\id 1CO \h 1 CORINTIOS \toc1 Tutu Nuu Nì Tiaa San Pablo nùù Nèhivì xí Dios Ndoó Ñuu Corinto \toc2 1 CORINTIOS \toc3 1 Co. \mt1 Tutu Nuu Nì Tiaa San Pablo nùù Nèhivì xí Dios Ndoó Ñuu Corinto \c 1 \p \v 1 Yùhù nduí Pablo, te nduú stnáì iin ana nì cànà ñà‑cucumí chuun ndiaha nùù Jesucristu, vàchi ñà‑jaàn nduá nì chitnùní ini Dios quide. Te yohó cutnáhâ stnáì xì ñani‑ndà Sóstenes, \v 2 tiaá‑nsí tutu yohó nùù nsidaa mii‑nsiá nècuàchì natácá cahvi xi Dios ñuu Corinto jaàn. Nèhivì íì xí‑yá xínduu stná‑nsià ñà‑sànì yàha‑nsia ladu xi Stoho‑ndà Jesucristu, te nì cànà stná‑nsià cunduu‑nsia nèhivì cunihnu ìì inì‑xi, nahi nsidaa gá nèhivì ndácùcahan xi quìvì‑yá, vàchi Stoho nsidaa‑nda nduú‑yá, nahi ndohó, te ducán stná mii‑né. \p \v 3 Vichi ni cúcúmí cuáhà‑nsiá gracia nùù Yua‑nda Dios xì nùù Stoho‑ndà Jesucristu, te contentu ni cúndóó‑nsiá quida‑ya. \p \v 4 Yùhù, nicanicuahàn naquímánìˊ Dios sàhà‑nsiá, vàchi cuàhà gá sànì sàhatahvì‑yá mii‑nsiá sàhà‑ñá xínduu‑nsia nèhivì xí Jesucristu. \v 5 Nsidanicuú modo sànì nìhìtáhvì‑nsiá nùù‑yá; tùha‑nsia càhàn ndiaha‑nsiá, te cundáà vàha stná inì‑nsia (sàhà ichì‑yá). \v 6 Ñàyùcàndùá, na xiní nèhivì (ñà‑ndiaha guá) quidá‑nsiá vàtùni cundaà ini‑nè ñà‑ndáà nduá sànì cachi‑nsì sàhà Cristu. \v 7 Vàchi có‑cùmánì gá ni‑inga modo nìhìtáhvì gá‑nsià tàhvì ndiaha nùù‑yá, te vichi ndiatú cuéyàà stná‑nsià naxicocuíìn Stoho‑ndà Jesucristu, te cuni‑ndàyá. \v 8-9 Te iin‑ni icúmí Yua‑nda Dios nacuàhandee ini‑yà anima‑nsià, dandu mà cóó gá ni‑iin falta xi‑nsia nùù‑yá quìvì naxicocuíìn Dèhemanì‑yá Stoho‑ndà Jesucristu. Vàchi vàtùni cahvi‑nda xi‑yá, te mii‑yá nduú ana sànì cana‑yàndó ñà‑cundoo‑nda nùù Dèhemanì‑yá. \s1 Màsà táhndè dava‑nda \p \v 10 Sacúndáhvîˋ nùù‑nsiá ñà‑nì nsínúú inì‑nsia Stoho‑ndà Jesucristu, te màsà náâ stnahá‑nsiá, ñánì. Iin‑ni iñàha ni cúníhnú vàha ini nsidaa‑nsiá. Màsà táhndè dava‑nsia. Iin‑ni ni cúndóó mánì‑nsiá, te iin‑ni iñàha ni nácání inì‑nsia. \v 11 Vàchi nacání nèhivì vehe Cloé xìˊ, cachí‑nè ñà‑sànì tàhndè dava‑nsia, ñánì. \v 12 Ñà‑sànì tàhndè dava‑nsia nduá cachíˋ, vàchi diín diín iñàha cachí iin iin‑nsia. Vàchi dava‑nsia, cachí‑nsià nèhivì xí Pablo nduú‑nsiá, te dava‑nsia, cachí‑nsià nèhivì xí Apolos ò Pedro nduú‑nsiá, te dava ga‑nsià, nèhivì xí Cristu nduú‑nsiá, cachí‑nsià. \v 13 Doco, ¿a ndísá ndoó cuáhà partidu xi Cristu? Còó. Té ¿a ndísá nì xìhì yùhù Pablo cuenta xi‑nsia? Còó. Té ¿a ndísá nì ndacùcahan nèhivì quìvì yùhù na ní cuhiì‑nsiá? Còó. \v 14-15 Yùhù, ni cónì quìdá íìˊ cuàhà‑nsiá, cuisì Crispo xì Gayo. Ansivéhé Dios, cuisì mii‑né nì quida iìˊ, còtó cachi nèhivì nì ndacùcahín mií na ní quida iìˊ nècuàchìmà. \v 16 Pues, ndisa, stná nèhivì vehe Estéfanas nì quida iì stnáì, doco có‑ìnáhá guêˋ a ní quida iì guéˋ más gà nèhivì, á coó. \v 17 Vàchi màdì‑ñá quida iìˊ nèhivì nduá nì dàndàcú Jesucristu nùí, còó; cuisì ñà‑nacani xì‑né ñà‑ndùú razón ndiaha xí‑yá, doco màdì ñà‑càhàn nchichí uin xì‑né cunduajàn, còó, còtó mà nátùi tnùñuhu xí Cristu nansa nì xìhì‑yà nchìca cruz. \s1 Cuisì ndiaá Jesucristu, màdìá càhàn nchìchí‑ndà \p \v 18 Nèhivì nchícùn ichì ndé ndañuhu‑nda, sácùndiaa uun‑ne na cáhàn‑ndà xì‑né sàhà obra nì quida Jesús (na ní xìhì‑yà) nchìca cruz; doco ndohó nècuàchì dàcácu‑ya, còó, vàchi nùù ndohó, cahnú poder icúmí palabra mà. \v 19 Cunaha‑nsiá, dohó (cachí‑yà) nùù tutu ìì: \q1 Cuàhìn dandáñúhî nsidaa palabra xícahàn tè‑nchìchí, xì stná palabra xi nècuàchì tuxí inì‑xi ináhá guâ, icúmî dandutí palabra mà, cachí‑yà. \p \v 20 Ñàyùcàndùá, mà cúndiáá gà ñà‑ndùá cachí guâ tè‑nchìchí ñuhìví yohó, mate xínduu‑tè maestru xi ley sànaha, te ò yáha ga tùha‑tè càhàn‑te sàhù. Vàchi sàhà obra xi Dios sànì cundaà ini‑ndà có‑ndiàá palabra tuxí ini nèhivì ñuhìví nduú palabra nchichí guâ. \v 21 Cuàhà gá nandúcú‑nê nansa cunchichí‑nè, doco Dios, nì chitnùní ini‑yà ñà‑màdì sàhà ñà‑jaàn nìhì‑né cundaà ini‑nè sàhà‑yá. Ducán nì quida‑ya disponer, vàchi nchichí ndisa‑ya. Dandu nì chitnùní stná ini‑yà ñà‑cuìtià palabra ìì xí‑yá inicutu, te na xiníndísâ nèhivì, dandu vàtùni càcu anima‑nè, mate (cachí nèhivì) palabra loco nduá. \p \v 22 Nècuàchì raza Judea, xícàn‑nè cuu iin milagru, (dandu cunindisá‑né). Te nècuàchì raza Grecia, cuisì cuní‑nè cunini‑ne iin palabra chicá nchichí. \v 23 Doco nsiùhù, palabra sàhà nansa nì xìhì Cristu nchìca cruz nduá cachítnùhu‑nsi, mate cudúchí ini nècuàchì raza Judea sàhájàn, te tuxí stná ini nècuàchì inga ñuu palabra diquí nduá. \v 24 Doco ndohó nèhivì nì nacàxin‑ya, sànì cundaà ini‑ndà sàhà‑yá, ináhá‑ndá cahnú cuáhà poder xi‑ya, te nchichí ndisa stná‑yà. Ducán xiníndísá‑ndá, a ducán nduu‑nda nèhivì raza Judea, te ò nèhivì inga raza. \v 25 Vàchi mate ni tuxí ini nèhivì nì càhàn Dios iin palabra diquí, doco cunaha‑nsiá, chicá nchichí palabra mà nùù nsidaa ñà‑ndùá cui cachi nèhivì ñuhìví. Daaní, stná poder xi‑ya, mate iyuhu ñà‑ndùá quidá‑yá tuxí ini‑nè, doco chicá fuertéàmà nùù nsidanicuú poder xi mii‑né. \p \v 26 Te xiñuhu nsinuu stná ini‑nsià nansa nì quida Dios na ní nacàxin‑yàndó ñà‑cunduu‑nda nèhivì xí‑yá, ñánì. Sacu‑ndà nduu‑nda nècuàchì nchichí cachí nèhivì ñuhìví, te sacu stná‑ndà nduu‑nda nècuàchì dandacú, te ò nècuàchì cuìcà. \v 27 Doco Dios, nì nacàxin‑yàndó, mate mà nchìchí‑ndà. Te ¿índù chuun? Divi sàhà‑ñá dandúcáhán‑yá nèhivì cachí xínduu ana nchichí guâ. Stná nèhivì còò poder‑xi sànì nacàxin‑ya sàhà‑ñá nducahan nèhivì tuxí inì‑xi chicá icúmí xí poder. \v 28 Stná nèhivì chicá ndahví nì nacàxin stná‑yà, xì stná nèhivì cahíchì ini nècuàchì dava ga, xì stná nèhivì chicá có‑ndiàá, pues divi nduú ana sànì nacàxin‑ya, te ducán cundee‑yá nùù nècuàchì tuxí inì‑xi ndiaá guâ. \v 29 Daaní, quìvì icúmí nsidaa nèhivì tnàtuu‑ne nùù‑yá, mà cúníhnú gá ini ni‑iin‑ne ñà‑mii‑né nduú‑né mii‑né. \p \v 30 Doco ndohó, nùù mii‑yá sànì nìhìtáhvì‑ndà ñà‑cundoo‑nda nùù Jesucristu, te datnúù‑yà sàxìnítnùní‑ndà, dandu níhì‑ndà càhàn nchìchí ndisa‑nda. Te sàhà stná Dèhemanì‑yámà sànì ndee vàha‑nda nùù‑yá, te nì ndoo stná cuàchi anima‑ndà nì quida‑ya, vàchi Dèhemanì‑yá nduú ana nì dànáà xì sáhà‑ndà, te nì càcu‑nda. \v 31 Ñàyùcàndùá, ducán iá nacua cachí nùù tutu ìì: “Nú cuní‑ndà tavà‑ndà tnùñuhu xí mii‑nda, dandu ni cúnáhá‑ndá ñà‑cuisì Stoho‑ndà Señor nduú tnùñuhu xi‑nda”. \c 2 \s1 Cuisì sàhà Jesús cáhàn Pablo xì nèhivì \p \v 1 Yùhù, na ní sàì ñuu‑nsià, màdì palabra nchichí nduá nì cáhìn xì‑nsiá; còó. Ni màdì palabra finu guá nì nácání xì‑nsiá na ní cachitnùhi xì‑nsiá ñà‑ndùú razón ndiaha xí Dios. \v 2 Còó, vàchi nì nacani inì ñà‑màsà cáhìn sàhà inga iin chuun, cuisì‑ní sàhà Jesucristu, xì sàhà nansa nì xìhì‑yà nchìca cruz. \v 3 Te nì xini‑nsià ndè nì cuìtéˋ, te ndè nì quidi stnáì ñà‑nàcání guâ inì \v 4 na ní càhìn xì‑nsiá ñà‑ndùú palabra ìì xí‑yá. Màdì palabra vico uun xi maestru nchichí nduá nì càchíˋ xì‑nsiá daa; còó. Espíritu Ìì xí Dios nduú ana nì chindee xí, mii‑yá xì milagru xi‑ya. \v 5 Vàchi nì nacani inì mà váha cunchicùn‑nsia ñà‑ndùú iin palabra nchichí xi nèhivì ùún. Còó, micuísi ndudu ìì xí Dios nduá cuníˋ cahvi xi‑nsiá. \p \v 6 Doco cunaha‑nsiá, palabra nchichí ndisa nduá xichúûn stná‑nsì na cáhàn‑nsì xì nèhivì sàxìníndísâ vàha xi‑yá. Doco tucu iá palabra mà nùù ñà‑ndùá cáhàn nècuàchì nchichí ñuhìví yohó, te ò iin palabra cáhàn tè‑xídandacú ñuhìví yohó. Vàchi mate ndee cáhàn‑te, doco yàchì icúmí‑tê ndañuhu‑té ñuhìví. \v 7 Doco nsiùhù, palabra nchichí xi Dios nduá cáhàn‑nsì. \s1 Datnúù Espíritu Ìì sàxìnítnùní‑ndà sàhà palabra nchichí xi Yua‑nda Dios \p Antes nìsa ìa dèhé palabra mà, cónìsá cúndáà ini nèhivì. Doco cunaha‑nsiá, dècuèndè na táyôo ñuhìví, dandu nì chitnùní ini‑yà ñà‑ndohó sàà‑ndà cundaà ini‑ndà sàhà palabra mà, te ducán nìhìtáhvì‑ndà sàà‑ndà gloria xi‑ya. \v 8 Doco tè‑xídandacú ñuhìví yohó, cónì sáà‑te cundaà inì‑te palabra nchichí ìì mà, vàchi nú ni cúndáà inì‑te ni cuí, mà cáhni‑té Stoho ndiaha‑nda nchìca cruz. \v 9 Doco cunaha‑nsiá, dohó cachí nùù tutu ìì: \q1 Cuàhà ñà‑vàha sànì nsidayucun Dios ñà‑nìhìtáhvì nècuàchì cuú inì‑xi sàhà‑yá. Doco ni‑iin nèhivì, tàñáha ga cuninùù‑né nansa iá mà; tàñáha ga cunitnùhu‑ne sàhà ñà‑nsiaha guá mà; ni‑iin xichi cónì nìhnú ini‑nè nansa coa. \m \v 10 (Pues mate ducán ndisa nduá), doco ndohó, sànì cundaà ini‑ndà sàhà‑ñá, sà‑ìnáhá‑ndá nansa iáˋ, vàchi ducán sànì quida Espíritu Ìì xí‑yá. Vàchi Espíritu Ìì, ináhá‑yâ nsidanicuú iñàha; ndè ináhá stnâ‑yà nsidanicuú ñà‑ndùá nacání ini Yua‑nda Dios. \p \v 11 Ni cachí‑ndà iá iin nèhivì nacání inì‑xi sàhà iñàha; pues còò inga nèhivì cundáà inì‑xi sàhà ñà‑ndùá nihnú ini nècuàchìmà, cuisì miiní‑né ináhá‑nê. Te ducán iá stná Dios, còò inga ana ináhá ñà‑ndùá nacání ini‑yà, cuisì‑ní Espíritu Ìì xí‑yá. \v 12 Te ndohó, màdì iin espíritu xi ñuhìví yohó nduá nì níhì‑ndà; còó. Divi Espíritu Ìì xí mii‑yá nì nìhìtáhvì‑ndà, te sàhá yùcán nduá vàtùni mànìhì ini‑ndà ñà‑ndiaha guá sànì nìhìtáhvì‑ndà nùù‑yá. \v 13 Te divi ñà‑jaàn nduá datúi‑nsi nùù nèhivì nihnú vàha ini xì Espíritu Ìì xí‑yá. Doco màdì palabra nchichí xi nèhivì ñuhìví nduá cáhàn‑nsì na datúi‑nsi ñà‑jaàn; còó, cuisì palabra chináhá Espíritu Ìì nduá cáhàn‑nsì. \p \v 14 Doco nèhivì nihnú ini xì cuisì ñà‑ndùá cachí sàxìnítnùní mii‑né, mà cúí sàà‑nè cundaà ini‑nè sàhà chuun xi Espíritu Ìì xí Dios, vàchi nahi palabra loco nduá nùù‑né. Ñàyùcàndùá, mà cùì mànìhì ini‑nè, vàchi cuisì nú ni chíndéé Espíritu Ìì nèhivì, dandu vàtùni sàà‑nè mànìhì ini‑nè. \v 15 Doco iin nèhivì datnúù Espíritu Ìì anima‑xi, mà úhì sàà‑nè cundaà vàha ini‑nè sàhà nsidaa iñàha. Doco nèhivì dava ga, mà cùì sàà‑nè cundaà ini‑nè nansa ndisa nihnú ini nèhivì xí Dios mà. \v 16 (Vàchi ducán cachí nùù tutu ìì:) “Còò ni‑iin ana cùndáà ndisa inì‑xi nansa nihnú ini Stoho‑ndà Señor. Te ni còò stná ana chicá nchichí, te ducán cuàha‑xi‑yá conseju”, cacháˋ. Doco cunaha‑nsiá, divi nacua nihnú ini Cristu, ducán sànì nìhìtáhvì‑ndà cunihnu stná ini‑ndà vichi. \c 3 \p \v 1 Ducán iá, ñánì; doco (na ní sa‑ìe xì‑nsiá daa), mànìcùí dacuahá vàhi mii‑nsiá, vàchi tàñáha ga cunihnu vàha inì‑nsia nacua cuní Espíritu Ìì xí Dios. Na nihnú ini ndéni nèhivì ní cui, ducán nihnú inì‑nsia, na ian nihnú iquin ini‑nsià, có‑sânìhì víi ini‑nsià ichì Cristu. \v 2 Na iin méè sáha‑nda cuisì‑ní tèndodo, te màdìá comida chicá fuerte, ducán nì quida stnáì xì‑nsiá, (puru palabra mà úhì cundaà ini‑ndà nduá nì dàcuàhí mii‑nsiá, màdìá palabra chicá nchichí), vàchi cónì sáà‑nsià cundaà inì‑nsia, te dècuèndè stná vichi, tàñáha ga sàà‑nsià mànìhì váha inì‑nsia. \v 3 Vàchi nihnú íì inì‑nsia nahi nsidaa nèhivì dava ga ñuhìví. Vàchi ñà‑cúmbìdia inì‑nsia, te náâ stnahá‑nsiá, te táhndè dava‑nsia, pues, ¿amádi divi ñà‑jaàn nduú modo xíquida nèhivì ñuhìví? Te divi sàhà ñà‑jaàn náhà claru nihnú íì inì‑nsia nahi mii‑né. \v 4 Vàchi dava‑nsia, cachí‑nsià nèhivì xí Pablo nduú‑nsiá, te dava‑nsia, cachí‑nsià nèhivì xí Apolo nduú‑nsiá. Doco ¿amádi divi ñà‑jaàn nduá quidá stná nèhivì ñuhìví yohó? \s1 Nsidaa‑nda cutnáhá‑ndá xinúcuáchí‑ndá nùù Dios \p \v 5 Doco cunaha‑nsiá, màdì nèhivì chicá ndiaá nduú Apolo, te ni màdì nèhivì chicá ndiaá nduú stná yùhù Pablo. Cuisì nèhivì xinúcuáchí nùù Dios nduú‑nsí, te sàhà nsiùhù sànì xinindisá stná‑nsià palabra ìì xí‑yá. Ñàyùcàndùá, cada iin iin‑nda xi chuun nì nìhìtáhvì‑ndà nùù‑yá. \v 6 Vàchi (ducán iá nahi chuun itu‑ndà), iin‑nda chihí, te inga‑ndà cùhñù, doco Dios nduú ana dacuahnu‑xi viu. Te ducani iá stná xì nsiùhù, primeru yùhù (nì cachitnùhi xì‑nsiá palabra ìì). Daaní, después nì chindee stná Apolo. Doco cuisì sàhà Dios nì quee viì (obra mà). \v 7 Màdìá chicá ndiaá ana nì càhàn xì palabra primeru, te ni màdìá chicá ndiaá stná ana nì chindee después, cuisì mii Dios nduú ana chicá ndiaá, te cuisì sàhà mii‑yá nducuáhà palabra xi‑ya. \v 8 Nècuàchì quidáchúûn primeru, xì stná nècuàchì nchícùn gà, iin‑ni xíndiaa‑nsì nùù‑yá. Doco según chuun quidá iin iin‑nda, ducán icúmí‑ndá nìhì‑ndà tnùmanì xì‑ndà nùù‑yá. \p \v 9 Te vichi iin‑ni xinúcuáchí nsidaa‑nsí nùù‑yá. Te mii‑nsiá, na iin itu Dios (ndé quidáchúûn‑nsí) nduú‑nsiá. Te nahi stná iin vehe nì dàndàcú‑yá cuàha, ducán nduú stná‑nsià. \v 10 Te yùhù, na iin albañil tùha vàha, ducán nduí, te nì quidachuín (chuun xi Dios ndé ndoó‑nsiá). Na iin cimientu nduú (chuun primeru) nì quide jaàn sàhà gracia xi‑ya. Te vichi sà‑ìá inga ana quida‑xi chuun ma, na ian dacuahnú‑né nama. Doco cuidadu ni cúndóó nsidaa nèhivì quidá seguir xì chuun nì dàquésáhî mà. \v 11 Màsà cáchí‑nè iá inga (palabra chicá ndiaá); còó. Cuisì ndiaá palabra sàhà Jesucristu (nì cachitnùhi xì‑nsiá) primeru, vàchi nahi cimientu nduá. \v 12 Te nú cuní iin nèhivì (quida‑ne seguir xì obra mà), dandu queámà na ian cuàhàn‑nè dacuahnú‑né nama dìquì cimientu mà. Te nú cuàhàn‑nè quida viì‑né obra mà, dandu ducán queá na ian xichúûn‑né oro, ò plata, ò yùù yéhè. Doco nú có‑quìdá víi‑né obra mà, dandu ducán queá na ian xichúûn‑né yutnù, ò mihì, ò ñùù. \v 13 Dandu después icúmí sàà iin quìvì cundaà inì‑xi nansa iá obra nì quida iin iin‑nda. Vàchi na sáà quìvì mà icúmí coo nahi ñuhu xíxìn, te sàhà ñuhu mà cundaà inì‑xi a natùi obra xi‑nda nùù Dios, á coó. \v 14 Nú màsà cócó obra xi‑nda, dandu icúmí‑ndá nìhì‑ndà ñà‑vàha xi‑nda nùù‑yá. \v 15 Doco nú ni cocá, dandu mà níhì‑ndà ñà‑vàha cuàhàn‑ndà nìhì‑ndà nì cùí, doco anima‑ndà, vàtùni càcu viá, mate cunduamà na ian (nì chindee‑nda mii‑nda nùù) ñuhu xíxìn. \p \v 16 Mii‑nsiá, ¿a có‑nsìnúú inì‑nsia ñà‑ndùù‑ndà na iin vehe ìì ndé iá Dios? Vàchi iá Espíritu Ìì xí‑yá ini anima‑ndà. \v 17 Ñàyùcàndùá, nú ni dándâñúhú iin nèhivì ñà‑ìì icúmí lugar xi‑ya, dandu icúmí nècuàchìmà ndañuhu dahuun stná‑nè quida‑ya. Vàchi ndé iá‑yà, yáha ga ìì lugar mà, te cunaha‑nsiá, divi nahi vehe ìì‑yá nduu‑nda. \p \v 18 Màdí dandahví‑nsià mii‑nsiá, vàchi nú iá ana tuxí inì‑xi nduú nècuàchì nchichí nùù nèhivì ñuhìví yohó, dandu xiñuhu dàma‑ne, mate (cachí nèhivì) sànì culocó‑nè, vàchi nú ducán, dandu ñà‑sànì ndunchichí ndisa‑ne cundua. \v 19 Vàchi ñà‑ndùá tuxí ini nèhivì nduú ñà‑chicá nchichí, pues nùù Dios ñà‑loco nduá. Te dohó cachí stná nùù tutu ìì: “Icúmí Dios cundee‑yá nùù tènchìchí na meru xíquida cuahà‑té maña dandáhvî‑te”. \v 20 Daaní, inga xaan cachí stná tutu mà: “Ináhá Dios, ñà‑chìcuéhè uun nduá chítnùní guâ ini nècuàchì nchichí”. \v 21 Ñàyùcàndùá, màsà cútúxí ini ni‑iin‑nsia chicá ndiaá‑nsià ñà‑nchícùn‑nsià iin tal nèhivì. Vàchi nsidanicuú nèhivì, xì nsidanicuú iñàha, divi cuenta xi mii‑nsiá nduá. \v 22 A ducán yùhù Pablo, te ò Apolo, te ò Pedro, có‑quìdá, cuenta xi mii‑nsiá nduú nsidaa‑nsí. Dècuèndè stná ñuhìví yohó, cuenta xi stná‑ndà nduájàn, te mate ni cútiácú‑ndà, te ò nì sáà‑ndà cui‑ndà, có‑quìdá, vàchi nsidaa ñà‑ndùá cùù xì‑ndà quìvì vichi, ò quìvì vàxi xi‑nda, sàhà bien xi‑nda nduá. \v 23 Te Cristu nduú Stoho‑ndà. Te Stoho mii‑yá nduú (Yua‑nda) Dios. \c 4 \s1 Nansa iá vida nì yàha nècuàchì apóstol nì nìhì chuun nùù Jesús \p \v 1 Sàhà ñà‑ndùá sànì cachì jaàn xiñuhu ndanihi nèhivì nsiùhù ñà‑ndùú‑nsí ana xinúcuáchí nùù Cristu; xiñuhu cundaà ini‑nè ñà‑ndáà nduá nì nìhì ndisa‑nsi chuun ñà‑dacuahá‑nsí nèhivì palabra ìì nìsa ìa dèhé sànaha. \v 2 Te nú ducán nduá, dandu ndiá ìcà‑nsí quida viì‑nsí chuun ma, vàchi divi ducán nduá xiñuhu quida nsidaa ana dandacú nùù chuun xi inga nèhivì. \v 3 Doco yùhù, có‑ndùlóquîˋ nú cachí‑nsià ñà‑quìdá víií, ò á coó. Ni có‑nàcání stná inì nú cachí dava ga nèhivì ñà‑có‑quìdá víií, te caná‑né yùhù nùù iin juez. Ni yùhù, có‑càchí stnáì sàhà mií, a quidá víií, á coó. \v 4 Te mate có‑dàndòhó sàxìnítnùníˋ mií, doco có‑cùní cachàmà ñà‑còò falta xi, vàchi mii Stoho‑ndà Señor icúmí cachi a ní quida viìí, á coó. \v 5 Ñàyùcàndùá, màsà cuítnùhu‑nda ñanìtnaha‑nda, vàchi tàsáà quìvì cundaà ndisa ini‑ndà. Dècuèndè naxicocuíìn‑yà, dandu natùi claru nansa ndisa iá nsidaa chuun iá dèhé vichi. Dandu mii‑yá datúi‑ya nansa nihnú ini cada iin iin‑nda, te cachi‑yà xì‑ndà ndé tantu sànì quida viì iin iin‑nda. \p \v 6 Cunaha‑nsiá, sàhà ñà‑vàha xi‑nsia sànì cachì xì‑nsiá nsidaájàn sàhà Apolo xì yùhù, ñánì, áma mánìhì ini‑nsià ñà‑mà váha dayáha‑nda ñà‑ndùá cachí tutu ìì, vàchi mà váha ndenihi cahnu‑nda iin (ana nchícùn‑ndà), mientras inga‑nè cahíchì ini‑ndà; còó. \v 7 Vàchi iin‑ni xínduu‑nsia xì nsidanicuú gá nèhivì. Nsidaa ñà‑ndùá sànì nìhìtáhvì‑nsiá, ñà‑ndùá nì dàcútâhvì Dios mii‑nsiá nduá. Te nú sànì cutahvì uun‑nda iñàha, dandu mà váha cutuxi ini‑ndà chicá ndiaá‑ndà sàhámà, vàchi ñà‑nì cutahvì uun‑nda nduá. \p \v 8 Doco vichi nihnú inì‑nsia na ian sànì nducuica‑nsiá. Sànì ndanchito ducún‑nsià na iin rey cahan‑nsiá, te menos nì ndòo nsiùhù nùù‑nsiá. A sácú vàha nú ni cúndúú ndisa‑nsia ana chicá dandacú, dandu nsiùhù, sàà stná‑nsì cutnahá‑nsí xì‑nsiá dandacu‑nda. \v 9 Doco nsiùhù nècuàchì apóstol, sànì sàha Dios nsiùhù iin lugar chicá cahà‑xí tuxí inì, na ian ni cúndúú‑nsí nèhivì fuerza icúmí cui sàhà‑ñá cundehè nèhivì (nansa ndohó‑nsí. Doco cunaha‑nsiá,) indéhe stná ángel mozo xi Dios. \v 10 Vàchi sàhà‑ñá nchícùn‑nsì Cristu, ndeníhí nèhivì nsiùhù nahi nècuàchì loco. Doco mii‑nsiá, (mà loco‑nsià); nchichí gà‑nsià cahan‑nsiá ñà‑ndòó‑nsiá ladu xi‑ya. Nsiùhù, còò ni‑iñàha níhìndèè‑nsí cahan néhivì; doco mii‑nsiá, cuàhà gá poder xi‑nsia iá (cahan‑nsiá). Cahíchì stná ini nèhivì nsiùhù; doco mii‑nsiá, iá tnùñuhu xí‑nsiá nùù‑né. \v 11 Nsiùhù, dècuèndè vichi xíhì‑nsì doco, xíhì‑nsì tècuìí, còò ñá‑cundixi viì‑nsí. Sahní cuií stná‑nè nsiùhù, te xicánúú stná‑nsì yoho yucán, vàchi còò ni‑iin xaan ndé cundoo saín‑nsí. \v 12 Ndee quidáchúûn‑nsí, te nú cánàhá‑nè xì‑nsí, dandu vivìí‑ni naxícóníhî‑nsí nùù‑né. Te nú quidá quíní‑né xì‑nsí, dandu quidándéé ini‑nsì. \v 13 Te nú cáhàn quini‑ne xì‑nsí, dandu calma‑ni sáha‑nsinè ichì váha. Doco mii‑né, ndeníhí‑né nsiùhù nahi mihì chicuéhè, te ò ana chicá còò chuun‑xi. \p \v 14 Pues, ¿índù chuun cachíˋ xì‑nsiá ducán? ¿A sáhà‑ñá cuníˋ cucahan núù‑nsiá nduá? Còó, cuisì sàhà ñà‑nì sáà‑nsià cundaà vàha ini‑nsià, vàchi nahi dèhi nduú‑nsiá, te mànì‑nsiá nùí. \v 15 Pues mate ni cúndóó ùxìn mil ana dacuahá nchichí xì‑nsiá ichì Cristu, doco imindaa ana nduú ndisa nahi yua‑nsiá, divi yùhù. Vàchi yùhù nì cachitnùhi xì‑nsiá razón ndiaha sàhà Jesucristu, ñàyùcàndùá divi nahi dèhi xínduu‑nsia. \v 16 Sàhà ñà‑jaàn sacúndáhvîˋ nùù‑nsiá ñà‑iin‑ni quida‑nsia nacua quidá yùhù. \p \v 17 Ñà‑jaàn nduá dìsáhà‑xí sànì techuín Timoteo sàà‑nè ndé ndoó‑nsiá, vàchi mii‑né, nchícùn viì‑né Stoho‑ndà Señor. Na iin dèhi nduú stná‑nè, te mànì gá‑nè nùí. Pues divi icúmí càhàn xì‑nsiá, te dansínúú ini‑nè mii‑nsiá nansa iá modo‑xi nchícuìn Cristu nacua nduá chináhì nèhivì nsidanicuú lugar ndé natácá‑nè cahvi‑néyà. \v 18 Doco vichi, ináhî, ndee xícahàn dava‑nsia, vàchi tuxí inì‑nsia mà sáì ndé ndoó‑nsiá. \v 19 Doco yàchì icúmî sàì, nú cuní mii‑yá, dandu cundaà inì sàhà nècuàchì cáhàn ndee guá mà, a ndísá icúmí‑nê ndudu ìì, á coó. \v 20 Vàchi ley xi ñuhìví ìì xí Dios, màdì palabra uun nduá. Còó, poder xi mii‑yá nduá icúmí stná. \v 21 Pues vichi cachi‑nsià xìˊ nansa cuní‑nsià quide. ¿A cuní‑nsià sàì, te càhàn ndeí xì‑nsiá, te ò cuní‑nsià sàì càhàn màní xì‑nsiá, te cundoo viì‑ndà? \c 5 \s1 Nansa nì cachi Pablo xiñuhu quida nèhivì ñuu Corinto xì iin tiàa cónì quìdá víi xi iin nècuàchì ñahà \p \v 1 Cachí nèhivì nacání‑né xìˊ ñà‑ìá iin‑nsia nì ìa xi dihi (quiín‑xi). Cunaha‑nsiá, cahnú cuàchi nduájàn; dècuèndè nèhivì có‑ìnáhá sàhà Dios, ni có‑quìdá‑né ducán. \v 2 Doco mii‑nsiá, (ndahví‑nsià), vàchi tuxí vá ini‑nsià ndiaha gá‑nsià. Doco ndiá ìcà‑nsiá màcùndoo‑nsia tnùnsí ini, te tavà cuàán‑nsiá tiàa nì quida ducán ñà‑màsà cóó gá‑nè nùù‑nsiá. \v 3 Te yùhù, mate xica iéˋ, doco na ian jaàn iá anímè cutnáhî xì‑nsiá, ducán nduá; te sànì nacani inì sàhà chuun jaàn, ñàyùcàndùá, cuàhìn cachì xì‑nsiá nansa quida‑nsia xì nècuàchì nì quida xi cuàchi ma. \v 4-5 Xiñuhu nataca nsidaa‑nsiá, te coo stná ndudu ìì xí Stoho‑ndà Jesucristu, te na ian coo stná anímè xì‑nsiá cundua. Dandu ndacùcahan‑nsiá quìvì‑yá, te cachi‑nsià xì nècuàchìmà ñà‑ìcúmí‑ndá nacoo‑ndané nùù ndahà ñà‑malu, te ducán nìhì iquìcúñú‑nè iin castigu sàhà‑ñá después càcu anima‑nè quìvì (màcuìta‑nda nùù) Stoho‑ndà Jesús. \s1 Ejemplu nì sanduu vicò pascua sànaha na nísa cuxio nsihi pan nihí levadura nsidátáchí xân \p \v 6 Mii‑nsiá, tuxí ini‑nsià ñà‑viì gá xíquida‑nsia vichi, doco còó, có‑ìá viì ñà‑ndùá quidá‑nsiá. ¿A có‑ìnáhá‑nsiâ dichu cachí: “Mate iyuhu‑ní tàtnà nsidátáchí xí pan quée, doco cuàhà gá ndutáchâ”? (Te ducán iá stná xì falta, mate iyuhu‑ní‑ñá ni coó, doco xítià inicutu.) \v 7 Ñàyùcàndùá, (xiñuhu cuxio nsidaa ñà‑quini nìsa ìa antes, dandu nanduu‑nda nèhivì sàà xí Dios, cunduu‑nda nahi) yusàn pan cónì quée ni‑iyuhu ñà‑nsìdátáchí xân. Vàchi mii‑yá, sàndèníhí‑yàndó nduu‑nda nèhivì sàà còò falta‑xi ñà‑sànì xìhì Cristu cuenta xi‑nda. Te ducán queámà na ian quìdá‑né vicò pascua (na xíhì lelù nduú promesa), vàchi Cristu nduú nahi promesa xi‑nda. \v 8 Te vicò pascua mà, puru pan có‑ndùtáchí xixí‑né. (Te ejemplu nduámà.) Ñàyùcàndùá ndohó, puru ñà‑ndùú ñà‑ndáà cuisì ni cúnchícùn‑ndà. Màsà dátiáâ uun‑nda quida‑nda ñà‑ìá vàha, vàchi queámà na ian có‑chîvàha viì‑ndà vicò mà; te màsà cúníhnú chicuéhè stná ini‑ndà, te ni màsà quídá‑ndá ni‑iin ñà‑ìá quini, vàchi nú ducán, dandu queámà na ian có‑chîvàha viì‑ndà vicò, te na ian cónì cúxíó nsihi tàtnà nsidátáchí xí pan mà. \p \v 9 Nùù inga tutu nì tiai antes nì cachì xì‑nsiá ñà‑màsà cútnáhá‑ndá xí nèhivì tùha càhàn xì ana cónì nándàhà xì‑né. \v 10 Ducán nì tiai nùù‑nsiá, doco có‑cùní cachàmà ñà‑nacoo‑nsia nsidanicuú nèhivì xíquida ducán ñuhìví yohó, vàchi cuisì inga ñuhìví cunduu lugar ndé mà cútnáhâ gá‑ndà xì nècuàchìmà, vàchi ñuhìví yohó ndoó cuáhà ana có‑quìdá víi: xího‑né cucumi‑né cuàhà ñà‑cuìcà, o xidácuíhná‑nê, te ò xícàn tàhvì‑né nùù ñá‑cô‑ndùú Dios. \v 11 Doco ñà‑ndùá nì cachì nùù carta mà nduá yohó: nú nècuàchì có‑quìdá víi ma nduú iin ñani‑ndà (iin‑ni cahvi xi mii‑yá), dandu màsà cútnáhâ gá‑ndà xì‑né nú iá cuàchi‑ne sàhà nècuàchì ñahà, te ò tùha‑ne xihò‑né ñà‑ìcúmí ñanìtnaha‑ne, te ò cahvi‑né iin ñà‑có‑ndùú Dios, te ò túha‑ne canàhá‑nè, te ò túha‑ne xìni‑ne, te ò xidácuíhná‑nê, dandu màsà cútnáhâ gá‑ndà xì‑né. Ni nácóó dahuun‑ndané; ni màsà cuáhandee ini‑ndà cuxi‑nda xi‑né. \v 12-13 Cunaha‑nsiá, có‑quìdá tocar yùhù nsidandaì sàhà cuàchi nèhivì có‑nchîcùn ichì mii‑yá. Mii‑yá quida xi ñà‑jaàn. Doco mii‑nsiá, fuerza icúmí‑nsiâ cachi‑nsià nansa cuu xi nèhivì cutnáhâ xí‑nsiâ nú ni sáà‑nè quida‑ne cuàchi. Ñàyùcàndùá, dohó cachíˋ xì‑nsiá: ni cúxíó dahuun tiàa iá falta‑xi ma nùù‑nsiá. \c 6 \s1 Màsà cúhùn‑ndà nùù juez, te canicuàchi stnaha‑nda sàhà‑ndà, cachí Pablo \p \v 1 Có‑ndìá ìcà‑nsiá canicuàchi stnahá‑nsiá sàhà‑nsiá nùù iin juez có‑xìníndísá‑xí ichì Dios. Chicá vàha nùù nèhivì xí mii‑yá ni ndúndáà sàhà chuun xi‑nsia. \v 2 Amádi sá‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑divi ndohó nèhivì xí‑yá cunduu ana (chindee) nsidandaà‑xì sàhà nèhivì ñuhìví yohó quìvì juiciu. Pues nú ducán nduá, dandu ádi vátùni sàà‑ndà nsidandaà‑ndà sàhà chuun cuatiluha cuú ofrecer tiempu vichi. \v 3 Cunaha‑nsiá, dècuèndè stná ángel icúmí‑ndá nsidandaà‑ndà sàhà‑xí. Pues nú ducán, dandu ádi mà úhì nsidandaà stná‑ndà sàhà chuun sencillu iá ñuhìví yohó‑ní. \v 4 Ñàyùcàndùá, nú iá iin pleitu xi‑nsia, dandu xiñuhu nacàxin‑nsia nèhivì tuxí inì‑nsia chicá mà nchìchí, te mii‑né nsidandaà sàhájàn. \v 5 Pues, ñà‑jaàn cachí uin xì‑nsiá áma cúcáhán nûù‑nsiá sàhájàn. ¿A ndísá còò ni‑iin ñani‑ndà nchichí mahì‑nsiá? ¿A ndísá còò iin cui nsidandaà sàhà chuun xi iin‑nsia inga‑nsià? \v 6 Doco (ndahví‑nsià), vàchi sáhàn‑nsià sanícuàchi stnahá‑nsiá sàhà‑nsiá, mate iin‑ni ñaní xínduu‑nda. Dècuèndè nùù iin juez có‑xìníndísâ (xí Jesús) sáhàn‑nsià. \p \v 7 Ñàyùcàndùá, iin falta cahnú xí‑nsiá nduájàn, vàchi có‑ndìá ìcà‑ndà canicuàchi stnaha‑nda sàhà‑ndà. Chicá vàha ni cuáha‑nda quidaquini‑ne xì‑ndà, te quidandee ini‑ndà. Chicá vàha nacoo‑ndané cahnìndàhví‑nèndó. \v 8 Doco mii‑nsiá, có‑quìdándéé stnahá ini‑nsià sàhà‑nsiá. Còó. Dècuèndè quidáquíní‑nsiá xì ñanìtnaha‑nsia, te xidándiáá‑nsià ñà‑ndùá icúmí‑nê, mate iin‑ni ñaní xínduu nsidaa‑nda. \p \v 9 Sà‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑mà níhì nèhivì malu sàà‑nè ñuhìví ìì xí Dios. Ñàyùcàndùá, màsà dándáhvî ni‑iin nèhivì mii‑nsiá, vàchi mà cúndiátû anima ni‑iin nèhivì nchícùn xì ñahà, ni‑iin stná nèhivì cahvi xi yùù ò figura, ni‑iin stná nèhivì iá xì inga ana có‑ndùú nècuàchì vehe‑ne, ni‑iin stná nèhivì nduú ùì nèhivì, \v 10 ni‑iin tècuìhnà, ni‑iin stná ana tùha xího xi ñà‑ìcúmí inga nèhivì, ni‑iin stná tè‑xíni, ni‑iin stná tè‑tùha canàhá, ni‑iin stná tè‑sàhníndáhvî xì ñanìtnaha xi. Ni‑iin nècuàchì jaàn mà níhìtáhvì xì ñuhìví ìì xí Dios. \v 11 Te mii‑nsiá, divi ducán nìsa quida dava‑nsia antes. Doco sànì ndoo cuàchi‑nsiamà, te sànì ndu‑iì stná anima‑nsià. Ñàyùcàndùá, nèhivì vàha sanduú‑nsiá nùù mii‑yá vichi. Ducán nì cuu xi‑nsiá na ní (xinindisá‑nsiá palabra ìì, te nì) ndacùcahan‑nsiá quìvì Stoho‑ndà Jesucristu, vàchi nì chindee stná Espíritu Ìì xí Yua‑nda Dios. \s1 Nsidaa‑nda xiñuhu quidañuhu‑nda cuerpu xi‑nda; màsà quídá ndevàha‑nda xi mii‑nda \p \v 12 (Cachí nèhivì:) “Vàtùni quida‑nda ñà‑ndùá cudíì ini‑ndà”. Pues vihini, doco màdì nsidaa iñàha nduá iin ñà‑chìndéé xí‑ndá. Mate vihini quida‑nda ñà‑ndùá cuní‑ndà, doco màsà cuáha‑nda cundee ni‑iin ñà‑có‑ìá vàha nùù sàxìnítnùní‑ndà. \v 13 Vachi dohó cachí stná iin dichu: “Tìxi‑nda nduú fin xi ñà‑ndùá xixi‑nda, te chuun quidá tìxi‑nda nduú stná ñà‑cuñuhamà”. Doco cunaha‑nsiá, iin‑ni fin icúmí ndúìàjàn, vàchi vàxi iin quìvì icúmí Dios dandáñúhú‑yâ nsidaájàn. Te cuerpu xi‑nda, ¿índù chuun icúmíâ? Pues màdì‑ñá coo‑nda xi ndéni ñahà ní cui; còó. Divi ñà‑cunucuachi víi‑nda nùù Stoho‑ndà Señor nduú chuun xan. Te cunaha‑nsiá, iá stná‑yà sàhà‑ndà. \v 14 Ñàyùcàndùá, nacua nì natiacu‑yà nì quida Yuamánì‑yá Dios, divi ducán stná ndohó, icúmí‑ndá natiacu stná‑ndà quida ndudu ìì xí‑yá. \p \v 15 ¿A có‑nsìnúú inì‑nsia ñà‑ndahàsáhà Cristu nduu‑nda? Te nú ducán, ¿a iá vàha coo stná‑ndà xì iin ñahà ndevàha, nú nahi ndahàsáhà‑yá sàndùù‑ndà? Còó, màsà nunca quida‑nda ducán. \v 16 ¿A có‑nsînuu stná inì‑nsia nansa iá xì iin tiàa nì quida iin cuàchi xi iin ñahà ndevàha, ñà‑iin‑ni nèhivì sànì nanduu‑ne? Vàchi ducán cachí tutu ìì: “Iin‑ni nèhivì cunduu ndúì‑nè, (nècuàchì tiàa xi nècuàchì ñahà)”. \v 17 Doco nú sànì yàha‑nda ndahà Stoho‑ndà Señor, dandu iin‑ni anima sànì nanduu‑nda xi mii‑yá. \v 18 Ñàyùcàndùá, nacoo dahuun‑nsia cuàchi ñà‑càhàn‑ndà xì inga ana cónì nándàhà xì‑ndà. Nsidaa cuàchi dava ga, có‑quìdá quíní guâˋ xì iquìcúñú‑ndà. Doco nú ni quida‑nda iin falta xì iin nècuàchì ñahà, dandu ñà‑sànì quida‑nda cuàchi nùù cuerpu xi mii‑nda nduájàn. \v 19 ¿A có‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑vehe Espíritu Ìì xí‑yá nduú cuerpu xi‑nda, vàchi sànì nìhìtáhvì‑ndà Yà‑ìì mà nùù‑yá? Ñàyùcàndùá, màdìá mii‑nda nduu‑nda stoho‑ndà; \v 20 còó. Mii‑yá, sànì xiin‑yàndó na ní dànáà‑yá sàhà‑ndà, te sàhámà nsidaa ñà‑ndùá quìdà‑ndà na itiácú‑ndà xì cuerpu xi‑nda, divi sàhà tnùñuhu xí mii‑yá ni cúndúá. \c 7 \s1 Nansa xiñuhu quida‑nda xi nècuàchì vehe‑nda \p \v 1 Vichi cuàhìn càhìn xì‑nsiá sàhà ñà‑ndùá nì tiaa‑nsia nùí. Cunaha‑nsiá, cuaha‑ni iá nú iá mii iin tiàa, te có‑ìá‑nè xì ni‑iin nècuàchì ñahà. \v 2 Doco còtó quida nècuàchìmà iin cuàchi, chicá vàha ni nándàhà‑né; te ducání stná nècuàchì ñahà, chicá vàha ni cúcúmí‑nê iì‑né. \v 3 Te cada iin iin tiàa sànì nandàhà, ndiá ìcà‑né quida ndisa‑ne cumplir chuun nì nìhì‑né ñà‑coo‑ne xì ñahàdìhí‑nè. Stná nècuàchì ñahà, ndiá ìcà stná‑nè quida viì‑né cumplir nacua nduú chuun xi‑ne ñà‑coo stná‑nè xì iì‑né. \v 4 Màdì micuísi nècuàchì ñahà nduú ana cachi nansa quida‑ne, a coo‑ne xì iì‑né, á coó. Icúmí cachi stná nècuàchì tiàa. Te ducání stná nècuàchì tiàa ma, màdì cuisì mii‑né cachi stná‑nè nansa quida‑ne xì ñahàdìhí‑nè, vàchi icúmí cachi stná nècuàchì ñahà. \v 5 Màsà cáchí‑nsià “còó” nùù nècuàchì vehe‑nsia. Cuisì nú vihini cuní‑nsià cunihiì‑nsiá iin ùì quìvì sàhà‑ñá càcàn tàhvì‑nsiá nùù Dios. Dandu después nacuastnahá‑nsiá, vàchi nú coó, vihini dacà ñà‑malu Satanás sàxìnítnùní‑nsià ñà‑có‑cùndéé gâ ini‑nsià cunihiì‑nsiá. \p \v 6 Nsidaa ñà‑jaàn cachíˋ xì‑nsiá, doco màdì ñà‑dàndàcuí nùù‑nsiá nduá; còó. Cuisì cachíˋ xì‑nsiá ducán sàhà‑ñá cundaà ini‑nsià nansa iá iin ñà‑vàha cui quida‑nsia. \v 7 Vàchi yùhù, cudiì inì nú ni quidá nsidaa nèhivì nacua quidé, (ñà‑có‑ìéˋ xì ni‑iin nècuàchì ñahà). Doco cada iin iin‑nda según nansa nì nìhìtáhvì‑ndà nùù Dios, vàchi tucu tucu sáhatahvì‑yá iin iin‑nda. \v 8 Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì nsidaa nècuàchì ñahà cuaán, xì nsidaa stná nècuàchì tàñáha ga nandàhà, ndiaha gá coo xi‑né nú ni quidá‑né nahi yùhù (ñà‑cónì nándàhí). \v 9 Doco nú mà cúndéé ini‑nè cunihiì‑né ducán, dandu ni nándàhà‑né chicá vàha, te màsà cácánúú‑né xího stnahá uun‑ne. \p \v 10 Doco nèhivì sànì nandàhà, iá ndisa ñà‑ndùá dandacuí nùù‑né. Te màdì cuísi yùhù cachí xì‑né palabra yohó; vàchi ducán dandacú stná Stoho‑ndà Señor. Te dohó cachí‑yà: ni‑iin nècuàchì ñahà màsà nácóó‑né iì‑né. \v 11 Doco nú sànì nacoo‑ne nècuàchìmà, dandu (màsà nándàhà gá‑nè xì inga tiàa). Iin‑ni ni coó mii‑né, te nú coó, ni náxícócuîìn‑nè nacuastnahá‑né xì iì‑né. Daaní, divi ducání xí stná nècuàchì tiàa, màsà cátéstnahá stná‑nè xì ñahàdìhí‑nè. \p \v 12 Daaní, mii‑nsiá nècuàchì dava ga tu, cuisì cuàhìn cachì xì‑nsiá ñà‑ndùá nacání uun inì, vàchi có‑ndùá iin ley dandacú Dios. Nú iá iin ñani‑ndà có‑xìníndísâ ñahàdìhí‑xi, màsà cáté‑nè nècuàchìmà nú cudíì ini nècuàchìmà coo ndisa‑ne xì iì‑némà. \v 13 Te ducání stná xì nècuàchì ñahà: mate có‑xìníndísâ iì‑né, doco chicá vàha màsà cáté stná‑nè iì‑né, nú cudíì ini nècuàchìmà coo ndisa‑ne xì ñahàdìhí‑nèmà. \v 14 Vàchi mate cuísi nècuàchì ñahà xiníndísâ, doco sàhájàn chicá mà úhì cundiatú stná iì‑né nùù Dios; te ducání stná nècuàchì ñahà có‑xìníndísâ, nú nècuàchì xìníndísâ nduú iì‑né. Doco nú ndúì‑nè có‑xìníndísâ‑né, dandu ùhì iá cundiatú méè xi‑ne. Doco nú xiníndísâ‑né, (mate imindaa‑né), dandu méè ìì ndisa cunduu‑ve. \v 15 Doco cunaha‑nsiá, nú cuní nècuàchì có‑xìníndísá‑má quecuaán‑né, dandu mà cútnúú‑nî, pues ni cúhùn‑nè. Te nú sàcuàhàn‑nè, dandu libre iá nècuàchì xiníndísâ nì ndòo, ò sea nècuàchì tiàa ò nècuàchì ñahà ni cúndúú‑né. Doco ¿índù ñà‑chicá cuní Dios quida‑nda? Divi ñà‑cundoo manì‑ndà. \v 16 Vàchi iin nècuàchì ñahà, có‑ìnáhá‑nê ñà‑vihini sàhà mii‑né sàà nècuàchì vehe‑ne càcu stná anima‑nè. Te có‑ìnáhá stná iin nècuàchì tiàa, pues vihini sàhà mii‑né sàà stná ñahàdìhí‑nè càcu‑ne. \s1 Màsà nácání ini‑ndà nansa ndenihi nèhivì ñuhìví yohó ndohó \p \v 17 Nacua nduú modo nì chitnùní ini Dios cundoo‑nda ñuhìví, ducán xiñuhu cundoo cuéyàà‑ndà. Nacua iá‑ndà na ní quìhi‑nda ichì‑yá, ducán xiñuhu quida‑nda seguir. Divi palabra jaàn nduá cachíˋ xì nsidaa nèhivì cahvi xi‑yá. \v 18 Vàchi nú sà‑ìtúú seña xi Dios ìcà‑ndà na ní quìhi‑nda ichì‑yá, dandu màsà nándúcú‑ndá nansa ndutu ñà‑jaàn. Te ducání stná, nú còò seña mà ìcà‑ndà na ní quìhi‑nda ichì‑yá, dandu màsà nándúcú‑ndá nansa màcùtua ìcà‑ndà. \v 19 Vàchi seña mà, nú itúá, ò nú có‑ìtúá, còò ni‑iñàha cuní cachàmà. Doco ñà‑chivàha‑nda ñà‑ndùá dandacú‑yá, ñà‑jaàn ndisa nduú ñà‑ndiàá. \v 20 Doco nacua nì sandoo iin iin‑nda na ní quìhi‑nda ichì‑yá, divi ducán ni cúndóó íì‑ndà. \p \v 21 Dava‑nsia, có‑ndòó‑nsiá libre, fuerza quidáchúûn‑nsiá nùù lamú xi‑nsia, te ducán nìsa ìa stná quìvì nì quìhi‑nsia ichì‑yá. Doco màsà nácání ini‑nsià sàhájàn; còó. Doco nú iá nansa cui caquee‑nsia libre, dandu chicá vàha ni quidá stná‑nsià aprovechar. \v 22 Cunaha‑nsiá, mate fuerza quidáchúún‑ndá quidá inga nèhivì, doco nú ichì Stoho‑ndà Cristu nduá nchícùn‑ndà, dandu libre iá‑ndà nùù mii‑yá. Te divi ducán stná, nú nèhivì xicánúú libre nduu‑nda vichi, dandu iá stná ana xinúcuáchí‑ndá nùù‑xí, divi mii‑yá. \v 23 Te sànì dànáà‑yá sàhà‑ndá. Ñàyùcàndùá, màsà cuáha‑nda quida‑nda chuun nì dàndàcú ana nduú nèhivì ùún. \p \v 24 (Pues sàhà nsidaájàn yùhù cachíˋ xì‑nsiá) ñà‑nacua ndoo‑nda antes na táñâha ga quìhi‑nda ichì‑yá, divi ducán ni cúndóó íì stná‑ndà vichi, ñánì. \p \v 25 Vichi cuàhìn càhìn sàhà ñahà cuàchì tàñáha ga nandàhà. Còò ni‑iñàha ni cachí Stoho‑ndà Señor xìˊ sàhà nècuàchìmà, doco sàhà gracia xi‑ya, vàtùni cahvi‑nsia xì conseju sáhi mii‑nsiá. Pues sàhámà cuàhìn cachì ñà‑ndùá nihnú uun inì: \v 26 chicá vàha iin‑ni ni cúndóó‑ndá nacua ndoo‑nda vichi cahan yúhù, vàchi tiempu ùhì nduá vichi. \v 27 Ñàyùcàndùá, nú iá ñahàdìhí‑ndà, dandu màsà cátéstnàhà‑ndà. Te nú còò ñáhadihí‑ndà, dandu chicá vàha màsà nándúcú‑ndá nansa nandàhà‑ndà. \v 28 Doco nú ni nándàhà iin tiàa, màdì cuáchi nduá. Te ò nú ni nándàhà iin ñahà chìì, màdì cuáchi nduú stná. Cuisìá mà mánì tnùndoho yàha‑ne, te yùhù, có‑cùníˋ ndoho guá‑nsià. \p \v 29 Cunaha‑nsiá, mà váxi ga cuàhà tiempu, ñánì. Ñàyùcàndùá, nú iá ñahàdìhí‑ndà, màsà cúníhnú ini‑ndà nduámà iin chuun chicá cahnú. \v 30 Te nú sacu‑nda (sáhà iin tnùndoho), màsà ndúlócô gà‑ndà sàhájàn. Te nú cudíì ini‑ndà sàhà iñàha, màsà cútúxí ini‑ndà chuun chicá ndiaá nduá. Te nú sànì xiin‑nda iin traste, màsà cúníhnú ini‑ndà yáha ga xiñuhá nùù‑ndà. \v 31 Te nú icúmí‑ndá cuàhà chuun ñuhìví yohó, màsà ndúlócô cuàhà‑ndà sàhájàn, vàchi ñuhìví yohó, icúmíâ ndañuhá. \p \v 32 Yùhù, có‑cùníˋ nacani cuahà inì‑nsia sàhà ni‑iñàha. Iin nèhivì còò nècuàchì vehe‑xi, (mà úhì) nihnú ini‑nè sàhà chuun xi Stoho‑ndà Señor nansa quida‑ne, te cudiì ini‑yà. \v 33 Doco iin nècuàchì iá ñahàdìhí‑xi, chicá nacání ini‑nè sàhà chuun xi ñuhìví yohó, vàchi nandúcú‑nê nansa cudiì ini ñahàdìhí‑nè. \v 34 Daaní, iin nècuàchì ñahà sànì nandàhà, tucu quidá stná‑nè nùù iin nècuàchì còò íi‑xí. Nècuàchì còò íi‑xí, (mà úhì) nihnú ini‑nè chuun xi Stoho‑ndà Señor, vàchi cuní‑nè cundiaa‑nè mii‑né, te coo ndoo anima‑nè, dandu cunduu‑ne iin nèhivì íì xí‑yá. Doco iin nècuàchì iá iì‑xí, chicá nihnú ini‑nè chuun xi ñuhìví yohó, vàchi nacání ini‑nè sàhà nècuàchì vehe‑ne. \v 35 Pues, nsidaa ñà‑jaàn cachíˋ xì‑nsiá sàhà ñà‑cunduu ñà‑vàha xi‑nsia, màdì sáhà‑ñá cadì nùù‑nsiá iin modo có‑ndìá ìqué. Cuisì cuníˋ quida‑nsia ñà‑ìá viì, te nìhì‑nsiá cunucuachi víi‑nsiá nùù Stoho‑ndà Señor, màdìá coo iin ñà‑mà cùì chivàha‑nsia. \p \v 36 Pues ni cachí‑ndà iá iin tiàa yáha ga cuní nandàhà xì ana cudíì inì‑te, te có‑quìdá víi‑té ñà‑ìá miá cahan‑té. Pues nú ducán nduá xiñuhu coo, dandu vàtùni quida‑tè nacua nihnú inì‑te, divi ñà‑nandàhà‑té xí‑ñâ, màdì cuáchi cundua. \v 37 Doco nú iin‑ni sànì nacani vàha inì‑te, te còò necesidad nandàhà‑té, vàtùni quidandee inì‑te, cachí‑te, dandu ñà‑jaàn quidá víi‑té. Iin‑ni sànì nacani inì‑te ñà‑mà nándàhà‑té, te amiga xi‑te mà, señorita quida ìì‑ñá seguir cunduu‑ñà. \v 38 Ñàyùcàndùá, (ndúìàjàn, vàtùni iáˋ): nú ni nándàhà‑té xí‑ñâ, vàtùni iá ñà‑ndùá quidá‑te; te nú ni cachí‑te mà nándàhà‑té, vàtùni quidá stná‑te, doco chicá nsiha nduájàn nùù ingà mà. \v 39 Iin nècuàchì ñahà sànì nandàhà, iin‑ni icúmí‑nê coo‑ne xì iì‑né ndè cachi sàà cui nècuàchìmà. Doco nú sànì xìhì nècuàchìmà, dandu libre iá‑nè nandàhà‑né xì inga tiàa cudíì ini‑nè, cuisì‑ní ni cúndúú stná inga tiàa ma iin nèhivì xí Stoho‑ndà Señor. \v 40 Doco nú ni cachí‑nè mà nándàhà gá‑nè, dandu chicá ndiaha quea, tuxí ini yùhù. Te yùhù quidé cuenta chindéé stná Espíritu Ìì xí Dios sàxìnítnùníˋ. \c 8 \s1 Màsà cáxi‑nda ò cuxi‑nda ñà‑ndùá chindóó nèhivì nùù ñà‑ndùá cahvi‑né \p \v 1 Vichi cuàhìn càhìn sàhà nansa quida‑nda xi ñà‑ndùú ofrenda chindóó nèhivì nùù ñà‑càhvì‑né. Pues vihini cachi‑ndà: “Nsidaa‑nda ináhá vâha‑nda (sàhà chuun jaàn)”. Doco nú ducán cachí‑ndà ñà‑ìnáhá cuâhà‑ndà iñàha, dandu queámà na ian ndiaá gà‑ndà tuxí ini‑ndà. Doco nú cuú ndisa ini‑ndà sàhà ñanìtnaha‑nda, dandísá sàà‑ndà cunduu‑nda nèhivì ndiaá ndisa. \v 2 Te nú tuxí ini‑ndà ináhá cuâhà‑ndà, dandu cumánì gá ñà‑cundaà vàha ini‑ndà nacua ndiá ìcà‑ndà. \v 3 Doco nú cuú ini‑ndà sàhà Dios, dandu mii‑yá, ináhá ndisa stná‑yà ndohó. \p \v 4 Ñàyùcàndùá, ñà‑yòhó nduá cachíˋ sàhà ofrenda chindóó nèhivì nùù ñà‑càhvì‑né. Ináhá‑ndá ñà‑imindaa Dios iá, te còò ni‑iñàha ndiaá figura iá ñuhìví yohó, \v 5 mate cuáhà gá ñà‑ndùá cachí nèhivì nduú ana cahvi‑né ansivi ò ñuhìví, vàchi cuàhà iñàha cachí‑nè nduú dios xi‑ne ò stoho‑nè. \v 6 Doco nùù ndohó, imindaa Yua‑nda Dios iá. Cuisì mii‑yá nì quidavàha xi nsidaa iñàha, te xinúcuáchí‑ndá nùù‑yá. Te imindaa stná Stoho‑ndà Jesucristu cahvi‑nda, vàchi sàhà ndudu ìì xí‑yá nì sàcòo nsidaa ñà‑ìá, dècuèndè stná ndohó. \p \v 7 Doco màdì nsidaa nèhivì sánìhì váha ini‑nè sàhájàn. Vàchi dava nècuàchì xiníndísâ, quidá íì‑né cuenta ñà‑dàcútiácú ndisa xi figura mà nduú ofrenda chindóó nèhivì nùá, vàchi antes ducán nìsa quida stná‑nè. Ñàyùcàndùá, na xixí‑né ofrenda mà vichi, nihnú ini‑nè ñà‑sànì cumanchá anima‑nè nduá, vàchi tàñáha ga cutùha vàha‑ne nacuni‑nè sàhámà. \v 8 Pues, náhà claru màdì xì ñà‑ìtiácú‑ndà icúmí‑ndá ndee vàha‑nda nùù Dios, vàchi nú sànì saxì‑ndà iñàha, màdìá chicá ndiaá‑ndà, te ò nú có‑cùní‑ndà caxì‑ndà iñàha, iin‑ni iá stná‑ndà, (cónì xìdá cuàchi‑nda.) \v 9 Doco cuidadu ni cúndóó‑ndá, vàchi mate iá derechu xi‑nda (caxì‑ndà ñà‑yùcán), doco vihini coo iin nèhivì có‑cùndáà inì‑xi sàhámà, te vihini sàhà ndohó cuida cuàchi‑ne. \v 10 ¿Índù modo? Pues, ni cachí‑ndà sànì xini iin nèhivì mii‑nsiá nècuàchì ináhá guâ, te nì quìhvi‑nsia vehe ndé itá ñà‑ndùá cahvi néhivì, te ndoó‑nsiá vehe ma, xixí‑nsiá ofrenda xi‑ñamà. Te nèhivì nì xini xì‑nsiá mà, nú ni cúndúú‑né iin nècuàchì có‑cùndáà vàha inì‑xi, vihini cuàhandee stná ini‑nè caxì stná‑nè ñà‑jaàn. \v 11 Ñàyùcàndùá, sàhà‑ñá tuxí mii‑nsiá ináhá guâ‑nsià (nansa quidá‑nsiá), vihini dandáñúhú‑nsiâ anima ñanìtnaha‑nsia, mate sáhà stná mii‑né nì xìhì Cristu. \v 12 Ñàyùcàndùá, có‑quèé víámà, vàchi nú ni quida‑nda cuàchi nùù ñanìtnaha‑nda ducán, dandu nùù stná Cristu nì quida stná‑ndà cuàchi queámà, vàchi sànì dàtúcù‑ndà sàxìnítnùní nècuàchìmà ñà‑có‑sâà‑nè cundaà vàha ini‑nè. \v 13 Ñàyùcàndùá, yùhù, nú cuàhàn iin ñanìtnahi quida‑ne iin cuàchi sàhà ñà‑ndùá cuníˋ caxí nì cùí, dandu chicá vàha màsà nunca caxì guéˋ ni‑iin cuñu mà, còtó cuida cuàchi iin ñanìtnahi. \c 9 \s1 Nansa nì cachi Pablo xì nèhivì xítnùhu xi‑né ñà‑quìdáchúûn‑né nahi dava ga nèhivì \p \v 1 Yùhù, ¿amádi libre iéˋ? ¿Amádi iin nècuàchì apóstol nduú stnáì? Dècuèndè mii Stoho‑ndà Jesús sànì xininùù stnáì. Te mii‑nsiá, ináhá stná‑nsià nì quide chuun ndiaha xí‑yá ndé ndoó‑nsiá, te nì xinindisá‑nsiá mii‑yá. \v 2 Vihini có‑nàcúní dava nèhivì yùhù ñà‑ndùú ndise iin apóstol, doco mii‑nsiá, ináhá vâha‑nsia, vàchi ñà‑sàhà yùhù sà‑xìníndísâ‑nsiá ichì‑yá, divi sàhámà cundáà vàha ini‑ndà ñà‑nùù mii‑yá sànì nìhìtáhvìˊ chuun quidé. \p \v 3 Vichi cuàhìn cachì iñàha xi‑nsiá, vàchi ndoó dava nèhivì xítnùhu xí. \v 4 Pues, ¿amádi iá stná derechu xi‑nsi (cahvi‑nsi xì‑nsiá) ñà‑dacuxí‑nsiá nsiùhù? \v 5 Te amádi iá stná derechu xi‑nsi nandàhà‑nsí, te cundaca‑nsi iin ñahàdìhí‑nsì nacua quidá stná ñani Stoho‑ndà Señor, xì stná Pedro, xì stná dava ga nècuàchì apóstol. \v 6 Vihini tuxí ini‑nsià ñà‑cuisì Bernabé xì yùhù xínduu nèhivì còò derechu‑xi; doco iá stná derechu xi‑nsi nacoo‑nsi chuun xi ñuhìví yohó, te quida‑nsi cuisì chuun ìì. \v 7 Vàchi ducán iá xì‑nsí na ian quidá soldadu, màdì cuenta xi mii‑té sâhàn‑te guerra. (Còó.) Daaní, nacua quidá stná tè‑ndiàá xì yutnù quisì vídì, saxí stná‑te iin ùì‑si; te ò nú quisì ndacá‑te, iá stná derechu xi‑tè cuhni‑tè tèndodo‑sí coho‑tè. \v 8 Te màsà cútúxí stná inì‑nsia ñà‑sàhà‑ñá có‑ndùí mii‑yá, ñàyùcàndùá, có‑ndiàá palabra cachíˋ jaàn. Còó, vàchi divi ducán cachí stná ley ìì ndé nì tiaa Moisés \v 9 nùù tutu ìì, te nì cachi Dios: “Màsà cúñúhú ñunù yuhù buey na sánihni‑sì trigu cóya”. Pues, náhà claru, màdì sáhà‑ñá mànì guá quisì mà nùù‑yá nduá dìsáhà‑xí nì càchí‑yà ducán. \v 10 Còó, sàhà ndohó nì cachi‑yà ducán, (vàchi ejemplu) nduá, te cuní cachàmà ñà‑ndìá ìcà coo tnùndé ini xi nècuàchì (chináhá palabra ìì) ñà‑nìhì‑né iin algu, divi nacua iá stná xì iin nècuàchì xitú, te ò iin peón dacóyo nùnì, nihnú ini‑nè nìhì stná‑nè iyuhá. \v 11 Te nsiùhù, nú sànì cachitnùhu‑nsi xì‑nsiá meru palabra cutiacu ndiaha anima‑nsià, dandu amádi iyuhu nduá nú ni cuáha‑nsia nsiùhù iyuhu ñà‑cutiacu‑nsì ñuhìví yohó. \v 12 Te nú ndoó nèhivì dava ga iá derechu‑xi càcàn‑nè ñà‑jaàn nùù‑nsiá, dandu ¿amádi chicá iá stná derechu xi nsiùhù sàhà ñà‑jaàn? \p Doco còó; có‑xîcàn‑nsì ni‑iñàha nùù‑nsiá, mate iá ndisa derechu xi‑nsi. Cuisì quidándéé ini‑nsì, còtó nú ni cácàn‑nsì iñàha cadiàmà nùù nèhivì, te mà cúníndísâ gá‑nè razón ndiaha xí Cristu. \p \v 13 Ádi sá‑ìnáhá stnâ‑nsià nansa xíquida dùtù quida‑xi chuun ìì veheñùhu (xi nècuàchì raza Judea), xixí‑né promesa sáà yucán. Vachi dùtù xinúcuáchí nùù mesa ìì ndé xíxìn quisì nduú promesa, níhì‑né iyuhu cuñu mà. \v 14 Ñàyùcàndùá, náhà claru sànì chitnùní ini Stoho‑ndà Señor ñà‑dùcán quida stná nèhivì cachítnùhu razón ndiaha, divi sàhà chuun quidá‑némà icúmí‑nê nìhì stná‑nè ñà‑cutiacu‑nè. \v 15 Doco yùhù, cónì xíquèn ñà‑jaàn nùù‑nsiá, mate iá derechu xi. Ni màsà cútúxí stná inì‑nsia a tiaí carta yohó ñà‑quìdé reclamu ñà‑ndùú derechu xi. Còó, chicá vàha dihna ni cuíˋ, te (màdìá quideàjàn), vàchi nú ducán, dandu mà cúí gá cachì xì nèhivì ñà‑ndùá cudíì guá inì cachì xì‑né, (divi ñà‑có‑xîquèn ni‑iñàha). \p \v 16 Ñà‑ndáà nduá, razón ndiaha xí Dios nduá cachítnùhi; doco có‑nìhnú inì camánì nèhivì yùhù sàhámà, vàchi nihnú inì ñà‑fuerza cachitnùhi palabra mà, te ndahví (gà cuú inì) nú màsà cáchítnùhi razón ndiaha ma. \v 17 Ñàyùcàndùá, nú cuisì yùhù nì chitnùní inì cacanui xì palabra mà nì cùí, dandu vihini coo ñà‑cunduu nahi raya xi. Doco nú nihnú inì ñà‑fuerza quide chuun ma, dandu sàhájàn cundaà ini‑ndà iin chuun ìì nì nìhí nùù mii‑yá nduá. \v 18 Doco te nú ducán nì nìhí chuun ma, dandu ¿índù iñàha cunduu tnùmanì nìhìtáhvìˊ? Pues, divi ñà‑uun‑ni cachitnùhi xì nèhivì razón ndiaha xí Cristu, te có‑quîyàhvi, mate iá derechu xi càquìàn, doco có‑xîquèàn nùù‑né. \p \v 19 Yùhù, libre iéˋ; còò ni‑iin ana cachi xìˊ nansa quide. Doco nihnú inì ñà‑ìéˋ sujetu nùù nsidaa nèhivì áma vihini sàà stná‑nè cunchicùn‑nè ichì mii‑yá. \v 20 Yùhù, voluntad xi chívàha stnáì estilu xi nècuàchì raza‑xi Judea na hora cutnáhî xì‑né, áma sáà dava‑ne cunindisá stná‑nè. Ñà‑jaàn nduá quidé mate núù yùhù có‑ndiàá gà ley sànaha xí‑némà, doco voluntad xi mií nchícuìàn áma sáà stná dava‑ne cunindisá stná‑nè. \v 21 Daaní, nú iéˋ cutnáhî xì nèhivì có‑nchîcùn estilu xi ley mà, dandu có‑nchîcùn stnáì‑ñà, áma (chíndéé stnâ mà) ñà‑cunindisá stná dava‑ne ichì‑yá. Doco màsà cúníhnú inì‑nsia ñà‑ndùí iin nèhivì còò ni‑iin ley xi Dios nùù‑xí; còó, vàchi nchícùn ndisa stnáì ley xi Cristu. \v 22 Daaní, na iéˋ cutnáhî xì nèhivì mà‑fuerte anima‑xi, dandu quidá stnáì na quidá mii‑né, áma níhìˊ dacuní stnáì dava‑ne ichì váha. Vàchi ducání quidé xì nsidaa nèhivì: nacua quidá mii‑né, ducán quidá stnáì, áma sáà stná‑nè càcu anima‑nè. \v 23 Nsidaa ñà‑jaàn quidé sàhà‑ñá chicá quee tnùñuhu xí razón ndiaha xí‑yá, dandu nìhìtáhvì stnáì iin ñà‑ndiaha sàhà palabra mà. \p \v 24 Sà‑ìnáhá‑nsiâ, na xinú tècuachi carrera, cuisì imindaa‑té níhì xì premiu, mate cuáhà‑té nì dàdàvá stnahá‑te. Pues ducání iá stná xì ndohó, xiñuhu cuàhandee ini‑nda, dandu nìhìtáhvì stná‑ndà nùù‑yá. \v 25 Daaní, nú cuàhàn tècuachi ma dadavá stnahá‑te ducán, xíndiaa stná‑te mii‑té, có‑quìdá ndevàha‑tè xì mii‑té (áma níhì‑té cóó fuerte‑te). Te ¿índù chuun? Divi sàhà‑ñá cuní‑te nìhì‑té (iin premiu tii) mà cúnáhá ni‑iin ratu, iin sìcàté ndahà cuìí yutnù cuñuhu dìnì‑té. Doco ndohó, iin corona ndiaha mà nunca cutuhú nduá nìhì‑ndà nú ni cuáhandee ini‑ndà (cunchicùn‑ndà mii‑yá). \v 26 Ñàyùcàndùá, yùhù sáhandee cahnú inì, nahi tè‑xìnú carrera, doco ináhî índù nùù‑xí cuàhìn. Te na quidá stná tècuachi ídiquí box, ducán sáhandee stná inì, doco có‑îdiquí uin; ináhî ñà‑ndùá quidé. \v 27 Sadíˋ nùù ñà‑xíhoé quide. Có‑sâhi ñà‑quida ndevàhi xì mií, còtó mà nátùi guè nùù mii‑yá mate cuáhà gá sànì càhìn xì nèhivì dava ga sàhà ichì‑yá. \c 10 \s1 Màsà cáhví‑ndá figura nahi nìsa quida nèhivì Israel sànaha na ní caquee‑ne ñuu Egipto \p \v 1 Ñánì, cuníˋ cundaà inì‑nsia nansa nì cuu xi nèhivì sànaha, nsidanicuú‑né (nì chindee Dios‑nè), nìsa xìca‑ne tìxi còndàhvì iin vìcò xí‑yá, te nsidaa‑né nì yàha uun stná‑nè mahì mar yucán. \v 2 Ñàyùcàndùá, na ian cùù‑xì‑ndà na cuhíì‑ndà, ducan quida‑nda cuenta sàhà mii‑né na ian nì cuhiì stná‑nè tìxi vìcò mà xì ini mar mà, te ducán nì nanduu‑ne nèhivì xí Moisés. \v 3 Daaní, iin‑ni nìsa itiacu stná nsidaa‑né ñà‑ndùá nì sàhatahvì Dios‑nè, \v 4 te iin‑ni nìsa xihi stná‑nè tècuìí ndiaha, divi tècuìí nì cana nùù iin cavà. Te cavà mà, seña nì sandua nahi Cristu, vàchi nì cutnahá stná‑yà xì‑né ichì cuàhàn‑nè. \v 5 Pues mate ducán nì cuu xi‑né, doco cónì ndóo ini Dios xì modo xi‑ne, te ñàyùcàndùá cuàhà sàstnùhù‑né nì xìhì nùù yucù yucán. \p \v 6 Cunaha‑nsiá, nsidaa ñà‑ndùá nì cuu xi nèhivì sànaha ma, divi sàhà‑ñá cundaà ini ndohó vichi nduá, màdí nchihò stná ini‑ndà quida chicuéhè‑ndà na ian nì quida mii‑né. \v 7 Ni màsà cáhví stná‑ndà figura na ian nì quida dava‑ne, vàchi ducán nacání tutu ìì: “Nì sàcùndoo‑ne nì xixi‑ne, te nì xihi‑ne, dandu después nì ndacuìta‑ne nì ìtasaha‑né (nùù figura xi‑ne)”, cacháˋ. \v 8 Ni màsà cáhàn‑ndà xì ana cónì nándàhà xì‑ndà nacua nìsa quida dava nècuàchì yucán, vàchi después nì xìhì òcò ùnì mil‑nè iin quìvì‑ní. \v 9 Ni màsà quídá canúú‑ndá ñà‑có‑cùní Stoho‑ndà Señor, vàchi ducán nì quida dava‑ne, te sàhájàn nì ndecoyo cuàhà còò, nì tnii‑sìné, te nì xìhì‑nè. \v 10 Ni màsà cáhàn ndiaa‑ndà (dìquì‑yá) nacua nì quida dava‑ne, te nì ndañuhu cuàhà‑né nì quida ángel xi‑ya. \p \v 11 Cunaha‑nsiá, nsidaájàn nì cuu xi nècuàchì sànaha ma sàhà ñà‑nì cúndáà ini‑ndà (màsà quídá stnâ‑ndà ducán). Vàchi divi sàhà ndohó nì tiaa nsidaámà nùù tutu ìì sàhà‑ñá cundaà ini‑ndà nansa quida‑nda quìvì vichi na xínu tiempu. \v 12 Ñàyùcàndùá, nú nihnú ini‑ndà sà‑ìá vàha‑nda nùù Dios, dandu ni caquín‑ndà cuidadu còtó sàà‑ndà quida stná‑ndà iin cuàchì có‑nìhnú ini‑ndà. \v 13 Nsidaa ñà‑ndùá yáha‑nda vichi, cuisì ñà‑ndòhó stná nsidanicuú nèhivì ñuhìví nduá. Te vàtùni cahvi viì‑ndà xì‑yá ñà‑mà cuáha‑ya cuu xi‑nda ñà‑ndùá mà cúndéé ini‑ndà sàhà‑xí. Còó, vàchi (nú cuàhàn‑ndà quida‑nda iin cuàchi ni cuí), dandu siempre datúi Dios nansa càcu‑nda nùájàn sàhà‑ñá vàtùni quidandee ini‑ndà. \v 14 Ñàyùcàndùá, cuidadu ni cúndóó‑nsiá, ñani màní; màsà nunca cahvi‑nsiá ni‑iin figura. \s1 Cuisì nùù Dios ni cuáha‑nda promesa xi‑nda; te màsà cáxi‑nda ò cúxí‑ndá ñà‑ndùá nì chindoo nèhivì nùù figura \p \v 15 Cuàhìn cachì xì‑nsiá iñàha, te mii‑nsiá cachi‑nsià xìˊ, amádi ndisa á coó, vàchi quidé cuenta xínduu‑nsia nèhivì cundáà inì‑xi. \v 16 Na (nacuítáhvì‑ndà, xihi‑nda) ñà‑ñùhú copa ndiaha ma, te naquímánì‑ndà mii‑yá. Pues ducan quida‑nda, te nihnú ini nsidaa‑nda ñà‑sàhà ndohó nì xìtià nìì‑yá. Te na xixí stná‑ndà pan ìì, dandu iin‑ni nihnú stná ini nsidaa‑nda nansa nì sàha‑ya iquìcúñú‑yà (sàhà‑ndà). Sà‑ìnáhá‑nsiâ nsidaájàn. \v 17 Ñàyùcàndùá nahi imindaa nèhivì sànì nanduu nsidaa‑nda, mate cuáhà‑ndà ndoó, vàchi iin‑ni pan (ìì) xixí nsidaa‑nda. \p \v 18 Cundehè‑nsiá nansa xíquida nècuàchì raza Israel nú sànì sàha‑ne iin quisì nduú promesa, te nì xìhì‑si nùù mesa ìì, dandu después saxí‑né cuñù‑si. Pues sàhà ñà‑sàxí‑né promesa mà, náhà xìcà xínduu stná‑nè ana (nihnú ini xì religión mà). \v 19-20 Pues cachíˋ nsidaájàn xì‑nsiá, doco có‑cùní cachàmà ñà‑ìtiácú ndisa figura cahvi nèhivì có‑ìnáhá xí Dios, ni có‑cùní cachi stná ñà‑ndiàá ndisa promesa sáha‑neñà. Còó, doco cunaha‑nsiá, iá ndisa ana dìnúù‑xí sáha‑ne promesa xi‑ne. Divi nùù ñà‑malu sáha‑neà, màdì nùù Dios. Te yùhù, có‑cùní dahuin cunihnu ini‑nsià quisì mà. \v 21 Vàchi còò permisu cuitahvì‑ndà coho‑nda copa ìì xí Dios, te después coho stná‑ndà ñà‑ndùá sáha‑ne ñà‑malu; còó. Vàchi còò permisu cuxi‑nda pan ìì xí Dios, te después cuxi stná‑ndà ñà‑dàcùxí‑nèsi. \v 22 Mii‑nsiá, ¿a ndísá cuní‑nsià dacuídà ini‑nsià Stoho‑ndà Dios ducán? ¿A tuxí ini‑nsià chicá fuerte‑nsià nùù‑yá? (Doco mà ndìsá.) \p \v 23 (Ñà‑ndáà nduá), libre iá‑ndà quida‑nda nacua cudíì ini‑ndà, doco (xiñuhu nsinuu ini‑ndà) màdì nsidaa iñàha nduú iin ñà‑vàha. Libre iá‑ndà, cachí‑ndà, doco màdì nsidaa iñàha nduú iin ñà‑cuàhàn chindee xi‑nda. \v 24 Ñàyùcàndùá, màsà nándúcú‑ndá ñà‑ndùá cudíì inì‑ni mii‑nda; chicá ndiaha nanducu‑nda nansa chicá yàha vàha ñanìtnaha‑nda. \p \v 25 Nsidaa cuñu dicó tè‑dìcó yàhvi, vàtùni caxì‑ndàñá. Còò necesidad nacani ini‑ndà ndàcàtnùhù‑ndà sàhámà, \v 26 vàchi Stoho‑ndà Señor nduú stoho nsidanicuú iñàha iá ñuhìví yohó. \p \v 27 Daaní, na cánà‑ndà cùhùn‑ndà iin vicò iá vehe iin tiàa có‑xìníndísá‑xí‑yâ, te cudíì ini‑ndà cùhùn‑ndà, dandu vàtùni caxì stná‑ndà nsidaa ñà‑ndùá taxí nècuàchìmà; ni màsà ndácàtnùhù‑ndà sàhà comida mà; màsà nácání ini‑ndà sàhá. \v 28 Doco vihini cachi iin nèhivì xì‑ndà: “Cuñu yohó, promesa nì sandoo nùù figura cahvi‑né nduá”. Pues nú ducán, dandu sàhà nècuàchìmà màsà cáxi‑nda cuñu mà, còtó cuduchi ini‑nè, vàchi vihini quida‑ne cuenta nduájàn iin cuàchi. \v 29 Mate có‑quìdá mii‑nda cuenta ducán, vihini nihnú ini mii‑né ducán. \p Doco ndohó, vihini cachi‑ndà ñà‑libre iá‑ndà, te màdìá fuerza icúmí‑ndá quida‑nda ñà‑ndùá cuní inga nèhivì cachí ìì gá inì‑xi. \v 30 Vàchi naquímánì‑ndà Dios sàhà ñà‑ndùá saxí‑nda, ñàyùcàndùá còò ñà‑dìsáhà‑xí cundoo nèhivì cuitnùhu‑nèndó sàhà ñà‑ndùá saxí‑nda. \v 31 (Vihini cachi‑ndà ducán, doco de todos modos), nsidanicuú ñà‑ndùá quida‑nda, sàhà ñà‑nì quèé gá tnùñuhu ndiaha xí Dios ni cúndúá, a ducán saxí‑nda ò xihi‑nda iñàha, te ò ndéni iñàha ni quida‑nda. \v 32 Màsà dácûdúchí ini‑ndà ni‑iin nèhivì, a ducán nduú‑né iin nècuàchì raza Judea, ò iin nèhivì inga raza (có‑xìníndísâ), te ò iin nèhivì cahvi víi xi‑yá. \v 33 Iin‑ni ni quidá stná‑nsià nacua quidá yùhù, có‑nàndúquî ñà‑cudiì inì mií, cuisì‑ní quidé lucha ñà‑màsà cúdúchí ini nèhivì sàhí, dandu vihini sàà stná‑nè càcu anima‑nè. \c 11 \p \v 1 Ñàyùcàndùá, nacua quidá yùhù, ducání quida stná mii‑nsiá, vàchi divi Cristu nduú ana nchícuìn. \s1 Nansa xiñuhu quida nècuàchì ñahà na natácá‑ndà \p \v 2 Cuaha‑ni quidá‑nsiá, ñánì, vàchi iin‑ni nsinúú inì‑nsia yùhù, te nsinúú stná inì‑nsia palabra nì cachì xì‑nsiá ñà‑chivàha‑nsia. \v 3 Te vichi cuníˋ cundaà inì‑nsia ñà‑divi Cristu nduú ana dandacú nùù nsidaa nècuàchì tiàa, te nècuàchì tiàa nduú ana dandacú nùù nècuàchì ñahà, ducání nacua dandacú stná Yua‑nda Dios nùù Cristu. \v 4 Cunaha‑nsiá, có‑ndùá ducán càcàn tàhvì iin tiàa nùù Dios nú ñuhú‑né mbelu, ni mà váha cachitnùhu stná‑nè razón xi‑ya nú ñuhú‑néàmà, vàchi có‑ndùámà tnùñuhu xí dìnì‑né. \v 5 Doco nècuàchì ñahà, nú xícàn tàhvì‑né, ò cachítnùhu‑ne razón xi‑ya, te có‑îdàhvi dìnì‑né ni‑iñàha, dandu xiñuhu cucahan núù‑né sàhà dìnì‑né, vàchi davani queámà na ian sànì dàté tehe‑né. \v 6 Vàchi nú có‑îdàhvi dìnì‑né ni‑iñàha, dandu chicá vàha ni dátê cuati dìnì‑né. Te nú ni cúcáhán nûù‑né dàté cuati‑né, ò dàté tehe‑né, dandu xiñuhu ni cúdàhvi dìnì‑né. \v 7 Iin nècuàchì tiàa, có‑xìñùhù cudàhvi dìnì‑né, (na xícàn tàhvì‑né), vàchi nacua iá mii‑yá ducán nì quidayucun‑yànè, ñàyùcàndùá, xiñuhu tavà‑né tnùñuhu xí‑yá; doco nècuàchì ñahà, tnùñuhu xí nècuàchì tiàa tavá‑né, ñàyùcàndùá (xiñuhu ni cúdàhvi dìnì‑né). \v 8 Vàchi màdì (iin iquì) nècuàchì ñahà nì cúyúcún nècuàchì tiàa. Còó. Iquì tiàa nì cuyucun nècuàchì ñahà. \v 9 Te divi sàhà‑ñá chindee‑né iì‑né, ñàyùcàndùá nì sàcòo‑ne, màdìá nì sàcòo tiàa ñà‑chindee‑né nècuàchì ñahà. \v 10 Ñàyùcàndùá, xiñuhu cudàhvi dìnì nècuàchì ñahà, te cunduamà seña ñà‑ìá ana dàndàcù‑xì núù‑né. Te sàhà stná (indéhe) ángel xi Dios, ñàyùcàndùá xiñuhu quida stná‑nè ducán. \v 11 Doco có‑càchíˋ ñà‑cuisì nècuàchì tiàa nduú ana ndiàá, ni có‑càchí stnáì ñà‑cuisì nècuàchì ñahà ndiaá stná; còó, vàchi nú ndoo‑nda nùù Stoho‑ndà Señor, dandu iin‑ni xiñuhu stnahá nsidaa‑nda. \v 12 Ñàyùcàndùá, mate iin (iquì) nècuàchì tiàa nì sàcòo nècuàchì ñahà, doco vichi nècuàchì ñahà nduú ana datúinuù xì nècuàchì tiàa. Doco cunaha‑nsiá, mii Dios nduú ana chítnùní inì‑xi sàhà nsidanicuú iñàha. \p \v 13 Mii‑nsiá cachi‑nsià xìˊ nansa tuxí inì‑nsia: ¿a vátùni iá cahan‑nsiá nú ni cácàn tàhvì iin nècuàchì ñahà nú uun‑ni iá dìnì‑né? \v 14 Pues, nsidaa‑nda, ducání ináhá‑ndá cucáhán nûù iin nècuàchì tiàa nú nì ndunaní idìdínì‑né. \v 15 Doco nècuàchì ñahà, còó, cuàhà gá cudíì ini‑nè nú naní idìdínì‑né, vàchi na iñàha ídàhvi dìnì‑né nduá, te ducán nì nìhìtáhvì‑né coo‑ne. \v 16 (Pues ñà‑jaàn nduá cachíˋ xì‑nsiá), doco nú có‑ndôo ini iin nèhivì xì palabra yohó, dandu ni cúnáhá‑nê cuisì ñà‑jaàn nduú estilu xi‑nda, te divi ñà‑jaàn nduú stná estilu xi nsidaa gá nèhivì cahvi xi Dios. \s1 Nansa nì cachi Pablo xì nècuàchì ñuu Corinto ñà‑có‑quìdá víi‑né na nacuítáhvì‑né Cena ìì xí Stoho‑ndà Señor \p \v 17 Vichi cuàhìn cachì xì‑nsiá iñàha, doco màdìá ndeníhí vàhi mii‑nsià nduá; còó, vàchi cunaha‑nsiá, có‑quèé víi na natácá‑nsià; mal queá. \v 18 Primeru cuàhìn càhìn xì‑nsiá sàhà‑ñá tucu tucu nihnú ini iin iin grupu‑nsià, vàchi ducán cachí nèhivì xìˊ, te tuxí inì vihini ñà‑ndáà ndua. \v 19 Vàchi vihini cachi stná‑ndà ñà‑ìcúmí coo itnii grupu nùù‑nsiá sàhà‑ñá cundaà vàha ini‑ndà ana xínduu nècuàchì chicá ndiaá, (doco màdì ñà‑cáhàn sàhnù‑ndà cunduajàn). \v 20 Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ, màdìá nacuítáhvì ndisa‑nsia Cena ìì xí Stoho‑ndà Señor nduá na natácá‑nsià jaàn. \v 21 Vàchi cada iin iin‑nsia, yàchì quesáhá‑nsiâ xixí‑nsiá ñà‑ndùá nihí iin iin‑nsia, te dava ga nèhivì, ni có‑sâà comida xi‑ne, te dava ga‑nè, dècuèndè xihí‑né. \v 22 Cunaha‑nsiá, vehe‑nda nduú lugar ndé ndiá ìcà‑ndà cuxi‑nda ducán. Màsà quídá‑ndá relaju na natácá‑ndà, vàchi nèhivì xí Dios xínduu‑nda. Ni màsà dándûcáhán‑ndá ñanìtnaha‑nda nduú nècuàchì ndahví. Pues, ¿nansa tuxí inì‑nsia? ¿A cuáhìn ndenihi vàhi‑nsià sàhà ñà‑ndùá quidá‑nsiá? Còó, mà quídéà. \s1 Nansa nì quida Jesús Cena ìì primeru \p \v 23 Nùù meru mii Stoho‑ndà Jesús nì nìhí palabra nacání nansa nì quida‑ya na ní sanduu ñuú quìvì nì cahìn‑teyá. Te divi palabra yucán nduá sànì nacani xì‑nsiá, nansa nì tnii‑ya pan, \v 24 te nì naquimanì‑yá (Yua‑yá) sàhà‑ñá, dandu nì dàcuàchí‑yáñà, te nì cachi‑yà: “Nahi iquìcúñú mií nduá yohó, te divi iquìcúñúì nduá sáhatahvìˊ sàhà mii‑nsiá. Te nacua quidé vichi, divi ducán icúmí‑nsiâ quida stná‑nsià sàhà‑ñá nsinuu inì‑nsia yùhù”, nì cachi‑yà. \v 25 Daaní, na ní nsihi nì xixi nsidaa‑né, dandu nì tnii‑ya pocillu, te nì cachi‑yà: “Ñà‑ñùhú pocillu yohó nduú seña xi ichì saa nacóí cunchicùn nèhivì, vàchi nahi nìí nduá. Te cada coho‑nsia ndutè yohó, dandu nsinuu inì‑nsia yùhù”, (nì cachi Stoho‑ndà Señor). \v 26 Te ndisa, cada xixi‑nda pan mà, te xihi‑nda ndutè ìì mà, ñà‑jaàn nsinúú ini‑ndà ñà‑nì xìhì‑yà (sàhà‑ndà), te iin‑ni icúmí‑ndá quida‑nda ducán dècuèndè cachi sàà quìvì naxicocuíìn‑yà. \p \v 27 Ñàyùcàndùá, nú cuní‑ndà nacuitahvì‑ndà cuxi‑nda pan xi Stoho‑ndà Señor, ò coho‑nda yà‑ìì xí‑yá, dandu màdìá nansa ni nì cui ni quida‑ndañá, vàchi nú ducán, dandu cuàchi cundua, vàchi ñà‑cónì chívàha‑nda tnùñuhu xí iquìcúñú‑yà xì nìì‑yá nduá. \v 28 Ñàyùcàndùá, xiñuhu nacani vàha ini‑ndà, te ndundoo anima‑ndà, dandu vàtùni nacuitahvì víi‑nda pan mà, te coho‑nda yà‑ìì mà. \v 29 Vàchi nú có‑nìhnú ini‑ndà pan mà nduú nahi cuerpu xi‑ya xìxì‑ndà, te xihí stná‑ndà yà‑ìì mà, dandu dacuidá cuàchi‑nda mii‑nda na quida‑nda ducán. \v 30 Pues, divi ñà‑jaàn nduú meru ñà‑dìsáhà‑xí cuhí cuàhà‑nsiá, te ndohó‑nsiá quidá cuèhè; dècuèndè sànì xìhì stná dava‑nsia. \v 31 Chicá vàha nacani vàha ini‑ndà, te ndundoo viì anima‑ndà antes, dandu mà níhì‑ndà castigu. \v 32 Doco te nú níhì‑ndà iin castigu nùù‑yá, divi ñà‑sáha‑yàndó conseju nduájàn sàhà‑ñá màsà ndáñúhú dahuun‑nda nahi dava ga nèhivì ñuhìví. \p \v 33 Ñàyùcàndùá, na natácá‑nsià, cundiatu‑nsia cundoo nsihi‑nsia, ñánì, dandu vàtùni cuxi‑nsia. \v 34 Doco nú xîhì ndisa iin nèhivì doco, dandu chicá vàha ndè vehe‑ne ni cuxí‑né, te màdìá nìhì‑nsiá castigu na natácá‑nsià cundua. (Ñà‑jaàn nduá cachíˋ xì‑nsiá vichi) ndè cachi nasaì yucán, dandu ndatnuhu guéˋ xì‑nsiá sàhà chuun iá gà. \c 12 \s1 Nansa iá ñà‑ndùá níhìtáhvì ndiaha‑nda cutáhvì‑ndà nùù Espíritu Ìì \p \v 1 Yùhù cuníˋ cundaà ini‑nsià sàhà ñà‑ndùá níhìtáhvì ndiaha‑nda nùù Espíritu Ìì, ñánì. \v 2 Sà‑ìnáhá‑nsiâ nansa nì saquida‑nsia antes na táñâha ga cunindisá‑nsiá mii‑yá, cuisì nacua nìsa cachi nèhivì xì‑nsiá, ducán nìsa quida‑nsia, nìsa cahvi‑nsiá cuàhà figura xì yùù, mate có‑câhàn mà. \v 3 Ñàyùcàndùá, cuníˋ cundaà inì‑nsia palabra yohó: nú ndisa Espíritu Ìì xí Dios nduú ana chindéé xí‑ndá câhàn‑ndà, dandu mà nunca cachi‑ndà sàhà Jesús ñà‑có‑ndiàá‑yà. Te davani stná, nú màsà chíndéé Espíritu Ìì ndohó, dandu mà cúí cachi‑ndà: ñà‑cuisì Jesús nduú Stoho‑ndà Señor (dandacú inicutu). \p \v 4 Cunaha‑nsiá, nsidanuu clase ñà‑ndiaha sànì nìhìtáhvì‑ndà nùù‑yá, doco imindaa Espíritu Ìì xí‑yá nduú ana nì dàcútâhvì xì‑ndàñá. \v 5 Te cuàhà gá stná modo xinúcuáchí iin iin‑nda nùù‑yá, doco imindaa‑ní Stoho‑ndà Señor nduú ana xinúcuáchí‑ndá nùù‑xí. \v 6 Te cuàhà gá stná chuun ndiaha quidá Dios ini anima iin iin‑nda, doco imindaa‑yá nduú ana quìdà‑xì nsidaájàn. \v 7 Te iin iin‑nda sànì nìhìtáhvì nansa chindee ndiaha Espíritu Ìì ndohó sàhà ñà‑vàha xi nsidaa‑nda. \v 8 Dava‑nda, sànì nìhìtáhvì‑ndà ñà‑càhàn nchichí‑ndà. Te dava‑nda, sànì nìhìtáhvì‑ndà ñà‑cundaà tùí ini‑ndà, doco mismo mii Espíritu Ìì nduú ana chindéé xí‑ndá ducán. \v 9 Daaní, dava tu‑nda, nùù mismo Espíritu Ìì sànì nìhìtáhvì ndiaha‑nda cucumi váha‑nda fe; te dava tu‑nda, nì nìhìtáhvì‑ndà dandúvàha‑nda nèhivì, doco mismo Espíritu Ìì nduú ana nì sàhatahvì xì‑ndà ducán. \v 10 Te ò vihini nì nìhìtáhvì‑ndà quida‑nda milagru ndiaha, te ò cachitnùhu‑nda ñà‑ndùú razón ndiaha xí‑yá. Te dava ga tu‑nda, vàtùni cundaà ini‑ndà a díví Espíritu Ìì, ò iin ñà‑malu nduú ana quida‑xi iñàha. Daaní, dava tu‑nda, tùha‑nda càhàn‑ndà inga dàhàn sàà, te dava ga tu‑nda cachítnùhu‑nda nansa cuní cachi dàhàn sàà mà. \v 11 Doco nsidanicuú ñà‑ndùá nì nìhìtáhvì‑ndà mà, divi Espíritu Ìì nduú ana chindéé xí‑ndá quida‑nda ducán, te iin iin‑nda níhìtáhvì‑ndà según nansa chítnùní ini‑yà cuàhatahvì‑yándô. \s1 Nahi iquìcúñú mii‑yá xínduu nsidaa‑nda \p \v 12 Ndohó, iá ndahà‑ndà, te iá sàhà‑ndà; cuàhà iñàha sànì nìhì iquìcúñú‑ndà cucumiá, doco mindaa cuerpu xi‑nda nduá. Mate cuáhà iñàha quidá, doco imindaa‑ní cuerpu nduá. Pues, ducán iá stná Cristu xì ndohó na ian ndohó xì iquìcúñú‑ndà. \v 13 Vàchi nsidanicuu‑nda, nahi iin‑ni cuerpu xi mii‑yá sànì nanduu‑nda na ní nduhiì anima‑ndà nì quida Espíritu Ìì xí‑yá. Vàchi iin‑ni Espíritu Ìì sànì nìhìtáhvì ndiaha nsidaa‑nda, ò xínduu‑nda nècuàchì raza Judea, te ò nècuàchì inga raza, có‑quìdámà, ò xínduu‑nda nècuàchì libre, te ò nècuàchì ndoó ana dàndàcù‑xì núù‑xí. \p \v 14 Sà‑ìnáhá‑ndá, iá ndahà‑ndà, iá sàhà‑ndà; màdì uun‑ni iá iquìcúñú‑ndà. \v 15 Pues (nú ni cuí càhàn) iin sàhà‑ndà, vihini cachà: “Còó; yùhù, có‑ndùí iin ndahà, ñàyùcàndùá, có‑ndùí cuerpu yohó”. Pues mate ducán ni cacháˋ, doco iin‑ni nduá sàhà‑ndà. \v 16 Te nú ni cachí stná tùtnù‑ndà: “Còó, yùhù, có‑ndùí iin nduchìnúù, ñàyùcàndùá có‑ndùí cuerpu yohó”. Pues, mate ducán ni cacháˋ, doco divi iin‑ni nduá tùtnù‑ndà. \v 17 Vàchi nú cuisì nduchìnúù‑ndà ni cúndúú inicutu‑nda, dandu ¿nansa cui tiacu‑ndà? Te nú cuisì tùtnù‑ndà ni cúndúú‑ndá, dandu ¿nansa cui sahan iñàha dìtnì‑ndà? Mà cúí. \v 18 Ñàyùcàndùá, sànì quidavàha Dios iquìcúñú‑ndà xì nsidaa ñà‑ndùá xichúân, te nsidaámà iá chuun quidá según nansa nì chitnùní ini‑yà. \v 19 Vàchi nú cuisì iin‑ni chuun ni cuí quida cuerpu xi‑nda, dandu mà cúndúú ndisa‑nda nèhivì. \v 20 Doco còó, mate iin‑ni cuerpu xi‑nda nduá, doco nsidanuu clase chuun quidá. \v 21 Ñàyùcàndùá, có‑ìá vàha cachi nduchìnúù‑ndà xì ndahà‑ndà: “Có‑xìñùhí mii‑ní”. Ni mà váha cachi stná dìnì‑ndà xì sàhà‑ndà: “Có‑xìñùhí mii‑ní”. \v 22 Còó, vàchi mate iá dava xaan xi‑nda tuxí ini‑ndà có‑xìñùhù guá, doco nahnú chuun quidá. \v 23 Te nú iá ndé tuxí ini‑ndà mà vícó iá, divi jaàn chicá ndiaá‑ndà, te saquín‑ndà cuidadu sàhà‑ñá màsà cúcáhán núù‑ndà. \v 24 Vàchi ndé vico‑ni iá, có‑xìñùhù (cundiaa guá‑ndàñá). Pues ducán nì chitnùní ini Dios coo cuerpu xi‑nda sàhà‑ñá chicá cundiaa‑ndà ndé xi‑nda có‑ndiàá cachí‑ndà mà. \v 25 Dandu nsidaa ndahàsáhà‑ndà, icúmíâ chindee tnahá, te iin‑ni coo viì iquìcúñú‑ndà. \v 26 Vàchi mate imindaa lugar xi cuerpu‑ndà ndohó, doco inii iquìcúñú‑ndà cuú stná sentir. Te nú cudíì ini iin xaan xi‑nda nahi ndahà‑ndà, dandu inii cuerpu xi‑nda cudíì stná inià. \p \v 27-28 Pues vichi cachíˋ xì‑nsiá ñà‑nahi iquìcúñú Cristu xínduu nsidaa ndohó nècuàchì cahvi xi‑yá, te iin iin‑nda sànì sàhatahvì‑yá chuun quida‑nda nùù‑yá nacua quidá sàhà‑ndà, ò ndahà‑ndà. Dihna nsiùhù nècuàchì apóstol sànì nìhìtáhvì‑nsí ñà‑cacanuu‑nsi quida‑nsi chuun xi‑ya. Daaní, nchícùn gà ana xínduu nècuàchì cachítnùhu razón ndiaha xí‑yá. Daaní, nchícùn gà nècuàchì chináhá palabra ìì. Daaní, ndoó stná nècuàchì quìdà‑xì milagru, xì stná nècuàchì dandúvàha xi‑nda. Te ndoó stná nècuàchì xicánúú chindéé xí ñanìtnaha‑xi, xì stná nècuàchì dandacú, xì stná nècuàchì cáhàn inga dàhàn sàà. \v 29 Pues, náhà xìcà màdì nsidaa‑nda ni níhì‑ndà chuun cunduu‑nda apóstol; ni màdì nsidaa‑nda tùha‑nda cachitnùhu‑nda razón ndiaha xí‑yá, te màdì nsidaa stná‑ndà tùha‑nda chinaha‑ndà nèhivì; còó. Ni màdì nsidaa‑nda quida‑nda milagru, \v 30 ò dandúvàha‑nda nèhivì. Ni màdì nsidaa stná‑ndà cáhàn‑ndà inga dàhàn sàà, ni mà túha nsidaa‑nda cachitnùhu‑nda nansa cuní cachi dàhàn sàà mà. Còó. \v 31 Doco de todos modos, iin iin‑nda xiñuhu cudiì cuáhà ini‑ndà nìhìtáhvì‑ndà más gà ñà‑chicá ndiaha sànì cachì mà. Doco cunaha‑nsiá, iá inga ichì chicá nsiha cunchicùn‑ndà, te vichi cuàhìn càhìn xì‑nsiá sàhámà. \c 13 \s1 Divi ñà‑cuu stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà nduú ichì chicá nsiha \p \v 1 Ni cachí‑ndà sànì nìhìtáhvì‑ndà càhàn‑ndà nsidanicuú dàhàn ñuhìví xì ndè stná dàhàn ángel, doco nú có‑cùú stnahá stná ini‑ndà sàhà‑ndà, ni mà cúndiáá nsidaámà, vàchi ducán queé ñà‑cáhàn‑ndàmà (nahi ruidu‑ni), na ian cadi úún iin càa, ò iin platillu. \v 2 Te ò vihini sànì nìhìtáhvì‑ndà cachitnùhu‑nda razón ndiaha, te sánìhì stná ini‑ndà sàhà nsidaa chuun nsiha chicá dèhé, te ináhá stná‑ndà nsidanicuú iñàha, te iin‑ni icúmí vâha‑nda fe, dècuèndè vàtùni dandacu‑nda, te cuxio iin yucù. Doco te nú cô‑cùú stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà, dandísá uun‑ni nduú nsidaa ñà‑ndùá tùha‑nda quida‑ndama. \v 3 Te nú ni dasán nsíhí‑ndá ñà‑cuìcà‑ndà, te ò ni cuáha‑nda coco‑nda (sàhà iin chuun vàha), doco te nú cô‑cùú stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà, ni‑iyuhu mà cúndiáá nsidaámà. \p \v 4 Cunaha‑nsiá, nú cuú stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà, dandu mà úhì coo calma‑ndà xì nèhivì, te cuhi ini‑ndàné. Te mà cúmbìdia stnahá stná ini‑ndà sàhà‑ndà, nú ducán. Ni mà cútúxí stná ini‑ndà mii‑nda nduu‑nda mii‑nda, ni mà cúndàa cuadú stná‑ndà. \v 5 Vàchi nú cuú ndisa ini‑ndà sàhà iin nèhivì, dandu mà quídá‑ndá ni‑iin ñà‑quini xi‑né. Ni mà cóó interesadu stná‑ndà, ni mà cuídà yàchì stná ini‑ndà sàhà‑né, te mà chúhún stná ini‑ndà sàhà‑né. \v 6 Vàchi cunaha‑nsiá, nú cuú ndisa ini‑ndà sàhà iin ñanìtnaha‑nda, dandu mà cúdíì ini‑ndà nú ni quidá‑né iin ñà‑có‑ndiàá. Còó, ñà‑cunchicùn viì‑né ichì ndáà nduá cuní‑ndà quida‑ne, nú cuú ini‑ndà sàhà‑né. \v 7 Te nú mànì‑né nùù‑ndà ducán, dandu mà úhì quidandee stná ini‑ndà sàhà‑né; ni mà úhì cahvi stná‑ndà xì‑né ñà‑chicá quida viì‑né después, vachi siempre iá tnùndé ini, cachi‑ndà, te vàtùni cucumi‑nda paciencia. \p \v 8 Cunaha‑nsiá, vàxi iin quìvì, te mà cóó gá necesidad cachitnùhu nèhivì xì‑ndà iin razón xi Dios, ni mà cáhàn gà‑ndà dàhàn sàà, ni mà cóó cá stná necesidad cachitnùhu‑ya xì‑ndà iin ñà‑có‑ìnáhá‑ndá. Doco ñà‑cuu stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà, mà nunca ndutámà nùù‑yá. \v 9 Quìvì vichi, có‑ìnáhá nsihi‑nda nsidaa iñàha; còó. Stná iin palabra dacáhàn‑yà nèhivì, có‑ndùámà iin palabra cachítnùhu nsihi xi‑nda nsidanicuú iñàha; còó. \v 10 Doco na sáà quìvì cununa ndisa ñuhìví, dandu mà cáhàn gà‑ndà nsidaa ñà‑có‑ìá nsihi ma. \p \v 11 Na tií, nahi méè nìsa cahìn, vàchi nacua nacání ini nsidaa‑vé, ducán nìsa nacani stná inì; ducán nìsa nihnu inì. Doco vichi sànì sahnui, te ñàyùcàndùá, có‑quìdá guéˋ nahi méè. \v 12 Te ducán icúmí coo stná xì‑ndà después. Vàchi quìvì vichi indéhe‑nda (nansa yáha‑nda, doco có‑cùndáà vàha ini‑ndà), vàchi na ian indéhe‑nda nùù iin yùtàtá có‑tùí víi, ducán nduá. Doco vàxi iin quìvì, dandu mà cóó gá ducán, vàchi vivìí‑ni icúmí‑ndá cundehè claru‑ndà mii‑yá. Quìvì vichi cuisì iyuhu‑ní cundáà ini‑ndà, doco quìvì yucán icúmí‑ndá cundaà vàha ndisa ini‑ndà nacua cundáà ini mii‑yá sàhà ndohó. \v 13 Ñàyùcàndùá, ùnì iñàha xiñuhu quida‑nda vichi. Ni cúcúmí vâha‑nda fe, te ni cúníhnú vàha ini‑ndà ñà‑siempre chindee‑yándô; daaní, ni cúcúú stnahá stná ini‑ndà sàhà‑ndà. Doco nùù nsì‑únì ñà‑jaàn, chicá ndiaá ñà‑cuu stnahá ini‑ndà sàhà‑ndà. \c 14 \s1 Nansa ndiá ìcà‑ndà quida‑nda na cáhàn‑ndà inga dàhàn sàà quidá Espíritu Ìì \p \v 1 (Ñà‑ndáà ndua), xiñuhu cuu stnahá ndisa ini‑ndà sàhà‑ndà. Daaní, cuní stnáì nanducu‑nsiá nansa nìhìtáhvì gá‑nsià más tàhvì ndiaha xí‑yá. Te ñà‑chicá cuníˋ nìhìtáhvì‑nsiá nduú ñà‑cachitnùhu‑nsia razón ndiaha xí‑yá. \v 2 Vàchi na cáhàn‑ndà dàhàn sàà, màdì nèhivì ñuhìví cáhàn xì‑ndà. Còó. Dios cáhàn xì‑ndà, doco nèhivì ñuhìví, có‑cùndáà ini‑nè nansa cachí‑ndà. Divi Espíritu Ìì chindéé xí‑ndá cáhàn‑ndà ducán, doco iin chuun iá dèhé nduá cachí‑ndà. \v 3 Doco na cachítnùhu‑nda razón ndiaha xí‑yá, dandísá nèhivì ñuhìví cáhàn xì‑ndà, vàtùni chindee‑ndané ñà‑chicá cunihnu viì ini‑nèyà, te chicá nacuàhandee ini‑nè. \v 4 Doco nú dàhàn sàà nduá cáhàn‑ndà na natácá‑ndà, dandu ñà‑chindee xi anima mii‑ni‑nda nduámà. Doco na cachítnùhu‑nda razón ndiaha xí‑yá, dandu nsidanicuú nèhivì nácuàhandee inì‑xi. \p \v 5 Mate cúdíi inì nú ni cuáhatahvì Dios nsidaa‑nsiá ñà‑càhàn‑nsià dàhàn sàà, doco chicá cudiì inì nú ni níhìtáhvì‑nsiá cachitnùhu‑nsia razón ndiaha xí‑yá, vàchi chicá ndiaha ñà‑jaàn. Doco nú ni cáhàn‑ndà dàhàn sàà, te después cachitnùhu stná‑ndà nansa cuní cachi palabra mà, dandu vàtùni, vàchi (sàhà‑ñá claru iá palabra mà) vàtùni nìhì stná nsidaa compañeru‑ndà iin ñà‑vàha xi mii stná‑nè. \p \v 6 Ni cachí‑ndà ni sáì ndé ndoó‑nsiá, te cuisì‑ní inga dàhàn sàà ni cáhìn xì‑nsiá. ¿A vátùni chindeámà mii‑nsiá, ñánì? Còó, vàchi xiñuhu ñà‑nacani claru stnáì xì‑nsiá iin palabra sànì dàtnúù ini Dios yùhù, te ò iin palabra nì cundaà tùí inì nì quida‑ya, te ò nú coó, iin razón ndiaha nì quixi nùù‑yá, te ò iin ñà‑vàha cui chinahì mii‑nsiá. \v 7 Vàchi dècuèndè stná ñà‑quìdándáá‑ndá, ni cúndúá iin pitu, ò iin yutnù cuerda, nú nansa‑ni nì cui ni quidándáá‑ndáñâ, dandu mà cúndáà ini nèhivì índù yaa tavá‑nda. \v 8 Stná corneta siví soldadu, nú có‑sìví viì‑té, mà cúndáà ini compañeru‑te ñà‑sà‑ìá hora quidayucùn‑te cùhùn‑te guerra. \v 9 Te ducání stná ndohó na cáhàn‑ndà, nú có‑câhàn claru‑ndà (dàhàn mii‑nda), mà cúí cundaà ini nèhivì nansa cachí‑ndà. Uun‑ni queamà. \v 10 Pues cuàhà gá dàhàn iá ñuhìví, te iin ian vàtùni càhàn nèhivì, te cundaà stnahá ini‑nè. \v 11 Doco nú có‑ìnáhá‑ndá nansa cuní cachi dàhàn cáhàn iin nèhivì, dandu có‑cùndáà ini‑ndà nansa cachí‑nè; nahi nèhivì inga ñuu xìcà nduú‑né, te ni mii‑né, có‑cùndáà stná ini‑nè ñà‑ndùá cachí ndohó. \v 12 Pues ducání stná mii‑nsiá (xì dàhàn sàà cáhàn‑nsià). Yùhù ináhî, yáha ga cuní‑nsià nìhìtáhvì‑nsiá cuàhà iñàha nùù‑yá. Doco ñà‑chicá xiñuhu nduá nìhìtáhvì‑ndà iin ñà‑chindee xi ñanìtnaha‑nda natácá xì‑ndà. Pues divi tàhvì clase jaàn nduá cuníˋ nanducu‑nsiá. \p \v 13 Ñàyùcàndùá, nú sàtùha‑nda càhàn‑ndà inga dàhàn sàà, dandu xiñuhu stná ñà‑càcàn tàhvì‑ndà cuàhatahvì Dios‑ndó ñà‑cachitnùhu‑nda nansa cuní cachi dàhàn mà na cáhàn‑ndàñá, \v 14 vàchi na cáhàn‑ndà ducán, inì‑ni anima‑ndà cáhàn stná‑ndà, xícàn tàhvì‑ndà nùù‑yá, doco ini sàxìnítnùní‑ndà, có‑cùndáà ini‑ndà nansa cachí‑ndà. \v 15 Pues, nú ducán nduá, dandu ¿nansa chicá vàha quida‑nda? Pues, cuàhàn‑ndà càcàn tàhvì‑ndà nùù‑yá (xì dàhàn) ináhá espíritu xi‑nda, doco màdì cuisì ñà‑jaàn, Icúmí‑ndá càcàn tàhvì stná‑ndà nùù‑yá xì iin palabra ñà‑cùndáà ini‑ndà. Stná ñà‑coto‑nda; cuàhàn‑ndà coto‑nda (xi dàhàn) ináhá espíritu xi‑nda, dandu después coto stná‑ndà iin alabanza cundáà ini‑ndà nansa cacháˋ. \v 16 Vàchi nú naquímánì‑ndà mii‑yá xì cuisì‑ní dàhàn ináhá espíritu xi mii‑nda, dandu ùhì cachi nècuàchì mà‑túha “amén” (na ní nsihi nì càhàn‑ndà), vàchi ni có‑cùndáà ini‑nè nansa cachí‑ndà. \v 17 Pues, ñà‑naquimanì‑ndà Dios, divi naquímánì váha‑ndayá, vàtùni iáˋ mà, doco có‑nîhì ñanìtnaha‑nda cunduamà iin ñà‑vàha xi stná anima mii‑né. \v 18 Yùhù cachíˋ, ansivéhé Dios, cuàhà gá cáhìn dàhàn sàà; chicá cáhìn ducán nùù nsidaa mii‑nsiá. \v 19 Doco nú sànì nataca‑ndà ñà‑cahvi‑nda mii‑yá, dandu chicá nsiaha càhìn siquiera ùhùn‑ni palabra ñà‑cundaà ndisa ini‑nsià, te màdìá ùxìn mil palabra inga dàhàn mà‑cúndáà inì‑nsia, vàchi cuisì nú cundáà vàha ini‑nsià, dandu vàtùni chinahì mii‑nsiá iñàha. \p \v 20 Màsà cúníhnú ini‑nsià nahi méè, ñánì. Vàtùni iá nú nihnú iquin ini‑ndà sàhà chuun chicuéhè iá ñuhìví; doco (nú chuun sahnú nduá), dandu xiñuhu nacani ini‑ndà nahi nècuàchì sahnú, màdì gá nahi méè. \p \v 21 Nùù tutu ìì dohó cachí mii‑yá: “Icúmî càhìn xì nècuàchì raza yohó, vàchi icúmí quixi nècuàchì inga ñuu càhàn inga dàhàn, te cuenta‑xi icúmí‑nê càhàn‑nè xì nècuàchì yohó, doco ni sàhà ñà‑yùcán mà quíhín cásû‑nè, cachí Stoho‑ndà Señor”. \v 22 Ñàyùcàndùá, ñà‑jaàn cundáà ini‑ndà seña nduá càhàn‑ndà dàhàn sàà, áma cúndáà ini nècuàchì có‑xìníndísâ. Doco ñà‑cachitnùhu‑nda razón ndiaha, quidámà chuun sàhà nèhivì sàxìníndísâ, màdì sàhà nèhivì có‑xìníndísâ. \p \v 23 Ni cachí‑ndà nú sànì nataca‑nsià, te cáhàn iin iin‑nsia dàhàn sàà, te yucán sáà stná nèhivì có‑cùndáà inì‑xi, ò nèhivì có‑xìníndísâ. Pues ádi icúmí‑nê cachi‑nè sànì culocó‑nsià. \v 24 Doco nú cachítnùhu iin iin‑nsia iin razón ndiaha xí Dios (dàhàn cundáà inì‑xi), dandu dansínúú iniàmàné cuàchi quidá‑né, te cundaà ini‑nè nansa iá ndisa anima‑nè, \v 25 dècuèndè natùi vate stná ñà‑ndùá iá dèhé nì quida‑ne antes. Dandu màcuìtasisi‑né ñà‑cahvi‑né Dios, te cachi‑nè iá ndisa Dios nùù‑nsiá. \p \v 26 ¿Ndíà nduá cuní cachi nsidaa ñà‑jaàn? Pues dohó iáˋ, ñánì: na natácá‑ndà, iin iin‑nda iá iin alabanza coto‑nda, ò iin palabra vàha chinaha‑ndà, te ò iin ñà‑ndiaha sànì dàcùní Dios ndohó, ò iin palabra xi iin dàhàn sàà, te ò cachitnùhu iin‑nda ñà‑ndùá cuní cachi dàhàn sàà mà. Doco nsidaa ñà‑jaàn, sàhà ñà‑vàha xi nsidaa ana nì nataca ni cúndúá. \s1 Nsidaa ñà‑ndùá quida‑nda na natácá‑ndà, xiñuhu quida viì‑ndàñá, màdìá nansa ni nì cui \p \v 27 Nú ndoó nèhivì cuní càhàn dàhàn sàà, dandu vàtùni càhàn ùì‑nè, ò únì‑nè, doco màsà yáha ùnì‑nè, te nì nsihi iin‑ne, dandu quesaha inga‑nè. Iin iin‑ne ni cúcúmí‑nê tiempu xi‑ne càhàn‑nè. Te xiñuhu coo stná iin ana cachitnùhu nansa cuní cachi palabra mà. \v 28 Doco nú còò ni‑iin‑nsia tùha cachitnùhu sàhà ñà‑jaàn, dandu màsà cáhàn nèhivì dàhàn sàà na natácá‑nsià, cuisì‑ní dècuèndè iá mii‑né, dandu mii‑né xì Dios cunini. \p \v 29 Daaní, nècuàchì cachítnùhu razón ndiaha xí‑yá, vàtùni càhàn ùì ò únì‑nè, te ni cúníní nèhivì dava ga, te cachi‑nè a vátùni iá ñà‑ndùá nì cachi nècuàchìmà, á coó. \v 30 Doco nú yucán iá inga nècuàchì datnúù Dios sàxìnítnùní‑xi iin palabra ndiaha, dandu xiñuhu cudadí nècuàchì primeru. \v 31 Vàchi nsidaa ana datnúù Dios iin razón ndiaha, vàtùni cachitnùhu iin iin‑ne razón mà na hora quidá‑né tocar, dandu vàtùni sàà nsidaa‑nda cundaà ini‑ndà, te nacuàhandee stná ini‑ndà. \v 32 Te nsidaa ana sànì nìhìtáhvì cachitnùhu razón ndiaha, icúmí‑nê dandacú‑né nùù anima mii‑né, (a cáhàn‑nè, á coó). \v 33 Cunaha‑nsiá, màdì nansa‑ni nì cui quidá ndevàha Dios ñà‑ndùá quidá‑yá, còó; vivìí‑ni, te cuéyàà‑ni nduú modo quidá mii‑yá. \p Nacua quidá nsidaa nèhivì xí Dios nsidaa lugar ndé natácá‑nè cahvi‑néyà, (ducán cuníˋ quida stná mii‑nsiá), \v 34 màsà cáhàn nècuàchì ñahà na natácá nsidaa‑nsiá ducán, vàchi còò permisu. Icúmí‑nê cunini‑ne nacua cachí stná tutu nduú ley xi‑ya. \v 35 Nú cuní‑nè ndàcàtnùhù‑né, dandu ni cácàn tnùhù‑né nùù nècuàchì vehe‑ne nú sànì nasaa‑nè vehe. Vàchi có‑ndùá ducán càhàn iin nècuàchì ñahà na natácá‑nsià. \p \v 36 Cuníˋ nsinuu inì‑nsia ñà‑màdì mii‑nsiá dìnúù‑xí ni quésáhá palabra xi Dios. Ni màdì cuisì mii‑nsiá nì xìníndísâ stná xì palabra mà. \v 37 Te nú jaàn ndoó nèhivì tuxí inì‑xi datnúù Dios sàxìnítnùní‑xi, te ò ní nìhìtáhvì ndiaha‑né cahan‑né, dandu xiñuhu cundaà stná ini‑nè ñà‑divi palabra yohó nduú palabra nì dàndàcú Stoho‑ndà Señor. \v 38 Doco nú cô‑cùní‑nè nacuni‑nè ñà‑palabra ìì xí mii‑yá nduá yohó, dandu ni mii stná‑nsià, màsà nácúní stná‑nsiànè ñà‑ndùú‑né ana nì nìhìtáhvì ndisa. \p \v 39 Ducán iá, ñánì. Yùhù cuníˋ nanducu‑nsiá más gà nansa nìhìtáhvì‑nsiá cachitnùhu‑nsia razón ndiaha xí‑yá. Te nèhivì cáhàn dàhàn sàà, màsà cádí‑nsià nùù‑né; còó. \v 40 Doco nsidaa ñà‑ndùá quidá‑nsiá (na natácá‑nsià), vivìí‑ni ni quidá‑nsiáñà, te iin iin‑nsia (ni cáhàn‑nsià) nacua nchícùn stnahá‑nsiá. \c 15 \s1 Sànì natiacu ndisa Jesucristu \p \v 1 Ñánì, cuníˋ cundaà vàha ini‑nsià sàhà palabra ndiaha nì cachitnùhi xì‑nsiá daa. Vàchi nì xinindisá‑nsiá palabra mà, te iin‑ni dècuèndè vichi quidá stná‑nsià seguir ducán. \v 2 Te sàhà stná palabra mà icúmí‑nsiâ càcu‑nsia nú iin‑ni ni cúníhnú vàha inì‑nsiañà. Vàtùni càcu‑nsia, cachíˋ, doco ¿a víhíní uun‑ni quee ñà‑nì xinindisá‑nsiá ducán? (Còó), \v 3 vàchi cunaha‑nsiá, palabra ndiaá ndisa nduá nì cachitnùhi xì‑nsiá daa, vàchi divi nduú stná palabra nì nìhí (nùù) Cristu, te nacáníámà nansa nì xìhì‑yà nì nacuida‑ya cuàchi‑nda nacua cachí nùù tutu ìì. \v 4 Dandu nì ndùxin‑ya, doco tìxi ùnì quìvì nì natiacu‑yà nacua cachí stná tutu mà. \v 5 Dandu nì ndecunu‑ya nùù Pedro xì nùù stná dava ga nècuàchì dacuahá‑yá; ùxìn ùì nì sanduu‑ne. \v 6 Daaní, después nì ndecunu stná‑yà iin xichi na ní nataca más ùhùn cientu ñani‑ndà. Te cunaha‑nsiá, dècuèndè vichi xí‑itiacu ìì cuàhà vá nècuàchìmà, doco dava‑ne sànì ndàhvà‑nè ñuhìví yohó. \v 7 Daaní después, nì ndecunu stná‑yà nùù Jacobo, xì nùù stná nsidanicuú nècuàchì xínduu apóstol. \v 8-9 Daaní, último nì ndecunu‑ya nùù yùhù. Diín tiempu nì sandua, màdì iin‑ni xi nècuàchì dava ga mà. Vàchi nùù nsidaa gá ana nì nìhì chuun nùù‑yá, yùhù nduí ana chicá có‑ndiàá. Ndisa nì nìhí chuun ndiaha nùù‑yá, doco màdì sáhà‑ñá vàha güéˋ nì sándúá; còó, vàchi yùhù, cuàhà gá nèhivì xí Dios nìsa quida quini xí. \v 10 Doco sàhà gracia xi‑ya nì nìhìtáhvìˊ cucumí chuun ìì nùù‑yá. Te màdì uun‑ni sànì quee gracia nì quida‑ya mà, vàchi cuàhà gá chuun ndiaha sànì quide, dècuèndè chicá más sànì quide nùù nècuàchì dava ga. Doco màdì ndisa yùhù nì quìdà‑xì nsidaa ñà‑ndiaha ma; còó. Divi gracia xi‑ya nì chindee xí. \v 11 Doco có‑quìdámà, a sea yùhù, ò dava ga apóstol, doco iin‑ni xícachi nsidaa‑nsí sàhà Jesús ñà‑nì natiacu ndisa‑ya, te divi palabra jaàn nduá nì xinindisá stná mii‑nsiá. \s1 Nansa icúmí‑ndá natiacu‑ndà \p \v 12 Pues, nú ducán cachí‑nsì sàhà Cristu ñà‑nì natiacu ndisa‑ya, dandu ¿índù chuun cachí dava‑nsia ñà‑mà cúí natiacu ni‑iin nsìi? \v 13 Vàchi nú mà cúí natiacu nsìi ni cuí, dandu ni cónì nátiácú stná mii‑yá. \v 14 Te nú cónì nátiácú‑yà nì cùí, dandu uun‑ni queé ñà‑cáhàn‑nsì xì nèhivì. Stná mii‑nsiá, sànì xinindisá stná‑nsiàyà, doco uun‑ni quee stná mà nì cùí. \v 15 Te nsiùhù tu, na ian tnuhu‑nsí cuní cachàmà, vàchi sànì cachi‑nsì sàhà Dios nì dànátiácú‑yà Cristu. Doco nú mà cúí natiacu ni‑iin nsìi (nacua cachí dava‑nsia), dandu ñà‑cónì nátiácú stná Cristu nduú stná mà. \v 16-17 Vàchi nú mà cúí natiacu nsìi, dandu cónì nátiácú stná mii‑yá, te iin‑ni iá ìì‑ndà xì cuàchi‑nda, cuquídá‑xí nì xinindisa‑nda, nú ducán. \v 18 Te divi ducán stná xì nèhivì xí‑yá sànì caxihì, ñà‑sànì ndañuhu dahuun stná‑nè nduá, nú ducán. \v 19 Cunaha‑nsiá, nèhivì chicá còò tnùndé inì‑xi nduu‑nda nú cuisì ñuhìví yohó‑ní chindéé Cristu ndohó. \p \v 20 Doco (còó, ñà‑ndáà cuisì nduá) sànì natiacu‑yà; dihna mii‑yá nì natiacu‑yà, dandu después icúmí natiacu stná cuàhà gá ana nì xìhì. \v 21 Sàhà cuàchi nì quida iin tiàa sànaha nì quesaha nèhivì xíhì‑nè. Doco vichi sàhà (mii‑yá) ana nì nanduu na iin tiàa, ñàyùcàndùá vàtùni nìhìtáhvì stná cuàhà‑né natiacu‑nè. \v 22 Vàchi sàhà‑ñá nduu‑nda descendencia xi Adán, ñàyùcàndùá xíhì nsidaa nèhivì tiempu vichi. Doco nsidaa ana ndoó ladu xi Cristu, icúmí‑nê sàà‑nè natiacu‑nè quida‑ya. \v 23 Doco diín nduú quìvì nì natiacu Cristu, te diín cunduu quìvì quida tocar dava ga nèhivì. Dihna mii‑yá nì natiacu‑yà, te mii‑yá nduú primeru nì cuu xi ducán; daaní, después natiacu stná ndohó nèhivì xí‑yá quìvì (naxicocuíìn‑yà, te) cuni‑ndàyá. \v 24 Daa cunduu quìvì icúmí‑yâ cundee‑yá nùù nsidaa ñà‑malu cusáhnû, xì nùù stná nsidaa ana itá fuerte, xì nùù nsidaa gá stná ñà‑fuerte iá ñuhìví. Daaní icúmí sàà quìvì xìnu tiempu, te dayáha Cristu chuun dandacú‑yá ndè ndahà Yuamánì‑yá. \v 25 Doco antes ñà‑jaàn, iin‑ni icúmí‑yâ cusahnú‑yá dècuèndè cundee‑yá nùù nsidaa ana xiní ùhì xì‑yá. \v 26 Pues sàhà ñà‑yáha ga có‑cùdíì ini‑yà xíhì nèhivì, ñàyùcàndùá por último icúmí‑yâ cundee‑yá nùù ñà‑xíhì‑ndà, te mà nunca cui gà‑ndà. \v 27 Vàchi cachí tutu ìì ñà‑ìcúmí sàà nsidanicuú iñàha coa sujetu nùù‑yá. Doco náhà xìcà màdì Yuamánì‑yá coo stná sujetu nùù‑yá, vàchi divi Yuamánì‑yá nduú ana dìsáhà‑xí nì cundee‑yá nùù nsidaa ana xiní ùhì xì‑yá. \v 28 Daaní, nú sànì cundee‑yá nùù nsidaa contra xi‑ya mà, dandu stná mii‑yá, coo stná‑yà sujetu nùù Yuamánì‑yá, vàchi divi sàhà poder xi yà‑yùcán nì cundee‑yá ducán. Dandu quìvì mà, mii Yua‑nda Dios cunduu ana cusáhnû inicutu. \p \v 29 Inga casu: dava stná nèhivì, sáhàn‑nè cuhíì‑né cuenta xi nèhivì sànì xìhì. Pues, ¿índù chuun quidá‑né ducán, cuhíì‑né sàhà nsìi ma nú ndisa mà cúí natiacu ni‑iin nsìi ni cuí? \p \v 30 Daaní, nsiùhù tu, tìxi cuàhà peligru ndoó‑nsí nsidanicuú tiempu. (Doco uun‑ni queamà nú mà sáà‑ndà natiacu‑ndà después.) \v 31 Quìvì quívì yáha‑nsi peligru cui‑nsì, ñánì. Ñà‑ndáà cuisì nduájàn divi nacua nduú stná ñà‑ndácuisì cudíì gá inì sàhà‑nsiá ñà‑iin‑ni nchícùn stná‑nsià Stoho‑ndà Jesucristu. \v 32 Yùhù, cuàhà vida nì xinì ñuu Éfeso nùù (nèhivì dana guá nahi) nsicaha. Doco ni mà cúndiáá stnáˋ mà (nùí) nú mà nunca sàà‑ndà natiacu‑ndà. Vàchi te nú ducán, dandu chicá vàha quida‑nda nacua cachí dichu: “Ni cuxí vàha‑nda, te coho vàha‑nda, vàchi tnaa cui‑ndà”. \p \v 33 Màsà cuáha‑nsia dandahví ni‑iin nèhivì‑nsiá (ducán, vàchi cachí stná dichu): “Nú chicuéhè nècuàchì nduú compañeru‑ndà, dandu cuchicuehe stná modo xi‑nda”. \v 34 Xiñuhu nàcùnihnu viì inì‑nsia, (ñánì). Màsà quídá gá‑nsià cuàchi, vàchi sànì cundaà inì, dava‑nsia ni có‑ìnáhá‑nsiâ Dios. Ducán cachíˋ xì‑nsiá áma ndúcáhán‑nsiá (nacua ndiá ìcà‑nsiá). \s1 Nansa coo iquìcúñú‑ndà na natiacu‑ndà \p \v 35 Doco vihini cachi iin nèhivì: “¿Índù modo cui natiacu iin nsìi nú sànì xìhì‑nè? ¿Nansa cuàhàn coo iquìcúñú‑nè?” \v 36 Pues neciu‑ndà nú ni cachí‑ndà ducán. Vàchi dècuèndè stná tata chìhì‑ndà, icúmíâ ndùxan, dandu cuìtià. \v 37 Te tata chìhì‑ndàmà, có‑ndùdává xí ñà‑ndùá cuàhàn nacuitià; còó, cutu íín tata uun nduá chìhì‑ndà, sea ni cúndúá nùnì trigu, ò inga nùnì. \v 38 Dandu dacuahnú Dios‑ñà, te sàà coa nacua nì chitnùní ini‑yà coa. Te nú sànì sahnua, dandu diín diín nùnì cundua según iin iin clase nduá. \v 39 Pues ducání iá stná xì cuerpu xi iin iin ñà‑ìá ñuhìví. Vàchi tucu tucu ndáa nèhivì, quisì, laa, siaca. \p \v 40 Stná ñà‑nchìí itándiaa ansivi, tucu iáˋ nùù ñà‑ìá ñuhìví yohó. Cuaha‑ni iá ñà‑ìá ansivi, te cuaha‑ni iá stná ñà‑ìá ñuhìví, doco tucu tucu xíndàa vico iin ian. \v 41 Ndiaha gá nchií orá, te viconi iá nchií yoo, doco tucu nchií‑si. Cuaha‑ni iá nchií stná sìtnúù, doco tucu tucu xíndàa vico iin iin‑sì. \v 42 Pues ducán icúmí coo stná xì ndohó quìvì natiacu‑ndà, tucu nàcòo stná cuerpu xi‑nda. Nú sànì ndùxin iin nsìi, sívì iquìcúñú‑nè, doco na sáà quìvì natiacu‑nè, iin‑ni mà cúí gà‑nè. \v 43 Te mate mà cuáhá‑ní nisá ìa‑ne na ní ndùxin‑ne, doco ndiaha gá nàcòo‑ne quìvì natiacu‑nè. Te còò gá ni‑iin fuerza iin nsìi na ndúxin‑ne. Doco nú sànì natiacu‑nè, yáha ga fuerte ndiaha nàcòo‑ne. \v 44 Iin iquìcúñú ñuhìví yohó icúmí‑ndá na ndúxin‑nda. Doco nú sànì natiacu‑ndà, dandu cuerpu ndiaha cundua, vàtùni cundoo‑nda gloria. Cuerpu xi‑nda icúmí‑ndá vichi, iin ñà‑cundoo‑nda ñuhìví yohó nduá, doco cunaha‑nsiá, icúmí coo stná iin ñà‑cundoo‑nda inga ñuhìví. \p \v 45 Te dohó cachí stná nùù tutu ìì: “Tiàa nì cuyucun primeru, nì sàcùnduu‑ne iin nèhivì itiácú, divi nduú Adán”. Doco iá stná inga ana nduú nahi Adán, divi mii‑yá nì quixi nchícùn gà, te nùù anima mii‑yá níhìtáhvì nèhivì vida ndiaha. \v 46 Doco ¿nansa nìsa ìa iquìcúñú nècuàchì nì quixi primeru mà? Pues divi primeru nì sàcòo iquìcúñú cui coo ñuhìví yohó‑ní, te màdì ñà‑ndùá itiácú ndiaha na iin Espíritu Ìì. Còó, siempre nchícùn gà vàxamà. \v 47 Ñàyùcàndùá, nècuàchì primeru yucán, ñuhù ñuhìví yohó nì cuyucun‑nè; doco ana nchícùn gà nì quixi ma, ansivi ní quixi‑ya, te divi Stoho‑ndà Señor nduú‑yá. \v 48 Nèhivì ñuhìví, nacua nìsa ìa xìì‑né nì cuyucun ñuhù, ducán xíndàa stná‑nè vichi. Doco nsidaa nèhivì nduú nèhivì cuenta xi gloria, divi nacua iá mii‑yá iá gloria, ducan xíndàa stná‑nè. \v 49 Ñàyùcàndùá, tiempu vichi ndáa‑nda nahi xìì‑ndà nì cuyucun ñuhù, doco después icúmí‑ndá nàcùnduu‑nda nacua iá mii‑yá iá gloria. \p \v 50 Doco cunaha‑nsiá, na xínduu ìì‑ndà nèhivì ñuhìví yohó xì iquìcúñú‑ndà, tàñáha ga cui sàà‑ndà cundoo‑nda ñuhìví ìì xí‑yá, ñánì. Te ducání stná, nú tàñáha ga dàma iquìcúñú‑ndà, mà cúí sàà stná‑ndà cundoo‑nda ndé mà sívì gá iquìcúñú‑ndà; vàchi tiempu vichi sívì‑ndà na xíhì‑ndà. \v 51 Ñàyùcàndùá, cuàhìn cachì xì‑nsiá iin palabra nìsa ìa dèhé antes; cunaha‑nsiá, mà sáà nsidaa‑nda cui‑ndà; doco nsidaa‑nda icúmí‑ndánadàma iquìcúñú‑ndà. \v 52 Na tiácú sivi corneta último, dandu yáha ga yàchì, na íín cáchî nadàma dahuun‑nda. Vàchi icúmí sivi corneta, dandu natiacu nsìi ñà‑mà cúí gà‑nè. \v 53-54 Tiempu vichi xíhì nèhivì ñuhìví, te sívì‑né; doco ndohó, vàxi iin quìvì dandu nadàma‑nda, dandu nicanicuahàn cunaha iquìcúñú‑ndà. (Ñà‑ndáà nduá), xíhì‑ndà vichi, doco nú sànì nadàma iquìcúñú‑ndà, dandu mà nunca cui gà‑ndà. Daaní, (na tiempu sànì nìhìtáhvì‑ndà ducán), dandu ñà‑sànì cuu ndisa palabra cachí tutu ìì cundua, vàchi dohó cacháˋ: “Vichi ndisa sànì cundee dahuun Dios; mà cúndúú gá‑ndà nsìi. \v 55 Na ní xìhì‑ndà, cuàhàn‑ndà ndoho fuerte‑ndà nì cùí, doco vichi còó. Mate ní xìhì‑ndà, doco mà nunca cundee gá tnùndoho ma nùù‑ndà”, cacháˋ. \v 56 Pues sàhà ñà‑ìá cuàchi nèhivì, ñà‑yùcán nduá dayúhî xì‑né na xíhì‑nè. Vàchi nacua fuerte iá castigu cachí ley ìì, ducán fuerte icúmí coo stná tnùndoho nìhì‑né sàhà cuàchi nì quida‑ne. \v 57 Doco nùù ndohó, còó, vàchi ansivéhé Dios, vàtùni cundee‑nda nùù nsidaájàn quida Stoho‑ndà Jesucristu. \p \v 58 Ñàyùcàndùá, iin‑ni xiñuhu‑ñá nacuàhandee ini‑nsià, ñani màní. Iin‑ni ni cúníhnú vàha inì‑nsia Stoho‑ndà Señor, te quida stná‑nsià cuàhà obra ndiaha xí‑yá, vàchi ináhá‑ndá, màdì úún‑ní quee ñà‑xìnúcuáchí‑ndá nùù‑yá. \c 16 \s1 Nansa nì xìcàn Pablo nùù nècuàchì ñuu Corinto ñà‑datacá‑nè cooperación sàhà nècuàchì ndahví \p \v 1 Vichi cuàhìn càhìn xì‑nsiá sàhà nansa quida tnaha‑nda cooperar ñà‑chindee‑nda dava ga nèhivì xí Dios. Cunaha‑nsiá, nacua nì cachì xì nèhivì xí‑yá ndoó ladu Galacia, ducán cuníˋ quida stná mii‑nsiá. \v 2 Cada quìvì domingu xiñuhu tavà cuàán iin iin‑nsia iyuhu ñà‑ndùá sànì quida‑nsia ganar, dandu quìvì sàì ndé ndoó‑nsiá, có‑ndùú gá ñà‑càcàn gà‑nsià dìhùn. \v 3 Te nú sànì sàì, dandu icúmí stnâ‑nsià nacàxin‑nsia iin ùì nèhivì techuín cùhùn ñuu Jerusalén ñà‑cunihi‑ne tnùmanì xí‑nsiá cùhùn. Te icúmî tiaa stnáì iin carta cunihi‑ne cùhùn ñà‑ndùá iin chuun vàha. \v 4 Te nú tuxí inì vàtùni cùhùn stnáì, dandu cutnáhî xì nècuàchìmà cùhùn‑nsì. \s1 Nansa nihnú ini Pablo cacanuu ga‑nè ñuu te ñuu \p \v 5 Yùhù nihnú inì quihin ichì cùhìn ladu Macedonia. Te nú sànì yàhi ladu yucán, dandu icúmî sàà stnáì ndé ndoó mii‑nsiá ñuu Corinto jaàn. \v 6 Te vihini coo chií xì‑nsiá jaàn cahín, dècuèndè vihini coi inii tiempu vìxin, dandu después chindee‑nsiá yùhù cùhìn chicá nùù‑xí ndé icúmî cùhìn. \v 7 Vàchi có‑cùníˋ yàha uin ndé ndoó‑nsiá; có‑cùníˋ casàhú uin xì‑nsiá. Cahnú gà Dios siquiera iyuhu tiempu cuníˋ coi cutnahí xì‑nsiá. \v 8 Doco vichi cuàhìn coi ñuu Éfeso yohó dècuèndè nacava vicò Pentecostés; \v 9 vàchi ñuu yohó, ndiaha gá‑sànì nuna ñuhìví nduá, vàchi sà‑ìá cuàhà chuun xi mii‑yá quida‑nsi, mate ndoó cuáhà stná ana xídà inì‑xi. \p \v 10 Nú ni sáà Timoteo ndé ndoó‑nsiá, quidañuhu‑nsiánè sàhà ñà‑nì còó‑né contentu na iá‑nè jaàn, vàchi iin‑ni quidá stná‑nè chuun xi Stoho‑ndà Señor, nahi yùhù. \v 11 Ñàyùcàndùá, màsà cáhîchì inì‑nsianè. Te chindee‑nsiánè na naquihin‑ne ichì ndixi‑ne ndé iéˋ, vàchi ndiatuí‑nè nsiaa‑nè xì compañeru‑nè. \p \v 12 Daaní, ñani‑ndà Apolos, cuàhà gá nì sacundahvíˋ nùù‑né áma cútnáhâ‑né xì compañeru‑nsì sàà‑nè ndé ndoó‑nsiá. Doco có‑ìá‑nè dispuestu cùhùn‑nè vichi‑ni. Ndè iin quìvì chicá cusaa‑ne, dandu sàà‑nè. \s1 Nansa nì cachi Pablo nì casàhú‑nè xì nsidaa nèhivì xí Dios ndoó ñuu Corinto \p \v 13 Cundoo tùha‑nsia (ñà‑màsà dándáhvî nèhivì‑nsiá). Iin‑ni cunindisá vàha‑nsia, te cunihnu fuerte ini‑nsià, te nacuàhandee stná ini‑nsià. \v 14 Nsidanicuú chuun icúmí‑nsiâ xì ñanìtnaha‑nsia, màsà nándodó‑nsiá cuu manì stnahá ini‑nsià sàhà‑nsiá. \p \v 15 Ináhá‑nsiâ sàhà Estéfanas xì nsidaa nèhivì vehe‑ne, ñà‑xínduu‑ne nèhivì primeru nì xinindisa‑xi mii‑yá jaàn ladu Acaya. Te ináhá stná‑nsià ñà‑cuàhà guá voluntad icúmí‑nê chindee‑né nsidaa nèhivì xí Dios, ñánì. \v 16 Ñàyùcàndùá, cuníˋ quidañuhu stná‑nsiànè xì nsidaa stná ana nihnú inì‑xi nahi mii‑né, xì nsidaa gá stná nècuàchì xinúcuáchí nûù‑yá, te chindéé sàhà chuun nsiha, cuníˋ quidañuhu víi‑nsiánè. \p \v 17 Nì cudiì gá inì na ní quesaa Estéfanas xì Fortunato xì Acaico, vàchi mate mànìcùí quixi mii‑nsiá, doco siquiera mii‑né nì quesaa‑nè, te sàhájàn sà‑ìéˋ contentu. \v 18 Sànì nacuàhandee ini‑nè anímè, te divi ducání tùha stná‑nè quida‑ne xì mii‑nsiá, ináhî. Ñàyùcàndùá, xiñuhu quidañuhu víi‑nsiánè, mii‑né xì nsidaa gá stná nèhivì nahi mii‑né. \p \v 19 Nsidaa nèhivì natácá càhvì xì Dios ladu Asia yohó, cásàhú‑nè xì‑nsiá. Te cásàhú stná Aquila, xì Priscila, xì nsidaa gá stná nèhivì natácá vehe‑ne; cuàhà gá (cudíì ini‑nè) ñà‑ndòó‑nsiá ladu xi mii‑yá. \v 20 Nsidanicuú nèhivì xí‑yá (ladu yohó), cásàhú‑nè xì‑nsiá. Te mii‑nsiá, nacasàhú stnahá víi stná‑nsià ñà‑ndùú‑nsiá nèhivì ìì xí‑yá. \p \v 21 Ndahà yùhù Pablo tiaí palabra yohó, te cásàhú stnáì xì nsidaa‑nsiá. \v 22 Nú iá ana có‑cùú inì‑xi sàhà Stoho‑ndà Jesucristu, dandu ni sáà‑nè ndañuhu‑né nùù‑yá. Te vichi cachí‑ndà xì‑yá: “Naxicocuíìn‑ní cuní‑nsì, Stoho‑nsì Señor”. \p \v 23 Ni cúcúmí víhí‑nsiâ gracia xi Stoho‑ndà Jesucristu. \v 24 Te cuníˋ nsinuu inì‑nsia nansa cuú inì sàhà‑nsiá ñà‑iin‑ni xínduu‑nda nèhivì xí Jesucristu. Sà‑ìá.