndè ñuu Egipto nì cani Dèhemanìˊ ñà‑ndixi‑ya”. \s1 Nansa nì dàndàcú rey Herodes ñà‑cui nsidaa méè tiàa ladu ñuu Belén \p \v 16 Daaní, na ní xini Herodes cónì ndúlócô nècuàchì nchichí sàhà ñà‑ndùá nì cachì‑te, dandu yáha ga nì xìdà inì‑te. Ñàyùcàndùá, nì techuún‑te soldadu nì sàhàn nì casahnì xì nsidaa méè tiàa ndoó ñuu Belén xì inicutu stná ladu yucán, nsidaa luchi cuati xicá ùì cuìà cuàhàn tìxi‑xi, nì casahnì‑tévê, vàchi ñà‑jaàn nduú tiempu nì cachi nècuàchì nchichí na ní ndàcàtnùhù Herodes nùù‑né. \v 17 Ñàyùcàndùá, quìvì jaàn nì cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Jeremías sànaha na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, te dohó nì cachi‑nè: \q1 \v 18 Tiacú tnaná cuáhà‑né ladu ñuu Ramá. Sacú nècuàchì ñahà, te cána‑ne, divi nècuàchì descendencia xi Raquel. Sàhà méè xi‑ne sacú‑né; nì mà cùì cahnde ini‑nè, vàchi còò cá‑vè. \p \v 19 Daaní, José, iá va‑ne ñuu Egipto. Dandu nì sàà quìvì nì xìhì rey Herodes. Te nì sàní tu José inga xichi, nì xini‑nè iín iin ángel nì quixi nùù Stoho‑ndà Señor, \v 20 te cachí ángel mà xì‑né: \p ―Ndacuiìn‑ní, cuaca‑ní méè xì dihi‑vé, te naxicocuíìn‑nsià ñuu Israel, vàchi sànì xìhì nèhivì cuní cahnì xì‑vé. \p \v 21 Ñàyùcàndùá, nì ndacuiin José, nì saca‑nevè xì dihi‑vé mànuhù tú‑né ñuu Israel. \v 22 Doco nì xinitnùhu‑ne sàdàndàcú dèhe Herodes mà nani Arquelao, cusáhnû‑te lugar xi nsì‑yua‑té ladu Judea. Ñàyùcàndùá, nì yùhí‑nè nùhù‑nè ladu mà. Daaní, inga xichi nì sàní‑nè, nì cachitnùhu Dios ñà‑ndisa iá peligru. Ñàyùcàndùá, nì yàha‑ne chicá nùù‑xí dècuèndè ladu Galilea, \v 23 nì sàà‑nè iin ñuu tii nani Nazaret, te yucán nì candòo‑ne. Pues, divi ducán nì cuu sàhà ñà‑nì cùú ndisa palabra nì cacachitnùhu profeta xi Dios sànaha ñà‑divi ñuu Nazaret cunduu ñuu‑yà, cachi nèhivì. \c 3 \s1 Nansa nì càhàn Juan Bautista sàhù ndé nduú yucù \p \v 1 Daaní, después nì quixi Juan Bautista yucù iá ladu Judea. Te nì quesaha‑né cáhàn‑nè sàhù yucán, \v 2 cachí‑nè xì nèhivì ñà‑nì náxícócuîìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne, vàchi sà‑ìtúú cuni‑nè cusahnú mii‑yá iá ansivi. \p \v 3 Pues divi Juan mà nduú ana nì cachitnùhu Isaías sàhà‑xí na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, te nì tiaa‑ne dohó: \q1 Tiacú cáhàn fuerte ana cáhàn yucù, te cachí‑nè xì‑ndà ñà‑nsidandoo‑nda (anima‑ndà) na ian nduvíi ichì ndé yàha Stoho‑ndà Señor, te ichì ndáà cundua. \p (Ducán nì cachi Isaías sànaha.) \p \v 4 Te Juan mà, dòò idì sìcamellu nì sandixi‑ne, te iìn quísi nì cuyucun siuhma tìxi‑ne. Te sìca xì ndudi ñùñù yucù nduá nìsa itiacu‑nè. \p \v 5 Daaní, cuàhà nèhivì ñuu Jerusalén xì cuàhà stná nèhivì ladu Judea, xì stná nèhivì ndoó yatni yùte Jordán, nsidaa‑né nì casaà‑nè nùù Juan yucán. \v 6 Te nì cuhiì‑né nì quida nècuàchìmà ini yùte mà na ní dàtúi‑ne cuàchi‑ne. \p \v 7 Doco nì xini Juan ñà‑vàxi stná cuàhà nècuàchì fariseu xì cuàhà stná nècuàchì saduceu, cuní‑nè cuhiì stná‑nè. Ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Mii‑nsiá, na quidá còò, ducán quidá‑nsiá, vàxi‑nsia yohó xinúdèhé‑nsià nùù castigu icúmí quixi. ¿Ana divi nì cachi xì‑nsiá ñà‑quida‑nsia ducán? \v 8 Cunaha‑nsiá, xiñuhu quida ndisa‑nsia cumplir nacua ndiá ìcà quida‑nda na naxícócuîìn ndisa ini‑ndà sàhà cuàchi‑nda. \v 9 Ni màsà cáhàn cuadú‑nsià cachi‑nsià inì‑ni mii‑nsiá ñà‑divi Abraham nduú yohòtéhè stná‑nsià, te ñàyùcàndùá còò ni‑iñàha cuu xi‑nsiá. Vàchi cunaha‑nsiá, dècuèndè stná yùù ndoó yohó, vàtùni nanduu stná nahi descendencia xi Abraham, nú cuní Dios. \v 10 Te vichi sà‑ìá cuàhàn (cachi‑yà índù nèhivì nìhì‑xì castigu), na ian cuàhàn‑ndà nacàxin‑nda yutnù có‑càná fruta, te nihi‑nda hacha cahnde‑ndànú coco‑nù. Pues ducán icúmí cuu stná xì nèhivì có‑quìdá víi. \v 11 Vàchi yùhù, tècuìí quidá íìˊ mii‑nsiá na cuú‑nsiá arrepentir; doco nchícùn gà vàxi ana chicá cahnú poder‑xi nùù yùhù: te ni có‑nâtùi (cundui nahi mozo xi‑ya) ñà‑chindeí quee ndìsàn‑yá. Doco mii‑yá, tìxi Espíritu Ìì xí Dios icúmí‑yâ quida iì‑yá anima‑nsià. Te na quidá ñuhu, ducán icúmí‑yâ quida stná‑yà xì‑nsiá (dandáñúhú stnâ‑yà ñà‑có‑ndiàá). \v 12 Te vichi sà‑ìá cuàhàn‑yà quida‑ya na ian quida‑nda xi trigu, dandiachi‑ndañá xì yutnù chipála dècuèndè ndiachi nsihí trigu ndoó nùù ñuhù, dandu nùnìá, chivàha‑ndañá, doco mihì‑ñá, coca. Te divi ducán icúmí‑yâ quida stná‑yà (xì nèhivì ñuhìví: nèhivì xí mii‑yá, càcu‑ne; doco nèhivì dava ga), nicanicuahàn icúmí‑nê coco‑ne ―nì cachi Juan. \s1 Nansa nì cuhiì Jesús \p \v 13 Daaní, nì quee Jesús ladu Galilea, cuàhàn‑yà yùte Jordán ndé iá Juan, vàchi cuní‑yà quida iì nècuàchìmà‑yá. \v 14 Doco nècuàchìmà, có‑cùní‑nè, vàchi cachí‑nè xì‑yá: \p ―Yùhù xiñuhí cuhiìˊ quida mii‑ní, màdìá mii‑ní quixi‑ní nùù yùhù, (te cuhiì‑ní). \p \v 15 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ducanicoó vichi, vàchi ducán xiñuhu quida‑nda sàhà‑ñá quida ndisa‑nda nsidaa ñà‑ndùá ndiá ìcà‑ndà. \p Dandu nì candisá Juan, te nì quida iì‑néyà. \p \v 16 Daaní, nì nsihi nì cuhiì‑yá, te nì quee‑ya nùù tècuìí, dandu nì nuna ansivi, te nì xini‑yà mànuu Espíritu Ìì xí Dios vàxi‑ya na iin sì‑lomá, meru dìquì Jesús mànuu‑ya vàxi‑ya. \v 17 Dandu nì tiacu nì càhàn iin ana cáhàn ansivi, cachí‑yà: \p ―Dèhemanìˊ nduú ana yohó, te cudíì cuáhà inì sàhà‑yá. \c 4 \s1 Nansa nì cuni ñà‑malu dacà‑sí Jesús ñà‑quida‑ya iin cuàchi \p \v 1 Daaní, nihí Espíritu Ìì Jesús nì sàhàn ñà‑coo‑ya yucù dàná, vàchi yucán cuàhàn ñà‑malu quida‑sì lucha dacà‑síyâ. Ñàyùcàndùá, nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà, \v 2 te yucán iá‑yà ùì dico quìvì ndui te ñuú; te iníhíì‑yá, iá dòcó‑yà. Ñàyùcàndùá, cuàhà doco xíhì‑yà. \v 3 Dandu nì tnàtuu ñà‑malu, vàchi cuní‑si dacà‑síyâ, te nì cachì‑si xi‑yá: \p ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu cachì‑ní xì yùù jaàn ñà‑nì nándúá pan cuxi‑ní. \p \v 4 Doco nì cachi‑yà xì‑sí: \p ―Còó, vàchi dohó cachí nùù tutu ìì: “Màdì cuisì pan cutiacu nèhivì; còó, vàchi xiñuhu cucumi stná‑nè nsidaa palabra ìì cachí Dios”. \p \v 5 Daaní, nì saca‑sìyá cuàhàn‑si xi‑yá ñuu ìì Jerusalén, te nì chicoo‑sìyá ndè dìnì veheñùhu cahnú, \v 6 te nì cachì‑si xi‑yá: \p ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu dandiachi‑ní mii‑ní, vàchi ducán cachí nùù tutu ìì: \q1 Icúmí Dios dandacú‑yá nùù ángel xi‑ya ñà‑cundiaa‑nè mii‑ní. \m Te cachí stná tutu mà: \q1 Icúmí ángel natnii ndahà‑né mii‑ní ñà‑màsà máquìhi sàhà‑ní ni‑iin yùù. \p \v 7 Dandu nì cachi Jesús xì‑sí: \p ―Cachí stná tutu ìì: “Màsà quídá cánûú‑ndá ñà‑có‑cùní Stoho‑ndà Señor”. \p \v 8 Daaní, nì saca‑sìyá cuàhàn‑si xi‑yá dìnì iin yucù ducún sàstnùhù, te nì dàcùní‑siyá nsidanicuú ñuu iá ñuhìví xì nsidaa ñà‑vico iá yucán. \v 9 Dandu nì cachì‑si xi‑yá: \p ―Yùhù dacútâhvìˊ mii‑ní nsidaa ñuu jaàn nú ni mácuììn sìsì‑ní nùí, te cahvi‑ní yùhù. \p \v 10 Doco nì cachi‑yà xì‑sí: \p ―Cuahán‑nî, Satanás, vàchi dohó cachí stná nùù tutu ìì: “Cuisì mii Stoho‑ndà Dios ndiá ìcà‑ndà cahvi‑nda, te cunucuachi‑nda nùù‑xí”. \p \v 11 Dandu nì nacoo‑sìyá cuàhàn‑si, te nì caquesaa ángel nì nacuàhandee ini xì‑yá. \s1 Nansa nì quesaha Jesús quidá‑yá chuun ndiaha xí‑yá ladu Galilea \p \v 12 Daaní, na ní xinitnùhu Jesús ndiadí Juan (Bautista) vehecàa, dandu mànuhù‑yá ñuu‑yà Nazaret iá ladu Galilea. \v 13 Doco cónì cuèé‑yà yucán. Còó, nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà ñuu Capernaum iá yuhù mar ladu ndé cachí xì‑né ladu Zabulón xì Neftalí. \v 14 Yucán cuáhàn‑yà coo‑ya sàhà ñá‑nì cùú ndisa palabra nì cachitnùhu Isaías sànaha na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, cachí‑nè: \q1 \v 15 Ladu Zabulón xì ladu Neftalí ndé yáha ichì yatni mar, yucán sànì dàtnúù fuerte Dios ini anima nèhivì. Stná inga ladu yùte Jordán, xì inicutu stná ladu Galilea ndé ndoó nèhivì có‑ìnáhá xí‑yâ, \v 16 pues yucán sànì dàtnúù ndiaha stná‑yà anima‑nè; vàchi nèhivì nsidaa lugar mà, nìsa xìca‑ne ichì ñáa, te cuàhàn‑nè ndañuhu dahuun‑ne nì cùí, doco vichi sànì dàtnúù‑yà sàxìnítnùní‑nè na ian nì natùi nuù‑né, nì cachi Isaías. \p \v 17 Dandu divi tiempu mà nì quesaha Jesús cáhàn‑yà sàhù xì nèhivì, cachí‑yà: \p ―Naxicocuíìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia, vàchi sà‑ìtúú tiempu cuni‑nsià cusahnú mii‑yá iá ansivi. \s1 Nansa nì cana Jesús cùmì nècuàchì tavá xi siaca \p \v 18 Xicá Jesús yuhù mar iá Galilea, te nì xini‑yà ùì ñàní nani Simón Pedro xì Andrés, dacaná‑né ñunù xí‑né mahì tècuìí, vàchi nècuàchì tavá siaca nduú‑né. \v 19 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunchicùn‑nsià yùhù, vàchi mà cúndúú gá‑nsià nècuàchì tavá xi siaca. Còó, vàchi icúmî dacuahí mii‑nsiá ñà‑cunduu‑nsia nècuàchì tavá xi nèhivì (ichì malu). \p \v 20 Dandu nècuàchìmà, vichi vichi nì nacoo‑ne ñunù xí‑né, te cuàhàn‑nè nchícùn‑nèyà. \p \v 21 Daaní, nì sàà‑yà chicá nùù‑xí, te nì xini‑yà inga ùì ñàní nani Jacobo xì Juan; dèhe iin tiàa nani Zebedeo xínduu‑ne, te ndoó‑né nùù lancha xi‑ne, cutnáhâ‑né xì yua‑né nácàhmá‑nè ñunù xí‑né. Te nì cana stná‑yà ndúì‑nè. \v 22 Te hora mà nì nacoo‑ne yua‑né nùù lancha mà, te nì tenchicùn‑nèyà cuàhàn‑nè. \s1 Cuàhà gá nèhivì nì chinaha Jesús \p \v 23 Daaní, nì xìcanuu Jesús inii ladu Galilea, te nì chinaha‑yà nèhivì ini iin iin veheñùhu, nì càhàn‑yà xì‑né ñà‑ndùú razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Yua‑nda Dios. Te nì dàndúvàha stná‑yà nèhivì ndohó nsidanuu clase cuèhè. \v 24 Ñàyùcàndùá, ndè inii ladu Siria nì xìtià fama‑yà. Sàhà ñà‑jaàn cuàhà gá nècuàchì cuhí ndacá nèhivì nì quixi nùù‑yá, xínduu‑ne nèhivì ndohó quidá iin cuèhè, ò iin dolor, te xínduu stná‑nè ana ñuhú ñà‑malu anima‑xi, xì stná nèhivì xíhì ìhí, ò néhivì sànì nduyutnu. Doco nsidaa‑né, nì dàndúvàha‑yanè. \v 25 Ñàyùcàndùá, yáha ga cuàhà nèhivì nì tenchicùn xì‑yá, xínduu‑ne nèhivì nì quixi ladu Decápolis, xì stná ñuu Jerusalén, xì stná ladu Judea, xì stná inga ladu yùte Jordán. \c 5 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús na ní nana‑ya yucù, te nì càhàn‑yà sàhù \p \v 1 Dandu nì xini Jesús ndoó cuàhà gá nèhivì. Ñàyùcàndùá, nì nana‑ya iin yucù, te nì sàcòo‑ya yucán. Dandu nì tnàtuu nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, \v 2 te nì quesaha‑yá chináhá‑yànè; te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p \v 3 ―Nansicáhán nècuàchì ndahvi inì‑xi, vàchi sànì nìhìtáhvì‑né ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi. \p \v 4 ’Nansicáhán nècuàchì ndoó tnùnsí ini vichi, vàchi contentu icúmí‑nê nàcùndoo‑ne después. \p \v 5 ’Nansicáhán nècuàchì nihnú mánì inì‑xi, vàchi ñuhìví ndutahvì‑né. \p \v 6 ’Nansicáhán nècuàchì yáha ga cuní quida viì, vàchi icúmí Dios chindee‑yánè ñà‑quida viì ndisa‑ne. \p \v 7 ’Nansicáhán nècuàchì tùha cundehè ndàhví xì ñanìtnaha‑xi, vàchi icúmí Dios cundehè ndàhví stná‑yà mii‑né. \p \v 8 ’Nansicáhán nècuàchì iá ndoo anima‑xi, vàchi icúmí‑nê cuni‑nè nùù Dios. \p \v 9 ’Nansicáhán nècuàchì nachíndóó víi xi ñanìtnaha‑xi, vàchi icúmí‑nê cunduu ndisa‑ne dèhe Dios. \p \v 10 ’Nansicáhán nècuàchì nú icúmí‑nê ndoho‑ne sàhà iin chuun viì nì quida‑ne, vàchi sànì nìhìtáhvì‑né ñuhìví ìì xí Dios. \p \v 11 ’Nansicáhán stná mii‑nsiá na cánàhá nèhivì xì‑nsiá sàhí, te ò quidá quini‑ne xì‑nsiá, te ò dacuidádiquí stná‑nè mii‑nsiá. \v 12 Vàchi quìvì quida‑ne ducán, dandu ni cúdíì inì‑nsia, te cundoo‑nsia contentu, vàchi iin ñà‑vàha cahnú cucumi‑nsiá ndè ansivi. Vàchi ducán nìsa quida quini stná nèhivì sànaha xi nècuàchì nìsa cahàn cuenta xi Dios. \s1 Nahi ììn cuhádì ñà‑xìxì‑ndà, ducán nduú stná chuun quidá nèhivì xí Jesús ñuhìví yohó \p \v 13 ’Mii‑nsiá, nahi chuun quidá ììn, ducán quidá stná‑nsià ñuhìví yohó. Doco nú sànì ndañuhu ñà‑ádì xán, dandu mà cúí nduhadì gá‑ñà. Vàchi còò cá chuan, ñàyùcàndùá saté uun nèhivì‑ñá, te sánihni‑neà. \p \v 14 ’Na quidá stná orá datnúù, ducán quidá stná mii‑nsiá ñuhìví yohó. Te ducán nduú stná‑nsià na iin ñuu tuí dìnì iin yucù, vàchi mà cúí coo dèháˋ nùù nèhivì. \v 15 Stná iin lámpara, có‑nàcuícun‑ndañá ñà‑coo dèháˋ tìxi iin ìcà; còó. Sácùnùú ducún‑ñà sàhà‑ñá cutnuà, te cutùi nùù nsidaa nèhivì quíhvi vehe. \v 16 Ducán xiñuhu quida stná mii‑nsiá: quida‑nsia obra vàha sàhà‑ñá cundehè nèhivì, dandu naquimanì‑né Yuandiáhá‑nsiâ iá ansivi, vàchi na ian datnúù‑nsià nùù nècuàchìmà nduá. \s1 Nansa nì cachi Jesús sàhà ley xi Moisés \p \v 17 ’Màsà cúcáhán‑nsiâ vàxi dacúxíóé ley nì sàha Moisés. Mà dácûxíóé ley mà, ni mà dácûxíó stnáì palabra nì cachi profeta nì sacahàn cuenta xi Dios. Còó, yùhù vàxi sàhà ñà‑nì cùú ndisa nsidaa ñà‑ndùá cachí palabra mà. \v 18 Te ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó, mate nsihi ansivi xi ñuhìví, doco mà nunca ndañuhu ni‑iin palabra xi ley mà, te ni‑iin xaan tii xán dècuèndè cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá cacháˋ. \v 19 Ñàyùcàndùá, nú cô‑quìdá iin tiàa cumplir mate iin ley chicá tii nduá, te ducán chináhá‑nè nèhivì, pues divi tiàa‑ma cunduu ana chicá có‑ndiàá na sáà quìvì cusahnú mii‑yá iá ansivi. Doco nú ni quidá ndisa‑ne cumplir ñà‑ndùá cachí ley xi‑ya, te ducán chináhá‑nè ñanìtnaha‑ne, dandu cunduu‑ne ana chicá ndiaá na sáà quìvì cusahnú‑yá ñuhìví yohó. \v 20 Vàchi yùhù cachíˋ xì‑nsiá, chicá viì xiñuhu quida‑nsia nùù nècuàchì ley xi veheñùhu, xì nùù stná nècuàchì fariseu, vàchi nú coó, mà nunca sàà‑nsià cuni‑nsià ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi. \s1 Cundoo manì‑ndà xì ñanìtnaha‑nda, nì cachi Jesús \p \v 21 ’Mii‑nsiá, sànì inini‑nsia palabra nì cachi nècuàchì sànaha ñà‑màsà cáhni stnaha‑nda; doco te nú ni quida‑nda ducán, dandu icúmí ndundaà sàhámà. \v 22 Doco yùhù cachíˋ, mate cuísi ni cuídà ini‑nsià sàhà ñanìtnaha‑nsia, doco icúmí ndundaà sàhà stnámà. Te nú ni cachí‑nsià xì ñanìtnaha‑nsia neciu‑nè, dandu icúmí ndundaà stná sàhájàn nùù juez chicá cusáhnû; doco nú ni cachí‑nsià xì ñanìtnaha‑nsia tonto‑nè, dandu cuidadu cundoo‑nsia, vàchi dècuèndè ñuhu andea ndiatu‑xi‑nsiá. \p \v 23 ’Ni cachí‑ndà cuàhàn iin nèhivì veheñùhu, nihí‑né promesa nacuàhatahvì‑né Dios lugar ndé cahvi nèhivì mii‑yá. Doco te nú sànì sàà‑nè yucán, te nì nsinuu ini‑nè iá cuàchi‑ne nùù ñanìtnaha‑ne, \v 24 dandu (màsà cuáha‑ne) promesa mà; yucan ni ndóa, te ni cúhùn‑nè nùù ñanìtnaha‑nemà, te cuicahnú stnahá ini‑nè sàhà‑né. Cuisì nú ducán, dandu vàtùni naxicocuíìn‑nè veheñùhu mà ñà‑cuàha‑ne promesa mà. \s1 Nansa nì cachi Jesús ñà‑yàchì xiñuhu nàcùndoo vàha stnaha‑nda \p \v 25 ’Nú sànì sanicuàchi iin tiàa sàhà iin‑nsia, te ndacá‑te mii‑nsiá cuàhàn nùù tè‑nìhí chuun, dandu chicá vàha nacòovàha yachì‑nsià xì‑té na cuáhàn‑nsià ichì, còtó sàà‑te xi‑nsiá nùù juez, te dayáha juez mà‑nsiá ndahà comandante ñà‑cundiadi‑nsià vehecàa. \v 26 Vàchi ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó, nú ducan ni cuu‑xi‑nsiá, dandu mà quéé‑nsiá dècuèndè nú sànì dànáà nsìhí‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá iníhícá‑nsiâ. \s1 Màsà cóó‑ndá xí inga nècuàchì ñahà, cachi ley xi Jesús \p \v 27 ’Sà‑ìnáhá‑nsiâ nansa nì cachi nècuàchì sànaha ñà‑màsà cáhàn‑ndà xí inga ana có‑ndùú nècuàchì vehe‑nda, nì cachi‑nè. \v 28 Doco yùhù, (más gà) cachíˋ xì‑nsiá vichi, vàchi nú cuisì indéhe iin tiàa iin nècuàchì ñahà, te xího‑téné, dandu dava‑ni queámà na ian sànì quida‑tè cuàchi xi nècuàchìmà, vàchi iá cuàchi ma anima‑te. \v 29 Ñàyùcàndùá, nú nduchìnúù‑nsiá, cuníà quida‑nsia iin cuàchi, dandu chicá vàha tavà‑nsiáñà, dacaná‑nsiáñà, vàchi chicá vàha ni ndáñúhú iyuhu iin xaan xí‑nsiá, te màdìá sàà inii cuerpu xi‑nsia andea. \v 30 Te ni cachí‑ndà nú ndahàcuàhá‑nsià cuníà quida‑nsia iin cuàchi, dandu chicá vàha ni táhndèà dacaná‑nsiáñà, vàchi chicá vàha ni ndáñúhú iyuhu iin xaan xí‑nsiá, te màdìá sàà inii iquìcúñú‑nsià andea. \s1 Màsà cáté stnàhà‑ndà, cachí ley xi Jesús \p \v 31 ’Nìsa cachi stná nèhivì (sànaha): “Nú cuàhàn‑nsià cate stnàhá‑nsiá, dandu xiñuhu cuyucun iin tutu índù itúámà”, nìsa cachi‑nè. \v 32 Doco yùhù cachíˋ, nú ni caté iin tiàa ñahàdìhí‑te, te màdìá nì cáhàn‑ña xi inga tiàa nduá, dandu cuàchi cundua nú ni nándàhà tú‑ña, vàchi (còá dìsáhà‑xí) cate nècuàchì primeru mà‑ñá. Te iin nècuàchì nandàhà xì ñahà nì xìtià mà, divi‑ni nsidá cuàchi stná‑nè. \s1 Cachí ley xi Jesús, màsà nunca chinaha‑nda Dios sàhà iin chuun \p \v 33 ’Sà‑ìnáhá stnâ‑nsià nì cachi nècuàchì sànaha: “Nú ni chínáhá‑ndá Stoho‑ndà Dios ñà‑quida‑nda iñàha, dandu fuerza icúmí‑ndá quida ndisa‑ndañá cumplir”. \v 34 Doco yùhù cachíˋ, màsà nunca chinaha‑nsiá Dios sàhà iin chuun: ni màsà ndácùcahan‑nsiá ansivi, te chinaha‑nsiá mii‑yá sàhà ni‑iñàha, vàchi meru lugar ndé dandacú‑yá nduá (te solo mii‑yá dandacú‑yá nùá). \v 35 Ni màsà ndácùcahan stná‑nsià quìvì ñuhìví yohó, vàchi nahi lugar ndé ndetátú sàhà‑yá nduá. Ni màsà ndácùcahan stná‑nsià quìvì ñuu Jerusalén, vàchi divi ñuu mii‑yá nduá, te rey fuerte nduú stná‑yà. \v 36 Ni màsà ndácùcahan stná‑nsià dìnì‑nsiá, vàchi có‑dàndàcú‑nsiá sàhà dìnì‑nsiá ñà‑chicata‑nsia idì ndèhí, te ò idì cuxín, (mii‑yá cachi‑yà). \v 37 Nú cuní‑nsià cachi‑nsià iin ñà‑ndácuisì, dandu jaan, ò á coó cachi‑nsià, vàchi nú más gà ni cachí‑nsià, dandu ñà‑vàxi nùù ñà‑malu nduá. \s1 Màsà náchítácùhá‑ndà sàhà ñà‑ndùá nì quida nèhivì xì‑ndà \p \v 38 ’Sà‑ìnáhá stnâ‑nsià nìsa cachi‑nè: “Nú ni tavá nèhivì iin nduchìnúù‑ndà, dandu xiñuhu quee stná iin nduchìnúù mii‑né. Te ò nú iin nùhu‑nda ni tavá‑né, dandu ni queé stná iin nùhu mii‑né”. \v 39 Doco yùhù cachíˋ, màsà dúcun ndahà tnàhà‑ndà xì nècuàchì quidá quíní xí‑ndá. Vàchi nú ni caní‑né nùù‑ndà ladu cuàhá‑ndà, dandu ni cuáha stná‑ndà inga ladu‑ndà. \v 40 Te nú sanícuàchi‑ne sàhà‑ndà, te candiáá‑nè dùhnù‑ndà, dandu ni cuáha stná‑ndàné dòò‑ndà. \v 41 Te nú ni tnií‑nèndó ñà‑fuerza cunsida‑nda carga xi‑ne iin dava hora, dandu inga dava hora gà ni cúnsídá‑ndáñâ. \v 42 Te nú xîcàn iin nèhivì iñàha nùù‑ndà, dandu ni cuáha‑ndané; te nú cuní toó‑né iñàha, dandu màsà cuídáhán‑ndáñâ nùù‑né. \s1 Ndiá ìcà‑ndà cuu ini‑ndà sàhà ana xiní ùhì xì‑ndà \p \v 43 ’Sà‑ìnáhá stnâ‑nsià dohó nìsa cachi nèhivì sànaha: “Icúmí‑ndá cuu ini‑ndà sàhà nècuàchì cutnáhá vàha xi‑nda, doco nèhivì xiní ùhì xì‑ndà, ni cuní ùhì stná‑ndàné”, nìsa cachi‑nè. \v 44 Doco yùhù cachíˋ, xiñuhu cuu ini‑ndà sàhà nèhivì xiní ùhì xì‑ndà te casàhú viì‑ndà xì nèhivì xícàn chìhán dìquì‑ndà; te obra vàha ni quidá stná‑ndà sàhà nèhivì có‑xìñùhù xì‑ndà; te nú cânàhá‑nè xì‑ndà, te quidá quini‑ne xì‑ndà, dandu ni cácàn tàhvì‑ndà nùù Dios sàhà‑né. \v 45 Cunaha‑nsiá, nú ni quidá‑nsiá ducán, dandu cunduu ndisa‑nsia dèhe Yuandiaha‑nsiá iá ansivi, vàchi mii‑yá, dandacú‑yá ñà‑xìnu orá nùù nsidanicuú nèhivì, vàha‑ne ò malu‑nè. Te dacuún stná‑yà dàvì nùù nsidaa nèhivì, a quidá víi‑né, ò có‑quìdá víi‑né. \v 46 Vàchi nú cuisì nèhivì cuú ini xì sàhà‑nsiá cuú stná inì‑nsia sàhà‑xí, dandu mà níhì‑nsiá premiu sàhájàn. Dècuèndè nècuàchì iá cuàchi‑xi nahi tè‑dàchíyàhvi (ñuu‑ndà yohó), quidá stná‑nè ducán. \v 47 Te nú cuisì tnaha‑nsia cásàhú xì‑nsiá, pues màdì obra ndiaha nduájàn, vàchi divi ducán quidá stná nèhivì có‑ìnáhá xí Dios. \v 48 Ñàyùcàndùá, xiñuhu quida viì ndisa‑nsia nacua quidá Yuandiaha‑nsiá iá ansivi. \c 6 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà nansa quida‑nda obra \p \v 1 ’Màsà quídá‑nsiá obra xi‑nsia sàhà‑ñá cundehè nèhivì, vàchi nú sàhà ñà‑jaàn nduá, dandu còò ñà‑vàha nìhì‑nsiá sàhámà nùù Yuandiaha‑nsiá iá ansivi. \v 2 Ñàyùcàndùá, nú cuàhàn‑nsià dacútâhvì‑nsiá nècuàchì ndahví, màsà cátétnùhu‑nsia ñà‑jaàn. Vàchi ducán quidá nèhivì datiaá uun nduú nèhivì vàha, quidá váté‑nê obra xi‑ne veheñùhu ò calle sàhà‑ñá cuní‑nè ndee vàha‑ne nùù nèhivì. Te ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: cuisì ñà‑jaàn cunduu ñà‑vàha nìhì‑né. \v 3-4 Doco mii‑nsiá, na quidá‑nsiá iin obra, quida dèhé‑nsiàñà, dandu coo dèháˋ nùù nèhivì. Doco nùù Yua‑nda Dios, còó, vàchi indéhe‑yá, te nùù mii‑yá icúmí‑nsiâ nìhì‑nsiá ñà‑vàha xi‑nsia. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús na ní chinaha‑yàndó nansa càcàn tàhvì‑ndà nùù Dios \p \v 5 ’Na xícàn tàhvì‑nsiá nùù Dios, màsà quídá‑nsiá na quidá nècuàchì datiaá uun nduú nèhivì vàha. Vàchi mii‑né, cudíì ini‑nè cuita‑ne nacuatu‑ne veheñùhu ò esquina sàhà‑ñá cundehè nèhivì‑né. Doco ñà‑ndácuisì nduá yohó cachíˋ: cuisì ñà‑cundehè nècuàchìmàné cunduu ñà‑vàha xi‑ne. \v 6 Doco ndohó, na xícàn tàhvì‑ndà nùù Yua‑nda Dios, ni nánsìhvi‑nda ini vehe‑nda, te nacadi‑ndà yehè; dandu miiní‑yá iníní‑yá na cáhàn‑ndà xì‑yá. Te indéhe‑yá, mate nèhivì, còó, có‑xìní‑nè ñà‑ndùá quìdà‑ndà. Dandísá nìhì‑ndà iin ñà‑vàha xi‑nda nùù‑yá. \p \v 7 ’Na cáhàn‑ndà xì‑yá, màsà cáchí‑ndà iin‑ni iñàha cuàhà xichi na quidá nècuàchì có‑ìnáhá xí Dios, vàchi mà chíndéâmà. Mii‑né, tuxí ini‑nè icúmí Dios cunini‑yanè ñà‑cuàhà guá cáhàn‑nè, doco còó. \v 8 Ñàyùcàndùá, màsà quídá‑nsiá na quidá mii‑né. Vàchi Yuandiaha‑nsiá, mate táñâha ga cachi‑nsià xì‑yá índù necesidad icúmí‑nsiâ, doco sà‑ìnáhá‑yâ. \v 9 Ñàyùcàndùá, nahi palabra yohó cachi‑nsià na xícàn tàhvì‑nsiá nùù‑yá: \q1 Yua‑nsí Dios iá ansivi, ni ndácùcahan tnùñuhu nèhivì quìvì‑ní. \v 10 Te yàchì ni sáà stná tiempu cusahnu‑ní ñuhìví yohó, xícàn tàhvì‑nsí. Te nacua quidá ana ndoó ansivi ñà‑ndùá dandacu‑ní, divi ducan ni quidá stná nèhivì ñuhìví yohó. \v 11 Pan xi‑nsi iin quìvì iin quìvì, taxi tahvi‑níà nùù‑nsí vichi. \v 12 Te cuicahnú inì‑ní sàhà cuàchi iníhícá‑nsî, nacua xicáhnû stná ini nsiùhù sàhà nèhivì iníhícá nùù‑nsí. \v 13 Te chindee‑ní nsiùhù ñà‑màsà dáca nèhivì nsiùhù; te dacácu stná‑ní nsiùhù nùù ñà‑malu nicanicuahàn. Vàchi cuisì mii‑ní nduu‑ní rey ndiaha cusáhnû dandacu inicutu, te cuisì mii‑ní ndiaha‑ní nicanicuahàn. Amén. (Ducán cachi‑nsià.) \p \v 14 ’Vàchi nú ni cuícáhnû inì‑nsia sàhà nèhivì nì quida quini xi‑nsiá, dandu stná Yuandiaha‑nsiá iá ansivi, cuicahnú stná ini‑yà sàhà cuàchi mii‑nsiá. \v 15 Doco nú màsà cuícáhnû ini‑nsià sàhà nèhivì dava ga, dandu mà cuícáhnû stná ini‑yà sàhà cuàchi mii‑nsiá. \s1 Nansa quida‑nda na iníhíì‑ndà ndoó dòcó‑ndà \p \v 16 ’Na iníhíì‑nsiá ndoó dòcó‑nsià, màsà dátiáâ‑nsiá cuhúún ini‑nsià. Vàchi ducán xíquida stná nècuàchì datiaá uun nduú nèhivì vàha, quidá cánûú‑nê ndoó‑né tnùnsí ini sàhà‑ñá cundaà ini nèhivì iníhíì‑né. Te ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá vichi: cuisì ñà‑jaàn cunduu ñà‑vàha nìhì‑né. \v 17 Doco mii‑nsiá (màsà quídá‑nsiá ducán). Na iníhíì‑nsiá nùù Dios, quisi‑nsia, te nduviì dínì‑nsiá \v 18 sàhá màsà cúndáà ini nèhivì iníhíì‑nsiá; cuisì Yua‑nda Dios cundaà inì‑xi, vàchi indéhe‑yá, mate có‑tùí‑yá nùù nèhivì; doco indéhe‑yá, te cuàhatahvì stná‑yànsià ñà‑vàha xi‑nsia (sàhámà). \s1 Ndè gloria xiñuhu càyà ñà‑cuìcà‑ndà \p \v 19 ’Màsà dácâyà‑nsià ñà‑cuìcà‑nsiá ñuhìví yohó, vàchi icúmíâ cusiquidi‑ñá, te ò nana ditnu‑ña, te ò quíhvi tècuìhnà quida cuihna xán. \v 20 Còó, dècuèndè gloria ni cáyà‑ñà, vàchi yucán mà nunca cusiquidiá, ni mà náná dítnú‑ñá, ni mà quíhvi stná tècuìhnà quida cuihna xán. \v 21 Ducán quida‑nsia, vàchi ndé quida‑nda cuenta iá ñà‑cuìcà‑ndà, divi lugar yucán cuàhàn‑ndà cunihnu cuahà ini anima‑ndà. \s1 Ejemplu sàhà nduchìnúù nèhivì \p \v 22 ’Nduchìnúù‑ndà nduú ñà‑tùínúù iquìcúñú‑ndà. Ñàyùcàndùá, nú iá vàha ma, dandu vàtùni cutuì nuù‑ndà ñà‑quida‑nda nsidanicuú iñàha. \v 23 Doco nú cuhíà, dandu inicutu nácuììn tnùù. Te ducán stná xì anima nèhivì, nú iín tnúú ndê xiñuhu datnúù mii‑yá, dandu ¡ndahví‑nè! Vàchi tnùndoho nduá, nú ducán. \s1 Mà cúí cundoo ùì patrón xi‑nda \p \v 24 ’Iin peón, mà cúí cundoo ùì patrón xi‑tè, vàchi nú ducán, dandu iin‑ne coo manì nùù‑té, te inga‑nè cundehè úhì‑te. Te ò ni cachí‑ndà, iin‑ne cahíchì inì‑te, te inga‑nèmà coo vàha xi‑té. Te ducán iá stná xì mii‑nsiá, nú cuú inì‑nsia sàhà dìhùn, dandu mà cúí cunucuachi stná‑nsià nùù Dios. \s1 Nansa ndiaá Dios nècuàchì xínduu dèhe‑ya \p \v 25 ’Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá, màsà nácání ini‑nsià sàhà vida xi‑nsia nansa nìhì‑nsiá ñà‑cuxi‑nsia coho‑nsia, te cundixi‑nsia. Còó, vàchi màdì cuísi ñà‑cuxi‑nda ndùá xiñuhu sàhà‑ñá cucumi‑nda iin vida ndiaha; te cuerpu xi‑nda, chicá ndiaáˋ nùù sìcoto ndixi‑nda. \v 26 Cundehè‑nsiá laa ndavá ansivi, có‑xìtú‑si, ni có‑chîvàha‑sì nùnì, vàchi còò cosecha ndaníhí‑si. Còó, cuisì nùù Yuandiaha‑nda iá ansivi níhì‑sí ñà‑ìtiácù‑si. Pues náhà xìcà, chicá ndiaá mii‑nsiá nùù quisì mà. \v 27 Ñàyùcàndùá, mate yáha ga ni cahní‑nsiá dìnì‑nsiá, te nacání ini‑nsià, uun‑ni queámà, vàchi mà níhì‑nsiá cuahnu ga‑nsià ni‑inga dava metro. \p \v 28 ’Ni màsà nácání stná inì‑nsia sàhà ñà‑ndùá cundixi‑nsia. Cundehè‑nsiá nansa sahnú ita yucù. Có‑quìdáchúûn‑yá, ni có‑quìdá vàha stná‑yà sìcoto. \v 29 Doco chicá ndiaha náhà ita mà nùù rey Salomón (nìsa ìa sànaha), mate yáha ga vico nì sandixi‑ne. \v 30 Iin ita, yùcù‑ni nduá (có‑ndiàá ndisa); quìvì vitni iáˋ campu, te tnaa sànì ìchà, vihini quèa xìtnù coca. Doco mate ducán nduá, ndiaha gá nì quidavàha Dios ita‑ñà. Ñàyùcàndùá, vihi gá icúmí‑yâ cuàhatahvì stná‑yà ndohó (ñà‑ndùá xiñuhu). Doco mii‑nsiá, iyuhu gá xiníndísâ‑nsiá mii‑yá. \p \v 31 ’Pues yùhù cachíˋ, màsà nácání ini‑nsià, te màsà cáchí‑nsià: “¿Índù tùi ñà‑cuxi‑nsi coho‑nsi, te cundixi‑nsi?” \v 32 Vàchi nèhivì nsidaa raza gà ndoó ñuhìví, divi ñà‑jaàn nduá nandúcú‑nê. Doco mii‑nsiá, iá Yuandiaha‑nsiá ansivi, te sà‑ìnáhá‑yâ xiñuhu nsidaájàn nùù‑nsiá. \v 33 Ñàyùcàndùá, xiñuhu nanducu‑nsiá (nansa chivàha viì‑nsiá ley xi), ñuhìví ìì xí‑yá, te quida‑nsia cumplir ñà‑vàha cuní‑yà quida‑nda, dandísá nìhì stná‑nsià nsidaa gá ñà‑ndùá quidámánì nùù‑nsiá. \v 34 Te màsà nácání inì‑nsia sàhà ñà‑ndùá cui yàha‑nsia tnaa idá, vàchi nú sànì sàà quìvì mà, dandu (nsidaámà icúmíâ quee viá), mate ni nácání cuáhà ini‑nsià. Nsìquívì iá cuàhà ñà‑ndùá yáha‑nsia, ñàyùcàndùá có‑xìñùhù nacani stná ini‑nsià sàhà tnaa idá ―nì cachi Jesús. \c 7 \s1 Màsà dácuídâ cuàchi stnaha‑nda \p \v 1 (Dandu nì cachi stná Jesús:) \p ―Màsà dácuídâ cuàchi stnahá‑nsiá, dandu mà dácuídâ cuàchi stná Dios mii‑nsiá. \v 2 Vàchi nacua quidá mii‑nsiá dacuidá cuàchi stnahá‑nsiá, divi ducán icúmí stná‑yà quida‑ya xì‑nsiá. Vàchi vara chitácùhá‑nsià, divi icúmí stná‑nsià cuitacùhá‑nsià. \p \v 3 ’Iin nèhivì, ¿índù chuun (indéhe‑né falta xi ñanìtnaha‑ne, te xítnùhu‑ne nècuàchìmà)? Vàchi ducán queámà na ian cuní‑nè cundehè‑né iin mihì tìì inácáá ini nduchìnúù nècuàchìmà, te nduchìnúù mii‑né, iin yutnù cahnú nduá inácáá. \v 4 Te nú ducán, ¿índù chuun cachí‑nè xì ñanìtnaha‑nemà: “Nacoo‑ní yùhù nì tàví mihì tìì inácáá cucuíín nduchìnúù‑ní”? \v 5 Nècuàchì cachí ducán, datiaá úún‑né ndiaá ndisa‑ne. Vàchi dihna xiñuhu quee yutnù cahnú nduchìnúù mii‑né, dandu vàtùni cutùi viì núù‑né ñà‑tavà‑né mihì tìì inácáá nduchìnúù ñanìtnaha‑nemà. \p \v 6 ’(Mà váha ndatnuhu‑nda xi nèhivì nansa ni nì cui sàhà) yà‑ìì, còtó quida‑ne xì‑ndà na quidá sìhina cuehé. (Uun‑ni queá ñà‑cachi‑ndà palabra ndiaha xi nèhivì síquinì mà), vàchi na quidá cochí quidá stná‑nè, vàchi mate sìdiqui yáha ga ndiaá ni chíndóó‑ndá nùù‑sí, doco cuànihni sàhà‑síâ. \s1 Nansa cundiatú anima‑ndà \p \v 7 ’Càcàn tàhvì‑nsiá, te nìhì‑nsiá. Nanducu‑nsiá (ñà‑vàha nùù‑yá), te icúmíâ tùia. Càhàn‑nsià, te nuna yehè‑yá. \v 8 Vàchi nsidaa ana xícàn tàhvì, icúmí‑nê nìhìtáhvì ndisa‑ne, te nsidaa ana nandúcú xí ñà‑vàha, icúmí‑nê nìhì‑néà; te nsidaa ana xícàn tàhvì yehè‑yá, icúmí‑yâ nacuna‑ya nùù‑né. \p \v 9 ’Nú ni cácàn iin dèhe‑nsia pan cuxan, divi pan cuàha‑nsiañà, màdì yúù. \v 10 Te nú cuñu siaca xícàn, pues divi cuñu quisì mà cuàha‑nsiañà, màdì cóò. \v 11 Cunaha‑nsiá, mate nèhivì cuáchi nduú‑nsiá, doco tùha‑nsia cuàha‑nsia dèhe‑nsia ñà‑ìá viì. Ñàyùcàndùá, vihi gá icúmí Yuandiaha‑nsiá iá ansivi cuàha‑yansià ñà‑vàha nú ni cácàn tàhvì‑nsiá nùù‑yá. \p \v 12 ’Ñàyùcàndùá, nacua cuní mii‑nsiá quida nèhivì xì‑nsiá, divi ducán quida stná‑nsià xì mii‑né. Vàchi ñà‑jaàn nduá cachí nùù nsidaa tutu nduú ley xi Dios, xì nùù stná tutu nì tiaa profeta nìsa cahàn cuenta xi‑ya. \p \v 13 ’Quìhvi‑nsia yehè cuiín sáà (gloria), vàchi xica yehè ichì cahnú cuàhàn ndé ndañuhu‑nda, te cuàhà gá nèhivì quíhvi yucán. \v 14 Doco sitníhì yehè, te cuiín ichì cuàhàn ndé cutiacu ndiaha‑nda; te sàhà‑ñá nduá ichì cuiín, ñàyùcàndùá sacu nèhivì ndácùhun xán. \s1 Nansa cundaà ini‑ndà índù nèhivì cáhàn ndisa cuenta xi Dios \p \v 15 ’Cuidadu cundoo‑nsia xì nèhivì tnùhù dananí úún cáhàn cuenta xi Dios, vàchi cutu vàxi‑ne (datiaá úún‑né mànì ini‑nè) nahi riì mansu, doco anima‑nè, còó, nahi lobu dana, ducán iáˋ. \v 16 Doco cuisì cundehè‑ndà ñà‑ndùá quidá‑né, dandu cundaà ini‑ndà nansa ndisa iá anima‑nè. Te ducání iá stná xì‑né na iá xì yutnù fruta, mà cuáha yutnù ìñù ni‑iin sì‑uva, te mà cuáha stná yùcù iñu ni‑iin stná sìhigu. \v 17 Mà cúí, vàchi nsidaa yutnù vàha, puru fruta vàha sáha‑nù. Te yutnù còò chuun xi, cutu ñà‑chìcuéhè sáha‑nù. \v 18 Doco iin yutnù vàha, mà cúí cuàha‑nù iin fruta chicuéhè. Ni‑iin stná yutnù còò chuun‑xi, mà cuáha‑nù ni‑iin quisì vídì. \v 19 Te nsidaa yutnù có‑sâha xi ñà‑ìá viì, icúmí‑nû tàhndè‑nu, te quèe‑nù ñuhu coco‑nù. \v 20 Ñàyùcàndùá, na quida‑nda xi iin yutnù, nacúní‑ndànú sàhà fruta‑nu, ducán nacúní stná‑ndà nèhivì sàhà ñà‑ndùá quidá‑né. \s1 Màdì nsidaa nèhivì càcu‑ne, nì cachi Jesús \p \v 21 ’Cuàhà nèhivì cachí‑nè xìˊ: “Stoho‑nsì Señor nduu‑ní”. Doco màdì nsidaa nècuàchìmà sàà‑nè cundoo‑ne ñuhìví ìì xí Yuamánìˊ iá ansivi; cuisì nèhivì quidá ndisa xi ñà‑ndùá cuní‑yà, divi sàà yucán. \v 22 Te cunaha‑nsiá, na sáà quìvì (xìnu tiempu), dandu icúmí cuàhà nèhivì cachi‑nè xìˊ: “Stoho‑nsì Señor, sànì càhàn‑nsì cuenta xi‑ní, te nì ndacùcahan‑nsí quìvì‑ní; dècuèndè nì tavà stná‑nsì ñà‑malu ñuhú ini nèhivì, te cuàhà gá stná milagru nì quida‑nsi na ní ndacùcahan‑nsí quìvì‑ní”, cachi‑nè. \v 23 Dandu yùhù naxiconihí nùù‑né, te cachì: “Tàcùníˋ nsiohó; cuahán‑ndâ iladu, vàchi cuàhà ñà‑chìcuéhè sànì quida‑ndá”. \s1 Nansa nì nacani Jesús ejemplu sàhà ùì vehe \p \v 24 ’Ñàyùcàndùá, nsidaa nèhivì iníní xí ñà‑ndùá cachíˋ, te quidá ndisa‑neà cumplir, nduú‑né na iin tiàa nchichí nì nanducu xi iin xaan ndé iá cavà fuerte, te yucán nì chinduhù‑né vehe‑ne. \v 25 Daaní, nì quesaha nì cuun dana dàvì, te nì xìnu tèñuhu cuáhà. Dandu nì dàñà stná tàchì fuerte, te nì dùcùn nsidaámà ìcà vehe ma. Doco cónì ndùáˋ, vàchi nùù cavà fuerte indúhá. \p \v 26 ’Doco cunaha‑nsiá, nèhivì iníní uun xi ñà‑ndùá cachíˋ, te có‑quìhín casu‑nè, na iin tiàa ndañuhu nduú‑né, divi na iin tiàa nì quidavàha xi vehe‑xi dìquì ñusì‑ní. \v 27 Vàchi na ní quesaha nì cuun dana dàvì, te nì dàñà stná tàchì fuerte, dandu nì xìnu tèñuhu cuáhà yucán. Te nì dùcùn nsidaámà ìcà vehe ma. Te nì ndua ìá nì chàhmà dahuan ―nì cachi Jesús. \p \v 28 Daaní, na ní nsihi nì càhàn‑yà xì nèhivì ducán, dandu nì ndulocó‑nè sàhà ñà‑ndùá chináhá‑yà. \v 29 Vàchi na iin nèhivì tùha dandacú, ducán nì chinaha‑yànè, màdì nahi modo chináhá nècuàchì ley xi veheñùhu. \c 8 \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin tiàa icúmí cuèhè lepra \p \v 1 Daaní, nì nuu Jesús yucù yucán, te cuàhà gá nèhivì nì tenchicùn xì‑yá. \v 2 Te cunaha‑nsiá, yucán nì tnàtuu stná iin tiàa icúmí cuèhè lepra, te nì tutuyuhu‑né ñuhù sàhà‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Señor, nú cuní‑nî, vàtùni dandúvàha‑ní yùhù. \p \v 3 Dandu nì chituu Jesús ndahà‑yá nùù‑né, te nì cachi‑yà: \p ―Juùn. Vichi duha ni ndúvàha‑ní, cachíˋ xì‑ní. \p Dandu divi hora nì cachi‑yà xì‑né ducán, nì ndañuhu cuèhè xi‑ne. \v 4 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑ní, màsà cáchì‑ní ni‑iñàha xi nèhivì. Cuisì cuahán‑nî nùù dùtù dacúndêhe‑nínè ìcà‑ní, dandu nacuàha‑ní promesa xi Dios nacua cachí ley xi Moisés sàhà‑ñá cundaà ini nèhivì ñà‑sànì nduvàha‑ní ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús mozo xi iin capitán nì quixi ladu Roma \p \v 5 Daaní, nì nasaa Jesús ñuu Capernaum, te yucán nì tnàtuu iin capitán romanu, nì sacundahví‑nè nùù‑yá, \v 6 cachí‑nè: \p ―Señor, iá iin mozo xi cuhí, indúhu‑né cama vehi; sànì dàñà íì cuerpu‑nè, te yáha ga ndohó‑né. \p \v 7 Dandu nì cachi Jesús xì capitán mà: \p ―Jaàn másàì dandúvàhi‑nè. \p \v 8 Te nì naxiconihí capitán mà nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Señor, có‑nâtùi yàha‑ní vehi. Cuisì dandacu‑ní xì palabra xi‑ní, te nduvàha mozo xi. \v 9 Vàchi yùhù, ndoó stná ana dandacu‑xi nùí, te mií, dandacú stnáì nùù soldadu xi. Nú ni cachíˋ xì iin‑tè: “Cuahán”, dandu cùhùn‑te; te ò nú ni cachíˋ xì ingà‑te: “Naha”, dandu quixi‑tè; te na cachí stnáì xì iin mozo xi: “Dohó quido”, dandu ducán quida‑te ―nì cachi capitán mà. \p \v 10 Nì nsihi nì inini Jesús ñà‑jaàn, dandu nì ndulocó‑yà, te nì cachi‑yà xì nèhivì xínchicùn xì‑yá: \p ―Cunaha‑nsiá, tàñáha ga cunì ni‑iin nèhivì ñuu‑ndà Israel yohó ndudává xí capitán yohó, vàchi cuàhà gá xiníndísâ‑né. \v 11 Te cachí stnáì xì‑nsiá, icúmí nataca cuàhà gá nèhivì quixi inicutu ñuhìví dècuèndè ndé xínu orá xì ndé quécahnu‑ya, te nataca‑nè cutnahá‑né xì Abraham xì Isaac xì Jacob ñà‑cundoo‑ne (vicò) ñuhìví ìì xí Dios. \v 12 Doco nèhivì dava ga cuàhàn cundoo ñuhìví ìì mà nì cùí, icúmí‑nê ndiachi‑né fuera ndé iín tnúú; te yucán icúmí‑nê cuacu fuerte‑nè, te càna nùhu‑ne. \p \v 13 Daaní, nì cachi Jesús xì capitán mà: \p ―Vàtùni nùhù‑ní vichi, te nacua sànì xinindisa‑ní, divi ducán icúmí coo ―nì cachi‑yà. \p Dandu divi hora yucán nì nduvàha mozo xi nècuàchìmà. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús dìdo Pedro \p \v 14 Daaní, nì sàà Jesús vehe Pedro, te yucán nì xini‑yà cuhí dìdo‑ne ñahà; indúhu‑né, nácuàha yocá‑nè. \v 15 Ñàyùcàndùá, nì tnii‑ya ndahà‑né, te nì cuxio cuèhè mà. Dandu nì ndacuiin‑nè nì quesaha‑né nì xinucuachi‑né nùù‑yá xì compañeru‑yà. \s1 Nansa nì nduvàha cuàhà gá nèhivì nì quida Jesús \p \v 16 Daaní, nì cuñaà, te yucán nì sàà stná cuàhà gá nèhivì, ndacá‑né cuàhà nècuàchì inácáá ñà‑malu inì‑xi. Te cuisì‑ní nì càhàn‑yà xì iin iin nècuàchìmà nì dàndàcú‑yá nùù‑sí, te nì quee dahuun‑sì nùù‑né. Te nsidaa gá stná nècuàchì cuhí nì casaà yucán, nì dàndúvàha stná‑yànè. \v 17 Ducán nì quida‑ya sàhà ñà‑nì cùú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu nèhivì xí Dios nani Isaías na ní cachi‑nè palabra yohó: “Mii‑yá nì dàcúxíó‑yá cuèhè xi‑nda, vàchi nì nacuida‑ya ñà‑ndùá dandoho xi‑nda”. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì nèhivì cuní cunchicùn xì‑yá \p \v 18 Na ní xini Jesús sànì tnàtuu cuàhà gá nèhivì nùù‑yá, dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑nì cúhùn‑nè xì‑yá ndè inga ladu mar. \v 19 Te daa nì tnàtuu stná iin nècuàchì ley xi veheñùhu, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, dispuestu iéˋ cunchicuìn mii‑ní ndéni nì cui ni cúhùn‑ní. \p \v 20 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Lusu, iá nchihò‑sí; te laa ndavá ansivi, iá stná tacà‑si; doco yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, còò ni‑iin lugar ndé cunduhí cùdì. \p \v 21 Daaní, inga nèhivì nduú iin ana dacuahá‑yá, nì cachi stná‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, dihna ni núhì vehi coo guè dècuèndè nú sànì ndùxin yué (dandu cunchicuìn mii‑ní). \p \v 22 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Còó. Cunchicùn dahuun‑ní yùhù. Nècuàchì còò vida (ndiaha nùù anima‑xi), divi ni cúxin xi nsìi xi. \s1 Nansa nì quida Jesús iin milagru, te nì cucuiìn tàchì, te nì nàcùñuhu dadí tècuìí mar \p \v 23-24 Daaní, nì nana Jesús lancha, mii‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá, te cuàhàn‑yà xì‑né nùù mar. Doco nì quesaha caná ndéé tàchì, te nì nacuahnu todò tècuìí, te cuàhà gá‑te nì quèe stná ini lancha. Doco mii‑yá, quídì naà‑yá. \v 25 Ñàyùcàndùá, nì nataca nècuàchì dacuahá‑yá ndé indúhu‑yá, te nì dànsícuìhnu ini‑nèyà, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¡Stoho‑nsì Señor! ¡Dacácu‑ní nsiùhù, vàchi cuàhàn‑ndà càhà‑ndà! \p \v 26 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù chuun yúhî guâ‑nsià, te có‑càhvì‑nsiá xì Dios? \p Dandu nì ndacuiin‑yà nì càhàn‑yà nì sadi‑yà nùù tàchì xì nùù tècuìí mar mà. Te (vichi vichi) nì nàcuììn dàdí uun inicutu. \v 27 Dandu nì candulocó nècuàchìmà nì cachi‑nè: \p ―¿Índù clase tiàa nduú ana yohó ñà‑dècuèndè tàchì xì mar iníní xí‑nê? \s1 Nansa nì tavà Jesús cuàhà ñà‑malu ñuhú ini iin tiàa ñuu Gadara \p \v 28 Daaní, nì sàà Jesús inga ladu mar yucán ndé nduú ñuu Gadara. Te yucán nì caquee ùì nèhivì mahì cueva ndé xí‑indùxin nsìi, te nì tnàtuu‑ne nùù‑yá. Ndúì‑nè, ñuhú ñà‑malu ini‑nè, te dana sàstnùhù‑né, mà cùì yáha ni‑iin nèhivì ichì yucán ndé ndoó‑né. \v 29 Te nì càna ndee‑né, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Mii‑ní, Dèhemanì Dios nduu‑ní. ¿Ndíà cunduu‑ní nsiùhù? ¿A váxi‑ní dandoho‑ní nsiùhù, mate tá sâà hora ndoho‑nsi? ―nì cachi‑nè. \p \v 30 Te xica yucán ndoó cuáhà stná cochi xixáhan‑sì. \v 31 Ñàyùcàndùá, nì sacundahví nsidaa ñà‑malu mà nùù‑yá, cacháˋ: \p ―Nú cuàhàn‑ní tavà‑ní nsiùhù, dandu dayáha‑ní nsiùhù ini cochi cuàhà yucán. \p \v 32 Dandu nì cachi‑yà xán: \p ―Cuahán‑ndâ, cachíˋ. \p Dandu nì caquee nsiha nì sàcùñuha ini cochi yucán. Ñàyùcàndùá, carrera nì canuu nsihi‑sì candiaa yucán, te nì còyo‑sì ndè mar nì càhà‑si. \p \v 33 Dandu tè‑ndiàá xì cochi mà, yáha ga nì yùhí‑te; te mànuhù‑té carrera ndé nduú ñuu yucán, nì cachitnùhu‑tè xì nèhivì ñuu mà ñà‑ndùá nì cuu, xì sàhà stná nècuàchì nìsa ñuhu ñà‑malu inì‑xi. \v 34 Ñàyùcàndùá, nì caquee nsihi nèhivì ñuu mà nì casaà‑nè ndé iá Jesús; te na ní xini‑nèyà nì sacundahví‑nè nùù‑yá ñà‑nì quèé dahuun‑ya ladu xi‑ne. \c 9 \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin nèhivì nì dàñà íì cuerpu‑xi \p \v 1 Daaní, nì nana tu Jesús lancha, te nì yàha‑ya mar mànuhù‑yá inga ladu ndé nduú ñuu‑yà. \v 2 Te yucán nì tnàtuu nèhivì nsida‑xi iin nècuàchì cuhí nì dàñà íì cuerpu‑xi, indúhu‑né camilla. Ñàyùcàndùá, na ní xini‑yà ñà‑cuàhà guá xíxinindisá nèhivì yucán mii‑yá, nì cachi‑yà xì nècuàchì cuhí mà: \p ―Màsà cúhúún inì‑ní, hijo, vàchi yùhù xicáhnû inì sàhà cuàchi‑ní. \p \v 3 Doco cunaha‑nsiá, yucán ndoó stná dava maestru xi ley xi veheñùhu, te nacání ini‑nè: “¡Mà ndóo ini Dios sàhà ñà‑ndùá nì cachi Jesús mà!” \v 4 Doco mii‑yá, ináhá‑yâ nansa nacání ini nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù chuun có‑nàcání víi inì‑nsia? \v 5 Cachi‑nsià xìˊ: ¿índù milagru nduú ñà‑chicá ùhì quida‑nda: a ñá‑cachi uun‑nda (xi nècuàchì cuhí) ñà‑xìcáhnû ini‑ndà sàhà cuàchi‑ne, te ò ñá‑cachi‑ndà xì‑né ni ndácuíín‑nè, te nacaca‑ne? \v 6 Pues yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cuàhìn quide iñàha sàhà‑ñá cundaà ini‑nsià iá ndisa derechu cuicahnú inì sàhà cuàchi nèhivì ñuhìví. \p Dandu nì cachi‑yà xi nècuàchì cuhí mà: \p ―Ndacuiìn‑ní, ndanihi‑ní camilla xi‑ní, te xuhun‑ní vehe‑ní. \p \v 7 Dandu, nì ndacuiin nècuàchìmà, mànuhù‑né vehe‑ne. \p \v 8 Na ní xini nèhivì cuáhà itá yucán ñà‑ndùá nì cuu, dandu nì yùhí‑nè, te nì naquimanì stná‑nè Dios; vàchi nì xini‑nè iá ndisa ana nì nìhìtáhvì cuáhà nùù‑yá. \s1 Nansa nì cana Jesús iin nècuàchì dachíyàhvi nani Mateo \p \v 9 Daaní, nì quee Jesús lugar yucán cuàhàn‑yà. Te nì xini‑yà yucán iá iin tiàa nani Mateo, iá‑nè nùù mesa ndé dachíyàhvi‑ne. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nahà‑ní cunchicùn‑ní yùhù. \p Dandu nì ndacuiin nècuàchìmà cuàhàn stná‑nè xì‑yá. \p \v 10 Daaní, después iá‑yà iin vehe xixí‑yá, te cutnáhâ stná‑yà xì cuàhà nècuàchì dachíyàhvi, xì cuàhà gá stná inga nèhivì cachí‑nè iá cuàchi‑xi; xíndoo nsidaa‑né xixí‑né xì‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá. \v 11 Te nì caxini nècuàchì fariseu nansa quidá‑yá (xixí‑yá xì nècuàchìmà), te nì càhàn‑nè xì nècuàchì dacuahá‑yá mà, cachí‑nè: \p ―¿Índù chuun cutnáhâ maestru xi‑nsia xixí‑né xì cuàhà tè‑dàchíyàhvi, xì dava ga stná nèhivì cuáchi? \p \v 12 Doco nì tiacu Jesús ñà‑càchí‑nè ducán; ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màdì nècuàchì ndáa vàha xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né. Còó, nècuàchì cuhí xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né. \v 13 Ñàyùcàndùá, cuahán‑nsià dacuahá‑nsiá nansa cuní cachi Dios nùù tutu ìì ndé cachí‑yà: “Chicá cudíì inì ñà‑cundehè ndahví stnahá‑nsiá, te màdìá cuàha‑nsia yùhù iin promesa”, cachí‑yà. Vàchi yùhù, màdì nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi vàxi càhàn xìˊ ñà‑naxicocuíìn ini‑nè. Còó, nèhivì cuáchi vàxi nanduquí áma naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne ―nì cachi Jesús. \s1 Ñà‑ndùá dìsáhà‑xí cónìsá íníhíì nècuàchì dacuahá Jesús na iá va‑ya ñuhìví yohó \p \v 14 Dandu nì catnàtnuu nècuàchì nchícùn xì Juan Bautista, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Nsiùhù xì stná nècuàchì fariseu, iníhíì cuáhà‑nsí ndoó dòcó‑nsì, doco nècuàchì dacuahá mii‑ní, còó, có‑ìníhíì‑né. ¿Índù chuun? \p \v 15 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nècuàchì ndoó vicò nándàhà, ¿a cúí cundoo‑ne tnùnsí ini na meru ndoó‑né cutnáhâ‑né xì noviu? Còó. Doco vàxi iin quìvì mà cóó gá noviu nùù‑né; dandísá tiempu yucán icúmí‑nê cunihiì‑né cundoo dòcó‑nè. \s1 Ñà‑ndùá dìsáhà‑xí icúmí ndañuhu estilu sànaha, divi sàhà estilu saa nì nacoo Jesús \p \v 16 ’Sìcoto saa, màsà nácàhmá‑ndàñá nùù ñá‑tùhú, vàchi nú ducán, dandu dandánsíá ndé nì nacàhmá, te chicá ndatá sìcoto tuhú mà. Dandu ñà‑sànì ndàtà dahuun sicoto‑mà cundua. \v 17 Stná vinu, nú vinu saa nduá, dandu mà dáquêe nèhivì‑ñá ini itni iìn tuhú, vàchi nú ducán, dandu ndàtà‑ñá, te cuìtià vinu, te cuchicuehe stná iìn mà. Ñàyùcàndùá, nú vinu saa nduá, dandu itni iìn sàà ni quéa, te ducán còò ni‑iñàha cuu xán, ni stná iìn mà. \s1 Nansa nì dànátiácú Jesús dèhe Jairo, te nì dàndúvàha stná‑yà iin nècuàchì ñahà ndohó iin cuèhè ùxìn ùì cuìà \p \v 18 Na cáhàn va Jesús ducán xì nèhivì, dandu nì sàà stná iin nècuàchì dandacú, te nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Làcà ní quesaha xíhì nihni dèheyoquí; doco nú ni cúhùn‑ní, te chitàndòò‑ní ndahà‑ní dìquìá, dandu nanihìtáhvìá ñuhìví ―nì cachi‑nè. \p \v 19 Ñàyùcàndùá, nì ndacuiin‑yà cuàhàn‑yà xì‑né. Te cutnáhâ stná‑nè xì nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá. \v 20 Doco nìsa ìa stná iin nècuàchì ñahà cuhí cuèhè nìì. Sàcuàhàn‑nè ùxìn ùì cuìà ndohó‑né ducán. Ñàyùcàndùá, nì quixi‑ne ladu yàtà‑yá, te nì dàcúhùn canúú‑nê dìnìndàhá‑nè nùù sìcoto xi‑ya. \v 21 Vàchi nihnú ini‑nè: “Nú ni dúcùn ndahí mate sícotò‑ni xi‑ya, dandu nduvàhi”. \v 22 Dandu mii‑yá, nì nacuico‑yá yàtà‑yá, te nì xini‑yà nècuàchì ñahà mà, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màsà cúhúún inì‑ní, hija, vàchi sànì nduvàha‑ní ñà‑nì xinindisa‑ní. \p Dandu divi momentu mà nì nduvàha nècuàchìmà. \p \v 23 Daaní, nì sàà‑yà vehe nècuàchì dandacu‑ma, te nì xini‑yà yucán ndoó cuàhà nèhivì xì stná tè‑sìví, sacú ndéé‑nê, te tnaná‑né. \v 24 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Quee‑nsia fuera, vàchi ñahà chìì yohó, cónì xíhì ndisa‑ñà, quídì uun ni‑ñà. \p Doco nèhivì mà, nì sàcùndiaa uun‑neyà. \p \v 25 Dandu mii‑yá, nì dàcúhùn‑yà nsidaa‑né fuera, te nì quìhvi‑ya ndé indúhu ñahà chìì mà. Dandu nì tnii‑ya ndahà‑ñá, te nì dàndácòo‑yàña (vàchi sànì natiacù‑ña). \v 26 Daaní, inicutu ladu yucán nì xìtià palabra nansa nì quida‑ya milagru mà. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús ùì nècuàchì cuaá \p \v 27 Na ní quee‑ya lugar mà, dandu yucán nì tenchicùn stná ùì nècuàchì cuaá mii‑yá, cána‑ne, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Mii‑ní descendencia ìì xí David, cundehè ndahví‑nî nsiùhù. \p \v 28 Dandu nì yàha‑ya ini vehe, te ndè yucán nì casaà stná nècuàchìmà, nchícùn‑nèyà. Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A xiníndísâ ndisa‑nsia ñà‑vàtùni dandúvàhi mii‑nsiá? \p ―Jaan, Señor ―nì cachi‑nè. \p \v 29 Dandu nì chituu‑ya dìnìndàhá‑yà nduchìnúù‑né, te nì cachi‑yà: \p ―Nacua sànì xinindisá‑nsiá, divi ducán ni coo‑xi‑nsiá, cachíˋ. \p \v 30 Dandu nì natùi nùù‑né. Te nì chinaha‑yánè, cachí‑yà xì‑né ñà‑màsà cúnítnùhu nèhivì sàhà ñà‑ndùá nì quida‑ya. \p \v 31 Doco mii‑né, nì caquee‑ne nì nacani‑ne sàhà‑yá xì nsidaa nèhivì ndoó inicutu ladu yucán. \s1 Nansa nì nìhì iin nècuàchì ìhìn nì nacahàn‑nè nì quida Jesús \p \v 32 Meru queé nècuàchì cuaá mà, te nì quesaa stná itnii nèhivì ndaca‑xi iin nècuàchì ìhìn inácáá stná iin ñà‑malu inì‑xi. \v 33 Dandu nì tavà Jesús ñà‑malu mà, te nì nìhì‑né nì nacahàn viì‑né. Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nèhivì, cachí‑nè: \p ―Có‑xìní‑ndà ni‑iin ñà‑ndiaha jaàn ñuu‑ndà Israel yohó. \p \v 34 Doco nècuàchì fariseu, nì cacachi‑nè sàhà‑yá: \p ―Còó. Sàhà‑ñá chindéé jefe xi ñà‑malu‑nè, ñàyùcàndùá vàtùni tavà‑né dava ga ñà‑malu. \s1 Nansa cuhí ini Jesús nèhivì \p \v 35 Daaní, chicá más nì xìcanuu Jesús ladu yucán nì nacàhin‑ya nsidaa ñuu nahnú xì ñuu cuati, dacuahá‑yá nèhivì sáhàn veheñùhu iin iin ñuu, te cachítnùhu‑ya razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Dios. Te nì dàndúvàha stná‑yà nèhivì ndohó nsidanuu clase cuèhè. \v 36 Te na ní xini‑yà yáha ga cuàhà nèhivì ndoó, dandu nì cuhi gà ini‑yànè, vàchi ndoó‑né nahi riì còò stohò‑xi. \p \v 37 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Ñà‑ndáà nduá (cuàhà nèhivì tàñáha ga cunindisá); te na iin cosecha cahnú ndaníhí‑ndá nduú‑né, doco sacu nèhivì nduú ana (chindéé xí‑ndá) ndanchítóá. \v 38 Ñàyùcàndùá, càcàn tàhvì‑nsiá nùù Lamú dandacú sàhà chuun yohó ñà‑nì téchúûn gá‑yà nèhivì cùhùn quida xi chuun (ìì xí‑yá mà), vàchi na ian ndaníhí‑ndá iin cosecha ndiaha nduá ―nì cachi Jesús. \c 10 \s1 Nansa nì nacàxin Jesús ùxìn ùì tiàa ñà‑cunduu‑ne apóstol xi‑ya \p \v 1 Dandu nì cana Jesús ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá, te nì sàhatahvì‑yánè ñà‑tavà‑né ñà‑malu ñuhú ini nèhivì. Te nì nìhìtáhvì stná‑nè dandúvàha‑ne nècuàchì cuhí ndohó nsidanuu clase cuèhè. \v 2 Cunaha‑nsiá, dohó nani ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá mà: primeru iá Simón; te Pedro nani stná‑nè; daaní, iá stná ñani‑nè Andrés, xì stná dèhe Zebedeo nani Jacobo, xì ñani Jacobo mà nani Juan. \v 3 Te iá stná Felipe, xì Bartolomé, xì Tomás, xì tè‑dàchíyàhvi nani Mateo, xì stná dèhe Alfeo nani Jacobo, xì stná Lebeo; te Tadeo nduú inga quìvì Lebeo mà. \v 4 Daaní, iá stná Simón nì sanduu iin nècuàchì partidu cachí‑nè nècuàchì Canaán, te nì ìa stná Judas Iscariote, divi nècuàchì nì cahin xì‑yá nùù tè‑xídandacú. \s1 Nansa nì techuún Jesús nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑dacuítià‑nè palabra ìì xí‑yá \p \v 5 Pues divi ùxìn ùì nèhivì yucán nì techuún Jesús (cùhùn‑nè cacanuu‑ne). Te dohó nì cachi‑yà xì‑né quida‑ne: \p ―Màsà cúhùn‑nsià ladu ndé ndoó nècuàchì inga raza, ni màsà cúhùn stná‑nsià ndé ndoó nècuàchì samaritanu. \v 6 Còó, cuisì‑ní ndé ndoó nèhivì raza‑ndà Israel ni cúhùn‑nsià, vàchi nahi riì nì tùcù xínduu‑ne. \v 7 Cuahán‑nsià cachitnùhu‑nsia xì‑né ñà‑sà‑ìtúú tiempu cusahnú mii‑yá iá ansivi. \v 8 Dandúvàha‑nsia nècuàchì cuhí, te danátiácú‑nsià nècuàchì nsìi. Te nècuàchì icúmí cuèhè xíhì cuñù‑xi, dacúxíó‑nsiá cuèhè quini ma, te tavà‑nsiá ñà‑malu nùù nèhivì inácáà‑si inì‑xi. Te màsà quídá‑nsiá cobrar nùù nèhivì, vàchi uun‑ni sànì nìhìtáhvì stná‑nsià ñà‑quida‑nsia ducán. \p \v 9 ’Ni dìhùn oro, ni dìhùn plata, ni dìhùn yahá màsà cúníhí‑nsiá cùhùn ini itni xi‑nsia. \v 10 Ni morral màsà cúníhí‑nsiá cùhùn ichì. Cuisì‑ní iin‑ni dùhnù‑nsiá cunihi‑nsia, xì ndìsàn sà‑ìnáì‑nsià, xì stná bastón xi‑nsia. Cuisì ñà‑jaàn‑ní cunihi‑nsia cùhùn, vàchi iin nèhivì quidáchúûn, xiñuhu cuàha nèhivì‑né raya xi‑ne. \p \v 11 ’Daaní, nú sànì sàà‑nsià iin ñuu, ò iin ranchu, dandu nanducu‑nsiá vehe iin nècuàchì vàha, te iin‑ni cundoo‑nsia yucán ndè cachi sàà quìvì quee‑nsia ñuu mà. \v 12 Te nú sànì sàà‑nsià vehe iin nèhivì, casàhú viì‑nsiá xì‑né ñà‑nì cúndóó cueé‑nè. \v 13 Te nú nduú‑né nèhivì vàha, dandísá, ducán icúmí cuu xi‑né, doco nú mà váha‑ne, dandu ni cúnàhá ñà‑ndùá nì cachi‑nsià xì‑né. \v 14 Te nú có‑cùní‑nè dayáha‑ne mii‑nsiá, te ò có‑cùní‑nè cunini‑ne palabra nihí‑nsiá, dandu quee‑nsia vehe ma, te ò ñuu mà, te nacatù‑nsiá sàhà‑nsiá ñà‑nì cóyo yàcá xi lugar mà. \v 15 Vàchi cunaha‑nsiá, chicá cuàhà castigu icúmí nèhivì ñuu mà nìhì‑né na sáà quìvì juiciu, te chicá menos icúmí nìhì nèhivì malu ñuu Sodoma xì ñuu Gomorra. \s1 Nansa icúmí nèhivì quida quini‑ne xì nècuàchì dacuahá‑yá \p \v 16 ’Cunaha‑nsiá, dana ga nèhivì ndé techúîn mii‑nsiá cacanuu‑nsia, nahi quisì íhì nduú‑né, te mii‑nsiá nduú‑nsiá nahi riì. Ñàyùcàndùá, xiñuhu ñà‑cunchito tùha‑nsia, te coo mansu stná‑nsià na iin loma. \v 17 Cuidadu gà cundoo‑nsia sàhà nèhivì, vàchi dava‑ne icúmí‑nê quida‑ne mii‑nsiá entregar nùù tè‑nìhí chuun, te yucán ñàhnì cuií‑nsià ini veheñùhu xi‑nsia. \v 18 Te sàhà‑ñá nchícùn‑nsià yùhù, ñàyùcàndùá icúmí‑nê datnátuu‑ne mii‑nsiá nùù gobiernu xì nùù rey, dandu datúi‑nsia nùù nècuàchìmà ñà‑ndùá xiníndísâ‑nsiá, te cunini stná cuàhà gá nèhivì inga raza. \v 19 Doco na sáà‑nsià nùù tè‑xídandacu‑ma, màsà nácání inì‑nsia índù palabra naxiconihí‑nsiá nùù‑té, vàchi divi hora mà icúmí‑nsiâ nìhìtáhvì‑nsiá nansa cachi‑nsià xì‑té. \v 20 Vàchi màdì mii‑nsiá cunduu ana cuàhàn càhàn; còó, mii Espíritu Ìì xí Yuandiaha‑nsiá cuàhàn dachítnùní xì ini‑nsià nansa cachi‑nsià. \p \v 21 ’Te tiempu yucán, dècuèndè tnaha nèhivì icúmí quida xi‑né entregar (nùù autoridad) ñà‑cui‑nè, mate ñání‑nè, ò déhe‑ne nduú nècuàchìmà. Ndè stná yuadíhí‑nê icúmí‑nê nacuni ùhì‑nè, te canicuàchi stnahá‑né sàhà‑né ñà‑cui‑nè. Ducán icúmí‑nê quida‑ne (quìvì yucán). \v 22 Te mii‑nsiá, sàhà‑ñá ndácùcahan‑nsiá yùhù, ñàyùcàndùá icúmí nsidaa nèhivì cuni ùhì‑nènsià. Doco nú iin‑ni ni cúníhnú vàha inì‑nsia dècuèndè cachi sàà xìnu tiempu, dandísá icúmí‑nsiâ càcu‑nsia nùù Dios. \v 23 Te nú quidá quíní nèhivì xì‑nsiá iin ñuu, dandu cunudèhé‑nsià ndè inga ñuu. Vàchi cunaha‑nsiá, tàñáha ga nacàhin‑nsia nsidanicuú ñuu raza‑ndà Israel, te sànì naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \s1 Nú dandohó nèhivì‑ndó, dandu divi nduú nacua nì yàha stná Jesús, te xì ñá‑jaàn ni cúdíì ini‑ndà \p \v 24 ’Cunaha‑nsiá, màdìá chicá tùha iin nècuàchì làcà dacuahá nuu iin maestru; te ò iin peón, màdìá chicá ndiaá‑te nùù lamú xi‑tè. \v 25 Cuisì nú sànì sàà iin nècuàchì dacuahá cunduu‑ne nahi maestru xi‑ne, dandu cudíì ini‑nè sàhájàn. Stná iin peón, nú sànì sàà stná‑te cunduu‑tè nahi lamú xi‑tè, dandu cudíì stná inì‑te sàhájàn. Doco nú cachí nèhivì sàhà iin nècuàchì sahnú ñà‑ndùú‑né ñà‑malu Beelzebú, dandu chicá mà úhì càhàn quini stná‑nè sàhà nèhivì vehe‑ne. \s1 Màsà yúhî‑ndà nèhivì, ni màsà yúhî stnâ‑ndà ñà‑malu \p \v 26 ’Ñàyùcàndùá, màsà yúhî‑nsià nèhivì. Cunaha‑nsiá, còò ni‑iñàha cui coo dèhé nicanicuahàn; icúmíâ tùia, te icúmí nèhivì cunitnùhu stná‑nè sàhà‑ñá. \v 27 Doco mii‑nsiá, ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá (na ndoó cuaán‑nda) ndé iín tnúú, ñà‑jaàn cachitnùhu‑nsia inicutu ndé tuí. Te nú nì càhàn cayí xì‑nsiá iñàha, dandu mii‑nsiá, nana‑nsia dìnì vèhé, te càhàn vate ndee‑nsiá ñà‑ndùá nì cachì. \v 28 Te màsà yúhî‑nsià nèhivì cuní cahnì xì‑nsiá, vàchi cuisì iquìcúñú‑nsià cunduu ñà‑cui, doco anima‑nsià, mà cúí cahnì‑néà. Nàyùcàndùá, mii‑yá nduú ana xiñuhu yùhí‑nsià, vàchi icúmí ndisa‑ya poder daquée‑ya nèhivì nùù andea ndé ndañuhu dahuun anima‑nè xì stná iquìcúñú‑nè. \p \v 29 ’Sà‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑ùì chòlìhì dicó‑né cùmì tuní, doco mate ducán iyuhu ndiaá‑si, ni‑iin‑sì mà sáà cui nú có‑chîtnùní ini Yuandiaha‑nsiá Dios ducán. \v 30 Te divi ducán stná mii‑nsiá (inúù stná‑yà mii‑nsiá), dècuèndè ináhá‑yâ nadaa idìdínì iin iin‑nsia. \v 31 Ñàyùcàndùá, màsà yúhî‑nsià, vàchi chicá ndiaá‑nsià nùù laa cuati ma. \s1 Màsà chídèhé‑ndà ñà‑nchícùn‑ndà Jesucristu \p \v 32 ’Nú cachí vate nèhivì ñà‑ndùú‑né nèhivì xí, dandu yùhù cachi stnáì xì Yuamánìˊ iá ansivi ñà‑divi nèhivì xí nduú stná‑nè. \v 33 Doco nú ni chídèhé‑nè ñà‑ndùú‑né nèhivì xí, dandu yùhù stná, icúmî nacuaà stnáì mii‑né nùù Yuamánìˊ. \s1 Sàhà Jesús icúmí tàhndè dava nèhivì ñuhìví \p \v 34 ’Màsà cúcáhán‑nsiâ a váxi yùhù ñuhìví yohó ñà‑cucumi nèhivì paz. Còó. Mà cúndóó mánì‑né; icúmí‑nê cundoo‑ne náâ stnàhá‑né. \v 35 Vàchi ñà‑nì quesaì ñuhìví yohó, icúmí cuni ùhì iin tiàa yua‑té, te cuni ùhì stná iin ñahà chìì dihi‑ñá, te ò iin nècuàchì ñahà, cuni ùhì stná‑nè dìdo‑ne. \v 36 Vàchi dècuèndè tnaha‑ne cuni ùhì xì‑né. \p \v 37 ’Doco nú chicá cuú ini iin nèhivì sàhà yua‑né, ò dihi‑né, te màdì yúhù, dandu có‑nâtùi‑ne cunduu‑ne nèhivì xí. Te ò nú chicá cuú ini‑nè sàhà dèhe‑ne, te màdì yúhù, dandu có‑nâtùi stná‑nè cunduu‑ne nèhivì xí. \v 38 Te nú màsà cóó‑né dispuestu cunchicùn‑nè yùhù mate icúmí‑nê cunsida stná‑nè cruz xi‑ne (te sàà‑nè cui stná‑nè), dandu có‑nâtùi‑ne cunduu‑ne nèhivì xí. \v 39 Nsidaa ana cuní dacácu xi vida‑xi, cutu ñà‑dandáñúhú‑nêàmà quea. Doco nú sàhà yùhù ndañuhu vida xi‑ne, dandu ñà‑sànì càcu ndisa‑ne nduá. \p \v 40 ’Nú cudíì ini nèhivì xì palabra cachí mii‑nsiá, dandu davani queá na ian sànì xinindisá stná‑nè yùhù. Te nú sànì xinindisá‑né yùhù, dandu ñà‑sànì xinindisá stná‑nè mii‑yá ana nì techuun‑xí nduú stná. \v 41 Te nú quixi iin nècuàchì profeta cáhàn cuenta xi Dios, te cudíì ini nèhivì xì palabra cachí‑nè, dandu dava‑ni nìhìtáhvì stná nèhivì mà nùù‑yá na ian nduú stná‑nè iin profeta. Te divi ducání stná xì ndéni tiàa nì cui vàha inì‑xi, nú cudíì ini nèhivì xì ñà‑ndùá cachí‑nè, dandu davani nìhìtáhvì stná‑nè nahi nècuàchìmà. \v 42 Dècuèndè, stná nèhivì chicá nduú nèhivì ùún, nú ni cuáha‑nsianè chii tècuìí coho‑ne sàhà‑ñá nchícùn‑nè yùhù, dandu seguru nìhìtáhvì stná‑nsià sàhámà nùù Dios ―nì cachi Jesús. \c 11 \s1 Nansa nì naxiconihí Jesús nùù nèhivì nì techuún Juan Bautista nì quixi nùù‑yá \p \v 1 Nì nsihi nì sàcùnaha nèhivì dacuahá‑yá nansa quida‑ne, dandu cuàhàn mii‑yá ñà‑cacanuu‑ya ñuu te ñuu chinaha‑yà nèhivì, càhàn‑yà xì‑né ñà‑ndùú razón ndiaha xí Dios. \p \v 2 Daaní, Juan, iá‑nè vehecàa, te nì xinitnùhu‑ne ñà‑ndiaha guá milagru quidá Cristu. Ñàyùcàndùá, nì techuún‑né iin ùì nèhivì dacuahá‑né ñà‑nì cúhùn‑nè nùù‑yá. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì sàà nècuàchìmà nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¿A ndísá mii‑ní nduú ana ndiaha icúmí quesaa, te ò inga ana vàxi cundiatu‑nsi? \p \v 4 Dandu nì cachi‑yà xi nèhivì mà: \p ―Cuahán‑nsià cachitnùhu‑nsia xì Juan sàhà ñà‑ndùá iníní‑nsiá, xì ñà‑ndùá indéhe‑nsiá yohó, \v 5 nansa cuú xi nècuàchì cuaá, níhì‑né natùinuù‑né, te nèhivì xicá cuéhê, níhì stná‑nè nacaca viì‑né; te nèhivì nì xìhì cuñù‑xi, níhì‑né nduvàha‑ne; te nèhivì dòhò, níhì‑né natiacu‑nè; te nèhivì nì xìhì, ndanchító stná‑nè natiácú‑nè; te nèhivì ndahví, níhìtáhvì stná‑nè cunini‑ne razón ndiaha xí Dios. \v 6 Ñàyùcàndùá, nú cudíì ini nèhivì modo xi, dandu contentu icúmí‑nê cundoo‑ne ―nì cachi‑yà. \p \v 7 Daaní, na sámànuhù nèhivì nì quixi ma, dandu nì quesaha Jesús cáhàn‑yà xì nèhivì sàhà Juan, te dohó nì cachi‑yà: \p ―Na ní caquee‑nsia ñuu‑nsià cuàhàn‑nsià yucù cundehè‑nsiá Juan, ¿a cuáhàn‑nsià cundehè‑nsiá iin nèhivì (tùha dàma dìnì‑xí) na iin yutnù ndóyo quidá tàchì? (Còó.) \v 8 Doco nú coó, dandu ¿nansa iá‑nè cahan‑nsiá? ¿A nduú‑né iin nèhivì ndixí vico? Còó, vàchi nèhivì ndixí vico, vehe rey ndoó‑né. \v 9 Pues nú màdì dùcán, dandu ¿nansa iá nècuàchìmà cahan‑nsiá? ¿A iin profeta cáhàn cuenta xi Dios nduú‑né? Pues ñà‑ndáà nduá. Doco màdì cuísi profeta nduú‑né, vàchi chicá más ndiaá‑nè. \v 10 Vàchi divi nècuàchìmà nduú ana cáhàn tutu ìì sàhà‑xí ndé (cachí Dios palabra yohó): \q1 Cunaha‑ní, cuàhìn techuín iin tiàa, te dihna‑ne yàha‑ne càhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón xi, te ducán (nsida viì‑né anima‑nè), na ian nduviì iin ichì, dandu después yàha stná mii‑ní (Cristu), cachí Dios nùù tutu mà. \m \v 11 Te yùhù cachíˋ xì‑nsiá, nùù nsidaa nèhivì nì tùinuù‑xí ñuhìví, còò inga‑nè chicá nì quìdá ndiaha nùù Juan Bautista. Doco cachí stnâì xì‑nsiá, chicá ndiaha coo xi ana cuàhàn cuni tiempu cusáhnû mii‑yá iá ansivi, mate nèhivì ùún nduú‑né. \p \v 12 ’Cunaha‑nsiá, dècuèndè quìvì nì quesaha Juan Bautista cáhàn‑nè sàhù xì dècuèndè vichi, cuàhà gá nèhivì sáhandee fuerte ini‑nè ñà‑nìhì‑né cundoo‑ne ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi. Yáha ga sáhandee ini‑nè, te vàtùni sàcuàhàn cuàhà‑né níhìtáhvì‑né cundoo‑ne yucán. \v 13 Vàchi antes cuàhà nècuàchì profeta nìsa cahàn cuenta xi Dios, nì cachitnùhu‑ne (sàhà tiempu dandacú‑yá). Stná ley (xi Moisés), nì cachitnùhu stnáˋ sàhámà. Te ducán nìsa ìa ndè cachi nì quesaa Juan (Bautista). \v 14 Te cunaha‑nsiá, divi Juan mà nduú Elías (nì cachi nècuàchì sànaha) icúmí naxicocuíìn. Te nú cuní‑nsià, vàtùni mànìhì inì‑nsia sàhà ñà‑jaàn. \v 15 Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá ―nì cachi Jesús. \p \v 16-17 Dandu nì cachi tu‑ya: \p ―Cuàhìn cachì xì‑nsiá nansa quidá nèhivì tiempu vichi. Cunaha‑nsiá, dohó quidá‑né na ian quidá ñà‑cuati ndoó idádiquí ini iin ñuu, dava cána xì tnaha, cacháˋ: “Siví‑nsì, doco nsiohó, có‑ìtásáhá‑ndâ; daaní, xitó tàsi‑nsi, doco nsiohó, có‑sàcù‑ndá”. \v 18 Te ducán iá stná xì Juan xì yùhù, vàchi nì quixi nècuàchìmà nìsa ìa‑ne yohó, cónì sáxíxí‑né comida vàha, ni cónì sáxíhí stná‑nè (vinu), ñàyùcàndùá nì cachi nèhivì sàhà‑né: “(Tè‑locó nduú‑te), sànì cundee ñà‑malu nùù‑té”. \v 19 Daaní, nì quesaa stná yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, te tùha stnáì cuxi comida vàha, te xihí (vinu), doco cachí stná nèhivì xìˊ ñà‑yáha ga ndadí, te cachí stná‑nè ñà‑tùhe coho cuahí, dècuèndè iá vàha stnáì xì tè‑dàchíyàhvi, xì stná nsidaa gá nèhivì cuáchi, cachí‑nè. Doco cunaha‑nsiá, nú ndisa ñà‑nchìchí ndiaha nduá quìdà‑ndà, dandu icúmí sàà‑mà cunahà claruà después. \s1 Nansa icúmí cuu xi nèhivì ñuu cónì cùú arrepentir, icúmí‑nê ndoho‑ne \p \v 20 Daaní, nì quesaha Jesús chináhá‑yâ nèhivì ñuu ndé nì quida guá‑yà cuàhà milagru xi‑ya, doco cónì náxícócuîìn ini‑nè. \p \v 21 Dohó nì cachi‑yà: \p ―¡Ndahví nècuàchì ñuu Corazín! Te ¡ndahví stná nècuàchì ñuu Betsaida! Vàchi cuàhà milagru fuerte sànì xini‑nè (te cónì ndúlócô‑nè). Doco cunaha‑nsiá, nú ducání ni coó stná milagru mà ñuu Tiro ò ñuu Sidón nì cùí, dandísá, yàchì naxicocuíìn ini nècuàchì ñuu mà sàhà cuàchi‑ne, te nàcùndixi ndahví‑nè, te nàcùndoo stná‑nè mahì yàà tutnù, cunduamà seña ñà‑ndisa cuhí ini‑nè mii‑né sàhà cuàchi‑ne. \v 22 Doco yùhù cachíˋ xì‑nsiá, chicá iyuhu castigu icúmí nìhì nèhivì ñuu Tiro mà xì nèhivì ñuu Sidón mà na sáà quìvì juiciu, te chicá fuerte coo castigu xi ñuu Corazín xi ñuu Betsaida. \v 23 Daaní, stná nècuàchì ñuu Capernaum, mate tuxí ini‑nè nana ducún‑nè ndè gloria, doco còó, ndè andea icúmí‑nê nuu‑ne. Vàchi cuàhà milagru fuerte nì quida Dios ñuu‑nè (te cónì ndúlócô‑nè). Doco nú ducán nì quida‑ya milagru mà ñuu (malu) Sodoma, dandu iá ìì ñuu mà ñuhìví yohó nì cùí. \v 24 Doco yùhù cachíˋ xì‑nsiá, chicá iyuhu castigu icúmí nìhì nècuàchì ñuu Sodoma‑mà na sáà quìvì juiciu, te chicá fuerte coo castigu xi nècuàchì ñuu Capernaum ―nì cachi‑yà. \s1 Nùù Jesús vàtùni nàcùndoo‑nda contentu \p \v 25 Daaní, quìvì yucán nì (naquimanì) Jesús Yua‑yá Dios, cachí‑yà: \p ―Yùhù ndeníhí vàhi mii‑ní, Yuamánìˊ; mii‑ní nduu‑ní Stoho ansivi xi ñuhìví, te palabra (ìì xí‑nî), sànì chitnùní inì‑ní ndòo dèháˋ nùù nècuàchì nchichí, doco nùù nècuàchì (nihnú ndáhví inì‑xi) nahi ñà‑cuati, sànì dàtnúù‑ní sàxìnítnùní‑nè. \v 26 Ducán iá, vàchi ñà‑jaàn nduá nì chitnùní ini mii‑ní ―nì cachi‑yà xì Yuamánì‑yá. \p \v 27 Dandu nì cachi stná‑yà (xì nèhivì): \p ―Nùù Yuamánìˊ sànì nìhìtáhvìˊ dandacuí nùù nsidanicuú iñàha. Te còò ni‑iin nèhivì ináhá ndisa ana nduú yùhù, cuisì Yuamánìˊ Dios. Te mii‑yá, cuisì yùhù ináhî ana ndisa nduú‑yá, cuisì yùhù xì stná nèhivì cuníˋ cundaà inì‑xi sàhà‑yá. \p \v 28 ’Nahà‑nsia nùí, nsidaa mii‑nsiá nècuàchì cuhúún inì‑xi, te có‑cùndéé gâ inì‑xi, dandu nìhì‑nsiá ndòo dadí ndiaha inì‑nsia quide. \v 29 (Quida‑nsia ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá) na ian nsidá‑nsiá yugu‑xi quidáchúûn‑nsiá. Daaní, dacuahá stná‑nsià palabra vàha xi, vàchi yùhù, mànì inì, te ndahvi inì, vàtùni ndòo dadí ndiaha anima‑nsià quide. \v 30 Te mate na ian nsidá‑nsiá yugu‑xi quidáchúûn‑nsiá nùí nduá, doco yugu ñama nduú‑nu, te chuun sáhi‑nsià, ñà‑mà úhì nduá. \c 12 \s1 Nansa nì xitnùhu nèhivì nècuàchì dacuahá‑yá na ní sàhnù‑nè sìcàyòcó trigu quìvì descansu \p \v 1 Daaní, iin quìvì descansu nì quìhvi Jesús iin itu, te nì yàha‑ya yucán, cutnáhâ stná‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá. Dandu nì xìhì‑nè doco. Ñàyùcàndùá, nì quesaha‑né nì casahnù‑nè sìcàyòcó nùnì trigu itá yucán, te nì saxì‑néà. \v 2 Doco nècuàchì fariseu, nì xini‑nè ñà‑ndùá quidá nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cundehè‑ní nansa quidá nècuàchì dacuaha‑ní, quidá‑né iin chuun có‑sâha ley xi‑nda quida‑nda quìvì descansu. \p \v 3 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A cónì càhví‑nsiá (nùù tutu ìì) ndé cacháˋ nansa nì quida David na ní xìhì stná‑nè doco xi compañeru‑nè? \v 4 Vàchi nì quìhvi‑ne ini veheñùhu xi Dios, te nì xixi‑ne dìtà vídì ìì yucán, mate ni mii‑né ni compañeru‑nè, có‑sâha ley mà cuxi‑neà, cuisì nècuàchì dùtù. \v 5 Te ò inga casu, ¿a cónì càhví stná‑nsià nùù ley ìì nansa quidá dùtù quìvì descansu, quidá‑né (chuun ìì) ini veheñùhu, có‑chîvàha ndisa‑ne quìvì mà, doco màdì cuáchi nduá nùù‑né? \v 6 Doco yùhù cachíˋ xì‑nsiá, yohó iá ana chicá ndiaá nùù veheñùhu xi Dios. \v 7 (Náhà xìcà) cumánì gá cundaà ini‑nsià sàhà ñà‑ndùá cachí Dios nùù tutu ìì. Vàchi dohó cachí‑yà: “Yùhù chicá cudíì inì ñà‑cundehè ndahví stnahá‑nsiá, te màdì ñá‑cuàha guá‑nsià yùhù promesa”, cachí‑yà. Nú ni sáà‑nsià cundaà ini‑nsià sàhájàn nì cùí, dandu mà dácuídâ cuàchi‑nsia nèhivì còò falta xi. \v 8 Cunaha‑nsiá, yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, dandacú stnáì sàhà nansa quida nèhivì quìvì descansu ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì nduvàha iin tiàa nì ìchì dahuun iin ndahà‑xí \p \v 9 Daaní, nì quihin Jesús ichì cuàhàn‑yà veheñùhu, te nì quìhvi‑ya yucán. \v 10 Te yucán iá stná iin tiàa nì ìchì dahuun iin ndahà‑xí. Doco veheñùhu ma ndoó stná nèhivì cuní daquée cuàchi dìquì‑yá, te sàháyùcàndùá nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¿Amádi cuáchi nduá dandúvàha‑nda nèhivì nú quìvì descansu nduá? \p \v 11 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ni cachí‑ndà iá iin riì xí‑nsiá, te sànì nacava‑sì xìchi, pues ¿amádi cúhùn‑nsià tavà‑nsiási xìchi ma, mate quívì descansu nduá? \v 12 Cunaha‑nsiá chicá ndiaá iin tiàa nùù iin riì. Ñàyùcàndùá cundáà ini‑ndà, vàtùni iá ñà‑quida‑nda chuun viì quìvì descansu. \p \v 13 Dandu nì cachi‑yà xì tiàa ma: \p ―Chitanini‑ní ndahà‑ní. \p Dandu nì chitanini nècuàchìmà ndahà‑né, te momentu mà nì nduvàha dahuan nahi ñà‑inga mà. \v 14 Ñàyùcàndùá, nì caquee nècuàchì fariseu yucán, nì candatnuhu‑né nansa cui dandáñúhú‑nêyà. \p \v 15-16 Doco ináhá‑yâ ñà‑ndùá ndatnúhú‑nê, ñàyùcàndùá nì quee‑ya lugar mà cuàhàn‑yà. Te nì tenchicùn stná cuàhà gá nèhivì. Te nì dàndúvàha‑ya nsidaa nècuàchì cuhí xi‑ne, doco nì chinaha‑yá nècuàchìmà ñà‑màsà cáchí‑nè xì nèhivì ana divi nduú‑yá. \v 17 Ducán nì cachi‑yà xì‑né sàhà ñà‑nì cùú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Isaías sànaha na ní nacani‑ne palabra yohó nì (cachi Dios sàhà Dèhemanì‑yá): \q1 \v 18 Ana yohó nduú ana xinúcuáchí nùí, vàchi sànì nacàxin mii‑yá. Cuú ínì sàhà‑yá, te cudíì ínì sàhà nansa quidá‑yá. Nùù anima‑yà cuàhìn caquìn Espíritu Ìì xí, dandu cachitnùhu‑ya xì nèhivì nsidaa ñuu nansa iá modo ndiaha xí. \v 19 Mà náâ‑yà xì nèhivì, ni mà cácánúú‑yá calle ndàhì ndee‑yá. \v 20 Te nèhivì (yáha ndahví) na iin ndòò cuàhàn ndañuhu, mà cúcúú dana‑ya xì‑né. Còó. (Mànì gá) quida‑ya xì‑né na ian quidá nèhivì ni mà dándâhvà xì ñà‑có‑tnûù vàha. Te ducán icúmí cunduu modo xi‑ya dècuèndè cundee palabra vàha xi‑ya, te sàà‑yà cundee dahuun‑ya. \v 21 Dècuèndè stná nèhivì inga raza, tnùndé ini xi mii stná‑nè cunduu‑ya, te divi quìvì mii‑yá icúmí‑nê ndacùcahan‑né. \s1 Nansa nì dàquée cuàchi nèhivì dìquì Jesús, te nì cachi‑nè màdì Dios chindéé xí‑yâ, cachí‑nè \p \v 22 Daaní, ndacá‑né iin tiàa inácáá ñà‑malu anima‑xi vàxi nùù‑yá, te cuaá stná nècuàchìmà, te ihin stná‑nè. Dandu nì dàndúvàha‑ya nècuàchìmà, te nì nìhì‑né nì nacahàn‑nè, te nì natùi stná nùù‑né. \v 23 Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nèhivì cuáhà yucán, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑né, cachí‑nè: \p ―¿A víhíní nduú Jesús (nècuàchì ndiaha) descendencia xi David (icúmí ndecunu)? \p \v 24 Doco iníní nècuàchì fariseu nansa cachí nèhivì mà, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: \p ―Còó, vàchi ñà‑malu cusáhnû nani Beelzebú, divi nduú ana chindéé, te ducán tavá Jesús ñà‑malu. \p \v 25 Doco ináhá‑yâ nansa nacání ini nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú ni táhndè dava nècuàchì xídandacú nùù iin ñuu, te náâ stnàhá‑né, dandu mà cúí dandacú gá‑nè nùù ñuu mà. Stná nèhivì ndoó ñuu mà, nú ni táhndè dava‑ne, mà cóó gà stná ñuu mà. Te ò nèhivì ndoó iin vehe, nú náâ stnàhá‑né, dandu mà cúí cundoo tàcá gà‑nè vehe ma. \v 26 Te nú ducán ni cúndúú stná nacua cachí mii‑nsiá, ñà‑tàvá stnahá ñà‑malu xi Satanás, dandu ñà‑sànì tàhndè dava stná‑si cunduajàn nì cùí, mà cúí dandacú gá quisì cusáhnû má nùù tnaha‑sì, nú ducán. \p \v 27 ’Mii‑nsiá, cachí‑nsià ñà‑chìndéé sì‑Beelzebú yùhù na taví ñà‑malu. Doco còó, vàchi nèhivì xí mii stná‑nsià, tùha stná‑nè tavà‑né ñà‑malu. Te ¿ana dìpódèr‑xi quidá‑néàmà? (Amádi poder xi Dios chindéé xí‑nê.) Ñàyùcàndùá, vàtùni cachi mii‑né xì‑nsiá ñà‑cónì càchí viì‑nsiá sàhí. \v 28 Cunaha‑nsiá, Espíritu Ìì xí Dios nduú ana chindéé xî taví‑si, ñàyùcàndùá náhà xìcà, vichi sànì sàà tiempu cuni‑nsià nansa dandacú ndiaha mii‑yá. \p \v 29 ’Iin tiàa ndacuì, mà cúí quìhvi ndevàha nèhivì vehe‑tè nansa‑ni nì cui ñà‑tavà‑né ñà‑ìcúmí‑tê. Còó, vàchi dihna icúmí‑nê chicuhni‑nète, dandu vàtùni quida‑neàmà. \p \v 30 ’Nsidaa ana có‑ìá favor xi, contra xi nduú‑né. Te nsidaa ana có‑chìndéé xî danátáquì nèhivì xí, ducán nduá na ian taxi‑né nècuàchìmà. \p \v 31 ’Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá, vàtùni cuicahnú ini Dios sàhà nsidanicuú cuàchi nèhivì, xì nsidanicuú modo cáhàn ùhí‑nè dìquì‑yá; doco nú ni cáhàn ùhí‑nè dìquì Espíritu Ìì xí‑yá, dandu mà níhì‑né cuicahnú ini‑yà sàhà‑né. \v 32 Mate ni cáhàn ùhí nèhivì dìquì yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, doco vàtùni nìhì‑né cuicahnú ini Dios sàhà‑né. Doco nú dìquì Espíritu Ìì ni cáhàn ùhí‑nè, dandu mà nunca sàà‑yà cuicahnú ini‑yà sàhà‑né, ni tiempu ndoo‑nda ñuhìví yohó, te ni stná tiempu cundoo‑nda inga ñuhìví nicanicuahàn. \s1 Na ian nacúní‑ndà yutnù fruta, ducán nacuni stná‑ndà nèhivì a váha‑ne, ò á coó, cachí Jesús \p \v 33 ’Nú ni cachí‑ndà vàha iin yutnù fruta, dandu cuní cachàmà vàha stná fruta sáha‑nù. Te nú ni cachí‑ndà còò chuun yutnù fruta mà, dandu cuní cachàmà ñà‑còò chuun stná fruta‑nu, vàchi sàhà fruta‑nu cundáà ini‑ndà a yútnu vàha nduú‑nu, ò á coó. \v 34 Cunaha‑nsiá, nahi anima còò, ducán iá anima mii‑nsiá (nècuàchì fariseu), vàchi malu sàstnùhù‑nsiá. Ñàyùcàndùá, mà cùì cáhàn‑nsià ñà‑ìá viì. Vàchi cuisì ñà‑ñùhú chitu ini anima‑ndà nduá cáhàn‑ndà sàhà‑xí. \v 35 Iin nècuàchì vàha, cuàhà ñà‑vàha ñuhú ini anima‑nè, te ñàyùcàndùá divi palabra vàha ma nduá cachí‑nè. Doco iin nècuàchì malu, cuàhà ñà‑chìcuéhè ñuhú ini anima‑nè, ñàyùcàndùá, ñà‑chìcuéhè mà nduá cachí stná‑nè. \v 36 Te yùhù cachíˋ xì‑nsiá, na sáà quìvì juiciu, dandu icúmí nsidaa nèhivì nacuàha‑ne cuenta índù chuun nì cachi‑ne nsidaa palabra chicuéhè mà. \v 37 Vàchi nacua nì cachi‑nè yuhù‑né, divi ducán icúmí ndundaà sàhà‑né (nùù Dios), a cuáhàn‑nè càcu‑ne, te ò cuáhàn‑nè ndañuhu‑né ―nì cachi Jesús. \s1 Nansa nì xìcàn nèhivì quida Jesús iin milagru cundehè‑né, dandu cunindisá‑néyà, cachí‑nè \p \v 38 Daaní, (nì sàà) dava maestru ley xi veheñùhu, xì stná dava nècuàchì fariseu, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, cuní‑nsì quida‑ní iin milagru fuerte cundehè‑nsí. \p \v 39 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuisì nèhivì malu te sìquini xícàn coo iin milagru cundehè‑né, a ndísá icúmí yùhù poder cahan‑né. Doco mà níhì‑né cundehè‑né inga milagru, cuisì ñà‑ndùá (nì xini nèhivì sànaha) na ní cuu milagru xi Jonás, iin profeta nìsa cahàn cuenta xi Dios. \v 40 Vàchi na ian nì ndòo Jonás mà ini tìxi iin siaca cahnú ùnì ndui te ùnì ñuú, divi ducán icúmí cuu stná xì yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cunacaa stnáì tìxi ñuhù ùnì ndui te ùnì ñuú. \p \v 41 ’Na quívì cuu juiciu, te màcuìta nsidaa nèhivì tiempu vichi (nùù Dios), dandu yucán icúmí màcuìta stná nèhivì ñuu sànaha nani Nínive, te daquée cuàchi‑ne dìquì nèhivì tiempu vichi, vàchi nèhivì ñuu mà, nì naxicocuíìn ini‑nè na ní càhàn Jonás xì‑né. Doco nèhivì vichi, còó, mate sánì quesaa ana chicá ndiaá nùù Jonás mà. \v 42 Daaní, yucán icúmí nàcuììn stná nècuàchì ñahà reina nìsa dandacú nùù ladu sur sànaha. Te daquée cuàchi stná‑nè dìquì nèhivì tiempu vichi, vàchi dècuèndè iin ñuu chicá xica ní quixi‑ne ñà‑cunini‑ne cáhàn nchichí rey Salomón. Doco cunaha‑nsiá, vichi sànì quesaa ana chicá ndiaá nùù Salomón mà, (doco có‑ndùlócô nèhivì). \s1 Nansa cuú xi iin nèhivì nú sànì naxicocuíìn iin ñà‑malu nì quee antes nùù‑né \p \v 43 ’Nú sànì quee iin ñà‑malu ini iin nèhivì, dandu xicánúú‑si yáha‑sì lugar ìchí, nandúcú‑sî ndé coo dadí‑si. Te nú nì cundaà inì‑si mà cùì, \v 44 dandu cachí‑si: “Còó, chicá vàha nùhì ini anima ndé nìsa ìe antes, vàchi vehi nduá”. Ñàyùcàndùá, mànuhù‑sí anima nèhivì mà, doco nú nì xinì‑si còò inga ana inácáá, dandu quidá‑si cuenta na ian sànì ndundoa, te nì nducutá. \v 45 Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑si nácuàca‑sì inga ùsà tnaha‑sì chicá tùha quini, te quíhvi nsihi‑sì ini anima nècuàchìma ñà‑cuñuhu‑sì yucán. Sàhájàn, chicá pesadu nácòo‑ne nùù antes. Te cunaha‑nsiá, divi ducán icúmí cuu stná xì nèhivì malu tiempu vichi ―nì cachi Jesús. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà dihi‑yá xì sàhà ñani‑yà na ní casaà‑nè caná‑néyà \p \v 46 Cáhàn va Jesús xì nèhivì, te yucán nì sàà dihi‑yá xì stná ñani‑yà. Itá‑né tùvèhé, cuní‑nè càhàn‑nè xì‑yá. \v 47 Dandu nì cachitnùhu iin nèhivì xì‑yá: \p ―Cunaha‑ní, tùvèhècàˊ iín mamá xi‑ní, xì stná ñanì‑ní; cuní‑nè càhàn‑nè xì‑ní. \p \v 48 Dandu nì cachi Jesús xì nèhivì nì cachitnùhu ma: \p ―¿Ana divi nduú mamá xi (cahan‑ní)? Te ò ¿ana divi xínduu ñanì? \p \v 49 Dandu nì chitanini‑ya ndahà‑yá, nì quida‑ya señalar nsidaa nèhivì dacuahá‑yá mà, te nì cachi‑yà: \p ―Divi nècuàchì yohó xínduu nahi mamá xi, ò nahi ñanì. \v 50 Vàchi nsidanicuú ana quìdà‑xì ñà‑ndùá cuní Yuamánìˊ iá ansivi, divi mii‑né xínduu‑ne nahi ñanì, nahi cùhe, te nahi dihi stnáì. \c 13 \s1 Ejemplu sàhà iin nècuàchì xìtú \p \v 1 Daaní, divi quìvì yucán, nì quee Jesús vehe ma cuàhàn‑yà ndè yuhù mar. \v 2 Te yucán nì nataca cuàhà gá nèhivì nùù‑yá: ñàyùcàndùá nì quècahnu‑ya ini iin lancha, te yucán nì sàcòo‑ya. Te nèhivì cuáhà mà, yuhù mar nì sàcùndoo‑ne. \v 3 Dandu nì dàcuàhá‑yánè cuàhà iñàha, nì nacani‑ya xì‑né cuàhà historia nduú nahi ejemplu. Te dohó nì cachi‑yà: \p ―Cunaha‑nsiá, nìsa ìa iin nècuàchì xìtú, te nì quee‑ne cuàhàn‑nè chihi‑ne. \v 4 Te nì sate uun‑ne tata mà. Te dava‑ña nì còya nùù ichì. Dandu nì quixi laa nì saxì‑síâ. \v 5 Te dava stná tata mà nì còya nùù cavà ndé còò cuáhà ñuhù. Te yàchì nì xìtià, vàchi có‑ndòó cucún ñuhù yucán. \v 6 Doco na ní dùcàn orá, dandu nì xìxàn nì quida cahnì, te nì ìchà, vàchi cónì níhàˊ yohá. \v 7 Daaní, dava stná tata mà, mahì iñù nì còya; te na ní sahnu iñù mà, dandu nì dàdáhvia viu cuati yucán. \v 8 Doco dava stná tata mà, nùù ñuhù váha nì còya, te nì cuàha viá, ùhùn dico gà tantu nì cana, te ò dava ga‑ñà, ùnì dico ga tantu, te ò dava gà, òcò ùxìn gà tantu nì cuàha. \v 9 Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ ―nì cachi Jesús. \s1 Ñà‑ndùá dìsáhà‑xí nì nacani Jesús ejemplu xi‑ya \p \v 10 Daaní, nì catnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, te nì cachi‑nè: \p ―¿Índù chuun puru ejemplu nacání‑nî xì nèhivì? \p \v 11 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, sànì nìhìtáhvì‑nsiá cundaà inì‑nsia nansa cuní cachi palabra sàhà ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, mate antes nìsa ìa dèhé palabra mà. Doco nèhivì dava ga, cónì níhìtáhvì‑né mànìhì ini‑nè. \v 12 Vàchi nècuàchì sàñùhú (ñà‑vàha) inì‑xi, chicá más icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né sàhà‑ñá cucumi‑né más gà. Doco nèhivì có‑ñùhú ndisa (ñà‑vàha) inì‑xi, dècuènde iyuhu (ñà‑vàha) sàñùhú ini‑nè, icúmíâ cuxio dahuan. \v 13 Ñàyùcàndùá, puru ejemplu cáhìn xì nèhivì yohó, vàchi mate indéhe cuáhà‑né, doco quidámáxìní‑nè; te mate iníní cuáhà stná‑nè, doco có‑sânìhì ini‑nè na ian doho‑né. \v 14 Ducán quidá‑né, te ducán sànì cuu ndisa stná ñà‑ndùá nì cachitnùhu Isaías sànaha (na ní tiaa‑ne palabra yohó nì cachi Dios): \q1 Mii‑nsiá, cuàhà gá icúmí‑nsiâ cunini‑nsia, doco mà sáà‑nsià mànìhì inì‑nsia. Te cuàhà gá icúmí‑nsiâ cundehè‑nsiá, doco mà cúndáà ndisa inì‑nsia. \v 15 Vàchi nsidaa nèhivì raza‑nsià yohó, quidámáxìní‑nè na ian ùhì tiacú‑nè. Te quidá‑né na ian danácuánì‑nè nùù‑né. Vàchi có‑cùní‑nè cundehè‑né (ichì yùhù), ni có‑cùní stná‑nè cunini‑ne, ni có‑cùní stná‑nè mànìhì ini‑nè, ni có‑cùní stná‑nè natnahnù‑nè ichì yùhù, te ducán nsida viìˊ anima‑nè, nì cachi Dios. \p \v 16 ’Doco mii‑nsiá, ndiaha gá iá xì‑nsiá vichi, vàchi cundáà inì‑nsia sàhà ñà‑ndùá indéhe‑nsiá; sánìhì inì‑nsia sàhà ñà‑ndùá iníní‑nsiá. \v 17 Vàchi cunaha‑nsiá, cuàhà gá nècuàchì profeta sànaha, xì cuàhà gá más nèhivì xí Dios, nsidaa‑né nìsa cuni sàstnùhù‑né cundehè‑né ñà‑ndiaha íì sànì xininùù‑nsiá vichi, doco cónì níhìtáhvì‑né ducán. Yáha ga nìsa cuni‑nè cunini‑ne palabra ndiaha sànì inini‑nsia vichi, doco cónì níhìtáhvì‑né ducán. \s1 Ñà‑ndùá cuní cachi ejemplu sàhà nècuàchì xìtú \p \v 18 ’Vichi cunini vàha‑nsia, vàchi cuàhìn quide explicar nansa cuní cachi ejemplu sàhà nècuàchì xìtù‑mà. \v 19 Cunaha‑nsiá, nú sànì xìtià ley xi ñuhìví ìì xí Dios, te iníní iin nèhivì, doco có‑cùndáà vàha ini‑nè sàhà‑ñá, dandu vàxi ñà‑malu, te dacúxíó‑si palabra xi Dios iá ini anima nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá nacua nì cuu xi tata nì còyo yuhù íchî, ducán‑ní cuú xi stná nècuàchìmà. \v 20 Daaní, nahi tata nì còyo nùù cavà nduú nèhivì iníní xí palabra ìì, te vichi vichi cudíì gá ini‑nè sàhà‑ñá. \v 21 Doco na ian cuú xi viu còò yohò‑xí, ducán cuú stná xì‑né; iyuhu gá quidándéé ini‑nè. Vàchi nú sànì yàha‑ne iin tnùndoho, ò nú sànì quida quini nèhivì xì‑né, dandu luegu naxícócuîìn ini‑nè, te nacóó‑né palabra mà. \v 22 Daaní, nahi tata nì còyo mahì iñù nduú nèhivì iníní xí palabra xi Dios, doco cuàhà gá nacání ini‑nè sàhà vida xi‑ne ñuhìví yohó; cuàhà gá xího‑né coo cuica‑né; ñàyùcàndùá, dandahvíàmàné, te sadíàmà nùù palabra xi‑ya ini‑nè, mà cùì níhìndèè palabra mà chindeá‑nè. \v 23 Daaní, nahi tata nì còyo nùù ñuhù vàha nduú nèhivì iníní xí palabra xi‑ya, te cundáà ini‑nè, te quidá ndisa‑neà cumplir; quidá‑né na iin viu nì cana viì, a sea cunduu‑ne nahi viu nì cana ùhùn dico tantu, te ò viu nì cana ùnì dico tantu, te ò ñá‑nì cana òcò ùxìn tantu. \s1 Ejemplu sàhà yùcù chicuéhè nì sahnu mahì viu trigu \p \v 24 Daaní, nì nacani Jesús xì‑né inga ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: \p ―Ley xi ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, ducán iáˋ nacua nì cuu na ní chihi iin tiàa ñà‑ndùú tata vàha trigu itu‑nè. \v 25 Doco iá iin tè‑xìní ùhì xì‑né, te na quídì‑nè, mii‑né xì nsidaa compañeru‑nè, dandu nì sàà tèmà nì chihi stná‑te tata yùcù chicuéhè mahì itu‑nèmà, te cuàhàn‑te. \v 26 Daaní, nì xìtià viu cuati ma, nì sahnua, te nì cana sìcàyòcó‑ñà. Dandu nì natùi stná ñà‑ndùú yùcù chicuéhè mà. \v 27 Te na ní caxini peón nansa iá, nì sàhàn‑te nì cachitnùhu‑tè xì lamú xi‑tè, cachí‑te: “Señor, amádi tata vàha nduá nì chihi‑ní itù‑nímà. Te ¿índù chuun nì xìtià guá yùcù chicuéhè?” \v 28 Dandu nì cachi lamú mà xì‑té: “Divi tè‑xìní ùhì‑xìˊ nì quida xán”. Dandu nì cachi peón mà xì‑né: “¿A cuní‑nî cùhùn‑nsì tnuhu‑nsi yùcù mà?” \v 29-30 “Còó”, cachí‑nè, “Còtó tnuhu stná‑nsià viu. Chicá vàha ducání ni coá dècuèndè nú sànì sahnu ndúìà, te sà‑ìá ndanchito cosecha. Dandu quìvì mà cuàhìn cachì xì‑nsiá ñà‑dihna yùcù chicuéhè datacá‑nsià, cunuhnià manojo, te coca. Daaní después, (tàhndè viì) trigu, te nàcòovàha nùnìá”. \s1 Ejemplu sàhà tata yutnù mostaza \p \v 31 Daaní, nì nacani tu‑ya xì‑né inga ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: \p ―Ley xi ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, ducán iáˋ nacua nì quida iin tiàa na ní chihi‑ne iin tata yutnù mostaza itu‑nè. \v 32 Tata mà nduú tata chicá cuati iá ñuhìví, doco nú sànì sahnua, yutnù nàhnú nduú‑nu, dècuèndè laa ndavá ansivi vàxi stná quidávàha tacà‑xi mahì‑nú. \s1 Ejemplu sàhà ñà‑nsìdátáchí xí yusàn pan, divi nduú levadura \p \v 33 ’Ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, ducán nduá nahi tàtnà nsidátáchí xí yusàn pan, vàchi divia nì quihin iin nècuàchì ñahà nì dàquée‑ne mahì ùnì maquila yusàn harina, te nì ndutachi nsihá ―nì cachi Jesús. \p \v 34 Nsidaa palabra jaàn nì nacani‑ya xì nèhivì cuáhà yucán, vàchi cuisì‑ní ejemplu nì nacani‑ya xì‑né. \v 35 Ñàyùcàndùá, ducán nì cuu ndisa palabra nì cachitnùhu iin profeta sànaha na ní càhàn‑nè nì quida Dios, te dohó nì cachi‑nè: \q1 (Cachí Dios): cuàhà ejemplu cuàhìn nacani xì nèhivì. Cuàhìn datúi cuàhà iñàha nùù‑né, cuàhà palabra nì ìa dèhé dècuèndè nì sàcòo ñuhìví, nì cachi‑yà. \s1 Nansa cuní cachi ejemplu sàhà yùcù chicuéhè \p \v 36 Daaní, nì ndaquìndèè Jesús xì nèhivì cuáhà yucán, te nì nansìhvi‑ya vehe. Te nì catnàtuu nèhivì dacuahá‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Cachì‑ní xì‑nsí nansa cuní cachi ejemplu sàhà yùcù chicuéhè iá itu mà. \p \v 37 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nècuàchì nì chihi xi tata vàha ma nduú yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \v 38 Te itu mà nduú ñuhìví yohó. Te tata vàha ma nduú nèhivì cusáhnû Dios nùù‑xí, doco tata chicuéhè mà nduú nèhivì xí ñà‑malu. \v 39 Te tiàa nì chihi tata chicuéhè mà, divi nduú ñà‑malu xiní ùhì xìˊ. Daaní, quìvì nì ndanchito cosecha mà, divi quìvì xìnu tiempu yohó nduá. Te peón nì ndanihi xi cosecha mà, divi nduú ángel xi Dios. \v 40 Te nacua nì cuu xi yùcù chicuéhè mà, nì sàcùnuhnià, te nì xìxàn, ducán icúmí cuu stná (xì nèhivì malu) na xínu tiempu yohó. \v 41 Vàchi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî techuín ángel xi cùhùn‑nè tavà‑né nsidaa ana dàtúcù xì ñanìtnaha‑xi, xì nsidaa gá stná ana quìdà‑xì ñà‑có‑ndiàá, te mà cúndóó gá‑nè ñuhìví xi, \v 42 vàchi icúmí‑nê ndiachi‑né ini xìtnù ndé xíxìn ñuhu, te yucán icúmí‑nê cuacu fuerte‑nè, te càna nùhu‑ne. \v 43 Dandu icúmí sàà meru tiempu xi nèhivì ndàcuisì inì‑xi; ndiaha gá icúmí coo xi‑né, na ian ndiaha gá orá, ducán ndiaha coo xi‑né quìvì sàà Yua‑nda Dios cusahnú‑yá ñuhìví yohó. Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá yohó. \s1 Ejemplu sàhà dìhùn índùxin \p \v 44 ’Ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, ducán iáˋ nahi dìhùn cuáhà índùxin dèhé nùù iin ñuhù, te nì ndacùhun iin tiàa‑ña. Ñàyùcàndùá nì nachidèhé‑nèà, cudíì gá ini‑nè. Dandu mànuhù‑né nì dicò nsìhí‑né ñà‑ìcúmí‑nê, te nì sàhàn‑nè nì xiin‑ne ñuhù mà. \s1 Ejemplu sàhà sì‑diqui yáha ga ndiaá \p \v 45 ’Inga ejemplu. Ducán iá ñuhìví ìì xí‑yá nacua nì quida iin nècuàchì dìcó te nacuíín, nducú‑né sì‑diqui perla chicá vico cuiin‑ne. \v 46 Por fin nì tùi iin sì‑diqui chicá nsiaha. Ñàyùcàndùá nì sàhàn‑nè nì dicò nsìhí‑né ñà‑ìcúmí‑nê, te nì xiin‑ne sì‑diqui nsiaha ma. \s1 Ejemplu sàhà ñunù tavá‑nda siaca \p \v 47 ’Inga ejemplu. Ducán iá ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi na iin ñunù chìcáá‑nè mahì mar, te quíhvi nsidanuu clase siaca inià. \v 48 Dandu nú sànì chituá, tavá‑néà yuhù mar, te nácùndoo‑ne nacàxin‑ne siaca ma. Siaca viì, nácòovàha‑sì ìcà sìcàté, te siaca chicuéhè, xítià‑si. \v 49 Te divi ducán icúmí coo stná quìvì xìnu tiempu yohó. Icúmí caquesaa ángel xi Dios, te nacàxin‑ne nèhivì, cuaán cuita nèhivì malu, te cuaán cuita nèhivì vàha. \v 50 Dandu icúmí nèhivì malu mà ndiachi‑né ini xìtnù ndé xîxìn ñuhu, te yucán icúmí‑nê cuacu fuerte‑ne, te càna nùhu‑ne. \s1 Ejemplu sàhà ñà‑cuìcà \p \v 51 Dandu nì ndàcàtnùhù Jesús nùù nèhivì yucán: \p ―¿A sánì cundaà ini‑nsià sàhà nsidaájàn? \p ―Jaan, Stoho‑nsì Señor ―nì cachi‑nè. \p \v 52 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Iin nècuàchì cuàhàn chinaha xì ley ìì, nú sànì dàcuàhá vàha‑ne sàhà ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, dandu (cuaha‑ni iá, vàchi ináhá‑nê ley sànaha, te ináhá stnâ‑nè ley saa), te ducán queé stnámà na iin tiàa ndoó vàha cuàhà traste xi, vàtùni tavà‑né iin ñà‑saa, te tavà stná‑nè iin ñà‑sànaha. \s1 Nansa nì quida nèhivì ñuu Nazaret na ní nùhù Jesús yucán \p \v 53 Nì nsihi nì nacani Jesús ejemplu jaàn, dandu nì quihin‑ya ichì mànuhù‑yá. \v 54 Te na sánì nasaa‑yà ñuu‑yà, dandu cuàhàn‑yà veheñùhu, te nì quesaha‑yá dacuahá‑yá nèhivì yucán. Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―¿Índù nì xini‑ndà nì cunchichí guâ nècuàchì yohó, te quidá stná‑nè milagru? \v 55 ¿Amádi déhe nècuàchì tùha yàcún yutnù nduú‑né, te dihi‑né nduú María, te ñani‑nè nduú Jacobo, xì José, xì Simón, xì Judas? \v 56 Te cùha‑ne, yohó xíndoo stná‑nè ndé ndoo‑nda. Pues nú ducán, dandu ¿índù nì nìhìtáhvì guá‑nè quidá‑né ducán? \p Ñà‑jaàn nduá nì cacachi nèhivì, \v 57 vàchi nì cuduchi ini‑nè sàhà‑yá. Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Iin ana cáhàn cuenta xi Dios, nú inga ñuu ni cáhàn‑nè, dandu siempre quidáñúhú nèhivì‑né yucán; doco nú ñuu mii‑né, ò vehe‑ne, còó, có‑quìdáñúhú nècuàchìmà‑né ―nì cachi‑yà. \p \v 58 Ñàyùcàndùá, mànìcùí quida‑ya milagru fuerte ñuu‑yàmà, vàchi có‑xìníndísâ‑néyà. \c 14 \s1 Nansa nì xìhì Juan Bautista \p \v 1 Daaní, tiempu yucán nì xinitnùhu rey Herodes ñà‑cuàhà guá quidá Jesús. \v 2 Te nì cachì‑te xi nèhivì xí‑te: \p ―Ádi nsì‑Juan Bautista nduú Jesús, te sànì natiacu‑nè vichi, te ñàyùcàndùá quidá‑né cuàhà milagru ―nì cachì‑te. \p \v 3 Vàchi Herodes mà nduú ana nì chicadi xì Juan vehecàa. Ducán nì quida‑tè sàhà ñahàdìhí ñanì‑te Felipe nani Herodías. \v 4 Vàchi nì cachi Juan xì‑té ñà‑có‑sâha Dios lugar coo‑tè xì ñahà mà. \v 5 Ñàyùcàndùá, cuní‑te cahnì‑ténê, doco yúhî‑te nèhivì ñuù‑te, vàchi quidá‑né cuenta ñà‑iin nèhivì yuhù núù Dios nduú nècuàchìmà. \p \v 6 Doco nì sàà quìvì nì naxìnu‑tè cuìà, te nì quida‑tè vicò. Te vicò mà nì ìtasaha dèhe Herodías mà nùù nèhivì (nì casaà) yucán, te cuàhà gá nì cudiì ini Herodes. \v 7 Ñàyùcàndùá, nì chinaha‑té Dios dacútâhvì‑téñâ ndéni iñàha nì cui ni cácàn‑ña. \v 8 Dandu (nì sàhàn‑ña) nùù dihi‑ñá, te nì sàcùnaha‑ñá (nansa càcàn‑ña), te ñàyùcàndùá nì cachì‑ña xi rey mà: \p ―Dìnì Juan Bautista cuníˋ taxi‑ní, cunacaà ini iin charola quixi. \p \v 9 Dandu nì cuhuun ini rey mà, doco sàhà‑ñá sànì chinaha guá‑te Dios, te sàhà stná compañeru‑te ndoó indéhe yucán, ñàyùcàndùá nì dàndàcú‑te ñà‑nì còó nacua nì xìcàn ñahà chìì mà, \v 10 nì sàha‑tè orden, te nì quendodò dínì ndómà vehecàa. \v 11 Te nihí nèhivì dìnì‑ndà nì nansìhvi ndé iá‑te, inácáà ini iin charola. Ñàyùcàndùá, nì tnii ñahà chìì mà‑ñá nì sàhàn nì sàha‑ñà dihi‑ñá. \v 12 Dandu nì quixi nècuàchì nìsa dacuahá Juan nì ndanihi‑ne nsìi ma nì sùxin‑ne. Dandu cuàhàn‑nè cachitnùhu‑ne xì Jesús. \s1 Nansa nì dàcùxí Jesús ùhùn mil tiàa \p \v 13 Na ní nsihi nì inini Jesús, dandu nì quècahnu‑ya ini iin lancha, cuàhàn cuaán‑yá inì‑nu dècuèndè iin xaan ndé có‑ndòó nèhivì. Doco nì xinitnùhu nèhivì cuàhàn‑yà, te ñàyùcàndùá nì caquee stná‑nè ñuu‑nè nì tenchicùn‑nèyà ñuhù íchî. \v 14 Sàhámà (na ní sàà‑yà yucán), te nì quee‑ya nùù lancha mà, dandu nì xini‑yà ndoó cuàhà gá nèhivì. Te nì cuhi ini‑yànè; ñàyùcàndùá nì dàndúvàha‑ya cuàhà nècuàchì cuhí xi‑ne. \v 15 Te na ní cuaà, dandu nì catnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Vichi sàcuàhàn nì cuaà, te lugar yohó, còò ni‑iin vehe. Ñàyùcàndùá ndaquìndèè‑ní xì nèhivì ni cúhùn‑nè ñuu cuati yatni cuiin‑ne ñà‑cutiacu‑nè. \p \v 16 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Còò necesidad cùhùn‑nè inga xaan; mii‑nsiá dacuxí‑nsiánè. \p \v 17 Dandu nì cachi‑nè: \p ―Cuisì ùhùn pan nihí‑nsí, xì ùì siaca. \p \v 18 Te nì cachi‑yà: \p ―Cunihi‑nsiañà quixi. \p \v 19 Dandu nì dàndàcú‑yá ni mácùndoo nsidaa nèhivì yucán nùù yùcù cuati. Te nì tnii‑ya ùhùn pan mà xì ùì siaca, te nì ndacoto ndiaá‑yà dìquì‑xí, nì naquimanì‑yá Dios sàhà‑ñá. Dandu nì dàcuàchí‑yáñà nì sàha‑ya nècuàchì dacuahá‑yá, te mii‑né, nì dasàn‑néà nùù nsidaa nèhivì ndoó yucán. \v 20 Te nsidaa‑né nì xixi‑ne nì ndenuu ini‑nè. Te pedazu nì ndòo ga nì chitu ùxìn ùì ìcà. \v 21 Pues cunaha‑nsiá, nsidaa nèhivì nì xixi ma, nahi ùhùn mil tiàa nì sanduu‑ne, te cuaán nduú stná nècuàchì ñahà xì ñà‑cuati. \s1 Nansa nì xìcandodò Jesús nùù tècuìí mar \p \v 22 Vichi duha nì cachi Jesús xì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑nì mácùñuhu‑ne ini lancha te cùhùn cuèé‑nè nùù‑xí yàha‑ne inga ladu mar, doco mii‑yá, cuàhàn‑yà danácuîtià‑yà nèhivì cuáhà yucán. \v 23 Te na sánì ndaquìndèè‑yá xì nsidaa nèhivì mà, dandu nì nana cuaán‑yá iin yucù nì càhàn‑yà xì Yuamánì‑yá Dios. Daaní, na ní cuñaà, iá mindaa‑yá yucù yucán. \v 24 Doco lancha mà, sàcuàhàn‑nu dava mahì mar, te cuàhà gá sànì nacuahnu todò tècuìí. Ñàyùcàndùá ndé ndiàchì nìhní‑nu, vàchi yáha ga ndee caná tàchì ladu nùù‑nú. \v 25 Daaní, sinduhá nì sàà‑yà yucán xicándódo‑yá nùù tècuìí. \v 26 Doco na ní caxini‑nè vàxi‑ya, nì cayùhí cuàhà‑né, te nì càna ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Duma nduá! \p \v 27 Doco vichi vichi nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nacuàhandee inì‑nsia, vàchi yùhù nduí. Màsà yúhî‑nsià. \p \v 28 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Stoho‑nsì Señor, nú divi nduu‑ní, cachì‑ní xìˊ caqui nùù tècuìí sàì ndé vàxi‑ní. \p \v 29 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nahà‑ní. \p Ñàyùcàndùá, nì nuu Pedro nùù lancha mà nì quesaha‑né nì xìcandodò stná‑nè nùù tècuìí cuàhàn‑nè ndé vàxi Jesús. \v 30 Doco na ní xini‑nè ñà‑ndee guá caná tàchì, dandu nì yùhí‑nè, te nì quesaha‑né cuàhàn‑nè càhà‑nè ini tècuìí mà nì cùí. Ñàyùcàndùá, nì ndàhì ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Stoho‑nsì Señor, dacácu‑ní yùhù! \p \v 31 Dandu vichi duha nì chitanini‑ya ndahà‑yá nì tnii‑yanè, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Iyuhu gá xiníndísá‑nî. Chicá vàha màsà cóó‑nî xì duda. \p \v 32 Dandu nì nana‑ya lancha, mii‑yá xì stná Pedro. Te vichi duha nì cucuiìn tàchì. \v 33 Te nì tnàtuu nsidaa nècuàchì ñuhú ini lancha mà nì sàcuìtasisi‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¡Ndisa, Dèhemanì Dios nduu‑ní! \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús cuàhà nècuàchì cuhí ñuu Genesaret \p \v 34 Daaní, na sánì yàha‑ya xì‑né mar mà, dandu nì sàà‑yà ñuhù íchî iin ñuu nani Genesaret. \v 35 Te nì nacuni nèhivì ñuu mà‑yá, te nì cachitnùhu‑ne xì nsidaa gá nèhivì ladu yucán. Ñàyùcàndùá, yucán nì casaà cuàhà‑né nùù‑yá ndacá‑né nsidaa nècuàchì cuhí xi‑ne. \v 36 Te nì sacundahví‑nè nùù‑yá áma cuáha‑ya dùcùn ndahà úún‑né siquiera orilla sìcoto xi‑ya. Te nsidaa nèhivì nì dùcùn ndahà‑xí ducán, nì nduvàha‑ne. \c 15 \s1 Ñà‑ndùá dacuidá cuàchi ndisa xi anima‑ndà \p \v 1 Daaní, ñuu Jerusalén nì caquee dava nècuàchì fariseu, xì dava stná nècuàchì ley xi veheñùhu vàxi‑ne, te nì casaà‑nè nùù Jesús. Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p \v 2 ―Nècuàchì dacuahá mii‑ní, ¿índù chuun có‑quìdá‑né estilu xi xìì‑ndà? Vàchi na cuáhàn‑nè cuxi‑ne, có‑ndàhá‑né (nacua cachí estilu xi‑nda). \p \v 3 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \p ―Te mii‑nsiá tu, ¿índù chuun có‑quìdá stná‑nsià ñà‑ndùá nì dàndàcú Dios? Vàchi iladu nacóó‑nsiá ley xi‑ya, te chívàha‑nsia ñà‑ndùú estilu xi mii‑nsiá. \v 4 Vàchi dohó nì cachi‑yà: ni coó tnùñuhu xi‑nda nùù yuadíhí‑ndá. Te nú ni cáhàn ùhì iin nèhivì dìquì iin yuadíhí‑nê, dandu icúmí‑nê cui‑nè. \v 5 Doco mii‑nsiá, tucu quidá‑nsiá, vàchi cachí‑nsià vàtùni cachi iin nèhivì xì yuadíhí‑nê: “Mà cùì chindeí mii‑nsiá xì ñá‑ndùá icúmî, vàchi sànì cachì sàhà nsidaámà ñà‑ndùá dìhùn ìì”. \v 6 Te nú ducán sànì cachi nècuàchìmà, dandu còò cá obligación icúmí‑nê ñà‑chindee‑né yuadíhí‑nê, cachí‑nsià. Ñàyùcàndùá, sàhà estilu xi‑nsiamà iladu sànì nacoo‑nsia ley nì cachi Dios, te cuisì estilu xi mii‑nsiá chívàha‑nsia. \v 7 ¡Ndahví‑nsià! ¡Vàha ga‑nsià cahan‑nsiá, doco dananí úún‑nsiá! (Náhà xìcà) ñà‑ndácuisì nduá nì cachitnùhu Isaías sàhà‑nsiá sànaha na ní tiaa‑ne ñà‑ndùá nì cachi Dios, te dohó nì cachi‑yà: \q1 \v 8 Nèhivì yohó, yuhù‑né quidáñúhú‑nê yùhù. Doco ini anima‑nè, còó, vàchi xica iéˋ cahan‑né. \v 9 Cahvi‑né yùhù tuxí‑né, doco có‑ndiàáˋ, vàchi nèhivì ùún nduú ana nì quidavàha xi ley chináhá‑nè nèhivì. \p \v 10 Dandu nì cana Jesús nèhivì cuáhà mà ñà‑tnàtuu‑ne nùù‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunini vàha‑nsia, te cundaà ini‑nsià. \v 11 Mà cúnsídá cuàchi nèhivì sàhà ni‑iin ñà‑xìxí‑né; còó. Doco palabra queé yuhù‑né na cachí‑nè iñàha, ñà‑jaàn ndisa dacuidá cuàchi xi‑né. \p \v 12 Dandu nì nataca nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑ya, te nì cachi‑nè: \p ―Cunaha‑ní, cudúchí ini nècuàchì fariseu sàhà ñà‑ndùá nì cachì‑ní. \p \v 13 Dandu nì naxiconihí‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―(Có‑quìdámà), vàchi nú iá iñàha ñuhìví yohó có‑ndùú ñà‑nì chitnùní ini Yuamánìˊ iá ansivi, dandu icúmíâ ndañuhá na ian ndañuhu yùcù tnuhu‑nda itu. \v 14 Nacóó‑nsiá nècuàchì fariseu mà, vàchi quidá‑né na ian quidá iin nècuàchì cuaá cuní dacúndéhe xi inga nècuàchì cuaá ichì. Te (ináhá‑ndá) nú ducán ni quida‑nda, cutu sáà‑ndà dacóyo nihni stnaha‑nda xìchi. \p \v 15 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Nacani‑ní xì‑nsí nansa cuní cachi ejemplu nì cachì‑ní (xì nècuàchìmà). \p \v 16 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A có‑cùndáà stná ini mii‑nsiá? \v 17 ¿A có‑ìnáhá‑nsiâ nansa cuu‑xi comida xixi‑nda, quéa yuhù‑ndà, dandu yáha ndè tìxi‑nda, te después quea? \v 18 Doco palabra queé yuhù‑ndà, divi ñà‑ñùhú ini anima‑ndà nduá. Te divi ñà‑jaàn ndisa dacuidá cuàchi xi anima nèhivì. \v 19 Vàchi ini anima‑nè ñuhú cuàhà cuàchi, te divi sàhámà nacání quini guá ini‑nè, te sahní stnahá‑né, te ò cáhàn‑nè xì inga nècuàchì có‑ndùú nècuàchì vehe‑ne, te ò iá‑nè xì ndéni nèhivì ní cui mate tà nándàhà‑né. Te divi sàhà ñà‑ndùá ñuhú ini anima‑ne, ñàyùcàndùá xího stná‑nè quida cuihna‑né, te cuní‑nè dandahví stnahá stná‑nè, ò cáhàn quini‑ne. \v 20 Divi cuàchi jaàn nduá dacuidá cuàchi xi anima nèhivì, doco ñà‑có‑ndàhà‑ndà na xixi‑nda, có‑dàcuìdá cuàcha‑ndó. \s1 Nansa nì xinindisá iin nècuàchì ñahà inga ñuu \p \v 21 Dandu nì quee Jesús ladu yucán cuàhàn‑yà ladu ñuu Tiro xì ñuu Sidón. \v 22 Te yucán nì tnàtuu iin nècuàchì ñahà raza cananeu nùù‑yá, ndáhì‑nè, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Señor, mii‑ní nècuàchì descendencia xi David, cundehè ndahví‑nî yùhù, vàchi yáha ga fuerte dandohó iin ñà‑malu dèheyoquí. \p \v 23 Doco Jesús, cónì náxícóníhî‑yá nùù nècuàchìmà. Dandu nì catnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―(Quida‑ní favor xícàn‑nè), dandu taxi‑nínè, vàchi ndé cuñáñá‑nsî ñà‑ndáhì guá‑nè. \p \v 24 Dandu nì cachi‑yà (xì nècuàchì dacuahá‑yá): \p ―Cuisì nùù nècuàchì raza‑ndà Israel nì techuún Dios yùhù càhàn xìˊ, vàchi nahi riì nì tùcù xínduu‑ne. \p \v 25 Dandu nì tnàtuu nècuàchì ñahà mà nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Chindee‑ní yùhù, Señor mío. \p \v 26 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―(Ùhì quide ñà‑ndùá xícàn‑ní, vàchi) có‑ndùá ducán dacúxíó‑ndá dìtà nùù dèhe‑nda, te cuàha‑nda sìhina cuati. \p \v 27 Doco nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Ñà‑ndáà nduá Señor. Doco cunaha‑ní, dècuèndè stná sìhina cuati, níhì stná‑si iyuhu xèhè dìtà cóyo tìxi mesa xi stohò‑si. (Ñàyùcàndùá, chindee sacu stná‑ní yùhù.) \p \v 28 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuàhà gá xiníndísá‑nî. Ñàyùcàndùá, ducán ni coó nacua xícàn‑ní. \p Ñàyùcàndùá, divi hora jaàn nì nduvàha dèheyoco‑né. \s1 Nansa nì nduvaha cuàhà gá nèhivì \p \v 29 Dandu nì quee Jesús ladu yucán cuàhàn‑yà ichì mar de Galilea. Te na nchícùn‑yà ichì mà, nì nana‑ya iin yucù nì sàcòo‑ya. \v 30 Te cuàhà ga nèhivì nì nataca nùù‑yá yucán, ndacá‑né nècuàchì cuhí xi‑ne, xínduu‑ne nècuàchì xicá cuéhê, xì nècuàchì cuaá, xì nècuàchì ìhìn, xì nècuàchì cuhí ndahà‑xí, vàchi cuàhà gá cuèhè ndohó‑né. Te nì chitànduhù‑ñánê nùù‑yá, te nì dàndúvàha‑yanè. \v 31 Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nèhivì cuáhà mà na ní xini‑nè nansa nì cuu nì nacahàn nècuàchì ìhìn, te nì nduvìtá ndahà nècuàchì cuhí ndahà‑xí; stná nècuàchì xicá cuéhê, nì nacaca viì stná‑nè, te nì natùinuù stná nècuàchì cuaá. Te nèhivì nì xini mà, cuàhà gá nì naquimanì‑né Dios ñà‑cuàhà guá sànì chindee‑yá nèhivì ñuu‑nè Israel. \s1 Nansa nì dàcùxí Jesús cùmì mil nèhivì \p \v 32 Daaní, nì cana‑ya nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑tnàtuu‑ne nùù‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuhí inì nèhivì yohó, vàchi vichi sàcuàhàn‑ndà ùnì quìvì ndoó‑né cutnáhâ‑né xì‑ndà yohó, te còò cá ñà‑cuxi‑ne. Te có‑cùníˋ nacuitià‑nè nùhù‑nè nú tàñáha ga cuxi‑ne, vàchi vihini cuìtá‑nè ichì núhù‑nè. \p \v 33 Dandu nì cacachi nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Doco ¿índù nìhì‑ndà ñà‑cutiacu‑nè ñà‑cuàhà guá‑nè? vàchi yucù nduá yohó. \p \v 34 Te nì ndàcàtnùhù‑yá nùù‑né: \p ―¿Nadaa pan nihí‑nsiá? \p ―Ùsà‑ñà xì iin ùì siaca cuati ―cachí‑nè. \p \v 35 Dandu nì dàndàcú‑yá ni mácùndoo viì nsidaa nèhivì mà ñuhù. \v 36 Te nì tnii‑ya ùsà pan xì stná siaca ma, te nì naquimanì‑yá Dios sàhà‑ñá, dandu nì dàcuàchí‑yáñà nì sàha‑ya nècuàchì dacuahá‑yá, te mii‑né, nì dasàn‑néà nùù nèhivì cuáhà mà. \v 37 Te nì xixi nsidaa‑né nì ndenuu ini‑nè. Dandu después nì dàtàcá‑nè ùsà canasta nì chitu ñá‑nì cuyodò gá. \v 38 Cunaha‑nsiá, nsidaa nècuàchì tiàa nì xixi ma, cùmì mil nì sanduu‑ne, te cuaán nduú nècuàchì ñahà xì stná ñà‑cuati. \v 39 Daaní, nì dànácuîtià‑yà nèhivì mà, te nì nana tu‑ya iin lancha cuàhàn‑yà dècuèndè ladu ñuu Magdala. \c 16 \s1 Nansa nì xìcàn nècuàchì fariseu ñà‑quida Jesús iin milagru cundehè‑né \p \v 1 Dandu nì quixi nècuàchì fariseu xì nècuàchì saduceu, te nì xìcàn‑nè ñà‑nì quìdá‑yá iin milagru cundehè‑né, te cundua seña cudíì ndisa ini Dios sàhà‑yá. Ducán nì xìcàn‑nè, áma níhìndèè‑né daquée cuàchi‑ne dìquì‑yá. \v 2 Doco mii‑yá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú nì cuaà, te cuahá laa ansivi, dandu cachí‑nsià: “Seña nduá ñà‑ìcúmí cuun dàvì”. \v 3 Daaní, dàtnàà tu, nú color cuahá iá ansivi, te ndiaha gá itá vìcò, dandu cachí‑nsià: “Vàxi dàvì vitni”. ¡Ndahví‑nsià! Dananí uun‑nsia nchichí‑nsià, vàchi mate vàtùni nacuni‑nsià seña iá ansivi, doco mà cùì nacuni stná‑nsià índù tiempu nduá vichi. \p \v 4 ’Nèhivì tiempu vichi, malu cuàhà‑né, vàchi có‑càhvì sàhnú víi gá‑nè Dios, cutu milagru‑ni xícàn‑nè cundehè‑né. Doco mà níhì‑né cundehè‑né milagru cuní‑nè, cuisì milagru nì cuu xi Jonás sànaha ―nì cachi Jesús. \p Dandu nì nacoo‑yanè cuàhàn‑yà. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì nèhivì xí‑yá ñà‑nì cúndóó‑né cuidadu sàhà ñà‑ndùá chináhá nècuàchì fariseu \p \v 5 Dandu nì caquee nècuàchì dacuahá‑yá, cuàhàn‑nè (xì‑yá) inga ladu mar yucán. Doco nì nandòdó‑né cunihi‑ne pan cùhùn. \v 6 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cundehè‑nsiá, cuidadu gà ni cúndóó‑nsiá sàhà tàtnà nsidátáchí xí pan xi nècuàchì fariseu xì stná nècuàchì saduceu. \p \v 7 Dandu nì quesaha‑né ndatnúhú‑nê, cachí‑nè: \p ―Ádi sáhà ñà‑còò pan nihi‑nda vàxi, ñàyùcàndùá cachí‑yà xì‑ndà ducán. \p \v 8 Dandu nì cundaà ini‑yà ñà‑ndùá ndatnúhú‑nê, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, iyuhu gá xiníndísâ‑nsiá. Có‑xìñùhù ndatnuhu‑nsiá sàhà‑ñá còò pan nihí‑nsiá vàxi. \v 9 Yùhù xiníˋ tàñáha ga cundaà inì‑nsia. ¿A có‑nsìnúú inì‑nsia sàhà ùhùn pan (nì xixi) ùhùn mil tiàa, te nadaa ga ìcà pedazu pan nì ndòo nì dàtàcá‑nsià? \v 10 Te ¿a có‑nsìnúú gá stná inì‑nsia sàhà ùsà pan nì xixi cùmì mil nèhivì, te nadaa ga ìcà pedazu pan nì ndòo stná? \v 11 Xiñuhu cundaà ini‑nsià ñà‑màdì pan ndisa cáhìn sàhà‑xí na ní cachì xì‑nsiá ñà‑nì càquín‑nsià cuidadu sàhà ñà‑nsìdátáchí xí pan xi nècuàchìmà. \p \v 12 Dandu nì sàà nècuàchì dacuahá‑yá nì cundaà ini‑nè sàhà ñà‑ndùá nì cachi‑yà, màdì ñá‑nsìdátáchí xí pan ndisa nduá cáhàn‑yà sàhà‑xí. Còó, sàhà ley chináhá nècuàchì fariseu xì nècuàchì saduceu, divi nduá cáhàn‑yà sàhà‑xí. \s1 Nansa nì cachi Pedro ñà‑xìníndísâ‑né Jesús ñà‑ndùú ndisa‑ya Cristu nì quixi nùù Dios \p \v 13 Daaní, cuàhàn Jesús xì nècuàchì dacuahá‑yá ndè ladu ñuu Cesarea de Filipo. Te nì ndàcàtnùhù‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, ¿índù nècuàchì nduí cachí nèhivì? \p \v 14 Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Dava‑ne cachí‑nè Juan Bautista nduu‑ní, te dava‑ne, Elías nduu‑ní, cachí‑nè. Daaní, dava tu‑ne cachí‑nè ñà‑ndùù‑ní Jeremías, te ò inga profeta sànaha nì sacahàn cuenta xi Dios. \p \v 15 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Doco mii‑nsiá, ¿ana nduí cachí‑nsià? \p \v 16 Dandu nì cachi Simón Pedro xì‑yá: \p ―Divi Cristu Dèhemanì Dios iá nicanicuahàn nduu‑ní. \p \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¡Nansicáhán mii‑ní, Simón dèhe Jonás! vàchi màdì nèhivì ñuhìví yohó nì dàtnúù ini xì‑ní ñà‑nì cundaà inì‑ní ducán. Còó, divi Yuamánìˊ iá ansivi nduú ana nì dàtnúù xì sàxìnítnùní‑nî. \v 18 Te yùhù cachíˋ xì mii‑ní, Pedro, ñà‑ìcúmí‑nî cunduu‑ní na iin cavà fuerte ndé cuàha iin vehe. Te vehe‑ma cundua nahi nèhivì‑xí icúmí danátáquì. Te mate (ni queé) nsihi ñà‑malu yehè andea (quixa), doco mà sáà cundeá nùù ana xínduu tàcá nèhivì xí. \v 19 Vàchi cuàhìn daníhìtáhvìˊ mii‑ní (ñà‑sàhà palabra cachí‑nî) icúmí yàha nèhivì ndè ñuhìví ìì xí Dios, na ian cucumi‑ní ndahà cáa xán. Te nú cachì‑ní xì‑né ñà‑nsìdá cuàchi ndisa‑ne, dandu cundiaa stná palabra mà ndé (iá Dios) ansivi. Te ò nú ni cachí‑nî xì‑né ñà‑màdì cuáchi nduá sànì quida‑ne, dandu divi cundiaa stná mà ndè ansivi ―nì cachi‑yà. \p \v 20 Dandu nì sàcùnaha nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá mà ñà‑màsà cáchí‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú‑yá Cristu (nì quixi dìquì‑xí). \s1 Nansa nì cachitnùhu Jesús icúmí‑yâ cui‑yà \p \v 21 Daaní, quìvì yucán nì quesaha‑yá cachítnùhu‑ya xì nècuàchì dacuahá‑yá nansa icúmí cuu xi‑yá na sáà‑yà ñuu Jerusalén. Icúmí‑yâ ndoho cuahà‑yá, nì cachi‑yà xì‑né, vàchi ducán icúmí quida nècuàchì sahnú dandacú, xì stná dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu. Te nú sànì xìhì‑yà, dandu icúmí‑yâ natiacu‑yà tìxi ùnì quìvì. \v 22 Dandu nì tavà cuaán Pedro‑yà, te nì càhàn duchi ini‑nè xì‑yá, cachí‑nè: \p ―Cahnú gà Dios, màsà nunca cuu xi‑ní ducán. \p \v 23 Doco nì naxiconihí‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―¡Cuxio‑ní nùí, vàchi nahi ñà‑malu Satanás nduu‑ní, te quidá quíní‑nî xìˊ! Cuisì chuun xi nèhivì ñuhìví yohó nduá nihnú inì‑ní, màdì chuun xi Dios. \p \v 24 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Nsidaa ana cuní cunchicùn xìˊ, xiñuhu nacoo‑ne ñà‑ndùá cuní inì‑ni mii‑né quida‑ne, te quida‑ne cuenta na ian nsidá stná‑nè cruz xi‑ne cutnáhâ‑né xìˊ ñà‑cui stná‑nè. \v 25 Vàchi nsidaa ana cuní dacácu xi vida xi, ñà‑dandáñúhú dahuun‑ne mii‑né nduá. Doco nú ni cuí‑nè sàhí, dandu ñà‑sànì càcu ndisa vida xi‑ne nduá. \v 26 Vàchi mate ni níhì iin nèhivì nsidaa ñà‑ìá ñuhìví, doco ni mà sáà‑mà cundua ñà‑vàha xi‑ne nú màsà sáà stná anima‑nè càcua nùù Dios. Còó. Te ò nú ni cuní stná iin nèhivì nacuiin‑ne anima‑nè, còó, mà cúí. \p \v 27 ’Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî naxicocuíìn, cutnahá stnáì xì cuàhà ángel xi. Te ndiaha gá icúmí coo tnùñuhu xí, nahi tnùñuhu xí Yuamánìˊ. Dandu nsidandaì sàhà nsidaa nèhivì ñuhìví, según nansa nì quida iin iin‑ne. \v 28 Te cunaha‑nsiá, dava mii‑nsiá nècuàchì itá yohó, mà cúí‑nsià dècuèndè cuni‑nsià nansa coo quìvì naxicocuíìn yùhù ñuhìví yohó cusahnúí. \c 17 \s1 Nansa nì nadama Jesús mii‑yá, nì natnuù nihni ndiaha‑yá \p \v 1 Daaní, na ní yàha ìñù quìvì, dandu nì saca Jesús Pedro xì Jacobo, xì ñani Jacobo nani Juan, cuàhàn cuaán‑yá xì‑né ndè dìnì iin yucù ducún. \v 2 Te yucán nì nadàma‑ya, tucu nì nàcùnahà‑yà nì xini nècuàchìmà, vàchi nì natnuù nihni fuerte nùù‑yá nahi orá, te nì nanchiì cuxín yaa stná sìcoto xi‑ya nahi nduà orá. \v 3 Dandu nanàá nì xini stná‑nè jaàn sànì ndecoyo stná nèhivì (sànaha) nani Moisés xì Elías, ndatnúhú‑nê xì‑yá. \p \v 4 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Stoho‑nsì Señor, ¡nansicáhán‑ndá ndoo‑nda yohó! Chicá vàha quidavàha‑nsi ùnì siahva, nú cuní‑nî; ian coo mii‑ní, ingà coo Moisés, te ingà coo stná Elías. \p \v 5 Meru cáhàn Pedro ducán, te nì dàhvi nsidaa‑né mahì iin vìcò nchií ndiaha. Dandu nì tiacu‑nè cáhàn iin ana cáhàn mahì vìcò mà, cachí‑yà: \p ―Dèhemaní nduú ana yohó, te cudíì inì sàhà‑yá. Ñàyùcàndùá cunini‑nsia ñà‑ndùá cachí‑yà. \p \v 6 Daaní, na ní inini nècuàchì dacuahá‑yá palabra mà, dandu nì tutuyuhu nsidaa‑né ñuhù, vàchi nì yùhí cuàá‑nè. \v 7 Dandu nì tnàtuu Jesús nùù‑né, te nì chituu‑ya ndahà‑yá ìcà‑né, cachí‑yà: \p ―Vàtùni ndacuìta‑nsia; màsà yúhî gà‑nsià. \p \v 8 Dandu nì ndacoto‑ne inicutu, te nì xini‑nè, còò cá iin, ndé làcà mii Jesús iá yucán. \p \v 9 Daaní, nì naquihin‑ya ichì mànuu‑ya xì‑né yucù yucán. Te ichì mà nì chinaha‑yánè, cachí‑yà xì‑né: \p ―Màsà nácání‑nsiá xì nèhivì ñà‑ndùá nì xini‑nsià vichi dècuèndè nú sànì natiacu yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \p \v 10 Dandu cachí‑nè xì‑yá: \p ―Nú ducán, dandu ¿índù chuun cachí nècuàchì ley xi veheñùhu ñà‑dihna icúmí naxicocuíìn Elías? \p \v 11 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá, dihna icúmí Elías naxicocuíìn‑nè, te nsidaviì‑né nsidaa chuun có‑ìá viì. \v 12 Doco cunaha‑nsiá, sànì quixi nècuàchìmà, doco nì nacuaà nèhivì‑né, nì quida ndevàha‑ne xì nècuàchìmà nacua cudíì ini‑nè. Te ducán icúmí‑nê dandohó stná‑nè yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \p \v 13 Dandu nì sàà nècuàchì dacuahá‑yá nì cundaà ini‑nè ñà‑divi Juan Bautista cáhàn‑yà sàhà‑xí. \s1 Nansa nì tavà Jesús iin ñà‑malu inácáá ini iin tèchii \p \v 14 Nì nsihi nì nasaa‑yà xì‑né ndé ndoó cuàhà nèhivì, dandu ndacá nècuàchìmà iin tiàa nì quesaa nùù‑yá. Te nì sàcuììn sìsì tiàa ma nùù‑yà, \v 15 cachí‑nè: \p ―Señor, cundehè ndahví sacù‑ní dèhi, vàchi cuàhà gá xichi xíhì ìhí‑te. Yáha ga ndohó‑te, vàchi cuàhà xichi nduá‑te mahì ñuhu xì mahì tècuìí. \v 16 Ñàyùcàndùá, ndaquí‑te nì quixi nùù nècuàchì dacuaha‑ní, doco mànì cùí dandúvàha‑nète. \p \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, mà túha‑nsia cunindisá‑nsiá; ni có‑sâà‑nsia cundaà inì‑nsia. ¿Nadaa ga quìvì icúmî coi xì‑nsiá, te quidandee gá stná inì sàhà‑nsiá? Pues cundaca‑nsiàte quixi nùí. \p \v 18 Dandu (nì saca‑nète vàxi nùù‑yá), te nì dàndàcú‑yá nì sadi‑yà nùù ñà‑malu mà, te nì quea cuàhàn. Te nì nduvàha nchito‑tè. \p \v 19 Daaní, después na iá cuaán‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá, dandu nì catnàtuu‑ne nùù‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¿Índù chuun mànìcùí tavà nsiùhù ñà‑malu mà? \p \v 20 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Sàhà‑ñá iyuhu guá xiníndísâ‑nsiá, ñàyùcàndùá mànìcùí. Vàchi ñà‑ndáà nduú palabra cachíˋ xì‑nsiá yohó: nú xiníndísâ ndisa‑nsia, mate (iyuhu nduá) nahi tata cuati yutnù mostaza, dandu vàtùni dandacú‑nsiá nùù yucù jaàn, te cachi‑nsià xán: “Cuxio iladu”, te seguru icúmí cuu ducán, vàchi nsidanicuú iñàha cui quida‑nsia, nú xiníndísâ‑nsiá. \v 21 Doco ñà‑malu tnaha quisì nìsa inacaa ini tèchii ma, có‑quèé yáchà, cuisì nú ni cácàn tàhvì‑nsiá nùù Dios, te cunihiì dócô‑nsià. \s1 Nansa nì cachitnùhu Jesús inga xichi ñà‑ìcúmí‑yâ cui‑yà \p \v 22 Na iá va‑ya ladu Galilea, nì cachi‑yà xì nèhivì xicánúú xí‑yá: \p ―Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî yàhi ndahà nèhivì (malu), vàchi iá iin tiàa cuàhàn cahin xìˊ nùù‑né. \v 23 Dandu cahnì‑né yùhù; doco tìxi ùnì quìvì icúmî natiacuì ―nì cachi‑yà. \p Te nèhivì dacuahá‑yá, cuàhà gá nì nàcùndoo‑ne tnùnsí ini sàhámà. \s1 Nansa nì nìhì Jesús dìhùn ñà‑chiyàhvi‑ya cuota xi‑ya \p \v 24 Daaní, na ní sàà‑yà xì‑né ñuu Capernaum, dandu nì tnàtuu tè‑xícàn xì cuota nùù Pedro, cachí‑te: \p ―¿A có‑chîyàhvi maestru xi‑nsia cuota xi‑ne? \p \v 25 ―Jaan ―cachí Pedro. \p Dandu nì quìhvi‑ne ini vehe (ndé iá‑yà). Te dihna‑ya nì càhàn‑yà xì‑né, cachí‑yà: \p ―¿Nansa tuxí inì‑ní, Simón? ¿Nansa quidá rey ñuhìví yohó? ¿A núù nèhivì xí mii‑té tavá‑te cuota xi‑tè, te ò núù nèhivì tùcù (dandacú‑te nùù‑xí)? \p \v 26 Dandu nì cachi Pedro: \p ―Divi nùù nèhivì tùcù. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú ducán nduá, dandu nèhivì xínduu nèhivì xí rey, còò obligación icúmí‑nê, ¿á ma ndisá? \v 27 Doco sàhà‑ñá có‑cùní‑ndà cuduchi ini ni‑iin nèhivì sàhà‑ndà, ñàyùcàndùá cuahán‑nî mar yucù siaca, te quisì primeru nìhì‑ní, nacuna‑ní yuhù‑sí, te tavà‑ní dìhùn inácáá mà. Dandu cunihi‑níà cùhùn chiyàhvi‑ní nùù nècuàchìmà, vàchi vàtùni sàà mà sàhà ndúì‑ndà ―nì cachi‑yà. \c 18 \s1 Nansa nì cachi Jesús ana chicá ndiaá \p \v 1 Daaní, hora yucán nì tnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, te nì ndàcàtnùhù‑né: \p ―¿Ana chicá ndiaá nùù nsidaa nèhivì ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi? \p \v 2 Dandu Jesús, nì cana‑ya iin tètii, te nì chicani‑yàte mahì nsidaa‑né, cachí‑yà xì‑né: \p \v 3 ―Palabra ndàcuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó; nú màsà náxícócuîìn ini‑nsià, te nàcùnihnu viì inì‑nsia na iin ñà‑cuati, dandu mà sáà‑nsià ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi. \v 4 Ñàyùcàndùá, iin nèhivì, nú nihnú ndáhví ini‑nè nahi tètii yohó, pues divi‑ne nduú ana chicá ndiaá ndé nduú ñuhìví ìì xí Dios. \v 5 Te nú sàhà yùhù quidáñúhú nèhivì iin tètii nahi tèyòhó, dandu davani queá na ian yùhù quidáñúhú‑nê. \p \v 6 ’Nú ni datúcù iin nèhivì iin ñà‑cuati xiníndísá‑xî, ¡ndahví‑nè! Vàchi chicá vàha màcùndiacu iin yùù yódò dùcùn‑né, te ndiachi‑né mahì mar cunú sàhà‑ñá màsà dátûcù gà‑nè iin ñà‑cuati. \v 7 ¡Ndahví nèhivì ñuhìví datúcù xì ñanìtnaha‑xi! Vàchi mate fuerza cuàhàn tùcù dava‑ne, doco yáha ga ndahví tiàa dìsáhà‑xí túcù‑nè. \p \v 8 ’Te ò nú sàhà ndahà‑nsiá ò sáhà‑nsiá xidá cuàchi‑nsia, dandu chicá vàha nì táhndèà, te dacaná‑nsiáñà, vàchi chicá nsiaha (sàà‑nsià nùù Dios), te cutiacu‑nsià nicanicuahàn, mate sánì ndañuhu iin ndahà‑nsiá, ò iin sàhà‑nsiá, te màdìá coo nsihi‑nsia, te ndiachi‑nsiá ndé xîxìn ñuhu nicanicuahàn. \v 9 Te nú sàhà nduchìnúù‑nsiá quidá‑nsiá cuàchi, dandu chicá vàha tavà‑nsiáñà dacaná‑nsiá, vàchi chicá nsiaha (sàà‑nsià nùù Dios) xì mindaa nduchìnúù‑nsiá, te cutiacu‑nsià nicanicuahàn, te màdìá xì ndúìà, dandu después icúmí‑nsiâ ndiachi‑nsiá ndé xîxìn ñuhu andea. \s1 Ejemplu sàhà riì nì tùcù \p \v 10 ’Màsà nunca cahíchì inì‑nsia iin ñà‑cuati nahi tèyòhó, vàchi cachí ndàì xì‑nsiá, ndè ansivi ndoó ángel (ndiaá) xán, te nicanicuahàn ndoó tùha‑ne nùù Yuamánìˊ. \v 11 Vàchi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, nì quesaì ñuhìví yohó ñà‑dacácui ana cuàhàn ndañuhu ni cuí. \p \v 12 ’¿Nansa tuxí inì‑nsia quida iin tiàa nú ndoó iin cientu riì xí‑né, te nì tùcù iin‑sì? ¿Amádi nácóó‑né 99 quisì dava ga mà yucán ndé (xixáhan‑sì) yucù yucán, te cùhùn‑nè nanducu‑né quisì nì ndañuhu ma? \v 13 Te nú sànì natùi‑sì, dandu cudíì gá ini‑nè. Ndè chicá cudíì ini‑nè sàhà quisì yucán nùù nsidaa gá quisì cónì túcù mà. \v 14 Pues ducán iá stná xì nèhivì nahi ñà‑cuati yohó, có‑cùní Yuandiaha‑nsiá iá ansivi ndañuhu ni‑iin‑ne. \s1 Nansa quida‑nda nú sànì quida iin ñanìtnaha‑nda iin cuàchi nùù‑ndà \p \v 15 ’Nú ni quidá iin ñanìtnaha‑nsia iin cuàchi nùù iin‑nsia, dandu nècuàchì nì quida quini‑ne nùù‑xí, xiñuhu tavà cuaán‑ñánê iladu, te ndatnuhu víi‑né xi nècuàchìmà. Te nú ni quihín casu nècuàchìmà, dandu ñà‑sànì dàcácu tnahá‑né nduá. \v 16 Doco nú có‑quìhín casu nècuàchìmà, dandu xiñuhu cuaca‑ne iin ò úì gà nèhivì sàhà ñà‑cunduu‑ne testigu cundaà vàha inì‑xi nansa ndisa iá chuun. \v 17 Doco nú ni‑xi ñà‑jaàn có‑cùní‑nè, dandu ni cúhùn‑nsià nùù nsidaa nèhivì natácá càhvì xì Dios. Te nú iin‑ni có‑cùní‑nè quihin casu‑nè nsidaa nèhivì mà, dandu ni cúnàhá chuun ma, te quida‑nsia cuenta na ian nècuàchì siùmí nduú‑né, te ò iin ana nì cuchicuehe dahuun anima‑xi. \p \v 18 ’Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: nú cachí‑nsià xì nèhivì ñà‑nsìdá cuàchi ndisa‑ne, dandu cundiaa stná palabra mà ndé (iá Dios) ansivi. Stná palabra cachí‑nsià xì‑né ñà‑màdì cuáchi nduá sànì quida‑ne, divi cundiaa stná mà ndè ansivi. \p \v 19 ’Te cachí stnáì xì‑nsiá, mate cuísi ùì‑nsià ndoó, doco nú iin‑ni sànì cachi ndúì‑nsià cuàhàn‑nsià càcàn tàhvì‑nsiá iñàha nùù Yuamánìˊ iá ansivi, dandu icúmí‑yâ quida‑yañà, ndéni chuun nì cui ni cúndúá. \v 20 Vàchi nú sànì nataca‑nsià mate úì ò únì‑nsià iin‑ni xaan, te ndácùcahan‑nsiá quìví, dandu yucán icúmí coo stnáì cutnahí xì‑nsiá ―nì cachi Jesús. \s1 Xiñuhu cuicahnú stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà; màsà quídá‑ndá na ian nì quida peón cónì cùní cuicahnú inì‑xi sàhà ñanìtnaha‑xi \p \v 21 Dandu nì tnàtuu Pedro nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Stoho‑nsì Señor, ¿nadaa xichi icúmî cuicahnú inì sàhà iin ñanìtnahi nú nì quida‑ne cuàchi nùí? ¿A ndéˋ ùsà xichi, ò nadaa xichi? \p \v 22 ―Còó ―cachí Jesús xì‑né― màdì cuísi ùsà xichi, cachíˋ. Dècuèndè (yáha ga cuàhà tantu) ñà‑jaàn xiñuhu cuicahnú inì‑ní sàhà‑né, mate 70 tantu gà nùù ùsà xichi ni cúndúá. \p \v 23 ’Ñàyùcàndùá, ducán iá stná ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi nacua nì cuu na ní dànáyàha iin rey nsidaa cuenta xi nèhivì nduú peón xi‑ne. \v 24 Nì natavà víi‑né cuenta, te nì cana‑ne iin peón iníhícá cuàhà millón pesu nùù‑né. \v 25 Doco còò ni‑iñàha icúmí‑tê ñà‑danáà‑té. Ñàyùcàndùá, nì dàndàcú rey mà ñà‑nì cúyàhvi‑tè, mii‑té, xì ñahàdìhí‑te, xì dèhe‑tè, xì nsidanicuú stná traste xi‑tè sàhà‑ñá tùi dìhùn danáà‑té. \v 26 Doco nì tutuyuhu‑té ñuhù nùù sàhà rey mà nì sacundahví‑te nùù‑né, cachí‑te: “¡Señor! Quida sacù‑ní favor xìˊ, cundiatu tahvì gá‑nî yùhù, dandu danáà nsìhí”. \v 27 Ñàyùcàndùá, nì cuhi ini rey mà‑té, te nì nacoo‑nète, nì dàndùtù nsìhí‑né ñà‑ndùá iníhícá‑tê. \p \v 28 ’Doco nì quee cuisì‑té nùù rey mà, te nì sàhàn‑te nì nanducu‑té inga peón nduú compañeru‑te, vàchi iníhícá stná nècuàchìmà iin cientu dìhùn plata nùù‑té. Te nì tnii nihni tnuu tehe‑té dùcùn‑né nì cachì‑te xi‑né: “Danáà dahuun ñà‑ndùá iníhícó nùí”. \v 29 Dandu nì tutuyuhu stná nècuàchìmà ñuhù nùù sàhà‑té nì sacundahví‑nè nùù‑té, cachí‑nè: “Quida sacù‑ní favor xìˊ cundiatu tahvì gá‑nî yùhù, dandu danáà nsìhí”. \v 30 Doco còó, cónì cùní‑te. Nì sanicuàchi‑tè sàhà‑né nì chicadì‑tené dècuèndè danáà nsìhí‑né ñà‑ndùá iníhícá‑nê. \v 31 Doco na ní xini dava ga peón nduú compañeru‑te, cuàhà gá nì cuduchi ini‑nè. Ñàyùcàndùá, nì sàhàn‑nè nì nacani‑ne xì rey mà ñà‑ndùá nì quida‑tè. \v 32 Sàhámà tucutu nì cana rey mà‑té nì cachi‑nè xì‑té: “¡Peón malu ndùù‑yó! Vàchi yùhù, nì xicahnú inì sàhù; nì dàndùtù nsìhí ñà‑ndùá nì ìníhícó, vàchi ducán nì sacundahvú núìˊ. \v 33 ¿A có‑ndìá ìcà stnáù cuhi inù compañeru nacua nì quide xì miun?” nì cachi rey mà. \v 34 Cunaha‑nsiá, yáha ga nì xìdà ini‑nè, ñàyùcàndùá nì dàyáha‑nète ndahà tè‑dàndòhò‑xì nèhivì ñà‑coo‑tè ndahà‑témà ndè cachi danáà nsìhí‑te. \p \v 35 ’Pues ducán icúmí quida stná Yuamánìˊ iá ansivi xi mii‑nsiá nú có‑cùní‑nsià cuicahnú ndisa ini‑nsià sàhà ñanìtnaha‑nsia ―nì cachi Jesús. \c 19 \s1 Màsà cáté stnàhà‑ndà \p \v 1 Daaní, na ní nsihi nì cachi Jesús ducán, nì quee‑ya ladu Galilea cuàhàn‑yà ndè inga ladu yùte Jordán ndé nduú stná ladu Judea. \v 2 Te cuàhà gá stná nèhivì nì tenchicùn xì‑yá nì sàà stná‑nè yucán. Ñàyùcàndùá nì dàndúvàha‑ya nècuàchì cuhí xi‑ne. \p \v 3 Dandu nì catnàtuu nècuàchì fariseu nùù‑yá nì càhàn‑nè xì‑yá áma níhìndèè‑né daquée cuàchi‑ne dìquì‑yá. Te dohó nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―(¿Nansa cachí‑nî?) ¿A vátùni cate‑ndà ñahàdìhí‑ndà nansa ni nì cui? \p \v 4 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ádi sánì cahvi‑nsia nùù tutu ìì ndé cacháˋ nansa nì quidayucun Dios nèhivì primeru, iin‑ne nì sàcùnduu tiàa, te inga‑nè ñahà. \v 5 Te nì cachi stná‑yà ñà‑jaàn nduá dìsáhà‑xí nándàhà iin nècuàchì tiàa xì iin nècuàchì ñahà, te quecuáân‑né nùù yuadíhí‑nê. Ñàyùcàndùá, mate diín diín nì sanduu‑ne antes, doco vichi na imindaa nèhivì sànì nanduu‑ne. \v 6 Sàhámà có‑ndùú gá‑nè diín diín nèhivì; còó, vàchi quida‑nda cuenta na ian imindaa nèhivì nduú‑né. Ñàyùcàndùá, nú ducán sànì dàcuàcátnáhâ Dios‑nè, dandu ni‑iin nèhivì màsà cáté stnàhá‑né. \p \v 7 Dandu nì cachi nècuàchì fariseu xì‑yá: \p ―Pues nú ducán, dandu ¿índù chuun nì cachi Moisés iá permisu, vàtùni cuàha‑nda ñahàdìhí‑ndà iin tutu cachí cuàhàn‑ndà cate‑ndàñá, dandu nacoo‑ndañá? ―nì cachi‑nè. \p \v 8 ―Còó ―cachí‑yà―; sàhà ñà‑có‑cùní‑nsià cunini viì‑nsiá, ñàyùcàndùá nì sàha Moisés permisu cate stnàhá‑nsiá. Doco na ní quesaha ñuhìví, còó, màdì dùcàn nìsá ìa. \v 9 Te yùhù cachí stnáì xì‑nsiá, cuàchi ndisa nduá nú ni caté iin nècuàchì tiàa ñahàdìhí‑nè, te coo‑ne xì inga nècuàchì ñahà. Doco nú sànì càhàn ñahàdìhí‑nè xì inga tiàa, dandu màdì cuáchi cunduu ñà‑cate‑nè ñahàdìhí‑nèmà. Te nú ni nándàhà stná iin nècuàchì tiàa xi iin nècuàchì ñahà nì sate stnàhá, divini cuàchi cunduu stná mà. \p \v 10 Dandu nì cachi nècuàchì dacuahá‑yá xì‑yá: \p ―Nú ducán (ùhì) iá chuun sàhà iin ñahàdìhí‑ndà, dandu chicá vàha màsà nándàhà‑ndà. \p \v 11 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, màdì nsidaa nèhivì sáà mànìhì inì‑xi sàhà ñà‑ndùá nì cachì jaàn, cuisì nèhivì sànì nìhìtáhvì mànìhì inì‑xi. \p \v 12 ’Dava nèhivì, có‑ìá nsihi iquìcúñú‑nè, vàchi ducán nì cacu‑ne, ñàyùcàndùá, có‑nândàhà‑né. Daaní, dava nèhivì, có‑ìá nsihi‑ne sàhà‑ñá ducán nì quida nèhivì xì‑né. Daaní, dava stná‑nè cuisì sàhà‑ñá (cudíì ini‑nè quida‑ne) chuun xi ñuhìví ìì xí Dios, ñàyùcàndùá có‑cùní‑nè nandàhà‑né. Nú ni sáà‑nsià mànìhì ini‑nsià palabra yohó, vàtùni, (te nú còó, pues mà cúndáà inì‑nsia). \s1 Nansa nì chitàndòó Jesús ndahà‑yá dìnì ñà‑cuati ñà‑cundiatúà \p \v 13 Daaní, ndacá nèhivì ñà‑cuati vàxi nùù‑yá ñà‑chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìnì‑vé, te càcàn tàhvì‑yá nùù Dios sàhà‑vé. Doco nècuàchì dacuahá‑yá, nì sadi‑nè nùù nècuàchìmà. \v 14 Ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nacoo‑nsia ñà‑cuati ni quixá nùí. Màsà cádí‑nsià nùá, vàchi nsidaa ana nihnú inì‑xi nahi ñà‑cuati, divi cunduu ana sàà ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi ―nì cachi‑yà. \p \v 15 Dandu nì chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìnìá, te cuàhàn‑yà. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì iin tèchii cuica \p \v 16 Daaní, nì sàà iin tèchii nùù‑yá, te nì cachì‑te xi‑yá: \p ―Maestro, mii‑ní vàha ndisa‑ní. Cachì‑ní xìˊ índù obra vàha quide, te nìhìtáhvìˊ vida ndiaha nicanicuahàn. \p \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì‑té: \p ―¿A ndísá (cuní‑nî) càhàn‑ní xì yùhù sàhà índù iñàha nduú ñà‑vàha? Vàchi còò ni‑iin nèhivì ùún vàha ndisa, cuisì nú nduí Dios, dandu vàha ndisa inì. Doco nú cuní‑nî nìhìtáhvì‑ní vida ndiaha, dandu chivàha‑ní ñà‑ndùá dandacú‑yá. \p \v 18 Dandu nì cachi tèmà: \p ―¿Índù ñà‑càchí‑yà icúmî chivàhi? \p Te nì cachi Jesús: \p ―Divi ñà‑màsà cáhni stnaha‑nda, ni màsà cáhàn‑ndà xì inga ana có‑ndùú nècuàchì vehe‑nda, ni màsà quídá cuíhná‑ndá, ni màsà cáchí stná‑ndà ni‑iin tnùhu sàhà ñanìtnaha‑nda. \v 19 Te ni coó tnùñuhu xi‑nda nùù yuadíhí‑ndá; te nacua cuú íní‑ndà sàhà mii‑nda, divi ducán icúmí‑ndá cuu stná ini‑ndà sàhà ñanìtnaha‑nda. \p \v 20 Dandu nì cachi tèchii ma xi‑yá: \p ―Cunaha‑ní, nsidaájàn sànì chivàhi dècuèndè na tíî. ¿Índù iñàha cumánì gá quide? \p \v 21 Dandu nì cachi‑yà xì‑té: \p ―Nú ndisa cuní‑nî cunduu‑ní iin ana vàha ndisa, dandu cuahán‑nî dicò nsìhì‑ní ñà‑ndùá icúmí‑nî, te dasàn‑ní dìhùn mà nùù nècuàchì ndahví; dandísá nìhìtáhvì‑ní cucumi‑ní cuàhà ñà‑cuìcà iá ansivi. Te quixi‑ní cunichicùn stná‑ní yùhù ―nì cachi‑yà. \p \v 22 Daaní, na ní inini‑tè ñà‑jaàn, dandu yáha ga nì cuhuun inì‑te, vàchi cuica cuáhà‑té. Ñàyùcàndùá nì quihin‑tè ichì mànuhù‑té. \p \v 23 Dandu nì cachi Jesús xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá: Ùhì sàstnùhù sàà iin tècuìcà ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi. \v 24 Te ùhì gà stná dayáha‑nda iin camellu nùù chìcòhò ndúhu íqui, doco ñà‑chicá ùhì nduú ñà‑yàha iin tècuìcà ndè ñuhìví ìì xí Dios ―nì cachi‑yà. \p \v 25 Na ní inini nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑jaàn, dandu yáha ga nì ndulocó‑nè, te nì cachi‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―Pues nú ducán nduá, dandu ùhì ndisa càcu anima iin nèhivì. \p \v 26 Dandu nì indehè váha Jesús‑nè, te nì cachi‑yà: \p ―Nèhivì ñuhìví, mà cúí quida‑neàmà. Doco Dios, vàtùni, vàchi nsidaa iñàha, mà úhì quida‑yañà. \p \v 27 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Nsiùhù, sànì nacoo‑nsi nsidaa ñà‑ndùá icúmí‑nsî, te vàxi‑nsi nchícùn‑nsì mii‑ní, Stoho‑nsì Señor. Ñàyùcàndùá, ¿índù iin ñà‑vàha icúmí‑nsî nìhì‑nsí? \p \v 28 Dandu nì cachi‑yà xì nsidaa‑né: \p ―Cunini‑nsia palabra ndàcuisì yohó: na sáà tiempu ndusaa nsidaa ley ñuhìví, dandu yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî nàcòi nùù silla ndiaha xí. Te daa cunduu quìvì nìhìtáhvì stná nsì‑úxìn ùì mii‑nsiá, màcùndoo stná‑nsià nùù iin iin silla vico ma, te dandacú‑nsiá nùù nsidaa descendencia xi nsì‑úxìn ùì dèhe Israel. \v 29 Daaní, nú sàhà yùhù sànì nacoo iin nèhivì iñàha, dandu iin cientu gà tantu ñà‑jaàn icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né. Mate icúmí‑nê nacoo‑ne vehe‑ne, ò ñani‑nè, ò cúha‑ne, ò yua‑né, ò dihi‑né, ò ñahàdìhí‑nè, ò déhe‑ne, ò ñuhù xí‑né sàhà yùhù, có‑quìdámà, vàchi iin cientu gà tantu icúmí stná‑nè nìhìtáhvì‑né, te nìhì stná‑nè vida ndiaha nicanicuahàn. \v 30 Doco cuàhà nèhivì idónuu vichi, icúmí‑nê sàà‑nè natenchicùn‑nè ndè cahà‑xí quìvì yucán. Te cuàhà ana nchícùn cahà‑xí vichi, icúmí‑nê nàcòdònùù‑né nùù‑xí. \c 20 \s1 Ejemplu nì nacani Jesús sàhà peón xíquidachuún xì sì‑úvà \p \v 1 ’Ducán iá ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi nacua nì quida iin lamú, naha nì quee‑ne cuàhàn‑nè nducu‑né peón caquidachuún nùù‑né. \v 2 (Te na ní tùi‑tè), dandu nì ndòo‑ne ñà‑chiyàhvi‑ne iin dìhùn plata quìvì, ñàyùcàndùá nì techuún‑nète ñà‑cacuhùn‑te quidachuún‑te itu‑nè. \v 3 Daaní, nahi càhíìn nì quee tu‑ne cuàhàn‑nè yàhvi, te yucán nì xini‑nè itá uun itnii gá tiàa. \v 4 Ñàyùcàndùá nì càhàn‑nè xì‑té áma cúhùn stná‑te quidachuún‑te itu‑nè, te quiyàhvi stná‑te iyuhu nacua ndiá ìcà. Ñàyùcàndùá, nì dàndáà stná‑te cuàhàn‑te. \v 5 Daaní, tucu tu nì quee‑ne nahi càxíhúì, te yucán nì nìhì tú‑né iin ùì gà peón; stná càhúnì nì cuaà, ducán nì quida stná‑nè. \v 6 Daaní, nahi càhúhùn tucu tu nì quee‑ne nì xini tu‑ne itá úún más gà tiàa yucán, ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì‑té: “¿Índù chuun ndui yacá itá úún‑nsiá?” \v 7 Te nì cacachì‑te xi‑né: “Divi sàhá còò iin taxi xi chuun quida‑nsi”. Dandu nì cachi‑nè xì‑té: “Pues cuahán stnâ‑nsià quidachuún stná‑nsià ituì, te quiyàhvi stná‑nsià nacua ndiá ìcà”. \p \v 8 ’Daaní, na ní cuaà dahuun, dandu nì cachi lamú mà xì tiàa dandacú nùù nsidaa peón mà: “Cana‑ní nsidaa‑té ni quixí‑te quiyàhvi‑tè; doco dihna peón nì quìhvi último ni cáyàha, dandu ducán cunchicùn tnahá‑te quìhvi‑tè dècuèndè stná nùù peón nì quìhvi primeru”. \v 9 Ñàyùcàndùá, dihna tiàa nì caquìhvi nahi càhúhùn nì yàha, te iin iin‑tè nì nìhì‑té iin iin dìhùn plata. \v 10 Daaní, nì cayàha stná peón nì quìhvi naha, te chicá más cuàhàn‑te nìhì‑té cahan‑té, doco còó. Iin‑ni nì canihì nsidaa‑té. \v 11 Ñàyùcàndùá nì quesaha‑té daquée cuàchi‑tè dìquì lamú mà, \v 12 cachí‑te xi‑né: “Cuisì iin hora‑ni nì caquidachuún nècuàchì último jaàn, te quida‑ní cuenta na ian dava‑ni nì quidachuún‑né xì nsiùhù, mate ndui yacá nì quidachuún ndee‑nsí nùù cahnì”. \v 13 Dandu nì cachi lamú mà xì iin tiàa mahì peón mà: “Còó, amigo, màdì cuáchi nduá quidé. ¿Amádi sánì ndòo sahnu‑nda ñà‑quiyàhvi iin iin‑nsia iin‑ni dìhùn plata? \v 14 Tnii‑ní yàhvi‑ní, te cuahán‑nî, vàchi yùhù cuníˋ ñà‑dava‑ni quiyàhvi stná nècuàchì último yohó nacua quíyàhvi mii‑nsiá. \v 15 ¿Á coo derechu xi ñà‑quide xì dìhùn xí nacua chítnùní inì? ¿ò cumbídiâ inì‑ní ñà‑nì quide iin ñà‑vàha (sàhà nècuàchìmà?”, nì cachi lamú mà). \v 16 Sàháyùcàndùá, nècuàchì chicá idónuu vichi, icúmí‑nê sàà‑nè natenchicùn‑nè ndè cahà‑xí, te nècuàchì nchícùn cahà‑xí vichi, icúmí‑nê sàà‑nè nàcòdònùù‑né nùù‑xí. Vàchi mate cuáhà nèhivì cánà (cundoo nùù Dios), doco sacu‑nè cunduu ana nacàxin‑ya. \s1 Nansa nì cachi tu Jesús inga xichi ñà‑ìcúmí‑yâ cui‑yà \p \v 17 Daaní, meru xicá Jesús ichì mànana‑ya cuàhàn‑yà ñuu Jerusalén, te nì tavà cuàán‑yá nsì‑úxìn ùì tiàa dacuahá‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p \v 18 ―Cunaha‑nsiá, icúmí‑ndá sàà‑ndà ñuu Jerusalén, te yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî yàhi ndahà dùtù xícusahnú yucán, xì ndahà stná nècuàchì ley xi veheñùhu, te icúmí‑nê cachi‑nè ñà‑fuerza icúmî cuì. \v 19 Dandu dayáha‑ne yùhù ndahà tè‑inga raza ñà‑cuàcùndiaà‑te yùhù, te cahnì cuìí‑te yùhù, dandu chituu‑tè yùhù nchìca cruz, doco tìxi ùnì quìvì icúmî natiacuì. \s1 Ñà‑ndùá nì xìcàn dihi Jacobo xì Juan nùù Jesús \p \v 20 Daaní, vàxi ñahàdìhí Zebedeo nùù‑yá, ndacá‑né dèhe‑ne, te nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, cuní‑nè càcàn‑nè iin favor nùù‑yá. \v 21 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù iñàha cuní‑nî? \p Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cuníˋ nìhìtáhvì ndúì dèhi yohó ñà‑cundoo iin iin‑tè ladu‑ní quìvì sàà‑ní cusahnu‑ní ñuhìví, iin‑tè coo ladu cuàhá‑nî, te ingà‑te ladu itní‑nî. \p \v 22 Dandu nì cachi‑yà xì ndúì tiàa ma: \p ―Mii‑nsiá, có‑sânìhì ini‑nsià ñà‑ndùá xícàn tàhvì‑nsiá nùí. ¿A vátùni cundee inì‑nsia ndoho‑nsia nacua icúmî ndohi te yàha stná‑nsià tnùndoho nacua icúmî yàhi? \p ―Jaan ―nì cachi‑nè― vàtùni stná nsiùhù. \p \v 23 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá, icúmí‑nsiâ ndoho‑nsia nahi yùhù, te icúmí‑nsiâ yàha stná‑nsià tnùndoho nahi yùhù; doco ñà‑daníhìtáhvìˊ mii‑nsiá cundoo iin iin‑nsia iin iin ladúì, mà cúí, vàchi có‑quìdá tocar yùhù quide ñà‑jaàn. Yuamánìˊ nduú ana chítnùní inì‑xi índù nèhivì nìhìtáhvì cundoo iin iin ladúì. \p \v 24 Daaní, na ní xinitnùhu ùxìn gà nècuàchì dacuahá‑yá, nì cuduchi gá ini‑nè sàhà ùì ñàní mà. \v 25 Doco nì cana‑ya nsidaa‑né ni nátácá‑nè nùù‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Sà‑ìnáhá‑nsiâ nansa xíquida tè‑cùsáhnû inga ñuu, fuerte cusáhnû‑te nùù nèhivì ñuù‑te; vàchi nsidaa tè‑nìhí chuun ñuu yucán, ndee dandacú‑te nùù nècuàchì ñuù‑te. \v 26 Doco mii‑nsiá, màsà quídá‑nsiá ducán. Còó, vàchi nú iá ana cuní cunduu ana dandacú núù‑nsiá, dandu icúmí‑nê cunduu‑ne ana xinúcuáchí nûù nsidaa‑nsiá. \v 27 Vàchi nècuàchì cuní codònùù nùú‑xí, icúmí‑nê cunduu‑ne nahi peón chindéé xí nècuàchì dava ga. \v 28 Dècuèndè stná yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cónì quésáì ñuhìví yohó ñà‑cunucuachi nèhivì nùí. Còó, sàhà‑ñá cunucuachi mií nùù‑né nì quesaì, dandu después cuàhi vida‑xi cuì cuenta xi‑ne, te ducán nàcùndoo cuàhà‑né libre. \s1 Nansa nì natùinuù ùì nècuàchì cuaá nì quida Jesús \p \v 29 Daaní, mii‑yá xì compañeru‑yà, nì quihin‑ya ichì nì quee‑ya ñuu Jericó, te nchícùn cuàhà gá stná nèhivì dava ga. \v 30 Te yuhù ìchí yucán ndoó ùì nècuàchì cuaá. Te na ní tiacu‑nè cuàhàn yàha Jesús, dandu nì quesaha‑né cána ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Stoho‑nsì Señor! ¡Mii‑ní descendencia ìì xí David! ¡Cuhi inì‑ní nsiùhù! \p \v 31 Dandu nèhivì cuáhà yucán, nì canàhá‑nè xì nècuàchì cuaá mà: \p ―Màsà cána ga‑nsià ―cachí‑nè. \p Doco nècuàchìmà, chicá ndee ní càna‑ne, cachí‑nè: \p ―¡Stoho‑nsì Señor! ¡Mii‑ní descendencia ìì xí David! ¡Cuhi inì‑ní nsiùhù! \p \v 32 Dandu nì cucuiin‑yà, te nì cana‑ya nècuàchì cuaá mà nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Ndíà nduá cuní‑nsià quide sàhà‑nsiá? \p \v 33 Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Stoho‑nsì Señor, cuní‑nsì natùinuù‑nsí. \p \v 34 Ñàyùcàndùá nì cuhi ini‑yànè, te nì chituu‑ya ndahà‑yá nùù‑né. Te vichi vichi nì natùinuù‑né. Dandu nì tenchicùn stná‑nè mii‑yá cuàhàn‑nè. \c 21 \s1 Nansa nì tùi iin burru ñà‑cuindànùú Jesús quìhvi‑ya ñuu Jerusalén \p \v 1 Daaní, nì sàà‑yà xì‑né yatni ñuu Jerusalén ndé iá iin ñuu tii nani Betfagé, yatni dìnì yucù Olivo. Dandu nì càhàn‑yà xì ùì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑nì cúhùn cueé‑nè nùù‑xí. \v 2 Te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià ñuu tii chicá nùù‑xí. Te yucán icúmí‑nsiâ cuni‑nsià nuhní iin burru xì dèhe‑sì. Quisì yucán ndaxin‑nsiá, cundaca‑nsia quixi. \v 3 Te nú càhàn nèhivì xì‑nsiá sàhà‑sí, dandu cachi‑nsià xì‑né ñà‑Stoho‑ndà Señor xiñuhu xi‑sí, doco luegu naxicocuíìn‑si ―nì cachi Jesús. \p \v 4 Cunaha‑nsiá, ducán (nì cachi‑yà xì‑né) sàhà ñà‑nì cùú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu iin nèhivì xí Dios sànaha na ní cachi‑nè palabra yohó: \q1 \v 5 Dohó cachitnùhu‑nsia xi nèhivì ñuu Sión, (divi nduú ñuu Jerusalén): “Cundehè‑nsiá, yucán vàxi rey xi‑nsia, nihnú ndáhví íní‑yà, te indánuú‑yá iin burru chii nduú dèhe iin quisì (sànsìdá)”. \p (Ducan nì cachitnùhu nècuàchì sànaha ma.) \p \v 6 Daaní, nì caquihin ùì nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè chuun ma, nì caquida‑ne nacua nì dàndàcú Jesús nùù‑né. \v 7 Nì saca‑ne burru mà vàxi xi dèhe‑sì. Dandu nì chitàndòó‑né sìcoto xi‑ne dìquì‑sí, te nì sàcùnùú‑yàsi. \s1 Nansa nì quidañuhu nèhivì Jesús na ní quìhvi‑ya ñuu Jerusalén, nì chitànduhù‑né dòò‑né ichì según estilu xi‑ne \p \v 8 Daaní, dava nècuàchì cuáhà yucán, nì chitànduhù‑né dòò‑né ichì ndé icúmí‑yâ yàha‑ya, te dava‑ne, nì sahnde‑nè ndahà yutnù nì chindoo stná‑nè ichì mà, (te ducán nì nducutá). \v 9 Te nèhivì idónuu, xì stná nècuàchì nchícùn cahà‑xí, cána ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Viva ana sahnú yohó! ¡Descendencia ìì xí rey David nduú‑né! ¡Ndiaha gá ndeníhí vàha‑ndané, vàchi cuenta xi Stoho‑ndà Señor vàxi‑ne! ¡Ansivéhé cahnú mii‑yá iá ansivi! \p \v 10 Daaní, na sánì quìhvi‑ya ñuu Jerusalén mà, dandu nì ndulocó gà nsidaa nèhivì ndoó yucán, cachí‑nè: \p ―¿Ana divi nduú nècuàchì yohó? \p \v 11 Te nì naxiconihí nèhivì cuáhà mà: \p ―Jesús nani‑né, te nduú‑né iin nècuàchì cáhàn cuenta xi Dios. Te meru ñuu‑nè nduú ñuu Nazaret iá ladu Galilea. \s1 Nansa nì tavà Jesús tè‑dìcó xi tè‑xìín fuera patiu veheñùhu cahnú \p \v 12 Dandu cuàhàn‑yà veheñùhu cahnú xí Dios, te nì taxi‑yá nsidaa tè‑dìcó xi tè‑xìín yucán, te nì ducùn nsìhí‑yá mesa xi tiàa damá dìhùn inga ñuu, te nì ducùn stná‑yà silla xi tè‑dìcó loma, \v 13 cachí‑yà xì nsidaa témà: \p ―Dohó cachí (Dios) nùù tutu ìì: “Veheñùhu xi cunduu iin vehe ndé nataca nèhivì càcàn tàhvì‑né nùí”, cachí‑yà. Doco sàhà mii‑nsiá sànì nandua na iin lugar ndé ndoó cuàhà tècuìhnà ―nì cachi Jesús. \s1 Nansa nì cuduchi ini nècuàchì veheñùhu sàhà Jesús \p \v 14 Dandu nì catnàtuu cuàhà nècuàchì cuhí nùù‑yá, dava‑ne cuaá‑nè, te dava‑ne xicá cuéhê‑nè; te nì dàndúvàha‑yanè. \v 15 Doco dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, nì cuduchi ini‑nè na ní xini‑nè ñà‑cuàhà guá milagru quidá‑yá. Te nì tiacu stná‑nè cána ndee ñà‑cuati ini veheñùhu, cacháˋ sàhà‑yá: “¡Ndiaha gá ana sahnú yohó; descendencia ìì xí rey David nduú‑né!” \v 16 Ñàyùcàndùá, nì candudana nècuàchìmà, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¿A có‑ìníní‑nî nansa cachí ñà‑cuati jaàn? \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Jaan, iníní. Doco mii‑nsiá, a táñâha ga cahvi‑nsia (ndé cáhàn nèhivì xì Dios, cachí‑nè palabra yohó): \q1 Ndè stná ñà‑cuati xi méè tíquìn sànì dàtnúù stná‑ní sàxìnítnùní‑xi, te nì nìhì‑vé naquimanì ndiaha‑vé mii‑ní. \p (Ducán nì cachi Jesús xì nècuàchìmà.) \p \v 17 Dandu nì nacoo‑yanè, te nì quee‑ya ñuu mà cuàhàn‑yà ñuu tii Betania, te yucán nì quìdì‑yà. \s1 Nansa nì sadi Jesús nùù nù‑higu cónì càná quisì vídì‑nu \p \v 18 Na ní tùinuù, nì quihin‑ya ichì màndixi‑ya ñuu cahnú, dandu nì xìhì‑yà doco. \v 19 Te nì xini‑yà jaàn yatni ichì mà iín iin nù‑higu. Ñàyùcàndùá, nì tnàtuu‑ya ndé iín‑nu, doco còò quisì vídì caá, cutu ndahà cuií‑ni‑nù iá. Ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑nú: \p ―Màsà nunca cana ga quisì vídì yohó. \p Dandu luegu nì ìchì dahuun‑nù. \v 20 Te na ní xini nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑ndùá nì cuu, nì ndulocó‑nè, te nì cachi‑nè: \p ―¿Índù chuun yàchì guá nì ìchì nù‑higu jaàn? \p \v 21 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà ndùá cachíˋ xì‑nsiá yohó; nú ni cúníndísâ vàha‑nsia, te có‑ndòó‑nsiá xì duda, dandu vàtùni quida stná‑nsià milagru, doco màdì cuisì milagru na ian nì cuu xi nù‑higu yohó. Còó, dècuèndè vàtùni cachi stná‑nsià xì yucù jaàn ñà‑nì cúxíóá, te quècahnua ini mar, te divi ducán ndisa icúmí cuu. \v 22 Vàchi nú ni cúníndísâ víi‑nsiá, dandu nìhìtáhvì‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá nì cácàn tàhvì‑nsiá nùù Dios. \s1 Nansa nì cachi tè‑xídandacú ñà‑còò derechu xi Jesús quida‑ya ñà‑ndùá quidá‑yá \p \v 23 Daaní, nì nansìhvi‑ya veheñùhu cahnú, te nì quesaha‑yá chináhá‑yà nèhivì. Doco nì catnàtuu stná dùtù xícusahnú, xì stná nècuàchì xídandacú nùù ñuu mà, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¿Índù nì nìhì‑ní derechu quida‑ní ñà‑ndùá quìdà‑ní? ¿Ana divi nì dàndàcú nùù‑ní ñà‑quida‑ní ducán? \p \v 24 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù cuní stnáì ndàcàtnùhí nùù mii‑nsiá, te nú ni náxícóníhî‑nsiá nùí, dandu cachitnùhu stnáì xì‑nsiá ana divi nì dàndàcù‑xì núìˊ. \v 25 Cachi‑nsià xìˊ ana divi nì dàndàcù‑xì nùù Juan (Bautista) ñà‑quida iì‑né nèhivì. ¿A Dios nì cachi xì‑né, te ò nèhivì ñuhìví? \p Dandu nècuàchìmà, nì candatnuhu tnahá nsidaa‑ní mii‑né, cachí‑nè: \p ―Nú ni cachí‑ndà Dios nì dàndàcù‑xì nùù Juan, dandu cachi Jesús xì‑ndà: “¿Índù chuun cónì xíníndísâ‑nsiá nècuàchìmà, nú ducán?” \v 26 Doco nú ni cachí‑ndà ñà‑divi nèhivì ùún nì cachi xì nècuàchìmà, dandu yúhî‑ndà ndíà ndùá quida nèhivì xì‑ndà, vàchi nsidaa‑né quidá‑né cuenta iin ana nì càhàn cuenta xi Dios nì sanduu ndisa Juan mà. \p \v 27 Ñàyùcàndùá, nì cacachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Có‑cùndáà ini‑nsì ana divi nì dàndàcù‑xì nùù Juan. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ni yùhù, mà cáchí stnáì xì‑nsiá ana divi nì dàndàcù‑xì núìˊ ñà‑quide ñà‑ndùá quìdé. \s1 Ejemplu sàhà tiàa ndoó ùì dèhe‑xi \p \v 28 (Dandu nì cachi Jesús xì‑né:) \p ―¿Nansa tuxí inì‑nsia (sàhà ejemplu yohó)? Nìsa ìa iin tiàa ndoó ùì dèhe‑xi. Te nì cachi‑nè xì iin‑tè: “Cuahán vichi duha, quidachuun itu‑ndà ndé iá sì‑uva xi‑nda”. \v 29 Te nì cachi dèhe‑ne mà: “Còó, vàchi có‑càhín cùhìn”. Doco después nì naxicocuíìn inì‑te, te nì sàhàn‑te nì quidachuún‑te. \v 30 Dandu nì sàhàn yua ma ní càhàn tu‑ne xì inga dèhe‑ne, cachí‑nè xì‑té nacua nì cachi‑nè xì tè‑primeru mà (ñà‑nì cúhùn‑te quidachuún‑te). Te nì cachi tèchii úì mà: “Juùn, yohó cúhìn, papá”. Doco cónì sáhàn‑te. \v 31 Pues, vichi cachi‑nsià xìˊ índù tèchii ma nì quida ndisa ñà‑ndùá nì dàndàcú yua‑té. \p Te nì cachi nèhivì iníní má: \p ―Divi tè‑primeru mà. \p Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―(Cachí vàha‑nsia.) Te palabra ndàcuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: chicá mà úhì càcu tè‑dàchíyàhvi (cahíchì guá ini‑nsià), ò iin nècuàchì ñahà quidá ndevàha, te sàà‑nè ñuhìví ìì xí Dios, mientras mii‑nsiá, ùhì gà càcu‑nsia ducán. \v 32 Vàchi na ní quixi Juan Bautista cónì xìníndísâ‑nsiá (na ní càhàn‑nè sàhù) sàhà ichì váha Dios. Doco tè‑dàchíyàhvi, xì stná nècuàchì ñahà iá cuàchi xi, nì xinindisá‑né nècuàchìmà. Te nú sànì xini‑nsià (nì xinindisá cuàhà nècuàchìmà), dandu ¿índù chuun cónì náxícócuîìn stná ini‑nsià ñà‑cunindisá‑nsiá? \s1 Ejemplu sàhà medieru malu \p \v 33 ’Cunini‑nsia, vàchi cuàhìn nacani inga ejemplu. Nì ìa iin lamú nì dànándèe nducu yòhò sì‑uva nùù ñuhù xí‑né, te nì quida‑ne corra‑ñà. Dandu nì quidavàha stná‑nè iin pilá cahnú ndé cuñuhu ndudi quisì mà. Te nì quidavàha stná‑nè iin torre ndé cundiaa peón inii itu mà. Dandu nì tatu‑nè itnii medieru, te cuàhàn‑nè inga ñuu xìcà. \v 34 Daaní, na ní sàà tiempu cùchi quisì vídì mà, dandu nì techuún‑né iin ùì peón xi‑ne nùhù naquihin xi fruta nùù medieru mà. \v 35 Doco na ní canasaa nècuàchìmà yucán, nì catnii medieru mà nsidaa‑né, te nì sahnì cuìí‑te iin‑ne, inga‑nè nì sahnì dahuun‑tè, te inga‑nè nì cani yuu‑té. \v 36 Daaní, inga tu nì techuún lamú mà más gà peón xi‑ne nùhù tu, te chicá más nduú‑né nùù nècuàchì nì nùhù primeru. Doco divi ni ducán nì quida quini medieru mà xì nècuàchìmà. \v 37 Dandu último nì techuún lamú mà dèhemanì‑né nùhù, vàchi ádi quidañuhu‑té dèhe‑ne nì cahan‑né. \v 38 Doco na ní xinì‑te vàxi dèhe lamú mà, dandu nì candatnuhu tnahá‑te, cachí‑te: “Tè‑yòhó nduú tè‑ìcúmí ndutahvì (xì ñuhù yohó). Vichi cahnì‑ndàté chicá vàha, dandu mii‑nda nanduu‑nda stoho ñuhù”, nì cacachì‑te. \v 39 Ñàyùcàndùá, nì catnii‑tè nècuàchìmà nì tavà‑ténê iladu nùù ñuhù mà, te nì casahnì‑ténê. \p \v 40 ’Pues, vichi ¿ndíà nduá icúmí quida stoho itu mà xì medieru mà nú sànì nasaa‑nè yucán? ―nì cachi Jesús. \p \v 41 Dandu nècuàchì iníní, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Icúmí‑nê dandáñúhú dahuun‑ne tè‑malu mà. Ni‑iyuhu mà cúhí ini‑nète. Dandu después nanducu gá‑nè medieru tùha quida viì, divi nècuàchì tùha nacuàha xi‑né quisì vídì tiempu iá‑si. \p \v 42 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A táñâha ga cahvi‑nsia nùù tutu ìì ndé cacháˋ palabra yohó?: \q1 Nì ìa iin cavà, te nì cahíchì ini albañil‑ñà, doco vichi sànì sàà mà nì sàcùndua yùù vìcò esquina vehe. Divi Stoho‑ndà Señor nduú ana nì quida ducán, te ndulócô‑nsì ñà‑ndiaha guá nì quida‑ya. \m (Ducan nacání nùù tutu ìì.) \v 43 Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá, mà níhì gá nèhivì ñuu yohó derechu cundoo‑ne ñuhìví ìì xí Dios; còó, nèhivì inga ñuu icúmí nìhìtáhvì xán, te mii‑né, ndisa, icúmí‑nê quida viì‑né na iin medieru vàha tùha nacuàha viì xì cosecha. \v 44 Te (cunaha‑nsiá, yohó iá gà stná inga ejemplu sàhà cavà mà): nsidaa ana caquìhi sahà‑xí cavà ma, icúmí‑nê nacuèhè‑nè. Te nsidaa ana nacava mà dìquì‑xí, tàdì nchìhì‑nè quida ―nì cachi Jesús. \p \v 45 Te (cunaha‑nsiá, yucán itá stná) dùtù xícusahnú, xì nècuàchì fariseu, te iníní stná‑nè ejemplu nì nacani‑ya, te nì cundaà ini‑nè, divi mii‑né cáhàn‑yà sàhà‑xí. \v 46 Ñàyùcàndùá, nì cuni‑nè tnii‑neyà, doco yúhî‑nè nèhivì cuáhà ndoó yucán, vàchi ndeníhí nècuàchìmà mii‑yá ñà‑ndùú‑yá iin ana cáhàn cuenta xi Dios. \c 22 \s1 Ejemplu sàhà vicò nándàhà \p \v 1 Daaní, nì quesaha Jesús nì nacani tu‑ya xì‑né inga ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: \p \v 2 ―Dohó iá ñuhìví ìì xí Dios nacua nì quida iin rey na ní nandàhà dèhe ii‑né; nì quida‑ne iin vicò cahnú. \v 3 Te nì techuún‑né peón xi‑ne ñà‑cacanuu‑tè cachitnùhu‑tè xì nsidaa nèhivì sànì cànà. Doco cónì cùní nècuàchìmà quixi‑ne. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì techuún rey mà más gà peón xi‑ne cacanuu‑tè cachitnùhu‑tè. Te dohó nì cachi‑nè xì‑té: “Cachì‑ndá xì nèhivì cánà mà ñà‑sà‑ìá quixi‑ne vicò, vàchi sànì cuyucun comida; sànì xìhì buey xì nsidaa gá quisì ndatnù. Sà‑ìá nsidaá ndiatúá‑nè”, nì cachi rey mà. \v 5 Doco nèhivì cánà mà, cónì quìhín casu‑nè, nì caquee nsidaa‑né cuàhàn‑nè nùù chuun xi‑ne. Iin‑ne cuàhàn‑nè nùù ìtú, inga‑nè cuàhàn‑nè ndé iá venta xi‑ne. \v 6 Te dava ga‑nè nì tnii xi peón xi rey mà nì quida quini‑ne xì‑té, nì sahnì‑néte. \v 7 Ñàyùcàndùá na ní inini rey mà, cuàhà gá nì xìdà ini‑nè, te nì techuún‑né soldadu xi‑ne nì dàndáñúhú‑tê nèhivì mà, te nì sahmi‑tè ñuu‑nè. \v 8 Dandu nì cachi rey mà xì peón xi‑ne: “Sà‑ìá listu vicò‑xí, doco nèhivì nì cachì quixi primeru, cónì nátùi‑ne nìhìtáhvì‑né. \v 9 Ñàyùcàndùá, vichi cuahán‑ndâ ndè ichì nahnú, te quida‑ndá invitar nsidanicuú nèhivì ndácùhun stnaha‑xi‑ndá, te cachì‑ndá xì‑né ñà‑nì quìxí‑né vicò xí”. \v 10 Ñàyùcàndùá, nì caquee peón mà inga xichi nì nacàhin‑tè calle ñuu mà nì dànátácà‑te nsidanicuú ana nì ndacùhun stnaha‑xi‑té, vàha‑ne ò malu‑nè, te ducán nì chitu vehe rey mà nèhivì. \p \v 11 ’Daaní, nì quìhvi rey mà ndé iá vicò, te nì xini‑nè jaàn iá iin tiàa có‑ndìxí vícó nacua ndiá ìcà‑ndà na ndoo‑nda vicò nándàhà. \v 12 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: “Amigo, ¿índù chuun nì yàha‑ní vicò yohó, te có‑ndìxì‑ní sìcoto nacua ndiá ìcà‑ní?” Doco nècuàchìmà, mànìcùí naxiconihí‑né nùù rey mà. \v 13 Dandu nì cachi rey mà xì peón xi‑ne: “Chicuhnì‑ndá ndahàsáhà nècuàchì jaàn, te dacana‑ndánè fuera ndé iín tnúú; (ndahví‑nè), vàchi yucán nduú lugar ndé yáha ga cuacu nèhivì, te càna stná nùhu‑ne”, nì cachi rey mà. \v 14 Pues sàhà (ejemplu yohó vàtùni cundaà ini‑nsià) ñà‑cuàhà nèhivì cánà (cundoo nùù Dios), doco sacu‑nè cunduu ana nacàxin‑ya. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà renta xi ñuu‑ndà \p \v 15 Daaní, nì caquee nècuàchì fariseu nì ndatnuhu tnahá‑né nansa cui quida‑ne, te dadaná‑né mii‑yá na cáhàn‑yà (xì nèhivì). \v 16 Ñàyùcàndùá, nì techuún‑né itnii nèhivì nchícùn xì‑né nùù‑yá, te cutnáhâ stná iin ùì nècuàchì partidu xi Herodes, te dohó nì cacachi‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, ináhá‑nsî nduu‑ní iin nèhivì ndàcuisì inì‑xi, te chináhá viì‑ní nansa ndisa iá ichì váha Dios. Có‑quìhín casu‑ní nansa cachí nèhivì, te ni có‑yûhî stnâ‑ní ni‑iin‑ne. \v 17 Ñàyùcàndùá, cuní‑nsì cachì‑ní xì‑nsí nansa tuxí inì‑ní, ¿a vátùni sáha Dios lugar chiyàhvi‑nda renta nùù rey cahnú César, á coó? \p \v 18 Doco Jesús, sànì cundaà ini‑yà có‑xîcàn tnùhu sahnú ndisa‑ne nùù‑yá. Ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―(Ndahví‑nsià, vàchi) dananí uun‑nsia vàha guá‑nsià. ¿Índù chuun cuní‑nsià quida‑nsia maña nùí? \v 19 Dacuní‑nsià yùhù iin dìhùn xí‑nsiá chíyàhvi‑nsia sàhà renta, cundehí. \p Dandu nì sàha‑neyà dìhùn plata mà. \v 20 Te na ní indehè‑yáñà, dandu nì cachi‑yà: \p ―¿Ana dìnúù‑xí, te ana dìquívì‑xí itúú ìcà dìhùn yohó? \p \v 21 ―Divi rey cahnú César ―nì cachi‑nè. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú ducán nduá, dandu nacuàha‑nsia César ñà‑ndùá icúmí‑nsiâ cuàha‑nsiàte, te cuàha stná‑nsià Dios ñà‑ndùá ndiá ìcà‑nsiá cuàha‑nsiayà ―nì cachi Jesús. \p \v 22 Dandu nèhivì mà, nì ndulocó‑nè sàhà palabra jaàn, te nì nacoo‑neyà cuàhàn‑nè. \s1 Nansa nì cachi Jesús iá nansa natiacu‑ndà \p \v 23 Daaní, quìvì yucán nì tnàtuu itnii nècuàchì saduceu nùù‑yá, nì càhàn‑nè xì‑yá. Nècuàchì yucán, có‑xìníndísâ‑né ñà‑ìcúmí‑ndá natiacu‑ndà. Ñàyùcàndùá, dohó nì cachi‑nè xì‑yá: \p \v 24 ―Maestro, ñà‑yòhó nduá nì tiaa Moisés quida‑nda: nú sànì xìhì iin tiàa, te còò déhe‑ne nì ndóo (xi ñahàdìhí‑nè), dandu icúmí ñani nsìi ma nandàhà‑né xì ñahàcuàán nì ndòo ma, áma cóó iin dèhe‑ne; dandu quida‑nda cuenta na ian dèhe nsìi ma nduú méè mà. \p \v 25 ’Pues cunaha‑ní, nì sandoo ùsà ñàní ñuu‑ndà yohó, te nì nandàhà nècuàchì primeru, doco nì xìhì‑nè, te còò déhe‑ne. Ñàyùcàndùá, nì ndòo ñahàdìhí‑nè nùù ñani‑nè nchícùn gà. \v 26 Daaní, divi ducán nì cuu stná xì nècuàchì ùì, nì xìhì stná‑nè, te còò stná dèhe‑ne, te nì ndòo ñahàdìhí‑nè nùù inga ñani nchícùn gà; te iin‑ni nì quida‑ne seguir ducán dècuèndè (nì xìhì stná) nècuàchì ùsà. \v 27 Dandu por último nì xìhì stná nècuàchì ñahà. \v 28 Ñàyùcàndùá, na sáà quìvì (cachí‑nsià) natiacu nsìi, ¿índù tiàa ma nacuaca xi nècuàchì ñahà mà? vàchi antes nsì‑úsà‑nè nìsa ìa xi‑ñá. \p \v 29 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Còó; có‑càchí viì‑nsiá, vàchi có‑cùndáà inì‑nsia nansa cachí tutu ìì xí Dios, ni có‑cùndáà stná inì‑nsia ñà‑càhnù‑guá poder xi‑ya. \v 30 Cunaha‑nsiá, na sáà quìvì natiacu nèhivì, mà nándàhà gá‑nè, vàchi nahi ángel ndoó ansivi (xinúcuáchí) nùù Dios, ducán icúmí nanduu nècuàchì nsìi. \v 31 Pues vichi cuàhìn càhìn xì‑nsiá sàhà nansa iá ndisa natiacu nsìi. Ádi sánì cahvi‑nsia nansa nì cachi Dios xì‑nsiá palabra yohó: \v 32 “Yùhù nduí Dios cahvi nsì‑Abraham, xì nsì‑Isaac, xì nsì‑Jacob”, cachí‑yà. (Ñàyùcàndùá, itiácú ìì nècuàchì nsìi ma), vàchi nècuàchì sànì xìhì dahuun ndisa, mà cúí cahvi gá‑nè Dios; cuisì ana itiácú càhvì xì‑yá \v 33 ―nì cachi Jesús. Te na ní inini nèhivì cuáhà mà ñà‑ndùá nì cachi‑yà, dandu yáha ga nì ndulocó‑nè. \s1 Nansa nì cachi Jesús índù ley xi Dios nduú ley chicá ndiaá \p \v 34 Dandu nì xinitnùhu nècuàchì fariseu ñà‑sànì cundee‑yá nùù nècuàchì saduceu, mànìcùí nanihì tnùní ini‑nè nansa naxiconihí‑né nùù‑yá. Ñàyùcàndùá nì nataca nècuàchì fariseu mà; \v 35 te iin‑ne nduú nècuàchì ley xi veheñùhu, te nì tnàtuu‑ne nùù‑yá nì ndàcàtnùhù‑né iñàha nùù‑yá, a ver nansa naxiconihí‑yá. Te dohó nì cachi‑nè xì‑yá: \p \v 36 ―Maestro, nùù nsidaa ñà‑ndùá nì dàndàcú Dios nùù ley xi‑ya, ¿índù‑ñá chicá ndiaá? \p \v 37 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Icúmí‑ndá cuu ini‑ndà sàhà Stoho‑ndà Dios xì nsidanicuú anima‑ndà, xì nsidanicuú voluntad xi‑nda, xì nsidanicuú stná sàxìnítnùní‑ndà. \v 38 Ñà‑jaàn nduá chicá ndiaá dandacú‑yá, te chicá chuun cahnú nduú stná. \v 39 Daaní, nacua cachí ley primeru mà, ducán cachí stná ley ùì nì dàndàcú‑yá, (vàchi dohó cacháˋ): “Nacua cuú ini‑ndà sàhà mii‑nda, ducán icúmí stná‑ndà cuu ini‑ndà sàhà ñanìtnaha‑nda”. \v 40 Cunaha‑nsiá divi ley jaàn nduú yohò nsidanicuú ley xi Moisés xì nsidaa gá stná palabra nì cachi profeta nìsa cahàn cuenta xi‑ya. \s1 ¿Ana divi nduú yohòtéhè Cristu? \p \v 41 Ndoó íì nècuàchì fariseu yucán, te nì cachi Jesús xì‑né: \p \v 42 ―¿Nansa cachí mii‑nsiá sàhà ana nduú Cristu? ¿Índù descendencia nduú‑yá (cahan‑nsiá)? \p Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Divi David nduú yohòtéhè‑yá. \p \v 43 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Pues, nú ducán, dandu ¿índù chuun nì cachi David ñà‑stoho‑nè nduú‑yá na ní càhàn‑nè sàhà‑yá tìxi poder xi Espíritu Ìì xí Dios? Vàchi dohó nì cachi nècuàchìmà nùù tutu ìì: \q1 \v 44 Nì càhàn Yua‑nda Dios xì Stohì, (divi Cristu), te nì cachi‑yà: “Yohó coo‑ní ladu cuahíˋ ndè cachi sàà cundeí nùù nsidaa ana xiní ùhì xì‑ní, dandu cusahnú fuerte‑ní nùù‑né”. \m \v 45 Cundehè‑nsiá, nì cachi David ñà‑Stoho‑nè nduú Cristu, doco nú ducán nduú‑yá, dandu ¿índù modo cunduu stná‑yà iin descendencia xi‑ne? (Doco ñà‑ndáà nduá.) ―nì cachi Jesús. \p \v 46 Doco còò ni‑iin nèhivì nì nánîhì tnùní gà ini‑nè naxiconihí‑né nùù‑yá ni‑iin palabra. Ñàyùcàndùá, quìvì nùù‑xí cónì sáha ga‑nè valor dadavátnáhâ‑né xì‑yá. \c 23 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà nècuàchì fariseu xì sàhà nècuàchì ley xi veheñùhu \p \v 1 Dandu nì càhàn tu‑ya xì nèhivì cuáhà yucán, xínduu‑ne nècuàchì dacuahá‑yá, xì stná nècuàchì iníní úún. \v 2 Te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nècuàchì fariseu xi nècuàchì ley xi veheñùhu, iá derechu xi‑ne chinaha‑nè ley ìì xí Moisés. \v 3 Ñàyùcàndùá, nsidaa ñà‑ndùá cachí‑nè, chivàha‑nsiañà. Doco màsà quídá‑nsiá nacua quidá mii‑né, còó, vàchi diín iñàha chináhá‑nè, te diín iñàha quidá‑né. Nùù mii‑né, mà úhì cachi‑nè xì nèhivì ñà‑chivàha‑ne cuàhà iñàha, doco mii‑né, có‑chîvàha‑neà. \v 4 Doco nèhivì, mà cúndéé ini‑nè chivàha nsihi‑ne ñà‑ndùá cachí nècuàchìmà, vàchi na iin carga vèe nduá nùù‑né, te mate úhì cunsida‑neà, doco ndacú núù‑né. Doco nècuàchì ley mà, còó; ni‑iyuhu mà ndáníhí‑néà, ni có‑dûcùn ni‑iin dìnìndàhá‑nèà. \p \v 5 ’Cunaha‑nsiá, nsidaa ñà‑ndùá quidá nècuàchìmà, cuisì sàhà‑ñá cundehè nèhivì‑né nduá. Ndahà‑né te tnaa‑nè nuhní itni ndé ñuhú tutu ìì, doco puru itni nahnú cuní‑nè cundua (na ian vàha guá‑nè). Te divi sàhà ñà‑yùcán nduá nsidá naní stná‑nè ñà‑vico iá nùù sáhà sìcoto xi‑ne. \v 6 Te na sáhàn‑nè vicò, ò veheñùhu, dandu nandúcú‑nê lugar ndé chicá ndiaha cundoo‑ne. \v 7 Te cudíì stná ini‑nè ñà‑cásàhú tnùñuhu nèhivì xì‑né yàhvi, te cachí nèhivì xì‑né maestro. \p \v 8 ’Doco mii‑nsiá, màsà nándúcú‑nsiâ ñà‑cachi nèhivì xì‑nsiá maestro, vàchi imindaa maestru icúmí‑nsiâ, divi nduú yùhù Cristu, te iin‑ni ñaní nduú nsidaa‑nsiá. \v 9 Ni màsà cáchí‑nsià “padre” xì ni‑iin nèhivì ñuhìví yohó, vàchi imindaa ana nduú yua ndisa‑nsia, divi nduú mii‑yá iá ansivi. \v 10 Ni màsà cáchí stnàhá stná‑nsià “jefe”, vàchi imindaa jefe icúmí‑nsiâ, divi nduú yùhù Cristu. \v 11 Te nècuàchì cuní cunduu ana chicá idónuu, divi icúmí cunduu ana xinúcuáchí. \v 12 Vàchi nsidaa ana datiaá chicá ndiaá, icúmí‑nê sàà‑nè nducahan‑ne. Doco nsidaa ana ndaníhí ndáhvî xì mii‑xí, divi nduú ana chicá icúmí nìhì xì tnùñuhu. \p \v 13 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu! Te ¡ndahví stná mii‑nsiá nècuàchì fariseu! Vàchi datiaá uun‑nsia vàha‑nsia. Cutu estorbu quidá‑nsiá nùù nèhivì cuní quìhvi ñuhìví ìì xí Dios: ni có‑quîhvi mii‑nsiá, te nèhivì cuní quìhvi, sadí‑nsià nùù‑né. \p \v 14 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná mii‑nsiá nècuàchì fariseu! Datiaá uun‑nsia vàha‑nsia. Vàchi tùha‑nsia (tnii diqui uun‑nsia ley, te) xidándiáá‑nsià vehe nècuàchì nì xìhì iì‑xí, te después sácuìta‑nsia nacuátú cuáhà‑nsiá na ian vàha guá‑nsià. Sàháyùcàndùá, iin castigu chicá fuerte icúmí‑nsiâ nìhì‑nsiá. \p \v 15 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná mii‑nsiá nècuàchì fariseu! Vàchi datiaá uun‑nsia vàha‑nsia. Ndè inicutu ñuhìví nácàhin‑nsia, te yáha stná‑nsià mar nducu‑nsiá ana dayáha‑nsia nùù religión xi‑nsia. Te nú sànì yàha‑ne, dandu sàhà (ley) xi‑nsia sáà stná‑nè nanduu‑ne ana malu, ndè ùì tantu gà más malu nanduu‑ne nùù mii‑nsiá, te sàhájàn chicá yàchì sàà‑nè andea. \p \v 16 ’¡Ndahví‑nsià! vàchi mate nahi nècuàchì cuaá nduú‑nsiá, doco cuní‑nsià dacúndéhe‑nsiá nèhivì índù iá ichì. Vàchi cachí‑nsià xì‑né ñà‑màdì obligación nduá nú ni caquín‑ndà compromisu, te chináhá‑ndá veheñùhu. Doco ñà‑ndùú compromisu ndisa nduú ñà‑chinaha‑nda oro iá veheñùhu, cachí‑nsià. \v 17 (¡Ndahví‑nsià!) ¿Índù chuun có‑sâà‑nsià cundaà ini‑nsià, te quidámáxìní‑nsià? ¿A có‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑chicá ndiaá veheñùhu nùù oro mà? vàchi cuisì sàhà‑ñá iáˋ ini veheñùhu, ñàyùcàndùá nduá oro ìì. \v 18 Daaní, cachí stná‑nsià ñà‑màdì obligación ndisa nduá nú ni caquín‑ndà iin compromisu, te chináhá‑ndá mesa ìì xí Dios. Doco ñà‑ndùú compromisu ndisa nduú ñà‑chinaha‑nda promesa iá nùù mesa mà, cachí‑nsià. \v 19 Pues ¿índù chuun có‑sâà‑nsià cundaà inì‑nsia, te quidámáxìní guâ‑nsia? ¿A có‑ìnáhá‑nsiâ chicá ndiaá mesa ìì mà nùù nsidaa promesa? Vàchi divi sàhà mesa‑mà níhì stná promesa mà ndu‑iìá. \v 20 Ñàyùcàndùá, nsidaa nècuàchì saquín compromisu, te chináhá‑nê mesa ìì, pues davani queámà na ian chináhá stnâ‑nè promesa iá nùù mesa mà. \v 21 Daaní, stná iin nècuàchì saquín compromisu, te chináhá‑nê veheñùhu, pues iin‑ni nduú stná na ian chináhá stná‑nè mii‑yá iá ini veheñùhu ma. \v 22 Te nècuàchì saquín compromisu, te chináhá‑nê ansivi, davani queé stná mà na ian chináhá stnâ‑nè silla ìì xí Dios, xì stná mii‑yá iá nùù silla mà. \p \v 23 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná mii‑nsiá nècuàchì fariseu! Vàchi datiaá uun‑nsia vàha‑nsia, mate túha‑nsia cuàha‑nsia diezmu xi (yùcù cuatilúhá nahi) ndua ndòò, xì anís, xì cominu. Doco ñà‑ndùú ley ìì chicá ndiaá, ni có‑quìhín casu‑nsiàñà, mate nacáníámà sàhà nansa cunihnu ndàcuisì ini‑ndà, te cundehè ndàhví stnahá stná‑ndà, xì stná ñà‑cunihnu vàha ini‑ndà mii‑yá. Pues ñà‑jaàn ndisa ndiá ìcà‑nsiá quida‑nsia cumplir, te ni có‑xìñùhù nacoo stná‑nsià diezmu mà. \v 24 Doco nahi nècuàchì cuaá cuní dacúndéhe xi inga nèhivì índù iá ichì, ducán nduú‑nsiá. Mate daxíxin‑nsia nsidaa ndutè xihí‑nsiá sàhà‑ñá màsà cócó‑nsiâ ni‑iin quisì tìì, doco iin chuun ndiaá ndisa, ni có‑ndùlócô‑nsià sàhámà. Ñàyùcàndùá, ducán queámà na ian sànì coco‑nsiá (iin quisì cahnú) na iin camellu. \p \v 25 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná mii‑nsiá nècuàchì fariseu! Pues náhà xìcà datiaá uun‑nsia vàha‑nsia, vàchi dohó iá estilu xi‑nsia na ian nacáté‑ndá iin pocillu, ò iin còhò, te cuisì yàtà‑ñá nacáté‑ndá, doco (inià, quini iáˋ. Te divi ducán iá stná) anima‑nsià, chitu stná cuàchi ñà‑xího‑nsiá cuàhà iñàha, te quidá ndévàha‑nsia. \v 26 ¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì fariseu! Cutu quidámáxìní‑nsià. Vàchi (nú icúmí‑ndá) iin pocillu ò iin cóhò, amádi primeru inià ndundoo, dandu vàtùni coo ndoo (inià xì) stná yàtà‑ñá. (Pues ducání xiñuhu ndoo stná anima‑nsià.) \p \v 27 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná mii‑nsiá nècuàchì fariseu! Vàchi datiaá uun‑nsia vàha‑nsia, doco còó. Nahi monumentu (ndé índùxin nsìi), ducán nduú‑nsiá; vàchi cuaha‑ni iámà nú sànì ndanuu cuxán, doco inì‑xi ñuhú chitu iquì nsíi xi cuàhà ñà‑sìquini. \v 28 Ducán iá stná mii‑nsiá, indéhe nèhivì mii‑nsiá na ian nèhivì vàha nduú‑nsiá, doco danani uun‑nsia, vàchi anima‑nsià, chituá ñà‑có‑ndiàá. \p \v 29 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu, xi stná mii‑nsiá nècuàchì fariseu! vàchi datiaá uun‑nsia vàha‑nsia. Pues mii‑nsiá nduú ana quidávàha monumentu nùù ñaña xí nècuàchì profeta nìsa cahàn cuenta xi Dios sànaha, te nsidácútú stná‑nsià lugar ndé xí‑indùxin nsìi nì sanduu nèhivì vàha. \v 30 Dandu cachí‑nsià: “Nú ni cúndóó nsiùhù tiempu sànaha ni cuí, dandu mà cáhni‑nsí nèhivì cáhàn cuenta xi Dios nacua nì quida xìì‑ndà”. \v 31 Pues cunaha‑nsiá, sàhà palabra jaàn claru cachí‑nsià ñà‑mii‑nsiá nduú‑nsiá meru descendencia xi nècuàchì nì casahnì xì nèhivì xí‑yá sànaha. \v 32 Ñàyùcàndùá, nú yohòtéhè‑nsiá nduú nècuàchìmà, dandu mà úhì quida stná‑nsià divi nacua nì quida mii‑né. \p \v 33 ’¡Mii‑nsiá, nahi anima còò nduú anima‑nsià, nacua xìì‑nsiá sànaha ma, te ducán stná mii‑nsiá vichi! Còò ni‑iyuhu modo nansa càcu‑nsia nùù andea, vàchi icúmí‑nsiâ ndoho‑nsia. \v 34 Sàháyùcàndùá, icúmî techuín nèhivì càhàn xì‑nsiá, divi nècuàchì profeta, xì stná nècuàchì nchichí, xì cuàhà stná maestru. Doco ináhî mii‑nsiá, ñà‑ìcúmí‑nsiâ quida quini‑nsia xì‑né. Dava‑ne cahnì‑nsiá; te dava‑ne chituu‑nsia nchìca cruz, te dava ga‑nè cahnì cuìí‑nsià ini veheñùhu xi‑nsia, te dava ga‑nè taxi‑nsiá ñuu te ñuu. \v 35 Ñàyùcàndùá, fuerza icúmí mii‑nsiá nacuida‑nsia cuàchi sàhà nsidanicuú nècuàchì vàha sànì sahnì nèhivì ñuhìví yohó. Dihna Abel nì xìhì nùù nsidaa gá nècuàchì vàha, dandu iin‑ni vàxi‑nda duha dècuèndè nì xìhì stná dèhe Berequías nani Zacarías, vàchi divi (nèhivì nihnú inì‑xi nahi) mii‑nsiá nì sahnì xì nècuàchìmà na iín‑né mahì veheñùhu cahnú xì mesa ìì ndé sahmí‑né ñà‑càmánì‑ndà Dios. \v 36 Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì nsidaa mii‑nsiá nèhivì tiempu vichi, fuerza icúmí‑nsiâ cunsida‑nsia cuàchi sàhà nsidanicuú nsìi ma. \s1 Nansa nì sacu Jesús sàhà nèhivì ñuu Jerusalén \p \v 37 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ñuu Jerusalén! vàchi tùha‑nsia cahnì‑nsiá nècuàchì cáhàn cuenta xi Dios, vàchi na techúûn‑yánè sàà‑nè nùù‑nsiá, dandu caníyúú‑nsiânè ñà‑cui‑nè. Na cuahà guá xichi nì cunì danátáquì mii‑nsiá nùí, na ian danátácá sìùn pílù xi‑sì ñà‑nàcùñuhu quisì mà tìxi ndìxìn‑sí; doco còó, cónì cùní‑nsià. \v 38 Ñàyùcàndùá, icúmí lugar xi‑nsia yohó ndòo nihnia. \v 39 Te cachí stnáì xì‑nsiá, mà cúní gà‑nsià yùhù ndè cachi sàà quìvì cachi‑nsià xìˊ: “Ndiaha gá mii‑ní, vàchi divi ana vàxi cuenta xi Stoho‑ndà Señor nduu‑ní”. \c 24 \s1 Ñà‑ndùá nì cachitnùhu Jesús icúmí cuu xi veheñùhu cahnú nìsa ìa ñuu Jerusalén tiempu yucán \p \v 1 Daaní, nì quee Jesús veheñùhu cahnu‑ma cuàhàn‑yá. Te nì catnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, cuní‑nè dacuní‑nèyà nansa ndáa vehe nahnú ndoó yatni yucán. \v 2 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A xiní‑nsià nsidaa vehe yohó? Yùhù cachíˋ xì‑nsiá, vàxi iin quìvì, dandu mà códotnahá gá ni‑iin yùù yohó. Vàchi icúmíâ caà nsìhá quida nèhivì. \s1 Ñà‑ndùá icúmí cuu ñà‑cundaà ini‑ndà sà‑ìtúú xìnu tiempu yohó \p \v 3 Daaní, cuàhàn cuaán‑yá xì‑né ndè yucù Olivo, te nì catnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Cachì‑ní xì‑nsí ¿índù quìvì cuu nsidaa ñà‑nì cachì‑ní jaàn? ¿Índù milagru coo ñà‑cundaà ini‑nsì ñà‑sà‑ìtúú naxicocuíìn‑ní, te xìnu tiempu yohó? \p \v 4 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuidadu cundoo‑nsia ñà‑màsà dándáhvî ni‑iin nèhivì mii‑nsiá. \v 5 Vàchi cuàhà ana icúmí quixi dananí uun‑tè nduú‑te yùhù, te cachi iin iin‑tè xì nèhivì ñà‑Cristu nduú‑te. Te sàhájàn cuàhà nèhivì nìhì‑té dandahví‑te. \v 6 Daaní, icúmí cunitnùhu stná‑nsià iá cuàhà guerra yohó te yucán. Doco màsà yúhî‑nsià, vàchi fuerza icúmí coo ducán. Doco tàñáha ga sàà xìnu tiempu yohó cunduamà: iá gà ñà‑vàxi cuu. \v 7 Vàchi ñuu xì ñuu icúmíâ nàá stnahá. Te cuàhà rey icúmí‑tê dandacú‑te ñà‑coo guerra xì inga ñuu. Te icúmí coo stná tnama, te caca cuàhà stná cuèhè dana. Te yohó te yucán ñuhìví icúmí tnàa stná. \v 8 Doco ñà‑jaàn làcà cuàhàn quesaha tnùndoho nduá. \p \v 9 ’Daaní, tiempu yucán icúmí nèhivì tnii‑ne mii‑nsiá, te quida quini‑ne xì‑nsiá. Te dava‑nsia icúmí‑nê cahnì‑né. Vàchi sàhà yùhù icúmí nsidaa nèhivì cuni ùhì‑nè mii‑nsiá. \v 10 Te cuàhà‑né cuàhàn stná‑nè nacuaà‑né Dios. Ni mà cuíñúhú gâ stnâ‑nè ñanìtnaha‑ne; mà úhì cahin‑nè ñanìtnaha‑ne nùù tè‑xídandacú. \v 11 Daaní, icúmí ndecoyo cuàhà stná tètnùhù. Cuenta xi Dios cáhàn‑te, cachì‑te, te mà úhì nìhì‑té dandahví‑te cuàhà nèhivì. \v 12 Te ñà‑cuàhà guá cuàchi icúmí coo ñuhìví, ñàyùcàndùá mà cúú stnahá gá ini nèhivì sàhà‑né. \v 13 Doco nèhivì iin‑ni cunihnu vàha inì‑xi dècuèndè xìnu tiempu, icúmí‑nê càcu‑ne. \v 14 Te tiempu ma icúmí cuìtià stná razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Dios; inicutu ñuhìví icúmíâ cuìtià, te cunitnùhu nèhivì ndoó nsidaa ñuu. Dandísá, ñà‑sànì sàà quìvì xìnu tiempu yohó cundua. \p \v 15 ’Sànaha nì cachitnùhu Daniel iin palabra xi Dios sàhà nansa icúmí coo iin figura dana có‑xìñùhù dahuun‑ya. Cunaha‑nsiá, quìvì cuni‑nsià sànì sàcuììn figura mà ini lugar chicá ìì, (dandu seña cundua). Te vichi xiñuhu cundaà ini nsidaa ana càhvì‑xì tutu yohó. \v 16 Te na sáà quìvì yucán, dandu ni cunúdèhé nsidaa nèhivì ndoó ladu Judea yohó, te cùhùn‑nè yucù. \v 17 Te nú ndoó nèhivì quetátú dìnìvèhé‑xi, dandu yàchì ni nuú‑né, te cunudèhé stná‑nè; doco màsà (nánsìhvi‑ne) vehe nsiquihin‑ne ñà‑ndùá icúmí‑nê. Còó. \v 18 Te nú ndoó‑né nùù ìtú, dandu màsà nándúcú‑nê ni cotón‑nè. \v 19 Te ¡ndahví stná nècuàchì ñahà cuhí cuàhàn tùinuù méè‑xi quìvì yucán! Te ¡ndahví stná nècuàchì icúmí xí mêè chichi! \v 20 Te càcàn tàhvì stná‑nsià nùù Dios ñà‑màsà cúvìxin tiempu cunudèhé‑nsià mà, te màsà cúndúú stnâ iin quìvì descansu. \v 21 Vàchi quìvì yucán yáha ga icúmí nèhivì ndoho‑ne. Còò gá tnùndoho chicá cahnú ni ía ndè quìvì nì cuyucun ñuhìví xì ndéˋ quìvì coamà; te ni quìvì después, mà sáà coo ga tnùndoho ndudava xi ñà‑jaàn. \v 22 Te nú màsà cúndéhe ndahví Dios, te dacúxíó yáchì‑yà tnùndoho ma, dandu ndutu nsihí nèhivì ñuhìví nì cùí. Doco sàhà nèhivì xí‑yá sànì nacàxin‑ya, ñàyùcàndùá chicá yàchì icúmí‑yâ dacúxíó‑yá tnùndoho ma. \p \v 23 ’Quìvì yucán màsà cúníndísâ‑nsiá yuhù nèhivì cachí xì‑nsiá: “Cundehè‑nsiá, yohó iá ana nduú Cristu”, te ò nú cachí‑nè: “Cundehè‑nsiá, yucán iá‑yà”. \v 24 Vàchi icúmí quixi cuàhà tètnùhù, te iin iin‑tè cachì‑te ñà‑divi Cristu nduú‑te. Te tiempu‑mà quixi stná cuàhà ana dananí uun cáhàn cuenta xi Dios. Ndè quida stná‑te cuàhà milagru fuerte ñà‑ndulocó nèhivì, áma níhì‑te dandahví‑te nèhivì nì nacàxin‑ya cahan‑té; doco mà cúí. \v 25 Cunaha‑nsiá, sànì cachitnùhi xì‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá icúmí cuu. \v 26 Ñàyùcàndùá, nú cachí nèhivì xì‑nsiá: “Yucán iá‑yà yucù”, màsà cúhùn‑nsià yucán. Te ò nú ni cachí stnâ‑nè: “Ini vehe yohó iá‑yà”, màsà cúníndísâ‑nsiá. \v 27 Vàchi na ian tása, te xiní nèhivì natnúù fuerte ndè iin ladu ansivi xi ndéˋ inga ladúà, ducán icúmí (natùi vate) stná yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví quìvì naxicocuíìn. \v 28 (Doco nèhivì malu, ducán icúmí cuu xi‑né nahi dichu cachí:) “Ndé indúhu ñà‑ndùá nì xìhì, yucán icúmí nataca stná longo”. \s1 Nansa icúmí coo quìvì naxicocuíìn Jesús \p \v 29 ’Nú sànì yàha tiempu tnùndoho ma, dandu mà cúnchíi gá ni orá ni yoo. Te sìnsìví itándiaa ansivi, icúmí‑sî còyo nihni‑sì nùù ñuhìví. Te sìtnúù nahnú, icúmí stnâ‑si ndacùchí ndee‑sí. \v 30 Dandu después icúmí natùi seña ansivi (ñà‑cundaà ini‑nsià sà‑ìá naxicocuíìn) yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. Dandu nèhivì nsidaa ñuu, icúmí‑nê cuacu‑ne na cundehè‑né mànui mahì vìcò xì poder cahnú xí, te ndiaha gá coo inicutu ndé mànui. \v 31 Dandu icúmí sivi stná corneta, te techuín ángel xi cùhùn‑nè inicutu ñuhìví ñà‑danátácá‑nè ana nduú nèhivì sànì nacàxin, mate lugar chicá xica ñuhìví ni cúndóó‑né. \p \v 32 ’Vichi cuàhìn nacani iin ejemplu sàhà nù‑higu sàhà‑ñá cundaà ini‑nsià. Nú sànì ndunsidi‑nú, te nì quesaha naná ditù yuté‑nu, dandu ñà‑yùcàn cùndáà ini‑ndà sà‑ìtúú tiempu ihni. \v 33 Te divi ducání stná xì ñà‑ndùá icúmí cuu; quìvì cuni‑nsià cuú ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá, dandu vàtùni cundaà stná inì‑nsia ñà‑sà‑ìtúú tiempu naxicocuíìn ndùá; sà‑ìtúú nihni. \v 34 Cunaha‑nsiá, mà sáà cui nsihi nèhivì itiácú vichi dècuèndè cachi sànì cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá. \v 35 Cunaha‑nsiá, icúmí sàà ansivi xi ñuhìví ndañuhá, doco palabra nì cachi yùhù, còó, mà nunca sàà ndañuhá. \p \v 36-37 ’Doco ni quìvì, te ni hora naxicocuíìn, ni‑iin nèhivì có‑ìnáhá‑nê. Ni ángel ndoó ansivi, có‑ìnáhá stnâ‑nè; ni yùhù ana nduú Dèhemanì Dios, có‑ìnáhá stnâì, cuisì Yuamánìˊ Dios ináhá. Vàchi nacua nì cuu tiempu xi Noé, ducán icúmí cuu stná na sáà meru quìvì naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \v 38 Vàchi na táñâha ga cuun dàvì dàhvi ñuhìví, dandu (ndoó cuéyàà nèhivì ñuhìví), xixí‑né, xihí‑né, nándàhà‑né; te ducán nìsa quida‑ne dècuèndè nì sàà quìvì nì quìhvi Noé ini barcu cahnú. \v 39 Te ni cónì sáà mànìhì tnùní ini nèhivì mà dècuèndè nì quixi dàvì, te nì càhà nsihi‑ne. Te divi ducán icúmí coo stná tiempu naxicocuíìn yùhù. \v 40 Ndé ndoó ùì nèhivì nùù ìtú, icúmí iin‑ne cuxio‑ne, te iin‑ne ndòo. \v 41 Te ndé ndoó ùì nècuàchì ñahà cutnáhâ nchicó, iin‑ne cuxio, te inga‑nè ndòo. \p \v 42 ’Ñàyùcàndùá, cundoo tùha‑nsia, vàchi có‑ìnáhá‑nsiâ índù quìvì icúmí naxicocuíìn yùhù ana nduú Stoho‑nsià Señor. \v 43 Doco nsinuu inì‑nsia nansa quidá iin stoho vehe: nú sànì xinitnùhu‑ne índù hora quixi tècuìhnà ñuú, dandu cundiatu tùha‑ne; mà cuáha‑ne quìhvi‑tè nì cùí. \v 44 Ñàyùcàndùá, stná mii‑nsiá, nicanicuahàn cundoo tùha‑nsia, vàchi iin quìvì có‑nìhnú ini‑nsià, divi quìvì jaàn icúmî naxicocuíìn. \s1 Ejemplu sàhà peón xíndiaa xì vehe lamú cuàhàn xìcà \p \v 45 ’¿Ana tuxí inì‑nsia nduú nahi peón nùù ejemplu yohó? Nì ìa iin peón tùha quida viì; nicanicuahàn quidá sahnú‑te. Ñàyùcàndùá, nì nìhì‑té chuun nùù lamú xi‑tè ñà‑dandacú‑te nùù peón dava ga, te dasàn stná‑te ñà‑cutiacu nsidaa gá peón mà quìvì xiñuhá. Dandu cuàhàn xìcà lamú mà. \v 46 Pues nansicáhán peón dandacu‑ma nú iin‑ni ni quidá víi‑té dècuèndè nsiaa lamú xi‑tè. \v 47 Vàchi cunaha‑nsiá, icúmí nècuàchìmà cuàha‑nète chuun chicá ndiaá ñà‑dandacú‑te sàhà nsidanicuú ñà‑cuìcà‑né. \v 48 Doco nú peón malu nduú‑te, dandu quesaha‑té nacání chicuéhè inì‑te, te cachì‑te: “Còó, cucueè‑va lamú xi, dandu nsiaa‑nè”. \v 49 Dandu quesaha‑té cahnì cuìí‑te peón dava ga mà, te cuisì‑ní ñà‑cuxi‑tè, coho‑tè, xìni‑tè cunì‑te. \v 50 Pues nú ducán ni quidá‑te, dandu iin quìvì có‑nìhnú inì‑te nsiaa lamú. \v 51 Dandu nìhì‑té iin castigu cahnú sàstnùhù, te sàhámà cuacu ndee‑té, te càna fuerte nùhu‑tè, vàchi ducán icúmí ndoho nsidaa nèhivì dananí úún vàha inì‑xi. \c 25 \s1 Ejemplu sàhà ùxìn ñahà cuàchì nduú nahi madrina \p \v 1 ’Ducán iá ley xi ñuhìví ìì xí Dios na ian nì cuu xi ùxìn ñahà cuàchì cuàhàn ndé cundiatuà quesaa noviu (xì novia), te iin iàn nihá lámpara xi‑ñà. \v 2-4 Ùhùn‑ña, listu‑ña, nihí‑ña sìquìi ndutè xíxìn cuàhàn xì lámpara. Doco inga ùhùn‑ña, cónì nácání inìa, ñàyùcàndùá còò ndúte xíxìn nìsá níhí‑ña cúhùn. \v 5 Daaní, sàhà‑ñá nì cuee guá ana nándàhà, ñàyùcàndùá nì tnii vàhná nsì‑úxìn‑ña nì quìdìa. \v 6 Te nahi dava ñùu, dandu nì tiacu ndáhì iin nèhivì, cachí‑nè: “¡Cunaha‑nsiá, sàmàndixi noviu! ¡Naha‑nsià casàhú‑nsià xì‑né!” \v 7 Ñàyùcàndùá, nì ndacuìta nsidaa ñahà cuàchì mà nì nacuicùn‑ñá lámpara xi‑ñà. \v 8 Dandu ñahà cuàchì mà‑túha nacani inì‑xi, nì cachà xi ñahà cuàchì listu mà: “Taxi toó sacu‑nsià chii ndutè xíxìn xi‑nsia nùù‑nsí, vàchi meru cuàhàn ndàhvà lámpara xi‑nsi”. \v 9 Doco nì cachi compañeru‑ña ma: “Còó, vàchi vihini mà sáà‑té sàhà nsidaa‑nda; chicá vàha cuahán‑nsià cuiin‑nsiàte ndé cûyàhvi‑tè, dandu cucumi‑nsiáte”. \v 10 (Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑ña cuiin‑ñà.) Te na sánì yàha‑ñà cuàhàn‑ña, dandu nì nsiaa noviu, te nì cayàha nècuàchì ndiatu‑ma ndé iá vicò, te nì nandiadi yehè. \v 11 Daaní, después nì nsiaa tu ùhùn ñahà cuàchì nì sàhàn mà, te nì càhàn‑ña yehè, cachí‑ña: “¡Señor! ¡Señor! ¡Nacuna sacù‑ní yehè!” \v 12 Doco nì naxiconihí nècuàchì nduú noviu mà, cachí‑nè: “Yùhù, de plano, có‑ìnáhî ana nduú‑nsiá”. \v 13 (Ducán nì cuu xi ñahà cuàchì mà. Ñàyùcàndùá cachí stnáì xì mii‑nsiá:) ni cúníhnú vàha ini‑nsià, vàchi có‑ìnáhá‑nsiâ índù quìvì, te ni índù hora naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \s1 Ejemplu sàhà lamú nì dasàn tòó xì dìhùn nùù peón‑xi, áma níhì‑té nsida cuahà‑téâ \p \v 14 ’Ducán iá stná ley xi ñuhìví ìì xí Dios nacua nì quida iin lamú na cuáhàn‑nè quee‑ne cùhùn‑nè inga ñuu; nì cana‑ne nsidaa peón xi‑ne, te nì dasàn tòó‑né ñà‑cuìcà‑né nùù‑té. \v 15 Iin‑tè nì nìhì ùhùn mil dìhùn plata; ingà‑te nì nìhì ùì mil, te inga stná‑te nì nìhì iin mil‑ni, según nansa tiacu ini iin iin‑tè, ducán nì nìhì‑té. Dandu nì quihin lamú mà ichì cuàhàn‑nè. \p \v 16 ’Daaní, peón nì nìhì ùhùn mil mà, nì quesaha‑té nì quida‑tè negociu xì dìhùn mà, te nì nìhì‑té nì nandua inga ùhùn mil. \v 17 Te ducán nì quida stná peón nì nìhì ùì mil, nì sàà nì nàcùnduu stná inga ùì mil. \v 18 Doco tè‑nì nìhì iin mil‑ni, nì sate‑tè tìxi ñuhù, te nì sùxin‑tèá. \v 19 Daaní, na sánì yàha caní tiempu, dandu nì nsiaa lamú mà, te nì natnii‑ne cuenta ñà‑cundaà ini‑nè nansa nì quida iin iin peón xi‑ne. \v 20 Te nì tnàtuu peón nì nìhì ùhùn mil, nì nacuàha‑tènéà xì stná inga ùhùn mil, te nì cachì‑te: “Señor, ùhùn mil nì nacoo‑ní nùí, te vichi yohó iá gà stná inga ùhùn mil nì quide ganar”. \v 21 Ñàyùcàndùá, nì cachi lamú mà xì peón mà: “Vàtùni nì quida‑ní. Peón vàha nduu‑ní. Sànì quida viì‑ní mate chuun cuatilúhá nì sandua. Ñàyùcàndùá, icúmî cuàhi mii‑ní ñà‑dandacu‑ní nùù cuàhà chuun nahnú. Yàha‑ní yohó, cundoo‑nda cudiì ini‑ndà”. \p \v 22 ’Daaní, nì tnàtuu peón nì nìhì ùì mil, te nì nacuàha‑tènéà xì stná inga ùì mil, te nì cachì‑te: “Señor, ùì mil nì nacoo‑ní nùí, doco cunaha‑ní, yohó iá gà stná inga ùì mil nì quide ganar”. \v 23 Dandu nì cachi lamú mà: “Vàtùni nì quida stná mii‑ní. Peón vàha nduú stná‑ní. Sànì quida viì‑ní mate chuun cuatilúhá nì sandua. Ñàyùcàndùá, icúmî cuàhi mii‑ní ñà‑dandacu‑ní nùù cuàhà chuun nahnú. Yàha‑ní yohó, cundoo‑nda cudiì ini‑ndà”. \p \v 24 ’Dandu nì tnàtuu stná peón nì nìhì iin mil‑ni ma, te nì cachì‑te xi lamú mà: “Yùhù ináhî mii‑ní ñà‑dana gà‑ní; mà úhì quihin‑ní cosecha ndé có‑xìtù‑ní, te mà úhì quindiaà‑ní iñàha mate cónì quìdà‑níà. \v 25 Ñàyùcàndùá, nì yùhîˋ, te nì sùxin dìhùn xí‑nî tìxi ñuhù. Yohó iáˋ; naquihin‑níà”. \v 26 Dandu nì cachi lamú mà xì‑té: “¡Peón malu nduu‑yó! ¡Dusan‑yó! Nú sà‑ìnáhú ñà‑quìndiáì cosecha ndé có‑xìtuí, te xidándiáì iñàha ndé cô‑quìdáchúîn, \v 27 pues, nú ducán, dandu ndiá ìcò cuàhu nècuàchì bancu dìhùn xí, dandu quìvì nsiaì vàtùni nìhì stnáì dìquìá nì cùí”, nì cachi lamú mà. \v 28 Dandu (nì càhàn stná‑nè) xì peón itá yucán, cachí‑nè: “Quindiaa‑nsià mil dìhùn jaàn nùù tè‑yòhó, te cuàha‑nsia nècuàchì sà‑ìcúmí ùxìn mil. \v 29 Vàchi nècuàchì sà‑ìcúmí algu vichi, icúmí‑nê nìhì gá‑nè más, dandu vihi gá cucumi‑né; doco ana có‑ìcúmí vichi, icúmí cuxio nsihi nsidaa iyuhu gá ñà‑ìcúmí‑nê. \v 30 Cunaha‑nsiá, còò chuun peón yohó. Ñàyùcàndùá, dandiachi‑nsiáte fuera ndé iín tnúú ndúchí, te yucán icúmí‑tê cuacu ndee‑té, te càna fuerte stná nùhu‑tè”. \s1 Nansa coo juiciu xi nsidaa ñuu ñuhìví \p \v 31 ’Ndiaha gá coo quìvì naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. Quìvì naxicocuíìn icúmî cutnahá stnáì xì nsidaa ángel ìì xí quixi. Dandu nàcòi nùù silla ndiaha xí (ndé cùsáhnuî), \v 32 te (cani) nèhivì nsidanicuú ñuu ñà‑nataca‑nè nùí. Dandu icúmî tavà cuàín nèhivì (vàha nùù nèhivì malu) na quidá pastor na nácàxin‑ne quisì xí‑né, iladu ndoó riì, te inga ladu ndoó sìmbee. \v 33 Ladu cuahíˋ icúmí màcuìta (nèhivì vàha na ian nduú‑né) riì, te ladu ìtníˋ icúmí màcuìta (nèhivì malu na ian nduú‑né) sìmbee. \v 34 Dandu (yùhù) ana cusáhnû, icúmî cachì xì nèhivì ladu cuahíˋ: “Naha‑nsià, cundoo‑nsia ñuhìví ìì xí Yuamánìˊ, vàchi dècuèndè tiempu nì cuyucun ñuhìví sànì chitnùní ini‑yà cundiatú anima‑nsià ducán. \v 35 Vàchi na ní xìhì güéˋ doco, nì dàcùxí‑nsiá yùhù; te na ní xìhì stnáì tècuìí, nì dàcútâhvì‑nsiá yùhù chii‑té. Daaní, na ní xìcanuu ndahví stnâì, dandu nì dàyáha‑nsia yùhù vehe‑nsia. \v 36 Còò dúhnùí, doco nì taxi‑nsia ñà‑nì sàcùndixi. Nì cuhi stnáì, te nì nàcòtò‑nsià yùhù. Te na ní sandiadì vehecàa, nì sàà stná‑nsià visita yucán”. \v 37 Dandu nsidaa nèhivì vàha yucán, icúmí‑nê cachi‑nè xìˊ: “Stoho‑nsì Señor, (cónì cùndáà ini‑nsì nì chindee‑nsí mii‑ní ducán). ¿Índù nì xini‑nsì mii‑ní ñà‑xíhì‑ní doco, te nì dàcùxí‑nsí mii‑ní, te ò xíhì‑ní tècuìí, te nì taxi‑nsi tècuìí nì xihi‑ní? \v 38 ¿Índù nì xini‑nsì xicánúú ndahví‑nî, te nì dàyáha‑nsi mii‑ní vehe? Ni‑iin xichi cónì xìní‑nsì ñà‑còò dúhnù‑ní, te nì sàha‑nsi mii‑ní ñà‑nì sàcùndixi‑ní. \v 39 Ni có‑ìnáhá stnâ‑nsì nì cuhì‑ní, ò ní sandiadì‑ní, te nì sàà‑nsì visita ndé iá‑nî”. \v 40 Dandu yùhù ana cusáhnû, icúmî cachì xì nècuàchìmà: “Cunaha‑nsiá, nahi ñanì xínduu nèhivì itá yohó. Ñàyùcàndùá na cada nì quida‑nsia favor sàhà iin‑ne, mate nduú‑né iin ana chicá cahíchì ini nèhivì, doco davani queámà na ian nì quida stná‑nsià favor xì yùhù”. \p \v 41 ’Daaní icúmî càhàn stnáì xì nèhivì itá ladu itníˋ, te cachì xì‑né: “¡Cuxio‑nsia nùí! Còò cá nansa càcu‑nsia. Cuahán‑nsià ndé iá ñuhu xíxìn nicanicuahàn, divi lugar nì quidayucun Dios ñà‑coo ñà‑malu xì nsidaa ángel (malu) xi‑sì. \v 42 Vàchi yùhù, na ní xìhì doco, nì xidahan‑nsiá ñà‑cuxi. Nì xìhì stnáì tècuìí, te ni‑iyuhu‑té cónì sáha‑nsia yùhù cohi. \v 43 Xicánúú ndahví stnâì, doco cónì dàyáha‑nsia yùhù vehe‑nsia; còò dúhnùí, doco còò ni‑iin sìcoto nì sáha‑nsia yùhù. Nì cuhi vàhi, te nì sandiadi stnáì, doco cónì sáà‑nsià nàcòtò‑nsia yùhù”. \v 44 Dandu nèhivì mà, icúmí‑nê cachi‑nè xìˊ: “Señor, mà nunca nì xìní‑nsì mii‑ní na xíhì‑ní doco, ò xíhì‑ní tècuìí, ò xìcánúú ndahví‑nî, ò còò sícoto vàha xi‑ní, ò cùhí‑nî, ò ndiàdí‑nî. ¿Índù nì xinì‑ní nsiùhù nì xidahan‑nsí nsidaámà nùù‑ní?” \v 45 Dandu yùhù, icúmî cachì xì‑né: “Cunaha‑nsiá, ñà‑cónì chíndéé‑nsiâ nèhivì ndahví yohó, ñàyùcàndùá davani queámà na ian sànì cahíchì stná inì‑nsia yùhù”. (Ñà‑jaàn nduá icúmî cachì xì nècuàchì malu mà.) \v 46 Ñàyùcàndùá icúmí nsidaa‑né yàha‑ne ndé ndoho‑ne nicanicuahàn. Doco nèhivì vàha, còó. Vida ndiaha nicanicuahàn icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né ―nì cachi Jesús. \c 26 \s1 Nansa nì ndatnuhu tnahá nèhivì, nandúcú‑nê nansa tnii‑ne Jesús \p \v 1 Daaní, nì nsihi nì nacani Jesús nsidaa ñà‑jaàn xì nècuàchì dacuahá‑yá, dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p \v 2 ―Sà‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑tìxi ùì quìvì icúmí nacava vicò pascua, dandu yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî yàhi ndahà nèhivì, te cahnì‑né yùhù nchìca cruz. \p \v 3 Daaní, nì nataca dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì sahnú dandacú ñuu yucán, nì sàà nsidaa‑né patiu vehe cahnú dùtù chicá cusáhnû nani Caifás. \v 4 Te nì ndatnuhu tnahá‑né nansa tnii dèhé‑nè Jesús, te cahnì‑néyà. \v 5 Te nì cachi stná‑nè: \p ―Chicá vàha màdì mahì vicò tnii‑nda nècuàchìmà, vàchi nú ducán, dandu vihini nacuidà nèhivì. \s1 Nansa nì sòdò iin nècuàchì ñahà ndutè tnàmì itnu dìnì Jesús \p \v 6 Iá‑yà vehe iin nècuàchì ñuu Betania nani Simón. Nècuàchìmà nduú iin nèhivì nì sandoho cuèhè lepra antes. \v 7 Te yucán nì sàà stná iin nècuàchì ñahà, nihí‑né iin quìdi iá dùcùn‑xí. Yùù nì cuyucàn, te ñuhú ndutè tnàmì ndiaá sàstnùhù. Te divi ndutè mà nì sòdò‑nè itnu dìnì Jesús na iá‑yà xixí‑yá. \v 8 Doco na ní xini nècuàchì dacuahá‑yá, nì cuduchi ini‑nè, cachí‑nè (iin‑ne xì inga‑nè): \p ―¿Índù chuun nì sate uun‑ne ndutè jaàn? \v 9 Chicá vàha dicò‑néte ni cuí, dandu tùi cuàhà dìhùn dasàn‑ndà nùù nècuàchì ndahví. \p \v 10 Doco Jesús, ináhá‑yâ nansa cachí‑nè, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù chuun cánàhá‑nsià xì nècuàchì jaàn? Vàchi iin ñà‑vàha nduá quidá‑né xìˊ. \v 11 Vàchi nècuàchì ndahví, nicanicuahàn ndoó‑né xì‑nsiá; doco yùhù, còó, sacù‑ni quìvì iéˋ xì‑nsiá. \v 12 Cunaha‑nsiá, ñà‑nì sòdò nècuàchì yohó ndutè tnàmì dìní, divi sàhà‑ñá cutatna cuerpu yùhù na ndúxan nduá. \v 13 Te ñà‑ndáà nduá yohó cachítnùhi xì‑nsiá: nsidanicuú ñuu ndé icúmí sàà razón ndiaha xí Dios inicutu ñuhìví, yucán icúmí sàà stná palabra sàhà ñà‑vàha nì quida nècuàchì ñahà yohó, te ducán mà nunca sàà nèhivì ñuhìví nandòdó‑né nècuàchìmà. \s1 Nansa nì saquin Judas compromisu cahin‑nè Jesús nùù nècuàchì xídandacú \p \v 14 Nùù ùxìn ùì compañeru Jesús, iin‑ne nani Judas Iscariote. Pues divi nècuàchìmà nì sàhàn nùù dùtù xícusahnú, \v 15 te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―¿Nadaa cuàha‑nsia yùhù, te quide Jesús entregar nùù‑nsiá? \p Dandu nì sàha dùtù mà‑né òcò ùxìn dìhùn plata. \v 16 Ñàyùcàndùá, dècuèndè quìvì yucán nì quesaha Judas mà nandúcú‑nê índù tiempu chicá mà úhì dayáha‑ne Jesús nùù ndahà nècuàchìmà. \s1 Nansa nì cutnahá Jesús xì compañeru‑yà nì xixi‑ya Cena ìì \p \v 17 Daaní, nì sàà tu quìvì primeru xi vicò xixí‑né pan có‑ndùtáchí. Te nì tnàtuu nèhivì dacuahá‑yá nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¿Índù divi cuní‑nî cùhùn‑nsì quidayucun‑nsì ñà‑cuxi‑nda comida vicò pascua? \p \v 18 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià ini ñuu ndè vehe iin tal nèhivì, te cachi‑nsià xì‑né ñà‑càchí maestru sà‑ìtúú meru quìvì xí‑yá, ñàyùcàndùá vehe mii‑ní icúmí‑yâ chivàha‑ya vicò pascua, mii‑yá xì nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá. Ducán cachi‑nsià xì‑né ―nì cachi Jesús. \p \v 19 Ñàyùcàndùá, ducán nì quida nècuàchì dacuahá‑yá nacua nì sàcùnaha‑né nùù‑yá, nì nsidayucun‑nè comida pascua. \v 20-21 Daaní, na ní cuaà, dandu (nì sàà stná) mii‑yá yucán, te nì sàcòo‑ya nùù mesa xì nsì‑úxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá. Te na iá‑yà xixí‑yá, dandu nì cachi‑yà (xì‑né): \p ―Cunaha‑nsiá, iá iin‑nsia cuàhàn cahin xìˊ. \p \v 22 Dandu nsidaa nècuàchìmà, nì nàcùndoo‑ne tnùnsí ini, te nì cachi iin iin‑ne xì‑yá: \p ―¿A víhíní yùhù, Señor mío? \p \v 23 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Iin mii‑nsiá nècuàchì iin‑ni xixi‑xi‑nda nùù còhò yohó nduú ana icúmí cahin xìˊ. \v 24 Vàchi ñà‑ndáà ndùá, icúmí cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu nùù tutu ìì ñà‑ìcúmí cui yùhù ana nduú Tnahá Nèhivì Ñuhìví. Doco tiàa cuàhàn cahin xìˊ, ¡ndahví‑nè! Chicá vàha màsà túinuù‑né ñuhìví nì cùí ―nì cachi‑yà. \p \v 25 Dandu nì càhàn Judas, divi tiàa cuàhàn quida xi‑yá entregar, te nì cachi‑nè: \p ―Maestro, ¿a víhíní yùhù nduí? \p Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ducán nduá nacua nì cachì‑ní. \p \v 26 Na meru xixí nsidaa‑né, nì tnii‑ya iin pan, te nì naquimanì‑yá Dios sàhà‑ñá. Dandu nì dàcuàchí‑yáñà, te nì dasàn‑yá nùù nècuàchì dacuahá‑yá yucán, te nì cachi‑yà: \p ―Cuxi‑nsia, vàchi pan yohó, nahi iquìcúñú yùhù nduá. \p \v 27 Dandu nì tnii stná‑yà pocillu, nì naquimanì‑yá Dios sàhà‑ñá, te nì sàha‑yanè, cachí‑yà: \p ―Nsidaa‑nsiá coho‑nsia chichii ndutè yòhó. \v 28 Vàchi nahi nìì mií nduú‑te. Te cunaha‑nsiá, sàhà nììˊ icúmî nacoi iin ichì sàà cunchicùn nèhivì, vàchi nú sànì xìtià nìí, dandu sàhájàn icúmí ndutu cuàchi cuàhà‑né. \v 29 Te vichi, mà cóhó guéˋ ndutè sì‑uva yohó ndè cachi sàà coho saa‑túì‑te xi‑nsiá quìvì cusahnú Yuamánìˊ inicutu ñuhìví yohó. \s1 Nansa nì cachi Jesús sà‑ìnáhá‑yâ icúmí Pedro nacuaà‑néyà \p \v 30 Daaní, na ní nsihi nì xito nsidaa‑né iin alabanza, dandu nì quee‑ne cuàhàn‑nè xì‑yá ndè yucù Olivo. \v 31 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñuú vichi, icúmí nsidaa‑nsiá nacoo nihni‑nsia yùhù; vàchi ducán cachí nùù tutu ìì: “Cuàhìn dacúxíóé pastor, dandu cuìtià nihni riì”, cacháˋ. \v 32 Doco nú sànì natiacuì, dandu icúmî codònùí nùù‑nsiá nùhù ndè ladu Galilea. \p \v 33 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Mate ni sáà nsidaa nèhivì nacoo nihni‑ne mii‑ní, doco yùhù, còó, mà nunca. \p \v 34 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑ní, divi ñuú vichi icúmí‑nî nacuaà‑ní yùhù. Tàñáha ga coto lehe sinduhá, te sànì nacuaà‑ní yùhù ùnì xichi. \p \v 35 Doco nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Còó, mate ni cahní‑nèndó, doco mà nunca sàì nacuaìˊ mii‑ní ―nì cachi‑nè. Te divi ducání nì cachi gà stná nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá. \s1 Nansa nì sàà Jesús huerta nani Getsemaní, te nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Yuamánì‑yá \p \v 36 Dandu nì sàà‑yà xì‑né ndè iin xaan nani Getsemaní. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yohó ndòo‑nsia, vàchi yùhù cuahìn chicá nùù‑xí càcàn tàhví nùù Dios. \p \v 37 Dandu nì saca‑ya Pedro xì ùì ñàní dèhe Zebedeo, cuàhàn‑yà xì‑né. Te nì nàcòo cuahà‑yá tnùnsí ini; nì quesaha‑yá yáha ga nacání cuáhà ini‑yà. \v 38 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yáha ga iéˋ tnùnsí ini, na ian cuníà cahnì dáhúán yùhù. Ñàyùcàndùá, yohó ni ndóo‑nsia, te cunchito tùha‑nsia. \p \v 39 Dandu cuàhàn‑yà chicá nùù‑xí, nì sàcùnduhù ndèé‑yá, te nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Yuamánì‑yá, cachí‑yà: \p ―Yuamánìˊ, xícàn tàhví nùù‑ní, áma dácúxíó‑nî (tnùndoho icúmî yàhi), vàchi nahi (ñà‑úà ñuhú iin) taza nduá nùí. Doco màdì ñá‑ndùá cuní yùhù ni cúndúá; còó, ñà‑ndùá cuní mii‑ní. \p \v 40 Dandu nì naxicocuíìn‑yà vàxi‑ya ndé nì ndòo nècuàchì dacuahá‑yá, te nì xini‑yà sàquídì‑nè. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì Pedro: \p ―¿Áma cúí cunchito stná‑nsià xì yùhù siquiera iin hora‑ni? \v 41 Cundoo tùha‑nsia, te càcàn tàhvì‑nsiá nùù Dios sàhá màsà dándáhvî ñà‑malu mii‑nsiá, vàchi mate iá voluntad xi‑nsia, doco iyuhu gá valor icúmí cuerpu‑nsià ñà‑quidandee inì‑nsia. \p \v 42 Daaní, tucu tu cuàhàn‑yà càcàn tàhvì‑yá nùù Dios, te nì cachi‑yà: \p ―Yuamánìˊ, nú icúmî yàhi tnùndoho fuerte, te mà cúí cuxioa, dandu ducanicoó nacua cuní mii‑ní. \p \v 43 Dandu vàxi tu‑ya (ndé ndoó nècuàchìmà), te nì xini‑yà tucu tu quídì‑nè, vàchi sádì vàhná‑nè. \v 44 Dandu nì nacoo‑yanè inga tu, te cuàhàn‑yà ñà‑únì, te davani nì xìcàn tàhvì‑yá (nahi antes). \v 45 Dandu nì naxicocuíìn‑yà, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cùdù cuéyàà‑nsià, te quetatu‑nsià vichi, vàchi sà‑ìá. Sànì sàà meru hora xi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, divi hora icúmî yàhi ndahà nèhivì cuáchi. \v 46 Ndacuìta‑nsia, cúhùn‑ndà, vàchi sà‑ìtúú quesaa ana cuàhàn cahin xìˊ. \s1 Nansa nì tnii‑tè Jesús, te nì suhnì‑teyá \p \v 47 Daaní, cáhàn ìì‑yá xì nècuàchìmà, te nì quesaa Judas, divi tiàa nìsa cutnaha‑xi ùxìn iin ga nècuàchì dacuahá‑yá, te ndacá stná‑nè cuàhà gá tiàa xínihi xi espada xì garroti. Cuenta xi dùtù xícusahnú vàxi‑tè, xì cuenta xi stná nècuàchì xídandacú nùù ñuu mà. \v 48 Te sànì ndatnuhu Judas xì nsidaa ana ndacá‑némà ñà‑coo iin seña ana tnii‑tè, divi ana chìtú‑nè cunduu meru ana tnìì cúhùn presu. \v 49 Ñàyùcàndùá, nì tnàtuu Judas ndé iín Jesús, te vichi vichi nì casàhú‑nè xì‑yá, cachí‑nè: \p ―¡Cuñaàváha‑ní, maestro! \p Te nì chìtú‑nè nùù‑yá. \v 50 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Amigo, ¿índù chuun nihi‑ní vàxi yohó? \p Dandu nì tnàtuu tè‑dava ga mà nì tnii‑tèyá nì ndòo‑ya ndahà‑té. \p \v 51 Dandu iin nèhivì xí‑yá, nì tavà‑né espada xi‑ne nì cani‑ne iin tiàa quidáchúûn nùù dùtù cusáhnû, nì sahnde‑nè iin tùtnù‑té. \v 52 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nachinacaà‑ní espada xi‑ní dòá, vàchi nsidaa ana caní xì espada, divi espada icúmí‑nê cui stná‑nè. \v 53 ¿A có‑cùndáà inì‑ní ñà‑vàtùni càcàn tàhví nùù Yuamánìˊ, te vichi duha techuún‑yá cuàhà mil ángel chindee xí? \v 54 Doco nú ni cáquìn ducán, dandu mà cúí cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu tutu ìì ñà‑dùcán icúmí cuu. \p \v 55 Daaní, nì cachi stná‑yà xì nsidaa nèhivì cuáhà mà: \p ―A ducán nduú modo tnií‑nsiá yùhù, vàxi‑nsia nihí‑nsiá espada xì garroti na ian tècuìhnà nduí, mate nsìquívì nìsa ìe xì‑nsiá veheñùhu cahnú dacuahí nèhivì, te cónì tnìí‑nsiá yùhù. \v 56 Doco cunaha‑nsiá, dohó quidá‑nsiá vichi sàhà ñà‑nì cuú ndisa ñà‑ndùá nì tiaa nèhivì xí Dios sànaha ―nì cachi‑yà. \p Dandu nì nacoo nihni nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá mii‑yá, nì xinudèhé‑nè. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús na ní sàà‑yà nùù Junta Cahnú \p \v 57 Nèhivì nì tnii xi‑yá, ndacá‑néyà cuàhàn nùù dùtù cusáhnû nani Caifás. Te divi vehe nècuàchìmà sànì nataca stná nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì sahnú xídandacú nùù ñuu mà. \v 58 Te Pedro, nchícùn xìcà‑níné mii‑yá cuàhàn‑nè. Te nì yàha stná‑nè patiu iá vehe dùtù cusáhnúmá, te nì sàcòo stná‑nè xì policia ndoó yucán, ndiatú‑né cundaà ini‑nè índù fin cucumi‑yá. \p \v 59 Daaní, dùtù xícusahnú, xì nsidaa tè‑xídandacú, xì nsidaa stná nècuàchì Junta Cahnú, nì nducu‑né ana daquée cuàchi dìquì‑yá sàhà‑ñá cui‑yà, mate té‑tnùhù nduú‑te. \v 60 Doco còò iin ni túi (cunduu testigu nacua cuní‑nè), mate cuáhà nèhivì nì càhàn tnùhù dìquì‑yá. Doco por fin nì quixi ùì‑te, \v 61 te nì cachì‑te: \p ―Nì cachi Jesús yohó ñà‑vàtùni dacaá‑né veheñùhu xi Dios, dandu tìxi ùnì quìvì naquidavàha saa‑néà. \p \v 62 Dandu nì ndacuiin dùtù cusáhnû, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¿Áma náxícóníhí‑nî ni‑iñàha? ¿Nansa iá ñà‑càchí guâ nècuàchì yohó sàhà‑ní? \p \v 63 Doco Jesús, dadí úún nì ndòo‑ya. Dandu nì cachi dùtù mà: \p ―Fuerza icúmí‑nî chinaha‑ní Dios iá nicanicuahàn, te cachì‑ní xì‑nsí a díví Dèhemanì‑yá nani Cristu nduu‑ní, ò á coó. \p \v 64 Dandu nì cachi Jesús xì nècuàchìmà: \p ―Nacua nì cachì‑ní, ducán nduá. Te yùhù cachí stnáì xì‑nsiá, icúmí‑nsiâ cuni‑nsià yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví na nui quixi mahì vìcò nahnú ansivi, te coi ladu cuahá mii‑yá ana cahnú poder xi. \p \v 65 Dandu dùtù cusáhnú‑má, (nì xìdà ini‑nè), ñàyùcàndùá nì ndata canúú‑nê iyuhu sìcoto ndixí‑né, te nì cachi‑nè xì nèhivì cuáhà mà: \p ―¡Cuní nècuàchì yohó ndudava‑ne xì Dios! ¡Có‑xìñùhù gá‑ndà ni‑iin testigu quixi! Vàchi vichi sànì inini‑nsia ñà‑quini guá nì càhàn‑nè. \v 66 ¿Nansa quida‑nda xi‑né, cachí mii‑nsiá? \p Dandu nì cacachi nècuàchì Junta Cahnu‑ma: \p ―Icúmí nècuàchì jaàn cui‑nè, vàchi iá cuàchi‑ne. \p \v 67 Dandu nì caquesaha nècuàchìmà nì sivi dìí‑nè nùù‑yá, te nì cani‑neyà sìcàtú, te dava ga‑nè, cahmá uun nì cani‑ne nùù‑yá, \v 68 cachí‑nè xì‑yá: \p ―¡Cachi cuàá‑nî ana nì cani xi‑ní, vàchi ádi Cristu (nì quixi ansivi) nduu‑ní! \s1 Nansa nì quida Pedro nì nacuaà‑né Jesús \p \v 69 Te Pedro, patiu tùvèhé iá‑nè. Te yucán nì tnàtuu iin ñahà chìì, cachí‑ña xi‑né: \p ―Amádi mii‑ní nìsa cutnahá stná‑ní xì Jesús de Galilea. \p \v 70 Doco nì nacuaà‑né mii‑yá, iníní nsidaa nèhivì yucán, te nì cachi‑nè xì ñahà chìì mà: \p ―Có‑ìnáhî ñà‑ndùá cachí‑nî. \p \v 71 Dandu cuàhàn‑nè quee‑ne yehè, doco nì xini inga ñahà chìì‑né, te nì cachà xi nèhivì dava ga itá yucán: \p ―Nècuàchì jaàn nìsa cutnahá stná xì Jesús de Nazaret. \p \v 72 Dandu tucutu nì nacuaà‑néyà, nì chinaha‑né Dios ñà‑tàcùní‑nè Jesús, cachí‑nè. \p \v 73 Daaní, inga ratu gà nì tnàtuu stná iin ùì nèhivì itá yatni yucán, te nì cachi‑nè xì Pedro: \p ―Ndisa, iin compañeru Jesús nduu‑ní, vàchi sàhà modo cáhàn‑ní, ducán cundáà ini‑nsì. \p \v 74 Dandu nì cachi Pedro xì‑né: \p ―Yùhù chináhî Dios, có‑ìnáhî nècuàchìmà. Te nú tètnùhù ndùí, ni daquixí‑yá castigu dìquí. \p Dandu momentu mà nì xito lehe. \v 75 Te ñà‑yùcán nì nsinuu ini‑nè nansa nì cachi‑yà xì‑né daa ñà‑tàñáha ga coto lehe, te sànì nacuaà‑néyà ùnì xichi. Ñàyùcàndùá, nì quee‑ne iladu patiu, iá‑nè sacú cuáhà‑né. \c 27 \s1 Nansa nì dàyáha‑ne Jesús ndahà gobernador Pilatu \p \v 1 Daaní, na ní tùinuù, dandu nì càhàn dùtù xícusahnú xì tè‑dàndàcú nùù ñuu mà, nì candatnuhu tnahá‑né nansa quida‑ne, te cui Jesús. \v 2 Dandu nì nachicuhni‑nè ndahà‑yá, te cuàhàn‑nè xì‑yá nùù gobernador Poncio Pilato, te yucán nì ndòo‑ya ndahà témà. \s1 Nansa nì xìhì Judas \p \v 3 Daaní, Judas, divi ana nì cahin xì‑yá, nì cundaà ini‑nè ñà‑ndisa icúmí Jesús cui‑yà. Ñàyùcàndùá, nì naxicocuíìn ini‑nè, nì sàhàn‑nè nì naxiconihí‑né òcò ùxìn dìhùn plata nùù dùtù xícusahnú, xì nùù stná nècuàchì sahnú xídandacú, cachí‑nè xì nècuàchìmà: \p \v 4 ―Cuàchi nduá nì quide, vàchi còò falta xi nècuàchì nì dàyáhi ndahà‑nsiá. \p Doco nì naxiconihí nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Có‑dàndòhájàn nsiùhù; chuun xi mii‑ní nduá. \p \v 5 Ñàyùcàndùá, nì ducùn Judas nsidaa dìhùn mà pisu veheñùhu, te nì quee‑ne nì dàcuáhnâ‑nè mii‑né xì yohò. \p \v 6 Daaní, después nì dàtàcá dùtù mà dìhùn mà, te nì cachi‑nè: \p ―Có‑sâha ley xi‑nda permisu daquée‑nda dìhùn yohó alcancía xi Dios, vàchi sàhà ñà‑yòhó nì xìhì iin nèhivì. \p \v 7 Ñàyùcàndùá, nì ndatnuhu tnahá‑né (nansa quida‑ne xì) dìhùn mà, te nì xiin‑ne iin ñuhù nani Itu Alfareru ñà‑cundua panteón ndé cundùxin nècuàchì inga ñuu. \v 8 Ñàyùcàndùá dìsáhà‑xí nì sàcùnani ñuhù mà Ñuhù Níì, te dècuèndè vichi ducán cachí‑nè xán. \v 9 Pues divi ducán nì cuu nsidaámà sàhà ñà‑nì cùú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu iin nècuàchì sànaha nani Jeremías, vàchi dohó nì tiaa‑ne: “Cutu ócò ùxìn dìhùn plata ndiaá‑yà, nì cachi nècuàchì raza Israel. Dandu después nì natnii‑ne dìhùn mà \v 10 nì xiin‑ne Itu Alfareru, nacua nì cachi Stoho‑ndà Señor xìˊ”. \s1 Nansa nì cachi Jesús na iín‑yá nùù gobernador Pilatu \p \v 11 Pues (hora yucán sànì sàà‑yà) nùù gobernador, te iín‑yá nùù‑té. Dandu nì ndàcàtnùhù‑té nùù‑yá, cachí‑te: \p ―¿A ndísá rey xi nècuàchì raza Judea nduu‑ní, á coó? \p Dandu nì cachi‑yà: \p ―Nacua cachí‑nî, divi ducán nduá. \p \v 12 Dandu dùtù xícusahnú, xì nècuàchì xídandacú, nì càhàn tnùhù‑né sàhà‑yá, doco còò ni‑iñàha ni cachí‑yà. \v 13 Dandu nì cachi Pilatu xì‑yá: \p ―¿A có‑tiàcú‑nî ñà‑cuàhà guá câhàn tnùhù‑né dìquì‑ní? \p \v 14 Doco mii‑yá, còò ni‑iñàha ni náxícóníhî‑yá. Ñàyùcàndùá, nì ndulocó gobernador mà. \s1 Nansa nì cachi stná Pilatu ñà‑ìcúmí Jesús cui‑yà \p \v 15 Cunaha‑nsiá, cada nacává vicò pascua mà, tùha Pilatu daña‑té iin tè‑ndiàdí, ndéni‑te nì cui ndiadí ni cácàn nèhivì. \v 16 Te quìvì yucán ndiadí iin tiàa iá cuàhà fama‑xi nani Barrabás. \v 17 Ñàyùcàndùá, na sánì nataca nèhivì cuáhà mà nùù Pilatu, dandu nì xìcàn tnùhù‑té nùù‑né, cachí‑te: \p ―¿Ana cuní‑nsià dàñà? ¿A divi Barrabás, te ò Jesús, ana cachí nduú Cristu? \p \v 18 Ducán nì cachì‑te xi‑né, vàchi sà‑ìnáhá‑tê ñà‑cuisì sàhà envidia xi dùtù sànì yàha Jesús ndahà‑té. \p \v 19 Daaní, iá ìì‑té nùù silla ndé nsidándáà‑te chuun, te nì quesaa iin razón xi ñahàdìhí‑te, cachí‑nè: “Màsà quídá‑nî ni‑iñàha xi Jesús, vàchi nècuàchì vàha nduú‑né. Cunaha‑ní, cuàhà gá nì sàníˋ ñuú ndùvèhè nì quida nècuàchìmà, te nì nacani cuaá inì”, cachí razón mà. \p \v 20 Doco dùtù mà xì nècuàchì xídandacú, nì chiyuhù‑né nèhivì cuáhà mà ñà‑nì cácàn‑nè dàñà Barrabás, te cui Jesús. \v 21 Ñàyùcàndùá, nì càhàn gobernador xì nsidaa nèhivì mà, cachí‑te: \p ―Nùù ùì nècuàchì yohó, ¿índù nècuàchì cuní‑nsià dàñà? \p Dandu nì cachi nèhivì mà: \p ―¡Divi Barrabás! \p \v 22 Dandu nì cachì‑te xi‑né: \p ―Pues, nú ducán, dandu ¿nansa quide xì Jesús, divi ana cachí nduú Cristu? \p Te nì naxiconihí nsidaa‑né, cachí‑nè: \p ―¡Ni cuí‑nè nchìca cruz! \p \v 23 Dandu cachí gobernador mà: \p ―¿Índù chuun cui‑nè ñà‑còò falta xi‑ne iá? \p Doco chicá ndee ní càna nèhivì cuáhà mà, cachí‑nè: \p ―¡Ni cuí‑nè nchìca cruz! \p \v 24 Dandu nì xini Pilatu còò ni‑iñaha níhìndèè‑té, cuisì quesáhá nacuídà fuerte nèhivì mà. Ñàyùcàndùá, nì xìcàn‑te tècuìí, te nì ndaha‑tè, indéhe nsidaa nèhivì mà, te nì cachì‑te xi‑né: \p ―Yùhù, mà cúnsídá cuàchi nú ni cuí nècuàchì yohó, vàchi còò ni‑iñàha iníhícá‑nê. Chuun xi mii‑nsiá nduá. \p \v 25 Dandu nì cachi nsidaa nèhivì mà: \p ―Nsiùhù xì dèhe‑nsi ni cúnsídá cuàchi‑nsi sàhà nècuàchì jaàn. \p \v 26 Dandu nì dàñà Pilatu Barrabás mà nùù nèhivì mà, doco Jesús, còó; nì dàndàcú‑te ñà‑nì ñáhnì cuìí‑yà, te después cùhùn‑yà màcùtuu‑ya nchìca cruz cui‑yà. \s1 Nansa nì sàcùndiaa soldadu Jesús \p \v 27 Dandu soldadu xi gobernador mà, nì saca‑tèyá cuàhàn‑te xi‑yá vehechuún. Te nì cana‑tè nsidaa compañeru‑te ñà‑tnàtuu‑tè ndé iá‑yà. \v 28 Dandu nì tavà‑té sìcoto xi‑ya, te nì chindixi‑tèyá iin capa cuahá. \v 29 Te nì cava stná‑te iin corona iñù nì chicaà‑te dìnì‑yá, te nì dàcùníndáha stná‑teyá iin nù‑iin ndahà cuàhá‑yà. Dandu nì sàcuìta sisi‑té nùù‑yá, sácùndiaà‑teyá, cachí‑te: \p ―¡Viva! Vàchi ¡rey xi tè‑raza Judea nduu‑ní (vichi)! \p \v 30 Te nì casivi dìí‑teyá. Dandu nì dìtá‑te nù‑iin ma ndahà‑yá nì cani fuerte‑te dìnì‑yá. \v 31 Te na ní nsihi nì sàcùndiaà‑teyá ducán, dandu nì tavà‑té capa mà, te nì nachindixi‑tèyá sìcoto xi mii‑yá. Dandu nì saca‑tèyá cuàhàn‑te chituu‑tèyá nchìca cruz. \s1 Nansa nì chituu‑tè Jesús nchìca cruz \p \v 32 Na ní caquee‑tè xì‑yá nì ndacùhun tnahá‑te xi iin tiàa ñuu Cirene nani Simón. Te divi nècuàchìmà nì catnii‑tè nì dàcuìdá‑tené cruz xi‑ya cuàhàn. \p \v 33 Dandu nì casaà‑te xi‑yá iin xaan nani Gólgota. Quìvì jaàn cachí dàhàn yucán, Nùù Iquì Dìnì. \v 34 Dandu nì cunì‑te dacohó‑teyá vinu ia dácà tnàhá xì ñà‑ùà, doco na ní tuiyàá‑yàñà, cónì cùní gà‑yà coho‑yañà. \p \v 35 Daaní, nì chituu‑tèyá nchìca cruz. Te sìcoto xi‑ya, nì dasàn‑téâ según nansa nì nìhì iin iin‑tè na ní idàdìquí‑te sàhà‑ñá. Pues ducán nì quida‑tè sàhà ñà‑nì cùú ndisa palabra nì cachitnùhu nèhivì xí Dios sànaha na ní cachi‑nè: “Nì dasàn‑té sìcoto xi entre mii‑té, te nì idàdìquí‑te sàhà‑ñá”. \p \v 36 Daaní, nì sàcùndoo soldadu mà ñà‑cundiaà‑teyá. \v 37 Te dìquì‑xí dìnì cruz xi‑ya nì sàcùtuu iin ñà‑càchítnùhu índù‑ñá dìsáhà‑xí dandohó‑teyá. Te dohó cacháˋ: “Ana yohó nduú Jesús, rey xi tè‑raza Judea”. \p \v 38 Cunaha‑nsiá, yucán nì sàcuìtandiaa stná ùì tècuìhnà nchìca cruz, iin‑tè ladu cuahá‑yà, te ingà‑te ladu itní‑yà. \v 39 Te nèhivì yáha yucán, nì canàhá stnâ‑nè xì‑yá, dacuico dínì‑né, cahíchì ini‑nèyà, cachí‑nè xì‑yá: \p \v 40 ―¡Ndahví‑nî! vàchi cuàhàn‑ní dacaá‑nî veheñùhu cahnú, te tìxi ùnì quìvì nsidavàha saa‑níà, cachí‑nî. Nú ducán fuerte guá‑nî, dandu dacácu‑ní mii‑ní, nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, te danuu‑ní mii‑ní nùù cruz jaàn cundehè‑nsí ―nì cachi‑nè. \p \v 41 Te divi‑ni ducán nì sàcùndiaa stná dùtù xícusahnú, te cutnáhâ stná nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì xídandacú; nsidaa‑né nì sàcùndiaa stná‑nè, cachí‑nè iin‑ne xì inga‑nè (sàhà‑yá): \p \v 42 ―Nècuàchì jaàn, nìsa dacácu‑ne nècuàchì dava ga, doco mà cùì dacácu‑ne mii‑né. Nú ndisa rey xi nècuàchì raza‑ndà Israel nduú‑né, dandu ni danuú‑né mii‑né nùù cruz jaàn cundehè‑ndà, dandu cunindisa‑ndané. \v 43 Dios cundéé îní‑nè, (cachí‑nè): pues nú ducán nduá, dandu ni dacácu‑yanè vichi, nú cuní‑yà, te nú ndisa Dèhemanì‑yá nduú‑né nacua cachí‑nè ―nì cachi tè‑xícusahnu‑ma. \v 44 Te dècuèndè stná tècuìhnà itándiaa stná nchìca cruz yucán, nì canàhá stná‑te xi‑yá. \s1 Nansa nì xìhì Jesús nì dànáà‑yá sàhà cuàchi‑nda \p \v 45 Daaní, dècuèndè càxíhúì xì ndéˋ càhúnì nì nàcuììn tnùù inicutu ñuu yucán. \v 46 Te nahi càhúnì nì ndàhì ndee‑yá, cachí‑yà: \p ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? ―te dohó cuní cachàmà: ¡Dios mío, Dios mío! ¿A ñá‑sànì ndòo nihni nduá yohó? \p \v 47 Te dava nècuàchì itá yucán, nì tiacu‑nè ndáhì‑yà ducán, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: \p ―Elías caná‑né. \p \v 48 Ñàyùcàndùá, nì dàyáà iin‑tè nì quihin‑tè iin ñà‑ñàhmá uun nani esponja, te nì chindaxin‑tèá xì vinu nì xìò, nì chihi‑tèá dìnì iin vara yutnù, te nì sàha‑tèyá nì sihvi‑yá. \v 49 Dandu nì cachi ingà‑te: \p ―Nacoo‑nínè, cundiatu‑nda, áma quíxí Elías dacácu xi‑né. \p \v 50 Dandu inga xichi nì ndàhì ndee‑yá, te nì xìhì‑yà. \v 51 Daaní, yucán ini veheñùhu cahnú nì quedava ìì cortina cahnú sadí nihni cuartu xan; iin‑ni nì ndàtà‑ñá ndè dìnì‑xí xì ndéˋ tìxi‑xi. Te nì tnàa stná ñuhìví, te nì ndàtà cavà nahnú. \v 52-53 Dècuèndè nì nuna stná cuàhà lugar ndé índùxin nsìi. Ñàyùcàndùá na sánì natiacu‑yà después, dandu nì natiacu stná cuàhà nècuàchì sànaha nduú nèhivì xí‑yá, nì caquee‑ne ndé índùxin‑ne nì caquìhvi‑ne ini ñuu ìì (Jerusalén), te nì ndecoyo‑ne nùù cuàhà nèhivì ndoó yucán. \p \v 54 (Cunaha‑nsia, frente ndé iín cruz xi Jesús,) yucán iín stná iin capitán xì compañeru‑te, xíndiaà‑teyá. Te na ní caxinì‑te nansa nì cuu ñà‑nì tnàa guá, dandu nì yùhí gà‑te, cachí‑te: \p ―Ñà‑ndáà nduá, Dèhemanì Dios nì sanduu nècuàchì jaàn. \p \v 55 Daaní, yucán itá xica stná cuàhà nècuàchì ñahà, indéhe‑ne: nècuàchì ladu Galilea nduú‑né, te cutnáhâ‑né xì‑yá nì quixi ndè ñuu mà ñà‑chindee stná‑nèyà. \v 56 Iin‑ne nduú María Magdalena, te inga‑nè nduú María dihi Jacobo xì José, te inga‑nè nduú ñahàdìhí Zebedeo. \s1 Nansa nì chinacaa José iquìcúñú Jesús inì cueva \p \v 57 Daaní, na ní cuaà quìvì yucán, dandu nì sàà stná iin nècuàchì ñuu tii Arimatea nani José. Iin nècuàchì cuìcà nduú‑né, te nchícùn stná‑nè ichì‑yá. \v 58 Te divi‑ne nì sàhàn nùù Pilatu, nì xìcàn‑nè cuerpu‑yà. Dandu nì cachi Pilatu xì soldadu ñà‑nì cuáha‑tè nècuàchìmà iquìcúñú‑yà. \v 59 Ñàyùcàndùá, nì sàhàn José nì naquihin‑neyà, te nì chidùcún‑nèyà iin dahmà iá ndoo. \v 60 Te sàhà ñà‑làcà nì sate nèhivì xí‑né iin cueva nùù cavà, ñàyùcàndùá, divi yucán nì chinacaa‑nèyà. Dandu nì dàtùí nihni‑ne iin cavà cahnú nì sàcùndiadi yuhù cueva mà, te cuàhàn‑nè. \v 61 Doco yucán nì ndòo María Magdalena xì inga María mà, xíndoo‑ne frente lugar ndé nì ndùxin‑ya. \s1 Nansa nì dàndàcú Pilatu ñà‑cuita soldadu cundiaa xì sepultura xi Jesús \p \v 62 Daaní, nì yàha quìvì mà, divi quìvì nduú vigilia xi quìvì descansu. Dandu meru quìvì (descansu) mà nì sàhàn itnii dùtù xì iin ùì stná nècuàchì fariseu, nì tnàtuu‑ne nùù Pilatu, \v 63 nì cachi‑nè xì‑té: \p ―Señor gobernador, nsiùhù nsinúú ini‑nsì nansa nì cachi (Jesús) na xicánúú íì‑né dandahví‑nè nèhivì, nì cachi‑nè ñà‑tìxi ùnì quìvì icúmí‑nê natiacu‑nè. \v 64 Ñàyùcàndùá, cuní‑nsì dandacu‑ní ñà‑cundiaa vàha soldadu sepultura dècuèndè nì xínu quìvì únì, vàchi nú coó, vihini nataca nèhivì xí nècuàchìmà ñuú, te tavà‑nàné, dandu después cachi‑nè xì nèhivì ñà‑sànì natiacu nècuàchìmà nduá. Te nú ducán, dandu cundua iin tnùhu chicá cahnú nùù palabra nìsa cachi nècuàchìmà antes. \p \v 65 Dandu nì cachi Pilatu xì‑né: \p ―Vàtùni iá cùhùn iin ùì soldadu, nacua xícàn‑nsià. Te cuahán stnâ mii‑nsiá nùù sepultura, te chicadi vàha‑nsiañà nacua cui quida‑nsia. \p \v 66 Ñàyùcàndùá, nì caquihin nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè ndè sepultura, te chicá fuerte nì chicadi‑nè lugar mà. Te nì candòo stná itnii soldadu xíndiaa. \c 28 \s1 Nansa nì natiacu Jesús \p \v 1 Daaní, nì yàha quìvì descansu mà. Te na sácuàhàn tùinuù quìvì primeru semana, dandu cuàhàn María Magdalena cundehè‑né sepultura, te cutnáhâ stná‑nè xì inga María mà. \v 2 Datúha nì quesaha tnáa fuerte, vàchi ndè ansivi nì nuu iin ángel xi Stoho‑ndà Señor, nì dàcúxíó‑né cavà cahnú ndiadí yuhù cueva mà, te nì sàcòo‑ne dìquìá. \v 3 Tnúù nihni‑ne na ian tása; te cuxín yaa sìcoto xi‑ne nahi yùhà. \v 4 Te soldadu ndoó ndiaá yucán, nì cayùhí cuaá‑te, te nì quesaha‑té quidí fuerte‑te, ndè nì xìhì nihni‑tè. \v 5 Doco nì cachi ángel mà xì nècuàchì ñahà mà: \p ―Màsà yúhî‑nsià. Ináhî nandúcú‑nsiâ Jesús, divi ana nì xìhì nchìca cruz. \v 6 Doco cunaha‑nsiá, còò cá‑yà yohó; sànì natiacu‑yà nacua nì cachitnùhu‑ya antes. Naha‑nsià cundehè‑nsiá lugar ndé nì sanduhù‑yá. \v 7 Te cuahán‑nsià vichi duha ndé ndoó nècuàchì dacuahá‑yá, te cachitnùhu‑nsia xì‑né ñà‑sànì natiacu‑yà, te icúmí‑yâ codònùù‑yá nùù‑nsiá nùhù‑yà ndè ladu Galilea. Yucán icúmí‑nsiâ cuni‑nsiàyà. Pues vichi sànì cachitnùhi xì‑nsiá ―nì cachi ángel. \p \v 8 Dandu yàchì nì caquee nsihi nècuàchì ñahà mà cueva mà, te nì dàyáà‑nè cuàhàn‑nè cachitnùhu‑ne xì nècuàchì dacuahá‑yá: chii yúhî‑nè, te chii cudíì stná ini‑nè. \v 9 Doco ichì ndé cuàhàn‑nè yucán nì ndacùhun stnahá‑né xì‑yá, te nì casàhú‑yà xì‑né. Ñàyùcàndùá nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá, te nì tnii‑ne sàhà‑yá nì cahvi‑néyà. \v 10 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màsà yúhî‑nsià. Cuahán‑nsià ndé ndoó nèhivì xínduu nahi ñanì, te cachi‑nsià xì‑né ñà‑nì núhù‑nè ndè ladu Galilea, vàchi yucán icúmí‑nê cuni‑nè yùhù. \s1 Nansa nì dàndàcú dùtù nùù soldadu nì sandiaa sepultura \p \v 11 Daaní, na sámànuhù nècuàchì ñahà mà, dandu nì caquee stná dava soldadu nì sandiaa yucán, mànuhù stná‑te ñuu Jerusalén. Te nì nacani‑tè xì dùtù xícusahnú nansa nì cuu. \v 12 Ñàyùcàndùá, nì nataca dùtù mà xì nècuàchì xídandacú nùù ñuu mà, te nì ndatnuhu tnahá‑né nansa quida‑ne. Dandu nì sàha‑ne soldadu mà vihi dìhùn, \v 13 te nì cachi‑nè xì‑té: \p ―Dohó cachi‑nsià xì nèhivì: na hora quídì naà‑nsiá ñuú, dandu nì casaà nècuàchì dacuahá Jesús, nì xidacuihna‑né cuerpu nsìi ma, cachi‑nsià. \v 14 Te nú ni cunítnùhu gobernador sàhà chuun yohó, dandu càhàn‑nsì sàhà‑nsiá nùù‑té, te còò ni‑iñàha cuu xi‑nsiá ―nì cachi‑nè. \p \v 15 Ñàyùcàndùá, nì catnii soldadu mà dìhùn mà, te nì cachì‑te xi nèhivì nacua nì sàcùnaha‑té. Te divi sàhà ñà‑jaàn nduá ducán xicá cuentu mà nùù nèhivì raza Judea dècuèndè quìvì vichi. \s1 Ñà‑ndùá nì dàndàcú Jesús nùù nèhivì xí‑yá ñà‑quida‑ne na sámànuhù‑yá \p \v 16 Daaní, nì quihin nsì‑úxìn iin nècuàchì dacuahá‑yá ichì cuàhàn‑nè ndè iin xaan nì cachi‑yà xì‑né, divi nduú iin yucù iá ladu Galilea. \v 17 Te na ní xini‑nè mii‑yá nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá, te nì cahvi‑néyà. Doco dava‑ne, ndoó‑né xì duda. \v 18 Dandu chicá nì cuyatni‑ya, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù nì nìhìtáhvìˊ dandacuí sàhà nsidanicuú iñàha iá ñuhìví xì ansivi. \v 19 Ñàyùcàndùá, cuahán‑nsià inicutu ñùhìví, te dacuahá‑nsiá nèhivì nansa iá ichì váha, te quida iì stná‑nsiànè, ndacùcahan‑nsiá Yuamánìˊ, xì stná yùhù ana nduú Dèhemanì‑yá, xì stná Espíritu Ìì xí‑yá. \v 20 Te chinaha stná‑nsiànè nansa quida‑ne chivàha‑ne nsidanicuú ñà‑ndùá sànì dàndàcuí nùù‑nsiá. Te cunaha‑nsiá, nicanicuahàn icúmî cutnahí xì‑nsiá ndè cachi nsihi ñuhìví. \p Yohó nì nsihi historia.