\id ACT \h HECHOS \toc1 Chuun Nsiha Nì Caquida Nècuàchì Nì Nìhì Chuun Ìì nùù Jesús \toc2 HECHOS \toc3 Hch. \mt1 Chuun Nsiha Nì Caquida Nècuàchì Nì Nìhì Chuun Ìì nùù Jesús \c 1 \s1 Nansa nì quida Jesús comprometer icúmí quixi Espíritu Ìì xí Dios \p \v 1-2 Cásàhúì xì mii‑ní señor Teófilo. Cunaha‑ní, tutu nì tiai primeru, nacáníámà sàhà ñà‑ndùá nì quida Jesús xì ñà‑ndùá nì chinaha‑yà ndè quìvì nì quesaha‑yá xì ndéˋ quìvì nì nana‑ya mànuhù‑yá ansivi. Doco na táñâha ga nùhù‑yà, dandu nì càhàn‑yà xì apóstol ana nì sàhatahvì‑yá chuun xi‑ya; sàhà poder xi Espíritu Ìì xí Dios nì càhàn‑yà xì‑né nì dàndàcú‑yá nùù‑né nansa quida‑ne. \v 3 Vàchi antes, na ní nsihi nì ndoho‑ya, te nì xìhì‑yà, dandu vivu nì ndecunu‑ya, te nì xini‑nèyà ñà‑sànì natiacu‑yà, ùì dico quìvì nì ndòo ga‑yà ñuhìví, te cuàhà xichi nì ndecunu‑ya nùù‑né, te cuàhà gá stná ñà‑ndùá nì quida‑ya sàhà‑ñá cundaà ndisa ini‑nè divi nduú‑yá. Te nì càhàn stná‑yà xì‑né sàhà chuun xi ñuhìví ìì xí Dios. \p \v 4 Daaní, na iá va‑ya xì‑né, nì cachi‑yà xì‑né ñà‑màsà quéé yáchì‑nè ñuu Jerusalén: \p ―Còó ―cachí‑yà― yohó cundiatu‑nsia dècuèndè nìhìtáhvì‑nsiá cuu xi‑nsiá nacua sànì quida Yuamánìˊ comprometer, divi ñà‑ndùá nì cachi stnáì xì‑nsiá antes. \v 5 Vàchi ñà‑ndáà ndùá, tècuìí nìsa quida iì Juan nèhivì. Doco mii‑nsiá, tìxi Espíritu Ìì xí Dios icúmí anima‑nsià nduhiìá tìxi sacu quìvì ―nì cachi‑yà. \s1 Nansa mànana Jesús mànuhù‑yá gloria \p \v 6 Daaní, nì nataca tu nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá‑mà nùù‑yá, te nì xìcàn tnùhù‑né, cachí‑nè: \p ―Stoho‑nsì Señor, ¿a vichi nacání inì‑ní quee libre ñuu‑ndà Israel quida‑ní? \p \v 7 Dandu nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Có‑sâhatahvì Dios mii‑nsiá ñà‑cunaha‑nsiá índù iin quìvì, ò índù iin tiempu cuu iñàha. Còó, vàchi cuisì Yuamánìˊ iá ansivi chítnùní inì‑xi sàhà nsidaájàn. \v 8 Doco mii‑nsiá, icúmí‑nsiâ nìhìtáhvì‑nsiá quìvì quixi fuerte Espíritu Ìì ini anima‑nsià, dandu inicutu icúmí‑nsiâ càhàn‑nsià sàhí. Primeru ñuu Jerusalén yohó càhàn‑nsià, te ducán stná inii ladu Judea, xì stná ndè ladu Samaria xì dècuèndè stná inicutu ñuhìví \v 9 ―nì cachi‑yà. \p Daaní, indéhe‑né nì ndanchito‑ya mànana cuisì‑yá ansivi, te nì dàhvi‑ya nùù‑né mahì iin vìcò mànuhù‑yá. \v 10 Te na indéhe váha‑ne ansivi ndé mànana‑ya, dandu yucán ndé itá‑né nì sàcuìta stná ùì ana ndixín cuxín. \v 11 Te nì cachi nècuàchìmà xì nècuàchì xí‑indehè mà: \p ―Mii‑nsiá nècuàchì ñuu Galilea, có‑ndùá cundehè gá‑nsià ansivi, vàchi divi Jesús nì xini‑nsià mànuhù yucán, icúmí‑yâ naxicocuíìn‑yà. Vàchi nacua iá‑yà mànana‑ya mànuhù‑yá, divi ducán icúmí‑yâ naxicocuíìn‑yà nuu‑ya. \s1 Nansa nì quee Matías nombradu cundehè‑né chuun xi Judas \p \v 12-13 Dandu nsidaa nècuàchì apóstol mà, nì nuu‑ne yucù Olivo yucán, mànuhù‑né ñuu Jerusalén, vàchi yatni iá ñuu mà nùù yucù yucán, nahi dava hora caca‑nda. Te na ní nasaa‑nè, nì yàha‑ne ndè iin vehe idótnahá, nì canana‑ne dìquì‑xí ndé ndoó‑né. Te nèhivì ndoó yucán, dohó nani‑né: Pedro, xì Jacobo, xì Juan, stná Andrés, xì Felipe, xì Tomás, xì Bartolomé, xì Mateo, xì stná dèhe Alfeo nani stná Jacobo, xì stná Simón Zelote, xì ñani Jacobo mà nani Judas. \v 14 Nsidaa nècuàchìmà, iin‑ni nihnú ini‑nè, te iin‑ni xícàn tàhvì‑né nùù Dios, mii‑né xì stná ñani Jesús, xì dihi‑yá María, xì más gà stná nècuàchì ñahà. \p \v 15-16 Daaní, quìvì yucán nì nataca nsidaa nèhivì nchícùn ichì‑yá. Na iin cientu òcò xínduu‑ne. Te nì ndacuiin Pedro mahì nsidaa‑né, cachí‑nè: \p ―Ñánì, sànaha nì chindee Espíritu Ìì xí Dios xìì‑ndà David, te nì tiaa‑ne nì cachitnùhu‑ne sàhà Judas, divi tiàa nì sacatnahá xi nècuàchì nì tnii xi Jesús. Te ducán nì cuu, vàchi ñà‑ndùá nì cachi Dios sànaha ma, fuerza nì cuu ndisa‑ña. \v 17 Vàchi Judas mà, nìsa cutnahá‑né xì‑ndà, iin‑ni chuun nìsa quida‑nda xi‑né antes. \v 18 Doco nì quida‑ne iin cuàchi, nì tnii‑ne dìhùn, te sàhà dìhùn mà nì xiin‑ne iin ñuhù. Dandu nì nacava candéé‑nê yucán, nì cahnsi ìì‑né nì quecoyo iì sisi‑nè. \v 19 Te nsidaa nèhivì ñuu Jerusalén yohó, nì xinitnùhu stná‑nè sàhámà. Ñàyùcàndùá nì sàcùnani ñuhù mà Acéldama, te cuní cachi quìvì mà: “Iin ñuhù ndé nì xìtià nìì”. \v 20 Vàchi ducán nì cachitnùhu libru ndé itándiaa alabanza ìì ndé cacháˋ: “Ni ndóo nihni vehe‑ne. Màsà cúndóó gá nèhivì yucán”. Te cachí stná tutu mà: “Ni ndóo chuun xi‑ne nùù inga nèhivì”. \p \v 21-22 ’Ñàyùcàndùá, xiñuhu nanducu‑nda inga tiàa chindee tnaha‑xi‑nda cachitnùhu‑nda xi nèhivì ñà‑sànì natiacu Stoho‑ndà Jesús. Doco icúmí‑nê cunduu‑ne iin ana sànì cutnahá xi‑nda inii tiempu nìsa xìcanuu‑ya mahì‑ndà dècuèndè tiempu nìsa quida iì Juan xì ndè quìvì nì nana‑ya ansivi cuàhàn‑yà ―nì cachi Pedro. \p \v 23 Ñàyùcàndùá, nì catavà‑né ùì nèhivì. Iin‑ne nani José Barsabás, te Justo nduú inga quìvì‑né. Daaní, inga nèmà nani Matías. \v 24-25 Dandu nì xìcàn tàvhì nsidaa‑né nùù Dios, cachí‑nè: \p ―Stoho‑nsì Señor, ináhá‑nî nansa iá anima nsidaa nèhivì. Ñàyùcàndùá, nùù ùì tiàa yohó cuàha‑ní nsiùhù iin seña índù nècuàchì cundehè chuun xi‑ní cuenta xi Judas, vàchi nècuàchìmà, sàhà cuàchi‑ne, ñàyùcàndùá nì ndòo chuun xi‑ne, te cuàhàn‑nè ndé nì nchihò ini‑nè cùhùn‑nè ―nì cachi‑nè. \p \v 26 Dandu nì caquida‑ne iin sorteu, te nècuàchì nani Matías mà nì quee nombradu ñà‑cutnahá stná‑nè xì ùxìn iin ga nècuàchì apóstol. \c 2 \s1 Nansa nì nuu Espíritu Ìì xí Dios \p \v 1 Daaní, meru quìvì nducáhnû vicò Pentecostés, dandu iin‑ni xaan nì nataca nsihi nècuàchì nchícùn ichì mii‑yá. \v 2 Ndoó‑né, te nanàá nì tiacu‑nè ndè dìquì‑xí ansivi na ian cahá fuerte guá tàchì, te nì tiacu inii ini vehe ndé ndoó‑né. \v 3 Dandu nì xini‑nè nchií ñuhu cuati nahi yàá‑ndà, te nì xìtià nihnia, iin ian nì ndòo dìnì iin iin nèhivì yucán. \v 4 Te nsidaa‑né, nì chitu anima‑nè Espíritu Ìì xí Dios, te nì quesaha‑né cáhàn‑nè dàhàn sàà según nansa nì dàtnúù Espíritu Ìì sàxìnítnùní iin iin‑ne. \p \v 5 Cunaha‑ní, ñuu Jerusalén yucán ndoó cuàhà nècuàchì raza Judea nì caquee nùù nsidaa ñuu inicutu ñuhìví. Nèhivì càhvì víi xi Dios nduú‑né. \v 6 Te na ní tiacu‑nè cáhàn guá nèhivì yucán, dandu nì nataca cuàhà‑né, te yáha ga nì ndulocó‑nè, vàchi iníní‑né cáhàn nècuàchìmà dàhàn cada iin iin ñuu nècuàchì nì nataca iníní má. \v 7 Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nsidaa‑né, nacání ini‑nè, cachí‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―Amádi puru nècuàchì ñuu Galilea xínduu nècuàchì cáhàn guá yohó. \v 8 Doco vichi iníní‑ndá cáhàn‑nè dàhàn nì sahnu cada iin iin ndohó. ¿Nansa cui quida‑neàmà? \v 9 Vàchi mii‑nda, cuàhà ñuu nì quixi‑nda: ñuu Partia, xì ñuu Media, xì ñuu Elam, xì ñuu Mesopotamia, xì ladu Judea yohó, xì ñuu Capadocia, xì ñuu Ponto, xì ladu Asia, \v 10 xì ladu Frigia, xì ladu Panfilia, xì ñuu Egipto, xì stná ladu Africa iá nùù‑xí ñuu Cirene, te yohó ndoó stná nècuàchì Roma, nduú‑né nècuàchì raza Judea, te nduú stná‑nè nècuàchì nì yàha ndè religión xi raza mà. \v 11 Daaní, ndoó stná nècuàchì ñuu Creta, xì stná nècuàchì ladu Arabia. Doco nsidaa‑nda iníní‑ndá cáhàn nècuàchì yohó dàhàn iin iin‑nda, ndeníhí vàha‑ne Dios sàhà obra ndiaha quidá‑yá ―nì cacachi‑nè. \p \v 12 Ñàyùcàndùá nsidaa nècuàchì iníní yucán, nì ndulocó cuàhà‑né, nacání cuáhà ini‑nè, ndácàtnùhù tnàhá‑né nùù‑né, cachí‑nè: \p ―¿Ndíà nduá cuní cachi ñà‑yòhó? \p \v 13 Doco dava ga nèhivì, nì sàcùndiaa uun‑ne, cachí‑nè: \p ―Ádi xíni nsidaa nècuàchì jaàn nì quida vinu fuerte ―cachí‑nè. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pedro xì nèhivì cuáhà \p \v 14 Dandu Pedro, iín‑né cutnáhâ‑né xì ùxìn iin nècuàchì icúmí stná chuun nùù Jesús, te ndee nì càhàn‑nè xì nsidaa nècuàchì sànì nataca yucán, cachí‑nè: \p ―Mii‑nsiá tè‑ndùú ñanìtnaha raza‑ndà Judea, xì nsidaa mii‑nsiá nècuàchì ndoó ñuu Jerusalén yohó, cunini‑nsia cuàhìn càhìn. \v 15 Xíni‑nsi tuxí inì‑nsia, doco còó. Có‑ndùá ñà‑xíni‑nsi, vàchi làcà ní cahin vitni. \v 16 Còó, ñà‑ndùá cáhàn nècuàchì yohó, divi nduú ñà‑ndùá nì cachi Joel sànaha na ní cachitnùhu‑ne iin razón ndiaha xí Dios. \v 17 Te dohó cachí‑yà, nì cachi Joel mà: \q1 Quìvì xìnu tiempu, cuàhà icúmî cuàhatahvìˊ nsidaa nèhivì Espíritu Ìì xí. Ndè dèhe ii‑nsiá xì dèhe yoco‑nsiá, icúmíâ càhàn ñà‑ndùú razón ndiaha xí. Te tiàa cuachi, icúmî dacuní nùí‑nè cuàhà ñà‑ndiaha; xì stná nècuàchì sahnú, icúmí quixi stná sani nùù‑né. \v 18 Te quìvì yucán, cuàhà icúmî cuàhatahvìˊ nècuàchì xinúcuáchí nùí, tiàa‑ne te ñahà‑né, cuàhà gá icúmí‑nê nìhìtáhvì‑né Espíritu Ìì xí, dandu càhàn‑nè ñà‑ndùú razón xi. \v 19 Te dìquì‑xí ansivi icúmí cuu cuàhà stná milagru fuerte quide, xì stná ñuhìví yohó, icúmí stnâ‑nsià cuni‑nsià milagru ndiaha xí. Vàchi icúmí cucuu nìì, te cucuu ñuhu, te cucuu ñùhmà nahi ñùhmànsìvì. \v 20 Doco dihna icúmí ndàhvà orá, xì stná yoo, icúmí‑sî nducuahá‑si nahi nìì, dandu sàà quìvì xí yùhù ana nduú Stoho‑nsià Señor. \v 21 Te nsidaa ana ndacùcahan xi quìví, icúmí‑nê càcu‑ne, nì cachi‑yà. \m \v 22 ’Nsidaa‑nsiá nècuàchì ñanìtnaha raza Israel, cunini vàha‑nsia ñà‑ndùá cuàhìn cachì: nì quixi Jesús de Nazaret nì xìcanuu‑ya mahì nsidaa‑nda, te ndiaha gá nì quida‑ya nacua cuní Yua‑nda Dios, vàchi sàhà poder ndiaha xí Dios nì quida‑ya cuàhà milagru fuerte, cuàhà milagru ndiaha. Ináhá vâha‑nsia sàhà ñà‑jaàn. \v 23 Doco Dios, nì chitnùní ini‑yà ñà‑tnii‑nsia Jesús, te coo‑ya ndahà‑nsiá. Te divi ducán nì cuu, vàchi ináhá Dios nansa cuàhàn cuu xi (Dèhemanì‑yá) Jesús. Ñàyùcàndùá, nì tnii‑nsiayà, te nì sahnì‑nsiáyà, vàchi iin‑ni nì ndatnuhu‑nsiá xì tiàa malu, te nì cachituu‑tèyá nchìca cruz. \v 24 Doco nì dànátiácú Yua‑nda Dios‑yà, nì tavà‑ñáyâ nùù tnùndoho ñà‑nì xìhì‑yà, vàchi có‑ndùá ducán ndòo‑ya tìxi ñuhù. \v 25 Te divi ducán nduá nì cachitnùhu stná David sànaha sàhà‑yá, vàchi dohó nì cachi‑nè: \q1 Dios nì quide cuenta cutnáhá‑xî nicanicuahàn, vàchi yatni iá‑yà ladu cuahíˋ sàhà‑ñá màsà dáyûhî nèhivì yùhù, te quidi yùhù. \v 26 Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì cudiì ini anímè, te nì naquimaní (mii‑yá), vàchi mate ni ndúxin iquìcúñúì, doco ináhî iá tnùndé ini xi. \v 27 Vàchi dohó sànì cachì xì Dios: “Ináhî, mà nácóó‑nî anímè ñà‑ndòa ndé ndoó vàha anima nècuàchì nsìi; còó, yùhù tè‑ndùú dèhemanì‑ní, mà cuáha‑ní tnani iquìcúñúì ñuhù. \v 28 Sàhà mii‑ní sànì sàì nì cundaà inì nansa iá ichì cutiacu ndiahí; icúmí‑nî dacúdíì inì‑ní yùhù, vàchi seguru icúmî naxicocuíìn cundehí nùù‑ní”, nì cachi David. \p \v 29 ’Doco ináhá‑ndá nì sàà xìì‑ndàmà nì xìhì‑nè, ñánì, dandu nì ndùxin‑ne, (ináhá‑ndá), vàchi ñuu yohó nduú ndé índùxin‑ne, te ndè vichi náhà lugar mà. \v 30 Doco iin ana tùha cachítnùhu razón xi Dios nì sanduu stná nècuàchìmà, ñàyùcàndùá ináhá stnâ‑nè ñà‑sànì quida Dios comprometer ñà‑divi Cristu cunduu iin descendencia xi‑ne, te seguru cusahnú stná‑yà nacua nìsa cusahnú mii‑né. \v 31 Ñàyùcàndùá, nì dàcùní Dios‑nè iñàha, te nì xini‑nè nansa cuàhàn cuu xi Cristu ñà‑ìcúmí‑yâ natiacu‑yà, mà ndóo anima‑yà ndé ndoó vàha anima nsìi, ni mà tnání stná iquìcúñú‑yà ñuhù. \v 32 Te divi ducán nì cuu, nì natiacu‑yà nì quida Yua‑nda Dios. Ináhá‑nsî, vàchi testigu nduú‑nsí. \v 33 Dandu después dècuèndè gloria mànana ducún‑yà nì quida ndahà cuàhá Yua‑nda Dios, te divi nduú ana nì quida comprometer cuàhatahvì stná‑yà Espíritu Ìì xí‑yá. Ñàyùcàndùá sànì dàquìxí fuerte Jesús Espíritu Ìì, te ñà‑jaàn nduá dìsáhà‑xí cuú ñà‑ndùá xiní‑nsià te iníní‑nsiá vichi. \p \v 34 Doco nsì‑David (sànaha ma), tàñáha ga nana ducún‑nè ndè ansivi; còó, vàchi palabra yohó nduá nì cachi‑nè: \q1 Nì cachi Dios xì Stoho yùhù: “Yohó coo‑ní ladu cuàhíˋ \v 35 ndè cachi sàà cundeí nùù nsidaa ana xiní ùhì xì‑ní, dandu cusahnú fuerte‑ní nùù‑né”. \p \v 36 ’Ñàyùcàndùá, mii‑nsiá xì dava ga stná nècuàchì Israel, ni cúnáhá vâha‑nsia ñà‑yòhó: mate nchìca cruz nì chituu‑nsia Jesús, doco nì chitnùní ini Dios ñà‑divi mii‑yá cunduu Stoho‑ndà, te cunduu stná‑yà rey ndiaha Cristu ―nì cachi Pedro. \p \v 37 Daaní, nì nsihi nì inini nèhivì cuáhà mà ñà‑jaàn, nì nàcùndoo‑ne tnùnsí ini. Cuàhà gá nì nacani ini‑nè, te nì cachi‑nè xì Pedro xì dava ga nècuàchì apóstol: \p ―¿Nansa chicá vàha quida‑nsi vichi, ñánì? \p \v 38 Dandu nì cachi Pedro xì‑né: \p ―Icúmí iin iin‑nsia naxicocuíìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia, te cuhiì‑nsiá, ndacùcahan‑nsiá quìvì Jesucristu sàha ñá‑dùcán ndoo cuàchi anima‑nsià, te nìhìtáhvì‑nsiá nandèe Espíritu Ìì xí‑yá anima‑nsià; \v 39 vàchi sànì quida Stoho‑ndà Dios comprometer ñà‑ìcúmí‑ndá nìhìtáhvì‑ndà Espíritu Ìì xí‑yá nú ni cúníndísá‑ndá na caná‑yàndó. Vàtùni nìhìtáhvì‑ndà, mii‑nda, xì stná dèhe‑nda, xì stná anà‑ni nì cui mate xica gá xíndoo‑ne. \p \v 40 Ducán nì cachi Pedro xì nsidaa nècuàchìmà, vàchi cuàhà gá nì càhàn‑nè nì dàtúi‑ne ichì‑yá nùù nècuàchìmà; te dohó nì cachi stná‑nè: \p ―Nèhivì tiempu vichi, icúmí‑nê ndañuhu‑né, vàchi malu‑nè. Ñàyùcàndùá, nacoo‑nsianè, te càcu‑nsia ―nì cachi Pedro. \p \v 41 Daaní, cuàhà gá nècuàchì yucán, nì cudiì ini‑nè palabra nì inini‑ne mà; nahi ùnì mil nèhivì nduú‑né, te nì yàha‑ne ladu xi nècuàchì xiníndísâ. Te divi quìvì yucán nì cuhiì nsidanicuú‑né. \v 42 Daaní, iin‑ni nì quesaha‑né nchícùn‑nè palabra dacuahá nècuàchì apóstol. Mànì mánì ndoó‑né, xixí tàcá‑nè, te iin‑ni xícàn tàhvì stná‑nè nùù Dios. \s1 Nansa nìsa quida nècuàchì primeru cahvi xi Jesús \p \v 43 Daaní, nsidaa nèhivì dava ga, yáha ga nì ndulocó‑nè, vàchi (nì chindee Dios) nècuàchì apóstol, te nì caquida‑ne cuàhà milagru fuerte, cuàhà milagru ndiaha. \v 44 Te nsidaa nècuàchì xiníndísâ xí‑yâ, iin‑ni nihnú ini‑nè, te nsidaa ñà‑ndùá icúmí‑nê, nìsa xichuún tàcá‑nèà. \v 45 Te nú iá iin ñuhù xí‑né, ò inga iñàha xi‑ne, nì dicò‑néà, nì tùi dìhùn, te nì dasàn‑né dìhùn mà según iá necesidad nùù iin iin‑ne. \v 46 Te nsìquívì nìsa nataca‑nè veheñùhu cahnú, te vehe vehe iin iin‑ne nìsa xixi tàcá stná‑nè, cudíì ini‑nè, te ndóo vàha ini‑nè, \v 47 te ndeníhí vàha stná‑nè Dios. Te nsidaa nèhivì dava ga, cudíì stná ini‑nè sàhà nècuàchì xiníndísámá, te quidáñúhú stná‑nè nècuàchìmà. Te quìvì quívì más gà nèhivì nì cànà nùù Stoho‑ndà Jesús ñà‑càcu anima‑nè, te nì nacuastnahá stná‑nè xì nèhivì xí‑yá. \c 3 \s1 Nansa nì nduvàha iin tiàa mà cùì cácá \p \v 1 Iin quìvì cutnáhâ Pedro xì Juan cuàhàn‑nè veheñùhu cahnú. Càhúnì nì cuaà cuàhàn‑nè yucán, vàchi divi hora yucán nìsa xicàn tàhvì nèhivì nùù Dios. \v 2 Te iin yehè cahnú veheñùhu ma nìsa nani Yehè Ndiaha. Te nsìquívì nìsa saà nèhivì yehè mà nsidá‑né iin tiàa mà cùì caca. De por sí ducán nì tùinuù‑né ñuhìví. Ñàyùcàndùá, yucán nìsa chicoo nècuàchìmà‑né sàhà‑ñá càcàn‑nè caridad nùù nècuàchi quíhvi yehè mà. \v 3 Pues vichi nì xini‑nè Pedro xì Juan ñà‑cuàhàn‑nè quìhvi stná‑nè, te sàhámà nì xìcàn‑nè iin caridad nùù nècuàchìmà. \v 4 Ñàyùcàndùá nì candacoto nècuàchìmà ndé iá‑nè, te nì cachi Pedro xì‑né: \p ―Cundehè‑ní yohó. \p \v 5 Dandu nì ndacoto‑ne nùù Pedro xì Juan, cuàhàn‑nè nìhì‑né iñàha cahan‑né. \v 6 Doco nì cachi Pedro xì‑né: \p ―Ni còò plata nihí, te ni còò stná oro. Doco ñà‑ndùá sáì quide. Ndácùcahín quìvì Jesucristu de Nazaret, te cachíˋ xì‑ní ndacuiìn‑ní caca‑ní. \p \v 7 Dandu nì tnii‑ne ndahàcuàhá tiàa ma, nì ndacani‑ne nècuàchìmà. Te vichi duha nì ndufuerté sàhà‑né, \v 8 yàchì nì ndanchito‑ne, nì ndacuiin‑nè, te luegu nì quesaha‑né xicá‑né; nì quìhvi stná‑nè veheñùhu, cutnáhâ‑né xì Pedro xì Juan, nandávà nihni‑ne, xicánúú‑né naquímánì cuáhà‑né Dios. \v 9 Te nsidaa nècuàchì itá yucán, nì xini‑nè xicánúú nècuàchìmà, ndeníhí vàha‑ne Dios, \v 10 te nì nacuni‑nè nècuàchìmà ñà‑ndùú‑né tiàa nìsa ìa Yehè Ndiaha veheñùhu cahnú xícàn caridad. Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì ndulocó nèhivì mà, nacání ini‑nè sàhà ñà‑ndùá nì cuu xi tiàa ma, te nì nduvàha‑ne. \s1 Nansa nì càhàn Pedro sàhù na iá‑nè Portal de Salomón \p \v 11 Lugar yucán nduú corredor nani Portal de Salomón. Te tiàa nì nduvàha ma, itníí ndáha stnahá vàha‑ne xì Pedro xì Juan. Dandu nsidaa nèhivì veheñùhu yucán, nì nataca‑nè ndé iá Pedro xì Juan, yáha ga ndulócô‑nè. \v 12 Ñàyùcàndùá na ní xini Pedro natácà‑guá nèhivì, dandu nì càhàn‑nè xì nsidaa‑né, cachí‑nè: \p ―Nècuàchì ñuu‑ndà Israel, ¿índù chuun ndulócô‑nsià sàhà ñà‑yòhó? ¿Índù chuun indéhe váha‑nsia nsiùhù na ian nsiùhù nì dàndúvàha xi nècuàchì yohó cahan‑nsiá? Còó, màdì sáhà fuerza xi nsiùhù nì níhì nècuàchì yohó caca‑ne, te ni màdì sáhà ñà‑ìì guá stná‑nsì. Còó. \p \v 13-14 ’Xìì‑ndà Abraham, xì Isaac, xì Jacob, nsidaa‑né nìsa cahvi‑né Dios ndiaha xi‑nda, te divi mii‑yá nduú ana nì chitnùní inì‑xi ñà‑cucumi Dèhemanì‑yá Jesús tnùñuhu ndiaha xí‑yá. Doco mii‑nsiá, nì dàyáha‑nsiayà ndahà Pilatu, te nì nacuaà‑nsiáyà na ní cuni tèmà daña‑téyâ. Ana ìì ndisa nduú‑yá, te ndàà cuisì ini‑yà, doco (cónì ndúlócô‑nsià), iin tè‑sàhní nì xìcàn‑nsià dàñà. \v 15 Dandu nì sahnì‑nsiáyà, mate divi sàhà mii‑yá itiácú‑ndà. Doco (Yua‑nda) Dios, nì dànátiácú‑yà Jesús. Ináhá‑nsî, vàchi testigu nduú‑nsí. \v 16 Te cunaha‑nsiá, divi sàhà ñà‑nìhnú vàha ini‑nsì mii‑yá, te ndácùcahan‑nsí quìvì‑yá, ñàyùcàndùá nì ndufuerté tiàa yohó. Indéhe‑nsiánè, ináhá‑nsiânè. Náhà xìcà sànì nduvàha vàha‑ne ñà‑nì xinindisá stná‑nè mii‑yá. \p \v 17 ’Te vichi sànì sànìhì inì ñà‑cónì cúndáà inì‑nsia nduá, ñánì. Stná nècuàchì cusáhnû nùù ñuu‑ndà, ni cónì cúndáà stná ini‑nè, ñàyùcàndùá nì quida‑nsia ducán. \v 18 Doco ñà‑ndùá nì cachitnùhu Dios sànaha, divi ñà‑jaàn nduá nì cuu ndisa nì quida‑ya. Vàchi ñà‑ìcúmí Cristu ndoho‑ya, divi nduá nìsa cachi nsidaa nècuàchì profeta sànaha. Te ducán nì cuu ndisa. \v 19 Ñàyùcàndùá, naxicocuíìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia vichi, te natenchicùn‑nsià ichì mii‑yá sàhà‑ñá ndutu cuàchi‑nsia, dandu quixi tiempu cundoo ndiaha‑nsiá quida‑ya, \v 20 te techuún‑yá Jesucristu ndixi‑ya, vàchi divi‑ya nduú ana nì chitnùní ini Dios cunduu rey ndiaha xi‑nda. \v 21 Doco vichi iá‑yà gloria, te yucán icúmí‑yâ coo‑ya ndè cachi sàà tiempu nsida viì‑yá nsidaa iñàha. Vàchi ducán nì cachitnùhu nèhivì xí Dios sànaha na ní càhàn‑nè nì quida‑ya. \v 22 Vàchi ñà‑ndácuisì nduá nì cachitnùhu Moisés xì xìì‑ndà sànaha na ní cachi‑nè palabra yohó: “Icúmí Stoho‑ndà Dios nacàxin‑ya iin descendencia xi‑nda cunduu ana càhàn cuenta xi‑ya. Te divi nacua nì quida yùhù, ducán icúmí quida stná ana quixi ma. Dandu mii‑nsiá, icúmí‑nsiâ cunini‑nsia nsidaa ñà‑ndùá cachi‑yà xì‑nsiá. \v 23 Te nú ni coó iin nècuàchì có‑cùní cunini xi‑yá, dandu icúmí nècuàchìmà ndañuhu‑né ñuu‑nè”, nì cachi Moisés. \p \v 24 ’Cunaha‑nsiá, nsidaa nècuàchì sànaha nìsa cahàn cuenta xi‑ya, inii décuèndè tiempu nìsa cahàn Samuel te vàxi duha, nsidaa‑né nì càhàn‑nè sàhà tiempu vitni. \v 25 Te vichi, mii‑nda nduu‑nda dèhe nècuàchì nìsa cahàn razón mà. Ñàyùcàndùá icúmí‑ndá nìhìtáhvì‑ndà ñà‑ndiaha íì nì quida Dios comprometer xì xìì‑ndà na ní saquin‑yà tratu xì Abraham, te nì cachi‑yà palabra yohó: “Sàhà iin descendencia xi‑ní icúmí quixi ñà‑ndiaha íì cundiatú anima nsidanicuú nèhivì ñuhìví”, nì cachi‑yà. \p \v 26 ’Ñàyùcàndùá, dihna ndohó nècuàchì (ñuu yohó) nì nìhìtáhvì‑ndà, vàchi divi chuun jaàn ní sàhatahvì Dios Dèhemanì‑yá (Jesús), nì quixi‑ya ndé ndoo‑nda ñà‑cundiatú anima nsidaa‑nda nú ni náxícócuîìn ini‑ndà, te nacoo‑nda ichì malu nchícùn‑nda ―nì cachi Pedro. \c 4 \s1 Ñà‑ndùá nì cuu na ní cànà Pedro xì Juan nùù Junta Cahnú \p \v 1 Daaní, na meru cáhàn‑nè xì nèhivì yucán, dandu nì caquesaa nècuàchì nduú dùtù ndé itá‑né, cutnáhâ nècuàchìmà xì comandante ndiaá veheñùhu cahnu‑ma, te cutnáhâ stná‑nè xì nècuàchì saduceu, \v 2 có‑ndôo ini‑nè ñà‑chìnáhá Pedro xì Juan sàhà nansa natiacu‑ndà quida Jesús. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì tnii‑ne nècuàchìmà nì chicadi‑ñàné vehecàa, te sàhà ñà‑sànì cuaà, ñàyùcàndùá nì candòo‑ne yucán ndè inga quìvì. \v 4 Doco nècuàchì nì inini nì càhàn Pedro xì Juan palabra xi Dios, cuàhà‑né nì xinindisá‑né, ndè ùhùn mil sànì nanduu nècuàchì tiàa xiníndísâ. \p \v 5 Daaní, inga quìvì nì nataca nècuàchì cusáhnû, xì nècuàchì sahnú nchichí, xì nècuàchì ley xi veheñùhu, nsidaa‑né nì nataca‑nè \v 6 ñuu Jerusalén yucán. Te nì sàà stná dùtù cusáhnû nani Anás, xì stná Caifás, xì Juan, xì Alejandro, xì nsidaa dava ga tnaha dùtù cusáhnúmá. \v 7 Dandu nì tavà‑né Pedro xì Juan ñà‑cundaca tnahá‑né quixi, te nì sàcuìta nècuàchìmà dava mahì‑xí. Dandu nì candacàtnùhù nècuàchì Junta mà nùù‑né, cachí‑nè: \p ―¿Ana dìvalor‑xi nì càhàn‑nsià sàhà‑xí nì quida‑nsia ñà‑ndùá nì quida‑nsia? ¿Ana dìquívì‑xí nì ndacùcahan‑nsiá? \p \v 8 Dandu fuerte nì quixi Espíritu Ìì xí Dios ini anima Pedro, te nì naxiconihí‑né nùù nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Mii‑nsiá nècuàchì xícusahnú ñuu‑ndà yohó, xì mii stná‑nsià nècuàchì sahnú nchichí raza‑ndà Israel, cunini vàha‑nsia. \v 9 Vichi xícàn tnùhù‑nsiá nùù‑nsí nansa nì quida‑nsi iin obra xì nècuàchì ndahví yohó, nansa nì nduvàha‑ne. \v 10 Pues ni cúnáhá mii‑nsiá xì nsidaa stná nècuàchì Israel ñà‑divi Jesucristu de Nazaret nduú ana dìquívì‑xí nì ndacùcahan‑nsí, te nì nduvàha‑ne. Te yohó iín stná‑nè dava mahì‑nsiá, indéhe‑nsiánè. Te mate ní chituu‑nsia Jesucristu nchìca cruz, te nì xìhì‑yà, doco nì natiacu‑yà nì quida Yua‑nda Dios. \v 11 Te mate ní cahíchì íní‑nsiàyà, doco vichi sànì cuu xi‑yá na ian nì cuu xi iin cavà nì cahíchì ini albañil, te después nì sàà nì sàcùndua yùù vìcò indúhu esquina vehe. \v 12 Te còò inga gà ana sáha xi salvación, cuisì mii‑yá. Vàchi inicutu ñuhìví còò inga gà ana dìquívì‑xí ndacùcahan‑nda, te càcu‑nda nùù‑xí. Còò inga gà ana nì techuún Dios ñuhìví yohó ñà‑dacácu xi‑nda, cuisì mii‑yá ―nì cachi Pedro. \p \v 13 Dandu nècuàchì dandacuma, nì xini‑nè, có‑yûhî Pedro cáhàn‑nè, te có‑yûhî stnâ Juan. Te ni có‑ndùú stná ñà‑nì dàcuàhá cuáhà‑né, còó, vàchi cónì xíca cuahà‑né escuela. Ñàyùcàndùá, na ní quida nècuàchì Junta mà cuenta ducán, nì ndulocó‑nè, te nì cundaà ini‑nè, divi Jesús nìsa cutnahá xi nècuàchìmà. \v 14 Te tiàa nì nduvàha ma, yucán iín stná‑nè xì nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá, mà nì cùí nìhìndèè nècuàchì Junta mà canicuàchi‑ne sàhà Pedro xì Juan. \v 15 Ñàyùcàndùá, nì dàndàcú‑né ni cáquéé nècuàchìmà iladu, te nì ndatnuhu nsidaa‑ní mii‑né, \v 16 cachí‑nè: \p ―¿Nansa quida‑nda xi nècuàchì caá? Vàchi iin milagru cahnú ndisa nduá nì quida‑ne, ináhá nsidaa nèhivì ñuu‑ndà Jerusalén yohó, te ùhì cachi‑nsì nduá tnùhu. \v 17 Doco sàhà‑ñá màsà cuítià gà palabra yohó, chicá vàha dayúhî‑ndàné ñà‑màsà cáhàn gà‑nè sàhà Jesús xì ni‑iin nèhivì ―nì cachi‑nè. \p \v 18 Dandu nì cana‑ne Pedro xì Juan, te fuerte nì chinaha‑né nècuàchìmà ñà‑màsà cáhàn gà‑nè xì nèhivì sàhà Jesús, ni màsà dácuáhâ gá‑nè ni‑iin nèhivì sàhà‑yá. \v 19 Doco Pedro xì Juan, nì cachi‑nè: \p ―¿Índù ñà‑tùxí ini mii‑nsiá, a chicá vàha cunini‑nsi ñà‑ndùá cachí mii‑nsiá, te ò ñá‑ndùá cachí Dios? \v 20 Pues cunaha‑nsiá, có‑ndùá ducán cuhihin‑nsí. Vàchi ndiá ìcà‑nsí càhàn‑nsì xì nèhivì ñà‑ndùá sànì xininùù‑nsí xì ñà‑ndùá sànì tiacu tùtnù‑nsí ―nì cachi‑nè. \p \v 21 Dandu nècuàchìmà, chicá nì càhàn dana‑ne xì Pedro xì Juan, dandu después nì daña‑ñané, vàchi cónì túi ni‑iin falta ñà‑ndoho‑ne. Te yúhî stnâ nècuàchì dandacu‑ma ñà‑vihini nacuidà nèhivì cuáhà ñuu‑nè, vàchi nsidaa nècuàchìmà, naquímánì‑né Dios sàhà ñà‑ndùá nì cuu. \v 22 Vàchi tiàa nì nduvàha sàhà milagru mà, sànì yàha‑ne ùì dico cuìà xicá‑né. \s1 Nansa nì xìcàn tàhvì nèhivì xí Dios nùù‑yá, cuní‑nè nacuàhandee ini‑yànè \p \v 23 Daaní, na ní quee Pedro xì Juan libre, dandu mànuhù‑né ndé ndoó compañeru‑nè, te nì cachitnùhu‑ne nsidaa ñà‑ndùá nì cachi dùtù xícusahnú, xì ñà‑ndùá nì cachi nècuàchì sahnú xídandacú. \v 24 Te nì nsihi nì cachitnùhu‑ne, dandu nsidaa‑né, iin‑ni nì xìcàn tàhvì‑né nùù Dios, cachí‑nè: \p ―Stoho‑nsì Señor, na mii‑ní nduu‑ní Dios; cuisì mii‑ní nduú ana nì quidavàha xi ansivi, ñuhù íchî, mar, xì nsidaa stná iñàha iá inicutu ñuhìví xì ansivi. \v 25 Te mii‑ní nduú ana nì dàcáhàn xì iin nècuàchì sànaha cahvi xi‑ní, divi xìì‑nsí David, te dohó nì cachi nècuàchìmà: \q1 Nèhivì ñuhìví, ¿índù chuun cuadú guâ‑nè, te cánàhá guâ‑nè dìquì Dios? ¿Índù chuun nacání guâ ini cuàhà raza nèhivì quida‑ne ñà‑có‑ndiàá? \v 26 Vàchi cuàhà rey xícusahnú ñuhìví yohó, nì sàcuìta listu‑te xi dava ga tè‑xídandacú; nì nataca nsidaa‑té ñà‑cuni ùhì‑te Yua‑nda Dios xì Dèhemanì‑yá Cristu, nì cachi David. \p \v 27 ’Te divi ñà‑ndáà nduá, vàchi ducán nì cuu, divi ñuu yohó nì nataca rey Herodes, xì Poncio Pilatu, xì stná nècuàchì ñuu Israel yohó, xì stná cuàhà nèhivì inga nación, vàchi cuní‑nè quida quini‑ne xì Dèhemanì‑ní Jesús, mate divi‑ya nduú ana nì chitnùní inì‑ní cusahnú. \v 28 Doco na ní quida nècuàchìmà ducán, cuisì ñà‑ndùá nì nacani inì‑ní dihna nì sandua, te nì sàha‑ní lugar nì quida‑ne ducán; vàchi mii‑ní, nì chitnùní inì‑ní coo ducán, \v 29 Stoho‑nsì Señor. Te vichi (xícàn tàhvì‑nsí) ñà‑cunini‑ní ñà‑ndùá cachí nècuàchìmà, ndee gá cáhàn‑nè, cuní‑nè dayúhî‑nè nsiùhù. Doco nacuàhandee inì‑ní nsiùhù nècuàchì cahvi xi‑ní, te ducán vàtùni cachitnùhu‑nsi palabra ìì xí‑nî, te mà yúhî‑nsì. \v 30 Xícàn tàhvì‑nsí nùù‑ní ñà‑nì dándûvàha‑ní nècuàchì cuhí sàhà poder ìì xí‑nî. Te nsiùhù, icúmí‑nsî ndacùcahan‑nsí Dèhe ndiaha‑ní Jesús, dandu mii‑ní quida‑ní nsidaa clase milagru (cundehè nèhivì) ―nì cacachi nècuàchìmà. \p \v 31 Daaní, nì nsihi nì xìcàn tàhvì‑né nùù Dios ducán, dandu nì ndacùchí vehe ndé ndoó‑né, te fuerte nì quixi Espíritu Ìì xí‑yá ini anima nsidaa‑né, te ndee ní càhàn‑nè palabra ìì xí‑yá, cónì yúhî‑nè. \s1 Nansa nìsa quida nècuàchì xiníndísâ, iin‑ni cahnú nìsa ìa biene xi nsidaa‑né \p \v 32 Cunaha‑ní, iin‑ni sàxìnítnùní nìsa icumi nsidanicuú nècuàchì xiníndísâ. Còò ni‑iñàha nìsá xídáhán‑nê nùù ñanìtnaha‑ne, vàchi iin‑ni cahnú‑ní nìsa ìa nsidaa ñà‑ndùá icúmí‑nê. \v 33 Te poder cahnú xí Dios, cuàhà gá nì chindeá nècuàchì apóstol, vàchi fuerte nì càhàn‑nè sàhù sàhà nansa nì xininùù‑né Stoho‑ndà Jesús na sánì natiacu‑yà. Te cuàhà stná gracia xi‑ya iá nùù nsidaa nèhivì xí‑yá. \v 34-35 Ñàyùcàndùá, cónì quìdámánì ni‑iñàha nùù ni‑iin‑ne, vàchi nècuàchì nìsa ìa ñuhù‑xí, ò vehe‑xi, nì dicò‑néà, te nihí‑né dìhùn mà nì sàhàn nì nacoo‑neà nùù nècuàchì apóstol, dandu mii‑né, nì dasàn‑néà nùù nèhivì icúmí necesidad. \v 36 Te iin nècuàchì nì dicò mà nani José; doco Bernabé nìsa cachi nècuàchì apóstol xì‑né, vàchi quìvì mà, iin ana nácuàhandee ini xì‑ndà cuní cachàmà. Ñuu Chipre nduú ñuu‑nè, te Leví nduú yohòtéhè‑né. \v 37 Pues divi‑ne nìsa icumi stná xì iin ñuhù, te nì dicò‑néà. Dandu nihí‑né dìhùn yàhvia nì sàhàn nì sàha‑ne nècuàchì apóstol, te nì ndòa ndahà nècuàchìmà. \c 5 \s1 Nansa nì quida Ananías xì Safira, nì xida cuàchi‑ne \p \v 1 Daaní, nìsa ìa iin tiàa nani Ananías xì ñahàdìhí‑nè Safira, te nì dicò stná‑nè iin ñuhù. \v 2 Doco nì chivàha cuaán‑né chii dìhùn sàhámà. Dandu dìhùn nì cusobrá mà nduá nì tnii nècuàchì tiàa ma, te nihí‑néà nì sàhàn nì sàha‑ne nècuàchì apóstol, (na ian iá nsiha). Te ináhá stná ñahàdìhí‑nè nansa nì quida‑ne. \v 3 Doco Pedro, nì cachi‑nè: \p ―Ananías, ¿índù chuun nì sàha‑ní nì dacà ñà‑malu dìnì‑ní? Dècuèndè cuní‑nî dandahví stnâ‑ní Espíritu Ìì xí Dios, vàchi nì chidèhé‑nî sàhà ñuhù mà. \v 4 ¿Amádi ñuhù xí mii‑ní nì sandua daa, te vàtùni quida‑ní disponer sàhá? Daaní, na sánì dicò‑níà, ¿amádi díhùn xí mii‑ní nì sanduu stná? ¿Índù chuun nì nacani quini inì‑ní, te nì quida‑ní dohó? Cunaha‑ní, màdì núù nèhivì nì cáhàn tnùhù‑ní. Còó, nùù Dios nì càhàn tnùhù‑ní ―nì cachi Pedro. \p \v 5 Daaní, na ní nsihi nì inini Ananías ducán, dandu nì natnahnù‑nè, te nì xìhì‑nè. Te nsidaa ana nì xinitnùhu ma, nì yùhí cuaá‑nè. \v 6 Dandu nì caquixi tiàa cuachi gá, nì chidùcún‑te nsìi ma, te nì xida‑tèndó cuàhàn‑ndà cundùxin‑nda. \p \v 7 Daaní, na ní yàha ùnì hora, nì quesaa stná ñahàdìhí ndómà, doco tàñáha ga cunitnùhu‑ne nansa nì cuu. \v 8 Dandu nì ndàcàtnùhù Pedro nùù‑né, cachí‑nè: \p ―Cachì‑ní xìˊ, ¿a ndísá tantu dohó nì dicò‑nsiá ñuhù xí‑nsiá? \p Te cachí nècuàchìmà: \p ―Jaan, divi ducán nì sandua. \p \v 9 Dandu nì cachi Pedro xì‑né: \p ―¿Índù chuun nì ndatnuhu ndúì‑nsià quida‑nsia ducán, a ndísá cuìdà ini Espíritu Ìì xí Stoho‑ndà Señor, cahan‑nsiá? Cunaha‑ní, tiacú sànì nsiaa ana nì casahàn nì sùxin xi iì‑ní, te vichi icúmí‑tê cunsida stná‑te mii‑ní cùhùn ―nì cachi Pedro. \p \v 10 Te vichi duha nì natnahnù stná nècuàchìmà nùù sàhà Pedro, te nì xìhì‑nè. Te na ní nansìhvi tècuachima, sànì xìhì‑nè nì xinì‑te, ñàyùcàndùá, nì tavà stná‑te nsìi ma nì sàhàn‑te nì sùxin stná‑te ndómà divi ndé nì sàcùndùxin nsì‑iì‑ndà. \v 11 Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì yùhí nsidaa nècuàchì xiníndísâ ichì‑yá, mii‑né xì nsidaa stná nècuàchì dava ga nì xinitnùhu ma. \s1 Nansa nì cuu cuàhà milagru ndiaha \p \v 12 Daaní, nècuàchì apóstol, ndiaha gá nì caquida‑ne cuàhà milagru nì indehè nèhivì. Te nsidaa nècuàchì xiníndísámá, nsìquívì nìsa nataca‑nè nùù Portal de Salomón (iá yehè veheñùhu). Te iin‑ni sàxìnítnùní nìsa icumi nsidaa‑né. \v 13 Doco nèhivì dava ga, ni‑iin‑ne cónì sáhandee ini‑nè cutnahá‑né xì nècuàchì natácá mà, mate ndeníhí vàha cuahà‑né nècuàchìmà. \v 14 Te nì sàà nì xinindisá cuáhà gá nèhivì, tiàa te ñahà‑né, nì xinindisá‑né Stoho‑ndà Señor. \v 15 Dècuèndè nìsa tavà stná nèhivì nècuàchì cuhí xi‑ne, nì chitànduhù‑né nècuàchìmà yuhù ìchí, dava‑ne nùù cama, te dava‑ne nùù yuì, ndiatú‑né yàha Pedro, áma dúcùn‑nè casì nècuàchìmà, te nduvàha‑ne. \v 16 Stná ñuu cuati ndoó yatni nì caquee cuàhà stná nèhivì vàxi ñuu Jerusalén ndacá‑né cuàhà nècuàchì ndohó quidá cuèhè, xì stná nècuàchì dandohó ñà‑malu. Te nsidaa‑né, nì nduvàha‑ne. \s1 Nansa nì catnii‑ne nsidaa nècuàchì apóstol \p \v 17 Dandu dùtù xícusahnu‑ma, yáha ga nì cumbìdia ini‑nè, mii‑né xì compañeru‑nè tè‑ndùú nècuàchì saduceu. \v 18 Ñàyùcàndùá, nì tnii‑ne nècuàchì icúmí chuun nùù Jesús, te nì chicadi‑nè nècuàchìmà vehecàa. \v 19 Doco iin ángel xi Stoho‑ndà Señor, ñuú nì sàà‑nè vehecàa yucán, te nì nacuna‑ne yehè nì tavà‑né nècuàchìmà, te nì cachi‑nè: \p \v 20 ―Cuahán‑nsià cuita‑nsia veheñùhu cahnú, te nacani‑nsia xì nèhivì nansa nìhìtáhvì‑né cutiacu ndiaha anima‑nè. \p \v 21 Ducán nì dàndàcú‑né nùù nècuàchìmà quida‑ne. Ñàyùcàndùá, na ní tùinuù, dandu nì quìhvi‑ne veheñùhu cahnú, te nì quesaha‑né dacuahá‑né nèhivì. \p Daaní, dùtù cusáhnû, xì compañeru‑nè, nì cana‑ne nècuàchì Junta ñà‑nataca nsidaa‑né, te quixi stná nsidaa nècuàchì sahnú nchichí ñuu Israel yucán. Dandu nì techuún‑né policía cuàhàn‑te vehecàa ñà‑cundaca‑tè nècuàchì ndiadí quixi. \v 22 Doco na ní casaà‑te yucán, còò cá iin ni ndácùhun‑tè. Ñàyùcàndùá, nì naxicocuíìn‑te nì cachitnùhu‑tè, \v 23 cachí‑te: \p ―Ñà‑ndáà nduá, ndiadí vàha yehè vehecàa ma, te itá stná soldadu ndiaá xán, doco na ní nacuna‑nsi, còò cá nècuàchì ndiadí mà. \p \v 24 Dandu dùtù cusáhnû, xì comandante ndiaá veheñùhu, xì stná dùtù nihí gá chuun nahnú, nì ndulocó‑nè na ní xinitnùhu‑ne ducán. ¿Índù fin cucumi chuun yohó? cahan‑né. \v 25 Daaní, divi momentu mà nì quesaa inga tiàa nì cachitnùhu xi‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, nècuàchì nì chicadi‑nsià vehecàa, yucán sàndòó‑né veheñùhu cahnú, dacuahá‑né nèhivì ―nì cachì‑te. \p \v 26 Dandu comandante mà, cuàhàn‑te xi policía xi‑tè, te vivìí‑ni nì saca‑tè nècuàchìmà vàxi‑ne, vàchi yúhî‑te nèhivì cuáhà mà ñà‑vihini cacani yuu‑néte cahan‑té. \v 27 Ñàyùcàndùá, ndacá‑te nècuàchìmà nì quesaa, te nì sàcuìta‑ne nùù nsidaa nècuàchì Junta mà. Dandu nì cachi dùtù cusáhnû: \p \v 28 ―¿Amádi sánì dàndàcú‑nsí nùù‑nsiá ñà‑màsà chínáhá gà‑nsià nèhivì sàhà Jesús? Doco vichi, nsidanicuú lugar ñuu yohó sànì càhàn‑nsià sàhù ñà‑ndùú dàñùhù xi‑nsia, te cuní‑nsià ñà‑nsiùhù nacuida‑nsi cuàchi sàhà nècuàchì nì xìhì mà. \p \v 29 Dandu Pedro xì dava ga nècuàchì apóstol, nì naxiconihí‑né nùù nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Nsiùhù, icúmí‑nsî cunchicùn‑nsì ñà‑ndùá cachí Dios, te màdì ñá‑ndùá cachí nèhivì ùún. \v 30 Mii‑nsiá nì chituu‑nsia Jesús nchìca cruz. Doco mate modo ducán nì sahnì‑nsiáyà, doco vichi sànì natiacu‑yà nì quida Dios, divi mindaa Dios nìsa cahvi xìì‑ndà. \v 31 Te vichi sànì saquin‑yà Jesús ndahà cuàhá‑yà ñà‑cunduu‑ya ana cusáhnû, te cunduu stná‑yà ana dacácu xi‑nda. Te ducán nì cuu sàhà‑ñá ni cuu‑nda arrepentir, nsidaa ndohó nècuàchì ñuu Israel yohó, te ducán nìhì‑yá nansa cuicahnú ini‑yà sàhà cuàchi‑nda. \v 32 Te nsiùhù, testigu xínduu‑nsi, vàchi nì xininùù‑nsí ducán nì cuu. Te testigu nduú stná Espíritu Ìì xí‑yá ñuhú ini anima‑nsì, vàchi nsidaa ana cunini xi‑yá, nìhìtáhvì‑né ndèe Espíritu Ìì xí‑yá ini anima‑nè quida‑ya ―nì cachi Pedro. \p \v 33 Doco nècuàchì dandacu‑ma, na ní inini‑ne ñà‑jaàn, yáha ga nì caxidà ini‑nè, te nì quesaha‑né nì ndatnuhu tnahá‑né nansa dandáñúhú‑nê nècuàchìmà. \v 34 Doco nùù nèhivì Junta mà, iá iin maestru nani Gamaliel, iin nècuàchì fariseu chináhá xì ley xi Dios. Nècuàchì vàha nduú‑né cachí nsidaa nècuàchì ñuu yucán. Te divi‑ne nì ndacuiin‑nè nì dàndàcú‑né quee cuaán chii nècuàchì apóstol mà. \v 35 Dandu nì cachi‑nè xì nsidaa compañeru‑nè yucán: \p ―Nsidaa mii‑nsiá nècuàchì raza‑ndà Israel, cuidadu ni cúndóó‑ndá sàhà ñà‑ndùá quida‑nda xi nècuàchì càá. \v 36 Vàchi ¿a có‑nsînuu inì‑nsia nansa nì cuu tiempu na ní ìa iin tiàa nani Teudas? Tè‑càhnú ícà‑xí nduú‑te nìsa cachì‑te. Te nahi cùmì cientu nèhivì nì quìhvi tnahá xi‑té nì sanchicùn‑nète. Doco por fin nì sahnì nèhivì‑té, te nì xìtià nihni nsidaa nècuàchì nchícùn xì‑té, te ducán nì nsihi chuun ma. \v 37 Daaní, después nì yàha inga casu na tiempu nì cuu‑nda empadronar. Iin tiàa ladu Galilea nani Judas, nì nìhì‑té nì dàyáha‑tè cuàhà nèhivì ladu xi‑tè. Doco nì xìhì stná‑te, te nì xìtià nihni stná nsidaa nèhivì nì chiyuhù‑té. \v 38 Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá vichi, ni cúnàhá nècuàchì sànì tnii‑nda jaàn. Chicá vàha nacoo‑ndané, vàchi nú inì‑ni mii‑né nì nacani ini‑nè quida‑ne ñà‑ndùá quidá‑né, dandu icúmíâ ndòo uan. \v 39 Doco nú Dios nì dàndàcù‑xì nùù‑né, dandu mà nunca nìhì‑ndà cadi‑ndà nùù‑né, te cachíˋ, còtó Dios nàá stnàhà‑xì‑ndà ―nì cachi Gamaliel mà. \p \v 40 Dandu nsidaa compañeru nècuàchìmà, nì dàjuùn‑nè nècuàchìmà, te nì cana‑ne nècuàchì apóstol nì nansìhvi tu‑ne. Dandu nì sahnì cuìí‑nè nècuàchìmà, te nì chinaha‑ñánê ñà‑màsà cáhàn gà‑nè xì nèhivì sàhà Jesús. Dandu nì daña Junta Cahnu‑mané, \v 41 te nì caquee‑ne libre, cudíì ini‑nè ñà‑nì natùi stná‑nè ndoho‑ne sàhà chuun xi mii‑yá. \v 42 Daaní, nsìquívì vehe vehe nìsa xìcanuu‑ne dacuahá‑né nèhivì. Sáhàn stná‑nè veheñùhu cahnú, te chináhá stná‑nè nèhivì yucán, cáhàn‑nè sàhù sàhà Jesucristu, ni‑iyuhu cónì nácóó‑néàmà. \c 6 \s1 Nansa nì cuu nombrar ùsà tiàa dasàn ñà‑cutiacu nècuàchì ndahví \p \v 1 Quìvì yucán vihi gá nì nducuahà nècuàchì nchícùn ichì mii‑yá; dava‑ne cáhàn‑nè dàhàn hebreu, te dava ga‑nè cáhàn‑nè dàhàn griegu. Dandu nì quesaha nècuàchì griegu mà nì xitnùhu‑ne compañeru‑nè cáhàn hebreu, vàchi ñahàcuàán xí‑icumi nècuàchì griegu mà, có‑nîhì váha‑ne ñà‑cutiacu‑nè na dásàn‑ñà quìvì quívì. \v 2 Ñàyùcàndùá nì cana nsì‑úxìn ùì apóstol nsidaa nècuàchì xiníndísâ, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Nsiùhù, có‑ndùá ñà‑nacoo nihni‑nsi chuun xi palabra xi Dios, te cacanuu‑nsi dasàn‑nsí ñà‑cutiacu nèhivì. \v 3 Ñàyùcàndùá, mii‑nsiá nanducu‑nsiá ùsà tiàa nchichí dandacú sàhà chuun yohó, ñánì. Nècuàchì tnùñuhu ni cúndúú‑né, te ni coó chitu stná anima‑nè Espíritu Ìì xí Dios. \v 4 Doco nsiùhù, iin‑ni cuàhàn‑nsì quida‑nsi seguir càcàn tàhvì‑nsí nùù‑yá, te dacuahá‑nsí nèhivì palabra xi‑ya ―nì cachi‑nè. \p \v 5 Daaní, nsidaa nèhivi mà, nì cudiì ini‑nè ñà‑ndùá nì cachi nècuàchì apóstol mà. Ñàyùcàndùá, nì caquee nombradu ùsà tiàa. Iin‑ne nani Esteban. Iin nècuàchì nihnú vàha inì‑xi nduú‑né, te chitu stná anima‑nè Espíritu Ìì xí Dios. Te nì caquee stná nombradu nècuàchì nchícùn yohó: Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, xì Nicolás. Nècuàchì inga raza nì quixi ñuu Antioquía nduú Nicolás mà, doco nì yàha‑ne religión xi nècuàchì raza Judea. \v 6 Daa‑ní, nsidaa nèhivi mà, nì saca‑ne nècuàchì nombradu mà nùù nècuàchì apóstol; dandu apóstol mà, nì xìcàn tàhvì‑né nùù Dios, te nì chindòó‑né ndahà‑né dìnì nècuàchìmà. \p \v 7 Daaní, después, chicá más nì cucuahà palabra xi Dios, vàchi cuàhà gá nèhivì ñuu Jerusalén nì sàà nì xinindisá, te cuàhà gá stná nècuàchì dùtù nì sàà‑nè nì xinindisá stná‑nè palabra mà. \s1 Nansa nì tnìì Esteban \p \v 8 Daaní, nì xìcanuu Esteban mahì nèhivì, te nì quida‑ne cuàhà milagru ndiaha, vàchi cuàhà gá icúmí‑nê gracia xi Dios, te fuerte iá palabra cachí‑nè. \v 9 Doco dava nèhivì, nì quesaha‑né náâ tnahá‑né xì nècuàchìmà. Nèhivì sáhàn veheñùhu nani Veheñùhu xi Nèhivì Libre xínduu‑ne, te nì caquixi‑ne inga ñuu, divi ñuu Cirene, xì ñuu Alejandría, xì ladu Cilicia, xì ladu Asia. \v 10 Doco mànìcùí nìhìndèè‑né màcòdònùù‑né nùù Esteban, vàchi chindéé Espíritu Ìì xí Dios‑nè cáhàn nchichí‑nè. \v 11 Ñàyùcàndùá, nècuàchì náâ xì‑némà, nì nducu‑né iin ùì tètnùhù, te nì chiyàhvi‑nète ñà‑càhàn tnùhù‑té dìquì Esteban. Sàhà ñá‑jaàn, dohó nì cachi tèmà: \p ―Nì inini‑nsi nì cachi quini Esteban dìquì (yua‑nda) Moisés xì dìquì stná Dios. \p \v 12 Ñàyùcàndùá, ducán nì nìhì nècuàchì malu mà nì dànácuîdà‑nè nèhivì ñuu mà, mii‑né xì stná nècuàchì sahnú dandacú, xì stná nècuàchì ley xi veheñùhu, te nì quida cuahà‑né sàhà Esteban; yàchì nì sàà‑nè ndé iá nècuàchìmà, te nì tnii‑ñané, te ndacá‑ñánê nì casaà nùù nècuàchì Junta. \v 13 Yucán nì cana‑ne tètnùhù mà nì tnàtuu‑tè, te nì sanicuàchi‑tè sàhà Esteban, cachí‑te: \p ―De por sí, tùha quini tè‑jaàn, vàchi quini cáhàn‑te dìquì veheñùhu ìì xì‑ndà, xì dìquì stná ley ìì xì‑ndà. \v 14 Te nì inini stná‑nsì nì cachì‑te ñà‑ìcúmí quixi Jesús de Nazaret, te dacaá‑né veheñùhu xi‑nda. Dandu fuerza icúmí dàma estilu xi‑nda, divi estilu nì nacoo xìì‑ndà Moisés ―nì cachi tèmà. \p \v 15 Dandu nsidaa nèhivì ndoó Junta mà, nì indehè‑né nùù Esteban, te nì xini‑nè, na indéhe ángel indéhe nècuàchìmà vichi. \c 7 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Esteban na ní càhàn‑nè sàhà mii‑né \p \v 1 Dandu dùtù cusáhnû, nì cachi‑nè xì Esteban: \p ―¿A díví ñà‑ndáà nduá (xícachi nècuàchì jaàn), á coó? \p \v 2 Dandu nì naxiconihí Esteban, cachí‑nè: \p ―Mii‑nsiá, nècuàchì sahnú nchichí, cunini chii‑nsiá, ñánì, vàchi (cuàhìn nacani) nansa nì quida Dios ndiaha xi‑nda sànaha dècuèndè na iá ìì xìì‑ndà Abraham ñuu nani Mesopotamia. Tàñáha ga nadàma‑ne ndè ñuu Harán, dandu nì dàcùní Dios‑nè mii‑yá, \v 3 te dohó nì cachi‑yà xì‑né: “Nacoo‑ní ñuù‑ní yohó, te nacoo‑ní tnaha‑ní, quihin‑ní ichì cuahán‑nî inga ñuu icúmî dacuníˋ mii‑ní”. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì quee‑ne ladu Caldea yucán, te nì sàà‑nè ñuu Harán. Te ñuu mà nì ndòo‑ne dècuèndè nì xìhì yua‑né. Dandu inga xichi nì càhàn tu Dios xì‑né, ñàyùcàndùá nì quihin‑ne ichì nì quesaa‑nè ñuu yohó ndé ndoo‑nda vichi. \v 5 Doco cónì sáha‑yanè ni‑iin ñuhù cunduu ñuhù xí mii‑né, ni siquiera iin ñuhù tìì. Doco nì cachi‑yà xì‑né ñà‑después cuàhàn‑yà dacútâhvì‑yánè inii ñuu yohó, te cucumi‑néà, mii‑né xì dèhe‑ne. Ducán nì cachi‑yà xì‑né, mate táyôo ni‑iin dèhe‑ne. \v 6 Te nì cachi stná‑yà ñà‑ìcúmí descendencia xi‑ne sàà‑nè cundoo‑ne inga ñuu xìcà ndé cuichuún uun‑ni nècuàchìmà‑né, nì cachi‑yà; te cuàhà ìcúmí‑nê ndoho‑ne quida nècuàchìmà, te cùmì cientu cuìà cundua. \v 7 Doco dohó nì cachi stná‑yà (xì Abraham mà): “Después icúmî dandohó stnáì nèhivì cuichuun‑xi tnaha‑ní ñuu xìcà mà, dandu caquee‑ne libre, ndixi‑ne cahvi‑né yùhù lugar yohó”, nì cachi‑yà. \v 8 Dandu nì quida stná‑yà iin tratu xì Abraham, nì cachi‑yà ñà‑ìcúmí tàhndè iin seña ìcà nsidaa dèhe ii‑né. Ñàyùcàndùá, na ní tùinuù dèhe ii‑né nani Isaac, dandu tìxi ùnà quìvì nì sàcùnihi seña ìcà‑vé. Daaní dèhe Isaac mà nani Jacob, nì sàcùtuu stná seña mà ìcà‑vé. Te divi‑ni ducán nì quida stná Jacob mà xì nsìhúxìn ùì dèhe ii‑né, divi nècuàchì nduú xìì‑ndà. \v 9 Te xìì‑ndà mà, nì cumbìdia ini‑nè sàhà ñani chii‑né nani José. Te ñàyùcàndùá nì dicò‑né nècuàchìmà nùù nèhivì cuàhàn ñuu Egipto. Doco Dios, nì cutnahá stná‑yà xì nècuàchìmà iá‑nè ñuu yucán, \v 10 nì dàyáha‑yanè nùù nsidaa tnùndoho nì xini‑nè. Dandu nì cunchichí‑nè nì quida‑yà, te nì ndòo manì‑né nùù rey Faraón ñuu Egipto yucán, vàchi mii‑yá nì chindee‑yánè. Te nì quida rey mà nombrar José ñà‑cunduu‑ne nècuàchì cu‑uì nùù‑té ñuu mà, dècuèndè nì cachì‑te ñà‑dandacú stná‑nè nùù nsidaa nècuàchì quidachuún vehe‑tè. \p \v 11 ’Daaní, nì quixi iin tnama inicutu ñuu mà, xì stná inii ñuu Canaán; iin tnùndoho cahnú nì sandua. Te xìì‑ndàmà, có‑nîhì gá‑nè ñà‑cutiacu‑nè. \v 12 Dandu nì xinitnùhu yua‑né Jacob ñà‑ìá trigu ndè ñuu Egipto. Ñàyùcàndùá, nì techuún‑né dèhe‑ne cuàhàn‑nè ñuu mà. Te primeru viaji nì sanduamà. \v 13 Daaní, viaji ùì nduá na ní dàtúi José mii‑né nùù ñani‑nèmà. Dandu nì cundaà ini rey Faraón índù raza nèhivì nduu José. \v 14 Te nì dàquìxí stná José iin razón ñà‑cùhùn stná yua‑né Jacob xì nsidaa stná tnaha‑ne. Te nsidaa nsidaa‑né ùnì dico sàhùn (75) nduú‑né. \v 15 Ñàyùcàndùá, nì sàà Jacob ñuu Egipto mà, te yucán nì ndòo‑ne dècuèndè nì xìhì‑nè, mii‑né xì nsidaa stná dèhe‑ne. \v 16 Doco después nì natavà xìì‑ndà iquì nsìi ma, te nihí‑néà màndixi‑ne ñuu‑nè yohó dècuèndè ndè iá ñuu tii Siquem, te yucán nì ndùxan ini iin cueva, divi cueva nì xiin xìì‑ndà Abraham nùù dèhe iin tiàa nani Hamor. \p \v 17 ’Daaní, nì cuyatni tiempu cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachi Dios na ní càhàn‑yà xì Abraham daa. Te yáha ga nì nducuahà descendencia xi nècuàchìmà ndoó ñuu Egipto yucán; cuàhà sàstnùhù nì nanduu‑ne. \v 18 Dandu nì quìhvi inga rey dandacú nùù ñuu yucán. Te rey mà, cónì cúndáà inì‑te nansa (nì chindee) José antes. \v 19 Ñàyùcàndùá, nì dàndàhví‑te xìì‑ndà mà, nì quida quini‑tè xì‑né, nì dàndàcú‑te nùù‑né ñà‑nacoo nihni‑ne méè cuati xí‑né sàhà‑ñá cui‑vè. \v 20 Te divi tiempu mà nì tùinuù Moisés ñuhìví, te cudíì ini Dios sàhà‑vé. Cutu únì yòò nì ìa‑ve xì yuadíhí‑vê, \v 21 Te nì sàà hora icúmí‑nê nacoo nihni‑nevè, doco (nì càcu‑ve), vàchi nì ndacùhun iin dèheyoco rey mà‑vé. Te nì dàcuàhnú‑ñavé na iin dèhe‑ñà. \v 22 Dandu después nì dàcuàhá vàha‑ne nsidaa palabra nchichí ñuu Egipto yucán. Nì cutùha vàha‑ne càhàn‑nè sàhù, te nì ìa stná fama‑nè sàhà chuun nahnú nìsa quida‑ne. \p \v 23 ’Daaní, na cuáhàn‑nè xìnu‑ne ùì dico cuìà, nì nacani ini‑nè nùhù‑nè nàcòtò‑nè tnaha‑ne, divi nècuàchì xínduu (descendencia xi xìì‑né) Israel. \v 24 Te yucán nì xini‑nè iin tè‑Egipto dandohó‑te iin tnaha‑ne. Ñàyùcàndùá, nì nacuidahan‑né nècuàchìmà nùù tèmà, te nì nachitacùhá‑nè sàhà tnaha‑nemà, nì sahnì‑né tèmà. \v 25 Vàchi nì tuxi ini‑nè cuàhàn nsidaa tnaha‑ne cundaà ini‑nè ñà‑sàhà mii‑né icúmí Dios dacácu‑ya nsidanicuú‑né. Doco còó, cónì cácúndáà ini nècuàchìmà. \p \v 26 ’Daaní, inga quìvì‑mà tucu tu xicánúú‑né yucán, te nì xini‑nè itá ùì tnaha‑ne náâ stnahá. Ñàyùcàndùá, nì cuni‑nè nachindoviì‑né nècuàchìmà, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: “Señores, ¿índù chuun caní stnahá‑nsiá? ¿Amádi iin‑ni ñaní xínduu‑nda?” \v 27 Dandu tiàa caní stnahama, nì chindaha níhní‑te Moisés, cachí‑te: “¿Ana nì cachi xì‑ní ñà‑dàndàcù‑ní nùù‑nsí? Còó, còò permisu nsidandaà‑ní chuun xi nsiùhù. \v 28 ¿A cuní‑nî cahnì stná‑ní yùhù nacua nì sahnì‑ní tè‑Egipto icu?” nì cachì‑te. \v 29 Dandu na ní inini Moisés ñà‑jaàn, nì xinudèhé‑nè cuàhàn‑nè ñuu Madián. Te yucán nì ndòo‑ne, te nì sàcùndoo stná ùì dèhe ii‑né. \p \v 30 ’Daaní, nì yàha ùì dico cuìà iá‑nè yucán, dandu iin quìvì xicánúú‑né ìcà yucù nani Sinaí, te nì xini‑nè xíxìn iin yutnù tìì. Te mahì ñuhu mà nì natùi iin ángel. \v 31 Ñàyùcàndùá, nì ndulocó‑nè sàhà ñà‑ndùá nì xini‑nè. Te na ní cuyatni‑ne ña‑cuàhàn‑nè cundehè váha‑ne, dandu nì tiacu‑nè cáhàn Stoho‑ndà Dios xì‑né, cachí‑yà: \v 32 “Yùhù nduí Dios. Cuisì yùhù nìsa cahvi xìì‑ní Abraham, xì Isaac xì Jacob”, nì cachi‑yà. Ñàyùcàndùá, nì quesaha Moisés quidí‑né, te yúhî‑nè cundehè gá‑nè. \v 33 Dandu nì cachi tu Stoho‑ndà Señor xì‑né: “Tavà‑ní ndìsàn‑ní, vàchi ñuhù ndé iin‑ní yohó, ñuhù íì nduá. \v 34 Cunaha‑ní, sànì xinì nansa ndohó nèhivì‑xí ndoó ñuu Egipto. Sànì tiacuì xítnana‑ne, te ndoho‑guá‑nè. Ñàyùcàndùá, sànì nui yohó ñà‑vàxi nacuaqui‑nè caquee‑ne ñuu mà. Pues vichi cúhùn‑ndà, vàchi cuàhìn techuín mii‑ní nùhù‑ní ñuu Egipto”, nì cachi Dios. \p \v 35 ’Ñàyùcàndùá, divi Moisés nduú ana nì techuún‑yá nùhù dandacu‑xi nùù tnaha‑nda, te dacácu‑ne nècuàchìmà, vàchi divi ducán nì ndacu nuù‑né nùù mii‑yá nì tùi mahì yutnù tìì mà, te indéhe‑yá nahi ángel. Pues divi‑ne nduú ana nì cahíchì ini tnaha‑nda daa na ní cachi‑nè: “¿Ana nì cachi xì‑ní dandacu‑ní nùù‑nsí? Còò permisu nsidandaà‑ní chuun xi‑nsi”. \v 36 Doco divi Moisés mà nduú ana nì tavà xì nècuàchìmà ñuu Egipto yucán, te nì quida stná‑nè cuàhà milagru fuerte ñuu mà, cuàhà milagru ndiaha. Dandu nùù Mar Cuahá, yucán nì cuu ga más milagru fuerte. Te inii ùì dico cuìà nì cuu ga stná milagru nùù yucù dàná (ndé nì xìcanuu‑ne). \p \v 37 ’Dandu después nì cachitnùhu Moisés inga palabra xì xìì‑ndà nècuàchì Israel mà, te dohó nì cachi‑nè: “Vàxi iin quìvì na icúmí Stoho‑ndà Dios cuàha‑ya iin tnaha‑nda chuun ndiaha càhàn cuenta xi‑ya ñuu‑ndà. Te nacua quidá yùhù, ducán icúmí quida stná ana icúmí quixi ma. Te icúmí‑nsiâ cahvi‑nsiá ñà‑ndùá cachi‑yà”, nì cachi Moisés. \p \v 38 ’(Ináhá‑nsiâ), divi Moisés nduú ana nìsa ìa yucù dàná yucán, cutnáhâ‑né xì nèhivì cuáhà nduú xìì‑ndà mà, te cutnáhâ stná‑nè xì mii‑yá nì càhàn xì‑né yucù Sinaí mà, divi mii‑yá indéhe nahi ángel. Te (ináhá‑nsiá, divi nùù mii‑yá) nì nìhì stná‑nè palabra xi vida ndiaha icúmí‑ndá chivàha‑nda. \p \v 39 ’Doco xìì‑ndà mà, còó, cónì cùní‑nè cunini‑ne Moisés. Nì cahíchì ini‑nè nècuàchìmà, vàchi cuisì cuní‑nè nùhù dahuun‑ne ñuu Egipto. \v 40 Te nì cacachi stná‑nè xì Aarón: “Quidayucùn‑ní iin ñà‑cunduu stoho‑ndà cundaca‑nda codònùù núù‑ndà, vàchi sàcuàhàn Moisés, te cutu ní tavà úún‑nèndó ñuu Egipto, te vichi có‑cùndáà ini‑nsì ndíà nì cuu xi‑né”, nì cachi nècuàchìmà. \v 41 Te divi quìvì yucán nì quidavàha‑ne iin chelù. Dandu nì sahnì stná‑nè quisì cunduu promesa nùù chelù mà, te cudíì gá ini‑nè, vàchi sànì quidavàha‑ne (iin ñà‑cahvi‑né). \v 42 Ñàyùcàndùá, nì naxicocuíìn ini Dios sàhà‑né, te nì nacoo uun‑yanè ñà‑quida‑ne ñà‑ndùú gustu xi‑ne cahvi‑né orá, xì yoo, xì sìtnúù. Ináhá‑ndá nì cuu ducán, vàchi dohó cachí‑yà nùù libru nì tiaa profeta sànaha ndé cachí‑yà: \q1 ¿Nsiohó nècuàchì Israel, ùì dico cuìà nì xìca‑ndá yucù, te nì sàha‑ndá yùhù ofrenda xi promesa, divi quisì nì sahnì‑ndá sàhí? Doco ¿a ndísá nì cahvi ndisa‑ndá yùhù na ní quida‑ndá ducán? \v 43 Còó, mà ndìsá; yùù yócò (nduá nìsa cahvi‑ndá, vàchi divia) nìsa nihi‑ndá xicánúú, divi yùù yócò nani Moloc inácáá ini veha, xì stná stohò‑ndá nani Renfán náhà nahi sìtnúù cahnú. Vàchi figura‑ñà mà nì quidayucùn‑ndá, te nì cahvi‑ndá. Pues (divi sàhà nsidaámà) icúmî taxi xiqué nsiohó ndè nùù‑xí ñuu Babilonia, nì cachi Dios. \p \v 44 (Dandu nì cachi gà stná Esteban palabra yohó): \p ―Na ní sandoo xìì‑ndà mà yucù, nìsa icumi‑né iin vehe sìcoto ndé nìsa cahvi‑né Dios. Vàchi nì dàndàcú‑yá nùù Moisés ñà‑quidavàha‑ne vehe ìì mà, te ndudava xì ñà‑ndùá nì dàcùní‑yànè antes. Ñàyùcàndùá, nì cuyucun vehe ma. \v 45 Daaní, después nì ndòa nùù dèhe xìì‑ndà mà. Te nècuàchìmà, nsidá‑néà nì quesaa‑nè xì Josué ladu nación yohó ndé nì sandoo nèhivì cuàhà inga raza. Doco nì cacuxio nèhivì mà nùù ñuu‑nè yohó, te nì nandua ñuu xìì‑ndà, vàchi nì chindee Dios xìì‑ndàmà ní taxi‑né nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá, ñuu yohó nì ndòo vehe ìì mà inii tiempu dècuèndè tiempu xi David. \v 46 Te David mà, nì xini mànì Dios‑nè. Ñàyùcàndùá, nì xìcàn tàhvì‑né nùù‑yá, áma cuáha‑ya lugar quidayucun‑nè iin veheñùhu cahnú xí‑yá, vàchi divi‑ya nduú ana cahvi nsidaa descendencia xi xìì‑né Jacob. \v 47 Doco (màdì mii‑né, sino que dèhe‑ne) Salomón nduú ana nì nìhìtáhvì nì quidayucun xì veheñùhu cahnu‑ma. \p \v 48 ’Doco cunaha‑nsiá, cahnú Dios icúmí‑ndá, màdì cuisì veheñùhu ñuhìví yohó iá‑yà. Còó, vàchi ducán nì cachi stná iin nècuàchì nì càhàn cuenta xi‑ya sànaha, nì tiaa‑ne palabra yohó ndé cachí‑yà: \q1 \v 49 Na iin silla cahnú ndé iéˋ dandacuí, ducán nduú ansivi. Te nahi bancu tii ndé quetátú sàhí, ducán nduú ñuhìví. Ñàyùcàndùá, mà sáà nèhivì quidavàha‑ne iin vehe cahnú ndé coi, vàchi màdì iin xaan‑ni iéˋ quetátúì. \v 50 Còó, yùhù nduí ana nì quida vàha xi ansivi xi ñuhìví; nsidaa ñá‑jaàn nì quidavàhi xì ndahìˊ, nì cachi Dios. \p \v 51 (Dandu nì cachi gà Esteban): \p ―Ndisa, ndee íní mii‑nsiá. Có‑nìhnú inì‑nsia Dios, vàchi nahi tè‑siùmí xínduu‑nsia, ñàyùcàndùá mà túha‑nsia cunini‑nsia. De por sí, xiní ùhì‑nsià Espíritu Ìì xí Dios; vàchi divi nacua nìsa quida xìì‑ndà sànaha, ducán quidá stná mii‑nsiá vichi. \v 52 Vàchi nècuàchì yucán, quini ga nì quida‑ne xì nsidaa nècuàchì nìsa cahàn cuenta xi Dios, nì sahnì‑né nècuàchìmà, mate nduú nècuàchìmà ana nì cachitnùhu ñà‑ìcúmí quixi mii‑yá ana ndàà cuisì inì‑xi. (Daaní, na ní quesaa‑yà), divi mii‑nsiá nì cahin xì‑yá, te nì sahnì‑nsiáyà. \v 53 De por sí, có‑cùní dahuun‑nsia chivàha‑nsia ley xi Dios, mate ángel ndiaha nì sàha xi‑nda ley mà. \v 54 ―Ducán nì cachi Esteban xì nèhivì yucán. \s1 Nansa nì sahnì nèhivì Esteban xì yùù \p Dandu nèhivì iníní má, yáha ga nì caxidà ini‑nè, nì saxìndiàá stnahá nùhu‑ne. \v 55 Doco Esteban, chitu anima‑nè Espíritu Ìì xí Dios. Dandu nì indehè‑né dìquì‑xí ansivi, te nì xini‑nè tnúù ndiaha ndé iá Yua‑nda Dios, te yucán iín Jesús ladu cuahá‑yà. \v 56 Dandu nì cachi‑nè: \p ―Cundehè‑nsiá, nuná ansivi indéhí, te yucán ladu cuahá Yua‑nda Dios iín mii‑yá ana nduú Tnaha Ndiaha Nèhivì Ñuhìví. \p \v 57 Doco nèhivì yucán, ndee cána dana‑ne, te sadí ndahà‑né tùtnù‑né, cuàhàn nsidaa‑né carrera ndé iá nècuàchìmà. \v 58 Nì tavà‑ñàné ñuu mà ñà‑cahnì‑ñánê xì yùù. Te tiàa nì càhàn tnùhù sàhà‑né, nì tavà‑né dùhnù‑né, nì ndòa nùù iin tiàa chii nani Saulo. \v 59 Dandu nì quesaha‑né nì cani‑ne cuàhà yùù dìquì nècuàchìmà ñà‑cui‑nè. Doco mii‑né, nì ndacùcahan‑né Jesús, cachí‑nè: \p ―Stoho‑nsì Jesús, ¡sà‑ìá natnii‑ní anímè! \p \v 60 Dandu nì sàcuììn sìsì‑né, te nì ndàhì ndee‑né, cachí‑nè: \p ―Stoho‑nsì Señor, xícàn tàhví nùù‑ní ñà‑màsà quíhín cuenta‑ní sàhà cuàchi quidá nèhivì yohó xìˊ. \p Te na ní nsihi nì cachi‑nè ducán, dandu nì ndàhvà‑ne ñuhìví, na ian nì quìdì‑nè. \c 8 \s1 Nansa nì sanchicùn Saulo nèhivì cahvi xi Jesús ñà‑dandohó‑né nècuàchìmà \p \v 1 Te Saulo mà, cudíì stná ini‑nè ñà‑nì xìhì Esteban ducán. Daaní, divi quìvì yucán nì quesaha nì cucuahà gá sàhà nècuàchì nchícùn ichì Jesús. Nì quesaha nèhivì dava ga dandohó‑né nsidaa nèhivì xí‑yá ndoó ñuu Jerusalén. Ñàyùcàndùá, nì xinudèhé nècuàchìmà, cuàhàn‑nè inicutu ladu Judea xi ladu Samaria. Doco nècuàchì apóstol, còó, cónì xítià‑nè. \p \v 2 Daani, (nì nsihi nì sahnì nèhivì Esteban), dandu nì casaà dava nècuàchì nihnú vàha ini xì Dios, nì (nsiquihin‑ne ndómà), te nì sùxin‑nèndó. Te cuàhà gá nì casacu‑ne sàhà‑ndà. \p \v 3 Doco Saulo, yáha ga nì quida quini‑ne xì nsidaa nècuàchì nchícùn ichì Jesús, vàchi vehe vehe nì xìcanuu‑ne, nì quìhvi‑ne nì tavà‑né nècuàchìmà, tiàa‑ne te ñahà‑né, te ñuhú‑né nècuàchìmà nì sàhàn nì chicadi vàha‑ne. \s1 Nansa nì xìtià nihni razón ndiaha ndéˋ ladu ñuu Samaria \p \v 4 Doco nècuàchì nì xìtià mà, inicutu nì sàhàn‑nè nì dàcuítià‑nè razón ndiaha xí Dios. \v 5 Iin nècuàchìmà nani Felipe, te divi‑ne nì sàhàn iin ñuu iá ladu Samaria. Te yucán nì càhàn‑nè sàhù sàhà Cristu. \v 6 Te nì nataca cuàhà nèhivì ñuu mà, nì inini vàha nsidaa‑né ñà‑ndùá nì cachi Felipe, vàchi nì xini stná‑nè milagru nì quida nècuàchìmà, \v 7 vàchi nì dàndúvàha stná‑nè cuàhà nèhivì ñuhú ñà‑malu inì‑xi. Caná fuertéà nì caquea ini‑nè. Te nì nduvàha stná cuàhà nècuàchì nì dàñà íì cuerpu xi, xì cuàhà gá stná nècuàchì xicá cuéhê. \v 8 Ñàyùcàndùá, nì cudiì sàstnùhù ini nècuàchì ñuu mà. \v 9 Doco yucán iá stná iin tiàa nani Simón. Sà‑ìá cuìà iá‑te ñuu mà. Tètàtnà tàdí nduú‑te, te dandahví uun‑tè nèhivì ladu yucán, vàchi cachí‑te xi‑né ñà‑chuun cahnú nduá nì nìhìtáhvì‑té. \v 10 Ñàyùcàndùá, nsidaa nèhivì ñuu mà, xiníndísâ‑né yuhù‑té, nècuàchì ndahví te nècuàchì cuìcà, nsidaa‑né tuxí ini‑nè ndudu ndiaha xí Dios icúmí‑tê. \v 11 Ñàyùcàndùá, cahvi váha‑nète, vàchi caní tiempu dandahví‑tené xì tàtnà xí‑te. \v 12 Doco na ní sàà Felipe yucán, te nì dàtúi‑ne razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Dios xì sàhà ichì Jesucristu, dandu nì xinindisá cuàhà nècuàchìmà, te nì cuhiì stná‑nè, tiàa‑ne te ñahà‑né. \v 13 Dècuèndè stná Simón mà, nì xinindisá stná‑te, te nì cuhiì stná‑te. Dandu iin‑ni nì tenchicùn stná‑te Felipe, ndulócô cuàhà‑té, vàchi nì xinì‑te cuú cuàhà milagru ndiaha, cuàhà milagru fuerte. \p \v 14 Daaní, nècuàchì apóstol ndoó ñuu Jerusalén, nì xinitnùhu‑ne ñà‑ndùá nì cuu ladu Samaria yucán, ñà‑sànì xinindisá cuàhà stná nècuàchì ladu yucán ñà‑ndùú palabra ìì xí Dios. Ñàyùcàndùá, nì techuún‑né compañeru‑nè Pedro xì Juan \v 15 ñà‑cùhùn‑nè ñuu mà, te càcàn tàhvì‑né nùù Dios sàhà‑ñá nandèe stná Espíritu Ìì xí‑yá ini anima nsidaa nècuàchì yucán. \v 16 Vàchi tàñáha ga nìhìtáhvì nècuàchìmà Espíritu Ìì, cuisì‑ñá nì cuhiì‑né na ní xinindisá‑né Stoho‑ndà Jesús. \v 17 Ñàyùcàndùá, nì sàà Pedro xi Juan yucán, te nì chitàndòó‑né ndahà‑né dìnì nècuàchìmà, te nì nandèe Espíritu Ìì xí Dios ini anima‑nè. \p \v 18 Doco Simón ma, na ní xinì‑te nansa nì nìhìtáhvì nècuàchìmà Espíritu Ìì xí Dios ñà‑nì sàcuìtandoó ndahà apóstol dìnì‑né, dandu nì cahìn‑te dìhùn nùù nècuàchìmà, \v 19 cachí‑te: \p ―Cuàhatahvì stná‑nsià yùhù ndudu ìì mà, vàchi cuní stnáì chitàndòí ndahí dìnì nèhivì, te nìhì stná‑nè Espíritu Ìì xí Dios ―nì cachì‑te. \p \v 20 Doco nì cachi Pedro xì‑té: \p ―Ni sáà‑ní ndañuhu dahuun‑ní xì dìhùn xí‑nî ñà‑tùxí inì‑ní vàtùni cuyàhvi tàhvì ndiaha‑nda nùù Dios. \v 21 Có‑ndùá ducán cucuu‑ní xì chuun yohó, vàchi anima chicuéhè icúmí‑nî nùù mii‑yá. \v 22 Te vichi xiñuhu cuu‑ní arrepentir sàhà cuàchi nì quida‑ní, te càcàn tàhvì‑ní nùù‑yá, áma cuícáhnû ini‑yà sàhà‑ní ñà‑nì nacani quini guá inì‑ní. \v 23 Vàchi sànì cundaà inì, cuàhà gá cúmbìdia inì‑ní, te ñuhú ínì‑ní, vàchi sadí cuàchi‑ní nùù‑ní ―nì cachi Pedro. \p \v 24 Dandu nì cachi Simón mà: \p ―Càcàn tàhvì‑nsiá nùù Stoho‑ndà Señor sàhí ñà‑màsà cúú xî ni‑iñàha nacua nì cachi‑nsià jaàn. \p \v 25 Daaní, Pedro xì Juan, chicá nì càhàn gà‑nè (xì nècuàchì ñuu mà) palabra ìì xí‑yá sàhà ichì ndiaha Stoho‑ndà Señor. \p Dandu mànuhù cuéyàà‑nè ñuu Jerusalén, nì yàha‑ne cuàhà ñuu cuati ndé ndoó nècuàchì samaritanu, te yucán nì càhàn stná‑nè xì nèhivì mà ñà‑ndùú razón ndiaha xí mii‑yá. \s1 Nansa nì xinindisá iin nècuàchì ñuu Etiopía \p \v 26 Dandu nì quixi iin ángel xi Stoho‑ndà Señor, nì càhàn‑nè xì Felipe, cachí‑nè: \p ―Quihin‑ní ichì cuahán‑nî ladu sur ndè cachi sàà‑ní ichì cuàhàn ñuu Jerusalén xì ñuu Gaza; te ichì yucán, yucù nduá. \p \v 27-28 Ñàyùcàndùá, nì quihin nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè. Te cunaha‑ní, yucán yáha stná iin tiàa ñuu Etiopía. Iin nècuàchì eunuco nduú‑né, te chuun cahnú nihí‑né nùù Candace, divi ñahà dandacú nùù ñuu Etiopía yucán, vàchi ana ndiaá xì ñà‑cuìcà ñahà mà nduú‑né. Te vichi sàmànuhù‑né ñà‑nì sàhàn‑nè ñuu Jerusalén nì cahvi‑né Dios. Te xicá‑né carreta xi‑ne, cahví‑né tutu ìì nì tiaa profeta nani Isaías. \v 29 Dandu Espíritu Ìì xí Dios, nì càhàn‑yà xì Felipe, cachí‑yà: \p ―Cuahán ndé cuàhàn carreta yucán, cutnahu xi nècuàchìmà cùhùn. \p \v 30 Ñàyùcàndùá nì dàyáà Felipe nì sànìhì‑né carreta mà, te nì tiacu‑nè cahví nècuàchìmà tutu nì tiaa Isaías. Ñàyùcàndùá, nì xìcàn tnùhù‑né nùù nècuàchìmà: \p ―¿A sánìhì inì‑ní ñà‑ndùá cahvi‑ní, á coó? \p \v 31 Dandu nì cachi nècuàchìmà: \p ―Còó, mà cúí, vàchi còò iin cachi xìˊ nansa cuní cachà sàhà‑ñá ducán mànìhì inì. \p Dandu nì sàcùndàhví nècuàchìmà nùù Felipe ñà‑nì nàná stná‑nè nùù carreta, te cutnahá‑né cundoo‑ne mà. \p \v 32 Te tutu ìì cahví nècuàchìmà, dohó cachí meru ndé cahví‑né: \q1 Na ian ndaca‑nda iin riì cuàhàn‑si ndé cuì‑si, ducán nì saca stná‑te ndómà cuàhàn ndé cui‑ndà, te divi na ian cuhíhín iin riì tìì na dátê‑si, ducán nì quida stná ndómà, cónì cáhàn‑ndà. \v 33 Doco nèhivì, nì cahíchì ini‑nèndó. Ndahví nì quida‑ne, nì dàtnátuu‑nèndó nùù juez, te nì dàcuìdá cuàchi uun‑nèndó, mate còò cuàchi‑nda, dandu nì sahnì‑néndô. Te vichi mà cóó gá ni‑iin descendencia xi‑nda cahan néhivì, (cachí tutu mà). \p \v 34 Dandu nì cachi nècuàchìmà xì Felipe: \p ―Quida sacù‑ní favor, cachì‑ní xìˊ; ¿índù nèhivì cáhàn tutu yohó sàhà‑xí? Isaías ni tiaa xán, doco ¿a divi mii‑né cáhàn sàhà‑xì, te ò sáhà inga‑nè? \p \v 35 Dandu nì quesaha Felipe nì nacani‑ne ñà‑ndùá cuní cachi palabra meru ndé cahví nècuàchìmà, te nì cachitnùhu nsihi‑ne nansa iá ichì Jesús. \p \v 36 Daaní, nì casaà‑nè iin xaan ndé ñuhú tècuìí. Te nì cachi tiàa ma: \p ―Cundehè‑ní, yucán ñuhú tècuìí. ¿A iá ñà‑cùmánì quide? vàchi cuníˋ cuhiì stnáì vichi. \p \v 37 Dandu nì cachi Felipe: \p ―Nú ndisa, iin‑ni nihnú vàha inì‑ní, vàtùni. \p Dandu cachí nècuàchìmà: \p ―Yùhù xiníndísê Dèhemanì Dios nduú Jesús. \p \v 38 Ñàyùcàndùá, nì dàndàcú nècuàchìmà ñà‑cucuiin carreta xi‑ne, te ndúì‑nè nì nuu‑ne cuàhàn‑nè ndé ñuhú tècuìí mà. Te nì quida iì Felipe nècuàchìmà. \v 39 Dandu nì caquee‑ne nùù tècuìí mà mànana‑ne. Te na iin cachí nì ndiachi Felipe nì quida Espíritu Ìì xí Stoho‑ndà Señor cuàhàn‑nè, nì ndañuhu‑né nùù vista xi inga nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá nì quihin tu nècuàchìmà ichì mànuhù‑né, cudíì gá stná ini‑nè. \v 40 Daaní, Felipe, ndè ñuu Azoto nì natùi‑ne, te ñuu ñuu nì yàha‑ne, dacuítià‑nè razón ndiaha xí Dios dècuèndè nì sàà‑nè ñuu Cesarea. \c 9 \s1 Nansa nì quìhvi Saulo ichì Jesús \p \v 1 Daaní, Saulo, iin‑ni xídà sàstnùhù ini‑nè sàhà nècuàchì nchícùn ichì Stoho‑ndà Señor. Dana cáhàn‑nè, cuàhàn‑nè cahnì nsìhí‑né nècuàchìmà, cachí‑nè. Ñàyùcàndùá nì sàhàn‑nè nùù dùtù cusáhnû, \v 2 nì xìcàn‑nè tutu cunihi‑ne cùhùn ñuu Damasco (cahvi nècuàchì dandacú) nùù veheñùhu xi nèhivì raza‑nè yucan sàhà‑ñá ducán nìhì‑né permisu nanducu‑né nèhivì nchícùn ichì Jesús, te màcùnuhni nècuàchìmà quixi‑ne presu ñuu Jerusalén, tiàa o ñáha ni cúndúú‑né. \v 3 Ñàyùcàndùá, nì quihin Saulo ichì cuàhàn‑nè ñuu Damasco mà. Te sà‑ìtúú‑né sàà‑nè ñuu mà, dandu na iin cachí ndè dìquì‑xí ansivi nì tnùù fuerte iin luz. \v 4 Te nì sàcasàn‑né ñuhù nì quidamà, te nì tiacu‑nè cáhàn iin ana cáhàn cachí xì‑né: \p ―¡Saulo, Saulo! ¿Índù chuun nchícùn‑ní yùhù quida quini‑ní xìˊ? \p \v 5 Dandu nì cachi Saulo: \p ―¿Ana nduu‑ní, Señor mío? \p Te nì cachi tu‑ya: \p ―Yùhù nduí Jesús, divi ana dandoho‑ní. Doco mii‑ní quidá quíní‑nî xì mii‑ní, na ian quidá quisì caní sàhà nùù garrocha ―nì cachi‑yà. \p \v 6 Dandu Saulo, ndé quidí cuisì‑né ñà‑yúhî guâ‑nè, te nì cachi‑nè: \p ―¿Ndíà nduá cuní‑nî quide, Señor mío? \p Dandu cachí tu Stoho‑ndà Señor xì‑né: \p ―Ndacuiìn‑ní, cuahán‑nî ñuu Damasco, te yucán ndacu nuù‑ní nansa quida‑ní ―nì cachi‑yà. \p \v 7 Doco tiàa xícutnaha‑xi‑né cuàhàn ichì mà, nì yùhí cuaá‑te, vàchi nì inini‑tè iá ana nì càhàn, doco còò iin tuí. \v 8 Dandu nì ndacuiin Saulo, te nì nacuna‑ne nduchìnúù‑né, doco mànìcùí gá cundehè‑né, (vàchi sànì cuaà nduchìnúù‑né). Ñàyùcàndùá ídìtá ndahà tnahá‑né nì sàà‑nè ñuu Damasco. \v 9 Te yucán nì ìa‑ne ùnì quìvì, có‑tùínúù‑né, có‑xìxí‑né, ni có‑xìhí stná‑nè tècuìí. \p \v 10 Te ñuu mà iá stná iin nècuàchì nchícùn xì Stoho‑ndà Jesús nani Ananías. Te nì dàcùní Jesús‑nè mii‑yá, cachí‑yà xì‑né: \p ―¡Ananías! \p Te nì naxiconihí‑né nùù‑yá, cachí‑nè: \p ―Yohó iéˋ, Señor mío. \p \v 11 Dandu nì cachi Stoho‑ndà Señor xì‑né: \p ―Quihin‑ní ichì cuahán‑nî calle nani Calle Ndàà, te yucán nanducu‑ní iin tiàa nani Saulo. Iin nècuàchì ñuu Tarso nduú‑né, te iá‑nè vehe iin nèhivì nani Judas. Te vichi iá‑nè xícàn tàhvì‑né nùí. \v 12 Te quìvì vitni nì xini‑nè iin seña na ian sánî‑nè, te nì xini‑nè mii‑ní nì quìhvi‑ní ndé iá‑nè, te nì chitàndòò‑ní ndahà‑ní dìnì‑né, te nì nìhì‑né nì natùinuù‑né. \p \v 13 Doco nì cachi Ananías mà: \p ―Señor mío, cuàhà nèhivì sànì cachi‑nè xìˊ nansa quidá nècuàchìmà, ñà‑cuàhà guá sànì dàndòhó‑né nèhivì xí‑nî ndoó ñuu Jerusalén. \v 14 Te vichi yohó sànì quesaa stná‑nè nihí‑né orden nùù dùtù xícusahnú ñà‑tnii‑ne nsidaa ana ndácùcahan xi quìvì‑ní. \p \v 15 Doco nì cachi Stoho‑ndà Señor xì‑né: \p ―Cuahán‑nî, vàchi sànì nacàxin nècuàchìmà sàhà ñà‑quida stná‑nè chuun xi, cùhùn‑nè càhàn‑nè sàhù sàhí nùù nèhivì ndoó cuàhà inga ñuu, xì nùù stná tè‑xídandacú yucán, xì nùù stná nècuàchì Israel. \v 16 Te icúmî cachitnùhu stnáì xì‑né ñà‑cuàhà guá icúmí‑nê ndoho‑ne sàhí ―nì cachi Jesús. \p \v 17 Ñàyùcàndùá, nì quee Ananías mà cuàhàn‑nè vehe yucán, te nì yàha‑ne ndé iá Saulo, nì chitàndòó‑né ndahà‑né dìnì nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Ñánì Saulo, ichì vàxi‑ní nì xinì‑ní Stoho‑ndà Jesús. Pues divi‑ya nì techuun‑xí vàxi ndé iá‑nî ñà‑natùinuù‑ní, te chitu stná anima‑ní Espíritu Ìì xí‑yá― nì cachi Ananías. \p \v 18 Daaní, vichi duha nì còyo ñà‑sàdí nihni nduchìnúù Saulo, nahi chìdìdà dìi nì sandua, te nì natùi dahuun nduchìnúù‑né. Dandu nì ndacuiin‑nè, te nì cuhiì‑né. \v 19 Te na ní nacuxi‑ne, dandu nì ndundee ini‑nè. Te divi ñuu Damasco mà nì ndòo‑ne itnii gá quìvì, nìsa ìa‑ne xì nèhivì xí Jesús ndoó yucán. \s1 Nansa nì càhàn Saulo palabra xi Dios ñuu Damasco \p \v 20 Daaní, vichi duha nì sàhàn‑nè iin iin veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè Judea, nì càhàn‑nè sàhù sàhà Jesús ñà‑divi Dèhemanì Dios nduú‑yá. \v 21 Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì ndulocó nsidaa ana iníní nì càhàn‑nè, te nì ndàcàtnùhù tnahá‑né nùù‑nè, cachí‑nè: \p ―¿Amádi nècuàchì yohó nduú tiàa nìsa ìa ñuu Jerusalén nìsa dandáñúhú guâ xì nèhivì ndácùcahan xi quìvì Jesús? Te ¿acónì quésáá stná‑nè ñuu‑ndà yohó ñà‑tnii‑ne nècuàchìmà, te cundaca‑ñané presu nùhù ñuu Jerusalén ñà‑cundoo‑ne ndahà dùtù xícusahnú? ―Ducán nì cachi nèhivì mà. \p \v 22 Doco Saulo, chicá ndee ní càhàn‑nè xì nècuàchì raza‑nè Judea ñuu Damasco mà, te nècuàchìmà, cónì náníhì tnùní gà ini‑nè nansa naxiconihí‑né, vàchi claru nì dàtúi Saulo sàhà Jesús, ñà‑divi rey ndiaha xí raza‑nè nduú‑yá. \s1 Nansa nì càcu Saulo nùù nèhivì raza‑nè Judea \p \v 23-24 Daaní, nì yàha caní quìvì, dandu nì nataca dava tè‑raza Judea mà, te iin‑ni nì candatnuhu‑té ñà‑cahnì‑té Saulo. Ñàyùcàndùá, ndui te ñuú ndiatú‑te yehè nahnú ñuu mà, áma níhì‑té cahnì‑ténê. Doco nì xinitnùhu‑ne nansa cuní tèmà quida‑tè xì‑né. \v 25 Ñàyùcàndùá, ñuú nì saca nèhivì xí Jesús‑nè, cuàhàn‑nè dìquì nama ndiadí nùù ñuu mà, te yucán nì dànùú‑ñánê yàtà nama mà, inácáá‑nè ini iin ìcà sìcàté. \v 26 Dandu mànuhù‑né ñuu Jerusalén. \s1 Ñà‑ndùá nì quida Saulo na ní nasaa‑nè ñuu Jerusalén \p Ñuu yucán nì cuni‑nè nacuatnahá‑né xì dava ga nèhivì xí Jesús, doco nsidaa nècuàchìmà, nì yùhí‑nè, vàchi có‑xìníndísâ‑né ñà‑ndáà ndùá nchícùn ndisa Saulo ichì mii‑yá. \v 27 Ñàyùcàndùá, nì saca Bernabé nècuàchìmà, te ndacá tnahá‑né nì sàà nùù nècuàchì apóstol, nì nacani‑ne xì nècuàchìmà nansa nì cuu na ní xini Saulo Stoho‑ndà Señor, te nì càhàn‑yà xì‑né. Te nì nacani stná‑nè nansa nì quida Saulo ñuu Damasco, nì càhàn vate cuáhà‑né sàhà Jesús ñuu yucán. \v 28 Ñàyùcàndùá, yucán nì ndòo Saulo ñuu Jerusalén, xicánúú‑né xì nèhivì xí Jesús. \v 29 Te cuàhà gá nì càhàn‑nè sàhà‑yá, cónì yúhî‑nè. Dècuèndè stná nècuàchì raza‑nè cáhàn dàhàn griegu nì càhàn stná xì‑né, cuàhà gá nì ndatnuhu‑né xì nècuàchìmà. Doco nècuàchìmà, cuisì xícuni‑nè cahnì‑ñánê. \v 30 Doco dava nèhivì cahvi stná xì Jesús, nì xinitnùhu‑ne sàhà peligru mà. Ñàyùcàndùá, nì saca‑ne Saulo mà cuàhàn‑nè ndè ñuu Cesarea, dandu mànuhù nècuàchìmà ñuu Tarso. \p \v 31 Daaní, inicutu ladu Judea mà, xì ladu Samaria, xì stná ladu Galilea, nì ndudadí uun; vàtùni nataca cuéyàà nèhivì xí Jesús. Ñàyùcàndùá nì nacuàhandee gá ini‑nè, te chicá nì cahvi víi‑né Stoho‑ndà Señor, vàchi nì chindee stná Espíritu Ìì xí‑yá mii‑né, te sàhámà chicá nì nducuahà‑né. \s1 Nansa nì nduvàha iin tiàa nani Eneas \p \v 32 Daaní, xicánúú Pedro visita inicutu ladu yucán, te nì sàà‑nè iin ñuu tii nani Lida ñà‑coo‑ne visita xì nèhivì xí Jesús ndoó yucán. \v 33 Te ñuu mà nì xini‑nè iá iin tiàa nani Eneas; ùnà cuìà indúhu‑né cama, vàchi sànì dàñà íì cuerpu xi‑ne. \v 34 Ñàyùcàndùá, nì cachi Pedro xì‑né: \p ―Cunaha‑ní, Eneas: momentu yohó cuàhàn Jesucristu dandúvàha‑ya mii‑ní. Ñàyùcàndùá ndacuiìn‑ní, nsida viì‑ní cama xi‑ní. \p Dandu momentu mà nì ndacuiin‑nè. \v 35 Te (nì xìcanuu‑ne) ñuu Lida mà, xì stná yodò nani Sarón, te nì xini nèhivì‑né. Ñàyùcàndùá cuàhà nècuàchìmà nì tenchicùn stná‑nè ichì Stoho‑ndà Señor. \s1 Nansa nì natiacu iin nècuàchì ñahà nani Dorcas \p \v 36 Daaní, tiempu yucán nìsa ìa iin nèhivì xí Jesús ñuu Jope nani Tabita. Te Dorcas nduú quìvì‑né dàhàn griegu. Te cuàhà gá obra nìsa quida‑ne; cuàhà gá nìsa chindee‑né nècuàchì ndahví. \v 37 Doco quìvì yucán nì quicuehè‑nè, te nì xìhì‑nè. Ñàyùcàndùá, nì dàcùchí nèhivì nsìi ma tècuìí, te nì chinduhù‑néndô iin cuartu dìquì‑xí pisu ùì. \v 38 Dandu nèhivì xí Jesús (ndoó ñuu mà), nì xinitnùhu‑ne ñà‑yatni uun iá Pedro ñuu Lida. Ñàyùcàndùá, nì techuún‑né ùì tiàa nì sàhàn nì sacundahví xì nùù nècuàchìmà ñà‑quixi‑ne vichi duha. \v 39 Ñàyùcàndùá, nì quihin Pedro ichì vàxi‑ne cutnáhâ‑né xì tiàa ma, te nì caquesaa‑nè vehe nsìi ma. Dandu nì saca nèhivì mà‑né nì nana‑ne ndè vehe dìquì‑xí. Te yucán nì tnàtuu nsidaa nècuàchì ñahà cuàán, itá‑né sacú‑né, dacuní‑nè Pedro vestidu‑nè xì dùhnù‑né, vàchi na nísa itiacu nsì‑Dorcas mà, nì sansìcu‑nda sìcoto xi nècuàchìmà. \v 40 Dandu nì cachi Pedro xì nsidaa nèhivì mà ñà‑nì cáquéé‑né fuera. Te na sánì caquee‑ne, dandu nì sàcuììn sìsì Pedro, nì xìcàn tàhvì‑né nùù Dios. Te nì nacuico‑né, nì indehè‑né ndé indúhu nsìi ma, te nì cachi‑nè xì ndómà: \p ―Ndacuiìn‑ní, Tabita. \p Dandu nì nacuna nècuàchìmà nduchìnúù‑né, te na ní xini‑nè Pedro, nì ndacòo‑ne. \v 41 Te nì chitanini Pedro ndahà‑né nì ndacani‑ne nècuàchìmà. Daaní, nì cana‑ne nsidaa nècuàchì dava ga ñà‑nansìhvi‑ne, divi ñahàcuàán mà, xi dava ga stná nèhivì xí Jesús. Te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Yohó iá Tabita xi‑nsia; sànì natiacu‑nè. \p \v 42 Ñàyùcàndùá, nì xìtià cuentu mà inicutu ñuu Jope nansa nì cuu xi nsìi ma, te cuàhà gá nèhivì nì xinindisa‑xi Stoho‑ndà Señor. \v 43 Dandu después, caní quìvì nì ndòo ga Pedro ñuu mà, iá‑nè vehe iin tiàa nani Simón, iin nècuàchì tùha dacáhì iìn. \c 10 \s1 Nansa nì sàcùnaha iin soldadu nani Cornelio ñà‑cana‑ne Pedro quixi‑ne vehe‑ne \p \v 1 Ñuu Cesarea nì sandoo cuàhà soldadu. “Tè‑italianu” nìsa cachi nèhivì ñuu mà xì soldadu ndoó yucán. Te iin capitán xi soldadu mà nani Cornelio. \v 2 Mii‑ne xì nsidaa stná nèhivì ndoó vehe‑ne, xínduu‑ne nèhivì tnùñuhu cahvi ndisa xi Dios, te chívàha ndisa‑ne tnùñuhu xí‑yá. Te dasán stná‑nè cuàhà dìhùn ñà‑chindee xi nècuàchì ndahví, te nacuátú cuáhà stná‑nè. \v 3 Te nì cuu iin quìvì nahi càhúnì nì cuaà nì dàcùní Dios‑nè tuí ndáí vàxi iin ángel quíhvi‑ne vehe ndé iá‑nèmà, te nì cachi ángel mà xì‑né: \p ―¡Cornelio! \p \v 4 Dandu nì indehè váha‑ne ángel ma, te yúhî cuàhà‑né; dandu nì cachi‑nè: \p ―¿Ndíà iá, señor? \p Te nì cachi ángel mà xì‑né: \p ―Sànì inini Dios ñà‑ndùá xícàn tàhvì‑ní nùù‑yá, te sànì natùi stná obra xi‑ní nùù‑yá. \v 5 Ñàyùcàndùá, vichi duha techuun‑ní nèhivì cùhùn ñuu Jope, te cana‑ní iin tiàa nani Simón Pedro quixi‑ne. \v 6 Cunaha‑ní, iá‑nè vehe iin nècuàchì dacáhì xì iìn quisì, te yuhù mar indúhu vehe nècuàchìmà. Pues divi Pedro mà icúmí cachi xì‑ní nansa ndíà ìcà‑ní quida‑ní ―nì cachi ángel mà, \v 7 te cuàhàn‑nè. \p Daaní, luegu nì cana Cornelio ùì mozo xi‑ne tnàtuu‑ne, te nì cana stná‑nè iin soldadu xinúcuáchí nûù‑né, vàchi iin nècuàchì cahvi víi xi Dios nduú stná nècuàchìmà. \v 8 Dandu nì nacani nsihi‑ne xì nècuàchìmà nansa nì cuu, te nì techuún‑ñané cùhùn‑nè ñuu Jope. \p \v 9 Daaní, nahi càxíhúì inga quìvì na sá‑ìtúú‑né casaà‑nè ñuu mà, dandu divi hora mà nì nana Pedro dìnìvèhé ndé iá‑nè, cuàhàn‑nè càcàn tàhvì‑né nùù Dios. \v 10 Dandu nì quesaha‑né nì xìhì cuàhà‑né doco, te cuní‑nè cuxi‑ne. Ñàyùcàndùá, cuàhàn cuyucun ñà‑cudamá‑nè. Doco na táñâha ga coo listúàmà, dandu nì dàcùní Dios‑nè iin seña na ian sánî‑nè. \v 11 Nì xini‑nè nì nuna ansivi, te yucán iá iin sìcoto na iin dahmà cácùhun nsì‑cúmì punta‑ñà dìquì‑xí, mànua dècuèndè ndé iá‑nè. \v 12 Te nì xini‑nè ini dahmà mà ñuhú nsidanuu clase quisì; quisì nahnú, quisì cuàtì, xì quisì nduú laa. \v 13 Dandu nì tiacu‑nè cáhàn iin ana cáhàn xì‑né, cachí‑yà: \p ―Ndacuiìn‑ní cahnì‑ní quisì jaàn caxì‑ní, Pedro. \p \v 14 Doco nì cachi Pedro: \p ―Còó, Señor mío, mà túhe caxí ñà‑quini. Mà túhe caxí ñà‑có‑ndìá ìqué caxí. \p \v 15 Dandu cachí tu ana cáhàn xì‑némà: \p ―Màsà cáchì‑ní quini iá‑si, vàchi Dios nduú yùhù, te sànì cachì, iá viì quisì jaàn ―nì cachi‑yà. \p \v 16 Ùnì xichi nì càhàn‑yà ducán, dandu nì nana dahmà mà ansivi mànuhá. \v 17 Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì nacani ini Pedro; ¿ndíà nduá cuní cachàmà? cahan‑né. Te divi hora daa sànì caquesaa tiàa nì techuún Cornelio, itá‑né yehè, vàchi sànì ndàcàtnùhù‑né nùù nècuàchì ñuu mà ndévì iá vehe Simón mà. \v 18 Ñàyùcàndùá, meru cáhàn‑nè yehè, xícàn tnùhù‑né a divi vehe ma iá Simón Pedro, á coó. \p \v 19 Daaní, Pedro, iá‑nè nacání vá ini‑nè (ndíà cuní cachi) ñà‑ndùá nì dàcùní Dios‑nè, te nì cachi Espíritu Ìì xì‑né: \p ―Cunaha‑ní, sànì quesaa ùnì tiàa cuní càhàn xì‑ní. \v 20 Ndacuiìn‑ní, nuu‑ní, te cuahán‑nî xì‑né. Màsà nácání inì‑ní, vàchi yùhù nduú ana nì cana xi‑né. \p \v 21 Ñàyùcàndùá, nì nuu Pedro dècuèndè ndé itá tiàa vàxi nùù Cornelio mà, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Amádi yùhù cuní‑nsià càhàn xì‑nsiá. ¿Índù iin chuun nihí‑nsiá vàxi? \p \v 22 Dandu nì cacachi nècuàchìmà: \p ―Nùù capitán Cornelio vàxi‑nsi. Nècuàchì ndàà cuisì inì‑xi nduú nècuàchìmà. Chívàha viì‑né tnùñuhu xí Dios, te cuú ini nsidaa nècuàchì raza‑ní Judea sàhà‑né. Te iin ángel ìì xí Dios nì cachi xì‑né ñà‑nì càná‑né mii‑ní cùhùn‑ní vehe‑ne càhàn‑ní xì‑né cunini‑ne ―nì cacachi tiàa ma. \p \v 23 Dandu nì dàyáha Pedro tiàa ma ini vehe‑ne, te yucán nì caquidì nècuàchìmà iin ñuú. Dandu inga quìvì nì naquihin‑ne ichì ndacá tnáhâ‑né xì Pedro mànuhù. Te iin ùì nècuàchì ñuu Jope cahvi stná xì Dios, cutnáhâ stná‑nè xì Pedro cuàhàn. \v 24 Dandu quìvì ùì nì casaà‑nè ñuu Cesarea. Te yucán ndiatú Cornelio vehe‑ne, mii‑né xì tnaha‑ne, xì nsidaa stná nècuàchì chicá cutnáhâ vàha xi‑né, vàchi sànì cana‑ne nècuàchìmà ñà‑quixi‑ne vehe‑ne. \v 25 Dandu nì sàà Pedro meru vehe ma, te nì quee Cornelio, nì casàhú‑nè xì nècuàchìmà, nì sàcuììn sìsì‑né nì cahvi‑né nècuàchìmà. \v 26 Doco Pedro, nì ndacani‑ne nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Ndacuiìn‑ní, vàchi na tiàa nduú mii‑ní, ducán tiàa nduú yùhù. \p \v 27 Dandu nì quesaha‑né ndatnúhú‑nê xì nècuàchìmà, te ducán nì cayàha‑ne ini vehe, te nì xini Pedro cuàhà gá nèhivì sànì nataca ndòò‑mà. \v 28 Dandu nì cachi‑nè xì nsidaa nècuàchìmà: \p ―Mii‑nsiá, sà‑ìnáhá‑nsiâ nansa iá ley xi nsiùhù tè‑ndùú raza Judea, ñà‑có‑sâha ley xi‑nsi nacuatnahá‑nsí xì nèhivì inga ñuu (nahi mii‑nsiá). Ni còò stná permisu yàha‑nsi vehe‑ne. Doco vichi sànì sàì nì cundaà inì nì quida Dios ñà‑mà váha cachi‑ndà xì nèhivì inga ñuu ñà‑có‑xìñùhù Dios‑nè, te ò nècuàchì sìquini nduú‑né. Còó. \v 29 Ñàyùcàndùá, na ní cana‑nsia yùhù quixi, cónì càchíˋ á coó. Vichi duha nì quihin ichì váxi. Ñàyùcàndùá, cuníˋ cundaà inì ndíà ndùá dìsáhà‑xí nì cana‑nsia yùhù. \p \v 30 Dandu nì cachi Cornelio: \p ―Cunaha‑ní, sàcuàhàn‑ndà cùmì quìvì, divi hora yohó nahi càhúnì nì cuaà nì sandua. Te iníhíìˊ iá dòquí, te xícàn tàhví nùù Dios. Dandu yucán nì ndecunu iin tiàa nì xinì, ndiaha gá nchií sìcoto xi‑ne. \v 31 Te nì cachi‑nè xìˊ: “Cornelio, sànì tiacu Dios xícàn tàhvì‑ní nùù‑yá, te sànì natùi stná obra xi‑ní nùù‑yá. \v 32 Ñàyùcàndùá, techuun‑ní nèhivì cùhùn ñuu Jope, te cana‑ní iin tiàa nani Simón Pedro; iá‑nè vehe inga Simón, iin nècuàchì dacáhì xì iìn. Yuhù mar nduú vehe‑ne. Te nú sànì quesaa‑nè yohó, dandu icúmí‑nê càhàn‑nè xì‑ní”. \v 33 Ñàyùcàndùá, vichi vichi nì dàsáì razón ñà‑quixi‑ní. Te vàtùni nì quida‑ní nì quesaà‑ní. Te vichi, yohó ndoó nsidaa‑nsí nùù Dios ndiatú‑nsí cunini‑nsi nsidaa ñà‑ndùá sànì cachi Dios xì‑ní ―nì cachi Cornelio. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pedro na iá‑nè vehe Cornelio \p \v 34 Dandu nì càhàn Pedro xì nsidaa nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Vichi sànì cundaà inì, ñà‑ndáà nduá, có‑càhíchì ini Dios ni‑iin nèhivì. \v 35 Vàchi có‑quìdá mà, nú cuisì cahvi víi iin nèhivì mii‑yá, te quidá víi‑né, dandu icúmí‑nê ndee vàha‑ne nùù‑yá, mate nèhivì ndéni ñuu nì cui ni cúndúú‑né. \v 36-37 Te mii‑nsiá, sà‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑ndùá nì cachitnùhu Dios xì raza‑nsì Israel, nì dàquésáá‑yà iin razón ndiaha nansa nàcùndoo vàha‑nda nùù‑yá quida Jesucristu. Te Jesucristu, Stoho nsidanicuú nèhivì ñuhìví nduú‑yá. \p Pues ináhá vâha‑nsia ñà‑ndùá nì cuu, ñà‑dihna Juan nì quixi nì càhàn xì nèhivì, te nì quida iì stná‑nè nècuàchìmà. Daaní, ndè ñuu Galilea nì quesaha chuun xi Jesús de Nazaret, te dècuèndè inicutu ladu Judea nì xìtià stná palabra sàhà chuun ma. \v 38 Te ináhá stnâ‑nsià nansa nì quida‑ya, nì nìhì fuerte‑yà Espíritu Ìì xí Dios. Ñàyùcàndùá, nì xìcanuu‑ya nì quida‑ya milagru ndiaha, nì dàndúvàha‑ya nsidaa ana ndohó quidá ñà‑malu, vàchi Yuamánì‑yá Dios iá xì‑yá. \v 39 Te nsiùhù, testigu xínduu‑nsi, vàchi nì xininùù‑nsí nsidaa ñà‑ndùá nì quida‑ya ladu Judea xì stná ñuu Jerusalén. Dandu nì sahnì nèhivì‑yá. Nchìca cruz nì chituu‑neyà. \v 40-41 Doco tìxi ùnì quìvì nì natiacu‑yà nì quida Yua‑yá Dios. Dandu cuàhà xichi nì ndecunu‑ya nùù nèhivì, doco màdì núù nsidaa‑né. Còó, cuisì nùù nsiùhù nècuàchì nì chitnùní ini Dios ndecunu‑ya nùù‑xí, vàchi divi nsiùhù nì nacàxin‑ya cunduu ana cuninùù xì‑yá na ní natiacu‑yà, dècuèndè nì cutnahá stná‑yà xì‑nsí nì xixi‑nsi (nùù mesa). \v 42 Dandu nì sàcùnaha‑nsí nùù‑yá ñà‑dacuítià‑nsì palabra sàhà‑yá nùù nèhivì, cachi‑nsì xì‑né ñà‑divi mii‑yá nì chitnùní ini Dios nsidandaà sàhà cuàchi nsidanicuú nèhivì, nèhivì itiácú, xì nèhivì sànì xìhì. \v 43 Te cunaha‑nsiá, divi sàhà mii‑yá nì cachitnùhu stná nsidaa nècuàchì nìsa cahàn cuenta xi Dios sànaha, nì cachi‑nè ñà‑sàhà mii‑yá vàtùni ndoo cuàchi nsidaa ana cunindisa‑xi‑yá, te ndacùcahan xi quìvì‑yá ―nì cachi Pedro. \s1 Nansa nì ndèe Espíritu Ìì xí Dios ini anima nèhivì inga raza ndoó vehe Cornelio \p \v 44 Daaní, meru cáhàn Pedro, dandu fuerte nì quixi Espíritu Ìì xí Dios ini anima nsidaa nècuàchì (inga raza) iníní má. \v 45-46 Te nì quesaha ní càhàn‑nè dàhàn sàà, ndeníhí vàha‑ne Dios. Ñàyùcàndùá nì ndulocó nècuàchì raza Judea nì quixi xi Pedro, vàchi nì xini‑nè dècuèndè stná nècuàchì inga raza sànì nìhìtáhvì Espíritu Ìì xí Dios. \v 47 Ñàyùcàndùá nì cachi Pedro xì nècuàchì raza‑nè xiníndísá‑má: \p ―Sànì xini‑nsià nansa nì nìhìtáhvì stná nècuàchì yohó cucumi‑né Espíritu Ìì xí Dios nahi nsiùhù. Ádi còò iin cuní cadi xì nùù‑né ñà‑cuhiì‑né vichi. \p \v 48 Dandu nì cachi Pedro xì compañeru‑nèmà ñà‑nì ndácùcahan‑né quìvì Jesucristu, te quida iì‑né nècuàchì sàà mà. Ñàyùcàndùá, na ní nsihi nì cuhiì nsidaa nècuàchìmà, dandu nì sacundahví‑nè nùù Pedro ñà‑nì còó chii gá‑nè iin ùì gà quìvì xì‑né. \c 11 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pedro na ní cànà‑né nùù nècuàchì xiníndísâ ndoó ñuu Jerusalén \p \v 1 Daaní, nì xìtià cuentu nansa nì cuu nì xinindisá stná nècuàchì inga raza mà. Dècuèndè stná ladu Judea nì sàà razón mà, te ñàyùcàndùá nì xinitnùhu stná nècuàchì apóstol xì dava ga nècuàchì xiníndísâ. \v 2 Sàhájàn na ní nasaa tu Pedro ñuu Jerusalén, dandu nì tnàtuu cuàhà nècuàchì raza‑nè nùù‑né, te nì quesaha‑né xítnùhu‑ñané, \v 3 cachí‑nè: \p ―¿Índù chuun nì quìhitnaha‑ní xì nècuàchì có‑nchîcùn ley xi‑nda, te nì yàha‑ní vehe‑ne nì xixi‑nsia? \p \v 4 Dandu nì nacani nsihi Pedro xì nècuàchìmà nansa nì cuu, te dohó nì cachi‑nè: \p \v 5 ―Ñuu Jope iéˋ xícàn tàhví nùù Dios, te nì dàcùní‑yà yùhù iñàha. Nì xinì iin ñà‑ndùú nahi dahmà cahnú cácùhun nsì‑cúmì punta‑ñà dìquì‑xí, te ndè ansivi nì nua vàxan ndé iéˋ. \v 6 Indéhe váhi, te nacání inì, ¿ndíà nduá ñuhuma? Te yucán ñuhú nsidanuu clase quisì: quisì nahnú, quisì yùcù, quisì cuàtì, xì stná laa. \v 7 Dandu nì tiacuì cáhàn iin ana cáhàn, cachí‑yà xìˊ: “Ndacuiìn‑ní cahnì‑nísi caxì‑ní, Pedro”. \v 8 Doco nì cachì xì‑yá: “Còó, Señor mío, mà túhe caxí ni‑iin ñà‑quini, ni‑iin ñà‑có‑ndìá ìqué caxí”. \v 9 Dandu, inga xichi nì càhàn‑yà ansivi, cachí‑yà xìˊ: “Màsà cáchì‑ní quini iá‑si, vàchi Dios nduú yùhù, te sànì cachì, iá viì‑sí”, nì cachi‑yà. \v 10 Ùnì xichi nì càhàn‑yà xìˊ ducán, dandu nì nana dahmà xì quisì mà mànuhá ansivi. \v 11 Daaní, divi hora yucán sànì quesaa ùnì tiàa, itá‑né tùvèhé ndé iéˋ. Ndè ñuu Cesarea nì quixi‑ne nandúcú‑nê yùhù. \v 12 Dandu nì cachi Espíritu Ìì xìˊ: “Cuahán‑nî, cutnaha‑ní xì nècuàchìmà cùhùn, doco màdí cachì‑ní a ndísá, á coó”. Dandu ní saqui ìñù compañerúì iin‑ni cahvi stná xì Jesús, divi nècuàchì itá yohó, te ndacá tnahá‑nsí cuàhàn‑nsì (ñuu yucán. Te na ní sàà‑nsì), nì quìhvi‑nsi ini vehe tiàa nì cana xí. \v 13 Dandu nì nacani‑ne xì‑nsí nansa nì cuu nì xini‑nè iín iin ángel xi Dios ini vehe‑ne, te nì cachi ángel mà xì‑né: “Techuun‑ní tiàa cùhùn ñuu Jope cana‑ní Simón Pedro quixi‑ne, \v 14 vàchi icúmí Pedro mà cachitnùhu‑ne xi‑ní iin razón ndiaha nansa càcu anima‑ní nùù Dios, mii‑ní xì nsidaa stná nèhivì vehe‑ní”, nì cachi ángel mà. \v 15 Daaní, làcà ní quesahí càhìn xì nèhivì ndoó yucán, te fuerte nì quixi Espíritu Ìì xí Dios dìquì‑né, nacua nì quida‑ya xì ndohó daa. \v 16 Dandu ní nsìnuu inì nansa nì cachitnùhu Stoho‑ndà Señor xì‑ndà na ní cachi‑yà: “Ñà‑ndáà nduá, tècuìí nìsa quida iì Juan nèhivì, doco mii‑nsiá, tìxi Espíritu Ìì xí Dios icúmí‑nsiâ nduhiì‑nsiá”, nì cachi‑yà. \v 17 Pues divi ducán ndisa nì cuu stná xì nècuàchì inga raza mà, nì nìhìtáhvì stná‑nè Espíritu Ìì xí Dios nacua nì nìhìtáhvì ndohó na ní xinindisa‑nda Stoho‑ndà Jesucristu. Ñàyùcàndùá, (nì cundaà inì), divi Dios nduú ana nì quida xi ñà‑jaàn, te sàhámà nì nacani inì chicá vàha màsà cádì nùù‑yá ―nì cachi Pedro. \p \v 18 Dandu na ní nsihi nì inini nècuàchì Jerusalén mà palabra jaàn, dandu nì ndòo vàha ini‑nè, te nì naquimanì‑né Dios, cachí‑nè: \p ―Pues ñà‑ndáà nduá, dècuèndè stná nècuàchì inga raza sànì nìhìtáhvì ñà‑cuu‑ne arrepentir sàhà cuàchi‑ne, te ducán cundiatú‑nè vida ndiaha nicanicuahàn ―nì cachi‑nè. \s1 Nansa nì xinindisá stná nèhivì ñuu Antioquía \p \v 19 Cunaha‑ní, divi tiempu nì casahnì nèhivì Esteban nì quesaha stná‑nè quida quini‑ne xì nsidaa gá nèhivì xí Jesús. Ñàyùcàndùá, cuàhà nècuàchìmà nì xìtià nihni cuàhàn cuàhà ñuu. Dècuèndè stná ñuu Fenecia nì casaà dava‑ne, xì ndè stná ñuu Chipre, xì ñuu Antioquía. Te yucán nì càhàn stná‑nè palabra xi Dios, doco xi cuisì nècuàchì raza‑nè Judea. \v 20 Daaní, dava nècuàchì ñuu Chipre xì dava stná nècuàchì ladu Cirene, nì casaà stná‑nè ñuu Antioquía mà, te mii‑né, ndisa, nì càhàn‑nè xì nèhivì ñuu mà có‑ndùú raza Judea, nì cachitnùhu‑ne ñà‑ndùú razón ndiaha sàhà Stoho‑ndà Jesucristu. \v 21 Te cuàhà gá nì chindee‑yánè, vàchi cuàhà nècuàchì ñuu mà nì xinindisá, te nì tenchicùn stná‑nè ichì‑yá. \p \v 22 Daaní, nì xinitnùhu stná nèhivì xí Jesús ndoó ñuu Jerusalén nsidaájàn. Ñàyùcàndùá, nì techuún‑né Bernabé cuàhàn‑nè Antioquía. \v 23 Te na ní sàà‑nè yucán, yáha ga nì cudiì ini‑nè na ní xini‑nè ñà‑cuàhà guá gracia sànì sàhatahvì Dios nèhivì yucán. Ñàyùcàndùá, nì càhàn‑nè xì nècuàchìmà ñà‑siempre Stoho‑ndà Señor ni cahvi xi‑né. \v 24 Vàchi Bernabé mà, vàha ndisa ini‑nè, vàchi chitu anima‑nè Espíritu Ìì xí Dios, te xiníndísâ fuerte‑nèyà. Te cuàhà gá stná nèhivì ñuu mà nì tenchicùn xì ichì‑yá. \p \v 25 Dandu nì quihin Bernabé mà ichì cuàhàn‑nè ñuu Tarso nandúcú‑nê Saulo. Te na ní ndacùhun tnahá‑né, nì nacuatnahá‑né màndixi‑ne ñuu Antioquía. \v 26 Daaní, inii iin cuìà totoo nì nataca‑nè xì cuàhà nèhivì xí Jesús, nì dàcuàhá tnahá‑né. Te cunaha‑ní, divi ñuu Antioquía mà nduú ndé nì quesaha nèhivì cachí‑nè cristianu xì nècuàchì nchícùn ichì Jesús. \p \v 27-28 Daaní, quìvì yucán nì casaà stná itnii nècuàchì profeta ñuu mà. Ñuu Jerusalén nì quixi‑ne. Te iin‑ne nani Agabo; te divi nècuàchìmà nì sàcuììn‑nè mahì nèhivì natácá mà, te nì dàcáhàn Espíritu Ìì xí Dios‑nè, nì cachitnùhu‑ne ñà‑vàxi tnama inicutu ñuhìví. Te ñà‑ndáà nduá, vàchi ducán nì cuu ndisa tiempu xi rey cahnú nani Claudio. \v 29 Ñàyùcàndùá, (na ní tiacu) nèhivì (ñà‑vàxi tnama), dandu nì nacani ini‑nè chicá vàha chindee‑né nècuàchì hermanu (ndahví) ndoó ladu Judea, vàtùni cuàha iin iin‑ne iyuhu según ñà‑ndùá sáà‑nè cuàha‑ne. \v 30 Ñàyùcàndùá, nì nacuatnahá dìhùn, te nì quida‑neà entregar nùù ndahà Bernabé xì Saulo. Dandu nècuàchìmà, nihí‑néà nì sàà (ladu Judea), te nì ndòa ndahà nècuàchì sahnú idónuu. \c 12 \s1 Nansa nì xìhì Jacobo, te nì tnìì stná Pedro \p \v 1 Daaní, divi tiempu yucán nì dàndàcú rey Herodes tnìì dava nècuàchì natácá cahvi xi Jesús, ñà‑dandohó‑tené. \v 2 Te iin nècuàchì nì ndoho ma nduú ñani Juan nani Jacobo, vàchi nì dàndàcú rey mà, te nì sahnì‑té nècuàchìmà xì espada. \v 3 Dandu nì xini rey mà cudíì ini nècuàchì ñuu mà ñà‑nì xìhì ndómà, ñàyùcàndùá nì nacani inì‑te chicá vàha tnii stná‑te Pedro. Meru quìvì iá vicò xixí‑né pan có‑ndùtáchí nì sanduamà. \v 4 Ñàyùcàndùá nì tnìì stná Pedro, te nì sàcùndiadi‑nè, nì ndòo‑ne ndahà soldadu, cùmì cúmì‑té nì sandiaa xì‑né, te cùmì turnu iá nsìquívì. Te rey mà, cuisì ndiatú‑te yàha inga vicò, divi vicò pascua, dandu tavà‑té nècuàchìmà ñà‑cundehè nèhivì‑né, (te cui‑nè). \v 5 Ñàyùcàndùá, yucán iá Pedro, ndiadí‑nè vehecàa. Doco nècuàchì natácá cahvi xi Jesús, cuàhà gá nì xìcàn tàhvì‑né nùù Dios sàhà nècuàchìmà. \s1 Nansa nì quee Pedro vehecàa nì quida Dios \p \v 6 Daaní, nì sàà iin ñuú antes quìvì cuàhàn rey mà tavà‑té Pedro cundehè nèhivì‑né. Te indúhu‑né ini vehecàa ma, quídì naà‑né. Te itánduhù stná soldadu iin iin ladu‑nè, itníí‑te cadena nuhní‑nè, te xí‑ita stná soldadu ndiaá yehè. \v 7 Dandu na iin cachí yucán nì ndecunu iin ángel xi Stoho‑ndà Señor, te nì natnuù iin luz ini vehecàa ma. Te nì tùxìn ndáha ángel mà diìn tìxì Pedro, nì dàndácòo‑ñané, te nì cachi‑nè: \p ―Ndacuiìn‑ní vichi duha. \p Daaní, cadena nuhní ndahà Pedro, nì dàñàtnàhá miá. \v 8 Te nì cachi tu ángel: \p ―Nacuhnì‑ní siuhmatìxi‑ní, te nacuaìn‑ní ndìsàn‑ní. \p Te na ní nsihi nì quida Pedro ducán, dandu nì cachi tu ángel mà xì‑né: \p ―Cundixi‑ní dòò‑ní, te cunchicùn‑ní yùhù cúhùn‑ndà. \p \v 9 Ñàyùcàndùá, nì tenchicùn Pedro ángel mà cuàhàn‑nè, doco cónì cúndáà ini‑nè a ndísá ñà‑ndáà nduá cuú xi‑né, á coó, vàchi na ian sánî‑nè quidá Dios nduá cahan‑né. \v 10 Dandu nì cayàha‑ne ndé iín iin soldadu ndiaá, te después nì yàha stná‑nè nùù ingà‑te, dandu nì sàà‑nè ndè yehè cáa cahnú quee‑nda calle ñuu mà. Te nì nuna miá, dandu nì caquee‑ne fuera cuàhàn‑nè. Te nì sàà‑nè ndé nacáhndé‑nè inga calle, te yucán nì nacoo ángel mà‑né cuàhàn‑nè. \v 11 Dandu nì sàà Pedro nì cundaà vàha ini‑nè, te nì cachi‑nè: \p ―Vichi sànì cundaà inì, ñà‑ndáà nduá, nì techuún Stoho‑ndà Señor ángel xi‑ya, nì sàà‑nè nì tavà‑né yùhù ndahà Herodes. Te vitni còò gá iñàha cuu xí nacua nì cuni tè‑raza Judea cuu xí. \p \v 12 Daaní, na ní nsihi nì nacani ini‑nè sàhámà, dandu cuàhàn‑nè vehe María nduú dihi Juan Marcos. Te yucán ndoó cuàhà nèhivì sànì nataca, xícàn tàhvì‑né nùù Dios. \v 13 Dandu nì dàcàsàn Pedro tranca mà, cásàhú‑nè. Te nì quee iin ñahà chìì nani Rode vàxi‑ñà cunini‑ñà ana cáhàn. \v 14 Te nì nacunì‑ña tàchì Pedro. Doco ñà‑cuàhà guá cudíì inì‑ña, cónì nácúná‑ña yehè; nì dàyáà‑ña nì nansìhvià vehe, nì cachitnùha xì nèhivì mà ñà‑divi Pedro nduú nècuàchì cáhàn yehè mà. \v 15 Doco nèhivì yucán, cónì xìníndísâ‑né, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì‑ñá: \p ―Ádì sánì culocú. \p Doco mii‑ñá, iin‑ni cachí‑ña divi ñà‑ndáà nduá. \p ―Còó ―cachí‑nè―, ádi ángel (ndiaá) xì‑né nduú ana cáhàn. \p \v 16 Doco iníní‑né casan yehè, cásàhú ìì Pedro. Ñàyùcàndùá nì (caquee‑ne nì) nacuna‑ne yehè, te nì xini‑nè ¡divi Pedro nduú‑né! Ñàyùcàndùá nì ndulocó sàstnùhù‑né. \v 17 Dandu nì cuu ndahà Pedro ñà‑nì cúníní nècuàchìmà ñà‑ndùá cuàhàn‑nè cachi‑nè, te nì nacani‑ne nansa nì nìhì‑né nì quee‑ne vehecàa ma nì quida Stoho‑ndà Señor. Te nì cachi stná‑nè xì nècuàchìmà (ni cúhùn‑nè) cachitnùhu stná‑nè xì Jacobo xì dava ga compañeru‑nè xiníndísâ. Dandu nì quee‑ne cuàhàn‑nè inga xaan. \p \v 18 Daaní, na ní tùinuù quìvì yucán, cuàhà gá nì ndulocó soldadu, ¿índù cuàhàn Pedro? cahan‑té. \v 19 Te rey Herodes, nì dàndàcú‑te ñà‑nanducù‑né cuàhà xaan. Doco cónì nátùi‑ne. Ñàyùcàndùá, nì sanicuàchi rey mà sàhà soldadu mà, te nì sahnì‑ñátê. Dandu nì quee rey mà ladu Judea cuàhàn‑te ñuu Cesarea, te yucán nì ndòo‑tè. \s1 Nansa nì xìhì rey Herodes \p \v 20 Cunaha‑ní, xiní ùhì rey mà nèhivì ñuu Tiro xì nèhivì ñuu Sidón. Doco mii‑né, cuní‑nè nàcùndoo vàha‑ne xì‑té, vàchi ndè ñuù‑te quixí ñà‑ìtiácú‑nè ñuu‑nèmà. Ñàyùcàndùá, nì nìhì‑né nì nàcùndoo vàha‑ne xì iin ana xinúcuáchí nùù‑té vehe‑tè, divi iin tiàa nani Blasto. Dandu iin‑ni nì ndatnuhu nsidaa‑né, te nì catnàtuu‑ne nùù rey mà tìxi Blasto mà, (áma níhì‑né nàcùndoo vàha‑ne xì‑té). \v 21 Te nì saquìn‑te iin quìvì (quixi tu nsidaa‑né). Ñàyùcàndùá, divi quìvì mà nì sàcòo‑tè silla cahnú xí‑te, ndixí‑te sìcoto viì xí‑te, te nì càhàn‑te sàhù xì nsidaa nècuàchìmà. \v 22 Dandu yáha ga nì càna fuerte‑nè, cachí‑nè: \p ―¡Màdì nèhivì ùún cáhàn! ¡Iin dios nduú ana cáhàn! ―cachí‑nè, cána‑ne. \p \v 23 Dandu vichi duha nì dùcùn rey mà iin castigu nì quida ángel xi Stoho‑ndà Señor, vàchi cónì tàvá‑te tnùñuhu xí‑yá. Ñàyùcàndùá, nì saxì sìndacu inì‑te, te nì xìhì‑te. \p \v 24 Doco razón ndiaha xí Stoho‑ndà Señor, chicá nì xìtià inicutu, te chicá cuàhà nèhivì nì tenchicùn xì palabra mà. \p \v 25 Daaní, na ní nsihi nì xìnu chuun nì quida Bernabé xì Saulo ñuu Jerusalén yucán, dandu nì saca‑ne Juan Marcos, te ndacá stnahá‑né nì quee‑ne ñuu mà mànuhù‑né. \c 13 \s1 Nansa nì quihin Bernabé xì Saulo iin ichì caní cuàhàn‑nè chuun xi Jesús \p \v 1 Ñuu Antioquía mà nì sandoo cuàhà nècuàchì natácá cahvi xi‑yá. Te dava‑ne nduú nècuàchì chináhá, te dava‑ne nduú profeta cachítnùhu razón xi Dios. Te nècuàchì chicá xíquida ducán nì sanduu Bernabé, xì Simón el Negro, xì stná Lucio nì quixi ñuu Cirene, xì stná Saulo, xì stná Manaén, iin nècuàchì dava‑ni nì sahnu xi gobernador Herodes. \p \v 2 Daaní, nì cuu iin quìvì na cahvi nsidaa‑né Stoho‑ndà Señor, te iníhíì stná‑nè nùù‑yá ndoó dòcó‑nè, dandu nì cachi Espíritu Ìì xì‑né: \p ―Cunaha‑nsiá, cuaán cunduu chuun xi Bernabé xì Saulo vichi, vàchi sànì nacàxin mii‑né. Ñàyùcàndùá, nacoo‑nsianè ni cúhùn‑nè quida‑ne inga chuun xi ―nì cachi‑yà. \p \v 3 Ñàyùcàndùá chicá nì inihiì‑né, te nì xìcàn tàhvì stná‑nè nùù‑yá. Dandu nì chitàndòó‑né ndahà‑né dìnì Bernabé xì Saulo (ñà‑cunduajàn seña ñà‑sànì nìhì nècuàchìmà chuun ndiaha). Dandu nì ndaquìndèè‑né xì nècuàchìmà cuàhàn‑nè. \s1 Nansa nì quida Bernabé xì Saulo na ní sàà‑nè ñuu Chipre \p \v 4 Ñàyùcàndùá, nì quihin nècuàchìmà ichì cuàhàn‑nè, vàchi sànì techuún Espíritu Ìì‑né cùhùn‑nè. Te nì sàà‑nè ñuu Seleucia. Te yucán nì nana‑ne iin barcu cuàhàn‑nè ndè iin ñuu cahnú nani Chipre. \v 5 Te meru ñuu ndé nì nuu‑ne barcu mà nani Salamina. Dandu cuàhàn‑nè veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè Judea iá yucán, te nì càhàn‑nè palabra xi Dios. Te cutnáhâ stná Juan xì‑né, xinúcuáchí nècuàchìmà nùù‑né. \v 6-8 Dandu nì nacàhin‑ne inii ñuu mà dècuèndè nì sàà‑nè inga orilla mar ndé iá ñuu Pafos. Te yucán nì ndacùhun tnahá‑né xì iin tètàtnà nani Barjesús. Te Elimas nani stná‑te, vàchi ducán cachí‑nè xì tètàtnà dàhàn yucán. Iin tè‑raza Judea nduú stná‑te, te cáhàn‑te razón xi Dios, cachí‑te, doco dandahví uun‑tè. Pues divi‑tè iá nùù iin nècuàchì nchichí cusáhnû ladu yucán nani Sergio Paulo. Te nècuàchìmà, nì cana‑ne Bernabé xì Saulo, vàchi cuní‑nè cunini‑ne palabra xi Dios. Doco tètàtnà mà, nì càhàn‑te dìquì Bernabé xì Saulo, daquítnùhu‑tè nùù nècuàchì cusáhnú‑má ñà‑màsà cúníndísâ stná‑nè ichì Jesús. \v 9 Dandu Saulo, ò nì càchí stná‑ndà Pablo, fuerte nì quixi Espíritu Ìì xí Dios ini anima‑nè, ñàyùcàndùá nì indehè váha‑ne tètàtnà mà, \v 10 cachí‑nè xì‑té: \p ―Ndahví‑nî, vàchi dandahví uun‑ní nèhivì ñà‑cuàhà gá maña quida‑ní, te ni‑iin ñà‑vàha có‑cùú inì‑ní sàhà‑xí, vàchi dèhe ñà‑malu nduu‑ní. ¿Índù chuun tùha guá‑nî datúcù‑ní nèhivì ñà‑màsà cúnchícùn‑nè ichì ndácuisì Stoho‑ndà Señor? \v 11 Doco cunaha‑ní, sàhà‑ñá quida‑ní ducán, ñàyùcàndùá icúmí‑nî nìhì‑ní iin castigu xi Dios vichi. Icúmí‑nî cuaà dahuun‑ní iin ratu; ni nduà orá mà cútùi ga nùù‑ní ―nì cachi Pablo. \p Dandu vichi duha nì cuaà nùù témà, te nì nàcuììn tnùù dahuan. Ñàyùcàndùá, nì quee‑tè cuàhàn‑te nanducu‑té ana cudìtá xì‑té cacanuu. \v 12 Te na ní xini nècuàchì cusáhnú‑má ñà‑ndùá nì cuu, dandu nì xinindisá stná‑nè palabra xi Dios, vàchi nì ndulocó‑nè sàhà ñà‑ndùá chináhá Pablo sàhà Stoho‑ndà Señor. \s1 Ñà‑ndùá nì quida Pablo xì Bernabé na ní sàà‑nè ñuu Antioquía iá ladu Pisidia \p \v 13 Dandu Pablo xì compañeru‑nè, nì nana‑ne iin barcu, te nì yàha‑ne mar, nì sàà‑nè ñuu Perga iá ladu Panfilia. Te yucán nì nacoo Juan‑nè mànuhù‑né Jerusalén. \v 14 Dandu nècuàchìmà, nì quee‑ne ñuu Perga mà nì sàà‑nè ndè ñuu Antioquía iá ladu Pisidia. Te quìvì descansu cuàhàn‑nè visita veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè Judea, te nì sàcùndoo‑ne yucán. \v 15 Dandu nì cahvi nècuàchì xícusahnú veheñùhu ma tutu nduú ley xi Dios, xì stná tutu ìì nì tiaa nècuàchì profeta sànaha. Dandu nì techuún‑né razón nùù Pablo xì Bernabé, cachí‑nè: \p ―Nú iá iin conseju vàha cuàha‑nsia nsiùhù, vàtùni càhàn‑nsià vichi, ñánì. \p \v 16 Dandu nì ndacuiin Pablo, te nì dànáhà ndahà‑né ñà‑nì cúndóó dádî nsidaa‑né, te nì cachi‑nè: \p ―Mii‑nsiá nècuàchì raza xi Israel, xì nsidaa gá mii‑nsiá nècuàchì cahvi stná xì Dios, cunini vàha‑nsia. \v 17 Divi Yua‑nda Dios nduú ana càhvì nsidaa nèhivì raza‑ndà, vàchi sànaha nì nacàxin‑ya xìì‑ndà ñà‑cunduu‑ne nèhivì xí‑yá. Te na ndoó xícá íì‑né ñuu Egipto, dandu ndiaha gá nì chindee‑yánè, nì quida‑ya cuàhà milagru nahnú, te nì tavà nsìhí‑yánè nùù ñuu mà nì caquee‑ne libre. \v 18 Daaní, ùì dico cuìà nì xìcanuu‑ne yucù dàná. Te mate ndahví modo xi‑ne, doco nì quidandee ini‑yà sàhà‑né inii cuíà mà. \v 19 Daaní, después na ní sàà‑nè ladu Canaán, dandu nì dàndáñúhú îì‑yá nèhivì ndoó ùsà ñuu nahnú yucán, te nì sàhatahvì‑yánè ñuu mà. \p \v 20 ’Daaní, nì yàha 450 cuìà, te inii tiempu yucán puru juez nìsa dandacu‑xi nùù xìì‑ndà mà, vàchi ducán nì cachi mii‑yá. Te ducán nìsa ìa dècuèndè tiempu nì quesaha Samuel cáhàn‑nè cuenta xi‑ya. \v 21 Dandu nì xìcàn xìì‑ndàmà coo iin rey dandacú nùù‑né, (te màdì gá juez). Ñàyùcàndùá, nì cachi Dios ñà‑iin tiàa nani Saúl cunduu rey xi‑ne, iin descendencia xi xìì‑nda Benjamín, te yua‑né nì sanani Cis. Pues divi nècuàchìmà nì dàndàcú ùì dico cuìà nùù ñuu‑ndà. \p \v 22 ’Daaní, después nì dàcúxíó Dios nècuàchìmà, te nì sàha‑ya David chuun dandacuma, vàchi dohó nì cachi‑yà sàhà‑né: “Sànì xinì, vàha ga modo xi dèhe Isaí nani David, te cudíì gá inì sàhà‑né. (Vàchi ináhî) icúmí‑nê quida‑ne cumplir nsidaa ñà‑ndùá cuníˋ coo”, nì cachi Dios. \v 23 Dandu nì quida stná‑yà comprometer ñà‑cunduu iin descendencia ndiaha xí nècuàchìmà ana dacácu xi raza‑ndà Israel. Ñàyùcàndùá, cunaha‑nsiá, divi Jesús nduú ana ndiaha ma nì chitnùní ini Dios dacácu xi‑nda. \v 24 Doco na táñâha ga quesaha Jesús (càhàn‑yà palabra xi‑ya), dandu dihna Juan nì quixi nì càhàn sàhù xì nsidaa nècuàchì raza‑ndà Israel sàhà‑ñá nì cùú‑né arrepentir, te cuhiì‑né. \v 25 Dandu después na sádaa‑ní nsihi vida xi Juan ñuhìví yohó, dandu nì càhàn‑nè xì nèhivì, cachí‑nè: “¿Ana nduú yùhù, cahan‑nsiá? Pues cunaha‑nsiá, màdì mii‑yá nduí. Doco después na sánì yàhi, dandísá vàxi ana nduú mii‑yá. Vàchi yùhù, ni có‑nâtùi cundui mozo xi‑ya ñà‑taví ndìsàn‑yá”, nì cachi Juan. \p \v 26 ’Ni cúníní vàha nsidaa mii‑nsiá nècuàchì nduú descendencia xi xìì‑ndà Abraham, xì nsidaa stná mii‑nsiá nècuàchì dava ga cahvi stná xì Dios, vàchi nùù mii‑nsiá sàvàxi razón yohó nansa càcu anima‑ndà, ñánì. \v 27 Vàchi nècuàchì ndoó ñuu Jerusalén, xì stná tè‑xícusahnú nùù‑né yucán, cónì cúndáà ini‑nè ana nduú Jesús, ni cónì cúndáà stná ini‑nè ñà‑ndùá cuní cachi tutu ìì, mate divi nduá cahví‑né cada quìvì descansu, te divi nduú stná tutu ndé nì cachitnùhu profeta sànaha ñà‑ìcúmí nèhivì cahnì‑néyà. Te divi ducán ndisa nì cuu, vàchi tè‑xícusahnú ñuu‑ndàmà, nì dàyáha‑tèyá ndahà nèhivì cahnì xì‑yá. \v 28 Mate còò ni‑iin falta xi‑ya, doco nì xìcàn‑te nùù Pilatu ñà‑cui‑yà. \p \v 29 ’Ñàyùcàndùá, divi ducán nì cuu nacua nì cachitnùhu tutu ìì icúmí cuu xi‑yá, nì dàndòhó‑teyá, (te nì xìhì‑yà). Dandu nì nanihi nèhivì cuerpu xi‑ya nùù cruz, te nì chinduhù‑néyà ini cueva. \v 30 Doco después nì natiacu‑yà nì quida Yua‑nda Dios. \v 31 Te cuàhà xichi nì ndecunu‑ya nùù nècuàchì ladu Galilea nì quixi xi‑yá ndè ñuu Jerusalén. Caní quìvì nì ndecunu‑ya ducán, te nèhivì nì xini xì‑yá, testigu xínduu‑ne, nacání‑né xì nèhivì sàhà‑yá. \p \v 32-33 ’Ñàyùcàndùá, nsiùhù, cachítnùhu‑nsi xì‑nsiá iin razón ndiaha, vàchi nacua nì quida Dios xì xìì‑ndà comprometer ñà‑ìcúmí‑yâ danátiácú‑yà Jesús, pues divi ducán sànì quida ndisa‑ya vichi tiempu xi ndohó nècuàchì nduú descendencia xi xìì‑ndà mà. Vàchi dohó cachí Dios nùù alabanza ìì, divi alabanza ùì ndé cachí‑yà: “Mii‑ní, Dèhemanìˊ nduu‑ní. Sà‑ìtiácù‑ní vichi nì quide”. \v 34 Daaní, iá gà más ñà‑ndùá nì cachi Dios sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà cuàhàn‑yà danátiácú‑yà Jesús, te mà cúí gà‑yà, ni mà téhì cuerpu xi‑ya, vàchi dohó nì cachi stná Yuamánì‑yá xì‑yá: “Nacua nì cachì xì David ñà‑seguru icúmî cundehè ndahvíˋ mii‑né, pues divi ducán icúmî quida stnáì xì mii‑ní”, nì cachi‑yà sànaha. \p \v 35 ’Ñàyùcàndùá, nùù inga alabanza ìì iá ndé nì càhàn David xì Dios, te dohó nì cachi‑nè: “Mà cuáha‑ní tèhì ana ìì xí‑nî ini yavi”. \v 36 Pues (inaha‑nda), ñà‑ndáà nduá, nì quida viì David mà xì nèhivì ñuu‑ndà tiempu xi‑ne, nacua nì cachi Dios xì‑né, doco nì xìhì‑nè, te nì ndùxin‑ne ndé nì ndùxin xìì‑né, dandu nì tnànì iquìcúñú‑nè ñuhù. \v 37 Doco Jesús, còó. Cónì tnánì iquìcúñú‑yà, vàchi nì natiacu‑yà nì quida Yua‑nda Dios. \p \v 38 ’Ñàyùcàndùá, ni cúnáhá nsidaa‑nsiá ñà‑divi sàhà Jesús vàtùni ndutu cuàchi‑nda, ñánì. \v 39 Mate tíxi ley sahnú xí Moisés còò nansa ndoo ndisa cuàchi‑nda, doco vichi nú ni cúníndísá‑ndá Jesús, dandísá, vàtùni, vàchi nsidaa ana xiníndísâ xí‑yâ, seguru ndoo nsihi cuàchi‑ne. \v 40 Ñàyùcàndùá, cuidadu cundoo‑nsia ñà‑màsà cúú xí‑nsiâ nacua nì cachi nècuàchì sànaha ndé nì cachi‑nè: \q1 \v 41 Cundehè váha‑nsia, mii‑nsiá tè‑càhíchì inì‑xi, vàchi cuàhìn quide iin milagru cahnú tiempu xi‑nsia. Doco mà cúníndísâ‑nsiá, mate claru ni cachítnùhu nèhivì xì‑nsiá, te sàhámà cuisì icúmí‑nsiâ ndulocó cuàhà‑nsiá, te sàà‑nsià ndañuhu dahuun‑nsia. \m Ducán nì cachi Dios ―cachí Pablo. \s1 Nansa nì càhàn Pablo xì cuàhà gá más nèhivì ñuu Antioquía iá ladu Pisidia \p \v 42 Daaní, na ní quee‑ne xì compañeru‑nè veheñùhu ma, dandu nì sacundahví nèhivì cuáhà mà nùù‑né áma nácání gá‑nè xì nècuàchìmà palabra yucán inga quìvì descansu. \v 43 Ñàyùcàndùá, na ní nsihi nì nacuitià nsidaa nècuàchìmà veheñùhu ma, dandu nì tenchicùn cuàhà‑né Pablo xì Bernabé, xínduu‑ne nècuàchì raza Judea, te xínduu stná‑nè nècuàchì inga raza nì yàha ndè religión Judea mà ñà‑cahvi stná‑nè Dios. Dandu Pablo xì Bernabé, nì càhàn‑nè xì nsidaa nècuàchìmà ñà‑iin‑ni ni cúnchícùn‑nè ichì‑yá ndé nìhì ndisa‑nda gracia. \p \v 44 Daaní, nì yàha ùnà quìvì, dandu nì nataca tu nèhivì, te làcà iyuhu‑né nì cumanì cunduu nsidanicuú nèhivì ñuu mà nì nataca ñà‑cunini‑ne palabra ìì xí Dios. \v 45 Doco dava nècuàchì raza Judea mà, na ní xini‑nè ñà‑cuàhà guá nècuàchì inga raza sànì nataca, dandu nì cumbìdia ini‑nè, te nì càhàn ùhí‑nè dìquì ñà‑ndùá nì cachi Pablo; quini ga nì càhàn‑nè sàhà (palabra ìì mà). \v 46 Doco Pablo xì Bernabé, cónì yúhî‑nè; nì naxiconihí‑né nùù nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Primeru mii‑nsiá nì nìhìtáhvì‑nsiá cunini‑nsia palabra ìì xí Dios, doco vichi sànì cahíchì inì‑nsia palabra mà, na ian có‑cùní‑nsià natùi‑nsia cucumi‑nsiá vida ndiaha nicanicuahàn. Ñàyùcàndùá icúmí‑nsî càhàn‑nsì razón mà xì nèhivì inga raza yohó. \v 47 Vàchi ducán nì sàcùnaha‑nsí nùù Stoho‑ndà Dios quida‑nsi, vàchi dohó nì cachi‑yà (xì Jesús): \q1 Sànì sàhi mii‑ní chuun ñà‑danátnûù‑ní ini anima nèhivì nsidanicuú raza. Sàhà mii‑ní icúmí càcu anima nèhivì ndoó dècuèndè ñuu chicá xica ñuhìví, nì cachi Dios. \p Ducán nì cachi Pablo. \v 48 Te na ní nsihi nì inini nsidaa nècuàchì inga raza mà, dandu yáha ga nì cudiì ini‑nè; palabra vàha ndisa nduá yohó, nì cachi‑nè. Dandu nì xinindisá cuàhà nèhivì mà palabra xi‑ya, divi nècuàchì nì chitnùní ini Dios cundiatú anima‑xi cutiacu nicanicuahàn. \v 49 Te ducán nì xìtià palabra xi Stoho‑ndà Jesús inicutu ladu yucán. \v 50 Doco nècuàchì raza Judea (có‑xìníndísámá), nì dàquítnùhu‑ne nùù ñahà cuìcà sáhàn veheñùhu ma, xì nùù stná nècuàchì idónuu nùù ñuu mà, te nì nìhì‑né nì ndulocó nsidaa nècuàchìmà nì quida‑ne. Ñàyùcàndùá, nì cucuahà sàhà Pablo xì Bernabé, dècuèndè fuerza nì catavà‑ñánê ñuu mà cuàhàn‑nè. \v 51 Dandu nì catù‑né sàhà‑né ñà‑nì cóyo yàcá nì tnìa ñuu mà, te (seña nduámà ñà‑ìcúmí nècuàchì ñuu‑mà cunsida‑ne cuàchi‑ne). Daaní, nì quihin Pablo xì Bernabé ichì cuàhàn‑nè inga ñuu nani ñuu Iconio. \v 52 Doco nècuàchì xiníndísâ nì candòo ñuu Antioquía mà, cuàhà gá nì cudiì ini‑nè (sàhà fe xi‑ne), te nì chitu stná anima‑nè Espíritu Ìì xí Dios. \c 14 \s1 Ñà‑ndùá nì caquida Pablo xì Bernabé ñuu Iconio \p \v 1 Daaní, nì sàà Pablo xì Bernabé ñuu Iconio, te nì quìhvi‑ne veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè Judea nì càhàn‑nè sàhù. Ñàyùcàndùá, cuàhà nèhivì raza‑nè ndoó yucán nì xinindisá stná‑nè, xì cuàhà stná nècuàchì raza ñuu mà. \v 2 Doco dava nècuàchì raza Judea cónì xìníndísámá, nì dacà‑né dìnì nècuàchì ñuu‑nè mà. Ñàyùcàndùá, cónì cùú gá ini nècuàchì ñuu mà sàhà compañeru‑nè xiníndísâ. \v 3 Doco Pablo xì Bernabé, caní quìvì nì sandoo‑ne yucán, te cuàhà gá nì càhàn vate‑né xì nèhivì; cónì yúhî‑nè, vàchi nì cundee ini‑nè Stoho‑ndà Señor sàhà gracia xi‑ya. Te mii‑yá, nì chindee‑yánè, te nì quida‑ne milagru ndiaha sàhà‑ñá cundaà ini nèhivì divi ñà‑ndáà nduú palabra chináhá‑nè mà. \v 4 Doco nì tàhndè dava nècuàchì ñuu mà. Dava‑ne nì ndòo‑ne ladu xi nècuàchì raza Judea, te dava‑ne nì ndòo‑ne ladu xi nècuàchì apóstol. \v 5 Dandu nì nacuatnahá nècuàchì raza Judea mà xì dava ga nècuàchì ñuu mà, xì stná tè‑xídandacú, te vàxi nsidaa‑né carrera ñà‑cùní‑nè quida quini‑ne xì Pablo xì Bernabé, cuní‑nè cahnì‑né nècuàchìmà xì yùù. \v 6-7 Doco nècuàchìmà, nì xinitnùhu‑ne ñà‑vàxi nsidaa nèhivì mà, te nì xinudèhé‑nè cuàhàn‑nè ladu Licaonia ndé iá ñuu Listra xì ñuu Derbe xì ranchu cuati xí ñuu mà. Te inicutu ma ní nacàhin‑ne nì càhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón ndiaha. \s1 Nansa nì caquida nèhivì siùmí ñuu Listra, nì cani yuu‑né Pablo ñà‑cui nècuàchìmà \p \v 8 Cunaha‑nsiá, ñuu Listra mà nìsa ìa iin tiàa cuhí sàhà‑xí, vàchi ducán nì quesaa‑nè ñuhìví. Te sàhámà nicanicuahàn iá‑nè; mà cùì caca‑ne. \v 9 Doco (iin quìvì) na cáhàn Pablo, dandu nì inini stná nècuàchì mà. Te na ní indehè váha Pablo‑nè, nì cundaà ini‑nè xiníndísâ vàha nècuàchìmà, te sàhámà mà úhì nduvàha‑ne. \v 10 Ñàyùcàndùá, nì càhàn ndee Pablo xì‑né, cachí‑nè: \p ―Ndacuiìn‑ní, cuiin ndaà‑ní. \p Dandu vichi duha nì ndacuiin nècuàchìmà, te nì quesaha‑né xicánúú‑né. \v 11 Te na ní xini nèhivì cuáhà yucán ñà‑ndùá nì quida Pablo, nì càna ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Ádi stoho‑ndà xínduu nècuàchì yohó, te nì nuu‑ne ñuhìví yohó nì nanduu‑ne tiàa! ―nì cachi nècuàchìmà, cáhàn‑nè dàhàn mii‑né ladu Licaonia yucán. \p \v 12 (Cunaha‑nsiá, iin stoho nècuàchì siùmí mà nduú yùù yócò nani) Júpiter, ñàyùcàndùá ducán nì cachi‑nè xì Bernabé. (Te inga stoho‑nè nani Mercurio.) Ñàyùcàndùá, divi ducán nì cachi‑nè xi Pablo, vàchi chicá cáhàn Pablo nùù Bernabé. \v 13 Te ñuu mà nìsa ìa stná iin tiàa dacuxi‑xi Júpiter mà ndé iá veha orilla ñuu mà. Ñàyùcàndùá, veha cuàhàn tèmà xì cuàhà nèhivì, te ndacá stná‑te idunsìquì nì nducutu xi ita, cuàhàn‑te cahnì‑tésî cunduu‑sì promesa nùù Pablo xì Bernabé nì cùí. \v 14 Doco na ní xinitnùhu nècuàchìmà sàhájàn, dandu nì dàcuàchí‑né orilla sìcoto xi‑ne (ñà‑nì cuduchi guá ini‑nè), te nì dàyáà‑nè nì quìhvi‑ne mahì nèhivì cuáhà yucán, te nì càna ndee‑né xì nècuàchìmà, cachí‑nè: \p \v 15 ―¡Ay, señores! Màsà quídá‑nsiá xì‑nsí ducán, vàchi iin‑ni xínduu stná‑nsì nèhivì ùún nahi mii‑nsiá. Te divi vàxi‑nsi cachitnùhu‑nsi xì‑nsiá ñà‑ndìá ìcà‑nsiá nacoo‑nsia yùù yócò yohó, vàchi còò ni‑iñàha quidá, te cunchicùn‑nsià Dios iá nicanicuahàn, vàchi cuisì mii‑yá nì quidavàha xi ansivi xi ñuhù íchî, xì mar, xì nsidaa gá ñà‑ìá ñuhìví. \v 16 Te tiempu nì yàha xi‑nda nì sàha‑ya nèhivì lugar cundoo‑ne ñuhìví modo xi mii‑né, \v 17 mate siempre sáha‑yàndó ñà‑cundaà ini‑ndà nansa iá‑yà, vàchi mànì gá quidá‑yá xì‑ndà, dacuún‑yá dàvì sàhà‑ñá cana ñà‑cuxi‑nda, te ndenuu ini‑ndà, dandu cudiì cuáhà ini‑ndà ―nì cachi Pablo. \p \v 18 Doco mate ducán nì cachi‑nè xì nèhivì cuáhà mà, ùhì nì sadi‑nè nùù nècuàchìmà ñà‑màsà cáhni‑né idunsìquì‑mà cunduu‑sì promesa nùù‑né. \p \v 19 Daaní, dava nècuàchì raza Judea ndoó ñuu Antioquía xì ñuu Iconio, nì quixi stná‑nè ñuu Listra mà, te nì dàquítnùhu‑ne nùù nèhivì ñuu mà. Ñàyùcàndùá, nì cacani yuu nècuàchìmà Pablo, nì sahnì‑ñánê nì cahan‑né. Dandu ñuhú nihni‑ne nècuàchìmà cuàhàn‑nè iladu ñuu mà, te yucán nì nacoo‑ñané. \v 20 Doco después na sánì nataca nècuàchì xiníndísâ ndé indúhu‑né, dandu nì ndacuiin‑nè mànuhù‑né ñuu mà inga tu. Daaní, inga quìvì cutnáhâ‑né xì Bernabé nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè chicá nùù‑xí ndè ñuu Derbe. \v 21 Te yucán nì càhàn stná‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón ndiaha xí Dios. Ñàyùcàndùá, cuàhà nècuàchìmà nì xinindisá stná, te nì dàcuàhá‑né palabra xi‑ya. \p Daaní, nì quihin tu Pablo xì Bernabé ichì mànuhù‑né, nì nayàha‑ne ñuu Listra xì ñuu Iconio, te nì nasaa‑nè ñuu Antioquía. \v 22 Te iin iin ñuu ndé nì nayàha‑nemà nì nacuàhandee ini‑nè nèhivì xiníndísâ, cachí‑nè xì nècuàchìmà ñà‑iin‑ni ni cúníndísâ vàha‑ne, te quidandee stná ini‑nè, vàchi cuàhà vida icúmí yàha nsidaa nèhivì cuní sàà ñuhìví ìì xí Dios. \v 23 Te iin iin ñuu mà nì quida stná‑nè nombrar iin ùì nècuàchì sahnú cunduu ana codònùù nùù nèhivì xí Jesús ndoó yucán. Te na ní cuu nècuàchìmà nombrar nì xìcàn tàhvì cuáhà‑né nùù Dios, te nì inihiì stná‑nè. Dandu Pablo xì Bernabé, nì cachi‑nè xì nsidaa nècuàchì xiníndísá‑má: \p ―Yohó ni ndóo‑nsia ndahà Stoho‑ndà Señor, vàchi divi‑ya nduú ana sàxìníndísâ‑nsiá vichi ―nì cachi‑nè. \s1 Nansa mànuhù Pablo xì Bernabé ñuu Antioquía iá ladu Siria \p \v 24 Daaní, nì nayàha‑ne ladu Pisidia, xì ladu Panfilia, \v 25 te nì nasaa‑nè ndè ñuu Perge. Te na ndoó‑né yucán nì càhàn stná‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón ndiaha xí Dios. Dandu nì yàha‑ne chicá nìnù dècuèndè ñuu Atalia; \v 26 te yucán nì quècoyo‑ne iin barcu, nì yàha‑ne mar, mànuhù‑né ñuu Antioquía, vàchi divi yucán nduú ñuu ndé nì cachi nèhivì xì‑né ñà‑nì cúhùn‑ne chuun xi Dios, te ni cúcúmí‑nê cuàhà gracia xi‑ya. Te vichi ndisa, sànì xìnu viì chuun xi‑ne mà. \p \v 27 Daaní, ñuu Antioquía mà nì dànátácá tnahá‑né xì nsidaa nècuàchì xiníndísâ, te nì nacani nsihi‑ne xì nècuàchìmà nansa nì chindee Dios‑nè, te nì sàhatahvì‑yá nì xinindisá stná nècuàchì ñuu xìcà. \v 28 Dandu caní quìvì nì ndòo Pablo xì Bernabé ñuu Antioquía mà, cutnáhâ‑né xì dava ga nècuàchì nchícùn ichì‑yá. \c 15 \s1 Ñà‑ndùá nì ndatnuhu nèhivì xí Jesús na ní nataca‑nè ñuu Jerusalén \p \v 1 Daaní, ñuu Antioquía yucán nì casaà stná dava nècuàchì ñuu Judea. Te nì quesaha‑né dacuahá‑né nèhivì xiníndísâ, te dohó nì cachi‑nè: \p ―Fuerza màcòo seña xi Dios ìcà‑nsiá, vàchi nú coó, còò salvación xi‑nsia, vàchi ñà‑jaàn nduú estilu nì nacoo xìì‑ndà Moisés. \p \v 2 Dandu Pablo xì Bernabé, cuàhà gá nì cuàà‑nè xì nècuàchìmà, te nì cucahnú chuun ma. Ñàyùcàndùá, ndúì‑nè nì caquee‑ne nombradu xì itnii gá nèhivì ñà‑cùhùn‑nè ñuu Jerusalén nataca‑nè xì nècuàchì apóstol xì stná nècuàchì sahnú idónuu yucán, te ndatnuhu víi nsidaa‑né sàhà chuun ma. \p \v 3 Ñàyùcàndùá, nèhivì xí Jesús ñuu Antioquía yucán, nì sàndaca ichi tnahá‑né, te cuàhàn nècuàchì nombradu mà. Nì yàha‑ne ñuu Fenicia, xì ñuu Samaria, te yucán nì càhàn stná‑nè xì nèhivì xí Jesús, nì nacani‑ne nansa nì quìhvi cuàhà nècuàchì ñuu xìcà ichì mii‑yá. Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì cudiì ini nècuàchì iníní má. \p \v 4 Daaní, na ní sàà nècuàchì nombradu mà ñuu Jerusalén, dandu nì casàhú stnahá‑né xì nècuàchì apóstol xì nècuàchì sahnú idónuu, xì nsidaa gá stná nèhivì xí Jesús. Te nì nacani‑ne nsidaa ñà‑ndùá nì quida‑ne, xì nansa nì chindee Dios‑nè sàhà chuun nì sàhàn‑nè. \v 5 Doco dava nècuàchì fariseu xiníndísâ stná ichì‑yá, nì ndacuìta‑ne, te nì cachi‑nè: \p ―Nsidaa tiàa inga raza mà, xiñuhu màcùtuu stná seña xi Dios ìcà‑né, te màcùnaha stná‑nè ñà‑nì chívàha‑ne ley sànaha xí Moisés ―nì cachi‑nè. \p \v 6 Ñàyùcàndùá, nì nataca cànúú nsidaa nècuàchì apóstol, xì nsidaa gá stná nècuàchì sahnú idónuu, te nì ndatnuhu‑né sàhà chuun ma. \v 7 Cuàhà gá nì càhàn‑nè; dandu nì ndacuiin Pedro, te nì cachi‑nè: \p ―Sà‑ìnáhá‑nsiâ nansa nì quida Dios sàcuàhàn‑ndà itnii cuìà, ñánì. Nùù tàcá‑ndà nì cachi‑yà ñà‑yùhù cunduu ana càhàn xì nècuàchì inga raza sàhà‑ñá cunini stná‑ne razón ndiaha xí‑yá, te cunindisá‑né. \v 8 Te sàhà ñà‑ìnáhá‑yâ nansa iá anima nsidanicuú nèhivì, ñàyùcàndùá nì quida‑ya xì nècuàchìmà nacua nì quida stná‑yà xì ndohó daa, nì sàhatahvì stná‑yànè Espíritu Ìì. Dandu nì cundaà ini‑ndà, stná nècuàchìmà sànì ndee vàha nùù‑yá. \v 9 Te sàhà‑ñá iin‑ni ndeníhí vàha‑ya ndohó xì stná mii‑né, ñàyùcàndùá nì nsida ndoo stná‑yà cuàchi anima‑nè na ní xinindisá‑né. \v 10 Doco vichi ¿índù chuun có‑ndôo ini‑nsià xì ñà‑ndùá nì quida Dios, te cachí‑nsià xì nècuàchì inga raza mà ñà‑fuerza chivàha stná‑nè estilu sànaha ma, vàchi nahi yugu vèe nduá? Ni mii‑nda, te ni xìì‑ndà, cónì cúndéé ini‑ndà chivàha‑ndañá. \v 11 Còó, (ni mà cácu stná‑ndà sàhà ley mà), vàchi xiníndísá‑ndá ñà‑sàhà cuisì gracia xi Stoho‑ndà Jesucristu icúmí càcu anima‑ndà, te divi ducán stná xì nècuàchì inga raza mà, sàhà cuisì gracia xi‑ya càcu stná‑nè ―nì cachi Pedro. \p \v 12 Daaní, dadí uun nì nàcùndoo nèhivì cuáhà mà, dandu nì nacani stná Bernabé xì Pablo ñà‑ndiaha guá nì quida Dios na ní xìcanuu‑ne mahì nèhivì inga raza, te nì chindee‑yánè nì quida‑ya cuàhà milagru ndiaha yucán, cuàhà milagru fuerte. \v 13 Daaní, nì nsihi nì cacahàn nècuàchìmà, dandu nì càhàn stná Jacobo, cachí‑nè: \p ―Cunini vàha‑nsiá ñà‑ndùá cuàhìn cachì, ñánì. \v 14 Sànì nacani Simón (Pedro) xì‑ndà nansa nì quida Dios (sà‑ìá tiempu), nì indehè ndahví‑yà nècuàchì inga raza, te nì quesaha‑yá nì nacàxin stná‑yànè ñà‑cunduu stná‑nè nèhivì xí‑yá. \v 15 Te divi ducán cachí stná libru nì tiaa nècuàchì profeta sànaha, vàchi dohó cachí iin tutu mà: \q1 \v 16 (Cáhàn Dios, cachí‑yà): “Icúmî naxicocuíìn después, te nachindee saa‑túí nècuàchì descendencia xi David, vàchi cuàhà tnùndoho sànì yàha‑ne; doco ndiaha mánì icúmí‑nê nàcùndoviì‑né quide. Na ian nduyucun saa iin vehe sànì chàhmà, ducán icúmí raza David mà nanihìtáhvì sàà‑né quide. \v 17 Te nú ducán, dandu nsidaa stná nècuàchì raza dava ga inga ñuu, icúmí stná‑nè nanducu‑né yùhù ana nduú Stoho ñuhìví, vàchi nèhivì‑xí xínduu stná‑nè”. \p \v 18 ’Ducán nì cachi Stoho‑ndà Señor, vàchi dècuèndè chicá sànaha sànì cachitnùhu‑ya ñà‑dùcán icúmí cuu. \p \v 19 ’Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá sàhà nècuàchì inga raza sànì caquìhvi ichì Dios: chicá vàha màsà cuáhachuún gá‑ndàné xì ley sànaha ma. \v 20 Chicá vàha tiaa‑nda iin tutu dacúhùn‑ndà nùù‑né, te cachi‑ndà xì‑né ñà‑mà váha caxì‑ndà comida nì sàcùndoo nùù yùù yócò, vàchi sànì ndòo quinia. Ni màsà cáhàn‑ndà xì ni‑iin nèhivì cónì nándàhà xì‑ndà. Ni màsà cáxi‑nda cuñu quisì dacuáhnâ uun nèhivì. Te màsà cúxí stná‑ndà nìì. \v 21 (Cuisì ñà‑jaàn‑ní xiñuhu chivàha‑ne), vàchi ley xi Moisés mà, dècuèndè sànaha ndoó cuàhà tiàa iin iin ñuu chináhá xán, te cada quìvì descansu cahví‑néà ndé natácá‑nè veheñùhu ―nì cachi Jacobo. \p \v 22-23 Daaní, chicá nì ndatnuhu nècuàchì apóstol, xì nècuàchì sahnú idónuu, xì nsidaa gá stná nèhivì xí Jesús, te nì nacàxin‑ne ùì nècuàchì idónuu ma ñà‑cutnahá‑né xì Pablo xì Bernabé cùhùn‑nè ñuu Antioquía, cunihi‑ne carta‑mà cùhùn. Te nècuàchì nì caquee nombradu mà, iin‑ne nani Judas Barsabás, te inga‑nè nani Silas. Te dohó cachí tutu mà: “Nsiùhù tè‑ìcúmí chuun nùù Jesús, xì stná nècuàchì sahnú idónuu, xì nsidaa gá stná nèhivì xí mii‑yá, cásàhú‑nsì xì mii‑nsiá nècuàchì ñani‑nsì inga raza ndoó ñuu Antioquía xì ladu Siria xì ladu Cilicia. \v 24 Cunaha‑nsiá, sànì xinitnùhu‑nsi nì sàhàn dava compañeru‑nsì yucán ndé ndoó‑nsiá, te nì dànácání ini‑nè mii‑nsiá ñà‑nì cachi‑nè ñà‑fuerza màcòo seña xi Dios ìcà‑nsiá, te fuerza chivàha stná‑nsià ley sànaha, nì cachi‑nè. Ñàyùcàndùá nì ndulocó‑nsià nì quida‑ne. Doco màdì nùù nsiùhù nì ndàcú núù‑né ñà‑dàcuàhá‑né ducán, còó. \v 25 Sàhà ñà‑jaàn ndùá iin‑ni nì ndatnuhu váha nsidaa‑nsí, te nì cachi‑nsì chicá vàha nacàxin‑nsi iin ùì nèhivì cutnahá xi ñani mànì‑ndà Bernabé xì Pablo sàà ndé ndoó‑nsiá. \v 26 Vàchi sà‑ìnáhá‑nsiâ nècuàchìmà, (ñà‑cuàhà guá vida) sànì yàha‑ne sàhà Stoho‑ndà Jesucristu, dècuèndè cuàhàn‑nè cui‑nè nì cùí. \v 27 Pues divi‑ne sànì techuún‑nsí, te cutnáhâ stná‑nè xì Judas xì Silas casaà ndé ndoó‑nsiá ñà‑cachitnùhu nsidaa‑né nansa iá ñà‑ndùá nì ndatnuhu‑nsí. \v 28 Vàchi cachí Espíritu Ìì xí Dios, te cachí stná nsiùhù, chicá vàha màsà dándácû‑nsí ñà‑chivàha‑nsia cuàhà iñàha, cuisì iin ùì ley nduá chicá xiñuhu, divi ñà‑yòhó: \v 29 ñà‑màsà cáxi‑nda ñà‑ndùá nì sàcùndoo nùù yùù yócò, te màsà cúxí‑ndá nìì; ni màsà cáxi‑nda cuñu quisì nì sàhná uun; te ni‑iin nèhivì, màsà cáhàn‑nè xì ana cónì nándàhà xì‑né. Cunaha‑nsiá, nú ni chívàha ndisa‑nsia ñà‑jaàn, dandu ñà‑sànì quida viì‑nsiá cundua. Ni cúcuéê ni‑nsia”. Ducán cachí tutu mà. \p \v 30 Ñàyùcàndùá, nì techuún nècuàchì Jerusalén mà nsidaa nècuàchì nombradu mà cuàhàn‑nè ñuu Antioquía. Te na ní casaà‑nè yucán, nì dànátácá tnahá‑né xi nsidaa nècuàchì xiníndísá‑xí‑yâ, te nì quida‑ne entregar tutu mà. \v 31 Te na ní nsihi nì cahvi nècuàchìmà tutu mà, dandu cuàhà gá nì cudiì ini‑nè, vàchi cuàhà gá nì chindee razón mà mii‑né. \v 32 Dandu, Judas xì Silas, nì càhàn stná‑nè nì nacuàhandee ini‑nè nsidaa nèhivì xí Jesús ndoó yucán, vàchi nduú stná‑nè profeta cachítnùhu razón xi Dios. Ñàyùcàndùá chicá nì sàà nècuàchìmà nì sàcùnihnu vàha ndisa ini‑nè mii‑yá. \p \v 33 Daaní, yucán nì candòo Judas xi Silas itnii gá quìvì, dandu nì ndaquìndèè stnahá‑né, te nì naquimanì váha stnahá‑né, cuàhàn‑nè quihin‑ne ichì nùhù‑nè. \v 34-35 Doco Silas, nì nacani ini‑nè ñà‑ndòo chii gá‑nè yucán. Stná Pablo xì Bernabé, nì candòo stná‑nè yucán. Ñàyùcàndùá, mii‑né xì cuàhà gá stná‑nè, iin‑ni nì chinaha stnàhá‑né ñà‑ndùú palabra xi Stoho‑ndà Señor, te nì càhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú razón ndiaha nansa càcu‑ne. \s1 Nansa nì quihin Pablo ichì cuàhàn‑nè ñà‑úì cacanuu‑ne xì Palabra xi Dios \p \v 36 Daaní, nì yaha chii tiempu, dandu nì cachi tu Pablo xì Bernabé: \p ―Cúhùn tu‑nda naxicocuíìn‑ndà nsidaa ñuu ndé nì sàhàn‑ndà nì càhàn‑ndà palabra xi Stoho‑ndà Señor, te nàcòtò‑ndà ñanìtnaha‑nda cahvi xi‑yá ñuu yucán sàhà ñà‑cundaà ini‑ndà nansa nihí‑né cuàhàn ―nì cachi Pablo. \p \v 37 Doco Bernabé, nì nacani ini‑nè cundaca stnahá stná‑nè xì Juan Marcos cùhùn. \v 38 Doco Pablo, cónì cùní‑nè, vàchi tuxí íní‑nè, mà váha cundaca‑ne nècuàchìmà cùhùn, vàchi na ní sàhàn‑nè ñuu Panfilia daa, nì nacoo nihni nècuàchìmà‑né màndixi‑ne, cónì sáhàn gà‑nè chii gá nùù‑xí quida‑ne chuun ma. \v 39 Ñàyùcàndùá, nì cuàà Pablo xì Bernabé sàhà chuun ma; mànìcùí cundoo‑ne de acuerdo; dècuèndè nì sàà‑nè nì tàhndè dava‑ne. Sàhámà nì saca Bernabé Marcos mà, nì canana‑ne barcu cuàhàn‑nè ñuu Chipre. \v 40 Daaní Pablo, nì saca‑ne Silas ñà‑cutnahá‑né cùhùn. Dandu nècuàchì hermanu ndoó yucán, nì xìcàn tàhvì‑né nùù Dios sàhà nècuàchìmà ñà‑nì chíndéé gracia xi‑ya mii‑né ichì cùhùn‑nè. Ñàyùcàndùá, nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè, \v 41 nì nacàhin‑ne ladu Siria xì ladu Cilicia, te iin iin ñuu ladu yucán nì càhàn‑nè xì nèhivì cahvi xi Jesús nì nacuàhandee ini‑nè nècuàchìmà. \c 16 \s1 Nansa nì quesaha Timoteo xicánúú‑né cutnáhâ‑né xì Pablo xì Silas \p \v 1 Daaní, nì nasaà Pablo xì Silas ñuu Derbe xì ñuu Listra. Te yucán iá iin nècuàchì chii nchícùn stná ichì Jesús nani Timoteo. Dèhe iin nècuàchì ñahà raza Judea nduú‑né. Te cahvi stná dihi‑némà mii‑yá. Doco yua‑né, iin nècuàchì raza griegu nduú‑né. \v 2 Te Timoteo mà, quidá víi ndisa‑ne, cachí nsidaa nèhivì xí Dios ñuu Listra xì ñuu Iconio yucán. \v 3 Pues divi nècuàchìmà cuní Pablo cutnahá stná xì‑né cùhùn. Ñàyùcàndùá, nì saca‑ne nècuàchìmà nì chicoo‑ne seña xi raza‑nè Judea ìcà‑né sàhá màsà cúdúchí ini nècuàchì raza‑nè ndoó ladu yucán, vàchi nsidaa nècuàchìmà, ináhá‑nê ñà‑iin nèhivì raza griegu nduú yua Timoteo mà. \v 4 Daaní, Pablo xì compañeru‑nè mà, nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè, te ñuu ñuu nì nacàhin‑ne, nì càhàn‑nè xì nèhivì xí Jesús, nì cachitnùhu‑ne ñà‑ndùá icúmí‑nê chivàha‑ne nacua nì sàcùnaha‑né nùù nècuàchì apóstol xì dava ga nècuàchì sahnú ñuu Jerusalén. \v 5 Ñàyùcàndùá, nì nacuàhandee ini nsidaa nècuàchì cahvi xi Jesús ndoó nsidaa ñuu mà, te quìvì quìvì nì nducuahà gá stná‑nè. \s1 Nansa nì dàcùní Dios Pablo seña xi‑ya, te nì xini‑nè iín iin nècuàchì ladu Macedonia cana‑xi‑né \p \v 6 Daaní, Pablo xì compañeru‑nè, nì dàndàcú Espíritu Ìì xí Dios nùù‑né ñà‑màsà cúhùn‑nè xì razón ndiaha ndè ladu Asia. Ñàyùcàndùá, nì yàha‑ne ndè chicá nùù‑xí cuàhàn‑nè, te nì nacàhin‑ne ladu Frigia xì ladu Galacia. \v 7 Dandu nì sàà‑nè raya ladu Misia, te yucán nì cuni‑nè nàcahnde‑nè sàà‑nè ndè ladu Bitinia. Doco cónì sáha Espíritu Ìì xí Jesús quida‑ne ducán. \v 8 Ñàyùcàndùá, nì yàha ndaà‑nè inii ladu Misia, te nì sàà‑nè dècuèndè ñuu Troas. \v 9 Dandu ñuú nì dàcùní Dios Pablo iin seña, nì xini‑nè ndè ladu Macedonia, te yucán iín iin tiàa ñuu mà, cachí‑nè: “Nahà‑ní ladu Macedonia yohó, te chindee‑ní nsiùhù”, cachí‑nè. \v 10 Daaní, ñà‑nì sàní Pablo ducán, ñàyùcàndùá vichi duha nì nsidayucun‑nè ñà‑cùhùn‑nè yucán, mii‑né xì compañeru‑nè xì stná yùhù, vàchi sànì cundaà ini‑nsì, Dios nduú ana techúún‑xí‑nsî cùhùn‑nsì cachitnùhu‑nsi xì nèhivì ladu mà ñà‑ndùú razón ndiaha xí‑yá. \s1 Nansa nì tàvà Dios Pablo xì Silas vehecàa iá ñuu Filipos \p \v 11 Daaní, nì nana‑nsi iin barcu ñuu Troas mà, te nì quihin‑nù ichì cuàhàn‑nu ñà‑yàha‑nù mar. Te nì yàha ndaà‑nsì dècuèndè ñuu Samotracia, dandu inga quìvì nì sàà‑nsì ñuu Neápolis. Yucán nì nuu‑nsi barcu mà, \v 12 te cuàhàn‑nsì chicá nùù‑xí dècuèndè ñuu Filipos. Te divi ñuu mà nduú ndé iá chuun chicá nahnú ladu Macedonia yucán, te ndoó cuàhà stná nècuàchì Roma yucán. Pues divi ñuu yucán nì sàà‑nsì nì sandoo chii‑nsí itnii quìvì. \p \v 13 Daaní, na ní sàà iin quìvì descansu, dandu nì quee‑nsi ñuu mà cuàhàn‑nsì yuhù yúte ndé siempre natácá itnii nèhivì xícàn tàhvì nùù Dios. Ñàyùcàndùá, nì sàà‑nsì yucán, nì sàcùndoo‑nsi, te nì càhàn‑nsì palabra xi Dios nì inini nècuàchì ñahà nì casaà stná yucán. \v 14 Te iin nècuàchìmà nani Lidia. Ñuu Tiatira nduú ñuu‑nè, te chuun quidá‑né nduá dicó‑né sìcoto finu moradu. Te cahvi stná‑nè Dios. Ñàyùcàndùá na ní càhàn Pablo palabra ìì, ndiaha gá nì chindee Dios‑nè ñà‑nì inini vàha‑ne ini anima‑nè, te nì xinindisá stná‑nè palabra mà. \v 15 Dandu nì cuhiì stná‑nè, mii‑né xì nèhivì vehe‑ne. Te después nì càhàn‑nè xì‑nsí nì sacundahví‑nè nùù‑nsí, cachí‑nè: \p ―Nú sànì cundaà inì‑nsia ñà‑iin nècuàchì nihnú vàha ndisa ini xì Jesús nduí, dandu yàha‑nsia vehi cundoo chii‑nsiá ―nì cachi‑nè. \p Te vàtùni nì cundee‑né nì candisá‑nsí cundoo‑nsi yucán. \p \v 16 Daaní, iin quìvì cuàhàn‑nsì ndé xîcàn tàhvì‑nsí nùù Dios, dandu nì ndacùhun tnahá‑nsí xì iin ñahà chìì inácáá iin ñà‑malu inì‑xi, te sàhà ñà‑malu‑mà tùha‑ñà cachì‑ña suerte xi‑nda. Ñàyùcàndùá, tiàa xídandacu‑xi sáhà‑ñá, vihi dìhùn níhì‑té ñà‑tùha‑ñà cachì‑ña suerte xi nèhivì. \v 17 Pues divi ñahà chìì mà nì quesaha‑ñá nì tenchicùn‑ña nsiùhù, ndáhì‑ña palabra (sàhà‑nsí), cachí‑ña: \p ―Tiàa yohó, nècuàchì xinúcuáchí nùù mii‑yá dandacú ndé chicá ansivi xínduu‑ne, te cachítnùhu‑ne xì‑ndà nansa iá ichì ndé càcu anima‑ndà ―nì cachì‑ña. \p \v 18 Pues nsìquívì nì quida‑ñà ducán, dècuèndè mànì cúndéé gâ ini Pablo. Ñàyùcàndùá, nì nacuico‑né yàtà‑né nì càhàn‑nè xì ñà‑malu iá inì‑ña, cachí‑nè: \p ―Ndácùcahín quìvì Jesucristu, te dandacúí nùù yohó ni yúxìn‑yó ini ñahà chìì jaàn, te cuáhân. \p Dandu vichi duha nì quee ñà‑malu cuàhàn. \p \v 19 Doco tiàa xínduu patrón xi‑ñà, nì cundaà inì‑te ñà‑mà níhì gá‑te dìhùn sàhà‑ñá. Ñàyùcàndùá, nì catnii‑tè Pablo xì Silas, te nì dìtá‑tené cuàhàn‑te xi‑né dècuèndè inì‑xi ndé ndoó nècuàchì dandacú. \v 20 Te yucán nì dàtnátuu‑tèné nùù nècuàchì nsidándáà sàhà chuun, te nì cachì‑te xi nècuàchìmà: \p ―Tiàa yohó, tè‑raza Judea xínduu‑tè, te cuàhà gá quidá tóntô‑te nècuàchì ñuu‑ndà. \v 21 Diín estilu chináhà‑te, mate có‑sâha ley xi‑nda candisá‑nda estilu mà. Còò permisu chivàha‑ndañá, vàchi nècuàchì romanu nduu‑nda. \p \v 22 Dandu nèhivì cuáhà itá yatni yucán, nì xìdà stná ini‑nè, ñàyùcàndùá nì dàndàcú juez mà ñà‑tavà‑té sìcoto xi ndúì‑nè, te cani‑tèné xì vara. \v 23 Te na ní nsihi nì sahnì cuìí‑tené xì vara, dandu nì dàquécoyo‑tèné vehecàa, te nì chinaha‑té nècuàchì ndiàá yucán ñà‑nì cúndiádí vàha nècuàchìmà. \v 24 Ñàyùcàndùá, nì dàyáha‑ne nècuàchìmà ndè chicá inì‑xi vehecàa ma, te nì dàquécoyo‑ne sàhà nècuàchìmà mahì iin yutnù cahnú. \p \v 25 Daaní, nahi dava ñùu ndoó‑né (vehecàa ma) xícàn tàhvì‑né nùù Dios, te nacuátú‑né alabanza xi‑ya. Te iníní stná tè‑xíndiadi gà mà. \v 26 Dandu nanàá nì tnàa fuerte sàstnùhù, te nì ndòyo nihni inii vehecàa ma, dècuèndè cimientu xan nì xìchí stnáˋ. Ñàyùcàndùá nì nuna nsihi yehè, te nì dàñà tnahá nsihi cadena nuhní tè‑ndiàdí mà. \v 27 Dandu nì nsicuìhnú ini nècuàchì ndiaá mà, te nì xini‑nè nuná yehè vehecàa. Ñàyùcàndùá nì tavà‑né espada xi‑ne, cuàhàn‑nè cahnì‑né mii‑né ni cuí, vàchi nì tuxi ini‑nè sànì caquee nsihi tè‑ndiàdí mà. \v 28 Doco nì ndàhì ndee Pablo, cachí‑nè: \p ―¡Màsà quídá quíní‑nî xì míí‑nî, vàchi ndoó nsihi‑nsi! \p \v 29 Dandu nècuàchìmà, nì xìcàn‑nè ñà‑tnùù nùù‑né, te nì quìhvi‑ne ndè ini vehecàa ma, ndé quidí cuisì‑né, te nì sàcuììn sìsì‑né nùù Pablo xì nùù Silas. \v 30 Dandu nì tavà‑ñánê fuera, te nì cachi‑nè: \p ―Señores, cachi‑nsià xìˊ, ¿ndíà nduá quide, te càcu anímè? \p \v 31 Dandu nì naxiconihí Pablo xì Silas nùù‑né, cachí‑nè: \p ―Cuisì cunindisa‑ní Stoho‑ndà Jesucristu, te càcu‑ní xi stná nèhivì vehe‑ní. \p \v 32 Dandu nì càhàn‑nè xì nècuàchìmà ñà‑ndùú palabra xi Stoho‑ndà Señor, te nì inini vàha‑ne, mii‑né, xì nsidaa stná nèhivì vehe‑ne. \v 33 Daaní, divi hora ñuú mà nì saca‑ñàné cuàhàn‑nè xi nècuàchìmà nì nacate‑ne mandù ìcà nècuàchìmà ndé nì dùcùn. Daaní, vichi duha nì cuhiì‑né xì stná nèhivì vehe‑ne. \v 34 Dandu nì saca‑ñané nì nana‑ne nì nansìhvi‑ne vehe‑ne, nì sàha‑ñané ñà‑nì xixi‑ne, cudíì ini‑nè, vàchi sànì xinindisá‑né Dios vichi. Te cudíì stná ini nsidaa nèhivì ndoó vehe‑nemà. \p \v 35 Daaní, na ní tùinuù inga quìvì, dandu nì techuún juez itnii policía cuàhàn‑te cachitnùhu‑tè ñà‑vàtùni dàñà Pablo xì Silas. \v 36 Ñàyùcàndùá, nècuàchì ndiàá xì vehecàa ma, ducán nì cachitnùhu‑ne xì Pablo, cachí‑nè: \p ―Sànì dàndàcú juez dàñà‑nsiá: sà‑ìá caquee‑nsia libre, cachí‑nè. Ñàyùcàndùá, màsà nácání gá inì‑nsia, vàchi vàtùni quee‑nsia cùhùn‑nsià ―nì cachi‑nè. \p \v 37 Doco Pablo, nì cachi‑nè xì policía yucán: \p ―Nsiùhù, nècuàchì romanu nduú stná‑nsì. Doco nì ñàhnì cuìí‑nsì nùù nsidaa nèhivì, te nì còò stná justicia nì ía sàhà‑nsí na ní sàcùndiadi‑nsì yohó. Sàháyùcàndùá, mà cándísâ‑nsí quee dèhé‑nsì. Cuní‑nsì ni cáquíxí mii juez tavà‑né nsiùhù ―nì cachi Pablo. \p \v 38 Dandu nì sàhàn policía mà nì cachitnùhu‑tè xì juez ñà‑ndùá nì cachi Pablo. Ñàyùcàndùá, nì yùhí nècuàchìmà na ní cundaà ini‑nè nècuàchì romanu nduú stná Pablo xì Silas, (te iá stná derechu xi‑ne). \v 39 Dandu nì quixi juez mà, te vivìí‑ni nì càhàn‑nè xì nècuàchìmà, nì tavà‑ñánê, te nì sacundahví‑nè nùù nècuàchìmà ñà‑nì quèé‑né ñuu mà. \v 40 Ñàyùcàndùá, na sánì quee‑ne vehecàa ma, dandu cuàhàn‑nè vehe Lidia, nì nàcòtò‑nè nsidaa nèhivì iin‑ni cahvi xi Jesús, nì nacuàhandee ini‑nè nècuàchìmà. Dandu nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè. \c 17 \s1 Nansa nì cucuahà sàhà Pablo ñuu Tesalónica \p \v 1 Daaní, nì yàha‑ne ñuu Anfípolis xì ñuu Apolonia, te nì sàà‑nè ñuu Tesalónica. Te yucán iá iin veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè Judea. \v 2-3 Te Pablo, de por sí sáhàn‑nè visita veheñùhu xi nècuàchìmà (na sáà‑nè iin iin ñuu). Ñàyùcàndùá ùnì semana cada quìvì descansu nì sàhàn‑nè veheñùhu yucán, nì càhàn‑nè sàhù xì nècuàchì natácá yucán, nacání‑né xì nècuàchìmà nansa cachítnùhu tutu ìì sàhà rey ndiaha ndiatú‑né ndé cacháˋ ñà‑ìcúmí rey mà ndoho‑ya, dandu después natiacu‑yà. Ducání nì dàcùahá‑né nècuàchìmà, nacání‑né sàhà Jesús ñà‑divi mii‑yá nduú rey ndiaha ma. \v 4 Ñàyùcàndùá, nì xinindisá dava nècuàchìmà, te nì tenchicùn stná‑nè Pablo xì Silas. Cuàhà‑né xínduu nècuàchì raza griegu ináhá stná iá Dios, te cuàhà stná‑nè nduú nècuàchì ñahà xí‑idònùù ladu yucán. \v 5 Doco dava tè‑raza Judea yucán, cónì xíníndísâ‑te palabra mà, vàchi nì cacumbìdia inì‑te sàhà Pablo. Ñàyùcàndùá, nì saca‑tè itnii tiàa tùha quini xicánúú xíxîn, te nì nacana gà‑te nèhivì cuáhà, te nì quida cuahà‑té sàhà Pablo ñuu yucán; nì sàà‑te ndè vehe Jasón, nì caquìhvi‑tè fuerza ini vehe‑ne, nandúcú‑tê Pablo xì Silas, vàchi cuní‑te tavà‑ténê fuerza, te quida‑tèné entregar ndahà nèhivì cuáhà mà. \v 6 Doco cónì ndácùhun‑tèné. Ñàyùcàndùá, nì tavà‑té Jasón xì iin ùì gà stná nècuàchì xiníndísá‑xí‑yâ. Te ñuhú níhní‑tené nì sàà‑te nùù tè‑xícusahnú nùù ñuu mà, cána fuerte nsidaa‑té, cachí‑te: \p ―Ndè stná ñuu‑ndà yohó sànì quesaa nècuàchì quidá tóntô xì nèhivì inicutu ñuhìví. \v 7 Te Jasón yohó, nì dàyáha stná‑nè nècuàchìmà ini vehe‑ne, mate ni‑iin nècuàchìmà có‑ndùlócô‑nè sàhà ñà‑ndùá dandacú rey cahnú César xi‑nda, vàchi cachí‑nè iá inga rey chicá cusáhnû nani Jesús. \p \v 8 Ducan nì cachi tèmà xì nècuàchì ñuu mà. Ñàyùcàndùá cuàhà gá nì ndulocó tè‑xícusahnu‑ma sàhà palabra mà, \v 9 te nì dàndàcú‑te ñà‑fuerza nì dàquíhvi Jasón xì compañeru‑nè dìhùn nduú fianza, dandu nì cadañà‑né. \s1 Ñà‑ndùá nì quida Pablo xì Silas ñuu Berea \p \v 10 Daaní, nèhivì xí Jesús ndoó yucán, ñuú nì tavà déhê‑nè Pablo xì Silas nì sàndaca ichi‑ñané ñà‑cùhùn‑nè ñuu Berea. Te na ní casaà‑nè yucán, nì sàhàn stná‑nè veheñùhu xi nècuàchì raza Judea. \v 11 Te nèhivì veheñùhu yucán, chicá nì nacani viì ini‑nè nùù nècuàchì ñuu Tesalónica, vàchi xì nsidaa voluntad xi‑ne nì inini vàha‑ne palabra ìì xí Dios. Nsìquívì nì nanducu váha‑ne nùù tutu ìì ñà‑cùní‑nè cundaà ini‑nè a ndísá ñà‑ndáà nduá cachí Pablo, á coó. \v 12 Ñàyùcàndùá, cuàhà nècuàchì raza Judea nì xinindisá, te cuàhà stná nècuàchì ñahà raza griegu xí‑idònùù, xì cuàhà stná nècuàchì tiàa ñuu mà. \p \v 13 Doco tè‑raza Judea ndoó ñuu Tesalónica, nì xinitnùhu‑tè ñà‑ndè stná ñuu Berea dacuítià Pablo razón ndiaha xí Dios. Ñàyùcàndùá, nì sàà stná‑te ñuu Berea mà, te nì dacà stná‑te dìnì nèhivì ñuu mà, nì dànácuîdà‑tené (sàhà Pablo). \v 14 Ñàyùcàndùá, nècuàchì cahvi xi Jesús, vichi vichi nì dàyáha‑ne nècuàchìmà cuàhàn‑nè ndè yuhù mar. Doco Silas xì Timoteo, cónì quèé‑né ñuu mà. \p \v 15 Daaní, nècuàchì ndaca‑xi Pablo cuàhàn, cutnáhâ‑né nì sàà ndè ñuu Atenas. Dandu na cuàhàn‑nè naquihin‑ne ichì mànuhù‑né, nì sàcùnaha‑né cachi‑nè xì Silas xì Timoteo ñà‑luegu ni quixí stná nècuàchìmà ndé iá Pablo. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pablo na ní càhàn‑nè xì nècuàchì xícusahnú ñuu Atenas \p \v 16-17 Daaní, ndiatú Pablo quesaa compañeru‑nè ñuu Atenas yucán, te nì xini‑nè itá chitu figura cahvi nèhivì ñuu mà. Te nì cuduchi cuáhà ini‑nè sàhámà, ñàyùcàndùá, itnii xichi nì sàhàn‑nè veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè Judea yucán, te nì càhàn‑nè xì nècuàchìmà, xì stná nècuàchì inga raza sáhàn yucán. Te nsìquívì nìsa sahàn stná‑nè yàhvi, nì càhàn‑nè xì nsidaa nècuàchì ndácùhun tnaha‑xi‑né. \v 18 Te dava tiàa nchícùn ley xi tè‑epicúreo, xì dava stná tè‑ley estoico, nì ndacùhun stnahá‑te xi‑né, te nì xìcàn tnùhù stnahá‑te nùù‑né. Ñàyùcàndùá cachí dava‑tè xì compañeru‑te: \p ―¿Ndíà nduá cachí guâ tè‑jaàn xì‑ndà? \p Te nì cachi dava gà‑te: \p ―Ádi stoho nècuàchì inga ñuu cáhàn‑te sàhà‑xí. \p Ducán nì cachì‑te, vàchi iníní‑te cáhàn Pablo sàhà Jesús, xì sàhà nansa natiacu‑ndà. \v 19 Dandu nì saca‑tè Pablo, cuàhàn‑te xi‑né iin xaan nani Areópago ndé natácá tè‑xícusahnú nùù ñuu mà. Te yucán nì ndàcàtnùhù témà nùù‑né, cachí‑te: \p ―¿Nansa iá dàñùhù sàà dacuaha‑guá‑nî nèhivì? \v 20 Vàchi sànì xinitnùhu‑nsi cáhàn‑ní sàhà iñàha tàcùní‑nsì, te ñàyùcàndùá cuní‑nsì cundaà ini‑nsì sàhà ñà‑ndùá cáhàn guá‑nî jaàn ―nì cachì‑te. \v 21 Vàchi nsidaa nècuàchì ñuu Atenas yucán, xì stná nècuàchì inga ñuu ndoó yucán, chicá cudíì ini‑nè cunitnùhu‑ne, te ò cachi‑nè sàhà iin ñà‑saa. \p \v 22 Ñàyùcàndùá, nì sàcuììn Pablo nùù nècuàchì sànì nataca lugar nani Areópago mà, te nì cachi‑nè: \p ―Mii‑nsiá nècuàchì ñuu Atenas yohó, sànì cundaà inì, cuàhà gá cahvi‑nsiá stoho‑nsià. \v 23 Vàchi na xicánúí yohó nì xinì itá cuáhà ñà‑ndùá cahvi‑nsiá; te nì xini stnáì yucán iín iin altar ndé itándiaa palabra yohó: “Dohó quidáñúhú‑ndá iin Dios tàcùní‑ndà”, cacháˋ. Pues cunaha‑nsiá, mate có‑ìnáhá‑nsiâ Dios mà, te quidáñúhú‑nsiâyà, doco yùhù cuàhìn cachitnùhi xì‑nsiá sàhà‑yá. \p \v 24 ’Mii‑yá nduú ana dandacu‑xi nùù ansivi xi sàhà ñuhìví, vàchi mii‑yá nì quidayucun xán xì nsidaa stná ñà‑ìá nùá. Ñàyùcàndùá, có‑xìñùhù‑yá quidayucun nèhivì ni‑iin vehe ndé coo‑ya. \v 25 Vàchi itiácú mii‑yá; còò ni‑iin ana dacútiácú xì‑yá, vàchi còò ni‑iñàha quidámánì nùù‑yá; còó. Mii‑yá taxí‑yá vida xi‑nda, tàchì‑ndà, xì nsidaa iñàha. \v 26 Te iin‑ni yohòtéhè‑ndà nì quidayucun‑yàndó, ñàyùcàndùá vichi xíndoo‑nda inicutu ñuhìví, te cuàhà raza nduu‑nda. Te mii‑yá nduú ana nì chitnùní inì‑xi índù tiempu cundoo iin iin raza ñuhìví, xì índùvì nùù‑xí cunduu iin iin ñuu cada raza, \v 27 áma nanducu‑né mii‑yá, te cunitnàhá‑né xì‑yá na ian nandúcú ndáha cuaá‑nèyà. Doco, cunaha‑nsiá, yatni uun iá‑yà ndé ndoó iin iin‑nda. \v 28 Vàchi sàhà mii‑yá itiácú‑ndà; divi sàhà mii‑yá xicánúú‑ndá, te ndoo‑nda ñuhìví. Te dava stná tè‑tùha nachutnahá palabra ñuu‑nsià yohó, sànì cachì‑te: “Divi mii‑yá nduú yohòtéhè‑ndà”. \v 29 Ñàyùcàndùá, nú ndisa, descendencia xi Dios nduu‑nda, dandu màsà cútúxí ini‑ndà Dios nduú iin figura nì nacani ini nèhivì, te nì quidavàha‑neà xì oro ò plata ò yùù. \v 30 Cunaha‑nsiá, tiempu nì yàha xi‑nda, cónì ítníí Dios cuenta sàhà modo xi nèhivì, vàchi cónìsá cúndáà ini‑nè. Doco vichi, nùù nsidanicuú nèhivì inicutu ñuhìví dandacú‑yá ñà‑naxicocuíìn ini‑ndà sàhà cuàchi‑nda. \v 31 Vàchi sànì saquin‑yà iin quìvì cuàhàn‑yà ndàcàn‑yà cuenta sàhà cuàchi nèhivì ñuhìví, te nìhì‑né nacua ndiá ìcà. Te sànì cachi stná‑yà ana cunduu juez nsidandaà cuenta xi‑ya; divi nduú iin ana (nì xìhì, te) nì natiacu nì quida‑ya. Pues sàhámà vàtùni cucumi ndisa‑nda seguru ñà‑ìcúmí coo ndisa juiciu ―nì cachi Pablo. \p \v 32 Daaní, na ní inini nècuàchìmà ñà‑càchí Pablo iá nansa natiacu‑ndà, dandu nì sàcùndiaa uun‑ñané. Doco dava‑ne, còó; dohó nì cachi‑nè: \p ―Nsiùhù, cuní‑nsì cunini ga‑nsì càhàn‑ní xì‑nsí inga quìvì sàhà chuun jaàn. \p \v 33 Dandu nì quee Pablo cuàhàn‑nè. \v 34 Doco dava tiàa nì inini ma, nì xinindisá‑né, te nì tenchicùn‑nè nècuàchìmà. Iin‑ne nduú iin juez quidáchúûn lugar nani Areópago mà, te quìvì‑né nduú Dionisio. Te inga‑nè nduú iin ñahà nani Dámaris; te ndoó gà stná iin ùì ana nì xinindisá. \c 18 \s1 Ñà‑ndùá nì quida Pablo ñuu Corinto \p \v 1 Nì nsihi (nì càhàn Pablo xì nècuàchìmà), dandu nì quee‑ne ñuu Atenas cuàhàn‑nè ñuu Corinto. \v 2 Te yucán nì ndacùhun tnahá‑né xì iin nècuàchì raza‑nè Judea nani Aquila. Mii‑né xì ñahàdìhí‑nè Priscila, xínduu‑ne nècuàchì iin ñuu iá ladu Ponto, doco vichi làcà ní quixi‑ne ñuu Roma iá ladu Italia, vàchi nì dàndàcú rey cahnú Claudio ñà‑fuerza caquee nsihi nèhivì raza Judea ñuu mà cùhùn‑nè. Ñàyùcàndùá, ñuu Corinto yucán sànì caquesaa nècuàchìmà. Dandu nì sàà stná Pablo visita vehe‑ne, \v 3 te yucán nì ndòo‑ne cutnáhâ‑né xì nècuàchìmà quidáchúûn‑né, vàchi iin‑ni oficiu icúmí nsidaa‑né, divi ñà‑quidavàha‑ne vehe sìcoto ndee. \v 4 Te cada iin iin quìvì descansu sáhàn‑nè veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè, te nì càhàn Pablo xì nèhivì yucán, vàchi cuní‑nè cunindisá stná nècuàchìmà, a sea nduú‑né nècuàchì raza‑nè, te ò nèhivì inga raza. \p \v 5 Daaní, nì quee Silas xì Timoteo ladu Macedonia, nì quesaa‑nè ndé iá Pablo. Dandu Pablo, ndé cuisì chuun cáhàn‑nè palabra xi Dios nì quesaha‑né quidá‑né, te cuàhà gá nì dàcuàhá‑né nècuàchì raza‑nè yucán, cachí‑nè ñà‑divi rey ndiaha nani Cristu nduú Jesús. \v 6 Doco nècuàchì yucán, nì caquesaha‑né nì cahíchì ini‑nè palabra mà, te nì càhàn ùhí‑nè dìquìá. Ñàyùcàndùá, nì naquidi Pablo sìcoto xi‑ne, (te seña nduámà ñà‑cuàhàn‑nè nacoo dahuun‑ne nècuàchìmà). Te nì cachi‑nè: \p ―Yùhù, mà cúnsídá cuàchi nú ni sáà anima‑nsià ndañuhá. Mii‑nsiá cunsida cuàchi‑nsia sàhà‑nsiá. Ñàyùcàndùá, vichi, nèhivì inga raza icúmí‑nsî càhàn xì‑nsí ―nì cachi‑nè. \p \v 7 Dandu nì quee‑ne veheñùhu ma cuàhàn‑nè vehe iin tiàa nani Justo. Iin nècuàchì nihnú vàha stná ini xì Dios nduú nècuàchìmà, te yatni inítnáhâ stná vehe‑ne xì veheñùhu yucán. \v 8 Doco nì ìa iin nècuàchì inúù xì veheñùhu ma nani Crispo, te nì xinindisá stná nècuàchìmà ichì Jesús, mii‑né xì nsidaa nèhivì vehe‑ne. Daaní, cuàhà gá stná nècuàchì ñuu mà, nì inini stná‑nè palabra xi‑ya, te nì xinindisá stná‑nè, dandu nì cuhiì‑né. \p \v 9 Daaní, iin ñuú nì dàsánî Dios Pablo nì cachi‑yà xì‑né: \p ―Màsà yúhî‑nî, te màsà cú‑íhín‑nî xì ni‑iin nèhivì. Iin‑ni quida‑ní seguir càhàn‑ní xì‑né. \v 10 Vàchi yùhù iéˋ cutnáhî xì‑ní, te còò iin quida quini xi‑ní, vàchi cuàhà nèhivì ñuu yohó icúmí cunduu nèhivì xí ―nì cachi‑yà. \p \v 11 Ñàyùcàndùá, iin cuìà dava nì ìa Pablo ñuu yucán, nì dàcuàhá‑né nèhivì ndoó yucán ñà‑ndùú dàñùhù xi Dios. \p \v 12 Daaní, ladu Acaya yucán iá stná iin tè‑dàndàcú nani Galión. Te tiempu xi‑tè nì nataca cuàhà tè‑raza Judea, nì catnii‑tè Pablo, nì saca‑tèné cuàhàn‑te xi‑né nùù tè‑dàndàcù‑mà, sanícuàchi‑tè sàhà‑né, \v 13 cachí‑te: \p ―Tiàa yohó, diín nduú modo chináhá‑nè cahvi‑nda Dios, vàchi cunaha‑ní, có‑sâha ley xi‑nda cahvi‑nda Dios nacua cachí mii‑né. \p \v 14 Dandu meru cuàhàn càhàn stná Pablo nì cùí, te nì cachi Galión mà: \p ―Mii‑nsiá tè‑raza Judea, nú ndisa quidá quíní tiàa yohó, te ò iin falta cahnú nduá nì quida‑ne nì cùí, dandísá, vàtùni candisé ñà‑sànícuàchi‑nsia sàhà‑né nùí. \v 15 Doco còó, vàchi cuisì sàhà dàñùhù xi mii‑nsiá cáhàn‑nsià, xì sàhà stná nècuàchì nchichí xi‑nsia, xì sàhà stná ley xi mii‑nsiá. Ñàyùcàndùá, mii‑nsiá cundehè‑nsiá sàhà chuun yohó, vàchi yùhù, mà nsídándáì‑ñà ―nì cachì‑te. \v 16 Dandu nì dàndàcú‑te cuxio nsihi‑ne nùù‑té. \p \v 17 Daaní, dava nècuàchì raza griegu ñuu mà, nì catnii‑ne iin nècuàchì cusáhnû nùù veheñùhu xi nècuàchì raza Judea mà. Sóstenes nani nècuàchìmà, te nì sahnì cuìí‑ñané nùù Galión mà. Doco cónì ndúlócô‑te. \s1 Nansa nì naxicocuíìn Pablo ndè ñuu Antioquía, dandu nì quihin tu‑ne ichì inga xichi cuàhàn‑nè chuun xi Jesús \p \v 18 Daaní, cuàhà gá quìvì nì ìa Pablo ñuu yucán. Dandu nì ndaquìndèè‑né xì nècuàchì hermanu ndoó ñuu mà, te cuàhàn‑nè ñuu Cencrea. Te yucán nì dàté tehe‑né, vàchi seña (nì sanduamà) ñà‑sànì saquin‑nè iin compromisu nùù Dios. Daanìˊ, ñà‑cùní‑nè nùhù‑nè ladu Siria, ñàyùcàndùá, nì nana‑ne iin barcu, mii‑né xì Aquila xì ñahàdìhí nècuàchìmà nani Priscila, te nsidaa‑né cuàhàn‑nè barcu mà \v 19 nì sàà‑nè ñuu Éfeso, vàchi divi ñuu yucán icúmí ndòo Priscila xì Aquila. Dandu nì sàhàn (nsidaa‑né) veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè ñuu mà, te nì càhàn Pablo xì nèhivì natácá yucán. \v 20 Te nècuàchìmà, nì cuni‑nè cucuee chii gá Pablo xì‑né inga ratu gà. Doco cónì cándísâ‑né, \v 21 vàchi nì cachi‑nè: \p ―Icúmî nùhì ñuu Jerusalén ñà‑coi yucán quìvì nacava vicò sà‑ìtúú. Doco primeru Dios icúmî naxicocuíìn yohó inga xichi ―nì cachi‑nè, dandu nì ndaquìndèè‑né xì nècuàchìmà. Te nì nana tu‑ne iin barcu iá ñuu mà cuàhàn‑nè. \v 22 Dandu nì sàà barcu mà ñuu Cesarea, (te yucán nì nuu‑ne), mànuhù‑né ñuu Jerusalén, nì casàhú‑nè xì nèhivì xí Jesús ndoó yucán, dandu nì quee tu‑ne cuàhàn‑nè ñuu Antioquía. \v 23 Te yucán nìsa ìa‑ne iin ratu, dandu nì quihin tu‑ne ichì cuàhàn‑nè ladu Galacia xì ladu Frigia. Te ñuu ñuu nì nacàhin‑ne nì càhàn‑nè xì nècuàchì nchícùn ichì Jesús, nì nacuàhandee ini‑nè nècuàchìmà. \s1 Ñà‑ndùá nì cuu na ní sàà Apolos ñuu Éfeso, te nì càhàn‑nè palabra ìì xí Dios \p \v 24 Daaní, ñuu Éfeso mà nì sàà stná iin nècuàchì raza Judea nani Apolos. Alejandría nduú meru ñuu‑nè, te tùha vàha‑ne càhàn‑nè sàhù. Te ináhá váha stná‑nè nansa nacání tutu ìì, \v 25 vàchi cuàhà gá sànì dàcuàhá‑né ichì Stoho‑ndà Dios. Te dìì gá stná ini‑nè càhàn‑nè sàhù. Ñàyùcàndùá, claru chináhá‑nè sàhà ichì‑yá. Doco cuisì ley xi Juan Bautista nduá ináhá‑nê. \v 26 Pues divi nècuàchìmà nì quesaha‑né cáhàn ndee‑né xì nèhivì sáhàn veheñùhu xi raza‑nè ñuu Éfeso mà. Te nì inini stná Priscila xì Aquila. Ñàyùcàndùá nì tavà cuàán‑ñané nì nacani viì‑né xì nècuàchìmà nansa meru iá ichì Dios. \v 27 Daaní, después, nì cuni nècuàchìmà yàha‑ne nùù‑xí ndé nduú ladu Acaya. Te nsidaa hermanu (ñuu Éfeso mà), nì cachi‑nè: \p ―Ndiaha gá nú ni cúhùn‑ní yucán. \p Te nì tiaa stná‑nè iin tutu cùhùn nuu nèhivì xí Jesús ndoó ladu Acaya mà ñà‑cundua nùù nècuàchìmà. Daaní, después na sánì sàà nècuàchìmà yucán, cuàhà gá nì nacuàhandee ini‑nè nsidaa nèhivì sànì nìhìtáhvì cunindisá ichì‑yá. \v 28 Vàchi nì càhàn stná‑nè xì cuàhà tè‑raza‑nè Judea, nì cahvi‑ne libru ìì iníní‑te, te ducán claru nì quida‑ne comprobar ana nduú Jesús, ñà‑divi rey ndiaha nani Cristu nduú‑yá, te ducán nì cundee‑né nùù témà, iníní nsidaa nèhivì. \c 19 \s1 Ñà‑ndùá nì quida Pablo na ní ìa‑ne ñuu Éfeso \p \v 1 Daaní, na iá ìì Apolos ñuu Corinto, dandu nì quihin Pablo ichì nínu, nì yàha‑ne ladu yucù mà, te nì sàà‑nè ñuu Éfeso. Yucán nì ndacùhun tnahá‑né xì itnii nècuàchì dacuahá ichì Dios. \v 2 Te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Na ní xinindisá‑nsiá palabra xi Dios, ¿a ní nìhìtáhvì stná‑nsià cucumi‑nsiá Espíritu Ìì xí‑yá? \p ―Còó ―cachí nècuàchìmà― tàñáha ga cundaà ini‑nsì a ñá‑ìá Espíritu Ìì, ò ñá‑còò‑yá. \p \v 3 Dandu nì cachi Pablo xì‑né: \p ―¿Ana dìquívì‑xí nì ndacùcahan‑né na ní cuhiì‑nsiá? \p ―Dàñùhù xi Juan Bautista nduá nì cuhiì‑nsí ―nì cachi nècuàchìmà. \p \v 4 Dandu nì cachi Pablo: \p ―Ñà‑ndáà ndùá, nìsa quida iì Juan mà nèhivì na ní cuu‑ne arrepentir. Doco nì cachi stná‑nè ñà‑después icúmí quixi ana cunihnu vàha ndisa ini‑ndà, divi nduú Jesucristu. \p \v 5 Ñàyùcàndùá, na ní cundaà ini nècuàchìmà nansa cachí Pablo, dandu nì canduhiì sàà‑né, doco vichi quìvì Stoho‑ndà Jesús nì ndacùcahan‑né. \v 6 Dandu nì chitàndòó Pablo ndahà‑né dìnì nècuàchìmà, te nì quixi fuerte Espíritu Ìì xí Dios ini anima nsidaa‑né, te nì dàcáhàn‑yànè dàhàn sàà, te nì càhàn stná‑nè razón ndiaha nì quixi nùù Dios. \v 7 Te nsidaa nèhivì mà, ùxìn ùì tiàa nduú‑né. \p \v 8 Dandu ùnì yòò nì ìa ga Pablo ñuu mà, sáhàn‑nè veheñùhu xi nècuàchì raza‑nè, te cáhàn‑nè xì nèhivì yucán, nacání‑né nansa iá ichì ndé dàndàcú Dios, te dacáhàn‑nè nècuàchìmà ñà‑nì cúnchícùn viì‑né ichì‑yá. \v 9 Doco dava‑ne, cónì cúdíì ini‑nè ley mà; cónì cùní‑nè cunindisá‑néà, ñàyùcàndùá, quini ga nì càhàn‑nè xì nèhivì dìquì ichì‑yá. Sàhà ñà‑jaàn nì nacoo Pablo nècuàchìmà, te nì tavà cuàán‑né nsidaa nècuàchì nchícùn ichì‑yá cuàhàn‑nè vehe iin tiàa nani Tiranno ndé nduú escuela. Te divi lugar mà nì dàcuàhá‑né nècuàchìmà nsìquívì. \v 10 Te ùì cuìà nì chinaha‑nè nèhivì ducán. Ñàyùcàndùá, nsidanicuú nèhivì ndoó ladu Asia yucán, nì xinitnùhu‑ne nansa iá razón ndiaha xí Stoho‑ndà Jesús, nècuàchì raza Judea, xì stná nècuàchì dava ga, nsidaa‑né nì xinitnùhu‑ne. \v 11 Te cuàhà gá milagru fuerte nì sàhatahvì Dios nì quida Pablo. \v 12 Dècuèndè pañuelu xi‑ne, ò ndéˋ sìcoto itándiaa ìcà‑né sáhàn nùù nècuàchì cuhí, te ndúvàha‑ne, te yúxìn stná ñà‑malu ñuhú ini‑nè. \p \v 13-14 Doco yucán nì sandoo stná dava tè‑raza Judea xicánúú tavá xi ñà‑malu. Ùsà ñàní dèhe iin dùtù cusáhnû nani Esceva nduú‑te. Te nì quesaha‑té xicánúú‑te ndácùcahan stná‑te quìvì Jesús tavá‑te ñà‑malu. Te dohó cachí‑te xán: “Yùhù ndácùcahín quìvì Jesús, divi ana cáhàn Pablo sàhà‑xí, te dandacuí nùù‑ndá ñà‑quee‑ndá, te cuahán‑ndâ”, cachí‑te. \v 15 Doco (iin xichi) na ní quida‑tè ducán, dandu nì naxiconihí ñà‑malu nùù‑té, cacháˋ: \p ―Yùhù ináhî Jesús, te ináhá stnáì ana nduú Pablo. Doco nsiohó, còò cuenta quihín nsiohó ―cacháˋ. \p \v 16 Dandu tiàa inácáá‑ñà anima‑xi, nì ndàvà‑te nì ducùn ndàhà tnàhá‑te xi témà, te nì cundee‑té nùù nsì‑úsà tèmà, dècuèndè nì dànácuèhè stná‑te témà, te nì dàndiàchì íì‑té sìcoto xi temà. Ñàyùcàndùá, nì canacoyo nsihi‑tè vehe ma cuàhàn‑te. \v 17 Ñà‑jaàn nduá nì cuu, te nì xinitnùhu stná nsidaa nèhivì ñuu Éfeso yucán, nècuàchì raza Judea, xì stná nècuàchì dava ga. Ñàyùcàndùá, yáha ga nì yùhí‑nè, te chicá nì ndenihi vàha stná‑nè Stoho‑ndà Jesús. \v 18 Te cuàhà gá stná nècuàchì xiníndísá‑xí‑yâ, nì quixi‑ne nì nàhmà vate‑né, nì dàtúi‑ne falta nì quida‑ne. \v 19 Te cuàhà nècuàchì nì sanduu nècuàchì tàtnà, nì catnii‑ne tutu itúì ndé itándiaa ñà‑tàtnà xí‑né vàxi‑ne, te nì sahmi nsihi‑neà nùù nsidaa nèhivì. Te nì tavà stná‑nè cuenta nadaa xíndiaa nsidaa tutu ma, te nì cundaà ini‑nè nahi ùì dico ùxìn mil (50,000) dìhùn plata ndiaáˋ. \v 20 Ducán fuerte nì chindee Stoho‑ndà Señor nì xìtià nihni palabra xi‑ya, te nì cucuahà‑ñá. \p \v 21 Daaní, na ní nsihi nì cuu ducan, dandu nì nacani ini Pablo cùhùn tu‑ne ladu Macedonia xì ladu Acaya, dandu nùhù‑nè ñuu Jerusalén. Te nì cachi stná‑nè: \p ―Nú sànì ìa chií ñuu Jerusalén yucán, dandu xiñuhu cùhùn stnáì ñuu Roma. \p \v 22 Dandu nì càhàn‑nè xì ùì nècuàchì xinúcuáchí nùù‑né nani Timoteo xì Erasto, te nì techuún‑né nècuàchìmà ñà‑màcòdònùù‑né. Ñàyùcàndùá, nì quee nècuàchìmà cuàhàn‑nè ladu Macedonia, doco Pablo, nì ndòo chii gá‑nè nì ìa‑ne ladu Asia. \s1 Nansa nì cuu cuahà sàhà ichì Jesús ñuu Éfeso \p \v 23 Quìvì yucán yáha ga nì cuu cuahà sàhà ichì‑yá. \v 24 Iin tiàa nani Demetrio nì dàquésáhá xân. Chuun xi nècuàchìmà nduú ñà‑quidachuún‑né xì plata, quidávàha‑ne vehe cuati tnaha vehe cahnú yùù yócò Diana (iá ñuu yucán). Te divi sàhà Demetrio mà cuàhà gá chuun nìsa nihì maestru quidáchúûn stná xì plata mà. \v 25 Ñàyùcàndùá iin quìvì nì cana Demetrio mà nsidaa maestru mà xì dava ga stná tiàa tùha quidachuún nahi oficiu xi stná mà, te nì cachi‑nè xì nsidaa‑té: \p ―Mii‑nsiá, sà‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑sàhà chuun xi‑nda yohó icúmí‑ndá ñà‑cuìcà‑ndà, ñánì. \v 26 Doco sànì xinì‑nsia, te ò sánì xinitnùhu‑nsia nansa quidá iin tiàa nani Pablo, cáhàn‑nè xì nèhivì, cachí‑nè ñà‑màdì dios ndisa nduú ñà‑quìdáyúcún ndahà nèhivì ñuhìví, cachí‑nè, te ducán sànì dacà‑né cuàhà nèhivì ñuu‑ndà yohó, xì cuàhà stná nèhivì, inicutu ladu Asia yohó. \v 27 Ñàyùcàndùá, vihini sàà stná nèhivì cahíchì ini‑nèndó sàhà chuun quida‑nda. Te màdì cuisì ñà‑jaàn, vàchi vihini sàà stná‑nè cahíchì ini‑nè veheñùhu xi dios xi‑nda Diana, te dandáñúhú stná‑nè tnùñuhu xí‑ña, mate mii‑ñá nduú ana cahvi nsidanicuú nèhivì ladu Asia yohó, xì nsidaa stná nèhivì inicutu ñuhìví. ―Ducán nì cachi Demetrio mà. \p \v 28 Ñàyùcàndùá, na ní nsihi nì inini nècuàchìmà ñà‑jaàn, dandu yáha ga nì caxidà ini‑nè, te nì càna ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Ndiaha gá stoho‑ndà Diana iá ñuu Éfeso yohó! \p \v 29 Ñàyùcàndùá, nì candulocó nèhivì inicutu ñuu mà, te cuàhà gá nì cuu cuahà sàhámà dècuèndè nì tnii‑ne ùì compañeru Pablo nani Gayo xì Aristarco. Nècuàchì ladu Macedonia cutnáhâ xi Pablo nì quixi‑ne ichì nduú nècuàchìmà. Dandu nsidaa nèhivì cuáhà yucán, ñuhú‑né nècuàchìmà carrera cuàhàn‑nè, nì caquìhvi‑ne ini lugar cahnú ndé natácá nèhivì ñuu mà. \v 30 Te Pablo, nì cuni stná‑nè quìhvi‑ne càhàn‑nè xì nèhivì mà, doco compañeru‑nè nchícùn stná xì ichì Jesús, cónì sáha‑ne lugar. \v 31 Te dava stná tè‑xídandacú ladu Asia mà, ndoó vàha stná‑te xi Pablo, ñàyùcàndùá nì dàsáà‑te iin razón nùù‑né, sacúndáhvî‑te ñà‑màsà quíhvi‑ne lugar yucán. (Sàhà ñà‑jaàn nduá cónì quíhvi‑ne.) \p \v 32 Doco ini lugar mà, iin‑ni cána ndee nèhivì cuáhà mà, mate tucu tucu xícachi iin iin‑ne, te ñà‑yáha guá sànì nacuidà nsidaa‑né, ñàyùcàndùá chicá cuàhà‑né ni cónì sáha tnùní ini‑nè índù chuun nì nataca‑nè yucán. \v 33 Daaní, dava tè‑raza Judea, nì chindaha‑té iin tnaha‑tè nani Alejandro ñà‑nì mácuììn‑nè nùù nsidaa nèhivì cuáhà mà. Te nì ndàhì dava nèhivì mà xì Alejandro mà ñà‑nì cáhàn‑nè xì nsidaa‑né. Ñàyùcàndùá, nì dànáhà ndahà‑né áma mácùndoo dadí nècuàchìmà, vàchi cuní‑nè càhàn‑nè sàhà mii‑né xì sàhà compañeru‑nè nì cùí. \v 34 Doco nèhivì cuáhà mà, na ní xinitnùhu‑ne ñà‑iin nècuàchì raza Judea nduú nècuàchìmà, dandu iin‑ni nì càna ndee nsidaa‑né, cachí‑nè: \p ―¡Ndiaha gá stoho‑ndà Diana iá ñuu Éfeso yohó! ―cachí‑nè. Te iin‑ni nì càna fuerte nsidaa‑né ducán nahi ùì hora. \p \v 35 Daaní, por fin nì nìhì tè‑ndùú secretariu ñuu mà nì nachindoo dadí‑te nèhivì cuáhà mà. Dandu nì cachì‑te xi‑né: \p ―Mii‑nsiá nècuàchì ñuu‑ndà Éfeso yohó, ¿amádi sà‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑nsidanicuú nèhivì sànì xinitnùhu nansa quida‑nda ñuu yohó, ndiaá‑ndà vehe stoho cahnu‑nda, divi mii‑ñá ní quee ndè ansivi nì nacava‑ñà ndéˋ yohó? \v 36 Pues (ináhá‑nê), te mà cùì cáchí‑nè có‑ndùá ñà‑ndáà. Ñàyùcàndùá, ndiá ìcà‑nsiá cundoo sahnú‑nsiá, te màdìá quida cuahà‑nsiá ducán. \v 37 Vàchi nècuàchì nì tnii‑nsia ndacá‑nsiá vàxi yohó, cónì quìdá quini‑ne xì veheñùhu xi‑nda, ni cónì cáhàn quini‑ne dìquì dios xi‑nda. \v 38 Ñàyùcàndùá, nú cuní Demetrio xì compañeru‑nè canicuàchi‑ne sàhà iin nèhivì, dandu ni cúhùn‑nè nùù juez ndoó ñuu yohó, te yucán ni canícuàchi stnahá‑né sàhà‑né. \v 39 Te nú iá gà chuun xi‑nsia vichi, dandu xiñuhu nataca‑ndà ndatnuhu víi‑nda ñà‑ndùú ichì ley. \v 40 Vàchi vichi sàndòò‑ndà tìxi peligru canicuàchi gobiernu sàhà nsidaa‑nda, vàchi vihini cutuxi ini‑nè ñà‑cuàhàn‑ndà daquésáhá‑ndá iin revolución nduá, te mà náníhì tnùní gà ini‑ndà nansa cachi‑ndà xì‑né ndíà dìsáhà‑xí nì cuu cuahà guá vichi. \p \v 41 Ducán nì cachi tè‑ndùú secretariu mà, dandu nì dànácuîtià nsihi‑tè nèhivì mà. \c 20 \s1 Nansa nì sàhàn Pablo ladu Macedonia xì ladu Grecia \p \v 1 Daaní, na ní nsihi nì cuu cuahà mà, dandu nì cana Pablo nsidaa nèhivì xí Jesús ndoó yucán, te nì nacuàhandee ini‑nè nècuàchìmà. Dandu nì ndaquìndèè stnahá‑né, te nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè ladu Macedonia. \v 2 Te yucán nì nacàhin‑ne cuàhà ñuu, te nì càhàn cuàhà‑né xì nècuàchì hermanu ndoó yucán sàhà‑ñá chicá ni cúníhnú vàha ini‑nè mii‑yá. Dandu nì quee‑ne cuàhàn‑nè chicá nùù‑xí ndè ladu Grecia. \v 3-4 Te yucán nì ìa‑ne ùnì yòò. \p Doco na meru cuàhàn‑nè quihin‑ne barcu nùhù‑nè ladu Siria nì cùí, dandu nì xinitnùhu‑ne ñà‑sànì ndatnuhu tè‑raza Judea, cuní‑te cahnì‑ténê. Ñàyùcàndùá, nì naxicocuíìn ini‑nè, nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè nayàha‑ne ladu Macedonia, dandu nùhù‑nè ladu Asia. Te ichì mà cutnáhâ stná‑nè xì iin nècuàchì ñuu Berea nani Sópater, xì stná ùì nècuàchì ñuu Tesalónica nani Aristarco xì Segundo. Te cuàhàn stná iin nècuàchì ñuu Derbe nani Gayo, xì stná Timoteo, xì stná ùì nècuàchì ladu Asia nani Tíquico xì Trófimo. \v 5 Pues nsidaa compañeru Pablo mà, idónuu‑né nì sàà‑nè ñuu Troas. Te yucán nì cucuìta‑ne ndiatú‑né sàà stná Pablo xì yùhù. \v 6 Daaní nsiùhù tu, na sánì yàha vicò xixí‑né pan có‑ndùtáchí, dandu nì nana‑nsi barcu ñuu Filipos. Te ùhùn quìvì nì xìca‑nù mar dècuèndè nì sàà‑nu ñuu Troas. Yucán nì nacuatnahá‑nsí xì nècuàchì cuàhàn cueé mà. Te ùsà quìvì nì cuee‑nsì nì sandoo‑nsi yucán. \s1 Nansa nì natiacu iin tèchii ñuu Troas na ní nacava‑tè nùù iin vehe idótnahá \p \v 7 Quìvì primeru semana nì nataca nsidaa nècuàchì nchícùn ichì Jesús, te nì cudiní‑né. Dandu nì càhàn Pablo xì‑né ñà‑ndùú palabra xi Dios, dècuèndè dava ñùu nì càhàn‑nè, vàchi dàtnàà inga quìvì icúmí‑nê quihin tu‑ne ichì. \v 8 Te cuàhà ñuhu tnúù nihni ndé ndoó‑nsí cuartu dìquì‑xì mà. \v 9 Te nùù iin ventana xan ma iá stná iin tèchii nani Eutico. Doco sádì vàhná‑te ñà‑nì cucaní guâ hora cáhàn Pablo. Sàhà ñà‑yùcán nì quìdì naà‑té, te nì naxiconihí‑te nì nacava‑tè dècuèndè pisu ùnì. (Ñàyùcàndùá, nì nuu nèhivì mà) nì ndanihi‑nète, doco sànì xìhì‑te. \v 10 Dandu nì nuu stná Pablo ndé indúhu‑té, te nì numi nihni‑nète, te nì cachi‑nè: \p ―Màsà yúhî‑nsià, vàchi itiácù‑te. \p \v 11 Dandu nì nana tu nsidaa‑né, te nì caxixi‑ne. Te caní tiempu nì ndatnuhu gá Pablo xì‑né dècuèndè nì tùinuù, dandu ní quihin Pablo ichì cuàhàn‑nè. \v 12 Doco tèchii ma, ndacá nèhivì mà‑té mànuhù, vàchi sànì natiacù‑te, te ñàyùcàndùá nì cudiì gá ini nsidaa‑né. \s1 Nansa nì yàha Pablo ndè ñuu Mileto \p \v 13 Daaní, nsiùhù, nì sàcòdònùù‑nsí nùù Pablo, nì quihin‑nsi barcu cuàhàn‑nsì ñuu Asón, vàchi sànì ndatnuhu sahnú‑nsí xì Pablo ñà‑nacuaca‑nsinè yucán, vàchi cuní‑nè cacasahà‑né cùhùn‑nè ichì mà. \v 14 Sàháyùcàndùá, ñuu Asón mà nì nacuatnahá‑nsí xì‑né. Dandu divi barcu mà nì sàhàn ndàà‑nsì chicá nùù‑xí ndè ñuu Mitilene. \v 15-16 Daaní, inga quìvì nì quihin tu barcu mà ichì cuàhàn‑nu xi‑nsí ndè yatni ñuu Quío. Dandu inga quìvì nì sàà‑nsì ladu Samos, te después nì sàà stná‑nsì ñuu Trogilio. Yucán nì quetatu chii‑nsí. Dandu inga quìvì nì yàha uun‑nsi ñuu Éfeso, nì sàà‑nsì ñuu Mileto. Vàchi ducán nì nacani ini Pablo quida‑nsi ñà‑có‑cùní‑nè cucuee‑nè ladu Asia mà, vàchi yáha ga cuní‑nè nasaa‑nè ñuu Jerusalén antes nacava vicò Pentecostés. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pablo xì nècuàchì inúù chuun xi Jesús ñuu Éfeso \p \v 17 Daaní, na ndoó‑nsí ñuu Mileto, dandu nì techuún Pablo iin razón cuàhàn ñuu Éfeso, caná‑né nècuàchì sahnú inúù chuun xi Jesús ñà‑quixi‑ne. \v 18 Te na ní caquesaa‑nè, dandu nì cachi Pablo xì‑né: \p ―Mii‑nsiá, sà‑ìnáhá‑nsiâ modo xi, nansa quidé dècuèndè quìvì primeru nì quesaì ladu Asia yohó; te ináhá stná‑nsià nansa nìsa quide inicutu tiempu nìsa ìe cutnáhî xì‑nsiá, \v 19 xinúcuáchî nùù Stoho‑ndà Señor. Vàchi cónìsá ìa cuadúì. Dècuèndè nìsa sacu stnáì cuàhà xichi sàhà‑nsiá. Te cuàhà gá vida nì yàhi nì quida tè‑raza Judea na ní candatnuhu‑té ñà‑dandáñúhú‑tê yùhù. \v 20 Te ináhá stná‑nsià ñà‑cónì chídèhíˋ ni‑iñàha cunduu ñà‑vàha xi anima‑nsià. Còó, vàchi nsidaámà nì cachitnùhi xì‑nsiá. Cuàhà gá nì chinahì mii‑nsiá na ní nataca‑ndà iin‑ni xaan, te na xicánúú stnáì dacuahí‑nsià dècuèndè vehe‑nsia. \v 21 Nsidanicuú nèhivì nì càhàn xìˊ, a ducán xínduu‑ne nècuàchì raza Judea, te ò nècuàchì inga raza, doco claru nì cachì xì‑né ñà‑ndìá ìcà‑né cuu‑ne arrepentir nùù Yua‑nda Dios, te cunihnu vàha ini‑nè Stoho‑ndà Jesucristu. \p \v 22 ’Pues vichi, yáha ga dansíhi anímè ñà‑nùhù‑tui ñuu Jerusalén, mate có‑cùndáà inì nansa cuu xí yucán. \v 23 Cuisì ináhî ñà‑yòhó: cada sáì iin ñuu, dandu cachí Espíritu Ìì xí Dios ini anímè ñà‑ìcúmî cundiadì, te ò ndohi yucán. \v 24 Doco có‑nàcání inì sàhámà, vàchi có‑ndùlócô guè sàhà vida xi, mate ni cahní‑te yùhù. Cuisì cuníˋ daxínu viìˊ chuun icúmî, dandu cudiì inì. Vàchi cuníˋ quide cumplir chuun nì nìhí nùù Stoho‑ndà Jesús ñà‑càhìn xì nèhivì ñà‑ndùú razón ndiaha sàhà gracia xi Dios. \p \v 25 ’Cunaha‑nsiá, mahì mii‑nsiá nì xìcanui cáhìn palabra sàhà ñuhìví ìì xí Dios. Doco vichi, ináhî mà cúnístnàhá gá‑ndà. \v 26 Ñàyùcàndùá, dohó cachíˋ xì‑nsiá vichi: nú ni sáà ndañuhu anima iin‑nsia, yùhù mà cúnsídá cuàchi guè, \v 27 vàchi sànì dàcuàhí mii‑nsiá nsidaa ñà‑ndùá nì cachi Dios quida‑nda, cónì chídèhíˋ ni‑iyuhu razón mà. \v 28 Sàháyùcàndùá, cundiaa vàha‑nsia mii‑nsiá, te cundiaa vàha stná‑nsià nsidaa gá nèhivì xí Dios, vàchi nahi iá chuun ndiaá‑ndà riì, ducán iá stná chuun icúmí‑nsiâ nùù Espíritu Ìì xí Dios. Ñàyùcàndùá, cunuù víi‑nsiá nèhivì xí‑yá, vàchi xì nìì‑yá sànì dànáà‑yá sàhà nsidaa‑nda sàhà ñà‑cunduu‑nda nèhivì xí‑yá. \p \v 29 ’Yùhù ináhî, nú sàcuàhìn, dandu icúmí ndecoyo tiàa dana cuni dacà xì dìnì‑nsiá. Na quidá quisì íhì, có‑dàcácu‑sì riì, ducán quida stná nècuàchìmà xì‑nsiá. \v 30 Te nùù nsidaa stná mii‑nsiá icúmí dava nèhivì quesaha stná‑nè chináhá stnahá‑né iin ñà‑tnùhù áma cúnchícùn stná‑nsià ichì mii‑né. \v 31 Ñàyùcàndùá, cuàhà gá cundoo tùha‑nsia, te nsinuu ini‑nsià nansa nì quide, vàchi ùnì cuìà nì ìe xì‑nsiá, te nicanicuahàn nìsa chinahì mii‑nsiá; ndui te ñuú nìsa cahìn xì‑nsiá, ndè nìsa sacu stnáì sàhà‑nsiá. \p \v 32 ’Pues vichi ni ndóo‑nsia xì Dios, te ni cúndiáá‑yànsià, ñánì. Te ni cúnchícùn‑nsià palabra sàhà gracia xi‑ya, vàchi nú ni cúndéhe‑nsiá palabra mà, dandu sàà‑nsià cunindisá víi‑nsiá, te ducán cundiatú stná anima‑nsià ñà‑vàha ndiaha xí‑yá, te nìhìtáhvì stná‑nsià cutnahá‑nsiá xì nsidaa gá ana sànì ndoo anima‑xi nì quida‑ya. \p \v 33 ’Yùhù, ni‑iin biene xi ni‑iin nèhivì cónì xíhoé, ni plata xi‑ne, ni oro xi‑ne, ni sìcoto xi‑ne. \v 34 Còó, vàchi ináhá‑nsiâ, xì ndahí nìsa quidachuín, te ducán nìsa tùi ñà‑ndùá nìsa itiacu‑nsì. \v 35 Sànì xini‑nsià nsidaa ñà‑ndùá nìsa quide, te sàhámà vàtùni cundaà inì‑nsia ndiá ìcà nsidaa‑nda quidachuun‑nda, dandu nìhì‑ndà nansa chindee stná‑ndà ana iá necesidad xi. Te xiñuhu nsinuu stná inì‑nsia palabra nì cachi Stoho‑ndà Jesús na ní cachi‑yà: “Chicá cundiatú anima‑ndà ñà‑dacútâhvì‑ndà iñàha, te màdìá cutahvì mii‑ndañá”. \p \v 36 Daaní, nì nsihi nì cachi Pablo ñà‑jaàn, dandu nì sàcuìtasisi nsidaa‑né, te nì xìcàn tàhvì Pablo nùù Dios. \v 37 Dandu cuàhà gá nì casacu nsidaa‑né, te nì numi nihni stnahá‑né, te nì tutuyuhu stnahá‑né nùù‑né, \v 38 vàchi yáha ga nì nàcùndoo nsidaa‑né tnùnsí ini ñà‑nì cachi Pablo mà cúní stnàhá gá‑nè. Dandu nì sàndaca ichi‑ñánê dècuèndè nùù barcu. \c 21 \s1 Nansa mànuhù Pablo ñuu Jerusalén \p \v 1 Nì nsihi nì ndaquìndèè‑nsí xì nèhivì yucán, dandu nì quihin barcu mà ichì cuàhàn‑nu. Primeru nì yàha ndaà‑nu ndè ñuu Cos. Dandu inga quìvì nì sàà‑nsì ñuu Rodas, te después nì sàà‑nsì ñuu Pátara. \v 2 Yucán nì xini‑nsì iin barcu icúmí cùhùn ladu Fenicia. Ñàyùcàndùá, yutnù yucán nì nana‑nsi cuàhàn‑nsì. \v 3 Te na ní xini xìcà‑nsí ñuu cahnú mahì mar nani Chipre, dandu nì yàha‑nsi iin ladu, te ladu ìtní‑nsì nì ndòo ñuu mà. Dandu nì sàà‑nsì ladu Siria. Meru ñuu ndé nì sàà barcu mà nùù ñuhù nani ñuu Tiro, te divi lugar mà cuàhàn nuu carga xi‑nù. \v 4 Te yucán nì ndacùhun tnahá stná‑nsì xì nèhivì xí Jesús; ñàyùcàndùá, ùsà quìvì nì sandoo‑nsi xì‑né mà. Dandu nì dàcáhàn Espíritu Ìì xí Dios dava nècuàchìmà, te nì cachi‑nè xì Pablo ñà‑màsà cúhùn‑nè ñuu Jerusalén. \v 5-6 Doco na ní nsihi ùsà quìvì mà, dandu nì quihin tu‑nsi ichì cuàhàn‑nsì, te nì sàndaca ichi nsidaa nècuàchìmà nsiùhù, tiàa xi ñahà xì stná dèhe‑ne, nsidaa‑nsí nì sàhàn‑nsì orilla ñuu mà dècuèndè yuhù mar. Te yucán nì sàcuìtasisi‑nsí nì xìcàn tàhvì‑nsí nùù Dios, dandu nì ndaquìndèè tnàhá‑nsí, te nì numi nihni stnahá‑nsí. Dandu nì nana nsiùhù barcu mà, te mànuhù nècuàchìmà vehe‑ne. \p \v 7 Daaní, nì quee barcu mà ñuu Tiro, te nì xìca‑nù mahì mar ndè ñuu Tolemaida. Yucán nì nuu‑nsi, te nì casàhú‑nsì xì nècuàchì hermanu ñuu mà. Te iin quìvì‑ní nì cuee‑nsì yucán. \v 8 Dandu inga quìvì nì quihin tu‑nsi ichì cuàhàn‑nsì, Pablo xì nsiùhù nècuàchì cutnáhâ xí‑nê, te nì sàà‑nsì ñuu Cesarea. Te yucán cuàhàn‑nsì vehe Felipe cundoo‑nsi. Te Felipe mà nduú iin nècuàchì nùù ùsà tiàa (nìsa dasàn xì ración), doco vichi xicánúú stná‑nè cáhàn‑nè xì nèhivì ñà‑ndùú palabra sàhà Jesús. \v 9 Te cùmì dèhe yoco‑né ndoó xínduu señorita, te sànì nìhìtáhvì stná nsìcúmìá cachitnùha razón xi Dios. \v 10 Pues divi vehe nècuàchìmà nì sandoo‑nsi itnii quìvì. Dandu yucán nì sàà stná iin tiàa nì quixi ladu Judea nani Agabo. Te tùha stná‑nè cachitnùhu‑ne razón xi Dios. \v 11 Te nì tnàtuu‑ne nùù‑nsí, nì ndaxin‑né siuhmatìxi Pablo, dandu nì suhni‑nèà sàhà‑né xì ndahà‑né, te nì cachi‑nè: \p ―Dohó cachítnùhu Espíritu Ìì xí Dios: “Tiàa dìsiúhmátìxi‑xi yohó, icúmí stná‑nè cunuhni‑nè quida tè‑raza Judea ñuu Jerusalén, dandu yàha‑ne ndahà tè‑inga ñuu”. \p \v 12 Ñàyùcàndùá, na ní cachi‑nè ducán, dandu nsiùhù xì stná nècuàchì ñuu Cesarea mà, nì sacundahví‑nsì nùù Pablo ñà‑màsà cúhùn‑nè ñuu Jerusalén. \v 13 Doco nì cachi‑nè xì‑nsí: \p ―Màsà cuácú gá‑nsià, vàchi yáha ga cuí sentir ñà‑quìdá‑nsiá ducán, vàchi dispuestu iéˋ màcùnuhnì ñuu Jerusalén, mate dècuèndè nì cùí stnáì yucán sàhà Stoho‑ndà Jesús ―nì cachi‑nè. \p \v 14 Pues sàhà‑ñá mànìcùí cadi‑nsì nùù‑né, còò ni‑iñàha ni cachí gà‑nsì, cuisì ní cachi‑nsì: \p ―Dios cachi‑yà. \p \v 15 Daaní, nì nsidayucun‑nsì carga xi‑nsi cuàhàn‑nsì ñuu Jerusalén. \v 16 Te nì cutnahá stná‑nsì xì iin ùì nècuàchì xiníndísâ ndoó ñuu Cesarea mà cuàhàn‑nsì, te (nì sàà‑nsì ñuu Jerusalén) ndè vehe iin nècuàchì nì quixi ñuu Chipre nani Mnasón. Mii‑né, sàcàní quìvì nchícùn stná‑nè ichì Jesús, te divi vehe‑ne nduú ndé cundoo‑nsi. \s1 Nansa nì sàhàn Pablo nì ndatnuhu‑né xì Jacobo \p \v 17 Daaní, na ní sàà‑nsì ñuu mà, dandu nì casàhú‑nsì xì nècuàchì hermanu ndoó yucán, te nì cudiì ini‑nè ñà‑sànì sàà‑nsì. \v 18 Daaní, inga quìvì cuàhàn‑nsì xì Pablo dècuèndè ndé iá Jacobo. Te yucán sànì nataca stná nsidaa nècuàchì sahnú inúù xì nèhivì xí Dios. \v 19 Dandu nì casàhú Pablo xì nècuàchìmà, te nì nacani nsihi‑ne nansa nì cuu na ní sàhàn‑nè ñuu xìcà, te (nì quida‑ne chuun ìì xí Dios), te ndiaha gá nì chindee‑yánè yucán. \v 20 Daaní, na ní nsihi nì inini nècuàchìmà, dandu nì naquimanì‑néyà, te nì cachi‑nè xì Pablo: \p ―Ñánì, sàxìní‑nî ndoó cuàhà mil nècuàchì raza‑ndà xiníndísâ ichì‑yá. Te nsidaa‑né, nchícùn viì‑né ley xi Moisés. \v 21 Doco cachí cuentu sàhà mii‑ní ñà‑chìnáhà‑ní nècuàchì raza‑ndà ndoó inga ñuu ñà‑màsà quíhín casu gà‑nè sàhà ley mà, ni có‑xìñùhù gá màcùtuu seña xi Dios ìcà dèhe‑ne, ni có‑ndìá ìcà stná‑nè chivàha ga‑nè estilu xi raza‑ndà. \v 22 Ñàyùcàndùá ¿ndíà quida‑nda? vàchi icúmí nèhivì nataca‑nè nú sànì xinitnùhu‑ne iá‑nî yohó. \v 23-24 Chicá vàha dohó quida‑ní. Cundaca‑ní cùmì tiàa ndoó yohó sànì saquin xì iin compromisu nùù Dios, te cùhùn‑nsià nduhiì‑nsiá (nacua cachí ley xi‑nda), te quida‑ní chii gastu sàhà‑né. Dandu después dàté tehe dìnì‑né. Vàchi nú ducán ni quida‑ní, dandu vàtùni cundaà ini nèhivì cuentu uun nduá ndatnúhú‑nê sàhà‑ní, vàchi (cuninùù‑né) quidá víi‑ní, te chívàha viì‑ní ley xi‑nda. \p \v 25 ’Doco nsidaa nècuàchì inga raza yucán, còó; sànì dàsáà‑ndà iin carta nùù‑né ndé cachí‑ndà ñà‑còò necesidad chivàha‑ne ley mà, cuisì ñà‑màsà cáxi‑né ñà‑nì sàcùndoo nùù yùù yócò, te màsà cúxí stná‑nè nìì, nì màsà cáxi‑né cuñu quisì nì sàhná uun, nì màsà cóó‑né xì nècuàchì cónì nándàhà xì‑né ―nì cachi Jacobo. \s1 Nansa nì catnii‑tè Pablo na iá‑nè veheñùhu cahnú \p \v 26 Daaní, nì saca Pablo nsì‑cúmì tiàa ma, te nì quee‑ne inga quìvì nì casahàn‑nè ñà‑nsidandoo nsidaa‑né mii‑né nacua cachí ley xi‑ne. Dandu nì quìhvi‑ne veheñùhu cahnú, nì cachitnùhu‑ne nadaa ga quìvì cunihiì‑né, dandu después cuàha iin iin‑ne quisì cunduu promesa xi‑ne. \v 27 Ùsà quìvì nduú tiempu (cunihiì‑né). Te sàdaaní xìnu quìvì mà, dandu dava tè‑raza Judea nì caquixi ladu Asia, nì xinì‑te Pablo na iá‑nè veheñùhu ma. Ñàyùcàndùá nì quesaha‑té nì nsida tontó‑te nèhivì cuáhà yucán. Nì catnii‑tè Pablo, \v 28 te nì càna ndee‑té, cachí‑te: \p ―Mii‑nsiá tè‑raza‑ndà Israel, chindee‑nsiá nsiùhù, vàchi divi tèyòhó nduú tiàa cáhàn guá dìquì‑ndà ñà‑có‑ndiàá raza‑ndà, cachí‑te, ni có‑ndiàá stná ley xi‑nda, te ni có‑ndiàá gà stná veheñùhu yohó, cachí‑te. Te ducán chináhà‑te nèhivì inicutu. Te màdì sàhà cuisì ñà‑jaàn nduá; còó, vàchi nì saca stná‑te iin tè‑raza sìquini nì quìhvi‑tè xì témà veheñùhu yohó. Ñàyùcàndùá, sànì cuchicuehe ñà‑ìì icúmí vehe ìì yohó. \p \v 29 Ducán nì cachi tèmà, vàchi antes nì caxinì‑te xicánúú Pablo ñuu mà cutnáhâ‑né xì iin nècuàchì ñuu Éfeso nani Trófimo, (iin nècuàchì inga raza). Te nì catuxi inì‑te ndacá stná Pablo tiàa ma nì sàhàn ini veheñùhu cahnu‑ma. \p \v 30 Ñàyùcàndùá nì nacuidà nsidaa nèhivì inicutu ñuu mà, nì dàyáà‑nè vàxi‑ne nì nachitu‑né. Te ñuhú nihni‑ne Pablo nì tavà‑né nècuàchìmà fuera veheñùhu cahnu‑ma, te vichi duha nì nacadi nsihi‑ne yehè patiu mà. \v 31 Meru nandúcú‑nê modo nansa cahnì‑né Pablo, dandu nì sàà razón nùù comandante coronel ñà‑sànì nacuidà sàstnùhù nsidaa nèhivì ñuu Jerusalén mà. \v 32 Dandu nì nacuaca comandante mà cuàhà soldadu xì stná capitán xi‑ne, te nì dàyáà‑nè xì‑té cuàhàn‑nè ndé quidá cuáhà guá nèhivì. Te na ní xini nèhivì mà vàxi comandante xì soldadu mà, dandu nì cucuìta iì‑né, cónì càní gá‑nè Pablo. \v 33 Dandu nì tnàtuu comandante nì dàndàcú‑né nùù soldadu xi‑ne ñà‑nì tnìí‑te Pablo, te màcùnuhni‑nè xì ùì cadena. Dandu nì ndàcàtnùhù‑né nùù nèhivì cuáhà mà: \p ―¿Ana nduú tiàa yohó, te ndíà nì quida‑tè? \p \v 34 Doco nèhivì cuáhà yucán, cána ndee‑né; tucu tucu cachí iin iin‑ne, mànìcùí cundaà ini comandante nansa ndisa iá chuun ma ñà‑cána guá nècuàchìmà. Ñàyùcàndùá, nì dàndàcú‑né nùù soldadu xi‑ne ñà‑nì cúndácá‑te Pablo nùhù ini vehe cahnú‑te. \v 35 Sàhámà, ndacá témàné nì nasaa vehe‑tè, cuàhàn‑te nana‑tè cuaì. Doco ñà‑dana guá ndoó nèhivì cuáhà mà, ñàyùcàndùá fuerza nì sàcùnsida‑tè Pablo nì nana, \v 36 vàchi nchícùn chitu nsidaa‑né, cána‑ne, cachí‑nè: \p ―Cahnì‑ndà tè‑jaàn chicá vàha. \s1 Nansa nì càhàn Pablo sàhà mii‑né nùù nèhivì cuáhà \p \v 37 Daaní, na meru cuàhàn soldadu mà dayáha‑tè Pablo ini vehe cahnú‑te, dandu nì cachi‑nè xì comandante coronel yucán: \p ―¿A iá permisu càhàn tií xì‑ní? \p Dandu nì cachi‑nè xì Pablo: \p ―¿A túha stná‑ní càhàn‑ní dàhàn griegu? \v 38 ¿A có‑ndùù‑ní tè‑ñuu Egipto nì quida revolución daa, te nì idònùù‑ní nùù cùmì mil tè‑tèhìì nì saca‑níte cuàhàn‑nsia yucù? \p \v 39 ―Còó ―cachí Pablo―, yùhù, tè‑raza Judea nduí. Meru ñui nduú ñuu Tarso iá ladu Cilicia. Tiàa iá derechu‑xi nduí; te ñuì mà, có‑ndùú stná iin ñuu tii. Ñàyùcàndùá sacúndáhvîˋ nùù‑ní áma táxí‑nî permisu càhìn xì nèhivì cuáhà yohó ―nì cachi‑nè. \p \v 40 Dandu nì sàha comandante mà lugar càhàn‑nè. Ñàyùcàndùá, nì ndacuiin‑nè nùù cuaì mà, te nì dànáhà ndahà‑né ñà‑nì cúdádî nsidaa nèhivì mà. Te na ní ndudadí nsihi nècuàchìmà, dandu nì càhàn‑nè. Doco puru dàhàn (nèhivì ñuu mà) nì càhàn‑nè, divi dàhàn hebreu, te dohó nì cachi‑nè: \c 22 \p \v 1 ―Mii‑nsiá nècuàchì sahnú, xì nsidaa gá stná ñanì dava ga, cunini‑nsia cuàhìn càhìn sàhà mií ―nì cachi Pablo. \p \v 2 Dandu nèhivì cuáhà yucan, na ní cundaà ini‑nè ñà‑divi dàhàn mii‑né cáhàn stna nècuàchìmà, dandu chicá nì cudadí‑né. Te nì cachi gà Pablo: \p \v 3 ―Yùhù, iin nècuàchì raza Judea nduí. Ñuu Tarso iá ladu Cilicia nduú lugar ndé nì tùinuí ñuhìví, doco ñuu yohó nì sahnui. Te maestru Gamaliel nduú ana nìsa dacuaha‑xí. Ñàyùcàndùá, nì dàcuàhá vàhi nsidaa ñà‑ndùá cachí ley xi xìì‑ndà, vàchi yáha ga nìsa cunì chivàha vií ley xi Dios, divi nacua cuní stná mii‑nsiá vichi. \p \v 4 ’Daaní, nì quesahí dandohó stnáì nècuàchì nchícùn ichì Jesús. Tiàa te ñahà nìsa chicuhnì, te nìsa chicadì‑nè; dècuèndè cui stná‑nè nìsa cunì. \v 5 Ináhá dùtù cusáhnû ndoó vichi, xì stná nsidaa nècuàchì sahnú dandacú, vàtùni cachi stná‑nè nansa nìsa quide nú ni cúcáhán‑nê, vàchi ináhá‑nê (vida xi). Te divi nùù mii‑né nì nìhí tutu nduú orden ñà‑cunihi cùhùn nùù nècuàchì raza‑ndà ñuu Damasco. Ñàyùcàndùá, nì quihin ichì ñuu mà cuàhìn tnii nsihi nèhivì xí Jesús (ndoó yucán), te chicuhnì‑nè cundaqui‑nè ndixi ñuu‑ndà yohó sàhà ñá‑ndoho stná‑nè nì cahín. \p \v 6 ’Ñàyùcàndùá, xiqué cuàhìn (ichì mà). Te nahi càxíhúì nì sandua na sá‑ìtúú sàì ñuu Damasco mà, dandu nanàá nì natnuù nihni inicutu ndé cuàhìn; dècuèndè dìquì‑xí ansivi nì quixi nduà luz mà. \v 7 Te hora mà nì nàcasín, te nì tiacuì cáhàn iin ana cáhàn xìˊ, cachí‑yà: “¡Saulo, Saulo! ¿Índù chuun nchícùn‑ní yùhù quida quini‑ní xìˊ?” \v 8 Dandu yùhù, nì cachì xì‑yá: “¿Ana nduú mii‑ní, Señor mío?” Te nì cachi tu‑ya: “Jesús de Nazaret nduí, divi ana dandoho‑ní”, nì cachi‑yà. \v 9 Doco compañeruì, mate ní xini‑nè ñà‑tnúù luz mà, te nì cayùhí cuàhà‑né, doco cónì tiàcú‑nè ñà‑ndùá nì cachi‑yà xìˊ. \v 10 Dandu nì cachì xì‑yá: “¿Ndíà nduá cuní‑nî quide, Señor mío?” Dandu nì cachì‑tu‑ya xìˊ: “Ndacuiìn‑ní, cuahán‑nî ñuu Damasco, te yucán icúmí‑nî ndacu nuù‑ní ñà‑ndùá sànì chitnùní inì quida‑ní”, nì cachi‑yà. \v 11 Doco cunaha‑nsiá, ñà‑fuerte guá nì tnùù ndiaha nì xinì mà, ñàyùcàndùá nì ndañuhu vista xi. Te sàhà‑ñá có‑tùínúìˊ, ñàyùcàndùá nì sàcùtnii ndahà tnahí xì compañeruì, te nì saca‑ne yùhù cuàhàn‑nsì ndè cachi nì sàà‑nsì ñuu Damasco mà. \p \v 12 ’Te divi ñuu mà iá iin tiàa nani Ananías. Iin nècuàchì cahvi xi Dios nduú‑né, te chívàha viì‑né ley xi‑ya. Ñàyùcàndùá, nsidaa nècuàchì raza‑ndà ndoó yucán, ndeníhí vàha stná‑nè nècuàchìmà. \v 13 Pues divi nècuàchìmà nì sàà nì sàcuììn nùí, te nì cachi‑nè xìˊ: “Ñánì Saulo, ndacoto‑ní, natùinuù‑ní vichi, cachíˋ xì‑ní”, nì cachi‑nè. Dandu luegu nì natùinuìˊ, te vàtùni nì xinì mii‑né. \v 14 Dandu nì cachi‑nè xìˊ: “Mii‑yá nìsa cahvi xìì‑ndà, dècuèndè sànaha nì chitnùní ini‑yà ñà‑cundaà inì‑ní sàhà‑yá, te nìhìtáhvì stná‑ní cuninùù‑ní mii‑yá único ana ndàcuisì inì‑xi, divi Jesús, te cunini stná‑ní cáhàn‑yà. \v 15 Ñàyùcàndùá, vichi icúmí‑nî càhàn‑ní sàhà‑yá xì cuàhà nèhivì, te nacani‑ní xì‑né ñà‑ndùá nì xinì‑ní, te nì tiacù‑ní. \v 16 Pues vichi, sà‑ìá, ndacuiìn‑ní, te cuahán‑nî cuhiì‑ní, ndacùcahan‑ní quìvì Stoho‑ndà Señor, dandu ndoo cuàchi anima‑ní”, nì cachi Ananías mà xìˊ. \p \v 17 ’Daaní, después nì nsiaì ñuu Jerusalén yohó, te nì sàhìn veheñùhu cahnú. Te na iéˋ yucán xícàn tàhví nùù Dios, dandu nì dàcùní‑yà yùhù iin seña xi‑ya. \v 18 Nì xinì mii‑yá, te cachí‑yà xìˊ: “Dansíhi‑ní, te quee yàchì‑ní ñuu Jerusalén yohó, vàchi nècuàchì ñuù‑ní yohó, mà cúníndísâ‑né ñà‑ndùá cachì‑ní xì‑né sàhí”. \v 19 Dandu nì naxiconihí nùù‑yá, cachíˋ: “Señor mío, nsidaa nèhivì, sà‑ìnáhá‑nê nansa nìsa quide antes, nìsa nacàhin veheñùhu tnií nècuàchì xiníndísá‑xí‑nî, te sadíˋ‑nè vehecàa, te nì sahnì cuìí stnáì‑nè. \v 20 Stná nèhivì xí‑nî nani Esteban, testigu nì sanduu stnáì na ní sahnì nèhivì‑né, te nì xìtià nìì‑né. Ni cuí‑nè, nì cachi stnáì. Dècuèndè nì sandiaì sìcoto xi nèhivì nì sahnì xì‑né mà”. \v 21 Dandu mii‑yá, nì cachi‑yà xìˊ: “Quee‑ní yohó, vàchi icúmî techuín mii‑ní cùhùn xìcà‑ní dècuèndè ndé ndoó nèhivì inga raza”, nì cachi‑yà. ―(Ducán nì cachi Pablo, cáhàn‑nè xì nèhivì cuáhà mà.) \p \v 22 Doco jaàn‑ní nduú nùù‑xí nì inini nècuàchìmà, vàchi nì quesaha tú‑né nì càna ndee‑né, cachí‑nè: \p ―¡Ni cuí dahuun tèjaàn! ¡Có‑xìñùhù coo gà‑te ñuhìví! \p \v 23 Ducán nì cachi‑nè, cána‑ne, dandiachi‑né dùhnù‑né, te quidá canúú‑nê yàcá. \v 24 Ñàyùcàndùá, nì dàndàcú comandante coronel mà nùù soldadu xi‑ne ñà‑daquíhvi‑tè Pablo ini vehe cahnú‑te, te dandohó‑tené xì chirrión sàhà‑ñá nàhmà‑né, te cundaà inì‑xi ndíà dìsáhà‑xí cána guá nèhivì sàhà‑né ducán. \v 25 Doco na ní nsihi nì chicuhni vàha soldadu‑nè, dandu nì cachi‑nè xì iin capitán iín yucán: \p ―¿A sáha ley xi gobiernu quida‑ní xìˊ dohó, ñà‑cahnì cuìí‑nî yùhù? vàchi nècuàchì romanu nduí, (iá derechu xi), te tàñáha ga coo justicia sàhí ―nì cachi‑nè. \p \v 26 Ñàyùcàndùá, na ní cundaà ini capitán mà ñà‑jaàn, dandu nì sàhàn‑te nì cachitnùhu‑tè xì comandante mà: \p ―Cuidadu coo‑ní xì nècuàchì jaàn, vàchi nècuàchì romanu nduú‑né ―nì cachì‑te. \p \v 27 Dandu nì quixi comandante mà ndé iá Pablo, te nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: \p ―Cachì‑ní xìˊ, ¿a ndísá nècuàchì romanu nduu‑ní, á coó? \p ―Jaan ―nì cachi‑nè. \p \v 28 Dandu cachí tu comandante mà: \p ―Yùhù, yáha ga cuàhà dìhùn nì dàquíhvi, te nì nìhì stnáì nì sàcùndui nècuàchì romanu. \p Dandu nì cachi Pablo: \p ―Doco yùhù, còó, vàchi dècuèndè nì quesaì ñuhìví nduí nècuàchì libre. \p \v 29 Dandu tiàa cuàhàn cahnì cuìí xì‑né nì cùí, luegu nì nacoo‑tèné cuàhàn‑te. Dècuèndè stná comandante coronel mà, nì yùhí‑nè sàhà ñà‑nì dàndàcú‑né nì sàcùnuhni nècuàchìmà, te nduú‑né iin nècuàchì romanu, iin nècuàchì libre. \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pablo xì nècuàchì Junta \p \v 30 Daaní, nì tùinuù inga quìvì, dandu cuní comandante‑mà cundaà ndisa ini‑nè ndíà dìsáhà‑xí cáhàn tnùhù guá tè‑raza Judea mà dìquì Pablo. Ñàyùcàndùá, nì ndaxin‑né cadena nuhní nècuàchìmà, te nì dàndàcú‑né nataca dùtù xícusahnú, xì nsidaa stná nècuàchì sahnú idónuu. Dandu nì tavà‑né Pablo cuàhàn‑nè xì nècuàchìmà vehe ndé natácá nècuàchì sàhnùmà, te nì chicani‑ñané mahì nsidaa nècuàchìmà. \c 23 \p \v 1 Dandu nì indehè váha Pablo nùù nsidaa nècuàchì Junta mà, te nì cachi‑nè: \p ―Ñánì, ndahà Dios iéˋ ñuhìví yohó, te quìvì vichi, còò ni‑iñàha dandohó gá xì anímè. \p \v 2 Doco dùtù cusáhnû yucán nani Ananías, nì dàndàcú‑né nùù tiàa itá yatni ndé iín Pablo ñà‑nì càní‑te yuhù‑né. \v 3 Dandu nì cachi Pablo xì dùtù mà: \p ―Cunaha‑ní, icúmí stná Dios cani‑ya mii‑ní iin castigu, ñà‑dànàní uun‑ní nduu‑ní nèhivì váha. ¿Amádi iá‑nî jaàn ñà‑cuàhàn‑ní nsidandaà‑ní chuun‑xi sàhà ley xi‑nda? Pues nú ducán, dandu ¿índù chuun nì dàndàcù‑ní nùù‑té ñà‑nì càní‑te yùhù? vàchi có‑sâha ley xi‑nda (cani stnaha‑nda) ―nì cachi Pablo. \p \v 4 Dandu nècuàchì xí‑ita yatni yucán, nì cachi‑nè xì Pablo: \p ―¿Índù chuun cánàhá‑nî xì ndómà, vàchi dùtù cusáhnû iá nùù Dios ndùù‑ndà? \p \v 5 Dandu nì cachi Pablo: \p ―Ñánì, cónì cúndáà inì nduú ndómà dùtù cusáhnû. Vàchi cachí libru ìì: “Màsà cánàhá‑ndà dìquì nècuàchì nihí chuun ñuu‑ndà” ―nì cachi‑nè. \p \v 6 Dandu nì indehè Pablo nùù nècuàchì Junta mà, te nì xini‑nè, dava‑ne, nècuàchì saduceu nduú‑né, te dava ga‑nè, nècuàchì fariseu nduú‑né. Ñàyùcàndùá, ndee ní càhàn Pablo, nì cachi‑nè xì nsidaa nècuàchìmà: \p ―Ñánì, nècuàchì fariseu nduú stná yùhù; vàchi yué, divi fariseu nì sanduu stná‑nè. Te divi sàhà‑ñá xiníndísê iá tnùndé ini natiacu‑ndà nú nì xìhì‑ndà, ñàyùcàndùá sanícuàchi nèhivì sàhí vichi. \p \v 7 Na ní nsihi nì cachi‑nè ducán, dandu nì quesaha nècuàchì fariseu mà nì nàá stnahá‑né xì nècuàchì saduceu mà. Dècuèndè nì tàhndè dava‑ne, vàchi tucu tucu xínacani ini‑nè. \v 8 Vàchi nsidaa nècuàchì saduceu mà, có‑xìníndísâ‑né ñà‑ìcúmí‑ndá natiacu‑ndà, ni còò ángel, ni còò stná anima‑ndà, cachí‑nè. Doco nècuàchì fariseu, ndisa, xiníndísâ‑né nsidaámà. \v 9 Ñàyùcàndùá, yáha ga nì cucuahà sàhámà, te fuerte nì càna nsidaa‑né. Dava maestru nduú fariseu, nì ndacuìta stná‑nè, cáhàn fuerte‑nè, cachí‑nè: \p ―Còó, nuá nùù nsiùhù, còò falta xi nècuàchì yohó. Vihini ñà‑ndáà ndùá iin ángel nì cachi xì‑né iñàha, te ò iin espíritu xi Dios nì càhàn xì‑né. Ñàyùcàndùá (cuidadu ni cúndóó‑ndá) còtó Dios nàá stnàhà xì‑ndà ―nì cachi‑nè. \p \v 10 Dandu yáha ga nì cucuahà gá náâ stnahá nèhivì mà, ndè yúhî comandante mà vihini cuàhàn‑nè danácuèhè dahuun‑ne Pablo. Ñàyùcàndùá, nì dàndàcú‑né ni tnátuu soldadu, te fuerza nì tavà‑té Pablo nùù nècuàchì yucán, nì nacuaca‑tèné mànuhù‑té xí‑nê ndè vehe cahnú‑te. \p \v 11 Daaní, nì cuñaà quìvì yucán. Dandu nì dàcùní Stoho‑ndà Señor Pablo mii‑yá. Yatni iín‑yá, cáhàn‑yà xì‑né, cachí‑yà: \p ―Màsà cúhúún inì‑ní, Pablo, vàchi nacua sànì càhàn‑ní sàhí ñuu Jerusalén yohó, ducán icúmí‑nî càhàn stná‑ní sàhí ndè ñuu Roma. \s1 Nansa nì candatnuhu tè‑có‑xìníndísâ ñà‑cahnì‑té Pablo \p \v 12 Na ní tùinuù inga quìvì, dandu dava tè‑raza Judea mà, nì candatnuhu‑té nì chinaha‑té Dios, cachí‑te: \p ―Mà cúxí‑ndá, ni mà cóhó‑ndá tècuìí ndè cachi cahnì‑ndà Pablo, te nú coó, ni sáà Dios cahnì‑yándô. \p \v 13 Cunaha‑ní, tiàa nì candatnuhu ducán, yáha ùì dico nì sanduu‑tè. \v 14 Ñàyùcàndùá, nì caquee‑tè cuàhàn‑te nùù dùtù xícusahnú ndoó cutnáhâ xí nècuàchì sahnú xídandacú, te nì cacachì‑te xi‑né: \p ―Nsiùhù, sànì chinaha‑nsí Dios ñà‑mà cúxí gá‑nsì ndè cachi cahnì‑nsí Pablo, te nú coó, ni cuí‑nsì quida‑ya. \v 15 Ñàyùcàndùá, mii‑nsiá xì nsidaa dava ga nècuàchì dandacú, càcàn‑nsià favor nùù comandante coronel, cachi‑nsià xì‑né ñà‑cùní‑nsià ndàcàtnùhù gá‑nsià nùù Pablo, te sàhájàn nduá cuní‑nsià quixi‑ne tnaa, cundaca‑ne Pablo quixi nùù‑nsiá. Dandu nsiùhù, cuàhàn‑nsì cuita tùha‑nsi ichì cahnì‑nsínè ―nì cachi tè‑raza Judea mà. \p \v 16 Doco yucán nìsa ìa iin sobrinu xi Pablo, iin dèhe cùha‑ne, te nì xinitnùhu stná‑te nansa cuàhàn tiàa cuahà mà quida‑tè, cundiatu dèhé‑tené. Ñàyùcàndùá, nì sàhàn tèchii ma vehe cahnú soldadu, te nì quìhvi‑tè nì cachitnùhu‑tè xì Pablo. \v 17 Dandu nècuàchìmà, nì cana‑ne iin capitán, cachí‑nè xì témà: \p ―Cundaca‑ní tèchii yohó cùhùn nùù comandante coronel, vàchi nihí‑te iin razón cuníˋ cundaa ini‑nè. \p \v 18 Ñàyùcàndùá, nì saca capitán mà tèchii ma cuàhàn‑te nùù comandante coronel, te nì cachì‑te xi nècuàchìmà: \p ―Nècuàchì ndiadí nani Pablo, nì cana‑ne yùhù nì xìcàn‑nè favor cundaqui tèchii yohó quixi nùù‑ní, vàchi nihí‑te iin razón vàxi. \p \v 19 Dandu nì tnii comandante mà ndahà tèchii ma nì tavà cuàán‑nète nì xìcàn tnùhù‑né nùù‑té: \p ―¿Índù iñàha cuní‑nî cachì‑ní xìˊ? \p \v 20 Te nì cachi tèchii ma: \p ―Cunaha‑ní, iin‑ni sànì ndatnuhu váha dava tè‑raza Judea ñà‑cuàhàn‑te càcàn‑te favor nùù‑ní ñà‑cundaca‑ní tiu xi Pablo cùhùn nùù nsidaa nècuàchì xídandacú, vàchi cuàhàn‑nè quida‑ne na ian cuní‑nè ndàcàtnùhù gá‑nè nùù tiu‑xi. \v 21 Doco, mii‑ní, màsà cúníndísá‑nî quida‑ne, vàchi cuàhà tiàa cuàhàn cundiatu dèhé, más ùì dico xínduu‑tè, te sànì chinaha‑té Dios ñà‑cuàhàn‑te cahnì‑té tiu xi. Ni mà cúxí gà‑te, ni mà cóhó gà‑te tècuìí ndè cachi cui‑nè, xícachì‑te. Te vichi, sà‑ìtá tùha‑tè ndiatú‑te dandáà‑ní ―nì cachi tèchii ma. \p \v 22 Dandu nì chinaha comandante tèmà, cachí‑nè: \p ―Sà‑ìá nùhù‑ní vitni, doco màsà cáchì‑ní xì ni‑iin nèhivì ñà‑ndùá nì cachitnùhu‑ní xìˊ. \s1 Nansa nì dàsáà comandante Pablo nùù gobernador Félix \p \v 23 Dandu nì cana comandante mà ùì capitán, te nì cachi‑nè xì‑té: \p ―Quidayucun‑nsià ñà‑caquihin‑nsia ichì cundaca‑nsia ùì cientu soldadu cùhùn ñuu Cesarea, te ni cácúhùn stná ùnì dico ùxìn (70) soldadu xì idu, xì stná ùì cientu tè‑nìhí lanza. Nsidaa‑nsiá cundoo tùha‑nsia caquee‑nsia cà‑íìn sàñaà ―nì cachi‑nè. \p \v 24 Dandu nì cachi stná‑nè nì cuìtá iin ùì idu cunùú stná Pablo, te ni cúndácá víi‑ténê sàà nùù gobernador Félix. \v 25 Daaní, nì tiaa stná comandante mà iin tutu cùhùn, te dohó cacháˋ: \v 26 “Yùhù nani Claudio Lisias, te cásàhú tnùñuhí xì mii‑ní nècuàchì gobernador Félix. \v 27 Tiàa nani Pablo, nì catnii tè‑raza Judea‑nè, cuàhàn‑te cahnì‑ténê nì cùí, dandu nì sàà yùhù ndacá stnahí xì soldadu, te nì nacuidahín‑nè nùù témà, vàchi sànì cundaà inì nduú‑né iin nècuàchì romanu. \v 28 Daaní, cuníˋ cundaà inì ndíà dìsáhà‑xí dacuidá cuàchi guá‑tené, ñàyùcàndùá nì saquìn‑nè nùù nsidaa tè‑xídandacú nùù raza‑nè. \v 29 Te yucán nì xinì, còò ni‑iin cuàchi icúmí‑nê ñà‑cui‑nè, ni ñà‑cundiadi stná‑nè, cuisì‑ní sàhà dàñùhù xi mii‑té cáhàn tnùhù‑té sàhà‑né. \v 30 Daaní, después nì xinitnùhu stnáì nansa ndatnúhú dava‑tè, cuní‑te dandáñúhú‑tênê. Ñàyùcàndùá, vichi duha nì dàndàcuí sàà‑nè nùù mii‑ní; te nì dàndàcú stnáì nùù tiàa xícahàn tnùhù mà ñà‑nì sáà stná‑te nùù‑ní. Ni cúcuéê ni‑ní”. (Ñà‑jaàn ndùá nì tiaa comandante mà.) \p \v 31 Daaní, soldadu mà, ducán nì caquida‑tè cumplir, divi ñuú mà nì saca‑tè Pablo nì sàà‑te xi‑né ndè ñuu Antípatris. \v 32-33 Dandu inga quìvì nì naxicocuíìn tè‑xìcásáhà mà mànuhù‑té ndé ndoó‑te, doco tè‑xínihi xi idu, nì ndòo‑tè xì Pablo. Dandu nì quihin tu‑tè ichì cuàhàn‑te xi‑né nì sàà ñuu Cesarea. Yucán nì nacoo‑tè carta nihí‑te nùù gobernador, te nì nacoo stná‑te Pablo ndahà témà. \v 34-35 Dandu nì nsihi nì cahvi tèmà tutu mà, dandu nì xìcàn tnùhù‑té nùù Pablo índù ladu nduú ñuu‑nè. Te na ní cundaà inì‑te divi ladu Cilicia nduú ñuu‑nè, dandu nì cachì‑te: \p ―Na quésáá stná nècuàchì cáhàn tnùhù sàhà‑ní, dandísá ndundaà dahuun chuun xi‑ní ―nì cachì‑te. \p Dandu nì dàndàcú‑te cundiadi Pablo vehechuún cahnú nì quidavàha nsì‑Herodes. \c 24 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pablo xì Félix na ní càhàn‑nè sàhà mii‑né \p \v 1 Tìxi ùhùn quìvì nì quesaa dùtù cusáhnû nani Ananías xì stná dava nècuàchì sahnú dandacú. Te nì quesaa stná iin tiàa nduú abogadu nani Tértulo, ñà‑cunduu‑ne yuhù nècuàchìmà. Te nì tnàtuu nsidaa‑né nùù gobernador ñà‑canicuàchi‑ne sàhà Pablo. \v 2 Dandú nì cànà stná Pablo quixi‑ne. Te na ní quesaa‑nè, dandu nì quesaha Tértulo mà nì càhàn tnùhù‑né sàhà nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Señor gobernador, sàhà mii‑ní ndoó dádî nsidaa‑nsí caní tiempu ñuu‑nsì yohó, te cuàhà iñàha sànì nacani inì‑ní nì quida‑ní sàhà ñà‑vàha xi ñuu‑nsì. \v 3 Ñàyùcàndùá, nicanicuahàn naquímánì‑nsí mii‑ní ndéni nì cui ni cúndóó‑nsí ñà‑nì quida‑ní xì‑nsí cuàhà favor. \v 4 Doco vichi sàhà‑ñá màsà cuáha chuún gá‑nsì mii‑ní, ñàyùcàndùá sacúndáhvî‑nsì ñà‑quida‑ní favor cunini chii‑ní càhàn‑nsì. \p \v 5 ’Cunaha‑ní, iin tè‑chìcuéhè nduú Pablo jaàn, vàchi yáha ga datáhndè dava‑tè nèhivì raza‑nsì inicutu ñuhìví. Idónuu‑té nùù nècuàchì nchícùn ley tucu xi iin nècuàchì ñuu Nazaret. \v 6 Te nì cuni stná‑te quidachicuéhè‑tè ñà‑ìì icúmí veheñùhu xi‑nsi. Ñàyùcàndùá, nì tnii‑nsìte, te mii‑nsí cuàhàn‑nsì nsidandaà‑nsì sàhà chuun ma modo xi‑nsi nì cùí, \v 7 doco yucán ní sàà comandante coronel nani Lisias, te nì candiaa‑nè tiàa jaàn fuerza nùù‑nsí. \v 8 Dandu nì dàndàcú‑né nùù‑nsí ñà‑quixi‑nsi yohó nùù mii‑ní nú cuní‑nsì canicuàchi‑nsi sàhà‑té, nì cachi‑nè. Te vichi vàtùni cundaà ndisa inì‑ní ndíà dìsáhà‑xí sanícuàchi‑nsi sàhà‑té, cuisì‑ní ndàcàtnùhù‑ní nùù mii‑té ―nì cachi Tértulo mà. \p \v 9 Dandu nì càhàn stná nsidaa gá tè‑raza Judea itá yucán, divi ñà‑ndácuisì ndùú nsidaájàn, nì cacachì‑te. \p \v 10 Dandu nì quida gobernador mà seña nùù Pablo ñà‑vàtùni càhàn stná‑nè vichi. Ñàyùcàndùá, nì càhàn‑nè, cachí‑nè: \p ―Yùhù ináhî cuàhà cuìà iá‑nî icúmí‑nî chuun nsidandaà‑ní ñuu‑nsì yohó. Ñàyùcàndùá, cudíì inì ñà‑vàtùni càhìn sàhí nùù‑ní. \v 11 Cunaha‑ní, mà úhì ndàcàtnùhù‑ní, te cundaà vàha inì‑ní ñà‑làcà ùxìn ùì quìvì cuàhàn‑ndà nì nasaì ñuu Jerusalén cuàhìn cahví Dios. \v 12 Doco ni‑iin xichi cónì náîˋ xì ni‑iin nèhivì veheñùhu yucán, te ni‑iin xichi cónì dánâcuîdè‑nè, ni nèhivì sáhàn veheñùhu, ni stná nèhivì xicánúú calle. \v 13 Mate sanícuàchi nècuàchì yohó sàhí, doco còò ni‑iñàha cui quida‑ne comprobar. \p \v 14 ’Doco yùhù cachí ndàì xì‑ní, iin ichì ndiaha nduá nchícuìn, te ducán cahví Dios, divi mii‑yá nìsa cahvi stná xìì‑nsí, mate cachí nècuàchì yohó iin ichì tnùhù nduá. Doco yùhù xiníndísê nsidaa ñà‑ìtúú nùù tutu nduú ley xi‑nsi, te xiníndísâ stnáì nsidaa ñà‑ndùá nì tiaa profeta nìsa cahàn cuenta xi‑ya. \v 15 Nacua nì cachi mii‑né, ducán cachí stná yùhù, ñà‑ìá ndisa tnùndé ini ndiatu‑nda nùù‑yá, vàchi icúmí nsidaa‑nda natiacu‑ndà, nèhivì vàha te nèhivì malu. \v 16 Ñàyùcàndùá, yùhù, nicanicuahàn quidé lucha ñà‑màsà cóó ni‑iin cuàchi dandoho‑xi anímè, vàchi ni‑iin cuàchi có‑cùníˋ quide nùù Dios, te ni nùù nèhivì. \p \v 17 ’Cunaha‑ní, caní cuìà có‑ìéˋ ñuì, dandu nì nasaì yucán, nihí cuàhà ñà‑ndùá cutahvì nèhivì ndahví ndoó yucán, te nihí stnáì promesa xi. \v 18 Pues chuun jaàn nduá dìsáhà‑xí nì nasaì yucán, te nì nsidandoo stnáì mií (nacua cachí ley xi raza‑nsì). Te xicánúú sahnúí patiu veheñùhu cahnú yucán, cónì dánâcuîdè nèhivì, nì cónì quìdá stnáì ni‑iin escándalo. Doco dava nècuàchì raza‑nsì nì quixi ladu Asia, nì xini‑nè yùhù yucán. \v 19 Te nú ndisa cuní nècuàchìmà càhàn tnùhù‑né sàhí, dandu ndiá ìcà‑né màcuìta stná‑nè nùù‑ní yohó, te canicuàchi mii‑né sàhí. \v 20 Te ò nècuàchì itá yohó, nú nì xini‑nè iá iin falta nì quide na ní ìe nùù nsidaa tè‑xídandacú, dandu ni cachí‑nèà vichi duha, cuníˋ. \v 21 Cuisì vihini tuxí ini‑nè iin falta nduá na ní càhàn fuertíˋ xì nsidaa nècuàchìmà nì cachì ñà‑xìníndísê icúmí‑ndá natiacu‑ndà ―nì cachi Pablo. \p \v 22 Daaní, na ní inini Félix ñà‑jaàn, nì cucani‑tè chuun xi Pablo, cachí‑te xi nsidaa‑né: \p ―Ni quésáá gà comandante coronel Lisias, dandu ndàcàtnùhù guéˋ sàhà‑ñá cundaà vàha inì nansa iá chuun xi‑nsia. \p Ducán nì cachi Félix, vàchi algu ináhá stná‑te sàhà ichì Jesús. \v 23 Dandu nì dàndàcú‑te nùù iin capítan ñà‑nì cúndiáà‑te Pablo, doco màsà cúndiádí dahuun‑ne, te ni màsà cádí stná‑te nùù ni‑iin ana iá vàha xi‑né nú cuní nècuàchìmà quixi‑ne dacútiácú‑ñàné, te ò nácótò stnahá‑né. \p \v 24 (Daaní, mànuhù Félix mà.) Te nì yàha itnii quìvì, dandu nì quixi tu‑tè xì ñahàdìhí‑te nani Drusila; iin nècuàchì ñahà raza Judea nduú‑né. Dandu nì cana‑tè Pablo ñà‑tnàtuu‑ne, vàchi cuní‑te cunini‑tè nansa iá ichì cunihnu vàha ini‑ndà Jesucristu. \v 25 Ñàyùcàndùá, nì càhàn Pablo xì ndúì‑nè, dansítnûù ini‑nè nècuàchìmà nansa cuní Dios quida viì‑ndà sàhà‑ñá màsà quídá ndevàha‑nda nansa ni nì cui, vàchi icúmí coo iin quìvì juiciu. Dandu Félix mà, cuàhà gá nì yùhí‑te, cachí‑te xi Pablo: \p ―Còó, xuhun‑ní (cuartu xi‑ní) vichi. Te después, nú cusáí, dandu cana‑tui mii‑ní. \p \v 26 Ducán nì cachì‑te, vàchi tuxí stná inì‑te vihini daquíhvi Pablo dìhùn sàhà‑ñá daña‑ténê. Ñàyùcàndùá, cuàhà xichi nì cana‑tèné nì ndatnuhu‑té xí‑nê. \v 27 Doco na ní yàha ùì cuìà, dandu nì quee‑tè nùù mesa, te nì quìhvi inga tiàa nani Porcio Festo lugar xi‑tè. Doco cónì tàvá‑te Pablo libre, vàchi cuní‑te ndòo vàha‑tè xì nèhivì raza Judea. \c 25 \s1 Nansa nì càhàn Pablo sàhà mii‑né nùù gobernador saa nani Festo \p \v 1 Daaní, nì quesaa Festo mà ladu yucán. Doco tìxi ùnì quìvì nì quee‑tè ñuu Cesarea cuàhàn‑te ñuu Jerusalén. \v 2-3 Te yucán nì tnàtuu dùtù cusáhnû, xì stná nècuàchì chicá idónuu, nì càhàn‑nè xì Festo sàhà Pablo, cáhàn tnùhù‑né sàhà nècuàchìmà. Te nì xìcàn‑nè cana‑tè nècuàchìmà quixi‑ne ndè Jerusalén, vàchi cuàhà tiàa cuàhàn cundiatu dèhé ñà‑cahnì‑ténê ichì mà. \v 4 Doco nì naxiconihí Festo nùù nècuàchìmà, cachí‑te: \p ―Còó, ñuu Cesarea mà icúmí Pablo ndòo‑ne. Yucán ndiaá soldadu‑nè. Te yùhù, tìxi iin ùì quìvì icúmí stnáì naxicocuíìn yucán. \v 5 Ñàyùcàndùá, yucán ni cúhùn stná nsidaa mii‑nsiá nècuàchì idónuu, cutnáhâ‑nsiá xìˊ cùhùn‑ndà. Dandísá, nú iá cuàchi nècuàchìmà, dandu vàtùni canicuàchi‑nsia ―nì cachì‑te. \p \v 6 Daaní, nì cuee gà‑te ùnà ò úxìn gà quìvì ñuu yucán, dandu mànuhù‑té ñuu Cesarea, (te cuàhàn stná tè‑xídandacu‑ma). Dandu inga quìvì nì yàha Festo ndé ndundáà sàhà nèhivì, te nì sàcòo‑tè. Dandu nì dàndàcú‑te ni queé Pablo. \v 7 Te na ní quesaa nècuàchìmà, dandu nì sàcuìta stná nècuàchì raza Judea nì quixi Jerusalén mà, nì càhàn tnùhù‑né sàhà nècuàchìmà. Cuàhà gá chuun pesadu nì cachi‑nè dìquì nècuàchìmà. Doco puru ñà‑mànìcùí nìhìndèè‑né nì sandua. \p \v 8 Daaní Pablo, nì naxiconihí‑né nùù nècuàchìmà, cachí‑nè: \p ―Yùhù, còò ni‑iin falta nì quìdé dìquì ley xi nècuàchì raza xi, ni còò stná falta nì quìdé dìquì veheñùhu xi‑nsi, ni dìquì stná rey cahnú César. \p \v 9 Doco Festo, cuní‑te ndòo vàha‑tè xi nècuàchì raza Judea mà, ñàyùcàndùá, nì cachì‑te xi Pablo: \p ―¿A cándísá‑nî cùhùn‑ní ñuu Jerusalén, te yucán nsidandaì sàhà ñà‑ndùá cachí nècuàchì yohó? \p \v 10 Dandu nì cachi Pablo xì‑té: \p ―(Còó.) Divi lugar yohó nduú ndé cachí rey César xiñuhu ndundaà sàhà nèhivì. Ñàyùcàndùá yohó iéˋ. Te mii‑ní, sàvàha ináhá‑nî còò falta nì quìdé dìquì nècuàchì raza xi. \v 11 Doco cunaha‑ní, nú ndisa iá pesadu cuàchi, te ò nú ndisa cuàhà gá iníhíquê, te xiñuhu cuì, pues vàtùni; cahnì‑nsiá yùhù, mà cáchì á coó. Doco nú coó, nú tnùhu nduá cachí nècuàchì yohó, dandu còò permisu danáyàha ni‑iin juez yùhù ndahà‑né. Pues vichi xíquèn ñà‑dayáha‑ní yùhù ndahà rey cahnú César ―nì cachi Pablo. \p \v 12 Daaní, Festo, nì ndatnuhu‑té xí nècuàchì sáha razón xì‑té nansa quida‑tè, dandu nì cachì‑te xi Pablo: \p ―Mii‑ní, sànì xìcàn‑ní ndundaà chuun xi‑ní nùù César. Pues vàtùni iá; divi nùù César icúmí‑nî cùhùn‑ní. \s1 Nansa nì xìcàn rey Agripa càhàn Pablo nùù‑né \p \v 13 Na ní yàha itnii quìvì, dandu nì sàà stná rey Agripa xì Berenice ñuu Cesarea mà ñà‑casàhú‑nè xì Festo. \v 14 Te como caní quìvì nì ndòo‑ne yucán, ñàyùcàndùá nì càhàn Festo xì rey mà sàhà Pablo, cachí‑te: \p ―Na ní quee Félix nùù mesa, nì ndòo iin nècuàchì ndiadí yohó (nani Pablo). \v 15 Ñàyùcàndùá na ní sàhìn ñuu Jerusalén, dandu nì catnàtuu dùtù xícusahnú xì stná nècuàchì dandacú nùù ñuu mà, nì xìcàn‑nè dandacuí ñà‑cui nècuàchì ndiadí mà. \v 16 Doco nì naxiconihí nùù‑né: “Nsiùhù tè‑ndùú nècuàchì romanu, còò estilu icúmí‑nsî cahnì‑nsí ni‑iin nèhivì nansa ni nì cui. Còó, vàchi dihna icúmí‑tê cuita‑tè nùù nècuàchì sanícuàchi sàhà‑ñá ducán vàtùni cucumi‑té lugar càhàn stná‑te sàhà mii‑té nansa iá ñà‑ndùá cáhàn tnùhù‑né sàhà‑té”. \p \v 17 ’Ñàyùcàndùá, nì caquixi nècuàchì ñuu Jerusalén mà dècuèndè yohó, te vichi duha inga quìvì nì sàhìn vehechuún, nì sàcòi silla xi, te nì dàndàcuí ni tavá‑te Pablo mà. \v 18 Dandu nì sàcuìta stná nècuàchì cáhàn tnùhù, te nì sanicuàchi‑ne sàhà nècuàchìmà. Chuun pesadu cundua nì cahín. Doco còó, cónì sándúá ducán. \v 19 Cuisì sàhà creencia xi‑ne nì càhàn‑nè, xì sàhà stná iin ana nì xìhì nani Jesús. Doco Pablo, tucu cachí‑nè: itiácú Jesús, cachí‑nè. \v 20 Doco yùhù, cónì cúndáà vàha inì nansa chicá vàha quide xì chuun jaàn. Ñàyùcàndùá, nì càhìn xì Pablo, áma cándísâ‑né cùhùn‑nè ñuu Jerusalén, te yucán ndundaà sàhà chuun xi‑ne. \v 21 Doco còó, lugar yohó nì xìcàn‑nè cundiadi‑nè ndè cachi (cùhùn‑nè) ndundaà sàhà‑né nùù rey cahnú César. Ñàyùcàndùá, nì dàndàcuí coo vàha‑ne ndè cachi techuín‑nè cùhùn‑nè nùù rey mà ―nì cachi Festo. \p \v 22 Dandu nì cachi rey Agripa mà xì Festo: \p ―Yùhù, cudíì stná inì cunini ñà‑ndùá cachí nècuàchìmà. \p ―Vàtùni, tnaa cunini‑ní ―nì cachi Festo. \p \v 23 Daaní, inga quìvì vàxi tu Agripa xì Berenice ndè salón cahnú ndé ndundáà sàhà nsidaa chuun. Nì quìhvi‑ne yucán, vico sàstnùhù ndáa‑ne. Te yucán sànì caquesaa stná comandante coronel xì cuàhà stná nècuàchì chicá idónuu ñuu yucán. Dandu nì dàndàcú Festo ñà‑nì tàvá‑te Pablo. (Te na ní quesaa‑nè), \v 24 dandu nì cachi Festo mà: \p ―Mii‑ní rey Agripa, xì nsidaa stná mii‑nsiá nècuàchì nì quesaa, yohó indéhe‑nsiá nècuàchì (cachíˋ xì‑nsiá). Cunaha‑nsiá, na ní sàhìn ñuu Jerusalén, cuàhà gá nècuàchì raza Judea nì xìcàn favor nùí, dècuèndè nì càna fuerte‑nè, cuní‑nè cui nècuàchì yohó. Stná ñuu Cesarea yohó, divi ni ducán xícàn stná‑ne. \v 25 Doco nùù yùhù, còò ni‑iin falta xi‑ne nì túi. Dandu mii‑né, nì xìcàn stná‑nè ndundaà sàhà‑né nùù rey cahnú, ñàyùcàndùá, sànì nacani inì, te icúmî techuín‑nè cùhùn‑nè yucán. \v 26 Doco cuisì ñà‑còò ni‑iñàha cui cachi ndise na tiai nùù señor rey cahnú sàhà‑né. Ñàyùcàndùá sànì tavà cànúî‑nè nùù mii‑ní rey Agripa, xì nùù stná nsidaa mii‑nsiá nècuàchì dava ga, vàchi cuníˋ nanducu‑nsiá índù iñàha cui tiai nùù tutu cùhùn xì‑né. \v 27 Vàchi có‑ndùá ñà‑techuun‑nda iin nècuàchì presu cùhùn nùù rey mà nú còò ni‑iñàha cachítnùhu ñà‑ndùú falta xi‑ne ―nì cachi Festo. \c 26 \s1 Ñà‑ndùá nì cachi Pablo na ní càhàn‑nè sàhà mii‑né nùù rey Agripa \p \v 1 Daaní, Agripa mà, nì cachi‑nè xì Pablo: \p ―Vàtùni càhàn‑ní sàhà‑ní vichi. \p Dandu nì cuu ndahà Pablo, te nì quesaha‑né nì càhàn‑nè, cachí‑nè: \p \v 2 ―Nansicáhîn vichi, vàchi nùù mii‑ní cuàhìn càhìn. Pues cuàhà gá ñà‑ndùá nì càhàn tnùhù nècuàchì raza‑ndà sàhí, rey Agripa. \v 3 Doco cudíì inì vichi, vàchi ináhá‑nî nansa ndisa iá nsidaa estilu xi raza‑ndà, te cundáà stná inì‑ní sàhà nsidaa chuun ndatnúhú cuáhà‑ndà. Ñàyùcàndùá, sacúndáhvîˋ nùù‑ní ñà‑nì còó calma xi‑ní cunini‑ní ñà‑ndùá cuàhìn càhìn. \p \v 4 ’Nsidaa nècuàchì ñuu Judea, ináhá‑nê nansa nìsa quide na ní sandui tèchii. Dihna nìsa ìe ñuì, dandu nì sàhìn nìsa ìe ñuu Jerusalén. \v 5 Te nècuàchì raza‑ndà ndoó yucán, dècuèndè sànaha ináhá‑nê yùhù. Te nú cuní‑nè cachitnùhu ndaà‑nè, vàtùni cachi‑nè nansa nìsa quide na ní sanchicuìn ley xi nècuàchì fariseu. Nsidaa nècuàchì ley mà, chicá fuerte chívàha‑ne religión xi raza‑ndà. \v 6 Doco vichi yohó iéˋ, sanícuàchi‑ne sàhí. Te ¿índù falta xi iá? Cuisì ñà‑xìníndísê palabra nì quida Dios comprometer xì xìì‑ndà, divi ñà‑cuàhàn‑yà danátiácú‑yà nsìi. \v 7 Pues sàhà ñà‑nì cachi‑yà ducán, ñàyùcàndùá, nsidaa nèhivì nduú nsì‑úxìn ùì descendencia xi raza‑ndà, xinúcuáchí vîi‑né nùù Dios ndui te ñuú, xiníndísâ‑né, te ndiatú‑né cuu ndisa ñà‑ndùá nì quida‑ya comprometer mà. Cunaha‑ní rey Agripa, yùhù xiníndísâ stnáì, te ñà‑jaàn ndùá dìsáhà‑xí sanícuàchi nèhivì raza‑ndà sàhí. \p \v 8 ’Mii‑nsiá, ¿a ndísá có‑xìníndísâ stná‑nsià ñà‑vàtùni danátiácú Dios nsìi? (Pues ináhá‑ndá, vàtùni.) \p \v 9 ’Yùhù, ndisa, nìsa tuxi inì ñà‑ndìá ìqué quida quini xì nèhivì ndácùcahan xi Jesús de Nazaret. \v 10 Te divi ñà‑jaàn nduá nìsa quide ñuu Jerusalén, vàchi ndè nùù dùtù cusáhnû nì taví permisu, te cuàhà nèhivì xí Jesús nìsa sadì vehecàa. Dandu quìvì cuàhàn‑te cacahnì‑té nècuàchìmà, stná yùhù nì sadandáà stnáì. \v 11 Te nìsa nacàhin stnáì nsidaa veheñùhu cuachi nìsa nanduquí nèhivì xí Jesús ñà‑dandohí‑nè áma níhìndèí nacuaà‑né mii‑yá. Te ñà‑cuàhà guá nìsa xidà inì sàhà‑né, dècuèndè nìsa sahàn stnáì ñuu xìcà nì sanchicuìn‑nè. \p \v 12 ’Pues sàhà chuun jaàn nduá cuàhìn ichì ñuu Damasco, nihí orden nì quee nùù dùtù xícusahnú. Ñàyùcàndùá, iá permisu‑xi cuàhìn sàhà chuun ma. \v 13 Te nahi càxíhúì nì sandua, señor rey, dandu ichì cuàhìn mà nì xinì yáha ga fuerte nì natnuù nihni iin luz ndé xiqué cuàhìn xì compañeruì, ndè dìquì‑xí ansivi vàxa, te chicá ndiaha nì natnuà nùù orá. \v 14 Ñàyùcàndùá, nì nàcasàn nsidaa‑nsí ñuhù, te nì tiacuì nì càhàn iin ana cáhàn dàhàn hebreu, cachí‑yà xìˊ: “¡Saulo, Saulo! ¿Índù chuun nchícùn‑ní yùhù quidá quíní‑nî xìˊ? Cuisì mii‑ní quidá quíní‑nî xì mii‑ní, vàchi na quidá quisì caní sàhà nùù garrocha, ducán quidá stná‑ní”. \p \v 15 ’Dandu yùhù, nì cachì: “¿Ana nduú mii‑ní, Señor mío?” Dandu nì cachi‑yà xìˊ: “Yùhù nduí Jesús, divi ana dandoho‑ní. \v 16 Doco vichi ndacuiìn‑ní, vàchi sàhà‑ñá nì xinì‑ní yùhù, ñàyùcàndùá icúmí‑nî cunduu‑ní ana cunucuachi nùí, cunduu‑ní testigu sàhà ñà‑ndùá nì xinì‑ní vichi, xì sàhà ñà‑ndùá cuni gà‑ní na dacuní guè mii‑ní mií quìvì vàxi xi‑nda. \v 17 Te vichi cunaha‑ní, cuàhìn techuín mii‑ní ñà‑cùhùn‑ní càhàn‑ní xì nècuàchì nsidaa inga raza. Te nú cuní‑nè quida quini‑ne xì‑ní, dandu cuidahín mii‑ní nùù‑né, nùù mii‑né xì nùù stná nècuàchì raza‑ní Judea. \v 18 Doco icúmí‑nî càhàn‑ní xì‑né sàhà‑ñá datnúù Dios sàxìnítnùní‑nè, te quee‑ne ichì ñáa, quihin‑ne ichì ndiaha‑yá. Vàchi nú ni cáhàn‑ní xì‑né, dandu vàtùni dàñà‑né nùù ndàhá ñà‑malu, te candòo‑ne ndahà Dios. Ndutu stná cuàchi‑ne, te cunduu‑ne nèhivì ìì xí, dandu cutnahá‑né xì nsidaa gá ana xiníndísá‑xî, te nìhìtáhvì stná‑nè cuàhà ñà‑ndiaha”, nì cachi Jesús xìˊ. \p \v 19 ’Ñàyùcàndùá, nì quida ndise cumplir nsidaa ñà‑ndùá nì cachi‑yà xìˊ na ní xinì mii‑yá ansivi, señor rey. \v 20 Vàchi primeru nì càhìn xì nècuàchì ñuu Damasco, dandu nì ndixi stnáì ñuu Jerusalén, te nì càhìn xì nèhivì yucán xì stná inicutu ladu Judea, xì cuàhà stná ñuu inga raza. Te nsidaa lugar mà nì cachì xì‑né ñà‑xìñùhù cuu‑ne arrepentir, te yàha‑ne ladu xi Dios, dandu quida viì‑né nacua ndiá ìcà‑né nú ndisa sànì naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne, nì cachì xì‑né. \p \v 21 ’Pues cunaha‑ní, nsidaájàn nduá dìsáhà‑xí nì tnii nècuàchì raza‑ndà yùhù patiu veheñùhu cahnú, cuàhàn‑nè cahnì‑né yùhù nì cùí. \v 22 Doco Dios nduú ana chindéé xî, ñàyùcàndùá, iin‑ni nchícùn ndàì (ichì váha‑ya) dècuèndè quìvì vichi, iin‑ni cáhìn xì nèhivì sàhà‑yá, a xínduu‑ne nècuàchì ndahví, te ò nècuàchì chicá idónuu, nsidaa‑né cáhàn xìˊ, cachíˋ xì‑né ñà‑ndùá nì cachitnùhu Moisés, xì ñà‑ndùá nì cachi stná nècuàchì profeta, \v 23 ñà‑ìcúmí Cristu ndoho‑ya, (te cui‑yà), dandu cunduu‑ya ana primeru natiacu, te después danátnûù‑yà ichì ndiaha‑yá nùù nèhivì, na nèhivì ñuu‑ndà, te ducán stná nèhivì inga ñuu ―nì cachi Pablo. \p \v 24 Cáhàn va Pablo ducán, dandu nì ndàhì Festo, cachí‑te: \p ―Pablo, sànì culocó sàxìnítnùní‑nî ñà‑cuàhà guá dacuaha‑ní. \p \v 25 Doco nì cachi Pablo xì‑né: \p ―Señor gobernador Festo, cuicahnú inì‑ní, doco màdìá nì culoquíˋ nduá, vàchi ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑ní. Cáhàn sahnúí. \v 26 Te cunaha‑ní, yohó iá stná rey Agripa, te có‑cùcáhán núìˊ càhìn nùù mii‑né, vàchi ináhá‑nê sàhà chuun yohó. Seguru icúmî ñà‑sànì cundaà vàha ini‑nè, vàchi chuun yohó, cónì sándúá iin chuun iá dèhé. \v 27 Mii‑ní rey Agripa, ádi xiníndísâ stná‑ní ñà‑ndùá nì tiaa nècuàchì profeta sànaha. Pues yùhù ináhî, ducán xiníndísá‑nî. \p \v 28 Dandu nì cachi Agripa xì‑né: \p ―Cuisì iyuhu gá palabra cachì‑ní, te vihini yàha stnáì cunchicuìn Jesucristu. \p \v 29 Dandu nì cachi Pablo xì‑né: \p ―A sea iyuhu‑ní, te ò cuáhà gá cumánì, doco cahnú gà Dios iin‑ni ni quidá stná‑ní nacua nì quida yùhù, (nì xinindisé mii‑yá. A sácú vàha ni cúníndísâ stná‑ní), mii‑ní xì nsidaa gá stná nècuàchì iníní yohó. Cuisì‑ní có‑cùníˋ cunuhni stná‑nsià cadena nahi mií \v 30 ―nì cachi Pablo. \p Dandu nì ndacuìta nsidaa nècuàchì ndoó yucán, divi rey Agripa xì gobernador, xì Berenice, xì nècuàchì dava ga ndoó stná xì‑né yucán. \v 31 Te nì cuxio‑ne iladu, ndatnúhú‑nê, cachí‑nè: \p ―Ni còò falta xi nècuàchì jaàn dìsáhà‑xí cui‑nè, ni ñà‑cundiadi‑nè. \p \v 32 Te nì cachi rey mà xì Festo: \p ―Nú màsà cácàn‑nè yàha‑ne nùù rey cahnú César, dandu mà úhì dàñà‑né vichi duha nì cùí. \c 27 \s1 Nansa nì dàyáha‑tè Pablo cùhùn‑nè ñuu Roma \p \v 1 Daaní, Pablo xì itnii gá tè‑ndiàdí, nì yàha‑ne ndahà iin capitán nani Julio, iin soldadu siempre cutnáhâ xí soldadu xi meru rey César Augusto, vàchi sànì cachi tè‑xídandacu‑ma ñà‑ìcúmí‑nsî quihin‑nsi barcu cùhùn‑nsì ladu Italia. \v 2 Te nìsa ìa stná iin tiàa nani Aristarco cutnahá stná xì‑nsí cùhùn. Iin nècuàchì ladu Macedonia nduú‑né, te meru ñuu‑nè nduú ñuu Tesalónica. Ñàyùcàndùá, nì nana nsidaa‑nsí iin barcu nì quixi ñuu Adramitio, vàchi sàdaaní cuàhàn‑nu quihin‑nù ichì nùhù‑nu, te icúmí‑nû yàha‑nù ladu Asia. Dandu nì dìtá‑nu nì quihin‑nù ichì cuàhàn‑nu xi‑nsí. \p \v 3 Dandu nì yàha iin quìvì, te nì sàà‑nsì ñuu Sidón. Te yucán nì quidamanì capitán mà nì sàha‑ne permisu (ñà‑nuu Pablo barcu), ñàyùcàndùá nì sàhàn nècuàchìmà ini ñuu yucán ndé ndoó amigo xi‑ne, te nì nìhì‑né ñà‑ndùá xiñuhu. \v 4 Dandu nì dìtá tu barcu mà ichì cuàhàn‑nu, te nì yàha‑nsi iin ñuu cahnú nani Chipre indúhu mahì mar. Ladu ndé có‑dûcùn guá tàchì nì yàha‑nsi, vàchi ladu nùù‑xí caná tàchì mà. \v 5 Daaní, nì yàha‑nsi chicá nùù‑xí mahì mar iá frente ladu Cilicia xì ladu Panfilia, te nì sàà‑nsì ñuu nani Mira iá ladu Licia. \p \v 6 Yucán nì xini capitán mà inga barcu nì quixi ñuu Alejandría, te icúmí‑nû cùhùn stná‑nu ladu Italia. Ñàyùcàndùá, divi barcu mà nì dàndàcú‑né nana‑nsi, te cuàhàn‑nsì. \v 7-8 Daaní, cuàhà quìvì nì xìca cueé‑nu, vàchi ùhì xicá‑nu, làcà ní cuyatni‑nù nùù ñuu Gnido, te cónì sáha ga tàchì caca gà‑nu. Ñàyùcàndùá, nì sàha‑nù vuelta nì yàha‑nsi yatni iin esquina ñuu Creta ndé nani Salmón. Dandu yuhù mar diìn ñuu Creta mà nì yàha‑nsi, doco ùhì stná caca barcu yucán. Dandu nì sàà‑nsì nùù ñuhù íchî iin xaan nani Buenos Puertos, yatni ndé iá ñuu Lasea. \p \v 9 Doco vichi sànì cuee sàstnùhù‑nsí, dècuèndè sànì yàha vicò iníhíì‑ndà, te vihini quida quini mar xì barcu (nú ni cúhùn‑nu). Ñàyùcàndùá, nì càhàn Pablo (xì nèhivì ndoó barcu mà), \v 10 cachí‑nè: \p ―Señores, sànì sàì nì cundaà inì cuàhàn coo cuàhà tnùndoho xi‑nda nú ni cúhùn gà‑ndà nùù‑xí. Mà úhì ndañuhu carga, xì mii stná barcu, ndè stná mii‑nda vihini ndañuhu‑nda. \p \v 11 Doco capitán mà, chicá nì xinindisá‑né ñà‑ndùá cachí tiàa dacaca‑xi barcu mà, xì ñà‑ndùá cachí stná stohò‑nu, te màdì ñà‑ndùá cachí Pablo. \v 12 Ñàyùcàndùá, cuàhà nècuàchì yucán, chicá nì cuni‑nè caquee‑ne lugar mà, vàchi có‑ndùá iin lugar vàha yàha‑nda tiempu vìxin. Ñàyùcàndùá, nì cachi‑nè chicá vàha cùhùn‑nè nùù‑xí ndè ñuu Fenice, dandu vàtùni cundoo‑ne yucán tiempu vìxin. Ñuu Fenice mà nduú iin ñuu inga orilla ñuu Creta, te cuisì dúcùn tàchì iin iin dián ndé quêcahnu hora. \s1 Nansa nì dàñà fuerte dàvìtàchí mar \p \v 13 Daaní, nì quesaha caná yadi tàchì ladu, te nì tuxi ini nècuàchì barcu ñà‑vàtùni cùhùn‑nsì. Ñàyùcàndùá, nì quihin tu‑nsi ichì cuàhàn‑nsì orilla mar iladu ñuu Creta mà. \v 14 Doco tìxi inga iin ratu nì quesaha nì cana iin tàchì dàná, ladu ñuu mà vàxan, tàchì yódo ladu nìnu cachí‑nè xán. \v 15 Te nì cacùhan barcu xi‑nsi, mànìcùí gá nìhìndèè‑nsí caca ndaà‑nu ladu vàxan, ñàyùcàndùá nì sahnde ini‑nsì, vàchi ndé ndiàchì úún‑nu cuàhàn‑nu. \p \v 16 Dandu nì yàha‑nsi iladu ñuu tii nani Clauda indúhu mahì mar. Te yucán có‑càná cuáhà guá tàchì. Cunaha‑ní, barcu cahnú xí‑nsí mà, ídìtá stná‑nu iin lancha tii. Te ndee ní quidachuún‑nsí, dandu nì nìhì‑nsí nì tavà‑nsínu. \v 17 Dandu nì dàcùnúndúù‑te iin cable ndee ìcà barcu cahnú sàhà‑ñá màsà ndúà‑nu. Te nì yùhí stnâ‑te sàà‑nu ndé yadi iá ñusì, te cacùhun‑nù. Ñàyùcàndùá, nì dànùú‑te sìcoto ndee dítâ tàchì‑nú, te ndiachi úún‑nu cuàhàn‑nu quidá tàchì mà. \p \v 18 Daaní, inga quìvì, yáha ga caná íì tàchì dàná mà. Ñàyùcàndùá nì quesaha‑té nì dàndiàchì‑té carga xi‑nù ini mar. \v 19 Te quìvì ùnì nì dàndiàchì ndahà stná‑nsì nsidaa gá ñà‑ndùá nihí‑nu. \v 20 Dandu nì yàha cuàhà gá quìvì, te có‑tùí orá, có‑tùí sìtnúù, te yáha ga dúcùn dàvìtàchí daná mà nsiùhù. Ñàyùcàndùá, còò gá tnùndé ini càcu‑nsi nì cahan‑nsí. \p \v 21 Daaní, na sánì yàha cuàhà quìvì ndoó dòcó‑nsì có‑xìxí‑nsí, dandu nì sàcuììn Pablo mahì nsidaa‑nsí, te nì cachi‑nè xì‑nsí: \p ―Compañeros, chica vàha nú nì inini‑nsia yùhù nì cùí ñà‑màsà quéé‑ndá ñuu Creta quixi‑nda, dandísá mà cácùhun‑nda tnùndoho yohó. \v 22 Doco vichi, cachíˋ xì‑nsiá, màsà cúhúún inì‑nsia, vàchi ni‑iin‑nda mà cúí‑ndà, cuisì barcu xi‑nda cuàhàn ndañuhu. \v 23-24 Doco cunaha‑nsiá, ñuú ndùvehè nì xinì yatni ndé (indúhí) nì sàcuììn iin ángel xi Dios nùí. Vàchi mii‑yá nduú‑yá Stohì, divi ana xinúcuáchî nùù‑xí. Pues divi ángel mà nì cachi‑nè xìˊ: “Màsà yúhî‑nî, Pablo, vàchi icúmí‑nî sàà‑ní nàcuììn‑ní nùù rey cahnú César. Te cunaha‑ní, sànì indehè ndàhví Dios mii‑nsiá, vàchi dohó cachí‑yà xì‑ní: mà sáà ni‑iin nèhivì cutnáhâ xí‑nî cui‑nè, ni‑iin nèhivì barcu yohó”, nì cachi ángel mà. \v 25 Ñàyùcàndùá contentu ni nácùndoo‑nsia, compañeros, vàchi nacua sànì cachi Dios xìˊ, divi ducán icúmí coo, te seguru icúmîà. \v 26 Doco antes icúmí‑ndá ndiachi‑nda orilla iin ñuu tii mahì mar ―nì cachi Pablo. \p \v 27 Daaní, nì yàha ùxìn cùmì gá quìvì, te vichi xicá barcu iladu mar ndé cachí‑nè nduú mar Adria. Nahí dava ñùu nduá, te ndiachi ndiachi barcu xi‑nsi quidá tàchì. Dandu peón xíquidachuún barcu mà, nì tuxi inì‑te ádi sánì cuyatni‑nù nùù ñuhù íchî càhàn‑té. \v 28 Ñàyùcàndùá, nì chitacùhá‑te nadaa tantu cunú ñuhú tècuìí yucán, te nì cundaà inì‑te òcò sàhùn iin (36) metro cunú‑te. Dandu iyuhu gá nùù‑xí, tucu tu nì chitacùhá‑te, te òcò ùsà (27) metro cunú‑te chicá yucán. \v 29 Ñàyùcàndùá, nì yùhí‑te dùcùn barcu cavà nahnú ñuhú ini mar. Sàhámà nì dànùú‑te cùmì càa nahnú xí barcu ndè cahà mar sàhà‑ñá màsà cácá gà‑nu. Dandu ndiatú cuísi‑té tùinuù. \p \v 30 Daaní, peón xi barcu, nì cunì‑te cunu‑tè. Ñàyùcàndùá, nì sàcuìta‑tè nùù barcu mà, quidá‑te na ian cuàhàn‑te danuú gà‑te inga càa nahnú ndè cahà mar, doco dandáhvî‑te, vàchi lancha tii ma nduá nì dànùú‑te. \v 31 Dandu nì cachi Pablo xì capitán xì stná soldadu ndoó yucán: \p ―Nú màsà ndóo peón jaàn barcu yohó, mà cácu‑nsia. \p \v 32 Ñàyùcàndùá, nì sàhàn soldadu mà nì sahndè‑te cable itácáá lancha mà, te nì ndiachi‑nú mahì mar. \p \v 33-34 Daaní, na sácuàhàn túinuù, dandu nì càhàn Pablo xì nsidaa compañeru‑nè, cachí‑nè: \p ―Chicá vàha cuxi‑nsia iñàha, vàchi sàcuàhàn‑ndà ùxìn cùmì quìvì có‑xìxí‑nsiá, nchitó‑nsiá, nacání ini‑nsià. Ñàyùcàndùá sacúndáhvîˋ nùù‑nsiá ñà‑cuxi‑nsia, vàchi ducán xiñuhu quida‑nda, dandu càcu vàha‑nda, vàchi cunaha‑nsiá, còò ni‑iñàha cuu xi ni‑iin‑nda. \v 35 ―nì cachi Pablo. \p Dandu nì tnii‑ne iin pan, te nì naquimanì‑né Dios nì indehè nsidaa‑né. Dandu nì dàcuàchí‑néà, te nì quesaha‑né xixí‑né. \v 36-37 Ñàyùcàndùá, nsidaa gá nèhivì yucán, contentu nì ndòo‑ne, te nì xixi stná‑nè. Te nsidaa nsidaa nsiùhù nècuàchì ñuhú barcu ma, ùì cientu ùnì dico sàhùn iin (276) nèhivì nì sanduu‑nsi. \s1 Nansa nì cuu xi barcu, nì tùxì‑nú nî sachi‑nù nùù mar \p \v 38-39 Daaní, na ní nsihi nì xixi nèhivì mà nì ndenuu ini‑nè, dandu nì sate nsihi‑ne trigu (nduú carga xi‑nù) ñà‑cùní‑nè nduñama chii gá‑nu. Dandu na ní tùinuù claru, (nì xini xìcà‑té yucán iá) iin ñuu mahì mar. Doco cónì nácúnì‑te índù ñuu nduá. Doco nì xini stná‑te yucán iá iin ndahà mar ndé iá ndàà ñusì orilla‑ñà, te vàha lugar mà daxínu‑tè barcu cahan‑té. \v 40 Ñàyùcàndùá, nì sahndè‑te cable xi càa itníí xí‑nû mahì mar, te nì ndòa. Dandu nì dàñà stná cable nuhní yutnù chipála dacaca‑xi‑nú. Te nì nana stná sìcoto ndee itáníní ladu nùù‑nú (ñà‑dítâ tàchì‑nú). Ñàyùcàndùá nì quesaha‑nú nì nacaca‑nù, te cueéni cueéni nì cuyatni‑nù ndé iá ñuhù íchî mà. \p \v 41 Doco nì sàà‑nu iin xaan ndé vàxi ùì ichì tècuìí, te yucán nì cacùhun‑nù cahà mar. Nì ndùxin tnuu nùù‑nú, doco cahà‑nú, nì quesaha nì sachi iì‑ñá nì quida tècuìí dúcùn ndee guá ìcà‑nú. \v 42 Dandu soldadu yucán, nì cacunì‑te cahnì nsìhí‑te nècuàchì ndiadí ndiaá‑te, vàchi vihini dutè‑né mar mà, te cunu‑ne cahan‑té. \v 43 Doco capitán yucán, cónì cùní‑nè cui Pablo. Ñàyùcàndùá, cónì sáha‑ne cahnì soldadu mà nècuàchì ndiadí. Dandu nì dàndàcú stná‑nè nùù nècuàchì tùha dutè ñà‑dihna mii‑né ni quécoyo‑ne mahì tècuìí dècuèndè ni xínu‑ne ñuhù íchî. \v 44 Dandu nècuàchì mà túha, cunchicùn‑nè cùhùn‑nè cundòó candee‑né dìquì yutnù nduú tabla, ò inga yutnù xí barcu nì sachi. Ñàyùcàndùá, ducán nì nìhì nsìhí‑nsí nì quee‑nsi ndè ñuhù íchî, te nì càcu‑nsi. \c 28 \s1 Ñà‑ndùá nì quida Pablo na ní ìa‑ne ñuu tii Malta mahì mar \p \v 1 Na ní nsihi nì càcu‑nsi nùù mar mà, dandu nì xinitnùhu‑nsi Malta nani ñuu yucán. \v 2 Te nèhivì ndoó yucán, nì quida manì‑né xì‑nsí nì chiñuhu‑nè iin ñuhu, te nì cachi‑nè xì‑nsí ñà‑nì tnátuu‑nsi nadaà‑nsí, vàchi cuún dàvì, te vìxin ga. \v 3 Ñàyùcàndùá nì nducu stná Pablo chii tutnù ìchí. Doco na meru daquée‑nènu mahì ñuhu mà, dandu nì quecunu iin còò dàná xínu‑sì nùù ñuhu, te nì tninùhu tnuu‑sì ndahà‑né. \v 4 Ñàyùcàndùá, na ní caxini nècuàchì ñuu mà itácáá còò mà ndahà Pablo, nì cachi‑nè iin‑ne xì inga‑nè: \p ―Ádi té‑nì sahnì nduú tè‑jaàn, ñàyùcàndùá vichi icúmí‑tê danáà‑te sàhà‑té. Mate sánì càcu‑tè nùù mar, doco mà níhì‑té cutiacu gà‑te ―nì cachi‑nè. \p \v 5-6 Doco nì quidi Pablo ndahà‑né, te nì ndiachi còò mà mahì ñuhu. Ñàyùcàndùá, nsidaa nèhivì yucán, ndé ndiàtú úún‑né, vàchi tuxí ini‑nè cuàhàn xìun ndahà Pablo, ò nú coó, nanàá nàcasàn‑né cui‑nè. Doco caní tiempu ndiatú‑né indéhe‑né, te còò ni‑iñàha ni cuu‑xi nècuàchìmà. Iin‑ni iá‑nè. Ñàyùcàndùá, tucu nì nacani ini nèhivì mà, cachí‑nè: \p ―Ádi iin dios nduú nècuàchì jaàn. \s1 Nansa nì dàndúvàha Pablo yua nècuàchì dandacú nani Publio \p \v 7 Yatni yucán nduú ñuhù xí nècuàchì dandacú nùù ñuu mà; Publio nani‑né. Te nècuàchìmà, nì dàyáha‑ne nsiùhù vehe‑ne. Ùnì quìvì nì sandoo‑nsi yucán. Te cuàhà gá nì cunsìhi ini‑nè nsiùhù. \v 8 Te yucán iá stná yua‑né, indúhu‑né, sáhayocá‑nè, vàchi cuhí‑nè cuèhè daxìn. Dandu nì quìhvi Pablo ndé indúhu nècuàchìmà, te nì xìcàn tàhvì‑né nùù Dios, nì chitàndòó‑né ndahà‑né dìquì nècuàchìmà, te ducán nì nduvàha‑ne. \v 9-11 Dandu después dava ga nècuàchì cuhí ndoó ñuu mà, nì caquixi stná‑nè, te nì nduvàha stná‑nè. Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì cañúhu nècuàchì ñuu mà nsiùhù. Te na ní xìnu ùnì yòò ndoó‑nsí yucan, dandu nì nana‑nsi iin barcu cuàhàn‑nsì quihin tu‑nsi ichì nacaca‑nù xì‑nsí. Te nèhivì ñuu mà, nì sàhatahvì stná‑nè nsiùhù nsidaa ñà‑ndùá xiñuhu nùù‑nsí. Te barcu mà, iin yutnù nì ìa yucán inii tiempu vìxin nduú‑nu. Ñuu Alejandría nduú meru ñuù‑nu; te nùù‑nú itá muñecu nani Cástor xì Pólux. Pues divi barcu mà nduú yutnù nì nana‑nsi, te cuàhàn‑nsì. \p \v 12-13 Daaní, primeru nì sàà‑nsì ñuu Siracusa, te ùnì quìvì nì sandoo‑nsi yucán. Dandu nì caquee tu‑nsi, te duha duha nì càvà barcu xicá‑nu cuàhàn‑nu, te ducán nì sàà‑nu xi‑nsí ndè ñuu Regio. Dandu inga quìvì, te nì quesaha tú tàchì ladu. Ñàyùcàndùá, nì caquee tu‑nsi cuàhàn‑nsì. Te tìxi ùì quìvì nì sàà‑nsì iin ñuu nani Poteolos. \v 14 Ñuu yucán nì ndacùhun tnahá‑nsí xì nècuàchì iin‑ni nchícùn stná xì Jesús, te nì xìcàn‑nè ñà‑ndòo‑nsi xì‑né iin ùsà quìvì. Dandu después nì quihin tu‑nsi ichì cuàhàn‑nsì carretera cuàhàn ñuu Roma. \p \v 15 Daaní, ñuu Roma mà nì quee ga stná nèhivì xí Jesús vàxi‑ne, vàchi sànì xinitnùhu stná‑nè sàvàxi‑nsi. Dava‑ne, dècuèndè ñuu nani Yàhvi xi Apio nì quesaa‑nè, te dava ga‑nè cuisì ndéˋ ñuu tii nani ùnì Changaru nì quesaa‑nè (ñà‑ndacùhun tnahá‑né xì‑nsí.) Te na ní xini Pablo nècuàchìmà, nì naquimanì‑né Dios, te nì ndòo‑ne contentu. \p \v 16 Daaní, nì sàà nsidaa‑nsí ñuu Roma. Te capitán cutnáhâ xí‑nsî, nì quida‑ne entregar tiàa ndiaá‑nè, nì ndòo nècuàchìmà ndahà iin comandante. Doco Pablo, nì nìhì‑né permisu coo cuaán‑né, mii‑né xì stná iin soldadu cundiaa xì‑né. \s1 Nansa nì càhàn Pablo xì nècuàchì raza‑nè ndoó ñuu Roma \p \v 17 Daaní, nì yàha ùnì quìvì, te nì nacana Pablo nècuàchì raza‑nè chicá idónuu nì sàà vehe‑ne. Te na sánì nataca nsidaa‑né, dandu nì cachi Pablo xì‑né: \p ―Ñánì, còò ni‑iñàha ni quidé dìquì nècuàchì ñuu‑ndà, te ni‑iin xichi cónì càhíchì stná inì estilu xi xìì‑ndà. Doco nì tnii nècuàchì raza‑ndà yùhù na iéˋ ñuu Jerusalén, te nì dàyáha‑ne yùhù ndahà tè‑romanu. \v 18-19 Te tè‑yùcán, nì xìcàn tnùhù váha‑tè nùí, dandu cuàhàn‑te daña‑té yùhù nì cùí, vàchi còò ni‑iñàha disáhà‑xí cuì. Doco nècuàchì raza‑ndà ndoó yucán, cónì cùní‑nè dàñí. Ñàyùcàndùá, fuerza nì xìquèn dayáha‑tè yùhù nùù rey cahnú César ñà‑nsidandaà tèmà sàhí. Doco ni‑iyuhu có‑ndùámà ñá‑cùníˋ daquée cuàchi dìquì nèhivì raza‑ndà; còó. \p \v 20 ’Pues cunaha‑nsiá, iá ñà‑dìsáhà‑xí nì quide mii‑nsiá invitar cundehí‑nsià, te càhìn xì‑nsiá yohó, vàchi vichi ndisa sà‑ìá iin tnùndé ini ndiaha xí nècuàchì raza‑ndà Israel. Doco divi sàhà‑ñá (xiníndísê tnùndé ini ndiaha ma), ñàyùcàndùá nì sàì nì sàcùnuhni cadena yohó ―nì cachi Pablo. \p \v 21 Dandu nì cacachi nècuàchìmà xì Pablo: \p ―Còó; còò ni‑iin carta ni quixí ladu Judea cáhàn sàhà‑ní, ni còò ni‑iin stná nècuàchì raza‑ndà nì quésáá daquée cuàchi‑xi dìquì‑ní. \v 22 Doco cachí‑nî xì‑nsí nansa iá ichì sàà, tuxí inì‑ní. Vàchi nsiùhù cuní‑nsì cundaà ini‑nsì, vàchi nsidanicuú lugar cáhàn ùhí nèhivì dìquì ichì mà ―nì cachi‑nè. \p \v 23 Daaní, nì saquin Pablo iin quìvì quixi tu nsidaa‑né. Te na ní sàà quìvì mà, cuàhà gá nèhivì nì casaà vehe Pablo. Ñàyùcàndùá, ndè dàtnàà, xì ndè nì cuaà dahuun nì ndòo‑ne yucán, cáhàn Pablo xì‑né, datúi‑ne nansa iá ichì ndé dandacú Dios, te dansínuu ini‑nè nècuàchìmà nansa cachí ley xi Dios nì tiaa Moisés, xì nansa cuní cachi stná palabra nì tiaa nècuàchì profeta sànaha. Ducán nì quida‑ne, vàchi cuní‑nè dacúníndísâ‑né nècuàchìmà, te cahvi‑ne xì Jesús. \v 24 Daaní, na ní nsihamà, dandu dava nècuàchì iníní má, nì xinindisá‑né, te dava‑ne, còó. \v 25 Màdì iin‑ni ni xiníndísâ nsidaa‑né. Daaní después cuní‑nè nùhù‑nè. Doco na táñâha ga caquee‑ne, nì cachi Pablo xì‑né: \p ―Ndisa, ñà‑ndáà nduá nì cachi Espíritu Ìì xí Dios xì xìì‑ndà sànaha na ní dàcáhàn‑yà profeta nani Isaías, vàchi dohó nì cachi‑yà xì nècuàchìmà: \q1 \v 26 Cuahán‑nî, càhàn‑ní xì nècuàchì raza‑ní yohó, te dohó cachì‑ní xì‑né: “Mii‑nsiá, cuàhà gá icúmí‑nsiâ cunini‑nsia, doco mà sáà‑nsià mànìhì ini‑nsià. Te cuàhà gá icúmí‑nsiâ cundehè‑nsiá, doco mà cúndáà ndisa inì‑nsia”. (Ducán cachì‑ní xì nècuàchì raza‑ní.) \v 27 Vàchi nsidaa nèhivì mà, quidámáxìní‑nè, na ian ùhì tiacu‑nè. Te quidá‑né na ian dànácuánì‑nè nùù‑né, vàchi có‑cùní‑nè cundehè‑né (ichì váha), ni có‑cùní stná‑nè cunini‑ne, ni có‑cùní stná‑nè mànìhì ini‑nè, ni có‑cùní stná‑nè natnahnù‑nè ichì yùhù, te ducán nsida vií anima‑nè, nì cachi Dios. \m \v 28 Pues vichi cunaha‑nsiá, sànì nìhìtáhvì nèhivì nsidaa gá raza cunini stná‑nè razón ndiaha nansa càcu‑ne nùù‑yá. Te mii‑né, ndisa, icúmí‑nê cunsìhi ini‑ne cunini‑ne \v 29 ―nì cachi Pablo. \p Dandu nècuàchì raza Judea mà, nì caquee nsihi‑ne, te nì quesaha‑né ndatnúhú fuerte‑nè sàhà palabra mà. \s1 Nansa nì quida Pablo na ndiadí‑nè vehe‑ne ñuu Roma \p \v 30 Daaní, inii ùì cuìà nìsa ìa Pablo iin vehe renta (ñuu mà), te dayáha‑ne nsidaa nèhivì sáà nùù‑né, \v 31 cachítnùhu‑ne xì nècuàchìmà sàhà ichì ñuhìví ìì xí Dios, vàchi libre iá‑nè càhàn‑nè xì nsidaa nèhivì mà. Ñàyùcàndùá, cuàhà gá nì dàcuàhá‑né nècuàchìmà sàhà Stoho‑ndà Jesucristu, còò iin ni sadí xì nùù‑né.