\id MRK \h San Marcos \toc1 San Marcos \toc2 San Marcos \toc3 Mr. \mt1 San Marcos \c 1 \p \v 1 Jaduhṉä Diosmädiaꞌagy chohṉdaꞌagy jaꞌa Jesucristocøxpä, neby jiajty, neby yhabejty. Dioshuungä Jesucristo jeꞌeduhṉ. \p \v 2 Jaduhṉ jim̱ cujaay myiṉ̃ nocyjiooty, jaꞌa Isaías jecy quiujáhyyäbä. Jaꞌa Isaías, jeꞌe jaꞌa Diosmädiaꞌagy jecy yajwaꞌx. Jaduhṉä Dios jaꞌa yHuung jecy ñämaayy: \q1 Huuc mädow̱, chám̱høc̈hä nguguex̱y nguejxøꞌøgaꞌañ maa miic̈h mnøcxøꞌøwaꞌañän. \q1 Jeꞌe jaꞌa mädiaꞌagy nøcxy yajwaꞌxaꞌañ coo miic̈h jim̱ nøcxy mwäditaam̱bä. \q1 \v 3 Mänitä Dios jiaac mänaaṉ̃: \q1 “Pactúumhøc̈hä nguguex̱y nøcxy wiäditaꞌañ. Coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ miädoyhadaꞌañ coo jaꞌa wiingapx jøjcapxøøbiä jim̱ tøø quiädaꞌagy pactuum, \q1 mänit hajxy nøcxy wyiingapx jiøjcapxøꞌøwaꞌañii coo jaꞌa haxøøgwiinmahñdy hajxy ñajtshixøꞌød, \q1 coo jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hajxy miäbǿjcät, jaꞌa hajxy mWiindsøṉhadaam̱biä.” \m Jaꞌa Juan jaduhṉ nänøøm̱ä, jaꞌa hänajty mäyajnäbetaam̱bä. \p \v 4-5 Mänitä Juan jeꞌe jiaanc̈h tägøøyy mäyajnäbejpä jim̱ jäguem̱duum, maa jaꞌa møjnøø hänajty xiøhatiän Jordán. Mänitä jäyaꞌayhajxy may miejch maa jaꞌa Juan hänajtiän. Jim̱ hajxy hänajty chooñ maa jaꞌa naax̱ hänajty xiøhatiän Judea, møød jim̱ maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Jerusalén. Mänitä Juan jaꞌa cuꞌug tiägøøyy yajwiingapxøøbiä coo hajxy ñäbétät, weenä jiootä wyiinmahñdy hajxy yajtägach. Jaduhṉä Dios jaꞌa piojpä quiädieey hajxy yajnähwáatsät. Mänitä cuꞌugä piojpä quiädieey hajxy ñägapxy. Jaduhṉ hajxy hänajty miänaꞌañ cooc jaꞌa yhaxøøgwiinmahñdy hajxy hänajty ñajtshixøꞌøwaꞌañ. Mänit hajxy ñäbejnä. \p \v 6 Jaꞌa Juan, camellopøjt hänajty wyithajpy. Wajhac hänajty wiøønhajpy. Muꞌu hänajty chuꞌuc̈hhajpy. Møjtsiinnøø hänajty yhuꞌugyhajpy. \v 7 Mänitä Juan jaꞌa cuꞌug yajwiingapxøøyy: “Jím̱høc̈hä njamiøød tuꞌug jiaac medsaꞌañ yajwiingapxøøbiä. Maas mäjaamøød jeꞌe miedsaꞌañ quejeec̈h høøc̈h. Cábøch cuhdujt jaduhṉ njaty møødä nebiä cuhdujt jeꞌe miøødän, jaꞌa jaac medsaam̱bä. \v 8 Coo mijts nyajnäbejty, nøøhaam mijts nyajnäbejty. Pero jaꞌa jaac minaam̱bä, Dioshespírituhaam hajxy jadähooc xyajnäbejtägatsaꞌañ.” Jaduhṉä Juan miänaaṉ̃. \p \v 9 Cujequiä Jesús jim̱ miejch maa jaꞌa Juan hänajty miäyajnäbetiän, jim̱ maa jaꞌa møjnøø hänajty xiøhatiän Jordán. Jim̱ä Jesús hänajty tøø chooñ maa jaꞌa cajpt xiøhatiän Nazaret, jim̱ maa jaꞌa naax̱ hänajty xiøhatiän Galilea. Mänitä Juan jaꞌa Jesús yajnäbejty. \v 10 Tuuṉä Jesús ñäꞌä tøꞌødspädsøøm̱y, mänit yhijxy coo jaꞌa tsajt yhawaach. Mänitä Jesús jaꞌa Dioshespíritu yhijxy coo hänajty ñägädaꞌagyii nebiä paloman. \v 11 Mänitä Dios jim̱ quiuhgapxnajxy tsajpootyp. “Høøc̈h miic̈h tuꞌuquiä nHuunghajpy. Miic̈h njaanc̈h tehm̱ chojpy. Miic̈h njaanc̈h tehm̱ quiumaaby.” Jaduhṉä Jesús ñämaayyä. \p \v 12 Mänitä Jesús miødhajtä pactuum jaꞌa Dioshespíritu. \v 13 Mänitä Jesús jim̱ piuhwaatsä. Nidiuhm̱ jim̱ miähmøøyy. Jagooyyä animalhajxy hänajty jim̱ wiädity. Mänitä Jesús ñämejtsä jaꞌa møjcuꞌugong. Mänitä Jesús jia tägøøyyä jøjcapxǿøyyäbä. Juxychäguiꞌxxøø jaꞌa Jesús jim̱ yhijty jäguem̱duum. Mänitä Jesús ñämejtsä jaꞌa Diosmoonsähajxy jaꞌa jim̱ tsajpootypä. Mänitä Jesús piuhbejtä. \p \v 14 Jaꞌa Juan, cujecy jeꞌe chuum̱ä. Coo jeꞌe jaduhṉ chuum̱ä, mänitä Jesús jim̱ ñøcxtägajch Galilea. Mänitä Jesús jaꞌa cuꞌug tiägøøyy yajwiingapxøøbiä jaꞌa Diosmädiaꞌagy cooc hänajty yhabaatnä coo jaꞌa Dios jaꞌa miøcmäjaa hänajty yajcähxøꞌøgaꞌañ. \v 15 “Habáatnäp jaduhṉ coo jaꞌa Dios jaꞌa miøcmäjaa yajcähxøꞌøgaꞌañ. Paadiä Dios jaꞌa miädiaꞌagy hajxy mmäbǿjcät. Weenä mjootä mwiinmahñdy hajxy myajtägach. Weenä mhaxøøgwiinmahñdy hajxy mnajtshixøꞌøy.” Jaduhṉä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 16 Cujequiä Jesús tiägøøyy wädijpä maa jaꞌa mejy hänajty xiøhatiän Galilea. Jim̱ hänajty wiädity mejypiaꞌa, mänitä jäyaꞌay metsc yhijxy, jaꞌa Simón møødä piuhyaꞌay Andrés. Hacxmats jaꞌa Simónghajxy hänajty tiuuṉghajpy. Jiibiä yhacxjohm̱d hajxy hänajty piädaꞌagy mejjiooty. \v 17 Mänitä Simónghajxy ñämaayyä: \p ―Jam̱ hajxy wädíjtäm. Jeꞌe mijts hijty mduuṉghajpy, hacxmats. Wiingtuuṉg høøc̈h mijts nmoꞌowaam̱by. Nyajnähixøꞌøwáam̱biøch mijts nebiä cuꞌugä Diosmädiaꞌagy hajxy myajwiingapxǿꞌøwät ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 18 Tuuṉä jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänitä Simón jaꞌa yhacxjohm̱d hajxy hoy ñajtswidsøꞌøy mejypiaꞌa. Mänitä Jesús hajxy piaduꞌubøjcy. \v 19 Weeṉ̃tiä jaꞌa Jesúshajxy hänajty tøø miejypiaꞌayoꞌoy, mänitä Jesús jaꞌa Zebedeo yhijxy møødä yhuunghajxy, jaꞌa Santiago møødä Juan. Barcohuungooty jaꞌa Zebedeohajxy hänajty yhäñaꞌay. Jiibiä yhacxjohm̱d hajxy hänajty yhaxodsøꞌøy. \v 20 Mänitä Jesús jaꞌa Santiago miøjyaax̱y møødä Juan. Mänitä Santiago jaꞌa Jesús hajxy piaduꞌubøjpä. Ñähgueec jaꞌa tieedy hajxy jiiby barcohuungooty møødä mioonsähajxy. \p \v 21 Mänitä Jesúshajxy jim̱ miejch maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Capernaum. Coo jaꞌa pooꞌxxiøø yhabaaty, mänit hajxy jiiby tiägøøyy tsajtøgooty. Mänitä Jesús jaꞌa cuꞌug tiägøøyy yajwiingapxøøbiä. \v 22 Mänitä cuꞌughajxy yagjuøøyy coogä Jesús hänajty hoy yajnähixøꞌøy nebiä møjcuhdujtmøødpän. Maas hóyyäc hänajty yajnähixøꞌøy quejee jaꞌa hänaꞌc‑hajxy, jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy hänajty nax̱y yajnähixøøbiä tsajtøgooty. \v 23 Jiibiä mähdiøjc hänajty tuꞌug tsajtøgooty, tøø hänajty yajtägøꞌøyii jaꞌa møjcuꞌu. Mänitä møjcuꞌu tiägøøyy yaax̱pä møc: \p \v 24 ―Miic̈h Jesús, Nazaret miic̈h mdsooñ. Tii højts coo xmiädsibøꞌøy. Højts jaduhṉ xjia wiꞌi yajcuhdägoyyaam̱b, túhm̱äts. Nnajuǿøbiøch pøṉ miic̈h. Miic̈hä Dios xyHuunghajp ―nøm̱ä mähdiøjcä møjcuꞌu yajmänaaṉä. \p \v 25 Mänitä Jesús jaꞌa møjcuꞌu yhojy: \p ―Hamóṉ, juaꞌads jim̱ maa yøꞌø mähdiøjcän ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 26 Mänitä møjcuꞌu jaꞌa mähdiøjc jeꞌe yajpojpaaty. Yáax̱äbä mähdiøjc ñähwaatsä. Jaꞌa møjcuꞌu jaduhṉ yajyaax̱. \v 27 Coo jaꞌa Jesús jaꞌa mähdiøjc jaduhṉ yajnähwaach, jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ nägøx̱iä. Mänit hajxy tiägøøyy niñämáayyäbä: \p ―Maa yøꞌø craa cuhdujt jaduhṉ tøø ñäꞌä mahñ piøcy coo yøꞌø mähdiøjcä møjcuꞌu jaduhṉ yajnähwaatsä. Nej, hawiinjem̱yguiuhdujtädaꞌa miǿødäjä ―nøm̱ä Jesús ñänøøm̱ä. \p \v 28 Paquiä mädiaꞌagy jim̱ wiaꞌxy Galileanaaxooty wiinduhm̱yhagajpt coo jaꞌa Jesús jaꞌa miøcmäjaa hänajty tøø yajcähxøꞌøgy. \p \v 29 Coo jaꞌa Jesúshajxy jiiby chajtøjpädsøøm̱y møødä jiamiøødtøjc, mänit hajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa Simónghajxy hänajty chänaꞌayän møødä Andrés. Quipxiä Santiagohajxy hänajty choonä møødä Juan. \v 30 Jaꞌa Simón jaꞌa miøꞌødhoc, paꞌamgoꞌnaaby hänajty jeꞌe. Tobiaꞌam hänajty miøød. Coo jaꞌa Jesús jim̱ miejch maa jaꞌa Simón tiøjcän, mänitä Jesús yhawáaṉäxä coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌay hänajty jiiby tøgooty. \v 31 Coo jaꞌa Jesús tiøjtägøøyy, mänitä paꞌamjäyaꞌay wyidsøꞌcy. Mänitiä jaꞌa tioy tiøjch. Mänitä Jesús yajcaayyä yaghuucä jaꞌa Simón jaꞌa miøꞌødhoc. \p \v 32 Mänittsuu, coo jaꞌa xøø hänajty tøø quiuhnax̱y, mänitä Jesús paꞌamjäyaꞌay may yajnämejtsä, jim̱ maa jaꞌa Simón tiøjcän, møødä møjcuꞌumøødpähajxy. \v 33 Jim̱ä cuꞌughajxy hänajty may tiänaꞌay tøghaawjooty. \v 34 Mänitä Jesús jäyaꞌay may yajpaꞌamnajxy. Madiuꞌujä paꞌam hajxy hänajty miøødä. Møødä møjcuꞌumøødpähajxy, yajnähwaatsä hajxy jeꞌebä. Mänitä Jesús jaꞌa møjcuꞌu yhanehm̱y coo hajxy quiaꞌa cápxät, jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa Jesús hänajty ñajuøꞌøyii pøṉ jeꞌe. \p \v 35 Cujaboom, jeꞌenä hänajty wyiingoodsä, mänitä Jesús piädøꞌcy. Mänit tiøjpädsøøm̱y. Mänit jim̱ ñøcxy jäguem̱duum. Mänitä Tieedy hoy piaꞌyaꞌaxy. \v 36 Coo jiobøøyy, mänitä Simónghajxy yhijxy coo Jesús hänajty tøø tiuꞌubøcy. Mänit hajxy tiuꞌubøjcy høxtaabiä. \v 37 Coo jaꞌa Jesús piaatä, mänit ñämaayyä: \p ―Jim̱ miic̈hä cuꞌug xjia wiꞌi yajtøy maac̈hä ndøjcän. \p \v 38 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jam̱ hajxy wiingtuum wädíjtäm maa jaꞌa cajpt wiingoṉbän. Jadúhṉhøc̈hä cuꞌugä Diosmädiaꞌagy jim̱ nyajwiingapxǿøbiät. Jadúhṉhøch nwiinguex̱iä cooc̈hä Diosmädiaꞌagy wiinduhm̱yhagajpt nmäwädítät. \p \v 39 Mänitä Jesús tiägøøyy wädijpä tsajtøjc‑tsajtøjc wiinduhm̱yhagajpt jim̱ Galileanaaxooty. Jaꞌa Diosmädiaꞌagy hänajty yajwiingapxøøby, møødä paꞌamjäyaꞌay hänajty yajnähwaatspä, jaꞌa hajxy møjcuꞌumøødpä. \p \v 40 Mänitä Jesús paꞌamjäyaꞌay ñämejtsä tuꞌug, jaꞌa leprapaꞌammøødpä. Mänitä Jesús wyiinjijcädaacä, miänuuꞌxtaacä: \p ―Pø chojpy miic̈hä mjoot jaduhṉ, høøc̈h hädaa nbaꞌam yajnähwáatsäc ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 41 Mänitä mähdiøjc ñäxuuꞌtsä. Mänit ñähdooṉä. Mänit ñämaayyä: \p ―Tii coo quiaꞌa cabä. Tøø jaduhṉ mnähwaꞌac̈h. \p \v 42 Tuuṉä jaꞌa Jesús jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänitiä mähdiøjcä piaꞌam ñähwaatsä. \v 43-44 Mänit miägapx yhanehm̱ä: \p ―Huuc mädow̱, cab jaduhṉ pøṉ mhawáaṉät coo tøø mbaꞌamnähwaꞌac̈h. Tuꞌudaꞌaquiä jim̱ mnǿcxät maa jaꞌa teediän, ween jaduhṉ xyhix̱y coo tøø mjaanc̈h paꞌamnähwaꞌac̈h. Mänit mguyoxǿꞌøwät nebiä Moisés jecy yhanehm̱iän, jaduhṉä cuꞌughajxy ñajuǿꞌøwät coo tøyhajtä mbaꞌam tøø jiaanc̈h nax̱y ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 45 Pero cabä craa ñäꞌä mädiaꞌagymiäbøjcy, jaꞌa piaꞌam hänajty tøø yajnähwaꞌac̈híijäbä. Coo tiuꞌubøjcy, mänit tiägøøyy mädiaacpä nebiaty hänajty tøø jiaty. Wiinduhm̱yhagajptä mädiaꞌagy jaduhṉ wiaꞌxy. Coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌayhajxy jaduhṉ miädoyhajty coo jaꞌa Jesús hänajty miäyajpaꞌamnax̱y, mänitä Jesús hajxy tiägøøyy høxtaabiä coo jaꞌa piaꞌamhajxy yajnájxäxät. Paadiä Jesús hänajty quiaꞌa cajptägøꞌøwaaṉnä coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌayhajxy hänajty jia wiꞌi ñämech. Paadiä Jesús miähmøøñä jäguem̱duum maa jäyaꞌay quiaꞌa hitiän. Mänitä Jesús jaꞌa paꞌamjäyaꞌay may ñämejtsä. Wiinduhm̱yhagajptjaty hajxy hänajty chooñ. \c 2 \p \v 1 Cujequiä Jesús jadähooc quiajptägøøyy Capernaum. Mänitä mädiaꞌagy wiaꞌxy coo hänajty jim̱ tøø miéjtscumbä. \v 2 Mänitä jäyaꞌayhajxy may miejch maa jaꞌa Jesús hänajty miejtstaꞌaguiän. Paquiä jaꞌa tøjc jaduhṉ yhujch. Høxtä tøguubiaady hajxy miejch. Mänitä Jesús jaꞌa cuꞌugä Diosmädiaꞌagy tiägøøyy yajwiingapxøøbiä. \v 3 Mänitä paꞌamjäyaꞌay tuꞌug quiøømiejtsä cøꞌømucy tecymiucy. Nämädaax̱cä jäyaꞌayhajxy hänajty quiøꞌøy tsaajiooty. \v 4 Cabä paꞌamjäyaꞌay hänajty hoy yajmedsaꞌañii maa jaꞌa Jesúsän, coo jaꞌa jäyaꞌayhajxy hänajty jiaanc̈h tehm̱ miayyä. Mänitä mähdiøjc miäbejtä cuhjodiøjnähgøxp. Mänitä tøjc hajxy weeṉ̃tiä yajcuhwaach, jim̱ mädøyyä maa jaꞌa Jesús hänajty piaꞌtänaꞌayän, mäduhṉ̃tiä paꞌamjäyaꞌay hoy ñänax̱y. Mänit jaduhṉ quiuhdøøñajxä tsaajiooty. Jiiby hoy quiädaꞌagy maa jaꞌa Jesús wyiinduumän. \v 5 Paadiä paꞌamjäyaꞌay yajmejtsä maa jaꞌa Jesúsän, ñajuøøby hajxy hänajty coo jaꞌa piaꞌam hänajty yajnaxáaṉäxä. Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ yhijxy coo jaꞌa miädiaꞌagy hänajty miäbøgáaṉäxä coo hänajty miäyajtsoꞌogaꞌañ, mänitä paꞌamjäyaꞌay ñämaayyä: \p ―Mäguꞌughajpä, tøø jaꞌa mboj tøø jaꞌa mgädieey xñähwaꞌac̈h ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 6 Jiibiä hänaꞌc‑hajxy hänajty näjeꞌe piahäñaꞌay, jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy nax̱y yajnähixøøbiä tsajtøgooty. Jiiby hajxy hänajty miämädoonaabiä. Mänit hajxy näjeꞌe miänaaṉ̃ quiopcooty: \v 7 “Tii yøꞌø craa jaduhṉ coo miänaꞌañ cooc tyijy yøꞌø paꞌamjäyaꞌay piojpä quiädieey tøø yajnähwáatsäxä. Cap pøṉ cuhdujt miøødä coo jäyaꞌayä piojpä quiädieey yajnähwáatsät; jagooyyä Dios tuꞌuquiä miøødä.” \v 8 Ñajuøøyy jaꞌa Jesús jaduhṉ waam̱baty hajxy hänajty miädiaꞌagy quiopcooty. Mänit hajxy ñämaayyä: \p ―Tii hajxy jaduhṉ coo mwiꞌi miädiaꞌagy mgopcooty. \v 9-11 Høøc̈h, Diosquéx̱yhøch høøc̈h, páadyhøch cuhdujt nmøødä cooc̈hä jäyaꞌayä piojpä quiädieeyhajxy yaa nyajnähwáatsät hädaa yaabä naax̱wiin. Hädaa mähdiøjc, nyajpaꞌamnaxáam̱biøch hädaa. Jadúhṉhøch nyajcähxøꞌøgaꞌañ cooc̈h njaanc̈h Diosquex̱iä. Jaduhṉä tøyhajt hajxy mmøødhájpät cooc̈h cuhdujt njaanc̈h møødä cooc̈hä jäyaꞌayä piojpä quiädieeyhajxy nyajnähwáatsät ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p Mänitä paꞌamjäyaꞌay ñämaayyä: \p ―Tänaayyøꞌøg. Widsøꞌøg yøꞌø mdsaay. Nøcxnä maa jaꞌa mdøjcän. \p \v 12 Tuuṉä jaꞌa Jesús jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänitä paꞌamjäyaꞌay jiaanc̈h møcpøjcy. Mänit tiänaayyøꞌcy. Mänitä chaay wyidsøꞌcy. Mänit tiuꞌubøjnä. Coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ yhijxy, mänit hajxy nägøx̱iä jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy. Mänit hajxy miänaaṉ̃: \p ―Ni mänaa højts jaduhṉ ngaꞌa híjxäm. \p Mänitä Dios hajxy wyiingudsähgøøyy. \p \v 13 Mänitä Jesús ñøcxtägajch maa jaꞌa mejjiän. Mänitä jäyaꞌay jim̱ may ñäméjtsägumbä. Mänitä Diosmädiaꞌagy hajxy yajwiingapxøøyyä. \v 14 Jim̱ä Jesús hänajty miejypiaꞌayoꞌoy, mänitä Leví yhijxy, jaꞌa Alfeo yhuung. Jim̱ hänajty yhäñaꞌay meexäpaꞌa maa hajxy hänajty yajnähjuudiuꞌudiän. Mänitä Leví ñämaayyä: \p ―Jam̱ wädíjtäm ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p Mänitä Leví tiänaayyøꞌcy. Mänit piaduꞌubøjcy. \p \v 15 Mänitä Jesúshajxy wioow̱ä mägaabiä maa jaꞌa Leví jaꞌa tiøjcän, møødä jiamiøødtøjc. Nämayyä jäyaꞌayhajxy jim̱ piamejch, jaꞌa Jesús hajxy hänajty pawädijpä. Jiibiä yajnähjuudiuutpädøjcä Jesús hajxy hänajty may miøødcaamiucy miøødhuucmucy, møødä cuboj cugädieediøjc. \v 16 Jiibiä fariseoshajxy hänajty näjeꞌe miäheeꞌpnaꞌay, møødä hänaꞌc‑hajxy, jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy hänajty nax̱y yajnähixøøbiä tsajtøgooty. Coo jaꞌa Jesús hajxy jaduhṉ yhijxy coo jaꞌa yajnähjuudiuutpädøjc‑hajxy hänajty miøødcaamiugyii møødä cuboj cugädieejiäyaꞌayhajxy, mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy ñämaayyä: \p ―Yøꞌø mwiindsǿṉ, tii yøꞌø yajnähjuudiuutpädøjc coo miøødcaamiucy, møød yøꞌø cuboj cugädieejiäyaꞌay ―nøm̱ä fariseoshajxy miänaaṉ̃. \p \v 17 Miädoow̱ jaꞌa Jesús jaduhṉ coo hajxy jaduhṉ miänaaṉ̃. Mänit hajxy ñämaayyä: \p ―Pøṉ jaduhṉ møc, cab hajxy yajtsooyøꞌøy. Pøṉ jaduhṉ paꞌammøød, jeꞌeds hajxy jaduhṉ yajtsooyøøby. Páadyhøch yaa tøø ngädaꞌagy hädaa yaabä naax̱wiin cooc̈hä cuboj cugädieebiähajxy nnämáꞌawät coo jaꞌa yhaxøøgwiinmahñdy hajxy ween ñajtshixøꞌøy. Pǿṉäc tyijy pojpä cädieey caꞌa møød, cábøch hajxy jeꞌe waam̱b nnämaꞌawaꞌañ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 18 Cujecy, jim̱ä Juan jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty jaguiay yhity, møødä fariseoshajxy näjeꞌe. Mänitä jäyaꞌayä Jesús hajxy hoy näjeꞌe miäyajtøy: \p ―Yøꞌø Juan jaꞌa jiamiøødhajxy, jaguiay hajxy yøꞌø yhity, møød yøꞌø fariseoshajxy. Pero miic̈hä mjamiøødhajxy, cab hajxy jaduhṉ yhijpä. Tisän ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 19 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Coo jaꞌa pøc jaꞌa huꞌug nax̱y jiadyii, cabä jäyaꞌayhajxy yhity jaguiay, jaꞌa hajxy woybä wichpä, coo jaꞌa jamiøꞌød hajxy hänajty wyiingay wyiinhuꞌugy. Cab hajxy hänajty jiootmayhaty. \v 20 Pero habaadáaṉnäp jaduhṉ cooc̈h yaa ndsoonaaṉnä. Mänítøch mäbǿjnäbä jaꞌa njamiøødhajxy yhidaꞌañ jaguiay. Jootmayhadaam̱b hajxy hänajtiän. \p \v 21 ’Ni pøṉä tucwit quiaꞌa hagøyøꞌøy jem̱ywyithaam. Jaꞌa jem̱ywyit, múgäp jeꞌe. Jaꞌa tucwit, cǿødsäp jeꞌebä. Maas hanax̱iä jiaac pagǿødsät. \v 22 Jaanä jaduhṉduhm̱bä, ni pøṉä jem̱yvyino quiaꞌa cudemøꞌøy tucwajhacxujiooty. Jaac xúnäp jaꞌa jem̱yvyino jaduhṉ. Mägøødsøꞌøb jaꞌa tucwajhacxuy jaduhṉ. Cǿxäp jaꞌa jem̱yvyino yhøxyocy. Näꞌägä tägóyyäp jaduhṉ nämetsc. Tägóyyäp jaꞌa tucwajhacxuy. Jaanä tägóyyäbä jem̱yvyínäbä. Páadiädsä jem̱yvyino hajxy quiudemøꞌøy jem̱ywiajhacxujiooty ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 23 Pooꞌxxiøøjooty hänajty jeꞌe, jim̱ä Jesúshajxy hänajty wiädity trigocamjooty, møødä jiamiøødtøjc. Mänitä jiamiøødhajxy yohguiujc tiägøøyy trigowiingädsujtspä. Jeꞌe hajxy hänajty jiøøꞌxaam̱by. \v 24 Jim̱ä Fariseoshajxy hänajty näjeꞌe piawädijpä. Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Tii yøꞌø mjamiøødhajxy coo trigowiingädsuch pooꞌxxiøøjooty. Nej, cab hajxiädaꞌa ñajuøꞌøyä coo jaꞌa cuhdujt jaduhṉ myiṉ̃ä coo hajxy jaduhṉ mgaꞌa túnät pooꞌxxiøøjootiä ―nøm̱ä fariseoshajxy miänaaṉ̃. \p \v 25 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Nej, cahnä Diosmädiaꞌagy hajxy mgapxiä coo jaꞌa Davidhajxy jecy yähoꞌpøjcä møødä jiamiøødtøjc. \v 26 Jaꞌa Abiatar hänajty tuum̱b teedywiindsǿṉ. Mänitä David jiiby tiägøøyy Diostøgooty. Mänitä tsajcaagy quiaayy, jaꞌa teedyhajxy hänajty tøø quiuyoxǿꞌøyäbä Dioswiinduum. Mänitä David jaꞌa jiamiøødtøjc piuhmooyy. Hoorä, cabä cuhdujt hänajty myiṉ̃ coo jaꞌa David jaꞌa tsajcaagy hajxy jaduhṉ quiáyät. Jagooyyä teedy cuhdujt hajxy hänajty miøødä coo hajxy quiáyät. \p \v 27 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Paadiä Dios jaꞌa pooꞌxxiøø quiunuuꞌxy, weenä jäyaꞌayhajxy mänit piooꞌxy. Mijts jaduhṉ ja mänaam̱b, paadiä Dios jaꞌa jäyaꞌay piädaꞌagy cooc tyijy jaꞌa pooꞌxxiøø hajxy wyiingudsähgǿꞌøwät. Cab jaduhṉ ñäꞌä tøyyä. \v 28 Cooc̈h jaduhṉ nDiosquex̱iä, páadyhøch cuhdujt nmøødä cooc̈h nmähanéꞌemät høxtä pooꞌxxiøøjootypaady ―nøm̱ä fariseoshajxy ñämaayyä. \c 3 \p \v 1 Mänitä Jesús jadähooc tiøjtägøøyy tsajtøgooty. Jim̱ä jäyaꞌay hänajty tuꞌug cøꞌømaꞌad. \v 2 Jim̱ä fariseos jaꞌa Jesús hajxy hänajty miäheeꞌpnaꞌay pø jaanc̈h mäyajpaꞌamnaxaam̱b hänajty jeꞌe pooꞌxxiøøjooty. Wiinmahñdy hajxy hänajty yhøxtaaby nebiä Jesús hajxy yajtsumǿøjät. \v 3 Mänitä cøꞌømaꞌadpä ñämaayyä: \p ―Tänaayyøꞌøg. Miṉ yam̱ cujc tänaꞌaw ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p Mänitä mähdiøjc jaduhṉ quiudiuuṉ̃. \v 4 Mänitä fariseoshajxy ñämaayyä: \p ―Nebiä cuhdujt myiṉ̃ coo hajxy ndúuṉämät pooꞌxxiøøjooty, hoy tøgä haxøøgä. Nej, jaduhṉä cuhdujt myiṉ̃ coo jäyaꞌay hajxy nyajtsóocämät pooꞌxxiøøjootiä, tøgä jaduhṉ myiṉ̃ coo jäyaꞌay hajxy nyaghóꞌcämädä ―nøm̱ä Jesús miänáaṉgumbä. \p Pero cabä fariseoshajxy waam̱b ñäꞌägä hadsooyy. \v 5 Mänit hajxy wyiinheeꞌppejtä, mäduhṉ̃tiä Jesús hajxy hänajty jiuhdänaawiädity. Jootmayhajpä Jesús hänajty coo jaꞌa fariseos jaꞌa cøꞌømaꞌadpä hajxy hänajty quiaꞌa näxuuc̈h. Cabä Jesús hänajty jiootcujcä. Mänitä mähdiøjc ñämaayyä: \p ―Xajtøw̱ yøꞌø mgøꞌø. \p Mänitä quiøꞌø jiaanc̈h xajtøøyy. Tuuṉä jaduhṉ ñäꞌä xajtøøyy, mänitiä quiøꞌø yhoyøøyy. \v 6 Mänitä fariseoshajxy wyiimbijty. Mänit hajxy ñøcxy maa jaꞌa Herodes jiamiøødhajxiän. Jaꞌa Herodes, gobiernä hänajty tiuum̱by. Mänitä fariseoshajxy nägøx̱iä quiojyquiapxyhajty nebiä Jesús hajxy yajyaghoꞌogǿøjät. \p \v 7 Coo jaꞌa Jesús hajxy jiiby chohṉ̃ tsajtøgooty møødä jiamiøødtøjc, mänit hajxy jim̱ ñøcxtägajch maa jaꞌa mejypiaꞌajän. Jim̱ä jäyaꞌayhajxy hänajty may piawädity. Galilea hajxy hänajty chooñ. \v 8 Tøø jaꞌa mädiaꞌagy hänajty wiaꞌxy wiinduhm̱yhagajpt coo jaꞌa Jesús madiuꞌu hoy‑yagjuøøñäjatypä hänajty yajcähxøꞌøgy. Coo jaꞌa jäyaꞌay jaꞌa mädiaꞌagy hajxy jaduhṉ miädooyy wiinduhm̱yhagajpt, mänitä Jesús jäyaꞌay may ñämejtsä. Wiinduhm̱yhagajpt hajxy hänajty chooñ, møød jim̱ Judeanaaxooty, møød jim̱ Jerusalén, møød jim̱ Idumea, møød jim̱ Jordánmøjnøøhawiimb, møød jim̱ Tiro, møød jim̱ Sidón. \v 9-10 Coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌayhajxy hänajty may tøø yajmøcpøgyii, paadiä Jesús hänajty jia wiꞌi ñähdonaꞌañii jaꞌa jäyaꞌayhajxy jaac paꞌammøødpä, ween hajxy jaduhṉ ñähwaatspä. Høxtä niyhanøꞌtsmújcäp hajxy hänajty. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc ñämaayy coo barcohuung hajxy jim̱ nähix̱ hahixøꞌø miähäñáꞌawät, jaduhṉä Jesús jiiby paquiä piédät coo hänajty pianøꞌødsaꞌañii jaꞌa cuꞌug. \p \v 11 Jim̱ä jäyaꞌayhajxy hänajty wiädijpä jaꞌa møjcuꞌumøødpä. Homiaajä Jesús hajxy hänajty yhix̱y, mänitä Jesús hajxy hänajty wyiinjijcädaꞌagy, mänitä Jesús hajxy hänajty ñämaꞌay: \p ―Dios miic̈h xyHuunghajp ―jaduhṉä møjcuꞌumøødpähajxy hänajty wyiꞌi yaꞌaxy. \p \v 12 Mänit hajxy yhanehm̱ä coo jaꞌa Jesús hajxy quiaꞌa nägápxät majiäyaꞌayhagujc. Jaꞌa Jesús jaduhṉ hanehm̱. \p \v 13 Mänitä Jesús jim̱ ñøcxy tuṉguhduum. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød miøjyaax̱y, pøṉ hänajty hoy quipxy miøødwäditaam̱by. Coo hajxy jim̱ quiooꞌty maa Jesús hänajtiän, \v 14 mänit hajxy nämajmetsc wyiinguejxä coo jaꞌa Jesús hajxy quipxy miøødwädítät, møød coo jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy nøcxy yajwaꞌxy. \v 15 Mänitä cuhdujt hajxy miooyyä coo jäyaꞌay hajxy yajnähwáꞌadsät, jaꞌa hajxy møjcuꞌumøødpä. \v 16 Jaduhṉä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty xiøhaty, jaꞌa hajxy nämajmetspä. Tuꞌug hänajty xiøhaty Simón. Jeꞌe jaꞌa Jesús yajxøbejt Pedro. \v 17 Jim̱ä Zebedeo yhuunghajxy hänajtypä, jaꞌa Santiago møødä Juan. Jueꞌe hajxy yajxødägøøyyä Boanerges. Jaduhṉ hänajty miädiaꞌagytiägøꞌøy coo hajxy hänajty paquiä jiaanc̈h tehm̱ yhawaꞌandaꞌagy nebiä häneejän. \v 18 Jaꞌa hajxy hänajty jaac jim̱bä, jaduhṉ hajxy hänajty xiøhaty Andrés, møødä Felipe, møødä Bartolomé, møødä Mateo, møødä Tomás, møød Santiago, jaꞌa Alfeo yhuung, møødä Tadeo, møødä Simón, jaꞌa hänajty xøhajpä jaꞌa celote. \v 19 Jaꞌa miämajmetspä hänajty xøhajp Judas Iscariote. Jeꞌe jaꞌa Jesús cujecy tooꞌc; jaꞌa Jesús miädsiphajxy cøꞌødägøøyyä. \v 20 Mänitä Jesúshajxy ñøcxy maa tiøjcän møødä jiamiøødhajxy. \p Mänitä jäyaꞌayhajxy may miéjtscumbä maa jaꞌa Jesúshajxy hänajtiän. Paadiä Jesúshajxy hänajty quiaꞌa näbaadǿøyyäxä mänaa hajxy jaduhṉ quiáyät møødä jiamiøød, coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌayhajxy hänajty wyiꞌi yhadsipy coo jaꞌa piaꞌamhajxy yajnájxäxät. \v 21 Coo jaꞌa Jesús jaꞌa jiujy miäguꞌughajxy jaduhṉ miädoyhajty coo jaꞌa Jesús hänajty jiaanc̈h tehm̱ yhadsibyii, mänitä Jesús hajxy ñämejch. Mänitä Jesús hajxy jia yajnøcxaaṉ̃ hadsip. Jaduhṉ hajxy hänajty miänaꞌañ cooc tyijy jaꞌa Jesús hänajty tøø quiuhhiṉ̃. \p \v 22 Mänitä hänaꞌc‑hajxy näjeꞌe quiädaacy, jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy hänajty nax̱y yajnähixøøbiä tsajtøgooty. Jerusalén hajxy hänajty tøø chohṉdaꞌagy. Mänit hajxy miänaaṉ̃: \p ―Yøꞌø Jesús, puhbéjtäp yøꞌø jaꞌa møjcuꞌugong, paadiä mäjaa miøødä coo jäyaꞌay yajnähwaꞌac̈h, jaꞌa hajxy møjcuꞌumøødpä. Haa caꞌa, jaꞌa møjcuꞌugong jaꞌa møjcuꞌu hajxy wyiindsøṉhajpiä ―nøm̱ä Jesús wyiingapxpejtä. \p \v 23-26 Mänitä yajnähixøøbiädøjc‑hajxy miøjyaax̱ä. Mänitä Jesús tiägøøyy yajnähixøøbiä cuento yajmäbaadyhaam. \p ―Coo jäyaꞌayhajxy ñimiädsibøꞌøwǿøjät quipxyjiaty tuꞌcajpt, cab hajxy hoy ñimiøødtunáaṉänä. Jaanä jaduhṉduhm̱bä, coo jäyaꞌayhajxy ñimiädsibøꞌøwǿøjät quipxyjiaty tuꞌqueꞌex, cab hajxy hoy tøgooty ñimiøødhidáaṉänä. Jaanä jaduhṉduhm̱bä, coo jaꞌa møjcuꞌuhajxy ñimiädsibøꞌøwǿøjät quipxyjiaty møjcuꞌu, cab hajxy jaduhṉ hoy wiäditaaṉnä. Cǿxäp hajxy jaduhṉ quiuhdägoyy. Jaduhṉä tøyhajt hajxy mmøødhádät cooc̈hä møjcuꞌugong xquiaꞌa puhbety. \p \v 27 ’Jaanä jaduhṉduhm̱bä, ni pøṉä møcjäyaꞌay hoy mgaꞌa mäméedsät tijaty jiiby miøød tiøgooty. Mänit mäbøcypiä coo jawyiin mgøꞌøxots mdecyxiódsät, mänítäts hoy mmäméedsät. \p \v 28 ’Tøyhajt jaduhṉ coo jaꞌa Dios jäyaꞌay miämeeꞌxaꞌañ nebiatiä pojpä cädieey hajxy miøødä, waam̱batiä Dios hajxy tøø miägapxtägoy. \v 29 Pero pøṉä Dioshespíritu tøø miägapxtägoy, jeꞌe mäbøcypiä, cab hajxy mänaa miämeeꞌxáaṉänä. Homiänaaxøø jaꞌa piojpä quiädieey hajxy miäwäditaꞌañ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 30 Paadiä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, coo hänajty tøø ñänømyii cooc tyijy jaꞌa møjcuꞌugong hänajty miøødwädity. \p \v 31-32 Jim̱ä Jesús hänajty miädiaꞌagyñä, mänitä tiajhajxy miejch møødä piuhyaꞌayhajxy. Coo jäyaꞌayhajxy hänajty jiaanc̈h tehm̱ miayyä tøgooty, paadiä tiajhajxy tøguum miähmøøyy. Mänitä capxy hajxy quiejxy tøgooty coo jaꞌa Jesús ween yhuuc pädsøm̱y. Jiibiä Jesús jäyaꞌay hänajty may jiuhhäñaawiädityii tøgooty. Mänit hajxy miänaaṉ̃: \p ―Xim̱ä mdaj xwyiꞌi yajtøy møødä mbuhyaꞌayhajxy møødä mbuhdoꞌoxyhajxy. \p \v 33 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pǿṉhøch ndajhajpy; pǿṉhøch nbuhyaꞌayhajpy. \p \v 34-35 Mänitä Jesús jäyaꞌay wyiinheeꞌppejty mäduhṉ̃tiä hänajty jiuhhäñaawiädityii. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Pønjátyhøch nDeedy miädiaꞌagy cudiúuṉäp, jeꞌec̈h ndajhajpy, jeꞌec̈h nbuhyaꞌayhajpy ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \c 4 \p \v 1 Mänitä Jesús jadähooc yhädáaccumbä mejypiaꞌa Diosmädiaꞌagy‑yajwiingapxøøbiä. Mänitä jäyaꞌayhajxy may miejch maa jeꞌe hänajtiän. Coo hawaꞌadspä hänajty jim̱ quiaꞌa hity puꞌuwiing, paadiä Jesús barcohuungooty tiägøøyy mejywyiing. Mänit jiiby yhäñaaguiädaacy. Jim̱ä jäyaꞌayhajxy miähmøøyy puꞌuwiing hamädoow̱hijpä waam̱batiä Jesús hänajty miädiaꞌagy. \v 2 Mänitä Jesús tiägøøyy yajnähixøøbiä cuento‑yajmäbaadyhaam. \p \v 3 ―Huuc mädow̱ hajxy, mänitä jäyaꞌay tuꞌug tiuꞌubøjcy trigowøjpä. \v 4 Näjeꞌe trigotøømd quiahy tuꞌhaam. Mänitä muuxyhajxy hoy pyiwøꞌøgy. \v 5 Wiingtuumä trigotøømd hoy quiáhgumbä tsaajoot maa naax̱ hänajty quiaꞌa møødän. Paquiä trigotøømd miujxy coo naax̱ hänajty quiaꞌa cøøcä. \v 6 Pero nägooyyä xøø piädsøøm̱y, cøjxä trigohuung tiøꞌøc̈h coo tyicts hänajty cøøc tøø quiaꞌa hädaꞌagy. \v 7 Wiingtuum hoy quiáhgumbä maa hapty hänajty jiaanc̈h tehm̱ miayyän. Coo hapty jaduhṉ yeeꞌcy, cøjx jaduhṉ ñähdänaꞌayii. Ni tiøøm jaꞌa trigo quiaꞌa pejty. \v 8 Wiingtuum hoy quiáhgumbä maa jaꞌa naax̱ hänajty jiaanc̈h tehm̱ tiooꞌquiän. Jaanc̈h tehm̱ yhoyøøyy jaꞌa trigo jim̱. Näjeꞌe hiiꞌxmajcpajc miøødä tuꞌwipä; näjeꞌe tägøøghiiꞌxpajc miøødä; näjeꞌe mägoꞌxpajc miøødä tuꞌwipä. \p \v 9 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Pøṉ hädaaduhṉ wiinjuøøby, wéenhøch nmädiaꞌagy xmiäbøjcä. \p \v 10 Coo majiäyaꞌayhajxy wyiimbijty, jim̱ä Jesús jaꞌa jiamiøød miøødmähmøøyy, jaꞌa hajxy hänajty nämajmetspä, møødä wiingjäyaꞌay jaꞌa näwéeṉ̃tiäbä. Mänitä Jesús ñämaayyä coo quiapxtǿwät waam̱baty hänajty tøø miädiaꞌagy. \v 11 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jaduhṉä Dios jioot chocy coo mijts mwiinjuǿꞌøwät nebiä miäjaa yajcähxøꞌøgaꞌañ. Hijty, cap pøṉ hijty wyiinjuøꞌøy. Yøꞌø wiinghänaꞌc‑hajxy, ni yøꞌøhajxy quiaꞌa wiinjuøꞌøy. Páadyhøch yøꞌø hänaꞌc‑hajxy nyajnähixøꞌøy cuento‑yajmäbaadyhaam. \v 12 Hoy hajxy jia mädoy, cab hajxy wyiinjuøꞌøy; jaduhṉä Dios hajxy quiaꞌa jøjpøgǿꞌøwät; jaduhṉä piojpä quiädieey hajxy quiaꞌa yajnähwáatsäxät. \p \v 13 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Mijts, pø cab hajxy jaduhṉ hoy mwiinjuøꞌøwaꞌañ waam̱bátyhøch naam̱nä tøø ngapxy cuento‑yajmäbaadyhaamä, ni jaduhṉ hajxy hoy mgaꞌa wiinjuøꞌøwaꞌañ waam̱bátyhøch njaac yajmøødmädiaꞌagaꞌañ cuento‑yajmäbaadyhaam. \v 14 Jaꞌa jäyaꞌay trigowøjpä, jaduhṉ mäwíinäts miäbaady nebiä Diosmädiaꞌagy‑yajwaꞌxpän. \v 15 Jaꞌa trigotøømd cáhw̱äbä tuꞌhaam, jaduhṉ mäwiin miäbaady nebiä jäyaꞌay jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy näjeꞌe jia mädoyyän. Pero nägooyyä jaꞌa møjcuꞌu ñämech, mänitiä hajxy yagjahdiägóoyyäxä waam̱baty hajxy tøø yajwiingapxøꞌøyii. \v 16 Jaꞌa tøømd cáhw̱äbä tsaajoot, jaduhṉ mäwiin miäbaady nebiä jäyaꞌay jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy näjeꞌe paquiä miäbøquiän, Jaanc̈h tehm̱ xiooṉdaacp hajxy jaduhṉ. \v 17 Pero cab hajxy jejcy miäbøcy. Nägooyyä hajxy jaduhṉ chaac̈htiuñii jaꞌa Diosmädiaꞌagyquiøxpä, mänit hajxy ñajtshixøøñä. \v 18 Jaꞌa tøømd cáhw̱äbä maa hapty jiaanc̈h tehm̱ miayyän, jaduhṉ mäwiin miäbaady nebiä jäyaꞌay jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy näjeꞌe jia mäbøquiän. \v 19 Pero jiaanc̈h tehm̱ jiahmiejchp hajxy jaduhṉ jaꞌa hädaa yaabä naax̱wiimbä. Jeꞌe hajxy jaduhṉ wyiꞌi ñädajpy wyiꞌi ñämaaby neby hajxy hoy chänáꞌawät, neby hajxy hoy yhäyówät, møød maa mäyøøhadyiibän. Yajtägoobiä Diosmädiaꞌagy hajxy jaduhṉ. \v 20 Jaꞌa tøømd cáhw̱äbä maa naax̱ jiaanc̈h tehm̱ tiooꞌquiän, jaduhṉ mäwiin miäbaady nebiä jäyaꞌay jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy näjeꞌe hamuumduꞌjoot miäbøquiän. Hoy hajxy jiaanc̈h tehm̱ quiudiuṉ̃. Jaduhṉ hajxy miäbaady nebiä trigo hiiꞌxmajcpajc miøødän tuꞌwipä, møød nebiä tägøøghiiꞌxpajc miøødän, møød nebiä mägoꞌxpajc miøødän tuꞌwipä. \p \v 21 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Coo jäyaꞌay jøøn hajxy quiudøøꞌxøꞌøy, cøxp hajxy yujcoṉ̃. Cab hajxy jiiby quiuhjupy cubetapaꞌc. Ni jiiby hajxy quiaꞌa pädaꞌagy maabejtpaꞌc. \v 22 Jaanä jaduhṉduhm̱bä, tijaty jaduhṉ hijp yuꞌuc̈h, tsipcøxp jaduhṉ quiøx̱y cähxøꞌøgaꞌañ. \v 23 Pøṉ jaduhṉ wiinjuøøby, wéenhøch nmädiaꞌagy xmiäbøjcä. \p \v 24 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Huuc wiinjuøꞌøw hajxy nébiøch cham̱ nyajmøødmädiaꞌagaꞌañ; pøṉ hädaa mädiaꞌagy hoy wiinjuøøby, maas hoy jaduhṉ jiaac yajwiinjuøꞌøwaꞌañii. \v 25 Pǿṉhøch nmädiaꞌagy tøø xmiäbøjcä, jeꞌec̈h njaac yajnähixøꞌøwaam̱by. Pero pǿṉhøch nmädiaꞌagy tøø xquiaꞌa mäbøjcä, cábøch jeꞌe tii nyajnähixøꞌøwaaṉnä. Høxtä jiahdiägoyyaam̱by jeꞌe mädyii tyijy tøø jia wiinjuøꞌøy. \p \v 26 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Coo jaꞌa Dios jaꞌa miøcmäjaa yajcähxøꞌøgaꞌañ, jaduhṉ mäwiin miäbaady nebiä jäyaꞌay ñiꞌibiän. \v 27 Coo ñiippädøꞌøy, mänit nøcxy miaanä coo tøø quioodsøꞌøy. Cujaboom, coo jiobøꞌøy, mänit piädǿꞌcumbä. Pero cab jaduhṉ ñajuøꞌøy nebiä tøømd miux̱y. Hix̱, hamdsoo jaꞌa tøømd miux̱y yeegy. \v 28 Jaꞌa tøømd, jiibiä miäjaa piaady naaxooty. Coo miux̱y, mänit yeegy. Coo yeegy, mänit piøjy. Coo piøjy, mänit tiøømbety. Coo tiøømbety, mänit miäjay. \v 29 Coo miäjay, mänit hajxy chucy. Tøø jaduhṉ yhabaatnä coo hajxy yajpädǿꞌøgät. \p \v 30 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Nebiaduhṉ njaac yajmäbáatämät coo jaꞌa Dios jaꞌa miøcmäjaa jaduhṉ yajcähxøꞌøgaꞌañ. \v 31-32 Coo jaꞌa Dios jaꞌa miøcmäjaa yajcähxøꞌøgaꞌañ, jaduhṉ mäwiin miäbaady nebiä mostazapajcän. Jaanc̈h tehm̱ chay jaꞌabiꞌ mostazapajc jaduhṉ. Ni mädyii hujts piajc jaduhṉ quiaꞌa tsayyä nebiä habiꞌ mostazapajc chayyän. Pero coo mníꞌibät, jaanc̈h tehm̱ piaquiä jaduhṉ yeegy cøxp. Mäjatyjaty yhaaꞌx yeegy. Høxtä hoyyä muuxyhajxy jim̱ pieꞌeñ yhaaꞌxjooty. \p \v 33-34 Haagä hädaaduhm̱bä cuento‑yajmäbaadyhaamä Jesús jaꞌa cuꞌug hänajty yajwiingapxøꞌøy, mäduhṉ̃tiä hajxy hänajty hoy wyiinjuøꞌøwaꞌañ. Pero coo jaꞌa cuꞌug hänajty tøø wyiimbijnä, mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød hawiing caꞌxy quiapxtøønä, jaꞌa hajxy hänajty nämajmetspä. \p \v 35 Coo chuujøøyy, mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød ñämaayy: \p ―Tsøc hajxy jáam̱äm barcojooty; jam̱ hajxy jim̱haamby mejyhawiimb. \p \v 36 Jiibiä Jesúshajxy hänajty yhäñaꞌay barcojooty møødä jiamiøødhajxy. Mänit hajxy tiuꞌubøjcy. Jiibiä jäyaꞌayhajxy näjeꞌe piaduꞌubøjpä wiingbarcojooty. Pero jaꞌa majiäyaꞌay, jim̱ hajxy miähmøøyy mejypiaꞌa. \v 37 Mänit møc tiägøøyy pojpä. Mänitä mejy tiägøøyy jaꞌtspä. Mänitä barco ñähjaꞌtspejtä. Mänitä nøø com̱ tiägøøyy barcojooty. Høxtä hujts jaꞌa barco jaduhṉ. Quinaam̱bä barco hänajty. \v 38 Pero jaꞌa Jesús, maab hänajty jeꞌe jiiby barcohøjxhaam. Cuhnøꞌøxøꞌøy hänajty jiiby miaꞌay. Jaanc̈h tehm̱ chähgøøbiä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty. Mänitä Jesús hajxy hoy yux̱y. Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Wiindsǿṉ, nej, caj mdajy mmayyä coo hajxy nguhdägoyyáaṉämä. \p \v 39 Coo jaꞌa Jesús miaꞌabiädøꞌcy, mänitä poj yhojy møødä mejy coo yuungǿꞌøwät. Mänitä poj jiaanc̈h mooṉ̃; møødä mejy, yuungøøyy jeꞌebä. \v 40 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød ñämaayy: \p ―Tii hajxy hijty coo mwiꞌi chähgøꞌøy. Nej, cab hajxy mmäbøquiä cooc̈h møcmäjaa nmøødä. \p \v 41 Jaanc̈h tehm̱ chähgøøby hajxy hänajty. Mänit hajxy hameeꞌch ñiñämaayyä: \p ―Pøṉädaꞌa yøꞌø; høxtä poj møødä mejy, cudiúuṉäxäbä miädiaꞌagy yøꞌø. \c 5 \p \v 1 Mänitä Jesúshajxy jim̱ miejch mejyhawiimb, maa jaꞌa naax̱ hänajty xiøhatiän Gerasa. \v 2 Coo hajxy miänajcy barcojooty, jim̱ä jäyaꞌay hänajty tuꞌug tiänaꞌay jäguem̱juøøby. Møjcuꞌu hänajty tøø yajtägøꞌøyii. \v 3 Jutjooty hänajty chänaꞌay maa jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌay hajxy hänajty ñaax̱tägøꞌøyän. Jaanc̈h tehm̱ miøcä craa hänajty. Ni cadenahaamä jäyaꞌayhajxy hänajty hoy quiaꞌa cøꞌøxots quiaꞌa tecyxiodsaꞌañ. \v 4 Mayhooc hajxy hänajty tøø jia cøꞌøxoch tøø jia tecyxioch cadenahaam. Pero wyiꞌi yaghapodøøbiä cadena hänajty. Ni pøṉ hänajty quiaꞌa mäjädaꞌagaꞌañ. \v 5 Xøømdsuhm̱ hänajty jim̱ yaꞌaxy jiocy cabäsantäjooty møød tunjooty. Nax̱y hänajty tsaahaam hamdsoo ñic̈hugyii. \v 6 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ yhijxä jäguem̱, mänit päyøꞌøguiä ñänøcxä. Mänit hoy wyiinjijcädaꞌagyii. \v 7-8 Mänitä Jesús jaꞌa møjcuꞌu ñämaayy: \p ―Juaꞌads miic̈h jiiby maa yøꞌø craajän. \p Mänitä møjcuꞌu møc yaax̱y: \p ―Miic̈h Jesús, miic̈hä Dios xyHuunghajp, jaꞌa jim̱ tsajpootypä. Nej mnijiäwøꞌøyii møød høøc̈hcøxpä. Tuṉä mayhajt, caꞌac̈h xchaac̈htiuṉ̃. Dios, cøxp jeꞌe. \p \v 9 Mänitä Jesús jaꞌa møjcuꞌu miäyajtøøyy: \p ―Tii mxøhaty. \p Mänitä møjcuꞌu yhadsooyy: \p ―Legiónghøch nxøhaty. Páadyhøch jaduhṉ nxøhaty coo højts jaduhṉ njaanc̈h tehm̱ ñämayyä. \p \v 10 Mänitä Jesús miänuuꞌxtaacä coo jaꞌa møjcuꞌuhajxy quiaꞌa høxquexǿøjät jäguem̱. \p \v 11-13 Jim̱ wiingóṉ maa jaꞌa Jesúshajxy hänajtiän, jim̱ mejypiaꞌa, jim̱ä hädsøm̱hajxy hänajty may yuumydiajy tuṉmøjc. Nämejtsmil hajxy hänajty wiädity. Mänitä Jesús jadähooc miänuuꞌxtaacä coo jaꞌa møjcuꞌuhajxy ween jim̱ quiexyii maa jaꞌa mayhädsøm̱än, weenä hädsøm̱hajxy nøcxy yajtägøꞌøyii. Mänitä møjcuꞌuhajxy jiaanc̈h quejxä maa jaꞌa hädsøm̱än. Mänitä craa ñähwaach, jaꞌa hänajty tøø miøjcuꞌuyajtägøꞌøyíijäbä. Mänitä hädsøm̱hajxy cøjx yajtägøꞌøyii. Mänit hajxy päyøꞌøguiä yhädaacy mejjiooty. Cøjx hajxy jiiby ñøøjiꞌxøꞌøy. \p \v 14 Jaꞌa hänaꞌc‑hajxy hänajty jim̱ hädsøm̱güeendähajpä, cøjx hajxy piäyøꞌøgy. Hoyyä mädiaꞌagy hajxy jim̱ yajwaꞌxy cajptooty møød cajptpaꞌa neby hänajty tøø jiadyii tøø tiuñii. Coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy hoy yhix̱y. \v 15 Coo hajxy jim̱ miejch maa jaꞌa Jesús hänajtiän, mänitä craa hajxy yhijxy, jaꞌa hijty paꞌammøødpä, coo hänajty tøø ñähwáatsänä jaꞌa møjcuꞌu. Jim̱ jeꞌe hänajty witmøød yhäñaañä. Coo hijty piaꞌammøødä, nähwaꞌads høxwaꞌads hijty wiädity. Tøø hänajty wyiinmahñmejtsnä. Jaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ coo jaꞌa craa hajxy yhijxy coo jaꞌa piaꞌam hänajty tøø ñähwáatsänä. Høxtä tsähgøøyy hajxy jaduhṉ. \v 16 Mänit hajxy cøjx yajmøødmädiaꞌagyii neby hänajty tøø jiadyii tøø tiuñii. Jaꞌa jäyaꞌayhajxy jaduhṉ híjxäbä coo jaꞌa hädsøm̱ jaꞌa møjcuꞌu hajxy yajtägøøyyä, jeꞌedshajxy jaduhṉ mädiaac. \v 17 Mänitä cuꞌug jaꞌa Jesús hajxy miänuuꞌxtaacy coo jim̱ chóonät maa jaꞌa quiajpthajxiän. \p \v 18 Coo jaꞌa Jesús hänajty wyiimbidaaṉnä barcojooty, mänit jaduhṉ ñämaayyä coo ween piaduꞌubøgyii. Jaꞌa craa jaduhṉ mänaaṉ, jaꞌa piaꞌam hänajty tøø yajnájxäxäbä. \v 19 Mänitä Jesús jaꞌa craa ñämaayy: \p ―Caj, caꞌac̈h xpianøcxy. Nøcx jim̱ maa jaꞌa mdøjcän, maa jaꞌa mjujy maa jaꞌa mmäguꞌugän. Nøcxä mädiaꞌagy yajwaꞌx coo miic̈hä Dios tøø xñäxuuc̈h, coo miic̈hä Dios jaꞌa møjcuꞌu tøø xyajnähwaꞌac̈h. \p \v 20 Mänitä craa jiaanc̈h nøcxy maa jaꞌa tiøjcän. Mänitä mädiaꞌagy jim̱ tiägøøyy yajwaꞌxpä maa naax̱ hänajty xiøhatiän Decápolis. Jaduhṉ jeꞌe miädiaꞌagytiägøꞌøy majc‑cajpt. Jaduhṉä miädiaꞌagy hänajty yajwaꞌxy coo jaꞌa Jesús jaꞌa mähdiøjc møjcuꞌumøødpä hänajty tøø yajnähwaꞌac̈h. Coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy. \p \v 21 Mänitä Jesúshajxy wyiimbijnä barcojooty møødä jiamiøødhajxy. Coo hajxy jim̱ miéjtscumbä mejyhawiimb maa hajxy hänajty tøø chohṉdaꞌaguiän, mänit hajxy jim̱ biarcomänajcy mejypiaꞌa. Mänitä Jesús jäyaꞌay may ñämejtsä. \v 22 Mänitä Jesús jäyaꞌay tuꞌug wyiinjijcädaacä. Jairo hänajty xiøhaty. Jeꞌe hänajty jim̱ tuum̱b wiindsǿṉ maa jaꞌa tsajtøjcän. \v 23 Mänitä Jesús miänuuꞌxtaacä: \p ―Wiindsǿṉ, møjtáꞌagyhøch nhuung. Toꞌoxiänaꞌc jeꞌe. Majmetscjumøjt miøødä. Jám̱høch nhuung cøꞌønähgájpäc, ween jaduhṉ miøcpøcy ―nøm̱ä Jairo miänaaṉ̃. \p \v 24 Mänitä Jairo jaꞌa Jesús miødhajty. Jim̱ä jäyaꞌay jaꞌa Jesús hajxy hänajty may pianøꞌøc̈h piabooñ. \v 25 Jim̱ä tajjäyaꞌay hänajty tuꞌug paꞌammøød majiäyaꞌayhagujc. Majmetscjumøjtä ñøꞌty hänajty tøø xieeꞌxy jabom̱‑jabom̱. \v 26 Tøø jaꞌa mähdiøjc hänajty jejcy jia yajtsooyøꞌøy maa jaꞌa doctorhajxiän. Pero cábädsä piaꞌam hänajty ñäꞌägä yajnájxäxä. Tøø jaꞌa xiädøꞌøñ hänajty quiøjxnä tii jaduhṉ ñäꞌä jaac yajniñämäjuyøꞌøwǿøjäp. Coo hänajty jaduhṉ ñäꞌägä yajtsooyøꞌøy tehṉgajnä, maas hanax̱iä piaꞌam hänajty jaduhṉ jiaac tehm̱ miøjtaꞌagy. \v 27-28 Coo jaꞌa mähdiøjc jaduhṉ miädoyhajty coo jaꞌa Jesús hänajty wiädity mäbaꞌamyajnajxpä, mänit jaduhṉ wyiinmaayy quiopcooty: “Cooc̈h yøꞌø wyit häyaa nnäꞌä nähdóoṉät, náxäbøch nbaꞌamädaꞌa häyaajä.” Mänitä Jesús jiøguyohdiägøøyyä. Mänitä wyit jiaanc̈h nähdóoṉäxä. \v 29 Mänitiä tajjäyaꞌay ñøꞌty jiaanc̈h hadujcy. Mänit ñijiäwøøyyä coo jaꞌa piaꞌam hänajty tøø ñax̱y. \v 30 Mänitä Jesús ñijiäwøøyyä coo tuꞌjäyaꞌay hänajty tøø miøcpøcy jaꞌa miäjaahaam. Mänitä Jesús jaꞌa jäyaꞌay cøjx wyiinheeꞌppety. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Pǿṉhøch nwit tøø xñähdooṉä. \p \v 31 Mänitä jiamiøødhajxy yhadsooyy: \p ―Tii jaduhṉ coo myajtøy pø tøø miic̈h jäyaꞌay mwit xñähdooṉä. Haa caꞌa, majiäyaꞌay hajxy jaduhṉ xwyiꞌi pianǿꞌtsämä ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 32 Pero jim̱ä Jesús hänajty yhøxtaꞌayñä pøṉä wyit hänajty tøø ñähdóoṉäxä. \v 33 Jaꞌa tajjäyaꞌayä, jaanc̈h tehm̱ chähgøøby hänajty jeꞌe. Paady hänajty chähgøꞌøy coo hänajty ñajuøꞌøy neby hänajty tøø miøcpøcy. Mänitä Jesús hoy wyiinjijcädaꞌagyii tsäyúuyyäp. Mänitä tajjäyaꞌay ñägapxy neby hänajty tøø miøcpøcy. \v 34 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Huung, paady miic̈h mbaꞌam tøø ñax̱y coo tøø mmäbøcy cooc̈h mäjaa nmøødä cooc̈hä jäyaꞌay tøy njaanc̈h yajpaꞌamnax̱y. Nøcxnä jootcujc. \p \v 35 Jim̱ä Jesús hänajty miädiaꞌagyñä, mänitä jäyaꞌayhajxy näjeꞌe miejch. Jim̱ hajxy hänajty tøø chohṉdaꞌagy maa jaꞌa Jairo tiøjcän. Mänitä Jairo ñämaayyä: \p ―Tøø jaꞌa mhuung yhoꞌnä. Caꞌa Jesús mhadsijpnä. Tii jaduhṉ jim̱ ñäꞌä jaac túnäp. Tøø jaꞌa mhuung yhoꞌnä. \p \v 36 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ yhamädoonajxy, mänitä Jairo ñämaayyä: \p ―Caꞌa mgaꞌa mäbøcy. Caꞌa mjootmayhaty ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 37 Mänitä Jesús miänaaṉ̃ coo pøṉ jim̱ quiaꞌa panǿcxät maa jaꞌa Jairo tiøjcän. Jagóoyyägä Pedrohajxy jim̱ ñǿcxät møødä Santiago møødä Juan, jaꞌa Santiago piuhyaꞌay. \v 38 Coo hajxy jim̱ miejch maa jaꞌa Jairo tiøjcän, jaanc̈h tehm̱ jiøøby jaanc̈h tehm̱ yaax̱pä jäyaꞌayhajxy hänajty jim̱. \v 39 Mänitä Jesúshajxy tiøjtägøøyy. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cajxä yøꞌø toꞌoxiänaꞌc ñäꞌä hóꞌoguiäbä. Tii hajxy coo mwiꞌi jiøꞌøy coo mwiꞌi yaꞌaxy. Näꞌä maab yøꞌøduhṉ. \p \v 40 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, mänit ñäxiicä. Mänitä Jesús jaꞌa jäyaꞌay cøjx yhøxquejxpädsøm̱y tøghaguuy. Mänitä Jesús jaꞌa toꞌoxiänaꞌc hajxy ñänøcxy maa toꞌoxiänaꞌc hänajty quioꞌnaꞌayän, møødä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy, møødä toꞌoxiänaꞌcä tiaj tieedyhajxy. \v 41 Mänitä Jesús jaꞌa toꞌoxiänaꞌc wyidsøꞌcy. Mänit ñämaayy: \p ―Quixyhuung, pädøꞌøg. \p \v 42 Tuuṉä jaꞌa Jesús jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänitiä toꞌoxiänaꞌc jiaanc̈h pädøꞌcy. Mänit yoꞌoyøꞌcy. Jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy jaꞌa Jairohajxy jaduhṉ møødä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy. \v 43 Mänitä Jairohajxy yhanehm̱ä coo hajxy jaduhṉ quiaꞌa mädiáꞌagät coogä yhuung hänajty tøø jiujypiøcy. Mänit hajxy ñämáayyäbä coo yhuung hajxy yajcáyät. Jaꞌa Jesús jaduhṉ mänaaṉ. \c 6 \p \v 1 Coo jaꞌa Jesúshajxy jim̱ chóhṉgumbä møødä jiamiøødhajxy, mänit hajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Nazaret. Jim̱ä Jesús hänajty ñäꞌägädä tsooñ. \v 2 Coo jaꞌa pooꞌxxiøø yhabaaty, mänitä Jesús jim̱ ñøcxy maa jaꞌa tsajtøjcän. Mänit tiägøøyy yajnähixøøbiä. Coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy. Mänit hajxy tiägøøyy niñämáayyäbä: \p ―Maa yøꞌø craa mädiaꞌagy jaduhm̱bä tøø ñäꞌä maañ yhabøcy coo jaduhṉ jiaanc̈h tehm̱ jiaty jiaanc̈h tehm̱ ñajuøꞌøy, coo jaduhṉ hoy‑yagjuøøñäjaty yajcähxøꞌøgy. Haa caꞌa, højts nmägunaax̱hájtäm yøꞌøjä. \v 3 Jeꞌe yøꞌø, jaꞌa hijty tsejtspä pujxpä. Jaꞌa María yhuung yøꞌø. Hajchhájtäp yøꞌø, jaꞌa Santiago, møødä José, møødä Judas, møødä Simón. Yaa jaꞌa piuhdoꞌoxyhajxy chänaꞌay maa højts ngajptän. \p Coo jaꞌa Jesús hänajty jim̱ chooñ Nazaret, paady hänajty jim̱ quiaꞌa mämøjøꞌøy quiaꞌa mämayøꞌøyii. \p \v 4 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miädooyy, mänit miänaaṉ̃: \p ―Homiaajä jaꞌa Dioswiinguex̱ypähajxy wyiingudsähgøꞌøyii. Jagooyyä hajxy jim̱ quiaꞌa wiingudsähgøꞌøyii maa yhamdsoo cajpthajxiän, maa yhamdsoo tøjc‑hajxiän. \p \v 5 Coo jaꞌa Jesús hänajty jim̱ quiaꞌa mämøjøꞌøy quiaꞌa mämayøꞌøyii, paady hänajty jim̱ madiuꞌu hoy quiaꞌa yajcähxøꞌøgaꞌañ. Nämets nädägøøquiä paꞌamjäyaꞌayhajxy jim̱ ñäꞌä maañ yajpaꞌamnajxä cøꞌønähgapyhaam. \v 6 Jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøbiä Jesús hänajty jaduhṉ coo jaꞌa miädiaꞌagy jim̱ quiaꞌa jøjpøgǿøyyäxä. \p Mänitä Jesús jaꞌa mädiaꞌagy jim̱ tiägøøyy yajwaꞌxpä mäduhṉjatiä cajpthuung wiingoṉbä. \v 7 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød wyiinguejxy, jaꞌa hajxy hänajty nämajmetspä, coo hajxy wiädítät cajpt‑cajpt, coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌay hajxy yajnähwáꞌadsät, jaꞌa hajxy hänajty møjcuꞌumøødpä. Nämetscjaty hajxy hänajty wiäditaꞌañ. \v 8 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød jiaac nämaayy coo hajxy tii quiaꞌa mänǿcxät, ni tsajcaagy, ni morral, ni xädøꞌøñ. Jagooyyä yom̱ybiax̱y hajxy quiábät tuꞌuquiä. \v 9 Tuꞌtehṉ̃quiä cøꞌøg hajxy miänǿcxät møød tuꞌxojxyä wit. \v 10 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Coo hajxy jim̱ mmédsät homiädyii cajptä, jim̱ä tøjc hajxy tuꞌug myujwáꞌanät maa hajxy hänajty mmejtstaꞌagaꞌañän. Jim̱iä hajxy jaduhṉ mhídät. Cabä tøjc hajxy myajtägátsät. \v 11 Majaty mijtsä cuꞌugä mmädiaꞌagy hänajty xquiaꞌa jøjpøgøꞌøwaaṉä, mänitä mdecy hajxy mwiinxit mwiinwóbät, weenä naaxoc jaduhṉ quiøx̱y caꞌay. Jaduhṉä hijxtahṉd miähmǿꞌøwät coo jaꞌa cuꞌugä Diosmädiaꞌagy hajxy hänajty tøø quiaꞌa jøjhadsowøꞌøy. Mänit hajxy jim̱ mdsóonät. \p \v 12 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy tiuꞌubøjnä mädiaꞌagy‑yajwaꞌxpä. Jaduhṉä cuꞌug hajxy hänajty yajwiingapxøꞌøy coo jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy piaduꞌubǿjnät, møød coo jaꞌa yhaxøøgwiinmahñdy hajxy ñajtshixǿøñät. \v 13 Mayyä jäyaꞌayhajxy hänajty yajnähwaꞌac̈hii, jaꞌa hajxy hänajty møjcuꞌumøødpä. Mayyä paꞌamjäyaꞌayhajxy hänajty yajmøcpøgyii coo hoṉ hajxy hänajty yajnähjaaxyii. \p \v 14 Jim̱ä Herodes hänajty guiobiernähaty maa jaꞌa naax̱ hänajty xiøhatiän Galilea. Mänitä Herodes miädoyhajty coo jaꞌa Jesús jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä hänajty yajcähxøꞌøgy. Mänitä Herodes miänaaṉ̃ cooc tyijy jaꞌa Juan mäyajnäbejpä tøø jiujypiøjtägach. Jaꞌa Juan, jeꞌe jaꞌa Herodes yhajodhajt cooc tyijy hänajty jeꞌe Jiesúsä; páadiägä hoy‑yagjuøøñäjatypä yajcähxøꞌøgy jaꞌa wyiinmahñdycøxpä, cooc tyijy hänajty tøø jiujypiøjtägach. \p \v 15 Wiingatiä jäyaꞌayhajxy hänajty miänaam̱bä. Näjeꞌe hajxy hänajty miänaꞌañ cooc tyijy Jesús hänajty jeꞌe yhElíasä. Näjeꞌe hajxy hänajty miänaam̱bä cooc tyijy jaꞌa Jesús hänajty wiädity nebiä jecyjiäyaꞌayhajxy hänajty tøø Dyiosmädiaꞌagy‑yajwaꞌxiän jegyhajty. \v 16 Pero jaꞌa Herodes, tehṉgajnä jeꞌe hänajty miänaꞌañ cooc tyijy jeꞌe Jwiangä, jaꞌa hänajty tøø yajyoꞌpuxyíijäbä. Jeꞌeg tyijy jaduhṉ tøø jiujypiøjtägach. \p \v 17-18 Hix̱, haxøøgä Herodes hänajty jiäyaꞌayhaty; jaꞌa yhamdsoo puhyaꞌay tioꞌoxiøjc hänajty miøødtsänáayyäp. Felipe jaꞌa Herodes piuhyaꞌay hänajty xiøhaty. Herodías jaꞌa Felipe tioꞌoxiøjc hänajty xiøhajpä, jaꞌa Herodes hänajty miøødtsänaabiä. Mänitä Juan jaꞌa Herodes yhojy: “Cab jaduhṉ yhoyyä coo jaꞌa mhamdsoo puhyaꞌay tioꞌoxiøjc jaduhṉ mmøødtsänáayyät.” Coo jaꞌa Herodes jaduhṉ yhojjä, paadiä Juan yajmajtsä. Mänitä Juan chuum̱ä. \p \v 19 Cabä Herodías hänajty yhojwiøꞌøy coo jaꞌa Herodes jaduhṉ yhojjä, paadiä Herodías jaꞌa Juan hänajty jia wiꞌi yajyaghoꞌogaꞌañii. \v 20 Pero cabä Herodes hänajty jaduhṉ miänaꞌañ coo jaꞌa Juan yaghoꞌogǿøjät. Hix̱, wyiingudsähgøøbiä Herodes jaꞌa Juan hänajty. Ñajuøøbiä Herodes hänajty coo jaꞌa Juan hänajty jiaanc̈h tehm̱ yhoyhänaꞌcä. Jaanc̈h tehm̱ yhomiädoonä jaꞌa Herodes jaꞌa Juan miädiaꞌagy hänajty miädoow̱ä. Pero cabä Herodes hänajty ñajuøꞌøy neby jiatcǿꞌøwät. \v 21 Cabä Herodías wiinmahñdy hänajty ñäꞌägädä paady nebiä Juan yajyaghoꞌogǿøjät. Mänit yhabaaty coo jaꞌa Herodes xiøø hänajty jiadaꞌañii. Mänitä Herodes jaꞌa jiamiøødtøjc miøødcaayy miøødhuucy, møødä mioonsähajxy, møødä generalhajxy, møødä mäyøødøjc‑hajxy, jaꞌa hajxy hänajty jim̱ tsänaabiä Galilea. \v 22-23 Jim̱ hajxy hänajty quiay yhuꞌugy, mänitä Herodías yhuung jiiby tiøjtägøøyy. Mänitä quix̱y tiägøøyy hejtspä pujpä. Jaanc̈h tehm̱ yajxóṉ yhejch piujty. Jaanc̈h tehm̱ xiooṉdaac jaꞌa Herodeshajxy jaduhṉ møødä wioybä wyichpä. Mänitä Herodes jaꞌa quix̱y ñämaayy: \p ―Tehm̱ tiøy nnämáꞌawät, høøc̈h yajmäyujwáaṉäc tii mdsogaam̱by, nmóꞌowäbøch miic̈h jeꞌe, hotyiijä, høxtä nmóꞌowäbøch miic̈h naax̱ cupc maac̈h yaa ngobiernähatiän. \p Paadiä Herodes jaduhṉ miänaaṉ̃, jaanc̈h tehm̱ xiooṉdaacp hänajty jaduhṉ coo jaꞌa quix̱y hänajty yajxóṉ yhech. \v 24 Mänitä quix̱y piädsøøm̱y. Mänitä tiaj hoy miäyajtøy tiig jaduhṉ yujwáꞌanäp. Mänitä Herodías wiinmahñdy piaaty nebiä Juan mäyajnäbejpä yajyaghoꞌogǿøjät. Mänitä yhuung ñämaayy coo jaꞌa Juan jaꞌa quiopc yujwáaṉäxät. \v 25 Mänitiä quix̱y jaꞌa Herodes hoy ñämaꞌay: \p ―Høøc̈hä Juan quiopc móoyyäc texyjooty. \p \v 26 Coo jaꞌa Herodes jaduhṉ ñämaayyä, mänit jiaanc̈h tehm̱ jiootmadiägøøyy. Mänit jaduhṉ ñähadsooyy. Hix̱, tøø hänajty jaduhṉ miänaꞌañ cooc hänajty hoy ñäꞌä tiijä yegaꞌañ. Hix̱, tøø jaꞌa wioybä wyichpä hänajty jaduhṉ yajmädoy. \v 27 Mänitä Herodes jaꞌa mioonsä jiiby quiejxy pujxtøgooty coo jaꞌa Juan nøcxy yoꞌpuxyii. \v 28 Mänit hoy jiaanc̈h yoꞌpuxyii. Mänitä quix̱y jaꞌa Juan quiopc hoy yajcøꞌødägøꞌøyii texyjooty. Mänitä tiaj hoy mioodiägach. \p \v 29 Coo jaꞌa Juan jiamiøødhajxy jaduhṉ miädoyhajty coo jaꞌa Juan hänajty tøø yaghoꞌogyii, mänitä Juan ñiꞌx hajxy hoy yajpädøꞌcä. Mänit hajxy hoy yajnaax̱tägøꞌøy. \p \v 30 Mänitä Jesús ñämejtstägajtsä jaꞌa jiamiøød, jaꞌa hajxy nämajmetspä. Cøjxä Jesús yhawáaṉäxä, nebiaty hajxy hänajty tøø miäbaꞌamyajnax̱y, møød waam̱baty hajxy hänajty tøø yajnähixøꞌøy. \v 31 Jaanc̈h tehm̱ miayyä Jesús jäyaꞌay hajxy hänajty ñämec̈hii. Wiimbijp hadøjpä majiäyaꞌayhajxy hänajty. Coo jaꞌa jäyaꞌayhajxy may wyiꞌi miech, paadiä Jesúshajxy hänajty quiaꞌa näbaadǿøyyäxä mäduhnajtä hajxy quiay yhúꞌugät. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Jam̱ hajxy paquiä póoꞌxäm wiingtuum maa majiäyaꞌay hajxy xquiaꞌa paadáaṉäm. \p \v 32 Mänitä Jesúshajxy tiägøøyy barcojooty. Tsohṉ hajxy jim̱än. Mänit hajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa majiäyaꞌayhajxy hänajty quiaꞌa jadyhitiän. \v 33 Coo jaꞌa Jesúshajxy jaduhṉ yhijxtuꞌubøjcä, mänitä majiäyaꞌayhajxy wyiꞌi piaduꞌubøjpä. Ñajuøøby hajxy hänajty jaduhṉ maa jaꞌa Jesúshajxy hänajty ñøcxaꞌañ. Päyøꞌøguiä hajxy jaduhṉ ñäꞌägä nøcxy. Jawyiin hajxy jim̱ ñäꞌägä mejch maa jaꞌa Jesúshajxy hänajty ñøcxiän. Wiinduhm̱yguiajpt hajxy hänajty chooñ. \v 34 Coo jaꞌa Jesús jiiby piädsøøm̱y barcojooty, mänitä jäyaꞌay yaghixøøyy may. Mänit näxuuꞌtscapxy miøødhajty. Jaduhṉ yhijxy nej coo meeg wyiindsǿṉ caꞌa hijpän, coo jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy hänajty quiaꞌa yajnähixøꞌøyii. Mänitä Jesús madiuꞌu tiägøøyy yajnähixøøbiä. \v 35 Tøø hänajty chuujøøñä. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød ñämejtsä. Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Jueꞌe jaduhṉ yaa, pactuum. Cabä cajpt yaa maa jaꞌa cuꞌug quiaayyøøc hajxy häyaa jiúyät. Tøø jaduhṉ hoyhoy jiaanc̈h tehm̱ chuujøꞌøy. \v 36 Nämaꞌaw yøꞌø cuꞌug, ween hajxy nøcxy quiayhøxtaꞌay maa jaꞌa cajpt yaa wiingoṉbän ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 37 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tsøg hajxy näꞌägä yajcáayyäm højtshájtäm. \p Mänit hajxy yhadsóogumbä: \p ―Haa tii hajxy jaduhṉ nhuuc näꞌä yajcáayyämbäp. Cajx näꞌä caayyøøcpä näꞌä huucøøcpä. Nej, jaduhṉ miic̈h mmänaꞌañä coo højts tsajcaagy nøcxy njuy mejtsmägoꞌx denario ―nøm̱ä Jesús jiamiøød ñämáayyägumbä. \p \v 38 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Huuc mäyajtøw̱ yøꞌø cuꞌug pøṉ caayyøøc møød. Pønjaty jaduhṉ møød, ween hajxy yajmucy. \p Coo hajxy hänajty tøø yajmujnä, mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Jagooyyä højts tsajcaagy mägoox̱yä tøø nbaady møødä hacx metsyä. \p \v 39-40 Mänitä Jesús miänaaṉ̃ coo jaꞌa cuꞌughajxy yhøxtáꞌagät necchooty tuꞌhagøøbiäjaty, nämägoꞌxhaam møød näjuxychäguiꞌxmajc‑haam. Mänit hajxy jaduhṉ jiaanc̈h yhøxtaacy. \v 41 Mänitä Jesús jaꞌa tsajcaagy mägoox̱pä quiooṉdsooyy møødä hacx metspä. Coo chajheeꞌpy, mänitä Dioscujúꞌuyäp yejcy jaꞌa tsajcaagy quiøxpä møødä hacx quiøxpä. Mänitä tsajcaagy tiägøøyy haguidøøbiä. Mänitä jiamiøød tiägøøyy moobiä jaꞌa tsajcaagy møødä hacx, ween hajxy jaduhṉ yajwaꞌxy maa jaꞌa cuꞌugän. Tehṉgajnä Jesús jaꞌa tsajcaagy hänajty yajwaꞌañguiojy møødä hacx. Jiaac tehm̱ yajmayøøby hänajty jaduhṉ. \v 42 Cuꞌuxiä jäyaꞌayhajxy jaduhṉ jiaanc̈h tehm̱ quiaayy. \v 43-44 Hoyyä jäyaꞌayhajxy hänajty jaduhṉ jia mayyä, majmetscachä tsajcaagy quiunajxy møødä hacx. Jaꞌa Jesús jaduhṉ yajwaꞌañguioj. Nämägoox̱mil jaꞌa yaꞌadiøjc‑hajxy jaduhṉ quiaayy yhuucy. \p \v 45 Mänitiä Jesús jaꞌa jiamiøød ñämaayy coo hajxy tiägǿꞌøwät jiiby barcojooty, wéenäc hajxy jim̱ ñøcxǿꞌøgät mejyhawiimb maa jaꞌa cajpt jaduhṉ xiøhatiän Betsaida. Coogä Jesús jaꞌa majiäyaꞌay jaduhṉ ñähguéecnät, mänítäc hajxy jim̱ ñibiaadǿøjät. \v 46 Coo jaꞌa Jesús jaꞌa majiäyaꞌay ñähgueecy, mänit jim̱ ñøcxy tuṉgøxp Diospaꞌyaax̱pä. \v 47-48 Coo quioodsøøyy, jim̱ä Jesús hänajty tøø miähmøꞌøy mejypiaꞌa nidiuhm̱. Jaꞌa barco, jagooyyä hänajty mejyquiujc tøø ñäꞌä mahñ miech. Jaanc̈h tehm̱ miøcä barco hänajty jiøjcubojøꞌøyii. Tøø jaꞌa Jesús jiamiøødhajxy hänajty jiaanc̈h tehm̱ yhanuuꞌxøøñä coo jaꞌa barco hajxy hänajty jia wiꞌi quiaaby. Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ yhijxy coo hajxy hänajty tøø yhanuuꞌxøøñä, mänit yoꞌoyhaam tiuꞌubøjcy nøøwiing. Mobädajpä hänajty jiobøꞌøwaaṉnä, tøø jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty ñajtspaadøøñä. Wyiinnaxáaṉnäbä Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty jaduhṉ. \v 49 Coo jaꞌa Jesús yhijxä coo hänajty yoꞌoy nøøwiing, mänitä jiamiøødhajxy miänaaṉ̃ cooc tyijy hänajty jeꞌe yháañämä. Mänit hajxy møc chaac̈hyaax̱y. \v 50 Nägøx̱iä hajxy hänajty chähgøꞌøy coo jaꞌa Jesús hajxy jaduhṉ yhijxy coo hänajty yoꞌoy nøøwiing. Cab hajxy choj høxcajpy. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Møcä mjoot hajxy pädaꞌag; høøc̈h hädaa; caꞌac̈h hajxy xchähgøꞌøy. \p \v 51 Coo jaꞌa Jesús tiägøøyy barcojooty, mänitä poj miooṉ̃. Jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy jaꞌa Jesús jiamiøødhajxy jaduhṉ coo poj miooṉ̃. \v 52 Hoy hajxy hänajty tøø jia hix̱y coo jaꞌa Jesús jaꞌa tsajcaagy yajwaꞌañguiojy møødä hacx, cab hajxy hänajty ñajuøꞌøy coo jaꞌa Jesús møcmäjaa miøødä jaꞌa Dioscøxpä. Jaanc̈h tehm̱ quiuhxex̱ hajxy hänajty. \p \v 53 Coo jaꞌa Jesúshajxy jim̱ miejch mejyhawiimb maa jaꞌa naax̱ hänajty xiøhatiän Genesaret, mänitä barco hajxy jim̱ quiuxojch mejypiaꞌa. \v 54 Tuuṉä hajxy jaduhṉ ñäꞌä barcopädsøøm̱y, mänitiä Jesús yhøxcajpä jaꞌa cuꞌug. \v 55-56 Paquiä mädiaꞌagy jim̱ wiaꞌxy coo jaꞌa Jesús hänajty jim̱ tøø miech. Mänit tiägøøyy wädijpä cajpt‑cajpt. Mänitä paꞌamjäyaꞌayhajxy tiägøøyy cøømiéjtsäbä tsaajiooty maa jaꞌa Jesús hänajty wiäditiän. Jim̱ä paꞌamjäyaꞌayhajxy hänajty tøø ñajtscøyøꞌøyii møjtuꞌubaꞌa maa jaꞌa Jesús hänajty ñaxøꞌøwaꞌañän. Mänitä Jesús hajxy miänuuꞌxtaacy coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌayhajxy yajpaꞌamnaxǿøjät. Pønjatiä Jesús wyitpaꞌa hänajty näꞌä nähdóoṉäxäp, tehm̱ ñajxpä piaꞌamhajxy hänajty mänitiä. \c 7 \p \v 1 Mänitä fariseos jaꞌa Jesús hajxy ñämejch, møødä hänaꞌc jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy yajnähixøøbiä. Jim̱ hajxy hänajty chooñ Jerusalén. \v 2 Mänitä fariseoshajxy yhijxy coo jaꞌa Jesús jiamiøød jaꞌa cuhdujt hajxy hänajty näjeꞌe quiaꞌa yajtuṉ̃, coo hajxy quiaꞌa cøꞌøbujy coo hajxy hänajty tiägøꞌøwaꞌañ caabiä huucpä. Jaꞌa fariseoshajxy, jaanc̈h tehm̱ yhoyyä judíocuhdujt hajxy hänajty quiudiuṉ̃. \v 3 Hix̱, jaduhṉä judíoshajxy hänajty nägøx̱iä quiuhdujthatyñä nebiä yhapä tieedyhajxy hänajty jegyhajty tøø yajnähixøꞌøyii. Naaghooc hajxy hänajty quiayaꞌañ, tsipcøxpä quiøꞌø hajxy hänajty hoyhoy ñäꞌägä pujy waꞌads. \v 4 Møød coo hajxy hänajty tøø yhoy halaplaaztøjpaꞌc, cab hajxy hänajty quiayaꞌañ jaguiøꞌøbujy. Madiuꞌu cuhdujt hajxy hänajty miøødä coo hajxy cøx̱iä wiinä ñähbujy ñähjeꞌec̈h, møødä cayøhñdy huꞌugøhñdy, møødä tuꞌts, møødä pujxtuꞌts. \v 5 Mänitä fariseos jaꞌa Jesús hajxy miäyajtøøyy: \p ―Tii yøꞌø mjamiøødhajxy jaguiøꞌøbujy coo quiay. Cabä jecyquiuhdujt hajxy yajtuṉ̃ neby jäyaꞌayhajxy hijty jegyhajty quiuhdujthatiän. \p \v 6 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jueꞌe mijts, mjaanc̈h tehm̱ miähaneꞌemaam̱b mijts, pero cab hajxy mnäꞌä cudiuṉ̃ waam̱baty hajxy hamdsoo mja haneꞌemy. Mijtscøxpä jaꞌa Isaías jecy quiujahy, mänitä Dios miänaaṉ̃: \q1 Hädaa jäyaꞌayhajxy, ja mänaam̱b hajxy jaduhṉ cóogøch tyijy hajxy xwyiingudsähgøꞌøy, \q1 pero cábøch hajxy hamuumduꞌjoot xñäꞌä tsocy. \q1 \v 7 Xiǿøbøch hajxy xjia wiꞌi piaꞌhäyoy. \q1 Jaduhṉ hajxy jia mänaꞌañ cóogøch tyijy nmädiaꞌagy hajxy xjia yajnähixøøyyä, \q1 pero yhamdsoo mädiaꞌagy hajxy ñäꞌä wiꞌi miädiaacypy, \m nøm̱ä Isaías jecy quiujahy. \v 8 Mijts, tøø jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy mnajtshixøøñä. Jaꞌa mhamdsoo cuhdujt hajxy jaduhṉ myaghíjnäp ―nøm̱ä Jesús jaꞌa fariseos ñämaayy. \p \v 9-10 Mänitä Jesús ñämáaguiumbä: \p ―Paadiä Diosmädiaꞌagy hajxy tøø mnajtshixøꞌøy, jaduhṉä mhamdsoo cuhdujt hajxy hoy myaghidaꞌañ. Jaduhṉä Moisés jecy miänaaṉ̃ coo jaꞌa mdaj coo jaꞌa mdeedy hajxy mwiingudsähgǿꞌøwät. Pero pǿṉägä tiaj jaꞌa tieedy haxøøg nänøøm̱b, yajcuyaghoꞌogøꞌøwáaṉäbäc jaduhṉ. \v 11-12 Pero wiing mijts mja mänaꞌañ cooc tyijy jaduhṉ yhawiinmatsä cooc pøṉä tiajjä tieedy haxøøg ñämáꞌawät: “Cábøch mijts nbuhbedaaṉnä. Hix̱, tøøc̈hä Dios nnämaꞌay cooc̈h jeꞌe cøx̱iä nmoꞌowaꞌañ jaꞌac̈h mijts hijty nmoꞌowaam̱biä.” \v 13 Coo hajxy jaduhṉ mmänaꞌañ, myajcähxøꞌpy hajxy jaduhṉ coo jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy mgaꞌa yajtuuṉnä, møød coo jaꞌa mhamdsoo cuhdujt hajxy myajnähixøøñä. Madiuꞌu hajxy jaduhṉ myajcähxøꞌøgy coo jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy tøø mnajtshixøøñä, møød coo jaꞌa mhamdsoo cuhdujt hajxy myajtuuṉnä ―nøm̱ä fariseoshajxy ñämaayyä. \p \v 14 Mänitä Jesús jaꞌa cuꞌug yajwiingapxǿøguiumbä: \p ―Høøc̈h nmädiaꞌagy hajxy hamädoow̱híjtäc. \v 15 Tijaty hajxy mgaaby mhuucypy, cab hajxy xyajcädieey. Pero jaꞌa haxøøgwiinmahñdy, jeꞌeds hajxy mäbøcy xyajcädiéeyäp. \v 16 Pøṉ jaduhṉ wiinjuøøby, wéenhøch nmädiaꞌagy xmiäbøjcä. \p \v 17 Coo jaꞌa Jesús jaꞌa quiapxy miädiaꞌagy jaduhṉ yajmaayy, mänitä cuꞌughajxy quiøx̱y wiimbijnä. Mänitä Jesúshajxy tiøjtägøøñä møødä jiamiøødtøjc, jaꞌa hajxy hänajty jaꞌa nämajmetspä. Mänitä Jesús miäyajtøøw̱ä neby hänajty jaduhṉ miädiaꞌagytiägøꞌøy jaꞌa hänajty jaduhṉ jim̱ tøø miädiáꞌaguiäbä majiäyaꞌayhagujc. Jaꞌa Jesús jiamiøødhajxy jaduhṉ yajtøøw̱ yajtøøꞌx. \v 18 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Nej, ni mijtshajxy jaduhṉ tøø mgaꞌa wiinjuøꞌøyä waam̱bátyhøch tøø nja mädiaꞌaguiä. Jaduhṉds jeꞌe, tijaty hajxy mgaaby mhuucypy, cab hajxy xyajcädieey. \v 19 Hix̱, jaꞌa jøøꞌxy jaꞌa pøcy, jiiby jaduhṉ yhädaꞌagøꞌøy maa jaꞌa mjøøꞌxytiøjc‑hajxiän. Jadähooc nøcxy piädsøm̱y. Cab jaduhṉ jiiby tiehm̱ tiägøꞌøy maa jaꞌa mjuøhñdyhajxiän ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p Jaduhṉ hädaaduhṉ miädiaꞌagytiägøꞌøy coo ni mädyii jøøꞌxy pøcy quiaꞌa hamajtscä. \v 20 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Pero jaꞌa haxøøgwiinmahñdy, jeꞌeds hajxy mäbǿjnäbä xyajcädiéeyäp. \v 21-22 Coo jaꞌa jäyaꞌay haxøøgwiinmahñdy hajxy jiaanc̈h tehm̱ miøødä, paady hajxy haxøøgjaty jiaanc̈h tehm̱ jiatcøꞌøy; paady hajxy miämeec̈h, paady hajxy ñiyaghoꞌogyii, paadiä jäyaꞌadioꞌoxiøjc hajxy miøødtsänaꞌay, paadiä jäyaꞌajieꞌe hajxy yhadsocy, paady hajxy miäwiinhøøñ, paady hajxy ñiñähojyii, paady hajxy jiaanc̈h tehm̱ yajcumayaꞌañ, paady hajxy quiaꞌa näꞌägädä wiinmahñmech. Coo hajxy nax̱y miuꞌugyii, paadiä hadsojwiinmahñdy hajxy miøødä. \v 23 Jaduhṉds jeꞌe, jaanc̈h tehm̱ miadiuꞌu jaꞌa haxøøgwiinmahñdy jii. Jeꞌeds hajxy jaduhṉ mäbøcy xyajcädiehby. \p Mänitä Jesús miädiaacpädøøñä. \p \v 24 Coo jaꞌa Jesús jim̱ chohṉ̃, mänit jim̱ ñøcxy maa jaꞌa naax̱ jaduhṉ xiøhatiän Tiro møød Sidón. Mänitä tøjc tuꞌug piaaty maa hänajty miejtstaꞌagaꞌañän. Hameeꞌch jim̱ jia hidaaṉ̃. Pero miädoow̱ jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ coo jaꞌa Jesús hänajty jim̱ tøø miech. \v 25-26 Jim̱ä tajjäyaꞌay hänajty tuꞌug chänaꞌay. Hagriego hänajty miädiaꞌagy. Caꞌa hänajty jeꞌe jiudíosä. Jim̱ä yhuung hänajty tuꞌug, toꞌoxiänaꞌc. Tøø jaꞌa toꞌoxiänaꞌc hänajty piaꞌambety. Møjcuꞌu hänajty tøø yajtägøꞌøyii. Coo jaꞌa quix̱iä tiaj jaduhṉ miädoyhajty coo jaꞌa Jesús hänajty jim̱ tøø miech, mänitä Jesús hoy wyiinjijcädaꞌagyii. Mänitä Jesús miänuuꞌxtaacä coo jaꞌa toꞌoxiänaꞌc nøcxy yajpaꞌamnájxäxä. \v 27 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cab jaduhṉ yhahixøꞌøy cooc̈hä huc‑huung tsajcaagy nmóꞌowät, jaꞌa pigänaꞌc‑hajxy hijty quiayaam̱biä. \p Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, jaꞌa judíoshajxy jaduhṉ yajmäbaatä nebiä pigänaꞌcän. Jaꞌa caꞌa judíoshajxy jaduhṉ yajmäbaatä nebiä hucän. \v 28 Mänitä tajjäyaꞌay yhadsooyy: \p ―Wiindsǿṉ, tøyhajt jaduhṉ. Pero jiibiä huc‑huunghajxy piaꞌpiy piaꞌcoṉ̃ meexäpaꞌc tijaty jaꞌa pigänaꞌc‑hajxy yajwiingaꞌawøøby. \p \v 29 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Coo jaduhṉ tøø mmänaꞌañ, cähxøꞌp jaduhṉ cooc̈h nmädiaꞌagy xmiäbøjcä. Tøø jaꞌa mhuungä møjcuꞌu ñähwáatsänä. Nøcxnä jootcujc maa jaꞌa mdøjcän. \p \v 30 Mänitä tajjäyaꞌay wyiimbijty. Coo jim̱ miejch maa jaꞌa tiøjcän, tøø jaꞌa yhuungä møjcuꞌu hänajty jiaanc̈h nähwáatsänä. Jim̱ä yhuung hänajty quioꞌnaꞌay maabejtcøxp hoy weenän. \p \v 31 Mänitä Jesús jim̱ wyiimbijtägajch maa jaꞌa naax̱ xiøhatiän Tiro. Mänit jim̱ ñaxøøyy maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Sidón. Mänit jim̱ ñøcxøøyy maa jaꞌa naax̱ hänajty xiøhatiän Decápolis. Mänit jim̱ miedsøøyy maa jaꞌa mejy hänajty xiøhatiän Galilea. \v 32 Mänitä mähdiøjc tuꞌug yajmejtsä maa jaꞌa Jesús jaꞌa wyiinduumän. Cabä mähdiøjcä mädiaꞌagy hänajty hoy yhabädsøm̱y, møød hänajty quiuhnatä. Mänitä Jesús miänuuꞌxtaacä coo jaꞌa quiøꞌø yajnähgábät maa jaꞌa mähdiøjc cuhnatpän. Jaꞌa mähdiøjcä jiamiøødhajxy jaduhṉ mänaaṉ. \v 33 Mänitä Jesús jaꞌa mähdiøjc jäguem̱juøøby miødhajty nidiuhm̱. Mänitä Jesús jaꞌa mähdiøjcä tiaatsc piadsihw̱ä. Mänitä Jesús jaꞌa quiøꞌøwahx̱c chujyñähboꞌty. Mänitä mähdiøjc tiaatsc chujyhaboꞌodǿøyyäxä. \v 34 Mänitä Jesús chajheeꞌpy. Mänit miänaaṉ̃: “Efata.” Jaduhṉ hädaa miädiaꞌagytiägøꞌøy: “Hawaꞌads.” \p \v 35 Tuuṉä jaꞌa Jesús jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänitiä mähdiøjc quiapxøꞌcy miädoow̱øꞌcy. Jaanc̈h tehm̱ yhoy jaduhṉ miädiaacnä. \v 36 Mänitä Jesús miänaaṉ̃ coo hajxy quiaꞌa mädiáꞌagät coo jaꞌa mähdiøjc jaduhṉ tøø yhoyøꞌøy. Pero cab hajxy jaduhṉ jioodhajty. Mänitiä hajxy jaduhṉ hoy yhamädiaagøꞌøy. Hoyyä Jesús mayhooc jia hanehm̱y coo hajxy quiaꞌa hamädiaagǿꞌøwät, maas hanax̱iä jaꞌa mähdiøjc hajxy yhamädiaagøøyy. Cabä Jesús miädiaꞌagy jaduhṉ ñäꞌä yajtúuṉäxä. \v 37 Jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøbiä cuꞌughajxy hänajty jaduhṉ. Mänit hajxy tiägøøyy mänaam̱bä: “Jaanc̈h tehm̱ miøjmayhajt jaduhṉ tiuum̱by coo jaꞌa cuhnatpä yajmädoow̱øꞌøgy, møød coo jaꞌa huumbä yajcapxøꞌøgy.” \c 8 \p \v 1 Cujaboom cumaax̱c, mänitä jäyaꞌayhajxy nämay yhamugǿøguiumbä maa jaꞌa Jesús hänajtiän. Ja yähóꞌcäp hajxy hänajty, cabä caayyøøc hajxy hänajty ñäꞌägädä møødä. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc yaax̱mujcy, jaꞌa hajxy hänajty nämajmetspä. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p \v 2 ―Nnäxúuꞌchpøch hädaa jäyaꞌayhajxy. Tägøøgxǿøjøch hajxy tøø xpiawädijnä. Tøø jaꞌa quiay tøø jaꞌa yhuꞌugyhajxy quiøjxnä. Tii hajxy jaduhṉ ñäꞌä jaac cáyäp. \v 3 Cooc̈h hajxy jaguiay nguejxwiimbídät, wehṉdä hajxy jim̱ tiuꞌuyuugädáw̱ät. Hix̱, näjeꞌe hajxy jäguem̱ tøø chohṉdaꞌagy. \p \v 4 Mänitä Jesús yhadsoow̱ä jaꞌa jiamiøødtøjc: \p ―Tii hädaa jäyaꞌay hajxy häyaa nnäꞌä yajcáayyämb. Cabä cajpt yaa. Maa tsajcaagy hajxy häyaa nnäꞌä páatämät ―nøm̱ä Jesús jiamiøødhajxy miänaaṉ̃. \p \v 5 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc miäyajtøøyy: \p ―Naag tsajcaagy hajxy jii mmøødä. \p ―Juxtujc ―nøm̱ hajxy yhadsooyy. \p \v 6 Mänitä Jesús miänaaṉ̃ coo jaꞌa majiäyaꞌayhajxy yhøxtáꞌagät naax̱wiin. Mänitä Jesús jaꞌa tsajcaagy quiooṉdsooyy. Mänitä Dioscujúꞌuyäp yejcy. Mänitä tsajcaagy tiägøøyy haguidøøbiä. Mänitä jiamiøødtøjc miooyy. Mänitä majiäyaꞌayhajxy miooyyä. Coo jaꞌa Jesús jaꞌa tsajcaagy hänajty yhaguidøꞌøy, yajwaꞌañguiojpy hänajty tehṉgajnä. \v 7 Jim̱ä hacxhuung hajxy hänajty miǿødäbä mejtstägøøg. Mänitä Jesús quiunuuꞌxy. Mänit miänaaṉ̃ coo jaꞌa majiäyaꞌayhajxy mioꞌowǿøjät. Jaduhṉ jeꞌe may yajwaꞌañguiojpä. \v 8 Mänitä jäyaꞌayhajxy tiägøøyy caabiä. Høxtä cuux̱ä hajxy hoyhoy. Høxtä jiaac piwøꞌc hajxy juxtujcach, jaꞌa hänajty tøø quiunáx̱iäbä. \v 9 Nämädaax̱mil jäyaꞌayhajxy jaduhṉ quiaayy yhuucy. Mänitä Jesús miänaaṉ̃ coo hajxy wyiimbíjnät. \v 10 Mänitä Jesúshajxy jadähooc biarcopéjcumbä møødä jiamiøødtøjc. Mänit hajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Dalmanuta. \p \v 11 Mänitä Jesús jaꞌa fariseos näjeꞌe ñämejtsä. Mänitä fariseos jaꞌa Jesús jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy miøødyajtsibøøyy. Mänitä Jesús jia nämaayyä: \p ―Huuc yajcähxøꞌøgä hijxtahṉd hoy‑yagjuǿøñäbä jaꞌa tsajpootypä. Jaduhṉ højtsä tøyhajt nmøødhádät coo miic̈hä Diosmäjaa mjaanc̈h møødä ―nøm̱ä fariseoshajxy miänaaṉ̃. \p \v 12 Mänitä Jesús jiootmaxiejy. Jootmadiägøøyy jaduhṉ. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Tii jaꞌa Diosmäjaa hajxy coo mwiꞌi yhixaꞌañ. Tøyhajt mijts nnämáꞌawät coo hajxy mgaꞌa hixaꞌañ ―nøm̱ä fariseoshajxy ñämaayyä. \p \v 13 Mänitä Jesúshajxy wyiimbijnä møødä jiamiøødtøjc. Mänit hajxy tiägøøyy barcojooty. Mänit hajxy tiuꞌubøjcy. Mejyhawiimb hajxy hänajty ñøcxaꞌañ. \p \v 14-15 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc ñämaayy: \p ―Mnigwieendähadǿøjäp hajxy. Caꞌa jaꞌa Herodes chajcaagychooy hajxy mmäwädijtä, ni jaꞌa fariseos jieꞌehajxy. \p Mänitä Jesús jiamiøødhajxy yhijxy coo jaꞌa tsajcaagy hajxy hänajty tøø quiaꞌa jaac juy. Jagooyyä tsajcaagy hajxy hänajty tuꞌuquiä miøødä barcojooty. \v 16 Mänit hajxy tiägøøyy niñämáayyäbä: \p ―Paady hajxy jaduhṉ xñämáayyäm, coo tsajcaagy hajxy tøø njahdiägóoyyäm. \p \v 17 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ yhamädoonajxy waam̱batiä jiamiøødhajxy hänajty ñiñämaꞌayii, mänit hajxy ñämaayyä: \p ―Nej, jaduhṉ hajxy mwiinjuøꞌøyä cooc̈hä tsajcaagy tøø nmädiaꞌaguiä, jaꞌa hajxy tøø mjahdiägóyyäbä. Cab hajxy tøø mnäꞌägädä wiinjuøꞌøy tijátyhøch tøø nmädiaꞌagy. Mjaanc̈h tehm̱ quiuhxex̱ mijts jaduhṉ. \v 18 Xiidsä mwiin hajxy mja møødä, cab hajxy tii mhijxmähmøꞌøy. Xiidsä mmädohnd hajxy mja møødä, cab hajxy tii mmädoomähmøꞌøy. \v 19 Mänáajøc̈hä nämägoox̱milpä jäyaꞌay nyajcayyän jaꞌa mägoox̱tsajcaagy, naac cachä caadiuc hajxy mbiwøꞌcy. \p Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Majmetsc. \p \v 20 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Jaanä mänáajøc̈hä nämädaax̱milpä jäyaꞌay nyajcayyän jaꞌa juxtujtsajcaagy, naag cach hajxy mbiwøꞌpä. \p Mänit hajxy yhadsóogumbä: \p ―Juxtujc. \p \v 21 Mänit hajxy ñämáayyägumbä: \p ―Caj mijts tøø mnäꞌägä wiinjuøꞌøy tijátyhøch tøø nmädiaꞌagy ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 22 Mänitä Jesúshajxy jim̱ miejtstägajch maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Betsaida. Mänitä wiinds tuꞌug wyitsmejtsä maa jaꞌa Jesúsän. Mänitä Jesús miänuuꞌxtaacä coo jaꞌa wiinds ween ñähdoñii, ween jaduhṉ yhijxøꞌøgy. \v 23 Mänitä Jesús jaꞌa wiinds wyijtstsooyy. Mänitä wiinds cajptpaꞌa quipxy miødhajtä. Mänitä wiinds wyiingutsujøøyyä. Mänit wyiingum̱oꞌxøøyyä. Mänit miäyajtøøw̱ä pø tøø hänajty yhijxøꞌøgy. \v 24 Mänit tiägøøyy hijxøꞌpä weenjaty. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Tøøc̈h weenjaty nhijxøꞌøgy. Cábøc̈hä jäyaꞌay hoy nhøxcabaꞌañ. Nnajuǿøbiøch jaduhṉ coo jiäyaꞌayä, pero jadúhṉhøch nhix̱y nebiä quepychaajän. \p \v 25 Mänitä Jesús jaꞌa wiinds jadähooc wyiingumoꞌxǿøguiumbä. Mänitä wiinds hoy tiägøøñä hijxpä. Hotyiijä hänajty jäguem̱jaty yhijxnä. \v 26 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tuꞌudaꞌaquiä mnǿcxät maa jaꞌa mdøjcän. Caꞌa cajptooty mguyoꞌoy mgubøgøꞌøy ―nøm̱ä craa ñämaayyä, jaꞌa hänajty tøø yhijxǿꞌøguiäbä. \p \v 27 Mänitä Jesúshajxy jim̱ tiuꞌubøjcy møødä jiamiøødtøjc. Jim̱ hajxy hänajty ñøcxaꞌañ maa jaꞌa naax̱ hänajty xiøhatiän Cesarea de Filipo. Cajpt‑cajpt hajxy hänajty wiäditaꞌañ. Tuꞌhaamnøcxpä, jim̱ä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc miäyajtøøyy: \p ―Høøc̈h, pǿṉhøc̈hä cuꞌugädaꞌa xtyijp. \p \v 28 Mänitä Jesús yhadsoow̱ä: \p ―Näjeꞌe hajxy miänaꞌañ cooc tyijy miic̈h mJuan mäyajnäbejpä. Näjeꞌe hajxy miänaam̱bä cooc tyijy miic̈h mhElíasä. Näjeꞌe hajxy jiaac mänaam̱bä cooc tyijy miic̈h mDiosquex̱iä, cooc tyijy miic̈hä Diosmädiaꞌagy jecy myajwaꞌxy. \p \v 29 Mänitä Jesús yajtǿøgumbä: \p ―Míjtsäts, pǿṉhøch mijtshajxy jaduhṉ xtyijp. \p Mänitä Pedro yhadsooyy: \p ―Jueꞌe miic̈h, Cristo. Dios miic̈h tøø xwyiinguex̱y. \p \v 30 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc ñämaayy coo jaꞌa Jesús hajxy quiaꞌa mädiáꞌagät pøṉ hänajty jeꞌe. \p \v 31 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc tiägøøyy yajwiingapxøøbiä: \p ―Høøc̈h, Diosquéx̱yhøch høøc̈h. Madiúꞌujøc̈hä tsaac̈hpä nøcxy nhabaadaꞌañ. Xmiähaṉhadáam̱bøc̈hä jäyaꞌayhajxy, jaꞌa hajxy jiiby wiindsøṉhajpä maa jaꞌa tsajtøjcän, møødä teedywiindsøṉhajxy, møødä hänaꞌc‑hajxy jiiby Diosmädiaꞌagy‑yajnähixøøbiä maa jaꞌa tsajtøjcän. Mäníthøch hajxy jaduhṉ xjia yajyaghoꞌogaꞌañii. Pero cooc̈h hajxy hänajty tøø xyajyaghoꞌogyii, cudägøøgxøøyyä, mäníthøch njujypiøjtägatsaꞌañ. \p \v 32 Howyiinjuøøñä jaꞌa Jesús jaduhṉ miädiaacy. Mänitä Pedro jaꞌa Jesús hawiingtuum wioonøcxy. Mänitä Pedro miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, caꞌads jaduhṉ mwiꞌi miänaꞌañ. Caj miic̈h nej mjadaꞌañ mhabetaꞌañ ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 33 Mänitä Jesús wiaꞌwiimbijty. Mänitä jiamiøødtøjc wyiinheeꞌppejty. Mänitä Pedro yhojjä: \p ―Møjcuꞌu, juaꞌads yaa maac̈h nwiinduumän. Jaduhṉ miic̈h mwiinmahñdyhaty nebiä jäyaꞌayhajxy wyiinmahñdyhajpän. Caj miic̈h jaduhṉ mwiinmahñdyhaty nebiä Dios wyiinmahñdyhatiän ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 34 Mänitä Jesús jaꞌa cuꞌug miøjyaax̱y møødä jiamiøødtøjc. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Pøṉ jioot tsojp cooc̈h xjiamiøødhádät, weenä yhamdsoo cuhdujt hajxy ñajtshixøꞌøy, weenä jioot hajxy piädaꞌagy coo hajxy chaac̈hpǿjpät nébiøch ndsaac̈hpøgaꞌañän. Wéenhøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy tehṉgajnä xmiäbøjcä. \v 35 Pøṉä jioot ja pädaacp coo hajxy hoy jiugyhádät, cab hajxy cøjxtaꞌaxiøø jiugyhadaꞌañ nebiä Dios jiugyhatiän. Pero pøṉä jioot pädaacp coo hajxy yhóꞌogät jaꞌa høøc̈hcøxpä møødä Diosmädiaꞌagyquiøxpä, jeꞌedshajxy homiänaajä jugyhadaam̱b nebiä Dios jiugyhatiän. \v 36 Coo hajxy hodiuum mgaꞌa mähmǿꞌøwät coo hajxy hänajty tøø mhoꞌogy, cab hajxy jaduhṉ mniyaghoyøꞌøwǿøjät, hoy hajxy hänajty yaa tøø mja mäyøøhaty hädaa yaabä naax̱wiin. \v 37 Ni tii yaa quiaꞌa näꞌägädä tsoobaady hädaa yaabä naax̱wiin nebiä mjugyhajthajxy choobaadaꞌañän, coo hajxy homiänaajä mjugyhádät nebiä Dios jiugyhatiän. \v 38 Pǿṉhøch xmiädsähdiuum̱b mǿødhøc̈hä nmädiaꞌagyquiøxpä maa hädaa jäyaꞌay wyiinduumhajxiän, hädaa pojmøødpä cädieemiøødpähajxy, hädaahajxy caꞌa Diosmädiaꞌagymiäbøjpä, cooc̈h yaa ngädaactägátsät hädaa yaabä naax̱wiin, mänítøch hajxy jadähooc nmädsähdiuuṉdägatsaꞌañ, pønjátyhøch hänajty yaa tøø xmiädsähdiuṉ̃. Diosquéx̱yhøch høøc̈h. Diosmøcmäjaamǿødhøch hänajty yaa ngädaꞌagaꞌañ, näguipxy møødä Diosmoonsähajxy, jaꞌa hajxy jim̱ hijpä Dioswiinduum ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \c 9 \p \v 1 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Chaads mijts tøyhajt ndehm̱ ñämáꞌawät, mijts xii tänaabiä, näjeꞌe hajxy hänajty mgaꞌa hoꞌogyñä coo hänajty quiähxøꞌøgaꞌañ coo jaꞌa Dios hänajty yhaneꞌemaꞌañ jaꞌa miøcmäjaahaam. \p \v 2 Cudädujxøø, mänitä Jesús jaꞌa Pedro wioonøcxy maa jaꞌa tuṉ jaanc̈h tehm̱ quiøxpän, näguipxy møødä Santiago møødä Juan. Nämädaax̱yä hajxy hänajty jim̱. Mänitä Jesús wyiin jiøjp wiing jiajty maa jaꞌa Pedro wyiinduumhajxiän. \v 3 Høxtä haam̱b høxtä tsämaam̱bä Jesús hänajty møødä wyit møødä tiucxy. Jaanc̈h tehm̱ pioobä wyit hänajty nägøꞌø nädecypiä. \v 4 Mänitä Elíashajxy jim̱ ñäguehx̱tøøꞌxy møødä Moisés. Jim̱ä Jesús hajxy hänajty wyiꞌi miøødmädiaꞌagy. Nägoojä Pedrohajxy hänajty ñäꞌä hijxcädaꞌagy ñäꞌä heeꞌpcädaꞌagy. \v 5-6 Jaanc̈h tehm̱ chähgøøbiä Pedrohajxy hänajty. Cab hajxy hänajty ñajuøꞌøy waam̱b hajxy jaduhṉ ñäꞌä mänáꞌanät. Mänitä Pedro näꞌä nägoobä miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, hoyøøyy jaduhṉ coo hajxy yaa tøø nbéjtäm. Nhuuc hädiuṉ̃ højts tøjquem̱yhuung tägøøg maa mijtshajxy häyaa cøduꞌug myaghäñaꞌawǿꞌøwät, møød miic̈h, møødä Moisés, møødä Elías ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 7 Tuuṉä jaꞌa Pedro jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänit hajxy ñämaꞌanähbejty. Mänitä Dios jiiby quiapxy nämaꞌajooty: “Høøc̈h nHuung hädaa. Njaanc̈h tehm̱ chójpiøch hädaa. Mäbøjcä miädiaꞌagy hajxy.” \v 8 Coo jaꞌa nämaꞌa chajpejty, tøø jaꞌa Moiséshajxy hänajty yhadägoyyøꞌøy møødä Elías. Coo jaꞌa Pedrohajxy jia hijxwädijty, cabä Moisés hajxy yhijxnä ni jaꞌa Elías; jagooyyä jaꞌa Jesús hajxy jiaag hijxy nidiuhm̱. \p \v 9 Jim̱ä Jesúshajxy hänajty wyiinmänacy tuṉnähgøxp møødä jiamiøød nädägøøgpä, mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Caꞌa hajxy pøṉ mnäꞌägädä hawaaṉä tijaty hajxy yaa tøø mhix̱y tøø mmädoy høxtä cóonøch hänajty tøø njujypiøjtägach cooc̈h hänajty tøø nhoꞌogy. Diosquéx̱yhøch høøc̈h ―nøm̱ä Pedrohajxy ñämaayyä. \p \v 10 Coo jaꞌa Pedrohajxy jaduhṉ ñämaayyä, paadiä mädiaꞌagy hajxy jaduhṉ miäbøjcy. Jioodhajt hajxy jaduhṉ nebiaty hajxy hänajty tøø yhix̱y tøø miädoy. Hamiṉ̃ haxøpy hajxy hänajty jia ñimiäyajtøyii waam̱bä Jesús hänajty jaduhṉ jia mänaꞌanaꞌañ coo jaduhṉ miänaaṉ̃ cooc hänajty jiujypiøjtägatsaꞌañ. \v 11 Mänitä Jesús hajxy miäyajtøøyy: \p ―Jaꞌa hänaꞌc hajxy jiiby yajnähixøøbiä maa jaꞌa tsajtøjcän, jaduhṉ hajxy miänaꞌañ coogä Elías tsipcøxp jawyiin quiädáꞌagät. Mänítägä Cristo høx̱haam jiaac tehm̱ quiädaꞌagaꞌañ. Tii hajxy jaduhṉ coo miänaꞌañ. Nej, tøyhajt jaduhṉä. \p \v 12-13 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jaduhṉä Diosmädiaꞌagy jiaanc̈h mänaꞌañ coogä Elías jawyiin quiädaꞌagaꞌañ. Tøyhajt jaduhṉ. Mänítägä cøx̱iä wiinä yagjemaꞌañ yajtägatsaꞌañ. Tøø jaꞌa Elías jia cädaꞌagy. Pero tøø jaduhṉ jiaanc̈h tehm̱ chaac̈htiuñii nebiatiä jäyaꞌay jioothajxy chocy. Tøjiajt jaduhṉ nebiä Diosquex̱yhajxy jecy quiujahyyän. Nej, mnajuøøby hajxy jaduhṉä waam̱bátyhøc̈hä Diosmädiaꞌagy xmiädiaacpä, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä, cooc̈hä jäyaꞌayhajxy xchaac̈htiunaam̱bä, møød cooc̈h hajxy xquiaꞌa jaac hixaaṉnä. \p \v 14 Coo jaꞌa Jesúshajxy jiiby quiädaacy maa jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty tøø miähmøꞌøyän, jaꞌa hajxy hänajty jiiby nädaax̱tujpä, mänitä Jesús yhijxy coo jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty piquiä tøø piädaꞌagyii jaꞌa majiäyaꞌay. Jim̱ä hänaꞌc hajxy hänajty miøødniyhojyii, jaꞌa hänaꞌc‑hajxy jim̱ yajnähixøøbiä maa jaꞌa tsajtøjcän. \v 15 Nägoo jaꞌa cuꞌugä Jesús hajxy jiøjcuhixøøyy, mänit hajxy jiaanc̈h tehm̱ xiooṉdaacy. Mänitä Jesús jiøjcubäyøꞌøgøøyyä. Mänit yajpooꞌxä. \v 16 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tii hajxy mwiꞌi yajniguiuhojǿøyyäp. \p \v 17 Mänit tuꞌjäyaꞌay yhadsooyy: \p ―Wiindsǿṉ, chaac̈hä nhuung tøø nja møødmech. Møjcuꞌu jaduhṉ miøød. Jaꞌa møjcuꞌu wiꞌi yaghuhm̱b. \v 18 Nax̱y jaduhṉ yajcädayyii. Mänit tiägøꞌøy hahooꞌpä. Mänitä tiøøts tiägøꞌøy yajcädajpä. Mänit møc‑häwøønä jiaty. Tøøc̈hä mjamiøødtøjc nja mänuuꞌxtaꞌagy cooc̈h nhuung hajxy cu xyajpaꞌamnähwaatsä. Pero cab hajxy tøø miäjädaꞌagy ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 19 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc ñämaayy: \p ―¡Jaꞌa! Cábøch mijtsä nmädiaꞌagy xñäꞌä mäbøjcä cooc̈h nDiosquex̱iä. Tøøc̈h mijts jejcy nja møødwädity, y cahnä hajxy tii mnäꞌägädä habøcyñä. Jaanc̈h tehm̱ yhanax̱iä mijts jaduhṉ mguhxex̱ä. Nébiøch mijts nnäꞌä túnät. Hoorä, witsmiṉxä jaꞌa paꞌamjäyaꞌay yaa ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 20 Mänitä Jesús miädiaꞌagy quiudiúuṉäxä. Coo jaꞌa Jesús yhijxä jaꞌa møjcuꞌu, mänitä mähdiøjcä piaꞌam tiehm̱ ñämejtsä. Mänitä mähdiøjc quiädaayy naax̱wiin. Mänit piayajch piadøøꞌpy. Mänit tiägøøyy hahooꞌpä. \v 21 Mänitä craa tieedy miäyajtǿøw̱äxä: \p ―Mänaa hädaa mhuung tøø piaꞌambety. \p Jaꞌa Jesús jaduhṉ yajtøøw̱. \p ―Muutsnä hänajyñä ―nøm̱ä craa tieedy yhadsooyy. \p \v 22 Mänitä tieedy miänáaṉgumbä: \p ―Náx̱yhøch hädaa nhuung jiøøngädaw̱ jiøømbøgøꞌøy coo piaꞌam jaduhṉ nax̱y ñähbaadyii. Nax̱y ñøøgädaw̱ ñøøbøgøøbiä. Ja weenjaty jaduhṉ quiaa yaghoꞌogyii. Tuṉä mayhajt. Pø jii miic̈h møcmäjaa mmøødä, højts näxúuꞌtsäc, højts puhbéjtäc ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 23 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Nej, jadúhṉhøch miic̈h xmiøyajtøyyä pø nmǿødhøch møcmäjaajä. Pøṉ jaduhṉ mäbøjp, hotyiijä jaduhṉ yhoyøꞌøwáaṉäxä. \p \v 24 Mänitä paꞌamjäyaꞌay tieedy yaax̱y: \p ―Nmäbǿjpiøch. Høøc̈h puhbéjtäc, jadúhṉhøch maas hoy njaac mäbǿgät. \p \v 25 Jim̱ä jäyaꞌayhajxy hänajty may wyiꞌi miamiucy. Coo jaꞌa Jesús jaꞌa majiäyaꞌay jaduhṉ yhijxy, mänitä Jesús jaꞌa møjcuꞌu ñämaayy: \p ―Høøc̈h miic̈h nhanehm̱by coo hädaa craa mhøxmájtsnät. Cab jaduhṉ mänaa mnämejtstägájtsnät. Nax̱y miic̈h hädaa mähdiøjc myaghuumy myajnaty ―nøm̱ä møjcuꞌu yhojjä. \p \v 26 Mänitä mähdiøjc møc yajtsaac̈hyaax̱ä. Mänit jiäwijpøꞌcy xiäyaayyøꞌcy. Mänit ñähwaatsä quiuhwaatsä. Nebiä hoꞌogypiän jiajty. Coo jaduhṉ yhijxä, mänitä jäyaꞌayhajxy may miänaaṉ̃ cooc tyijy hänajty tøø yhoꞌogy. \v 27 Mänitä Jesús jaꞌa craa wyidsøꞌcy. Mänitä craa hoy tiänaayyøꞌnø. \p \v 28 Mänitä Jesúshajxy tiøjtägøøyy møødä jiamiøødtøjc. Mänitä Jesús hameeꞌch miäyajtøøw̱ä jaꞌa jiamiøød: \p ―Tii højts jaduhṉ coo tøø ngaꞌa mäjädaacpä. \p \v 29 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Coo Dios hajxy mjaanc̈h tehm̱ miänuuꞌxtáꞌagät, mänit yøꞌøduhm̱bä paꞌam hajxy hoy myajnáxät. Pero pø caj, cab hajxy myajnáxät. \p \v 30 Coo jaꞌa Jesúshajxy jim̱ chohṉ̃, mänit hajxy ñøcxy Galilea. Cabä Jesús hänajty yajnajuøꞌøwaꞌañii maa hänajty nøcxy wiäditaꞌañ. \v 31 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc tiägøøyy yajwiingapxøøbiä: \p ―Høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä, nøcxáam̱bøch nniñähdugaꞌañii cooc̈hä jäyaꞌayhajxy xyaghóꞌogät. Y cooc̈h hänajty tøø nhoꞌogy, cumáax̱c‑høch hänajty njujypiøjtägatsaꞌañ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 32 Cabä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy ñäꞌägädä wiinjuøøyy waam̱batiä Jesús hänajty tøø miädiaꞌagy. Cab hajxy hänajty jia näꞌä wiꞌi miäyajtøwaam̱bä. Hix̱, tsähgøøby hajxy hänajty. \p \v 33 Mänit hajxy jim̱ miejch Capernaum maa hajxy hänajty chänaꞌayän. Coo hajxy hänajty tøø tiøjtägøꞌøy, mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc miäyajtøøyy: \p ―Tii hajxy hijty mwiꞌi yajcapxiøøby jim̱ tuꞌhaam‑miim̱bä. \p \v 34 Pero cab hajxy waam̱b ñäꞌägädä hadsooyy. Hix̱, jueꞌe hajxy hänajty tøø yajtsibøꞌøy tuꞌhaam‑miim̱bä, pøṉä cuhdujt hänajty maas møc møød. Tsähdiuum̱b hajxy hänajty, paady hajxy quiaꞌa näꞌägädä hadsooyy. \v 35 Mänitä Jesús yhäñaaguiädaacy, Mänitä jiamiøødtøjc ñämaayy, jaꞌa hajxy hänajty nämajmetspä: \p ―Yam̱ hajxy weeṉ̃tiä huuc møjwaꞌag. Pøṉ jaduhṉ pøc‑juøøby coo møjcuhdujt miøødhádät, cabä cuhdujt jaduhṉ ñäꞌägädä møødhadaꞌañ. Moonsä jaduhṉ ñäꞌägä tunaam̱by. \p \v 36 Mänitä Jesús pigänaꞌc‑huung tuꞌug miøjyaax̱y. Mänit piädaacy cujc maa jaꞌa jiamiøødhajxy hänajtiän. Mänit chehṉøꞌcy. Mänitä jiamiøødtøjc ñämaayy: \p \v 37 ―Pøṉ hädaa pigänaꞌc hädaaduhm̱bä tsojp jaꞌa høøc̈hcøxpä, jaduhṉ mäwíinhøch xchojpä. Jaanä jadúhṉhøc̈hä nDeedy hajxy xchójcäbä ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 38 Mänitä Juan jaꞌa Jesús ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, tøø højts jäyaꞌay tuꞌug nbaady. Jim̱ä paꞌamjäyaꞌay hänajty yajpaꞌamnax̱y, jaꞌa hajxy møjcuꞌumøødpä. Miic̈hä mxøø hänajty xquiapxpáatäp. Mänit højts nnämaayy coo quiaꞌa yajpaꞌamnájxnät. Paady højts jaduhṉ nnämaayy, coo højts näguipxy xquiaꞌa møødwädíjtäm. \p \v 39 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cábäts hajxy waam̱b cu mnämaayy. Pǿṉhøc̈hä nxøø xquiapxpáatäp coo jaꞌa hoy‑yagjuǿøñäbä hänajty yajcähxøꞌøgy, cábøch jaduhṉ xchoj mägapxtägoyyaꞌañ. \v 40 Pøṉ højts jaduhṉ xquiaꞌa mädsiphájtäm, jeꞌeds hajxy jaduhṉ xmiäguꞌughájtäm. \v 41 Coo mijts pøṉ xyajnøøhúꞌugät jeꞌeguiøxpä cooc̈h mijts xpiawädity, høøc̈h jaꞌa Cristo, jim̱ä hoyhajtä weenhajt piaadaꞌañ Dioswiinduum. \p \v 42 ’Pønjátyhøc̈hä nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, hoy hajxy quiaꞌa jagä høxpøquiä, coo hajxy jiøjcapxøꞌøwǿøjät, jaꞌa hänaꞌc‑hajxy jaduhṉ mäjøjcapxøøbiä, mejor paandsaa hajxy häxøpy tøø yajyoꞌxodsøꞌøyii, jaduhṉds hajxy häxøpy tøø miejjiäwipøꞌøyii. \v 43-44 Pø jim̱ä mgøꞌø hänajty xyajcädieey, maas hoy jaduhṉ coo mnäꞌägädä høxpúxät, jaduhṉ tehṉgajnä xquiaꞌa yajcädiéhñät. Jadúhṉäts homiänaajä mjugyhádät nebiä Dios jiugyhatiän, hoyyä mgøꞌø hänajty metsc mgaꞌa jagä møødä. Hix̱, coo tehṉgajnä mjaac cädiéeyät, jiiby mhädáꞌagät haxøøgtuum maa jaꞌa jøøn mänaa quiaꞌa näꞌägädä piꞌic̈hän, hoyyä mgøꞌø hänajty jia caꞌxiä. \v 45-46 Jaanä jaduhṉduhm̱bä, pø jim̱ä mdecy hänajty xyajcädieey, maas hoy jaduhṉ coo mnäꞌägädä høxpúxät, jaduhṉ tehṉgajnä xquiaꞌa yajcädiéhñät. Jadúhṉäts homiänaajä mjugyhádät nebiä Dios jiugyhatiän, hoyyä mdecy hänajty metsc mgaꞌa jagä møødä. Hix̱, coo tehṉgajnä mjaac cädiéeyät, jiiby mhädáꞌagät haxøøgtuum, hoyyä mdecy hänajty jia caꞌxiä. \v 47 Jaanä jaduhṉduhm̱bä, pø jim̱ä mwiin hänajty xyajcädieey, maas hoy jaduhṉ coo mnäꞌägädä yajpädsǿm̱ät, jaduhṉ tehṉgajnä xquiaꞌa yajcädiéhñät. Jadúhṉäts homiänaajä mjugyhádät nebiä Dios jiugyhatiän, hoyyä mwiin hänajty metsc mgaꞌa jagä møødä. Hix̱, coo tehṉgajnä mjaac cädiéeyät, jiiby mhädáꞌagät haxøøgtuum, hoyyä mwiin hänajty jia caꞌxiä. \v 48 Jiiby haxøøgtuum, cabä tøønghajxy jiiby mänaa ñäꞌägä hoꞌogy, møød cabä jøøn jiiby mänaa ñäꞌägä piꞌtspä. \p \v 49 ’Pøṉ jiiby hijp haxøøgtuum, cab hajxy jaduhṉ jiiby mänaa quiøx̱y toyaꞌañ. Jaduhṉ mäwíinäts jeꞌe nebiä tsuꞌuc̈h caanøꞌøybän, cabä jøøn jaduhṉ jiiby mänaa pyiꞌic̈h. \v 50 Jaꞌa caan, tuuṉgpaatp jeꞌe. Pero coo jaꞌa tiaamdspä quiǿxät, cab jaduhṉ mänaa tiuuṉgpáatnät. Jaduhṉ mäwíinäts mijtspä, hoy yajxóṉ hajxy mnimiøødhidǿøjät. Cab hajxy jaduhṉ mänaa myajniguiudsip myajniguiumaꞌadøꞌøwǿøjät. \c 10 \p \v 1 Mänitä Jesús jim̱ chóhṉgumbä Capernaum. Mänit ñøcxy Judea‑naaxooty, jaꞌa xøøbädsøm̱yhaampiä, jim̱ Jordán‑møjnøøhawiimb. Mänitä jäyaꞌay may ñäméjtsägumbä. Mänitä Jesús tiägǿøguiumbä yajnähixøøbiä, neby hänajty nax̱y yajnähixøꞌøyhatiän. \v 2 Mänitä fariseodøjc‑hajxy näjeꞌe miejch. Mänitä Jesús hajxy miäyajtøøyy: \p ―Nej, miim̱bä cuhdujt jaduhṉä coo jäyaꞌayhajxy ñiyhøxmadsǿøjädä. \p Paadiä Jesús jaduhṉ miäyajtøøw̱ä, hijxmadsáaṉäp hänajty jaduhṉ waam̱b hänajty yhadsowaꞌañ. \v 3 Mänitä Jesús yajtøødägajch: \p ―Nej, jaduhṉä Moisés jecy quiujahyyä coo hajxy mniyhøxmadsǿøjädä. \p \v 4 Mänitä fariseoshajxy yhadsooyy: \p ―Jaduhṉä Moisés jecy quiujahy coogä cuhdujt jaduhṉ myiṉ̃ coo jäyaꞌayhajxy ñiyhøxmadsǿøjät. \p \v 5 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Coo mijts mjaanc̈h tehm̱ quiuhxex̱ä, paadiä Moisés jaꞌa cuhdujt jaduhṉ jecy yejcy coo mdoꞌoxiøjc hajxy mhøxmádsät. \v 6 Mänaa jaꞌa naax̱wiimbä jecy yhawijy tiøøꞌxtaꞌaguiän, mänitä Dios jäyaꞌay metsc quiunuuꞌxy yaꞌadioꞌoxy. \v 7-8 Coo jaꞌa Dios jaꞌa jäyaꞌay jaduhṉ jecy quiunuuꞌxy yaꞌadioꞌoxy, paadiä yaꞌadiøjc jaduhṉ tioꞌoxiøjwiingpǿgät. Jaduhṉ hajxy jaduhṉ yhíjnät nebiä tuꞌqueꞌexpän. Hawiingøøby hajxy jaduhṉ. Cab hajxy wioow̱híjtänä jaꞌa tiaj jaꞌa tiéediäm. \v 9 Pønjatiä Dios jaduhṉ tøø quiunuuꞌxy coo hajxy ñimiøødtsänaꞌawøød nämetsc, cab hajxy jaduhṉ ñiyhøxmadsǿøjät ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 10 Mänitä Jesúshajxy tiøjtägøøyy møødä jiamiøødtøjc. Mänitä Jesús jadähooc miäyajtøøw̱ä jaꞌa jiamiøød waam̱batiä Jesús jaꞌa fariseodøjc hänajty tøø miøødmädiaꞌagy. \v 11 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pøṉä tioꞌoxiøjc høxmajtsp, y mänitä wiingtoꞌoxiøjc wyiingpøcy, miägädiehbiä tioꞌoxiøjc jaduhṉ. Haxøøg jaduhṉ jiatcøꞌøy. \v 12 Jaanä jaduhṉduhm̱bä, coo jaꞌa toꞌoxiøjc ñihyhap yhøxmádsät, y coo wiingyaꞌadiøjc wyiingpǿgät, jaduhṉä ñihyhap miägädiehbiä. Jaanä haxøøg jeꞌeduhṉ jiatcøøbiä ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 13 Mänitä Jesús pigänaꞌc mejtstägøøg yajnämejtsä, coo hajxy ween quiunuuꞌxyii. Coo jaꞌa Jesús jiamiøød hajxy jaduhṉ yhijxy cooc tyijy jaꞌa Jesús hänajty yhadsibaꞌañii, mänitä pigänaꞌcä tiajhajxy yhadújcäxä coo jaꞌa Jesús hajxy jaduhṉ quiaꞌa nänǿcxät. \v 14 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ yhijxy coo jaꞌa pigänaꞌc‑hajxy hänajty wyiꞌi yhadugyii, mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød yhojy: \p ―Caꞌa yøꞌø pigänaꞌc hajxy mwiꞌi yhaducy. Wéenhøch hajxy jaduhṉ xñämiṉ̃. Coo mijtsä Diosmädiaꞌagy jaduhṉ mmäbǿgät neby hädaa pigänaꞌc‑hajxy miäbøquiän, mänit mijtsä Dios jaduhṉ xyhuunghádät. \v 15 Hix̱, jaꞌa pigänaꞌc‑hajxy, cab hajxy tii quiaꞌa näꞌä mäbøcy. Tsipcøxp hajxy jaduhṉ ñäꞌägä mäbøcy. Jaduhṉds jeꞌe, coo mijts mmäbǿgät nebiä pigänaꞌc‑hajxy miäbøquiän, mänit hajxy jaduhṉ mjugyhádät cøjxtaꞌaxiøø nebiä Dios jiugyhatiän. Tøyhajt jaduhṉ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 16 Mänitä Jesús jaꞌa pigänaꞌc tiägøøyy cunuuꞌxpä tuꞌugjaty‑tuꞌugjaty. Cøꞌønähgájpäp hajxy hänajty. \p \v 17 Mänitä Jesús jim̱ chohṉ̃. Jim̱ hänajty tiuꞌuyoꞌoyñä, mänitä Jesús jäyaꞌay tuꞌug päyøꞌøguiä ñajtspaadøøyyä. Mänit wyiinjijcädaacä. Mänit ñämaayyä: \p ―Wiindsǿṉ, mjaanc̈h tehm̱ yhoyhänaꞌc miic̈h. Nébiøch ngudiúnät cooc̈h cøjxtaꞌaxiøø njugyhádät nebiä Dios jiugyhatiän ―nøm̱ä Jesús miäyajtøøw̱ä. \p \v 18 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tiic̈h miic̈h jaduhṉ coo xñämaꞌay cooc̈h nhoyhänaꞌcä. Ni pøṉ jaduhṉ quiaꞌa hoyhänaꞌcä. Jagooyyä Dios tuꞌuquiä yhoyhänaꞌcä. \v 19 Mnajuøøby miic̈h jaduhṉ nebiatiä Moisés cuhdujt jecy yejcy, túhm̱äts. “Cab hajxy mniyaghoꞌogǿøjät. Cabä wiingtoꞌoxiøjc hajxy mmøødtsänáꞌawät. Cab hajxy mméedsät. Cab hajxy mhøhṉdáꞌagät. Cab hajxy mmäméedsät høhṉdaꞌagymiädiaꞌagyhaam. Mwiingudsähgǿꞌøwäbä mdajjä mdeedy hajxy” ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 20 Mänitä Jesús ñämáayyägumbä: \p ―Pero Wiindsǿṉ, homiänáajøch jaduhṉ ngudiuṉ̃. Múutsnøc̈hä hoguiuhdujt nmädsohṉdaacy ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 21 Mänitä Jesús jaꞌa craa wyiinheeꞌppejty. Jiaanc̈h tehm̱ chójcäbä craa hänajty jeꞌe. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tuꞌtuꞌuyyä mgaꞌa cøx̱y cudiuṉ̃. Nøcx cøx̱y toog tijaty jim̱ mmøød, jaduhṉds mmóꞌowät pønjaty hajxy häyoob. Coo jaduhṉ mgudiúnät, mänit jim̱ mnǿcxät Dioswiinduum. Jim̱ miic̈hä hoybä weenbä mbáadät tsajpootyp. Hoorä, høøc̈h paduꞌubǿjcäc. \p \v 22 Coo jaꞌa craa jaduhṉ ñämaayyä, mänit jiootmadiägøøyy. Mänit wyiimbijnä tájjäp máayyäp. Hix̱, jaanc̈h tehm̱ miäyøø hänajty jeꞌe. \p \v 23 Jim̱ä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty piadänaꞌay. Mänitä Jesús wyiinheeꞌppejty. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Jaanc̈h tehm̱ chip jaduhṉ coo yøꞌø mäyøødøjc‑hajxy jim̱ ñǿcxät Dioswiinduum. Tehm̱ tiøyhajt jaduhṉ. \p \v 24 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy jaꞌa jiamiøødhajxy jaduhṉ. Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Mäguꞌughajpädøjc, pønjatiä xiädøꞌøñ hajxy hajoodhajp, jaanc̈h tehm̱ chip jaduhṉ coo hajxy jim̱ ñǿcxät Dioswiinduum. \v 25 Maas paquiä camello tuꞌug jiiby ñaxǿꞌøwät xuhñdyjutooty quejee jaꞌa mäyøøhänaꞌc‑hajxy jim̱ tiägǿꞌøwät Dioswiinduum. \p \v 26 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miänáaṉgumbä, mänitä jiamiøødhajxy maas hanax̱iä yagjuǿøguiumbä. Mänitä Jesús miäyajtøøw̱ä: \p ―Pøṉxädaꞌaduhṉ jaanc̈h tøy nähwaꞌadsaam̱b. \p \v 27 Mänitä Jesús wyiinheeꞌppéjcumbä. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Jaꞌa jäyaꞌayhajxy, cab hajxy hamdsoojoot hoy yajniñähwaꞌadsǿøjät. Pero Dios, jeꞌeds mäyajnähwaatsp. Hotyiijä Dios jaduhṉ jiaty. \p \v 28 Mänitä Pedro jaꞌa Jesús ñämaayy: \p ―Huuc mädow̱, coo højts miic̈h nbaduꞌubøjcy, cøjx højts nnähgueꞌegy tijaty højts hijty nmøød. \p \v 29-30 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pønjaty cøx̱iä tøø ñähgueꞌegy jaꞌa høøc̈hcøxpä møødä Diosmädiaꞌagyquiøxpä, maas may hajxy jaduhṉ jiaac paadaꞌañ hädaa yaabä naax̱wiin tijaty hajxy hänajty tøø ñähgueꞌegy tøø yhøxyoꞌoy, tiøjc, piuhyaꞌay, piuhdoꞌoxy, tiaj tieedy, yhuung, ñaax̱. Møød jim̱ hajxy ñøcxaꞌañ tsajpootyp. Jim̱ hajxy jaduhṉ homiänaajä yhidaꞌañ, hoy hajxy hänajty yaa tøø jia tsaac̈hpøcy jaꞌa høøc̈hcøxpä hädaa yaabä naax̱wiin. Tøyhajt jaduhṉ. \v 31 Pønjatiä møjtuuṉg jädaꞌahaty caꞌa møød, nämay hajxy miøjtägøꞌøwaꞌañ. Pero pønjatiä møjtuuṉg jädaꞌahaty ja møød, nämayyä tiuuṉghajxy piøgáaṉäxä ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 32 Mänitä Jesúshajxy jim̱ tiuꞌubøjcy møødä jiamiøødtøjc. Jerusalén hajxy hänajty ñøcxaꞌañ. Jawyiinä Jesús hänajty yoꞌoy. Mayyä jäyaꞌayhajxy hänajty pianøcxy møødä Jesús jiamiøødhajxy, jaꞌa hajxy hänajty nämajmetspä. Jaanc̈h tehm̱ yagjuøøby hajxy hänajty. Høxtä tsähgøøby hajxy hänajty. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød hawiing wioonøcxy. Mänitä Jesús tiägøøyy mädiaacpä nebiaty hänajty jiadaꞌañ yhabetaꞌañ: \p \v 33 ―Huuc mädow̱ hajxy, yam̱ hajxy nnǿcxäm Jerusalén. Coo hajxy jim̱ ngoodáaṉäm, mänítøc̈hä teedywiindsøṉhajxy xyajcøꞌødägøꞌøwaꞌañ, møødä hänaꞌcä Diosmädiaꞌagy hajxy jim̱ yajnähixøøbiä tsajtøgooty, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. Mänítøch hajxy jaduhṉ xyajnähdijaꞌañ cooc̈h hajxy xyaghoꞌogaꞌañ. Mänítøch hajxy xyajcøꞌødägøꞌøwaꞌañ jaꞌa hänaꞌc‑hajxy jim̱ tsohm̱bä Roma. \v 34 Madiúꞌujøch hajxy xchaac̈htiunaꞌañ. Xñäxiꞌigáam̱bøch hajxy. Xwyiinwoonáam̱bøch hajxy. Xwyiingutsujøꞌøwáam̱bøch hajxy. Xwiobhoꞌogáam̱bøch hajxy. Mänítøch hajxy xjia yaghoꞌogaꞌañ. Pero cudägøøgxǿøyyøch njujypiøjtägatsaꞌañ, ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 35 Mänitä Jesús wyiinguwaꞌagøøyyä jaꞌa Santiago møødä Juan. Jaꞌa Zebedeo yhuunghajxy hänajty jeꞌe. Mänit hajxy miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, huuc tuṉä mayhajt jaꞌa højtscøxpä. \p \v 36 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tii mayhájthøch ndúnäp. \p \v 37 Mänitä Santiagohajxy miänáaṉgumbä: \p ―Coo miic̈h hänajty tøø mmøjtägøꞌøy, coo hänajty tøø mdägøꞌøy hanehm̱bä, mänit højts cuhdujt xmióꞌowät coo højts jim̱ nhäñáꞌawät miic̈hä mnähmøjc, hahooyhaampiä møød hanajtyhaampiä. \p \v 38 Mänitä Jesús yhadsóogumbä: \p ―Mijts, cab hajxy mnajuøꞌøy tii hajxy jaduhṉ mnänøøm̱by. Nej, mmeeꞌxtúgäp hajxy jaduhm̱bä nébiøch ndsaac̈hpøgáꞌañänä. \p \v 39 Mänitä Santiagohajxy yhadsooyy: \p ―Nmeeꞌxtúgäp højts jaduhṉ. \p Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Jaduhṉ mijts mjaanc̈h tsaac̈hpøgaam̱bä nébiøch ndsaac̈hpøgaꞌañän. Tøyhajt jaduhṉ. \v 40 Pero cábøc̈hä cuhdujt jaduhṉ nmøødä coo mijtsä cuhdujt nmóꞌowät coo hajxy jim̱ mhäñáꞌawät høøc̈hä nnähmøjc mänáajøch hänajty tøø ndägøꞌøyän hanehm̱bä. Dios jaꞌa cuhdujt møød pøṉ yajnähdijaam̱by coo hajxy jim̱ yhäñáꞌawät. Jeꞌedshajxy jaduhṉ jim̱ häñaꞌawaam̱b ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 41 Coo Jaha Jesús jiamiøødhajxy jaduhṉ miädooyy, jaꞌa hajxy hänajty jaac nämajcpä, mänitä Santiagohajxy miäjootmaꞌtä møødä Juan. \v 42 Mänitä Jesús miøjyaax̱y jaꞌa hajxy hänajty jaac nämajcpä. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Jaꞌa gobiernähajxy, møødä hänaꞌc‑hajxy yaa møjtuuṉgmøødpä hädaa yaabä naax̱wiin, jaꞌa hänáꞌcätshajxy jaduhṉ yaa hanehm̱b. Mnajuøøby hajxy jaduhṉ, túhm̱äts. \v 43-44 Pero mijts, cab hajxy mbøc‑juǿꞌøwät coo møjtuuṉg hajxy mmøødhádät. Pøṉä jioot tsojp coo wyiingudsähgøꞌøwǿøjät, weenä jioot piädaꞌagy coo jiamiøød piuhbédät. \v 45 Høøc̈hpaady, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä, mäbuhbéjpøch jaduhṉ yaa tøø ngädaꞌagy. Høxtä nnähhoꞌtuꞌudáam̱biøc̈hä jäyaꞌayhajxy nägøx̱iä. Cábøch jaduhṉ nmänaꞌañ cooc̈hä jäyaꞌayhajxy xpiuhbédät. \p \v 46 Mänitä Jesúshajxy quiooꞌty maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Jericó. Coo hajxy jim̱ chóhṉgumbä, mayyä jäyaꞌay hajxy piaduꞌubøjcä. Jim̱ä wiinds hänajty tuꞌug yhäñaꞌay tuꞌhaam. Bartimeo hänajty xiøhaty. Timeo jaꞌa tieedy hänajty xiøhaty. Xädøꞌøñyujwaam̱bä Bartimeo hänajty. \v 47 Coo jaꞌa Bartimeo jaduhṉ miädooyy coo hänajty jeꞌe Jiesúsä, jaꞌa hänajty tsohm̱bä Nazaret, mänitä Bartimeo møc yaax̱y: \p ―Jesús, David miic̈h jecy mhaphajt mdeedyhajt. Høøc̈h näxúuꞌtsäc. \p \v 48 Mänitä Bartimeo yhojmujcä nämay coo cu yhamooṉ̃. Pero cab jaduhṉ ñäꞌä hamooṉ̃. Tehṉgajnä maas møc tiägøøyy yaax̱pä: \p ―Jesús, miic̈hä David jecy mhaphajt mdeedyhajt. Høøc̈h näxúuꞌtsäc. \p \v 49 Mänitä Jesús tiänaaxiøjpy. Mänit miänaaṉ̃ coo jaꞌa Bartimeo miøjyaꞌaxǿøjät. Mänitä Bartimeo tuꞌjäyaꞌay ñämaayyä: \p ―Xooṉdaꞌag, tänaayyøꞌøg. Xim̱ä Jesús xmiøjyaꞌaxy. \p \v 50 Mänitä Bartimeo paquiä tiänaayyøꞌcy. Mänitä yoṉ̃wit yajniñähnajptuutä. Mänitä Jesús päyøꞌøguiä hoy wyiingumedsøꞌøy. \v 51 Mänitä Jesús jaꞌa Bartimeo miäyajtøøyy: \p ―Tii mayhajt jaduhṉ myajtunáaṉäp. \p Mänitä Bartimeo yhadsooyy: \p ―Wiindsǿṉ, høøc̈h yaghijxǿꞌcäc. \p \v 52 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Jaꞌa hoy, tisän coo quiaꞌa cabä. Cooc̈hä nmädiaꞌagy tøø xmiäbøjcä, paady tøø mhijxøꞌnø. \p Tuuṉä Jesús jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänitiä Bartimeo jiaanc̈h hijxøꞌcy. Mänitä Jesús piaduꞌubøjnä. \c 11 \p \v 1 Jim̱ä Jesúshajxy hänajty quioodaaṉnä maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Betfagé møød Betania, jim̱ mädøyyä maa jaꞌa tuṉ hänajty xiøhatiän Olivos. Jim̱ hänajty miäwiingóṉ Jerusalén. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød metsc \v 2 ñämaayy: \p ―Nøcx hajxy jim̱haamby maa yøꞌø cajpthuungän. Coo hajxy jim̱ mmedsaꞌañ, jim̱ä burro hajxy tuꞌug mbaadaꞌañ cuxoch. Cahnä pøṉ yajpejmachñä. Mmäguejǿꞌøwäp hajxy. Jaduhṉds hajxy yaa mwitsmínät. \v 3 Y pø jim̱ä jäyaꞌay hajxy xmiäyajtøy tii hajxy jaduhṉ coo mmäguejøꞌøy, mänit hajxy mnämáꞌawät: “Jaꞌa nwiindsǿṉ højts cham̱ yajmaajiajp. Paquiä højts nnäꞌä yajtunaꞌañ. Mänit højts miṉ nnajtswidsøꞌøy.” Jaduhṉ hajxy mmänáꞌanät ―nøm̱ä Jesús ñajtscapxøøyy. \p \v 4-5 Mänitä burro hajxy hoy jiaanc̈h paady cuxoch jim̱ møjtuꞌhaam, jim̱ tøjnähmøjc mädøyyä. Jim̱ä jäyaꞌayhajxy hänajty näjeꞌe tiänaꞌay. Coo jaꞌa Jesús jiamiøødhajxy tiägøøyy burromäguejøøbiä, mänit hajxy ñämaayyä: \p ―Tii yøꞌø burro hajxy jaduhṉ coo mmäguejøꞌøy. \p \v 6 Mänit hajxy jaduhṉ yhadsooyy waam̱baty hajxy hänajty tøø yhaneꞌemyii coo hajxy jaduhṉ yhadsówät. \v 7 Mänitä Jesús jaꞌa burro yajnäméjtsäxä. Mänitä jiamiøødä wyit hajxy jim̱ piädaacy burronähgøxp. Mänitä Jesús jim̱ piejty. \v 8 Jaanc̈h tehm̱ miayyä jäyaꞌayhajxy hänajty pianøcxy. Mänitä wyit hajxy näjeꞌe chijy. Jaduhṉds hajxy tuꞌhaam ñajtsyeꞌebøøyy maa jaꞌa Jesús hänajty burronähgøxp ñaxøꞌøwaꞌañän. Näjeꞌe hujtshaay hajxy hänajty piujxpä. Jim̱ hajxy hänajty piädaacpä tuꞌhaam. \v 9 Cuꞌughagujcä Jesús hänajty ñøcxy. Mänitä cuꞌughajxy nägøx̱iä tiägøøyy yaax̱pä jojpä: \p ―¡Viva Jesús, viva! ¡Gloria a Dios! Diosquex̱y hädaa Jesús jaduhṉ. \v 10 ¡Gloria a Dios tsajpootypä! Jaduhṉ hädaa Jesús yhaneꞌemaam̱bä nebiä David jecy yhanehm̱iän, jaꞌa hajxy jecy nhaphajt ndeedyhájtäm. \p \v 11 Mänitä Jesúshajxy jim̱ quiooꞌnä Jerusalén, møødä jiamiøød jaꞌa nämajmetspähajxy. Mänit hajxy jim̱ ñøcxøøyy maa jaꞌa tsajtøjcän. Coo hajxy jiiby chajtøjtägøøyy, mänit hajxy yhijxwädijty tijaty hänajty jiiby. Mänit hajxy wyiimbíjcumbä. Mänit hajxy jiiby yhädáaccumbä Betania. Hix̱, tøø hänajty chuujøꞌøy, y jiiby hajxy hänajty miejtstaꞌagaꞌañ Betania. \p \v 12 Cujaboom, mänitä Jesúshajxy jim̱ tiuꞌubǿjcumbä. Mänitä Jesús yähoꞌpøjcä. \v 13 Mänitä piids tuꞌug ñäheebøøyy coo hänajty jim̱ tiänaꞌay picxum̱nä. Coo wiingóṉ ñämejch, mänit yhijxy coo tiøøm hänajty quiaꞌa näꞌägädä hity. Haagä haay hänajty jeꞌe. Cahnä yhiiꞌts hänajty yhabaadyñä mänaabä hänajty nax̱y tiøømbetiän. \v 14 Mänitä Jesús piids ñämaayy: \p ―Ni mänaa miic̈h mgaꞌa tøømbejtägatsaaṉnä. \p Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, miädoow̱ jaꞌa jiamiøødhajxy jaduhṉ. \p \v 15 Coo jaꞌa Jesúshajxy jim̱ miejtstägajch Jerusalén, mänitä Jesús jiiby chajtøjtägǿøguiumbä. Mänitä Jesús jaꞌa tooꞌpädøjc juubiädøjc tiägøøyy høxpäboobiädsøøm̱bä jiiby tsajtøgooty. Mänitä meexä tiägøøyy høxjuijpä maa xädøꞌøñ hajxy hänajty quiuwichän, møødä häñaabiejt maa hajxy hänajty yhäñaꞌayän coo hajxy hänajty pialomatoogy. \v 16 Mänitä Jesús tiägøøyy hadujpä coo jaꞌa jäyaꞌayä tioogy hajxy jiiby quiaꞌa mädägǿøñät tsajtøgooty. \v 17 Mänitä Jesús tiägøøyy yajwiingapxøøbiä: \p ―Jaduhṉ jim̱ myiṉ̃ cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän: “Paꞌyaax̱táacthøc̈hä ndøjc hajxy nägøx̱iä xwiáaṉät, jaꞌa jäyaꞌayhajxy wiinduhm̱yhagajptpä.” Jaduhṉä Dios jecy miänaaṉ̃. Pero mijts, wiing mijtsä tsajtøjc mwaꞌañ. Jaduhṉ hajxy mwaꞌañ nebiä meeꞌtstaactän ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 18 Coo jaꞌa teedywiindsøṉhajxy jaduhṉ miädooyy, møødä hänaꞌcä Diosmädiaꞌagy hajxy hänajty jiiby yajnähixøøbiä tsajtøgooty, mänit hajxy tiägøøyy cojyquiapxytiuum̱bä nebiä Jesús hajxy yaghóꞌogät. Hix̱, chähgøøbiä Jesús hajxy hänajty jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hänajty jiaanc̈h tehm̱ yhamädoow̱híjtäxä jaꞌa cuꞌug. \v 19 Pero coo quioodsøøñä, mänitä Jesúshajxy jiiby yhädáaccumbä Betania. \p \v 20 Cujaboomä Jesúshajxy ñøcxtägajch Jerusalén. Coo hajxy jim̱ ñaxǿøguiumbä maa jaꞌa Jesús jaꞌa piids hänajty tøø ñäbogøꞌøyän, mänitä piids hajxy yhijxy coo hänajty tøø quiøx̱y tøꞌøc̈h. \v 21 Coo jaꞌa Pedro jaduhṉ jiahmiejtstaacy, mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Wiindsǿṉ, huug hix̱ yøꞌø piids. Häxøøy miic̈h yøꞌø mnäbogøøyy coo ni mänaa quiaꞌa tøømhájnät. Tøø yøꞌø quiøx̱y tøøtsnä ―nøm̱ä Pedro miänaaṉ̃. \p \v 22 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Mäbøjcä jaꞌa Dios miädiaꞌagy coo jiaanc̈h tehm̱ tiømiädiaꞌaguiä. \v 23 Coo hajxy hamuumduꞌjoot mmäbǿgät, høxtä yøꞌø tuṉ jaꞌa mmädiaꞌagyhajxy xquiudiúuṉäp coo hajxy mnämáꞌawät coo ween nøcxy miejyquiaꞌawøꞌøy. Mänitä mmädiaꞌagyhajxy jaduhṉ xquiudiúuṉät coo jaꞌa Dios jaꞌa miädiaꞌagy hajxy hamuumduꞌjoot mmäbǿjcät coo tiømiädiaꞌaguiä. Tøyhajt jaduhṉ. \v 24 Coo mijtsä Dios tijaty mmäyujwáꞌanät, xmióꞌowäp hajxy jaduhṉ, coo jaꞌa miädiaꞌagy hajxy hamuumduꞌjoot mmäbǿjcät coo tiømiädiaꞌaguiä. \v 25 Coo mijtsä Dios hänajty mbaꞌyaꞌaxaꞌañ, tsipcøxpä hänaꞌc hajxy jayøjp mmäméeꞌxät, jaꞌa mijts hänajty tøø xñägädieeyǿꞌøyäbä, jaduhṉä Dios hajxy jaduhṉ xmiäméeꞌxpät tijaty hajxy hänajty mgädieeyhajpy. \v 26 Pero pø cab hajxy mmämeeꞌxaꞌañ, ni mijtsä mDeedy tsajpootypä xquiaꞌa mämeeꞌxtägatsaꞌañ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 27 Coo jaꞌa Jesúshajxy jim̱ quiooꞌtägajch Jerusalén, mänitä Jesús jadähooc tiägøøyy tsajtøgooty. Jiibiä Jesús hänajty wiädity, mänit ñämejtsä jaꞌa teedywiindsǿṉ, møødä hänaꞌc‑hajxy jiiby yajnähixøøbiä tsajtøgooty, møødä majjäyaꞌadiøjc. \v 28 Mänitä Jesús hajxy miäyajtøøyy: \p ―Pøṉ miic̈h cuhdujt tøø xmioꞌoy coo miic̈h häxøøy yaa tsajtøgooty tøø mdsiptuṉ̃. \p \v 29-30 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Nhadsóow̱äbøch häyaa jaduhṉ cooc̈h mijts häyaa jayøjp xyhadsóow̱ät. Pøṉä Juan mäyajnäbejpä quejx, Diosä tøgä jäyaꞌayä. Hadsóow̱ägøch hajxy. Cooc̈h hajxy häyaa xyhadsóow̱ät, mänítøch mijts häyaa nhadsoodägájtspät ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 31 Cabä teedywiindsøṉhajxy hänajty ñajuøꞌøy waam̱bä Jesús hajxy yhadsówät. Mänit hajxy tiägøøyy niñämáayyäbä: “Coo hajxy häyaa nmänáaṉämät coo jaꞌa Dios jaꞌa Juan quiejxy, jaduhṉ jadähooc xyhadsowáaṉäm: Aa, pø tøyhajt jaduhṉ coo jaꞌa Dios jaꞌa Juan jiaanc̈h quejxy, tii jaꞌa Juan miädiaꞌagy hajxy coo tøø mgaꞌa mäbøjcä. \v 32 Y coo hajxy häyaa nmänáaṉämät coo jaꞌa Dios jaꞌa Juan quiaꞌa quejxy, mänitä cuꞌug hajxy häyaa xmiädsibǿøyyämät.” Hix̱, jaduhṉä cuꞌughajxy hänajty miänaꞌañ coogä Juan hänajty Dyiosquex̱iä. \v 33 Mänitä Jesús hajxy ñämaayy coo hajxy hänajty quiaꞌa najuøꞌøy. Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pues, ni høøc̈h jaduhṉ ngaꞌa nägapxaam̱bä pǿṉhøchä cuhdujt tøø xmioꞌoy. \c 12 \p \v 1 Mänitä Jesús tiägøøyy yajnähixøøbiä cuentäyajmäbaadyhaam: \p ―Mänitä jäyaꞌay tsaatypcam̱ tuꞌug piädaacy. Mänit jiuhguraajøøyy. Mänitä tsaatyñøøxeeꞌxøhñdy ñädajøøyy. Mänitä nähbettøjc tuꞌug yhädiuuṉ̃ coo hajxy jim̱ yhäñáꞌawät coo jaꞌa tsaatypcam̱ hajxy hänajty cwieendähadaꞌañ. Mänitä wiingjäyaꞌay jaꞌa tsaatypcam̱ hajxy yajcøꞌødägǿøyyäxä coo hajxy cøguipxyjiaty cwieendähádät. Mänitä cudsaatyp jäguem̱naax̱ ñøcxy. \v 2 Coo jaꞌa tsaatyptuc yhabaaty, mänitä cudsaatyp jaꞌa mioonsä quiejxy coo hajxy cøgujjiä ween yajwaꞌxy. \v 3 Coo jaꞌa craa jim̱ miejch, mänit hoyhoy quioxhoꞌcä. Mänit piäboowyiimbijtä cøꞌøwaꞌads. \v 4 Mänitä cudsaatyp jaꞌa mioonsä mäwiingpä jia quéjxcumbä. Maas hanax̱iä craa jeꞌe wiobhóꞌcäbä. Høxtä yajtsäbíjtäxä jaꞌa quiopc jaduhṉ. Hoyhoy jaduhṉ chaac̈htiuuṉä. \v 5 Mänitä cudsaatyp jaꞌa mioonsä mäwiingpä jia quéjxcumbä. Mänit hajxy jeꞌe yaghoꞌcy. Maas mayyä mioonsä jia jaac tehm̱ quiejxy. Näjeꞌe hajxy wiobhoꞌcä; näjeꞌe hajxy yaghoꞌcä. \p \v 6 ’Jim̱ä cudsaatyp jaꞌa yhuung hänajty tuꞌug. Jiaanc̈h tehm̱ chojpiä yhuung hänajty. Mänit ñämaayy: “Nhuuc quéx̱yhøch miic̈h jim̱. Wehṉdä miic̈h hajxy häyaa xñäꞌä wiingudsähgǿꞌøwät.” \v 7 Coo jaꞌa cudsaatyp yhuung jim̱ miejch, mänit hajxy tiägøøyy niñämáayyäbä, jaꞌa tsaatypcam̱ hajxy hänajty tøø miämähmǿꞌøyäbä: “Coo hädaa craa tieedy häyaa ñäꞌä hóꞌogät, hädaa craa jaduhṉ cøx̱iä mämähmøꞌøwaam̱b mäduhṉ̃tiä hädaa tsaatypcam̱. Tsøc hädaa craa hajxy jaduhṉ näꞌägä yaghóꞌcäm, jaduhṉ højts hädaa tsaatypcam̱ njeꞌehájtämät.” \v 8 Mänitä cudsaatyp yhuung miájtsäxä. Mänit yaghoꞌcä. Mänit hajxy hoy yhøxchøm̱y jäguem̱juøøby. \p \v 9 ’Haa, nebiä cudsaatypädaꞌa hänajty jiatcøꞌøwaꞌañ. Nøcxaam̱bädaꞌa hajxy yaghoꞌtägatsaꞌañii, jaꞌa hajxy hänajty tøø miäyaghóꞌoguiäbä. Mänitä wiinghänaꞌcä tsaatypcam̱ hajxy hänajty yajcøꞌødägøꞌøwaꞌañii. \p \v 10 ’Jaduhṉ jim̱ myiṉ̃ cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän: \q1 Jaꞌa tsaa mädyii jaꞌa tøjmuuꞌtspädøjc‑hajxy quiaꞌa näꞌägä cumaayy, \q1 jeꞌe näꞌägä tuuṉdsohṉ maa jaꞌa tøjteecän. \q1 \v 11 Jaꞌa Dios jaduhṉ mänaaṉ coo jaꞌa tsaa jaduhṉ jim̱ tiuuṉdsóonät. \q1 Paady hajxy jaduhṉ jaanc̈h tehm̱ yajxóṉ nhíjxäm \m ―nøm̱ä Jesús miädiaacy. \p \v 12 Jaꞌa teedywiindsøṉhajxy, ñajuøøby hajxy hänajty jaduhṉ coo hajxy hänajty tøø yajmäbaadyii nebiä cahwiindøyhänaꞌcän, jaꞌa hajxy hänajty tsaatypcueendähajpä. Coo hajxy jaduhṉ ñajuøøyy, paadiä Jesús hajxy hänajty jia wiꞌi miadsaꞌañ. Pero cab hajxy jaduhṉ ñäꞌä majch, jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa cuꞌug hajxy hänajty chähgøꞌøy. Mänitä Jesús hajxy ñähgueecnä. Mänit hajxy wyiimbijnä. \p \v 13 Mänitä fariseoshajxy näjeꞌe wyiinguejxä, møødä Herodes quiuꞌughajxy näjeꞌebä, coo jaꞌa Jesús hajxy yajcapxtägóyyät, jaduhṉ hajxy hoy ñäxøꞌøwǿꞌøwät. \v 14 Mänitä Jesús ñämejtsä. Mänit ñämaayyä: \p ―Nnajuøøby højts coo miic̈h tøy mjaanc̈h tehm̱ miädiaꞌagy. Caj miic̈h jaduhṉ mnäꞌägä møjpädaꞌagy waam̱batiä cuꞌug xjia nämaꞌay. Tuꞌcuhdujt miic̈hä jäyaꞌay mhix̱y, pønjaty hajxy mäyøø, pønjaty hajxy häyoob. Tøyhajt højts miic̈h xyajnähixøꞌøy coo højts hoy njäyaꞌayhádät nebiä Dios choquiän. Hoorä, coo højtsä gobiernä Rómabä hänajty xyajnähjuudiuꞌudaꞌañ, nej, hahixøøby jaduhṉ coo højts nnähjuudiúꞌudädä ―nøm̱ä Jesús miäyajtøøw̱ä. \p \v 15 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tiic̈h hajxy jaduhṉ coo xjia wiꞌi yajcapxtägoyyaꞌañ. Høøc̈hä xädøꞌøñ tuꞌug huuc yaghíjxäc. \p Paadiä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, ñajuøøby hänajty jaduhṉ coo hänajty jia wiꞌi yajcapxtägoyyaꞌañii. \v 16 Mänitä Jesús xädøꞌøñ jiaanc̈h yaghijxä. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Pøṉ wyiin jiøjp yøꞌøduhṉ. Pøṉ xiøø yøꞌøduhṉ jim̱ miim̱b. \p Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Jaꞌa gobiernä wyiin jiøjp yøꞌø, jaꞌa jim̱ tuum̱bä Roma. Jaayaꞌay xiøø yøꞌøbä. \p \v 17 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Tøyhajt jaduhṉ. Moꞌowxä jaꞌa gobiernä hajxy pø jeꞌe jieꞌe yøꞌø. Pero mädyii jaꞌa Dios jieꞌe, moꞌow hajxy jeꞌebä. \p Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ yhadsooyy, jaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy jaꞌa fariseoshajxy jaduhṉ. \p \v 18 Mänitä Jesús jaꞌa saduceos näjeꞌe ñämejtsä. Cabä saduceoshajxy hänajty miäbøcy coogä hoꞌogyjiäyaꞌayhajxy hänajty jiujypiøjtägatsaꞌañ. Jaduhṉä saduceoshajxy hänajty miänaꞌañ cooc tyijy jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌayhajxy quiaꞌa jujypiøjtägatsaꞌañ. \v 19 Mänitä saduceos jaꞌa Jesús hajxy ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, jaduhṉä Moisés jecy quiujahy neby højts nguhdujthájtämät, højts judíojäyaꞌayhájtäm. Hoorä, coogä yaꞌadiøjc tuꞌug yhóꞌogät, coog hänajty piøquiä, pø cáhnäg hajxy hänajty yhuungpaadyñä, pø jím̱ägä piuhyaꞌay, wéenägä piuhyaꞌay jaꞌa yaamgtoꞌoxy wyiingpøcy, jadúhṉäc hajxy jaduhṉ yhuungpáadät. Jadúhṉäc quiähxǿꞌøgät coog hänajty jeꞌe yhuungä, jaꞌa hänajty tøø yhóꞌoguiäbä. \v 20 Hoorä, jii jäyaꞌayhajxy hänajty näjuxtujyaꞌay, haagä tuꞌqueꞌex. Mänitä tehm̱ quioobhuung tioꞌoxiøjwiingpøjcy. Cab jejcy miøødtsänaayy, mänitä craa yhoꞌcy. Cabä huung hajxy ñäꞌä paaty. \v 21 Mänitä jiødsøm̱y jaꞌa yaamgtoꞌoxy wyiingpøjcy. Ni jeꞌehajxy quiaꞌa huungpaatpä. Mänitä craa yhoꞌpä. Jaduhṉä jiødsøm̱y jeꞌebä jia wiingpǿjcumbä. Jaanä jaduhyyä jeꞌe jiajpä nebiä yhajchhajxy jiajtiän. \v 22 Jaduhṉ hajxy näjuxtujc jia møødtsänaayy, ni pøṉ jeꞌe quiaꞌa yaghuungpaaty. Nägøx̱iä hajxy jaduhṉ yhoꞌcy. Høxtä jaꞌa toꞌoxiøjc, jaac tehm̱ yhoꞌc jeꞌebä. \v 23 Bueno, coo jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌayhajxy hänajty nägøx̱iä jiujypiøjtägatsaꞌañ, pøndaꞌa jeꞌe tehm̱ tiøybä møødtsänaꞌawaam̱b, jaꞌa hajxy hänajty näjuxtujcpä. Hix̱, näjuxtujc hajxy hänajty tøø jia møødtsänaꞌay. Paady højtsä tøyhajt ndsocy ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 24 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Caj mijtsä tøyhajt hajxy mnäꞌägä møødä, jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy mgaꞌa näꞌägädä wiinjuøꞌøy. Møød cab hajxy mnajuøøbiä nebiatiä Dios jaꞌa miøcmäjaa yajcähxøꞌøgy. \v 25 Coo jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌayhajxy hänajty jiujypiøjtägatsaꞌañ, cab hajxy mänit piøgaꞌañ, cab hajxy mänit yhuꞌugaꞌañ. Jaduhṉ hajxy yhidaꞌañ nebiä Diosmoonsähajxy jim̱ yhitiän tsajpootyp. \v 26 Tii mijts coo mgaꞌa mäbøgaꞌañ coo jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌayhajxy jiujypiøjtägatsaꞌañ. Jaduhṉä Moisés jecy quiujahy coogä Dios tähooc miøødnibiaatä jim̱ pactuum maagä hujts haptymøødpä hänajty tioyyän. Mänítägä Dios jaꞌa Moisés ñämaayy: “Høøc̈hä Abraham xDyioshajp, møødä Isaac, møødä Jacob.” \v 27 Coo jaꞌa Dios jaduhṉ jecy miänaaṉ̃, jaduhṉä tøyhajt hajxy nmøødhájtäm coo jaꞌa Abrahamhajxy hänajty tøø jiujypiøjtägach, møødä Isaac, møødä Jacob. Hix̱, jujcyjiäyaꞌay jaꞌa Dios jaduhṉ Dioshájtäp, caꞌa yhoꞌoguiäyaꞌayä. Coo mijts jaduhṉ mmänaꞌañ cooc tyijy jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌayhajxy quiaꞌa jujypiøjtägatsaꞌañ, caj mijtsä tøyhajt hajxy mnäꞌägä møødä ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 28 Jim̱ä jäyaꞌay hänajty tuꞌug yhamädoow̱hity. Tsajtøgooty hänajty tiuṉ̃. Coo miädooyy coo jaꞌa Jesús hänajty hoy tøø yhadsoy, mänitä Jesús hoy wyiinguwaꞌagøꞌøyii. Mänit ñämaayyä: \p ―Madiuꞌu jaꞌa Moisés hajxy jecy xyhanéhm̱äm. Mädyii jaduhṉ maas tuuṉgpaatp ―nøm̱ä Jesús miäyajtøøw̱ä. \p \v 29 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jaduhṉ jeꞌe miänaꞌañ: “Pønjatiä Israel jecy haphajt teedyhajt, hamädoow̱hit hajxy. Jaꞌa Dios hajxy nWindsøṉhájtäm. Tuꞌuquiä Dios jaduhṉ Dyioshaty. \v 30 Hamuumduꞌjootä Dios hajxy mjaanc̈h tehm̱ wyiingudsähgǿꞌøwät nägøꞌø nädecypiä. Mäbøjcä miädiaꞌagy hajxy homiänaajä. Jahmiets hajxy jaduhṉ cøjxtaꞌaxiøø.” \v 31 Jaduhṉä miämetspä miänaam̱bä: “Mdsógäbä jäyaꞌay hajxy nägøx̱iä nej mijts hamdsooyyä mnic̈hogyiijän. Ni mädyii mädiaꞌagy jaduhṉ quiaꞌa mäbaady neby hädaa mädiaꞌagy metspä tiuuṉgpaadiän” ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 32 Mänitä craa miänáaṉgumbä, jaꞌa hänajty tuum̱bä tsajtøgooty: \p ―Wiindsǿṉ, jaanc̈h tehm̱ yhoy miic̈h mhadsooyy. Tøyhajt jaduhṉ nej miic̈h mmänaꞌañän coo Dios tiuꞌuquiä. Cabä wiingDios jyiijä. Xjiaanc̈h tehm̱ tiuuṉgpáatäm hajxy jaduhṉ \v 33 coo jaꞌa Dios hajxy hamuumduꞌjoot nwiingudsähgǿøyyämät, møød coo jäyaꞌay hajxy nägøx̱iä ndsójcämät neby hajxy hamdsooyyä nnic̈hójcäm. Pero cab hajxy xjiaty tuuṉgpáatäm coo animal hajxy jiiby nøcxy nnäꞌä hayójxäm tsajtøgooty noꞌcøøc ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 34 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miädooyy coo jaꞌa craa hänajty najuøøyyhaamby tøø quiapxy, jaꞌa hänajty tuum̱bä tsajtøgooty, mänitä craa ñämaayyä: \p ―Jaac mäbøc jaꞌa Diosmädiaꞌagy hamuumduꞌjoot, jaduhṉds miic̈h jim̱ mnǿcxät Dioswiinduum ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p Mänitä hänaꞌc‑hajxy yhamooṉnä, jaꞌa Jesús hajxy hänajty jia wiꞌi yaghoꞌogaam̱bä. Cabä Jesús hajxy waam̱b miäyajtøønä jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa Jesús hajxy hänajty chähgøꞌøy. \p \v 35 Jiibiä Jesús hänajty yajnähixøꞌøy tsajtøgooty. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Yøꞌø hänaꞌc‑hajxy jii yajnähixøøbiä tsajtøgooty, tii hajxy jaduhṉ coo miänaꞌañ coogä David jaꞌa Cristo yhaphaty yhoc‑haty. \v 36 Haa caꞌa, jaduhṉ jim myiṉ̃ cujaayä maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän coo jaꞌa David hamdsooyyä jecy miänaaṉ̃: \q1 Mänítøc̈hä Dios jaꞌa nWiindsǿṉ xñämaayyä: \q1 “Yaa miṉ häñaꞌaw maac̈hä nhahooyhaampiän, \q1 høxtä cóonøc̈hä mmädsip ngaꞌa yajmäjädáacämät.” \m Jaꞌa Dioshespírituhaamä David jaduhṉ jecy miänaaṉ̃. \v 37 Jaduhṉä David jecy miänaaṉ̃ coogä Cristo hänajty wyiindsøṉhaty. Hoorä, pø tøyhajt jaduhṉ coo jaꞌa David jaꞌa Cristo jaduhṉ jecy wyiindsøṉhajty, tii yøꞌø jäyaꞌayhajxy coo miänaꞌañ coogä David jaꞌa Cristo ñäꞌä haphaty ñäꞌä hoc‑haty ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p Jaanc̈h tehm̱ yhomiädoonä jaꞌa jäyaꞌayhajxy hänajty miädoy nebiä Jesús hänajty yajnähixøꞌøyän. Nämayyä jäyaꞌayhajxy hänajty. \p \v 38 Mänitä Jesús jiaac mänaaṉ̃: \p ―Yøꞌø hänaꞌc‑hajxy jii yajnähixøøbiä tsajtøgooty, cab yøꞌø miädiaꞌagy hajxy mmäbǿjcät. Yoṉ̃witmøød hajxy nax̱y wiädity cajptooty jeꞌeguiøxpä coo hajxy wyiꞌi yajcumayaꞌañ. Wiꞌi yajwiingudsähgøꞌøwaam̱b hajxy jaduhṉ. \v 39 Jiiby hajxy jia wiꞌi yhäñaꞌawaꞌañ maa jaꞌa häñaabiejt yajxonjatypän, hädaa yaabä tsajtøgootypä, møød jim̱ maa jaꞌa cay huꞌugy nax̱y jiadyiijän. \v 40 Pero cabä quiuhdujthajxy ñäꞌägädä hoyyä. Hix̱, pǿjcäxäbä yaamgtoꞌoxiä tiøjc‑hajxy. Hoy hajxy jaduhṉ jia jatcøꞌøy, jejcyjiatiä Dios hajxy jia wiꞌi piaꞌyaꞌaxy. Pero jaanc̈h tehm̱ yhoyhoy hajxy jaduhṉ yajcumädow̱aꞌañii ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 41 Mänitä Jesús jim̱ mädøyyä hoy yhøxtaꞌagy maa jaꞌa jäyaꞌay xädøꞌøñ hajxy hänajty nax̱y quiuyoxøꞌøyän. Jaꞌa mäyøøjäyaꞌayhajxy, majiatiä xädøꞌøñ hajxy hänajty piädaꞌagy. Jim̱ä Jesús hänajty miäheeꞌpnaꞌay. \v 42 Mänitä yaamgtoꞌoxy tuꞌug miejch. Jaanc̈h tehm̱ yhäyoob hänajty jeꞌe. Mejtsmägoꞌxä häyoobä jeꞌe quiugonøøyy. \v 43-44 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc ñämaayy: \p ―Huug hix̱ yøꞌø yaamgtoꞌoxy hajxy. Cøx̱iä yøꞌøduhṉ tøø yecy mäduhṉ̃tiä hijty miøødä, jaꞌa hijty ñägayaam̱biä. Pero yøꞌø mäyøøhänaꞌc‑hajxy, weeṉ̃tiä hajxy jaduhṉ ñäꞌä puhyejcy. \c 13 \p \v 1 Coo jaꞌa Jesúshajxy jiiby chajtøjpädsøøm̱y, mänitä jiamiøød tuꞌug miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, huug hix̱ yøꞌø tsajtøjc, jaanc̈h tehm̱ yajxóṉ yøꞌøduhṉ miuuc̈hä. \p \v 2 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Hoy huuc tehm̱ yheeb. Hoy yøꞌø tøjc jaduhṉ jia cruundä, cøxaam̱b yøꞌøduhṉ jyidaꞌañ. Hax̱it hatajøꞌøy yøꞌø muuc̈h jiadaꞌañ. \p \v 3 Mänitä Jesúshajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa tuṉ hänajty xiøhatiän Olivos, jim̱ Jerusalén‑woc‑hawiimb. Coo hajxy jim̱ miejch, mänitä Jesús hanidiuhm̱duum hoy yhøxtaꞌagy. Mänitä Pedro jaꞌa Jesús hajxy ñänøcxy, møødä Santiago, møødä Juan, møødä Andrés. Mänitä Jesús hajxy miäyajtøøyy: \p \v 4 ―Mänaads yøꞌø tsajtøjc jaduhṉ jyidaꞌañ. Mädyii hijxtáhṉdäts jaduhṉ cähxøꞌøgaam̱b coo hänajty jaduhṉ yhabaadaꞌañ. \p \v 5 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Mniyajcopcøꞌøwǿøjäp hajxy. Cab hajxy myajwiinhǿønät. \v 6 Mayyä jäyaꞌayhajxy miṉ miäwiinhøønaꞌañ. Jaduhṉ hajxy hänajty miänaꞌanaꞌañ: “Høøc̈h jeꞌe Cristo.” Mayyä jäyaꞌayhajxy hänajty jiaanc̈h tehm̱ miäbøgaꞌañ. \p \v 7 ’Coo hajxy mmädoyhádät coo tsip pleetä hänajty xii yaa tøø piädøꞌøgy, cab hajxy jaduhṉ mmänáꞌanät cooc tyijy jaꞌa naax̱wiimbä hänajty wyiimbidaꞌañ. Homiänaajä tsip pleetä jiadyii. \v 8 Nimiädsibøꞌøwáaṉäp hajxy hänajty wiinghagajptjaty. Wiinduhm̱yhagajpt hujx hänajty ñaxaꞌañ. Jadáaṉäbä yuuxøø hänajty wiinduhm̱yhagajpt. Coo jaduhṉ jiadaꞌañíi, hijxtahṉd jaduhṉ cähxøꞌtsoonaam̱b coo tsøꞌty häyohn hoc̈hähgøøñäjaty hänajty jiadaꞌañii. \p \v 9 ’Mniyajcopcøꞌøwǿøjäp hajxy mänit. Mäjahñdiuum hajxy hänajty mhidaꞌañ. Xmiadsaam̱bä mmädsip hajxy hänajty. Mänit hajxy jim̱ xyajnøcxaꞌañ hagujc. Møød jim̱ maa jaꞌa judíos chajtøjc‑hajxiän, xwiobhoꞌogaam̱b hajxy hänajty jim̱. Xyajnøcxaam̱b hajxy hänajty jim̱ maa jaꞌa gobiernä wyiinduumhajxiän, jeꞌeguiøxpä cooc̈h mijts xpiawädity. Jím̱høch hajxy jaduhṉ xmiädiáꞌagät gobiernäwiinduum. \v 10 Hix̱, cahnä naax̱wiimbä hänajty wyiimbityñä, cøxaam̱bä jäyaꞌay jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy miädow̱aꞌañ wiinduhm̱yhagajpt. \v 11 Y coo hajxy jim̱ xyajnǿcxät hagujc, cab hajxy mänit mnädaj mnämáyät waam̱baty hajxy mhadsówät. Hix̱, jaꞌa Dios jaꞌa mädiaꞌagy hajxy hänajty xmioꞌowaam̱b. Cab hajxy hänajty hamdsoo mmädiaꞌagaꞌañ; jaꞌa Dioshespíritu hajxy hänajty xyajmädiaꞌagaam̱b. \v 12 Hamiṉ̃ haxøpiä jäyaꞌayhajxy hänajty tuꞌqueꞌex ñiñähdugaꞌañii coo hajxy yaghoꞌogǿøjät. Jaanä jaduhṉä yhuung hajxy hänajty ñähdugaam̱bä. Jaꞌa muutsc‑hänaꞌc‑hajxy, jaanä jaduhṉä tieedy hajxy hänajty tiunaam̱bä. \v 13 Nägøx̱iä mijtsä jäyaꞌay xmiähaṉhadaꞌañ jeꞌeguiøxpä cooc̈h mijts xpiawädity. Pero pøṉ hänajty tøø mieeꞌxtucy, hoy hänajty tøø jia hoꞌogy, nähwaꞌadsaam̱b hänajty jeꞌe. \p \v 14 ’Habaadaam̱b jaduhṉ coo jaꞌa haxøøgpä caꞌa hoybä miedsaꞌañ maa jaꞌa Diostøjcän ―pøṉ hädaa nocy capxp, ween jaduhṉ wyiinjuøꞌøy―. Mänitä Diostøjc jaduhṉ yajmaꞌadaꞌañii. Coo jaꞌa haxøøgpä hajxy jaduhṉ mhíxät, mänit hajxy päyøꞌøguiä mnǿcxät tunjoot, pønjaty yaa tsänaaby Judeanaaxooty. \v 15 Pønjaty hänajty häñaaby tøjnähgøxp, ween ñäꞌägä päyøꞌøgy, cap nøcxy tii jiiby yajpädsøm̱y tøgooty. \v 16 Pønjaty hänajty camjooty, cab jaduhṉ jim̱ ñǿcxät maa jaꞌa tiøjcän. Cap nøcxy jiiby tii yajpädsøm̱y, ni wyit ni tii. \v 17 Jaanc̈h tehm̱ chaac̈hpøgaam̱bä toꞌoxiøjc‑hajxy hänajty, jaꞌa hajxy hänajty coꞌnaꞌawaam̱bä, møød jaꞌa hajxy hänajty huungyajtsiꞌtspä. \v 18 Mmänuuꞌxtáꞌagäbä Dios hajxy coo tsøꞌty häyohn ween quiaꞌa jadyii coo hänajty jiaanc̈h tehm̱ tiøøchcä. \v 19 Jaanc̈h tehm̱ yhoyhoyyä jäyaꞌayhajxy hänajty chaac̈hpøgaꞌañ. Ni mädyii tsaac̈hpä jaduhṉ quiaꞌa mäbaadaꞌañ neby hänajty jiadaꞌañiijän, ni jaꞌa jecy nájxäbä, ni jaꞌa jaac minaam̱bä. \v 20 Tøø jaꞌa Dios jaduhṉ miänaꞌañ coo jaꞌa jäyaꞌayhajxy hänajty jejcy quiaꞌa tsaac̈hpøgaꞌañ, jeꞌeguiøxpä coo chocy pønjaty jaduhṉ tøø wyiimbiy. Coo jaꞌa Dios häxøpy jaduhṉ tøø quiaꞌa mänaꞌañ, jejquiä jäyaꞌayhajxy häxøpy chaac̈hpøgaꞌañ. Ni pøṉ häxøpy quiaꞌa nähwaꞌadsaꞌañ. \p \v 21 ’Coo mijts pøṉ xñämáꞌawät coog tyijy jaꞌa Cristo hänajty jii wiädity, cab hajxy mmäbǿgät. \v 22 Hix̱, mayyä jäyaꞌayhajxy hänajty wiäditaꞌañ mäwiinhøhm̱bä, cooc tyijy hajxy hänajty jeꞌe Cristo, møød cooc tyijy hajxy hänajty Dyiosquex̱iä. Piayajcähxøꞌøgaam̱biä hijxtahṉd hajxy hänajty hoy‑yagjuǿøñäbä. Jaduhṉä jäyaꞌayhajxy hänajty jia wiꞌi wyiinhøønaꞌañii, møød jaꞌa hajxy hänajty Dioswiimbíyyäbä. \v 23 Mniyajcopcøꞌøwǿøjäp hajxy. Jäguem̱iä hajxy cham̱ nnämaꞌay coo hajxy mniyajcopcøꞌøwǿøjät. \p \v 24 ’Mänitxøøbä, coo jaꞌa tsaac̈hpä hänajty tøø ñajxnä, mänitä xøø wyiingoodøꞌøwahñ møødä poꞌo. \v 25 Mänitä mamiadsaꞌa hänajty quiaꞌawaꞌañ. Tsäyuyyaam̱b hänajty jaduhṉ, tijaty jim̱ cuhdujtmøød tsajtcøxp. \v 26 Mänítøch hänajty ngädaꞌagaꞌañ jocjooty, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. Møcmäjaamǿødhøch hänajty ngädaꞌagaꞌañ. Yajxóṉhøch hänajty mänit ngädaꞌagaꞌañ. Mänítøc̈hä jäyaꞌayhajxy hänajty may xpiaꞌheeꞌptägøꞌøwaꞌañ. \v 27 Mänítøc̈hä nmoonsä tsajpootypähajxy hänajty nguexaꞌañ coo hajxy jaduhṉ quiøx̱y yajtuꞌugmúgät pønjátyhøch hänajty tøø nwiimbiy. Wiinduhm̱yhagajpt hajxy hänajty wioomugaꞌañii. \p \v 28 ’Høxtahm̱dsä higueraquepy, coo jaduhṉ wiámät, hijxtahṉd jaduhṉ coo hänajty tøø pioodtägøøñä. \v 29 Jaanä jaduhṉduhm̱bä, coo jaꞌa tsøꞌty hajxy jaduhṉ mhíxät nébiøch naam̱nä tøø nmädiaꞌagy, hijxtahṉd hänajty jaduhṉ cooc̈h hänajty mobädajpä ngädaactägatsaꞌañ hädaa yaabä naax̱wiin, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. \v 30 Cøxaam̱b jaduhṉ jiadaꞌañii nébiøch naam̱nä tøø nmädiaꞌagy, cahnä jäyaꞌayhajxy hänajty quiøx̱y hoꞌogyñä, jaꞌa hajxy jädaꞌahaty jugyhajpä. Tøyhajt jaduhṉ. \v 31 Cuhdägoyyaam̱bä tsajt møødä naax̱wiimbä. Pero tsipcøxp jaduhṉ tiøjiadaꞌañ nébiøch cham̱ nmädiaꞌaguiän. \p \v 32 ’Ni pøṉ jaduhṉ quiaꞌa najuøꞌøy mänaa jaduhṉ jiadaꞌañii. Jagooyyä Dios nidiuhm̱ ñajuøꞌøy, jaꞌa hajxy nDeedyhájtäm. Ni jaꞌa Diosmoonsähajxy jaduhṉ quiaꞌa najuøꞌøy, jaꞌa hajxy jim̱ tsajpootypä. Ni høøc̈h ngaꞌa najuøꞌøy, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. \p \v 33 ’Paady, nähix̱ hahixøꞌø hajxy mhídät homiänaajä, jeꞌeguiøxpä coo hajxy mgaꞌa najuøꞌøy mänaa jaduhṉ jiadaꞌañii. \v 34 Jii jäyaꞌay hänajty tuꞌug, coo hänajty ñøcxaꞌañ jäguem̱naax̱, mänitä mioonsä ñämaayy coo jaꞌa tiøjc cwieendähájtäxät. Nägøx̱iä hajxy jaduhṉ yhaagä näꞌä tuuṉgmooyyä. Jaduhṉä tuꞌjäyaꞌay ñämáayyäbä coo jim̱ tiúnät maa jaꞌa tøghaawän, weenä tøjc yaghawaꞌac̈h jopy; tsuu jadähooc yhagǿøguiumbät. \v 35-36 Jaꞌa cudøjcä mioonsähajxy, cab hajxy hänajty ñajuøꞌøy mänaa jaꞌa wyiindsøṉhajxy hänajty miejtstägatsaꞌañ, pø coodsǿøñäp hänajty jaduhṉ, o pø tsuhm̱dä hänajty, o pø tuꞌtseey‑yaaxøꞌøgy hänajty, o pø jobǿøñäp hänajty. Nähix̱ hahixøꞌø jaꞌa wyiindsǿṉ hajxy jaduhṉ yhahíxät. Pø caj, coo hajxy jaduhṉ jaguiapxiä ñähmejtspedǿøjät, wehṉdä hajxy hänajty miaꞌay. Jaduhṉ mäwíinäts mijtspä, cab hajxy jaduhṉ mnajuøꞌøy mänáajøch yaa ngädaactägatsaꞌañ hädaa yaabä naax̱wiin. Paady hajxy nähix̱ hahixøꞌø homiänaajä mnäꞌägä hídät. \v 37 Jadúhṉhøc̈hä jäyaꞌayhajxy nägøx̱iä nnämaabiä coo hajxy nähix̱ hahixøꞌø ñäꞌägä hídät homiänaajä. \c 14 \p \v 1 Mejtsxøø jaꞌa pascuaxøø hänajty quiaꞌa habaady mänaa jaꞌa judíos tsajcaagy hajxy hänajty quiayyän, jaꞌa cajpä tsoomiøødpä. Jaꞌa teedywiindsøṉhajxy, møødä hänaꞌc‑hajxy, jaꞌa hajxy hänajty jiiby yajnähixøøbiä tsajtøgooty, cojyquiapxytiuum̱b hajxy hänajty jaduhṉ nebiä Jesús hajxy yajtsumǿøjät høhṉdaꞌagymiädiaꞌagyhaam, jaduhṉ hajxy jaduhṉ hoy yajyaghoꞌogǿøjät. \v 2 Mänit hajxy näjeꞌe ñiñämaayyä: \p ―Cab hajxy tsøc nej jatcǿøyyäm coo jaꞌa cuꞌug hajxy jaduhṉ xñäꞌä nähbädǿꞌcämät. \p \v 3 Tøø jaꞌa Jesús hänajty yhädaꞌagy Betania. Jim̱ hänajty miädsuugay maa jaꞌa Simón tiøjcän, jaꞌa hijty leprapaꞌammøødpä. Mänitä toꞌoxiøjc tuꞌug miejch. Jim̱ä nardoperfume hänajty quiøꞌøgoṉhaty alabastro‑vidriojooty. Jaanc̈h tehm̱ chow̱ä nardoperfume hänajty ñøcxy. Mänitä toꞌoxiøjcä perfume‑vidrio piuhy. Mänitä Jesús jaꞌa perfume yajcuhtemøøyyä. \v 4 Mänitä jäyaꞌayhajxy näjeꞌe jiootmaꞌty, jaꞌa hajxy hänajty jim̱ pahäñaabiä. Mänit hajxy ñiñämaayyä: \p ―Cap yøꞌø perfume jaduhṉ cu yaghäyooyy. \v 5 Coo jaduhṉ cu ñäꞌägä tooꞌcy, tsoobaadaam̱b yøꞌø hijty, tägøøgmägoꞌx‑xøøguduṉ̃. Jim̱ä häyoobädøjcä chow̱ hajxy jaduhṉ cu miooyyä coo jaduhṉ cu ñäꞌägä tooꞌcy. \p Jaduhṉä toꞌoxiøjc yhojjä. \p \v 6 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Weends yhity. Caꞌa hajxy mwiꞌi yhojy. Nébiøch yøꞌø jaduhṉ tøø xtiuṉ̃än, cab jaduhṉ ñejpiä; hoy jaduhṉ. \v 7 Homiänaajä mijtsä häyoobäjäyaꞌay mhix̱y. Homiänaajä hajxy jaduhṉ mbuhbédät. Pero høøc̈h, cábøch mijts jejcy xyhixaꞌañ. \v 8 Xwyiingudsähgǿøbiøch yøꞌøyaꞌay jaduhṉ, páadyhøc̈hä perfume jaduhṉ xyajcuhtemøøyy. Jaduhṉ miäbaady nej cooc̈h häxøpy tøø nhoꞌoguiän. Jadúhṉhøch yøꞌø hijty xyajnähdemaꞌañ. \v 9 Majatiä Diosmädiaꞌagy wiäditaꞌañ wiinduhm̱yhagajpt jaꞌa høøc̈hcøxpä, jaduhṉä jäyaꞌayhajxy miädiaꞌagaꞌañ nébiøch yøꞌøyaꞌay naam̱nä tøø xtiuṉ̃. Jaduhṉ yøꞌø homiänaajä jiahmiedsáaṉänä. Tøyhajt jaduhṉ. \p \v 10 Jim̱ä Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty tuꞌug xiøhaty Judas Iscariote, jaꞌa hajxy hänajty nämajmetspä. Mänitä Judas jaꞌa teedywiindsǿṉ hoy miøødcojyquiapxytiuṉ̃ coo jaꞌa Judas jaꞌa Jesús hänajty tioogaꞌañ. \v 11 Coo jaꞌa teedywiindsøṉhajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy jaduhṉ jiaanc̈h tehm̱ xiooṉdaacpøjcy. Mänitä Judas yajwiinwaaṉøøyyä coo xädøꞌøñ hänajty mioꞌowaꞌañii. Mänitä Judas tiägøøyy wiinmaabiä nebiä Jesús paquiä yajcøꞌødägǿꞌøwät. \p \v 12 Mänitä pascuaxøø yhabaatnä. Jaduhṉä judíoshajxy hänajty quiuhdujthaty coo tsajcaagy hajxy nax̱y quiay, jaꞌa cajpä tsoomiǿødäbä. Jaduhṉ hajxy hänajty quiuhdujthajpä coo meeghuung hajxy nax̱y yox̱y jaꞌa pascuaxøøjooty. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød miäyajtøøw̱ä: \p ―Maadaꞌa yhoyyä coo pascuaxøø hajxy häyaa nwiindsuugáayyämät. \p \v 13 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød nämetsc ñämaayy: \p ―Nøcx hajxy jim̱ Jerusalén. Jim̱ä jäyaꞌay hajxy tuꞌug mbaadaꞌañ nøøgóṉ. \v 14 Jeꞌeds hajxy mbaduꞌubǿgäp. Mänit hajxy mbadøjtägǿꞌøwät. Mänitä cudøjc hajxy mnämáꞌawät: “Jaꞌa nWiindsǿṉ højts jaduhṉ tøø xwyiinguex̱y coo højts nyajtǿwät maa højtsä pascuaxøø häyaa tsuu nwiindsuugáyät.” \v 15 Mänit mijtsä cudøjc cuarto nøcxy xyajnähixøꞌøwaꞌañ nähbettøjcøxp. Jaanc̈h tehm̱ quiäruundä jaꞌa cuarto jaduhṉ møød yajxoṉä. Jim̱ä cay huꞌugy hajxy mnähix̱ mhahixǿꞌøwät coo hajxy jim̱ ndsuugayáaṉäm ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 16 Mänit hajxy nämetsc jiaanc̈h nøcxy jim̱ cajptooty. Jiaanc̈h paat hajxy jaduhṉ neby hajxy hänajty tøø ñämaꞌayiijän. Mänitä tsuugay hajxy tiägøøyy nähix̱ hahixøøbiä. \p \v 17 Coo quioodsøøñä, mänitä Jesúshajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa pascuaxøø hajxy hänajty wyiindsuugayaꞌañän, møødä jiamøødhajxy jaꞌa jaac nämajcpä. Mänit hajxy tiägøøyy caabiä. \v 18 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Túꞌughøch mijts mjamiøød xñäxøꞌøwøꞌøwaꞌañ. Quipxy hajxy jeꞌe cham̱ xmiøødcaamiújcäm. Tøyhajt jaduhṉ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 19 Mänit hajxy nägøx̱iä jiootmadiägøøyy. Mänit hajxy tiägøøyy niñämáayyäbä: \p ―Nej, høøc̈h jeꞌedaꞌa tyijy xñänøøm̱bä. \p \v 20 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Mijts mjamiøød jaduhṉ tuꞌug jatcøꞌøwaam̱b, näguipxiä tsajcaagy hajxy jaduhṉ jiiby xmiøødpaguhmáꞌtsäm texyjooty. \v 21 Høøc̈h, jaꞌa Diosquex̱ypä, jadúhṉhøch njadaꞌañ nhabetaꞌañ nepy jim̱ myiṉ̃än cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän. Tøjiadaam̱bä Diosmädiaꞌagy jaduhṉ. Pero jaꞌa cráajøch jaduhṉ xñähdugaam̱bä, jaanc̈h tehm̱ yhoyhoy jaduhṉ chaac̈hpøgaꞌañ. Maas hoy häxøpy coo quiaꞌa näꞌägä naax̱wiimbädsøøm̱y ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 22 Caabyñä jaꞌa Jesúshajxy hänajty, mänitä Jesús jaꞌa tsajcaagy quionøꞌcy. Mänitä Dios ñämaayy: “Dioscujúꞌuyäp.” Mänitä jiamiøødä tsajcaagy nägøx̱iä yajnäguidøøyy. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Cay hädaa hajxy; høøc̈h nniꞌx ngopc hädaa ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 23 Mänitä Jesús jaꞌa vaso quionøꞌcy, jaꞌa hänajty vinomøødpä. Mänitä Dios ñämáaguiumbä: “Dioscujúꞌuyäp.” Mänitä Jesús jaꞌa vino yhuuctsohṉ̃. Mänitä jiamiøød miooyy. Nägøx̱iä hajxy jaduhṉ yhuucy. \v 24 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Høøc̈h nnøꞌty hädaa. Hijxtahṉd hädaa jaduhṉ cooc̈hä nnøꞌty nyajxeeꞌxaꞌañ cooc̈hä jäyaꞌayhajxy hänajty nnähhoꞌtuꞌudaꞌañ. Jadúhṉhøc̈hä cuhdujt nyajtødiägøꞌøwaꞌañ, jaꞌa Dios jaꞌa Abraham jecy miøødyajcuhdújcäbä. \v 25 Tøyhájthøch jaduhṉ nnämáꞌawät, cábøc̈hä vino nhuuctägatsaꞌañ høxtä cóonøch hänajty jim̱ tøø nnøcxtägach maac̈hä nDeediä wyiinduumän. Mänítøc̈hä vino jem̱ybiä nhuucmadsaꞌañ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 26 Mänitä Jesús jaꞌa Dioshøy hajxy yhøøyy, møødä jiamiøødtøjc. Mänit hajxy jim̱ chohṉ̃. Mänit hajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa tuṉ hänajty xiøhatiän Olivos. \v 27 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc ñämaayy: \p ―Nägǿx̱iøc̈h mijts xñähgueꞌegaꞌañ, jeꞌeguiøxpä cooc̈h nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa mäbøgaaṉä. Jaduhṉ jim̱ myiṉ̃ cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän: “Nyaghoꞌogáam̱biøc̈hä meegcueendähajpä. Cøxaam̱bä meeghajxy piäyøꞌøgaꞌañ. Xii yaa hajxy ñøcxøꞌøwaꞌañ.” \v 28 Cooc̈h hänajty tøø nhoꞌogy, mänítøch jadähooc njujypiøjtägatsaꞌañ. Mänítøch jim̱ nnøcxaꞌañ Galilea. Mänítøch mijts jim̱ nøcxy xpiaadaꞌañ ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 29 Mänitä Pedro jaꞌa Jesús ñämaayy: \p ―Høøc̈h mäbøcypiä, cábøch miic̈h mänaa nbuhwaꞌadsaꞌañ, hoy miic̈h hajxy nägøx̱iä xjia puhwáꞌadsät. \p \v 30 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tøyhájthøch miic̈h nnämáꞌawät, häyaa coods miic̈h tägøøghooc mniguiugapxaꞌañii cooc̈h tyijy xquiaꞌa hix̱iä. \p \v 31 Pero Pedro, tehṉgajnä jeꞌe jiaac miänaaṉ̃: \p ―Cábøch mänaa nniguiugapxaꞌañii cooc̈h tyijy miic̈h ngaꞌa hix̱iä, hóyhøch miic̈h quipxy nja møødhóꞌogät ―nøm̱ä Pedro miänaaṉ̃. \p Jaduhṉ hajxy nägøx̱iä piahadsoobä. \p \v 32 Mänitä Jesúshajxy jim̱ ñøcxy maa hänajty xiøhatiän Getsemaní. Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc ñämaayy: \p ―Jiids hajxy huuc häñaꞌaw, nøcxy nhuuc Diospaꞌyaꞌaxy. \p \v 33 Mänitä Jesús jaꞌa Pedro hawiing miøødnøcxy, møødä Santiago, møødä Juan. Mänitä Jesús hoyhoy jiaanc̈h tehm̱ jiootmabiøjcy. \v 34 Mänitä Pedrohajxy ñämaayyä: \p ―Hoyhóyhøch jaduhṉ njaanc̈h tehm̱ jiootmayhaty. Høxtä hoꞌogáam̱bøch nnijiäwøꞌøyii. Huuc mähmøꞌøw hajxy yaa. Cab hajxy mmaahóꞌogät. Jujcy hajxy mhídät ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 35-36 Mänitä Jesús weeṉ̃tiä jiaac nøcxy. Mänit jaduhṉ miägutscädaacy. Mänitä Dios tiägøøyy mänuuꞌxtaacpä: “Teedy, meeꞌx, coo miic̈h jaduhṉ cu mgaꞌa mänaaṉ̃, cábøch häxøpy ndsaac̈hpøgaꞌañ nébiøch cham̱ nmänaxaꞌañän. Pero cábøc̈hä nguhdujt yhídät nébiøc̈hä njoot jia tsoquiän. Miic̈hä mguhdujt jaduhṉ näꞌägädä hidaam̱b.” \p \v 37 Mänitä Jesús jim̱ ñøcxtägajch maa jaꞌa Pedrohajxy hänajty tøø miähmøꞌøyän. Coo jim̱ miejch, mänit jaduhṉ yhijxy coo hajxy hänajty tøø quiøx̱y maahoꞌogy. Mänitä Pedro ñämaayyä: \p ―Simón, nej, mmaabä. Niduꞌhora miic̈h tøø mgaꞌa meeꞌxtucy. \v 38 Jujcy hajxy hit. Tehṉgajnä jaꞌa Dios hajxy mbaꞌyáꞌaxät. Jaduhṉä møjcuꞌugong hajxy xquiaꞌa jøjcapxǿꞌøwät. Jia tsojpiä mjoothajxy jaduhṉ coo hajxy jujcy mhídät, pero cabä mniꞌx jaꞌa mgopc‑hajxy jaduhṉ mieeꞌxtugaꞌañ. \p \v 39 Mänitä Jesús jaꞌa Dios hoy piaꞌyáax̱cumbä. Jaduhṉ jadähooc ñämänaanǿøguiumbä. \v 40 Mänit jadähooc miéjtscumbä maa jaꞌa Pedrohajxy hänajty tøø miähmøꞌøyän. Tøø hajxy hänajty miaahóꞌcumbä. Hix̱, tøø hajxy hänajty jiaanc̈h tehm̱ yhanuuꞌxøꞌøy. Coo hajxy jaduhṉ yujxä, cab hajxy hänajty ñäꞌägä najuøꞌøy waam̱b hajxy yhadsówät. \v 41 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miejch jaꞌa miädägøøghoocpä, mänit miänaaṉnä: \p ―Nej, jeꞌenä hajxy mwiꞌi miaꞌayñä. Ween tiuhṉä. Tøø yhabaatnä cooc̈hä cahwiindøyhänaꞌc‑hajxy xquiøꞌødägøꞌøwaaṉnä, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. \v 42 Pädǿꞌnäts hajxy. Jam̱ hajxy. Xim̱ä craa myiṉ̃ jaꞌac̈h jaduhṉ xyajcøꞌødägøꞌøwaam̱bä. \p \v 43 Jim̱ä Jesús hänajty miädiaꞌagyñä, mänitä Judashajxy miejch, møødä majiäyaꞌay, haagä espada‑cap. Näjeꞌe hajxy hänajty wiojptcappä. Jaꞌa teedywiindsøṉhajxy jaduhṉ mäguejx, møødä hänaꞌc‑hajxy jiiby yajnähixøøbiä tsajtøgooty, møødä majjäyaꞌadiøjc‑hajxy. \v 44 Tøø jaꞌa Judashajxy hänajty quiojyquiapxytiuṉ̃: “Jaꞌac̈h hänajty ndsuꞌxaam̱biä, jeꞌe hänajty jeꞌe. Mänit hajxy mmádsät. Mänit hajxy nøcxy mdsum̱y”, nøm̱ä Judas hänajty tøø miänaꞌañ. \v 45 Mänitä Judas jaꞌa Jesús ñämejch. Mänit ñämaayy: \p ―¡Wiindsǿṉ! \p Mänitä Judas jaꞌa Jesús jiaanc̈h tsuꞌxy. \v 46 Mänitä Jesús miajtsä. \p \v 47 Jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøød tuꞌug, jim̱ä espada hänajty miøjnädaw̱haty. Coo jaduhṉ yhijxy coo jaꞌa Jesús hänajty tøø miac̈hii, mänitä yhespada jiuuꞌpädsøøm̱y. Mänitä teedywiindsøṉä mioonsä tuꞌug tiaatspujxtuutä. \p \v 48 Mänitä Jesús jaꞌa majiäyaꞌay ñämaayy: \p ―Tiic̈h hajxy jaduhṉ coo tøø xñämiṉ̃ espada‑cap wojptcap. Tiic̈h hajxy xyhix̱y, méeꞌtspäjä. \v 49 Tiic̈h hajxy jim̱ coo xquiaꞌa majtspä tsajtøgooty. Nébyhøch hajxy jaduhṉ høxtä yaa tøø xñämiṉ̃. Nej, caꞌa, jabom̱‑jabóm̱høch hijty jim̱ nøcxy nyajnähixøꞌøyä. Pero páadyhøch cham̱ njaty nhabety, jaduhṉä Diosmädiaꞌagy tiøjiádät jaꞌa høøc̈hcøxpä. \p \v 50 Nidiuhm̱ä Jesús hänajty jiaac mädiaꞌagy. Tøø jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty quiøx̱y päyøꞌøgy. \v 51 Jim̱ä høxcujc‑hänaꞌc jaꞌa Jesús hänajty tuꞌug piawädijpä, poobwit‑nähcäjeeṉä. Mänit jaduhṉ jia madsaaṉä. \v 52 Mänitä poobwit yajniñähnajptuutä. Nähwaꞌads høxwaꞌads jeꞌe piäyøꞌcy. \p \v 53 Mänitä Jesús yajnøcxä maa jaꞌa teedywiindsǿṉ wyiinduumän, jaꞌa jaac tehm̱ miøjpä. Mänitä teedywiindsøṉhajxy jiaac tehm̱ miejch, møødä majjäyaꞌadiøjc‑hajxy, møødä hänaꞌc‑hajxy jiiby yajnähixøøbiä maa jaꞌa tsajtøjcän. \v 54 Jim̱ä Pedro hänajty jäguem̱juøøby piadänaꞌay maa jaꞌa teedywiindsǿṉ tiøjwiingøn. Mänit jim̱ piahøxtaacy maa jaꞌa hadänaabiähajxy hänajty jiøømbaꞌaxam̱iän. \p \v 55 Jim̱ä teedywiindsøṉhajxy hänajty jia wiꞌi wyiinmahñdyhaty nebiä Jesús hajxy yajyaghoꞌogǿøjät. Pero cab hajxy hänajty ñäꞌägä wiinmahmybiaady. \v 56 Hix̱, hoyyä Jesús hajxy hänajty nämay jia nähøønøꞌøy, wiingaty hajxy hänajty miädiaꞌagy; cab hajxy hänajty tiuꞌugmädiaꞌaguiä. \v 57-58 Mänitä wiinghänaꞌc‑hajxy tiänaayyøꞌcy; nøm̱ hajxy jeꞌe miänaam̱bä: \p ―Tøø højts jaduhṉ nmädoy coo jaduhṉ miänaaṉ̃: “Hädaa tsajtøjc, jäyaꞌayhajxy hädaa hädiuuṉ. Pero høøc̈h, nyajnajtsjidǿꞌøwäbøch hädaa. Cudägøøgxǿøyyøc̈hä wiingpä nhädiuuṉdägátsät. Caꞌa jiäyaꞌayhajxy jeꞌe hädiúnäp” ―jaduhṉ hajxy jeꞌe yhøhṉdaacpä. \p \v 59 Ni jeꞌe hajxy hänajty quiaꞌa tuꞌugmädiáꞌaguiäbä. \p \v 60 Mänitä teedywiindsǿṉ tiänaayyøꞌcy majiäyaꞌayhagujc, jaꞌa tehm̱ miøjpä. Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Nej, cab jaduhṉ mnäꞌä hadsowaꞌañä waam̱baty hajxy miänaꞌañä. \p \v 61 Pero cabä Jesús waam̱b ñäꞌägä hadsooyy. Mänit ñämáayyägumbä: \p ―Nej, tøyhajt jaduhṉä coo miic̈hä Dios tøø xquiex̱iä, Nej, miic̈hä Dios xyHuunghajpä. \p \v 62 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tøyhajt jaduhṉ. Høøc̈h jeꞌe. Xyhixáam̱bøch mijts jaduhṉ cooc̈h jim̱ nhäñaꞌawaꞌañ Dioswiinduum, maa jaꞌa yhahooyhaampiän. Mänítøch hajxy jadähooc xyhixáaṉgumbä cooc̈h hänajty yaa ngädaactägatsaꞌañ hädaa yaabä naax̱wiin. Jocjóotyhøch hänajty nmänacaꞌañ. \p \v 63 Mänitä teedywiindsǿṉ jaꞌa wyit quiøøꞌch. Paady jaduhṉ jiatcøøyy coo hänajty jiaanc̈h tehm̱ jiootmaꞌady. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Tii testigo hajxy jaduhṉ nnäꞌä jaac wáaṉämät. \v 64 Tøø hajxy jaduhṉ mhamdsoo mädoy coo jaꞌa Dios tøø miägapxtägoy. Waam̱b hajxy jaduhṉ mmänaꞌañ, neby hajxy ndúuṉämät. \p Haagä jaduhṉ hajxy miänaaṉ̃ cooc tyijy jaꞌa Jesús tøø quiädieey, møød cooc ween yaghoꞌogyii. \p \v 65 Mänitä Jesús tiägøøyyä wiingutsujǿøyyäbä. Mänit wyiingux̱odsøøyyä. Mänit wyiingutexøøyyä. Mänit ñämaayyä: \p ―Najuøꞌøw pøṉ xquiojx. \p Mänitä hadänaabiädøjc jaꞌa Jesús hajxy wyiinguḻaꞌabøøyy. \p \v 66-67 Y jaꞌa Pedro, jiiby hänajty jeꞌe hanaax̱yp jiøømbaꞌaxam̱y maa jaꞌa tøjwiingän. Mänitä teedywiindsøṉä qyix̱ymoonsä tuꞌug miejch maa jaꞌa Pedro hänajtiän. Coo jaꞌa Pedro jaduhṉ yhijxä, mänit wyiinheeꞌppejtä. Mänit ñämaayyä: \p ―Nax̱y miic̈h yøꞌø Jesús mmøødwädity, túhm̱äts. Haagä Nazaret hajxy mdsooñ nämetsc, túhm̱äts. \p \v 68 Mänitä Pedro ñijiøgapxä: \p ―Ni ngaꞌa híx̱iøch yøꞌø. Ni ngaꞌa najuǿꞌøyhøch jaduhṉ tiic̈h jaduhṉ xjia wiꞌi yajmøødmädiaacp ―nøm̱ä Pedro yhøhṉdaacy. \p Mänitä Pedro quiuraabädsøøm̱y. Mänitiä tseey tuꞌug jiaanc̈h yaaxøꞌcy. \v 69 Mänitä quix̱ymoonsä jaꞌa Pedro yhíjxcumbä. Mänitä jäyaꞌayhajxy ñämaayyä, jaꞌa hajxy hänajty jim̱ jaac padänaabiä: \p ―Xii Jesús jiamiøød tuꞌug. Jeꞌe yøꞌø ―nøm̱ä quix̱ymoonsä miänaaṉ̃. \p \v 70 Mänitä Pedro jadähooc ñiguiugápxägumbä. Cab jaduhṉ ñäꞌä jegøøyy, mänitä Pedro ñämáayyägumbä: \p ―Mbawädijpy miic̈hä Jesúspä, túhm̱äts. Nyoꞌmädooby højts jaduhṉ coo miic̈h jim̱ mdsooñ Galilea. \p \v 71 Mänitä Pedro jadähooc miänáaṉgumbä: \p ―Tøyhajt, cábøch jaduhṉ nnäꞌägä hix̱iä pøṉ hajxy jaduhṉ mja mädiaacypy. \p Tähooccapx̱iä jaꞌa Pedro jaduhṉ miänaaṉ̃ cooc tyijy jaꞌa Jesús hänajty quiaꞌa näꞌägädä hix̱iä. \v 72 Mänitiä tseey miämetsc‑hoocpä yáax̱cumbä. Mänitä Pedro jiahmiejtstaacy coo jaꞌa Jesús hänajty tøø miänaꞌañ: “Cahnä tseey hänajty miämetsc‑hoocpä yaꞌaxy, tøø miic̈h hänajty tägøøghooc mniguiugapxyii cooc̈h miic̈h hänajty xquiaꞌa hix̱iä.” Mänitä Pedro jiøøguiooꞌty coo jaꞌa tseey miämetsc‑hoocpä jiaanc̈h yaax̱y. \c 15 \p \v 1 Coo jiobøøyy, mänitä teedywiindsøṉhajxy nägøx̱iä yhamugǿøguiumbä, møødä majjäyaꞌadiøjc‑hajxy, møødä hänaꞌc‑hajxy jiiby yajnähixøøbiä tsajtøgooty. Mänit hajxy quiojyquiapxytiuuṉ̃ nebiä Jesús hajxy hänajty tiunaꞌañ. Mänitä Jesús hajxy quiøꞌøxojch. Mänitä Pilato hajxy hoy yajcøꞌødägøꞌøy maa jeꞌe hänajty guiobiernähatiän. \v 2 Mänitä Pilato jaꞌa Jesús miäyajtøøyy: \p ―Nej, tøyhajt jaduhṉä coo miic̈hä judíoshajxy xguiobiernähatiä. \p Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tøyhajt jaduhṉ. \p \v 3 Madiuꞌu jaꞌa teedywiindsǿṉ jaꞌa Jesús hajxy hänajty jia wiꞌi ñäxøꞌøwøꞌøy. Pero cabä Jesús hänajty waam̱b ñäꞌägä hadsooyy. \v 4 Mänitä Pilato miänáaṉgumbä: \p ―Nej, caj mhadsowaꞌañä. Madiuꞌu miic̈h hajxy xjia wiꞌi ñäxøꞌøwøꞌøy ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 5 Pero cabä Jesús waam̱b ñäꞌägädä hadsooyy. Jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy jaꞌa Pilato jaduhṉ coo jaꞌa Jesús jaduhṉ quiaꞌa näꞌägädä hadsooyy. \p \v 6 Jaduhṉä Pilato hänajty jomøjt‑jomøjt quiuhdujthaty coo xøø hänajty jiadyii, mänitä tsum̱yjiäyaꞌay nax̱y tuꞌug yajpädsøm̱y, jaꞌa judíoshajxy hänajty yajnähdijpiä. \v 7 Jiibiä jäyaꞌayhajxy hänajty näjeꞌe chum̱yc̈hänaꞌay. Tsip hajxy hänajty tøø yagjadyii. Tøø hajxy hänajty miäjäyaꞌay‑yaghoꞌogy. Tuꞌugä tsum̱yjiäyaꞌay hänajty xiøhaty Barrabás. \v 8 Coo jaꞌa cuꞌughajxy jim̱ miejch maa jaꞌa Pilato wyiinduumän, mänitä Pilato hajxy jaduhṉ ñämaayy coo jaꞌa tsum̱yjiäyaꞌay tuꞌug yhøxmádsät. \v 9 Mänitä Pilato yhadsooyy: \p ―Nej, jaduhṉ hajxy mmänaꞌañä cooc̈hä Jesús nhøxmádsädä, jaꞌa tyijy hajxy mgobiernähajpiä. \p \v 10 Paadiä Pilato jaduhṉ miänaaṉ̃, ñajuøøby hänajty jeꞌeduhṉ tiiguiøxpä jaꞌa Jesús coo yajcøꞌødägøøyyä jaꞌa teedywiindsǿṉ. Paadiä Jesús jaduhṉ yajcøꞌødägøøyyä jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa miädiaꞌagy hänajty quiaꞌa yajmädsójcäxä. \v 11 Mänitä teedywiindsǿṉ jaꞌa cuꞌug hajxy jiøjcapxøøyy coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ miänáꞌanät coo jaꞌa Jesús ween quiaꞌa høxmac̈hii, weenä Barrabás ñäꞌägä høxmac̈hii. Coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ jiaanc̈h mänaaṉ̃, \v 12 mänitä Pilato jaꞌa cuꞌug jadähooc miäyajtøøyy: \p ―Y yøꞌø Jesúsäts, jaꞌa tyijy hajxy mgobiernähajpiä, neby hajxy yøꞌø myajnähdijy nébiøch yøꞌø ndúnät. \p \v 13 Mänitä cuꞌughajxy møc yaax̱y: \p ―Møjpahbet hajxy cruzcøxp. \p \v 14 Mänitä Pilato miänáaṉgumbä: \p ―¡Pero tisän! Tii tøø quiädieey. \p Mänit hajxy maas møc yáax̱cumbä: \p ―Møjpahbet hajxy cruzcøxp. \p \v 15 Mänitä Pilato jiaanc̈h mänaaṉ̃ coo jaꞌa Barrabás hajxy ween nøcxy yajpädsøm̱y pujxtøgooty. Hix̱, cabä Pilato jaꞌa cuꞌug hänajty yagjootmaꞌadaꞌañ. Mänitä Pilato miänaaṉ̃ coo jaꞌa Jesús wiobhoꞌogǿøjät. Mänit miänáaṉgumbä coo jaꞌa Jesús hajxy nøcxy cruzcøxp miøjpahbety. \p \v 16 Mänitä soldado jaꞌa Jesús hajxy yajnøcxy maa jaꞌa hagujcän. Mänitä soldado jaꞌa jiamiøød hajxy quiøx̱y møjyaax̱y. \v 17 Mänitä Jesús hucywyit yajnähtämoogøøyyä. Mänitä haptycorona yajcuhjenøøyyä. \v 18 Mänitä Jesús tiägøøyyä wiinyáax̱äbä: \p ―¡Viva jaꞌa Jesús, jaꞌa judíoshajxy jaduhṉ guiobiernähajpiä! ¡Viva! \p Jaduhṉä Jesús hänajty wyiinwooñii. \v 19 Mänit hoyhoy wiojpä quiuhduum pax̱yhaam. Møød wyiingutsujøøyyä. Mänit wyiinjijcädaacä. Jaduhṉä soldadohajxy hänajty jiatcøꞌøy nebiä wyiingudsähgøøbiän. \v 20 Pero wyiinwohm̱biä Jesús hajxy hänajty jaduhṉ. Mänitä hucywyit hajxy yajtsijy. Mänitä yhamdsoo wit yajpøgǿøyyäxä. Mänit hajxy yajnøcxy maa hajxy hänajty miøjpahbedaꞌañän. \p \v 21 Mänitä jäyaꞌay hajxy tuꞌug jiøjcubaadøøyy. Camjooty hänajty tøø yhoy. Simón hänajty xiøhaty. Jim̱ hänajty chooñ Cirene. Jueꞌe yhuunghajxy hänajty xiøhaty Alejandro møødä Rufo. Jim̱ä Jesús cruz hänajty chøm̱ä. Mänitä Simón hadsip ñämaayyä coo jaꞌa Jesús ween piuhdsømøꞌøy. Mänitä Simón jaꞌa cruz jiaanc̈h tsømøꞌcy. \p \v 22 Mänitä Jesús yajmejtsä maa jaꞌa nähgaphuung hänajty xiøhatiän Gólgota. Jaduhṉä nähgaphuung hänajty quiähxøꞌøgy nebiä hoꞌogyjiäyaꞌaguiopcän, paady hajxy jaduhṉ yajxøbejty Gólgota. \v 23 Mänitä Jesús vino jia mooyyä. Mirra jaꞌa vino hajxy hänajty tøø yajmädemøꞌøy. Pero cabä Jesús jaduhṉ ñäꞌägä huucy. \v 24-25 Mänitä Jesús miøjpahbejtä cruzcøxp. Møjpetyxiøø hänajty jaduhṉ. Tøø jaꞌa Jesús jaꞌa wyit hänajty jadähooc yajtsíjjäxä. Mänitä soldado jaꞌa Jesús jaꞌa wyit hajxy tiägøøyy yajniguiuhäyǿꞌcäbä. \v 26 Mänit hajxy jim̱ yuugjahy cruzcopcuhduum tiiguiøxpä jaꞌa Jesús jaduhṉ coo miøjpahbejtä: “Hädaa jaꞌa judíoshajxy guiobiernähajpy”, nøm̱ hajxy jim̱ quiujahy. \v 27 Mänitä meeꞌtspähajxy nämetsc miøjpahbéjtäbä. Tuꞌjäyaꞌay miøjpahbejtä maa jaꞌa Jesús yhahooyhaampiän. Jatuꞌug miøjpahbéjtäbä maa jaꞌa Jesús yhanajtyhaampiän. Cujcä Jesús jaduhṉ hoy piädaꞌagyii. \v 28 Coo jaꞌa Jesús jaꞌa meeꞌtspä jaduhṉ näguipxy miøødhoꞌcy, jaduhṉä Diosmädiaꞌagy tiøjiajty maa jaduhṉ myiṉ̃än cujaay: “Haxøøghänaꞌc jaduhṉ pianänøøm̱ä.” \p \v 29 Jaꞌa jäyaꞌayhajxy hänajty jaduhṉ jim̱ naxøøbiä, høxtä yagjuøøby hajxy hänajty coo jaꞌa Jesús hajxy jim̱ yhijxy cruzcøxp. Møød hajxy hänajty wyiinwooñ: \p ―Jaꞌa, miic̈h mahñdy jaꞌa tsajtøjc mwiꞌi yagjidaam̱by, y cudägøøgxøøyyä mahñdy miic̈h jeꞌe mhädiuuṉdägátsät. \v 30 Pø tøy miic̈h møcmäjaa mjaanc̈h møødä, tiids miic̈h jim̱ coo mgaꞌa mänacy cruzcøxp. Jadúhṉäts mbäyǿꞌøgät ―nøm̱ä Jesús ñämaayyä. \p \v 31 Jaanä jaduhṉä teedywiindsøṉhajxy hänajty miäwiingapxpejpä, møødä hänaꞌc‑hajxy hänajty jim̱ yajnähixøøbiä maa jaꞌa tsajtøjcän. Jaduhṉ hajxy hänajty ñiñämaꞌayii: \p ―Tøø yøꞌø wiinghänaꞌc may yajnähwaꞌac̈h, pero caj yøꞌø hamdsoo hoy yajniñähwaꞌadsaꞌañii. Jaduhṉ hijty ñibiädaꞌagyii nebiä Dioshuungän. Jaduhṉ hijty niñänømyii cooc tyijy jaꞌa judíoshajxy guiobiernähaty. \v 32 Mänit hajxy häyaa njaanc̈h mäbǿjcämät, nägooyyä jim̱ miänácät cruzcøxp. \p Jaanä jaduhṉä meeꞌtspähajxy hänajty miäwiingapxpejpä, jaꞌa Jesús hajxy hänajty näguipxy tøø miøødmøjpahbedyíijäbä. \p \v 33 Nägooyyä quiujyxiøøjøøyy, mänit jaduhṉ cøjx wyiingoodsøꞌøy. Tägøøghora jaduhṉ yhijty wiingoods. \v 34 Coo jaꞌa xøø jaduhṉ wyiinjajtúutcumbä, mänitä Jesús møc yaax̱y: “Eloi, Eloi, lema sabactani.” Jaduhṉ miädiaꞌagytiägøꞌøy: “Diosteedy, Diosteedy, tiic̈h coo tøø xñähgueꞌegy.” \p \v 35 Jim̱ä jäyaꞌayhajxy hänajty näjeꞌe miäheeꞌpnaꞌay. Coo hajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy miänaaṉ̃: \p ―Mädow̱, Elíasädaꞌa møjyáax̱äp. \p \v 36 Mänit tuꞌjäyaꞌay esponja hoy quioṉ̃ päyøꞌøguiä. Mänit jiiby piamaꞌtsnajxy xuṉvinojooty. Mänitä esponja yujxojch pax̱yjøbhaam. Mänitä Jesús yaghagaabøøyyä coo jaduhṉ wyiinmúugät. Mänit jaayaꞌay miänaaṉ̃: \p ―Tsøc huuc híjxäm pø minaam̱bä Elías, pø yajmänacáaṉäbä Jesús cruzcøxp. \p \v 37 Mänitä Jesús møc yáax̱cumbä. Mänit yhoꞌnä. \v 38 Tuuṉä jaꞌa Jesús jaduhṉ ñäꞌä hoꞌcy, mänitä tsajtøjc‑hadøødiujt cujjiä quiøøꞌtswaꞌxy. Quiuhduum chohṉdaacy, høxtä yhøx̱haam jaduhṉ yhagøødsøøyy. \v 39 Jim̱ä capitán jaꞌa Jesús hänajty tuꞌug wyiindänaꞌay. Coo yhijxy coo jaꞌa Jesús hänajty tøø yhoꞌogy, mänit miänaaṉ̃: \p ―Tøyhajt yøꞌøduhṉ hijty Dyioshuungä. \p \v 40 Jim̱ä tajjäyaꞌayhajxy hänajty näjeꞌe miäheeꞌpnaꞌay jäguem̱juøøby. Jim̱ä María hänajtypä, jaꞌa hänajty jim̱ tsohm̱bä Magdala, møødä Salomé. Jaꞌa María, jaꞌa Santiago møødä José tiaj, jim̱ hänajty jeꞌebä. Jaꞌa muutspä Santiago jaduhṉ ñänøøm̱by. \v 41 Hädaa tajjäyaꞌayhajxy, quipxiä Jesús hajxy hänajty tøø piawädity jim̱ Galilea. Tøø hajxy hänajty piuhbety mänaa hänajty jim̱ tøø yhitiän. Y coo jaꞌa Jesús jaduhṉ piejnä Jerusalén, quipxy hajxy piabejty, näguipxy møødä wiingjäyaꞌayhajxy nämay. \p \v 42-43 Jaꞌa viernes hänajty tsuujøøby. Jaꞌa pooꞌxxiøø hänajty tsohṉdaꞌagaam̱b, jaꞌa pascuaxøø. Ñähix̱ yhahixøøbiä judíoshajxy hänajty jaꞌa pascuaxøøgøxpä. Jim̱ä jäyaꞌay hänajty tuꞌug chooñ Arimatea. José hänajty xiøhaty. Jim̱ hänajty miøjtuuṉgmøødä tsajtøgooty. Jaanc̈h tehm̱ yhojiäyaꞌayä José hänajty. Jiøbhijxyp hänajty jaduhṉ coo jaꞌa Dios jaꞌa møcmäjaa hänajty yajcähxøꞌøgaꞌañ. Mänitä José jaꞌa Pilato jaꞌa Jesús ñaax̱niꞌx hoy miäyujwaaṉä. Hix̱, cabä José jaꞌa Pilato hänajty chähgøꞌøy. \v 44 Cahnä Pilato hänajty miädoyhatyñä coo jaꞌa Jesús hänajty tøø yhoꞌnä. Yagjuøøyy jeꞌeduhṉ coo jaꞌa Jesús paquiä yhoꞌcy. Mänitä Pilato jaꞌa capitán miøjyaax̱y. Mänit miäyajtøøyy mäduhnajtä jaꞌa Jesús yhoꞌcy. \v 45 Coo jaꞌa Pilato jaduhṉ yhawáaṉäxä coo jaꞌa Jesús hänajty tøø jiaanc̈h hoꞌogy, mänit miänaaṉ̃ coo jaꞌa José jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌay ween yajmänacy cruzcøxp. \v 46 Mänitä José sábana hoy jiuy. Mänitä Jesús hoy yajmänacy cruzcøxp. Mänit ñähbijty ñähmojch sábanahaam. Mänit hoy yajnaax̱tägøꞌøy tsaajutjooty. Mänitä tsaajut jaꞌa tsaa hajxy yaghadäguejtägooyy. \v 47 Jim̱ä Maríahajxy hänajty miäheeꞌpnaꞌay, møødä Magdala‑tsohm̱bä, møødä José tiaj. \c 16 \p \v 1 Coo jaꞌa pooꞌxxiøø hänajty tøø ñajxnä, mänitä María perfume hajxy hoy jiuy, møødä Magdala‑tsohm̱bä, møødä Santiago tiaj, møødä Salomé. Jaꞌa Jesús jaꞌa perfume hajxy hänajty yajnähjaaxaam̱by. \v 2 Cujaboom jopy jaꞌa Maríahajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa Jesús hänajty tøø ñaax̱tägøꞌøyän. Näxøø hänajty jeꞌe. Tøø jaꞌa xøø hänajty piädsøøm̱nä. \v 3 Tuꞌhaamnøcxpä hajxy tiägøøyy niñämáayyäbä: \p ―Pøṉä tsaa häyaa hadäguejtúꞌudäp. \p \v 4 Tehm̱ miejtsp hajxy hänajty jim̱, mänitä tsaajut hajxy yhijxy coo hänajty yhawaꞌadsän. Tøø hänaꞌcä tsaa hänajty yagjuaꞌac̈h, hoyyä tsaa hänajty jia cruuṉdä. \v 5 Coo hajxy jiiby chaajuttägøøyy, mänitä muutsc‑hänaꞌc hajxy tuꞌug yhijxy. Jiiby hänajty yhäñaꞌay hahooyhaamby. Yom̱ybioobwit hänajty miøød. Coo jaꞌa Maríahajxy jaduhṉ yhijxy, mänit hajxy chähgøøyy. \v 6 Mänit hajxy ñämaayyä: \p ―Caꞌa hajxy mdsähgøꞌøy. Jaꞌa Jesús hajxy mhøxtaaby, jaꞌa jim̱ tsohm̱bä Nazaret, jaꞌa tøø miøjpahbedyíijäbä cruzcøxp. Tøø jiujypiøjtägach. Tøø yaa chohṉnä. Huuc tehm̱ yhix̱ hajxy, cab jeꞌe yaajän maa jeꞌe piädaacän. \v 7 Nøcx jaꞌa jiamiøød hajxy hawaaṉä. Møødä Pedro, mhawáaṉäp jeꞌebä. Jaduhṉ hajxy mhawáaṉät cooc jim̱ ñøcxaꞌañ Galilea. Jím̱äc hajxy nøcxy piaady, neby hajxy hijty tøø yajmøødmädiaꞌagyiijän ―nøm̱ä muutsc‑hänaꞌc miänaaṉ̃. \p \v 8 Päyøꞌøguiä Maríahajxy jiutpädsøøm̱y. Tsähgǿøyyäp tsäyúuyyäp hajxy piädsøøm̱y. Cab hajxy jaduhṉ pøṉ ñäꞌägädä hawaaṉä. Hix̱, jaanc̈h tehm̱ chähgøøby hajxy hänajty. \p \v 9 Näxøø jopy jaꞌa Jesús jiujypiøjtägajch. Mänitä María jayøjp yhijxtsohṉnä, jaꞌa hänajty jim̱ tsohm̱bä Magdala, jaꞌa møjcuꞌu juxtujc‑hooc yajnähwáatsäbä. Jaꞌa Jesús jaduhṉ mäyajnähwaats. \v 10 Mänitä María jaꞌa Jesús jiamiøød hoy jia hawaaṉä. Wiꞌi jiøøby wiꞌi xiuuꞌtsp jaꞌa Jesús jiamiøødhajxy hänajty. \v 11 Hoy hajxy jia nämaayyä coogä Jesús hänajty tøø jiujypiøcy, møød coogä María hänajty tøø yhix̱y hajujcy, cab hajxy ñäꞌägä mäbøjcy. \p \v 12 Cujecy, jim̱ä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty nämetsc ñøcxy camjooty. Mänitä Jesús ñäguehx̱tøøꞌxy maa wyiinduumhajxiän. \v 13 Mänitä jiamiøød hajxy hoy jia hawáaṉäbä. Ni jeꞌe jaꞌa miädiaꞌagyhajxy jaduhṉ quiaꞌa mäbǿjcäxä. \p \v 14 Cujequiä Jesús jiamiøødhajxy hänajty quiay, jaꞌa hajxy hänajty nämajtuꞌugpä. Mänitä Jesús jim̱ ñäguehx̱tǿøꞌxcumbä maa hajxy hänajty quiayyän. Mänit hajxy jaduhṉ ñämaayyä: \p ―Tii mijtsä miädiaꞌagy hajxy coo tøø mgaꞌa mäbøjcä, jaꞌa mijts tøø xjia hawáaṉäbä cóogøch hajxy tøø xyhix̱y hajujcy, cóogøch tøø njujypiøjtägach. \v 15 Nøcx hädaa mädiaꞌagy hajxy yajwaꞌx wiinduhm̱yhagajpt. Jaduhṉä jäyaꞌay hajxy nägøx̱iä myajwiingapxǿꞌøwät neby hajxy ñähwáꞌadsät. \v 16 Pønjaty jaduhṉ mäbøjp, pønjaty jaduhṉ näbejp, jeꞌedshajxy jaduhṉ nähwaꞌadsaam̱b. Pero pønjaty jaduhṉ caꞌa mäbøjp, haxøøgtuum hajxy jeꞌe miähmøꞌøwaꞌañ. \v 17 Pønjaty jaduhṉ mäbøjp, hijxtahṉd hajxy yajcähxøꞌøgaam̱by hoy‑yagjuǿøñäbä. Jaꞌa høøc̈hcøxpä, jaduhṉä paꞌamjäyaꞌay hajxy yajnähwáꞌadsät, jaꞌa hajxy møjcuꞌumøødpä. Wiinghayuuc hajxy miädiaꞌagáaṉnäp. \v 18 Hoyyä tsahṉ̃dy hajxy tiehm̱ wyidsǿꞌøgät, cab hajxy nej tiunǿøjät. Hoyyä veneno hajxy tiehm̱ yhúꞌugät, ni jaduhṉ hajxy nej quiaꞌa jádät. Y coo jaꞌa paꞌamjäyaꞌay hajxy quiøꞌønähgábät, náxäbä piaꞌamhajxy. \p \v 19 Coo jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc miøødmädiaacpädøøyy, jaꞌa hajxy nWiindsønhájtämbä, mänit ñøcxnä tsajpootyp. Mänit hoy yhøxtaꞌagy maa jaꞌa Tieediä yhahooyhaampiän. \v 20 Mänitä jiamiøødhajxy jiaanc̈h tuꞌubøjcy. Mänitä mädiaꞌagy hajxy hoy yajwaꞌxy wiinduhm̱yhagajpt. Piuhbejpiä Jesús jaꞌa jiamiøødtøjc hänajty. Majaty hajxy hänajty wiädity, yajcähxøꞌpiä hijxtahṉd hajxy hänajty hoy‑yagjuøøñäjaty. Jaduhṉ hänajty yajnajuøꞌøy coo hajxy hänajty tiømiädiaꞌagy. Amén.