\id LUK \h SAN LUCAS \toc1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Lucas sàhà Jesucristu \toc2 SAN LUCAS \toc3 Lc. \mt1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Lucas sàhà Jesucristu \c 1 \s1 Nansa nì nacani ini San Lucas nì tiaa‑ne tutu yohó ñà‑cahvi iin amigo xi‑ne nani Teófilo \p \v 1-2 Cuàhà nèhivì sànì quida lucha tiaa‑ne iin tutu ndé nachutnahá víi‑né historia nacání xí ñà‑ndùá nì xini nèhivì xí‑nsí nì cuu, nì tiaa‑ne nacua nì cachitnùhu nècuàchì nì xininùù mà, vàchi ináhá nècuàchìmà nansa nì cuu dècuèndè quìvì primeru, dandu nì dàcuítià stná‑nè palabra mà, te ducán nì xinitnùhu stná nsiùhù. \v 3-4 Ñàyùcàndùá, stná yùhù nì nacani stná inì tiai iin tutu ñà‑nàcání víi xi‑ní sàhà nsidaa ñà‑ndùá nì ìa. Vàchi yùhù, sànì sàì nì cundaà vàha inì sàhà nsidaa chuun yohó dècuèndè quìvì primeru na ní quesaha‑ñá. (Ñàyùcàndùá, tiaí tutu yohó) nùù mii‑ní don Teófilo, sàhà‑ñá vàtùni cundaà vàha inì‑ní divi ñà‑ndáà nduá sànì nacani nèhivì xì‑ní sàhà‑ñá. \s1 Nansa nì cachitnùhu iin ángel ñà‑ìcúmí tùinuù Juan Bautista ñuhìví \p \v 5 Tiempu dandacú rey Herodes nùù ñuu Judea nì sandua, te ñuu yucán nìsa ìa stná iin dùtù nani Zacarías. Turnu nì saquidachuún‑né chuun xi dùtù. Te mii‑né xì dùtù compañeru‑nè, nsidaa‑né nani‑né turnu xi Abías. Te ñahàdìhí‑nè nani Elisabet. Descendencia xi dùtù Aarón sànaha xínduu ndúì nècuàchìmà. \v 6 Te nihnú ndàcuisì ini‑nè Yua‑nda Dios; chívàha ndisa‑ne nsidaa ñà‑ndùá dandacú‑yá, nsidaa ñà‑ndùá cachí‑yà. \v 7 Doco còò déhe‑ne, vàchi de por sí, còò méè xi Elisabet, te vichi ndúì‑nè sànì sahnu cuahà‑né. \p \v 8-9 Daaní, iin quìvì nì sàà nì quida tocar Zacarías mà turnu xi‑ne ñà‑quida‑ne chuun xi dùtù nùù Dios. Te estilu nìsa icumi dùtù mà ndùá ñà‑quìdá‑né iin sorteu (índù chuun divi quida cada iin iin‑ne). Te Zacarías nì quida tocar ñà‑quìhvi‑ne veheñùhu cahnú ñà‑chiñùhmá‑nè inciensu. \v 10 Te nsidaa nèhivì dava ga sáhàn veheñùhu yucán, ndoó‑né tùvèhé nacuátú‑né na hora chíñùhmá dùtù mà inciensu. \v 11 Dandu ini veheñùhu ma nì ndecunu iin ángel xi Stoho‑ndà Señor, te nì xini Zacarías‑nè, iín‑né ladu cuàhá mesa ndiaha ndé sàhmì‑xì inciensu. \v 12 Te nì yùhí Zacarías mà, yáha ga nacání ini‑nè. \v 13 Dandu nì càhàn ángel mà xì‑né, cachí‑nè: \p ―Màsà yúhî‑nî, Zacarías, vàchi cunaha‑ní, sànì tiacu Dios ñà‑ndùá nì xìcàn tàhvì‑ní nùù‑yá; ñàyùcàndùá, cuàhàn coo iin dèhe‑ní, vàchi cuàhàn coo iin méè xi nècuàchì vehe‑ní Elisabet; méè tiàa cunduu‑ve, te Juan dacúnání‑nsiâvè. \v 14 Cuàhà gá icúmí‑nsiâ cudiì inì‑nsia, te naquimanì stná‑nsià mii‑yá; te cuàhà gá stná nèhivì icúmí cudiì inì‑xi na quesaa‑vè. \v 15 Te na cuahnu‑ve, icúmí‑vê nìhì‑vé iin chuun cahnú nùù Yua‑nda Dios. Te ni vinu te ni ndutè ìhnì, mà nunca sàà‑nè coho‑ne ndutè mà. Mate táñâha ga tùinuù‑né ñuhìví, doco sàchitu anima‑nè Espíritu Ìì xí Dios. \v 16 Te sàhà palabra cachi‑nè icúmí cuàhà nècuàchì raza‑ní Israel naxicocuíìn ini‑nè, te natenchicùn‑nè Stoho‑ndà Dios. \v 17 Dihna dèhe‑ní icúmí codònùù quesaa, dandu mii‑yá. Icúmí‑nê quida‑ne nacua nìsa quida Elías sànaha, iin‑ni cunihnu ini‑nè Dios nacua nìsa quida nècuàchì yucán, te iin‑ni chindee stná Dios‑nè. Te icúmí‑nê càhàn stná‑nè xì ana xínduu nècuàchì sahnú ñuù‑ní, dandu nsinuu ini nècuàchìmà dèhe‑ne, te nàcùndoo viì nsidaa‑né. Te càhàn stná dèhe‑ní xì cuàhà nèhivì có‑ndùlócô xì Dios sàhà‑ñá nìhì nècuàchìmà nàcùnihnu vàha stná ini‑nè, dandu nsidaviì‑né anima‑nè, te cundoo tùha‑ne na quesaa Stoho‑ndà Señor ―nì cachi ángel mà. \p \v 18 Dandu nì cachi Zacarías xì ángel: \p ―¿Índù iin milagru coo sàhà‑ñá cundaà ndisa inì ñà‑ndáà nduá cachí‑nî? Vàchi yùhù, sàsàhnú cuáhìˊ, te ducán stná ñahàdìhíˋ, sàsàhnú stná‑nè. \p \v 19 Te nì cachi ángel mà: \p ―Yùhù nduí Gabriel, te nùù Dios iín tùhe nicanicuahàn. Te divi‑ya nì techuún‑yá yùhù vàxi cachitnùhi xì‑ní ñà‑ndùá sànì cachì xì‑ní. \v 20 Doco vichi icúmí‑nî nduhihin‑ní, mà cúí gá càhàn‑ní ni‑iin palabra dècuèndè quìvì cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachì xì‑ní, vàchi có‑xìníndísá‑nî. Doco seguru icúmí cuu ñà‑ndùá nì cachì xì‑ní ―nì cachi ángel. \p \v 21 Daaní, nècuàchì xíndiatu tùvèhèmà, nacání gá ini‑nè, ¿índù chuun nì cuee guá Zacarías ini veheñùhu? \v 22 Dandu nì quee nècuàchìmà, doco mà cùì gá càhàn‑nè. Ñàyùcàndùá, nì cundaà ini nèhivì mà sànì dàcùní Dios nècuàchimà iñàha na iá‑nè veheñùhu, vàchi sànì nduhihin‑né, te vichi cuisì‑ní ndahà‑né cuú quidá‑né seña. \s1 Nansa nì cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu ángel \p \v 23 Daaní, después nì cuee Zacarías nì ìa‑ne ñuu yucán dècuèndè nì xìnu quìvì xinúcuáchí‑nê yucán, dandu nì naquihin‑ne ichì mànuhù‑né vehe‑ne. \v 24-25 Te nì yàha iin tiempu, dandu nì cundaà ini‑nè sàñùhú méè xi ñahàdìhí‑nè Elisabet. Ñàyùcàndùá, ùhùn yòò nì ndòo Elisabet mà vehe‑ne, cudíì ini‑nè, cachí‑nè: “(Ansivéhé) Dios, sànì chindee‑yá yùhù, vàchi ináhá‑yâ sácùndiaa nèhivì yùhù; ñàyùcàndùá nì indehè ndahví‑yà yùhù, te vichi mà cáhîchì gá ini‑nè yùhù”. \s1 Nansa nì cachitnùhu iin ángel icúmí tùinuù Jesús ñuhìví \p \v 26 Daaní, nì sàà ìñù yòò, te nì techuún Dios ángel Gabriel mà inga xichi vàxi‑ne iin ñuu tii nani Nazaret iá ladu Galilea, \v 27 vàxi‑ne cachitnùhu‑ne xì iin nècuàchì ñahà chìì nani María. Señorita nduú nècuàchìmà; te sànì ndiadi tnùhu xi‑ne ñà‑cuàhàn‑nè nandàhà‑né xì iin tiàa nani José, iin nècuàchì descendencia xi rey David. \v 28 Te nì sàà ángel mà ndé iá María mà, nì yàha‑ne ini vehe, te nì cachi‑nè: \p ―Cuaàváha‑ní. Cunaha‑ní, sànì nìhì cuáhà‑ní gracia nùù Stoho‑ndà Dios, te cutnáhâ‑yá xì‑ní. Chicá ndiaha sànì nìhìtáhvì‑ní nùù nsidanicuú gá nècuàchì ñahà. \p \v 29 Dandu María, indéhe‑né ángel mà, te nì ndulocó‑nè: ¿índù chuun cásàhú nècuàchìmà xì‑né ducán? càhàn‑né. \v 30 Dandu cachí ángel mà: \p ―Màsà yúhî‑nî, María, vàchi ndiaha gá sànì nìhìtáhvì‑ní nùù Dios ñà‑quida‑ya gracia sàhà‑ní. \v 31 Cunaha‑ní, icúmí coo iin méè xi‑ní, tùinuù‑vé ñuhìví; méè tiàa cunduu‑ve, te Jesús cunani‑vé quida‑ní. \v 32 Cahnú chuun icúmí‑yâ nìhì‑yá, vàchi Dèhemanì Stoho‑ndà Dios iá ansivi cunduu‑ya. Te chuun cucumi‑yá nùù Yuamánì‑yá cunduu ñà‑dandacú‑yá nacua nìsa dandacú yohòtéhè‑yá David. \v 33 Te nicanicuahàn icúmí‑yâ cusahnú‑yá nùù nsidaa nèhivì raza‑ní Israel, te mà nunca sàà iin quìvì mà dándácû gá‑yà. \p \v 34 Dandu nì cachi María xì ángel mà: \p ―Doco ¿índù modo cuu xí ducán, como tàyóo iì yúhù? \p \v 35 Dandu nì cachi tu ángel mà xì‑né: \p ―Fuerte icúmí quixi Espíritu Ìì xí Dios ini anima‑ní xì poder ìì xí‑yá; vàchi iin milagru cundua quida Yua‑nda Dios iá ansivi. Ñàyùcàndùá, ìì sástnùhù icúmí coo méè xi‑ní, vàchi Dèhemanì Dios cunduu‑ve. \v 36-37 Cunaha‑ní, tnaha stná‑ní Elisabet, cuàhàn coo stná iin méè xi‑ne, mate sàsàhnú cuáhà‑né. Te vichi sàcuàhàn‑ndà ìñù yòò ñuhú méè xi‑ne, mate antes nìsa cachi nèhivì mà cúí coo ni‑iin dèhe‑ne. Ducán nì nìhìtáhvì‑né nùù Dios, vàchi mà úhì quida‑ya nsidanicuú iñàha. \p \v 38 Dandu nì cachi María: \p ―Còó, vàtùni; yùhù icúmî quide ñà‑ndùá cachí mii‑yá. Vàtùni ni quidá‑yá xìˊ nacua cachí‑nî ―nì cachi‑nè. \p Dandu nì quee ángel mà cuàhàn‑nè. \s1 Nansa nì cachi María na ní sàhàn‑nè visita vehe Elisabet \p \v 39-40 Quìvì yucán nì quihin María ichì cuàhàn ndee‑né iin ñuu iá ladu Judea ndé iá puru yucù cuàchì. Te na ní sàà‑nè ñuu yucán, nì sàhàn‑nè vehe Zacarías, nì casàhú‑nè xì Elisabet. \v 41 Na ní tiacu nècuàchìmà cásàhú María xì‑né, dandu nì cundaà ini‑nè nì ndacùchí fuerte méè xi‑ne tìxi‑ne. Dandu fuerte nì quixi Espíritu Ìì xí Dios ini anima‑nè. \v 42 Te ndee ní càhàn‑nè, cachí‑nè xì María: \p ―Ndiaha gá sànì quida Yua‑nda Dios xì mii‑ní nùù nsidaa gá nècuàchì ñahà, te ndiaha gá coo stná méè xi‑ní. \p \v 43 ’Mii‑ní, dihi Stoho‑ndà Señor nduu‑ní, doco vichi sànì quesaà‑ní ndé iéˋ, mate có‑nâtùi (quixi‑ní vehi). \v 44 Vàchi cunaha‑ní, na ní tiacuì cásàhú‑nî xìˊ, dandu nì ndacùchí fuerte méè‑xi tìxi ñà‑cùdíì guá ini‑vè. \v 45 Vàchi, ndiaha gá sànì cundiatú anima‑ní, ñà‑nì xinindisa‑ní; te vichi seguru icúmí cuu ndisa razón xi Dios nì inini‑ní. \p \v 46 Dandu nì cachi María: \q1 Yùhù, cuàhà gá naquímánìˊ Stoho‑ndà Señor vichi, \v 47 te cuàhà gá cudíì ini anímè sàhà‑yá, divi mii‑yá nì dàcácu xí. \v 48 Vàchi sànì xinimànì‑yá yùhù, mate nècuàchì ndahví nduí. Ináhî, dècuèndè vichi xì ndéˋ nicanicuahàn icúmí nèhivì cundaà ini‑nè ndiaha gá nì quida Dios xìˊ. \v 49 Fuerte sàstnùhù‑yá, te cuàhà gá obra sànì quida‑ya xìˊ; ìì ndisa‑ya sànì cundaà inì. \v 50 Nicanicuahàn icúmí‑yâ cundehè ndahví‑yà nèhivì càhvì xì‑yá. \v 51-52 Te ndiaha gá obra nahnú quidá‑yá, ñàyùcàndùá nsidaa nècuàchì cuadú, sànì cundee dahuun‑ya nùù‑né, xì nsidaa stná tè‑xídandacú, sànì dàcúxíó stná‑yàte nùù chuun xi‑tè, te nì chidònùù‑yá nècuàchì ndahví. \v 53 Stná nècuàchì xíhì guá doco, sànì sàha‑yanè ñà‑vàha xi‑ne, te nì ndòo vàha ini‑nè. Doco nècuàchì cuìcà, còò ni‑iñàha ni níhì‑né nùù‑yá, te cuàhàn‑nè. \v 54-55 Sànaha nì càhàn‑yà xì xìì‑ndà Abraham, te nì quida‑ya comprometer ñà‑nicanicuahàn icúmí‑yâ chindee‑yá mii‑né xì descendencia xi‑ne. Ñàyùcàndùá, vichi sànì quida‑yañà‑mà cumplir, sànì chindee‑yá raza‑ndà Israel, vàchi cónì nándodó‑yá ñà‑ndùá nì cachi‑yà daa, nì cachi María. \p \v 56 Daaní, ùnì yòò nìsa ìa ga nècuàchìmà xì Elisabet, dandu mànuhù‑né vehe‑ne. \s1 Nansa nì cuu quìvì nì tùinuù Juan Bautista ñuhìví \p \v 57 Daaní, nì sàà quìvì quesaa méè xi Elisabet, te nì tùinuù‑vé, méè tiàa nduú‑vé. \v 58 Te nsidaa vecinu xi‑ne, xì nsidaa stná tnaha‑ne, nì xinitnùhu‑ne nansa nì indehè ndahví Stoho‑ndà Señor nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá, nì cudiì gá ini nsidaa‑né. \v 59 Te na ní xìnu ùnà quìvì, nì casaà nsidaa nèhivì mà (vehe Elisabet), vàchi cuàhàn màcùtuu seña xi Dios ìcà‑vé; te cuní nèhivì mà dacúnání‑nêvè Zacarías, nacua nani yua‑vé. \v 60 Doco nì cachi dihi‑vé: \p ―Còó, Juan cunduu quìvì‑vé. \p \v 61 Te nì cacachi nècuàchìmà: \p ―¿Índù chuun? vàchi còò ni‑iin tnaha‑nda nani Juan. \p \v 62 Dandu nì caquida nècuàchìmà seña nì ndàcàtnùhù‑né nùù yua‑vé, a ver nansa cuní mii‑né cunani‑vé. \v 63 Ñàyùcàndùá, nì xìcàn nècuàchìmà iin tabla tii nì tiaa‑ne ñà‑Juan cunduu quìvì‑vé. Dandu nsidaa nècuàchì yucán, nì candulocó‑nè. \v 64 Te divi momentu mà nì quesaha nì nacahàn fuerte Zacarías, vàtùni nì nacahàn viì‑né vichi. Te nì ndenihi vàha‑ne Dios. \v 65 Daaní, nsidaa nèhivì ndoó yucù ladu Judea mà, nì ndatnuhu cuahà‑né sàhà ñà‑ndùá nì cuu ma. \v 66 Te nsidaa ana nì xinitnùhu sàhà‑ñá, nì chivàha nsihi‑neà ini anima‑nè, cachí‑nè: \p ―¿Índù iin clase nèhivì cunduu méè yohó? \p Ducán nì cachi‑nè, vàchi cuàhà gá nì chindee Dios‑vè. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Zacarías na ní càhàn ndiaha‑né nì cachitnùhu‑ne nansa cuàhàn quida dèhe‑ne Juan \p \v 67 Daaní, yua‑vé Zacarías, fuerte nì quixi Espíritu Ìì xí Dios ini anima‑nè, te ndiaha gá nì càhàn‑nè nì quida‑ya, cachí‑nè: \q1 \v 68 Cuàhà gá naquímánì‑ndà Stoho‑ndà Dios, divi mii‑yá ana càhvì nsidaa raza‑ndà Israel, vàchi sànì indehè ndàhví‑yà ndohó nècuàchì nduú nèhivì xí‑yá, te sànì dàcácu‑yàndó. \v 69 Sànì techuún‑yá iin ana chicá fuerte dacácu xi‑nda, divi iin descendencia xi nèhivì xí‑yá nani David. \v 70 Vàchi dècuèndè chicá sànaha sànì quida‑ya comprometer ñà‑quixi ana dacácu xi‑nda, vàchi ducán nì cachi‑yà xì nèhivì xí‑yá (sànaha), te nì cachitnùhu nècuàchì ìì mà \v 71 ñà‑ìcúmí‑yâ dacácu‑yàndó nùù nsidaa ana xiní ùhì xì‑ndà, xì nùù stná ana dava ga có‑xìñùhù xì‑ndà, \v 72 te cundehè ndàhví‑yà nsidaa yohòtéhè‑ndà. Mà nándodó‑yá tratu ìì nì saquin‑yà xì xìì‑ndà. \v 73-75 Vàchi fuerte nì càhàn‑yà ñà‑seguru quida‑ya ñà‑ndùá nì cachi‑yà xì xìì‑ndà Abraham, icúmí‑yâ cuidahan‑yándô nùù ndahà nsidaa tè‑xìní ùhì xì‑ndà, te mà yúhî gà‑ndà. Dandu vàtùni cunucuachi víi‑nda nùù‑yá nicanicuahàn, cunduu‑nda nèhivì ìì xí‑yá, nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi. \v 76 Te miun xu, icúmú cunduu ana càhàn sàhà Yua‑nda Dios iá dìquì‑xí ansivi, vàchi dihna miun icúmú càhùn xì nèhivì sàhà‑ñá natenchicùn‑nè ichì váha, dandu na quívì quesaa Stoho‑ndà Señor, sàndòó tùha‑ne. \v 77 Vàchi icúmú cachitnùhu xì nèhivì xí‑yá nansa cui càcu anima‑nè, te nandutu cuàchi‑ne. \v 78 Vàchi vichi, sànì cuhi ini Dios ndohó. Ndè dìquì‑xí ansivi nì quee‑ya nì quesaa‑yà ñà‑datnúù‑yà sàxìnítnùní‑ndà, \v 79 xì stná sàxìnítnùní nèhivì có‑sâà cundaà inì‑xi, divi nèhivì sà‑ìtúú ndañuhu anima‑xi. Te vichi vàtùni cundaca‑yàndó iin ichì víi ndé cundoo viì‑ndà nùù‑yá, te cudiì gá ini‑ndà, nì cachi Zacarías. \p \v 80 Daaní, nì sahnu méè Juan mà, te nì sàcòo fuerte anima‑nè. Te iin‑ni nì ìa‑ne yucù dècuèndè nì sàà quìvì nì quesaha‑né cacanuu‑ne cáhàn‑nè sàhù sàhà mii‑yá xì nèhivì raza‑nè Israel. \c 2 \s1 Nansa nì cuu quìvì nì tùinuù Jesús ñuhìví \p \v 1 Daaní, quìvì yucán nì dàndàcú tè‑cùsáhnû César Augusto ñà‑ìcúmí nandiahvi nsidaa nèhivì cusáhnû‑te nùù‑xí. \v 2 Ñà‑yùcán nì sanduu censu primeru nì quida‑tè na tiempu dandacú Cirenio nùù ladu Siria. \v 3 Ñàyùcàndùá, nsidanicuú nèhivì, mànuhù‑né ñuu‑nè ñà‑nayàha‑ne nùù lista, \v 4 xì stná José, nì quee stná‑nè ñuu Nazaret iá ladu Galilea mànuhù‑né ladu Judea ndé nduú ñuu‑nè nani Belén, vàchi descendencia xi David nduú stná‑nè, ñàyùcàndùá, mànuhù‑né ñuu tii ma ndé nìsa ìa David sànaha, \v 5 cuàhàn‑nè dayáha‑ne quìvì‑né nùù lista mà. Te cutnáhâ stná‑nè xì María nècuàchì cuàhàn nandàhà xì‑né, te ñuhú méè xi nècuàchìmà. \v 6 Daaní, ndoó íì‑né ñuu yucán, te nì sàà quìvì tùinuù méè mà. \v 7 Ñàyùcàndùá, yucán nì quesaa‑vè ñuhìví; méè nuu xí‑né nduú‑vé, te nì chidùcún‑névè sìcoto ndahví, te nì chinduhù‑névè ini iin canoa, vàchi có‑sâà gà vehe ndé quídì nècuàchì xicá ichì. \s1 Nansa nì ndecunu ángel ndé ndoó nècuàchì xíndiaa xì riì \p \v 8 Cunaha‑ní, yatni ñuu yucán ndoó stná nèhivì quídì ndiaá xì riì xí. \v 9 Te na íín cachí nì ndecunu iin ángel xi Stoho‑ndà Señor, nì sàcuììn‑nè nùù nècuàchìmà, te ndiaha gá nì natnuù inicutu ndé ndoó‑né nì quida Stoho‑ndà Señor. Ñàyùcàndùá, nì cayùhí cuaá‑nè. \v 10 Dandu nì cachi ángel mà xì‑né: \p ―Màsà yúhî‑nsià, vàchi cunaha‑nsiá, yohó vàxi nihí iin razón vàha cunini‑nsia, iin razón cudiì ini nsidaa nèhivì ñuhìví nduá. \v 11 Vàchi vichi ndè ñuu xìì‑nsiá David sànì tùinuù iin ana dacácu xi‑nsiá, divi Stoho‑ndà Cristu. \v 12 Te na sáà‑nsià yucán, icúmí‑nsiâ cuni‑nsiàyà, idáducún‑yá sìcoto, indúhu‑yá ini iin canoa. Ñà‑jaàn cunduu seña cundaà vàha ini‑nsià divi ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá ―nì cachi ángel. \p \v 13 Daaní, na íín cachí nì ndecoyo cuàhà gá ángel nì caquixi ansivi, cutnáhâ‑né xì ángel nì quesaa primeru mà. Te ndeníhí vàha nsidaa‑né Dios, cachí‑nè: \q1 \v 14 Dìquì‑xí ansivi ni queé cuàhà tnùñuhu xí Yua‑nda Dios, te ñuhìví yohó ni cúndóó víi nsidaa nèhivì cudíì ini‑yà sàhà‑xí. \p \v 15 Daaní, nì ndanchito nsidaa ángel mà mànuhù‑né gloria. Dandu nì cachi nècuàchì xíndiaa xì riì mà: \p ―Cúhùn‑ndà vichi duha ñuu tii Belén, cundehè‑ndà ñà‑ndùá nì cuu nì cachitnùhu Stoho‑ndà Señor xì‑ndà. \p \v 16 Ñàyùcàndùá, ndee ní quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè, te nì casaà‑nè yucán, nì xini‑nè yucán iá María xì José xì stná méè, indúhu‑vé ini canoa. \v 17 Dandu nì nsihi nì xini‑nè méè mà, dandu nì cachitnùhu‑ne xì nèhivì ñà‑ndùá nì cachi ángel xì‑né sàhà‑vé. \v 18 Te nsidaa nèhivì nì inini xi ñà‑ndùá nacání pastor mà, nì ndulocó‑nè. \v 19 Te María, cónì nándòdó stná‑nè ñà‑ndùá nì cachi ángel xì‑né, iin‑ni nacání ini‑nè sàhámà. \v 20 Daaní, nì caquihin pastor mà ichì mànuhù‑né, ndeníhí vàha‑ne Dios, naquímánì cuáhà‑né mii‑yá sàhà nsidaa ñá‑ndùá nì xinitnùhu‑ne, xì ñà‑ndùá nì xini‑nè, vàchi nacua nì cachitnùhu ángel mà xì‑né, divi ducán nì cuu. \s1 Nansa nì quida José xì María na ní quida‑ne Jesús presentar nùù Yua‑nda Dios ini veheñùhu cahnú \p \v 21 Na ní yàha ùnà quìvì, dandu nì sàcùtuu seña xi Dios ìcà méè Jesús mà, te nì nìhì stná‑yà quìvì‑yá; nì sàcùnani‑yá Jesús, vàchi ñà‑jaàn cunduu quìvì‑yá nì cachi ángel na táñâha ga nacùhun ndiaha‑yá tìxi dihi‑yá. \v 22 Daaní, nì yàha quìvì cuhí quihmi María, vàchi nì quida‑ne cumplir nacua iá ley xi Moisés sàhà nadaa quìvì coo quihmi‑né. Dandu mii‑né xì José, nihí‑névè cuàhàn ñuu Jerusalén ñà‑chitanini‑nevè nùù Yua‑nda Dios, \v 23 vàchi dohó cachí tutu ìì nduú ley xi Dios: “Tiàa primeru quesaa ñuhìví, nsidaa‑vé cunduu‑ve méè ndiaha xí Dios”. \v 24 Te cachí stná ley mà ñà‑ìcúmí‑nê cuàha‑ne ùì lungu, te nú coó, ùì loma cuachi. Ñàyùcàndùá, nì sàhàn‑nè nì sàha stná‑nè quisì mà ñà‑cuì‑si cunduu‑sì promesa nùù Dios. \p \v 25 Cunaha‑ní, ñuu Jerusalén yucán nìsa ìa iin tiàa nani Simeón. Nècuàchì nihnú ndàcuisì ini xì Dios nduú stná‑nè, vàchi cahvi víi‑néyà, te nihnú vàha ini‑nè ñà‑quixi ana cuàhàn chindee xi raza‑nè Israel, te icúmí stná‑nè Espíritu Ìì xí‑yá. \v 26 Te divi Espíritu Ìì mà sànì cachitnùhu‑ya xì‑né antes ñà‑mà cúí‑nè dècuèndè cachi cuninùù‑né ana nduú Cristu nì quixi nùù Stoho‑ndà Señor. \p \v 27 Ñàyùcàndùá, quìvì yucán nì càhàn Espíritu Ìì xì‑né, te nì sàà‑nè veheñùhu cahnú na meru quíhvi stná yuadíhí‑vê nihí‑névè vàxi quida‑ne nacua cachí ley ìì. \v 28 Dandu nècuàchì sàhnù‑mà, nì sàcùnìndiaa‑nèvè, te nì naquimanì‑né Dios, cachí‑nè: \q1 \v 29-30 Sà‑ìá vichi, Señor mío, vàtùni nacuaca‑ní yùhù vichi, vàchi contentu iéˋ, vàchi nacua nì cachì‑ní xìˊ, divi ducán nì cuu ndisa, sànì xinì ana nì techuun‑ní ñà‑dacácu xi‑nsí. \v 31 Mii‑ní, nì chitnùní inì‑ní quesaa‑yà, dandu nìhì nèhivì nsidanicuú ñuu cundaà ini‑nè nansa cui càcu anima‑nè quida‑ya. \v 32 Vàchi icúmí‑yâ datnúù‑yà sàxìnítnùní nsidaa nèhivì mà; te divi ducání stná nècuàchì raza‑nsì Israel, cuàhà gá tnùñúhú ndiaha icúmí‑nsî nìhì‑nsí sàhà‑yá, nì cachi Simeón. \p \v 33 Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì ndulocó José xì María sàhà ñà‑ndùá nì cachi nècuàchìmà sàhà méè mà. \v 34 Dandu nì xìcàn tàhvì Simeón gracia xi Dios sàhà yuadíhí‑vê, te nì cachi stná‑nè xì dihi‑vé: \p ―Cunaha‑ní, sàhà méè yohó icúmí cundiatú anima cuàhà gá nècuàchì ñuu‑ndà Israel. Doco dava ga stná‑nè, quixi tnùndoho cahnú dìquì‑né, según nansa indéhe‑né mii‑yá nduú méè yohó. Te icúmí‑yâ cachitnùhu‑ya sàhà ichì Yua‑nda Dios, doco cuàhà stná nèhivì cahíchì ini xì‑yá. \v 35 Te sàhámà icúmí cundaà inì‑xi ñà‑ndùá nihnú ini‑nè ini anima‑nè. Daaní, mii‑ní, icúmí stná‑ní (cunì‑ní tnùndoho), na ian xída iin càa anima‑ní ―nì cachi Simeón. \p \v 36-37 Daaní, yucán nìsa ìa stná iin nècuàchì ñahà nani Ana, te sànì nìhìtáhvì‑né càhàn‑nè cuenta xi Dios. Dèhe iin tiàa nani Fanuel nduú‑né, te Aser nani yohòtéhè‑né. Sàsàhnú cuáhà‑né vichi. Nì nandàhà‑né na chii‑né, te ùsà cuìà nì ìa‑ne xì iì‑né, dandu nì xìhì nècuàchìmà. Te vichi sàcuàhàn‑ndà 84 cuìà iá mii‑né. Te có‑quèé‑né veheñùhu cahnú, vàchi ndui te ñuú iá‑nè yucán, xinúcuáchí‑nê nùù Dios, iníhíì‑né, te xícàn tàhvì‑né nùù‑yá. \v 38 Ñàyùcàndùá, divi momentu mà nì tnàtuu nècuàchìmà (ndé iín María xì José), te nì naquimanì stná‑nè Dios (sàhà méè Jesús), dandu nì quesaha‑né nì càhàn‑nè xì nèhivì ñuu Jerusalén sàhà‑vé, nì cachitnùhu‑ne xì nèhivì xíndiatu ñà‑quesaa mii‑yá quida‑xi obra, te càcu‑nda. \p \v 39 Daaní, José xì María, nì nsihi nì quida‑ne nsidaa ñà‑ndùá dandacú ley xi Dios, dandu nì naquihin‑ne ichì mànuhù‑né ladu Galilea, nì nasaa‑nè ñuu‑nè Nazaret ndé ndoó‑né. \v 40 Te méè nduú mii‑yá, nì sahnu‑ya, nì cufuerté anima‑yà, te chicá nì cunchichí‑yà, cuàhà gá gracia xi Dios icúmí‑yâ. \s1 Nansa nì quida Jesús na chii‑yá, te nì sàhàn‑yà iin vicò ñuu Jerusalén \p \v 41 Cunaha‑ní, cuìà cuìà nì sasahàn yuadíhí‑yâ ñuu Jerusalén quìvì nacává vicò pascua. \v 42 (Te nì cuu iin xichi) na sáxìcá‑yá ùxìn ùì cuìà, dandu cuàhàn tu‑ya xì‑né vicò ñuu mà, vàchi ñà‑jaàn nì sanduu estilu xi‑ne. \v 43 Daaní, nì nsihi vicò mà, te nì naquihin‑ne ichì mànuhù‑né; doco nì ndòo Jesús ñuu Jerusalén mà, te cónì xìní José xì María, \v 44 vàchi ádi váxi‑ya cutnáhâ‑yá xì nèhivì dava ga càhàn‑né. Ñàyùcàndùá, iin quìvì sàxìcá‑né mànuhù‑né, dandu nì quesaha‑né xicánúú‑né nandúcú‑nêyà, ndácàtnùhù‑né nùù tnaha‑ne xì stná amigo xi‑ne. \p \v 45-46 Doco còó, cónì nátùi‑ya. Ñàyùcàndùá, nì naxicocuíìn‑nè ñuu Jerusalén, áma ndácùhun‑neyà càhàn‑né. Te tìxi ùnì quìvì nì natùi‑ya, veheñùhu cahnú iá‑yà, dava mahì maestru xi ley ìì, iníní‑yá ñà‑ndùá cachí nècuàchìmà, te ndácàtnùhù stná‑yà nùù‑né. \v 47 Te nsidaa ana iníní má, nì ndulocó‑nè ñà‑nchìchí guâ‑yà, te naxícóníhî nchichí‑yà nùù‑né. \v 48 Te na ní xini José xì María iá‑yà yucán, dandu nì ndulocó‑nè, te nì cachi dihi‑yá: \p ―Hijo, ¿índù chuun nì quido xi‑nsí ducán? vàchi yùhù xì yuo, cuàhà gá nì xìcanuu‑nsi nandúcú‑nsî yohó, nacání cuáhà ini‑nsì. \p \v 49 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Còó, có‑ndùá fuerza nanducu‑nsiá yùhù, vàchi xiñuhu ñà‑cundaà inì‑nsia iá chuun nì nìhí nùù Yua mií, te icúmî quideà. \p \v 50 Doco José xì María, cónì sánìhì ini‑nè ñà‑ndùá nì cachi‑yà xì‑né. \v 51-52 Dandu nì nacuaca‑neyà mànuhù‑né xì‑yá ñuu Nazaret. Te nsidaa ñà‑ndùá nì cuu ma, nì chivàha María‑ñà ini anima‑nè. Te mii‑yá, nìsa inini‑ya nsidaa ñà‑ndùá nì cachi yuadíhí‑yâ. Te chicá nì cunchichí‑yà, te chicá nì sahnu‑ya, te nicanicuahàn ndeé vàha‑ya nùù Dios, te nsidaa stná nèhivì, nì cudiì stná ini‑nè sàhà‑yá. \c 3 \s1 Nansa nì quida Juan Bautista nì càhàn‑nè sàhù yucù \p \v 1 Daaní, nì yàha tiempu, te nì sàà sàhùn cuìà cusáhnû rey cahnú Tiberio. Mismo cuìà yucán dandacú stná Poncio Pilatu nùù ladu Judea, nduú‑te gobernador. Te ladu Galilea dandacú rey Herodes. Te ñanì‑te Felipe dandacú ndé nduú ladu Iturea xì ladu Traconite. Daaní, ndè ladu Abilinia dandacú iin gobernador nani Lisanias. \v 2 Te dùtù chicá xícusahnú xínduu Anás xì Caifás. Te divi tiempu yucán nì quesaha Dios datnúù‑yà ini sàxìnítnùní Juan (Bautista) ndé iá‑nè yucù. \v 3 Ñàyùcàndùá nì quee‑ne cuàhàn‑nè inicutu ladu yatni yùte Jordán, te yucán nì càhàn‑nè sàhù xì nèhivì ñà‑ìcúmí‑nê cuu‑ne arrepentir sàhà ñà‑cuicahnú ini Dios sàhà cuàchi‑ne, dandu cuhiì‑né. \v 4 Vàchi ducán cachí stná nùù tutu ìì nì tiaa profeta Isaías, divi nècuàchì nì sacahàn cuenta xi Dios; dohó nì tiaa‑ne: \q1 Tiacú cáhàn fuerte ana cáhàn yucù, te cachí‑nè xì‑ndà ñà‑nsida viì‑ndà (anima‑ndà) na ian nduviì ichì ndé yàha Stoho‑ndà Señor, te ichì ndáà cundua. \v 5 Te ducán iá stná na ian cuàhàn chitu stná nsidaa yui, te ndundaà stná nsidaa yucù, xì nsidaa lùnsì, xì nsidaa stná ichì cávà, icúmíâ ndundaà, te ndé iá ichì chicuéhè, nduviì stná yucán. (Ducán icúmí nduviì stná anima nèhivì), \v 6 dandu nsidanicuú‑né, icúmí‑nê sàà‑nè cuni‑nè nansa sáhatahvì Dios salvación xi‑ya. \m (Ducán nì cachitnùhu tiàa ma nùù libru mà.) \v 7 Ñàyùcàndùá nì caquee cuàhà nèhivì inii ladu yucán, cuàhàn‑nè nùù Juan, vàchi cuní‑nè cuhiì stná‑nè. Dandu nì cachi Juan xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, na quidá còò, ducán quidá‑nsiá, vàxi‑nsia yohó xinúdèhé‑nsià nùù castigu cahnú icúmí quixi. ¿Ana divi nì cachi xì‑nsiá quida‑nsia ducán? \v 8 Pues, ñà‑ndùá xiñuhu nduá quida ndisa‑nsia cumplir nacua ndiá ìcà‑ndà nú sànì cuu ndisa‑nda arrepentir. Ni màsà cáchì‑nsia: “Divi Abraham nduú yohòtéhè‑ndà, còò ni‑iñàha cuu xi‑nda”. Vàchi cunaha‑nsiá, dècuèndè stná yùù ndoó yohó, vàtùni nanduu stná nahi nèhivì raza‑ndà Abraham nú cuní mii‑yá. \v 9 Te vichi sà‑ìá cuàhàn cachi‑yà índù nèhivì nìhì xì castigu, te ducán iá na ian nácàxin‑nda yutnù có‑càná fruta, te sà‑ìníndáhá‑ndá hacha tàhndè‑nu coco‑nù. Pues ducán icúmí cuu stná xì nèhivì có‑quìdá víi ―nì cachi Juan. \p \v 10 Dandu nì cachi nèhivì cuáhà yucán: \p ―Nú ducán iá, ¿nansa ndiá ìcà‑nsí quida‑nsi, maestro? \p \v 11 Dandu nì cachi Juan xì‑né: \p ―Nú ndoó nècuàchì còò dùhnù‑xí, dandu ni dácûtâhvì‑ndàné ian, nú icúmí‑ndá ùìà. Te nècuàchì xíhì doco, ni dácúxî stná‑ndàné nú iá ñà‑cutiacu‑ndà. \p \v 12 Daaní, yucán nì casaà stná nècuàchì dachíyàhvi, te nì cuhiì stná‑nè. Dandu nì xìcàn tnùhù stná‑nè nùù Juan, cachí‑nè: \p ―Te nsiùhù, ¿nansa ndiá ìcà‑nsí quida stná‑nsì, maestro? \p \v 13 Dandu nì cachi Juan xì‑né: \p ―Nacua cachí ley, divi ducán dachíyàhvi‑nsia nèhivì, màdìá chicá más. \p \v 14 Daaní, stná soldadu, nì caxicàn tnùhù stná‑nè nùù nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Nsiùhù, ¿nansa ndiá ìcà‑nsí quida stná‑nsì? \p Dandu nì cachi Juan: \p ―Màsà dáyûhî‑nsià ni‑iin nèhivì, te tavà‑nsiá dìhùn nùù‑né; ni màsà quídáyúcún uun stná‑nsià tnùhu. Te cundoo stná‑nsià conforme xì ñà‑ndùá quíyàhvi‑nsia ―nì cachi Juan. \p \v 15 Ñàyùcàndùá, nsidaa nèhivì, nacání ini‑nè sàhà Juan mà, a Cristu (icúmí quixi nùù Dios) nduú‑né cahan‑né. \v 16 Dandú nì càhàn Juan xì nsidaa nèhivì yucán, cachí‑nè: \p ―Yùhù, tècuìí quidá íìˊ mii‑nsiá, doco nchícùn gà vàxi mii‑yá ana chicá cahnú poder xi nùù yùhù. Ni có‑nâtùi cundui iin mozo xi‑ya ñà‑taví ndìsàn‑yá. Te icúmí‑yâ quida iì‑yá anima‑nsià tìxi Espíritu Ìì xí Dios, te na ian quidá ñuhu, ducán quida stná‑yà xì‑nsiá (dandáñúhú stná‑yà ñà‑có‑ndiàá). \v 17 Vàchi vichi sà‑ìá cuàhàn‑yà quida‑ya na quida‑nda xi trigu, yutnù chipála dandiachi‑ndañá, dècuèndè ndiachi nsihí trigu ndoó ñuhù, dandu chivàha‑nda nùnì mà, doco mihì‑ñá, icúmíâ coca. Pues ducan icúmí stná‑yà quida‑ya (xì néhivì, nèhivì xí mii‑yá dacácu‑ya, doco nèhivì dava ga), còó, nicanicuahàn icúmí‑nê coco‑ne. \p \v 18 Ducán nì cachi Juan na ní càhàn‑nè sàhù, te cuàhà gá stná ñà‑vàha nì cachi‑nè xì nèhivì yucán, áma nánsídá viì‑né modo xi‑ne. \v 19 Daaní, rey Herodes, nì càhàn stná Juan mà xì‑té sàhà cuñada xi‑tè nani Herodías, vàchi iá‑te xi ñahà mà, te ñahàdìhí ñanì‑te Felipe nduú‑ña. Te nì càhàn stná‑nè xì‑té sàhà nsidaa gá ñà‑có‑ìá viì quidá‑te. \v 20 Doco tèmà, chicá más nì quida chicuéhè‑te, dècuèndè nì sadi stná‑te Juan vehecàa. \s1 Nansa nì quida iì Juan Jesús na táñâha ga cundiadi‑nè \p \v 21 Na ní nsihi nì cuhiì nsidaa nèhivì dava ga, dandu nì cuhiì stná Jesús. Te iín‑yá yucán xícàn tàhvì‑yá, dandu ní nuna ansivi, \v 22 te nì nuu Espíritu Ìì xí Dios dìquì‑yá; na iá loma, ducán iá‑yà mànuu‑ya. Te nì tiacu stná tàchì Dios cáhàn‑yà ansivi, cachí‑yà (xì Jesús): \p ―Mii‑ní, Dèhemaní nduu‑ní. Te cudíì cuáhà inì sàhà‑ní. \s1 Ana xínduu yohòtéhè Jesucristu \p \v 23 Cunaha‑ní, xicá Jesús nahi òcò ùxìn cuìà na ní quesaha‑yá (quidá‑yá chuun ndiaha xí‑yá), te tuxí ini nèhivì dèhe José nduú‑yá. Te iin tiàa nani Elí nì sanduu velú xi‑ya. \p \v 24 Te yua Elí mà ní sanduu Matat; te yua Matat nì sanduu Leví; te yua Leví nì sanduu Melqui; te yua Melqui nì sanduu Jana; te yua Jana nì sanduu inga José; \v 25 te yua José mà ní sanduu Matatías; te yua Matatías nì sanduu Amós; te yua Amós nì sanduu Nahum; te yua Nahum nì sanduu Esli; te yua Esli nì sanduu Nagai; \v 26 te yua Nagai nì sanduu Maat; te yua Maat nì sanduu inga Matatías; te yua Matatías mà nì sanduu Semei; te yua Semei nì sanduu inga José; te yua José mà ní sanduu Judá; \v 27 te yua Judá nì sanduu Joana; te yua Joana nì sanduu Resa; te yua Resa nì sanduu Zorobabel; te yua Zorobabel nì sanduu Salatiel; te yua Salatiel nì sanduu Neri; \v 28 te yua Neri nì sanduu inga Melqui; te yua Melqui mà ní sanduu Adi; te yua Adi nì sanduu Cosam; te yua Cosam nì sanduu Elmodam; te yua Elmodam nì sanduu Er; \v 29 te yua Er nì sanduu Josué; te yua Josué nì sanduu Eliezer; te yua Eliezer nì sanduu Jorim; te yua Jorim nì sanduu inga Matat; \v 30 te yua Matat mà ní sanduu inga Leví; te yua Leví mà ní sanduu Simeón; te yua Simeón nì sanduu inga Judá; te yua inga Judá mà ní sanduu inga José; te yua inga José mà ní sanduu Jonán; te yua Jonán nì sanduu Eliaquim; \v 31 te yua Eliaquim nì sanduu Melea; te yua Melea nì sanuu Mainán; te yua Mainán nì sanduu Matata; te yua Matata nì sanduu Natán; \v 32 te yua Natán nì sanduu David; te yua David nì sanduu Isaí; te yua Isaí ni sanduu Obed; te yua Obed nì sanduu Booz; te yua Booz nì sanduu Salmón; te yua Salmón nì sanduu Naasón; \v 33 te yua Naasón nì sanduu Aminadab; te yua Aminadab nì sanduu Aram; te yua Aram nì sanduu Esrom; te yua Esrom nì sanduu Fares; te yua Fares nì sanduu inga Judá; \v 34 te yua Judá mà ní sanduu Jacob; te yua Jacob nì sanduu Isaac; te yua Isaac nì sanduu Abraham; te yua Abraham nì sanduu Taré; te yua Taré nì sanduu Nacor; \v 35 te yua Nacor nì sanduu Serug; te yua Serug nì sanduu Ragau; te yua Ragau nì sanduu Peleg; te yua Peleg nì sanduu Heber; te yua Heber nì sanduu Sala; \v 36 te yua Sala nì sanduu Cainán; te yua Cainán nì sanduu Arfaxad; te yua Arfaxad nì sanduu Sem; te yua Sem nì sanduu Noé; te yua Noé nì sanduu Lamec; \v 37 te yua Lamec nì sanduu Matusalén; te yua Matusalén nì sanduu Enoc; te yua Enoc nì sanduu Jared; te yua Jared nì sanduu Mahalaleel; te yua Mahalaleel nì sanduu inga Cainán; \v 38 te yua Cainan mà ní sanduu Enós; te yua Enós nì sanduu Set; te yua Set nì sanduu Adán; te yua Adán nduú Dios. \c 4 \s1 Nansa nì cuni ñà‑malu dacà‑sí Jesús ñà‑quida‑ya iin cuàchi \p \v 1 Daaní, (nì nsihi nì cuhiì Jesús) nì quee‑ya ladu yùte Jordán, chitu anima‑yà Espíritu Ìì xí Dios. Dandu nihí Espíritu Ìì mà‑yá nì sàhàn ñà‑coo‑ya yucù dàná. \v 2 Ùì dico quìvì nìsa ìa‑ya yucán, te nì cuni ñà‑malu dacà‑síyâ, (doco cónì cúndéé‑sî). Te inii tiempu mà nì ìa dòcó‑yà. \p Daaní, na ní yàha quìvì mà, dandú nì xìhì‑yà doco. \v 3 Te nì cachi ñà‑malu xì‑yá: \p ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu cachì‑ní xì yùù yohó ni nándúá pan cuxi‑ní. \p \v 4 Dandú nì cachi Jesús xì‑sí: \p ―Còó, vàchi dohó cachí nùù tutu ìì: “Màdì cuisì pan cutiacu nèhivì; còó, vàchi xiñuhu cucumi stná‑nè nsidaa palabra ìì cachí Dios”. \p \v 5 Daaní, nì saca‑sìyá cuàhàn‑si xi‑yá dìnì iin yucù ducún, te nì dàcùní‑siyá nsidanicuú ñuu iá ñuhìví; iin ratu tii, te sànì dàcùní‑siyá nsidaámà. \p \v 6 Dandu cachí‑si xi‑yá: \p ―Vàtùni dacútâhvìˊ mii‑ní nsidaa ñuu yucán ñà‑dandacu‑ní nùá, te nìhì stná‑ní nsidaa ñà‑vico icúmíâ, vàchi ndahí sà‑ìá nsidaájàn, te dandacúí nùá, te anà‑ni nì cui cudíì inì dacútâhvìˊ ñà‑dandacú‑né nùá. \v 7 Ñàyùcàndùá nú ni mácuììn sìsì‑ní nùí, te cahvi‑ní yùhù, dandu dacútâhvìˊ mii‑ní nsidaájàn. \p \v 8 Dandu nì cachi Jesús xì‑sí: \p ―Còó, vàchi dohó cachí nùù tutu ìì: “Cuisì mii Stoho‑ndà Dios ndiá ìcà‑ndà cahvi‑nda, te cunucuachi‑nda nùù‑xí”. \p \v 9 Daaní, nì saca‑sìyá cuàhàn‑si xi‑yá ndè ñuu Jerusalén. Yucán nì chicoo‑sìyá ndè dìnì veheñùhu cahnú, te nì cachì‑si xi‑yá: \p ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu dandiachi‑ní mii‑ní, \v 10 vàchi ducán cachí nùù tutu ìì: \q1 Icúmí Dios dandacú‑yá nùù ángel xi‑ya ñà‑cundiaa‑nè mii‑ní. \p \v 11 Te cachí stná tutu mà: \q1 Icúmí ángel mà natnii ndahà‑né mii‑ní ñà‑màsà máquìhi sahà‑ní ni‑iin yùù. \p \v 12 Dandu nì cachi Jesús xì‑sí: \p ―Cachí stná tutu ìì: “Màsà quídá canúú‑ndá ñà‑có‑cùní Stoho‑ndà Señor”. \p \v 13 Dandu na ní nsihi ñà‑nì cunì‑si dacà‑síyâ, dandu nì nacoo chii‑síyâ cuàhàn‑si. \s1 Nansa nì quesaha Jesús quidá‑yá chuun ndiaha xí‑yá ladu Galilea \p \v 14 Daaní, mànuhù‑yá ladu Galilea, chitu‑yá poder xi Espíritu Ìì xí Dios. Te nì xinitnùhu nèhivì sàhà‑yá inicutu ladu yucán. \v 15 Te nì xìcanuu‑ya nì nacàhin‑ya nsidaa veheñùhu ñuu ladu yucán, dacuahá‑yá nèhivì. Te nsidaa‑né, nì ndenihi vàha‑neyà. \s1 Nansa nì quida nèhivì na ní nùhù Jesús ñuu‑yà Nazaret \p \v 16-17 Dandu nì nasaa‑yà ñuu Nazaret ndé nì sahnu‑ya. Te na ní sàà quìvì descansu, dandu nì sàhàn‑yà veheñùhu yucán, vàchi ducán nduú estilu xi‑ya. Te nì ndacuiin‑yà ini veheñùhu ma cuàhàn‑yà cahvi‑ya (tutu ìì) cunini nèhivì mà. Te nì sàha iin nèhivì‑yá tutu nì tiaa profeta Isaías nì sacahàn cuenta xi Dios sànaha. Dandu nì nacuna‑ya tutu mà nì nanducu‑yá iin lugar, te dohó cachí ndé nì ndacùhun‑ya: \q1 \v 18 Fuerte inácáá Espíritu Ìì xí Dios ini anímè, vàchi sànì sàha‑ya yùhù chuun ìì cachitnùhi ñà‑vàha ndiaha xi nécuàchì ndahví, daaní, vàxi stnáì ñà‑càhìn xì ana xíndoo tnùnsí ini, dandu cahnde ini‑nè sàhámà. Te vàxi stnáì cachitnùhi xì ana có‑ndòó libre ñà‑vàtùni caquee‑ne libre quide; te nècuàchì cuaá, vàtùni natùi stná nùù‑né quide, xì nècuàchì yáha tnùndoho, vàtùni càcu ndisa‑ne nùámà quide. \v 19 Te vàxi stnáì cachì xì nsidaa nèhivì (ñà‑vitni nduú) meru tiempu nàcùndoo vàha‑ne xì Stoho‑ndà Señor. \p \v 20 Daaní, nì nacadi Jesús tutu mà, te nì naxiconihí‑yáñà nùù tiàa xinúcuáchí yucán. Dandu nì sàcòo‑ya, te nsidaa nèhivì ndoó veheñùhu yucán, indéhe váha‑neyà. \v 21 Dandu nì cachi‑yà xì nsidaa‑né: \p ―Vichi na meru nì inini‑nsia palabra nì cahvi nùù‑nsiá jaàn, ñà‑sànì cuu ndisa nduá, (te quidé nacua cacháˋ). \p \v 22 Te nsidaa nèhivì yucán, nì ndenihi vàha‑neyà, te nì ndulocó‑nè, vàchi yáha ga ndiaha cáhàn‑yà. Doco cachí stná‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―¿Amádi dèhe José nduú nècuàchì yohó? \p \v 23 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ádi cuáhàn‑nsià cachi‑nsià xìˊ nacua cachí dichu: “Nú cuhí‑nî, te nduu‑ní doctor, dandu ¿índù chuun có‑dàndúvàha‑ní mii‑ní?” Vàchi sànì xinitnùhu‑nsia nansa nì quide milagru ñuu Capernaum, ñàyùcàndùá ádi cuáhàn‑nsià cachi‑nsià xìˊ ñà‑xìñùhù quida stnáì milagru mà ñuu‑ndà yohó nacua nì quide yucán. \p \v 24 Dandu nì cachi tu‑ya: \p ―Ñà‑ndáà nduá, ni‑iin tiàa nì nìhì chuun cáhàn cuenta xi Dios, có‑quìdáñúhú nècuàchì ñuu‑nè mii‑né. \v 25 Doco cunini‑nsia palabra ndàcuisì yohó: na ní sanduu tiempu xi Elías sànaha, te cónì cùún dàvì ùnì cuìà dava, dandu fuerte nì quixi tnama inicutu ñuu‑ndà Israel yohó, te ndoó cuàhà nècuàchì ñahà nì xìhì iì‑xí ladu xi‑nda, \v 26-27 doco ni‑iin‑ne cónì níhìtáhvì‑né sàà Elías vehe‑ne. Còó, iin nècuàchì cuaán inga ñuu nani Sarepta yatni ñuu Sidón, divi nì nìhìtáhvì sàà nècuàchìmà vehe‑xi. Daaní, stná tiempu xi profeta Eliseo, mate ndoó cuàhà ana cuhí cuèhè lepra ñuu‑ndà Israel yohó, doco ni‑iin‑ne cónì dándûvàha Eliseo‑nè, cuisì iin nècuàchì inga ñuu Siria nani Naamán ―nì cachi Jesús. \p \v 28 Daaní, nsidaa nèhivì ndoó veheñùhu yucán, yáha ga nì caxidà ini‑nè ñà‑nì cachi‑yà ducán. \v 29 Ñàyùcàndùá, nì ndacuìta nsihi‑ne, nì tavà‑néyà iladu ñuu mà. Te sàhà‑ñá dìnì yucù indúhá, ñàyùcàndùá nihí‑néyà nì casaà ndé iá tahvì, cuàhàn‑nè dandiachi‑néyà nì cùí. \v 30 Doco nì yàha uun‑ya mahì nsidaa‑né cuàhàn‑yà. \s1 Nansa nì tavà Jesús iin ñà‑malu inácáá ini iin tiàa \p \v 31 Dandú nì sàà‑yà ñuu Capernaum iá ladu Galilea, te yucán nì dàcuàhá‑yá nèhivì sáhàn veheñùhu quìvì descansu. \v 32 Te nècuàchìmà, nì ndulocó‑nè sàhà ñà‑ndùá dacuahá‑yánè, vàchi chináhá‑yà nahi ana cusáhnû. \p \v 33 Te mahì nèhivì ndoó ini veheñùhu yucán nìsa ìa iin tiàa inácáá iin ñà‑malu anima‑xi. Te fuerte nì ndàhì ndee‑né, \v 34 cachí‑nè: \p ―¡Nacoo‑ní nsiùhù! ¿Ndíà cunduu‑ní nsiùhù, Jesús de Nazaret? ¿A váxi‑ní dandáñúhú‑nî nsiùhù nduá? ¡Yùhù ináhî mii‑ní! ¡Ana ìì nì quixi nùù Dios nduu‑ní! \p \v 35 Dandu ní sadi Jesús nùá, cachí‑yà: \p ―¡Màsà cáhùn, te quee cuahán! ¡Nacoo tiàa yohó! \p Dandu indéhe nsidaa nèhivì yucán, te nì nàcasàn tiàa ma nì quida ñà‑malu, te nì quee‑sì cuàhàn‑si, cónì dánâcuèhè‑siné. \v 36 Ñàyùcàndùá nì ndulocó sàstnùhù nèhivì ndoó yucán, cachí‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―¡Yáha ga fuerte palabra xi nècuàchì yohó! Vàchi na dandacú iin ana nì nìhì chuun cahnú, ducán dandacú‑né nùù ñà‑malu, te fuerza queá cuàhàn. \p \v 37 Ñàyùcàndùá, nì xìtià razón sàhà‑yá inicutu ladu yucán. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús dìdo Simón Pedro \p \v 38 Daaní, na sánì quee‑ya veheñùhu yucán, dandu cuàhàn‑yà vehe Simón. Te yucán indúhu dìdo‑ne ñahà; cuhí vàha‑ne, fuerte quidá yòcò xì‑né. Dandu nì sacundahví nèhivì yucán ñà‑nì quidá‑yá favor chindee‑yá nècuàchìmà. \v 39 Ñàyùcàndùá nì nacahnù ndee‑ya ladu dìnì‑né, te nì dàndàcú‑yá nùù yòcò mà ñà‑nì cúcuíàn luegu. Te divi ducán nì cuu. Vichi vichi nì ndacuiin nècuàchìmà nì quesaha‑né nì xinucuachi‑né nùù mii‑yá xì compañeru‑yà. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús cuàhà gá nècuàchì cuhí \p \v 40 Daaní, na ní quècahnu orá, dandu nì casaca cuàhà nèhivì nècuàchì cuhí xi‑ne, nihí‑né nècuàchìmà nì sàà nùù‑yá, nsidanuu cuèhè ndohó‑né, ñàyùcàndùá nì chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìnì iin iin‑ne, te ducán nì canduvàha‑ne. \v 41 Nùù cuàhà nècuàchì cuhí nì caquee stná ñà‑malu, cána‑sì, cachí‑si xi‑yá: \p ―Dèhemanì Dios nduu‑ní. \p Dandu nì sadi‑yà nùù‑sí, cónì sáha‑ya càhàn gà‑si, vàchi ináhá‑sî Cristu nì quixi nùù Dios nduú‑yá. \s1 Nansa nì càhàn Jesús sàhù inicutu ladu Galilea \p \v 42 Daaní, na ní tùinuù (inga quìvì), nì quee cuaán‑yá cuàhàn‑yà iin xaan ndé còò nèhivì. Te nandúcú nèhivì‑yá nì casaà‑nè ndé iá‑yà, te nì xìcàn‑nè ñà‑màsà nácóó‑yánè, te cùhùn‑yà. \v 43 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ndè cuàhà stná inga ñuu icúmî cùhìn cachitnùhi xì nèhivì razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Dios, vàchi sàhà chuun jaàn nì techuún Yuamánìˊ yùhù vàxi ―nì cachi‑yà. \p \v 44 Ñàyùcàndùá, ducán nì xìcanuu‑ya ladu Galilea nì nacàhin‑ya iin iin veheñùhu, te nì càhàn‑yà sàhù (xì nèhivì xínataca yucán). \c 5 \s1 Nansa nì cuu iin milagru nì tavà nèhivì xí Jesús cuàhà siaca \p \v 1 Iin xichi nì nataca cuàhà sàstnùhù nèhivì (nùù‑yá), te yáha ga ndutnúú‑yá quìdá‑né, vàchi cuní‑nè cunini‑ne palabra xi Dios. Yuhù mar de Genesaret iín‑yá; \v 2 te nì xini‑yà yucán itá ùì lancha (mahì tècuìí mà), doco sànì caquee stohò‑nu, nacáté‑né ñunù xí‑né, vàchi tè‑tàvá siaca xínduu‑ne. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì nana‑ya nì quècahnu stná‑yà ini iin lancha yucán, Simón nani stohò‑nu. Dandu nì càhàn‑yà xì nècuàchìmà áma dácûxícá tii gá‑nènu cùhùn mahì tècuìí, te ducán nì quida‑ne. Dandu nì sàcòo‑ya ini lancha mà, te nì quesaha‑yá nì dàcuàhá‑yá nèhivì cuáhà mà. \p \v 4 Daaní, nì nsihi nì dàcuàhá‑yánè, dandu nì cachi‑yà xì Simón: \p ―Vichi dacaca‑ní lancha xi‑ní dècuèndè ndé chicá cunú ñuhú tècuìí, te danuú‑nsiá ñunù xí‑nsiá, te tnii‑nsia siaca. \p \v 5 Doco nì cachi Simón xì‑yá: \p ―Niùyacà sànì quidachuún‑nsí, te còò ni‑iin‑sì nì níhì‑nsí, Maestro. Doco vichi vàtùni danuú tú‑nsí ñunù xí‑nsí nacua cachí‑nî. \p \v 6 Daaní, na ní dànùú tú‑né ñunù xí‑né, nì tùi cuàhà siaca, dècuèndè nì quesaha ndátà ñunù xí‑né ñà‑cuàhà guá‑si. \v 7 Ñàyùcàndùá nì quida‑ne seña nùù compañeru‑nè ndoó inga lancha ñà‑nì tnátuu stná nècuàchìmà chindee stná‑nè. Doco na ní caquesaa‑nè, nì chitu ndúì lancha mà puru siaca, sàmérù càhà‑nu ni cuí. \v 8 Na ní xini Simón Pedro nì cuu ducán, dandu nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Nacoo‑ní yùhù, por favor, vàchi iin nèhivì cuáchi nduí, Señor mío ―nì cachi‑nè. \v 9 Vàchi mii‑né xì nsidaa nècuàchì cutnáhâ xí‑nê, yáha ga nì ndulocó‑nè sàhà ñà‑cuàhà guá siaca nì catavà‑né. \v 10 Te ducán stná dèhe Zebedeo nani Jacobo xì Juan, cuàhà gá nì ndulocó stná‑nè, vàchi iin‑ni compañeru xínduu‑ne xì Simón nùù chuun xi‑ne. Dandu nì cachi Jesús xì Simón: \p ―Màsà yúhî‑nî, vàchi quìvì nùù‑xí màdì gá siaca tavà‑ní; nèhivì icúmí‑nî tavà‑ní ñà‑quee‑ne (ichì malu). \p \v 11 Ñàyùcàndùá, nì dàtnátuu‑ne lancha xi‑ne nùù ñuhù íchî, te nsidaa‑né nì nacoo ìì‑né ñà‑ndùá icúmí‑nê, te nì tenchicùn‑nè mii‑yá. \s1 Nansa nì cuu nì dàndúvàha Jesús iin nèhivì ndoho‑xi cuèhè lepra \p \v 12 Daaní, nì cuu iin xichi iá‑yà iin ñuu, te yucán iá stná iin tiàa ndoho‑xi cuèhè lepra. Te nècuàchìmà, nì xini‑nè yucán iín Jesús, ñàyùcàndùá nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá nì tutuyuhu‑né nùù sàhà‑yá, te nì xìcàn tàhvì‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Señor mío, nú cuní‑nî, vàtùni dandúvàha‑ní yùhù. \p \v 13 Dandu nì dàcúhùn Jesús ndahà‑yá dìnì‑né, te nì cachi‑yà: \p ―Juùn. Vichi duha ni ndúvàha‑ní, cachíˋ xì‑ní. \p Dandu na momentu nì cachi‑yà ducán, nì quee cuèhè quida‑xi‑né. \v 14 Dandú nì sàcùnaha‑né nùù‑yá ñà‑màsà cáchí‑nè xì nèhivì, cuisì‑ní ni cúhùn‑nè nùù dùtù dacuní‑nè nècuàchìmà ìcà‑né (ñà‑sànì nduvàha‑ne), dandu nacuàha‑ne promesa nùù Dios, vàchi ducán cachí ley xi Moisés, te ducán cundaà stná ini nèhivì ñà‑sànì nduvàha‑ne. \p \v 15 Doco còó, vihi gá más nì xìtià palabra sàhà‑yá, te cuàhà gá nèhivì nì nachitu nùù‑yá, cuní‑nè cunini‑ne cáhàn‑yà, te cuní stná‑nè nduvàha‑ne sàhà cuèhè quida‑xi‑né. \v 16 Doco mii‑ya, nìsa quecuaán‑yá iladu ndé còò nèhivì, te yucán nì xìcàn tàhvì‑yá. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin tiàa nì dàñà íì cuerpu xi \p \v 17 Daaní, iin quìvì iá‑yà dacuahá‑yá nèhivì. Te yucán ndoó stná nècuàchì fariseu xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu; nduú‑né nèhivì nì caquixi cuàhà ñuu ladu Galilea, xì stná ñuu cuachi ladu Judea xì stná ñuu Jerusalén. Te fuerte nì chindee Dios nì dàndúvàha Jesús cuàhà nèhivì. \v 18 Daaní, yucán nì casaà gà stná itnii nèhivì nsida‑xi iin camilla indúhu iin nècuàchì nì dàñà íì cuerpu‑xi. Te nandúcú nècuàchìmà nansa dayáha‑ne nècuàchì cuhí xi‑ne ini vehe, te chinduhù‑né nècuàchìmà nùù‑yá. \v 19 Doco cónì níhì‑né nansa quida‑ne ducán ñà‑chitu guá nèhivì ndoó. Ñàyùcàndùá, nì canana‑ne dìnìvèhé, nì nacanì‑nè teja, te nì dànùú‑né camilla mà dècuèndè ndé iín Jesús mahì nèhivì mà. \v 20 Te na ní xini‑yà ñà‑cuàhà guá xíxinindisá nècuàchìmà mii‑yá, dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì cuhí mà: \p ―Mii‑ní nècuàchì tiàa jaàn, xicáhnû inì sàhà cuàchi‑ní. \p \v 21 Dandu nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì fariseu, nì quesaha‑né nacání ini‑nè, te cachí‑nè entre mii‑né: “¿Índù chuun cachí guâ tè‑yòhó ducán? Mà ndóo ini Dios sàhà palabra cachí‑te, vàchi còò inga ana cui cuicahnú inì‑xi sàhà‑ndà, cuisì Dios”. \p \v 22-23 Doco Jesús, nì cundaà ini anima‑yà ñà‑ndùá nacání guâ ini cada iin iin nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù chuun nacání ini‑nsià ducán? Vichi cachi‑nsià xìˊ índù milagru nduú ñà‑chicá ùhì quida‑nda: a ñá‑cachi uun‑nda xì nècuàchì cuhí ñà‑xìcáhnû ini‑ndà sàhà cuàchi‑ne, te ò ñá‑cachi‑ndà xì‑né ni ndácuíín‑nè, te nacaca‑ne. \v 24 Pues yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cuàhìn quide iñàha ñà‑cundaà ini‑nsià ñà‑ìcúmí ndise derechu cuicahnú inì sàhà cuàchi nèhivì ñuhìví. \p Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì cuhí mà: \p ―Vichi cachíˋ xì‑ní, ndacuiìn‑ní ndanihi‑ní camilla xi‑ní, te xuhun‑ní vehe‑ní. \p \v 25 Vichi vichi nì ndacuiin nècuàchì cuhí mà, indéhe nsidaa nèhivì yucán; te nì ndanihi‑ne camilla xi‑ne, mànuhù‑né vehe‑ne ndeníhí vàha‑ne Dios. \v 26 Dandu yáha ga nì ndulocó nsidaa nèhivì mà, te nì ndenihi vàha stná‑nè mii‑yá, te yúhî stná‑nè, cachí‑nè: \p ―Mà cándísâ ini‑ndà ñà‑ndùá nì xini‑ndà vichi. \s1 Nansa nì cana Jesús iin nècuàchì dachíyàhvi nani Mateo Leví ñà‑cunchicùn‑nè mii‑yá \p \v 27 Daaní, nì quee‑ya cuàhàn‑yà, te nì xini‑yà iin nècuàchì dachíyàhvi renta nani Leví, iá‑nè lugar ndé naquíhín‑né renta. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nahà‑ní cunchicùn‑ní yùhù. \p \v 28 Dandu nì ndacuiin‑nè nì nacoo nsihi‑ne nsidaámà, te cuàhàn stná‑nè xì‑yá. \p \v 29 Daaní, después nì quida‑ne iin vicò cahnú vehe‑ne ñà‑cañúhu‑né Jesús. Te yucán nì casaà stná cuàhà nècuàchì dachíyàhvi, xì cuàhà stná nèhivì ùún, te ndoó nsidaa‑né (xixí‑né) yucán. \v 30 Doco nècuàchì ley xi veheñùhu xì stná nècuàchì fariseu, nì xitnùhu‑ne nècuàchì dacuahá‑yá, cachí‑nè: \p ―¿Índù chuun cutnáhâ‑nsiá xì nècuàchì dachíyàhvi jaàn xì stná dava ga nècuàchì cuáchi, te ndoó‑nsiá xixí tàcá‑nsià xì‑né? \p \v 31 Dandu nì naxiconihí Jesús nùù nècuàchìmà, cachí‑yà: \p ―Màdì nècuàchì ndáa vàha xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né. Còó; divi nècuàchì cuhí xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né. \v 32 Yùhù, màdì nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi vàxi càhàn xìˊ. Còó; nèhivì cuáchi vàxi nanduquí, áma naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne. \s1 Ndíà dìsáhà‑xí cónìsá íníhíì nècuàchì dacuahá Jesús na iá ìì‑yá ñuhìví yohó \p \v 33 Daaní, nì cachi nèhivì xì‑yá: \p ―Nècuàchì dacuahá Juan xì stná nècuàchì xídacuahá tè‑fariseu, xí‑inihiì nsidaa‑né ndoó dòcó‑nè, te nacuátú cuáhà‑né, doco nècuàchì dacuahá mii‑ní, còó. Có‑nàcóó‑né ñà‑ìtiácú‑nè. \p \v 34 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nècuàchì ndoó vicò nandàhà, ¿a cúí cunihiì‑né cundoo dòcó‑nè nú ndoó‑né cutnáhâ‑né xì noviu? Còó. \v 35 Doco vàxi iin quìvì mà cóó gá noviu nùù‑né, dandísá, tiempu yucán icúmí‑nê cunihiì‑né cundoo dòcó‑nè. \s1 Iin ejemplu nì nacani Jesús sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà ùhì dàcàstnàhá ley saa xì estilu sànaha \p \v 36 Dandu nì nacani stná‑yà xì‑né inga ejemplu, cachí‑yà: \p ―Sìcoto saa, mà ndátá‑ndáñâ quee iin pedazu tii ñà‑nacàhmá‑ndà ñà‑tùhú. Nú ducán ni quida‑nda, ñà‑sànì ndàtà sìcoto saa nduá, te ni mà ndúdává stná pedazu saa ma xi sìcoto tùhú, vàchi náhà‑ñà. \v 37 Stná vinu, nú vinu saa nduá, dandu mà dáquêe nèhivì‑ñá ini itni iìn tuhú, vàchi nú ducán, cahnsià quida vinu saa ma, te ndàtà‑ñá, dandu cuìtià vinu mà, te cuchicuéhè stná itni iìn mà. \v 38 Ñàyùcàndùá, nú vinu saa nduá, dandu itni iìn sàà chívàha nèhivì‑ñá, te còò ni‑iñàha cuu xán, te ni stná itni mà. \v 39 Iin tiàa tùha coho vinu tuhú, có‑cùní‑te vinu saa, vàchi cachí‑te: “Ñà‑tùhú chicá vàha”. \c 6 \s1 Nansa nì xitnùhu nèhivì Jesús iin quìvì descansu \p \v 1 Daaní, iin quìvì descansu nì yàha Jesús mahì iin itu. Te nì quesaha nècuàchì dacuahá‑yá sáhnù‑nè sìcàyòcó trigu mà, te dacóyo‑ne nùnìá ini ndahà‑né, te saxí‑néà. \v 2 Doco nì cacachi nècuàchì fariseu xì‑yá: \p ―¿Índù chuun quidá‑nsiá iin chuun có‑sâha ley xi‑nda quida‑nda quìvì descansu? \p \v 3 Dandu nì naxiconihí Jesús nùù‑né, cachí‑yà: \p ―¿A cónì càhví‑nsiá (nùù tutu ìì) ndé cacháˋ nansa nì quida David sànaha quìvì nì xìhì cuàhà‑né doco, mii‑né xì stná compañeru‑nè? \v 4 Ndè ini veheñùhu xi Dios nì quìhvi‑ne, nì tnii‑ne dìtà vídì ìì iá nùù Dios, te nì xixi‑neà, dècuèndè compañeru‑nè nì sàha stná‑nè, mate còò permisu cuxi‑nda dìtà mà, cuisì dùtù xixi xi ñà‑yùcán. \p \v 5 Te nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, dandacú stnáì sàhà nansa quida nèhivì quìvì descansu. \s1 Nansa nì nduvàha iin nèhivì nì ìchì iin ndahà‑xí \p \v 6 Daaní, inga quìvì descansu nì quìhvi‑ya ini veheñùhu, te nì dàcuàhá‑yá nèhivì; te yucán iá stná iin tiàa sànì ìchì ndahà cuàhá‑xi. \v 7 Te yucán xíndoo stná nècuàchì fariseu xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu, xínàní‑nè mii‑yá, a cuáhàn‑yà dandúvàha‑ya tiàa ma, mate quìvì descansu nduá, vàchi nú ducán, dandu nìhì ndèè‑né daquée cuàchi‑ne dìquì‑yá cahan‑né. \v 8 Doco mii‑yá, ináhá‑yâ nansa nacání ini‑nè. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì tiàa nì ìchì iin ndahà‑xìmà: \p ―Ndacuiìn‑ní, cuiin‑ní mahì nèhivì yohó. \p Te ducán nì quida nècuàchìmà. \p \v 9 Dandu nì cachi Jesús xì nsidaa‑né: \p ―Yùhù cuníˋ cachi‑nsià xìˊ nansa ndíà ìcà‑ndà quida‑nda quìvì descansu. ¿Amádi chicá iá vàha quida‑nda ñà‑ìá viì, te màdìá ñà‑có‑ìá vàha? ¿Amádi chicá nsiha dacácu‑nda nèhivì quìvì mà, te màdìá cahnì stnàhà‑ndà? \p \v 10 Dandu nì xiconúù‑yá nùù nsidaa‑né, te nì cachi‑yà xì tiàa ma: \p Chitanini‑ní ndahà‑ní. \p Te ducán nì quida‑ne, te nì nduvàha dahuan. \v 11 Dandu nècuàchì nì xitnùhu yucán, yáha ga nì caxidà ini‑nè, te nì candatnuhu‑né índù modo cadi‑nè nùù Jesús. \s1 Nansa nani ùxìn ùì nèhivì nì cana Jesús ñà‑dacuahá‑yánè \p \v 12 Daaní, quìvì yucán nì quecuaán‑yá cuàhàn‑yà yucù, te niùyacà nì ìa‑ya yucán cáhàn‑yà xì Dios. \v 13 Na ní tùinuù nì cana‑ya nèhivì dacuahá‑yá, te nì nacàxin‑ya ùxìn ùì‑nè; nècuàchì apóstol cucumi chuun nùù‑yá cunduu‑ne nì cachi‑yà xì‑né. \v 14 Iin nècuàchìmà nani Simón, doco Pedro nì dàcúnání‑yânè; daaní, inga‑nè nani Andrés, divi ñani Pedro; te iá stná Jacobo, xì Juan, xì Felipe, xì Bartolomé, \v 15 xì Mateo, xì Tomás, xì Jacobo nduú dèhe Alfeo, xì stná inga Simón. El Celador cachí stná‑nè xì Simón mà. \v 16 Daaní, iá stná ñani Jacobo nani Judas, xì stná Judas Iscariote, divi tiàa icúmí cahin xì‑yá. \s1 Nansa nì chinaha Jesús cuàhà nèhivì; te nì dàndúvàha stná‑yà nècuàchì cuhí xi‑ne \p \v 17 Daaní, nì nuu‑ya dècuèndè iin xaan ndé chicá ndàà, te nì nataca nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, mii‑né xì cuàhà gá stná nèhivì, xínduu‑ne nèhivì ladu Judea, xì nèhivì ñuu Jerusalén, xì nèhivì ñuu Tiro xì ñuu Sidón ndoó yuhù mar. Pues nsidaa nèhivì mà, nì casaà‑nè yucán, cuní‑nè cunini‑ne càhàn‑yà, te cuní stná‑nè nduvàha nècuàchì cuhí xi‑ne. \v 18 Stná nèhivì xíndoho quidá ñà‑malu, nì canduvàha stná nsidaa‑né nì quida‑ya. \v 19 Te nsidaa nèhivì cuáhà mà, cuní‑nè dùcùn ndahà‑né ìcà‑yá, te nduvàha‑ne, vàchi fuerte iá milagru xi‑ya, vàtùni dandúvàha nsihi‑yanè. \s1 Nansa quida‑nda, te cundoo‑nda contentu ñuhìví \p \v 20 Daaní, nì indehè‑yá nsidaa nèhivì xínchicùn xì‑yá ndoó yucán, te nì cachi‑yà: \p ―Nansicáhán mii‑nsiá nècuàchì ndahví, vàchi sànì nìhìtáhvì‑nsiá ñuhìví ìì xí Dios. \p \v 21 ’Nansicáhán mii‑nsiá nècuàchì xíhì doco vichi, vàchi icúmí‑nsiâ sàà‑nsià ndenuu ini‑nsià. \p ’Nansicáhán mii‑nsiá nècuàchì sacú, (te ndoó‑nsiá tnùnsí ini) vichi, vàchi icúmí‑nsiâ sàà‑nsià cudiì cuáhà ini‑nsià. \p \v 22 ’Nansicáhán stná‑nsià na cahíchì ini nèhivì‑nsiá, te nacóó dahuun‑ne mii‑nsiá, te ò cánàhá‑nè daquée cuàchi‑ne dìquì‑nsiá sàhà yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \v 23 Quìvì cuu xi‑nsiá ducán, dandu contentu ni cúndóó‑nsiá, te cudiì ini‑nsià, vàchi iin ñà‑vàha cahnú cucumi‑nsiá ndè gloria. Te nú quidá quini nèhivì xì‑nsiá vichi, dandu nsinuu inì‑nsia ñà‑divi ducán nìsa quida stná xìì‑né xì nècuàchì nìsa cahàn cuenta xi Dios sànaha. \p \v 24 ’Doco mii‑nsiá nècuàchì cuìcà, ¡ndahví‑nsià! vàchi mate iin vida vàha icúmí‑nsiâ vichi, doco después mà níhì gá‑nsià ni‑iñàha. \p \v 25 ’Te ¡ndahví stná mii‑nsiá nècuàchì xixí tnaha guá vichi! vàchi icúmí sàà iin quìvì tnaha inì‑nsia. Te mii‑nsiá nècuàchì cudíì guá inì‑xi sàhà vida‑xi vichi, icúmí‑nsiâ cundoo‑nsia tnùnsí ini, te cuhuun ga inì‑nsia. \p \v 26 ’Te ¡ndahví stná mii‑nsiá nú ndeníhí vàha nsidanicuú nèhivì mii‑nsiá! vàchi divi ducán nìsa quida stná yohòtéhè nèhivì vichi, nìsa ndenihi vàha stná nsidaa‑né tètnùhù cachí cáhàn cuenta xi Dios. \s1 Ndiá ìcà‑ndà cuu stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà \p \v 27 ’Yùhù cachíˋ xì nsidaa mii‑nsiá nècuàchì iníní vichi, xiñuhu‑ñá cuu inì‑nsia sàhà nèhivì xiní ùhì xì‑nsiá, te obra vàha quida stná‑nsià sàhà ana cahíchì ini xì‑nsiá. \v 28 Te càhàn viì stná‑nsià xì nèhivì xícàn chìhán dìquì‑nsiá; te càcàn tàhvì stná‑nsià nùù Dios sàhà nèhivì quidá quini xi‑nsiá. \v 29 Te nú ni caní iin tiàa iin ladu nùù‑nsiá, dandu danácuícó stná‑nsià inga ladu nùù‑nsiá; te nú candiáá iin tiàa sacú ndixí‑nsiá, te cuní stná‑te candiaa‑tè dùhnù‑nsiá, dandu màsà cuídáhán‑nsiâñà nùù‑té. \v 30 Nsidaa ana xícàn iñàha nùù‑nsiá, cuàha‑nsia nècuàchìmà, te nú ni cándiáá‑né iñàha xi‑nsia, màsà nándácàn gà‑nsiañà. \v 31 Nacua cuní mii‑nsiá quida nèhivì xì‑nsiá, divi ducán xiñuhu quida stná mii‑nsiá xì‑né. \p \v 32 ’Vàchi nú cuisì nèhivì cuú inì‑xi sàhà‑ndà cuú stná ini‑ndà sàhà‑xí, dandu mà cuáha Dios premiu sàhájàn, vàchi ducán quidá stná ndéni nèhivì cuáchi nì cui, cuú ini‑nè sàhà nècuàchì cuú inì‑xi sàhà mii‑né. \v 33 Te nú cuisì quida‑nda obra xì nèhivì quidá stná obra xì‑ndà, dandu mà cuáha Dios premiu sàhájàn, vàchi divi ducán xíquida stná ndéni nècuàchì cuáchi nì cui. \v 34 Te nú cuisì sáha too‑nda dìhùn nùù nèhivì ndiatu‑nda danáà xì nùù‑ndà, dandu mà cuáha Dios premiu sàhájàn, vachi ndè stná nèhivì cuáchi, ducán xíquida stná‑nè, sáha toó stnahá stná‑nè dìhùn, te naquíhín tú‑néà. \v 35 Ñàyùcàndùá, (cachíˋ xì‑nsiá), xiñuhu‑ñá cuu ini‑nsià sàhà nèhivì xiní ùhì xì‑nsiá, te quida stná‑nsià obra xì‑né, te cuàha toó stná‑nsiànè iñàha, te màsà cúníhnú ini‑nsià naquihin‑nsia dìhùn mà, dandu cahnú coo premiu xi‑nsia, te cunduu ndisa‑nsia dèhe Yua‑nda Dios iá dìquì‑xí ansivi, vàchi mii‑yá, quidá stná‑yà favor xì nèhivì mà túha naquimanì xì‑yá, xì stná nèhivì malu. \v 36 Ñàyùcàndùá, nacua cuhí ini Yuandiaha‑nsiá nsidaa nèhivì, divi ducán ndiá ìcà stná mii‑nsiá quida‑nsia, cuhi stná ini‑nsià nsidaa nèhivì. \p \v 37 ’Màsà dácuídâ cuàchi tnahá‑nsiá, dandú mà dácuídâ cuàchi stná Dios mii‑nsiá. Màsà dáquêe cuàchi stnahá‑nsiá dìquì‑nsiá, dandu mà dáquêe cuàchi stná Dios dìquì mii‑nsiá. Te cuicahnú stnahá stná ini‑nsià sàhà‑nsiá, dandu cuicahnú stná ini mii‑yá sàhà‑nsiá. \p \v 38 ’Nú dacútâhvì stnahá‑nsiá iñàha, dandu icúmí stná‑nsià nìhìtáhvì‑nsiá (nùù mii‑yá), te ñà‑ndùá cuàha‑yansià cundua na ian xiin‑nda nùnì, te itácùha viì medida mà, ndè quidíníhní‑teá ñà‑quèe tnua, te sádi vàha‑tèá, dècuèndè chiyódo gá stná‑teá nùù‑ndà. Pues, ducán iá stná na níhìtáhvì‑nsiá nùù mii‑yá. Vàchi divi vara chitácùhá‑nsià icúmí stná‑nsià nacuitacùhá‑nsià. \p \v 39 Dandu nì nacani‑ya xì‑né iin ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: \p ―Nècuàchì cuaá, ¿a vátùni dacúndéhe stnahá‑né ichì? ¿Amádi dácôyo nihni stnahá‑né ini xìchi? \p \v 40 ’Cunaha‑nsiá, ni‑iin tiàa làcà dàcuàhá nùù iin maestru, màdìá chicá ndiaá‑nè nùù maestru xi‑ne mà. Còó. Doco nú sànì nsihi nì cutùha vàha‑ne, dandísá, nahi maestru‑mà cunduu stná‑nè. \p \v 41 ’Màsà (cuítnùhu tnahá‑nsiá), vàchi nú jaan, dandu queámà na ian nandúcú iin tiàa iin xèhè tii inácáá nduchìnúù ñanìtnaha‑ne. Doco ini nduchìnúù mii‑né inácáá stná iin ñà‑chicá cahnú na iin sì‑ndùhú yutnù, te có‑quìhín casu‑nè. \v 42 Màsà (cuítnùhu tnahá‑nsiá, cachíˋ), vàchi ducán queámà na ian cachí iin‑nsia xì iin ñanìtnaha‑nsia: “Nacoo‑ní yùhù taví xèhè tii inácáá dacúcuíín nduchìnúù‑ní”. Doco nècuàchì cachí ducán, dananí uun‑ne ndiaá ndisa‑ne, vàchi inácáá stná iin ñà‑càhnú nduchìnúù mii‑né, te có‑quìhín casu‑nè. Dihna xiñuhu tavà‑né ñà‑jaàn nùù mii‑né, dandu vàtùni cutùi viì nùù‑né ñà‑tavà‑né xèhè tii inácáá nduchìnúù ñanìtnaha‑nemà. \s1 Nansa nacuni‑ndà ana nduú nèhivì vàha, te ana nduú nèhivì malu \p \v 43 ’Nú iá vàha iin yutnù fruta, mà cuáha‑nù fruta chicuéhè. Te iin yutnù iá cuèhè‑xi, mà cuáha stná‑nu fruta vàha. \v 44 Vàchi sàhà fruta‑numa cundáà ini‑ndà, a yútnu vàha nduú‑nu, ò á coó. Na iin yutnù ìñù, de por sí, có‑càná sì‑higu nùù‑nú. Stná sì‑uva, mà cuídá‑ndá quisì mà nùù iin nducu yòhò ìñù. \v 45 (Te ducán iá stná xì mii‑nsiá.) Iin nècuàchì vàha, cuàhà ñà‑vàha ñuhú ini anima‑nè; te ñàyùcàndùá, divi palabra vàha ma nduá cachí‑nè. Doco iin nècuàchì malu, cuàhà ñà‑chìcuéhè ñuhú ini anima‑nè, ñàyùcàndùá ñà‑chìcuéhè nduá cachí stná‑nè. Vàchi ñà‑ñùhú chitu ini anima‑ndà, divi nduá cáhàn‑ndà sàhà‑xí. \s1 Ejemplu sàhà ùì vehe \p \v 46 ’Mii‑nsiá, “Stoho‑nsì Señor” cachí‑nsià xìˊ, doco ¿índù chuun có‑càhvì‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá? \p \v 47-48 Vichi cuàhìn nacani xì‑nsiá sàhà nèhivì quíhvi ichì yùhù, te iníní víi‑né palabra xi, quidá‑néà cumplir. Nècuàchì xíquida ducán, queámà na ian nì quida iin tiàa na ní quidayucun‑nè vehe‑ne, cunú nì sate‑ne ndè nì natùi cavà, dandu nì chicaa‑nè cimientu xan. Daaní, después nì quixi tèñuhu cuáhà, nì xìnu‑tè nì dùcùn‑te ndè ìcà vehe ma, doco cónì ndùáˋ, vàchi nùù cavà indúhá. \p \v 49 ’Doco nèhivì iníní uun xi ñà‑ndùá cachíˋ, te có‑quìhín casu‑nè sàhà‑ñá, ducán cuu stná xì‑né na ian nì quida inga tiàa, nì quidayucun‑nè vehe‑ne nùù ñuhù ùún, còò cimientu xan. Dandu nì xìnu stná tèñuhu nì dùcùn‑te ndè ìcà vehe ma, te vichi vichi nì ndua ìá; nì chàhmà dahuan ―nì cachi Jesús. \c 7 \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin tiàa quidáchúûn nùù iin capitán \p \v 1 Daaní, nì nsihi nì càhàn‑yà nì inini nsidaa nèhivì yucán, dandu cuàhàn‑yà ñuu Capernaum. \v 2 Te yucan iá iin tiàa nduú capitán dandacú, te icúmí‑nê iin mozo mànì cuáhà nùù‑né, doco sànì quicuehè nècuàchìmà, meru cucáhví‑nè. \v 3 Ñàyùcàndùá, na ní xinitnùhu capitán mà sàhà‑yá, dandu nì cana‑ne itnii nècuàchì sahnú dandacú nùù nècuàchì raza Judea, te nì techuún‑né nècuàchìmà ñà‑cùhùn‑nè cuacundahví‑nè nùù‑yá ñà‑quixi‑ya dandúvàha‑ya mozo mà. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì casaà nècuàchì sàhnùmà nùù‑yá, te nì casacundahví‑nè nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Quida sacù‑ní favor xì capitán mà, vàchi vàha ndisa ini‑nè. \v 5 Cuú ini‑nè sàhà nèhivì raza‑ndà. Te nì chindee stná‑nè nì cuyucun iin veheñùhu xi‑nsi. \p \v 6 Daaní, nì sacatnahá‑yá xì nècuàchìmà cuàhàn‑yà. Te na sá‑ìtúú‑yá sàà‑yà vehe capitán mà, dandu vàxi iin ùì amigo xi‑ne, nihí‑né razón xi nècuàchìmà vàxi nùù‑yá, te dohó cacháˋ: \p ―Señor mío, màsà dándóhô gà‑ní mii‑ní sàhí, vàchi có‑nâtùi yàha‑ní vehi. \v 7 Ni có‑nâtùi stnáì tnàtui ndé iá mii‑ní. Cuisì icúmí‑nî cachì‑ní, dandu nduvàha mozo xi. \v 8 (Ináhî), vàchi iá inga nèhivì dandacú nùù yùhù, te yùhù dandacú stnáì nùù tè‑xínduu soldadu xi; te nú cachíˋ xì iin‑tè: “¡Cuahán!” dandu cùhùn‑te; te ò nú cachíˋ xì ingà‑te: “¡Naha!” dandu quidá stná‑teá; te ò nú cachíˋ xì mozo xi: “Dohó quido”, dandu quidá stná‑teá. Ducán cachí razón xi capitán mà. \p \v 9 Na ní nsihi nì inini Jesús razón mà, dandu nì ndulocó‑yà sàhà nècuàchìmà, te nì nacuico‑yá yàtà‑yá nì indehè‑yá nècuàchì nchícùn mà, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, có‑xìníˋ ni‑iin nèhivì raza‑ndà Israel xiníndísâ vàha guá nahi capitán yohó. \p \v 10 Dandu amigo xi capitán mà, mànuhù‑né vehe nècuàchìmà, te nì xini‑nè sànì nduvàha mozo cuhí mà. \s1 Nansa nì dànátiácú Jesús dèhe iin nècuàchì cuaán \p \v 11 Daaní, nì yàha iin tiempu, te cuàhàn‑yà inga ñuu nani Naín, te cuàhà nècuàchì dacuahá‑yá xínchicùn xì‑yá, te cuàhà stná nèhivì dava ga. \v 12 Te sà‑ìtúú‑yá sàà‑yà yehè cahnú ndé quíhvi‑nda ñuu mà, te nì xini‑yà yucán vàxi nèhivì xínsida xi iin nsìi. Vàxi stná dihi nsìi ma, cutnáhâ‑né xì cuàhà nèhivì. Sànì xìhì stná iì nècuàchì ñahà mà, te mindaa dèhe‑ne nduú nsìi cuàhàn cundùxin vichi. \v 13 Doco na ní xini Stoho‑ndà Señor nècuàchìmà, nì cuhi ini‑yànè, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màsà cuácú gà‑ní. \p \v 14 Dandu nì tnàtuu‑ya nùù caja mà, te nì chituu‑ya dìnìndàhá‑yà ìcà‑nú. Ñàyùcàndùá, nì cucuìta tiàa xínsida xi‑nú. Dandu nì cachi‑yà xì nsìi ma: \p ―Ndacuiìn‑ní, cachíˋ xì‑ní, xu. \p \v 15 Dandu nsìi ma, nì ndacòo‑ne nì quesaha‑né nì nacahàn‑nè. Dandu nì cachi Jesús xì dihi‑né: \p ―Yohó iá dèhe‑ní. \p \v 16 Dandu nì cayùhí nsidaa nèhivì mà, te nì candenihi vàha‑ne Dios, cachí‑nè: \p ―Vichi ndisa, yohó sànì ndecunu ana vàxi cáhàn razón ndiaha xí Dios, te cuàhà sàstnùhù ñà‑ndùá quidá‑yá. \p Te dava ga‑nè xícachi stná‑nè: \p ―Sànì indehè ndahví Dios ndohó tè‑ndùú nèhivì xí‑yá. \p \v 17 Ñàyùcàndùá, nì xìtià palabra sàhà Jesús inicutu ladu Judea yucán, xì inicutu stná ñuu chicá xica. \s1 Nansa nì naxiconihí Jesús nùù nèhivì nì techuún Juan Bautista nì quixi nùù‑yá \p \v 18 Daaní, nècuàchì dacuahá Juan, nì nacani‑ne xì nècuàchìmà nsidaa ñà‑ndùá quidá Jesús. \v 19 Ñàyùcàndùá, nì cana Juan mà ùì tiàa dacuahá‑né, te nì techuún‑né nècuàchìmà ñà‑cùhùn‑nè nùù‑yá ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá a ndísá mii‑yá nduú ana ndiaha icúmí quesaa, te ò inga ana vàxi cundiatu‑ne. \v 20 Ñàyùcàndùá, cuàhàn nècuàchìmà ndé iá‑yà, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Juan Bautista nì techuun‑xi‑nsí vàxi‑nsi yohó ñà‑ndàcàtnùhù‑nsí nùù‑ní, ¿a divi mii‑ni nduú ndisa ana ndiaha icúmí quesaa, te ò inga ana vàxi cundiatu‑nsi? \p \v 21 Daaní, divi hora xíndoo nècuàchìmà yucán nì dàndúvàha‑ya cuàhà nècuàchì cuhí. Te nì nduvàha stná cuàhà nècuàchì ñuhú ñà‑malu inì‑xi, xì cuàhà stná nècuàchì cuaá nì dànátùi‑ya nùù‑xí. \v 22 Dandu nì cachi‑yà xì tiàa nì caquesaa mà: \p ―Cuahán‑nsià cachitnùhu‑nsia xì Juan sàhà ñà‑ndùá nì xinì‑nsia yohó, xì ñà‑ndùá nì inini‑nsia, te cachi‑nsià xì‑né nansa nì cuu nì natùinuù nècuàchì cuaá, te nì nacaca stná nècuàchì xicácuéhê, te nì nduvàha stná nècuàchì ndohó cuèhè lepra, te nì nìhì stná nècuàchì dòhò nì natiacu tùtnù‑né; stná nèhivì nì xìhì, nì natiacu stná‑nè. Te nècuàchì ndahví, sànì nìhìtáhvì stná‑nè cunini‑ne razón ndiaha xí Dios. \v 23 Ñàyùcàndùá, nú cudíì ini nèhivì modo xi, dandu contentu ni cúndóó‑né ―nì cachi‑yà. \p \v 24 Daaní, na sàmànuhù nèhivì nì caquixi nùù Juan mà, dandu nì càhàn‑yà xì nèhivì cuáhà ndoó yucán; dohó nì cachi‑yà xì‑né sàhà Juan: \p ―Na ní caquee‑nsia ñuu‑nsià cuàhàn‑nsià yucù cundehè‑nsiá Juan, ¿a cuáhàn‑nsià cundehè‑nsiá iin nèhivì (tùha dàma dìnì‑xí) na iin yutnù ndóyo quidá tàchì? (Còó.) \v 25 Te nú coó, dandu ¿nansa iá‑nè cahan‑nsiá? ¿A iin nèhivì ndixí vico nduú‑né cahan‑nsiá? Còó, vàchi nèhivì ndixí vico, te xíndoo‑ne vicò nsìquívì, puru vehe rey xíndoo‑ne. \v 26 Pues nú màdì ducán, dandu ¿nansa iá nècuàchì cuàhàn‑nsià cundehè‑nsiá? ¿A iin profeta cáhàn cuenta xi Dios nduú‑né? Pues jaan. Doco màdì cuisì profeta nduú‑né, chicá más ndiaá‑nè, \v 27 vàchi divi nècuàchìmà cáhàn tutu ìì sàhà‑xí ndé cachí Dios: \q1 Cuàhìn techuín iin tiàa cùhùn, te dihna‑ne yàha‑ne càhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón xi, te ducán nsida viì nècuàchìmà anima‑nè, na ian nduviì iin ichì, dandu después yàha stná mii‑ní (Cristu), cachí Dios nùù tutu ìì mà. \p \v 28 ’Te yùhù, cachíˋ xì‑nsiá, nùù nsidaa nèhivì nì tùinuù ñuhìví, còò inga profeta chicá nì quida ndiaha nùù Juan Bautista. Còò ana inga ndudává xí‑nê. Doco cachí stnáì xì‑nsiá, chicá ndiaha coo xi ana cuàhàn cuni tiempu cusahnú Dios ñuhìví yohó, mate nèhivì ùún nduú‑né ―nì cachi Jesús. \p \v 29 Daaní, nècuàchì dachíyàhvi, xì nsidaa stná nèhivì, nì naquimanì‑né Dios sàhà ñà‑ndùá nì cachi‑yà, vàchi cuàhà‑né sànì quida iì Juan‑nè. \v 30 Doco nècuàchì fariseu xì nècuàchì ley xi veheñùhu, nì cahíchì ini‑nè palabra nì cachi Dios sàhà‑né, vàchi cónì sáha‑ne cuhiì‑né quida Juan. \v 31-32 Daaní, nì cachi tu Stoho‑ndà Señor: \p ―Cuàhìn cachì xì‑nsiá nansa quidá nèhivì tiempu vichi. Dohó quidá‑né na quidá ñà‑cuati ndoó idádiquí ini iin ñuu, dava caná xì tnaha, cacháˋ: “Siví‑nsí, doco nsiohó, có‑ìtásáhá‑ndâ; daaní, xitó tàsí‑nsí, doco nsiohó, có‑sàcù‑ndá”. \v 33 (Te ducán iá sàhà Juan Bautista xì yùhù), vàchi nì quixi Juan mà, nìsa ìa‑ne yohó, cónì sáxíxí‑né comida vàha, ni cónì sáxíhí stná‑nè (vinu); ñàyùcàndùá, nì cachì‑nsia sàhà‑né: “(Tè‑loco nduú‑te), ádi sánì cundee ñà‑malu nùù‑té”. \v 34 Daaní, nì quesaa stná yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, te tùha stnáì cuxi comida vàha, te xihí stnáì (vinu), doco cachí‑nsià sàhí ñà‑yáha ga ndadí, te cachí stná‑nsià ñà‑tùhe coho cuahí, dècuèndè iá vàha stnáì xì nècuàchì dachíyàhvi, xì stná nsidaa gá nèhivì cuáchi, cachí‑nsià. \v 35 Doco cunaha‑nsiá, nú ndisa ñà‑nchìchí ndiaha nduá quidé, te xiní stná inga ana quidá stná ducán, dandu quidáñúhú stná‑nè yùhù. \s1 Nansa nì quida Jesús na iá‑yà vehe iin nècuàchì fariseu nani Simón \p \v 36 Daaní, nì cànà‑yá cùhùn‑yà vehe iin nècuàchì fariseu ñà‑cutnahá‑yá xì‑né cuxi‑ne xì‑yá. (Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑yà yucán), te nì yàha‑ya ini vehe nì sàcòo‑ya. \v 37 Te ñuu yucán iá iin nècuàchì ñahà có‑quìdá sahnú. Te nì xinitnùhu nècuàchìmà sà‑cuàhàn Jesús vehe nècuàchì fariseu‑mà cuxi‑ya. Ñàyùcàndùá nì tnii‑ne iin quìdi tii nì cuyucun yùù finu nani alabastro; ñuhú tàtnà tnàmì quìdi ma, \v 38 te nihí‑néà cuàhàn ndé iá‑yà. Te nì sàcuììn‑nè yàtà‑yá yatni nùù sàhà‑yá, te sacú cuáhà‑né. Te ndutènúù‑némà nì dàndàxín‑né sàhà‑yá, dandu nì nsida ìchí‑nèà xì idìdínì‑né. Nì tutuyuhu stná‑nè sàhà‑yá, te nì dàcánúú‑né ñà‑tnami ma ìcà sàhà‑yá. \v 39 Doco nècuàchì fariseu nì cana xi‑yá mà, inì‑ni mii‑né nì nacani ini‑nè, cachí‑nè: “Nú ndisa iin nèhivì vàxi cuenta xi Dios nduú Jesús, dandu mà úhì cundaà ini‑nè sàhà nècuàchì ñahà tnií xi (sàhà‑né) ñà‑ndùú nècuàchìmà iin nèhivì cuáchi”. Ducán nì nacani ini nècuàchì fariseu mà. \v 40 Doco Jesús, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Iá ñà‑ndùá cuníˋ cachì xì‑ní, Simón. \p ―Juùn, Maestro, cachì‑ní xìˊ ―nì cachi Simón mà. \p \v 41 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Nì sandoo ùì tiàa, te ndúì‑nè, xí‑inihica‑né dìhùn nùù inga iin tiàa. Iin nècuàchìmà, iníhícá‑nê ùhùn cientu pesu, te inga‑nè, cutu ùì dico ùxìn pesu iníhícá‑nê. \v 42 Doco ni‑iin‑ne, còò ni‑iñàha icúmí‑nê ñà‑danáà‑né. Ñàyùcàndùá, tiàa iníhícá‑nê nùù‑xìmà, nì dàndùtù‑né cuenta xi ndúì nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá, vichi cachì‑ní xìˊ, ¿índù tiàa ma chicá cuàhàn cuu inì‑xi sàhà nècuàchìmà cahan‑ní? \p \v 43 Dandu nì cachi Simón mà: \p ―Yùhù tuxí inì, nècuàchì chicá nì sanihica cuáhà mà, divi cunduu ana chicá cuú inì‑xi sàhà nècuàchìmà. \p Dandu cachí Jesús xì‑né: \p ―Sànì cachi vàha‑ní. \p \v 44 Dandu nì ndacoto‑ya yàtà‑yá ndé iá nècuàchì ñahà mà, te nì cachi‑yà xì Simón mà: \p ―¿A xiní‑nî nècuàchì ñahà yohó? Na ní quesaì, te nì quìhvi vehe‑ní, còò tècuìí nì chìndánuu‑ní ñà‑ndoo sàhí; doco nècuàchì yohó, ndutènúù‑né nì dàndàxín‑né sàhí, te nì nsida ìchí‑nèà xì idìdínì‑né. \v 45 Te mii‑ní, cónì tùtúyúhú‑nî yùhù na ní casàhú‑nî xí, doco nècuàchì yohó, dècuèndè hora nì quesaì, có‑nàcóó‑né ñà‑tùtúyúhú‑nê sàhí. \v 46 Te mii‑ní, cónì (quìdáñúhú‑nî yùhù) ñà‑dacánúú‑nî aceite dìní. Doco nècuàchì yohó, tàtnà tnàmì sànì dàcánúú‑nê sàhí. \v 47 Ñàyùcàndùá, mate cuáhà cuàchi‑ne iá, doco ñà‑sànì nìhì‑né perdón sàhámà nduá, (náhà xìcà), vàchi cuàhà gá cuú ini‑nè (sàhí). Doco nú iyuhu cuàchi iá sànì nìhì nèhivì perdón sàhà‑xí, dandu chicá iyuhu cuú ini‑nè (sàhí). \p \v 48 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì ñahà mà: \p ―Sànì xicahnú inì sàhà cuàchi‑ní. \p \v 49 Doco nèhivì dava ga ndoó xixí xi‑yá yucán, nì nacani ini‑nè, cachí‑nè (entre mii‑né): \p ―¡Có‑ndùá ducán cachi Jesús ñà‑jaàn, vàchi mà cúí cuicahnú ini‑nè sàhà cuàchi‑nda! \p \v 50 Doco Jesús, nì cachi‑yà xì nècuàchì ñahà mà: \p ―Sànì càcu‑ní ñà‑nì xinindisa‑ní. Vàtùni cùhùn‑ní, te contentu ni coo‑ní. \c 8 \s1 Nansa nani itnii nècuàchì ñahà nì chindee xi Jesús \p \v 1 Daaní, nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà nì nacàhin‑ya ñuu nahnú te ñuu cuati, cáhàn‑yà sàhù, cachítnùhu‑ya xì nèhivì ñà‑ndùú razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Dios. Te cutnáhâ stná‑yà xì nsì‑úxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá, \v 2 xì dava stná nècuàchì ñahà nì dàndúvàha‑ya. Dava‑ne, nìsa ñuhu ñà‑malu ini‑nè, te dava ga‑nè, cuèhè nì sandoho‑ne, doco nì dàndúvàha‑ya nsidaa‑né. Iin nècuàchì ñahà mà nani María Magdalena. Ùsà ñà‑malu nì tavà‑yá nùù‑né. \v 3 Te inga‑nè nani Juana, ñahàdìhí Chuza, iin nècuàchì dandacú nùù biene xi rey Herodes. Te inga nècuàchì ñahà mà nani Susana, te cuàhà gá stná nècuàchì ñahà dava ga cutnáhâ xí‑yâ cuàhàn‑nè, chindéé‑nêyà, te quidá stná‑nè cooperar. \s1 Ejemplu sàhà iin nècuàchì xitú \p \v 4 Daaní, nì quesaa cuàhà nèhivì nì caquixi iin iin ñuu, nì nataca‑nè nùù‑yá. Te nì càhàn‑yà xì‑né, nì nacani‑ya xì‑né iin historia nduú ejemplu. Te dohó nì cachi‑yà: \p \v 5 ―Nì ìa iin tiàa, te cuàhàn‑nè chihi‑ne. Te nì sate uun‑ne tata mà. Ducán nì quida‑ne, te dava‑ña nì còya mahì ichì. Te yucán nì sànihni nèhivì‑ñá; stná laa ndavá ansivi, nì saxì‑síâ. \v 6 Te dava stná tata mà, nì còya nùù cavà. Te yucán nì xìtìa, doco nì ìchà, vàchi còò ndèhì. \v 7 Te dava stná tata mà, nì còya mahì iñù, te iin‑ni nì sahnua xì‑ñá mà. Doco nì dàdáhviamà‑ñá. \v 8 Doco dava stná tata mà, nùù ñuhù vàha nì còya, te nì xìtià viìá; ndè ùhùn dico tantu nì cana ―nì cachi Jesús. \p Dandu fuerte nì cachi‑yà: \p ―¡Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ! \s1 Ñà‑ndùá dìsáhà‑xí nì nacani Jesús cuàhà ejemplu \p \v 9 Después nì xìcàn tnùhù nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¿Ndíà ndùá cuní cachi ejemplu nì nacani‑ní mà? \p \v 10 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Sànì sàhatahvì Dios mii‑nsiá ñà‑cundaà ini‑nsià sàhà ñuhìví ìì xí‑yá, mate antes nìsa ìa dèhámà. Doco nècuàchì dava ga, còó. Puru ejemplu nacání xì‑né sàhà‑ñá màsà cúnítnùhu‑ne, mate indéhe‑né, te màsà cúndáà ini‑nè, mate iníní‑né. \s1 Ñà‑ndùá cuní cachi ejemplu sàhà nècuàchì xitú \p \v 11 ’Cunaha‑nsiá, ñà‑yòhó nduá cuní cachi ejemplu mà: Tata mà nduú nahi Palabra xi Dios. \v 12 Te tata nì còyo mahì ichì mà nduú nahi nèhivì iníní palabra (xi‑ya), dandu vàxi ñà‑malu, te dacúxíó‑si palabra mà ini anima‑nè sàhá màsà cúníndísâ‑né, te càcu anima‑nè. \v 13 Daaní, tata nì còyo nùù cavà mà nduú nèhivì iníní xí palabra ìì, te luegu cudíì ini‑nè sàhámà. Doco nahi viu còò yohò‑xí nduú‑né, iin ratu tii xiníndísâ‑né, dandu na yáha‑ne tnùndoho, luegu nacóó‑né palabra mà. \v 14 Daaní, tata nì còyo mahì iñù mà nduú nèhivì iníní xí palabra xi‑ya, doco cuàhà gá nacání ini‑nè sàhà vida xi‑ne ñuhìví yohó; cuú cuàhà ini‑nè sàhà biene xi‑ne, te cuàhà gá diversión có‑ìá viì nandúcú‑nê. Ñàyùcàndùá, ducán queá xì‑né na ian nì cuu xi viu mà, nì dàhvia nì quida iñù, vàchi có‑sâà‑nè quida‑ne ñà‑vàha nacua cuní Dios. \v 15 Daaní, tata nì còyo nùù ñuhù vàha nduú nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi; vàha anima‑nè, iníní‑né palabra vàha ma, te quidá ndisa‑neà cumplir, iin‑ni nchícùn‑nèà, te sàhámà nduú‑né nahi viu nì cana viì. \s1 Ejemplu sàhà ñuhu itnúù \p \v 16 ’Nú sànì nacahmi‑nda iin lámpara, mà chícání‑ndáñâ tìxi iin cazuela, ò tíxi iin cama. Còó, icúmíâ cuian ndé ducún ñà‑cutnuà nùù nèhivì yáha ini vehe. \v 17 Cunaha‑nsiá, nsidaa ñà‑ìá dèhé, icúmíâ tùi vateá. Vàchi nsidaa ñà‑ndùá quidádèhé nèhivì, icúmíâ natùi claruà, te cunitnùhu nèhivì sàhà‑ñá. \p \v 18 ’Cunini vàha‑nsia na sáha xi‑nsiá ichì váha, vàchi nècuàchì ñuhú (ñà‑vàha) inì‑xi, chicá más icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né; doco nèhivì có‑ñùhú ndisa (ñà‑vàha) inì‑xi, mate tuxí ini‑nè iá iyuhá, doco nsidaájàn, icúmíâ cuxio nsiha. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà dihi‑yá xì sàhà ñani‑yà na ní casaà‑nè caná‑néyà \p \v 19 Daaní, nì sàà dihi‑yá xì ñani‑yà, doco mànìcùí quìhvi‑ne ndé iá‑yà sàhà‑ñá cuàhà guá nèhivì ndoó yucán. \v 20 Dandu nì cachi nèhivì xì‑yá: \p ―Cunaha‑ní, tùvèhè càˊ iín dihi‑ní xì stná ñanì‑ní; cuní‑nè càhàn‑nè xì‑ní. \p \v 21 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nsidaa ana iníní xi Palabra xi Dios, te quidá ndisa‑neà, divi‑ne nduú nahi dihí, nahi ñanì, te nahi cùhe. \s1 Nansa nì quida Jesús nì cucuiìn tàchì, te nì nacuñuhu dadí tècuìí mar \p \v 22 Iin quìvì nì nana‑ya ini iin lancha, mii‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cúhùn‑ndà yàha‑nda inga ladu mar. \p Ñàyùcàndùá, nì quihin lancha mà ichì cuàhàn‑nu. \v 23 Te na xicá‑nu cuàhàn‑nu mahì mar, dandu nì quìdì‑yà. Daaní, nì quesaha nì cana iin tàchì fuerte vàxi ndè ñuhù íchî, te nì quesaha cuàhàn chitu lancha mà tècuìí, yáha ga iá peligru xì nsidaa‑né. \v 24 Dandu nì catnàtuu‑ne ndé indúhu‑yá quídì‑yà, te nì dàndácòo‑neyà, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¡Maestro! ¡Maestro! ¡Cuàhàn‑ndà càhà‑ndà! \p Ñàyùcàndùá, nì ndacuiin‑yà nì càhàn‑yà nì sadi‑yà nùù tàchì mà xì nùù ñà‑nàcuáhnú tódo tècuìí. Dandu nì cucuiìn ìì nsidaámà, nì nàcuììn dadí uun. \v 25 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù chuun có‑nìhnú vàha ndisa inì‑nsia Dios? \p Ñàyùcàndùá, nì yùhí‑nè, te nì ndulocó‑nè, cachí‑nè iin‑ne xì inga‑nè sàhà‑yá: \p ―¿Índù clase tiàa nduú ana yohó? Vàchi ndè tàchì xì ndè stná mar dandacú‑né nùù‑xí, te iníníá‑nè. \s1 Nansa nì tavà Jesús cuàhà ñà‑malu ñuhú ini iin tiàa ñuu Gadara \p \v 26 Daaní, cuàhàn lancha mà, te nì sàà‑nu ndè ñuu nècuàchì gadarenu. Frente ladu Galilea indúhu ñuu mà. \v 27 Te nì nuu Jesús lancha mà nùù ñuhù íchî. Dandu yucán vàxi iin tiàa ñuu mà, ñuhú cuáhà ñà‑malu anima‑nè. Sàcàní tiempu ñuhá anima‑nè. Có‑ndìxí‑né sìcoto, ni còò stná vehe‑ne, cuisì mahì cueva ndé xí‑indùxin nsìi iá‑nè. \v 28 Doco na ní xini‑nè Jesús, nì ndàhì ndee‑né nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, te fuerte nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Jesús, ¿ndíà cunduu‑ní yùhù? (Yùhù ináhî), Dèhemanì mii‑yá dandacú ndé chicá ansivi nduu‑ní. Sacúndáhvîˋ nùù‑ní ¡màsà dándóhó‑nî yùhù! \p \v 29 Ducán nì cachi nècuàchì‑mà, vàchi sàcàchí Jesús xì ñà‑malu mà ñà‑nì quèá ini‑nè. Vàchi antes cuàhà xichi nì dàndòhá‑nè, ñàyùcàndùá nì sàcùnuhni‑nè xì cadena xì stná manilla càa, te ducán nìsa ìa‑ne, ndiaá nèhivì‑né. Doco siempre sahndé uun‑ne ñà‑nùhní‑nè, te xinúdèhé‑nè yucù sáhàn‑nè quidá ñà‑malu mà. \p \v 30 Dandu Jesús, nì xìcàn tnùhù‑yá nùá, cachí‑yà: \p ―¿Nansa nanu? \p Te nì cachà: \p ―Ejército naní ―cacháˋ, vàchi cuàhà sàstnùhù ñà‑malu ñuhú anima‑nè. \p \v 31 Te nì sacundahvíà nùù‑yá ñà‑màsà dándácû‑yá cùhàn cuñuha yavi cunú sàstnùhù. \v 32 Te yatni yucán iá iin yucù ndé ndoó cuàhà cochi xixáhan‑sì. Ñàyùcàndùá, nì xìcàn tàhvìá nùù‑yá áma cuáha‑ya permisu cùhàn caquìhvia ini cochi yucán. Te nì sàha‑ya permisu. \v 33 Dandu nì canacoyo nsidaa‑ñá ini tiàa ma cuàhàn, te nì caquìhvia ini cochi mà. Dandu nsidaa quisì mà, (nì culocó‑si); carrera nì canuu‑sì candiaa mà nì còyo‑sì mar, te nì càhà‑si. \p \v 34 Daaní, tè‑xíndiaa xì cochi mà, na ní caxinì‑te nì cuu ducán, dandu carrera mànuhù‑té nì nacani‑tè xì nèhivì ñuu yucán xì stná nèhivì ranchu. \v 35 Dandu ní caquee nsidaa‑né vàxi‑ne cundaà ini‑nè ndíà nduá nì cuu. Te nì casaà‑nè ndé iá Jesús, nì xini‑nè, yucán iá tiàa nì caquee ñà‑malu anima‑xi, iá‑nè nùù‑yá, sàndìxí‑nè sìcoto vichi. Sànì nàcòo nsihi sàxìnítnùní‑nè. Ñàyùcàndùá, yáha ga nì cayùhí nèhivì mà. \v 36 Dandu tiàa nì caxini nansa nì cuu nì dàndúvàha‑ya tiàa ma, nì nacani‑ne xì nèhivì nì caquesaa mà. \v 37 Dandu nsidaa nècuàchì ladu Gadara mà, nì sacundahví‑nè nùù‑yá ñà‑nì quèé‑yá nùù ladu mà, vàchi yúhî cuaá‑nè. Ñàyùcàndùá, nì nana tu‑ya lancha ñà‑cùhùn‑yà. \v 38 Dandu tiàa nì caquee ñà‑malu nùù‑xìmà, nì sacundahví‑nè nùù‑yá cuní‑nè cutnahá‑né xì‑yá cùhùn. Doco nì techuún‑yánè nùhù‑nè, cachí‑yà: \p \v 39 ―Xuhun‑ní vehe‑ní, te nacani nchihì‑ní nsidaa favor nì quida Dios xì‑ní ―nì cachi‑yà. \p Ñàyùcàndùá, mànuhù nècuàchìmà ñuu‑nè yucán, te inii ní xìcanuu‑ne nacání‑né xì nèhivì nansa (nì nduvàha‑ne) nì quida Jesús. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús dèhe Jairo, te nì dàndúvàha stná‑yà iin nècuàchì ñahà \p \v 40 Daaní, na ní nasaa‑yà, nì cacudiì ini nèhivì ndòó yucán, vàchi xíndiatu nsidaa‑né ñà‑nsiaa‑yà. \v 41 Daaní, nì sàà iin nècuàchì nani Jairo nùù‑yá; iin nècuàchì cusáhnû nùù iin veheñùhu nduú‑né. Te nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá nì sacundahví‑nè nùù‑yá ñà‑cùhùn‑yà vehe‑ne. \v 42 Vàchi mindaa dèheyoco‑né iá, nahi ùxìn ùì cuìà xicá‑ña, doco vichi sàcùcáhví‑ña. Ñàyùcàndùá nì quihin Jesús ichì cuàhàn‑yà. Doco cuàhà stná nèhivì cutnáhâ xí‑yâ, dècuèndè yáha ga tnuu cuàhàn‑nè xì‑yá ñà‑cuàhà guá‑nè. \p \v 43 Te mahì nèhivì mà cuàhàn stná iin nècuàchì ñahà, ùxìn ùì cuìà sàcuàhàn‑nè ndohó‑né cuèhè nìì, te sànì nsihi dìhùn xí‑né cuàhàn nùù cuàhà nècuàchì nì quidatatna xi‑né, doco ni‑iin nècuàchìmà, cónì níhì‑né dandúvàha‑ñané. \v 44 Te vichi divi ñahà mà nì quixi ladu yàtà Jesús, nì dàcúhùn‑nè ndahà‑né nùù ìcà sìcoto xi‑ya. Te hora nchito ma nì cucuiìn nìì‑né. \p \v 45 Dandu ní cachi Jesús: \p ―¿Ana divi nì dùcùn ndahà‑xí yùhù? \p ―Ni‑iin‑nsi ―cachí nsidaa‑né. \p Te Pedro xì compañeru‑nè, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Yáha ga ndutnúú, Maestro; tnuu ga vàxi‑nda mahì nèhivì. ¿Índù chuun ndácàtnùhù‑ní ana nì dùcùn ndahà‑xí ìcà sìcoto xi‑ní? \p \v 46 Doco nì cachi‑yà: \p ―Ináhî iá ana nì quida xí ducán, vàchi nì cundaà inì nì quide iin milagru. \p \v 47 Dandu nècuàchì ñahà mà, nì cundaà stná ini‑nè ñà‑sà‑ìnáhá Jesús ñà‑ndùá nì quida‑ne. Ñàyùcàndùá, vàxi‑ne, ndé quidí cuisì‑né nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá. Te itá nsidaa nèhivì yucán, iníní‑né, te nì nacani nècuàchìmà xì‑yá índù ñà‑dìsáhà‑xí nì dàcácùhun‑ne ndahà‑né ìcà‑yá, te nì nduvàha‑ne vichi duha. \v 48 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Hija, sànì nduvàha‑ní ñà‑nì xinindisa‑ní. Vàtùni nùhù‑ní vichi, te contentu ni coo‑ní. \p \v 49 Na meru cachí‑yà ducan, dandu nì quesaa iin tiàa nì quixi vehe presidente xi veheñùhu ma, te nì càhàn‑te xi nècuàchìmà, cachí‑te: \p ―Sànì xìhì dèheyoco‑ní. Có‑xìñùhù cuàhachuún gà‑ní Maestru. \p \v 50 Doco nì tiacu Jesús ñà‑ndùá nì cachì‑te, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì nècuàchì dàndàcù‑mà: \p ―Màsà yúhî‑nî. Cuisì cunihnu vàha inì‑ní, te càcu‑ñà. \p \v 51 Daaní, (nì sàà‑yà xì‑né), te nì quìhvi‑ya xì‑né ini vehe. Doco cónì sáha‑ya quìhvi inga nèhivì (ndé indúhu nsìi ma), cuisì Pedro xì Jacobo xì Juan xì stná yuadíhí‑ñâ. \v 52 Vàchi ndoó cuàhà nèhivì, te sacú ndee‑né, cána‑ne ñà‑sànì xìhì‑ña. Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màsà cuácú‑nsiá, vàchi cónì xíhì‑ña; quídì uun ni‑ñà. \p \v 53 Dandu nècuàchìmà, nì sàcùndiaa‑nèyà, vàchi ináhá‑nê ñà‑sànì xìhì‑ña nduá. \v 54 Doco mii‑yá, nì cachi‑yà ni cáquéé nsihi‑ne fuera. Dandu nì tnii‑yà ndahà‑ñá, te nì càhàn fuerte‑yà, cachí‑yà: \p ―¡Ndacuiin xá! \p \v 55 Daaní, nì nsiaa tu espíritu xi‑ñà, te yàchì nì ndacuiìn‑ña. Te nì dàndàcú‑yá daquixí‑né ñà‑cutiacù‑ña. \v 56 Te yuadíhí‑ñâ, yáha ga nì ndulocó‑nè. Dandu nì cachi‑yà xì‑né ñà‑màsà nácání‑né xì ni‑iin nèhivì. \c 9 \s1 Nansa nì techuún Jesús ùxìn ùì nèhivì dacuahá‑yá ñà‑dacuítià‑nè palabra ìì \p \v 1 Daaní, nì cana Jesús ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá, te nì sàhatahvì‑yánè ñà‑vàtùni tavà‑né nsidanuu clase ñà‑malu ñuhú ini nèhivì, te vàtùni dandúvàha stná‑nè nèhivì cuhí. \v 2 Te nì sàcùnaha‑né ñà‑cùhùn‑nè cachitnùhu‑ne xì nèhivì palabra sàhà ñuhìví ìì xí Dios, te dandúvàha stná‑nè nècuàchì cuhí. \v 3 Dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ni‑iñàha màsà cúníhí‑nsiá cùhùn, ni bastón, ni morral, ni dìtà, ni dìhùn, ni inga dùhnù‑nsiá ñà‑nadama‑nsia màsà cúníhí‑nsiá cùhùn. \v 4 Te nú nì sàà‑nsià iin vehe ndé cundoo‑nsia, iin‑ni cundoo‑nsia yucán dècuèndè cachi sàà quìvì quee‑nsia ñuu mà. \v 5 Doco nú có‑cùní nèhivì dayáha‑ne mii‑nsiá, dandu quee‑nsia yucán, te nacatù‑nsiá sàhà‑nsiá còyo yàcá ñuu mà, cunduamà seña cónì quidá víi nècuàchìmà (xì‑nsiá) ―nì cachi‑yà. \p \v 6 Daaní, nècuàchì dacuahá‑yámà, nì caquihin‑ne ichì cuàhàn‑nè, nì nacàhin‑ne cuàhà ñuu cuati nì càhàn‑nè xì nèhivì nansa iá razón vàha xi Dios, te nì dàndúvàha stná‑nè nècuàchì cuhí nsidanicuú lugar. \s1 Nansa nì nacani cuàhà ini rey Herodes \p \v 7 Daaní, rey Herodes, nì xinitnùhu‑tè ñà‑cuàhà guá milagru quidá‑yá, te nì ndulocó‑te, vàchi cachí dava nèhivì ñà‑sànì natiacu Juan (Bautista) nduájàn. \v 8 Doco dava ga‑nè, nì cachi‑nè divi Elías sànì ndecunu, te ò iin nècuàchì yuhù núù Dios sànì natiacu. \v 9 Doco Herodes, (nì ndulocó‑te), te nì cachì‑te: \p ―Yùhù nì sàhi orden tàhndè dìnì Juan (Bautista). Doco inga nècuàchì cáhàn guá nèhivì sàhà‑xìmà, ¿ana divi nduú‑né, te cuàhà guá ñà‑quìdà stná‑nè? ―nì cachì‑te. Ñàyùcàndùá cuní‑te cundehè‑té Jesús. \s1 Nansa nì dàcútiácú Jesús cuàhà mil nèhivì \p \v 10 Daaní, sàmàndixi nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá nì cansiaa‑nè, te nì nacani‑ne xì‑yá nsidaa ñà‑ndùá nì quida‑ne ndé nì sàhàn‑nè. Dandu nì nacuaca‑ya nsidaa‑né cuàhàn cuaán‑yá xì‑né iin xaan yatni ñuu Betsaida ndé còò nèhivì. \v 11 Doco cuàhà nèhivì nì tenchicùn xì‑yá, vàchi nì xinitnùhu‑ne cuàhàn‑yà. Ñàyùcàndùá, nì casàhú‑yà xì‑né, te nì càhàn‑yà xì‑né sàhà ichì dandacú Yua‑nda Dios. Te nì dàndúvàha stná‑yà nècuàchì cuhí xi‑ne. \p \v 12 Dandu nì cuaà quìvì yucán. Te ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá, nì tnàtuu‑ne nùù‑yá, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Ndaquindèè‑ní xì nèhivì, dandu cùhùn‑nè ñuu cuati, te ò ranchu yatni, te nìhì‑né ndé cuxi‑ne, te cùdù‑nè, vàchi yohó ndé ndoo‑nda, còò vehe. \p \v 13 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá dacuxí‑nsiánè. \p Te nì cachi‑nè: \p ―Cuisì ùhùn pan nihí‑nsí, xì úì siaca. ¿A cuní‑nî cùhùn‑nsì cuiin‑nsi ñà‑cuxi nsidaa nècuàchì yohó? ―nì cachi‑nè. \v 14 Vàchi nècuàchì tiàa ndoó yucán, ùhùn mil nduú nsidaa‑né. \p Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Cachi‑nsià xì nèhivì ñà‑nì mácùndoo‑ne ñuhù, iin iin grupu‑nè ùì dico ùxìn, ùì dico ùxìn ni cúndúú‑né. \p \v 15 Ñàyùcàndùá, ducán nì caquida nècuàchì dacuahá‑yá, nì càhàn‑nè xì nèhivì, te nì sàcùndoo nsihi‑ne. \v 16 Dandu nì tnii‑ya ùhùn pan mà xì ùì siaca ma, te nì ndacoto ndiaá‑yà dìquì‑xí, nì naquimanì‑yá Dios sàhámà. Dandu nì dàcuàchí‑yáñà, te nì sàha‑ya nècuàchì dacuahá‑yá, te nì dasàn‑néà nùù nèhivì. \v 17 Te nsidaa‑né, nì xixi‑ne nì ndenuu ini‑nè. Dandu nì chivàha‑ne ñà‑nì cuyodò, te nì chitu ùxìn ùì ìcà pedazu pan mà. \s1 Nansa nì cachi Pedro ñà‑xìníndísâ‑né ñà‑divi Cristu dacácu xi‑nda nduú Jesús \p \v 18 Daaní, nì ìa iin xichi nì quecuaán‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá, te nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Dios. Dandu después nì ndàcàtnùhù‑yá nùù nècuàchìmà, cachí‑yà: \p ―¿Ana nduú yùhù, cachí nèhivì? \p \v 19 Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Dava‑ne cachí‑nè ñà‑Juan Bautista nduu‑ní. Te dava‑ne cachí‑nè Elías nduu‑ní. Te dava ga‑nè cachí‑nè iin nècuàchì profeta sànaha nduu‑ní, te sànì natiacù‑ní vichi cahan‑né. \p \v 20 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Doco mii‑nsiá, ¿ana nduí, cachí‑nsià? \p Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Divi Cristu nì quixi nùù Dios nduu‑ní. \p \v 21 Dandu nì dàndàcú‑yá nùù‑né ñà‑màsà nácání‑né xì nèhivì nduú‑yá Cristu. \s1 Nansa nì cachitnùhu Jesús icúmí‑yâ cui‑yà \p \v 22 Dandu nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cuàhà gá icúmî ndohi. Vàchi tè‑sàhnú xídandacú, xì stná dùtù xícusahnú, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu, nsidaa‑né icúmí‑nê cahíchì ini‑nè yùhù, dandu cacahnì nèhivì yùhù. Doco tìxi ùnì quìvì icúmî natiacuì. \p \v 23 Te nì cachi stná‑yà xì nsidaa‑né; \p ―Nsidaa ana cuní cunchicùn xìˊ, xiñuhu nacoo‑ne ñà‑ndùá cuní inì‑ni mii‑né quida‑ne, te nsìquívì quida‑ne cuenta na ian nsidá stná‑nè cruz xi‑ne cutnáhâ‑né xìˊ (ñà‑cui stná‑nè). \v 24 Vàchi nsidaa ana cuní dacácu xi vida xi vichi, ñà‑dàndáñúhú‑nê mii‑né nduá. Doco nú ni cuí‑nè sàhí, dandu ñà‑sànì càcu ndisa vida xi‑ne cundua. \v 25 Vàchi nú ni níhì iin nèhivì nsidaa ñà‑ìá ñuhìví, ni ñà‑jaàn, mà cúndúá iin bien xi‑ne nú màsà sáà anima‑nè cundiatú stná, te càcua. \v 26 Iin nèhivì, nú cucáhán nûù‑né coo‑ne ladu xi, o nú cucáhán nûù‑né cunini‑ne palabra xi, (ndahví‑nè), vàchi icúmí stnáì nacuaí mii‑né quìvì naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. Te ndiaha gá coo quìvì mà sàhà yùhù, xì sàhà Yuamánìˊ, xì sàhà ángel ìì cacutnahá xí quixi. \v 27 Doco ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá, dava mii‑nsiá nècuàchì itá yohó, tàñáha ga cui‑nsià, te cuni‑nsià nansa iá ñuhìví ìì xí Dios ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì nadama Jesús mii‑yá nì natnuù nihni ndiaha‑yá \p \v 28 Daaní, nì nsihi nì cachi‑yà ducán, dandu nì yàha nahi ùnà gà quìvì, te nì saca‑ya Pedro xì Juan, xì Jacobo, cuàhàn‑yà xì‑né iin yucù ndé cuàhàn‑yà càhàn‑yà xì Dios. \v 29 (Daaní, na iá‑yà yucán) xícàn tàhvì‑yá nùù Dios, dandu ní xini nècuàchìmà tucu nì nàcùnahà‑yà. Nì nducuxín yaa sìcoto xi‑ya, te tnúù nihni ndiaha‑ñá. \v 30-31 Dandu nì xini stná‑nè, yucán nì canatùi stná ùì nècuàchì (sànaha) iin‑ne nani Moisés, te inga‑nè nani Elías. Te itá stná ndómà ndatnúhú‑ndá xí‑yâ. Te tnúù nihni stná‑ndà, cáhàn‑ndà xì‑yá sàhà nansa icúmí‑yâ cui‑yà ñuu Jerusalén. \v 32 Te Pedro xì compañeru‑nè, sádì gà vàhná‑nè. Doco na ní nsicuìhnú viì ini‑nè, dandu nì caxini‑nè ndiaha gá tnúù nihni‑ya, te mimíí nì caxini‑nè itá stná ùì ndósàhnù‑mà. \v 33 Daaní, na meru cuàhàn cuxica‑nda, dandu ní cachi Pedro xì‑yá: \p ―¡Maestro, nansicáhán‑ndá ndoo‑nda yohó! Chicá vàha quidavàha‑nsi ùnì siahva, ian coo mii‑ní, inga stná coo Moisés yohó, te ingà coo stná Elías yohó. \p Ducán nì cachi Pedro, vàchi cónì cúndáà ini‑nè nansa cachí‑nè. \v 34 Daaní, sà‑cáhàn‑nè xì‑yá ducán, dandu nì nuu iin vìcò, te nì dàhvi nsidaa‑né mahìá. Te nì cayùhí cuaá‑nè na ní xini‑nè nì cuu ducán. \v 35 Dandu nì tiacu‑nè cáhàn iin ana cáhàn mahì vìcò mà, te dohó cachí‑yà: \p ―Dèhemaní nduú ana yohó. Cunini‑nsia ñà‑ndùá cachí‑yà. \p \v 36 Daaní, nì ndacoto nècuàchì dacuahá‑yámà, te nì xini‑nè ndé cuisì mindaa mii‑yá iá yucán. Doco después còò ni‑iñàha ni cachí‑nè xì ni‑iin nèhivì sàhà nsidaa ñà‑ndùá nì xini‑nè yucán. \s1 Nansa nì tavà Jesús iin ñà‑malu inácáá nùù iin tèchii \p \v 37 Daaní, inga quìvì nì nuu‑ya xì‑né yucù mà vàxi‑ya. Dandu nì ndacùhun stnahá‑yá xì cuáhà nèhivì sànì nataca. \v 38 Te iin nècuàchìmà nì càhàn‑nè xì‑yá, sacúndáhvî fuerte‑nè nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Maestro, sacúndáhvîˋ nùù‑ní, cundehè ndahví‑nî tèchii xí, vàchi mindaa‑té nduú dèhi. \v 39 Cunaha‑ní, iin ñà‑malu dandoho‑xi‑té, dandáhìà‑te, te xíhì ìhí‑te quidá, queé chìhìñù yuhù‑té: quini ga quidá xì‑té, có‑cùníà nacoà‑te. \v 40 Ñàyùcàndùá nì sacundahvíˋ nùù nècuàchì dacuaha‑ní ñà‑tavà‑néà, doco mànìcùí. \p \v 41 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ndahví‑nsià, vàchi mà túha‑nsia cunindisá‑nsiá, ni có‑sâà‑nsià cundaà inì‑nsia. ¿Nadaa ga quìvì icúmî coo guè xì‑nsiá, te quidandee gá stná inì sàhà‑nsiá? Pues cundaca‑ní dèhe‑ní quixi ―nì cachi‑yà. \p \v 42 Daaní, sàvàxi‑ne xì‑té, te nì ducùn ñà‑malu‑te ñuhù ní sahnì ìháˋ‑te. Ñàyùcàndùá, nì sadi‑yà nùá, te nì dàndúvàha‑yàte. Dandu nì quida‑yàte entregar nùù yua‑té. \v 43 Te nsidaa nèhivì ndoó yucán, nì ndulocó cuàhà‑né ñà‑ndiaha guá nì quida Dios. \p Daaní, na ndulócô guá‑nè sàhà nsidaa obra nì quida‑ya, dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p \v 44 ―Cunini vàha‑nsia palabra cuàhìn cachì xì‑nsiá. Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî yàhi coi ndahà nèhivì (malu), vàchi iá iin tiàa cuàhàn quida xí entregar ―nì cachi‑yà. \p \v 45 Doco nècuàchìmà, cónì cúndáà ini‑nè ñà‑ndùá nì cachi‑yà, vàchi nì ìa dèhé chuun ma nùù‑né; ñàyùcàndùá, cónì sánìhì ini‑nè. Te yúhî stná‑nè ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá sàhámà. \s1 Nansa nì cachi Jesús ana chicá ndiaá \p \v 46 Daaní, nì quesaha‑né nì cuàà‑nè ndácàtnùhù stnahá‑né nùù‑né ana chicá ndiaá. \v 47 Dandu nì cundaà ini‑yà nansa xínacani ini‑nè, te ñàyùcàndùá nì nacuaca‑ya iin tètii nì chicani‑yàte iladú‑yà, \v 48 te nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \p ―Nú sàhà yùhù quidáñúhú iin nèhivì tètii yohó, dandu dava‑ni queá na ian yùhù quidáñúhú‑nê. Te nú yùhù quidáñúhú‑nê, dandu iin‑ni queá ñà‑quìdáñúhú stná‑nè ana nì techuun‑xí vàxi. Vàchi nècuàchì chicá nihnú ndáhví inì‑xi, divi nduú ana chicá ndiaá ndisa. \s1 Nècuàchì có‑xìní ùhì xì‑ndà, favor xi‑nda iá‑nè \p \v 49 Dandu nì cachi Juan xì‑yá: \p ―Maestro, nì xini‑nsì iin tiàa tavá xi ñà‑malu nùù nèhivì, te quìvì mii‑ní ndácùcahan‑né. Doco có‑ndùú‑né iin ana cutnáhâ xí‑ndá xicánúú. Ñàyùcàndùá, nì sadi‑nsì nùù‑né ñà‑màsà quídá gá‑nè ducán. \p \v 50 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Còó, màsà cádí‑nsià nùù‑né, vàchi nsidaa ana có‑xìní ùhì xì‑ndà, favor xi‑nda iá‑nè. \s1 Nansa nì cachi Jesús na ní cuni Jacobo xì Juan càcàn‑nè quixi castigu nùù ana cónì quìdáñúhú xí‑yâ \p \v 51 Daaní, na sá‑ìtúú tiempu nana‑ya ansivi nùhù‑yà, dandu nì quihin‑ya ichì cuáhàn‑yà ñuu Jerusalén, iin‑ni nihnú ini‑yà sàà‑yà yucán. \v 52 Te nì techuún‑yá itnii tiàa codònùù núù‑yá ñà‑cachitnùhu‑ne icúmí‑yâ yàha‑ya ichì yucán. Ñàyùcàndùá, nì casaà tiàa ma iin ñuu tii nècuàchì raza samaritanu, cuàhàn‑nè nanducu‑né ndé coo‑ya nì cùí. \v 53 Doco nècuàchì ñuu mà, ni loho cónì cándísâ‑né coo chii‑yá ñuu‑nè, vàchi sànì xinitnùhu‑ne ñà‑ichì Jerusalén nduá cuàhàn‑yà. \v 54 Ñàyùcàndùá, ùì nècuàchì dacuahá‑yá nani Jacobo xi Juan, na ní tiacu‑nè ñà‑dùcán nì cachi nècuàchì ñuu mà, dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Stoho‑nsì Señor, ¿a có‑cùní‑nî dandacú‑nsí còyo ñuhu ansivi, te coco nsihi nèhivì ñuu yohó, vàchi ducán nì quida stná Elías sànaha? \p \v 55 Doco nì dà‑íhî Jesús nècuàchìmà, cachí‑yà: \p ―Mii‑nsiá, có‑cùndáà inì‑nsia nansa ndiá ìcà‑nsiá cunihnu vàha inì‑nsia. \v 56 Vàchi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, ¿índù divi chuun nì quesaì ñuhìví yohó? Pues divi sàhà ñà‑dacácui nèhivì, te màdìá dandáñúhî‑nè ―nì cachi‑yà. \p Dandu cuàhàn‑yà xì‑né inga ñuu chicá nùù‑xí. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús xì nèhivì cuní cunchicùn xì‑yá \p \v 57 Daaní, na xicá‑yá xì‑né ichì, nì càhàn iin tiàa xi‑yá, cachí‑nè: \p ―Yùhù, dispuestu iéˋ cunchicuìn mii‑ní ndéni nì cui ni cúhùn‑ní, Señor mío. \p \v 58 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Lusu, iá nchihò‑sí, te laa ndavá ansivi, iá stná tacà‑si; doco yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, còò ni‑iin lugar ndé cunduhí cùdì. \p \v 59 Daaní, nì cachi‑yà xì inga nèhivì: \p ―Cunchicùn‑ní yùhù. \p Te nì cachi nècuàchìmà: \p ―Señor mío, dihna ni núhì ñà‑coo chii guéˋ vehi dècuèndè (ni cuí) yué, te nì ndùxin‑ne. \p \v 60 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nècuàchì có‑ìá vida anima‑xi, divi ni cúxin xi nsìi‑xi. Doco mii‑ní, cuahán‑nî cachitnùhu‑ní razón sàhà ñuhìví ìì xí Dios. \p \v 61 Dandu inga nèhivì, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Yùhù, cunchicuìn mii‑ní, Señor mío. Doco dihna ni núhì (coo chií) ndaquindèí xì nèhivì vehi. \p \v 62 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Iin nèhivì sà‑ìtníí‑xí yàtà, nú cuisì yàtà‑né indéhe‑né, dandu mà quéé víámà. Te ducán iá stná xì iin nèhivì (mà iin‑ni nihnú ini xì yùhù), mà cùì sáà‑nè cunduu‑ne nèhivì xí ñuhìví ìì xí Dios. \c 10 \s1 Nansa nì techuún Stoho‑ndà Señor 70 nèhivì xí‑yá ñà‑cùhùn‑nè càhàn‑nè palabra xi‑ya \p \v 1 Daaní, na ní nsihi nì cuu ducán, dandu nì nacàxin Stoho‑ndà Señor ùnì dico ùxìn (70) tiàa, te nì techuún‑yánè cùhùn‑nè ùì ùì‑nè codònùù‑né nùù‑yá nacàhin‑ne nsidaa ñuu xì nsidaa xaan ndé icúmí‑yâ yàha stná‑yà. \v 2 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá, cuàhà nèhivì (tàñáha ga cunindisá). Te na iin cosecha cahnú ndanihi‑nda nduú‑né, doco sacu nèhivì nduú ana (chindéé xí‑ndá) ndanchitoa. Ñàyùcàndùá, càcàn tàhvì‑nsiá nùù Lamú dandacú sàhà chuun yohó ñà‑nì téchúûn gá‑yà nèhivì cùhùn quida xi chuun (ìì xí‑yá), vàchi na ian ndanchító iin cosecha ndiaha nduá. \p \v 3 ’Vàtùni cùhùn‑nsià vichi. Yùhù techuín mii‑nsiá cùhùn‑nsià cacanuu‑nsia mahì nèhivì dàná, cunduu‑nsia nahi lelù xicánúú mahì lobu. \v 4 Doco màsà cúníhí‑nsiá ni‑iin itni cuñuhu dìhùn, ni stná morral xi‑nsia, ni inga ndìsàn‑nsiá. Te ni‑iin nèhivì màsà cásàhú xì‑nsiá ichì. \v 5 Te nú sànì sàà‑nsià iin vehe ndé cundoo‑nsia, dandu cachi‑nsià xì stoho vehe ma: “Ni cúndóó mánì mii‑nsiá nèhivì vehe yohó”. \v 6 Dandu nú ndisa ndoó nèhivì tùha cundoo ndiaha vehe ma, dandu vàtùni. Doco nú coó, ni cúnàhá ñà‑ndùá nì cachi‑nsià. \p \v 7 ’Cuisì iin‑ni vehe cundoo‑nsia, te cuxi‑nsia te coho‑nsia ñà‑ndùá sáha nècuàchì dìvéhé‑xímá mii‑nsiá. Vàchi nsidaa ana quidáchúûn, xiñuhu cuàha xi‑né iin algu. Màdì vehe yohó vehe yucán cundoo‑nsia, còó; iin‑ni ni cúndóó‑nsiá cuisì iin‑ni vehe. \v 8 Te nú ni sáà‑nsià iin ñuu, te candísâ nèhivì cundoo‑nsia yucán, dandu ñà‑ndùá sáha‑nensià, divi ñà‑jaàn nduá cuxi‑nsia. \v 9 Te dandúvàha stná‑nsià nècuàchì cuhí ndoó yucán, te dohó cachi‑nsià xì nèhivì yucán: “Vichi sànì quesaa razón sàhà ñuhìví ìì xí Dios ndé ndoó‑nsiá”, cachi‑nsià. \v 10 Doco nú nì sàà‑nsia iin ñuu, te có‑xìníndísâ nèhivì yucán mii‑nsiá, dandu màcuìta‑nsia mahì ichì cahnú ñuu mà, te cachì‑nsia xì‑né: \v 11 “Dècuèndè yàcá ñuu‑nsià nì tnìi sàhà‑nsí, icúmí‑nsî catù váha‑nsiñà còya, (vàchi ndahví gà modo xi‑nsia). Doco cunaha váha‑nsia, yohó ndé ndoó‑nsiá sànì quesaa stná razón sàhà ñuhìví ìì xí Dios (mate cónì ndúlócô‑nsià)”. Ducán cachi‑nsià (xì nèhivì ñuu mà). \v 12 Te yùhù cachíˋ xì‑nsiá na sáà quìvì juiciu, dandu chicá cuàhà castigu icúmí nèhivì ñuu mà nìhì‑né nùù nèhivì (malu) ñuu Sodoma. \p \v 13 ’¡Ndahví nèhivì ñuu Corazín! ¡Ndahví stná nècuàchì ñuu Betsaida! Vàchi cuàhà milagru fuerte nì xini‑nè, (te cónì ndúlócô‑nè). Doco cunaha‑nsiá, nú ducani ni coó stná milagru mà ñuu Tiro, ò ñuu Sidón nì cùí, dandísá, yàchì naxicocuíìn ini nècuàchì ñuu mà sàhà cuàchi‑ne, te nàcùndixi ndahví‑nè nàcùndoo‑ne mahì yàà tutnù, (te cunduamà seña ñà‑ndisa cuhí ini‑nè mii‑né sàhà cuàchi‑ne). \v 14 Te quìvì cuu juiciu, chicá iyuhu castigu icúmí nìhì nèhivì ñuu Tiro mà, xì nèhivì ñuu Sidón mà, te chicá fuerte coo castigu xi ñuu Corazín xì ñuu Betsaida mà. \v 15 Stná nècuàchì ñuu Capernaum, mate tuxí ini‑nè nana ducún‑nè ndè gloria, doco còó, ndè andea icúmí‑nê nuu‑ne. \p \v 16 ’Cunaha‑nsiá, nú ni quihín casu nèhivì sàhà ñà‑ndùá cachí mii‑nsiá, dandu iin‑ni queámà na ian quihín casu stná‑nè yùhù. Te nú ni cáhîchì ini‑nè mii‑nsiá, icúmí quee stná mà na ian cahíchì stná ini‑nè yùhù. Te nú yùhù ni cáhîchì ini‑nè, dandu iin‑ni queé stná mà na ian sànì cahíchì stná ini‑nè mii‑yá ana dìchúún‑xí vàxi. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús xì 70 nèhivì nì dàcuítià xì palabra xi‑ya \p \v 17 Daaní, nì naxicocuíìn ùnì dico ùxìn (70) nècuàchì dacuahá‑yá, te cudíì ini‑nè, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Cunaha‑ní, Stoho‑nsì Señor, dècuèndè stná ñà‑malu nì cundee‑nsí nùù‑xí ñà‑nì ndacùcahan‑nsí quìvì‑ní. \p \v 18 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nì xini stnáì ñà‑malu cusáhnû, nì quea ndè gloria vàxan, nì nacava na ian nì tàsa. \v 19 Cunaha‑nsiá, vichi sànì dàníhìtáhvì stnáì mii‑nsiá ñà‑nú ni cuánihni‑nsia còò ò sìduhma, dandu (còò ni‑iñàha cuu xi‑nsiá); te vàtùni cundee stná‑nsià nùù nsidaa ñà‑malu, mate yáha ga xiní ùhìàndó, te yáha ga nacúndéâ, doco còò ni‑iñàha cuu xi‑nsiá. \v 20 Xiñuhu cudiì ini‑nsià vichi, doco màdì sáhà‑ñá vàtùni nì cundee‑nsiá nùù ñà‑malu. Còó, cuisì xiñuhu cudiì inì‑nsia sàhà ñà‑sànì sàcuìtandiaa quìvì‑nsiá nùù (tutu iá) ansivi. \s1 Ñà‑ndùá dìsáhà‑xí nì cudiì ini Jesús na ní nsiaa nècuàchì dacuahá‑yá \p \v 21 Divi hora yucán nì cudiì ini Jesús nì quida Espíritu Ìì xí Dios, te nì cachi‑yà (xì Yuamánì‑yá): \p ―Ndeníhí vàhi mii‑ní, Yuamánìˊ Dios; vàchi mii‑ní nduu‑ní Stoho ansivi xì ñuhìví. (Te palabra ìì xí‑nî), sànì chitnùní inì‑ní ndòo dèháˋ nùù nècuàchì nchichí; doco nùù nècuàchì nihnú ndahvi inì‑xi nahi ñà‑cuati, sànì dàtnúù‑ní sàxìnítnùní‑nè. Ducán iá, vàchi ñà‑jaàn nduá nì chitnùní inì‑ní quida‑ní, te nì cudiì inì‑ní coo ducán ―nì cachi‑yà xì Yuamánì‑yá. \p \v 22 Dandu nì cachi stná‑yà: \p ―Nùù Yuamánìˊ sànì nìhìtáhvìˊ dandacuí nùù nsidanicuú iñàha; te còò ni‑iin nèhivì ináhá ana nduú yùhù, cuisì mii‑yá; te cuisì yùhù ináhá stnáì mii‑yá, cuisì yùhù xì stná nèhivì cuníˋ cundaà inì‑xi sàhà‑yá ―nì cachi‑yà. \p \v 23 Dandu nì nacuico‑yá nùù nècuàchì dacuahá‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nansicáhán mii‑nsiá, vàchi ndiaha gá iá ñà‑ndùá sànì xininùù‑nsiá. \v 24 Cunaha‑nsiá, cuàhà profeta sànaha, xì cuàhà stná rey, nìsa cuni‑nè cundehè‑né ñà‑ndùá sànì xini mii‑nsiá, doco cónì níhìtáhvì‑né cuni‑nèà. Te nìsa cuni stná‑nè cunini‑ne ñà‑ndùá sànì inini mii‑nsiá, doco cónì sáà‑nè nìhìtáhvì‑né cunini‑neà. \s1 Nècuàchì samaritanu vàha inì‑xi \p \v 25 Daaní, nì ndacuiin iin nècuàchì ley xi veheñùhu, cuní‑nè cundaà ini‑nè nansa naxiconihí Jesús nùù‑né. Te dohó nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, ¿ndíà ndùá quide, te nìhìtáhvìˊ vida ndiaha nicanicuahàn? \p \v 26 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Nansa cachí tutu nduú ley xi Dios? Sànì cahvi‑níà. Pues ¿nansa cacháˋ? \p \v 27 Dandu nì cachi nècuàchìmà: \p ―Dohó cacháˋ: “Icúmí‑ndá cuu ini‑ndà sàhà Stoho‑ndà Dios xì nsidanicuú anima‑ndà, xì nsidanicuú ini‑ndà, xì nsidanicuú valor xi‑nda, xì nsidanicuú stná sàxìnítnùní‑ndà. Te nacua cuú ini‑ndà sàhà mii‑nda, ducán icúmí stná‑ndà cuu ini‑ndà sàhà ñanìtnaha‑nda”. \p \v 28 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Cachí vàha‑ní. Ducán quida‑ní, dandu nìhì‑ní vida ndiaha nicanicuahàn. \p \v 29 Doco nècuàchìmà, có‑cùní‑nè cachi nèhivì xì‑né tonto iá‑nè, ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Doco ¿índù clase nèhivì cachí xì‑ndà nduú ñanìtnaha‑nda? \p \v 30 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―(Cunini‑ní historia.) Nìsa ìa iin tiàa ñuu Jerusalén, te nì quee‑ne cuàhàn‑nè inga ñuu nani Jericó. Doco (ichì mà) nì ndacùhun tnahá‑né xì itnii tècuìhnà. Te nì sadì‑te nùù‑né, nì xidacuihna‑té nsidaa sìcoto xi‑ne, nì sahnì cuìí‑tené, grave nì dànácuèhè‑tené, te cuàhàn‑te. \v 31 Daaní, nì cuu nì yàha iin dùtù ichì mà. Te nì xini‑nè indúhu nècuàchì nì nacuèhè mà, doco iladú nì yàha‑ne. \v 32 Daaní, yucán nì yàha stná iin tiàa levita (quidáchúûn veheñùhu), te nì xini stná‑nè nècuàchìmà. Te divini iladú nì yàha stná‑nè. \v 33 Daaní, ichì yucán nì yàha stná iin nècuàchì ñuu Samaria, te na ní sàà‑nè ndé indúhu nècuàchìmà, nì xini‑nè nècuàchìmà, te nì cuhi inì‑ñané. \v 34 Nì tnàtuu‑ne nì quidatatna‑né ndé nì nacuèhè xi nècuàchìmà, nì dàquée‑ne aceite xì vinu, te nì chidùcún‑nèà. Dandu nì chindànùú‑ñané quisì ndacá‑né. te cuàhàn‑nè xì nècuàchìmà dècuèndè iin vehe ndé quetátú nècuàchì xicá ichì caní. Yucán nì ìa‑ne nì sandiaa‑nè nècuàchìmà. \v 35 Dandu inga quìvì na ní quihin‑ne ichì cuáhàn‑nè, nì tavà‑né ùì dìhùn, nì sàha‑ne nècuàchì dìvéhé‑xímá, cachí‑nè: “Cundiaa sacù‑ní nècuàchì ndahví yohó, te nú chicá cuàhà cuàhàn‑ní quida‑ní gastu, dandu icúmî danáìˊ na náyàhi”, nì cachi‑nè. \v 36 Pues, vichi cachì‑ní xìˊ: nùù nsì‑únì tiàa (nì yàha yucán), ¿indù nècuàchì meru nì sanduu ndisa ñanìtnaha nècuàchì nì ndacùhun tnahá xi tècuìhnà mà cahan‑ní? ―nì cachi Jesús. \p \v 37 Dandu nì cachi nècuàchì ley xi veheñùhu ma: \p ―Pues, divi tiàa nì indehè ndahví xì nècuàchìmà. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Pues, cuahán‑nî, te divi ducán quida stná mii‑ní. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì ùì cùhì nani Marta xì María \p \v 38 Daaní, nì yàha‑ya xì compañeru‑yà ndè chicá nùù‑xí ndé iá iin ñuu tii. Te yucán iá iin nècuàchì ñahà nani Marta, te divi‑ne nì quida xi‑yá invitar ñà‑coo‑ya vehe. \v 39 Te yucán iá stná iin cùhì nècuàchìmà nani María. Te María mà, cudíì ini‑nè coo‑ne ñuhù núù Jesús cunini‑ne ñà‑ndùá cachí‑yà. \v 40 Doco Marta, cuàhà gá chuun yuhùnùhú icúmí‑nê, te ndé cutóntô‑nè sàhà chuun ma. Ñàyùcàndùá, vàxi‑ne ndé iá‑yà, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, ¿a có‑dàndóhâ mii‑ní ñà‑sànì nacoo cùhì yùhù quidachuún mindaí. Cachì‑ní xì‑né ñà‑nì chíndéé stná‑nè yùhù. \p \v 41 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¡Ndahví‑nî, Marta! Cuàhà gá nacání inì‑ní. Cuàhà gá chuun sahní‑nî mii‑ní sàhà‑xí. \v 42 Doco cuisì imindaa chuun nduú ñà‑ìá ndisa necesidad quida‑nda. Te divi chuun vàha ma nduá cudíì ini María quida‑ne vichi, te yùhù, mà cuáhi cuxio chuun vàha ma nùù‑né. \c 11 \s1 Nansa quida‑nda nú cuní‑ndà càcàn tàhvì‑ndà nùù Yua‑nda Dios \p \v 1 Daaní, nì cuu iin xichi iá‑yà iin xaan xícàn tàhvì‑yá nùù Dios. Te nì nsihi nì càhàn‑yà xì Dios ducán, dandu nì cachi iin nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Señor mío, dacuaha‑ní nsiùhù càcàn tàhvì stná‑nsì nacua nìsa dacuahá Juan (Bautista) ana nchícùn xì mii‑né. \p \v 2 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Na xícàn tàhvì‑nsiá nùù Dios, dohó cachì‑nsia: \q1 Yua‑nsí Dios iá ansivi, ni ndácùcahan tnùñuhu nèhivì quìvì‑ní; te yàchì nì sáà stná tiempu cusahnu‑ní ñuhìví yohó, xícàn tàhvì‑nsí. Te nacua quidá ana ndoó ansivi ñà‑ndùá dandacu‑ní, divi ducán ni quidá stná nèhivì ñuhìví yohó. \v 3 Pan xi‑nsi iin quìvì, iin quìvì taxi tahvi‑níà nùù‑nsí. \v 4 Te cuicahnú inì‑ní sàhà cuàchi iníhícá‑nsî, vàchi nsiùhù, xicáhnû stná ini‑nsì sàhà nsidaa ana iníhícá nùù‑nsí. Te chindee‑ní nsiùhù ñà‑màsà dáca nèhivì nsiùhù, te dacácu stná‑ní nsiùhù nùù ñà‑malu nicanicuahàn. (Amén.) \p \v 5 Te nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Ni cachí‑ndà nú iá iin amigo xi‑nda, te dava ñùu sáà‑ndà vehe‑ne, te cachí‑ndà xì‑né: “Amigo, taxi ica‑ní ùnì pan nùí, \v 6 vàchi sànì quesaa iin amigo xi vehi, ichì caní nì quixi‑ne. Te còò ni‑iñàha cuàhi‑nè cuxi‑ne”. \v 7 Dandu amigo xi‑nda ini vehe ma, vihini tiacu‑nè, te cachi‑nè xì‑ndà: “Còó, màsà dáñáná‑nî yùhù, vàchi ndiadí vàha yehí, te itánduhù‑nsí xì dèhe‑nsi. Mà cùì ndácòi cuàhi mii‑ní ñà‑ndùá xícàn‑ní”, cachi‑nè vihini. \v 8 Cunaha‑nsiá, mate amigo xi‑nda nduú‑né, doco ni sàhà ñà‑jaàn mà cándísâ‑né ndacòo‑ne cuàha‑nèndó ñà‑ndùá xiñuhu‑nda. Còó, doco sàhà‑ñá nì cunaha iin‑nda cáhàn‑ndà yehè‑né, ñàyùcàndùá icúmí‑nê ndacòo‑ne cuàha‑nèndó iñàha. \v 9 Te yùhù cachí stnáì xì‑nsiá, càcàn tàhvì‑nsiá, te nìhìtáhvì‑nsiá. Nanducu‑nsiá (ñà‑vàha nùù‑yá), te tùia. Càhàn‑nsià (yehè‑yá), te nuna. \v 10 Vàchi nsidaa ana xícàn tàhvì, icúmí‑nê nìhìtáhvì ndisa‑neà; te nsidaa ana nandúcú xí ñà‑vàha, icúmí tùi ndisamà núù‑né; te nsidaa ana xícàn tàhvì nùù yehè‑yá, icúmí‑yâ nacuna‑yañà nùù‑né. \p \v 11 ’Nú ni cácàn iin dèhe‑nsia iin pan cuxi‑tè, amádi pan cuàha‑nsiàte, te màdì iin yùù. Te nú cuñu siaca xícàn‑te, màdì iin còò cuàha‑nsiàte. \v 12 Te ò nú nsìvì xícàn‑te caxì‑té, màdì iin sìduhma cuàha‑nsiàte. Còó. \v 13 Mii‑nsiá, mate nèhivì cuáchi nduú‑nsiá, doco tùha‑nsia cuàha‑nsia dèhe‑nsia ñà‑ìá viì. Ñàyùcàndùá Yuamánì‑ndà iá ansivi, chicá icúmí‑yâ cuàhatahvì‑yá mii‑nsiá Espíritu Ìì xí‑yá nú ni cácàn tàhvì‑nsiá nùù‑yá. \s1 Nansa nì dàquée cuàchi nèhivì dìquì Jesús, có‑quìdá víi‑yá, cachí‑nè \p \v 14 Daaní, iin xichi nì cuu nì tavà‑yá iin ñà‑malu ìhìn (ní nsida ihin xi) iin nèhivì. Daaní, nì nsihi nì queamà, dandu vàtùni nì nacahàn nècuàchìmà. Te nì ndulocó nèhivì cuáhà ndoó yucán. \v 15 Doco dava‑ne, nì (xitnùhu‑ne), cachí‑nè: \p ―Ñà‑malu cusáhnû nani Beelzebú, divi nduú ana chindéé, te ducán tavá Jesús ñà‑malu ―nì cachi‑nè. \p \v 16 Te dava ga stná nèhivì yucán, nì xìcàn‑nè quida‑ya iin milagru xi Dios cundehè‑né, a ndísá cui quida‑yañà, á coó, cahan‑né. \v 17 Doco mii‑yá, ináhá‑yâ ñà‑ndùá nacání ini‑nè. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nècuàchì xídandacú nùù iin ñuu, nú ni táhndè dava‑ne, te náâ stnahá‑né, dandu còò gá modo cadandacú gá‑nè nùù ñuu mà; te nèhivì ndoó iin vehe, nú xiní ùhì stnahá‑né, dandu mà cúí cundoo tàcá gà‑nè vehe ma. \v 18 Te ñà‑malu Satanás, nú ni cuní ùhì‑si tnaha‑sì, dandu mà cúí gá dandacú‑si nùù quisì dava ga mà. Ducán cachíˋ, vàchi cachí mii‑nsiá sàhí ñà‑chìndéé sì‑Beelzebú yùhù, te ducán taví ñà‑malu. Doco còó, \v 19 vàchi stná nèhivì xí mii‑nsiá, tùha stná‑nè tavà‑né ñà‑malu, te ¿ana dìpódêr‑xi quidá‑néàmà? (Amádi poder xi Dios chindéé xí‑nê), ñàyùcàndùá, vàtùni cachi mii‑né xì‑nsiá ñà‑cónì cachí viì‑nsiá sàhà yùhù. \v 20 Doco Dios nduú ana chindéé xî tavíˋ‑si, ñàyùcàndùá náhà xìcà ñà‑vichi sànì sàà tiempu cunì‑nsia nansa dandácû ndiaha Dios. \p \v 21 ’Iin tiàa ndacuì, nú nihí‑te iin càa dana, te ndiaá‑te vehe‑tè, dandu còò ni‑iñàha cuu xi ñà‑ìcúmí‑tê. \v 22 Doco nú ni quésáá iin ndósàhnú chicá fuerte, te cundee ndómà nùù‑té, dandu dandiachi nsihi‑nda arma nihí‑te, divi arma tuxí‑te cuàhàn chindee xi‑té nì cùí. Daaní, icúmí ndósàhnùmà nìhì‑ndà nsidaa ñà‑ìcúmí‑têmà, te quida‑nda xán nacua cudiì ini‑ndà. \p \v 23 ’Nsidaa ana có‑ìá favor xi, contra‑xi nduú‑né; te nsidaa ana có‑chìndéé xî danátáquì (nèhivì xí), ducán queámà na ian tàxì‑né nècuàchìmà. \s1 Nansa cuu xi iin nèhivì nú sànì naxicocuíìn iin ñà‑malu nì quee nùù‑né antes, doco cónì quíhvi ndisa‑ne ichì Dios \p \v 24 ’Nú sànì quee ñà‑malu nùù ini iin nèhivì, dandu xicánúú‑si, yáha‑sì lugar ìchí, nandúcú‑sî ndé coo dadí‑si; te nú ni cúndáà inì‑si mà cùì, dandu cachí‑si: “Còó, chicá vàha nùhì ini nèhivì ndé nìsa ìe antes, vàchi vehi nduá”. \v 25 Ñàyùcàndùá, mànuhù‑sí anima nèhivì mà, te quidá‑si cuenta na ian sànì ndundoa, te nì nducutá. \v 26 Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑si nácuàca‑sì inga ùsà tnaha‑sì chicá tùha quini, te caquìhvi nsihi‑sì ini anima nècuàchìmà ñà‑cuñuhu‑sì yucán. Sàhájàn chicá pesadu nàcòo tiàa ma nùù antes. \s1 Nansa nihì‑ndà cucumi‑nda iin anima ndiaha \p \v 27 Na cáhàn‑yà ñà‑jaàn xì nèhivì cuáhà mà, dandu nì cachi iin nècuàchì ñahà xì‑yá: \p ―Nansicáhán nècuàchì nì dàtúinuù xì‑ní ñuhìví, te nì dàchìchì‑né mii‑ní. \p \v 28 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Jaan. Doco chicá vàha cachi‑ndà nansicáhán nèhivì iníní xí Palabra ìì xí Dios, te quidá ndisa‑neà cumplir. \s1 Nansa nì cachi Jesús na ní xìcàn nèhivì quida‑ya iin milagru cundehè‑né \p \v 29 Daaní, chicá nì nachitu nèhivì cuáhà nùù‑yá. Te nì càhàn‑yà xì‑né, cachí‑yà: \p ―Nèhivì tiempu vichi, malu‑nè. Xícàn‑nè coo iin milagru cundehè‑né, a ndísá icúmî poder cahan‑né. Doco mà níhì‑né cundehè‑né inga milagru, cuisì ñà‑ndùá (nì xini nèhivì sànaha) na ní cuu iin milagru xì Jonás, iin nècuàchì nìsa cahàn cuenta xi Dios. \v 30 Vàchi milagru xi Jonás mà, ñà‑yùcán nì sanduu iin seña nùù nèhivì ñuu Nínive. Doco divi ducán icúmí cuu xi stná yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmí cuu stná iin milagru xìˊ, te cunduu stná mà iin seña nùù nèhivì tiempu vichi. \v 31 Na quìvì cuu juiciu, te màcuìta nsidaa nèhivì tiempu vichi (nùù Dios), dandu yucán icúmí nàcuììn stná iin nècuàchì ñahà nì sanduu reina dandacú nùù ladu sur sànaha. Te daquée cuàchi‑ne dìquì nèhivì tiempu vichi, vàchi dècuèndè iin ñuu chicá xica nì quixi‑ne ñà‑cunini‑ne cáhàn nchichí guâ rey Salomón. Doco cunaha‑nsiá, vichi sànì quesaa inga ana chicá nchichí nùù Salomón mà, doco (có‑ndùlócô nèhivì). \v 32 Te quìvì coo juiciu mà, yucán màcuìta stná nèhivì ñuu sànaha nani Nínive, te daquée cuàchi stná‑nè dìquì nèhivì tiempu vichi, vàchi nèhivì yucán, nì naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne na ní càhàn Jonás xì‑né. Doco nèhivì tiempu vichi, còó, có‑nàxícócuîìn ini‑nè mate sánì quesaa ana chicá ndiaha nùù Jonás mà. \s1 Nansa ndiá ìcà‑ndà cundiaa‑ndà anima‑ndà sàhà‑ñá vàtùni datnúù Dios sàxìnítnùní‑ndà \p \v 33 ’Iin lámpara, có‑nàcuícun‑ndañá sàhà‑ñá cuiin dèháˋ; ni mà cuíán tìxi iin ìcà; còó, icúmíâ cuian ndé ducún, dandu cutnuà cutùi nùù nèhivì yáha ini vehe. \v 34 Nduchìnúù‑ndà nduú ñà‑tùínúù iquìcúñú‑ndà. Ñàyùcàndùá, nú iá vàha ma, dandu vàtùni cutùi nuù‑ndà ñà‑quida‑nda nsidanicuú iñàha. Doco nú cuhí nduchìnúù‑ndà, dandu nàcuìtnùù núù‑ndà. \v 35 Te ducán stná xì anima‑ndà. Ñàyùcàndùá, cuidadu cundoo‑nsia, còtó cuiin tnuu ini anima‑nsià ndé cuàhàn datnúù mii‑yá nì cùí. \v 36 Doco nú ndisa, inicutu sàxìnítnùní‑nsià datnúù‑yà, dandu mà cóó ni‑iin lugar ndé iín tnúú, vàchi cunduamà na ian nchií ndiaha inicutu sàxìnítnùní‑nsià, te quee stná mà na ian tnúù fuerte iin lámpara nùù‑ndà. \s1 Nansa nì cachi Jesús ñà‑có‑quìdá viì nècuàchì fariseu, te có‑quìdá viì stná nècuàchì ley xi veheñùhu \p \v 37 Daaní, na ní nsihi nì càhàn‑yà, dandu nì quida iin nècuàchì fariseu mii‑yá invitar cùhùn‑yà cuxi‑ya xì‑né. Ñàyùcàndùá cuàhàn‑yà, te nì yàha‑ya ini vehe nècuàchìmà, te nì sàcòo‑ya. \v 38 Doco nècuàchìmà, nì ndulocó‑nè ñà‑cónì ndàhá‑yá nacua nduú estilu xi‑ne na cuáhàn‑nè cuxi‑ne. \v 39 Dandu nì cachi Stoho‑ndà Señor xì nécuàchìmà: \p ―(Ndahví estilu chívàha) mii‑nsiá nècuàchì fariseu, vàchi ducán queámà na ian nacáté‑ndá iin pocillu, ò iin còhò, te cuisì yàtà‑ñá ndoó, doco (inià, quini iáˋ. Pues ducán iá stná) ini anima mii‑nsiá, vàchi sànì xida cuàchi‑nsia ñà‑xího guá‑nsià cuàhà iñàha, te nihnú quini ini‑nsià. \v 40 ¡Ndahví‑nsià! vàchi mà túha‑nsia cundaà inì‑nsia. ¿A có‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑iin‑ni mii‑yá nì quida vàha xi stná anima‑nsià, màdìá cuisì iquìcúñú‑nsià? \v 41 Doco nú nihnú vàha inì‑nsia, te cutùha‑nsia dacútâhvì stnahá‑nsiá, dandu vàtùni cundaà inì‑nsia iá viì nsidaa ñà‑ndùá (nì quidayucun Dios). \p \v 42 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì fariseu! vàchi mate túha ndisa‑nsia cuàha‑nsia diezmu, (iá gà ndé có‑quìdá viì‑nsiá). Mate sáha‑nsia diezmu xi yùcù cuatiluha caxì‑ndà nahi ndua ndòò, ò yùcù cuati nani ruda, doco nú nduá (iin chuun cahnú), có‑ndùlócô‑nsià sàhámà, vàchi có‑nìhnú ndàcuisì ini‑nsià, ni mà túha stná‑nsià cuu ini‑nsià sàhà Dios. Pues divi ñà‑jaàn ndisa ndiá ìcà‑nsiá quida‑nsia cumplir, te ni có‑xìñùhù nacoo stná‑nsià diezmu mà. \p \v 43 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì fariseu! vàchi na sáhàn‑nsià veheñùhu, cuisì lugar ndé cundoo viì‑nsiá nandúcú‑nsiâ; te na sáhàn‑nsià yàhvi, cuní stná‑nsià casàhú tnùñuhu cuàhà nèhivì xì‑nsiá. \p \v 44 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu, xì mii stná‑nsià nècuàchì fariseu! Datiaá uun‑nsia vàha‑nsia. Vàchi na iin yavi xi nsìi, ducán iá mii‑nsiá, te ò na iin ñaña có‑nâhà gà, te vihini cuànihni nèhivì nùá ñà‑có‑sâha‑ne cuenta nduá yavi. Ducán iá stná mii‑nsiá. \p \v 45 Dandu iin maestru xi ley ìì mà, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, nú ducán cachí‑nî sàhà nècuàchìmà, dandu queámà na ian dìquì stná nsiùhù cáhàn‑ní. \p \v 46 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \p ―¡Ndahví stná mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu! vàchi tùha‑nsia quidayucun‑nsià cuàhà ley ñà‑chivàha nèhivì, mate mà cúndéé ini‑nè quida‑neà. Doco mii‑nsiá, có‑dûcùn ni‑iin dìnìndàhá‑nsiàñà. \p \v 47 ’¡Ndahví‑nsià! vàchi tùha‑nsia quidavàha‑nsia monumentu nùù ñaña xi nècuàchì nìsa cahàn cuenta xi Dios sànaha, doco divi xìì‑nsiá nduú ana nì sahnì xì nècuàchìmà. \v 48 Ñàyùcàndùá, ducán queá na ian cudíì inì‑nsia sàhà cuàchi nì quida xìì‑nsiámà, vàchi dihna mii‑né nì sahnì xì nècuàchìmà, dandu vichi (daxínu mii‑nsiá chuun xi‑ne), quidávàha‑nsia monumentu xi nsìi ma. \p \v 49 ’Ñàyùcàndùá, dohó cachí Dios ñà‑nchìchí guâ‑yà: “Cuàhà profeta icúmî techuín, te càhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón xi. Te cuàhà stná nècuàchì apóstol icúmî techuín nùù‑né. Doco nèhivì malu mà, cahnì‑né nèhivì xí, te nú coó, siquiera taxi‑né nècuàchìmà”, cachí Dios. \v 50 Doco cunaha‑nsiá, icúmí nèhivì tiempu vichi cunsida‑ne cuàchi sàhà nsidaa profeta nì casahnì nèhivì dècuèndè tiempu nì cuàha ñuhìví. \v 51 Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá, icúmí nèhivì tiempu vichi cunsida‑ne cuàchi sàhà nsidaa profeta nì xìhì mà dècuèndè tiempu nì xìhì Abel xì dècuèndè tiempu nì xìhì stná Zacarías, divi Zacarías nì sahnì‑né mahì veheñùhu cahnú xì mesa ìì ndé sahmí‑né ñà‑càmánì‑ndà Dios. \p \v 52 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ley xi veheñùhu! vàchi ducán iá na ian dandacú‑nsiá sàhà (vehe ndé dacuahá) nèhivì cundaà ini‑nè (sàhà Dios), doco nì chidèhé‑nsià ndahàcáa nuna yehè vehe ma. Ni cónì quíhvi mii‑nsiá ñà‑cundaà ini‑nsià sàhà‑yá, te nì sadi stná‑nsià nùù nèhivì cuní quìhvi dacuahá ―nì cachi Jesús. \p \v 53 Daaní, nì nsihi nì cachi‑yà nsidaájàn, dandu nì xìdà ini nècuàchì ley xi veheñùhu ma, xì stná nècuàchì fariseu, te nì caquesaha‑né nì càhàn ndee‑né xì‑yá, cuní‑nè càhàn‑yà, te cachi‑yà sàhà cuàhà iñàha, \v 54 áma cáchí‑yà iñàha ñà‑cui daquée cuàchi‑ne dìquì‑yá. \c 12 \s1 Icúmí cundaà inì‑xi sàhà nsidaa nèhivì danani úún nduú nèhivì vàha \p \v 1 Vichi sànì nataca chitu cuàhà mil nèhivì, dècuèndè sánihni tnahá‑né. Dandu nì càhàn Jesús xì nèhivì mà. Primeru nì càhàn‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá, cachí‑yà: \p ―Cuidadu cundoo‑nsia, còtó quida‑nsia na quidá nècuàchì fariseu. Vàchi nacua (còò permisu cuichuún‑nsiá) levadura (vicò xí‑nsiá), divi ducán còò stná permisu quida‑nsia na quidá nècuàchìmà, danani úún‑né nduú‑né nèhivì váha. \v 2 Cunaha‑nsiá còò ni‑iñàha coo dèhé nicanicuahàn. Icúmíâ tùia, te cunitnùhu nèhivì sàhá. \v 3 Dècuèndè stná ñà‑ndùá nì cachi nèhivì na ndoó dèhé‑nè ndé iín tnúú, icúmí palabra mà natùi vate stná ndé nchií orá. Te mate caya nì càhàn iin tiàa sàhà tùtnù compañeru‑nè ndé ndoó‑né vehe chicá ndiadí, doco icúmí palabra mà (cuìtià), vàchi nana ducún nèhivì, te cachitnùhu ndee‑né nsidaámà. \s1 Chicá vàha yùhí‑ndà mii‑yá dandacú sàhà vida xi‑nda inga ñuhìví \p \v 4 ’Amigos, cachíˋ xì‑nsiá: màsà yúhî‑nsià ana cui cahnì xì cuisì iquìcúñú‑nsià; còó, vàchi nú sànì xìhì‑nsià, dandu còò cá ni‑iñàha cui quida ga‑nè. \v 5 Doco yùhù cachíˋ xì‑nsiá ana ndiá ìcà‑nsiá yùhí‑nsià. Xiñuhu yùhí ndisa‑nsia mii‑yá ana icúmí derechu dandiachi xi anima‑nsià andea nú sànì xìhì‑nsià. Mii‑yá, ndisa xiñuhu yùhí‑nsià. \p \v 6 ’Sàhà cuisì ùì tuní dicó‑né ùhùn chòlìhì. Doco ni‑iin quisì mà, có‑nândòdó Dios‑si. \v 7 Dècuèndè ináhá stná‑yà nadaa idìdínì itá dìnì iin iin nèhivì. Ñàyùcàndùá, màsà nácání inì‑nsia, vàchi chicá ndiaá‑nsià nùù iin chòlìhì tìì, te ò núù cuàhà stná‑si. \p \v 8 ’Yùhù cachíˋ xì‑nsiá, nú cachí vate iin nèhivì ñà‑ndùú‑né nèhivì xí, dandu yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmí stnáì cachì nùù ángel xi Dios ñà‑divi nèhivì xí nduú stná nècuàchìmà. \v 9 Doco nú ni chídèhé‑nè ñà‑ndùú‑né nèhivì xí, dandu yùhù stná, icúmî nacuaà stnáì mii‑né nùù ángel xi Dios. \p \v 10 ’Mate ni cáhàn ùhí iin nèhivì dìquì yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, doco vàtùni nìhì‑né cuicahnú ini Dios sàhà‑né. Doco nú dìquì Espíritu Ìì sànì càhàn ùhí‑nè, dandu mà nunca sàà‑yà cuicahnú ini‑yà sàhà nècuàchìmà. \p \v 11 ’Daaní, nú ni dátnâtuu nèhivì mii‑nsiá nùù nècuàchì dandacú nùù veheñùhu, ò núù juez, te ò nùù tè‑nìhí chuun, màsà nácání ini‑nsià nansa naxiconihí‑nsiá nùù‑té, \v 12 vàchi momentu yucán icúmí Espíritu Ìì xí Dios chindee‑yá mii‑nsiá ñà‑cundaà ini‑nsià índù‑ñá chicá ndiaha cachi‑nsià ―nì cachi Jesús. \s1 Cuàhà peligru ndacá ñà‑cunduu‑nda nècuàchì cuìcà \p \v 13 Daaní, iin tiàa iín mahì nèhivì cuáhà yucán, nì cachi‑nè xì Jesús: \p ―Maestro, càhàn‑ní xì ñanì ñà‑nì cándísâ‑né dacuachí‑né interés nì ndutahvì‑nsí (nùù yua‑nsí). \p \v 14 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \p ―Senór, còò chuun ni níhìˊ cundui juez nsidandaì sàhà chuun xi mii‑nsiá, ni có‑ndùú stnáì iin ana dacuachi‑xi biene xi‑nsia. \p \v 15 Te nì cachi stná‑yà xì nèhivì cuáhà mà: \p ―Cuidadu cundoo‑nsia, màdí xihò‑nsiá cuàhà iñàha, vàchi mate ni coó cuàhà gá biene xi‑nda, có‑cùní cachàmà ñà‑sànì nìhì ndisa‑nda vida ndiaha. Còó. \p \v 16 Dandu nì nacani‑ya xì‑né iin ejemplu, cachí‑yà: \p ―Nìsa ìa iin tècuìcà; te iin cosecha cahnú nì cuàha itù‑te. \v 17 Ñàyùcàndùá, nì nacani inì‑te, cachí‑te: “¿Nansa quide? Vàchi có‑cuâhà gá ndé covàha cosecha xi”. \v 18 Dandu nì cachì‑te: “Chicá vàha dohó quide; cuàhìn duquín vehe cuachi yohó, te quidavàha saí vehe chicá nahnú sàhà‑ñá vàtùni sàà nàcòvàha cosecha xi, xì nsidaa gá stná ñà‑cuìqué. \v 19 Dandu cachì inì‑ni mií: Vichi sà‑ìá cuàhà iñàha iá vàha. Vàtùni sàà ñà‑jaàn cutiacuì cuàhà cuìà; vàtùni quetatuì vichi, vàchi iá ñà‑cuxi, te cohi. Contentu cuàhìn coi”, nì cachì‑te. \v 20 Doco nì càhàn Dios xì‑té, cachí‑yà: “¡Loco ió! vàchi ñuú vichi icúmî naquihin animo, dandu nsidaa biene sànì chivàhu, ¿ana ndòo xán?”, nì cachi‑yà. \v 21 Te ducán icúmí coo xì nèhivì dacáyà xì cuàhà ñà‑cuìcà sàhà mii‑xí, te nú còò ni‑iñàha nduú ñà‑cuìcà ndisa‑ne nùù Dios ―nì cachi Jesús. \s1 Nansa ndiaá Dios nècuàchì xínduu dèhe‑ya \p \v 22 Daaní, después nì cachi stná‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Yùhù, cachíˋ xì‑nsiá, màsà nácání ini‑nsià sàhà vida xi‑nsia nansa nìhì‑nsiá ñà‑cutiacu‑nsià, ni sàhà cuerpu xi‑nsia, nansa tùi ñà‑cundixi‑nsia. Còó, \v 23 vàchi màdì cuisì ñà‑cuxi‑nda nduá xiñuhu sàhà‑ñá cucumi ndisa‑nda vida ndiaha; te cuerpu xi‑nda ¿amádi chicá ndiaámà nùù sìcoto ndìxì‑ndà? \v 24 Cundehè‑nsiá càlù, có‑xìtú‑si, có‑ndàníhí‑si cosecha xi‑sì, ni còò vehe icúmí‑sî, ni còò stná ni‑iin lugar ndé chívàha‑sì iñàha; doco Dios, dacútiácú‑yàsi. Te mii‑nsiá, ¿amádi chicá ndiaá‑nsià nùù laa mà? \v 25 Cunaha‑nsiá, mate yáha ga sahní‑nsiá dìnì‑nsiá, te nacání inì‑nsia, uun‑ni nduámà, mà níhì‑nsiá cuahnu ga‑nsià ni‑iin dava metro. \v 26 Ñàyùcàndùá, nú mà cùì quida‑nsia chuun tii jaàn, dandu chicá vàha màsà cáhni gá‑nsià dìnì‑nsiá sàhà chuun dava ga. \p \v 27 ’Cundehè‑nsiá nansa sahnú ita nani lirio; có‑quìdáchúûn‑yá, ni có‑quìdávàha stná‑yà sìcoto, doco chicá ndiaha ita mà nùù rey Salomón (nìsa ìa sànaha), mate yáha ga vico nì sandixi‑ne. \v 28 Iin ita, yùcù‑ni nduá, (có‑ndiàá ndisa); quìvì vitni iáˋ campu, te tnaa sànì ìchà, vihini quèa xìtnù coca. Mate ducán nduá, doco ndiaha gá nì quìdavàha Dios ita mà. Ñàyùcàndùá, vihi gá icúmí‑yâ cuàhatahvì stná‑yà ndohó iin ñà‑cundixi‑nda. Doco mii‑nsiá, iyuhu gá xiníndísâ‑nsiá Dios. \p \v 29 ’Màsà cácánúú‑nsiá cahnì‑nsiá dìnì‑nsiá nansa tùi ñà‑cuxi‑nsia, coho‑nsia. \v 30 Vàchi nsidaa nèhivì ndoó ñuhìví, divi ñà‑jaàn nduá nandúcú‑nê. Doco ndohó, iá Yuamánì‑ndà Dios, te ináhá‑yâ xiñuhu nsidaámà nùù‑ndà. \v 31 Ñàyùcàndùá, dihna xiñuhu nanducu‑nsiá nansa chivàha viì‑nsiá ley xi ñuhìví ìì xí‑yá, dandísá nìhì stná‑nsià nsidaa ñà‑ndùá cumánì gá nùù‑nsiá. \s1 Ndè Gloria xiñuhu dacáyà‑ndà ñà‑cuìcà‑ndà \p \v 32 ’Mii‑nsiá, nahi riì‑xí nduú‑nsiá, te cachíˋ xì‑nsiá, màsà yúhî‑nsià, mate mà túù‑nsiá, vàchi sànì chitnùní ini Yuandiaha‑nsiá ñà‑cundiatú anima‑nsià ndè ñuhìví ìì xí‑yá. \p \v 33 ’Dicò‑nsiá biene xi‑nsia, te dacútâhvì‑nsiá nècuàchì ndahví. Dandu queámà na ian sànì chivàha‑nsia ñà‑cuìcà‑nsiá ndè gloria. Te queé stná na ian iá vàha mà ini iin itni mà sáà tèhì, vàchi ndè gloria yucán, mà sáà ndañuhá, vàchi mà quíhín tècuìhnà‑ñá, ni mà cúsíquídí stná. \v 34 Vàchi ndé quida‑nda cuenta iá vàha ñà‑cuìcà‑ndà, divi lugar yucán cuàhàn‑ndà cunihnu cuàhà ini anima‑ndà ―nì cachi Jesús. \s1 Ndiá ìcà‑ndà cundoo tùha‑nda, vàchi sà‑ìtúú‑yá naxicocuíìn‑yà \p \v 35-36 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Cundoo tùha‑nsia na ian quidá peón xíndiatu na nsiáá lamú xi‑tè na cuáhàn nècuàchìmà vicò nandàhà; nacuícun‑té lámpara, te yáha ga ndiatú‑te. Daaní, nú sànì nsiaa nècuàchìmà, te nì càhàn‑nè yehè, dandu vichi vichi cuàhàn‑te nacuna‑tè nùù‑né. \v 37 Nansicáhán‑tê nú ndiatú tùha‑tè na nsiaa‑nè, vàchi seguru icúmí‑nê quidayucun‑nè, te dayáha‑ne peón mà ndé cundoo‑tè cuxi‑tè. \v 38 Te nú ndè dava ñùu, ò ndéˋ sinduhá ni nsiaá lamú mà, te xíndiatu ìì peón mà, pues nansicáhán‑tê nì sandiatu‑tè. \p \v 39 ’(Inga ejemplu), nú ináhá‑ndá ndévì hora quixi tècuìhnà quìhvi‑tè vehe‑nda, dandu cundiatu tùha‑nda, mà cuáha‑nda quìhvi‑tè. \v 40 Divi ducán stná mii‑nsiá, cundoo tùha stná‑nsià, vàchi iin quìvì có‑nìhnú inì‑nsia naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví ―nì cachi‑yà. \s1 Ejemplu sàhà peón xíndiaa xì vehe lamú cuàhàn xìcà \p \v 41 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Señor mío, ¿a ní nacani‑ní ejemplu jaàn ñà‑cutùha miiní nsiùhù, te ò cuní stná‑ní quihin casu nsidaa nèhivì dava ga? \p \v 42 Dandu nì cachi Stoho‑ndà Señor xì‑né: \p ―¿Ana tuxí ini‑nsià nduú nahi peón nùù ejemplu yohó? Nì ìa iin peón; tùha‑tè quida viì‑té, quidá sahnú‑te. Te nì nìhì‑té chuun nùù lamú xi‑tè ñà‑dandacú‑te nùù peón dava ga, te dasàn stná‑te ñà‑cutiacu nsidaa nècuàchìmà quìvì cuiñuhá. Daaní, cuàhàn lamú mà. \v 43 Pues nansicáhán peón nì ndòo dandacu‑ma nú iin‑ni quidá víi‑té dècuèndè nsiaa tu lamú xi‑tè. \v 44 Cunaha‑nsiá, icúmí nècuàchìmà cuàha‑ne peón mà chuun ñà‑dandacú‑te sàhà nsidanicuú ñà‑cuìcà‑né. \v 45 Doco nú nacání chicuéhè ini peón mà, te cachí‑te: “Cucuee va lamú xi, dandu nsiaa‑nè”, te quesáhá‑tê cahnì cuií‑te peón dava ga mà, tiàa‑ne te ñahà‑né, te cuisì‑ní ñà‑cuxi‑tè, te coho‑tè cucahan‑té, te cutnáhâ stná‑te xi tè‑xíni xihí‑te. \v 46 Pues nú quidá‑te ducán, dandu icúmí lamú xi‑tè nsiaa‑nè iin quìvì có‑nìhnú inì‑te, cundua iin tiempu có‑ìnáhá‑tê, dandísá nìhì‑té iin castigu cahnú sàstnùhù, iin‑ni ndoho‑tè ñà‑ndùá icúmí ndoho nsidaa gá ana có‑xìníndísâ xí‑yâ. \p \v 47 ’Iin peón, nú ináhá vâha‑tè ñà‑ndùá cuní lamú xi‑tè quida‑tè, te có‑quìdá‑teá, có‑ìníní‑te ñà‑ndùá cachí‑nè, dandu cuàhà gá icúmí‑tê ñàhnì‑té. \v 48 Doco nú có‑cùndáà vàha ini peón mà, te quidá‑te iin falta, dandu chicá iyuhu ñàhnì‑te. Vàchi ducán queá na ian nacóó‑ndá cuàhà ñà‑ìcúmí‑ndá nùù ndahà inga nèhivì (ñà‑cundiaa‑nèà). Pues nú ducán, dandu cuàhà stná iñàha icúmí‑ndá naquihin‑nda nùù nècuàchìmà. Vàchi nú ni ndóo cuàhà iñàha ndahà iin nèhivì, dandu divi‑ni ducán cuàhà iñàha icúmí stná‑ndà nandacàn‑ndà nùù‑né. \s1 Mà ndóo ini dava nèhivì sàhà ichì Jesús; mà úhì tàhndè dava‑ne sàhá \p \v 49 ’Cunaha‑nsiá, yùhù vàxi cundui nahi ñuhu quìñuhu ñuhìví, (vàchi sàhà yùhù icúmí nèhivì tàhndè dava‑ne). Te ¡a sácú vàha ñà‑sànì quiñuhu ñuhu mà ni cúndúá! \v 50 Vàchi iá iin tnùndoho icúmî yàhi, te cuàhà gá nacání inì ndè cachi sàà hora yàhamà. \v 51 ¿A túxí inì‑nsia vàxi ñuhìví yohó ñà‑cucumi nèhivì paz? Còó, vàchi sàhà yùhù icúmí tàhndè dava nsidaa‑né. \v 52 Ndè vichi xi ndéˋ quìvì nùù‑xí icúmí tàhndè dava‑ne. Por ejemplu, nú iá iin vehe, te ndoó ùhùn nèhivì, ùnì‑nè cuni ùhì xì nècuàchì ùì mà. Te nú coó, ùì‑nè cuni ùhì xì nècuàchì ùnì mà. \v 53 Te ò iin tiàa, cuàhàn‑nè cuni ùhì‑nè dèhe‑ne, te nú coó, dèhe‑ne cuàhàn cuni ùhì xì mii‑né; te ò iin nècuàchì ñahà, cuni ùhì‑nè dèheyoco‑né; ò nú coó, dèheyoco‑némà cuni ùhì xì mii‑né; te ò dìdo iin nècuàchì ñahà cuni ùhì xì sànu‑ne; ò nú coó, sànu‑nemà cuni ùhì xì mii‑né. \s1 Ndiá ìcà‑ndà nacuni‑ndà índùvì tiempu nuná ñuhìví, te sáhatahvì Dios gracia xi‑ya, vàchi icúmí tiempu mà nsiha \p \v 54 Dandu nì cachi‑yà xì nèhivì cuáhà ndoó yucán: \p ―Mii‑nsiá (nècuàchì ñuu yohó), nú nì xinì‑nsia itá vìcò ladu quécahnu orá, dandu cachí‑nsià: “Vàxi dàvì”, te ducán iá. \v 55 Te nú caná tàchì ladu sur, dandu cachí‑nsià: “Cuàhàn coo ihni”, te divi ducán coo. \v 56 ¡Ndahví‑nsià! Danani uun‑nsia nchichí ndisa‑nsia, vàchi mate túha‑nsia nacuni‑nsià seña iá ñuhìví xì ansivi, doco ¿índù chuun mà cùì nacuni stná‑nsià índù tiempu nduá vichi? \v 57 Có‑chìndéé sàxìnítnùní‑nsià mii‑nsiá sàhà‑ñá cui mànìhì inì‑nsia índù chuun nduá chuun vàha. \p \v 58 ’Nú sànì sanicuàchi iin tiàa sàhà iin‑nsia, te ndacá‑tensiá cuàhàn nùù tè‑nìhí chuun, dandu chicá vàha nanducu‑nsiá ñà‑nacahan stnahá‑nsiá Dios sàhà‑nsiá na meru xicá‑nsiá ichì cuàhàn‑nsià, te màdìá cundaca‑tènsiá sàà nùù juez, vàchi juez mà, dayáha‑tènsiá ndahà comandante xi‑tè, te chicadi tèmà‑nsiá vehecàa. \v 59 Te ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá, nú ni cuu‑xi‑nsiá ducán, dandu mà quéé gá‑nsià dècuèndè nú sànì dànáà nsìhí‑nsiá nsidanicuú ñà‑ndùá nihícá‑nsiâ ―nì cachi Jesús. \c 13 \s1 Chuun cahnú nduú ñà‑cuu‑nda arrepentir sàhà cuàchi‑nda \p \v 1 Daaní, tiempu yucán nì cachitnùhu nèhivì xì‑yá nansa nì cuu xi nècuàchì ladu Galilea, nì dàndàcú Pilatu, te nì sahnì soldadu‑nè na meru sáhatahvì‑né quisì nduú promesa xi‑ne nùù Dios; meru xíhì quisì mà, te nì sahnì‑ténê. \v 2 Dandu nì naxiconihí‑yá nùù nècuàchì nì nacani ma, te dohó nì cachi‑yà: \p ―Nècuàchì Galilea mà, ¿a tuxí ini‑nsià ñà‑chicá nì sanduu‑ne nèhivì cuáchi nùù nsidaa nècuàchì ñuu‑nè, te sàhámà nì xìhì‑nè ducán? \v 3 Còó, cachíˋ, vàchi divi ducání ndañuhu stná mii‑nsiá nú màsà cúú‑nsiá arrepentir sàhà cuàchi‑nsia. \v 4 Te ináhá stná‑nsià nansa nì cuu yatni Siloé yucán na ní ndua iin torre, te nì chàhmà sàhùn ùnì nèhivì. Pues ¿a tuxí ini‑nsià chicá nìsa ìa cuàchi nècuàchìmà nùù nsidaa gá nèhivì ñuu‑nè Jerusalén? \v 5 Còó, cachíˋ; vàchi dècuèndè mii stná‑nsià, divi ducání icúmí stná‑nsià ndañuhu‑nsiá nú màsà náxícócuîìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia. \s1 Ejemplu sàhà yutnù cónì cuáha quisì vídì‑xi \p \v 6 Dandu nì nacani‑ya ejemplu yohó: \p ―Nìsa ìa iin tiàa icúmí xí iin ñuhù iá ñà‑tàtá, te yucán iín stná iin nù‑higu. Te nì sàà tiàa ma iin xichi yucán, cuàhàn‑nè cuida‑ne fruta‑nu ni cuí, doco còò ni‑iin sìhigu‑nu ni ndácùhun‑ne. \v 7 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì tèndiàá xì yutnù tatá mà: “Cunaha‑ní, sàcuàhàn ùnì cuìà quixí indéhí, áma níhìˊ sìhigu yutnù yohó cahín, doco còò‑sí. Ni táhndè‑nu chicá vàha; có‑cùníˋ cuiin uun gà‑nu yohó”. \v 8 Doco peón mà, nì cachì‑te: “Senór, nacoo gà‑nínu dècuèndè inga cuìà, vàchi cuníˋ dadayíˋ ñuhù sàhà‑nú, te daquéi majada, \v 9 áma cuáha‑nùsí; te nú coó, dandísá, tàhndè‑nu”, nì cachi peón mà. \s1 Nansa nì quida Jesús iin quìvì descansu, nì dàndúvàha‑ya iin nècuàchì ñahà xicá todo \p \v 10 Daaní, iin quìvì sábado iá‑yà iin veheñùhu dacuahá‑yá nèhivì. \v 11 Te yucán nì quìhvi stná iin nècuàchì ñahà, sàhùn ùnì cuìà dandohó iin ñà‑malu‑nè, nì cuìtá yaa‑ne quidá‑si, ñàyùcàndùá xicá todo‑ne, mà cùì nácuììn ndàà‑nè. \v 12 Doco na ní xini Jesús‑nè, nì cana‑yanè ñà‑tnàtuu‑ne. Dandu ní cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑ní nècuàchì ñahà jaàn, sànì quee cuèhè malu quidá quini xi‑ní. \p \v 13 Dandu nì chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìnì‑né. Te vichi vichi nì ndundaà cuerpu xi‑ne, te nì nìhì‑né nì nàcuììn ndàà‑nè. Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì naquimanì‑né Dios. \v 14 Doco nècuàchì dandacú nùù veheñùhu yucán, nì cuduchi ini‑nè, vàchi quìvì descansu nduá na ní dàndúvàha‑ya nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá, nì cachi nècuàchì dandacu‑ma xi nsidaa nèhivì yucán: \p ―Ìñù quìvì ùún iá quidachuun‑nda; ñàyùcàndùá, quìvì jaàn quixi‑nsia nduvàha‑nsia, màdìá quìvì descansu. \p \v 15 Dandu nì naxiconihí Stoho‑ndà Señor nùù nècuàchìmà, cachí‑yà: \p ―¡Ndahví‑nî! ¡Cachí uun‑ní vàha‑ní! vàchi nsidaa‑nsiá, cada quìvì descansu ndàxìn‑nsiá buey xi‑nsia, ò burru xi‑nsia, te sáhàn‑nsia xì‑sí ñà‑coho‑sì tècuìí. \v 16 Te nècuàchì ñahà yohó, descendencia xi xìì‑ndà Abraham nduú stná‑nè, ñàyùcàndùá, amádi ndiá ìcà stná‑nè dàñà stná‑nè nùù cuèhè itníí xí‑nê, mate quìvì descansu nduá, vàchi sàcuàhàn‑ndà sàhùn ùnì cuìà nuhní iquìcúñú‑nè quidá ñà‑malu ―nì cachi‑yà. \p \v 17 Daaní, nsidaa nècuàchì xiní ùhì xì‑yá, nì nducahan‑ne; doco nèhivì cuáhà mà, nì cudiì ini‑nè sàhà nsidaa obra ndiaha quidá‑yá. \s1 Iin ejemplu nì nacani Jesús ñà‑cundaà ini‑ndà nansa coo tiempu na xítià palabra xi‑ya \p \v 18 Daaní, nì cachi gà‑yà xì‑né: \p ―¿Índù iñàha cui cachì sàhà‑ñá cundaà viì inì‑nsia nansa iá ñuhìví ìì xí Dios? ¿Índù ejemplu cui nacani xì‑nsiá, te sàà‑nsià cundaà ini‑nsià nansa iá tiempu mà? \v 19 Pues cunaha‑nsiá, nahi tata yutnù mostaza, ducán iá tiempu mà, na ian nì cuu na ní chihi iin tiàa tata mà itu‑nè, te nì sahnua; iin yutnù cahnú nì nanduu‑nù. Dècuèndè laa ndavá ansivi, vàxi stná‑si quidávàha‑sì tacà‑si mahì‑nú. \s1 Ejemplu sàhà tàtnà nsidátáchí xí yusàn pan, divi nduú levadura \p \v 20 Daaní, tucutu nì cachi‑yà: \p ―¿Índù ejemplu cui nacani xì‑nsiá sàhà ñuhìví ìì xí Dios? \v 21 Na iin tàtnà nsidátáchí xí yusàn pan, ducán nduá, vàchi divia nì quihin iin nècuàchì ñahà nì dàquée‑ne mahì ùnì maquila yusàn harina, te nì ndutachi nsihá ―nì cachi Jesús. \s1 Yehè Sìtníhì \p \v 22 Daaní, na xicá‑yá ichì Jerusalén, nì nacàhin‑ya ñuu nahnú te ñuu cuati, dacuahá‑yá nèhivì ndoó yucán. \v 23 Te nì cachi iin nèhivì mà xì‑yá: \p ―Señor mío, ¿a iyuhu nèhivì cunduu nècuàchì càcu anima‑xi? \p Dandu nì cachi‑yà xì nsidaa nèhivì mà: \p \v 24 ―Quida‑nsia lucha fuerte quìhvi‑nsia yehè sìtníhì gloria, vàchi ñà‑yòhó cachíˋ xì‑nsiá: nùù nsidaa nèhivì cucuni quìhvi yucán, cuàhà‑né, mà níhì‑né yàha‑ne. \v 25 Vàchi quida‑nda cuenta na ian iá iin vehe, te cuní‑nsià quìhvi‑nsia, doco sànì nacadi nècuàchì dìvéhé‑xímá yehè‑né. Ñàyùcàndùá sáà‑nsià, te cáhàn‑nsià yehè, cachí‑nsià: “Stoho‑nsì Señor, nacuna sacù‑ní nùù‑nsí”. Dandu nècuàchìmà, icúmí‑nê cachi‑nè: “Còó, tàcùníˋ mii‑nsiá, (ni có‑ìnáhî) índù nì quixi‑nsia”. \v 26 Dandu mii‑nsiá, cuàhàn‑nsià cachi‑nsià: “Nsiùhù, nìsa cutnahá‑nsí xì‑ní nì sandoo‑nda nìsa xixi‑nda nìsa xihi‑nda (tècuìí); te mii‑ní, nìsa dacuaha‑ní nèhivì ñuu‑nsì, calle ñuu‑nsì”. \v 27 Dandu nècuàchì sahnú yucán, icúmí‑nê cachi‑nè: “Yùhù cachíˋ xì‑nsiá, tàcùníˋ mii‑nsiá, ni có‑ìnáhî índù nì quixi‑nsia. Ñàyùcàndùá, cuahán‑nsià iladu, vàchi nècuàchì chicuéhè xínduu‑nsia”, cachi nècuàchì sahnu‑ma. \v 28 Pues (ducán stná mii‑nsiá), icúmí‑nsiâ cuni‑nsià na yáha xìì‑ndà Abraham ndè ñuhìví ìì xí Dios, mii‑né xì stná Isaac, xì Jacobo, xì nsidaa stná nècuàchì profeta nìsa cahàn cuenta xi‑ya sànaha. Nsidaa‑né icúmí‑nê màcùndoo‑ne nùù Dios ñuhìví ìì xí‑yá. Doco mii‑nsiá, còó; fuera icúmí‑nsiâ ndòo‑nsia. Dandu yáha ga cuàhàn‑nsia cuacu‑nsia, ndé càna nùhu‑nsia (ñà‑ndòhó guâ‑nsià). \v 29 Vàchi nsidanicuú ladu icúmí quee nèhivì sàà‑nè ñuhìví ìì xí‑yá, cunduu‑ne nèhivì vàxi ladu caná hora, xì nèhivì ladu quécahnu stnáˋ, xì nèhivì ladu norte, xì nèhivì ladu sur, nsidaa‑né icúmí‑nê casaà‑nè màcùndoo‑ne (ndé iá vicò) ñuhìví ìì xí‑yá. \v 30 Vàchi nèhivì nchícùn cahà‑xí vichi, icúmí‑nê sàà‑nè nàcòdò nùù‑né nùù‑xí (quìvì yucán), te nècuàchì idónuu vichi, icúmí‑nê sàà‑nè natenchicùn‑nè ndè cahà‑xí. \s1 Nansa nì sacu Jesús sàhà nèhivì ñuu Jerusalén \p \v 31 Divi quìvì yucán nì casaà dava nècuàchì fariseu nùù‑yá, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cuahán‑nî quecuaán‑nî yohó, vàchi cuní Herodes cahnì‑té mii‑ní. \p \v 32 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \p ―Cuahán‑nsià, te dohó cachi‑nsià xì tè‑ìcúmí guá maña mà: “Cunaha‑ní, vichi xi tnaa cuàhìn taví ñà‑malu ñuhú anima nèhivì, te dandúvàha stnáì nècuàchì cuhí, dandu quìvì ùnì cuàhìn dansihí chuun xi”. \v 33 Doco sà‑ìá ñà‑caqui vichi, te tnaa, te idá, vàchi ndè ñuu Jerusalén nduú lugar ndé tùha ndisa nèhivì cahnì‑né iin ana cáhàn cuenta xi Dios. \p \v 34 ’¡Ndahví mii‑nsiá nècuàchì ñuu Jerusalén! vàchi tùha‑nsia cahnì‑nsiá nècuàchì cáhàn palabra xi Dios, vàchi na techúûn‑yánè sàà‑nè nùù‑nsiá dandu caníyúú‑nsiânè ñà‑cui‑nè. Na cuahà guá xichi nì cunì danátáquì mii‑nsiá nùí na ian danátácá sìùn pilu xi‑sì ñà‑nàcùñuhu quisì mà tìxi ndìxì‑sí; doco còó, cónì cùní‑nsià. \v 35 Ñàyùcàndùá icúmí lugar xi‑nsia yohó ndòo nihnia. Te cachí stnáì xì‑nsiá, mà cúní gà‑nsià yùhù ndè cachi sàà quìvì cachi‑nsià xìˊ: “Ndiaha gá mii‑ní, vàchi divi ana vàxi cuenta xi Stoho‑ndà Señor nduu‑ní”. \c 14 \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin nècuàchì ndohó cuèhè cuiun \p \v 1-2 Daaní, iin quìvì descansu cuàhàn‑yà vehe iin nècuàchì idónuu nùù nècuàchì fariseu, cuàhàn‑yà cuxi‑ya yucán. Te vehe nècuàchìmà iá stná iin nècuàchì cuhí cuèhè cuiun, te iín‑né nùù‑yá. Ñàyùcàndùá, dava ga nècuàchì fariseu ndoó yucán, indéhe váha‑neyà, nansa quida‑ya. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì nècuàchì fariseu mà xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu ndoó yucán: \p ―¿A sáha ley ìì xì‑ndà dandúvàha‑nda nèhivì nú quìvì descansu nduá? (Cachi‑nsià xìˊ.) \p \v 4 Doco nècuàchìmà, dadí úún nì ndòo‑ne. Ñàyùcàndùá, nì tnii‑ya ndahà nècuàchì cuhí mà, te nì dàndúvàha‑yanè. Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Vàtùni cùhùn‑ní vichi. \p \v 5 Dandu nì cachi stná‑yà xì nècuàchì ndoó yucán: \p ―Nú iá iin burru, ò iin buey xi‑nsia, te nì nacava‑sì ini iin xìchi, ¿áma cúhùn‑nsià carrera tavà‑nsiási, mate quívì descansu nduá? ―nì cachi‑yà. \p \v 6 Te mii‑né, mànìcùí nanihì tnùní ini‑nè nansa naxiconihí‑né nùù‑yá. \s1 Mà váha ndanihi‑nda mii‑nda nduu‑nda ana chicá ndiaá \p \v 7 Daaní, nì xini Jesús nansa quidá nècuàchì nì quesaa vicò mà, nandúcú‑nê lugar cundoo‑ne ndé chicá quee tnùñuhu xí‑né. Ñàyùcàndùá, nì nacani‑ya xì‑né iin ejemplu, cachí‑yà: \p \v 8 ―Nú cánà iin nèhivì cùhùn‑nè iin vicò nandàhà, màsà cóó‑né ndé nduú lugar chicá iá tnùñuhu‑xí, vàchi vihini sàà stná inga ana chicá quidáñúhú nècuàchì dìvéhé‑xí. \v 9 Nú ducán, dandu icúmí nècuàchì dìvéhé‑xímá tnàtuu‑ne ndé iá nècuàchì nì sàà primeru mà, te cachi‑nè xì nècuàchìmà: “Cuxio‑ní, te ni coó nècuàchì sahnú yohó lugar xi‑ní”. Dandu nècuàchìmà, ndacuiin‑nè, te cùhùn‑nè coo‑ne inga lugar ndè cahà‑xí, te ndòo cahan‑ne. \v 10 Cunaha‑nsiá, nú cánà‑ndà cùhùn‑ndà iin vicò, dandu nanducu‑nda lugar chicá cahà‑xí coo‑nda, dandu na tnátuu nècuàchì dìvéhé‑xímá, icúmí‑nê cachi‑nè xì‑ndà: “Amigo, nahà‑ní, coo‑ní ndé nduú lugar chicá iá tnùñuhu‑xí”. Pues nú ni quidá‑né ducán, dandu chicá quee tnùñuhu xi‑nda nùù nècuàchì cutnáhâ xí‑ndá ndoo‑nda xixi‑nda yucán. \v 11 Vàchi nsidaa ana datiaá chicá ndiaá, icúmí‑nê sàà‑nè ndòo cahan‑ne. Doco nsidaa ana ndaníhí ndahví xì mii‑xí, divi nduú ana chicá icúmí nìhì xì tnùñuhu ―nì cachi Jesús. \p \v 12 Daaní, nì càhàn‑yà xì nècuàchì nì cana xi‑yá ñà‑cuxi‑ya, cachí‑yà xì‑né: \p ―Nú cuàhàn‑ní quida‑ní iin vicò vehe‑ní, dàtnàà ò sàcuaà, dandu màsà cáná‑nî amigo xi‑ní, ò ñanì‑ní, ò tnaha‑ní, ò nècuàchì cuìcà ndoó yatni, còtó cana stná‑nè mii‑ní vehe‑ne, te ducán danáà‑né favor nì quida‑ní. \v 13 Còó, vàchi nú cuní‑nî quida‑ní iin vicò, dandu cana‑ní nècuàchì ndahví, xì nècuàchì nì nacuèhè, xì nècuàchì xicá cuéhê, xì nècuàchì cuaá; \v 14 dandu ndiaha gá coo xi‑ní, vàchi nsidaa nècuàchì yucán, mà cúí danáà‑né nùù‑ní. Daaní (ndè inga vida) na natiacù‑ní xì nsidaa gá nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi, icúmí‑nî nìhì‑ní ñà‑vàha xi‑ní sàhámà ―nì cachi Jesús. \s1 Ejemplu sàhà vicò cahnú \p \v 15 Daaní, iin nècuàchì cutnáhâ xí‑yâ na xixí‑yá yucán, nì tiacu‑nè ñà‑ndùá nì cachi‑yà, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Ndiaha gá coo tiempu cundoo‑nda ñuhìví ìì xí Dios, te cuxi‑nda pan yucán. \p \v 16 Dandu nì cachi Jesús xì nècuàchìmà: \p ―Nìsa ìa iin tiàa nì quida iin vicò cahnú. Cuàhà gá nèhivì nì cana‑ne. \v 17 Dandu na hora cuàhàn‑nè cacuxi‑ne, nì techuún‑né iin peón xi‑ne (ñà‑caca‑tè) cachitnùhu‑tè xì nsidaa nècuàchì nì cànà mà ñà‑sà‑ìá hora yàha‑ne, vàchi sà‑ìá listu nsidaá. \p \v 18 ’Doco iin‑ni nì cacachi nsidaa‑né ñà‑nì cuícáhnû ini nècuàchì quìdà‑xì vicò mà sàhà‑né. Nècuàchì primeru, nì cachi‑nè: “Còó, làcà nì xiin iin ñuhù xí, te icúmî cùhìn cundehíà. Ni cuícáhnû ini‑nè sàhí”, cachí‑nè. \p \v 19 ’Daaní, inga‑nè, nì cachi‑nè: “Còó, vàchi làcà nì xiin ùhùn yunta buey, te icúmî cùhìn cundaà inì sàhà‑sí, a quídá víi‑sí, á coó. Ni cuícáhnû ini nècuàchìmà sàhí”, nì cachi tiàa ma. \v 20 Daaní, inga‑nè, nì cachi‑nè: “Còó, vàchi làcà nì nandàhí, te ñàyùcàndùá, mà cúí cùhìn”. \p \v 21 ’Ñàyùcàndùá, mànuhù peón mà, te nì nacani‑tè xì lamú xi‑tè nansa nì cacachi iin iin nèhivì mà. Ñàyùcàndùá, nì xìdà ini nècuàchìmà, te nì cachi‑nè xì peón mà: “Cuahán‑nî vichi duha cacanuu‑ní inii calle ñuu‑ndà yohó, calle nahnú te calle cuati, te danátácà‑ní nècuàchì ndahví, nècuàchì nì nacuèhè, xì stná nècuàchì xicá cuéhê, xì nècuàchì cuaá ñà‑nì quìxí‑né vicò xí”. \p \v 22 ’Ñàyùcàndùá, (ducán nì quida peón mà); dandu nì cachì‑te: “Sànì quide ñà‑ndùá nì cachì‑ní xìˊ, señor, te vàtùni cundoo más gà nèhivì”. \v 23 Dandu nì cachi tu lamú mà xì peón mà: “Vichi cuahán tu‑ní nsidaa ichì xì nsidaa callejón, te datnátuu‑ní nèhivì sàhà‑ñá chitu vehi nèhivì. \v 24 Vàchi ñà‑yòhó cachíˋ xì‑nsiá, ni‑iin nèhivì nì quide invitar daa, mà níhì‑né ni‑iyuhu ñà‑cuxi‑ne vehi”. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì‑ndà ñà‑iin‑ni ni nácání ini‑ndà cunchicùn‑ndàyá \p \v 25 Cunaha‑ní, cuàhà gá nèhivì xínchicùn xì‑yá cuàhàn stná‑nè. Ñàyùcàndùá nì naxicocuíìn‑yà yàtà‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p \v 26 ―Nú vàxi iin nèhivì nùí, te cuní‑nè cunchicùn‑nè yùhù, dandu (màsà ndúlócô gà‑nè ñà‑ndùá cachí) yua‑né, ò dihi‑né, ò dèhe‑ne, ò ñani‑nè, ò cùha‑ne, mate (ni cá‑cútúxí ini nècuàchìmà) sànì xini ùhì tnaha‑nemà mii‑né. Ni màsà cúú gà stná ini‑nè sàhà vida xi‑ne, vàchi nú coó, mà cúí sàà‑nè cunduu‑ne iin ana nchícùn xìˊ. \v 27 Te xiñuhu stná (ñà‑coo‑ne dispuestu cui‑nè sàhí), quida‑ne cuenta na ian nsidá‑né iin cruz cuàhàn‑nè cui‑nè. Vàchi nú có‑nìhnú ini‑nè ducán, te có‑nchîcùn stná‑nè yùhù ducán, dandu mà cúí sàà‑nè cunduu‑ne iin nèhivì xí. \v 28 Vàchi nú cuní‑ndà quidavàha‑nda iin vehe ducún, amádi dihna coo‑nda quida‑nda cuenta xi‑nda a vátùni sàà dìhùn xì‑ndà, \v 29 còtó mà cúí daxínu‑ndañá, cuisì cimientu xan daquésáhá‑ndá, te sà‑ìá ni. Dandu nècuàchì indéhe, cuàhàn‑nè cuàcùndiaa‑nèndó, \v 30 cachi‑nè: “Cuàhàn tè‑jaàn quidavàha‑tè iin vehe ni cuí, doco cónì níhì‑té daxínu‑teá”, cachi‑nè (cuàcùndiaa‑nèndó). \v 31 Daaní, stná iin rey, nú cuní‑te cùhùn‑te guerra nàá tnàhá‑te xì inga rey vàxi xi soldadu‑xi, amádi dihna coo‑tè nacani vàha inì‑te, a vátùni sàà ùxìn mil soldadu xi‑tè ñà‑cundee‑té nùù òcò mil soldadu xi inga rey mà, á coó. \v 32 Te nú mà sáà soldadu xi‑tè, dandu na táñâha ga cuyatni inga rey mà, dandu techuún‑te nèhivì xí‑te cùhùn‑nè ndatnuhu‑né xì tèmà nansa nsihi pleitu xi‑tè. \v 33 Te ducán stná mii‑nsiá, xiñuhu nandòdó‑nsiá nsidanicuú iñàha icúmí‑nsiâ, vàchi nú coó, dandu mà cúí sàà‑nsià cunduu‑nsia ana nchícùn xìˊ. \s1 Ejemplu nacání sàhà ììn nì cuchicuehe, te ducán stná ndohó, màdí cuchicuehe anima‑ndà \p \v 34 ’Vàha ga ììn, (vàchi nsidá ádìá ñà‑xìxì‑ndà); doco nú sànì ndañuhu ñà‑ádì xán, dandu mà cúí gá ndu‑adì gáˋ. \v 35 Vàchi còò cá chuan, mà cúndúá ñuhù chihi‑nda, ni mà váha daquée stná‑ndà nùù itu‑ndà. Chicá vàha cate‑ndàñá. Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá palabra jaàn. \c 15 \s1 Ejemplu nacání sàhà riì nì tùcù \p \v 1 Daaní, nì catnàtuu cuàhà tè‑dàchíyàhvi, xì cuàhà gá stná nèhivì iá cuàchi‑xi, vàchi cuní‑nè cunini‑ne ñà‑ndùá cachí‑yà. \v 2 Dandu nècuàchì fariseu, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu, nì xitnùhu‑neyà, cachí‑nè: \p ―Nècuàchì jaàn, cudíì ini‑nè cutnahá‑né xì nècuàchì cuáchi; dècuèndè xixí tàcá stná‑nè xì nècuàchìmà. \p \v 3 Dandu nì nacani‑ya xì‑né iin ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: \p \v 4 ―Nú ndoó iin cientu riì xì‑ndà, te nì quecuaán iin‑sì ¿ndíà nduá quida‑nda? ¿Amádi nacoo‑nda 99 quisì dava ga mà iin yodò, te cùhùn‑ndà nanducu‑nda inga quisì mà ndè cachi nanihì‑ndàsí? \v 5 Daaní, nú sànì ndacùhun‑ndasí, cudíì ini‑ndà \v 6 mànuhù‑ndà vehe‑nda idádocó‑ndà quisì mà. Dandu cana‑nda amigo xi‑nda xì stná nècuàchì ndoó yatni, te cachí‑ndà xì‑né: “¡Nahà‑nsia cundoo‑nda cudiì ini‑ndà, vàchi sànì natùi riì xí nì ndañuhu ni cuí!” \p \v 7 ’Te yùhù cachí stnáì xì‑nsiá, nú nì sàà iin nèhivì iá cuàchi xi cuu‑ne arrepentir, dandu yáha ga xícudiì ini ana ndoó gloria. Ndè chicá cudíì ini‑nè sàhà nècuàchìmà nùù 99 nèhivì nihnú vàha inì‑xi, vàchi mii‑né, có‑xìñùhù gá cuu‑ne arrepentir. \s1 Ejemplu nacání sàhà dìhùn nì ndañuhu, te nì natùia \p \v 8 ’Te ò (inga ejemplu. Ni cachí‑ndà iá) iin nècuàchì ñahà icúmí xí ùxìn dìhùn plata. Pues nú ni ndáñúhú ian, amádi nacuicùn‑né iin isì, te nasihvi‑né vehe‑ne ñà‑nanducu‑néà ndè cachi natùia. \v 9 Daaní, nú sànì nanihì‑néà, dandu cana‑ne amigo xi‑ne xì stná nècuàchì ñahà xíndoo yatni, te cachi‑nè xì nècuàchìmà: “Naha‑nsià cundoo‑nda cudiì ini‑ndà, vàchi sànì natùi dìhùn xí nì ndañuhu ni cuí”, cachí‑nè. \v 10 Te cachí stnáì xì‑nsiá, ducán cudíì stná ini nsidaa ángel xi Dios nú nì sàà iin nècuàchì iá cuàchi‑xi cuu‑ne arrepentir. \s1 Ejemplu nacání sàhà dèhe nì sàhàn xìcà \p \v 11 Dandu nì cachi stná‑yà: \p ―Nìsa ìa iin tiàa ndoó ùì dèhe‑xi. \v 12 Te nì cachi tèchicá chii xi yua‑té: “Papá, taxi‑ní ñà‑ndùú tàhvì nìhì‑nsí nùù‑ní”. Ñàyùcàndùá, nì sàha‑ne iin iin‑tè ñà‑ndùú tàhvì‑té. \v 13 Cónì yáha cuàhà quìvì, te nì dàtàcá tèchicá chii ma nsidaa ñà‑ìcúmí‑tê, te cuàhàn xìcà‑té inga ñuu. Yucán nì quida ndevàha‑tè gastu dìhùn xí‑te, nì quìhvi‑tè cuàhà viciu. \v 14 Daaní, na ní nsihi dìhùn mà, nì quixi fuerte tnama ñuu yucán, te nì quesaha‑té nì ndundahví‑te. \v 15 Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑te nùù iin lamú ñuu yucán, te nì nìhì‑té chuun nùù nècuàchìmà, nì techuún‑nète cuàhàn‑te campu dacáxâhan‑tè cochi. \v 16 (Ñàyùcàndùá, yucán iá‑te campu mà), dècuèndè nchichi yùcù saxí cochi‑mà cahan stná‑te caxì‑té, doco còò ni‑iin nèhivì sáha xi‑té ni‑iñàha. \v 17 Dandu nì nàcùnihnu sahnú inì‑te, te nì cachì‑te: “Cuàhà gá peón ndoó vehe yué, te iá cuàhà ñà‑cutiacu‑nè, dècuèndè cuyódo gá‑ñà nùù‑né. Doco yùhù, yohó iéˋ ndè cuníˋ cuì quidá doco. \v 18 Chicá vàha naquihin ichì nùhì ndé iá papá xi, te cachì xì‑né: Papá, nsidá cuàchi nùù Dios, te nsidá cuàchi stnáì nùù mii‑ní. \v 19 Ni mà nátùi cunduu guè nahi dèhe‑ní; nahi peón xi‑ní cundui quida‑ní cuenta”. Ducán nacání inì‑te entre mii‑té. \v 20 Ñàyùcàndùá, nì naquihin‑tè ichì mànuhù‑té ndé iá yua‑té. \p ’Te xica íì vàxi‑tè ndé iá nècuàchìmà, te nì xini‑nète. Dandu nì cuhi ini‑nète, te nì dàyáà‑nè cuàhàn‑nè nì numi nihni‑nète. Nì tutuyuhu tnahá‑né nùù‑né. \v 21 Dandu nì cachi dèhe‑nemà xì‑né: “Papá, nsidá cuàchi nùù mii‑yá iá ansivi, te nsidá cuàchi stnáì nùù mii‑ní. Mà nátùi cunduu guè nahi dèhe‑ní”, nì cachì‑te. \v 22 Doco yua‑té, nì cachi‑nè xì peón xi‑ne: “Tavà‑nsiá sìcoto chicá finu, te chindixi‑nsiàte; te ni cúnácáá stná iin anillu dìnìndàhá‑te; ni nácuáìn stná‑te iin ndìsàn. \v 23 Te cundaca stná‑nsia chelù ndatnù quixi cuì‑si quida‑nda vicò. \v 24 Vàchi sànì xìhì dèhi yohó cahín, doco vichi (sànì nsiaà‑te) na iin tiàa nì natiacu. Sànì ndañuhu‑té ni cuí, doco vichi sànì natùi‑tè”, nì cachi yua‑té. Te nsidaa nècuàchì ndoó yucán, nì quesaha‑né nì quida cahnú‑né vicò mà. \p \v 25 ’Daaní, dèhe sahnú nècuàchìmà, iá‑te nùù ìtú. Te nì naquihin‑tè ichì màndixi‑tè. Te na ní cuyatni‑tè vehe, nì tiacù‑te quidándáá nèhivì, te itásáhá stná‑nè. \v 26 Ñàyùcàndùá, nì cana‑tè iin peón; nì xìcàn tnùhù‑té nùù nècuàchìmà, cachí‑te: “¿Ndíà ndùá cùù‑guá vehi?” \v 27 Dandu nì cachi peón mà xì‑té: “Sànì nsiaa ñanì‑ní, ñàyùcàndùá nì cachi yua‑ní ñà‑nì càhní‑nsí chelù ndatnù, vàchi sànì natùi dèhe‑ne, te còò ni‑iñàha ni cuu xi‑té”. \v 28 Ñàyùcàndùá, nì xìdà ini ñani sàhnùmà, có‑cùní‑te nansìhvi‑tè vehe. Dandu nì quee yua‑té nì càhàn viì‑né xì‑té. \v 29 Doco nì cachì‑te xi‑né: “Cunaha‑ní, sàcàní cuìà iéˋ nùù‑ní quidáchúîn, te iníní nsidanicuú ñà‑ndùá cachí‑nî xìˊ; doco tàñáha ga dacútâhvì‑ní yùhù ni‑iin litú quida stnáì vicò xì amigo xi. \v 30 Doco vichi sàhà ñà‑nì nsiaa tè‑ndùú dèhe‑ní yohó, (ñàyùcàndùá quìdà‑ní iin vicò cahnú), dècuèndè nì xìhì stná chelù ndatnù xi‑nda sàhà‑té, mate nduú‑te iin ana nì quida uun gastu xì biene xi‑ní sàhà ñahà xí‑te”, nì cachi dèhe sahnuma. \v 31 Dandu nì cachi yua‑té: “Yohó, dèhi nduú stnáù. Siempre ió xî. Te nsidaa ñà‑ndùú biene xi, stoho stnáˋ nduú stnáù. \v 32 Doco vitni ndiá ìcà‑ndà quida‑nda vicò, te cudiì ini‑ndà, vàchi tè‑ñanù yohó, nì xìhì‑te cahín, doco vichi yohó iá‑te na ian nì natiacù‑te; sànì ndañuhu dahuun‑tè nì cahín, doco còó, sànì nsiaà‑te vichi”. \c 16 \s1 Ejemplu nacání sàhà mayordomu cónì quìdá víi \p \v 1 Dandu nì cachi Jesús xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Iin nècuàchì cuìcà, nì ìa iin mayordomu xi‑ne, te nì cachitnùhu nèhivì xì‑né: “Có‑quìdá víi mayordomu xi‑ní xì biene xi‑ní”. \v 2 Ñàyùcàndùá, nì cana‑ne tèmà, cachí‑nè xì‑té: “¿Nansa iá ñà‑ndùá quìdà‑ní? vàchi cáhàn tnùhù nèhivì sàhà‑ní nùí. Pues vichi icúmí‑nî quida nsihi‑ní entregar cuenta xi‑ní nùí, vàchi cuàhìn taví mii‑ní nùù chuun xi‑ní ñà‑ndùù‑ní mayordomu”, nì cachi‑nè. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì quesaha‑témà nacání inì‑te, cachí‑te inì‑ni mii‑té: “¿Nansa quide vichi? vàchi cuàhàn lamú xi dacúxíó‑né yùhù nùù chuun xi. Ndahvíˋ, vàchi còò valor xi quidachuín xì pala. Vihini càcàn stnáì caridad, doco cucáhán núí. \v 4 ¡Áà! Vichi sànì cundaà inì nansa quide, te cundoo ana cuàha lugar coi vehe‑xi na quei nùù chuun xi”, nì cachì‑te. \v 5 Ñàyùcàndùá, nì cana‑tè iin iin nèhivì iníhícá nùù lamú xi‑tè. Te nì ndàcàtnùhù‑té nùù nècuàchì primeru mà: “¿Nadaa iníhícá‑nî nùù lamú xi?” \v 6 Te nì cachi nècuàchìmà: “Iin cientu tonel aceite iníhíquê”. Dandu nì cachi mayordomu mà: “Tnii‑ní cuenta xi‑ní, coo‑ní yohó, te yàchì natiaa‑ní cuenta xi‑ní ñà‑cundua cuisì ùì dico ùxìn (50) tonel vichi”. \v 7 Dandu nì cachì‑te xi inga‑nè: “Te mii‑ní, ¿nadaa iníhícá‑nî?” Te nì cachi nècuàchìmà: “Iin cientu carga nùnì trigu iníhíquê”. Dandu nì cachì‑te: “Tnii‑ní cuenta xi‑ní, te natiaa‑ní cùmì dìcó (80) carga‑ni”. \v 8 Daaní, lamú xi‑tè, nì cundaà ini‑nè ñà‑ndùá quidá‑te. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì‑té sàhà‑ñá cónì quìdá víi‑té: “¡Na nchichí guá nì quida‑ní!” nì cachi‑nè. Vàchi cunaha‑nsiá, nèhivì nihnú inì‑xi cuisì ñuhìví yohó, chicá cuehé‑nè nùù chuun xi‑ne entre nsidaa mii‑né, te chicá mà cuèhé nèhivì datnúù Dios sàxìnítnùní‑xi. \p \v 9 ’Te yùhù cachíˋ xì‑nsiá: mate dava‑tè, có‑quìdá víi‑té xì dìhùn xí‑te, doco mii‑nsiá, xiñuhu cuichuún víi‑nsiá ñà‑cuìcà‑nsiá sàhà‑ñá naquimanì nèhivì‑nsiá, dandu na quívì nsihi dìhùn xí‑nsiá mà, vàtùni cuàha Dios sàà‑nsià nùù‑yá vehe ndiaha‑yá nicanicuahàn. \p \v 10 ’Nú sànì nìhì iin nèhivì iin chuun tii, te quidá víi‑néà, dandu ñà‑jaàn cundaà ini‑ndà vàtùni quida viì stná‑nè iin chuun chicá cahnú. Te ò nú có‑quìdá víi‑né chuun tii ma, dandu ni mà quídá víi stná‑nè iin chuun cahnú. \v 11 Ñàyùcàndùá, nú icúmí‑ndá ñà‑cuìcà ñuhìví cuàchi yohó, te có‑quìdá víi‑nda xán, dandu còò iin cuàha xi‑nda ñà‑ndùú ñà‑cuìcà ndiaha ndisa. \v 12 Te nú có‑quìdá víi‑nda chuun ñà‑cundiaa‑ndà biene xi inga ñanìtnaha‑nda, dandu còò iin cuàha xi‑nda ñà‑cunduu biene xi mii‑nda. \p \v 13 ’Iin tè‑quìdáchúûn, mà cúí coo ùì patrón xi‑tè, vàchi nú ducán, dandu icúmí‑tê cuni ùhì‑te iin‑ne, te inga‑nè cuu inì‑te sàhà‑xí. Te ò ni cachí‑ndà, iin‑ne coo vàha xi‑té, te inga‑nè cahíchì inì‑te. Te ducán stná mii‑nsiá, nú cuú ini‑nsià sàhà dìhùn, dandu mà cúí cunucuachi stná‑nsià nùù Dios ―nì cachi Jesús. \p \v 14 Daaní, nècuàchì fariseu, itá stná‑nè yucán, iníní‑né nsidaa ñà‑ndùá cachí‑yà, te nì sàcùndiaa‑nèyà, vàchi cuàhà gá cuú ini‑nè sàhà dìhùn. \v 15 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, nùù nèhivì cuní‑nsià ndee vàha‑nsia, na ian ni cúndúú‑nsiá nèhivì váha guá. Doco Dios, ináhá‑yâ ñà‑ñùhú ini anima‑nsià. Vàchi ñà‑ndùá chicá xího nècuàchì ñuhìví yohó, có‑nâtùia nùù mii‑yá, vàchi ñà‑chicá có‑ìá vàha nduá nùù‑yá. \s1 Iin palabra nì cachi Jesús sàhà ley xi Moisés xì sàhà ñuhìví ìì xí Dios \p \v 16 ’Inii tiempu antes quesaa Juan (Bautista) nì sandiaa ley (xi Moisés) xì stná palabra nì cachi profeta nìsa cahàn cuenta xi Dios. Doco tiempu xi Juan vàxi duha nì quesaha xítià cuentu sàhà ñuhìví ìì xí Dios, te vichi nsidaa nèhivì, quidá‑né lucha sàà‑nè ñuhìví ìì mà. \p \v 17 ’Doco ley (sànaha) ma, nicanicuahàn cundua iin ley vàha; vàchi ni‑iin seña tii xí iin letra xan, mà nunca sàà ndañuhá. Chicá mà úhì ndañuhu ansivi xì ñuhìví, doco ley mà, nicanicuahàn coa. \s1 Nansa nì cachi Jesús ñà‑mà váha cate tnàhà‑ndà \p \v 18 ’Nú ni caté stnahá iin tiàa xi ñahàdìhí‑nè, te coo‑ne xì inga nècuàchì ñahà, cuàchi ndisa cundua. Te nú ni nándàhà stná iin nècuàchì tiàa xi iin nècuàchì ñahà ní sate stnahá, divini cuàchi cunduu stná mà. \s1 Nansa nì cuu xi iin tècuìcà xì stná iin nècuàchì ndahví nani Lázaro \p \v 19 ’Nìsa ìa iin tècuìcà, ndixí‑te sìcoto cuxín finu, xì cuàhà gá sìcoto chicá viì. Te nsìquívì nìsa quida‑tè vicò cahnú vehe‑tè. \v 20 Te nìsa ìa stná iin nècuàchì satú nani Lázaro, indúhu‑né yehè cahnú tècuìcà mà, te itándiaa chitu nsìhi uhì ìcà‑né. \v 21 Te cuní‑nè nìhì‑né pedazu cuati comida cóyo nùù mesa xi tècuìcà mà cuxi‑ne. Dècuèndè stná sìhina, vàxi‑sì ndé iá‑nè, te nacuáhá yàá‑si nsìhi uhì ìcà‑némà. \v 22 Daaní, nì sàà quìvì nì xìhì‑nè, te nì caquixi ángel nì nacuaca‑ne anima nècuàchìmà cuàhàn‑nè ndé iá xìì‑ndà Abraham. Daaní, después nì xìhì stná tècuìcà mà, te nì ndùxin‑tè. \v 23 Dandu (nì sàà‑te) ndé ndoó anima nècuàchì xínduu nsìi. Te yucán nì quesaha‑té ndohó cuáhà‑té. Dandu nì ndacoto‑tè nì xini xìcà‑té yucán iá Abraham, te yatni uun iá stná Lázaro. \v 24 Ñàyùcàndùá, nì ndàhì ndee‑té, cachí‑te: “¡Abraham! ¡Xìì‑nsí nduu‑ní! Cundehè ndahví‑nî yùhù; techuun‑ní Lázaro quixi‑ne dandaxín‑né dìnìndàhá‑nè tècuìí, te danchíco‑ne yàíˋ, vàchi yáha ga ndohí iéˋ mahì ñuhu yohó”. \v 25 Doco nì cachi Abraham: “Nsinuu inì‑ní, hijo, vàchi na nísa itiacù‑ní ñuhìví, vàha vida nìsa icumi‑ní. Doco Lázaro yohó, còó; yáha ga ndahví nìsa yàha‑ne. Doco vichi sànì nìhìtáhvì‑né cudiì cuáhà ini‑nè, mientras mii‑ní, icúmí‑nî ndoho‑ní. \v 26 Te iá stná inga iñàha, vàchi mahì nsiùhù yohó xì mii‑nsiá jaàn iá iin yui cahnú cunú sàstnùhù. Ñàyùcàndùá, mate ni cúcáhán‑nsî yàha‑nsi ndé iá‑nî, doco mà cúí; te stná mii‑nsiá, mà cúí yàha stná‑nsià ndé ndoó nsiùhù yohó”. \v 27 Dandu nì cachi tèmà: “Pues, nú ma cúí, dandu sacúndáhvîˋ nùù‑ní, tío Abraham; techuún sacù‑ní Lázaro nùhù‑nè vehe papá xi. \v 28 Vàchi yucán ndoó ùhùn ñanì, te cuníˋ càhàn Lázaro xì‑té ñà‑màsà quíxí stná‑te lugar yohó ndé ndòhò guá‑nsì”. \v 29 Dandu ní cachi Abraham xì‑té: “Sà‑ìcúmí‑tê libru ìì nì tiaa Moisés, xì stná libru nì tiaa nècuàchì profeta. Ni cúníní‑te ñà‑ndùá cachí nùù tutu mà”. \v 30 Dandu nì cachì‑te: “Còó, tío Abraham, vàchi nú ni nátiácú iin nsìi, te sàà‑nè càhàn‑nè xì‑té, dandísá, icúmí‑tê cuu‑tè arrepentir”. \v 31 Doco nì cachi Abraham xì‑té: “Nú có‑cùní‑te cunini‑tè ñà‑ndùá nì cachi Moisés, te ni ñà‑ndùá nì cachi profeta, dandu mà sáà‑te naxicocuíìn inì‑te mate ni nátiácú iin nsìi (càhàn xì‑té)”. \c 17 \s1 Cuàhà gá ni coo‑nda cuidadu, còtó quida‑nda iin cuàchi \p \v 1 Dandu nì cachi Jesús xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Ñà‑ndáà nduá, icúmí dava nèhivì tùcù‑nè ichì có‑ndiàá quida ñanìtnaha‑ne. Doco ndahví nècuàchì datúcù tnàhà‑xìmà. \v 2 Vàchi chicá vàha ni mácùndiacu iin yùù yódò dùcùn‑né, te ndiachi‑né mahì mar sàhà‑ñá màsà dátûcù‑nè ni‑iin ñà‑cuati yohó. \v 3 Ñàyùcàndùá, cuidadu cundoo‑nsia sàhà ñà‑ndùá quidá‑nsiá. \p ’Nú quidá iin ñanìtnaha‑nsia cuàchi nùù‑nsiá, dandu càhàn‑nsià xì‑né sàhámà. Te nú ni náxícócuîìn ini‑nè sàhà ñà‑ndùá nì quida‑ne, dandu cuicahnú inì‑nsia sàhà‑né. \v 4 Mate ùsà xichi iin quìvì ni quidá‑né iin cuàchi nùù‑nsiá, có‑quìdá, vachi nú cada iin iin xichi vàxi‑ne cachí‑nè ñà‑cùú‑né arrepentir, dandu icúmí‑nsiâ cuicahnú inì‑nsia sàhà‑né ―nì cachi Jesús. \s1 Vàtùni quida stná‑ndà milagru nú nihnú vàha ini‑ndà mii‑yá \p \v 5 Dandu nècuàchì nì nìhì chuun nùù Stoho‑ndà Señor, nì xìcàn tàhvì‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Chindee‑ní nsiùhù ñà‑nì sáà‑nsì cunindisá víi gá‑nsì. \p \v 6 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuati lihngu tata yutnù nani nù‑mostaza. Te ñà‑yòhó cachíˋ xì‑nsiá: nú xiníndísâ ndisa‑nsia, mate (iyuhu nduá) nahi tata mà, dandu dècuèndè vàtùni dandacú‑nsiá nùù yutnù nahi yutnù fruta jaàn ñà‑nì ndánchító‑nu yohó, te cùhùn‑nu ndiachi‑nú mahì mar, dandu seguru ducán icúmí coo. \s1 Ejemplu sàhà peón quidáchúûn nùù‑ndà \p \v 7 ’Ni cachí‑ndà iá iin peón xi‑nda, te quidachuún saín‑te nùù‑ndà. Te vihini xitú‑te, o ndiaá‑te quisì xi‑nda. Doco nú nì nsiaà‑te vehe, ¿a cáchí‑ndà xì‑té ñà‑nì cúhùn‑te cudamá‑te? \v 8 Còó, dohó cuàhàn‑ndà cachi‑ndà xì‑té: “Quidayucùn‑ní ñà‑cudamíˋ, dandu nsidaviì‑ní mii‑ní, te taxi‑ní ñà‑cuxi, te cohi. Doco mii‑ní, dècuèndè después icúmí‑nî cuxi‑ní”, cachi‑ndà xì‑té. \v 9 Pues, ¿a náquímánì‑ndà peón mà nú sànì quida‑tè nsidaa ñà‑ndùá nì ndacu nuù‑té? Ádi coó. \v 10 Pues divi ducán stná xì mii‑nsiá, vàchi nú sànì nsihi nì quida‑nsia nsidaa ñà‑ndùá nì ndacu nuù‑nsiá, dandu icúmí‑nsiâ, cachi‑nsià: “Còò ni‑iñàha ni quidá‑nsí, cuisì ñà‑ndùá ndiá ìcà‑nsí nì quida‑nsi”, ―nì cachi Jesús. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús ùxìn tiàa ndohó cuèhè lepra \p \v 11 Nchícùn Jesús ichì Jerusalén cuàhàn, te nì yàha‑ya ladu Galilea xì stná ladu Samaria. \v 12 Te na ní sàà‑yà iin ñuu tii nì xini‑yà yucán vàxi ùxìn tiàa ndohó cuèhè lepra. Itá xica‑né, \v 13 cána ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Stoho‑nsì Jesús! ¡Cundehè ndahví‑nî nsiùhù! \p \v 14 Daaní, na ní xini Jesús nècuàchìmà, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià dacuní‑nsià dùtù ìcà‑nsiá. \p Ñàyùcàndùá nì caquihin‑ne ichì cuàhàn‑nè. Te meru xicá‑né ichì mà, dandu nì nduvàha nsidaa‑né. \v 15 Te iin‑ne, na ní xini‑nè sànì nduvàha‑ne, nì naxicocuíìn‑nè, nì ndenihi vàha cuahà‑né Dios, ndee cáhàn‑nè. \v 16 Te nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, naquímánì‑néyà. Te nduú‑né iin nècuàchì ñuu Samaria. \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Amádi ùxìn tiàa nì nduvàha? Doco 9 nècuàchì dava ga mà, còò‑né ni náxícócuîìn. \v 18 Cuisì mindaa nècuàchì tùcù yohó nì naxicocuíìn naquímánì xì Dios. \p \v 19 Dandu nì cachi‑yà xì tiàa nì naxicocuíìn mà: \p ―Ndacuiìn‑ní xuhun‑ní vehe‑ní. Vàtùni nì xinindisa‑ní, te ñàyùcàndùá nì nìhì‑ní nì nduvàha‑ní. \s1 Nansa icúmí cuu quìvì naxicocuíìn Jesús ñà‑cusahnú‑yá nùù ñuhìví yohó \p \v 20 Daaní, nì ndàcàtnùhù nècuàchì fariseu nùù‑yá índù tiempu sàà quìvì cusahnú Dios ñuhìví yohó. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màdìá nduchìnúù‑nsiá cuni‑nsià ñuhìví ìì xí Dios. \v 21 Mà cúndúámà ñà‑cachitnùhu nèhivì xì‑nsiá, cachi‑nè yohó iá ñuhìví ìì mà, te ò yucán iáˋ. Còó, vàchi yohó mahì mii‑nsiá iá ñuhìví ìì mà. \p \v 22 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Vàxi iin tiempu na yáha ga cunì‑nsia cundua tiempu ndiaha (naxicocuíìn) yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, doco tàñáha ga sàà cundua tiempu mà. \v 23 Te nú cachí nèhivì xì‑nsiá ñà‑yòhó sànì naxicocuíìn, te ò yucán iéˋ, màsà cúhùn‑nsià xì‑né, màsà cúnchícùn‑nsiànè. \v 24 Vàchi na ian tása, te natnúù fuerte inicutu ansivi ndè iin ladu xì ndè inga ladu, ducán icúmí cuu stná xì yùhù na sáà quìvì xí, (te cundehè nsidaa nèhivì yùhù). \v 25 Doco antes, cuàhà iñàha icúmî ndohi; vàchi icúmí nèhivì tiempu vichi cahíchì ini‑nè yùhù. \v 26 Te nacua nì cuu tiempu xi Noé sànaha, ducán icúmí cuu stná na sáà meru quìvì xí yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \v 27 Vàchi tiempu xi Noé mà nìsa (ndoo cuéyàà nèhivì ñuhìví), xixí‑né, xihí‑né, te nándàhà‑né. Te ducán nìsa quida‑ne dècuèndè nì sàà quìvì nì quìhvi Noé barcu cahnú, dandu nì quixi dàvì nì sahnì xì nsidaa nèhivì mà. \v 28 Daaní, ducaní stná nèhivì ñuu Sodoma tiempu xi Lot sànaha, xixí‑né, xihí‑né, xiín‑né, te dicó‑né; xitú stná‑nè, te quidávàha stná‑nè vehe; \v 29 doco divi quìvì nì quee Lot ñuu mà, dandu ndè ansivi nì còyo ñuhu xì tàtnà cuaán sahán quini, te nì caxihì nsidaa nèhivì ñuu mà. \v 30 Ducán icúmí cuu stná na quívì naxicocuíìn, te cuni nèhivì yùhù. \p \v 31 ’Quìvì mà, nú ndoó nèhivì dìnìvèhé‑né (quetátú‑nè), te ini vehe ñuhú ñà‑ìcúmí‑nê, dandu màsà ndúlócô‑nè sàhámà. Cuisì‑nì nì cùnú dèhé‑nè chicá vàha. Te ò nú ndoó‑né nùù ìtú, dandu màsà náxícócuîìn‑nè vehe‑ne. \v 32 Màsà nándòdó‑nsiá nansa nì cuu xi ñahàdìhí Lot. \v 33 Nsidaa ana cuní dacácu xi vida‑xi, cutu‑ñá dandáñúhú‑nêàmà quea; doco nsidaa ana có‑dàcácu xi vida xi, divi cunduu nècuàchì càcu. \p \v 34 ’Yùhù cachíˋ xì‑nsiá, na sáà ñuú naxicocuíìn, dandu ndé quídì ùì nèhivì, icúmí cuxio iin‑ne, te iin‑ne ndòo. \v 35 Te ndé ndoó ùì nècuàchì ñahà cutnáhâ nchicó, iin‑ne icúmí cuxio, te inga‑nè ndòo. \v 36 Te ndé ndoó stná ùì tiàa nùù ìtú, iin‑ne cuxio, te inga‑nè ndòo. \p \v 37 Dandu nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Stoho‑nsì Señor, ¿índù cuàhàn cuu ñà‑jaàn? \p Te nì cachi‑yà: \p ―Cunaha‑nsiá, (ducán iá nahi dichu cachí): “Ndé indúhu ñà‑nì xìhì, yucán icúmí nataca stná longo”. \c 18 \s1 Ejemplu nacání sàhà iin nècuàchì ndahví nì sàhàn nùù iin juez cuehé \p \v 1 Dandu nì nacani Jesús xì‑né iin ejemplu ñà‑cundaà ini‑nè ñà‑iin‑ni icúmí‑ndá càcàn tàhvì‑ndà nùù Dios, te màdìá cuhuun ini‑ndà. \v 2 Dohó nì cachi‑yà: \p ―Nìsa ìa iin juez iin ñuu; doco ni cónì sácáhví‑tê Dios, ni stná nèhivì. \v 3 Te divi ñuu yucán nìsa ìa stná iin nècuàchì ñahà nì xìhì iì‑xí. Te sáhàn nècuàchìmà nùù juez mà, cachí‑nè: “Nsidandaà‑ní chuun xi, vàchi iá iin nècuàchì xiní ùhì xí”. \v 4-5 Doco cónì cùní‑te. Daaní, después nì nacani inì‑te, cachí‑te inì‑ni mii‑té: “Yáha ga sáhachuún ñahàcuàán yohó yùhù. Ñàyùcàndùá mate có‑càhví Dios, ni có‑càhvì stnáì ni‑iin nèhivì, doco cuàhìn nsidandaì chuun xi nècuàchì yohó, vàchi cuñáñî ñà‑tutoo quixi‑guá‑nè nùí”. \p \v 6 Dandu nì cachi Stoho‑ndà Señor: \p ―Cundehè‑nsiá nansa nì cachi juez mà, mate malu‑nè, (doco icúmí‑nê chindee‑né nècuàchìmà). \v 7-8 Ñàyùcàndùá, Dios, ¿áma nsidandaà stná‑yà sàhà nèhivì nì nacàxin‑ya nú ndui te ñuú xícàn tàhvì‑né, te sacúndáhvî‑nè nùù‑yá? Te ¿a caní tiempu cueé‑yà, te sàà quìvì nsidandaà‑yà ducán? Còó, yàchì icúmí‑yâ nachitacùhá‑yà sàhà‑né, cachíˋ xì‑nsiá. Doco quìvì naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, ¿a ndísá cunindisá cuàhà nèhivì yùhù cahan‑nsiá? ―nì cachi Jesús. \s1 Ejemplu nacání sàhà iin nècuàchì fariseu cuadú, xì sàhà stná iin nècuàchì dachíyàhvi nì naxicocuíìn inì‑xi \p \v 9 Daaní, nì nacani‑ya iin ejemplu sàhà nèhivì ndaníhí vàha guá xì mii‑xí, te cachíchì ini‑nè nècuàchì dava ga. Dohó nì cachi‑yà: \p \v 10 ―Ùì tiàa, cuàhàn‑nè veheñùhu cahnú ñà‑càcàntàhvì‑né nùù Dios. Iin‑ne nduú nècuàchì fariseu, te inga‑nè nduú nècuàchì dachíyàhvi. \v 11 Te nècuàchì fariseu mà, nì sàcuììn‑nè yucán, te nì naquimanì‑né Dios sàhà mii‑né, cachí‑nè: “Ansivéhé‑nî Yua‑nsí Dios, vàchi yùhù, có‑quìdá ndevàhi nacua quidá nècuàchì dava ga mà, te có‑quìdá cuihna stnáì ni‑iñàha, vàchi có‑quìdé ni‑iin ñà‑có‑ndìá ìqué quide, có‑câhìn xì inga nècuàchì ñahà, ni có‑quìdá stnáì na quidá tè‑dàchíyàhvi jaàn. \v 12 Còó; nùù cada ùnà quìvì iníhíìˊ iá dòquíˋ ùì quìvì, te nùù cada ùxìn pesu quidé ganar, chivàha cuaín ian ñà‑cunduu diezmu xan”, nì cachi nècuàchìmà. \p \v 13 ’Doco nècuàchì dachíyàhvi ma, xica iín‑né, cucáhán nûù‑né ndacoto‑ne ansivi. Ñàyùcàndùá, iín‑ne, caní‑né nchìca‑ne (ñà‑cùù guá‑nè sentir sàhà cuàchi‑ne), te cachí‑nè: “Yua‑nsí Dios, cundehè ndahví‑nî yùhù, vàchi nècuàchì cuáchi nduí”, nì cachi‑nè, \v 14 dandu mànuhù‑né. Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá, divi nècuàchì yucán nduú ana nì ndee vàha ndisa nùù Dios, te màdìá nècuàchì primeru mà. Vàchi nsidaa ana datiaá uun nduú nèhivì vàha guá, icúmí‑nê nducahan‑ne; te nsidaa ana ndaníhí ndahví xì mii‑xí, chicá icúmí‑nê nìhì‑né tnùñuhu. \s1 Nansa nì cachi Jesús ñà‑màsà cádí‑ndà nùù ñà‑cuati ñà‑cunchicuàn mii‑yá \p \v 15 Daaní, ndacá nèhivì ñà‑cuati xí‑né vàxi nùù‑yá ñà‑chitàndòó‑yá ndahà‑yá dìnì‑vé. Doco na ní caxini nècuàchì dacuahá‑yá, nì sadi‑nè nùù nècuàchìmà. \v 16 Ñàyùcàndùá, nì cana Jesús ñà‑cuati ma ni tnátua, te nì cachi‑yà: \p ―Nacoo‑nsia ñà‑cuati ni quixá nùí. Màsà cádí‑nsià nùá, vàchi cuisì nècuàchì nihnú inì‑xi nahi miá cunduu ana sàà ñuhìví ìì xí Dios. \v 17 Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá, nú ni coó (vìtá ini) nèhivì nahi ñà‑cuati, dandu nìhì‑né quìhvi‑ne ñuhìví ìì xí‑yá, doco nú coó, mà sáà‑nè yucán ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì iin tèchii cuica \p \v 18 Daaní, nì càhàn iin tè‑nìhí chuun, nì xìcàn tnùhù‑té nùù‑yá, cachí‑te: \p ―Maestro, mii‑ní vàha ndisa‑ní. Cachì‑ní xìˊ ndíà quide, te nìhìtáhvìˊ vida ndiaha nicanicuahàn. \p \v 19 Dandu nì cachi Jesús xì‑té: \p ―¿Ndíà dìsáhà‑xí cachí‑nî xìˊ: “Mii‑ní vàha‑ní”? Vàchi còò ni‑iin nèhivì ùún vàha ndisa, cuisì nú nduí Dios, dandu vàha ndisa inì. \v 20 Pues vichi, sà‑ìnáhá‑nî nansa nì dàndàcú‑yá ñà‑màsà cáhàn‑ndà xì inga ana có‑ndùú nècuàchì vehe‑nda; te màsà cáhni stnaha‑nda, ni màsà quídá cuíhná‑ndá, ni màsà cáchí‑ndà iin tnùhu sàhà ñanìtnaha‑nda, te ni coó stná tnùñuhu xi‑nda nùù yuadíhí‑ndá. \p \v 21 Dandu nì cachi tu‑tè xì‑yá: \p ―Cunaha‑ní, nsidaájàn sànì chivàhi dècuèndè na tií. \p \v 22 Na ní inini Jesús ñà‑ndùá nì cachì‑te, dandu nì cachi‑yà: \p ―Cumánì gá inga iñàha quida‑ní. Dicò nsìhì‑ní ñà‑ndùá icúmí‑nî, te dasàn‑ní dìhùn mà nùù nècuàchì ndahví; dandísá nìhìtáhvì‑ní sàà‑ní ansivi, te yucán cucumi ndisa‑ní cuàhà ñà‑cuìcà. Te quixi‑ní cunchicùn stná‑ní yùhù ―nì cachi‑yà. \p \v 23 Doco tèmà, na ní inini‑tè nì cachi‑yà ducán, dandu yáha ga nì cuhuun inì‑te, vàchi cuica cuáhà‑té. \v 24 Te na ní xini Jesús ñà‑nì cuhuun guá inì‑te, dandu nì cachi‑yà: \p ―¡Na uhì guá sàà iin tècuìcà ñuhìví ìì xí Dios! \v 25 ùhì gà stná dayáha‑nda iin camellu nùù chìcòhò ndúhu iquì; doco chicá ùhì yàha iin tècuìcà ndè ñuhìví ìì xí Dios. \p \v 26 Dandu nècuàchì xí‑inini yucán, nì cachi‑nè: \p ―Nú ducán nduá, dandu ¿nansa cui càcu anima iin nèhivì? \p \v 27 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Ñà‑ndùá có‑sâà nèhivì quida‑ne, vàtùni quida Dios‑ñà. \p \v 28 Dandu nì cachi Pedro xì‑yá: \p ―Nsiùhù, sànì nacoo iì‑nsí nsidaa ñà‑ndùá icúmí‑nsî, te vàxi‑nsi nchícùn‑nsì mii‑ní, Stoho‑nsì Señor. \p \v 29 Dandu nì cachi‑yà xì nsidaa‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó, nú nchícùn iin nèhivì ñuhìví ìì xí Dios, te sàhámà icúmí‑nê nacoo‑ne iñàha, (màsà ndúlócô‑nè), mate ni nácóó‑né vehe‑ne, ò yuadíhí‑nê, ò ñani‑nè, ò cùha‑ne, ò ñahàdìhí‑nè, ò dèhe‑ne, (có‑quìdámà), \v 30 vàchi después yáha ga cuàhà gá más icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né vida xi‑ne ñuhìví yoho. Daaní, na sáà‑nè inga ñuhìví vàxi xi‑nda, dandu nìhìtáhvì stná‑nè vida ndiaha nicanicuahàn. \s1 Nansa nì cachi tu Jesús inga xichi ñà‑ìcúmí‑yâ cui‑yà, dandu natiacu‑yà \p \v 31 Daaní, nì tavà cuaán‑yá ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, ichì ñuu Jerusalén nchícùn‑ndà vichi, te ñuu yucán icúmí cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá nì tiaa nèhivì xí Dios sànaha sàhà yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \v 32 Vàchi icúmí nèhivì dayáha‑ne yùhù ndahà tè‑inga raza ñà‑cuàcùndiaà‑te yùhù, te canàhá stná‑te xìˊ. Te icúmí stná‑te sivi dìí‑te nùí, te cahnì cuìí‑te yùhù. \v 33 Dandu después cahnì‑té yùhù. Doco tìxi ùnì quìvì icúmî natiacuì ―nì cachi‑yà. \p \v 34 Doco nècuàchì dacuahá‑yá, cónì cúndáà ini‑nè sàhámà. Cónì sáà‑nè mànìhì ini‑nè, vàchi nahi palabra dèhé nì sandua nùù‑né. \s1 Nansa nì quida Jesús milagru ñuu Jericó, nì dànátùi‑ya nùù iin nècuàchì cuaá \p \v 35 Yatni iá‑yà ñuu Jericó vàxi‑ya, te yuhù íchî yucán iá iin nècuàchì cuaá xícàn xì caridad. \v 36 Te na ní tiacu‑nè yáha cuàhà nèhivì, dandu nì ndàcàtnùhù‑né ndíà nduá cuú. \v 37 Te nì cachi nèhivì ñà‑divi Jesús de Nazaret cuàhàn yàha. \v 38 Ñàyùcàndùá, nì ndàhì‑nè, cachí‑nè: \p ―¡Jesús! ¡Mii‑ní descendencia ìì xí David! ¡Cuhi inì‑ní yùhù! \p \v 39 Doco nèhivì idónuu (nùù nèhivì cuáhà mà), nì canàhá‑nè xì nècuàchì cuaá mà, ni cadí‑nè yuhù‑né cachí nècuàchìmà xì‑né. Doco mii‑né, chicá ndee ní ndàhì‑nè, cachí‑nè: \p ―¡Mii‑ní descendencia ìì xí David, cuhi inì‑ní yùhù! \p \v 40 Dandu nì cucuiin Jesús, nì dàndàcú‑yá ñà‑nì cúndácá nèhivì nècuàchìmà quixi. Te na ní tnàtuu‑ne, nì xìcàn tnùhù‑yá nùù‑né, \v 41 cachí‑yà: \p ―¿Ndíà nduá cuní‑nî quide? \p Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, cuníˋ natùinuìˊ. \p \v 42 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¡Ni ndúvàha nduchìnúù‑ní, cachíˋ xì‑ní! Vàchi ñà‑sànì xinindisa‑ní, ñàyùcàndùá sànì nduvàha‑ní. \p \v 43 Dandu luegu nì natùinuù‑né, te nì tenchicùn stná‑nèyà, naquímánì‑né Dios. Te nsidaa nèhivì nì xini ñà‑ndùá nì cuu, nì ndenihi ndiaha stná‑nèyà sàhámà. \c 19 \s1 Nansa nì xinindisá iin nècuàchì cuìcà nani Zaqueo, te nì nanduu‑ne iin nèhivì xí Jesús \p \v 1 Na ní sàà‑yà ñuu Jericó, nì yàha uun‑ya inii ñuu mà. \v 2 Te cunaha‑nsiá, ñuu mà iá stná iin nècuàchì cuìcà nani Zaqueo. Te chuun xi nècuàchìmà nduá dandacú‑né nùù dava ga tè‑dàchíyàhvi. \v 3 Te cuní stná‑nè cundehè‑né Jesús ana nduú‑yá. Doco mànìcùí ñà‑cuàhà guá nèhivì itá yucán, vàchi iin nècuàchì cuisí nduú‑né. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì dàyáà‑nè chicá nùù‑xí, te nì nana‑ne dòcò iin yutnù fruta tnuu, vàchi yucán icúmí Jesús yàha‑ya. \v 5 Dandu na ní sàà‑yà lugar mà, nì ndacoto‑ya dìquì‑xí, te nì xini‑yà nècuàchìmà, dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Zaqueo, dansíhi‑ní nuu‑ní, vàchi vichi icúmî sàì vehe‑ní. \p \v 6 Ñàyùcàndùá, vichi vichi nì nuu yàchì nècuàchìmà, te ndacá‑néyà mànuhù vehe‑ne, cudíì ini‑nè. \v 7 Doco nèhivì cuáhà mà, na ní xini‑nè cuàhàn‑yà xì nècuàchìmà, dandu nì xitnùhu‑neyà, índù chuun cuàhàn‑yà vehe iin nècuàchì iá cuàhà cuàchi‑xi, nì cachi‑nè. \p \v 8 Daaní, (na iá‑yà vehe Zaqueo mà), nì ndacuiin nècuàchìmà, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, ñà‑ndùú davatahvi biene xi cuàhìn dasín nùù nèhivì ndahví. Te nècuàchì nì dàndàhvíˋ nì quihin dìhùn‑xí, cùmì tantu gà cuàhìn nacuàhi‑nè. \p \v 9 Dandu nì cachi Jesús (xì nèhivì yucán): \p ―Vichi sà‑ìá salvación xi nècuàchì dìvéhé‑xí yohó, vàchi nacua nì quida yohòtéhè‑ndà Abraham, ducán nì quida stná‑nè, (te sàhámà nì càcu‑ne), \v 10 vàchi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, nì quesaì ñuhìví yohó ñà‑nanduquí ana nì tùcù inga ichì, te dacácui anima‑nè ―nì cachi‑yà. \s1 Ejemplu nacání sàhà ùxìn dìhùn oro \p \v 11 Daaní, nsidaa nèhivì yucán, ndoó‑né iníní‑né ñà‑ndùá cachí‑yà. Dandu nì nacani tu‑ya xì‑né inga ejemplu, vàchi sà‑ìtúú‑yá sàà‑yà ñuu Jerusalén, te tuxí ini‑nè ñà‑mà cuéé gà, te sàà tiempu ndiaha cusahnú Dios (ñuhìví yohó). \v 12 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nìsa ìa iin dèhe rey, cuní‑nè cùhùn xìcà‑né inga ñuu ñà‑nìhì stná‑nè chuun dandacú stná‑nè, dandu después ndixi‑ne (cusahnú‑né). \v 13 Ñàyùcàndùá, (na táñâha ga quihin‑ne ichì, dandu) nì cana‑ne ùxìn peón xi‑ne, te nì sàha‑ne iin iin‑tè iin iin dìhùn oro, te nì cachi‑nè xì‑té: “Inii tiempu dècuèndè quìvì naxicocuíìn icúmí‑nsiâ quida‑nsia lucha nducuahà dìhùn yohó”, (nì cachi‑nè xì‑té, dandu cuàhàn‑nè). \v 14 Doco nècuàchì ñuu‑nè, sàhà‑ñá có‑xìñùhù‑né nècuàchìmà, ñàyùcàndùá, nì techuún‑né itnii nèhivì xí‑né nihi‑xi razón cuàhàn, te dohó cachí razón mà: “Có‑cùní‑nsì cusahnú nècuàchì jaàn nùù‑nsí”, cacháˋ. \v 15 Doco nècuàchìmà, vàtùni nì nìhì‑né chuun cusahnú‑né, te nì naxicocuíìn‑nè ñuu‑nè mà. Dandu nì dàndàcú‑né cànà nsidaa peón nì sàha‑ne iin iin dìhùn mà, vàchi cuní‑nè cundaà ini‑nè nadaa nì nandua. \v 16 Dandu nì tnàtuu tè‑primeru, cachí‑te: “Señor, imindaa dìhùn oro nì taxi‑ní, doco vichi sànì nandua ùxìn dìhùn”. \v 17 Dandu nì cachi nècuàchìmà xì‑té: “¡Vàtùni iáˋ! Peón vàha nduu‑ní. Ñàyùcàndùá icúmí‑nî dandacu‑ní nùù ùxìn ñuu nahnú, vàchi viì gá nì quida‑ní xì iin chuun tii”. \v 18 Dandu nì tnàtuu peón ùì, cachí‑te: “Señor, nì taxi‑ní imindaa dìhùn oro, doco vichi sànì nandua ùhùn”. \v 19 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì témà: “Mii‑ní, icúmí‑nî dandacu‑ní nùù ùhùn ñuu nahnú”. \v 20 Dandu nì tnàtuu inga peón, cachí‑te: “Señor, yohó naquihin‑ní dìhùn xí‑nî, vàchi nì chivàhià nùù iin sìcoto. \v 21 Vàchi yúhîˋ mii‑ní. Ináhî nansa iá‑nî, dana‑ní, dècuèndè tùha stná‑ní candiaà‑ní iñàha mate cónì quìdáchúún‑nî, te tùha stná‑ní quihin‑ní cosecha ndé cónì xìtù‑ní”. \v 22 Dandu nì cachi nècuàchì dàndàcù‑mà xì peón mà: “¡Peón malu nduu‑yó! Ináhú dana yùhù, te candiáì iñàha ndé cónì quìdáchúîn, te ndaníhí cosecha ndé cónì xìtúí. \v 23 Te nú ináhú ducán quidé, dandu ¿índù chuun cónì dàcúhùn dìhùn xí nùù iin vehe ndé quidachuún‑né xán, dandu na quívì nsiaì, vàtùni nìhì stnáì dìquìá ni cuí?” \v 24 Dandu nì cachi‑nè xì peón itá yatni ma: “Candiaà‑nsia dìhùn nùù tè‑yòhó, te cuàha‑nsia nècuàchì icúmí ùxìn dìhùn oro jaàn”. \v 25 Dandu nì cacachi peón mà xì‑né: “Doco Señor, sà‑ìcúmí nècuàchìmà ùxìn‑ñà vitni”. \v 26 Doco nì cachi nècuàchì cusáhnú‑má: “Cunaha‑nsiá, ana sà‑ìcúmí algu vichi, icúmí‑nê nìhì gá‑nè más, te ana icúmí cuisì iyuhu iñàha, icúmí cuxio nsidaa ñà‑ndùá icúmí‑nê. \v 27 Doco nèhivì xiní ùhì xìˊ, te có‑cùní‑nè cusahnúí nùù‑né, cundaca‑nsianè quixi nùí, te cahnì‑nsiánè yohó”, nì cachi rey mà. \s1 Nansa nì cuu na ní sàà Jesús ñuu Jerusalén \p \v 28 Daaní, nì nsihi nì nacani‑ya ejemplu mà, nì quihin tu‑ya ichì cuàhàn‑yà Jerusalén, idónuu‑yá nùù compañeru‑yà cuàhàn‑yà. \v 29 Te sà‑ìtúú‑yá sàà‑yà ñuu cuati Betfagé xì Betania, frente yucù Olivo. Dandu nì càhàn‑yà xì ùì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑nì cúhùn cueé‑nè chicá nùù‑xí. \v 30 Te dohó nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià ñuu tii yatni yucán. Te na sáà‑nsià yucán, dandu icúmí‑nsiâ cuni‑nsià ndé nuhní iin burru chii. Burru tàñáha ga cuida nduú‑si. Quisì yucán ndaxin‑nsiá cundaca‑nsia quixi. \v 31 Te nú ndàcàtnùhù nèhivì nùù‑nsiá índù chuun ndaxin‑nsiási, dandu cachi‑nsià xì‑né ñà‑Stoho‑ndà Señor xiñuhu xi‑sí ―nì cachi‑yà. \p \v 32 Dandu luegu nì caquihin ùì nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè chuun ma, te nì xini‑nè ñà‑divi nacua nì cachi‑yà xì‑né, ducán ndisa nì ìa. \v 33 Te na meru ndaxin‑nési, dandu nì càhàn stohò‑si xi‑né, cachí‑nè: \p ―¿Índù chuun ndaxin‑nsiá burru yohó? \p \v 34 Dandu nì cachi‑nè: \p ―Stoho‑ndà Señor xiñuhu xi‑sí. \p \v 35 Dandu nì saca‑nèsi cuàhàn‑nè ndé iá‑yà; te nì chindàndòó‑né sìcoto xi‑ne dìquì‑sí, te nì sàcùnùú‑yàsi \v 36 nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà (ñuu Jerusalén). Te ichì yucán ndé yàha‑ya nì chitànduhù nèhivì dòò‑né. \v 37 Te na sá‑ìtúú‑yá nacatacaa‑ya yucù Olivo yucán, dandu nsidaa nèhivì nchícùn xì‑yá, nì quesaha‑né cána fuerte‑ne, naquímánì‑né Dios sàhà ñà‑cuàhà guá milagru nì quida‑ya nì xini‑nè; \v 38 te palabra yohó nduá nì cachi‑nè: \p ―¡Ndiaha gá rey yohó vàxi cuenta xi Stoho‑ndà Señor! ¡Ndiaha gá iá paz ansivi! ¡Ndiaha gá quidá mii‑yá iá dìquì‑xí! ―nì cachi‑nè. \p \v 39 Dandu dava nècuàchì fariseu cuàhàn mahì nèhivì cuáhà mà, nì cachi‑nè: \p ―Maestro, càhàn‑ní xì nèhivì xí‑nî (ñà‑màsà cáchí‑nè ducán). \p \v 40 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, nú ni cúdádî nècuàchì cána guá yohó, dandu fuerza icúmí càna stná nsidaa yùù ndoó yohó. \p \v 41 Daaní, nì sàà‑yà yatni ñuu Jerusalén. Te nì indehè‑yá ñuu cahnu‑ma. Te nì sacu‑ya sàhà nèhivì ndoó yucán, \v 42 cachí‑yà: \p ―¡Ndahví‑nsià! Vàchi meru quìvì vàha xi‑nsia nduá vitni. ¡A sácú vàha nú ni sáà‑nsià cundaà inì‑nsia nansa coo ndisa paz ñuù‑nsia ni cuí! Doco cónì cúndáà inì‑nsia. Ñàyùcàndùá, vichi sànì ndòo dèhámà nùù‑nsiá, te mà níhì gá‑nsià cundaà inì‑nsia. \v 43 Cunaha‑nsiá, vàxi iin quìvì caquixi contra xi‑nsia, te natnahà‑te ñuu‑nsià, dandu caquidavàha‑tè nama orilla ñuù‑nsia ñà‑cadì‑te nùù‑nsiá. Dandu nàá stnahá‑te xi‑nsiá nsidanicuú ladu. \v 44 Te dacaá nsihi‑tè vehe‑nsia, te cahnì nsìhí stná‑te mii‑nsiá. Mà ndóo ga ni‑iin yùù idótnahá víi yohó. Nsidaájàn icúmí cuu xi‑nsiá sàhà ñà‑cónì nácúní‑nsià ana dacácu xi‑nsiá ni cuí. \s1 Nansa nì tavà Jesús tè‑dìcó xì tè‑xìín fuera patiu veheñùhu \p \v 45 Daaní, cuàhàn‑yà veheñùhu cahnú, te nì taxi nsihí‑yá tè‑dìcó xì tè‑xìín ndoó yucán, \v 46 cachí‑yà xì‑té: \p ―Dohó cachí Dios nùù tutu ìì: “Veheñùhu xi, icúmíâ cundua iin vehe ndé natácá nèhivì càcàn tàhvì nùí”. Doco sàhà mii‑nsiá sànì nandua na iin lugar ndé ndoó cuàhà tècuìhnà ―nì cachi‑yà. \p \v 47 Daaní, nsìquívì sáhàn‑yà veheñùhu cahnu‑ma, te dacuahá‑yá nèhivì. Doco dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì nihí chuun ñuu mà, nandúcú‑nê nansa cui dandáñúhú‑nêyà. \v 48 Doco mànìcùí nìhì‑né nansa quida‑neà, vàchi nsidaa nèhivì cuáhà mà, iníní vàha‑ne ñà‑ndùá dacuahá‑yá. \c 20 \s1 Nansa nì cachi tè‑xídandacú ñà‑còò derechu xi Jesús quida‑ya ñà‑ndùá quidá‑yá \p \v 1 Daaní, nì cuu iin quìvì mà iá‑yà dacuahá‑yá nèhivì veheñùhu cahnu‑ma. Te na meru cáhàn‑yà razón vàha xi Dios, dandu nì casaà stná dùtù xícusahnú, cutnáhâ‑né xì nècuàchì ley xi veheñùhu, xì stná nècuàchì xídandacú nùù ñuu mà, \v 2 cachí‑nè xì‑yá: \p ―Cachì‑ní xì‑nsí índù nì nìhì‑ní derechu quida‑ní ñà‑ndùá quida‑guá‑nî. ¿Ana divi nì dàndàcú núù‑ní ñà‑quida‑ní ducán? \p \v 3 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù ndácàtnùhù stnáì nùù mii‑nsiá iñàha, te cachi‑nsià xìˊ. \v 4 ¿Ana divi nì dàndàcù‑xì núù Juan Bautista ñà‑quida iì‑né nèhivì? ¿A Dios nì cachi xì‑né, te ò nèhivì ñuhìví? \p \v 5 Dandu nècuàchìmà, nì candatnuhu tnahá nsidaa‑ní mii‑né, cachí‑nè: \p ―¿Ndíà cachi‑ndà? Vàchi nú ni cachí‑ndà divi Dios nì dàndàcù‑xì núù Juan, dandu cachi Jesús xì‑ndà: “¿Índù chuun cónì xìníndísâ‑nsiá nècuàchìmà, nú ducán?” \v 6 Doco nú ni cachí‑ndà divi nèhivì ùún nì cachi xì nècuàchìmà, dandu cahnì nèhivì‑ndó xì yùù, vàchi nsidaa‑né ndeníhí‑né Juan mà ñà‑nì sanduu ndisa‑ne iin ana nìsa cahàn cuenta xi Dios ―nì cachi‑nè. \p \v 7 Ñàyùcàndùá, nì naxiconihí‑né nùù Jesús ñà‑có‑cùndáà ini‑nè ana divi (nì dàndàcù‑xì núù Juan mà). \p \v 8 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ni yùhù, mà cáchí stnáì xì‑nsiá ana divi nì dàndàcù‑xì núìˊ quide ñà‑ndùá quidé. \s1 Ejemplu sàhà medieru malu \p \v 9 Dandu nì nacani‑ya xì nèhivì iin ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: \p ―Nìsa ìa iin lamú, te nì dànándèe‑ne nducu yòhò sì‑úvà nùù ñuhù xí‑né. Dandu nì tatu‑nè itnii medieru cundiaa xán, te cuàhàn xìcà‑né caní tiempu. \v 10 Daaní, después, na sánì sàà tiempu cùchi quisì vídì mà, dandu nì techuún‑né iin peón xi‑ne nùhù naquihin xi chii fruta mà nùù medieru mà. Doco na ní sàà peón mà, nì casahnì cuìí‑tené, te nì taxi‑ténê, còò ni‑iñàha nihí‑né nì násáá. \v 11 Daaní, inga tu nì techuún lamú mà inga peón. Doco medieru mà, tucutu nì casahnì cuìí‑tené, nì quida quini‑tè xì‑né, te nì taxi tú‑tené, còò ni‑iñàha nihí‑né nì násáá tu. \v 12 Daaní, ñà‑únì nì techuún tu lamú mà inga nèhivì, doco divini ducán nì cuu xi‑né, dècuèndè nì dànácuèhè tèmà‑né, te fuerza nì tavà‑ténê nùù ñuhù ndé iá ñà‑tàtá mà. \p \v 13 ’Ñàyùcàndùá, nì cachi lamú mà: “¿Ndíà quide vichi? Ádi chicá vàha techuín dèhemaní nùhù‑te, vàchi vihini quidañuhu‑té dèhi”, cachí‑nè. \v 14 Doco medieru mà, na ní xinì‑te vàxi dèhe lamú xi‑tè, dandu nì candatnuhu tnahá‑te, cachí‑te: “Tè‑yòhó nduú tè‑ìcúmí ndutahvì xì ñuhù yohó. Vichi cahnì‑ndàté chicá vàha, dandu mii‑nda nanduu‑nda stoho ñuhù yohó”, nì cacachì‑te. \v 15 Ñàyùcàndùá, nì tavà‑té nècuàchìmà iladu nùù ñuhù mà, te nì casahnì‑ténê. \p ’Pues vichi, ¿ñdíà ndùá icúmí lamú mà quida‑ne xì medieru mà? \v 16 Icúmí‑nê nùhù‑nè cahnì nsìhí‑nète, dandu nanducu saa‑né inga ana quidachuún ñuhù xí‑né ―nì cachi‑yà. \p Dandu nì cachi nèhivì xí‑inini ma: \p ―¡Ay! ¡Ndiaha ini Dios, màsà cúú ducán! \p \v 17 Dandu nì indehè‑yánè, te nì cachi‑yà: \p ―Nacua cachí nùù tutu ìì xí Dios, ñà‑jaàn nduá icúmí cuu, vàchi dohó cacháˋ: \q1 Nì ìa iin cavà nì cahíchì ini albañil. Doco vichi sànì sàà mà nì sàcùndua yùù vico esquina vehe. \m \v 18 Te nsidaa ana caquìhi sàhà‑xí cavà mà, icúmí‑nê nacuèhè‑nè. Te nsidaa ana nacava cavà mà dìquì‑xí, tàdì nchìhì‑nè quida‑mà ―nì cachi Jesús. \s1 Nansa nì cachi Jesús sàhà renta xi ñuu‑ndà \p \v 19 Dandu dùtù xí‑cusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu ma, nì cuni‑nè tnii‑neyà hora mà, vàchi nì cundaà ini‑nè ñà‑sàhà mii‑né nì nacani‑ya ejemplu mà, doco mànìcùí tnii‑neyà, vàchi yúhî‑nè nèhivì cuáhà mà. \v 20 Ñàyùcàndùá, nì techuún‑né nèhivì cùhùn quida maña, datiaá uun‑ne nduú‑né nèhivì vàha, te cunini vàha‑ne nansa cachí‑yà, áma níhìndèè‑né càhàn tnùhu‑ne sàhà ñà‑ndùá cachí‑yà, te ducán tnii‑neyà dayáha‑neyà ndahà gobernador. \v 21 Ñàyùcàndùá, cuàhàn nècuàchìmà nùù‑yá, te nì ndàcàtnùhù‑né, cachí‑nè: \p ―Maestro, ináhá‑nsî mii‑ní, ana ndàà cuisì inì‑xi nduu‑ní, te cuisì ñà‑ìá viì dacuaha‑ní nèhivì. Ni có‑yûhî stná‑ní ni‑iin nèhivì; còó, vàchi chináhá víi‑ní ñà‑ndùú ichì váha Dios. \v 22 Ñàyùcàndùá, cuní‑nsì cachì‑ní xì‑nsí, ¿a vátùni sáha Dios lugar ñà‑chiyàhvi‑nda renta nùù rey cahnú César, á coó? \p \v 23 Doco Jesús, sànì cundaà ini‑yà ñà‑có‑xîcàn tnùhù sahnú ndisa‑ne nùù‑yá nduá. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né; \p ―¿Índù chuun cuní‑nsià quida‑nsia maña nùí? \v 24 Dacuní‑nsià yùhù iin dìhùn cundehí. Bueno, vichi cachì‑nsia xìˊ ana dìnúù‑xí, te ana dìquívì‑xí itúú ìcà dìhùn yohó. \p Te nì cachi‑nè: \p ―Divi rey cahnú César. \p \v 25 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú ducán nduá, dandu nacuàha‑nsia César ñà‑ndùá icúmí‑nsiâ cuàha‑nsiàte, te cuàha stná‑nsià Dios ñà‑ndùá ndiá ìcà‑nsiá cuàha‑nsiayà ―nì cachi‑yà. \p \v 26 Ñàyùcàndùá, (nì cundaà ini nèhivì nì ndàcàtnùhù mà) ñà‑mà cùì dadaná‑néyà na cáhàn‑yà nùù nèhivì cuáhà mà. Ñàyùcàndùá, nì ndulocó‑nè, te dadí uun nì candòo‑ne. \s1 Nansa nì cachi Jesús iá nansa natiacu‑ndà \p \v 27 Daaní, nì casaà itnii nècuàchì saduceu nùù‑yá. Te nècuàchìmà, có‑xìníndísâ‑né ñà‑ìcúmí‑ndá natiacu‑ndà. Ñàyùcàndùá, nì xìcàn tnùhù‑né nùù‑yá, \v 28 cachí‑nè: \p ―Maestro, ñà‑yòhó nduá nì tiaa Moisés quida‑nda: nú sànì xìhì iin tiàa, doco còò déhe‑ne ni ndóo (xi ñahàdìhí‑nè), dandu icúmí ñani nsìi ma nandàhà‑né xì ñahàcuàán mà áma cóó iin dèhe‑ne; dandu quida‑nda cuenta na ian dèhe nsìi ma nduú méè mà. \v 29 Pues cunaha‑ní, nì sandoo ùsà ñàní. Te nècuàchì chicá sahnu‑ma, nì nandàhà‑né xì iin nècuàchì ñahà, doco nì xìhì‑nè, te còò déhe‑ne. \v 30 Dandu ñani‑nè chicá nchícùn gà mà, nì nandàhà stná‑nè xì nècuàchìmà, doco nì xìhì stná nècuàchì ùì mà, te còò stná dèhe‑ne. \v 31 Daaní, nì nandàhà nècuàchì ùnì xì ñahà mà, doco nì xìhì stná‑nè; te divi ducán nì cuu xì nsì‑úsà ñàní mà; doco divini, còò ni‑iin dèhe nsidaa‑né. \v 32 Daaní, último nì xìhì stná nècuàchì ñahà. \v 33 Ñàyùcàndùá, na sáà quìvì (cachí‑nsià) natiacu nsìi, ¿índù tiàa ma nacuaca xi nècuàchì ñahà mà ñà‑nsì‑úsà‑nè nìsa ìa xi‑ñá? ―nì cachi‑nè. \p \v 34 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá, tùha nèhivì ñuhìví yohó nandàhà‑né. \v 35 Doco nèhivì natùi natiacu cundoo inga ñuhìví, mà nándàhà gá‑nè. \v 36 Ni mà cúí gà‑nè, vàchi cuàhàn‑nè ndudava‑ne xì ángel, cunduu‑ne dèhe ndisa Dios, vàchi ñà‑sànì natiacu‑nè cundua. \v 37 Doco sàhà chuun ñà‑natiacu‑ndà, claru nì cachi Moisés sànaha sàhà ñà‑jaàn na ní nacani‑ne sàhà yutnù tìì (xíxìn); nì cachi‑nè ñà‑divi Stoho‑ndà Señor nduú Dios càhvì nsì‑Abraham, xì nsì‑Isaac, xì nsì‑Jacob. \v 38 (Ñàyùcàndùá, itiácú ìì nsìi ma), vàchi nècuàchì nì xìhì dahuun ndisa, mà cúí cahvi‑né Dios; còó, cuisì nèhivì itiácú càhvì xi‑yá. Vàchi nùù mii‑yá, itiácú nsidaa ana nduú nèhivì ―nì cachi Jesús. \p \v 39 Dandu nì naxiconihí dava nècuàchì ley xi veheñùhu, cachí‑nè: \p ―Vàtùni cachí‑nî, Maestro \p \v 40 Daaní, nì nsihi nì càhàn‑yà xì‑né ducán, còò gá iin ni sáhandee inì‑xi ndàcàtnùhù gá xì nùù‑yá sàhà ni‑iñàha. \s1 ¿Ana divi nduú yohòtéhè Cristu? \p \v 41 Dandu nì cachi Jesús xì nèhivì cuáhà mà: \p ―Cachí nèhivì, yohòtéhè xìì‑ndà David cunduu (rey ndiaha nani) Cristu. Doco ¿nansa iájàn? \v 42-43 Vàchi mii David mà, nì tiaa‑ne nùù libru ìì nani Salmos, te dohó nì cachi‑nè: \q1 Nì càhàn Yua‑nda Dios xì Stohi (divi Cristu), nì cachi‑yà: “Yohó coo‑ní ladu cuahíˋ ndè cachi sàà cundeí nùù nsidaa ana xìní ùhì xì‑ní, dandu cusahnú fuerte‑ní nùù‑né”, nì cachi Dios. \m \v 44 Cundehè‑nsiá, nì cachi David ñà‑Stoho‑nè nduú Cristu. Doco nú ducán nduú‑yá, dandu ¿índù modo cunduu stná‑yà iin descendencia xi‑ne? (Doco ñà‑ndáà nduá.) ―nì cachi Jesús. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús sàhà nècuàchì ley xi veheñùhu, ñà‑có‑quìdá‑né cumplir, cachí‑yà \p \v 45 Daaní, nì cachi‑yà palabra yohó xì nècuàchì dacuahá‑yá, iníní nsidaa nèhivì yucán: \p \v 46 ―Còtó quida‑nsia na xíquida nècuàchì ley xi veheñùhu, vàchi ñà‑diì xí‑né nduá cacanuu‑ne cundixi‑ne sìcoto quihín vico, te casàhú tnùñuhu nèhivì xì‑né yàhvi. Te na sáhàn‑nè veheñùhu, ò ndoó‑né iin vicò, dandu nandúcú‑nê lugar ndé chicá ndiaha cundoo‑ne. \v 47 Te tùha stná‑nè (tnii diqui‑né ley, te) xidándiáá‑nè vehe nècuàchì nì xìhì iì‑xí, dandu después sácuìta‑ne nacuátú cuáhà‑né na ian ndisa vàha guá‑nè. Sàháyùcàndùá, iin castigu chicá fuerte icúmí‑nê nìhì‑né ―nì cachi Jesús. \c 21 \s1 Nansa nì nacuni Jesús cuàhà gá ndiaá promesa tii nì sàha nècuàchì ñahà ndahví \p \v 1 Iá‑yà veheñùhu cahnú, te nì ndacoto‑ya nì xini‑yà daquée tècuìcà promesa xi‑tè ini alcancía xi Dios. \v 2 Te nì xini stná‑yà iá iin nècuàchì ñahà ndahví nì xìhì iì‑xí, te nì dàquée‑ne ùì ñà‑úhùn centavu. \v 3 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá, chicá más nduá nì sàha ñahà ndahví jaàn nùù ñà‑nì sàha nsidaa gá nèhivì yucán. \v 4 Vàchi nsidaa gá‑nè, cuisì ñà‑cùyódo nùù‑né nduá nì sàha‑ne. Doco nècuàchì ñahà yohó, mate ndahví dahuun‑ne, doco nì sàha‑ne nsidanicuú dìhùn sàhà ñà‑cuiin‑ne ñà‑cutiacu‑nè. \s1 Ñà‑ndùá nì cachitnùhu Jesús icúmí cuu xi veheñùhu cahnú iá ñuu Jerusalén tiempu xi‑ya \p \v 5 Daaní, nì quesaha dava‑ne nì càhàn‑nè sàhà veheñùhu cahnú, na cuaha guá iá yùù nahnú nì cuyucàn, te na cuaha guá iá promesa nì sàhatahvì nèhivì nì nducutá, cachí‑nè. Ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p \v 6 ―Cunaha‑nsiá, vàxi iin quìvì icúmí nèhivì ducùn‑né nsidaa ñà‑ndùá indéhe‑nsiá yohó, ni mà códotnahá gá ni‑iin yùù yohó. \s1 Ñà‑ndùá cuàhàn cuu quìvì vàxi xi‑nda \p \v 7 Dandu nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Maestro, ¿índù quìvì cuu ñà‑ndùá nì cachì‑ní jaàn? ¿Índù milagru coo ñà‑cundaà ini‑nsì sà‑ìtúú quìvì mà? \p \v 8 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuidadu cundoo‑nsia màsà dándáhvî ni‑iin nèhivì‑nsiá. Vàchi cuàhà ana icúmí quixi danani uun nduú‑né yùhù, te cachi iin iin‑ne xì nèhivì ñà‑Cristu nduú‑né. Te ò cachi‑nè: “Vichi ndisa sànì sàà quìvì (xí‑yá)”. Doco mii‑nsiá, màsà cúnchícùn‑nsià nècuàchìmà. \v 9 Te nú cunitnùhu‑nsia iá cuàhà guerra, ò iá revolución, màsà yúhî‑nsià, vàchi fuerza icúmí cuu ducán primeru. Doco tàñáha ga nsihi tiempu yohó nduámà, iá gà ñà‑vàxi cuu. \p \v 10 Dandu nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, ñuu xì ñuu icúmíâ nàá stnahá. Te cuàhà rey, icúmí‑tê dandacú‑te coo guerra xì inga ñuu. \v 11 Te icúmí tnàa fuerte, te quixi stná tnama yohó te yucán, te coo cuàhà stná cuèhè cuàhà ñuu; te ndè ansivi icúmí coo cuàhà seña nahnú dayúhî xì nèhivì. \p \v 12 ’Doco na táñâha ga cuu nsidaájàn, dandu icúmí nèhivì tnii‑ne mii‑nsiá, te quida quini‑ne xì‑nsiá, cundaca‑ne mii‑nsiá cùhùn nùù tè‑xídandacú veheñùhu, te chicadi stná‑nè mii‑nsiá vehecàa. Te icúmí stná‑nè datnátuu‑ne mii‑nsiá nùù rey xì nùù gobernador (ñà‑daquée cuàchi‑ne dìquì‑nsiá). Nsidaájàn icúmí‑nê quida‑ne xì‑nsiá sàhà ñà‑nchícùn‑nsià yùhù. \v 13 Dandu cundua quìvì quida tocar mii‑nsiá datúi stná‑nsià nùù nsidaa‑né ñà‑ndùá xiníndísâ‑nsiá. \v 14 Doco iin‑ni cunihnu ini‑nsià; màsà nácání ini‑nsià nansa nachutnahá víi‑nsiá palabra naxiconihí‑nsiá nùù nècuàchì gobiernu mà, \v 15 vàchi mií, icúmî chindeí sàxìnítnùní‑nsià ñà‑vàtùni càhàn nchichí‑nsià, te naxiconihí víi‑nsiá nùù‑né. Te mii‑né, ni mà nánîhì tnùní ini‑nè nansa naxiconihí‑né nùù‑nsiá. Còó, mà níhì‑né nacahnù‑nè mii‑nsiá. \p \v 16 ’Daaní, ndè stná yuadíhí‑nsiâ, ò ñani‑nsià, ò tnaha ga‑nsià, ò amigo xi‑nsia, icúmí‑nê cahin stná‑nè mii‑nsiá nùù tè‑xídandacuma; te dava‑nsia icúmí‑nê càcàn‑nè ñà‑cui‑nsià. \v 17 Te sàhà yùhù icúmí nsidaa nèhivì cuni ùhì‑nè mii‑nsiá. \v 18 Doco mà sáà‑nsià ndañuhu‑nsiá (nùí); ni‑iin idìdínì‑nsiá mà ndáñúhú. \v 19 Te nú iin‑ni ni cúníndísâ‑nsiá, dandu nìhì‑nsiá cutiacu ndisa anima‑nsià. \p \v 20 ’Doco quìvì cuni‑nsià inicutu sànì natnaha soldadu ñuu Jerusalén yohó, dandu ñà‑jaàn cundaà inì‑nsia sà‑ìtúú quìvì cuàhàn‑te dandáñúhú‑tê ñuu yohó. \v 21 Ñàyùcàndùá, na sáà quìvì mà, ni cunúdèhé nsidaa nèhivì ndoó ladu Judea yohó, te cundoo dèhé‑nè yucù. Te nècuàchì ndoó ini ñuu yohó, ni cáquéé‑né fuera, te nècuàchì ndoó fuera, màsà nánsìhvi ga‑nè ñuu. \v 22 Vàchi quìvì yucán cunduu quìvì nìhì (cuàhà nèhivì) castigu, te cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá nì cachitnùhu tutu ìì xí Dios sànaha. \v 23 ¡Ndahví nècuàchì ñahà cuhí cuàhàn tùinuù méè‑xi! Te ¡ndahví stná nècuàchì icúmí xí méè chichi! Vàchi quìvì yucán cuàhà gá tnùndoho icúmí coo inicutu ñuu yohó; cuàhà castigu icúmí nèhivì yohó nìhì‑né. \v 24 Te cuàhà gá‑nè cui nùù guerra, te cuàhà gá stná‑nè cundaca‑tè fuerza cùhùn ñuu xìcà (ñà‑quidachuún‑né). Te icúmí nècuàchì inga raza dandacú‑né nùù ñuu Jerusalén yohó dècuèndè nsihi tiempu iá permisu quida‑ne ducán. \s1 Nansa icúmí cuu quìvì naxicocuíìn Jesús \p \v 25 ’Quìvì yucán icúmí coo cuàhà seña nùù orá, xì nùù yoo, xì stná nùù sìtnúù; te yáha ga icúmí ndulocó nèhivì ñuhìví yohó, te nacani cuaá ini‑nè na tiácú‑nè ñà‑fuerte guá cahá ndee tècuìí mar, te nacuáhnú ducún‑te. \v 26 Dècuèndè cuñaà‑né ñà‑yúhî guá‑nè ndoó‑né ndiatú‑né cuu ñà‑ndùá cuàhàn cuu ñuhìví. Ndè stná sìtnúù nahnú itándiaa ansivi, icúmí‑sî ndacùchí ndee‑sí. \v 27 Dandu natùi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cundehè nèhivì yùhù sàmànui mahì vìcò nahnú. Cahnú poder cucumí, te yáha ga ndiaha coo inicutu ndé iéˋ. \v 28 Daaní, quìvì quesaha cuu nsidaájàn, dandu contentu ni cúndóó‑nsiá; ndacoto ndiaá‑nsià dìquì‑xí, vàchi sà‑ìtúú hora càcu‑nsia ―nì cachi‑yà. \p \v 29 Dandu nì nacani‑ya xì‑né inga ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: \p ―Cundehè‑nsiá nù‑higuera jaàn, ò ndéni yutnù ní cui; \v 30 nú indéhe‑nda sànì ndunsidi‑nú, dandu ñà‑yùcán cundaà ini‑ndà sà‑ìtúú tiempu ihni. \v 31 Pues ducán stná mii‑nsiá, quìvì cuni‑nsià cuú ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá, dandu vàtùni cundaà inì‑nsia ñà‑sà‑ìtúú tiempu cusahnú Dios ñuhìví nduá. \p \v 32 ’Ñà‑ndáà nduá cachíˋ, mà sáà cui nsihi nèhivì itiácú vichi dècuèndè cachi sànì cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá vichi. \v 33 Cunaha‑nsiá, icúmí sàà ansivi xì ñuhìví ndañuhá, doco palabra cachí yùhù, còó, mà nunca sàà ndañuhá. \p \v 34 ’Cuidadu cundoo‑nsia, còtó nandòdó‑nsiá ichì váha, vàchi nú quidá cuáhà‑nsiá vicò, te xíni‑nsia, te ò nacání cuáhà inì‑nsia sàhà vida xi‑nsia ñuhìví yohó, pues vihini nandòdó‑nsiá ichì mà, dandu nanàá sàà quìvì coo tnùndoho, te có‑nìhnú inì‑nsia. \v 35 Vàchi na ian (nanàá tníì iin quisì ini) iin trampa, ducán icúmí quixi tnùndoho dìquì nèhivì inicutu ñuhìví. \v 36 Ñàyùcàndùá, cunihnu tùha inì‑nsia, te càcàn tàhvì‑nsiá nicanicuahàn sàhà‑ñá vàtùni càcu‑nsia nùù nsidaa tnùndoho vàxi ma, te nìhìtáhvì‑nsiá natùi‑nsia màcùndoo‑nsia nùù yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví ―nì cachi Jesús. \p \v 37 Quìvì yucán, veheñùhu cahnú iá‑yà ndui, dacuahá‑yá nèhivì, te ñuú núhù‑yà (iin ñuu tii iá) Yucù Olivo. \v 38 Dandu nsìquívì dàtnàà vàxi tu‑ya veheñùhu. Ñàyùcàndùá, nèhivì cuáhà mà, naha vàxi stná‑nè veheñùhu, vàchi cuní‑nè cunini‑ne nansa cachí‑yà. \c 22 \s1 Nansa nì ndatnuhu tnahá nèhivì nandúcú‑nê nansa tnii‑ne Jesús \p \v 1-2 Vicò pascua nìsa nani iin vicò nìsa xixi‑ne pan có‑ndùtáchí. Te sà‑ìtúú vicò mà vàxan, te nì ndatnuhu tnahá dùtù xícusahnú xì nècuàchì ley xi veheñùhu, nandúcú‑nê nansa nìhì‑né cahnì‑né Jesús, vàchi yúhî‑nè (cunitnùhu) nèhivì cuáhà sàhámà. \p \v 3 Daaní, nì quìhvi ñà‑malu ini anima iin tiàa dacuahá Jesús nani Judas Iscariote. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì sàhàn‑nè nùù dùtù xícusahnú. Te nì càhàn‑nè xì nècuàchìmà, xì stná tè‑xídandacú nùù policía, nì ndatnuhu‑né xì nècuàchìmà nansa cui quida‑ne, te dayáha‑ne mii‑yá ndahà nècuàchìmà. \v 5 Te nècuàchìmà, nì cacudiì ini‑nè, te nì ndòo sahnú‑né chiyàhvi‑ne. \v 6 Ñàyùcàndùá nì cachi Judas vàtùni iámà, te nì quesaha‑né nì nanducu‑né nansa nìhì‑né dayáha‑neyà ndahà nècuàchìmà, doco ni cúndúá na có‑ndòó cuàhà nèhivì indéhe. \s1 Nansa nì cutnahá Jesús xì compañeru‑yà nì xixi‑ya Cena ìì \p \v 7 Daaní, nì sàà vicò xixí‑né pan có‑ndùtáchí, te quìvì yucán xíhì stná iin lelù nduú promesa siempre sáha‑ne vicò pascua mà. \v 8 Ñàyùcàndùá nì techuún Jesús Pedro xì Juan, cachí‑yà xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià quidayucun‑nsià ndé cuxi‑nda vicò pascua. \p \v 9 Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¿Índù divi cuní‑nî cùhùn‑nsì quidayucun‑nsì? \p \v 10 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Na sáà‑nsià ñuu mà, icúmí‑nsiâ ndacùhun tnahá‑nsiá xì iin tiàa idádocó xi iin yoo tècuìí. Divi nècuàchìmà cunchicùn‑nsià cùhùn dècuèndè vehe ndé quìhvi‑ne. \v 11 Dandu càhàn‑nsià xì nècuàchì dìvéhé‑xí má cachi‑nsià xì‑né ñà‑dòhó cachí maestru xì‑né: “¿ndévì iá vehe cahnú ndé cuxi‑ya comida pascua xì nècuàchì dacuahá‑yá?” \v 12 Dandu nècuàchì dìvéhé‑xí má, icúmí‑nê dacuní‑nè mii‑nsiá índù iá iin vehe cahnú pisu dìquì‑xí ndé sà‑ìtá víi yutnù. Yucán nsidayucun‑nsià ñà‑cudiní‑ndà. \p \v 13 Dandu nì caquihin nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè. Te nacua nì cachi‑yà xì‑né, ducán ndisa nì cuu. Ñàyùcàndùá yucán nì quidayucun‑nè comida pascua. \p \v 14 Daaní, na ní sàà hora mà, dandu nì sàà‑yà yucán, te nì sàcòo‑ya xì nsì‑úxìn ùì nècuàchì nì nìhì chuun nùù‑yá. \p \v 15 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù, ñuhú cuísi inì cutnahí xì‑nsiá cuxi‑nda vicò pascua yohó, dandu después icúmî ndohi. \v 16 Vàchi cachíˋ xì‑nsiá, mà cúxí guè comida vicò pascua ndè cachi sàà tiempu cusahnú Dios ñuhìví yohó; vàchi vicò yohó, ejemplu nduá, doco na sáà quìvì cusahnú‑yá, dandu cunduamà ñà‑sànì cuu ndisa ñà‑ndùá cuní cachi vicò yohó ―nì cachi‑yà. \p \v 17 Dandu nì tnii‑ya pocillu, te nì naquimanì‑yá Dios (sàhà ndutè sì‑úvà ñuhu‑ma), te nì cachi‑yà: \p ―Tnii‑nsia pocillu yohó, te coho nsidaa‑nsiá chichíí‑tê. \v 18 Vàchi cachíˋ xì‑nsiá, mà cóhó guè ndutè sì‑úvà ndè cachi sàà tiempu cusahnú Dios ñuhìví yohó. \p \v 19 Dandu nì tnii stná‑yà iin pan, nì naquimanì‑yá Dios sàhá, te nì dàcuàchí‑yáñà; dandu nì dasàn‑yáñà nùù nsidaa‑né, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Pan yohó, nahi iquìcúñúì nduá, vàchi cuàhìn cuàhatahvì vida xi (cuì) sàhà nsidaa‑nsiá. (Cuxi‑nsia vichi, dandu después), nacua nì quida‑nda vichi, ducán quida stná‑nsià (quìvì nùù‑xí) sàhà‑ñá nsinuu inì‑nsia yùhù ―nì cachi‑yà. \p \v 20 Daaní, divini ducán nì quida stná‑yà xì pocillu mà: na ní nsihi nì xixi‑ne, dandu (nì tnii‑yañà), te nì cachi‑yà: \p ―Ñà‑ñùhú pocillu yohó nduú seña xi ichì saa nacóí cunchicùn nèhivì, vàchi nahi nìí nduá, te icúmí nìí cuìtià sàhà‑ñá nìhìtáhvì ndiaha‑nsiá. \p \v 21-22 ’Doco cunaha‑nsiá, tiàa cuàhàn cahin xì yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, iá‑nè yohó xixí tàcá‑ndà xì‑né nùù mesa yohó. Te mate ñà‑ndáà nduá, icúmí cuì, vàchi ducán nì chitnùní ini Dios, doco tiàa cuàhàn cahin xìˊ, ¡ndahví‑nè! ―nì cachi Jesús. \p \v 23 Ñàyùcàndùá, nì quesaha nèhivì ndoó yucán nì xìcàn tnùhù stnahá‑né nùù‑né ana nduú tiàa cuàhàn quida ducán cahan‑né. \s1 Nansa nì cuàà nècuàchì dacuahá‑yá, iin iin‑ne cuní‑nè cunduu‑ne ana chicá ndiaá \p \v 24 Nì cuàà stná‑nè sàhà‑ñá ana cunduu nècuàchì chicá ndiaá. \v 25 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Tè‑cùsàhnú inga ñuu, fuerte cusáhnû‑te nùù nèhivì ñuù‑te. Yua ñuu dandacú víi cachí tè‑xícusahnuma sàhà mii‑té. \v 26 Doco mii‑nsiá, màsà quídá‑nsiá na quidá tè‑yùcán. Vàchi nsidaa ana nìhì chuun dandacú nùù‑nsiá, icúmí‑né cunihnu (ndahvi ini‑nè) na iin nèhivì chicá chii; vàchi iin nècuàchì chicá idónuu, xiñuhu cunduu‑ne nahi ana xinúcuáchí. \v 27 Vàchi ni cachí‑ndà iá iin lamú iá xixí, te iá stná iin nècuàchì xinúcuáchí (nùù chuun yuhùnùhú), pues ¿ana chicá idónuu cahan‑nsiá? ¿Amádi lamú mà nduú ana chicá idónuu? Doco cundehè‑nsiá yùhù, nansa quidé xì mii‑nsiá: na ian quidá iin peón xinúcuáchí, ducán nduú modo xi quidé xì‑nsiá. \p \v 28 ’Mii‑nsiá nduú nècuàchì iin‑ni sànì tenchicùn xìˊ, te nì yàha stná‑nsià nsidaa tnùndoho nì yàhi. \v 29 Ñàyùcàndùá, nacua nì sàha Yué yùhù chuun cusahnúí, ducán nìhìtáhvì stná mii‑nsiá quide, nìhì stná‑nsià chuun dandacú‑nsiá. \v 30 Vàchi na sáà quìvì cusahnúí, dandu icúmí stná mii‑nsiá cutnahá‑nsiá xìˊ cundoo‑nda cuxi‑nda nùù mesa xi, te nìhìtáhvì stná‑nsià cundoo iin iin‑nsia silla ndiaha, dandacú‑nsiá nùù ùxìn ùì ñuu‑ndà ndé cundoo nèhivì raza‑ndà Israel. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì Pedro ñà‑ìnáhá‑yâ icúmí‑nê nacuaà‑néyà \p \v 31 Dandu nì cachi Stoho‑ndà Señor xì Simón (Pedro): \p ―¡Ay, Simón! Nì xìcàn ñà‑malu permisu quida ndevàha‑sì xì anima‑ní na ian quìdà‑ndà na dandiáchí‑ndá nùnì. \v 32 Doco yùhù, nì xìcàn tàhví sàhà‑ní ñà‑màsà nándòdó‑nî yùhù, Simón. Dandu mii‑ní, quìvì sànì sàà‑ní naxicocuíìn inì‑ní, dandu nacuàhandee inì‑ní ñanìtnaha‑ní. \p \v 33 Dandu nì cachi Simón xì‑yá: \p ―Señor mío, iin‑ni iéˋ dispuestu cunchicuìn mii‑ní mate ni chícádí‑nèndó, te ò ni cahní‑nèndó. \p \v 34 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cachíˋ xì‑ní, Pedro: ñuú vichi na táñâha ga coto lehe sìndùhá, te sànì nacuaà‑ní yùhù ùnì xichi. \s1 Nansa nì cachi Jesús na sá‑ìtúú hora tnii nèhivì‑yá \p \v 35 Dandu nì cachi stná‑yà xì nsidaa‑né: \p ―Na ní techuín mii‑nsiá nì xìcanuu‑nsia daa, nì dàndàcuí nùù‑nsiá ñà‑nì ndóo cartera xi‑nsia, xì stná morral xi‑nsia, te ni màsà cúníhí stná‑nsià inga ndìsàn‑nsiá cùhùn. Pues, (vichi cachi‑nsià xìˊ), ¿a ní quidamanì iñàha nùù‑nsiá quìvì yucán? \p Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Còó. \p \v 36 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Pues, tucu iá vichi, vàchi xiñuhu‑ñá cunihi‑nsia cartera xi‑nsia na cùhùn‑nsià, te cunihi stná‑nsià morral xi‑nsia cùhùn. Te nècuàchì có‑ìcúmí espada, chicá vàha ni dicó‑né dùhnù‑né, te cuiin‑ne ian. \v 37 Vàchi dohó cacháˋ sàhí nùù tutu ìì: “Nì quida nèhivì cuenta na ian nduú‑yá iin tiàa malu”. Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ (xì‑nsiá), fuerza icúmí cuu ducán xí, vàchi nsidaa ñà‑ndùá cacháˋ sàhí, icúmíâ cuu ndisa. \p \v 38 Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Stoho‑nsì Señor, cundehè‑ní yohó: Ùì espada nihí‑nsí. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¡Daaní xì palabra jaàn! \s1 Nansa nì sàhàn Jesús huertu nani Getsemaní, te nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Yuamánì‑yá Dios \p \v 39 Daaní, nì quee‑ya vehe, te nacua nduú estilu xi‑ya cuàhàn‑yà Yucù Olivo, te nchícùn stná nècuàchì dacuahá‑yá. \v 40 Te na ní sàà‑yà lugar cuní‑yà, dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Càcàn tàhvì‑nsiá nùù Dios sàhà‑ñá màsà dándáhvî ñà‑malu mii‑nsiá. \p \v 41 Dandu nì cuxica tii‑yá chicá nùù‑xí, nacua sáà dacana‑nda iin yùù. Te yucán nì sàcuììn sìsì‑yá nì xìcàn tàhvì‑yá nùù Dios, \v 42 cachí‑yà: \p ―Yuamánìˊ, xícàn tàhví nùù‑ní. Nú cuní‑nî, dandu dacúxíó‑nî tnùndoho icúmî yàhi, vàchi nahi (ñà‑úà ñuhú iin) taza, ducán nduá nùí. Doco màdì ñá‑nduá cuní yùhù ni cúndúá; còó, ñà‑ndùá cuní mii‑ní ―nì cachi‑yà. \p \v 43 Dandu nì ndecunu iin ángel nì quixi ansivi, te nì chindee‑né mii‑yá ñà‑nìhì gá‑yà valor xi‑ya. \v 44 Vàchi yáha ga nacání ini‑yà. Ñàyùcàndùá chicá fuerte nì càhàn‑yà xì Dios. Te nì cana cuàhà tètnìì‑yá, doco tètnìì mà, na ian cóyo gota nahnú nìì, ducán nì còyo‑tè ñuhù. \p \v 45 Daaní, nì ndacuiin‑yà vàxi‑ya ndé itánduhù nècuàchì dacuahá‑yá, te nì xini‑yà xíquidì‑nè ñà‑cuàhà guá ndoó‑né tnùnsí ini. \v 46 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A ñá‑sànì quìdì‑nsia nduá? Chicá vàha ndacuìta‑nsia, te càcàn tàhvì‑nsiá nùù Dios sàhá màsà dándáhvî ñà‑malu mii‑nsiá. \s1 Nansa nì tnii nèhivì Jesús, te nì suhni‑nèyà \p \v 47 Na cáhàn ìì‑yá xì nècuàchìmà, dandu nì quesaa cuàhà nèhivì. Te iin tiàa nì sanchicùn xì‑yá nduú ana ndàcà‑xì‑né vàxi, divi Judas, vàchi iin ana nìsa cutnahá xi nsì‑úxìn iin ga nècuàchì dacuahá‑yá nduú‑né. Te divi‑ne nì tnàtuu‑ne nùù‑yá, nì chìtú‑nè nùù‑yá. \v 48 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Judas, ñà‑nì chìtú‑nî nùí, ¿a ducán nduú modo cahín‑nî yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví? \p \v 49 Dandu compañeru‑yà, nì cundaà ini‑nè nansa cuàhàn cuu, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Stoho‑nsì Señor, ¿a cání‑nsí mii‑né xì espada vichi? \p \v 50 Dandu iin compañeru‑yà, nì cani‑ne espada xi‑ne iin tiàa quidáchúûn nùù dùtù cusáhnû, te nì tàhndè tùtnù‑té ladu cuahá‑te. \v 51 Doco nì cachi‑yà: \p ―¡Daaní xì ñà‑jaàn! \p Te nì chituu‑ya dìnìndàhá‑yà tùtnù témà, te nì nduvàha dahuan. \v 52 Dandu nì càhàn‑yà xì nsidaa nèhivì nì caquesaa tnii xi‑yá, divi dùtù xícusahnú, xì tè‑dàndàcú xíndiaa veheñùhu, xì dava ga stná nècuàchì nihí chuun, te nì cachi‑yà xì nsidaa‑né: \p ―A ducán nduú modo (tnií‑nsiá yùhù), vàxi‑nsia nihí‑nsiá espada xì garroti na ian tècuìhnà nduí, \v 53 mate nsìquívì nìsa ìe xì‑nsiá veheñùhu cahnú, te cónì tnìí‑nsiá yùhù. Doco vichi, meru tiempu xi mii‑nsiá nduá, divi tiempu quida quini guá mii‑sí dandacú nùù ichì ñáa. \s1 Nansa nì nacuaà Pedro Jesús \p \v 54 Dandu nì tnii‑tèyá nì saca‑tèyá cuàhàn‑te ndè ini vehe dùtù cusáhnû. Te Pedro, nchícùn xica ní‑né mii‑yá cuàhàn‑nè, (te nì yàha stná‑nè) ini patiu vehe ma. \v 55 Dandu nèhivì ndoó yucán, nì xicùn‑né iin ñuhu mahì patiu mà, te nì sàcùndoo‑ne; te nì sàcòo stná Pedro mahì nsidaa‑né. \v 56 Doco iin ñahà chìì quidáchúûn yucán, nì xinì‑ña Pedro na iá stná‑nè ndé tnúù ñuhu mà, te nì indehè váha‑ñàné, cachí‑ña: \p ―Nècuàchì yohó, compañeru Jesús nduú stná‑nè. \p \v 57 Doco Pedro, nì nacuaà‑néyà, cachí‑nè: \p ―Yùhù, có‑ìnáhî Jesús, señorita. \p \v 58 Daaní, después, indéhe stná inga nèhivì‑né, te nì cachi‑nè: \p ―¿Amádi iin nèhivì xí Jesús nduú stná mii‑ní? \p Doco nì cachi Pedro: \p ―Còó, mà ndìsá, señor. \p \v 59 Daaní, nì yàha inga hora, te fuerte nì cachi inga nèhivì (xì compañeru‑nè): \p ―Ñà‑ndáà nduá, nècuàchì yohó nduú iin nèhivì nì cutnahá stná xì Jesús, vàchi nècuàchì ladu Galilea nduú stná‑nè. \p \v 60 Doco Pedro, nì cachi‑nè: \p ―Señor, ni có‑cùndáà inì ñà‑ndùá cáhàn‑ní sàhà‑xí. \p Te cáhàn ìì Pedro palabra mà, te momentu mà nì xito lehe. \v 61 Dandu Stoho‑ndà Señor, nì nacuico‑yá yàtà‑yá, nì ndacoto‑yanè. Te sàhà ñà‑yùcán nduá nì nsinuu ini‑nè nansa nì cachi‑yà xì‑né daa ñà‑tàñáha ga coto lehe, te ùnì xichi sànì nacuaà‑néyà. \v 62 Ñàyùcàndùá, nì quee‑ya iladu patiu mà nì sacu cuahà‑né. \s1 Nansa nì quida quini policía xì Jesús, te nì sàcùndiaà‑teyá \p \v 63 Daaní, tiàa xíndaca xi‑yá, nì sàcùndiaà‑teyá, te nì cani‑tèyá. \v 64 Nì chidàhvi‑tè nùù‑yá, te nì cani‑tèyá, cachí‑te xi‑yá: \p ―¡Cachi cuàá‑nî ana nì cani xi‑ní! \p \v 65 Te cuàhà gá stná iñàha nì cacachì‑te nì cahíchì uun inì‑teyá. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús na ní sàà‑yà nùù Junta Cahnú \p \v 66 Daaní, na ní tùinuù, nì nataca nsidaa nècuàchì nduú Junta Cahnú; nì cànà nècuàchì sahnú dandacú nùù ñuu yucán, xì stná dùtù xícusahnú, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu. Dandu nì dàtnátuu‑ne Jesús nùù nsidaa‑né, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p \v 67 ―Nú divi Cristu ndiaha nduu‑ní, dandu cachi ndàà‑ní xì‑nsí. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú ni cachíˋ xì‑nsiá, mà nunca cunindisá‑nsiá. \v 68 Te ò nú ni ndácàtnùhí nùù mii‑nsiá iñàha, ni mà náxícóníhî stná‑nsiá nùí, te ni mà dáñá‑nsiâ yùhù. \v 69 Doco yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, dècuèndè vichi cuàhàn duha icúmî coi ndahà cuahá mii‑yá ana chicá cusáhnû, divi Dios. \p \v 70 Ñàyùcàndùá, nsidaa nècuàchì Junta mà, nì xìcàn tnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―¿A ndísá Dèhemanì Dios nduu‑ní cahan‑ní? \p ―Jaan ―cachí‑yà― nacua nì cachi‑nsià, divi ducán nduá. \p \v 71 Ñàyùcàndùá, nì cachi nèhivì Junta mà: \p ―Có‑xìñùhù gá‑ndà ni‑iin testigu quixi, vàchi divi mii‑né sànì cachi‑nèà, te nì inini‑nda ―nì cachi‑nè. \c 23 \s1 Nansa nì dàyáha‑ne Jesús ndahà gobernador Pilatu \p \v 1 Dandu nsidaa nècuàchì Junta yucán, nì ndacuìta‑ne, nì saca‑neyà cuàhàn‑nè xì‑yá nùù Pilatu. \v 2 Te cuàhà nì càhàn tnùhu‑ne sàhà‑yá nùù témà, cachí‑nè: \p ―Nècuàchì yohó, sànì xini‑nsì, dacá‑né dìnì nèhivì ñuu‑nsì yohó, vàchi cachí‑nè mà váha chiyàhvi‑nsi renta xi nación nùù rey cahnú César, vàchi cachí‑nè mii‑né nduú‑né rey Cristu. \p \v 3 Dandu nì ndàcàtnùhù Pilatu nùù‑yá, cachí‑te: \p ―Mii‑ní, ¿a ndísá rey xi nècuàchì raza Judea nduu‑ní, á coó? \p Dandu cachí Jesús: \p ―Nacua cachí‑nî, divi ducán nduá. \p \v 4 Dandu nì cachi Pilatu xì dùtù xícusahnú, xì stná nèhivì cuáhà yucán: \p ―Sànì càhìn xì nècuàchì yohó, te còò ni‑iin falta ni quidá‑né tuxí. \p \v 5 Doco nècuàchì cáhàn tnùhu sàhà‑yá mà, vihi gá dana nì càhàn‑nè, cachí‑nè: \p ―Nècuàchì yohó, cuàhà nèhivì raza‑nsì dacuahá‑né, te danácuîdà‑nè nècuàchìmà dècuèndè ladu Galilea xì ndéˋ stná ladu yohó, nsidanicuú ladu ndé ndoó‑nsí ―nì cacachi‑nè. \p \v 6 Na ní inini Pilatu ñà‑jaàn, dandu nì ndàcàtnùhù‑té, ¿a nécuàchì Galilea nduú Jesús, á coó? \v 7 Te divi (ñà‑ndáà nduá). Ñàyùcàndùá, nì cundaà inì‑te ñà‑divi rey Herodes nduú ana ndiá ìcà nsidandaà sàhà chuun ma. Sàháyùcàndùá, nì dàyáha‑tèyá ndahà rey mà, vàchi iá stná tèmà ñuu Jerusalén quìvì yucán. \v 8 Daaní, na ní xini rey mà‑yá, nì cudiì gá inì‑te, vàchi sàcàní tiempu cuní‑te cundehè‑téyâ. Vàchi cuàhà gá ñà‑ndùá cachí nèhivì sàhà‑yá, te cuní stná‑te cundehè‑té quida‑ya iin milagru. \v 9 Ñàyùcàndùá, cuàhà ní ndàcàtnùhù‑té nùù‑yá, doco còò ni‑iñàha ni náxícóníhî‑yá nùù‑té. \v 10 Te yucán nì casaà stná dùtù xícusahnú, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, nì sàcuìta stná‑nè, te yáha ga dana nì càhàn tnùhu‑ne dìquì‑yá. \v 11 Doco Herodes xì soldadu xi‑tè, cuisì‑ní nì dàvádiquì uun‑tèyá, te nì sàcùndiaà‑teyá. Dandu nì chindixi‑tèyá sìcoto vico, te nì dànúhù‑teyá nùù Pilatu. \v 12 Te cunaha‑ní, divi quìvì yucán nì nàcòovàha stnahá Herodes xì Pilatu, vàchi nìsa xini ùhì stnahá‑te. \s1 Nansa nì cachi stná Pilatu icúmí Jesús cui‑yà \p \v 13 Dandu Pilatu, nì nacana‑tè dùtù xícusahnú, xì nsidaa tè‑nìhí chuun, xì nsidaa gá nèhivì. Te nì nsihi nì catnàtuu nsidaa‑né nùù‑té, \v 14 dandu nì cachì‑te xi‑né: \p ―Ndacá‑nsiá nècuàchì yohó vàxi, vàchi cahan‑nsiá dacá‑né dìnì nèhivì ñuù‑nsia yohó. Doco sànì xìcàn tnùhù váhi nùù‑né indéhe nsidaa‑nsiá, te sànì cundaà inì, còò ni‑iin cuàchi‑ne nacua cachí‑nsià. \v 15 Daaní, después nì dàyáhi‑nè ndahà Herodes, te nì sàhàn stná‑nsia nùù nècuàchìmà, doco ni mii stná‑nè, cónì càchí stná‑nè sàhà ñà‑cui Jesús, vàchi còò ni‑iñàha iníhícá‑nê. \v 16 Ñàyùcàndùá, cuàhìn dandacuí ñàhnì cuií‑nè, dandu dàñà‑né. \p \v 17 (Ducán nì cachi Pilatu), vàchi fuerza icúmí‑tê daña‑té iin nècuàchì ndiadí cada nacává vicò mà. \v 18 Doco nèhivì cuáhà itá yucán, iin‑ni cána fuerte sàstnùhù‑né, cachí‑nè: \p ―¡Ni cuí Jesús! ¡Barrabás ni dáñà cuní‑nsì! ―nì cachi‑nè, \v 19 vàchi Barrabás mà nduú iin tiàa nì quida revolución ñuu yucán, te nì sahnì stnàhá‑te, ñàyùcàndùá, ndiadí‑te vehecàa. \p \v 20 Daaní, tucutu nì càhàn Pilatu xì nèhivì cuáhà mà, fuerte nì càhàn‑te, vàchi dispuestu iá‑te daña‑té Jesús. \v 21 Doco nèhivì mà, tucutu cána ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Ni cuí Jesús nchìca cruz! ¡Ni cuí‑nè, cuní‑nsì! \p \v 22 Dandu ñà‑únì nì càhàn‑te xi‑né, cachí‑te: \p ―¿Índù chuun cui‑nè ñà‑còò ni‑iin falta xi‑ne iá? Sànì ndàcàtnùhí nùù‑né, te còò ni‑iñàha dìsáhà‑xí cui‑nè. Ñàyùcàndùá, icúmí‑nê ñàhnì cuìí ni‑ne, te dàñà‑né ―nì cachì‑te. \p \v 23-24 Doco nèhivì cuáhà yucán xì stná dùtù cutnáhâ xí‑nê, vihi gá fuerte nì càna ndee‑né, xícàn‑nè ñà‑cui Jesús nchìca cruz. Te ñà‑fuerte guá nì càna‑ne, sàhámà nì cundee‑né (nì dàxínù ini‑nè Pilatu) ñà‑quida‑tè nacua nì cuni mii‑né. \v 25 Ñàyùcàndùá, nì daña‑té Barrabás nùù‑né, vàchi divi‑tè nì xìcàn‑nè dàñà, mate iin ana nì quida revolución nduú‑te, te nì sahnì stnàhá‑te, ñàyùcàndùá nì sàcùndiadì‑te. Doco Jesús, còó. Nì dàyáha Pilatu mii‑yá (ndahà soldadu) ñà‑quida temà xì‑yá ñà‑ndùá nì xìcàn nèhivì cuáhà mà. \s1 Nansa nì chituu‑tè Jesús nchìca cruz \p \v 26 Dandu nì saca‑tèyá cuàhàn‑te xi‑yá. Te ichì yucán nì xinì‑te vàxi iin nècuàchì ñuu Cirene nani Simón, màndixi‑ne nì sàhàn‑nè nùù ìtú. Te divi nècuàchìmà ní tnii soldadu, te nì dàcuìdá‑tené cruz xi‑ya; ñàyùcàndùá, nsidá‑né cruz cuàhàn‑nè nchícùn‑nèyà. \p \v 27 Cunaha‑ní, cuàhà gá nècuàchì ñahà nchícùn stná xì‑yá cuàhàn, te cuàhà stná nèhivì dava ga. Te nècuàchì ñahà mà, yáha ga xísacu‑ne, ndoó‑né tnùnsí ini sàhà‑yá. \v 28 Dandu nì nacuico‑yá yàtà‑yá, cachí‑yà xì‑né: \p ―Cunini vàha mii‑nsiá nècuàchì ñahà ñuu Jerusalén. Màsà cuácú‑nsiá sàhà yùhù. Chicá vàha ni cuacú‑nsiá sàhà mii‑nsiá xì sàhà dèhe‑nsia. \v 29 Vàchi vàxi iin tiempu (ùhì) quìvì nùù‑xí, dandu icúmí nèhivì cachi‑nè: “Nansicáhán nèhivì còò méè‑xi. Chicá nsiha màsà cácú ni‑iin dèhe‑nda ni cuí, te màsà cúcúmí‑ndá ni‑iin méè dachichi‑nda chicá vàha”. \v 30 Te icúmí stná‑nè cachi‑nè: “¡A sácú vàha ni caá yucù ò lúnsì dìquì‑ndà, te dàhvi dahuun‑nda!” cachi‑nè. \v 31 Vàchi (ducán iá nahi ejemplu sàhà tutnù): nú dècuèndè yutnù vida cuní nèhivì (cahmi‑ne), dandu vihi gá mà úhì coco stná tutnù ìchí. (Te ducán stná yùhù: nú dècuèndè yùhù cuní nèhivì dandohó‑né, dandu vihi gá más icúmí nèhivì malu ndoho stná‑nè) ―nì cachi‑yà. \p \v 32 Cunaha‑nsiá, ndacá stná soldadu mà ùì tiàa nì quida falta, cutnáhâ stná‑te xi‑yá cuàhàn ndé cui stná‑te. \v 33 Dandu nì casaà nsidaa‑né iin xaan ndé cachí‑nè Nùù Iquì Dìnì. Te yucán nì chituu soldadu mà‑yá nchìca cruz, mii‑yá xì stná ùì tè‑nì quida cuàchi ma, iin‑tè ladu cuahá‑yà, te ingà‑te ladu itní‑yà. \v 34 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Padre mío, cuicahnú inì‑ní sàhà nèhivì yohó, vàchi có‑ìnáhá‑nê ñà‑ndùá quidá‑né. \p Daaní, tè‑xínduu soldadu mà, nì dasàn‑té sìcoto xi‑ya según nì nìhì iin iin‑tè na ní idàdìquí‑te sàhà‑ñá. \v 35 Te indéhe váha nsidaa nèhivì cuáhà mà. Te itá stná nècuàchì nihí chuun, sácùndiaa‑nèyà, cachí‑nè: \p ―Nècuàchì yohó, nìsa dacácu‑ne nècuàchì dava ga; pues vichi xiñuhu dacácu stná‑nè mii‑né, nú ndisa Dios nì techuun‑xi‑né vàxi, te nú mii‑yá nani Cristu nduú‑né cahan‑né ―nì cachi‑nè. \p \v 36 Daaní, stná soldadu mà, nì sàcùndiaa stná‑teyá, nì catnàtuu‑tè nùù‑yá chitáníní‑te vinu ia ñà‑coho‑ya, \v 37 cachí‑te: \p ―Nú ndisa rey xi nècuàchì raza Judea nduu‑ní, dandu dacácu‑ní mii‑ní ―cachí‑te. \p \v 38 Te itúú stná iñàha dìnì cruz ndé itándiaa palabra dàhàn griegu, xì dàhàn latín, xì stná dàhàn hebreu, te dohó cacháˋ: “Ana yohó nduú rey xi tè‑raza Judea”. \p \v 39 Daaní, nì càhàn stná iin tè‑ìtúú stná nchìca cruz yucán, divi iin tè‑nì quida falta mà; te nì canàhá stná‑te xi‑yá, cachí‑te: \p ―Nú ndisa rey Cristu nduu‑ní, dandu dacácu‑ní mii‑ní, te dacácu stná‑ní nsiùhù. \p \v 40 Doco inga tè‑ìtúú stná yucán, nì càhàn duchi inì‑te xi compañeru‑tema, cachí‑te: \p ―¿A có‑yûhî stná‑ní Dios ñà‑iin‑ni castigu sànì nìhì nsidaa‑nda? \v 41 Te ndohó, ndiá ìcà‑ndà ndoho‑nda, vàchi iá ndisa cuàchi‑nda, ñàyùcàndùá iá castigu xi‑nda. Doco Jesús yohó, còó; còò ni‑iñàha iníhícá‑yâ. \p \v 42 Dandu nì cachì‑te xi Jesús: \p ―Nsinuu inì‑ní yùhù na quìvì naxicocuíìn‑ní cusahnu‑ní ñuhìví yohó. \p \v 43 Dandu nì cachi‑yà xì‑té: \p ―Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑ní, quìvì vichi icúmí‑nî cutnaha‑ní xìˊ cundoo‑nda ñuhìví ndiaha xí Dios ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì xìhì Jesús nì dànáà‑yá sàhà cuàchi‑nda \p \v 44-45 Daaní, nahi càxíhúì nì dàhvi orá, te nì nàcuììn tnùù inicutu ñuhìví, te iin‑ni nì ndòo ducán dècuèndè càhúnì nì cuaà. Te ini veheñùhu cahnú nì quedava cortina cahnú (sadí nihni cuartu yucán). \v 46 Dandu Jesús, fuerte nì ndàhì ndee‑yá, cachí‑yà: \p ―Padre mío, nùù ndahà mii‑ní quidé entregar anímè ―nì cachi‑yà. Dandu nì xìhì‑yà. \p \v 47 Daaní, capitán (iín yucán), nì xinì‑te nsidaa ñà‑ndùá nì cuu, te nì ndenihi vàha‑tè Dios, cachí‑te: \p ―Ñà‑ndáà nduá, nèhivì ndàcuisì inì‑xi nì sanduu nècuàchì yohó. \p \v 48 Te nsidaa gá nèhivì nì sàà yucán, nì xini‑nè nansa nì cuu, dandu nì naquihin‑ne ichì mànuhù‑né vehe‑ne, caní ndáha‑né nchìca‑ne. \v 49 Te yucán ndoó stná cuàhà nècuàchì ñahà nì quixi ñuu Galilea cutnáhâ‑né xì‑yá nì quesaa ñuu Jerusalén. Te mii‑né xì stná nècuàchì dava ga ináhá xí‑yâ, xica itá‑né, indéhe váha‑ne ñà‑ndùá nì cuu. \s1 Nansa nì ndùxin Jesús ini cueva \p \v 50-51 Daaní, (ñuu mà) nìsa ìa stná iin tiàa nani José. Iin nècuàchì vàha nduú‑né, vàchi ndàcuisì ini‑nè. Te meru ñuu‑nè nduú iin ñuu tii nani Arimatea ndé ndoó puru nècuàchì raza‑nè Judea. Iin nècuàchì Junta Cahnú nduú stná‑nè, doco mii‑né, cónì ndóo ini‑nè xì ñà‑ndùá nì dàndàcú compañeru‑nè ñà‑cui Jesús, vàchi nihnú ini‑nè (Dios, te xiníndísâ‑né) ñà‑ìcúmí‑yâ cusahnú‑yá ñuhìví yohó. \v 52 Pues divi nècuàchìmà nì sàhàn nùù Pilatu, nì xìcàn‑nè iquìcúñú Jesús. \v 53 Dandu nì sàhàn‑nè nì nanihi‑neyà, nì chidùcún‑nèyà iin dahmà, te nì chinacaa‑nèyà ini cueva xi nsìi nì sate nèhivì nùù cavà. Te cueva mà, ni‑iin nsìi tàñáha ga cundùxin inià. \v 54 Cunaha‑ní, quìvì yucán nì sanduu víspera xi vicò pascua, te sà‑ìtúú cunduu stná quìvì descansu. \v 55 Ñàyùcàndùá, nècuàchì ñahà nì quixi Galilea mà, nì catenchicùn stná‑nè nì sàhàn ndé nì sàcùndùxin‑ya, te nì xini‑nè lugar mà, xì nansa nì sàcùnacaa cuerpu‑yà. \v 56 Dandu mànuhù‑né, nì quidayucun‑nè tàtnà tnàmì xì pomada sahán tnami. Daaní, quìvì descansu mà nì quetatu‑nè nacua cachí ley (xi‑ne). \c 24 \s1 Nansa nì natiacu Jesús \p \v 1 Naha va quìvì primeru semana nì quihin nècuàchì ñahà mà ichì cuàhàn‑nè ndé nì ndùxin‑ya, nihí‑né tàtnà tnàmì nì quidayucun‑nè, te cutnáhâ stná‑nè xì itnii gá nècuàchì ñahà. Te na ní casaà‑nè yucán \v 2 nì xini‑nè sànì cuxio cavà cahnú nì sandiadi yuhù cueva mà. \v 3 Dandu nì caquìhvi‑ne inì‑xi, doco còò cá Stoho‑ndà Jesús nì xìní‑nè. \v 4 Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì ndulocó‑nè. Dandu nì xini‑nè yatni uun yucán nì sàcuìta ùì ana ndixín sìcoto cuxín yéhè. \v 5 Te nì cayùhí cuaá‑nè, te nì nàcùnihni ndee‑ne. Dandu nì cachi ángel mà xì‑né: \p ―Còò necesidad nanducu‑nsiá mii‑yá yohó ndé nduú lugar xi nsìi, vàchi sà‑ìtiácú‑yà. \v 6 Còò cá‑yà yohó, vàchi sànì natiacu‑yà. ¿A có‑nsìnúú inì‑nsia ñà‑ndùá nì cachi‑yà na iá va‑ya xì‑nsiá ladu Galilea? \v 7 Vàchi dohó nì cachi‑yà: “Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî yàhi ndahà tè‑malu, dandu cachituu‑tè yùhù nchìca cruz; doco tìxi ùnì quìvì icúmî natiacuì”, nì cachi‑yà. \p \v 8 Dandu nècuàchì ñahà mà, nì nsinuu ini‑nè ñà‑dùcán ndisa nì cachi‑yà xì‑né daa. \v 9 Dandu nì caquee‑ne cueva mà mànuhù‑né ndé ndoó‑né, te nì nacani‑ne nsidaámà xì ùxìn iin nèhivì xí‑yá, xì stná nècuàchì dava ga. \p \v 10 Cunaha‑ní, nècuàchì ñahà mànuhù cachitnùhu xi nèhivì mà nduú María Magdalena, xì Juana, xì María dihi Jacobo, xì itnii gá stná nècuàchì ñahà dava ga. \v 11 Doco nècuàchì tiàa (nì inini ma), nì tuxi ini‑nè ádi cuentu uun nduá nì nacani nècuàchì ñahà mà. Ñàyùcàndùá, cónì xìníndísâ‑né. \p \v 12 Doco Pedro, después nì ndacuiin‑nè nì dàyáà‑nè cuàhàn‑nè sepultura mà. Te (na ní sàà‑nè) nì xito nihni‑ne inià nì xini‑nè mii dahmà nì ndòo itánduhù iladú. Dandu mànuhù‑né vehe‑ne, nacání cuáhà ini‑nè ndíà ndùá nì cuu cahan‑né. \s1 Nansa nì ndecunu Jesús nùù ùì nèhivì xicá ichì ñuu tii Emaús \p \v 13 Daaní, divi quìvì yucán cuàhàn ùì nèhivì xí‑yá ichì ñuu Emaús. Nahi ùì hora nduá caca‑nda ndè ñuu Jerusalén xì ndéˋ ñuu tii yucán. \v 14 Te ùì nècuàchìmà, ndatnúhú‑nê cuàhàn‑nè, cáhàn‑nè sàhà nsidaa ñà‑ndùá làcà ní cuu. \v 15 Te meru ndatnúhú‑nê ducán, te nì cuyatni Jesús vàxi‑ya; nì tnàtuu‑ya nì sacatnahá‑yá xì‑né cuàhàn. \v 16 Doco cónì nácóó‑yá mii‑né nacuni‑nèyà. \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Ndíà ndùá ndatnúhú guá‑nsià cuàhàn‑nsià, te ndoó‑nsiá tnùnsí ini? \p \v 18 Dandu nì naxiconihí iin nècuàchìmà nani Cleofas, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Nsidaa gá nèhivì ndoó ñuu Jerusalén, ináhá‑nê ñà‑ndùá nì cuu yucán quìvì vichi. Ádi cuisì mii‑ní nduú ana tàcùnítnùhu sàhámà. \p \v 19 Dandu nì cachi‑yà: \p ―¿Ndíà ndùá nì cuu yucán? \p Te nì cachi‑nè: \p ―Cáhàn‑nsì sàhà Jesús de Nazaret, vàchi cunaha‑ní, iin ana cáhàn ndisa cuenta xi Dios nì sanduu‑ya. Cuàhà milagru fuerte nì quida‑ya, te cuàhà palabra ndiaha nì chinaha‑yà. Chuun ndiaha xí Dios nìsa quida‑ya nì cundaà ini nsidaa nèhivì ñuu‑ndà. \v 20 Doco dùtù xícusahnú, xì stná tè‑nìhí chuun ga, nì dàyáha‑neyà ndahà ana nì sahnì xì‑yá, te nì chituu‑tèyá nchìca cruz. \v 21 Doco cunaha‑ní, mii‑yá nduú ana cuàhàn dacácu xi ñuu‑ndà Israel nì cahan‑nsí. Te vichi sàcuàhàn‑ndà ùnì quìvì nì cuu xi‑yá ducán. \v 22-23 Te quìvì vichi nì sàà itnii nècuàchì ñahà iin‑ni xiníndísâ stná xì‑yá, te nì ndulocó‑nsì nì quida‑ne, vàchi naha nì sàhàn‑nè sepultura (xi‑ya), te còò gá iquìcúñú‑yà nì xìní‑nè, cachí‑nè. Te nì ndecoyo stná ángel nùù‑né, te cachí ángel mà sànì natiacu‑yà. \v 24 Daaní, nì sàhàn stná dava compañeru‑nsì sepultura mà, te nacua nì nacani nècuàchì ñahà mà, divi ducán nì xini stná‑nè ñà‑còò gá iquìcúñú‑yà yucán. \p \v 25 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \p ―¡Ndahví‑nsià! Mà túha‑nsia mànìhì inì‑nsia; cueé sàstnùhù‑nsiá cunindisá‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá nì tiaa nècuàchì nì càhàn cuenta xi Dios sànaha. \v 26 Vàchi (claru nì cachitnùhu‑ne sàhà) ana nduú Cristu, xì nansa icúmí‑yâ ndoho‑ya, dandu después nanihì‑yá tnùñuhu ndiaha xí‑yá ―nì cachi‑yà. \p \v 27 Dandu nì quesaha‑yá nì dàtúi‑ya nùù‑né nansa cachí tutu ìì sàhà mii‑yá, divi tutu nì tiaa Moisés, xì stná tutu nì tiaa nsidaa gá nècuàchì profeta. \p \v 28 Doco vichi, sà‑ìtúú sàà‑nè xì‑yá ñuu tii ndé cuàhàn‑nè. Dandu nì cundaà ini‑nè cuní‑yà cùhùn‑yà chicá nùù‑xí. \v 29 Ñàyùcàndùá, nì sacundahví‑nè nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Yohó ndòo‑ní, chicá vàha, vàchi sànì cuaà, te cuàhàn cuñaà. \p Dandu nì yàha nsidaa‑né ini iin vehe ñà‑cutnahá chii gá‑yà xì‑né. \v 30 Te nì sàcòo‑ya nùù iin mesa ñà‑cuxi‑ya xì‑né. Te nì tnii‑ya pan, nì naquimanì‑yá Dios sàhá, te nì dàcuàchí‑yáñà; dandu nì dasàn‑yáñà nùù‑né. \v 31 Te momentu jaàn nì nìhì‑né nì nacuni‑nèyà ana nduú‑yá. Doco na íín cachí nì ndañuhu‑yá nùù‑né. \v 32 Dandu nì cachi‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―¡Na ndiaha guá nihnú ini‑ndà na ní càhàn‑yà xì‑ndà vàxi‑nda ichì mà, te nì dàtúi‑ya nùù‑ndà nansa cuní cachi tutu ìì! \p \v 33 Dandu vichi duha nì ndacuìta‑ne mànuhù‑né ñuu Jerusalén, nì nasaa‑nè vehe ndé sànì nataca ùxìn iin nècuàchì dacuahá‑yá xì stná compañeru gà‑nè. \v 34 Te nsidaa nècuàchìmà, nì cachitnùhu‑ne xì nècuàchì làcà nì cansiaa mà, cachí‑nè: \p ―Ñà‑ndáà nduá, sànì natiacu Stoho‑ndà Señor, vàchi sànì xini Simón‑yà. \p \v 35 Dandu nècuàchì nì cansiaa mà, nì nacani stná‑nè xì nècuàchì yucán nansa nì cuu xi‑né na cuáhàn‑nè ichì yucán, te después nì nacuni‑nèyà na ní dàcuàchí‑yá pan (cuàhàn‑nè cuxi‑ne). \s1 Nansa nì ndecunu Jesús nùù ùxìn iin nèhivì dacuahá‑yá \p \v 36 Daaní, nacání vá nècuàchìmà ñà‑jaàn, te nanàá nì sàcuììn Jesús dava mahì‑xí. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¡Ni ndóo vàha ini nsidaa‑nsiá! \p \v 37 Doco mii‑né, nì cayùhí cuaá‑nè; yáha ga nì ndulocó‑nè, vàchi ádi duma nduá nì cahan‑né. \v 38 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Índù chuun yúhî guá‑nsià? ¿Índù chuun nacání guá inì‑nsia? \v 39 Cundehè‑nsiá ndahí xì sàhí, dandu cundaà inì‑nsia divi yùhù nduí. Tnii ndahà‑nsiá yùhù, te cundaà inì‑nsia màdì ihna nduí, vàchi ihna, còò iquìcúñúà, doco yùhù, iá iquìcúñúì sà‑ìndéhe‑nsiá \v 40 ―nì cachi‑yà. \p Dandu nì dàcùní‑yànè ndahà‑yá, xì sàhà‑yá. \v 41 Doco có‑xìníndísâ ndisa‑ne ñà‑cuàhà guá cudíì ini‑nè, te ndulócô‑nè. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Á coo iyuhu ñà‑cuxi‑nda yohó? \p \v 42 Dandu nì sàha‑neyà iyuhu cuñu siaca nì chòhò, xì stná iin dahnde ñùñù. \v 43 Ñàyùcàndùá, nì tnii‑yañà nì xixi‑ya nì sandehè nsidaa‑né. \p \v 44 Dandu, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑yòhó nduá nì cachì xì‑nsiá na nísa ìe xì‑nsiá antes, te nì cachì xì‑nsiá ñà‑fuerza icúmí cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá cacháˋ sàhí nùù ley xi Moisés xì nùù tutu nduú alabanza, xì nùù stná tutu nì tiaa nècuàchì profeta; nsidaámà, fuerza nì cuu ndisa, ―nì cachi‑yà. \p \v 45 Dandu nì dàtúi‑ya nùù nsidaa‑né nansa cuní cachi tutu ìì, te nì sàà‑nè nì cundaà ini‑nè nì quida‑ya. \v 46 Dandu nì cachi stná‑yà xì‑né: \p ―Nacua nì cachì xì‑nsiá, ducán nìsa ìa destinadu cuu xi (yùhù ana nduú) Cristu, vàchi ducán nì cachitnùhu tutu ìì ñà‑ìcúmî ndohi, te cuì, dandu tìxi ùnì quìvì natiacuì. \v 47 Te nì cachitnùhu stná tutu mà ñà‑después cuìtià razón ndiaha ma inicutu ñuhìví, vàchi icúmí‑nsiâ cùhùn‑nsià càhàn‑nsià sàhí xì nsidaa nèhivì ñà‑ndìá ìcà‑né naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne, dandu cuicahnú ini xì sàhà‑né. Te ñuu primeru ndé càhàn‑nsià razón mà nduú ñuu Jerusalén yohó. \v 48 Te vichi sànì xinì‑nsia nsidaa ñà‑ndùá nì cuu (tiempu vichi), ñàyùcàndùá testigu xínduu‑nsia. \v 49 Cunaha‑nsiá, sànì quida Yuamánìˊ comprometer quixi iin ana (chindee) xi‑nsiá. Te yùhù cuàhìn techuín yàmà quixi coo‑ya ini anima‑nsià. Ñàyùcàndùá, yohó ni cúndóó‑nsiá ñuu Jerusalén dècuèndè cachi sànì cundiatú‑nsià ndudu ìì vàxi ansivi ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa mànuhù Jesús gloria \p \v 50 Daaní, nì saca‑yanè cuàhàn‑yà xì‑né (fuera) ñuu Jerusalén dècuèndè ñuu tii Betania. Dandu nì chitanini ducún‑yà ndahà‑yá, te nì xìcàn‑yà ni quidá Dios gracia sàhà nsidaa‑né. \v 51 Te meru xícàn tàhvì‑yá nùù Dios ducán, dandu nì ndanchito‑ya mànana‑ya mànuhù‑yá gloria. \v 52 Ñàyùcàndùá nì sàcuìta sisi nsidaa‑né nì naquimanì ndiaha‑néyà. Dandu nì quihin tu‑ne ichì mànuhù‑né ñuu Jerusalén, cudíì gá ini‑nè. \v 53 Te nsìquívì nìsa sahàn‑nè veheñùhu cahnú, ndoó‑né ndeníhí vàha cuahà‑né Dios, te naquímánì stná‑nèyà. Sà‑ìá.