\id JHN \h SAN JUAN \toc1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Juan sàhà Jesucristu \toc2 SAN JUAN \toc3 Jn. \mt1 Ñà-ndùá Nì Tiaa San Juan sàhà Jesucristu \c 1 \s1 Jesús nduú ana datúi nansa iá Dios, vàchi nì nanduu‑ya nèhivì \p \v 1 Na táyôo ñuhìví, sà‑ìá mii‑yá ana datúi nansa nihnú ini Dios. Nùù Yua‑nda Dios iá‑yà, te mii stná‑yà nduú stná‑yà Dios. \v 2 Te divi‑ya iá nùù Yua‑nda Dios na táyôo ñuhìví. \v 3 Mii‑yá nì quidayucun‑yà nsidanicuú iñàha iá ñuhìví. Te nú màsà cóó‑yá, ni‑iñàha mà cóó stná ñuhìví. \v 4 Sàhà mii‑yá xí‑itiacu nsidaa ana itiácú. Te sàhà ñà‑ìtiácú ndiaha‑yá, ñà‑jaàn sànì sàà‑yà datnúù ini‑yà nèhivì ñuhìví. \v 5 Cunaha‑nsiá, ichì ñáa nduá ñuhìví yohó, doco iin‑ni datnúù ndiaha‑yá ini anima‑ndà; te nsidaa ñà‑ìá ichì ñáa ma, cónì cùí cundeá nùù‑yá. \p \v 6 Nìsa ìa iin tiàa nì nìhì chuun nùù Dios; Juan nani‑né. \v 7 Te nì quixi‑ne nì cachi‑nè ñà‑ndácuisì xì nèhivì nansa iá mii‑yá ana datnúù xì sàxìnítnùní‑ndà sàhà‑ñá vàtùni cunindisá nsidaa‑néyà. \v 8 Màdì Juan yucán nì sándúú ana datnúù ndiaha xi ini‑ndà, còó; cuisì nì quixi‑ne ñà‑cachitnùhu uun‑ne nansa iá mii‑yá quìdà‑xì ñà‑jaàn, \v 9 vàchi ndisa sàvàxi mii‑yá ana datnúù ndiaha xi ini anima nsidaa nèhivì, te mà dándáhvî‑yàndó. \p \v 10 Nì ìa‑ya ñuhìví, divi ñuhìví nì quidayucun‑yà, doco cónì nácúní nèhivì‑yá. \v 11 Stoho ñuhìví nduú‑yá, te nì quixi‑ya yohó, doco nèhivì ñuhìví xi‑ya, nì cahíchì ini‑nèyà. \v 12 Doco nsidaa ana nì dàyáha xi‑yá ini anima‑xi, nì nìhìtáhvì‑né cunduu‑ne dèhe ndisa‑ya, te divi nduú nsidaa ndohó nècuàchì xiníndísá‑xí‑yâ, te ndácùcahan xi quìvì‑yá. \v 13 Te ¿nansa nì nìhì‑ndà nì sàcùnduu ndisa‑nda dèhe‑ya? Pues màdì sàhà‑ñá nduu‑nda descendencia xi iin nèhivì (chica ndiaá), ni màdì sàhà yua‑nda, ni sàhà stná ñà‑dùcán cuní iin nèhivì coo. Còó, sàhà cuisì‑ña ducán cuní Dios. \p \v 14 Ndè ñuhìví yohó nì quixi mii‑yá ana datúi nansa iá Dios, te nì nduvàha‑ya iin nèhivì iá iquìcúñù‑xi. Te nìsa ìa chii‑yá yohó ndé ndoo‑nda. Te nsiùhù, nì xini‑nsì ñà‑ndiaha guá iá‑yà. Ndiaha gá‑yà, cachíˋ, vàchi mindaa Dèhemanì Yua‑nda Dios nduú‑yá, te chitu‑yá gracia xì stná palabra ndàcuisì. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Juan Bautista sàhà Jesús \p \v 15 Daaní, nì càhàn Juan mà sàhà Jesús, nì ndàhì‑nè, cachí‑nè (xì nèhivì): \p ―Divi mii‑yá nduú ana dìsáhà‑xí nì càhìn xì‑nsiá daa, te nì cachì, dihna yàha yùhù, dandu después vàxi mii‑yá ana chicá ndiaá nùí, vàchi na táyôo yùhù, sà‑ìá mii‑yá. \p \v 16 Chitu‑yá cuàhà gá ñà‑ndiaha íì ñuhú ini‑yà, ñàyùcàndùá nùù mii‑yá sànì nìhìtáhvì stná‑ndà cuàhà ñà‑jaàn, cuàhà sàstnùhù gracia. \v 17 Vàchi ley sànaha nduá nì dàtúi Moisés antes, doco vichi sànì dàtúi‑ya ñà‑ndùú gracia ndiaha xí‑yá xì stná palabra ndàcuisì xí‑yá. \v 18 Còò ni‑iin nèhivì nì xìní xì Yua‑nda Dios ni‑iin xichi. Doco mindaa Dèhemanì‑yá iá nùù‑yá, sànì dàtúi yà‑yùcán nansa iá Yuamánì‑yá sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Juan Bautista sàhà mii‑né \p \v 19 Daaní, nècuàchì raza Judea ndoó ñuu Jerusalén, nì techuún‑né iin ùì dùtù xi‑ne nùù Juan, te cutnáhâ stná‑nè xì dava nècuàchì (xinúcuáchí veheñùhu nani) Levita. Te nì xìcàn tnùhù‑né nùù nècuàchìmà ana divi nduú‑né. \v 20 Ñàyùcàndùá, ñà‑yòhó ndùá nì cachi Juan; cónì càchí‑nè á coó; nì cachi ndàà‑nè: \p ―Yùhù, có‑ndùí mii‑yá nani Cristu. \p \v 21 Dandu nì cacachi nècuàchìmà: \p ―(Pues nú coó), ¿ana divi nduu‑ní? ¿A nsì‑Elías nduu‑ní? \p Te nì cachi Juan: \p ―Còó. \p Te nì cacachi tu nècuàchìmà: \p ―Entonces, ¿a divi nduu‑ní mii‑yá ana icúmí quixi canúú càhàn cuenta xi Dios? \p ―Còó ―cachí Juan. \p \v 22 Ñàyùcàndùá, nì cachi nècuàchìmà: \p ―Pues, ¿ana divi nduu‑ní? vàchi icúmí‑nsî cachitnùhu‑nsi xì nèhivì nì catechuun‑xi‑nsí vàxi‑nsi. ¿Ndíà cachí‑nî sàhà mii‑ní? \p \v 23 Dandu nì cachi Juan: \p ―Yùhù nduí ana cáhàn fuerte sàhù yucù, (te cachíˋ xì nèhivì ñà‑nsidaviì‑né anima‑nè) na ian ndundaà iin ichì ndé yàha Stoho‑ndà Señor nacua nì cachitnùhu Isaías sànaha na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios ―ni cachi Juan. \p \v 24 Cunaha‑nsiá, nècuàchì nì casaà nùù Juan mà, nècuàchì fariseu xínduu‑ne. \v 25 Dandu nì xìcàn tnùhù gá‑nè, cachí‑nè: \p ―Vichi, ¿índù chuun quidá íì‑ní nèhivì nú có‑ndùù‑ní mii‑yá nani Cristu, te có‑ndùù stná‑ní nsì‑Elías, te ni có‑ndùú stná‑ní mii‑yá icúmí quixi càhàn cuenta xi Dios? \p \v 26 Dandu nì cachi Juan xì‑né: \p ―Yùhù, ndisa, quidá íìˊ nèhivì xì tècuìí. Doco mahì mii‑nsiá iá iin ana có‑nàcúní‑nsià. \v 27 Te mii‑yá, nchícùn gà vàxi‑ya nùí, te chicá ndiaá stná‑yà nùí. Ni mà nátùi (cundui iin mozo xi‑ya) ñà‑tavà xì ndìsàn‑yá ―nì cachi Juan. \p \v 28 Cunaha‑nsiá, ndé iá ñuu tii Betábara ladu duha yùte Jordán, yucán nì cuu nsidaa ñà‑yòhó. \s1 Nì quixi Jesús ñuhìví yohó ñà‑cui‑yà na ian xíhì iin lelù nduú promesa \p \v 29 Daaní, nì yàha inga quìvì, dandu nì xini Juan vàxi Jesús, te nì cachi‑nè: \p ―Cundehè‑nsiá, jaàn vàxi mii‑yá ana nduú nahi Lelù Íì nì sàhatahvì Dios (ñà‑cui‑yà) dacúxíó‑yá cuàchi nèhivì ñuhìví. \v 30 Sàhà mii‑yá nì càhìn daa na ní cachì: nchícùn gà vàxi‑ya nùí, vàchi na táyôo yùhù ñuhìví, sà‑ìá‑yà, vàchi nicanicuahàn iá‑yà. \v 31 Te cónì nácúnì mii‑yá antes, doco sàhà‑ñá cundaà ini raza‑ndà Israel ana divi nduú‑yá, sàhájàn nì nìhí chuun quida iìˊ nèhivì xì tècuìí ―nì cachi Juan. \p \v 32 Daaní, nì cachi tu‑ne inga palabra yohó: \p ―Yùhù, nì xinì nì nuu Espíritu Ìì xí Dios; nahi loma náhà‑yà mànuu‑ya ansivi nì sàcòo‑ya dìnì Jesús, te nì ndòo‑ya yucán. \v 33 Yùhù, cónì nácúnì mii‑yá antes. Doco na ní sàha Yua‑nda Dios yùhù chuun quida iìˊ nèhivì, dandu nì cachi stná‑yà xìˊ: “Na cúnì‑ní nuu Espíritu Ìì màcòo‑ya dìnì iin (ana cuhíì), dandu ñà‑jaàn cundaà inì‑ní divi nduú mii‑yá cuàhàn nsida iì xì anima nèhivì tìxi Espíritu Ìì”. \v 34 Ñàyùcàndùá, yùhù, sànì xinì, te datúi nùù‑nsiá ñà‑divi Dèhemanì Dios nduú Jesús ―nì cachi Juan. \s1 Nècuàchì primeru nì catenchicùn xì Jesús \p \v 35 Daaní, nì yàha inga quìvì, te yucán iín Juan, cutnáhâ‑né xì ùì tiàa dacuahá‑né. \v 36 Te nì xini‑nè yatni yáha Jesús, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: \p ―Cundehè‑nsiá, jaàn cuàhàn mii‑yá ana nduú Lelù Íì vàxi nùù Dios. \p \v 37 Te ùì tiàa dacuaha‑ma, nì tiacu‑nè nì càhàn Juan ducán, te nì tenchicùn‑nè Jesús cuàhàn‑nè. \v 38 Dandu nì ndacoto‑ya, te nì xini‑yà xínchicùn nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿Ndíà nduá nandúcú‑nsiâ? \p Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, ¿índù iá‑nî? \p \v 39 ―Nahà‑nsia, cundehè‑nsiá ―nì cachi‑yà xì‑né. \p Ñàyùcàndùá, cuàhàn‑nè xì‑yá, te nì xini‑nè índù iá‑yà. Te nì ndòo‑ne xì‑yá sàcuaà yucán, vàchi nahi càcúmì nì cuaà nduá. \p \v 40-41 Iin tiàa nani Andrés nduú iin ana nì inini na ní càhàn Juan daa, te nì tenchicùn stná‑nè Jesús. Dandu vichi duha nì sàhàn stná‑nè nì nanducu‑né ñani‑nè nani Simón Pedro, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Sànì ndacùhun stnahá‑nsí xì mii‑yá nduú Mesías. \p Quìvì Mesías nì cachi Andrés dàhàn mii‑né, vàchi cuní cachàmà Cristu (nì quixi dìquì‑xí). \p \v 42 Dandu nì saca‑ne ñani‑nè nì casaà‑nè ndé iá‑yà. Te na ní xini‑yà Simón mà, dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Dèhe Jonás nduu‑ní, te nani‑ní Simón, doco yùhù cuàhìn cachì xì‑ní Cefas ―nì cachi‑yà. Te quìvì Cefas mà, Pedro cuní cachà. \s1 Nansa nì cana Jesús iin tiàa nani Felipe xì inga‑nè nani Natanael \p \v 43 Daaní, nì yàha inga quìvì, te cuní Jesús nùhù‑yà ladu Galilea. Te nì ndacùhun tnahá‑yá xì iin tiàa nani Felipe, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunchicùn‑ní yùhù nùhù‑ndà. \p \v 44 Cunaha‑nsiá, ñuu Felipe mà nduú ñuu Betsaida, divi ñuu Andrés xì Pedro. \v 45 Ñàyùcàndùá nì nanducu Felipe iin tiàa nani Natanael, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Cunaha‑ní, sànì ndacùhun tnahá‑nsí xì mii‑yá nì tiaa Moisés sàhà‑xí nùù ley ìì, te divi sàhà stná‑yà nì tiaa stná cuàhà profeta nì càhàn cuenta xi Dios sànaha. Jesús de Nazaret nani‑yá, te yua‑yá nani José. \p \v 46 Dandu nì cachi Natanael: \p ―¿A ndísá? ¿A iá iin nèhivì vàha ñuu Nazaret? \p Dandu nì cachi Felipe: \p ―Nahà‑ní cundehè‑ní. \p (Dandu cuàhàn‑nè xì nècuàchìmà.) \p \v 47 Te na ní xini Jesús vàxi Natanael, dandu nì cachi‑yà sàhà‑né: \p ―Yohó vàxi iin tiàa quidá ndisa nacua ndiá ìcà quida nècuàchì raza‑ndà Israel, te ni‑iyuhu mà túha‑ne dandahví‑nè. \p \v 48 Dandu nì cachi Natanael xì‑yá: \p ―¿Nansa ináhá‑nî yùhù? \p Te nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Na táñâha ga cana Felipe mii‑ní, te iá‑nî sàhà iin nù‑higu, dandu nì xinitùí mii‑ní. \p \v 49 Dandu nì cachi Natanael xì‑yá: \p ―Dèhemanì Dios nduu‑ní, Maestro, divi rey icúmí cusáhnû nùù ñuu‑ndà Israel nduu‑ní. \p \v 50 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Mà úhì guá nì xinindisa‑ní na ní cachì nì xinitùí mii‑ní sàhà yutnù yucán. Cunaha‑ní, icúmí‑nî cunì‑ní milagru chicá ndiaha. \v 51 Ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑ní, icúmí‑nî cunì‑ní nuna ansivi, dandu quecoyo ángel xi Dios mànana mànuu cucuu‑ne dìquì‑xí ndé iín yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \c 2 \s1 Nansa nì quida Jesús milagru iin vicò nandàhà nì ìa ñuu Caná \p \v 1 Daaní, quìvì ùnì nì ìa iin vicò nandàhà ñuu tii Caná iá ladu Galilea. Te yucán nì sàà stná dihi Jesús. \v 2 Te nì cànà stná mii‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá. \v 3 Te nì cuu nì nsihi tècuìí vìdì sì‑uva coho‑ne. Ñàyùcàndùá, nì càhàn dihi‑yá xì‑yá, cachí‑nè: \p ―Sànì nsihi tècuìí vìdì sì‑uva. \p \v 4 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Chicá vàha nacoo‑ní ñà‑jaàn nùù yùhù, vàchi tàñáha ga sàà meru hora xi. \p \v 5 Dandu nì càhàn dihi‑yá xì tiàa xinúcuáchí yucán, cachí‑nè: \p ―Quida‑nsia nacua cachí dèhi xì‑nsiá. \p \v 6 Cunaha‑nsiá, yucán itá ìñù barril yùù, iin ian vàtùni cuñuhu cùmì ò úhùn yoo tècuìí. Tècuìí mà xichúûn nècuàchì raza Judea ñà‑nsidandoo‑ne mii‑né según estilu nduú ley xi‑ne. \v 7 Te nì cachi Jesús xì tiàa yucán: \p ―Dachitu‑nsiá barril jaàn tècuìí. \p Ñàyùcàndùá, ducán nì caquida‑tè, dècuèndè yuhá nì chitu. \v 8 Dandu nì cachi‑yà xì‑té: \p ―Vichi chitacùhá‑nsià chii‑té cunihi‑nsia cùhùn nùù nècuàchì iín sáhnû nùù vicò. \p Ñàyùcàndùá, ducán nì caquida‑tè. \v 9 Te nì xihi nècuàchìmà iyuhu tècuìí mà, doco sànì nanduu‑tè tècuìí vìdì sì‑uva. Te cónì sáha‑ne cuenta índù nì quixi ndutè mà, doco tè‑xìnúcuáchí nì catavà xì‑té, ináhá‑tê. Daaní, na ní cundaà ini‑nè nansa xihí ndutè mà, dandu nì cana‑ne noviu nándàhà, \v 10 te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Nsidaa nèhivì, na sáha‑ne tècuìí vìdì sì‑uva coho‑nda, dihna sáha‑ne ndutè chicá vàha, dandu nú sànì xihi cuahà‑ndàté, dandu tavá‑né ndutè chicá ndahví. Doco mii‑ní, còó, làcà vichi nì tavà‑ní ndutè chicá finu ―nì cachi‑nè. \p \v 11 Ñà‑jaàn nduú milagru primeru nì quida Jesús. Te ñuu Caná iá ladu Galilea nduú lugar ndé nì quida‑yañà. Ducán nduú nì dàcùní‑yà nèhivì ñà‑ndiaha guá quidá‑yá, te nì xinindisá stná nècuàchì dacuahá‑yá mii‑yá. \p \v 12 Daaní, nì sàhàn Jesús ñuu Capernaum, mii‑yá xì dihi‑yá xì ñani‑yà, xì stná nècuàchì dacuahá‑yá. Te yucán nì cuee‑yà iin ùì quìvì. \s1 Nansa nì tavà Jesús nèhivì dicó ini patiu veheñùhu cahnú \p \v 13 Dandu nì quihin tu‑ya ichì cuàhàn‑yà ñuu cahnú Jerusalén, vàchi sà‑ìtúú vicò pascua, iin vicò nsidácáhnû nècuàchì raza Judea yucán. \v 14 (Ñàyùcàndùá, nì sàà‑yà ñuu mà), te nì xini‑yà yucán yehè veheñùhu cahnú itá nèhivì dicó; dicó‑né buey, dicó‑né riì, dicó‑né loma, te ndoó stná nèhivì nadámá tnahá xi dìhùn (vàxi inga ñuu). \v 15 Dandu nì cava‑yà itnii yohò nì quidayucun‑yà iin chirrión, te nì taxi nsihí‑yánè yehè veheñùhuma, mii‑né xì riì xí‑né xì stná buey xi‑ne. Te nì dàndiàchì‑yá dìhùn damá‑né, te nì ducùn nsìhí‑yá mesa xi‑ne. \v 16 Te nì cachi stná‑yà xì nècuàchì dicó xi loma mà: \p ―¡Tavà‑nsiá quisì yohó fuera! vàchi màdì yàhvi nduú vehe ìì Yuamánìˊ ―nì cachi‑yà. \p \v 17 Dandu nì nsinuu ini nècuàchì dacuahá‑yá nansa cachí nùù tutu ìì ndé cacháˋ: “Yáha ga cuàhà nacání ínì sàhà veheñùhu ìì xí‑nî ñà‑màsà dándâñúhú nèhivì ñà‑ìì icúmíâ”. \p \v 18 Dandu nècuàchì raza‑yà Judea yucán, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Quida‑ní iin milagru cunduu seña ñà‑cundaà ini‑nsì a icúmí‑nî derechu quida‑ní ñà‑ndùá nì quida‑ní, á coó. \p \v 19 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Vàtùni. Ducùn‑nsiá veheñùhu yohó, te tìxi ùnì quìvì nsida saí‑ñà. \p \v 20 Dandu nì cachi nècuàchì yucán: \p ―Ùì dico ìñù cuìà nì quidachuún nèhivì nì dàxínu‑ne veheñùhu yohó. Te mii‑ní, ¿a ndísá daxínu‑níà tìxi ùnì quìvì? ―nì cachi‑nè. \p \v 21 Doco màdì veheñùhu ndisa nduá cáhàn‑yà sàhà‑xí; còó, vàchi ejemplu‑ni nduámà; divi cuerpu mii‑yá cáhàn‑yà sàhà‑xí. \v 22 Ñàyùcàndùá, después, na quívì sànì natiacu‑yà, dandu nì nsinuu ini nècuàchì nchícùn xì‑yá ñà‑dùcán nì cachi‑yà xì‑né daa, te nì sàà‑nè nì xinindisá‑né ñà‑ndùá cachí nùù tutu ìì, te nì xinindisá stná‑nè ñà‑ndùá nì cachi mii‑yá daa. \s1 Ináhá Jesús nansa iá anima nsidanicuú nèhivì \p \v 23 Cuàhà nèhivì nì xinindisa‑xi‑yá na ní xini‑nè milagru nì quida‑ya na iá‑yà ñuu Jerusalén quìvì vicò pascua ma. \v 24 Doco mii‑yá, cónì ícúmí‑yâ nècuàchìmà seguru, vàchi ináhá‑yâ ñà‑ñùhú ini anima nsidanicuú‑né. \v 25 Còò necesidad icúmí‑yâ cachi iin nèhivì xì‑yá nansa iá anima ñanìtnaha‑ne, vàchi ináhá‑yâ nsidaa ñà‑ndùá ñuhú ini anima nèhivì. \c 3 \s1 Nansa nì càhàn iin tiàa nani Nicodemo xì Jesús \p \v 1 Nìsa ìa iin nècuàchì fariseu nani Nicodemo. Iin nècuàchì xídandacú nùù ladu Judea mà nduú stná‑nè. \v 2 Te divi‑ne nì sàhàn ndé iá Jesús iin sàñaà, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, ináhá‑nsî divi mandu xi Dios vàxi‑ní, vàchi nú màsà chíndéé Dios, dandu ni‑iin nèhivì, mà níhì‑né quida‑ne milagru nacua quidá mii‑ní. \p \v 3 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Palabra ndàcuisì nduá yohó cachíˋ xì‑ní: nú màsà nácácú sáá nèhivì, dandu mà cúí sàà‑nè cuni‑nè ñuhìví ìì xí Dios. \p \v 4 Dandu nì cachi Nicodemo xì‑yá: \p ―¿Nansa cui nacacu‑nda nú sànì sahnu‑nda? ¿A cúí nàcùñuhu saa‑nda ini dihimánì‑ndà, te nacacu‑nda? \p \v 5 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ñà‑ndácuisì nduú palabra yohó cachíˋ xì‑ní: nú màsà nácácú sáá iin nèhivì quida tècuìí xì stná Espíritu Ìì, dandu mà níhì‑né yàha‑ne ñuhìví ìì ndé cusáhnû Dios. \v 6 Vàchi nú sànì cacu‑nda nùù yuadíhí‑ndá, dandu iquìcúñú icúmí‑ndá. Doco nú sànì cacu anima‑ndà quida Espíritu Ìì xí Dios, dandu espíritu (saa) cucumi stná‑ndà. \v 7 Màsà ndúlócô‑nî ñà‑nì cachì xì‑ní icúmí‑nî nacacu saa‑ní. \v 8 Vàchi ducán quidá stná tàchì, caná te caná yohó yucán, doco có‑ìnáhá‑nsiâ índù lugar vàxa, ni índù lugar cuàhàn. Ducán iá stná xì anima nsidaa nèhivì nì nacacu nì quida Espíritu Ìì. \p \v 9 Dandu nì cachi Nicodemo xì‑yá: \p ―Pues, ¿índù modo cunduu nsidaa ñà‑càchí‑nî jaàn? \p \v 10 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Iin maestru ñuu‑ndà Israel nduu‑ní, te có‑sânìhì inì‑ní sàhájàn nacua ndiá ìcà‑ní. \v 11 Ñà‑ndácuisì nduá yohó cachíˋ xì‑ní: ñà‑ndùá ináhá‑nsî, divi ñà‑jaàn cachí‑nsì xì‑nsiá. Te datúi stná‑nsì nùù‑nsiá ñà‑ndùá sànì xini‑nsì, doco có‑xìníndísâ‑nsiá. \v 12 Mate cuisì sàhà ñà‑ìá ñuhìví yohó‑ní nduá cáhìn xì‑nsiá, doco có‑xìníndísâ‑nsiá; ñàyùcàndùá, ùhì cunindisá stná‑nsià nú ni cáhìn xì‑nsiá sàhà gloria (xi Dios). \p \v 13 ’Ni‑iin nèhivì tàñáha ga nana‑ne gloria. Doco yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, ansivi nduú vehi, te nì nui nì quesai (ñuhìví yohó). \v 14 Te nacua nì quida Moisés (sànaha) na nísa ìa‑ne yucù, nì chituu ducún‑nè iin còò (càa), pues ducán stná yùhù, icúmí nèhivì chituu ducún stná‑nè yùhù. \v 15 Dandu nsidaa nèhivì cunindisa‑xí, mà nunca sàà‑nè ndañuhu‑né; còó, nicanicuahàn cutiacu‑nè. \p \v 16 ’Vàchi ñà‑cuàhà guá cuú ini Yua‑nda Dios sàhà nèhivì ñuhìví, nì sàhatahvì‑yá mindaa Dèhemanì‑yá (ñà‑cui‑yà), dandu nsidaa nèhivì xiníndísá‑xí‑yâ, mà sáà‑nè ndañuhu‑né, còó, nicanicuahàn icúmí‑nê cutiacu‑nè. \v 17 Vàchi màdì sàhà‑ñá dandohó‑yá nèhivì cuáchi nduá dìsáhà‑xí nì ndacu nuù Dèhemanì‑yá quixi‑ya ñuhìví yohó, còó; divi sàhà‑ñá càcu‑ne nduá. \p \v 18 ’Nú xiníndísâ iin nèhivì Dèhemanì Dios, dandu ñà‑sànì càcu‑ne nùù castigu sàhà cuàchi‑ne nduá; doco nèhivì có‑xìníndísâ, sà‑ìá vàxi castigu xi‑ne nùù‑yá, vàchi có‑xìníndísâ‑né ñà‑ndùá cachí mindaa Dèhemanì‑yá. \v 19 Te ¿ndíà nduú meru ñà‑dìsáhà‑xí vàxi castigu mà dìquì‑né? Divi sàhà‑ñá sànì quesaa palabra ndàcuisì ñuhìví yohó ñà‑datnúà sàxìnítnùní nèhivì, doco chicá nì cudiì ini‑nè caca‑ne ichì ñáa, màdì ichì ndé datnúù Dios, vàchi quini iá ñà‑ndùá quidá‑né. \v 20 Te nsidaa nècuàchìmà, có‑cùní dahuun‑ne cunini‑ne palabra datnúù xì sàxìnítnùní‑nè, ni có‑tnâtuu stná‑nè ndé cáhàn xì palabra mà sàhà‑ñá màsà túi ñà‑quini guá quidá‑né. \v 21 Doco iin nèhivì quidá víi nacua cachí palabra ndàcuisì, cudíì ini‑nè tnàtuu‑ne ndé iá palabra datnúù xì sàxìnítnùní‑nè, vàchi cuní‑nè cundaà ini nsidaa nèhivì ñà‑quìdá víi‑né nchícùn‑nè ichì Dios ―nì cachi Jesús. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi gà Juan Bautista sàhà Jesús \p \v 22 Daaní, nì quihin tu Jesús ichì cuàhàn‑yà ladu Judea, mii‑yá xì nècuàchì xínchicùn xì‑yá. Te yucán nì ndòo chii‑yá xì‑né, dandu nì cuhiì nèhivì cuàhà gá nì sàà yucán. \v 23 Stná Juan Bautista, yucán quidá íì stná‑nè nùù iin xaan nani Enón yatni lugar nani Salim, vàchi ñuhú cuáhà tècuìí yucán. Ñàyùcàndùá, divi lugar mà sáhàn cuàhà nèhivì ñà‑cuhiì‑né, \v 24 vàchi tàñáha ga cundiadi Juan. \p \v 25 Tiempu mà nì cuu nì quesaha nì cuàà nèhivì nchícùn xì Juan xì itnii gá nècuàchì raza‑nè Judea, vàchi tucu tucu cachí iin iin‑ne sàhà modo nduhiì‑ndà. \v 26 Dandu nsidaa‑né nì quixi‑ne nùù Juan nì cacachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Maestro, ináhá‑nî ana nìsa ìa xi‑ní ladu duha yùte Jordán, te nì càhàn‑ní sàhà‑né, ndiaha gá‑nè nì cachì‑ní; pues vichi mii stná‑nè quidá íì stná‑nè nèhivì, te cuàhà gá nèhivì sáhàn nùù‑né. \p \v 27 Dandu nì cachi Juan xì‑né: \p ―Ni‑iin nèhivì, mà cúí nìhì‑né iin chuun ndiaha nú màsà cuáha Dios‑nè. \v 28 Ináhá‑nsiâ nansa nì cachì: “Yùhù, có‑ndùí (rey ndiaha nani) Cristu, cuisì iin ana nì techuún Dios nduí, te dihna vàxi nùù mii‑yá”. \v 29 Cunaha‑nsiá, na iá vicò nandàhà, iá iin noviu, te iá stná novia cutnáhâ xí‑nê. Doco iá stná padrinu iladú, iníní‑né, te cudíì ini‑nè na cáhàn noviu. Pues, ducán iá stná yùhù, nahi padrinu nduí, te yáha ga cudíì inì sàhà mii‑yá. \v 30 Mii‑yá, cueé‑ni cueé‑ni chicá icúmí‑yâ nìhì gá‑yà tnùñuhu xí‑yá, doco yùhù, còó. Cueé‑ni cueé‑ni icúmí nèhivì nandòdó‑né yùhù. \s1 Jesús nduú ana nì nuu ansivi \p \v 31 Mii‑yá, dècuèndè dìquì‑xí nì quee‑ya, ñàyùcàndùá chicá ndiaá‑yà nùù nsidaa‑nda. Iin nèhivì ñuhìví yohó, nèhivì ùún nduú‑né, te cuisì sàhà ñuhìví yohó cáhàn‑nè. Doco mii‑yá, ansivi nì quixi‑ya, te chicá ndiaá‑yà. \v 32 Te ñà‑ndùá sànì xini‑yà, xì ñà‑ndùá nì inini‑ya, ñà‑jaàn nduá cachí‑yà xì nèhivì, doco có‑xìníndísâ‑né ñà‑ndùá cachí‑yà. \v 33 Doco nú xiníndísâ iin nèhivì‑yá, dandu náhà claru sànì cundaà ini nècuàchìmà ñà‑mii palabra ndàcuisì nduá cachí Dios. \v 34 Vàchi Jesús, mandu xi (Yua‑nda) Dios vàxi‑ya, te divi palabra ndiaha xí Yuamánì‑yá cáhàn‑yà, vàchi màdì iyuhu‑ní Espíritu Ìì sànì níhìtáhvì‑yá, còó. Sànì nìhì nsìhí‑yá Espíritu Ìì. \v 35 Te cuú ini Yuamánì‑yá sàhà‑yá. Ndahà‑yá sànì dàyáha Yuamánì‑yá nsidanicuú iñàha. \p \v 36 Cunaha‑nsiá, nsidaa ana xiníndísá‑xí Dèhemanì Dios, nicanicuahàn cucumi‑né vida ndiaha. Doco nèhivì có‑xìníndísâ, mà‑níhì‑né vida ndiaha ma. Còó, iin castigu cahnú icúmí‑nê nìhì‑né nùù‑yá, te sà‑ìtúá vàxan. \c 4 \s1 Nansa nì yàha iin nècuàchì ñahà ñuu Samaria ladu xi Jesús \p \v 1-2 Quìvì yucán nì nducuahà gá nèhivì nchícùn xì Jesús. Te nì cuhiì stná‑nè. Doco màdì mii Jesús nì quìdá íì xì‑né, cuisì nècuàchì dacuahá‑yá nì quida iì xì‑né. Dècuèndè más gà nèhivì xí‑yá nì cuhiì nùù nèhivì nì quida iì Juan Bautista. Dandu nì xinitnùhu stná nècuàchì fariseu ñà‑cuàhà guá nèhivì nchícùn xì‑yá. Ñàyùcàndùá, na ní cundaà ini‑yà ñà‑sà‑ìnáhá nècuàchìmà ñà‑jaàn, \v 3 dandu nì quee‑ya ladu Judea mànuhù‑yá ladu Galilea, (mii‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá). \p \v 4 Te ichì mà icúmí‑yâ yàha‑ya ladu Samaria. \v 5 Te xicá‑yá nì nasaa‑yà yatni iin ñuu tii nani Sicar. Te divi yucán nduú stná ñuhù ndé nìsa itnii José sànaha, vàchi ñuhù nì ndutahvì‑né nùù yua‑né Jacob nduá. \v 6 Te yucán iá stná pozo nìsa xichuún Jacob mà sànaha. Pues divi yuhù pozo mà nì sàcòo chii‑yá, vàchi caní ichì nì xìca‑ya, te xávî‑yà. Nahi càxíhúì nduá, \v 7-8 te sàcuàhàn nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá ñuu mà ñà‑cuiin‑ne ñà‑cutiacu‑nè. Dandu (nùù pozo mà) nì tnàtuu stná iin nècuàchì ñahà ladu Samaria mà ñà‑tavà‑né tècuìí. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Taxi tahvì‑ní iyuhu tècuìí cohi. \p \v 9 Te nì cachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Doco mii‑ní, iin nècuàchì raza Judea nduu‑ní. ¿Índù chuun xícàn‑ní tècuìí coho‑ní nùù yùhù? vàchi nsidaa nècuàchì ñuù‑ní, indéhe úhì‑nè nsiùhù tè‑ndùú nècuàchì Samaria yohó. \p \v 10 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ndahví‑nî, vàchi có‑cùndáà inì‑ní nansa quidá Dios, dacútâhvì‑yá tnùmanì xí‑yá nùù nèhivì; ni có‑ìnáhá stná‑ní ana divi nduú yùhù ana xícàn xì tècuìí nùù‑ní. Vàchi nú ni cúndáà inì‑ní, dandu càcàn tàhvì‑ní nùí, te dacútâhvìˊ mii‑ní tècuìí cutiacu ndiaha‑ní. \p \v 11 Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor, còò ni‑iñàha nihi‑ní tavà‑ní tècuìí yohó, vàchi cunú ñuhú‑te. ¿Nansa cui tavà‑ní tècuìí cutiacu ndiahí? \v 12 Cunaha‑ní, pozo yohó nduú ndé nìsa xihi xìì‑ndà Jacob, mii‑né xì nsidaa dèhe‑ne xì quisì xí‑né, dandu nì nacoo‑neà nùù nsiùhù. ¿Te mii‑ní, a chicá ndiaá‑nî nùù xìì‑ndà mà cahan‑ní? \p \v 13 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nú ni cohó nèhivì tècuìí pozo yohó, dandu tucutu icúmí‑nê cui‑nè tècuìí después. \v 14 Doco nú ni cohó‑né tècuìí dacútâhvì yùhù‑nè, dandu mà nunca cui gà‑nète nicanicuahàn. Vàchi ducán quea na ian ñuhú tècuìí ini‑nè, te ndéà ndiaha‑té dècuèndè nìhìtáhvì‑né vida ndiaha nicanicuahàn. \p \v 15 Dandu nì cachi nècuàchì ñahà mà: \p ―Señor, taxi‑ní tècuìí mà cohi ñà‑màsà cúí guè tècuìí, te màsà quíxí guè yohó taví‑te. \p \v 16 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Cuahán‑nî cana‑ní iì‑ní quixi‑nsia. \p \v 17 Dandu nì cachi nècuàchìmà: \p ―Còò iì yùhù. \p Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ñà‑ndáà nduá cachí‑nî còò iì‑ní, \v 18 vàchi ùhùn xichi sànì nandàhà‑ní, te nì sate tnahá‑nsiá. Te tiàa iá xì‑ní vichi, màdì iì‑ní nduú‑né. Ñà‑jaàn ndisa nì cachi ndàà‑ní. \p \v 19 Dandu nì cachi nècuàchìmà: \p ―Vichi sànì cundaà inì, na iin nèhivì cáhàn cuenta xi Dios nduu‑ní, señor. \v 20 Doco estilu xi xìì‑nsí nduá cahvi‑nsí Dios dìnì yucù jaàn; doco mii‑nsiá, còó. Ñuu‑nsià Jerusalén nduú lugar ndé ndiá ìcà‑ndà cahvi‑nda Dios, cachí mii‑nsiá. \p \v 21 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Señora, cunindisa‑ní yùhù: vàxi iin quìvì, dandu màdì cuisì dìnì yucù jaàn, ni màdì cuisì ñuu Jerusalén cùhùn‑nsià cahvi‑nsiá Yua‑nda Dios. \v 22 Mii‑nsiá, có‑ìnáhá ndisá‑nsiá ana divi cahvi‑nsiá. Doco nsiùhù, ináhá vâha‑nsi ana cahvi‑nsí, vàchi cuisì nsiùhù tè‑ndùú nècuàchì raza Judea icúmí xí palabra nansa càcu anima nèhivì. \v 23 Cunaha‑ní, vàxi iin quìvì, dandu nèhivì cuní cahvi ndisa xi Dios, inì‑ni anima‑nè icúmí‑nê cahvi‑néyà, te cahvi stná‑nèyà nacua cachí palabra ndàcuisì xí‑yá, vàchi ducán cuní‑yà quida‑ne na cahvi‑néyà. Te vichi sànì sàà stná quìvì quida‑ne ducán. \v 24 Vàchi mii espíritu ndiaha nduú Dios. Ñàyùcàndùá, nú cuàhàn‑ndà cahvi‑ndayá, dandu inì‑ni anima‑ndà icúmí‑ndá cahvi‑ndayá; te icúmí‑ndá cahvi stná‑ndàyá cuisì nacua cachí palabra ndàcuisì xí‑yá ―nì cachi Jesús. \p \v 25 Dandu nì cachi nècuàchì ñahà mà: \p ―Yùhù ináhî quixi mii‑yá ana nduú Mesías, divi mii‑yá nani Cristu. Te nú sànì quesaa‑yà, dandu cachitnùhu‑ya xì nèhivì nsidaa ñà‑ndùú ñà‑ndáà. \p \v 26 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Yùhù ana cáhàn xì‑ní vichi, divi nduú mii‑yá. \p \v 27 Daaní, cáhàn va‑ya xì nècuàchì yucán, te nì cansiaa tu nècuàchì dacuahá‑yá. Te nì ndulocó‑nè, cónì cúndáà ini‑nè índù chuun ndatnúhú‑yâ xì nècuàchì ñahà mà. Doco cónì xícàn tnùhù‑né nùù‑yá índù chuun cáhàn‑yà xì‑né, ni cónì ndácàtnùhù‑né nùù‑yá índù palabra cachí‑yà xì‑né. \v 28 Dandu nècuàchì ñahà mà, nì nacoo‑ne yoo xi‑ne mànuhù‑né ini ñuu mà, te nì càhàn‑nè xì nèhivì, cachí‑nè: \p \v 29 ―Naha‑nsià cúhùn‑ndà cundehè‑nsiá iin tiàa iá yucán, vàchi nì nacani‑ne xìˊ nsidaa ñà‑ndùá nì quide vida xi. ¿Amádi mii‑yá nduú Cristu (ndiatu‑nda)? \p \v 30 Ñàyùcàndùá, nì ndecoyo cuàhà nèhivì ñuu yucán vàxi‑ne ndé iá Jesús, \v 31 vàchi iá ìì‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá. Te nì sacundahví nècuàchì dàcuàhá‑yá mà nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Maestro, cuxi‑ní iyuhu. \p \v 32 Doco nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Sà‑ìcúmî ñà‑cutiacuì mate có‑cùndáà inì‑nsia índù iñàha nduá. \p \v 33 Dandu nì ndatnuhu nècuàchì dacuahá‑yá iin‑ne xì inga‑nè, cachí‑nè: \p ―¿A vihi‑ni nì quixi iin nèhivì nihí xi ñà‑ndùá cuxi‑ya cahan‑nsiá? \p \v 34 Ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Còó. Ñà‑ìtiácú yùhù nduú ñà‑quide cumplir nacua nì cachi mii‑yá nì techuun‑xí vàxi. Cuníˋ dansihí chuun ndiaha nì sàha‑ya yùhù. Te ñà‑jaàn nduá itiácuì. \v 35-36 (Ináhî) cachí‑nsià cumánì gá cùmì yòò, dandu ndanchito cosecha. Doco yùhù cachíˋ xì‑nsiá, cundehè‑nsiá (nadaa nèhivì ndoó ñuhìví), vàchi nahi cosecha xínduu stná‑nè, te sà‑ìá ndanchitoa. Te na quidá nèhivì chuun ndiaha xí cosecha mà, pues ñà‑nìhì ñanìtnaha‑ne vida ndiaha nicanicuahàn nduá. Dandu después, icúmí‑nê nìhì‑né ñà‑vàha xi‑ne, te cudiì gá ini‑nè, mii‑né xì stná nèhivì nì chihi stná xì (palabra primeru). \v 37 Te ñà‑jaàn nduú nahi dichu cachí: “Diín nèhivì chihí, te diín nèhivì ndaníhí xí cosecha”. \v 38 Yùhù nì techuín mii‑nsiá ñà‑quida‑nsia iin chuun (ndiaha ñà‑chindee‑nsiá nèhivì nìhì‑né vida ndiaha, na ian) ndanihi‑nsia cosecha. Doco màdì mii‑nsiá nduú ana nì dàquésáhá xí chuun ma; còó, diín nèhivì nduú ana nì caquidachuún primeru, dandu después nì quìhvi stná mii‑nsiá ―nì cachi Jesús. \p \v 39 Cunaha‑nsiá, cuàhà nèhivì ñuu tii ladu Samaria mà nì xinindisa‑xi‑yá, vàchi nì xinindisá‑né palabra nì cachi nècuàchì ñahà mà ñà‑nì nacani‑ya xì‑né nsidaa ñà‑ndùá nì quida‑ne vida xi‑ne. \v 40 Ñàyùcàndùá na ní quesaa nsidaa‑né ndé iá‑yà, dandu nì sacundahví‑nè nùù‑yá ñà‑nì còó chii gá‑yà ñuu‑nè; te sàhájàn nì ìa ga‑yà ùì gà quìvì. \v 41 Dandu cuàhà gá stná nèhivì nì xinindisa‑xi‑yá, vàchi nì inini‑ne nì càhàn mii‑yá. \v 42 Ñàyùcàndùá, nì cacachi‑nè xì nècuàchì ñahà mà: \p ―Vichi màdì cuisì sàhà ñà‑ndùá nì cachì‑ní nì xìníndísâ‑nsí; còó, vàchi vichi sànì inini stná‑nsì mii‑yá na cáhàn‑yà palabra xi‑ya, ñàyùcàndùá sànì cundaà ini‑nsì ñà‑divi mii‑yá nduú ana dacácu xi nèhivì ñuhìví; meru Cristu nduú‑yá ―nì cachi‑nè. \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús dèhe iin nècuàchì dandacú \p \v 43 Daaní, nì nsihi nì ìa Jesús ñuu yucán ùì quìvì, dandu nì naquihin‑ya ichì mànuhù‑yá ladu Galilea. \v 44 Te mii‑yá nduú ana nì cachi ñà‑có‑quìdáñúhú nèhivì iin tiàa cáhàn cuenta xi Dios nú nduú‑né iin nècuàchì ñuu‑nè. \v 45 Daaní, na ní nasaa‑yà ladu Galilea mà, nì cudiì ini nècuàchì ladu yucán sàhà‑yá, vàchi nì sàhàn stná‑nè ñuu Jerusalén quìvì nì ìa vicò, te nì xini stná‑nè nsidaa milagru nì quida‑ya yucán. \p \v 46 Daaní, nì nasaa stná‑yà ñuu tii Caná iá ladu mà, divi ñuu ndé nì quida‑ya milagru xì tècuìí uun nì nanduu‑tè ndutè vídì sì‑uva. Te yucán nì quesaa stná iin nèhivì xí gobiernu nì quixi ñuu Capernaum, vàchi iá iin dèhe‑ne cuhí. \v 47 Te nì xinitnùhu‑ne sànì nsiaa tu Jesús nì sàhàn‑yà ladu Judea. Ñàyùcàndùá vàxi‑ne nchícùn‑nèyà, te nì sacundahví‑nè nùù‑yá áma cúhùn‑yà xì‑né ñuu‑nè, te dandúvàha‑ya dèhe‑ne, vàchi sàcùcáhví‑te. \v 48 Doco nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, nú màsà quídé iin milagru fuerte cundehè‑nsiá, mà sáà‑nsià cunindisá‑nsiá. \p \v 49 Doco nì cachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Señor, cúhùn‑ndà vehi por favor, còtó cui dèhi. \p \v 50 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Vàtùni nùhù‑ní, vàchi cuàhàn nduvàha dèhe‑ní. \p Dandu nì xinindisá nècuàchìmà palabra nì cachi‑yà xì‑né, ñàyùcàndùá mànuhù‑né vehe‑ne. \v 51 Te na sá‑ìtúú‑né nasaa‑nè, nì ndacùhun tnahá‑né xì itnii peón xi‑ne nihi‑xi razón vàxi, te nì cachì‑te: \p ―Sàcuàhàn nduvàha dèhe‑ní. \p \v 52 Dandu nì xìcàn tnùhù‑né índù hora nì quesaha nì nchìco cuèhè. Te nì cachì‑te: \p ―Icu, nahi càhiin nì nchìco ini‑vè. \p \v 53 Ñàyùcàndùá, nì cundaà ini‑nè, divi hora nì càhàn‑nè xì Jesús nì sanduamà, divi hora nì cachi‑yà xì‑né ñà‑cuàhàn nduvàha dèhe‑ne. Ñàyùcàndùá, nì xinindisá‑néyà, mii‑né xì nsidaa stná nèhivì vehe‑ne. \p \v 54 Cunaha‑nsiá, milagru yohó nduú milagru ùì nì quida‑ya na ní nasaa‑yà ladu Galilea nì sàhàn‑yà ñuu Judea. \c 5 \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin tiàa nì dàñà tnahá íì iquìcúñù‑xi \p \v 1 Daaní, quìvì yucán nacává iin vicò xí nècuàchì raza Judea, ñàyùcàndùá, nì quihin tu‑ya ichì cuàhàn‑yà ñuu Jerusalén. \v 2 Te ini ñuu mà iá iin pila cahnú tècuìí. Te yucán itánduhù stná ùhùn vehe nahi corredor. Te lugar mà, Betesda naniá, te yatni iá mà ndé iá iin yehè ñuu mà nani Yehè Riì. \v 3 Pues divi vehe ma itánduhù cuáhà nècuàchì cuhí, nècuàchì cuaá, nècuàchì xicá cuéhê, nècuàchì yáha ga nì ìchì, xíndiatu nsidaa‑né ndacùchí tècuìí mà. \v 4 Vàchi (cachí‑nè) cada yáha iin tiempu, dandu nuú iin ángel xi Dios dandácùchí xì‑té. Dandu nèhivì primeru quìhvi mahì‑té, icúmí‑nê nduvàha‑ne nùù cuèhè quida xi‑né, ndéni cuèhè nì cui ni cúndúá, icúmíâ cuxioa. \v 5 Te yucán iá stná iin tiàa indúhu yuhù tècuìí mà, 38 cuìà icúmí‑nê cuèhè quida xi‑né. \v 6 Dandu, nì xini Jesús jaàn indúhu‑né, te ináhá stná‑yà ñà‑càní cuìà iá‑nè xì cuèhè mà, ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑ní, ¿a cuní‑nî nduvàha‑ní? \p \v 7 Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor, còò iin chindee xí na hora ndácùchí tècuìí, te quìhvi stnáì mahì‑té. Vàchi na meru sáì, dihna inga‑nè nì sàà‑nè nùí, te nuú‑né ndé ñuhú tècuìí. \p \v 8 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ndacuiìn‑ní, ndanihi‑ní camilla xi‑ní, te caca‑ní. \p \v 9 Dandu vichi vichi nì nduvàha nècuàchìmà nì ndanihi‑ne camilla xi‑ne, nì nacaca‑ne cuàhàn‑nè. Te quìvì yucán, quìvì descansu nduá. \v 10 Ñàyùcàndùá, nì cachi dava nècuàchì ñuu mà xì nècuàchì nì nduvàha ma: \p ―Quìvì descansu nduá vichi. Còò ley xi‑nda cunsida‑ní camilla xi‑ní. \p \v 11 Dandu nì cachi tiàa ma xi‑né: \p ―Nècuàchì nì dàndúvàha xí, nì cachi‑nè xìˊ: “Ndanihi‑ní camilla xi‑ní, te caca‑ní”. \p \v 12 Dandu nì ndàcàtnùhù nèhivì mà nùù tiàa ma, cachí‑nè: \p ―¿Ana divi nì cachi xì‑ní ducán? \p \v 13 Doco nècuàchìmà, có‑ìnáhá‑nê nansa nani ana nì dàndúvàha xi‑né, vàchi sàcuàhàn Jesús, te cuàhà gá nèhivì ndoó lugar yucán. \p \v 14 Daaní, después nì ndacùhun tnahá‑yá xì‑né na xicánúú‑né patiu veheñùhu, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Vichi sànì nduvàha‑ní. Màsà náxícócuîìn‑ní quida‑ní cuàchi, còtó quixi iin tnùndoho chicá fuerte dìquì‑ní. \p \v 15 Dandu tiàa ma, nì sàhàn‑nè nì cachitnùhu‑ne xì nècuàchì raza‑nèmà ñà‑divi Jesús nduú ana nì dàndúvàha xi‑né. \v 16 Ñàyùcàndùá nì caxini ùhì nècuàchì yucán mii‑yá, te nì quesaha‑né ndatnúhú‑nê nansa cahnì‑néyà ñà‑nì quida‑ya milagru mà iin quìvì descansu. \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì nsidaa nècuàchì yucán: \p ―Yuamánìˊ, iin‑ni quidáchúûn‑yá nsìquívì, ñàyùcàndùá ducán quidá stná yùhù. \p \v 18 Ñàyùcàndùá chicá más nì cuni nècuàchì ladu Judea mà cahnì‑néyà, vàchi màdì cuisì‑ní có‑chîvàha viì‑yá quìvì descansu (cahan‑né), sino que nì cachi stná‑yà Dios nduú Yua‑yá, te ducán ndudává stnahá‑yá xì mii Dios. \s1 Nansa icúmí Jesús derechu dandacú‑yá \p \v 19 Dandu nì naxiconihí‑yá nùù nècuàchìmà, cachí‑yà: \p ―Cunini‑nsia palabra yohó cachíˋ. Mií mà cúí quide ni‑iñàha, cuisì ñà‑ndùá sànì xinì quidá stná Yuamánìˊ Dios, vàchi nacua quidá mii‑yá, divi ducán icúmî quida stnáì. \v 20 Cunaha‑nsiá, cuú ini‑yà sàhí, te nsidaa obra ndiaha quidá mii‑yá, ñà‑jaàn dacuní stná‑yà yùhù quide. Te vichi sànì xini‑nsià iin ùì milagru, doco cuàhà obra chicá ndiaha icúmí‑yâ dacuní‑yà yùhù, dandu más gà icúmí‑nsiâ ndulocó‑nsià. \v 21 Vàchi nacua danátiácú‑yà nècuàchì nsìi, te nacuàha‑yanè vida, divi ducán quidá stná yùhù. Ñàyùcàndùá, vàtùni danátiácú stnáì ndéni nèhivì ní cui cudíì inì. \v 22 Te có‑nsìdándáà‑yà sàhà cuàchi nèhivì, vàchi ndahà yùhù sànì dàyáha‑ya chuun jaàn. \v 23 Ducán, dandu quidañuhu stná nèhivì yùhù nacua quidáñúhú‑nê mii‑yá. Vàchi nú màsà quídáñúhú‑nê yùhù ana nduú Dèhemanì‑yá, dandu queámà na ian có‑quìdáñúhú stná‑nè mii‑yá ana nì techuun‑xí vàxi. \p \v 24 ’Ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá: nú iníní iin nèhivì ñà‑ndùá cachíˋ, te xiníndísâ‑né mii‑yá nì techuun‑xí vàxi, dandu cutiacu‑nè nicanicuahàn. Mà sáà‑nè cuni‑nè juiciu, vàchi sànì yàha‑ne ndahà mii‑yá ana sáha xi vida ndiaha. Mà cóó gá‑nè ladu ndé xíhì anima‑nè. \v 25 Ñà‑ndáà nduá yohó cachíˋ xì‑nsiá: vàxi iin tiempu, dandu icúmí yùhù ana nduú Dèhemanì Dios ndàhì fuertíˋ, te cani nsidaa nècuàchì sànì xìhì, dandu nsidaa ana cunini xí, nìhì‑né vida ndiaha. Te cunaha‑nsiá, vichi nduú stná tiempu mà. \p \v 26 ’Yuamánìˊ, nicanicuahàn ñuhú vida saín ini‑yà. Te sànì chitnùní stná ini‑yà ñà‑nicanicuahàn cucumi stná yùhù vida saín mà, vàchi Dèhemanì‑yá nduí. \v 27 Te sànì sàha stná‑yà yùhù chuun nsidandaì sàhà cuàchi nèhivì, vàchi tnaha nèhivì ñuhìví nduú stnáì. \v 28 Te có‑ndùá ñà‑ndulocó‑nsià sàhà palabra jaàn, vàchi vàxi iin quìvì, dandu nsidaa ana ñuhú tìxi ñuhù, icúmí‑nê tiacu‑nè na cani mii‑né. \v 29 Dandu quecoyo nsihi‑ne. Nècuàchì nìsa quida viì, nìhì‑né natiacu‑nè sàhà ñà‑cutiacu ndiaha‑né nicanicuahàn. Doco nècuàchì cónì quìdá víi, cuisì natiacu‑nè sàhà ñà‑nìhì‑né castigu sàhà cuàchi‑ne. \s1 Nansa nì cachi Jesús ñà‑mandu xi Yuamánì‑yá nì quesaa‑yà ñuhìví yohó \p \v 30 ’Cuenta xi mií, mà cúí quide ni‑iñàha. Cuisì nacua nì sàcùnahí, divi ducán nsidándáì sàhà cuàchi nèhivì. Te nú nsidándáì sàhà‑né ducán, dandu meru nacua ndiá ìcà cundua, vàchi divi Yuamánìˊ nduú ana nì techuun‑xí nì quesaì ñuhìví, te ñà‑ndùá cuní mii‑yá coo, divi nduá quidé, màdìá nandúquî ñà‑quide ñà‑cùní mií. \p \v 31 ’Nú cuisì yùhù nì cúndúú ana cachítnùhu xi‑nsiá sàhà ana nduí, dandu mà có‑ndiàá mà. \v 32 Doco iá inga nèhivì cachítnùhu sàhí, te ináhî cachí ndàà‑nè. \v 33 Pues divi nduú Juan (Bautista). Te nì techuún‑nsiá compañeru‑nsià ndàcàtnùhù‑né nùù nècuàchìmà, te ñà‑ndáà nduu palabra ni naxiconihí‑né. \v 34 Doco yùhù, còò necesidad icúmî càhàn iin nèhivì ùún sàhí. Te ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá, ñà‑jaàn cachíˋ sàhà‑ñá nìhì‑nsiá càcu anima‑nsià. \v 35 Iin ratu tii nì cudiì inì‑nsia sàhà ñà‑ndùá quidá Juan (Bautista), vàchi iin ana datnúù xì sàxìnítnùní‑nsià (sàhà ichì Dios) nì sanduu ndisa‑ne. \v 36 Doco iá inga iñàha chicá fuerte nùù palabra nì cachi Juan sàhí. Vàchi cuàhà chuun ndiaha nì sàhatahvì Yuamánìˊ yùhù ñà‑quide, te divi sàhà chuun ndiaha ma vàtùni cundaà inì‑nsia ñà‑divi mandu xi mii‑yá vàxi. \v 37 Daaní, stná mii‑yá sànì dàtúi‑ya ana divi nduú yùhù. Doco mii‑nsiá, tàcùní‑nsià nansa cáhàn‑yà; te tàcùní stná‑nsià nansa indéhe‑yá. \v 38 Ni có‑nìhnú stná inì‑nsia ñà‑ndùá cachí‑yà, vàchi có‑xìníndísâ‑nsiá yùhù ana vàxi cuenta xi‑ya. \p \v 39 ’Cuàhà gá dacuahá stná‑nsià tutu ìì, vàchi ducán nìhì‑nsiá vida ndiaha nicanicuahàn, cachí‑nsià. Doco cunaha‑nsiá, divi sàhà yùhù cáhàn stná tutu ìì mà. \v 40 Doco có‑cùní‑nsià cunindisá‑nsiá yùhù, te nìhì‑nsiá vida ndiaha. \p \v 41 ’Yùhù, có‑xìcánúí nandúquî nansa quidañuhu nèhivì yùhù. \v 42 Doco ináhî nansa nihnú ini mii‑nsiá; ináhî có‑cùú ini‑nsià sàhà Dios. \p \v 43 ’Mate cuenta xi Yuamánìˊ vàxi, có‑xìníndísâ‑nsiá yùhù. Doco nú ni quixí inga ana càhàn cuisì sàhà mii‑xí, dandu divi cuàhàn‑nsià cunindisá‑nsiá. \p \v 44 ’Tùha‑nsia nanducu‑nsiá quidañuhu nèhivì mii‑nsiá, doco ñà‑ndee vàha‑nsia nùù ana nduú mindaa Dios, còó, có‑nàndúcú‑nsiâ ñà‑jaàn. Ñàyùcàndùá, sadíàmà nùù‑nsiá ñà‑mà cùì cunindisá‑nsiá yùhù. \p \v 45 ’Màsà túxí inì‑nsia yùhù cuàhìn daquée cuàchi dìquì‑nsiá nùù Yua‑nda Dios. Còó, diín nduú ana icúmí canicuàchi sàhà‑nsiá, divi nduú Moisés, mate tuxí ini‑nsià ley xi nècuàchìmà nduá cuàhàn dacácu xi‑nsiá. \v 46 Vàchi nú nì xinindisá‑nsiá ñà‑ndùá nì tiaa Moisés nì cùí, dandu cunindisá stná‑nsià yùhù, vàchi divi sàhà yùhù nì tiaa nècuàchìmà. \v 47 Doco nú có‑xìníndísâ‑nsiá palabra nì tiaa‑nemà, dandu mà sáà stná‑nsià cunindisá‑nsiá ñà‑ndùá cachí yùhù ―nì cachi Jesús. \c 6 \s1 Nansa nì dàcùxí Jesús ùhùn mil tiàa \p \v 1 Daaní, nì quihin tu‑ya ichì cuàhàn‑yà inga ladu tècuìí cuáhà nani mar de Galilea. Te mar de Tiberio nani stná mà. \v 2 Te cutnáhâ stná‑yà xì cuáhà gá nèhivì, vàchi sànì xini‑nè nansa nì quida‑ya milagru nì dàndúvàha‑ya cuàhà nècuàchì cuhí. \v 3 Dandu nì nana‑ya iin yucù yucán, te nì sàcòo‑ya, mii‑yá xì stná nècuàchì dacuahá‑yá. \v 4 Te quìvì yucán nduú quìvì sà‑ìtúú nacava vicò pascua, iin vicò cahnú xí nècuàchì raza Judea. \v 5 Te nì indehè‑yá, nì xini‑yà ñà‑cuàhà guá nèhivì vàxi nùù‑yá, ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì Felipe: \p ―¿Índù cui cùhùn‑ndà cuiin‑nda ñà‑cutiacu nsidaa nèhivì yohó cahan‑ní? \p \v 6 Ducán nì cachi‑yà xì nècuàchìmà, doco sà‑ìnáhá‑yâ nansa cuàhàn‑yà quida‑ya; nì cachi uun‑ya xì‑né a ver nansa cachi‑nè. \v 7 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Còó, ni mà sáà ùì cientu dìhùn plata ñà‑cuiin‑nda pan cuxi‑ne, vàchi ni ñà‑jaàn mà sáà nìhì iin iin‑ne iyuhu iyuhá ―nì cachi‑nè. \p \v 8 Dandu nì càhàn iin nècuàchì dacuahá‑yá nani Andrés, divi ñani Simón Pedro, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p \v 9 ―Yohó iá iin tèchii nihi‑xi ùhùn pan tnuu xì ùì siaca cuati. Doco iyuhu nduájàn; mà sáà cuxi nsidaa nèhivì ñà‑cuàhà guá‑nè. \p \v 10 Dandu nì cachi Jesús: \p ―Càhàn‑nsià xì nèhivì ni mácùndoo‑ne ñuhù. \p Ñàyùcàndùá nì sàcùndoo nsidaa nèhivì nùù yùcù cuií, vàchi iá cuàhà yùcù yucán. Te cunaha‑nsiá, cuisì nècuàchì xínduu tiàa, ùhùn mil nì sanduu‑ne. \v 11 Dandu nì tnii‑ya nsì‑úhùn pan mà, nì naquimanì‑yá Dios sàhà‑ñá, te nì dasàn‑yáñà nùù nècuàchì dacuahá‑yá. Dandu mii‑né, nì dàcuàchí‑néà nì sàha‑ne nèhivì ndoó yucán. Te divi ducán nì quida stná‑nè xì siaca. Te nsidaa nèhivì, nì nìhì‑né nacua cudíì ini‑nè cuxi‑ne. \v 12 Daaní, na sánì chitu tìxi nsidaa‑né, dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Datacá‑nsià ñà‑nì cusobrá sàhá màsà ndáñúhú ni‑iyuhá. \p \v 13 Ñàyùcàndùá, nì dàtàcá‑nè ñà‑nì ndòo ma na ní nsihi nì xixi nsidaa‑né. Te nùù ùhùn pan mà nì cuyodò gá ùxìn ùì ìcà sìcàté chitu pedazu‑ñà. \p \v 14 Dandu nì cundaà ini nèhivì yucán iin milagru nduá nì quida‑ya, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: \p ―Ñà‑ndáà nduá, Jesús yohó nduú ana xíndiatu‑nda quesaa ñuhìví, divi nècuàchì icúmí càhàn cuenta xi Dios. \p \v 15 Doco Jesús, ináhá‑yâ nansa xínihnu ini‑nè quida‑ne, divi ñà‑cùní‑nè tnii‑neyà fuerza, te cunduu‑ya rey dandacú nùù‑né. Ñàyùcàndùá, nì quecuaán‑yá inga xichi, cuàhàn mindaa‑yá ndé nduú yucù. \s1 Nansa nì xìcandodò Jesús nùù tècuìí mar \p \v 16 Daaní, nì cuaà quìvì yucán, te nì nuu nècuàchì dacuahá‑yá dècuèndè yuhù tècuìí cuáhà mà. \v 17 Nì sàcùñuhu‑ne ini lancha, te nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè inga ladu mar tii ma, cuní‑nè cùhùn‑nè ñuu Capernaum. Te nì cuñaà, te tàñáha ga quesaa Jesús. \v 18 Dandu nì quesaha caná fuerte tàchì, ñàyùcàndùá, ducún nì nacuahnu todò tècuìí. \v 19 Te na sácuàhàn‑nè ini lancha mà nahi ùhùn ò ìñù kilómetro, dandu nì xini‑nè jaàn vàxi‑ya, xicándódo‑yá nùù tècuìí, te sà‑ìtúú‑yá quesaa‑yà ndé cuàhàn lancha. Doco mii‑né, nì yùhí‑nè. \v 20 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù nduí; màsà yúhî‑nsià. \p \v 21 Ñàyùcàndùá, nì dàyáha‑neyà ini lancha, cudíì ini‑nè. Te vichi vichi na iin cachí sànì sàà lancha mà dècuèndè ñuu ndé nchícùn‑nè cuàhàn‑nè. \s1 Nansa nì yàha stná nèhivì mar nandúcú‑nê Jesús, te nì cachi‑yà xì‑né nansa sáhatahvì‑yá vida ndiaha \p \v 22 Daaní, inga quìvì, te nì nataca cuàhà tú nèhivì yuhù mar (ndé nì quee lancha), te ináhá‑nê imindaa‑nú nìsa ìa yucán, te vichi cuàhàn nsihi nècuàchì dacuahá‑yá inì‑nu. Doco ináhá stnâ‑nè ñà‑có‑cùtnáhâ‑yá xì nècuàchìmà cuàhàn, vàchi micuísi‑né cuàhàn‑nè. \v 23 Doco después nì caquesaa tu itnii gá lancha nì quixi dècuèndè ñuu Tiberias nì quesaà‑nu ndé ndoó nèhivì cuáhà mà, divi lugar ndé nì caxixi‑ne pan na ní naquimanì‑yá sàhà‑ñá. \v 24-25 Ñàyùcàndùá, na ní cundaà ini nèhivì yucán, ni còò‑yá, te ni còò stná nècuàchì dacuahá‑yá, dandu nì quècoyo stná‑nè ini lancha, nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè mahì mar, te nì casaà stná‑nè ñuu Capernaum, nandúcú‑nêyà inga ladu mar mà. Te na ní ndacùhun‑neyà, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Maestro, ¿índù hora nì quesaà‑ní yohó? \p \v 26 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunini‑nsia palabra yohó: yùhù ináhî índù chuun nandúcú‑nsiâ yùhù. Màdì sáhà ñà‑nì xini‑nsià milagru nduá; còó. Sàhà ñà‑nì xixi vàha‑nsia, te nì chitu tìxi‑nsia nduá. \v 27 Doco màsà nácání inì‑nsia sàhà nansa nìhì‑nsiá ñà‑cutiacu‑nsià ñuhìví yohó, vàchi sacù‑ni tiempu cundiaà mà. Chicá nsiha nanducu‑nsiá ñà‑ndiaha íì cutiacù‑nsia nicanicuahàn. Te divi ñà‑jaàn nduá sáhatahvì yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, vàchi nùù Yua‑nda Dios sànì nìhìtáhvìˊ ñà‑quide chuun ìì xí‑yá. \p \v 28 Dandu nì cachi nèhivì mà xì‑yá: \p ―Cachì‑ní xì‑nsí nansa quida‑nsi sàhà‑ñá cundua obra vàha nacua cuní Dios quida‑nda. \p \v 29 Dandu cachí‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑cunindisá‑nsiá yùhù ana nì techuún‑yá nì quesaa, divi ñà‑jaàn nduú chuun vàha cuní Dios quida‑nsia. \p \v 30 Dandu cachí‑nè xì‑yá: \p ―Pues nú ducán, dandu ¿índù seña quida‑ní cundehè‑nsí, te cunindisá‑nsí? ¿Índù milagru quida‑ní? \v 31 Vàchi xìì‑ndà, na ní saxìca‑ne yucù dàná, nìsa còyo ñà‑ndiaha nani maná nìsa xixi‑ne, vàchi ducán cachí nùù tutu ìì: “Nùù ansivi nì dàcóyo Yua‑nda Dios pan nìsa xixi‑ne”. \p \v 32 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá: pan nì nìhì xìì‑nsiá nùù Moisés sànaha ma, cónì sándúú ndisa pan ndiaha vàxi ansivi. Còó. Yuamánìˊ nduú ana sáhatahvì xì pan ndisa ndiaha ma. \v 33 Vàchi pan sáhatahvì mii‑yá nduú yùhù ana nì techuún‑yá nì quixi ndè gloria sàhà ñà‑cutiacu nèhivì ñuhìví. \p \v 34 Ñàyùcàndùá, nì cachi nèhivì yucán: \p ―Señor, nicanicuahàn taxi tahvì‑ní nsiùhù pan mà cuxi‑nsi. \p \v 35 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù nduí nahi pan xi‑nsia cuxi‑nsia nsìquívì, te cutiacu‑nsià. Vàchi nsidaa ana sàà cunindisa‑xí, (ndiaha gá cundiatú anima‑nè), na ian mà nunca cui‑nè doco, te ni mà nunca cui stná‑nè tècuìí. \v 36 Doco nacua nì cachì xì‑nsiá, sànì xini‑nsià nansa quidé, te có‑xìníndísâ‑nsiá. \v 37 Doco sànì chitnùní ini Yuamánìˊ ñà‑cundoo ana nduú nèhivì xí, te nsidanicuú nècuàchìmà, icúmí‑nê (sàà‑nè cunchicùn‑nè yùhù). Te mà nunca taxí ni‑iin ana cuní tnàtuu nùí. \v 38 Vàchi divi sàhà‑ñá quide ñà‑ndùá cuní mii‑yá nì techuun‑xí, ñàyùcàndùá nì quei gloria nì quesaì. Mà váxi quide ñà‑ndùá cuní mií. \v 39 Te ¿ndíà nduá cuní mii‑yá nì techuun‑xí? Pues, cuní‑yà (ñà‑iin‑ni cundoo viì) nsidaa nèhivì nì sàhatahvì‑yá yùhù; có‑cùní‑yà ndañuhu ni‑iin‑ne. Dandu na sáà xìnu tiempu, icúmí‑nê natiacu nsihi‑ne quide. \v 40 Ñàyùcàndùá, ndéni nèhivì ni cunítnùhu sàhà yùhù ana nduú Dèhemanì‑yá, te cunindisá‑né yùhù, vida ndiaha nicanicuahàn cucumi‑né, vàchi ducán nì chitnùní ini Yuamánìˊ. Dandu quìvì xìnu tiempu, icúmí‑nê natiacu‑nè quide ―nì cachi Jesús. \p \v 41 Ñàyùcàndùá, nì cuàà nècuàchì raza‑yà Judea sàhà‑yá ñà‑nì cachi‑yà nduú‑yá pan ndiaha nì quixi gloria. \v 42 Te dohó nì cachi‑nè, iin‑ne xì inga‑nè: \p ―Amádi dèhe José nduú Jesús yohó. Ináhá‑ndá ana nduú yuadíhí‑nê. ¿Índù chuun cachí‑nè ndè gloria nì quixi‑ne? \p \v 43 Ñàyùcàndùá, nì cachi Jesús xì nècuàchì yucán: \p ―¿Índù chuun cuáà‑nsià ducán? \v 44 Mà níhì ni‑iin nèhivì nàcùnihnu ini‑nè yùhù nú cónì níhìtáhvì‑né ducán nùù Yuamánìˊ nì techuun‑xí; doco nú ni níhìtáhvì‑né ducán, dandu na quívì xìnu tiempu, icúmî danátiácuì‑nè. \v 45 Sànaha nì tiaa nècuàchì profeta nùù tutu ìì, te dohó nì cachi‑nè: “Cunaha‑nsiá, icúmí Dios chinaha‑yà nsidaa‑né”, nì cachi‑nè. Ñàyùcàndùá, nsidaa nèhivì iníní xí Yua‑nda Dios, te cundaà vàha ini‑nè, divi nduú nècuàchì icúmí cunchicùn xì yùhù. \p \v 46 ’Còò ni‑iin ni xiní xì Yua‑nda Dios. Cuisì mindaa ana nì quixi nùù‑yá nì xininùù xì‑yá, (divi yùhù). \v 47 Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá, nsidaa ana xiníndísá‑xí yùhù, vida ndiaha nicanicuahàn sànì nìhìtáhvì‑né. \v 48 Yùhù nduí nahi pan (cuxi nèhivì), te cutiacu‑nè nicanicuahàn. \v 49 Xìì‑nsiá nìsa xìca yucù dàná, nìsa xixi‑ne nùnì ansivi nani maná, doco nì xìhì nsihi‑ne. \v 50 Doco pan cáhàn yùhù sàhà‑xí, còó. Nùù gloria nì quea vàxan, te nú sànì xixi iin nèhivì‑ñá, dandu mà cúí gà‑nè. \v 51 Pues cunaha‑nsiá, yùhù nduí pan mà. Nùù gloria nì nui vàxi, te nú ni cúnchícùn iin nèhivì yùhù, dandu nicanicuahàn cutiacu‑nè, (na ian) sànì xixi‑ne yùhù, te ducán cutiacu‑nè. Te ¿índù iñàha cundua cuàhi ñà‑cunduu nahi pan mà? Pues divi cuerpu xi cunduu pan mà, vàchi icúmî cuàhi vida xi cuenta xi nèhivì ñuhìví sàhà‑ñá nìhì‑né cutiacu‑nè ―nì cachi Jesús. \p \v 52 Ñàyùcàndùá, nì quesaha nècuàchì raza‑yà Judea mà cuáà‑nè entre mii‑né, cachí‑nè: \p ―¿Índù modo cuàha nècuàchì yohó iquìcúñú‑nè ñà‑caxì‑ndàñá? \p \v 53 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Palabra ndàcuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: nú màsà cáxi‑nsiá cuñu yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, te nú màsà cóhó‑nsiá nìí, dandu còò vida ndiaha nùù‑nsiá. \v 54 Nsidaa ana saxí xi cuñuì, te xihí‑né nìí, vida ndiaha nicanicuahàn icúmí‑nê, te icúmí‑nê natiacu‑nè na xìnu tiempu. \v 55 Vàchi cuñuì, ñà‑cutiacu‑ndà nduá, te nìí, ñà‑coho‑nda nduú stná. \v 56 Nsidaa ana saxí xi cuñuì, te xihí‑né nìí, sànì ndèe anima‑nè ini anima yùhù, te iá stnáì ini anima mii‑né. \p \v 57 ’Yùhù itiácúì sàhà mii‑yá ana nì techuun‑xí vàxi, divi sàhà Yua‑nda Dios iá nicanicuahàn. Te divi ducání stná xì nsidaa ana saxí xi yùhù, sàhà yùhù cutiacu‑nè. \v 58 Pues, ducán nduú pan nì quixi gloria. Doco tucu iá pan nìsa xixi xìì‑nsiá sànaha, vàchi siempre nì xìhì‑nè. Cunaha‑nsiá, nsidaa ana xìxì‑xì pan cachíˋ xì‑nsiá vichi, nicanicuahàn cutiacu‑nè. \p \v 59 Ñà‑jaàn nduá nì cachi Jesús na iá‑yà veheñùhu ñuu Capernaum dacuahá‑yá nèhivì. \s1 Sàhà palabra xi Jesús nìhì‑ndà vida ndiaha nicanicuahàn \p \v 60 Na sánì inini nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑ndùá nì cachi‑yà, dandu nì cachi dava‑ne: \p ―Ùhì cunindisa‑nda ñà‑jaàn. Mà cándísâ nèhivì palabra jaàn. \p \v 61 Doco Jesús, ducání ináhá‑yâ nansa xícachi‑nè cáhàn ndiaa‑nèyà ducán. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A có‑ndôo ini‑nsià sàhà ñà‑ndùá nì cachì? \v 62 Pues nú coó, (dandu ¿nansa cachi gà‑nsià sàhà) yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví na cuni‑nsià yùhù mànaní ansivi nùhì? \v 63 Cunaha‑nsiá, cuisì sàhà anima‑ndà nìhì‑ndà cutiacu ndiaha‑nda, màdì sàhà iquìcúñú‑ndà, vàchi còò ni‑iñàha nìhì‑ndà nùájàn. Cuisì palabra sànì cachì xì‑nsiá nduá dacútiácú xì anima‑nsià. \v 64 Doco ináhî mii‑nsiá ñà‑dava‑nsia có‑xìníndísâ ndisa‑nsia ―nì cachi‑yà. \p Vàchi dècuèndè antes sà‑ìnáhá‑yâ ana xínduu nèhivì có‑xìníndísâ, te ináhá stná‑yà índù tiàa cuàhàn cahin xì‑yá. \v 65 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì nsidaa‑né: \p ―Nacua nì cachì xì‑nsiá daa, ducán nduá: mà cúí cunchicùn iin nèhivì yùhù nú màsà níhìtáhvì‑né ducán nùù Yuamánìˊ. \p \v 66 Daaní, divi quìvì yucán nì quecuaán cuàhà nècuàchì dacuahá‑yá, nì naxicocuíìn ini‑nè, cónì cútnáhâ gá‑nè xì‑yá cacanuu‑ne. \v 67 Ñàyùcàndùá nì càhàn‑yà xì ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá (cónì quécuáân): \p ―Mii‑nsiá, ¿a nacoo stná‑nsià yùhù? \p \v 68 Dandu nì cachi Simón Pedro xì‑yá: \p ―Señor mío, còò inga gà ana cùhùn‑nsì nùù‑xí, vàchi cuisì sàhà palabra xi mii‑ní nìhìtáhvì‑nsí vida ndiaha nicanicuahàn. \v 69 Te xiníndísâ‑nsí mii‑ní ñà‑ndùù‑ní Cristu, divi Dèhemanì mii‑yá iá nicanicuahàn. Ináhá vâha‑nsi ñà‑jaàn. \p \v 70 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ùxìn ùì mii‑nsiá sànì nacàxin, doco iin‑nsia nduú nahi ñà‑malu. \p \v 71 Pues divi palabra mà nì cachi‑yà sàhà dèhe Simón, nècuàchì nani Judas Iscariote, vàchi divi‑ne nduú tiàa cuàhàn cahin xì‑yá, te nduú stná‑nè iin nècuàchì dacuahá. \c 7 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi ñani Jesús xì‑yá ñà‑có‑xìníndísâ‑né mii‑yá \p \v 1 Daaní, después, cuisì ladu Galilea nì quesaha xicánúú Jesús. Có‑cùní gà‑yà cacanuu‑ya ladu Judea, vàchi nècuàchì raza‑yà ndoó ladu mà, cuní‑nè cahnì‑néyà. \v 2 Doco vichi sà‑ìtúú iin vicò nsidácáhnû‑né ladu Judea, divi vicò ndoó‑né siahva. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì càhàn ñani Jesús xì‑yá, cachí‑nè: \p ―Vichi chicá vàha quee‑ní ladu yohó cuahán‑nî ladu Judea, dandu cuni nsidaa nècuàchì dacuaha‑ní mii‑ní, te cundehè stná‑nè milagru quida‑ní. \v 4 Vàchi nú cuní‑ndà cuìtià fama xi‑nda nùù nèhivì, dandu mà quídá dèhé‑ndà ñà‑ndùá quida‑nda. Ñàyùcàndùá, nú cuàhà guá ñà‑ndùá quida‑ní, dandu quida vate‑níà cundehè nsidaa nèhivì ―nì cachi‑nè xì‑yá, \v 5 vàchi cunaha‑nsiá, ni ñani‑yà có‑xìníndísá‑xí‑yâ. \p \v 6 Ñàyùcàndùá, nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Tàñáha ga sàà quìvì xí. Doco mii‑nsiá, ndéni tiempu nì cui, vàtùni quida‑nsia ñà‑ndùá cudíì inì‑nsia. \v 7 Te mà cúní ùhì nèhivì ñuhìví mii‑nsiá. Doco yùhù, xiní ùhì‑nè yùhù, vàchi cachíˋ xì‑né chuun quini nduá quidá‑né. \v 8 Cuahán‑nsià vicò mà; vàchi yùhù, tàñáha ga cùhìn, vàchi tàsáà quìvì xí. \p \v 9 Ñà‑jaàn nduá nì cachi‑yà xì‑né, te nì ndòo iì‑yá ladu Galilea yucán. \s1 Nansa nì quida Jesús na ní sàhàn‑yà vicò ndoó‑né siahva \p \v 10 Daaní, nì nsihi nì caquihin ñani‑yà ichì, dandu nì quihin stná‑yà ichì cuàhàn‑yà vicò mà. Doco cuàhàn dèhé‑yà, mà cuáhàn vate‑yá. \v 11 Te yucán ndé iá vicò mà nì nanducu nècuàchì ladu Judea mii‑yá, cachí‑nè: \p ―¿Índù iá Jesús? \p \v 12 Te cuàhà gá nì ndatnuhu stná‑nè sàhà‑yá. Vàha ga‑yà, cachí dava‑ne, doco dava ga‑nè, còó, mà váha‑ya, vàchi dandahví uun‑ya nèhivì, cachí‑nè. \p \v 13 Doco ni‑iin nèhivì, cónì cáhàn vate‑né sàhà‑yá, vàchi yúhî‑nè nècuàchì ladu Judea mà. \p \v 14 Daaní, sànì cudava vicò, dandu nì sàà‑yà yehè veheñùhu cahnú, te nì quesaha‑yá dacuahá‑yá nèhivì ndoó yucán. \v 15 Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nècuàchì ñuu mà, cachí‑nè: \p ―¡Na nchichí guâ cáhàn nècuàchì yohó, te cónì xìcá‑né escuela (xi‑nda)! \p \v 16 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, màdì dìnì yùhù taví ñà‑ndùá dacuahí nèhivì. Vàchi divi mii‑yá nì techuun‑xí vàxi nduú ana nì chitnùní inì‑xi nansa coo ñà‑ndùá chináhì. \v 17 Te ndéni nèhivì nì cui, nú iá voluntad xi‑ne quida ndisa‑ne ñà‑ndùá cuní Dios, vàtùni sàà‑nè cundaà ini‑nè sàhà palabra chináhì, a divi dìnì mií queá, te ò Dios chindéé xî. \v 18 Vàchi nú inì‑ni mii‑nda chítnùní ini‑ndà índù palabra chinaha‑ndà, dandu náhà claru cuisì cuní‑ndà tavà‑ndà tnùñuhu xí mii‑nda. Doco nú nandúcú‑ndá nansa quee tnùñuhu xí ana nì techuun‑xi‑nda vàxi, dandu vàtùni cundaà inì‑xi, ñà‑ndáà nduá cachí‑ndà, màdìá dandahví‑ndà nèhivì nduá. \p \v 19 ’Moisés nì sàha xi‑nsiá ley sànaha. Doco ni‑iin‑nsia có‑quìdá ndisa‑nsia ñà‑ndùá cachí ley mà. ¿Índù chuun cuní‑nsià cahnì‑nsiá yùhù? \p \v 20 Dandu nì cachi nèhivì cuáhà yucán: \p ―Ndisa sànì culocó‑nî nì quida ñà‑malu. ¿Ana cuní cahnì xì‑ní cahan‑ní? \p \v 21 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Sànì ndulocó nsidaa‑nsiá sàhà imindaa milagru nì quide. \v 22 (Ináhá‑ndá), sànaha nì saquin Moisés iin ley ñà‑màcòo seña xi Dios ìcà‑ndà. Doco màdì mii Moisés nduú ana nì chitnùní inì‑xi ñà‑coo estilu mà, vàchi xìì‑ndà chicá antes nduú ana nì dàquésáhá xân. Ñàyùcàndùá, ducan quida‑nda vichi, mate iin quìvì descansu nduá, doco fuerza màcòo seña mà ìcà iin méè. \v 23 Cundehè‑nsiá, dècuèndè stná iin quìvì descansu saquín stná‑nsià seña mà ìcà‑vé, (danácuèhè‑nsiàvè) sàhà ñà‑cùní‑nsià chivàha viì‑nsiá ley mà. Te yùhù, divi stná quìvì descansu mà nì sandua na ní dàndúvàhi iin tiàa, te nì ndòo vàha‑ne; doco sàhájàn xídà inì‑nsia. ¿Nansa nduájàn? \v 24 (Yùhù cachíˋ xì‑nsiá), màsà cuítnùhu ndevàha‑nsia nacua tuxí uun ini‑nsià. Nú cuàhàn‑nsià càhàn tnùhù‑nsiá sàhà iin nèhivì, dandu ñà‑ndácuisì xiñuhu cundua cachi‑nsià ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì cachi Jesús xì nèhivì tuxí inì‑xi nduú‑yá iin nèhivì ñuhìví yohó \p \v 25 Ñàyùcàndùá, dava nècuàchì ñuu Jerusalén yucán, nì cachi‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―¿Amádi nècuàchì jaàn nduú tiàa cuní‑nè cahnì‑né? \v 26 Doco cundehè‑nsiá, jaàn iín‑né mahì nèhivì, chináhá‑nè, te còá cachí nècuàchì cuní dandáñúhú xí‑nê. ¿A vihi‑ni sànì nacuni tè‑xídandacú nùù‑ndà ñà‑divi Cristu (nì quixi nùù Dios) nduú‑né? \v 27 Doco nsiùhù, còó, vàchi sà‑ìnáhá‑nsî índù nì quixi nècuàchì jaàn. Vàchi na quívì quixi mii‑yá ana nduú ndisa Cristu, mà cúndáà inì‑xi índù nì quixi‑ya ―nì cachi‑nè. \p \v 28 Ñàyùcàndùá, ndee ní càhàn Jesús xì nèhivì dacuahá‑yá yehè veheñùhu, cachí‑yà: \p ―¿A ináhá‑nsiâ yùhù (tuxí inì‑nsia)? ¿A ndisa ináhá‑nsiâ ndévì nì quixi? Pues yùhù, màdìá inì‑ni mií nì ndàcú inì quixi; còó. Iá ana nì techuun‑xí vàxi, te vàtùni cahvi‑nda xi‑yá. Doco mii‑nsiá, có‑ìnáhá‑nsiâyà. \v 29 Yùhù, ndisa, ináhî mii‑yá, vàchi divi‑ya nduú ana nì techuun‑xí, te ñàyùcàndùá nùù mii‑yá nì quixi ―nì cachi Jesús. \p \v 30 Ñàyùcàndùá, nì nanducu nècuàchìmà nansa tnii‑neyà, doco cónì níhì‑né quida‑neà, vàchi tàñáha ga sàà quìvì cuu xi‑yá ducán. \v 31 Doco cunaha‑nsiá, cuàhà gá nèhivì itá yucán nì xinindisá stná‑nè mii‑yá, te nì cachi‑nè: \p ―Cuàhà gá milagru quidá Jesús yohó. Ádi có‑xìñùhù gá cundehè gá‑ndà milagru sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà divi rey ndiaha nì quixi nùù Dios nduú‑yá. \s1 Nansa nì quixi policía cuenta xi nècuàchì fariseu ñà‑catnii‑tè Jesús \p \v 32 Dandu nì caxinitnùhu nècuàchì fariseu ñà‑ndùá cachí nèhivì sàhà‑yá. Ñàyùcàndùá, mii‑né xì dùtù xícusahnú, nì càhàn‑nè xì policía ñà‑cùhùn‑te catnii‑tèyá. \p \v 33 Dandu nì càhàn‑yà xì nèhivì inga xichi, cachí‑yà: \p ―Sacù‑ni tiempu coo guè xì‑nsiá yohó, dandu icúmî nùhì nùù ana nì techuun‑xí vàxi. \v 34 Te mate ni nándúcú‑nsiâ yùhù, doco mà ndácùhun‑nsia yùhù, vàchi ndé cùhìn, mà cúí sàà‑nsià. \p \v 35 Dandu nècuàchì raza‑yà Judea yucán, nì ndatnuhu‑né entre mii‑né, cachí‑nè: \p ―¿Índù cùhùn nècuàchì yohó, te (cachí‑nè) mà cúí ndacùhun‑ndané? ¿A cúhùn xìcà‑né ñuu griegu ndé ndoó stná nècuàchì raza‑ndà, te dacuahá‑né nècuàchì griegu mà? \v 36 Có‑sânìhì ini‑ndà ñà‑càchí‑nè ñà‑mà cúí ndacùhun‑ndané, mate ni nándúcú‑ndánê, te mà cúí sàà stná‑ndà lugar ndé cùhùn‑nè ―nì cachi nèhivì mà. \s1 Na ian queé fuerte tèñuhu iin yùte limpiu, ducán fuerte icúmí Dios cuàhatahvì‑yá vida ndiaha xí‑yá ini anima‑ndà \p \v 37 Daaní, nì sàà quìvì nì xìnu vicò mà, divi quìvì chicá nducáhnû. Dandu nì ndacuiin Jesús mahì nèhivì, te nì càhàn ndee‑yá, cachí‑yà xì‑né: \p ―Nú iá ana xíhì tècuìí, dandu ni quixí‑né nùí, te coho vàha‑ne. \v 38 Vàchi nú xiníndísâ iin nèhivì xìˊ, ducán queá nùù‑né na ian caná fuerte tècuìí ini anima‑nè, te xítià‑te, nduú‑te nahi tècuìí coho‑nda cutiacu‑ndà nicanicuahàn, divi nacua cachítnùhu nùù tutu ìì ―nì cachi‑yà. \p \v 39 Doco tècuìí nì cachi‑yà mà nduú (ejemplu, vàchi cunaha‑nsiá), Espíritu Ìì nduú tècuìí mà, te nsidaa ana xiníndísá‑xí‑yá, icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né Espíritu Ìì mà. Doco tàñáha ga cuàhatahvì Dios Yà‑ìì mà, vàchi tàñáha ga nanihì Jesús tnùñuhu ndiaha xí‑yá. \s1 Nansa nì ndatnuhu nèhivì cuáhà sàhà Jesús \p \v 40 Daaní, na ní inini dava nècuàchì itá yucán ñà‑ndùá nì cachi‑yà, dandu nì cachi‑nè: \p ―Ndisa, nècuàchì ndiatu‑nda quesaa càhàn cuenta xi Dios nduú ana yohó. \p \v 41 Te dava ga‑nè, cachí‑nè: \p ―Divi rey ndiaha Cristu nduú nècuàchì yohó. \p Doco dava ga‑nè, nì cachi‑nè: \p ―¿A tuxí inì‑nsia rey ndiaha Cristu cunduu iin nècuàchì nì quixi ladu Galilea (nahi Jesús)? \v 42 Amádi cachítnùhu tutu ìì sàhà rey mà ñà‑divi yohòtéhè‑yá nduú David, te ñuu nècuàchìmà nani Belén cunduu ñuu‑yà, cacháˋ. \p \v 43 Ñàyùcàndùá, nì tàhndè dava nèhivì sàhà‑yá. \v 44 Te mate cuní dava‑ne tnii‑neyà, doco ni‑iin‑ne có‑sâhandee ini‑nè quida‑neà. \s1 Nansa nì cachi nècuàchì xídandacú ñà‑có‑càndísâ‑né Jesús \p \v 45 Daaní, na sámànuhù tè‑xínduu policía ndé ndoó dùtù xícusahnú xì nècuàchì fariseu, te nì cachi nècuàchìmà xì‑té: \p ―¿Índù chuun cónì sándácá‑nsiá Jesús quixi? \p \v 46 Te nì naxiconihí policía, cachí‑te: \p ―Còò inga ana cáhàn ndiaha guá na cáhàn nècuàchì yucán. \p \v 47 Dandu nì cachi nècuàchì fariseu mà: \p ―¿A ndéˋ stná mii‑nsiá sànì dàndàhví Jesús? \v 48 Cundehè‑nsiá nsiùhù tè‑xídandacú, ¿a sánì xinindisá‑nsí? Còó, ni‑iin‑nsi. Te ¿ò dává gá nècuàchì fariseu? Còó. Ni‑iin‑ne, có‑xìníndísâ‑né. \v 49 Doco dava ga nèhivì ndahví yucán, ni có‑ìnáhá‑nê nansa cachí ley ìì, sàháyùcàndùá icúmí‑nê nìhì‑né castigu xi‑ne ―nì cachi nècuàchìmà. \p \v 50 Cunaha‑nsiá, yucán iá stná Nicodemo, divi nècuàchì nì sàhàn nùù Jesús daa, vàchi iin nècuàchì xídandacú nduú stná‑nè. Te vichi nì càhàn stná‑nè xì nsidaa compañeru‑nèmà, cachí‑nè: \p \v 51 ―(Ñánì), ndéni nèhivì ní cui, nú cuní‑ndà nsidandaà‑ndà sàhà‑né, dihna icúmí‑ndá cunini‑nda nansa cachí mii‑né, dandísá, vàtùni cundaà ini‑ndà sàhà chuun xi‑ne. Amádi ñà‑jaàn nduú stná ley xi‑nda. \p \v 52 Doco nì naxiconihí compañeru‑nèmà cachí‑nè: \p ―¿A ndéˋ stná mii‑ní nduú stná‑ní iin nècuàchì ladu Galilea? Nanducu váha‑ní (nùù tutu ìì), dandu cundaà inì‑ní, còò ni‑iin nècuàchì cáhàn cuenta xi Dios quixi ladu Galilea ―nì cachi‑nè. \p \v 53 Dandu nsidaa‑né nì nacuitià‑nè mànuhù‑né vehe‑ne. \c 8 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús xì iin nècuàchì ñahà cónì quìdá víi \p \v 1 Daaní, nì quee Jesús cuàhàn‑yà yucù Olivo. \v 2 Dandu inga quìvì na ní tùinuù, vàxi tu‑ya veheñùhu cahnú. Te nì nataca cuàhà gá nèhivì nùù‑yá; te nì sàcòo‑ya nì chinaha‑yànè. \v 3 Dandu yucán nì sàà stná itnii maestru ináhá ley sànaha, xì stná dava nècuàchì fariseu, xíndaca‑ne iin nècuàchì ñahà nì sàà, te nì chicani‑ne nècuàchìmà nùù‑yá, vàchi ñahà mà, nì càhàn‑nè xì iin nècuàchì có‑ndùú nècuàchì vehe‑ne. \v 4 Ñàyùcàndùá nì cacachi nècuàchì tiàa ma xi‑yá: \p ―Maestro, nì tnii‑nsi ñahà yohó na quidá‑né iin cuàchi. \v 5 Te cachí ley xi Moisés ñà‑ìcúmí‑nê cui‑nè xì yùù nú quidá‑né ducán. Doco mii‑ní, ¿nansa cachí‑nî quida‑nda? \p \v 6 Ducán nì cachi nècuàchìmà, áma cáchí‑yà iin ñà‑có‑ndìá ìcà‑yá cahan‑né, te ducán nìhìndèè‑né daquée cuàchi‑ne dìquì‑yá. Doco mii‑yá, nì nàcòo ndee ni‑ya, tiaá‑yá nùù ñuhù xì dìnìndàhá‑yà. \v 7 Dandu chicá cuàhà nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, ñàyùcàndùá, nì nàcòo ndaà‑yà, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú iá ndisa iin‑nsia còò ni‑iin falta‑xi, dandu divi ni cúndúú primeru caniyuu‑xi nècuàchì yohó. \p \v 8 Dandu ingà tu nì nàcòo ndee‑ya, tiaá tú‑yá nùù ñuhù. \v 9-10 Doco nsidaa nècuàchì itá yucán, ináhá‑nê iá stná cuàchi‑ne. Ñàyùcàndùá, dihna nècuàchì chicá sahnú nì caquee cuàhàn, dandu después nì caquee stná iin iin nècuàchì dava ga mà cuàhàn‑nè, ndé mii Jesús nì ndòo, xì stná nècuàchì ñahà mà. Dandu nì nàcòo ndaà‑yà, te nì xini‑yà ndélà mindaa nècuàchìmà iín. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Señora, ¿a sácuàhàn nsidaa nèhivì daquée cuàchi dìquì‑ní? ¿Á coo cá ana cuní cahnì xì‑ní? \p \v 11 Dandu nì cachi nècuàchìmà: \p ―Còó, Señor; còò cá iin. \p Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Pues ni yùhù, có‑cùní stnáì cuì‑ní. Cuahán‑nî, te màsà náxícócuîìn‑ní quida gà‑ní cuàchi ma ―nì cachi‑yà. \s1 Jesús nduú ana datnúù xì sàxìnítnùní nèhivì ñuhìví \p \v 12 Daaní, nì càhàn gà Jesús xì nèhivì yucán, cachí‑yà: \p ―Yùhù nduí ana datnúù xì sàxìnítnùní nèhivì ñuhìví. Ñàyùcàndùá, nsidaa ana nchícùn xìˊ, icúmí cutnuù ndiaha nùù ichì nchícùn‑nè, te ducán nìhìtáhvì stná‑nè vida ndiaha, vàchi mà nunca cunduamà ichì ñáa. \p \v 13 Dandu nì cachi nècuàchì fariseu xì‑yá: \p ―Còó, mà ndìsá, vàchi cuisì mii‑ní ndeníhí vàha‑ní mii‑ní. \p \v 14 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mate mií cáhìn sàhà‑xí, doco vàtùni cundiaa mà, vàchi ináhî índù nì quei vàxi, te ináhî índù icúmî nùhì. Doco mii‑nsiá, có‑ìnáhá‑nsiâ índù nì quei vàxi, ni có‑ìnáhá stnâ‑nsià índù icúmî nùhì. \v 15 Indéhe uun‑nsia nansa quidá nèhivì, te ñà‑jaàn cachí‑nsià sàhà‑né, a quidá víi‑né, ò á coó. Doco yùhù, có‑càchíˋ nú quidá víi‑né, ò á coó. \v 16 Doco nú ndisa indéhí sàhà‑né, dandu ñà‑ndácuisì nduámà, vàchi màdì cuisì yùhù nduú ana cachí ducán, vàchi cutnáhâ stná Yuamánìˊ xìˊ, divi mii‑yá ana nì techuun‑xí vàxi. \v 17 Cachí ley xi‑nsia: xì ùì testigu vàtùni cunindisa‑nda ñà‑ndáà nduá cachí‑nè. \v 18 Pues, cunaha‑nsiá, yùhù nduú iin ana cáhàn favor xi. Daaní, iá stná mii‑yá nì techuun‑xí, divi Yuamánìˊ, te cáhàn stná‑yà favor xi. \p \v 19 Dandu nì cacachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―¿Índù iá yua‑ní? \p Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, ni có‑ìnáhá‑nsiâ yùhù, ni có‑ìnáhá stnâ‑nsià Yuamánìˊ. Vàchi nú ni cúnáhá ndisa‑nsia yùhù nì cùí, dandu ñà‑jaàn nìhì stná‑nsià cunaha stná‑nsià mii‑yá. \p \v 20 Ñà‑jaàn nduá nì cachi Jesús na ní dàcuàhá‑yá nèhivì ndoó yehè veheñùhu cahnú yatni ndé itá alcancía xi Dios. Doco còò iin ni tnii‑xi‑yá, vàchi tàñáha ga sàà quìvì cuu xi‑yá ducán. \s1 Nansa nì cachi Jesús icúmí‑yâ cùhùn xìcà‑yá, te mà cúí cunchicùn stná nèhivì có‑xìníndísâ \p \v 21 Daaní, nì cachi tu Jesús xì nècuàchì yucán: \p ―Yùhù icúmî cùhùn xìqué, te mii‑nsiá, icúmí‑nsiâ nanducu‑nsiá yùhù, doco na quívì cui‑nsià, icúmí‑nsiâ cui‑nsià xì cuàchi‑nsia. Te lugar ndé cùhìn, mà cúí cùhùn stná‑nsià. \p \v 22 Ñàyùcàndùá, nì cachi nècuàchì raza‑yà Judea mà entre mii‑né: \p ―¿A vihini cahnì nècuàchì jaàn mii‑né, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè lugar ndé cùhùn‑nè mà cúí sàà stná‑ndà? \p \v 23 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nèhivì ñuhìví yohó xínduu‑nsia, doco yùhù, dìquì‑xí ansivi nì quixi, có‑ndùí nèhivì ñuhìví yohó. \v 24 Ñàyùcàndùá nì cachì xì‑nsiá daa ñà‑ìcúmí‑nsiâ cui‑nsià xì cuàchi‑nsia. Vàchi nú có‑xìníndísâ‑nsiá yùhù ñà‑ndùí ana nì cachì xì‑nsiá, dandu quìvì cui‑nsià cunsida iì‑nsiá cuàchi‑nsia. \p \v 25 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Pues, mii‑ní ¿ana divi nduu‑ní? \p Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ndè primeru sànì cachì xì‑nsiá ana nduí. \v 26 Te cuàhà gá icúmí guêˋ cundehí, te cachì sàhà‑nsiá. Cunaha‑nsiá, palabra ndàcuisì nduá cachí mii‑yá ana dìchúún‑xí vàxi. Nùù mii‑yá nì sàcùnahí cachì nsidaa ñà‑ndùá cachíˋ xì mii‑nsiá nèhivì ñuhìví yohó ―nì cachi Jesús. \p \v 27 Doco nèhivì yucán, cónì sánìhì ini‑nè ñà‑divi Yua‑nda Dios cáhàn‑yà sàhà‑xí. \v 28 Ñàyùcàndùá nì cachi tu‑ya xì‑né: \p ―Nú sànì sàà‑nsià nì chituu ducún‑nsià yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, dandu cundaà ini‑nsià ñà‑divi yùhù nduí ana cachíˋ xì‑nsiá, te màdì dìnì mií chítnùní inì quide ñà‑ndùá quidé. Cuisì quidé ñà‑ndùá nì dàndàcú Yuamánìˊ nùí, te divi ñà‑jaàn nduá cachíˋ xì‑nsiá. \v 29 Cunaha‑nsiá, divi Yuamánìˊ nì techuun‑xí vàxi, te nicanicuahàn iá‑yà cutnáhâ stná‑yà xìˊ; mà nunca nacóó‑yá yùhù, vàchi nicanicuahàn quidé ñà‑ndùá cudíì ini‑yà. \p \v 30 Ducán nì cachi Jesús, te sàhà palabra jaàn nì sàà nì xinindisá cuàhà gá nèhivì‑yá. \s1 Ndoó nèhivì iníní xí Dios, te ndoó nèhivì iníní xí cuàchi \p \v 31 Daaní, nì càhàn Jesús xì nèhivì xiníndísá‑xí‑yâ, cachí‑yâ: \p ―Nú iin‑ni cunindisá vàha‑nsia, dandu cunduu ndisa‑nsia nèhivì xí, \v 32 te sàà stná‑nsià mànìhì ini‑nsià ñà‑ndùú palabra ndàcuisì. Te divi sàhà palabra mà icúmí‑nsiâ caquee‑nsia libre. \p \v 33 Dandu nì cachi nèhivì xì‑yá: \p ―Nsidaa‑nsí, yohòtéhè‑nsí nduú Abraham, te ni‑iin xichi cónì ía ni‑iin lamú dandacu‑xi nùù‑nsí. Ñàyùcàndùá, ¿índù chuun cachí‑nî ñà‑ìcúmí‑nsî quee‑nsi libre? \p \v 34 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Palabra ndàcuisì nduá yòhó cachíˋ xì‑nsiá: nsidaa ana tùha quida xi cuàchi, divi cuàchi ma nduá dàndàcù‑xì nùù‑né vida xi‑ne, na ian peón xi cuàchi ma nduú‑né. \v 35 Te iin peón, màdì nicanicuahàn coo‑tè vehe lamú xi‑tè. Tucu iá xì dèhe iin lamú, nicanicuahàn icúmí‑nê coo‑ne nùù nècuàchìmà. \v 36 Ñàyùcàndùá, nú sànì dàcácu Dèhemanì (Dios) mii‑nsiá, te sànì quee‑nsia libre, dandísá, libre dahuun icúmí‑nsiâ cundoo‑nsia. \v 37 Yùhù ináhî Abraham nduú yohòtéhè‑nsiá. Doco vichi cuní‑nsià cahnì‑nsiá yùhù, vàchi có‑ndôo inì‑nsia xì ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá. \v 38 Cuisì ñà‑ndùá sànì xinì nùù Yuamánìˊ nduá cachíˋ xì‑nsiá, te ducán stná mii‑nsiá, ñà‑ndùá nì inini‑nsia nùù yua‑nsiá, divi nduá quidá stná‑nsià. \p \v 39-40 Dandu nì cacachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Nsiùhù, Abraham nì sanduu primeru yua‑nsí. \p Te nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nú ndisa Abraham ni cúndúú yohòtéhè‑nsiá nì cùí, dandu icúmí‑nsiâ quida viì‑nsiá nacua nìsa quida nècuàchìmà sànaha. Doco vichi cuní‑nsià cahnì‑nsiá yùhù, mate palabra ndàcuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá, te nduú stná mà palabra nì inini nùù Dios. Cunaha‑nsiá ni‑iin xichi cónì cùní Abraham quida‑ne nacua cuní mii‑nsiá quida‑nsia xìˊ. \v 41 Doco mii‑nsiá, nacua quidá yua‑nsiá, divi ducán quidá stná‑nsià. \p Dandu nì cachi nèhivì mà xì‑yá: \p ―Nsiùhù, có‑ndùú‑nsí dèhe ndahví. Mindaa Yua‑nsí iá, te divi nduú Dios. \p \v 42 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú Dios ni cúndúú yua‑nsiá nì cùí, dandu icúmí‑nsiâ cuu ini‑nsià sàhí, vàchi nùù mii‑yá nì quei vàxi. Màdì yùhù nì nácání mií inì quixi, còó. Divi mii‑yá nì techuun‑xí vàxi. \v 43 Te ¿índù chuun mà cùì mànìhì inì‑nsia ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá? Pues divi sàhà‑ñá mà cúndéé inì‑nsia cunindisá‑nsiá palabra xi. \v 44 Vàchi divi ñà‑malu nduú yua‑nsiá, te nacua cudíì ini quisì mà quida quini‑sì, divi ducán stná mii‑nsiá, cudíì stná inì‑nsia quida‑nsia ducán. Dècuèndè tiempu chicá antes cudíì inì‑si dacahní stnahá‑si nèhivì. Mà nunca tùha‑sì quida‑sì ni‑iñàha nduú ñà‑ndáà, vàchi còò ni‑iin palabra vàha nihnú inì‑si. Te na cáhàn tnùhù‑sí, (màsà ndúlócô‑ndà), vàchi ducání tnuhu ini anima‑si. Tnuhu‑sí, te yua ñá‑tnùhù nduú‑si. \v 45 Te yùhù, sàhà‑ñá cachíˋ xì‑nsiá ñà‑ndùú ñà‑ndácuisì, ñàyùcàndùá có‑xìníndísâ‑nsiá yùhù. \v 46 Te nú iá cuàchi nì quide cahan‑nsiá, dandu ¿índù chuun có‑càchí claru‑nsiàñà? Doco te nú ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá, dandu xiñuhu cunindisá‑nsiá yùhù. \v 47 Nsidaa ana nduú nèhivì xí Dios, cudíì ini‑nè cunini‑ne palabra vàxi nùù‑yá. Doco sàhà‑ñá có‑ndùú‑nsiá nèhivì xí‑yá, ñàyùcàndùá có‑ìníní‑nsiá palabra xi‑ya ―nì cachi Jesús. \s1 Sà‑ìá Jesús na táyôo nèhivì sànaha \p \v 48 Dandu nì càhàn tu nèhivì raza‑yà Judea xì‑yá, cachí‑nè: \p ―Ádi ñá‑ndâà nduá cachí‑nsì, iin nècuàchì samaritanu (sìquini) nduu‑ní, te iá stná iin ñà‑malu anima‑ní. \p \v 49 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Còò ñà‑malu anímè. (Na cáhìn xì‑nsiá), cuisì cuníˋ quee tnùñuhu xí Yuamánìˊ. Doco mii‑nsiá, cahíchì inì‑nsia yùhù. \v 50 Có‑nàndúquî nansa tavà nèhivì tnùñuhu xí mií, vàchi iá iin ana quida‑xi ñà‑jaàn, te mii‑yá nduú stná ana icúmí nsidandaà viì sàhà nsidaa chuun. \v 51 Palabra ndàcuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: nú ni chívàha iin nèhivì ñà‑ndùá chináhì, dandu mà nunca sàà‑nè cui‑nè nicanicuahàn. \p \v 52 Dandu nì cachi nècuàchì raza‑yà Judea yucán: \p ―Vichi sànì cundaà ndisa ini‑nsì iá ñà‑malu anima‑ní, vàchi sànaha nì xìhì Abraham yucán, te nì xìhì stná nsidaa profeta nìsa cahàn cuenta xi Dios. Doco mii‑ní cachí‑nî mà nunca sàà cui nèhivì chívàha xi ñà‑ndùá cachí‑nî. \v 53 ¿A tuxí inì‑ní chicá ndiaá‑nî nùù xìì‑ndà Abraham? Vàchi còò gá ndómà, xì stná profeta nìsa cahàn cuenta xi Dios, sànì caxihì nsihi‑ne. ¿Ana divi nduu‑ní cahan‑ní? \p \v 54 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nú mií ni cachíˋ ñà‑chicá ndiaíˋ, dandu, mà cúndiááˋ mà. Vàchi divi Yuamánìˊ nduú ana icúmí tavà xì tnùñuhu xí yùhù, mate mii‑yá nduú ana càhvì stná‑nsià, cachí‑nsià. \v 55 Doco mii‑nsiá, có‑ìnáhá‑nsiâyà; cuisì yùhù, ndisa, ináhî‑yà. Te nú ni cachíˋ có‑ìnáhî‑yà, dandu cunduu stnáì tè‑tnùhù nahi mii‑nsiá. Doco yùhù, ináhî mii‑yá, te chívàhi ñà‑ndùá cachí‑yà. \v 56 Xìì‑ndà Abraham mà, nì cudiì ini‑nè ñà‑nìhìtáhvì‑né cuni‑nè tiempu (quesaì ñuhìví yohó). Ñàyùcàndùá, contentu nì ndòo‑ne na ní cuu ndisa ñà‑jaàn. \p \v 57 Dandu nì cachi nèhivì mà xì‑yá: \p ―¡Mii‑ní, ni có‑xìcà‑ní ùì dico ùxìn cuìà, te ináhá‑nî Abraham cahan‑ní! \p \v 58 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, tàyóo Abraham, doco yùhù sà‑ìéˋ. \p \v 59 Ñàyùcàndùá nì dàtàcá nècuàchìmà yùù cuàhàn‑nè cahnì‑néyà nì cùí, doco nì quee dèhé‑yà veheñùhu ma nì chindaà‑yà mahì‑né cuàhàn‑yà. \c 9 \s1 Nansa nì dàndúvàha Jesús iin nècuàchì cuaá dècuèndè quìvì nì cacu‑ne \p \v 1 Dandu nì yàha Jesús chicá nùù‑xí, te nì xini‑yà yucán iá iin nècuàchì cuaá, dècuèndè nì cacu‑ne cuaá‑nè. \v 2 Te nì xìcàn tnùhù nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Maestro, ¿ana cuàchi‑xi nduá, te cuaá nècuàchì yohó nì cacu‑ne? ¿A yuadíhí‑nê iá cuàchi‑xi, ò mii‑né? \p \v 3 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Ni còò cuàchi ni quidá nècuàchì yohó, ni stná yuadíhí‑nê. Cunaha‑nsiá, sàhà‑ñá ni sáà nèhivì cundaà ini‑nè ñà‑ndiaha guá quidá Dios, ñàyùcàndùá nì cuu xi nècuàchì yohó ducán. \v 4 Yùhù, na iá va quìvì, icúmî quide obra ndiaha nì sàcùnahí nùù mii‑yá ana nì techuun‑xí vàxi; vàchi (vàxi iin tiempu ùhì) nàcuììn tnùù, dandu mà cúí gá quida ni‑iin nèhivì chuun xi mii‑yá. \v 5 Yùhù, na iá ve ñuhìví yohó, chuun xi nduá datnúì sàxìnítnùní nèhivì. \p \v 6 Dandu nì nsihi nì cachi‑yà ducán, nì dàcóyo‑ya tèdìí‑yà ñuhù, te nì quidavàha‑ya iyuhu ndèhì nì dàcánúú‑yâ nùù nècuàchì cuaá mà. \v 7 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Vichi cuahán‑nî quisi‑ní ndé ñuhú tècuìí pila nani Siloé. \p Pues cunaha‑nsiá, quìvì Siloé mà cuní cacháˋ dàhàn ñuu yucán ñà‑sànì techuún nèhivì‑ndó. Ñàyùcàndùá, nì sàhàn tiàa ma nì quisi‑ne, te na mándixi‑ne sàtùínúù‑né. \v 8 Dandu nsidaa nècuàchì ndoó yatni ndé iá‑nè, xì stná dava ga nècuàchì ináhá xí‑nê antes cuaá‑nè, nì cachi‑nè: \p ―¿Amádi nècuàchì tiàa jaàn nduú ana nìsa ìa xícàn xì caridad? \p \v 9 Te dava‑ne, cachí‑nè: \p ―Divi nduú‑né. \p Te dava ga‑nè, cachí‑nè: \p ―Còó, cuisì na indéhe nècuàchì cuaá mà, ducán indéhe stná nècuàchì yohó. \p Doco nècuàchì nì sanduu nècuàchì cuaá mà, nì cachi‑nè: \p ―Divi nduí. \p \v 10 Dandu nì cacachi nècuàchì yucán xì nècuàchìmà: \p ―¿Nansa nì cuu nì natùinuù‑ní? \p \v 11 Te nì cachi nècuàchìmà: \p ―Iin tiàa nani Jesús, nì quidavàha‑ne iyuhu ndèhì nì dàcánúú‑né nùí, te nì cachi‑nè xìˊ: “Cuahán‑nî ndè pila Siloé, te quisi‑ní”. Ñàyùcàndùá, ducán nì quide, te nì natùinuìˊ. \p \v 12 Dandu nì cachi nèhivì mà xì‑né: \p ―Pues vichi, ¿índù iá tiàa ma? \p Te nì cachi nècuàchìmà: \p ―Có‑cùndáà inì. \p \v 13 Dandu nèhivì yucán, ndacá‑né nècuàchìmà cuàhàn nùù nècuàchì fariseu. \v 14 Vàchi cunaha‑nsiá, quìvì descansu nduá na ní quidavàha Jesús ndèhì nì dànátùi‑ya nùù nècuàchìmà. \v 15 Ñàyùcàndùá, nì xìcàn tnùhù stná nècuàchì fariseu nùù nècuàchìmà nansa nì cuu nì natùinuù‑né. Dandu nì cachi‑nè: \p ―Nì quidavàha nècuàchìmà ndèhì, te nì dàcánúú‑nê nùí; dandu nì sàhìn nì quisi, te vichi duha nì natùinuìˊ. \p \v 16 Dandu dava nècuàchì fariseu mà, nì cacachi‑nè: \p ―Tiàa nì quida ducan xi nècuàchì yohó, có‑ìá‑nè ladu xi Dios, vàchi có‑chîvàha‑ne quìvì descansu. \p Doco dava ga nècuàchìmà, nì cacachi‑nè: \p ―Còó, vàchi nú nècuàchì cuàchi ni cúndúú nècuàchìmà, dandu mà cúí quida‑ne iin milagru nahi ñà‑yòhó. \p Ñàyùcàndùá, nì tàhndè dava nècuàchì fariseu mà. \v 17 Dandu nì cachi tu‑ne xì tiàa nì sanduu nècuàchì cuaá mà: \p ―Te mii‑ní tu, ¿nansa cachí‑nî sàhà nècuàchìmà ñà‑sànì dànátùi‑ne nùù‑ní? \p Dandu nì cachi nècuàchìmà: \p ―Iin profeta cáhàn cuenta xi Dios nduú‑né. \p \v 18 Doco nècuàchì xídandacú nùù tè‑raza Judea, cónì xìníndísâ‑né ñà‑cuàá ndisa nècuàchìmà na ní cacu‑ne. Ñàyùcàndùá, nì cana‑ne yuadíhí nècuàchìmà, \v 19 te nì xìcàn tnùhù‑né nùù nècuàchì sahnuma, cachí‑nè: \p ―¿A dèhe‑nsia nduú nècuàchì yohó, te a ndísá cuaá‑nè na ní cacu‑ne, cachí‑nsià? Te nú ducán, ¿nansa nì cuu nì natùinuù‑né vichi? \p \v 20 Dandu nì cachi yuadíhí nècuàchìmà: \p ―Ináhá‑nsî dèhe‑nsi nduú tè‑yòhó, te ñà‑ndáà nduá cuaá‑te na ní cacu‑tè. \v 21 Doco có‑cùndáà ini‑nsì nansa nì cuu nì natùinuù‑té, ni có‑ìnáhá stná‑nsì ana nduú nècuàchì nì dàndúvàha xi‑té. Cunaha‑nsiá, tè‑sàhnú sàndùú‑te; nùù mii‑té ndàcàtnùhù‑nsiá. Vàtùni nacani‑tè nansa nì cuu xi‑té. \p \v 22 Ñà‑jaàn nduá nì cachi yuadíhí nècuàchìmà, vàchi yúhî‑nè nècuàchì dava ga raza‑nè Judea, vàchi sànì ndatnuhu váha nècuàchì (dandacú) sàhà nsidaa ana cachi vate sàhà Jesús ñà‑ndùú‑yá Cristu (nì quixi nùù Dios); te vichi sànì tavà‑né orden ñà‑mà cóó gá permisu cùhùn nècuàchìmà veheñùhu. \v 23 Ñàyùcàndùá, nì cachi yuadíhí tiàa ma ñà‑sàsàhnú dèhe‑nemà, chicá vàha ndàcàtnùhù xì nùù mii‑né. \p \v 24 Daaní, nì cana tu nècuàchì dandacu‑ma tiàa nì nduvàha ma ñà‑tnàtuu‑ne, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Tavà‑ní tnùñuhu xí Dios; vàchi nsiùhù, ináhá‑nsî nècuàchì cuàchi nduú nècuàchì nì càhàn xì‑ní. \p \v 25 Dandu nì cachi tiàa ma xi nsidaa‑né: \p ―Yùhù, có‑cùndáà inì, a nècuàchì cuàchi nduú‑né, á coó. Cuisì imindaa iñàha ináhî: divi ñà‑antes nìsa ìa cuaá dahuin, doco vichi sànì natùinuìˊ. \p \v 26 Dandu nì cachi nècuàchìmà: \p ―¿Nansa nì quida‑ne xì‑ní? ¿Ndíà nduá nì quida‑ne, te nì nanihì‑ní vista xi‑ní? \p \v 27 Dandu nì cachi tiàa ma xi‑né: \p ―Pues sànì cachì xì‑nsiá nsidaámà, te có‑xìníndísâ‑nsiá. ¿Índù chuun cuní‑nsià nacani guè xì‑nsiá ingà tu? ¿A cuní stná‑nsià yàha‑nsia ladu xi Jesús? \p \v 28 Dandu nì quesaha nècuàchìmà cánàhá‑nè, cachí‑nè: \p ―Mii‑ní, ladu xi nècuàchìmà iá‑nî, doco nsiùhù, ladu xi (xìì‑ndà) Moisés iá‑nsì. \v 29 Ináhá‑nsî nì càhàn Dios xì Moisés, doco nècuàchì jaàn, ni có‑ìnáhá‑nsî índù ladu nì quixi‑ne. \p \v 30 Dandu nì cachi tiàa ma xi nsidaa‑né: \p ―Pues ndiaha mánì nduájàn. Ni có‑ìnáhá‑ndá índù nì quixi‑ne, doco sànì dàndúvàha‑ne nduchìnúìˊ. \v 31 Pues ináhá‑ndá ñà‑có‑ìníní Dios na xícàn tàhvì iin nèhivì có‑quìdá víi. Doco nú nihnú vàha ini‑ndàyá, te quida‑nda ñà‑ndùá cachí‑yà, dandu quihín casu‑yà na xícàn tàhvì‑ndà nùù‑yá. \v 32 Te ni dècuèndè sànaha có‑xìnítnùhu‑nda coo ana danátùi xi nùù iin nèhivì cuaá dècuèndè quìvì nì cacu‑ne. \v 33 Ñàyùcàndùá, sànì cundaà inì, ladu xi Dios iá Jesús, vàchi nú coó, mà cúí quida‑ya ni‑iin milagru. \p \v 34 Dandu nì cachi nsidaa nècuàchìmà xì tiàa ma: \p ―Mii‑ní, dècuèndè nì quesaà‑ní ñuhìví sà‑ìá cuàhà cuàchi‑ní, te ¿a tuxí inì‑ní cuàhàn‑ní chinahà‑ní nsiùhù? \p Ducán nì cachi‑nè, te nì taxi‑né nècuàchìmà tùvèhé. \p \v 35 Dandu nì xinitnùhu Jesús nansa nì cuu xi nècuàchìmà ñà‑nì taxi‑ñánê. Ñàyùcàndùá, na ní ndacùhun stnahá‑yá xì‑né, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A xiníndísá‑nî mii‑yá ana nduú Dèhemanì Dios? \p \v 36 Dandu nì cachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Señor, cachì‑ní xìˊ ana divi nduú‑yá, dandu cunindisé. \p \v 37 Te nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Sànì xinì‑ní mii‑yá, vàchi divi nduú yùhù ana cáhàn xì‑ní vichi. \p \v 38 Dandu nì cachi tiàa ma: \p ―Yùhù xiníndísê, Señor mío. \p Te nì cahvi‑néyà. \p \v 39 Dandu nì cachi‑yà: \p ―¿Índù chuun nì quesaì ñuhìví yohó? Divi sàhà‑ñá cunahà claru ana quidá víi ndisa; dandu nèhivì cuaá ini anima‑xi, vàtùni nìhì‑né (cundaà ini‑nè, na ian nì) natùinuù‑né. Doco nèhivì tuxí inì‑xi sàcùndáà vàha inì‑xi, mii‑né nduú ana icúmí cuaá anima‑xi, (mà cúndáà gà ini‑nè) ―nì cachi‑yà. \p \v 40 Doco dava nècuàchì fariseu cutnáhâ xí‑yâ yucán, nì inini‑ne ñà‑ndùá nì cachi‑yà, te nì cacachi‑nè xì‑yá: \p ―Te nsiùhù tu, ¿a cuaá stná ini anima‑nsì cahan‑ní? \p \v 41 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Nú sànì nacuni‑nsià cuaá ini anima‑nsià nì cùí, dandu mà cóó gá cuàchi‑nsia; doco vichi cachí‑nsià (ñà‑cùndáà vàha ini‑nsià), te claru ináhá‑nsiâ nsidaa iñàha. Ñàyùcàndùá, iá ìì cuàchi‑nsia. \c 10 \s1 Nansa nì nacani Jesús iin ejemplu sàhà riì \p \v 1 ’Palabra ndàcuisì nduá yohó: nú quíhvi dèhé nèhivì ìcà corra ndé có‑ndùú yehè, dandu ináhá‑ndá nècuàchì vàxi quidacuihna xi riì xì‑ndà nduú‑né. \v 2 Doco nècuàchì quíhvi yehè corra, còó, nècuàchì dìríi‑xí nduú‑né. \v 3 Te iá stná peón xi‑ne ndiaá xì yehè mà. Te cuisì nùù nècuàchì dìríi‑xí nacúná‑te. Te na cáhàn nècuàchìmà xì riì xí‑né, nacúnì‑siné. Te caná‑nèsi quìvì iin iin‑sì, dandu queé‑si xi‑né. \v 4-5 Te na tavá‑nèsi ducán, dandu sácòdònùù‑né nùù‑sí cuàhàn‑nè; te vivìí‑ni xínchicùn‑siné, vàchi ináhá‑sî tàchì stohò‑si. Doco inga nèhivì tùcù, còó, mà cúnchícùn‑siné. Xinúdèhé‑si nùù‑né, vàchi có‑nàcúnì‑si tàchì nèhivì tùcù. \p \v 6 Ñà‑jaàn nduú iin ejemplu nì nacani Jesús xì nèhivì yucán, doco cónì cúndáà ini‑nè ndíà nduá cuní cachàmà. \s1 Pastor ndiaha nduú Jesús \p \v 7 Dandu nì càhàn tu Jesús xì nèhivì yucán, cachí‑yà: \p ―Palabra ndàcuisì nduá yohó: na iin yehè ndé quíhvi riì, ducán nduú yùhù. \v 8 Nsidaa ana nì quixi antes, tècuìhnà xínduu‑tè, te cutu cuní‑te quidacuihna‑té riì xí. Doco nèhivì nduú nahi riì xí, cónì ndúlócô‑nè. \v 9 Te (nacua nì cachì) ñà‑nahi yehè nduí, ñàyùcàndùá, sàhà yùhù vàtùni quìhvi nèhivì, te nìhì‑né salvación xi‑ne, dandu después cucumi‑né vida ndiaha xí‑né, na iin riì sáhàn ndé iá cuàhà pastu, dandu màndixi tu‑sì corra‑si. \p \v 10 ’Iin tècuìhnà, cutu quixí‑te ñà‑quidacuihna‑té ñà‑ndùá icúmí‑ndá, te ò cahnì‑téndô, te ò quida quini‑tè xì‑ndà. Doco yùhù, còó, sàhà ñà‑cui nìhìtáhvì nèhivì cutiacu ndiaha‑né nicanicuahàn, ñàyùcàndùá nì quesaì (ñuhìví yohó). \v 11 Yùhù nduú ndise pastor vàha. Te sáhi vida xi sàhà‑ñá nìhì nèhivì nduú nahi riì xí cutiacu‑nè. \v 12 Doco dava tè‑ndiàá xì riì, peón‑ni nduú‑te, te mà úhì nacoo‑tèsí, vàchi có‑ndùú ndisa‑tè pastor xi‑sì; có‑ndùú‑te meru stohò‑si. Ñàyùcàndùá nú nì xinì‑te vàxi nsìvòhú, dandu nacóó nihni‑tèsí, te xinúdèhé‑te; dandu tnií quisì mà‑sí, te xítià nihni nsihi‑sì. \v 13 Te ¿índù chuun xinúdèhé tèmà? Pues divi sàhà‑ñá nduú‑te peón‑ni, te có‑ndùlócô‑te sàhà‑sí. \p \v 14 ’Doco yùhù, pastor vàha ndisa nduí, te ináhá vâhi nèhivì xí. Te mii‑né, ináhá stná‑nè yùhù. \v 15 Na ináhá Yuamánìˊ yùhù, ducán ináhá stnáì mii‑yá. Te yùhù, vida xi sáhi sàhà‑ñá càcu nèhivì xí, vàchi nahi riì xí xínduu‑ne. \v 16 Te ndoó gá más nèhivì nduú nahi riì xí. Te mate diín xaan ndoó‑né vichi, doco icúmî cùhìn cundaqui‑nè ndixi; dandu cunchicùn‑nè yùhù, te iin‑ni nacuatnahá‑né xì nsidaa gá ana nduú riì xí; te mindaa yùhù cundiaì‑nè. \p \v 17 ’Yùhù icúmî cuàhi vida xi, te nú sànì nsihi nì cuu ducán, dandu icúmî naquihin tuià. Sahájàn cuú ini Yuamánìˊ sàhí. \v 18 Cunaha‑nsiá, còò ni‑iin cui quindiaa xì vida xi. Voluntad xi mií cuàhià. Vàtùni cuàhià, te vàtùni danátiácúì mií, vàchi ducán nì nìhìtáhvìˊ nùù Yuamánìˊ; divi ducán nì cachi‑yà xìˊ ―nì cachi Jesús. \p \v 19 Daaní, nècuàchì ladu Judea mà, nì tàhndè dava‑ne sàhà ñà‑ndùá nì cachi‑yà. \v 20 Cuàhà‑né nì (cahíchì ini‑nèyà), cachí‑nè: \p ―Iin ñà‑malu inácáá ini tè‑jaàn. Tè‑loco nduú‑te. ¿Índù chuun ndulócô‑nsià sàhà‑té? \p \v 21 Doco dava ga‑nè nì cachi‑nè: \p ―Còó, màdì iin nècuàchì inácáá ñà‑malu nduú nècuàchì cáhàn ducán. ¿A tuxí ini‑nsià cui dandúvàha ñà‑malu iin nècuàchì cuaá? \s1 Nansa nì cuni tu nècuàchì raza Judea cahnì‑né Jesús \p \v 22-23 Daaní, nì sàà quìvì nducahnú ñà‑nì xìnu veheñùhu cahnú. Tiempu vìxin nì sandua, te iá tu Jesús ñuu Jerusalén, xicánúú‑yá patiu veheñùhu ma ndé nani Portal de Salomón. \v 24 Te yucán nì sàà stná itnii nècuàchì raza‑yà Judea, cachí‑nè xì‑yá: \p ―¿Nadaa ga tiempu cuàhàn‑ní chidèhé gà‑ní ana nduu‑ní? Nú ndisa mii‑yá nani Cristu nduu‑ní, cachi ndàà‑ní xì‑nsí. \p \v 25 Dandu nì cachi Jesús: \p ―Sànì cachì xì‑nsiá, doco có‑xìníndísâ‑nsiá. Nì ndacùcahín quìvì Yuamánìˊ, te nì quide cuàhà milagru. Xì ñà‑jaàn vàtùni cundaà ini‑nsià ana divi nduí. \v 26 Doco mii‑nsiá, có‑xìníndísâ‑nsiá, vàchi có‑ndùú‑nsiá ana nduú riì xí, nacua nì cachì xì‑nsiá. \v 27 Vàchi nèhivì nduú nahi riì xí, iníní‑né na cáhìn xì‑né. Te ináhî‑nè, te nchícùn‑nè yùhù. \v 28 Te sáhi‑nè vida ndiaha nicanicuahàn, te mà nunca sàà ndañuhu anima‑nè, ni còò iin tavà xì‑né nùù ndahìˊ. \v 29 Vàchi nùù Yuamánìˊ nì nìhí nèhivì nduú nahi riì xí, te còò cá ana chicá fuerte nùù mii‑yá; còò iin cui dandáñúhú‑xí‑nê nùù ndahà‑yá. \v 30 Te yùhù xì Yuamánìˊ, iin‑ni xínduu‑nsi ―nì cachi Jesús. \p \v 31 Ñàyùcàndùá, nècuàchì raza‑yà yucán, nì dàtàcá tu‑ne yùù ñà‑caniyuu‑néyà, te cahnì‑néyà. \v 32 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuàhà gá obra vàha sànì quide nì xini‑nsià. Te nsidaa obra mà nduá nì nìhìtáhvìˊ nùù Yuamánìˊ. Pues ¿índù obra xi (có‑ndiàá), te sàhámà cuní‑nsià cahnì‑nsiá yùhù? \p \v 33 Dandu nì cachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Còó, màdì sàhà ñà‑nì quìdà‑ní obra cuní‑nsì cahnì‑nsí mii‑ní; còó. Sàhà ñá‑nì cachì‑ní iin cuàchi, ñàyùcàndùá ndiá ìcà‑nsí caniyuu‑nsí mii‑ní, vàchi cuní‑nî ndudava‑ní xì Dios, te nèhivì ùún nduu‑ní. \p \v 34 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Pues, ¿nansa divi cachí nùù tutu nduú ley xi‑nsia? Dohó cacháˋ: “Nahi dios xínduu‑nsia, cachíˋ”. \v 35 Pues, ducán cacháˋ sàhà nèhivì sànaha ma, mate cuisì nèhivì ùún nì inini razón xi Dios nduú‑né, doco nahi dios nduú‑né, cacháˋ, te ináhá‑ndá, siempre ñà‑ndácuisì nduá cachí tutu ìì. \v 36 Doco yùhù, mate ní nìhí iin chuun ìì nùù Yuamánìˊ, te nì techuún‑yá yùhù nì quesai ñuhìví yohó, doco cachí‑nsià iin cuàchi nduá ñà‑càchíˋ nduí Dèhemanì‑yá. \v 37 Cuisì cundehè‑nsiá obra quidé, te nú có‑ndùá nahi obra quidá stná Yuamánìˊ, dandu màsà cúníndísâ‑nsiá yùhù. \v 38 Doco nú dava‑ni iá obra quidé xì obra quidá stná mii‑yá, dandu xiñuhu cunindisá‑nsiá. Te mate có‑xìníndísâ‑nsiá yùhù, doco siquiera cunindisá‑nsiá milagru quidé, dandu vàtùni sàà‑nsià cundaà ini‑nsià, te cunindisá stná‑nsià ñuhú saín vida xi Yuamánìˊ anímè, te ñuhú saín stná vida xi yùhù ini mii‑yá ―nì cachi Jesús. \p \v 39 Dandu nsidaa nècuàchì yucán, tucutu nì cuni‑nè tnii‑neyà, doco nì càcu‑ya nùù‑né. \p \v 40 Daaní, inga xichi cuàhàn‑yà inga ladu yùte Jordán ndè lugar ndé nì saquida iì Juan (Bautista) nèhivì. Te nì cuee chii‑yá yucán. \v 41 Ñàyùcàndùá, cuàhà nèhivì nì casaà stná nùù‑yá yucán, vàchi dohó cachí‑nè: \p ―Còò milagru nìsá quídá Juan (Bautista), doco nsidaa ñà‑ndùá nì cachitnùhu‑ne sàhà Jesús, divi ñà‑ndáà nduá, (sànì xini‑nsì) ―nì cachi nècuàchìmà. \p \v 42 Te tiempu iá‑yà lugar yucán nì xinindisá cuàhà nèhivì mii‑yá. \c 11 \s1 Nansa nì xìhì Lázaro, te nì natiacu‑nè \p \v 1-2 Daaní, después nì quicuehè iin nècuàchì ñuu tii Betania nani Lázaro. Te divi ñuu yucán ndoó stná ùì cùha‑ne, iin‑ne nani María, te inga‑nè nani Marta. Te María mà nduú nècuàchì (nì sàà nùù Jesús después), te nì dàcùchí‑né tàtnà tnàmì sàhà‑yá, dandu nì nsida ìchí‑nèà xì idìdínì‑né. \v 3 Pues divi cùha Lázaro mà nduú ana nì catechuún iin razón nùù Jesús, cachí‑nè xì‑yá: \p ―Stoho‑nsì Señor, cuhí vàha nècuàchì mànì guá nùù‑ní. \p \v 4 Ñàyùcàndùá, (nì sàà razón mà ndé iá‑yà); doco na ní tiacu‑yà palabra mà, dandu nì cachi‑yà: \p ―Cuèhè jaàn, có‑ndùá cuèhè ñà‑cui‑ndà, cuisì iin cuèhè ñà‑naquimanì cuáhà‑ndà Dios nduá, te quee cuàhà stná tnùñuhu xí Dèhemanì‑yá ―nì cachi‑yà. \p \v 5 Cunaha‑nsiá, mànì cuáhà Marta xì cùhì‑nè xì cùha‑ne nùù‑yá. \v 6 Doco na ní xinitnùhu‑ya cuhí nècuàchìmà, nì cuee chii gá‑yà ùì quìvì lugar yucán. \v 7 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Vichi cúhùn tu‑nda ladu Judea. \p \v 8 Te nì cacachi nècuàchìmà xì‑yá: \p ―Maestro, ¿a cuní tu‑ní cùhùn‑ní yucán? vàchi nècuàchì ladu mà, cuàhàn‑nè cahnì‑né mii‑ní xì yùù nì cùí, te tàyáha cuàhà quìvì. \p \v 9 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ùxìn ùì hora nchií orá nùù‑ndà, ñàyùcàndùá mà úhì cacanuu‑nda ndui, te mà cáquìhi sàhà‑ndà, vàchi tnúù nùù‑ndà ñuhìví yohó. Te ducán iá stná xì nsidaa ana datnúù ndiaha (Dios) anima‑xi, (mà yúhî‑nè). \v 10 Doco tucu iá nú xica‑nda ñuú, mà úhì nàcasàn‑ndà. Te divi ducán iá stná xì nèhivì có‑dàtnúù Dios ini anima‑xi. \p \v 11 Na ní nsihi nì cachi‑yà ducán, dandu nì cachi gà‑yà xì‑né: \p ―Quídì amigo xi‑nda Lázaro. Ñàyùcàndùá, cùhìn dansícuìhnu inì‑nè. \p \v 12 Dandu nì cachi nècuàchì dacuahá‑yá: \p ―Vàtùni Stoho‑ndà Señor, vàchi nú quídì uun‑ne vichi, ádi vàtùni nduvàha‑ne. \p \v 13 Ducán nì cachi‑nè, vàchi tuxí ini‑nè cáhàn‑yà sàhà ñà‑quídì‑ndà na quetátú‑ndà; doco còó, sàhà ñà‑xíhì‑ndà cáhàn‑yà. \v 14 Ñàyùcàndùá, chicá claru nì càhàn‑yà xì‑né, cachí‑yà: \p ―Cunaha‑nsiá, sànì xìhì Lázaro. \v 15 Te mate có‑ìéˋ xì‑né (na ní xìhì‑nè), doco vàtùni, vàchi chindeámà ñà‑sàà‑nsià cunindisá ndisa‑nsia. Pues vichi cúhùn‑ndà ndé iá nsìi ma ―nì cachi‑yà. \p \v 16 Te yucán iá stná iin nècuàchì dacuahá‑yá nani Tomás. Cuatí cachí nèhivì xì‑né. Te vichi nì cachi‑nè xì nsidaa gá compañeru‑nè: \p ―Cúhùn stná‑ndà xì‑yá, te cui‑ndà. \p \v 17 Daaní, (nì quihin nsidaa‑né ichì cuáhàn‑nè xì‑yá), te nì sàà‑nè ñuu tii Betania ndé iá nsìi ma, te nì xinitnùhu‑ne sàcuàhàn‑ndà cùmì quìvì inácáá‑ndà cueva ndé índùxin‑nda. \v 18 Cunaha‑nsiá, yatni iá stná ñuu cahnú Jerusalén ndé nduú ñuu tii ma, nahi dava hora caca‑nda, \v 19 (te yucán ndoó cuáhà) nècuàchì raza Judea. Ñàyùcàndùá, nì casaà stná cuàhà nècuàchìmà ndé iá Marta xì María, cuní‑nè nacuàhandee ini‑nè nècuàchìmà sàhà nsì‑cùha‑ne. \p \v 20 Daaní, na ní xinitnùhu Marta sànì quesaa Jesús, dandu cuàhàn‑nè nànchìcùn‑nèyà. Doco María, nì ndòo‑ne vehe. \v 21 Te na ní sàà Marta ndé iín‑yá, dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, nú ni ía‑ní yohó nì cùí, dandu mà cúí cùhe. \v 22 Doco yùhù ináhî, nsidaa ñà‑ndùá ni cácàn tàhvì‑ní nùù Dios vichi, seguru cuàhatahvì‑yá mii‑ní. \p \v 23 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Icúmí cùha‑ní natiacu‑nè. \p \v 24 Dandu nì cachi Marta xì‑yá: \p ―Yùhù ináhî, icúmí‑nê natiacu‑nè na sáà xìnu tiempu, te natiacu nsidaa nèhivì. \p \v 25 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Yùhù nduú ana danátiácú xì nèhivì, te sáhatahvì stnáì vida ndiaha. Ana càhvì xìˊ, mate sànì xìhì‑nè, doco icúmí‑nê natiacu‑nè. \v 26 Te nsidaa ana itiácú, te xiníndísâ‑né yùhù, mà nunca sàà‑nè cui ndisa‑ne. ¿A xiníndísá‑nî ñà‑jaàn? \p \v 27 Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Jaan, Señor mío; yùhù xiníndísê ñà‑mii‑ní nduu‑ní Cristu Dèhemanì Dios, te ndè inga ñuhìví nì quee‑ní nì quesaà‑ní. \p \v 28 Ducán nì cachi‑nè, dandu mànuhù‑né vehe‑ne, te nì cana dèhé‑nè cùhì‑nè, cachí‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Sànì quesaa maestru Jesús, te caná‑yá mii‑ní. \p \v 29 Ñàyùcàndùá, na ní tiacu María ñà‑jaàn, dandu luegu nì ndacuiin‑nè cuàhàn‑nè ndé iá‑yà, \v 30 vàchi tàñáha ga sàà‑yà meru ini ñuu mà, iá va‑ya ndé nì ndacùhun tnahá‑yá xì Marta. \v 31 Daaní, nècuàchì raza Judea ndoó nácuàhandee xi ini María vehe‑ne, nì xini‑nè na ní ndacuiin yàchì nècuàchìmà cuàhàn‑nè, ñàyùcàndùá, nì tenchicùn stná‑nè cuàhàn‑nè, cachí‑nè: \p ―Ádi cuáhàn nècuàchì jaàn ndé índùxin nsìi ñà‑coo‑ne cuacu‑ne. \p \v 32 Dandu nì sàà María ndé iá Jesús. Te nì sàcuììn sìsì‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Señor mío, nú ni ía‑ní yohó nì cùí, dandu mà cúí cùhe. \p \v 33 Daaní, na ní xini Jesús sacú María, te sacú stná nèhivì cutnáhâ xí‑nê, dandu nì sàcàn fuerte ini‑yà, te nì cutàsi ini‑yà. \v 34 Dandu nì cachi‑yà xì nèhivì yucán: \p ―¿Índù índùxin nsìi? \p Te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Cúhùn‑ndà cundehè‑ní, Stoho‑nsì Señor. \p \v 35 Dandu nì sacu stná‑yà. \v 36 Te sàháyùcàndùá nì cacachi nècuàchì raza‑yà (nì quixi Jerusalén): \p ―Cundehè‑nsiá na cuahà guá cuú ini‑yà sàhà nsìi ma. \p \v 37 Doco dava nèhivì yucán, nì (xitnùhu‑ne), cachí‑nè: \p ―Dècuèndè iin nècuàchì cuaá nì dànátùi Jesús yohó nùù‑xí. ¿Índù chuun mànìcùí dandúvàha‑ne nècuàchì nsìi yohó sàhà ñà‑màsà cúí‑nè nì cùí? ―nì cachi‑nè. \p \v 38 Daaní, cuàhàn‑yà xì‑né te nì sàà nsidaa‑né dècuèndè ndé índùxin nsìi ma. Cueva nduá, te ndiadí iin cavà cahnú yehá. Te mii‑yá, sácàn ndee ini‑yà nì sàà‑yà. \v 39 Dandu nì cachi‑yà xì nèhivì yucán: \p ―Dìtá‑nsià cavà jaàn. \p Doco nì càhàn Marta, cùha nsì‑Lázaro, cachí‑nè: \p ―Señor mío, sàcuàhàn‑ndà cùmì quìvì vichi; ádi sàsàhán quini nsìi jaàn. \p \v 40 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Sànì cachì xì‑ní cuisì xiñuhu cunindisá vàha‑ní, dandu cunì‑ní ñà‑ndiaha guá quidá Dios. \p \v 41 Ñàyùcàndùá, nì dìtá nèhivì mà cavà ndiadí yehè cueva mà. Dandu nì ndacoto ndiaá‑yà dìquì‑xí, te nì cachi‑yà: \p ―Ansivéhé‑nî, Yuamánìˊ, vàchi nì inini‑ní ñà‑ndùá nì xìcàn tàhví nùù‑ní. \v 42 Te ináhî, ducani iníní‑nî yùhù na xícàn tàhví nùù‑ní, doco ducán cachíˋ xì‑ní vichi sàhà‑ñá ni cúníní nèhivì itá yohó, te cunindisá‑né mii‑ní ñà‑ndùù‑ní ana nì techuun‑xí vàxi \v 43 ―nì cachi‑yà. \p Dandu nì ndàhì ndee‑yá, cachí‑yà: \p ―¡Lázaro! ¡Quee‑ní, nahà‑ní! \p \v 44 Dandu nì natiacu nècuàchì nsìi ma nì quee‑ne cueva, idáducún íì‑né sìcoto. Te nuhní stná ndahàsáhà‑né, te nùù‑né, ídàhvi stná iin sìcoto. Dandu nì dàndàcú‑yá nùù nèhivì itá yucán, cachí‑yà: \p ―Nacanì‑nsiànè, te ni cacá‑né ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì ndatnuhu tnahá nèhivì ñà‑tnii‑ne Jesús, te cahnì‑néyà \p \v 45 Ñàyùcàndùá, cuàhà nècuàchì raza Judea yucán, nì xinindisá stná‑nèyà na ní xini‑nè nansa nì quida‑ya. Divi nèhivì nì sàhàn vehe María nàcòtò xì nècuàchìmà xínduu‑ne. \v 46 Doco dava ga nèhivì yucán, mànuhù‑né, te nì cachitnùhu‑ne xì nècuàchì fariseu nansa nì quida‑ya. \v 47 Ñàyùcàndùá, nì nataca nècuàchìmà xì dùtù xícusahnú, te nì ndatnuhu tnahá‑né, cachí‑nè: \p ―¿Ndíà quida‑nda? vàchi cuàhà gá milagru quidá Jesús. \v 48 Te nú ni nácóó uun‑ndané, dandu icúmí nsidaa nèhivì cunindisá‑né nècuàchìmà. Te nú ducán, dandu caquixi tè‑romanu, dacaá‑te veheñùhu xi‑nda, te dandutu stná‑te nsidaa‑nda ñuu‑ndà yohó ―nì cachi‑nè. \p \v 49 Dandu nì càhàn iin tiàa nani Caifás, divi nècuàchì nduú dùtù cusáhnû cuìà yucán. Te dohó nì cachi‑nè: \p ―Mii‑nsiá, có‑cùndáà ini‑nsià. \v 50 Có‑sânìhì inì‑nsia ñà‑nùù ndohó chicá vàha quea nú ni cuí imindaa nèhivì sàhà ñuu‑ndà yohó, te màdìá ndañuhu nsidaa‑nda ―nì cachi‑nè. \p \v 51 Doco Caifás mà, màdì inì‑ni mii‑né nì chitnùní ini‑nè cachi‑nè ducán; còó, vàchi sàhà‑ñá nduú‑né dùtù cusáhnû cuìà yucán, ñàyùcàndùá Dios nì dàchítnùní ini‑yànè cachi‑nè ducán sàhà Jesús ñà‑ìcúmí‑yâ cui‑yà sàhà nèhivì ñuu‑yà. \v 52 Te màdì cuisì sàhà nèhivì ñuu‑yà. Còó, vàchi icúmí stná‑yà cundaca‑ya nsidaa nèhivì nduú dèhe ndisa Dios, te danátácá‑yànè ñà‑cundoo‑ne iin‑ni cahnú‑ní, mate vichi xíndoo‑ne inicutu ñuhìví. \p \v 53 Cunaha‑nsiá, ndè quìvì yucán nì quesaha tè‑xídandacú ñuu mà ndatnuhu stnahá‑te nansa quida‑tè ñà‑cahnì‑téyâ. \p \v 54 Ñàyùcàndùá, cónì xícanuu vate gá‑yà mahì nèhivì raza‑yà yucán, còó. Nì quee‑ya cuàhàn‑yà inga ñuu nani Efraín, iin ñuu indúhu yatni ndé nduú puru yucù. Te yucán nì ìa chii‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá. \p \v 55 Daaní, quìvì yucán sà‑ìtúú nacava iin vicò nani vicò pascua, nduámà iin vicò siempre nsidácáhnû nècuàchì raza Judea yucán. Ñàyùcàndùá, cuàhà nèhivì nì quee ñuu cuati vàxi ñuu Jerusalén sàhà ñà‑nduhiì‑né antes sàà vicò mà. \v 56 Te itá nècuàchìmà veheñùhu cahnú ndatnúhú‑nê, ndácàtnùhù stnahá‑né nùù‑né a quixi stná Jesús vicò mà, á coó, cachí‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―¿Nansa tuxí inì‑nsia? ¿A quixi‑ne, á coó? Ádi mà quíxí‑né cahan‑nsí. \p \v 57 Cunaha‑nsiá, sànì quee iin orden nùù dùtù xícusahnú, xì nùù nècuàchì fariseu, cachí‑nè xì nsidaa nèhivì ñà‑ìcúmí‑nê cachitnùhu‑ne índù iá‑yà, nú ináhá‑nê, sàhà‑ñá cùhùn nècuàchìmà tnii‑neyà. \c 12 \s1 Nansa nì quida iin nècuàchì ñahà, nì dàcùchí‑né sàhà Jesús xì tàtnà tnàmì \p \v 1 Daaní, cumánì gá ìñù quìvì cunduu vicò pascua, dandu nì sàà Jesús ñuu tii Betania, divi ñuu ndé iá nècuàchì nì dànátiácú‑yà nani Lázaro. \v 2 Te ñuu mà nì quida stná nèhivì iin vicò tìì sàhà‑ñá cundoo‑ne cuxi‑ne xì‑yá. Te vicò mà nì chindee stná Marta, nì quida‑ne chuun yuhùnùhú. Te iá stná Lázaro yucán mahì nèhivì cutnáhâ xí‑yâ xixí‑yá. \v 3 Daaní, nì sàà stná María yucán, nihí‑né dava litro ñà‑tnami nani nardo, finu cuàhà‑té, te yàhvi gà‑te. Te nì dàcùchí‑nète sàhà‑yá, dandu ni nacuaha‑nète xi idìdínì‑né. Te inicutu vehe nì nacutu dico tnami‑té. \v 4 Doco yucán iá stná iin nècuàchì dacuahá‑yá nani Judas Iscariote, divi dèhe Simón, te nduú stná‑nè tiàa icúmí dicò xì‑yá después. Te dohó nì cachi‑nè: \p \v 5 ―¿Índù chuun cónì cúyàhvi ñà‑tnami jaàn chicá vàha ni cuí? Vàchi vàtùni tùi ùnì cientu dìhùn plata sàhà ñà‑jaàn, te dasàn‑ndàñá nùù nècuàchì ndahví. \p \v 6 Ducán nì cachi nècuàchìmà, doco màdì ndisa nècuàchì ndahví cuhí ini‑nè; (mii‑né cuhí ini‑nè), vàchi iin nècuàchì cuìhnà nduú‑né. Te ndahà‑né iá itni dìhùn xí nsidaa nècuàchìmà, te tùha stná‑nè cuida cuihna‑né dìhùn ñuhuma. \v 7 Ñàyùcàndùá, nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nacoo‑ní nècuàchì ñahà yohó, vàchi sàhà‑ñá sà‑ìtúú quìvì cundùxin, ñàyùcàndùá nì chivàha‑ne ñà‑tnami yohó, te vichi nì xichuún‑néà. \v 8 Nècuàchì ndahví, nicanicuahàn ndoó‑né yohó, doco yùhù, còó, sacù‑ni quìvì iéˋ xì‑nsiá ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì ndatnuhu tnahá nèhivì ñà‑cahnì stná‑nè Lázaro \p \v 9 Daaní, cuàhà gá stná nècuàchì raza Judea, nì sàà stná‑nè ñuu tii Betania mà na ní xinitnùhu‑ne yucán iá‑yà. Doco màdì cuisì mii‑yá cuní‑nè cundehè‑né, còó. Stná Lázaro cuní‑nè cundehè‑né, vàchi sànì natiacu nècuàchìmà. \v 10 Ñàyùcàndùá, dècuèndè stná nècuàchìmà cuní stná dùtù xícusahnú cahnì‑né, te sàhámà nì quesaha‑né ndatnúhú tnahá‑né (nansa quida‑ne). \v 11 Vàchi sàhà Lázaro cuàhà nèhivì ladu Judea mà cuní‑nè yàha‑ne ladu xi Jesús ñà‑cunindisá stná‑nèyà. \s1 Nansa nì sàà Jesús ñuu Jerusalén \p \v 12 Daaní, nì yàha inga quìvì. Te nèhivì cuáhà sànì quesaa ñuu Jerusalén chivàha xi vicò mà, nì xinitnùhu‑ne ñà‑ìcúmí Jesús quesaa stná‑yà. \v 13 Ñàyùcàndùá, nì sahnde‑nè ndahà nù‑ñúù, te nihí‑nènu nì quee‑ne cuàhàn‑nè dècuèndè ndé vàxi‑ya, cána ndee nsidaa‑né, cachí‑nè: \p ―¡Viva! ¡Ndiaha gá nècuàchì yohó, vàchi cuenta xi Stoho‑ndà Señor vàxi‑ne! ¡Ndiaha gá‑nè, vàchi cuàhàn‑nè cusahnú‑né nùù ñuu‑ndà Israel! \p \v 14 Dandu nì tùi iin burru chii, te nì sàcùnùú‑yá yàtà‑sí. Ducán nì quida‑ya, vàchi dohó cachí nùù tutu ìì: \q1 \v 15 Mii‑nsiá nèhivì ñuu Sión yohó, màsà yúhî‑nsià, vàchi icúmí quesaa mii‑yá ana cusahnú nùù‑nsiá, cuindànùú‑yá iin burru chii ―cachí tutu mà. \p \v 16 Doco nècuàchì dacuahá‑yá, có‑ìnáhá‑nê ñà‑sàhà mii‑yá cachí tutu ìì ducán. Cuisì dècuèndè después na sánì nanihì‑yá tnùñuhu ndiaha xí‑yá, dandu nì nsinuu ini‑nè, ndisa, ducán cachí tutu mà, te divi ducán nì chindee stná‑nèyà, (te nì quida ndisa‑ya) nsidaámà. \p \v 17-18 Pues vichi sànì ndecoyo cuàhà nèhivì (ñuu mà) nánchìcùn xì‑yá, vàchi sànì xinitnùhu‑ne sàhà milagru cahnú nì quida‑ya na ní cana‑ya Lázaro nì quee‑ne sepultura nì natiacu‑nè. Vàchi nèhivì nì xini xì milagru mà, sànì dàcuítià‑nè cuentu inicutu. \p \v 19 Daaní nì xini nècuàchì fariseu ñà‑cuàhà guá nèhivì nì ndecoyo, te nì ndatnuhu tnahá‑né entre mii‑né, cachí‑nè: \p ―¡Jaàn xiní‑nsià ni‑iyuhu có‑quìdà‑ndà ganar! Cundehè‑nsiá, nsidanicuú nèhivì nchícùn xì Jesús vichi. \s1 Nansa nì quixi nècuàchì raza Grecia nandúcú‑nê Jesús \p \v 20 Daaní, vicò mà nì sàà stná itnii nècuàchì ñuu Grecia ñà‑cahvi‑né Dios vicò mà. \v 21 Te nì tnàtuu‑ne nùù Felipe, iin nècuàchì ñuu Betsaida iá ladu Galilea, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Señor, cuní‑nsì càhàn‑nsì xì Jesús. \p \v 22 Dandu nì sàhàn Felipe nì cachitnùhu‑ne xì Andrés, dandu ndúì‑nè cuàhàn‑nè nùù mii‑yá, te nì cachi‑nè xì‑yá sàhà nècuàchì ñuu Grecia mà. \v 23 Dandu nì naxiconihí‑yá nùù‑né, cachí‑yà: \p ―Vichi sànì sàà quìvì nanihìˊ tnùñuhu ndiaha xí, divi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví. \v 24 Cunini‑nsia palabra ndàcuisì yohó: nú (cuhí ini‑ndà) iin nùnì, te sàhámà có‑chìhì‑ndàñá, dandu imindaa nùnì cundua nicanicuahàn. Doco nú sànì chihi‑ndañá, dandísá icúmíâ nducuahàˊ. \v 25 Pues ducán iá stná xì vida xi nèhivì. Nú cuhí gà ini‑nè vida xi‑ne ñuhìví yohó, dandu icúmíâ ndañuhu dahuan. Doco nú có‑cùhí ini‑nèà, dandu nicanicuahàn cucumi‑né vida ndiaha. \v 26 Te nú nduú ndisa‑ne iin ana xinúcuáchí nùí, dandu ni cúnchícùn‑nè yùhù, te ndéni nì cui ni sáì, yucán icúmí sàà stná nècuàchìmà cutnahá‑né xìˊ. Te nsidaa ana xinúcuáchí nùí, icúmí Yuamánìˊ quidañuhu‑yánè. \p \v 27 ’Vichi yáha ga nacání cuáhà inì. Doco ¿a cuáhìn càquìn nùù Yuamánìˊ ñà‑nì dácâcu‑ya yùhù nùù ñà‑ndùá icúmí cuu xí vichi? Còó, vàchi divi sàhà ñà‑nì cùù‑xìˊ ducán nduá nì quesaì ñuhìví. \v 28 Te vichi dohó cachíˋ xì Yuamánìˊ: “Tavà‑ní tnùñuhu xí‑nî cundehè nèhivì”. \p Dandu nì tiacu tàchì ana cáhàn ansivi, cachí‑yà: \p ―Sànì taví tnùñuhu xí, doco más gà‑ñà icúmí quee nùù nèhivì quìvì nùù‑xí. \p \v 29 Ñàyùcàndùá, nèhivì itá yucán, na ní tiacu‑nè tàchì‑yá, nì cachi‑nè: \p ―Dàvì ní càhàn. \p Te dava ga‑nè nì cachi‑nè: \p ―Ádi ángel nì càhàn xì Jesús. \p \v 30 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màdì sàhà yùhù nì cáhàn Dios ndè ansivi nì tiacu‑nsià; sàhà mii‑nsiá nduá nì càhàn‑yà. \v 31 Cunaha‑nsiá, sà‑ìtúú ndundaà sàhà nsidaa ñà‑có‑ndiàá ñuhìví yohó. Te vichi icúmí Dios tavà‑yá quisì dandacú núù ñuhìví yohó. \v 32 Daaní, nú sànì chituu ducún nèhivì yùhù, dandu icúmî danátâquì cuàhà nèhivì nùí. \p \v 33 Palabra mà nì cachi‑yà nahi ejemplu sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà índù modo icúmí nèhivì cahnì‑néyà (nchìca cruz). \v 34 Dandu nì cachi nèhivì cuáhà mà xì‑yá: \p ―Nsiùhù, sànì inini‑nsi nì cahvi‑ne nùù ley ìì ndé cacháˋ: “Nicanicuahàn icúmí coo mii‑yá nani Cristu”. Doco mii‑ní, cachí‑nî ñà‑ìcúmí nèhivì dananá ducún‑nè mii‑ní, (te cuì‑ní). Te cachí stná‑ní ñà‑ndùù‑ní Tnaha Nèhivì Ñuhìví. Pues ¿nansa iá (chuun quidá) iin ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví? \p \v 35 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Iyuhu nduú tiempu cuàhàn cutnuù ndiaha luz (xi Dios) mahì‑nsiá. Ñàyùcàndùá, nacua datnúù ndiaha‑yá nùù‑nsiá, ducán quida ndisa‑nsia cumplir vichi, vàchi (vàxi iin quìvì) vihini cuxio nsidaámà, te ndé cuisì ichì ñáa ndòo nùù‑nsiá. Cunaha‑nsiá, nú ni cacá iin nèhivì ichì ñáa, mà có‑cùndáà tnùní ini‑nè índù nùù‑xí sàà‑nè. \v 36 Doco vichi nduú meru hora datnúù ndiaha‑yá luz (xi‑ya) nùù‑nsiá, ñàyùcàndùá cunindisá‑nsiá sàhà‑ñá sàà‑nsià cunduu‑nsia dèhe mii‑yá ana datnúù ndiaha xi‑nsiá ―nì cachi‑yà. \p Dandu nì quecuaán‑yá iin xaan ndé mà ndácùhun nècuàchìmà‑yá. \s1 Nansa nì cahíchì ini nècuàchì ñuu Jesús mii‑yá \p \v 37 Mate cuàhà milagru nahnú nì quida‑ya nì xini nèhivì, doco cónì sáà‑nè cunindisá‑néyà. \v 38-39 Te ducán nì cuu ndisa ñà‑ndùá nì tiaa profeta sànaha nani Isaías, vàchi dohó nì cachitnùhu ndómà: \q1 Stoho‑nsì Señor, sacu nèhivì nì xinindisá ñà‑ndùá nì cachi‑nsì xì‑né, mate cuáhà gá sànì quida‑ní milagru fuerte, nì cachi ndómà. \m Ñàyùcàndùá, mànìcùí gá cunindisá nèhivì (raza‑yà), vàchi dohó nì tiaa stná Isaías mà (ñà‑ndùá nì cachi Dios) sàhà‑né: \q1 \v 40 Sànì dàcuàí anima‑nè, te quidámáxìní‑nè quidé. Ñàyùcàndùá, có‑cùní‑nè cundehè‑né ichì yùhù, ni có‑cùní stná‑nè mànìhì ini‑nè, ni có‑cùní stná‑nè natnahnù‑nè (ichì váha), te ducán nsida viìˊ anima‑nè, nì cachi‑yà. \m \v 41 Ñà‑jaàn nduá nì tiaa Isaías sànaha na ní xini ndómà seña xi Dios ñà‑ndiaha guá cuàhàn quida Jesús, te nì cachitnùhu‑nda sàhámà. \p \v 42 Doco cunaha‑nsiá, cuàhà gá stná nèhivì raza‑yà nì xinindisá stná‑nèyà, dècuèndè stná cuàhà nècuàchì dandacú. Doco cónì càchí vate‑né ñà‑jaàn, vàchi nì yùhí‑nè (cuìdà ini) nècuàchì fariseu‑nè, te mà cóó gá permisu cùhùn‑nè veheñùhu. \v 43 Vàchi chicá nì cudiì ini‑nè ndee vàha‑ne nùù nèhivì ñuhìví, te màdì nùù Dios. \s1 Nansa icúmí palabra nì cachi Jesús nsidandaà sàhà cuàchi nèhivì ñuhìví \p \v 44 Daaní, nì ndàhì ndee Jesús, cachí‑yà: \p ―Nú xiníndísâ nèhivì yùhù, màdì cuisì yùhù xiníndísâ‑né; còó. Stná mii‑yá ana nì techuun‑xí vàxi xiníndísâ stná‑nè. \v 45 Te nú indéhe‑né yùhù, dandu indéhe stná‑nè ana nì techuun‑xí vàxi. \v 46 Cunaha‑nsiá, sàhà‑ñá datnúì nùù nèhivì ichì cùhùn‑nè, ñàyùcàndùá nì quesaì ñuhìví yohó, dandu nsidaa ana xiníndísâ xí, mà cácá gá‑nè ichì ñáa. \v 47-48 Te nú cundáà ini iin nèhivì ñà‑ndùá cachíˋ, te có‑chîvàha‑neà, dandu icúmí ndundaà sàhà cuàchi‑ne, te nìhì‑né castigu. Doco màdì yùhù icúmí nsidandaà xì sàhà‑né. Còó, vàchi màdì sàhà‑ñá dandohí nèhivì nì quesaì ñuhìví yohó. Còó; sàhà‑ñá càcu‑ne nì quesaì. Divi palabra sànì cachì icúmí nsidandaà sàhà cuàchi nèhivì cahíchì inì‑xi, te có‑càndísâ‑né ñà‑ndùá cachíˋ. Icúmí palabra mà cachà nansa nìhì‑né castigu na sáà xìnu tiempu. \p \v 49 ’Nsidaa ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá, màdì dìnì mií nì quèá; còó, divi Yuamánìˊ nduú ana nì sàcùnahí nùù‑xí; divi mii‑yá nì cachi‑yà xìˊ ñà‑ndùá cuní‑yà cachì xì‑nsiá. \v 50 Te ináhî, nú ni cúníndísâ‑nsiá ñà‑ndùá dandacú‑yá, dandu vida ndiaha cucumi‑nsiá nicanicuahàn. Ñàyùcàndùá, nacua sànì cachi‑yà xìˊ, divi ñà‑jaàn nduá cachíˋ xì‑nsiá ―nì cachi Jesús. \c 13 \s1 Nansa nì nacate Jesús sàhà nècuàchì dacuahá‑yá \p \v 1 Daaní, nì sàà vigilia vicò pascua, te ináhá Jesús sà‑ìtúú stná quìvì icúmí‑yâ quee‑ya ñuhìví yohó nùhù‑yà ndé iá Yuamánì‑yá. Te cunaha‑nsiá, cuú cuáhà ini‑yà sàhà nèhivì xí‑yá ndoó ñuhìví yohó, ñàyùcàndùá nì (quida‑ya iñàha ñà‑cundaà ini‑ndà) yáha ga cuú cuáhà ini‑yà sàhà‑ndà. \v 2 (Vàchi divi ñuú vigilia mà) iá‑yà cudínî‑yà xì (nèhivì xí‑yá). Doco iin nècuàchìmà nani Judas Iscariote, divi dèhe Simón, sànìhnú ini‑nè cahin‑nèyà (nùù tè‑xídandacú), vàchi ducán nì dànácání ini ñà‑malu‑nè quida‑ne. \v 3 Te mii‑yá, ináhá stná‑yà sànì chitnùní ini Yuamánì‑yá ñà‑dandacú‑yá nùù nsidanicuú iñàha, te ináhá stná‑yà ñà‑nùù Yuamánì‑yá nì quixi‑ya, te después nùhù‑yà. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì nacoo‑ya ñà‑xìxí‑yá, te nì ndacuiin‑yà, nì tavà‑yá dùhnù quihín‑yà, te nì chicuhni nihni‑ya iin sìcoto caní tìxi‑ya. \v 5 Daaní, nì tnii‑ya iin tina, te nì dàchìtù‑yáñà tècuìí, dandu nì quesaha‑yá nacáté‑yá sàhà nècuàchì dacuahá‑yá, te después nì nsida ìchí‑yàñà xì sìcoto cani‑ma. \p \v 6 Te na ní sàà‑yà ndé iá Simón Pedro, dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¿A ndisa cuní‑nî nacate‑ní sàhí, Señor mío? \p \v 7 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Vichi có‑sânìhì inì‑ní índù iñàha nduá cuàhìn quide xì‑ní, doco vàxi iin quìvì, dandu sàà‑ní cundaà vàha inì‑ní. \p \v 8 Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―¡Còó! ¡Mà nunca cuàhi nacate‑ní sàhí! \p Te nì cachi tu‑ya xì‑né: \p ―Nú màsà nácátí sàhà‑ní, mà cúí cunduu‑ní nèhivì xí. \p \v 9 Te nì cachi tu‑ne xì‑yá: \p ―Señor mío, nú ducán nduá, dandu nacate stná‑ní ndahí xì dìní, te màdìá cuisì sàhí. \p \v 10 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cunaha‑ní, nú làcà nì xichi iin nèhivì, còò necesidad cuchi tu‑ne, vàchi sà‑ìá ndoo inicutu ìcà‑né, cuisì sàhà‑né (cúdi), te ñà‑jaàn xiñuhu ndoo. Te ducán iá stná xì mii‑nsiá vichi, sànì ndoo vàha dahuun anima‑nsià. Doco màdì nsidaa‑nsiá iá ndoo‑nsia. \p \v 11 Ducán nì cachi‑yà, vàchi ináhá‑yâ ana cuàhàn dicò xì‑yá, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà: “Màdì nsidaa‑nsiá iá ndoo‑nsia”. \p \v 12 Daaní, nì nsihi nì nacate‑ya sàhà‑né, dandu nì nàcùndixi‑ya dùhnù quihín‑yà, te nì sàcòo‑ya. Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A cundáà inì‑nsia índù chuun nì quide xì‑nsiá ducán? \v 13 Pues Maestro cachí‑nsià xìˊ, te Stoho‑nsì Señor cachí stná‑nsià xìˊ. Te vàtùni iámà, vàchi divi nduí. \v 14 Doco cunaha‑nsiá, mate maestru xi‑nsia nduí, te stoho‑nsià nduí, doco nì nacati sàhà‑nsiá. Ñàyùcàndùá, stná mii‑nsiá ndiá ìcà‑nsiá nacate stnahá stná‑nsià sàhà‑nsiá. \v 15 Vàchi nacua nì quide xì mii‑nsiá, divi ducán xiñuhu quida stná‑nsià. \v 16 Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: màsà cútúxí ini iin peón ñà‑chicá ndiaá‑te nùù lamú xi‑tè. Stná iin tè‑nìhì‑xì iin razón, màsà cútúxí inì‑te ñà‑chicá ndiaá‑te nùù ana nì techuun‑xi‑té xì razón mà. \v 17 Ñàyùcàndùá, nú sànì cundaà vàha inì‑nsia ñà‑ndáà nduá sànì cachì xì‑nsiá, te quidá ndisa‑nsia cumplir, dandu ndiaha gá cundoo‑nsia. \p \v 18 ’Doco có‑câhìn sàhà nsidaa‑nsiá. Yùhù ináhî índù nèhivì sànì nacàxin. Te nacua nì cachitnùhu nùù tutu ìì, ducán ndisa sànì cuu xí, vàchi dohó cacháˋ: “Iin tiàa cutnáhâ xí na xixí, divi nduú ana sànì nanduu ana xiní ùhì xìˊ”. \v 19 Yùhù, tàñáha ga yàhi tnùndoho icúmí cuu xí, doco sànì cachitnùhi xì‑nsiá sàhà‑ñá, dandu na sáà cuu ducán, icúmí‑nsiâ cunindisá‑nsiá ñà‑divi yùhù nduú mii‑yá. \v 20 Ñà‑ndácuisì nduá yohó cachíˋ xì‑nsiá: nú xiníndísâ nèhivì iin ana nì techuín, dandu queámà na ian sànì xinindisá stná‑nè yùhù. Te nú ducán xiníndísâ‑né yùhù, dandu cuní cachàmà xiníndísâ stná‑nè mii‑yá nì techuun‑xí vàxi \v 21 ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì cachi Jesús ñà‑divi Judas icúmí quida xi‑yá entregar \p Dandu nì quesaha‑yá cuhúún cuáhà ini‑yà, te nì cachitnùhu‑ya xì nèhivì xí‑yá yucán: \p ―Cunaha‑nsiá, iá iin‑nsia cuàhàn cahin xìˊ. \p \v 22 Ñàyùcàndùá nì quesaha nsidaa nècuàchìmà indéhe stnahá‑né nùù‑né, nacání ini‑nè ana divi cáhàn‑yà sàhà‑xí cahan‑né. \v 23 Te yatni uun diìn‑yá iá iin nècuàchì mànì guá nùù‑yá. \v 24 Ñàyùcàndùá, nì quida Pedro iin seña nùù nècuàchìmà ñà‑nì ndácàtnùhù‑né nùù‑yá ana divi cáhàn‑yà sàhà‑xí. \v 25 Dandu nècuàchìmà, chicá nì cuyatni‑ne nùù‑yá, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, ¿ana divi nduú tiàa cachí‑nî? \p \v 26 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Cuàhìn dandaxín iyuhu pan, te ana cuàhi, divi nècuàchì jaàn nduú‑né. \p Dandu nì dàndàxín‑yá pan mà, te nì sàha‑ya Judas Iscariote, divi dèhe Simón. \v 27 Te na ní tnii nècuàchìmà pan mà, dandu nì quìhvi ñà‑malu Satanás ini anima‑nè. Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ñà‑ndùá cuàhàn‑ní quida‑ní, yàchì quida‑níà. \p \v 28 Doco nèhivì dava ga cutnáhâ xí‑yâ yucán, cónì cúndáà ini‑nè índù chuun nì cachi‑yà palabra mà xì nècuàchìmà. \v 29 Dava‑ne, nì tuxi ini‑nè nì cachi‑yà ducán sàhà ñà‑ndùú nècuàchìmà ana ndiaá xì dìhùn xí nsidaa‑né, te ádi iá iñàha cùhùn‑nè cuiin‑ne ñà‑nducahnú vicò, te ò cùhùn‑nè dasàn‑né dìhùn nùù nècuàchì ndahví cahan‑né, (doco còó). \v 30 Daaní, na ní nsihi nì tnii Judas mà pan mà, dandu vichi vichi nì quee‑ne cuàhàn‑nè; te ñuú nduá. \s1 Ñà‑ndùú palabra saa nì dàndàcú Jesús nùù‑ndà \p \v 31 Na sácuàhàn Judas, dandu nì cachi Jesús: \p ―Yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, vichi sànì nìhì ndise tnùñuhu xí, te sàhà stná yùhù icúmí quee ga stná tnùñuhu xí (Yuamánìˊ) Dios. \v 32 Ñàyùcàndùá, nú sàhà yùhù chicá coo tnùñuhu xí‑yá, dandu stná yùhù nìhì gá stnáì más tnùñuhu quida‑ya; te yàchì icúmí‑yâ quida‑ya ducán. \v 33 Hijos, làcà iyuhu‑ní coo guè xì‑nsiá yohó. Vàchi nacua nì cachì xì nècuàchì raza‑ndà Judea daa, ñà‑jaàn nduá cachí stnáì xì mii‑nsiá vichi, icúmí‑nsiâ nanducu‑nsiá yùhù, doco lugar ndé cùhìn mà‑cúí sàà‑nsià. \v 34 Te vichi dandacuí iin ley saa chivàha‑nsia, divi ñà‑cuu stnahá ini‑nsià sàhà‑nsiá, ñà‑jaàn nduá dandacuí; nacua cuú cuáhà inì sàhà mii‑nsiá, divi ducán xiñuhu cuu stnahá stná ini‑nsià sàhà‑nsiá. \v 35 Vàchi nú ni cuú stnahá ini‑nsià sàhà‑nsiá, dandu sàhájàn vàtùni cundaà ini nsidaa nèhivì ñà‑divi nèhivì xí yùhù nduú‑nsiá. \s1 Nansa nì cachitnùhu Jesús ñà‑ìcúmí Pedro nacuaà‑néyà \p \v 36 Dandu nì cachi Simón Pedro xì‑yá: \p ―Señor mío, ¿índùvì cúhùn‑ní? \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Vichi mà cúí cutnaha‑ní xìˊ cùhùn índù icúmî cùhìn. Doco después, dandu icúmí stná‑ní sàà‑ní yucán. \p \v 37 Dandu nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, ¿índù chuun mà cúí cutnahá stnáì xì‑ní cùhùn vichi? Vàchi cunaha‑ní, dispuestu iéˋ cuì sàhà‑ní. \p \v 38 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A ndisa dispuestu iá‑nî cuì‑ní sàhí cahan‑ní? Yùhù cachíˋ xì‑ní, te ñà‑ndáà nduá, tàñáha ga coto lehe, te sànì nacuaà‑ní yùhù ùnì xichi. \c 14 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Jesús xì nèhivì xí‑yá ñà‑mii‑yá nduú‑yá ichì sàà‑ndà nùù Yua‑nda Dios \p \v 1 ’Màsà nácání gá ini‑nsià; cuisì cunihnu ini‑nsià Dios, te cunihnu stná ini‑nsià yùhù. \v 2 Ini vehe cahnú Yuamánìˊ iá cuàhà gá lugar ndé cundoo‑nda. Te nú màdì ñà‑ndáà nduájàn, dandu sànì cachì xì‑nsiá nì cùí. Doco icúmî codònùí nùù‑nsiá cùhìn sàhà ñà‑quida viìˊ ndé cundoo stná‑nsià xìˊ. \v 3 Daaní, na nsihi quideàmà, dandu icúmî naxicocuíìn nàcuàqui mii‑nsiá nùhù‑ndà sàhà‑ñá cutnaha‑nda cundoo‑nda yucán. \v 4 Te lugar yucán, sàcùndáà inì‑nsia índù iáˋ, te sàcùndáà stná inì‑nsia índù ichì sáà yucán. \p \v 5 Dandu nì cachi Tomás xì‑yá: \p ―Señor mío, có‑ìnáhá‑nsî ichì mà, vàchi có‑cùndáà ini‑nsì índù cùhùn‑ní. \p \v 6 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Yùhù nduí ichì mà, te nduú stnáì ñà‑ndácuisì, te nduú stnáì ana (sáha xi) vida ndiaha. Nú màdì sàhà yùhù, còò íín sáà nùù Yuamánìˊ. \v 7 Doco nú ináhá‑nsiâ yùhù, dandu ináhá stná‑nsià mii‑yá. Ñàyùcàndùá, vichi sànì xini‑nsiàyà, te sà‑ìnáhá stná‑nsiàyà. \p \v 8 Dandu nì cachi Felipe xì‑yá: \p ―Señor mío, cuní‑nsì cundehè‑nsí Yua‑nda Dios, dandu ndòo vàha ini‑nsì. \p \v 9 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Sàcuàhà gá tiempu iéˋ cutnáhî xì‑nsiá, te ¿a táñâha ga nacunì‑ní yùhù, Felipe? Cunaha‑ní, nú sànì xini‑nsià yùhù, dandu ñà‑sànì xini stná‑nsià Yuamánìˊ nduá, te còò cá necesidad cachì‑ní ñà‑cùní‑nsià cundehè‑nsiáyà. \v 10 Ádi sá‑xìníndísá‑nî ñà‑ñùhú saín vida xi ini Yuamánìˊ, te ñuhú stná vida xi‑ya ini yùhù. (Pues divi ducán nduá, te sàhámà) nsidaa ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá, màdìá inì‑ni mií ndacú ínìà, vàchi ini anímè iá Yuamánìˊ, te divi‑ya nduú ana quìdà‑xì obra ndiaha xí‑yá (xiní‑nsià). \v 11 Cunindisá‑nsiá ñà‑ñùhú vida xi ini mii‑yá, te iá stna vida xi‑ya ini yùhù. Te nú có‑xìníndísâ‑nsiá mate sànì cachì xì‑nsiá ducán, doco siquiera cunindisá‑nsiá ñà‑sànì xini‑nsià milagru ndiaha nì quide. \v 12 Ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: nú xiníndísâ ndisa iin nèhivì yùhù, dandu vàtùni quida stná‑nè milagru nahi ñà‑ndùá quidé. Dècuèndè milagru chicá fuerte vàtùni quida stná‑nè, vàchi icúmî nùhì ndé iá Yuamánìˊ. \v 13 Te nsidaa ñà‑ndùá nì cácàn tàhvì‑nsiá, te ndacùcahan‑nsiá quìví, icúmî quideà, dandu chicá más nìhì Yuamánìˊ tnùñuhu xí‑yá sàhà yùhù ana nduú Dèhemanì‑yá. \v 14 Ndéni iñàha nì cui ni cácàn tàhvì‑nsiá, te ndacùcahan‑nsiá quìví, quideà. \s1 Nansa nì quida Jesús comprometer techuún‑yá Espíritu Ìì xí‑yá quixi \p \v 15 ’Nú cuú ndisa ini‑nsià sàhí, dandu icúmí‑nsiâ chivàha‑nsia ñà‑ndùá dandacuí nùù‑nsiá. \v 16 Icúmî càcàn tàhvì stnáì nùù Yuamánìˊ, dandu techuún‑yá inga ana quixi chindee xi‑nsiá, te Yà‑ìcúmí quixi ma, nicanicuahàn icúmí‑yâ coo‑ya cutnahá‑yá xì‑nsiá. \v 17 Divi Espíritu Ìì xí Dios nduú‑yá, te cuisì ñà‑ndácuisì cachí‑yà. Nèhivì dava ga ñuhìví yohó, mà cúí nìhì‑né Yà‑ìì mà, vàchi có‑tùí‑yá nùù‑né, te ni có‑ìnáhá stná‑nèyà. Doco mii‑nsiá, sà‑ìnáhá‑nsiâyà, vàchi sà‑ìá‑yà cutnáhâ‑yá xì‑nsiá, te después, icúmí‑yâ yàha‑ya ini anima‑nsià coo‑ya nicanicuahàn. \v 18 Yùhù, mà cuáhi ndòo penchì‑nsiá, vàchi icúmî naxicocuíìn ñà‑coi xì‑nsiá. \p \v 19 ’Làcà sacu tiempu, dandu mà cúní gà nèhivì ñuhìví yùhù. Doco mii‑nsiá, jaan. Vàtùni cuni‑nsià yùhù. Iin‑ni itiácuì, te sàhà ñà‑ìtiácuì, ñàyùcàndùá iin‑ni cutiacu stná mii‑nsiá. \v 20 Na sáà quìvì yucán, dandu cundaà vàha inì‑nsia ñà‑iin‑ni nduí xì Yuamánìˊ, te cundaà stná inì‑nsia ñà‑sà‑ìá stná mii‑nsiá ini anímè, te yùhù, ini anima mii‑nsiá iá stnáì. \p \v 21 ’Ana ináhá xí ñà‑ndùá dandacuí, te quidá‑néà cumplir, divi nècuàchìmà nduú ana cuú ndisa inì‑xi sàhí. Daaní, nú cuú ini‑nè sàhí, icúmí Yuamánìˊ cuu stná ini‑yà sàhà‑né, te stná yùhù, cuu stná inì sàhà mii‑né, te datúi nansa nduú modo xi nùù‑né. \p \v 22 Daaní, nì càhàn Judas xì‑yá, (doco inga Judas), màdì Judas Iscariote, te dohó nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, ¿índù chuun cuisì nùù nsiùhù icúmí‑nî datúi‑ní nansa nduú modo xi‑ní? ¿Índù chuun mà quídá‑nî ducán xì dava ga nèhivì ñuhìví? \p \v 23 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Nèhivì cuú inì‑xi sàhí, tùha‑ne chivàha‑ne ñà‑ndùá cachíˋ xì‑né. Dandu Yuamánìˊ, icúmí stná‑yà cuu ini‑yà sàhà‑né, te sàà‑nsì nùù‑né ñà‑cundoo‑nsi ini anima iin iin‑ne. \v 24 Doco nècuàchì có‑cùú inì‑xi sàhí, có‑chîvàha‑ne ñà‑ndùá cachíˋ. Te ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá, màdì inì‑ni mií ndacú inì cachì ñà‑jaàn. Còó, Yuamánìˊ nduú ana chítnùní inì‑xi ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá. \p \v 25 ’Cunaha‑nsiá, nsidaa ñà‑jaàn sànì cachì xì‑nsiá mientras iá ve xì‑nsiá yohó. \v 26 Doco iá inga ana cuàhàn chindee xi‑nsiá, divi nduú Espíritu Ìì icúmí Yuamánìˊ techuún quixi cuenta xi. Te Yà‑ìì mà, icúmí‑yâ chinaha‑yà mii‑nsiá nsidaa iñàha, te dansínúú ini‑yà mii‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá sànì cachì xì‑nsiá. \p \v 27 ’Mate cúhìn, doco sàhà yùhù vàtùni cundoo‑nsia contentu, divi nacua iéˋ contentu, ducán sáhatahvì stnáì mii‑nsiá ñà‑cundoo stná‑nsià contentu. Mà quídé na quidá nèhivì ñuhìví yohó, diín modo ndoó díì‑né. Còó, màsà nácání ini‑nsià sàhà ni‑iñàha, ni màsà yúhî‑nsià. \v 28 Vichi sànì inini‑nsia nì cachì ñà‑ìcúmî nùhù xìqué, dandu naxicocuíìn. Te nú ni cuú vàha ini‑nsià sàhí nì cùí, dandísá cudiì gá inì‑nsia ñà‑nì cachì icúmî nùhì ndé iá Yuamánìˊ, vàchi chicá dandacú mii‑yá. \v 29 Cunaha‑nsiá, sànì cachitnùhi xì‑nsiá palabra yohó sàhà ñà‑ndùá cuàhàn cuu después, dandu quìvì cuu ndisa nacua sànì cachì xì‑nsiá, vàtùni cunindisá víi‑gá‑nsià. \p \v 30 ’Pues vichi, mà cáhàn cuàhà guéˋ xì‑nsiá, vàchi sà‑vàxi mii‑sí dandacu‑xi nùù nèhivì ñuhìví yohó, te còò ni‑iñàha nduú‑si xi yùhù. \v 31 Doco ñà‑ndùá cuàhìn quide, cuàhìn quideà sàhà ñà‑cundaà ini nèhivì ñuhìví ñà‑cùú ndisa inì sàhà Yuamánìˊ, te cuníˋ quidandise ñà‑ndùá nì dàndàcú‑yá nùí. Ñàyùcàndùá, ndacuìta‑nsia cúhùn‑ndà. \c 15 \s1 Ejemplu sàhà nducuyòhò sì‑uva \p \v 1 ’Ñà‑ndáà nduá, ducán iéˋ xì nèhivì‑xí na ian nducuyòhò ndèè nduí. (Te mii‑né, nahi rama‑nu nduú‑né.) Te Yuamanìˊ, nahi nècuàchì ndiaá xì‑nú nduú‑yá. \v 2 Vàchi nsidaa ndahà nducuyòhò, nu có‑càná quisì vídìà, tàhndèà. Te nú cuàha‑sì nùù ndahà‑nú, dandu táhndè ndodò iin ian ndundoa sàhà‑ñá chicá más quisì vídì cana. Ducán nduú modo quidá stná Yuamánìˊ xì nsidaa nèhivì nihnú vàha ini xìˊ. \v 3 Ñàyùcàndùá, stná mii‑nsiá, sànì ndundoo stná anima‑nsià ñà‑sànì càhìn xì‑nsiá palabra ndiaha. \v 4 Te vichi, iin‑ni ni cúníhnú vàha ini‑nsià yùhù, dandu icúmí coo stná vida‑xi ini anima‑nsià, vàchi ducán iáˋ na iin ndahà nducuyòhò, nú có‑ìtúú gáˋ ìcà nducuyòhò ndèè mà, dandu mà cuáha ga quisì vídì. Te ducán iá stná xì mii‑nsiá, nú có‑nìhnú vàha ga inì‑nsia yùhù, dandu mà cúí quida ga‑nsià ni‑iin ñà‑vàha. \p \v 5 ’Ñàyùcàndùá, yùhù nduí nahi nducuyòhò ndèè mà, te mii‑nsiá nduú‑nsiá nahi rama‑nu. Nú iin‑ni nihnú vàha ini‑nsià yùhù, te iá stná vida xi ini anima‑nsià, dandu vàtùni quida stná‑nsià cuàhà gá ñà‑vàha. Doco nú màsà chíndéî mii‑nsiá, mà cúí quida‑nsia ni‑iñàha. \v 6 Doco iin nèhivì, nú có‑cùní‑nè cunihnu ini‑nè yùhù, dandu ducán cuu xi‑né na iin ndahà yutnù sànì tàhndè, vàchi dítâ‑nèà iladu ñà‑ìchà, te nú sànì ìchà, dandu danátácá‑nèà quéa ñuhu coca. \p \v 7 ’Doco nú ndisa, nihnú vàha ini‑nsià yùhù, te iin‑ni nsinúú ini‑nsià ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá, dandísá, vàtùni càcàn tàhvì‑nsiá nùù Dios ndéni iñàha nì cui, te nìhì‑nsiáñà. \v 8 Te nú cuàhà gá ñà‑vàha nìhì‑nsiá quida‑nsia, dandu chicá más tnùñuhu xí Yuamánìˊ quee, te sàà stná‑nsià cunduu ndisa‑nsia nèhivì nchícùn viì xìˊ. \p \v 9 ’Cunaha‑nsiá, divi nacua cuú ini Yuamánìˊ sàhí, divi ducán cuú stná inì sàhà mii‑nsiá. Ñàyùcàndùá, iin‑ni ni cúndóó mánì‑nsiá nùí. \v 10 Cunaha‑nsiá, nú ni chívàha‑nsia ñà‑ndùá dandacuí, dandísá, iin‑ni cundoo manì‑nsiá nùí. Vàchi yùhù, chívàha stnáì ñà‑ndùá cachí Yuamánìˊ, ñàyùcàndùá mànì guéˋ nùù‑yá. \p \v 11 ’Nsidaa ñà‑jaàn sànì cachì xì‑nsiá sàhà‑ñá ni cúdíì stná ini‑nsià nacua cudíì ini yùhù, vàchi cuníˋ cundoo‑nsia contentu nicanicuahàn. \v 12 Ñà‑yòhó nduá dandacuí nùù‑nsiá, ñà‑nì cùú stnahá ini‑nsià sàhà‑nsiá, nacua quidá yùhù xì mii‑nsiá, ducán cuníˋ quida stná‑nsià. \p \v 13 ’Nú ni cuí iin nèhivì sàhà iin ana iá vàha xi‑né, dandu cundaà ini‑ndà, yáha ga cuú ndisa ini‑nè sàhà nècuàchìmà. \v 14 Pues cunaha‑nsiá, nècuàchì xíndoo vàha‑xí nduú stná‑nsià nú ni quidá ndisa‑nsia ñà‑ndùá dandacuí. \p \v 15 ’Vichi mà cáchí guè xì‑nsiá ñà‑ndùú‑nsiá ana xinúcuáchí uun nùí; còó, amigo‑xi cachíˋ xì‑nsiá, vàchi iin ana xinúcuáchí uun nùù lamú‑xi, có‑cùndáà ini‑nè nansa nacání ini lamú mà quida‑ne. Doco yùhù, claru sànì cachì xì‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá nì cachi Yuamánìˊ xìˊ, ñàyùcàndùá, náhà xìcà, amigo‑xi sàndùú‑nsiá. \p \v 16 ’Cunaha‑nsiá, màdì mii‑nsiá nì nácàxin‑nsia yùhù. Còó, yùhù nì nacàxin mii‑nsiá, te nì chitnùní inì ñà‑cùhùn‑nsià, quida‑nsia cuàhà ñà‑vàha. Te obra quida‑nsiamà, mà ndútâ. Dandu nsidaa ñà‑ndùá ni cácàn tàhvì‑nsiá nùù Yuamánìˊ, te ndácùcahan‑nsiá quìví, seguru nìhì‑nsiáñà. \p \v 17 ’Ñà‑yòhó nduá dandacuí nùù‑nsiá, ñà‑nì cùú stnahá ini‑nsià sàhà‑nsiá. \s1 Nansa nì cachitnùhu Jesús ñà‑mà cuíñúhú dava nèhivì ñuhìví ndohó tè‑ndùú nèhivì xí‑yá, vàchi ni cónì xìñùhù stná‑nè mii‑yá \p \v 18 ’Na xiní‑nsià xiní ùhì nèhivì ñuhìví mii‑nsiá, dandu xiñuhu nsinuu ini‑nsià ñà‑dihna yùhù nì xini ùhì stná‑nè. \v 19 Doco nú iin‑ni ni cúníhnú stná ini‑nsià na nihnú ini mii‑né, dandísá cuu ini‑nè sàhà‑nsiá nì cùí. Doco yùhù, sànì nacàxin mii‑nsiá nùù nsidaa‑né, te ñàyùcàndùá xiní ùhì‑nènsià, vàchi có‑nìhnú gá ini‑nsià nahi mii‑né. \v 20 Doco xiñuhu nsinuu inì‑nsia nansa nì cachì xì‑nsiá daa, ñà‑màsà cútúxí ini iin peón ñà‑chicá ndiaá‑te nùù lamú xi‑tè. Vàchi nú sànì quida quini nèhivì xì yùhù, dandu stná mii‑nsiá icúmí‑nê quida quini xi‑né. Te nú ni chívàha‑ne ñà‑ndùá nì cachi yùhù nì cùí, dandísá chivàha stná‑nè ñà‑ndùá cachi mii‑nsiá. \v 21 Cunaha‑nsiá, ducán icúmí nèhivì cuni ùhì‑nè mii‑nsiá sàhà‑ñá nduú‑nsiá nèhivì xí, te sàhà stná ñà‑có‑ìnáhá‑nê mii‑yá ana nì techuun‑xí vàxi. \p \v 22 ’Nú màsà quésáì ñuhìví yohó càhìn xì‑né, dandu mà cúnsídá cuàchi‑ne nì cùí. Doco vichi có‑nàníhì gá ini‑nè nansa cachi‑nè sàhà cuàchi nì quida‑ne. \v 23 Nú có‑xìñùhù nèhivì yùhù, dandu náhà claru ñà‑có‑xìñùhù stná‑nè Yuamánìˊ nduú stná. \v 24 Cuàhà milagru sànì quide nì xini‑nè. Mate ndoó gá nèhivì nì quida ga stná milagru, doco có‑ndùdávámà xì ñà‑ndùá sànì quida yùhù. Te nú màsà quídé milagru mà, dandu mà cúnsídá cuàchi stná‑nè nì cùí. Doco vichi sànì xini‑nè yùhù xì stná Yuamánìˊ, te ñàyùcàndùá xiní ùhì‑nè yùhù xì stná mii‑yá. \v 25 Doco ducán nì quida‑ne sàhà‑ñá ni cuú ndisa ñà‑ndùá cachí nùù tutu ìì xí‑né ndé cacháˋ: “Nì xini ùhì‑nè yùhù, mate còò ni‑iñàha dìsáhà‑xí nduá”. \p \v 26 ’Cunaha‑nsiá, nú sànì nasaì nùù Yuamánìˊ, dandu icúmî techuín mii‑yá ana nduú Espíritu Ìì ñà‑quixi‑ya chindee‑yá mii‑nsiá. Te mii‑yá, puru ñà‑ndácuisì nihnú ini‑yà. Nùù Yuamánìˊ icúmí‑yâ quee‑ya quixi‑ya ñà‑datnúù ini‑yà mii‑nsiá sàhí. \v 27 Dandu icúmí stná‑nsià càhàn‑nsià xì nèhivì sàhí, vàchi ndè quìvì primeru xicánúú‑nsiá xìˊ. \c 16 \p \v 1 ’Cuàhà gá sànì càhìn xì‑nsiá sàhà‑ñá màsà náxícócuîìn ini‑nsià. \v 2 Vàchi nèhivì dava ga, icúmí‑nê taxi‑né mii‑nsiá nùù veheñùhu xi‑ne. Te vàxi stná iin tiempu na cutuxi ini‑nè ñà‑cùdíì gá ini Dios nú ni cahní‑né mii‑nsiá. \v 3 Doco sàhà‑ñá có‑ìnáhá‑nê Yuamánìˊ, te ni có‑ìnáhá stná‑nè yùhù, ñàyùcàndùá icúmí‑nê quida‑ne ducán. \v 4 Doco vichi sànì cachitnùhi xì‑nsiá sàhà nsidaájàn, te sàhámà quìvì cuu xi‑nsiá ducán, vàtùni nsinuu ini‑nsià ñà‑divi ducán nì cachì xì‑nsiá. \s1 Chuun ndiaha icúmí Espíritu Ìì xí Dios quida‑ya \p ’Cónì càchítnùhi xì‑nsiá palabra yohó antes, vàchi yohó iéˋ cutnáhî xì‑nsiá. \v 5 Doco vichi icúmî nùhì nùù mii‑yá ana nì techuun‑xí vàxi. Te ni‑iin‑nsia có‑ndâcàtnùhù‑nsiá nùí índù cùhìn. \v 6 Doco ñà‑nì cachì xì‑nsiá ñà‑ndùá nì cachì, ñàyùcàndùá yáha ga ndoó‑nsiá tnùnsí ini vichi. \v 7 Doco cunaha‑nsiá, ñà‑ndáà nduá, chicá ndiaha icúmí quea nùù‑nsiá nú sàcuàhìn, vàchi nú màsà cúhìn, dandu mà quíxí mii‑yá ana icúmí chindee xi‑nsiá. Doco nú sàcuàhìn, dandu icúmî techuín mii‑yá quixi‑ya. \v 8 Te nú sànì quesaa‑yà, dandu dacúndáà ini‑yà nèhivì ñuhìví sàhà cuàchi‑ne, xì sàhà stná ichì váha, xì sàhà stná nansa icúmí ndundaà sàhà‑né. \v 9 Claru icúmí‑yâ dacúndáà ini‑yà nècuàchìmà ñà‑ìá ndisa cuàchi‑ne ñà‑có‑xìníndísâ‑né yùhù. \v 10 Te icúmí‑yâ cachi stná‑yà xì‑né nansa iá ichì váha, vàchi yùhù, mànuhìˊ nùù Yuamánìˊ (iá ansivi), te mà cúní gà‑nè yùhù. \v 11 Daaní, icúmí‑yâ cachi stná‑yà xì‑né nansa icúmí ndundaà sàhà‑né, vàchi cunaha‑nsiá, sànì cachi Dios sàhà ñà‑malu dandacú ñuhìví yohó ñà‑ìcúmí‑sî cunsida‑sì cuàchi‑sì nicanicuahàn. \p \v 12 ’Cuàhà gá iñàha cumánì gá cachì xì‑nsiá, doco vichi mà cúí, vàchi tàñáha ga cui mànìhì inì‑nsia. \v 13 Doco después icúmí quesaa Espíritu Ìì, te mii‑yá, puru ñà‑ndácuisì nihnú ini‑yà. Te icúmí‑yâ chindee stná‑yà mii‑nsiá sàhà‑ñá vàtùni cundaà ini‑nsià nsidaa ñà‑ndùú ndisa palabra ndàcuisì. Vàchi màdì inì‑ni mii‑yá ndacu ini‑yà ñà‑ndùá cuàhàn‑yà cachi‑yà. Còó, cuisì cachi‑yà ñà‑ndùá iníní‑yá cachí (Yuamánìˊ). Te icúmí‑yâ cachitnùhu stná‑yà xì‑nsiá nansa icúmí coo quìvì vàxi xi‑nda. \v 14 Te tavà gá stná‑yà más tnùñuhu xí; vàchi nùù yùhù icúmí‑yâ nìhì‑yá ñà‑ndiaha íì xí, te datnúù‑yà sàxìnítnùní‑nsià. \v 15 Cunaha‑nsiá, nsidaa ñà‑ndùá icúmí Yuamánìˊ, divi stoho stná nduí. Ñàyùcàndùá cachíˋ xì‑nsiá ñà‑ìcúmí Espíritu Ìì mà nìhì‑yá nsidaa ñà‑ndùú ñà‑ndiaha íì xí, dandu datnúù stná‑yà sàxìnítnùní mii‑nsiá. \s1 Icúmí nèhivì xí Jesús cuhuun ini‑nè iin tiempu tii, doco yàchì icúmí‑nê ndudiì ini‑nè inga tu na natiacu‑yà, nì cachi‑yà \p \v 16 ’Làcà sacu tiempu, dandu mà cúní gà‑nsià yùhù. Vàchi mànuhìˊ nùù Yuamánìˊ. Doco sacù‑ni quìvì cunduamà, te cuni tu‑nsia yùhù ―nì cachi‑yà. \p \v 17 Ñàyùcàndùá, nì ndàcàtnùhù tnahá dava nècuàchì dacuahá‑yá‑mà nùù‑né, cachí‑nè: \p ―Ndíà ndùá cuní cachi‑yà ñà‑sacu gà tiempu, te mà cúní gà‑ndàyá, te inga sacu quìvì, dandu sà‑cuni tu‑ndayá, nì cachi‑yà; te cachí stná‑yà mànuhù‑yá nùù Yuamánì‑yá. \v 18 Pues ¿ndíà ndùá cuní cachi palabra nì cachi‑yà mà ñà‑sacu gà tiempu coo ga‑yà yohó? Có‑cùndáà ini‑ndà nansa cuní cachi ñà‑jaàn ―nì cachi‑nè. \p \v 19 Daaní, Jesús, ñà‑sà‑ìnáhá‑yâ cuní‑nè ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá sàhámà, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¿A cuní‑nsià ndàcàtnùhù‑nsiá nùí sàhà ñà‑ndùá nì cachì xì‑nsiá ñà‑làcà iyuhu tiempu, te mà cúní gà‑nsià yùhù, te inga sacu quìvì, dandu sa‑cuni tu‑nsia yùhù? \v 20 Ñà‑yòhó cachítnùhi xì‑nsiá: icúmí‑nsiâ cuacu‑nsia, te cundoo‑nsia tnùnsí ini (iin tiempu tii), doco nèhivì dava ga ndoó ñuhìví, còó. Icúmí‑nê cudiì ini‑nè. Doco mii‑nsiá, mate ducán ni cúndóó‑nsiá tnùnsí ini, doco después icúmí cuxio nsidaámà nùù‑nsiá, te ndudiì tú ini‑nsià. \v 21 Iin nècuàchì ñahà, nú sànì sàà hora tùinuù méè xi‑ne ñuhìví, dandu yáha ga cuhúún ini‑nè, vàchi sànì sàà quìvì ndoho‑ne quidamà. Doco nú sànì tùinuù‑vé, dandu nándodó‑né sàhà dolor, vàchi cudíì gá ini‑nè ñà‑sànì quesaa inga luchi tii. \v 22 Te ducán icúmí coo stná xì mii‑nsiá. Mate cuáhà gá cuhúún inì‑nsia vichi, doco yùhù icúmî cuni tui mii‑nsiá después, dandu cuàhà gá ndudiì tú ini‑nsià. Te ni‑iin nèhivì, mà cúí cadi‑nè nùù ñà‑jaàn. \s1 Nansa icúmí Jesús cundee‑yá \p \v 23 ’Quìvì yucán, mà ndácàtnùhù gá‑nsià ni‑iñàha nùí, vàchi cuisì icúmí‑nsiâ ndacùcahan‑nsiá quìví na xícàn tàhvì‑nsiá nùù Yuamánìˊ, dandu nìhì‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá xícàn‑nsià. Palabra ndàcuisì nduájàn. \v 24 Tàñáha ga ndacùcahan‑nsiá quìví na xícàn tàhvì‑nsiá iñàha. Doco vichi ni cácàn tàhvì‑nsiá ducán, te nìhì‑nsiáñà, dandu chicá cudiì ini‑nsià. \p \v 25 ’Ndè vichi cuisì puru ejemplu‑ni nduá nì nacani xì‑nsiá. Doco vàxi iin quìvì, dandu mà nácání guéˋ ejemplu xì‑nsiá, vàchi claru icúmî cachì xì‑nsiá sàhà Yuamánìˊ. \v 26 Daaní, tiempu yucán màdì yùhù càcàn guè nùù‑yá sàhà‑nsiá, cachíˋ. Còó, cuisì quìvì yùhù icúmí‑nsiâ ndacùcahan‑nsiá (na cácàn tàhvì‑nsiá). \v 27 Vàchi cuú ini‑yà sàhà‑nsiá sàhà‑ñá cuú stná ini‑nsià sàhí, te xiníndísâ stná‑nsià ñà‑nùù mii‑yá nì quixi. \v 28 Vàchi (ñà‑ndáà nduá), nùù mii‑yá nì quixi nì quesaì ñuhìví yohó; te vichi icúmî nacoi ñuhìví yohó, te nùhì nùù‑yá. \p \v 29 Dandu nì cachi nècuàchì dacuahá‑yá xì‑yá: \p ―Vichi ndisa, claru cáhàn‑ní. Màdì ejemplu uun nduá cachí‑nî vichi. \v 30 Vitni sànì sàà‑nsì nì cundaà ini‑nsì ñà‑ìnáhá‑nî nsidanicuú iñàha. Te mate tàñáha ga ndàcàtnùhù‑nsí nùù‑ní sàhà iñàha, (doco vàtùni cachì‑ní xì‑nsí). Ñàyùcàndùá vichi xiníndísâ vàha‑nsi, ñà‑ndáà nduá, nùù Yua‑nda Dios nì quixi‑ní. \p \v 31 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―¿A ndísá xiníndísâ vàha‑nsia vichi? \v 32 Cunaha‑nsiá, vàxi iin tiempu, dandu cuìtià nihni‑nsia vehe‑nsia, te làcà mindaí nacoo‑nsia. Te vichi sànì sàà stná tiempu mà. Doco màdì ndisa ndòo mií; còó, vàchi cutnáhâ stnáì xì Yuamánìˊ. \v 33 Nsidaa ñà‑jaàn sànì cachì xì‑nsiá sàhà‑ñá ni cúndóó‑nsiá contentu ñà‑nìhnú vàha ini‑nsià yùhù. Te mate quídá quíní nèhivì xì‑nsiá na ndoó íì‑nsiá ñuhìví yohó, doco màsà cúhúún ini‑nsià sàhájàn, vàchi yùhù, sànì cundeí nùù nèhivì malu ñuhìví yohó. \c 17 \s1 Nansa nì xìcàn tàhvì Jesús sàhà nèhivì xí‑yá \p \v 1 Na ní nsihi nì cachi Jesús nsidaájàn, dandu nì ndacoto ndiaá‑yà ansivi, te nì cachi‑yà xì Yuamánì‑yá: \p ―Cáhìn xì‑ní Yuamánìˊ. Vichi ndisa, sànì sàà hora. Te yùhù ana nduú Dèhemanì‑ní, xíquèn ñà‑nì tàvá‑nî tnùñuhu xí nùù nèhivì ñuhìví, dandu vàtùni quee stná tnùñuhu xí mii‑ní quide. \v 2 Vàchi sànì chitnùní inì‑ní ñà‑ndahà yùhù cundoo nsidanicuú nèhivì. Dandu nèhivì nì chitnùní inì‑ní cunduu nèhivì xí, nìhì‑né vida ndiaha nicanicuahàn nùí. \v 3 Te ¿índù modo nìhì‑né vida ndiaha ma? Cuisì sàhà ñà‑cunaha‑né mii‑ní xì stná yùhù Jesucristu, vàchi mii‑ní, ñà‑ndácuisì mindaa Dios nduu‑ní, te yùhù nduí ana nì techuun‑ní vàxi ñuhìví. \p \v 4 ’Vichi sànì dàxínui chuun nì dàndàcù‑ní nùí quide, te sàhà ñà‑jaàn sànì quee cuàhà tnùñuhu xí‑nî. \v 5 Ñàyùcàndùá, vichi xíquèn nùù mii‑ní Yuamánìˊ ñà‑coi cutnahí xì‑ní, te ducán quee más gà tnùñuhu xí; xíquèn ñà‑coi nùù‑ní xì tnùñuhu xí nacua nìsa ìe antes na táyôo ñuhìví. \p \v 6 ’Mii‑ní, nì nacàxin‑ní dava nèhivì ñuhìví yohó, te nì chitnùní inì‑ní ñà‑cunduu‑ne nèhivì xí. Te yùhù, sànì dàtúi nùù‑né nansa iá‑nî. Nèhivì xí mii‑ní nì sanduu‑ne, dandu nì chitnùní inì‑ní ñà‑cunduu‑ne nèhivì xí yùhù. Te vichi sànì chivàha‑ne palabra xi‑ní. \v 7 Te sànì cundaà stná ini‑nè sàhà nsidaa iñàha nì sàhatahvì‑ní yùhù, sà‑ìnáhá‑nê ñà‑nùù mii‑ní nì nìhí‑ñà. \v 8 Te palabra ndiaha nì cachì‑ní xìˊ, sànì cachi stnáì‑ñà xì‑né, te mii‑né, cudíì inì‑nè xì palabra mà, te cundáà vàha ini‑nè ñà‑nùù mii‑ní nì quei vàxi, vàchi xiníndísâ‑né ñà‑divi mii‑ní nì techuun‑xí nì quesaì ñuhìví. \p \v 9 ’Vichi xícàn tàhví nùù‑ní sàhà‑né, màdì sàhà dava ga nèhivì ñuhìví, còó, cuisì sàhà nèhivì nì chitnùní inì‑ní cunduu nèhivì xí; vàchi nèhivì xí mii‑ní xínduu stná‑nè. \v 10 Nsidaa nèhivì‑xí, nèhivì xí mii‑ní nduú stná‑nè. Te nèhivì xí mii‑ní, nèhivì xí yùhù nduú stná‑nè, te sàhà mii‑né sànì quee más gà tnùñuhu xí. \p \v 11 ’Pues vichi, mà cóó guéˋ ñuhìví yohó. Icúmî nasaì nùù mii‑ní ana nduu Yua Íì Ndiahí. Doco nèhivì nì sàhatahvì‑ní yùhù, yohó icúmí‑nê candòo‑ne. Ñàyùcàndùá, sàhà poder xi‑ní cundiaà‑ní nsidaa‑né sàhà‑ñá iin‑ni cunduu nsidaa‑né nahi mii‑ní xì yùhù, iin‑ni xínduu‑nda. \v 12 Na iá ve xì‑né ñuhìví yohó, nì sandiaì‑nè xì poder xi‑ní. Te nsidaa ana nì dàyáha‑ní nùí, iin‑ni ndiaá vàhi‑nè, cónì ndáñúhú ni‑iin‑ne, cuisì imindaa tè‑de por sí icúmí ndañuhu, vàchi ducán icúmí coo sàhà‑ñá ni cuú ndisa ñà‑ndùá cachí nùù tutu ìì sàhà‑té. \p \v 13 ’Te vichi sàmànasaì nùù‑ní. Doco ñà‑yòhó nduá cachíˋ na iá ve ñuhìví yohó sàhà‑ñá ni cúndóó nèhivì‑xí contentu nacua iá stná yùhù contentu. \v 14 Sànì cachitnùhi xì‑né palabra xi‑ní. Doco nèhivì dava ga, xiní ùhì‑ñané sàhà ñà‑có‑nìhnú gá ini‑nè nahi nècuàchìmà. Te ducán stná yùhù, có‑nìhnú stná inì nahi nèhivì ñuhìví. \v 15 Te có‑xîquèn ñà‑tavà‑nínè ñuhìví yohó. Cuisì xíquèn‑ñà cundiaà‑nínè ñà‑màsà dáca ñà‑malu‑nè. \v 16 Yuhu, có‑nìhnú inì nahi nèhivì ñuhìví yohó, ñàyùcàndùá, stná nèhivì‑xí, có‑nìhnú gà stná ini‑nè nahi nècuàchì dava ga mà. \p \v 17 ’Daaní, xícàn tàhvì stnáì ñà‑nì chínáhà‑nínè ñà‑ndùú palabra ndàcuisì, te ducán sàà‑nè cunduu‑ne nèhivì nihnú íì inì‑xi. Te palabra sànì cachì‑ní, divi ñà‑jaàn nduú ñà‑ndácuisì. \v 18 Nacua nì techuun‑ní yùhù nì quesaì ñuhìví yohó, ducán quidá stnáì, techuín mii‑né ñà‑cùhùn‑nè (càhàn‑nè xì) nèhivì ñuhìví. \v 19 Te sàhà ñà‑vàha xi mii‑né iéˋ dispuestu quide nsidaa chuun ìì (iá gà quide), dandu vàtùni sàà stná‑nè cunihnu ìì ini‑nè nú sànì chivàha‑ne ñà‑ndùú palabra ndàcuisì. \p \v 20 ’Doco màdì cuisì sàhà nèhivì yohó xícàn tàhví. Còó, vàchi icúmí mii‑né càhàn stná‑nè xì nèhivì dava ga, dandu cunindisá stná nècuàchìmà yùhù. Ñàyùcàndùá, sàhà nècuàchì yucán xícàn tàhvì stnáì. \p \v 21 ’Daaní, xícàn tàhví ñà‑nahi iin‑ni nèhivì ni cúndúú nsidaa nècuàchìmà, te iin‑ni ni cúndúú stná anima mii‑né xì anima ndohó, nahi mii‑ní xì yùhù, iin‑ni xínduu‑nda: iá‑nî ini anímè, te yùhù, iá stnáì ini anima mii‑ní. Ñàyùcàndùá xícàn tàhví ñà‑iin‑ni anima ni cúcúmí nsidaa‑né, dandu vàtùni cunindisá nèhivì ñuhìví ñà‑divi mii‑ní nì techuun‑xí nì quesaì ñuhìví. \v 22 Te nacua nì chitnùní inì‑ní ñà‑coo tnùñuhu xí yùhù, ducán sànì nìhìtáhvì stná mii‑né cucumi‑né tnùñuhu ma, dandu iin‑ni cahnú cunduu nsidaa‑né, nahi iin‑ni xínduu stná ndohó. \v 23 Mii‑ní, iá‑nî ini anímè, te yùhù, ini anima mii‑né coi; dandu iin‑ni cahnú cunduu ndisa nsidaa‑né xì ndohó. Te ducán icúmí nèhivì dava ga ñuhìví cundaà stná ini‑nè ñà‑divi mii‑ní nì techuun‑xí vàxi, te cundaà stná ini‑nè ñà‑cùú stná inì‑ní sàhà nèhivì‑xí nacua cuú inì‑ní sàhà yùhù. \p \v 24 ’Mii‑ní nduu‑ní Yuamánìˊ, te nì chitnùní inì‑ní cundoo ana cunduu nèhivì xí. Ñàyùcàndùá, yùhù cuníˋ sàà stná nsidaa nècuàchìmà cundoo‑ne ndé cuàhìn coi sàhà‑ñá iin‑ni cutnahá‑né xìˊ, te cundehè‑né nansa iá tnùñuhu ndiaha nì sàhatahvì‑ní yùhù, vàchi ndè antes na táyôo ñuhìví, iin‑ni cuú inì‑ní sàhí. \v 25 Mii‑ní, ndàcuisì nihnú inì‑ní. Doco nèhivì ñuhìví, tàcùní‑nè mii‑ní. Doco yùhù, ndisa, ináhî mii‑ní. Te nèhivì cutnáhâ xî yohó, sànì cundaà stná ini‑nè ñà‑divi mii‑ní nì techuun‑xí. \v 26 Te yùhù, sànì dàtúi nùù‑né nansa iá‑nî nacua cuàhìn quide quìvì nùù‑xí. Ducán dandu nìhì‑né cuu stnahá stná ini‑nè sàhà‑né nacua cuú ini mii‑ní sàhà yùhù. Te ducán nìhì stná yùhù coi ini anima nsidaa‑né ―nì cachi Jesús. \c 18 \s1 Nansa nì tnii‑tè Jesús \p \v 1 Nì nsihi nì cachi‑yà ducán, dandu nì quee‑ya cuàhàn‑yà nì yàha‑ya inga ladu yui Cedrón, cutnáhâ‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá. Te nì yàha‑ya xì‑né mahì iin huertu iá yucán. \v 2 Doco tiàa cuàhàn cahin xì‑yá, divi Judas, ináhá stná‑nè índù iá huertu mà, vàchi cuàhà xichi sáhàn‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá yucán. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì saca nècuàchìmà itnii soldadu, te nì nìhì stná‑nè itnii policía nùù dùtù xícusahnú xì nùù stná tè‑xínduu fariseu, te cuàhàn‑nè xì nsidaa tèmà ndé nduú huertu mà. Te nsidaa‑té, iníndáhá‑tê lámpara xì nù‑ñùhú xíxìn, xì stná càa dana nduú arma xi‑tè. \v 4 Daaní, Jesús, como ináhá‑yâ nsidaa ñà‑ndùá cuàhàn cuu xi‑yá, nì quee‑ya nì sànchìcùn‑yà tèmà, te nì cachi‑yà xì‑té: \p ―¿Ana divi nandúcú‑nsiâ? \p \v 5 Te nì cachì‑te xi‑yá: \p ―Divi Jesús de Nazaret. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑té: \p ―Yùhù nduí. \p Te yucán iín stná Judas, cutnáhâ‑né xì nsidaa témà. Te divi Judas mà nduú ana nì dicò xì‑yá. \v 6 Daaní, na ní nsihi nì cachi‑yà: “Yùhù nduí”, dandu yàchì nì naxiconihí duma candúà‑te. \v 7 Dandu inga xichi nì cachi‑yà xì‑té: \p ―¿Ana divi nandúcú‑nsiâ? \p Te nì cacachì‑te: \p ―Divi Jesús de Nazaret. \p \v 8 Dandu nì cachi‑yà: \p ―Sànì cachì xì‑nsiá, yùhù nduí. Ñàyùcàndùá, nú yùhù nchícùn‑nsià, nacoo‑nsia nèhivì xí yohó ni núhù‑nè. \p \v 9 Ducán nì cachi‑yà xì‑té sàhà‑ñá ni cuú ndisa ñà‑ndùá nì cachi‑yà ñà‑còò ni‑iin nèhivì xí‑yá nì ndánúhú, ni‑iin nèhivì nì chitnùní ini Dios cunduu nèhivì xí‑yá, cónì ndáñúhú‑nê. \v 10 Daaní, nì tavà Simón Pedro espada xi‑ne, te nì cani‑ne iin mozo xi dùtù cusáhnû, nì sahnde ìì‑né tùtnù nècuàchìmà ladu cuahá‑nè. Te Malco nani mozo mà. \v 11 Doco nì cachi Jesús xì Pedro: \p ―Nachinacaà‑ní espada xi‑ní, vàchi yùhù, icúmî yàhi ñà‑ndùá nì chitnùní ini Yuamánìˊ cuu xí. \s1 Nansa ndacá‑te Jesús nì sàà nùù dùtù cusáhnû \p \v 12 Dandu capitán yucán, xì soldadu xi‑tè, xì stná policía yucán, nì catnii‑tèyá nì chicuhnì‑teyá. \v 13 Te nì saca‑tèyá cuàhàn‑te xi‑yá nùù nècuàchì nani Anás, vàchi dìdo dùtù cusáhnû cuìà yucán nduú‑né. Te Caifás nani dùtù cusahnu‑ma. \v 14 Te divi‑ne nduú ana nì càhàn xì nècuàchì raza‑nè Judea daa na ní cachi‑nè ñà‑xìñùhù cui iin tiàa sàhà nsidaa nèhivì ñuu‑nèmà. \s1 Nansa nì nacuaà Pedro Jesús \p \v 15 Daaní, chicá cahà‑xí ndé cuàhàn Jesús vàxi stná Simón Pedro xì inga stná nècuàchì dacuahá‑yá. Te compañeru‑nèmà, ináhá‑nê dùtù cusáhnû. Ñàyùcàndùá, na ní dàyáha soldadu‑yà ini patiu vehe dùtù mà, dandu nì quìhvi stná inga‑nèmà. \v 16 Doco Pedro, nì ndòo‑ne nùù yehè patiu‑ni ma. Ñàyùcàndùá, vàxi tu compañeru‑nè ináhá xí dùtù mà, te nì càhàn‑nè xì ñahà chìì ndiaá yehè mà áma dáyâha stná‑ña Pedro. \v 17 Dandu nì cachì‑ña xì Pedro: \p ―¿Amádi mii stná‑ní nduu‑ní iin nècuàchì nchícùn xì Jesús? \p Te nì cachi‑nè: \p ―Còó. \p \v 18 Daaní, divi yucán itá stná mozo (xi dùtù mà) xì stná policía. Te nì xicùn‑té iin ñuhu tnùù ñà‑nadaà‑té, vàchi cúvìxin ga. Te yucán nì tnàtuu stná Pedro, iín‑né nadáà stná‑nè. \s1 Nansa nì ndàcàtnùhù dùtù cusáhnû nùù Jesús sàhà ñà‑ndùá quidá‑yá \p \v 19 Daaní, dùtù cusáhnû, nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá sàhà nèhivì dacuahá‑yá xì sàhà stná palabra chináhá‑yànè. \v 20 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Yùhù, vate ní càhìn xì nsidaa nèhivì ini veheñùhu cuachi, te ini stná veheñùhu cahnú ndé siempre natácá nèhivì raza‑ndà Judea. Divi yucán nduú lugar ndé siempre nìsa dacuahí nèhivì. Còò ni‑iñàha ni chínáhá dèhíˋ. \v 21 Chicá vàha màsà ndácàtnùhù‑ní nùù mií; nùù nèhivì nì inini xi ñà‑ndùá nì cachì chicá vàha, vàchi mii‑né ináhá‑nê ñà‑ndùá nì cachì. \p \v 22 Daaní, yatni ndé iín Jesús iín stná iin policía, te na ní cachi Jesús ducán, dandu nì cani‑tè nùù‑yá, cachí‑te: \p ―¿Índù chuun cáhàn‑ní xì dùtù ìì ducán? \p \v 23 Dandu nì cachi Jesús xì‑té: \p ―Nú cónì cáhàn viìˊ tuxi‑ní, dandu cachì‑ní xìˊ índù palabra cónì càchí viìˊ. Doco nú còò ni‑iñàha ni cáhàn quini, dandu có‑ìcúmí‑nî cani‑ní yùhù. \s1 Nansa nì nacuaà Pedro Jesús ùì gà xichi \p \v 24 Dandu nì dàyáha Anás mà‑yá cuàhàn‑yà ndahà dùtù cusáhnû nani Caifás. Te nuhní tnuu‑ya cuàhàn‑yà. \p \v 25 Doco Simón Pedro, iín stná‑nè nadáà‑né. Dandu nèhivì itá yucán, nì ndàcàtnùhù‑né nùù nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―¿Amádi mii stná‑ní nduu‑ní nèhivì xí Jesús? \p Dandu nì nacuaà nècuàchìmà mii‑yá, cachí‑nè: \p ―Còó, màdì yúhù. \p \v 26 Daaní, nì càhàn inga mozo xi dùtù yucán, divi tnaha tiàa nì tàhndè tùtnù‑xí; te nì cachì‑te xi Pedro: \p ―¿Amádi mii‑ní nì xinì iá xì Jesús huertu yucán? \p \v 27 Doco inga tu nì cachi‑nè: \p ―Còó. \p Daaní, divi momentu mà nì xito lehe. \s1 Nansa nì dàyáha‑tè Jesús nùù Pilatu \p \v 28 Daaní, nì saca‑tèyá nì caquee‑tè xì‑yá nùù Caifás, cuàhàn‑te xi‑yá ndè vehe gobernador, te yucán nì dàyáha‑tèyá ini vehe. Iín váa gá nduá. Doco tè‑xínduu raza Judea mà, cónì cá‑quìhvi‑tè vehe yucán, vàchi nú ni quíhvi‑tè, dandu mà cóó ndoo ga‑nè (nacua cachí ley xi‑ne), te mà cóó gá permisu cuxi‑tè ñà‑ndùá xixí‑te na nduá vicò pascua mà. \v 29 Dandu Pilatu, nì quee‑tè fuera vàxi‑tè ndé itá ana nì casaà mà, te nì cachì‑te: \p ―¿Ndíà nduá nì quida tiàa yohó, te sanícuàchi‑nsia sàhà‑né? \p \v 30 Dandu nì cacachì‑te xi Pilatu: \p ―Nú ni cúndúú‑né iin nècuàchì cónì quìdá cuàchi ni cuí, dandísá, mà cúndácá‑nsínè quixi nùù‑ní. \p \v 31 Dandu nì cachi Pilatu: \p ―Cundaca‑nsianè cuahán, te mii‑nsiá nsidandaà‑nsià sàhà‑né nacua cachí ley xi mii‑nsiá. \p Doco nì cacachi tè‑raza Judea mà: \p ―Ley (xi mii‑nsiá), có‑sâha ñà‑cahnì‑nsí iin ana iá falta xi. \p \v 32 Ducán nì cacachì‑te sàhà‑ñá ni cuú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Jesús na ní cachi‑yà nansa icúmí‑yâ cui‑yà. \v 33 Daaní, nì nansìhvi Pilatu vehe‑tè, te nì cana‑tè Jesús, nì cachì‑te xi‑yá: \p ―Mii‑ní, ¿a ndísá rey xi nècuàchì raza Judea nduu‑ní cahan‑ní? \p \v 34 Dandu nì cachi Jesús xì‑té: \p ―¿A mii‑ní nì nacani inì‑ní ndàcàtnùhù‑ní nùí ducán, te ò inga nèhivì nì cachi xì‑ní ducán? \p \v 35 Dandu nì cachi Pilatu xì‑yá: \p ―Yùhù, có‑ndùí iin tè‑raza‑ní Judea. Divi nècuàchì ñuù‑ní xì dùtù xícusahnú nduú ana nì dàyáha xi‑ní ndahí. ¿Índù cuàchi nì quida‑ní? \p \v 36 Dandu nì cachi Jesús xì‑té: \p ―Cunaha‑ní, ñuu ndé cusáhnûí, có‑ndùá ñuhìví yohó, vàchi nú ñuhìví yohó ni cúndúá, dandísá icúmí nèhivì‑xí cuidahan‑né yùhù nùù ana xiní ùhì xìˊ sàhà‑ñá màsà yáhi ndahà nècuàchì raza Judea ni cuí. Doco ñuu ndé cusáhnûí, tucu iáˋ, mà ndúdává xí ñuhìví yohó. \p \v 37 Ñàyùcàndùá, nì cachi tu Pilatu xì‑yá: \p ―¿Àsù nduú stná‑ní iin rey cusáhnû? \p Dandu nì cachi Jesús xì‑té: \p ―Nacua cachí‑nî, divi ducán nduá, divi rey nduí. Te divi sàhà‑ñá cachitnùhi xì nèhivì ñà‑ndùú palabra ndàcuisì, ñàyùcàndùá nì quesaì ñuhìví yohó. Te vichi nsidaa ana cudíì ini xì palabra ndàcuisì mà, divi nduú stná ana cudíì ini xì ñà‑ndùá cachíˋ. \p \v 38 Dandu nì cachi Pilatu xì‑yá: \p ―¿Índù ñà‑ndisa nduú palabra ndàcuisì? \s1 Nansa nì dàndáà Pilatu ñà‑cui Jesús \p Daaní, nì nsihi nì cachi Pilatu ducán, dandu nì quee‑tè inga xichi nì càhàn‑te xi tè‑xínduu raza Judea, cachí‑te xi tèmà: \p ―Sànì càhìn xì nècuàchì yohó, te còò ni‑iin falta ndácùhin‑nè. \v 39 Doco estilu xi‑nsia nduá ñà‑dàñà iin tè‑ndiàdí cada nacává vicò pascua yohó. Ñàyùcàndùá, vichi ¿a cuní‑nsià dàñà nècuàchì yohó cachí nduú rey xi tè‑raza‑nsià Judea? \p \v 40 Daaní, tucu tu nì càna fuerte nsidaa‑témà, cachí‑te: \p ―Còó, màdì nècuàchì jaàn cuní‑nsì dàñà. Barrabás chicá vàha ni dáñà ―nì cacachì‑te. \p Doco cunaha‑nsiá, iin tècuìhnà nduú Barrabás mà. \c 19 \p \v 1 Daaní, nì dàndàcú Pilatu nùù soldadu, te nì tavà‑téyâ iladú, nì sahnì cuìí‑teyá xì iin chirrión. \v 2 Dandu nì quidavàha‑tè iin sìcàté iñù, te nì chinacaà‑teá dìnì‑yá. Te nì chindixi stná‑teyá iin capa moradu. \v 3 Dandu nì catnàtuu‑tè nùù‑yá, (nì sàcùndiaà‑teyá), cachí‑te: \p ―¡Tùinuùváha‑ní, señor! ¡Vichi ndisa, sànì sàcùnduu‑ní rey xi tè‑raza Judea! \p Dandu nì cacani‑tè nùù‑yá. \p \v 4 Daaní, tucutu nì quee Pilatu nùù nèhivì ndiatú yucán, cachí‑te xi‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, cuàhìn taví Jesús cundehè‑nsiá, te cundaà inì‑nsia ñà‑còò ni‑iin falta xi‑ne nì ndácùhin. \p \v 5 Ñàyùcàndùá, nì quee Jesús (vehe ma), ñuhú dínì‑yá sìcàté iñù mà, te ndixí stná‑yà capa moradu mà. Dandu nì cachi Pilatu xì nsidaa nèhivì ndoó yucán: \p ―Cundehè‑nsiánè, yohó iín‑né. \p \v 6 Daaní, dùtù xícusahnú, xì stná policía, na ní xini‑nèyà, dandu nì càna ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Nchìca cruz ni cuí nècuàchì jaàn! ¡Cahnì‑nínè! \p Dandu nì cachi Pilatu xì nsidaa‑né: \p ―Mii‑nsiá cundaca‑nsianè cùhùn, te cahnì‑nsiánè, doco yùhù, còó, vàchi còò cuàchi‑ne ni ndácùhin. \p \v 7 Dandu nì cacachi nècuàchì raza Judea mà: \p ―Nsiùhù, icúmí‑nsî iin ley, te según cachí ley mà icúmí nècuàchì jaàn cui‑nè sàhà ñà‑nì cachi‑nè nduú‑né Dèhemanì Dios. \p \v 8 Dandu Pilatu, na ní inini‑tè ñà‑nì cacachi nècuàchìmà ducán, chicá nì yùhí‑te, \v 9 te nì nansìhvi‑tè ini vehe cahnú‑te nì càhàn tu‑tè xì‑yá, cachí‑te: \p ―¿Índù ndisa nì quixi mii‑ní? \p Doco Jesús, cónì cáhàn gà‑yà. \p \v 10 Dandu cachí tu Pilatu xì‑yá: \p ―¿Índù chuun có‑câhàn‑ní xìˊ? ¿A có‑ìnáhá‑nî ñà‑yùhù icúmî poder: vàtùni cahní mii‑ní, te ò vátùni dacácui mii‑ní? \p \v 11 Dandu nì cachi‑yà xì‑té: \p ―Ni còò ni‑iyuhu poder cucumi‑ní nú màsà chítnùní ini mii‑yá iá ansivi ducán. Sàhámà tiàa nì dàndàcú quixi nùù‑ní, chicá nsidá cuàchi‑tè (nùù mii‑ní) ―nì cachi‑yà. \p \v 12 Daaní, dècuèndè hora yucán nì nanducu Pilatu nansa daña‑téyâ, doco chicá fuerte nì càna nsidaa tè‑raza Judea mà, cachí‑te: \p ―Nú ni daña‑ní Jesús jaàn, dandu náhà claru có‑ndùù‑ní amigo ndisa xi rey cahnú César. Vàchi nsidaa ana cachí nduú stná rey, xiní ùhì stná‑nè rey cahnú César. \p \v 13 Daaní, na ní inini Pilatu ñà‑jaàn, dandu nì tavà tú‑teyá inga xichi, te nì sàcòo‑tè silla ndé siempre iá‑te nsidándáà‑te chuun. Te silla mà, iín‑nu dìquì yùù chipála itánduhù ñuhù, te Gabata nani lugar mà dàhàn hebreu. \v 14 Te sànì cahin quìvì yucán, divi quìvì nduú vigilia vicò pascua mà, dandu nì càhàn‑te xì nsidaa nèhivì yucán, cachí‑te: \p ―Cundehè‑nsiá, yohó iín nècuàchì nduú rey xi‑nsia. \p \v 15 Doco ndee ní càna nsidaa nèhivì mà: \p ―¡Còó! ¡Ni cuí‑nè cuní‑nsì! ¡Cahnì‑nínè! ¡Ni mácùtuu‑ne nchìca cruz! \p Dandu cachí Pilatu xì nsidaa‑né: \p ―¿A ndísá cuní‑nsià cui rey xi‑nsia nchìca cruz? \p Te nì cacachi dùtù xícusahnuma: \p ―Cuisì imindaa rey xi‑nsi iá, divi nduú César. \p \v 16 Ñàyùcàndùá, nì candisá Pilatu ñà‑ndùá xícàn nècuàchìmà; nì dàndàcú‑te ni cuí Jesús nchìca cruz. Dandu nì saca soldadu‑yà cuàhàn‑te xi‑yá. \s1 Nansa nì sàcùtuu Jesús nchìca cruz \p \v 17 Daaní, nì sàcùnsida‑ya cruz xi‑ya cuàhàn‑yà, te nì sàà‑yà nùù iin xaan nani lunsi Calvariu. Te Gólgota nani stná lugar yucán nùù dàhàn hebreu. \v 18 Te yucán nì cachituu‑tèyá nchìca cruz, mii‑yá xì inga ùì stná tiàa, iin iin‑tè iin iin ladu‑yà, te mii‑yá mahì‑xí. \p \v 19 Daaní, nì dàndàcú stná Pilatu ñà‑nì mácùtuu dìnì cruz xi‑ya iin ñà‑càchí: “Jesús de Nazaret, rey xi tè‑raza Judea”. \v 20 Dandu nì cahvi cuàhà nècuàchì ñuu mà nansa cacháˋ, vàchi lugar ndé nì chituu‑tèyá nchìca cruz, yatni uun ñuu mà nduá. Te ùnì dàhàn nì tiaa palabra mà: dàhàn hebreu, xì dàhàn griegu, xì dàhàn latín. \v 21 Dandu dùtù xícusahnu‑ma, nì càhàn‑nè xì Pilatu, cachí‑nè: \p ―Màsà cáchí palabra mà “Rey xi tè‑raza Judea”. Còó, chicá vàha tiaa‑ní ñà‑nì cachi uun‑ne nduú‑né rey xi nèhivì raza‑nsì. \p \v 22 Dandu nì cachi Pilatu xì nècuàchì yucán: \p ―Còó. Ñà‑ndùá sànì tiaa, ducanicoá \p \v 23 Daaní, nì nsihi nì chituu soldadu‑yà nchìca cruz, dandu nì dàcuàchí‑te sìcoto xi‑ya nùù nsìcúmì‑té. Chii chiá nì nìhì iin iin‑tè. Doco cuaán nduú dùhnù quihín‑yà, vàchi iin‑ni cahnú nì cuàha; còò ni‑iin xaan xi‑ña ndé nì nsícu. \v 24 Ñàyùcàndùá, nì cacachi soldadu mà: \p ―Màsà dácuáchí‑ndáñâ. Chicá vàha cuidàdìquí‑ndà suerte sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà ana nìhì xán. \p Pues ducán nì cuu sàhà‑ñá ni cuú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu nùù tutu ìì ndé cachí palabra yohó: “Nì cadasàn‑té sìcoto xi entre mii‑té, te nì idàdìquí‑te suerte, a ver índù‑té nìhì xì ñà‑ndùá ndìxí”. Ñàyùcàndùá, ducán nì caquida soldadu mà. \p \v 25 Daaní, sàhà cruz xi‑ya iín stná dihi‑yá xì cùhì‑nè nani stná María, divi ñahàdìhí Cleofas; te yucán iín stná María Magdalena. \v 26 Te nì xini‑yà dihi‑yá, te nì xini stná‑yà yucán iín stná iin nècuàchì dacuahá‑yá cuú cuáhà ini‑yà sàhà‑xí. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì dihi‑yá: \p ―Cundehè‑ní mamá, jaàn iín dèhe‑ní. \p \v 27 Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dàcuàhàmà: \p ―Cundehè‑ní, jaàn iín mamá xi‑ní. \p Te divi hora yucán nì nàcùndiaa nècuàchìmà dihi‑yá. \s1 Nansa nì xìhì Jesús \p \v 28 Daaní, ináhá‑yâ ñà‑sànì cuu ndisa nsidaa ñà‑ndùá nì cachi tutu ìì, ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà: \p ―Xíhì tècuìí. \p \v 29 Te yatni uun yucán iín iin quìdi chitu vinu nì xìò. Ñàyùcàndùá, nì quihin soldadu iin ñà‑ñàhmá nani esponja, nì chihi‑tèá dìnì iin vara nù‑hisopo. Dandu nì chindaxin‑tèá vinu mà, te nì dàcúhùn‑teá nùù yuhù‑yá \v 30 nì sihvi‑yá chiá. Dandu nì cachi‑yà: \p ―Vichi ndisa sà‑ìá. \p Te nì nàcuìndee dìnì‑yá, te nì xìhì‑yà. \s1 Nansa nì dàquíhvi iin soldadu lanza xi‑tè diìn tìxì Jesús \p \v 31 Dandu nècuàchì raza Judea, cónì cùní‑nè ndòo nsidaa nsìi ma nchìca cruz, vàchi vigilia xi quìvì descansu nduá. Te divi quìvì descansu mà nì nacava stná iin vicò cahnú xí‑né. Ñàyùcàndùá, nì ca‑xicàn‑nè favor nùù Pilatu ñà‑nì cátnáhnù iquì naní sàhà iin iin ana itándiaa nchìca cruz (sàhà ñà‑nì cùí yàchì‑nè), dandu cuxio‑ne nùù cruz. \v 32 Ñàyùcàndùá, nì casaà tu soldadu (ndé itá cruz), te nì casahnù‑te iquìsáhà iin tiàa itúú nchìca cruz iin ladu Jesús, dandu después ingà‑te. \v 33 Doco na ní tnàtuu‑tè ndé itúú mii‑yá, nì cundaà inì‑te sànì xìhì‑yà; ñàyùcàndùá, cónì sáhnù gà‑te iquìsáhà‑yá. \p \v 34 Doco iin soldadu mà, nì dàquíhvi‑tè lanza xi‑tè diìn tìxì‑yá, te nì dàñà nìì‑yá xì tècuìí. \v 35 Yùhù nì xinì nsidaájàn, teayùcàndùá nacání xì‑nsiá sàhá. Te ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ. Yùhù ináhî, te cachítnùhu ndaì xì‑nsiá sàhà‑ñá ni cúníndísâ stná‑nsià. \v 36 Cunaha‑nsiá, nsidaa ñà‑jaàn nì cuu xi‑yá sàhà‑ñá ni cuú ndisa nacua nì cachitnùhu nùù tutu ìì ndé cacháˋ: “Ni‑iin iquì‑yá mà‑tnáhnù”. \v 37 Daaní, cachí stná inga xaan nùù tutu mà, ndé cacháˋ: “Icúmí nèhivì cuni‑nè mii‑yá ana nì dàquíhvi‑tè (càa) ìcà‑xí”. \s1 Nansa nì ndùxin Jesús ini iin cueva \p \v 38 Daaní, nì nsihamà, dandu nì sàhàn iin tiàa nani José nùù Pilatu. Iin nècuàchì ñuu Arimatea nduú nècuàchìmà, te nduú stná‑nè iin nèhivì xí Jesús, doco chídèhé‑nè, vàchi yúhî‑nè tè‑dava ga raza‑nè Judea. Pues divi mii‑né nì sàhàn nì xìcàn permisu nùù Pilatu nanihi‑ne iquìcúñú‑yà. Te juùn nì cachi Pilatu. Ñàyùcàndùá, nì sàhàn‑nè nì nanihi‑ne iquìcúñú‑yà. \v 39 Daaní, nì sàà stná Nicodemo yucán, divi nècuàchì nì sàhàn ñuú visita ndé iá‑yà. Te vichi nihí‑né ñà‑tnami nani mirra nì sàà, te dácà stnahá stná mà xì inga ñà‑tnami nani áloe. Nsidaájàn cúvèa nahi òcò ùxìn kilo. \v 40 Ñàyùcàndùá, José xì Nicodemo mà, nì nanihi‑ne iquìcúñú‑yà nùù cruz, te nì chidùcún‑néyà sìcoto finu cuxín, te nì dàquée stná‑nè ñà‑tnami ma, vàchi ducán nduú estilu xi nèhivì raza Judea na sácùndùxin‑ne. \v 41 Cunaha‑nsiá, yatni ndé nì sa‑ituu Jesús nchìca cruz, yucán itá stná itnii yutnù tàtá. Te mahì yutnù mà iá stná iin cueva làcà ní sate, doco tàñáha ga cundùxin ni‑iin nsìi‑ña. \v 42 Te sàhà‑ñá sà‑ìtúú quìvì descansu xi nècuàchì ñuu mà, ñàyùcàndùá, ini cueva yucán‑ní nì chindùxin‑neyà, vàchi yatni nduá. \c 20 \s1 Nansa nì natiacu Jesús \p \v 1 Daaní, quìvì primeru semana, (divi quìvì domingu) vàxi María Magdalena cueva ndé índùxin Jesús. Naha nduá, te iín tnuu va nduá. Dandu nì xini‑nè, sànì cuxio cavà cahnú ndiadí yuhù cueva. \v 2 Ñàyùcàndùá, nì dàyáà‑nè cuàhàn‑nè ndé iá Simón Pedro xì inga nècuàchì dacuahá‑yá, divi nècuàchì mànì guá nùù‑yá, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Sànì tavà‑té Stoho‑ndà Señor ndé nì sàcùndùxin‑ya. Te có‑cùndáà ini‑nsì índù cuàhàn‑te xi‑yá. \p \v 3 Ñàyùcàndùá, nì quee Pedro xì compañeru‑nè, cuàhàn stná‑nè cueva yucán. \v 4 Te cutnáhâ‑né nì dàyáà‑nè cuàhàn‑nè, doco chicá ndee ní dàyáà compañeru Pedro mà, teayùcàndùá, dihna nècuàchìmà nì sàà‑nè nùù cueva. \v 5 Te nì nacàhnu ndee‑ne nì xito nihni‑ne ini cueva, te nì xini‑nè ndé sìcoto xi‑ya itánduhù, doco cónì quíhvi‑ne inì‑xi. \v 6 Daani, nchícùn Simón Pedro nì sàà stná‑nè, doco mii‑né ndisa, nì quìhvi‑ne inì‑xi, te nì xini stná‑nè itánduhù sìcoto xi‑ya, \v 7 xì stná pañuelu nìsa idàhvi nùù‑yá, doco có‑ìndúhá xì sìcoto dava ga; iladú indúhá, te sànì natnahnù viá. \v 8 Dandu nì quìhvi stná compañeru Pedro nì sàà primeru, te nì xini stná‑nè nansa iámà, te nì xinindisá‑né. \v 9 Doco ni mii‑né ni stná Pedro, tàñáha ga cundaà ini‑nè nansa cachí nùù tutu ìì ndé cachí icúmí‑yâ natiacu‑yà. \v 10 Daaní, ndúì‑nè mànuhù‑né vehe‑ne. \s1 Nansa nì ndecunu Jesús nùù María Magdalena \p \v 11 Doco yucán ndé iá cueva mà (nì sàà) stná María. Te vichi iín‑né fuera sacú‑né. Te nì nacàhnu ndee‑ne, nì xito nihni stná‑nè ini cueva. \v 12 Te yucán nì xini‑nè ndoó ùì ángel xi Dios lugar ndé nìsa induhù Jesús, iin‑ne ndé nì sanduu dìnì‑yá, te inga‑nè ndé nì sanduu sàhà‑yá. \v 13 Te nì cachi ángel mà xì María: \p ―Señorita, ¿índù chuun sacu‑ní? \p Dandu cachí‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Vàchi sànìhí‑te Stoho‑nsì Señor cuàhàn, te có‑cùndáà inì índù cuàhàn‑te xi‑yá. \p \v 14 Dandu nì ndecoto María ladu yàtà‑né, te nì xini‑nè yucán iín mii‑yá, doco cónì nácúní‑nèyà nduú‑yá Jesús. \v 15 Te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Señorita, ¿índù chuun sacu‑ní? ¿Ana divi nandúcú‑nî? \p Doco María, nì tuxi ini‑nè ádi té‑ndiàá yutnù tàtá iá yucán nduú ana cáhàn; ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: \p ―Señor, nú mii‑ní nì tavà‑níyà, dandu cachi sacù‑ní xìˊ índù nì sànihi‑níyà, te cùhìn naquihin‑yà. \p \v 16 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―¡María! \p Dandu nì naxicocuíìn‑nè ladu yàtà‑né, te nì cachi‑nè dàhàn mii‑né: \p ―¡Raboni! ―ñà‑ndùá cuní cachà Maestro. \p \v 17 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màsà dúcùn ndahà‑ní yùhù, vàchi tàñáha ga nani nùù Yuamánìˊ. Còó. Cuahán‑nî, cachitnùhu‑ní xì nèhivì xí, vàchi nahi ñanì xínduu‑ne. Te cachì‑ní xì‑né ñà‑ìcúmî nani nùhì nùù Yuamánìˊ. Te cunaha‑nsiá, Yuamánì mii‑nsiá nduú stná‑yà. Te ana càhvì yúhù nduú‑yá, nacua nduú stná‑yà ana càhvì mii‑nsiá ―nì cachi Jesús. \p \v 18 Ñàyùcàndùá, nì sàhàn María Magdalena mà nì cachitnùhu‑ne xì dava ga nècuàchì dacuahá‑yá, nì nacani‑ne nansa nì xini‑nè Stoho‑ndà Señor, te dohó te dohó nì cachi‑yà xì‑né. \s1 Nansa nì ndecunu Jesús nùù nècuàchì dacuahá‑yá \p \v 19 Daaní, na ní cuñaà quìvì domingu mà nì nataca nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá. Te nì nacadi vàha‑ne yehè, vàchi yúhî‑nè nèhivì dava ga raza‑nè Judea. Dandu (na iin cachí) nì sàcuììn Jesús dava mahì‑né, te nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Contentu ni cúndóó‑nsiá. \p \v 20 Na ní nsihi nì cachi‑yà ducán, dandu nì dàcùní‑yànè ndahà‑yá xì diìn tìxì‑yá. Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì cudiì ini‑nè ñà‑sànì xini‑nè divi Stoho‑ndà Señor nduú‑yá. \v 21 Dandu inga xichi nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Contentu ni cúndóó‑nsiá. Nacua nì techuún Yuamánìˊ yùhù nì quesaì, ducán techúûn stnáì mii‑nsiá cùhùn‑nsià. \p \v 22 Daaní, nì sivi tàchì‑yá nùù nsidaa‑né, te nì cachi‑yà: \p ―¡Ni nándèe Espíritu Ìì ini anima‑nsià, cachíˋ! \v 23 Nú ni cuícáhnû inì‑nsia sàhà cuàchi nèhivì, dandu ñà‑sànì ndutu ndisa‑ña cundua; te nú màsà cuícáhnû inì‑nsia sàhà‑né, dandu iá ìì cuàchi‑ne ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa nì sàà Tomás nì xinindisá‑né ñà‑nì natiacu Jesús \p \v 24 Doco nùù ùxìn ùì nècuàchì dacuahá‑yá, iin‑ne cónì ía‑ne xì compañeru‑nè na ní ndecunu Jesús nùù‑né. Divi Tomás nduú nècuàchìmà, te Cuatí cachí stná nèhivì xì‑né. \v 25 Ñàyùcàndùá, nì cachi compañeru‑nè xì‑né: \p ―Cunaha‑ní, ¡sànì xini‑nsì Stoho‑ndà Señor! \p Doco mii‑né, nì cachi‑nè: \p ―Dècuèndè cundehí yantà ndahà‑yá ndé nì ìhi clavu, te daquíhvi dìnìndàhí ndé nì xìda mà, te daquíhvi stnáì ndahí ndé (nì nacuèhè) diìn tìxì‑yá, te nú coó, mà cúníndísê ―nì cachi‑nè. \p \v 26 Daaní, na ní xìnu inga ùnà quìvì, nì nataca tu nècuàchì dacuahá‑yá ini vehe. Doco daa ndisa iá stná Tomás xì nècuàchì ndòò‑mà. Te ndiadí vàha tu yehè. Te nì sàà Jesús inga xichi nì sàcuììn‑yà mahì‑né, te nì cachi‑yà: \p ―Contentu ni cúndóó‑nsiá. \p \v 27 Dandu nì cachi‑yà xì Tomás: \p ―Yohó daquíhvi‑ní dìnìndàhá‑nî, te cundehè‑ní ndahí; dandu daquíhvi‑ní ndahà‑ní diìn tìxí. Te cunindisá vàha‑ní. Màsà cáchí gà‑ní có‑xìníndísá‑nî. \p \v 28 Dandu nì cachi Tomás xì‑yá: \p ―Stohì Señor nduu‑ní, vàchi Dios nduu‑ní. \p \v 29 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Tomás, sàhà‑ñá nì xininùù‑ní yùhù, ñàyùcàndùá nì xinindisa‑ní. Vihi gá ndiaha cundua nú ni cúníndísâ‑nsiá mate tàñáha ga cuninùù‑nsiá yùhù ―nì cachi‑yà. \s1 Ñà‑ndùá dìsáhà‑xí nì tiaa Juan tutu yohó \p \v 30 Cunaha‑nsiá, cuàhà gá stná milagru nì quida Jesús nì indehè nècuàchì dacuahá‑yá, doco cónì tiàá nsiha nùù tutu yohó. \v 31 Doco ñà‑ndùá cachí nùù tutu yohó, nì tiaa‑ña sàhà‑ñá ni sáà‑nsià cunindisá‑nsiá divi Cristu Dèhemanì Dios nduú Jesús. Vàchi nú sànì xinindisá‑nsiá ñà‑jaàn, te ndácùcahan‑nsiá quìvì‑yá, dandu vida ndiaha sànì nìhì stná‑nsià. \c 21 \s1 Nansa nì ndecunu Jesús nùù ùsà nècuàchì dacuahá‑yá \p \v 1 Daaní, nì nsihajàn, dandu nì ndecunu tu Jesús nùù nècuàchì dacuahá‑yá na ndoó‑né iin xaan yuhù mar nani mar Tiberias. Cuàhìn nacani xì‑nsiá nansa nì cuu na ní ndecunu‑ya nùù‑né yucán. \v 2 Cunaha‑nsiá, cutnáhâ Simón Pedro xì Tomás nècuàchì nani Cuatí, te cutnáhâ stná Natanael nècuàchì dìñúù‑xi nani Caná iá ladu Galilea. Te ndoó stná (ùì) dèhe Zebedeo, xì stná inga ùì nècuàchì dacuahá‑yá. \v 3 Te nì cachi Simón Pedro xì nsidaa‑né: \p ―Cuàhìn taví siaca. \p Dandu nì cachi compañeru‑nè: \p ―Ni cúhùn nsidaa‑nda. \p Ñàyùcàndùá, nì sàcùñuhu nsidaa‑né ini iin lancha cuàhàn‑nè; doco ni‑iin siaca cónì níhì‑né niù yacà. \v 4 Daaní, na sácuàhàn nì tùinuù, yucán nì sàà stná Jesús, iín‑yá yuhù mar (yatni ndé ndoó‑né) mà. Doco cónì nácúní‑nèyà. \v 5 Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Hijos, ¿a sánì nìhì‑nsiá ñà‑caxì‑ndà? \p ―Còó, còò ni‑iin‑sì ―nì cachi nècuàchìmà. \p \v 6 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Ladu cuahá lancha, jaàn dacaná‑nsiá ñunù xí‑nsiá, dandu nìhì‑nsiási ―nì cachi‑yà. \p Dandu ducán nì quida‑ne, te ni mà cùì gá tavà‑né ñunù xí‑né ñà‑chitu guáˋ cuàhà siaca nì nìhì‑né. \v 7 Dandu iin nècuàchì dacuahá‑yá, divi nècuàchì mànì guá nùù‑yá, nì cachi‑nè xì Pedro: \p ―¡Divi Stoho‑ndà Señor nduú Yà‑yòhó! \p Nì nsihi nì inini Simón Pedro ñà‑divi Stoho‑ndà Señor nduú‑yá, dandu nì nàcùndixi‑ne sacú‑nè, vàchi cuisì sìcoto inì‑xi ndixí‑né. Dandu ní ndàvà‑nè mahì tècuìí cuàhàn‑nè. \v 8 Te después cuàhàn stná dava ga nècuàchì dacuaha‑ma, doco ini lancha cuàhàn‑nè, vàchi yatni iín‑nu nùù ñuhù íchî, nahi 100 metro. Te cahà‑nú itácáá ñunù chitu siaca. \v 9 Dandu nì nuu nècuàchì yucán ñuhù íchî, te nì xini‑nè yucán ndoó tnùù sàxíxìn, te sà‑ìtándoó stná siaca chóhò. Te iá stná pan. \v 10 Dandu nì cachi Jesús xì‑né: \p ―Cuahán‑nsià quihin‑nsia itnii siaca nì tavà‑nsiá. \p \v 11 Ñàyùcàndùá, nì nana tu Simón Pedro lancha, te nì dìtá‑nè ñunù mà nì naxìnua ndè nùù ñuhù íchî. Chitu dini ñunù mà siaca, vàchi ñuhú 153 siaca nahnú. Mate cuáhà gá‑si ñuhú, doco cónì sàchí ñunù mà. \v 12 Dandu nì cachi Jesús xì nsidaa‑né: \p ―Naha‑nsià, cadi inì‑nsia. \p Te ni‑iin nècuàchì dacuaha‑ma, cónì sáha ndee ini‑nè ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá ana nduú‑yá, vàchi ináhá‑nê divi Stoho‑ndà Señor nduú‑yá. \v 13 Dandu nì tnàtuu Jesús nì tnii‑ya pan, te nì dasàn‑yáñà nùù‑né. Te nì dasàn stná‑yà siaca (nì chòhò mà) nùù‑né. \p \v 14 Ñà‑jaàn nì sanduu ùnì xichi nì ndecunu Jesús nùù nècuàchì dacuahá‑yá na sánì natiacu‑yà. \v 15 Daaní, na ní nsihi nì sadi ini nsidaa‑né, dandu nì cachi‑yà xì Simón Pedro: \p ―Simón, dèhe Jonás, ¿a ñá‑ndâà chicá cuú ndisa inì‑ní sàhí nùù nècuàchì dava ga yohó? \p ―Jaan, Señor mío. Sà‑ìnáhá‑nî cuú inì sàhà‑ní ―nì cachi‑nè. \p Dandu cachí tu‑ya xì‑né: \p ―Nú ndisa, dandu cundiaà‑ní nèhivì xí na ian ndiaá pastor lelù xí‑né. \p \v 16 Daaní, ñà‑úì nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Simón, dèhe Jonás, ¿a cuú ndisa inì‑ní sàhí? \p Te nì cachi tu‑ne xì‑yá: \p ―Jaan, Señor mío. Sà‑ìnáhá‑nî cuú inì sàhà‑ní. \p Dandu cachí Jesús xì‑né: \p ―Dacúndéhe‑ní (nèhivì‑xí ichì váha), na ian ndiaá‑ndà riì. \p \v 17 Daaní, ñà‑únì nì cachi tu‑ya xì‑né: \p ―Simón, dèhe Jonás, ¿a ñá‑ndâà nduá, cuú ndisa inì‑ní sàhí? \p Pues vichi nì cuhuun ini‑nè ñà‑sà‑ùnì xichi ndácàtnùhù‑yá a ndísá cuú ini‑nè sàhà‑yá, á coó. Ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Señor mío, nsidanicuú iñàha ináhá‑nî. Ñàyùcàndùá, ináhá stná‑ní, yùhù cuú ndisa inì sàhà‑ní. \p Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Pues nú ducán, dandu cundiaà‑ní nèhivì xí, na ian ndiaá‑ndà riì xì‑ndà. \v 18 Cunaha‑ní, ñà‑ndáà nduá cuàhìn cachitnùhi xì‑ní yohó: na cuachi‑ní, (nìsà nàcùndixi‑ní sìcoto xi‑ní), nì sansidatnuu‑ní cinturón xi‑ní, te cuàhàn‑ní ndéni nì cui cudíì inì‑ní. Doco nú sànì sahnu‑ní, dandu icúmí‑nî ndanihi‑ní ndahà‑ní, te inga‑nè icúmí‑nê nsidatnuu‑ne cinturón xi‑ní, te cunihi‑ne mii‑ní cùhùn ndé có‑cùdíì inì‑ní cùhùn‑ní. \p \v 19 Ñà‑jaàn nduá nì cachi Jesús cachítnùhu‑ya nansa quida nèhivì xì Pedro na quívì cui‑nè, te ducán chicá quee tnùñuhu xí Dios. \s1 Nansa icúmí cuu xi Juan \p Daaní, nì nsihi nì cachi‑yà ñà‑jaàn, dandu nì cachi tu‑ya xì Pedro: \p ―Cunchicùn‑ní yùhù. \p \v 20 Daaní, nì nacuico Pedro yàtà‑né, te nì xini‑nè nchícùn stná nècuàchì dacuahá cuú guá ini‑yà sàhà‑xí. Te divi nècuàchìmà nduú nècuàchì nì ìa yatni diìn Jesús na ní sandoo‑ne nì xixi‑ne xì‑yá daa, te nì xìcàn tnùhù‑né nùù‑yá nì cachi‑nè: “Señor mío, ¿ana divi nduú tiàa icúmí cahin xì‑ní?” \v 21 Pues, divi nècuàchìmà nì xini Pedro nchícùn vàxi, te nì cachi‑nè xì‑yá: \p ―Te nècuàchì jaàn tú, ¿nansa icúmí cuu xi‑né, Señor mío? \p \v 22 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Pues nú cudíì inì cutiacu‑nè ndè cachi sàà quìvì naxicocuíìn, doco mii‑ní, màsà nácání inì‑ní sahájàn. (Chuun xi‑ní nduá) ñà‑cunchicùn‑ní yùhù ―nì cachi‑yà. \p \v 23 Ñàyùcàndùá, nì xìtià cuentu nùù nèhivì xí‑yá, ñà‑mà nunca cui nècuàchì dacuahama, cachí cuentu. Doco cónì càchí‑yà mà cúí‑nè. Còó, cuisì ní cachi‑yà nú cuní‑yà cutiacu‑nè ndè cachi sàà quìvì naxicocuíìn‑yà, màsà nácání íní Pedro sàhámà. \p \v 24 Cunaha‑ní, divi nècuàchìmà nduú yùhù, te divi yùhù nì tiaa nsidaa palabra yohó. Te ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ, vàchi ináhî cachí ndàì xì‑nsiá. \p \v 25 Cunaha‑nsiá, cuàhà gá stná iñàha iá nì quida Jesús (ñuhìví yohó). Doco nú cuní‑ndà tiaa nsihi‑nda nsidaámà, dandu cuàhà sàstnùhù libru cundua. Te mà cuáhà‑ñá ni inicutu ñuhìví, cachí yùhù. Sà‑ìá.