\id JHN \h San Juan \toc1 San Juan \toc2 San Juan \toc3 Jn. \mt1 San Juan \c 1 \p \v 1 Jaꞌa Dioshuung, jeꞌe hajxy xyajnähixǿøyyäm nebiä Dios jiäyaꞌayhatiän. Jíiyyäm hänajty jeꞌe mänaa hädaa yaabä naax̱wiin yhawijy tiøøꞌxtaꞌaguiän. Jíiyyäm hänajty jeꞌe møødä Dios; Diósäts jeꞌe. \v 2 Jim̱ hänajty jeꞌe møødä Dios mänaa hädaa yaabä naax̱wiin yhawijy tiøøꞌxtaꞌaguiän. \v 3 Jaayaꞌay jaduhṉ hädiuuṉ cøx̱iä. Nidiuhm̱ yhädiuuṉ̃. \v 4 Jaꞌa Dioshuung, yejpy jaꞌa jugyhajt jeꞌe. Jaduhṉ mäwiin jeꞌe nebiä cujajpä nebiä cudøøꞌxpän. Xyajpädsǿøm̱äm hajxy hagoodstuum. \v 5 Coo jøøn yhajajy hagoodstuum, hoy jaduhṉ nhíjxäm. Jaꞌa Dioshuung, jaduhṉ mäwíinäts jeꞌe nebiä jøønän coo xyaghíjxäm neby hajxy hoy nwädíjtämät. \p \v 6 Mänitä Dios jäyaꞌay tuꞌug quiejxy, jaꞌa xøhajpä Juan. \v 7 Paadiä Juan quiejxä, jaduhṉä Dioshuung ñägápxät, jaduhṉä jäyaꞌayhajxy nägøx̱iä miäbǿgät. \v 8 Jaꞌa Juan, caꞌa jeꞌe Dyioshuungä. Näꞌä nägapxpä jaduhṉ quiejxä. \v 9 Tøø jaꞌa Dioshuung hänajty yaa miejtsnä hädaa yaabä naax̱wiin. Jeꞌe jaꞌa tøyhajt hajxy xmióoyyäm nägøx̱iä maa hajxy yaa ndsänáayyäm hädaa yaabä naax̱wiin. Cøx̱iä xyajnähixǿøyyäm. \p \v 10 Coo yaa miejch hädaa yaabä naax̱wiin, cabä miädiaꞌagy miäbǿjcäxä, hoy hänajty cøx̱iä tøø jia hädiuṉ̃. \v 11 Jim̱ jeꞌe jia medsøøyy maa jaꞌa yhamdsoo cajptän, pero cab jim̱ chojcä. \v 12 Pero näjeꞌejaty hajxy chojcy. Pøṉ jaduhṉ tsojc, pøṉ jaꞌa miädiaꞌagy mäbøjcä, jeꞌedsä cuhdujt hajxy mooyyä coo hajxy yhídät nebiä Dioshuungän. \v 13 Cab hajxy xyhuunghájtäm nebiä yaabä teedy hajxy xyhuunghájtäm. Pero coo hajxy nmäbǿjcämät jaꞌa Dios jaꞌa miädiaꞌagy, mänit hajxy jaduhṉ xyhuunghájtämät. \p \v 14 Jaꞌa Dioshuung, jäyaꞌayhajt jeꞌe neby højts chaa njäyaꞌayhájtäm. Hädaa yaabä naax̱wiin jeꞌe chänaayy maa højtshájtäm. Tøø højts nhix̱y coo jeꞌe miøjjä jiaanc̈hä. Paady miøjjä jiaanc̈hä coo jeꞌe Dyioshuungä. Tiuum̱by jeꞌe jaꞌa mayhajt homiänaajä. Tømiädiaacp jeꞌe homiänaajä. \v 15 Jaayáꞌayädsä Juan jaduhṉ ñägapx: \p ―Yøꞌøyáꞌayhøch hijty nnägapxyp, yøꞌø høx̱haam tøø jiaac méchäbä. Høøc̈h hijty jayøjp tøø nmech. Yøꞌødsä møjcuhdujt näꞌägädä møød. Høøc̈h, cábøc̈hä cuhdujt jaduhṉ nmøødä neby yøꞌøyaꞌay miøødän. Jím̱iäm yøꞌøyaꞌay hänajty cooc̈h yaa nmiiṉ̃ ngahy. \p \v 16 Jaayáꞌayäts jaꞌa mayhajt tuum̱b jaꞌa højtscøxphájtäm homiänaajä. \v 17 Dios jaꞌa Moisés jaꞌa cuhdujt jaduhṉ mooyy. Højts jaꞌa Moisés jaꞌa cuhdujt xmioodiägájtsäm. Pero xchójcäm jaꞌa Dios hajxy møød xmióoyyäm jaꞌa tøyhajt. Paadiä Jesucristo yaa quiejxä. \v 18 Ni pøṉ jaꞌa Dios quiaꞌa hix̱yñä. Jaꞌa yHuung, jeꞌe hajxy xyhawáaṉäm nebiä Dios jiäyaꞌayhatiän. Jiaanc̈h tehm̱ chojpy jaꞌa Dios jaꞌa Jesucristo. Tuꞌughuunghajp jaꞌa Jesucristo. \p \v 19 Mänitä teedyhajxy näjeꞌe jim̱ quiejxä møødä levitashajxy maa Juangän. Jaꞌa levitashajxy, tsajtøjcueendähajpä hajxy hänajty tiuuṉghajpy. Jim̱ hajxy chohṉdaacy maa jaꞌa cajpt jaduhṉ xiøhatiän Jerusalén. Jaꞌa judíos wyiindsøṉhajxy jaduhṉ mäguejx. Paadiä teedyhajxy jaduhṉ quiejxä coo jaꞌa Juan hajxy ween nøcxy tiøyhajtmädoy pøṉ jeꞌe. \v 20 Coo jaꞌa Juan jaduhṉ miäyajtøøw̱a, yejc jeꞌe jaꞌa tøyhajt. Caj yhøhṉdaacy: \p ―Caꞌa yhøøc̈hä jeꞌe jaꞌa Cristo, jaꞌa hajxy nhahíjxämbä, jaꞌa Dios tøø wyiinguéx̱iäbä coo hajxy xyhanéhm̱ämät. \p \v 21 Mänitä jadähooc miäyajtǿøw̱ägumbä: \p ―Pøṉ miic̈h. Nej, miic̈h Elíashajpä jaꞌa mináam̱bäjä. \p Mänitä Juan yhadsooyy: \p ―Caj. \p Mänitä miäyajtǿøw̱ägumbä: \p ―Nej, tøgä miic̈h jaꞌa Diosmädiaꞌagy jecy tøø mhuuc mäwädijpä. \p Mänitä Juan yhadsóogumbä: \p ―Cábämäts. \p \v 22 Mänitä miäyajtǿøw̱ägumbä: \p ―Pøṉ miic̈h. Højts jaꞌa tøyhajt móoyyäc neby højts jaꞌa nwiindsǿṉ häyaa nhawaaṉdägájtsät pøṉ miic̈h. \p \v 23 Mänitä Juan yhadsooyy: \p ―Høøc̈h, nyajcapxǿøbiøch jaꞌa Diosmädiaꞌagy møc pactuum. Panøcx jaꞌa Diostuꞌu hajxy nebiä Isaías jecy miänaaṉ̃än coo hajxy mbanǿcxät. Diosmädiaꞌagy jaꞌa Isaías jecy yajwaꞌx. \p \v 24 Jaꞌa hajxy hänajty tøø quiexyíijäbä maa jaꞌa Juangän, näjeꞌe hajxy hänajty pianøcxä jaꞌa fariseos jaꞌa miädiaꞌagy hajxy. \p \v 25 Mänitä Juan miäyajtøøw̱a: \p ―Tii miic̈h coo mnäꞌä mäyajnäbejpä pø cáꞌadäm miic̈h mGrístäjä, pø cáꞌadäm miic̈h jaꞌa jäyaꞌay jaꞌa Diosmädiaꞌagy jecy tøø yajwáꞌxiäbä. \p \v 26 Mänitä Juan yhadsooyy: \p ―Høøc̈h, nøøháamhøch nmäyajnäbety. Pero xim̱a jäyaꞌay tuꞌug majiäyaꞌayhagujc. Cahnä hajxy mhix̱yhatyñä. \v 27 Jayǿjphøch nmejch. Mänit yøꞌøyaꞌay høx̱haam jiaac mejch. Møjcuhdujt yøꞌøyaꞌay miøød quejeec̈h nmøødä. \p \v 28 Jim̱ä Juan hänajty miäyajnäbety maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Betábara, jaꞌa Jordángpä møjnøøhaawiimbä jaduhṉ maa jaꞌa xøø piädsøm̱iän. \p \v 29 Cujaboom jaꞌa Juan jaꞌa Jesús yhijxy. Jim̱ä Jesús hänajty miänacy maa jaꞌa Juan hänajty tiänaꞌayän. Mänitä Juan miänaaṉ̃: \p ―Huug hix̱ hajxy, xii jäyaꞌay tuꞌug miänacy. Yøꞌø jaduhṉ xøhajp jaꞌa Meeghuung jaꞌa Dios tøø quiéx̱iäbä. Yøꞌøds hajxy jeꞌe xñähhoꞌtuꞌudáaṉäm. Yøꞌøds hajxy jeꞌe xyajnähwaꞌads xyajcuhwaꞌadsáaṉäm jaꞌa nbojpä ngädieeyhájtäm. \v 30 Yøꞌøc̈h hijty nnänøøm̱by jaꞌa høx̱haam tøø jiaac méchäbä. Høøc̈h hijty jayøjp tøø nmech. Yøꞌøds jeꞌe jaꞌa møjcuhdujt møød quejeec̈h nmøødä. Jím̱iäm yøꞌøyaꞌay hänajty mänaac̈h nmiṉ̃ ngaꞌayän. \v 31 Cábøch hijty nnajuøꞌøy pøṉ jaduhṉ tunaam̱b nébiøch tøø nmädiaꞌaguiän. Pero páadyhøch tøø nmech mäyajnäbejpä nøøhaam neby hajxy jaduhṉ mnajuǿꞌøwät pøṉ jeꞌe, mijts judíos. \p \v 32 Mänitä Juan miänáaṉgumbä: \p ―Tøøc̈hä Dioshespíritu nhix̱y coo jim̱ tøø chooñ tsajpootyp. Mänítøch nhijxy coo hänajty miänacy nebiä palomän. Mänitä ñaax̱cädaacy. Mänitä jim̱ yhøxtaacy yøꞌøyaꞌay quiuhduum. \v 33 Cáhnøch hänajty nnajuøꞌøy pøṉ jeꞌe. Pero jaayáꞌayhøch tøø xquiéxiäbä mäyajnäbejpä nøøhaam, jeꞌec̈h jaduhṉ xñämaayy: “Mhixaam̱biä Dioshespíritu maa jeꞌe miänacøꞌøwaꞌañän. Jim̱ jaduhṉ miähmøꞌøwaꞌañ maa tuꞌjäyaꞌay quiuhduumän. Jaayáꞌayäts jaꞌa Dioshespíritu jaduhṉ yegáaṉnäp.” \v 34 Tøøc̈h njaanc̈h hix̱y. Tøøc̈h nnägapxy coo yøꞌøyaꞌay jiaanc̈h Dioshuungä. Nyéjpiøch jaꞌa tøyhajt jaduhṉ. \p \v 35 Cujaboom jaꞌa Juan hänajty jim̱ tiänáaguiumbä møødä jiamiøød metscä. \v 36 Jim̱ä Jesús hänajty wiädijpä. Coo jaꞌa Juan jaꞌa Jesús miøjheeꞌpy, mänitä Juan miänaaṉ̃: \p ―Yøꞌøds jaduhṉ xøhajp jaꞌa Meeghuung jaꞌa Dios tøø quiéx̱iäbä. \p \v 37 Coo jaꞌa Juan jaꞌa jiamiøødhajxy jaduhṉ miädooyy, mänitä Jesús hajxy piaduꞌubøjcy nämetscä. \v 38 Coo Jesús jiäwøøyy coo hänajty pianøcxyii, mänitä wiaꞌwiimbijty. Mänitä yhijxy coo hänajty nämetscä pianøcxyii. Mänitä miänaaṉ̃: \p ―Tii hajxy mhøxtaaby. \p Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Wiindsǿṉ, maa miic̈h tøø mmejtstaꞌagy. \p \v 39 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jam̱ huug híjxäm. \p Mänit hajxy hoy jiaanc̈h hix̱y maa Jesús hänajty tøø miejtstaꞌaguiän. Tøø hänajty miänacyxiøøjøøñä. Jim̱ hajxy miähmøøñä maa Jesúsän. \p \v 40 Tuꞌugä Juan jaꞌa jiamiøød hänajty xiøhaty Andrés, jaꞌa Simón Pedro piuhyaꞌay. Jeꞌeds jaꞌa Jesús hänajty tøø piaduꞌubøcy møødä jiamiøød tuꞌug. \v 41 Mänitiä Andrés jaꞌa piuhyaꞌay hoy piaady, jaꞌa xøhajpä Simón. Mänitä Simón ñämaayy: \p ―Tøø højts jaꞌa Mesías nbaady ―jeꞌe jaduhṉ ñänøøm̱by jaꞌa Cristo, jaꞌa Dios tøø wyiinguéx̱iäbä coo hajxy yaa xyhanéhm̱ämät. \p \v 42 Mänitä Andrés jaꞌa Simón jim̱ wioonøcxy maa jaꞌa Jesús hänajtiän. Coo jaꞌa Jesús jaꞌa Simón yhijxy, mänit miänaaṉ̃: \p ―Miic̈h, Simón miic̈h mxøhaty. Jonás miic̈h mdeedyhajpy. Pero Pedro mxøhataaṉnä ―jeꞌe jaduhṉ ñänøøm̱by tsaa. \p \v 43 Cujaboom jaꞌa Jesús hänajty ñøcxaꞌañ Galilea. Mänitä Felipe hoy piaady. Mänitä Felipe ñämaayy: \p ―Jám̱høch quipxy møødwädíjtäc. Høøc̈hä nmädiaꞌagy habǿjcäc. \p \v 44 Jim̱ä Felipe hänajty chooñ maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Betsaida. Jim̱ jaꞌa Andrés hänajty chohm̱bä møødä Pedro. \v 45 Mänitä Felipe jaꞌa Natanael hoy piaady. Mänitä Natanael ñämaayy: \p ―Tøø højts jaayaꞌay nbaady jaꞌa Moisés tøø ñägápxiäbä maa jaꞌa nocy piädøꞌquiän, jaꞌa Diosmädiaꞌagymiäwädijpähajxy tøø ñägápxiäbä. Jesús jaduhṉ xiøhaty. José yhuung jeꞌeduhṉ. Jim̱ jaduhṉ chooñ Nazaret. \p \v 46 Mänitä Natanael miänaaṉ̃: \p ―Nazaretä. Cabä ndijy hoybädaꞌa jim̱ Nazaret. \p Mänitä Felipe yhadsooyy: \p ―Jam̱ huug híjxäm. \p \v 47 Jim̱ä Natanael jaꞌa Jesús hänajty ñämech. Coo Jesús jaꞌa Natanael yhijxy, mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Yøꞌø judío xii miim̱bä, hamuumduꞌjoot jaꞌa Diosmädiaꞌagy quiudiuṉ̃. Ni mänaa quiaꞌa høhṉdaꞌagy. \p \v 48 Mänitä Natanael jaꞌa Jesús miäyajtøøyy: \p ―Maac̈h miic̈h tøø xyhix̱y cooc̈h miic̈h jaduhṉ tøø xyhøxcapy. \p Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jiiby miic̈h hänajty mdänaꞌay piidspaꞌc. Cahnä Felipe hänajty xmiägapxy. \p \v 49 Mänitä Natanael miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, Dios miic̈h xyhuunghajp. Mhanehm̱by miic̈h jaꞌa judíoshajxy. \p \v 50 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Páadyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbøjcä cooc̈h jaduhṉ nmänaaṉ̃ cooc̈h miic̈h jiiby tøø nhix̱y piidspaꞌc. Pero mhixaam̱by cooc̈h maas hoy‑yagjuøøñäjatypä nyajcähxøꞌøgaꞌañ. \p \v 51 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Chaads mijts nnämáꞌawät, mhixaam̱by hajxy coo jaꞌa tsajpootyp yhawaꞌadsaꞌañ. Mhixaam̱by jaꞌa Diosmoonsä hajxy jaꞌa tsajpootypä coo hajxy chajpedaꞌañ coo hajxy ñaax̱cädaꞌagaꞌañ maac̈hä nwiinduumän, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. \c 2 \p \v 1 Cumaax̱c jaꞌa pøc huꞌug hänajty jiadaꞌañii maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Caná de Galilea. Jim̱ä Jesús jaꞌa tiaj wioow̱ä \v 2 møødä Jesús møødä jiamiøødhajxy. \v 3 Mänitä vino quiøjxy. Mänitä Jesús ñämaayyä jaꞌa tiaj coog jaꞌa vino tøø quiøx̱y. \v 4 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Maam, caꞌa mhaaw mbädaꞌagy. Caꞌa myiic̈hä mgüeendä. Høøc̈h nnajuøøby. Cahnä yhabaadyñä cooc̈h nmayhajtúnät. \p \v 5 Mänitä Jesús jaꞌa tiaj miänaaṉ̃, ñämaayyä jaꞌa moonsähajxy: \p ―Nax̱y hajxy mdehm̱ miäbǿgät coo Jesús hajxy xmiägapx xyhanéꞌemät. \p \v 6 Jim̱ä hamøj tsaanøøgow̱ hänajty quiärum̱naꞌay tädujcä. Tägøꞌøwaam̱b jiiby tuꞌnøøgow̱ mädaax̱c‑hiiꞌxlitro o mägoꞌxlitro. Jueꞌe jaꞌa judíos hajxy hänajty wiaꞌañ, cøꞌøbujnøøhidøhñdy. Jaduhṉ hajxy hänajty quiuhdujthaty. \v 7 Mänitä Jesús miänaaṉ̃, ñämaayyä jaꞌa moonsähajxy: \p ―Cudemøꞌøw nøø hajxy nøøgow̱ooty. Cøx̱y yaghuts hajxy. \p Mänit hajxy jiaanc̈h yaghujch. \v 8 Mänit Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Jeeꞌppädsøm̱ nøø hajxy weeṉ̃tiä. Nøcx jaꞌa mwiindsǿṉ hajxy moꞌow. \p Mänit hajxy jaduhṉ quiudiuuṉ̃. \v 9 Tøø jaꞌa nøø hänajty wiaꞌañguiojy vino. Jesús jaduhṉ yajwaꞌañguioj. Mänitä moonsäwiindsǿṉ jaꞌa vino quiøøc̈hooyy. Mänit yhuucmajch. Cab hänajty ñajuøꞌøy maa jaꞌa vino tøø chooñ. Pero ñajuøøby jaꞌa moonsähajxy hänajty; hix̱, jeꞌe jaꞌa nøø hajxy hänajty tøø jieeꞌppädsøm̱y. Mänitä moonsäwiindsǿṉ jaꞌa jamiøꞌød miøjyaax̱y. \v 10 Mänit ñämaayyä: \p ―Jayøjp jaꞌa hovyino hajxy nax̱y ñäꞌägädä tem̱y. Coo jaꞌa woybä wichpähajxy hänajty com̱ tøø yhuꞌugy, mänit hajxy hänajty jiaac temaꞌañ jaꞌa vino caꞌa jaty hoybä. Pero miic̈h, cahnä hovyino mdem̱yñä. \p \v 11 Coo Jesús jaꞌa vino yajwaꞌañguiojy jim̱ Caná de Galilea, hijxtahṉd jaduhṉ yajcähxøꞌtsohṉ coo miøjjä coo jiaanc̈hä. Coo Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy jaduhṉ yhijxy coo Jesús jaꞌa vino yajwaꞌañguiojy, paadiä Jesús miädiaꞌagy miäbǿjcäxä. \p \v 12 Mänitä Jesúshajxy jiiby yhädaacy maa jaꞌa cajpt jaduhṉ xiøhatiän Capernaum, møødä tiaj, møødä piuhyaꞌayhajxy, møødä jiamiøødhajxy. Coo hajxy jiiby quiädaacy, mejtsxøø tägøøgxøø hajxy jiiby yhijty. \p \v 13 Jadáaṉäp jaꞌa pascuaxøø hänajty jim̱ maa jaꞌa cajpt jaduhṉ xiøhatiän Jerusalén. Jaꞌa judíoshajxy hänajty jim̱ yagjadáaṉäp. Mänit Jesús jim̱ ñøcxy Jerusalén. \v 14 Coo jim̱ quiooꞌty, mänit jiiby tiøjtägøøyy maa jaꞌa tsajtøjc hamøjpän maa jaꞌa judíos jaꞌa Dios hajxy hänajty wyiingudsähgøꞌøyän. Jiiby jaꞌa wajtooꞌpähajxy hänajty møødä meegtooꞌpä møødä palomatooꞌpä. Jaanä jiipiä xädøꞌøñguiuwijtspähajxy hänajty yhäñaabiä. \v 15 Coo Jesús jaduhṉ yhijxy, mänitä xaac̈h wyidsøꞌcy. Mänitä juꞌxt yhädiuuṉ̃. Mänitä jäyaꞌayhajxy cøjx yhøxpäboꞌoyii jiiby tsajtøgooty møødä waj møødä meeg cøx̱iä. Mänitä Jesús yajtsitøꞌcy jaꞌa xädøꞌøñguiuwijtspä mieexähajxy. Cøjx jaꞌa xiädøꞌøñhajxy yhøxxity. \v 16 Mänitä palomatooꞌpähajxy ñämaayyä: \p ―¡Yajpädsøm̱ yøꞌø mbaloma hajxy! ¡Cábøch nDeedy jaꞌa tiøjc hajxy xwiáaṉät halaplaaz! \p \v 17 Mänitä jiamiøødhajxy jiahmiejtstaacy coo jaduhṉ yhity cujaay: “Mjaanc̈h tehm̱ cwieendhadáaṉäbøch hädaa miic̈h mdøjc nägøꞌø nädecypiä, hóyhøch hajxy cu xjia yajcuyaghoꞌogøꞌøw.” \p \v 18 Mänitä judíoshajxy miänaaṉ̃, ñämaayyä Jesús: \p ―Tii hijxtahṉd højts xyajcähxøꞌøgáaṉäp hoy‑yagjuøøñäjatypä pø mmøød miic̈h cuhdujt jaduhṉ coo yøꞌøyaꞌayhajxy tøø mgøx̱y høxpäboꞌoy. \p \v 19 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Coo hädaa tsajtøjc hajxy myagjídät, pues cudägøøgxǿøyyøch nyaghoyøødiägátsät. \p \v 20 Mänitä judíoshajxy miänaaṉ̃: \p ―Cujuxychäguiꞌxtädujcjumøjt hädaa tsajtøjc jecy miaayy y tägøøgxøøyyä miic̈h myaghoyøødiägatsaꞌañ. Cab højts jaduhṉ nmäbøcy. \p \v 21 Pero jueꞌe Jesús hänajty ñänøøm̱by “jaꞌa tsajtøjc”, jaꞌa yhamdsoo niꞌx jaꞌa yhamdsoo copc. \v 22 Coo Jesús hänajty cujecy tøø jiaanc̈h jujypiøcy, mänitä jiamiøødhajxy jiahmiejtstaacy nebiaty hänajty tøø miänaꞌañän. Mänitä Diosmädiaꞌagy hajxy miäbøjnä møødä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy. \p \v 23 Mänaa jaꞌa Jesús jim̱ yhitiän Jerusalén jaꞌa pascuaxøøjooty, mänitä cuꞌugä Jesús hajxy yhijxy coo jaꞌa Jesús jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä hänajty yajcähxøꞌøgy. Mänitä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy miäbǿjcäxä nämøj nämay. \v 24 Pero cabä Jesús hänajty yajwiinhøøñ, jeꞌeguiøxpä coo hänajty ñajuøꞌøy hamdsoohaamby coo jaꞌa cuꞌughajxy hänajty hamuumduꞌjoot quiaꞌa mäbøcy. \v 25 Hix̱, hamdsoohaambiä Jesús hänajty ñajuøꞌøy coo hajxy haxøøg nwiinmahñdyhájtäm nägøx̱iä. Cabä Jesús hänajty pøṉ miäyajtøy neby hajxy nwiinmahñdyhájtäm. \c 3 \p \v 1-2 Coo maxiøø hänajty tøø yhijnä, mänitä copc‑hajpä jim̱ tuꞌug miejch maa Jesúsän. Nämay hajxy hänajty quiopc‑haty maa judíoshajxiän. Nicodemo jaꞌa copc‑hajpä hänajty xiøhaty. Pianǿcxäp jaꞌa fariseos miädiaꞌagyhajxy hänajty. Tøø hänajty quioodsøꞌøy coo jim̱ miejch maa Jesúsän. Mänit Jesús ñämaayyä: \p ―Wiindsǿṉ, nnajuøøby højts coo miic̈hä Dios tøø xquiex̱y yajnähixøøbiä. Coo miic̈hä Dios häxøpy xquiaꞌa puhbety, caj miic̈h hoy‑yagjuøøñäjatypä häxøpy myajcähxøꞌøgy. \p \v 3 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Chaads miic̈h tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, coo mgaꞌa miiṉdägats mgaꞌa cahdägátsät, cabä Dios xyhanéꞌemät. \p \v 4 Mänit Nicodemo yajtøøyy: \p ―Pero neby jaduhṉ mmiiṉdägats mgahdägátsät coo hänajty tøø mmäjaanä. Neby jiiby mdägøødiägátsät jaꞌa mdaj jioodooty coo jiiby jadähooc mmaaxhuunghádät. \p \v 5 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Pues caj. Chaads miic̈h tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, coo mgaꞌa miiṉdägats mgaꞌa cahdägátsät nøøhaam møødä Dios yhEspírituhaam, cabä Dios xyhanéꞌemät. \v 6 Coo tøø mmiṉ̃ tøø mgaꞌay nebiä maaxhuungän, Dios jeꞌe xmiooyy jaꞌa mniꞌx jaꞌa mgopc møødä mjuøhñdy. Y jaduhṉ mäwíinäts jeꞌe, coo Dioshespíritu mbaduꞌubǿgät, nebiä miiṉdägach cahdägachpän mmähmǿꞌøwät. \v 7 Caꞌa myagjuøꞌøy cooc̈h jaduhṉ nnämaꞌay coo tsipcøxp mmiiṉdägats mgahdägátsät. \v 8 Coo poj jaduhṉ xiämem̱y, cab hajxy nnajuǿøyyäm maa myinøꞌøy maa ñøcxøꞌøy. Homiaajä poj xiämem̱y. Mmädów̱äp jaduhṉ pero caj mhíxät. Jaduhṉ mäwíinäts jaꞌa Dios yhEspíritu coo xjioottägøꞌøw coo xquioptägǿꞌøwät. Coo jaduhṉ mmäbǿgät hamuumduꞌjoot, jaduhṉ mjádät nebiä miiṉdägach cahdägachpän ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 9 Mänitä Nicodemo yajtǿøgumbä: \p ―Neby jeꞌeduhṉ mnänøm̱y. \p \v 10 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Yajnähixøøbiä miic̈h mduuṉghajpy maa jaꞌa judíoshajxiän pero cáhnøch nmädiaꞌagy xwyiinjuǿøyyäbä. \v 11 Chaads miic̈h tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät. Nmädiaacypy højts mädyiijaty højts nnajuøøby y nnägapxyp højts mädyiijaty højts tøø nhix̱y. Pero mijts, cab højts mijts nmädiaꞌagy xñäꞌägädä mäbøjcä. \v 12 Tøø hajxy nja yajmøødmädiaꞌagy tijaty yaa ja hijp hädaa yaabä naax̱wiin, pero cab hajxy mmäbøcy. Hoora, cooc̈h jaꞌa tsajpootypä hajxy nyajmøødmädiáꞌagät, ni jeꞌe hajxy mgaꞌa wiinjuǿꞌøwät. \p \v 13 ’Ni pøṉ jim̱ quiaꞌa hoyñä tsajpootyp. Jagóoyyøch jim̱ nidiuhm̱ ndsooñ, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. Páadyhøch jaꞌa tøyhajt nmøødä neby jim̱. \v 14 Jaꞌa Moisés, jim̱ä tsahṉ̃dyhahädiuuṉnax̱y yujpahy quepyquiøxp jim̱ pactuum. Jaanä jadúhṉhøch jäyaꞌay xyujpaꞌawaam̱bä, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. \v 15 Pønjátyhøch nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, cabä yháañämähajxy mänaa quiuhdägoyyaꞌañ. Cøjxtaꞌaxiøø hajxy jiugyhadaꞌañ nebiä Dios jiugyhatiän ―nøm̱ä Jesús miänaaṉ̃. \p \v 16 Xjiaanc̈h tehm̱ chojc xjiaanc̈h tehm̱ piaꞌhäyóow̱äm jaꞌa Dios hajxy nägøx̱iä, mäduhṉ̃tiä hajxy yaa nhíjtäm hädaa yaabä naax̱wiin; paadiä tiuꞌughuung ñähdujcy. Coo jaꞌa mädiaꞌagy hajxy hamuumduꞌjoot nmäbǿjcämät jaꞌa Dioshuungcøxpä, cabä nháañämähajxy mänaa quiuhdägóoyyämät. Jaduhṉ hajxy cøjxtaꞌaxiøø njugyhájtämät nebiä Dios jiugyhatiän. \v 17 Paadiä Dios jaꞌa yHuung yaa tøø quiex̱y hädaa yaabä naax̱wiin coo hajxy jaduhṉ ween xñähhoꞌtúutäm. Cab hajxy jaduhṉ xyajcumädow̱áaṉäm. \p \v 18 Pønjatiä Dios yHuung jaꞌa miädiaꞌagy mäbǿjcäxäp, cab hajxy jeꞌe yajcumädow̱aꞌañii. Pønjaty caꞌa mäbøjp, tøø Dios miänaꞌañ cooc hajxy yajcumädow̱aꞌañii, coogä Dios jaꞌa yHuung jaꞌa miädiaꞌagy quiaꞌa mäbǿjcäxä. \v 19 Coo Dios yHuung yaa yhooyy hädaa yaabä naax̱wiin, hagoodstuum jäyaꞌayhajxy hänajty yhity. Paady hajxy hänajty yhity hagoodstuum coo haxøøgwiinmahñdy hajxy hänajty tiuṉ̃. Cabä Dios yHuung miädiaꞌagy hänajty miäbǿjcäxä. Jaduhṉ mäwíinäts jeꞌe nebiä jøønän. Paady jaduhṉ nebiä jøønän, jaduhṉ jäyaꞌayhajxy piädsǿm̱ät hagoodstuum. Pønjaty hagoodstuum mähmøꞌøwaam̱b, jeꞌeds Dios ñänøøm̱by coo hajxy yajcumädow̱aꞌañii. \v 20 Pønjaty haxøøgwiinmahñdy tuum̱b, cab hajxy chocy maa jiajjiän. Cähxøꞌøgaam̱b yhaxøøgwiinmahñdyhajxy jeꞌe, paady hajxy quiaꞌa pädsøm̱aꞌañ jajtuum. \v 21 Pønjaty panøcxaam̱b jaꞌa tømiädiaꞌagy, jeꞌeds jaduhṉ pädsøm̱aam̱b jajtuum. Paady hajxy jaduhṉ piädsøm̱aꞌañ, jaduhṉ quiähxøꞌøgaꞌañ coo Dios hajxy tøyhajt jiaanc̈h puhbedyii. \p \v 22 Mänitä Jesúshajxy jim̱ ñøcxy Judeanaaxooty møødä jiamiøødhajxy. Coo hajxy jim̱ miejch, mänit hajxy tiägøøyy mäyajnäbejpä. Maxiøø hajxy jim̱ yhijty mäyajnäbejpä. \v 23 Jaanä jim̱ä Juanghajxy hänajty miäyajnäbejpä maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Enón. Salim cajpt mäwiingóṉ jaduhṉ. Com̱ä nøø hänajty jim̱. Mejtsp jäyaꞌayhajxy hänajty jim̱ näbejpä. \v 24 Cahnä Juan hänajty chumyii. \p \v 25 Mänitä Juan jaꞌa jiamiøødhajxy tiägøøyy mädiaacpä møødä judíoshajxy nämejtsc nädägøøg. Jeꞌe hajxy hänajty miädiaacypy neby hajxy ñäbétät. \v 26 Mänit Juan hoy ñämaꞌayii: \p ―Wiindsǿṉ, xiiby yøꞌøyaꞌay miäyajnäbety, jaꞌa miic̈h hijty jim̱ xmiøødhijpä jaꞌa Jordángpä møjnøøhawiimb, jaꞌa miic̈h tøø mnägápxiäbä coo Dios tøø quiex̱y. May jäyaꞌay tøø ñämech maa miäyajnäbetiän. \p \v 27 Mänit Juan miänaaṉ̃: \p ―Coo jaꞌa Dios jaduhṉ tøø miänaꞌañ, paadiä Jesús miädiaꞌagy pianǿcxäxä nämay. \v 28 Tøø hajxy mmädoy cooc̈h ngaꞌa Cristo. Jawyíinhøch Dios xquiejxy. Páadyhøch jawyiin xquiejxy cooc̈h mädiaꞌagy nyajwáꞌxät yøꞌø Jesúscøxpä. \v 29 Coo jaꞌa pøc huꞌug maa jiadyii, jaꞌa jamiøꞌød, jeꞌeds jaꞌa jaxieꞌeb møød. Jaꞌa jamiøꞌød jaꞌa miäguꞌughajpä jii hijpä, xooṉdaacp jeꞌeduhṉ coo jamiøꞌød quiapxy. Jaanä xooṉdáacpøch høøc̈hpä jeꞌeguiøxpä coo Jesús miädiaꞌagy pianǿcxäxä nämay. \v 30 Tehṉgahnä hajxy miayøꞌøwaꞌañ, jaꞌa Jesús miädiaꞌagy hajxy panǿcxäbä. Pero pønjátyhøchä nmädiaꞌagy xpianǿcxäp, haweenøꞌøwaam̱b hajxy jeꞌe. \p \v 31 Xyhanéhm̱äm hajxy jeꞌe nägøx̱iä, jaayaꞌay jim̱ tsohm̱bä tsajpootyp. Yaayyä hajxy ndsänáayyäm hädaa yaabä naax̱wiin, y hädaa yaabä naax̱wiimbä mädiaꞌagy hajxy nmädiáacäm. Pero jaayaꞌay jim̱ tsohm̱bä tsajpootyp, \v 32 jeꞌeduhṉ miädiaacypy nebiaty jim̱ tøø yhix̱y tøø miädoyyän tsajpootyp. Pero cabä miädiaꞌagy miäbǿjcäxä nämay. \v 33 Pønjatiä Jesús miädiaꞌagy mäbøjcäp, jeꞌeds tøyhajt yejp coo Dios tiømiädiaꞌagy. \v 34 Jaayaꞌay Dios tøø quiéx̱iäbä, Diosmädiaꞌagy jeꞌeduhṉ miädiaacypy. Hamuumduꞌjoot Dios jaꞌa Jesús jaꞌa Dioshespíritu miooyy nebiä Jesús jaduhṉ miädiaactägátsät. \v 35 Chojpy jaꞌa Dios jaꞌa yHuung; paadiä cøx̱iä wiinä tøø yajcøꞌødägøꞌøy. \v 36 Pøṉä Dios yHuung jaꞌa miädiaꞌagy mäbǿjcäp, jeꞌeds cøjxtaꞌaxiøø jugyhadaam̱b nebiä Dios jiugyhatiän. Jaꞌa hajxy caꞌa mäbøjpä, cab hajxy jaduhṉ jiugyhadaꞌañ nebiä Dios jiugyhatiän; yajcumädow̱áaṉäp hajxy jeꞌe jaꞌa Diósäm. \c 4 \p \v 1-3 Coo Jesús miädoyhajty coogä fariseoshajxy hänajty tøø miädoyhaty coogä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty maas may yajmäbøcy y yajnäbety quejee Juan, mänit Jesúshajxy wyiimbijty Judea. Galilea hajxy ñøcxtägajch. \p \v 4 Jim̱ hajxy ñaxøøyy Samarianaaxooty. \v 5 Mänit hajxy jim̱ miejch maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Sicar jim̱ Samarianaaxooty, mäwiingóṉ maa José ñädeedyñaax̱än. Jaꞌa tieedy jaduhṉ jecy xøhajt Jacob. \v 6-8 Jim̱ä nøøjut mädyii José yajmämähmøøyyä coo Jacob yhoꞌcy. Coo Jesúshajxy jim̱ miejch maa nøøjutän, tøø Jesús hänajty yhanuuꞌxøꞌøy. Mänit Jesús yhøxtaacy nøøjutpaꞌa. Tøø hänajty quiujyxiøøjøꞌøy. Mänitä jiamiøødhajxy ñøcxy cajptooty juuguiaabiä. Mänitä toꞌoxiøjc tuꞌug quiädaacy nøøgoom̱bä; Samaria hänajty chooñ. Mänit Jesús toꞌoxiøjc ñämaayy: \p ―Høøc̈hä nøø móoyyäc. \p \v 9 Mänit Jesús ñämaayyä: \p ―Tiic̈h miic̈h nøø coo xmiäyujwaꞌañ. Jueꞌe miic̈h mdsooñ Judea. Høøc̈h, yaac̈h ndsooñ Samaria. \p (Ix̱, cabä Judéabä jäyaꞌayhajxy hänajty miøødnijiootpaadyii jaꞌa Samáriabä jäyaꞌayhajxy.) \v 10 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Coo häxøpy mnajuøꞌøy tii mayhajt Dios tiunaam̱by maa miic̈hcøxpän y pøṉc̈h høøc̈h cooc̈h jaꞌa nøø tøø nja yujwaꞌañ, mänítøch cu xmiäyujwaaṉ̃ jaꞌa nøø jaꞌa ni mänaa caꞌa tøøtspä. \p \v 11 Mänitä toꞌoxiøjc yhadsooyy: \p ―Tsäguhm̱, cøøc hädaa nøøjut. Caj miic̈h tii mmøødä coo jaꞌa nøø myajwohm̱bädsǿm̱ät. Maa tyijy miic̈h jaꞌa nøø mbáadät, jaꞌa ni mänaa caꞌa tøøtspä. \v 12 Nejy, maas mǿctäm miic̈h cuhdujt mmøødä quejee Jacob cuhdujt jegyhajty miøødä, jaꞌa hajxy hijty nhaphajt ndeedyhájtäm. Jeꞌe hädaa nøøjut xyajmämähmǿøyyäm. Yaa jecy ñøøhuucy møødä yhuunghajxy møødä yhanimalhajxy. \p \v 13 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Coo hädaa nøø hajxy yhuꞌugy, najxp tiødsøꞌøhajxy jaduhṉ. Mänit hajxy tiødsøꞌøbáatägumbä cujaboom cumaax̱c. \v 14 Høøc̈h, nyéjpiøch jaꞌa nøø, jaꞌa ni mänaa caꞌa tøøtspä. Coo hajxy yhúꞌugät, ni mänaa jaꞌa tødsøꞌø hajxy quiaꞌa paattägájtsänät. Cøjxtaꞌaxiøø hajxy jaduhṉ jiugyhadaꞌañ nebiä Dios jiugyhatiän. \p \v 15 Cahnä toꞌoxiøjc jaꞌa mädiaꞌagy hänajty wyiinjuøꞌøyñä nebiä Jesús jaꞌa nøø ñägapxiän. Jueꞌe Jesús jaduhṉ ñänøøm̱ jaꞌa mayhajt jaꞌa Dios jaduhṉ tiunaam̱by maa højtscøxpän. Mänit toꞌoxiøjc miänaaṉ̃: \p ―Høøc̈hä nøø móoyyäc nébiøch tødsøꞌø xquiaꞌa páatnät. Jadúhṉhøch yaa miṉ ngaꞌa nøøwóhṉnät. \p \v 16 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Nøcx jaꞌa mnihyhap møjyaꞌax; mänit yaa mwoomínät. \p \v 17 Mänit toꞌoxiøjc yhadsooyy: \p ―Cábøch nnihyhap. \p Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tehm̱ tiøyhajt miic̈h jaduhṉ mmänaꞌañ coo nihyhap mgaꞌa møødä. \v 18 Mägoox̱cä mnihyhap tøø mmøødtsänaꞌay, y yøꞌø yaꞌadiøjc xim̱ mmøødpä, tøyhajt, caꞌa myiic̈hä mhamdsoo nihyhap yøꞌø. \p \v 19 Mänit toꞌoxiøjc miänaaṉ̃: \p ―Tsäguhm̱, nyoꞌmädóobiøch jaduhṉ coo miic̈h jaꞌa Dioshespíritu mmøødä. \v 20 Jim̱ højts nhap ndeedy jaꞌa Dios hajxy hijty jecy wyiingudsähgøꞌøy maa yøꞌø tuṉän. Pero mijts mänaam̱b coo hajxy jim̱ nwiingudsähgǿøyyämät jim̱ Jerusalén. \p \v 21 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Muuxy, mäbǿjcägøch nmädiaꞌagy. Habaadáaṉnäp jeꞌejän coo mijts jaꞌa Diosteedy homiaajä mwiingudsähgøꞌøwaaṉnä. Caꞌa ñäꞌä jiiyyä hajtiä mwiingudsähgøꞌøwaꞌañ maa yøꞌø tuṉän ni jim̱ Jerusalén. \v 22 Hoy Dios hajxy mja wiingudsähgøꞌøy, cab hajxy mhix̱iä. Højts, nhix̱y højts jaꞌa Dios. Jaduhṉ jaꞌa Diosmädiaꞌagy miänaꞌañ coo jaꞌa judíos jäyaꞌay tuꞌug yajnähwaꞌads yajcuhwaꞌadsaꞌañ. \v 23 Pøṉ jaꞌa Dios tehm̱ tiøyhajt wiingudsähgǿøñäp, jeꞌeds hamuumduꞌjoot wiingudsähgøøby. Jadúhṉäts jaꞌa Dios chocy coo wyiingudsähgøꞌøwøød hamuumduꞌjoot. \v 24 Jaduhṉä Dios nebiä poj nebiä täxaꞌajän. Tsipcøxp hit jaꞌa Dios hajxy nwiingudsähgǿøyyämät. \p \v 25 Mänit toꞌoxiøjc miänaaṉ̃: \p ―Jaꞌa Cristo, jaꞌa Dios quiexaam̱biä, jeꞌe højts nhahíjxäm. Coo jeꞌe quiädaꞌagaꞌañ, mänit højts jeꞌe cøx̱iä xyhawaaṉáaṉäm. \p \v 26 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Hǿøc̈häts jeꞌe jaꞌa Cristo. \p \v 27 Mänit Jesús jiamiøødhajxy miejch. Coo hajxy yhijxy coo Jesús jaꞌa toꞌoxiøjc hänajty miøødmädiaꞌagy, yagjuøøyy hajxy jaduhṉ. Pero cab hajxy yajtøøyy tiiguiøxpä Jesús jaꞌa toꞌoxiøjc hänajty coo miøødmädiaꞌagy. \v 28 Mänitä toꞌoxiøjc jiiby chohṉ̃ maa hajxy hänajty miädiaꞌaguiän. Jiibiä miajt ñähgueecy, ñøcxy jeꞌe cajptooty, hoy jaꞌa cuꞌughajxy ñämaꞌayii: \p \v 29 ―Jam̱ jäyaꞌay hajxy tuꞌug huug híjxäm. Tøøc̈h jeꞌe xñajuøꞌøy nebiátyhøch haxøøgpä tøø nduṉ̃. Jadúhṉhøch jeꞌe tøø xyhawaaṉä. Jeꞌe ndijjiädaꞌa jeꞌe jaꞌa Cristo. \p \v 30 Mänitä cuꞌughajxy tiuꞌubøjcy cajptooty, ñänøcxy jaꞌa Jesús hajxy. \v 31 Jim̱ä Jesús hänajty ñämaꞌayii jaꞌa jiamiøødhajxy: \p ―Wiindsǿṉ, cay. \p \v 32 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Xiic̈h jøøꞌxypøcy nmøødä. Cab hajxy mnajuøꞌøy tii jeꞌeduhṉ. \p \v 33 Mänitä jiamiøødhajxy ñiñämaayyä: \p ―Nejy, tøø jiøøꞌxypøquiädaꞌa yajméjtsäxä. \p \v 34 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cooc̈h jaduhṉ nmänaaṉ̃ cooc̈h jøøꞌxypøcy nmøødä, jeꞌec̈h hänajty jaduhṉ nnänøøm̱by cooc̈h njootcujcä, cooc̈h ngudiúnät nébiøch Dios tøø xyhaneꞌemiän, cooc̈h tiuuṉg nyajmáayyät; jeꞌec̈h jaduhṉ tøø xquiex̱y. \v 35 Huug hix̱ yøꞌøyaꞌay hajxy xii mänajpä. Xmiäbøgáaṉäbøch nmädiaꞌagy hajxy yøꞌø. Jaduhṉ mäwíinäts høøc̈hä nmädiaꞌagy nebiä tøømd paquiä miayøꞌøyän. Tehm̱ quiähxøꞌp jaduhṉ. Cab hajxy jaduhṉ mdehm̱ miänáꞌanät nebiä niippädøjc‑hajxy miänaꞌañän cooc mädaax̱poꞌo yhabety, mänítäc hajxy jeꞌe yajpädøꞌøgaꞌañ. \v 36 Pǿṉhøch jäyaꞌay jaꞌa nmädiaꞌagy xyajmäbøgáaṉäp, xooṉdaꞌagaam̱b hajxy jeꞌe coo hajxy jeꞌe may miäbøgaꞌañ. Quipxy hajxy miøødxooṉdaꞌagaꞌañ jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy jayøbajt yaghawaꞌxøøc̈hóhṉäbä. Jaꞌa hajxy yajmäbøgáaṉäbä, jeꞌedshajxy cøjxtaꞌaxiøø jugyhadaam̱b nebiä Dios jiugyhatiän. \v 37 Tøyhajt jeꞌeduhṉ nebiä jäyaꞌayhajxy miänaꞌañän: “Wiingpä jeꞌe niip, y wiingpä jeꞌe yajpädøꞌp.” \v 38 Tøøc̈h mijts nwiinguex̱y coo mijts jäyaꞌay jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy myajmäbǿgät, jaꞌa hajxy hijty tøø miädoyhátiäbä. Wiingpä hajxy jayøbajt yajmädoyhajt; mijts høx̱haam myajmäbøgaam̱by ―nøm̱ Jesús miänaaṉ̃. \p \v 39 Jaꞌa Sicarpä jäyaꞌayhajxy, nämay hajxy jeꞌeduhṉ miäbøjcä jaꞌa Jesús miädiaꞌagy. Paady hajxy jeꞌeduhṉ miäbøjcy coo jaꞌa toꞌoxiøjc hänajty jaduhṉ tøø ñägapxy cooc yhaxøøgwiinmahñdy cøjx ñajuǿøyyäxä, møød cooc cøjx yhawaaṉdǿøw̱äxä. Jim̱ä Sicarpä jäyaꞌayhajxy hänajty xiøønax̱y Samarianaaxooty. \v 40 Mänit Jesús hoy miänuuꞌxtaꞌagyii coo jim̱ miähmǿꞌøwät maa quiajpthajxiän. Mänit jiaanc̈h mähmøøyy. Mejtsxøø jeꞌeduhṉ jim̱ yhijty. \v 41 Coo Jesús jiaac yajmøødmädiaacy jaꞌa jäyaꞌayhajxy, nämay jaꞌa miädiaꞌagy jiaac mäbǿjcäxä. \v 42 Mänitä toꞌoxiøjc hajxy ñämaayy: \p ―Høxtahm̱ds miic̈h jim̱ hoy mnägapxiän cajptooty, cab højts tuꞌjoot nmäbøjcy. Pero coo højts jiiby ngädaacy, mänit højts jeꞌe xtiehm̱ yhamdsoo møødmädiaacy. Mänit højts nmäbøjcy. Mänit højts nnajuøøyy coo yøꞌøyáꞌadiäm Cristohaty. Yøꞌøds hajxy xyajnähwaꞌads xyajcuhwaꞌadsáaṉäm nägøx̱iä mäduhṉ̃tiä hajxy yaa ndsänáayyäm hädaa yaabä naax̱wiin. \p \v 43 Nägooyyä mejtsxøø yhabejty, mänit Jesúshajxy tiuꞌubøjnä, ñøcxnä hajxy jim̱ Galilea. \v 44 Hamdsoo Jesús jeꞌeduhṉ miänaaṉ̃ cooc hajxy quiaꞌa wiingudsähgøꞌøyii maa yhamdsoo cajptän, jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy yaghawaꞌxøøbiä. \v 45 Pero coo Jesús jim̱ miejch Galilea maa yhamdsoo cajptän, mänit yajpooꞌxä haxiꞌig haxóṉ. Paadiä Jesús yajpooꞌxä, coo jäyaꞌayhajxy hänajty tøø yhix̱y hoy‑yagjuøøñäjatypä, nebiaty Jesús jim̱ tøø tiuṉ̃ tøø yajcähxøꞌøgy Jerusalén jaꞌa pascuaxøøjooty. \p \v 46 Mänit Jesús jim̱ jadähooc miéjtscumbä Caná de Galilea maa jaꞌa nøø hänajty tøø yajwaꞌañguiojjiän vino. Jim̱ä gobiernä mioonsä hänajty tuꞌug tøø miech. Tuꞌugä yhuung hänajty tøø piaꞌambety jim̱ Capernaum. \v 47 Coo jaꞌa gobiernä mioonsä miädoyhajty coo Jesús hänajty tøø miech jim̱ Galilea, mänit Jesús hoy miänuuꞌxtaꞌagyii coo yhuung nøcxy yajmøcpǿjcäxä. Møjtaꞌagy yhuung hänajty. \v 48 Mänitä gobiernä mioonsä ñämaayyä: \p ―Mijts, cahnä hajxy mmäbøcyñä, hoy hajxy tøø mja mädoyhaty cooc̈h hoy‑yagjuøøñäjatypä tøø nduṉ̃. Mänit hajxy mmäbøgaꞌañ coo hajxy mhuuc tehm̱ yhixaꞌañ. \p \v 49 Mänitä gobiernä mioonsä miänaaṉ̃: \p ―Tsógäm, jam̱ hadøꞌøc̈hä; chám̱høch nhuung yhoꞌogaaṉnä. \p \v 50 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Wiimbit jootcujc. Cabä mhuung yhoꞌogaꞌañ. \p Mänit Jesús miädiaꞌagy jiaanc̈h mäbǿjcäxä. Mänit gobiernä mioonsä jiaanc̈h wiimbijty. \v 51 Tuꞌhaamhädaacpä jaꞌa mioonsähajxy jiøjcubaadøøyyä. Mänit yhawáaṉäxä cooc yhuung hänajty tøø jiaanc̈h møcpøcy. \p \v 52 Mänit yajtøøyy mädunajtä hänajty tøø miøcpøcy. Mänit ñämaayyä: \p ―Häxøøy jaꞌa tioy tiøjch cujyxiøøhoꞌogy. \p \v 53 Mänit jaꞌa gobiernä mioonsä jiaanc̈h jahmiejch coo Jesús hänajty häxøøyhajty cujyxiøøhoꞌogy tøø miänaꞌañ cooc yhuung miøcpøgaꞌañ. Mänit Jesús jaꞌa miädiaꞌagy cøjx miäbǿjcäxä mäduhṉ̃tiä hajxy tiuꞌugtøjcä. \p \v 54 Miämetsc‑hoocpä Jesús jeꞌeduhṉ yajcähxøꞌcy jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä jim̱ Galilea. Mänit jeꞌeduhṉ yajcähxøꞌcy coo hänajty tøø yhoy Judea. \c 5 \p \v 1 Mänit Jesús ñǿcxcumbä jim̱ Jerusalén xøøhajpä. Jaꞌa judíos xiøøhajxy hänajty jadáaṉäp. \v 2 Jim̱ä tsiidaact jaduhṉ tuꞌug xiøhaty Betzata, jaꞌa hebreohayuuc‑haamby. Jim̱ä tsiidaact mädøyyä maa jaꞌa meegtooꞌtaactän. Mägoox̱c‑hit jaꞌa tøjwiing wäditiä jim̱ maa jaꞌa tsiidaactän. \v 3 Mayyä paꞌamjäyaꞌay hänajty jim̱ quioꞌnaꞌay møødä wiindspä møødä tecymiaꞌadpä møødä tecymiucypiä. Jim̱ hajxy hänajty yhahix̱y coo jaꞌa nøø jaduhṉ jiädseṉyóꞌoyät. \v 4 Wiingumänaa jaꞌa Dios mioonsä tsajpootypä hänajty tuꞌug quiädaꞌagy nøøyagjädseṉyohbiä maa jaꞌa tsiidaactän. Pero cab hänajty quiähxøꞌøgy. Nägooyyä jaꞌa nøø hajxy hänajty jaduhṉ yhix̱y tiägøꞌøy jädseṉyohbiä, mänitä paꞌamjäyaꞌayhajxy tiägøꞌøy nøøjooty. Jaꞌa hänajty jayøbajt tehm̱ tiägøøc̈hohm̱bä, jeꞌeds hänajty jaduhṉ møcpøjp nidiuhm̱. Hoy tyii paꞌamä hänajty jia møødä, yajnajxyp jeꞌe. \v 5 Jim̱ jäyaꞌay hänajty tuꞌug piaꞌamgoꞌnaꞌay. Miähiiꞌxmajmocxtägøøgjumøjtpä hänajty jim̱ tøø yhity. \v 6 Coo Jesús jaꞌa paꞌamjäyaꞌay jaduhṉ yhijxy, mänit Jesús yajtøøyy: \p ―Nejy, mmøcpøgaam̱bä. \p \v 7 Mänitä paꞌamjäyaꞌay yhadsooyy: \p ―Cábøch nbøṉ pǿṉhøch xpiädáꞌagäp nøøjooty coo jaꞌa nøø tiägøꞌøy jädseṉyohbiä. Cooc̈h hänajty jiiby nja tägøꞌøwaꞌañ, tøø wiingpä hänajty tiägøøñä. \p \v 8 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Pädøꞌøg, yajpädøꞌøg mdoꞌogy, yohñä. \p \v 9 Mänitiä paꞌamjäyaꞌay jaduhṉ jiaanc̈h møcpøjcy. Mänitä miaabejt jiaanc̈h yajpadøꞌcy yoꞌoyøꞌcy. Pooꞌxxiøøjooty hänajty jeꞌe. \v 10 Mänitä judíoshajxy miänaaṉ̃, ñämaayyä jaꞌa craa jaꞌa hänajty tøø yajmøcpøgyíijäbä: \p ―Pooꞌxxiøø jädaꞌa. Cabä cuhdujt jaduhṉ myiṉ̃ coo yøꞌø mdoꞌogy jädaꞌa mgapwädítät. \p \v 11 Mänit jäyaꞌay yhadsooyy jaꞌa hänajty tøø miøcpǿquiäbä: \p ―Jaayáꞌayhøch tøø xyajmøcpǿquiäbä, jeꞌec̈h jaduhṉ xñämaayy cooc̈h ndoꞌogy nyajpädǿꞌøgät. \p \v 12 Mänit miäyajtøøw̱a: \p ―Pøṉ jaduhṉ tøø xñämaꞌay coo mdoꞌogy myajpädǿꞌøgät, coo myoꞌoyǿꞌøgät. \p \v 13 Cabä mähdiøjc ñäꞌä hadsooyy. Hix̱, jaanc̈h tehm̱ ñämay jäyaꞌayhajxy hänajty jim̱. Tøø Jesús hänajty yhijxtägóoyyänä. Paadiä mähdiøjc hänajty quiaꞌa najuøꞌøy waam̱b yhadsówät. \v 14 Mänit cueeṉ̃tiä, mänit Jesús yhíjxcumbä maa jaꞌa tsajtøjc hamøjpän. Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Huuc mädow̱, chaa miic̈h nnämáꞌawät, tøø miic̈h mmøcpøcy. Caꞌa tii pojpä cädieey mduṉ̃ coo maas haxøøg mjádät. \p \v 15 Mänitä mähdiøjc hoy ñägapxy maa jaꞌa judíoshajxiän cóodäm Jesús jeꞌe, jaꞌa hänajty tøø miäyajmøcpǿquiäbä. \v 16 Coo Jesús jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä yajcähxøꞌcy jaꞌa pooꞌxxiøøjooty, paadiä judíos Jesús hajxy miädsiphajty; paady hajxy wyiinmaayy nebiä Jesús hajxy yaghóꞌogät. \v 17 Mänit Jesús miänaaṉ̃, ñämaayyä jaꞌa judíoshajxy: \p ―Cábøch nDeedy mänaa tiuum̱bädøꞌøy. Jädaꞌanäbaadyñä tiuṉ̃. Páadyhøch jaduhṉ nbaduum̱bä, hoy jaduhṉ jia pooꞌxxiøøjootiä. \p \v 18 Paady hajxy jia wiinmaayy nebiä Jesús hajxy yaghóꞌogät, coo Jesús jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä yajcähxøꞌcy jaꞌa pooꞌxxiøøjooty, møød coo jaduhṉ miänaaṉ̃ cooc Dios Tieedyhaty, møød coo yajnimiäbaatä nebiä Diosän. \p \v 19 Mänit Jesús miänaaṉ̃, ñämaayyä jaꞌa judíoshajxy: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, cábøch nhamdsoo tuuṉg nduṉ̃; jadúhṉhøch nduṉ̃ nébiøch nDeedy jim̱ tiuṉ̃än. Nebiátyhøch nDeedy tiuṉ̃, jadúhṉhøch nduum̱bä. \v 20 Xchójpøch nDeedy. Xyajnähixǿøbiøch nebiaty jeꞌe tiuṉ̃. Maas hoy‑yagjuøøñátyhøch nDeedy xyajnähixøꞌøwaꞌañ neby hajxy myagjuǿꞌøwät. \v 21 Yagjujypiǿjpiøch nDeedy jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌay. Jaanä jadúhṉhøch nyagjujypiøgaam̱bä, pønjátyhøch nyajnähdíjäp. \v 22 NDéedyhøch, cab jeꞌe pøṉ yajcumädow̱aꞌañ. Høøc̈h jeꞌe tøø xquiuhdujtmoꞌoy cooc̈h jäyaꞌay nyajcumädów̱ät, jaꞌa hajxy caꞌa mädiaꞌagymiäbøjpä. \v 23 Páadyhøch jaduhṉ tøø xquiuhdujtmoꞌoy cooc̈hä jäyaꞌayhajxy ween xwyiingudsähgøꞌøy nébiøch nDeedy wyiingudsähgøꞌøyiijän. Pønjátyhøch hajxy xquiaꞌa wiingudsähgøøby, ni nDéedyhøch hajxy xquiaꞌa wiingudsähgǿøyyäbä, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \p \v 24 ’Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, pønjaty højts nmädiaꞌagy hajxy xmiäbøgáaṉäp mǿødhøch nDeedy, tøø jaꞌa haxøøgpä hajxy quiøx̱y najtshixøøñä. Jeꞌeds hajxy cøjxtaꞌaxiøø jugyhadaam̱b nebiä Dios jiugyhatiän. Cab hajxy jeꞌe mänaa quiumädow̱aꞌañ. \v 25 Jaꞌa hajxy caꞌa mäbøjpä, tøø yhabaady cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xmiäbøgaaṉä. Cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy jaduhṉ xmiäbǿjcät, jaduhṉ hajxy jiugyhadaꞌañ cøjxtaꞌaxiøø nebiä Dios jiugyhatiän. \v 26 Miǿødhøch nDeedy cuhdujt coo jäyaꞌayhajxy ñämáꞌawät coo hajxy jaduhṉ jiugyhádat tsajpootyp cøjxtaꞌaxiøø. Jeꞌec̈h cuhdujt tøø xmioꞌoy cooc̈hä jäyaꞌayhajxy jaduhṉ nnämáꞌawät coo hajxy jim̱ yhídät cøjxtaꞌaxiøø. \v 27 Cooc̈h jeꞌeduhṉ tøø xwyiinguex̱y, páadyhøch jaduhṉ tøø xquiuhdujtmoꞌoy cooc̈h nyajnähdíjät nebiaty jäyaꞌayhajxy jiádät. \v 28 Caꞌa hajxy myagjuøꞌøy. Habaadaam̱b jeꞌe cooc̈hä hoꞌogyjiäyaꞌayhajxy nyaax̱pädsøm̱aꞌañ. Mänítøch nmädiaꞌagy hajxy xmiädow̱aaṉä. \v 29 Mänit hajxy nägøx̱iä quiøx̱y jutpädsøm̱aꞌañ mäduhṉ̃tiä hajxy hänajty tøø yhoꞌogy. Jaꞌac̈h nmädiaꞌagy hajxy hänajty tøø xmiäbǿjcäbä, jeꞌeds hajxy nøcxaam̱b tsajpootyp. Jaꞌac̈h nmädiaꞌagy hajxy hänajty tøø xquiaꞌa mäbǿjcäbä, jeꞌeds hajxy caꞌawaam̱b haxøøgtuum. \p \v 30 ’Nyajtødiägǿøbiøch nébiøch nDeedy xñämaꞌayän. Caꞌa yhøøc̈hä nhamdsoo wiinmahñdy nyaghijpy. Ngudiúum̱biøch jaduhṉ nébiøch nDeedy xmiägapxy xyhaneꞌemiän. Cooc̈h jaduhṉ ngudiuṉ̃, páadyhøch jaꞌa tøyhajt nyecy cooc̈h nyajtødiägøꞌøy. \v 31 Cooc̈h häxøpy hamdsoo nniñägapxyii, mänit hajxy cu mmänaaṉ̃ cooc̈hä tøyhajt ngaꞌa mädiaꞌagy. \v 32 Jiic̈hä wiingpä xñägapxy; nnajuǿøbiøch coo jaꞌa tøyhajt jeꞌeduhṉ yecy. Dióshøch jeꞌe xñägapxp. \v 33 Tøøc̈h mijts hoy xyajtøy maa Juangän pø Dióshøch tøø xjiaanc̈h quex̱y. Mänitä Juan jaꞌa tøyhajt hajxy xmiooyy. \v 34 Pero høøc̈h, caꞌa jiäyáꞌayhøch tøø xyhawaaṉä cooc̈h Dios tøø xquiex̱y. Nyagjahmiéjchpøch mijts nebiä Juan hajxy tøø xyhawaaṉän cooc̈h Dios tøø xquiex̱y, neby hajxy jaduhṉ mnähwaꞌads mguhwáꞌadsät. \v 35 Yajwaꞌxyp jaꞌa Juan jaꞌa Diosmädiaꞌagy hijty. Xyajnähixøøby hajxy hijty neby hajxy mnähwaꞌads mguhwáꞌadsät. Hoy jaꞌa miädiaꞌagy hajxy hijty mmädóow̱ä. Pero cabä miädiaꞌagy hajxy hijty mmäbøgaaṉä. \v 36 Ndúum̱biøch nébiøch nDeedy tøø xyhaneꞌemiän. Cooc̈h jaduhṉ nduṉ̃, cähxøꞌp jaduhṉ cooc̈h nDeedy tøyhajt tøø xquiex̱y. Cooc̈h hajxy jaduhṉ xyhix̱y nébiøch nduṉ̃än, páquiøch nmädiaꞌagy hajxy xmiäbǿjcät, hoy jaꞌa Juan jaꞌa miädiaꞌagy hajxy tøø mgaꞌa ja mäbøjcä jaꞌa høøc̈hcøxpä cooc̈h xñägapxy. \v 37 Jaꞌa nDéedyhøch, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä, høøc̈hcøxpä jiiby tøø xyajcujaayii maa Diosmädiaꞌaguiän. Pero cab hajxy mnajuøꞌøy cooc̈h nDeedy jaꞌa miädiaꞌagy jaduhṉ nmädiaacä. Cab hajxy mnajuøꞌøy cooc̈h jaduhṉ nduṉ̃ nébiøch nDeedy tiuṉ̃än. \v 38 Pero cábøch mijts nDeedy jaꞌa miädiaꞌagy tøø xmiäbøjcä, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. Coo hajxy häxøpy tøø mmäbøcy, cu xmiäbǿjcøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy. \v 39 Myajmädiaac‑hoꞌpy jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy, jaꞌa jecy mähmǿøyyäbä cujaay. Paady hajxy jaduhṉ myajmädiaac‑hoꞌogy coo tyijy hajxy jaduhṉ mjugyhádat nebiä Dios jiugyhatiän. Chaads mijts hajxy nnämáꞌawät, cooc̈h nmädiaꞌagy hajxy xyajtúuṉät, mänit hajxy jaduhṉ mjugyhádat. Pero hóyhøch Diosmädiaꞌagy xjia nägapxy, \v 40 cábøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbøgaaṉä. Cooc̈h mijts nmädiaꞌagy hamuumduꞌjoot xmiäbǿjcät, mänit hajxy mäbøcy mjugyhádat nebiä Dios jiugyhatiän. \p \v 41 ’Cábøch nmøjpädaꞌagy, hóyhøch jäyaꞌayhajxy xquiaꞌa ja wiingudsähgøꞌøy. \v 42 Nnajuǿøbiøch coo mijts Dios mgaꞌa tsocy. \v 43 NDéedyhøch tøø xjia hamdsoo quex̱y. Pero cábøch mijts nmädiaꞌagy xmiäbøgaaṉä. Coo wiingpä miédsät, jeꞌeds mijts jaꞌa miädiaꞌagy paquiä mmäbøgáaṉäp. \v 44 Cábøch mijts nmädiaꞌagy hoy xmiäbøgaaṉä. Jia tsojpy jaꞌa mjoothajxy jaduhṉ coo jäyaꞌay hajxy xwyiingudsähgǿꞌøwät. Pero cabä mjoothajxy chocy coo Dios hajxy xchógät. \v 45 Caꞌa yhøøc̈hä mijts jim̱ nnäxøꞌøwøꞌøwaam̱by maa Dios wyiinduumän. Jaꞌa Moisésäts mijts jaduhṉ xñäxøꞌøwøꞌøwaam̱b. Mmänaam̱b hajxy jaduhṉ coo tyijy Diosmädiaꞌagy hajxy mmäbøcy, jaꞌa Moisés jecy quiujáhyyäbä. \v 46 Coo mijts cu mjaanc̈h mäbøjcy, cu xmiäbǿjcøch nmädiaꞌagy hajxypä. Høøc̈hcøxpä Moisés jaduhṉ jecy quiujahy. \v 47 Pero pø cab hajxy mmäbøgaꞌañ nebiä Moisés jecy quiujahyyän, ni høøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa mäbøgáaṉäbä. \c 6 \p \v 1 Cumejtspoꞌo cudägøøgpoꞌo Jesús jim̱ ñøcxy mejyhawiimb. Mejtstuꞌu jaꞌa mejy xiøhaty Galilea møød Tiberias. \v 2 Nämay Jesús hänajty pianøcxyii jäyaꞌayhajxy. Paady hänajty pianøcxyii coo hoy‑yagjuøøñäjatypä hänajty tøø yajcähxøꞌøgy, møød coo paꞌamjäyaꞌay hänajty tøø yajmøcpøcy. \v 3 Mänit Jesúshajxy jim̱ wyiimbejty maa jaꞌa tuṉguhduumän møødä jiamiøødhajxy. Mänit hajxy jim̱ yhøxtaacy tuṉguhduum. \v 4 Mäwiingoom̱b jaꞌa pascuaxøø hänajty, jaꞌa judíoshajxy yagjájtäbä. \v 5 Mänit Jesús wyiinheeꞌppejty coo jäyaꞌay hänajty may pianøcxyii. Mänit Jesús jaꞌa Felipe ñämaayy: \p ―Maa jaꞌa caayyøøc hajxy nbáatämät coo yøꞌøyaꞌay hajxy nyajcáayyämät nämay. \p \v 6 Paadiä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, yhuuc näꞌä mädiaꞌagyhixaam̱by hänajty waam̱bä Felipe hänajty yhadsowaꞌañ. Tøø Jesús hänajty hamdsoo wyiinmay nebiä jäyaꞌayhajxy hänajty yajcayaꞌañii. \v 7 Mänitä Felipe yhadsooyy: \p ―Ni mejtsmägoꞌx denariojuy jaꞌa tsajcaagy quiaꞌa mädøyhádät, hoy hajxy tuꞌliiꞌxyjaty cu nja móoyyäm. \p \v 8 Andrés jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty tuꞌug xiøhaty, jaꞌa Simón Pedro piuhyaꞌay. Mänitä Andrés jaꞌa Jesús ñämaayy: \p \v 9 ―Chaadsä pigänaꞌc jaꞌa cebadatsajcaagy miøødä mägoox̱cä, møødä hacx metscä. Pero cab jaduhṉ miädøyhádät. Hix̱, majiäyaꞌay yøꞌøduhṉ. \p \v 10 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Nämaꞌaw hajxy ween hajxy yhøxtaꞌagy. \p Møj jim̱ miøøjiootä. Jim̱ hajxy yhøxtaacy jaꞌa mägoox̱milpä yaꞌadiøjc‑hajxy møødä toꞌoxiøjc‑hajxy hawiing. \v 11 Mänit Jesús jaꞌa tsajcaagy quiooṉdsooyy. Mänit Jesús Dios jaduhṉ ñämaayy: “Dioscujúꞌuyäp.” Mänit Jesús jaꞌa jiamiøød jaꞌa tsajcaagy miooyy. Mänitä jiamiøød jaꞌa tsajcaagy hajxy tiägøøyy yajwaꞌxpä maa jäyaꞌayhajxy hänajty yhäñaꞌayän. Møødä hacx hajxy yajmäwaꞌxøøbiä. Jaduhṉ̃tiä jäyaꞌayhajxy miooyyä mäduhṉ̃tiä hajxy hänajty quiayaꞌañ. \v 12 Coo hajxy quiaabiädøøyy, mänit Jesús jaꞌa jiamiøød ñämaayy: \p ―Yajpädøꞌøg tsajcaagyquiaadiuc hajxy møødä hacxtsuꞌtstuc, neby hajxy jaduhṉ ngaꞌa nähguéecämät. \p \v 13 Mänit jaꞌa tsajcaagyquiaadiuc hajxy cøjx yajpädøꞌøgy møødä hacxtsuꞌtstuc. Majmetscach hajxy yaghujch jaꞌa tsajcaagyquiaadiuc. \v 14 Coo jäyaꞌayhajxy yhijxy nebiä Jesús jaꞌa tsajcaagy hänajty tøø yajwaꞌañguiojjiän, mänit hajxy tiägøøyy mänaam̱bä: \p ―Pues tehm̱ tiøyhajt, yøꞌøds jeꞌe, jaꞌa hajxy hijty nhahíjxämbä coo hajxy hijty xñämedsáaṉäm nebiä Diosmädiaꞌagy miänaꞌañän. \p \v 15 Coo Jesús ñajuøøy coo hänajty nøcxy piädaꞌagaꞌañii gobiernä mädsibøꞌøbä, mänit jim̱ chohṉnä. Mänit jim̱ ñøcxnä nidiuhm̱ tuṉjoot. \p \v 16 Coo chuujøøyy, mänitä Jesús jiamiøødhajxy yhädaacy mejypiaꞌa. \v 17 Mänit hajxy tiägøøyy barcojooty. Mänit hajxy tiuꞌubøjcy. Jim̱ Capernaum hajxy hänajty ñøcxaꞌañ mejyhawiimb. Wiingoods hänajty. Cahnä Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty piaadyñä. \v 18 Mänitä poj piädøꞌcy møc. Mänitä mejy chajcujy cøxp. \v 19 Mägoox̱kilómetro tädujkilómetro hajxy hänajty tøø ñøcxy, mänitä Jesús hajxy yhijxy coo jaꞌa barco hänajty tøø ñajtspaadøꞌøy. Yohby Jesús hänajty mejywyiing. Mänitä jiamiøødhajxy chähgøøbiøjcy. \v 20 Mänit hajxy ñämaayyä: \p ―Caꞌa hajxy mdsähgøꞌøy; Jesúshøch høøc̈h. \p \v 21 Mänit hajxy jiootcugøøyy. Mänitä Jesús yajtägøøyyä barcojooty. Mänitiä hajxy jim̱ miejtsnä mejypiaꞌa maa hajxy hänajty ñøcxiän. \p \v 22 Cujaboom, jim̱nä majiäyaꞌayhajxy hänajty mejyhawiimbnä, maa hajxy hänajty tøø yajcayiijän. Ñajuøøby hajxy hänajty coo Jesús hänajty tøø quiaꞌa møødtuꞌubøgyii jaꞌa jiamiøødhajxy quipxy. Hijxä jaꞌa Jesús jiamiøødhajxy coo hajxy tiuꞌubøjcy barcojooty jaꞌa majiäyaꞌayhajxy. Jagoo barco hänajty tuꞌug; jeꞌe hajxy hänajty tøø yajtuꞌubøcy. \v 23 Mänitä barco hajxy yajmejch wiingpä, jaꞌa Tiberiastsohm̱bä. Jim̱ hajxy miedsøøyy maa jäyaꞌayhajxy hänajty tøø chajcaagyquiayyän, mänaa Jesús jaꞌa Dioscujúꞌuyäp yequiän. \v 24 Coo jaꞌa majiäyaꞌayhajxy yhijxy coo Jesúshajxy quiaꞌa jiijän, mänit hajxy tiägøøyy barcojooty. Mänit hajxy tiuꞌubøjcy Jesúshøxtaabiä. Jim̱ hajxy ñøcxy mejyhawiimb jim̱ Capernaum. \p \v 25 Coo hajxy jim̱ miejch mejyhawiimb, mänitä Jesús hajxy jim̱ piaaty. Mänit Jesús hajxy ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, mänaa mmejch. \p \v 26 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, páadyhøch mijts hijty xyhøxtaꞌay cooc̈h mijts jeꞌe cuꞌuxiä nyajcaayy. Cábøch mijts jeꞌe xmiäyajtøwaꞌañ tiiguiǿxpøch jaꞌa hoy‑yagjuǿøñäbä coo nyajcähxøꞌcy. \p \v 27 Paady hajxy mduṉ̃, jaduhṉä cay huꞌugy hajxy mbaady. Pero chaads mijts nnämáꞌawät jadunajtä coo hajxy mhøxtáꞌawät neby hajxy mjugyhádat nebiä Dios jiugyhatiän. Høøc̈h mijts cuhdujt nmoꞌowaam̱by coo hajxy jaduhṉ mjugyhádat. Páadyhøch mijts jaduhṉ nmoꞌowaꞌañ, cooc̈hä Dios tøø xquiuhdujtmoꞌoy, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. \p \v 28 Mänit Jesús miäyajtøøw̱a: \p ―Neby højts ngudiúnät nebiä Dios choquiän. \p \v 29 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Chojpy jaꞌa Dios cooc̈h mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcät, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \p \v 30 Mänitä Jesús miäyajtǿøw̱ägumbä: \p ―Tii hijxtahṉd hoy‑yagjuǿøñäbä myajcähxøꞌøgaam̱by neby højts miic̈h jaꞌa mmädiaꞌagy jaduhṉ nmäbǿjcät coo miic̈h jaꞌa Dios tøø xquiex̱y. \v 31 Jaꞌa hajxy hijty nhaphájtäm ndeedyhájtäm jaꞌa jecypiä, jim̱ä maná hajxy quiaayy maa hänajty pøṉ quiaꞌa tsänaꞌayän. Moisés jaꞌa maná yajwaꞌañguioj. Jaꞌa maná, nebiä tsajcaaguiän jeꞌe. Jiiby jaduhṉ myiṉ̃ cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän: “Yajcaayyä jäyaꞌayhajxy jaꞌa tsajcaagyhajpä jaꞌa tsajpootyptsohm̱bä. Dios jaduhṉ quejx.” \p \v 32 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät: Caha Mioisésä mijts jaꞌa tsajcaagy xyajnäguejx jaꞌa tsajpootyptsohm̱bä. Dios, jeꞌeds hajxy jeꞌe xyajnäguejx. Jeꞌeds hajxy jeꞌe xquiuhdujtmoꞌowaam̱b coo hajxy jim̱ mdägǿꞌøwät tsajpootyp. \v 33 Jaꞌa Dios tøø quiéx̱iäbä, jim̱ tsajpootyp jeꞌe tøø chooñ. Paady jeꞌe yaa tøø quiädaꞌagy nejy mijts xquiuhdujtmóꞌowät coo hajxy mjugyhádat nebiä Dios jiugyhatiän. \p \v 34 Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Højts yøꞌø tsajcaagy móoyyäc cøjxtaꞌaxiøøbä, jaꞌa tsajpootyptsohm̱bä. \p Paady hajxy jaduhṉ miänaaṉ̃ coo hajxy quiaꞌa wiinjuøøyy coo Jesús jaduhṉ ñiñänøøm̱a hamdsoo coo jeꞌe tøø quiexyii jaꞌa Dios. \p \v 35 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Høøc̈h jeꞌe, jaꞌa Dios tøø quiéx̱iäbä. Cuhdujtyéjpøch coo hajxy jim̱ tiägǿꞌøwät tsajpootyp pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. Cøjxtaꞌaxiøø hajxy jim̱ yhídät. \v 36 Pero mijts, cábøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy tøø xmiäbøjcä, hoy hajxy tøø mja hix̱y cooc̈hä hoy‑yagjuǿøñäbä tøø nja yajcähxøꞌøgy. \v 37 Pønjátyhøch jaꞌa nDeedy jaduhṉ xyajcøꞌøwaaṉøøby, jeꞌec̈hä nmädiaꞌagy xmiäbøgáaṉäp. Nguhbøgáam̱biøch hajxy jeꞌe. \v 38 Páadyhøch tøø ndsooñ tsajpootyp cooc̈h ngudiúnät nébiøch nDeedy xyhaneꞌemiän, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. Cábøch jaꞌa nhamdsoo wiinmahñdy nyaghidaꞌañ. \v 39 Cábøc̈hä nDeedy miänaꞌañ coo hajxy haxøøgtuum quiáꞌawät, jaꞌac̈h hajxy tøø xyajcøꞌøwaaṉǿꞌøyäbä, coo jaꞌa xøø jumøjt jaduhṉ yhabéjnät. Pero jaduhṉ miänaꞌañ cooc̈h hajxy nyajnǿcxät tsajpootyp. \v 40 Jadúhṉhøch jaꞌa nDeedy miänaꞌañ coo hajxy cøjxtaꞌaxiøø jiugyhádat neby jaayaꞌay jiugyhatiän, pønjaty jaduhṉ najuøøby cooc̈hä Dios xyHuunghaty, pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. Jeꞌec̈h hajxy jim̱ nyajnøcxaam̱by tsajpootyp coo jaꞌa xøø jumøjt yhabéjnät. \p \v 41 Coo Jesús miädiaacpädøøyy, mänit tiägøøyyä wiingapxpéjtäbä jaꞌa judíoshajxy. Paadiä wyiingapxpejtä coo hänajty tøø miänaꞌañ coo jim̱ chooñ tsajpootyp. \v 42 Jaduhṉ hajxy ñiñämaayyä: \p ―Jesús yøꞌøyaꞌay xiøhaty; José yhuung yøꞌø. Nhix̱yhájtäm jaꞌa tiaj tieedy yøꞌø. Høhṉdaacp yøꞌøduhṉ cooc tyijy jim̱ tøø chooñ tsajpootyp. \p \v 43 Mänitä Jesús jaꞌa judíos yhojy: \p ―Caꞌa hajxy mgapxtägooñä. \v 44 Pǿṉhøch jaꞌa nDeedy yajnähdijpy, jeꞌec̈hä nmädiaꞌagy xmiäbøgáaṉäp. Jeꞌec̈h nyajnøcxaam̱by tsajpootyp coo jaꞌa xøø jumøjt yhabéjnät. \v 45 Jiiby jaduhṉ myiṉ̃ cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän coo Dios jäyaꞌay nägøx̱iä yajnähixøꞌøwaꞌañ. Pønjátyhøch jaꞌa nDeedy jaꞌa miädiaꞌagy tøø xwyiinjuøøyyä tøø xyhabøjcä, jéꞌedshøch jaꞌa nmädiaꞌagy tøø xmiäbøjcä. \p \v 46 ’Cábøch nDeedy mänaa yhixyii jäyáꞌayäm; høøc̈h nidiuhm̱ tøø nhix̱y. Jím̱høch ndsooñ Dioswiinduum. \v 47 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, pǿṉhøch nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, jeꞌeds jugyhadaam̱b cøjxtaꞌaxiøø nebiä Dios jiugyhatiän. \v 48 Høøc̈h hajxy jaduhṉ jim̱ nyajtägøꞌøwaam̱by. \v 49 Jaꞌa nhaphájtäm ndeedyhájtämhajxy, hoꞌc hajxy jeꞌe, hoy jaꞌa maná hajxy jia caayy pactuum. Jaꞌa maná, mäjaayejc jaduhṉ. Pero paquiä jaꞌa miäjaahajxy quiøjxy. \p \v 50-51 Høøc̈h, páadyhøch tøø ndsooñ jim̱ tsajpooty nébiøch jäyaꞌayhajxy jim̱ nyajtägǿꞌøwät. Jim̱ hajxy yhidaꞌañ cøjxtaꞌaxiøø pønjátyhøch nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. Nnähdugáam̱biøch jaꞌa nniꞌx jaꞌa ngopc. Nnähhoꞌtuꞌudáam̱biøch jäyaꞌayhajxy nägøx̱iä. \p \v 52 Mänitä judíoshajxy yajcapxiøøyy jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy: \p ―Nejy, xmioꞌowáaṉäm yøꞌøyaꞌay ñiꞌx quiopcädaꞌa coo ndsúꞌtsämädä. \p \v 53 Mänitä Jesús ñämaayy jaꞌa judíoshajxy: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä, cooc̈h mijts jaꞌa nniꞌx jaꞌa ngopc xquiaꞌa tsúꞌtsät, cooc̈h mijts jaꞌa nnøꞌty jaꞌa njoot xquiaꞌa húucät, cab hajxy jim̱ mdägǿꞌøwät maa Dioswiinduumän. \v 54 Pønjátyhøch jaꞌa nniꞌx jaꞌa ngopc xchúꞌtsäp, pønjátyhøch jaꞌa nnøꞌty jaꞌa njoot xyhúucäp, jeꞌeds jeꞌe hidaam̱b cøjxtaꞌaxiøø jim̱ tsajpootyp. \v 55 Tsuꞌtsǿøc‑høch jaꞌa nniꞌx jaꞌa ngopc; huucǿøc‑høch jaꞌa nnøꞌty jaꞌa njoot. \v 56 Pønjátyhøch jaꞌa nniꞌx jaꞌa ngopc xchúꞌtsäp, pønjátyhøch jaꞌa nnøꞌty jaꞌa njoot xyhúucäp, jeꞌec̈h jaduhṉ nnänøøm̱by jaꞌa nmädiáꞌagyhøch hajxy xmiäbǿjcäp. Jeꞌec̈h hajxy nguhdujtmoꞌowaam̱by coo hajxy yhídät cøjxtaꞌaxiøø jim̱ tsajpootyp. Tuꞌugmädiáꞌagyhøch hajxy nmøødhidaꞌañ. \v 57-58 Jaꞌa nDéedyhøch, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä, jeꞌec̈h jaduhṉ tøø xquiuhdujtmoꞌoy cooc̈h jäyaꞌayhajxy jim̱ nyajnǿcxät tsajpootyp, pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. Jim̱ hajxy yhidaꞌañ cøjxtaꞌaxiøø. Jaꞌa nhaphájtäm jaꞌa ndeedyhájtäm, hoꞌc hajxy jeꞌe jequiän, hoy jaꞌa maná hajxy jia caayy. Pero pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, cab hajxy quiaꞌawaꞌañ haxøøgtuum mänaa. \p \v 59 Jaduhṉ Jesús jim̱ miädiaacy Capernaum coo hänajty yajnähixøꞌøy tsajtøgooty maa jaꞌa judíos jaꞌa Dios hajxy hänajty wyiingudsähgøꞌøyän. \p \v 60 Coo Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy jaduhṉ jim̱ miädooyy, mänit hajxy näjeꞌe miänaaṉ̃: \p ―Cab hajxy jaduhṉ nguhbǿjcämät; tsip xex̱ yøꞌø mädiaꞌagy jaduhṉ. \p \v 61 Ñajuøøyy Jesús jaduhṉ nebiaty hajxy hänajty miädiaꞌaguiän. Mänit hajxy ñämaayyä: \p ―Nejy, cábøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xjiøjpøgøꞌøwáaṉäjä. \v 62 Cooc̈h mijts xyhíxät cooc̈h hänajty jim̱ nnøcxy tsajpootyp, mänítøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbøgaaṉä cooc̈h jim̱ ndsooñ tsajpootyp, høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä. \v 63 Jaꞌa mjuøhñdyhajxy, jeꞌeds hajxy yaa xyagjugyhajp. Jaꞌa mniꞌx jaꞌa mgopc‑hajxy, cab hajxy jeꞌe yaa xyagjugyhaty. Cooc̈h mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcät, mänit hajxy mdägǿꞌøwät jim̱ tsajpootyp. \v 64 Pero cahnä hajxy nägøx̱iä mmäbøcyñä. \p Paadiä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, ñajuøøby hänajty jaduhṉ pønjaty hänajty jeꞌe caꞌa mädiaꞌagymiäbøgaam̱b. Ñajuøøby hänajty jeꞌebä pøṉ hänajty yegáaṉäp hoꞌcǿøc. Jäguem̱iä Jesús jaduhṉ ñajuøøyy mänaa jaꞌa miäguꞌughajpähajxy tiägøꞌøyän yajnähixøøbiä. \v 65 Mänit Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Páadyhøch mijts jaduhṉ nnämaayy: “Pǿṉhøch jaꞌa nDeedy yajnähdijpy, jeꞌec̈hä nmädiaꞌagy xmiäbøgáaṉäp.” \p \v 66 Coo Jesús jaduhṉ miädiaacpädøøyy, mänitä jiamiøødhajxy nämay wyiimbijnä. Cabä Jesús hajxy hänajty miøødwäditaaṉnä. \v 67 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød miäyajtøøyy jaꞌa nämajmetspähajxy: \p ―Nejy, xpiuhwaꞌadsáam̱bøch mijtspä. \p \v 68 Mänitä Simón Pedro yhadsooyy: \p ―Wiindsǿṉ, caj. Tii højts miic̈h coo nnäꞌä puhwáꞌadsät. Miic̈h højts jeꞌe xyajnähixøøby neby højts jim̱ ndägǿꞌøwät tsajpootyp. \v 69 Nmäbǿjcäp højts miic̈hä mmädiaꞌagy. Nnajuøøby højts coo jim̱ tøø mdsooñ maa Diosän, coo mGristähaty, jaꞌa højts hijty nhahijxypä, jaꞌa Dios hijty quiexaam̱biä. \p \v 70 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Páadyhøch mijts tøø nwiimbiy nébiøch hajxy jaduhṉ xmiøødwädítät, mijts jaꞌa nämajmetspä. Pero xii hajxy tuꞌjäyaꞌay mmøødä, jaꞌa møjcuꞌuwiinmahñdymøødpä. \p \v 71 Jaꞌa Judas jaduhṉ nänøøm̱a, jaꞌa Simón Iscariote yhuung. Jaꞌa Judas, jeꞌedsä Jesús hänajty yegaam̱b hoꞌcøøc, hoy jaꞌa Judas jaꞌa Jesús hänajty jia møødwädity møødä nämajtuꞌugpähajxy. \c 7 \p \v 1 Mänitä Jesús tiägøøyy cajpthayohbiä jim̱ Galilea. Cab hänajty jim̱ wiäditaaṉnä jim̱ Judea, jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa judíoshajxy hänajty yhøxtaꞌay nebiä Jesús hajxy yaghóꞌogät. \v 2 Jadáaṉäp jaꞌa judíos xiøøhajxy hänajty coo jaꞌa ramada hajxy yhädiuṉ̃. Jim̱ hänajty jiadaꞌañii Jerusalén. \v 3 Mänitä Jesús ñämaayyä yhuchhajxy: \p ―Caꞌa yaa mmähmøꞌøy. Nøcx jim̱ Judea. Ween jaꞌa mmäguꞌughajpähajxy jim̱bä yhuug hijxpä nejy miic̈h jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä myajcähxøꞌøguiän. \v 4 Myajcähxøꞌpy miic̈h hijty maa jäyaꞌay quiaꞌa mayyän. Pero pø chojpy jaꞌa mjoot jaduhṉ coo jaꞌa mmädiaꞌagy wiädítät jaꞌa miic̈hcøxpä, mänit hijxwiinduum myajcähxǿꞌøgät majiäyaꞌayhagujc. \p \v 5 Cabä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hänajty miäbǿjcäxä ni jaꞌa yhamdsoo huchhajxy. Paady hajxy jaduhṉ miänaaṉ̃. \v 6 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cahnä yhabaadyñä cooc̈h jäyaꞌayhajxy nhawáaṉät pǿṉhøch høøc̈h. Pero mijts, homiänaajä hajxy jim̱ mnǿcxät Jerusalén. \v 7 Caj mijts cuꞌug xmiähaṉhaty. Pero høøc̈h, xmiähaṉhájpøch cuꞌug. Páadyhøch hajxy xmiähaṉhaty cooc̈h nnägapxy coo hajxy yhaxøøgwädity. \v 8 Nøcx mijts xøøhat. Cábøch nnøcxaꞌañ høøc̈h. Cahnä yhabaadyñä cooc̈h jäyaꞌayhajxy nhawáaṉät pǿṉhøch høøc̈h. \p \v 9 Mänit Jesús miädiaacpädøøñä. Mänit jim̱ jiaanc̈h mähmøøñä jim̱ Galilea. \p \v 10 Mänit Jesús yhuchhajxy jim̱ ñøcxy xøøhajpä Jerusalén. Mänit Jesús jim̱ pianøcxy hameeꞌch. \v 11 Jim̱ä judíos jaꞌa Jesús hajxy hänajty yhøxtaꞌay maa jaꞌa xøø hänajty jiadyiijän. Jaduhṉ hajxy hänajty miänaꞌañ: \p ―Maadaꞌa tyijy jeꞌe. \p \v 12 Mädiáacäp jaꞌa Jesús hänajty jaꞌa majiäyaꞌayhajxy. Näjeꞌe hajxy hänajty miänaꞌañ cooc yhojiäyaꞌayä. Näjeꞌe hajxy hänajty miänaam̱bä cooc tyijy yhaxøøgjäyaꞌayä, cooc tyijy hänajty wiädity cuꞌugwiinhøhm̱bä. \p \v 13 Pero hameeꞌch hajxy hänajty miädiaꞌagy. Hix̱, chähgøøby hajxy hänajty jaꞌa judíos wyiindsøṉhajxy. \p \v 14 Mägujnä xøø hänajty jiadyii, mänit Jesús tiägøøyy tsajtøgooty yajnähixøøbiä. \v 15 Mänitä judíoshajxy yagjuøøyy, miänaaṉ̃ hajxy: \p ―Tii yøꞌøyaꞌayädaꞌa coo jiaanc̈h tehm̱ jiaty madiuꞌu y caj yhøxpøquiä. \p \v 16 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Caꞌa yhøøc̈hä nhamdsoo mädiaꞌagy hädaa; nDéedyhøch miädiaꞌagy hädaa jaduhṉ, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \v 17 Pøṉ jaduhṉ cudiunaam̱b nebiä Dios miänaꞌañän, jeꞌe najuøꞌøwaam̱b coo quiaꞌa yhøøc̈hä nhamdsoo mädiaꞌagy hädaa, coo Diosmädiaꞌagy hädaa. \v 18 Pøṉ jioot jaduhṉ tsojp coo yajcumáyät, jeꞌedsä yhamdsoo mädiaꞌagy mädiaacp. Pero chójpiøch njoot coo Dios wyiingudsähgøꞌøwǿøjät, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. Nmǿødhøch jaꞌa tøyhajt; cábøch nhøhṉdaꞌagy. \p \v 19 ’Tøyhajt coo Moisés jaꞌa ñocy jecy yejcy, túhm̱äts. Jiiby jaduhṉ miänaꞌañ ñocyjiooty coo hajxy hoy mjäyaꞌayhádät. Pero cab hajxy mgudiuṉ̃. Mmänaam̱b hajxy jaduhṉ cooc̈h hajxy xyaghoꞌogaꞌañ. \p \v 20 Mänitä cuꞌug yhadsooyy: \p ―Nej, mguhmäñøøbiä coo jaduhṉ mmänaꞌañ coo højts miic̈h nyaghoꞌogaꞌañ. Pǿṉdsän miic̈h xyaghoꞌogaam̱b. \p \v 21 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Tähóoc‑høch jaꞌa hoybä tøø nduṉ̃ jaꞌa pooꞌxxiøøjooty; mänit hajxy myagjuøøyy nägøx̱iä. Mmänaam̱b hajxy jaduhṉ coo hajxy tii ngaꞌa túuṉämät jaꞌa pooꞌxxiøøjooty; paady hajxy myagjuøøyy. \v 22 Moisés jaꞌa cuhdujt jecy yejc coo hajxy mnicircuncidarhadǿøjät. (Caꞌa Mioisésä yajtsohṉdaac; yhaphajpä tieedyhajpähajxy jecy yajtsohṉdaac.) Paadiä mhuung hajxy mcircuncidarhaty hoy jia pooꞌxxiøøjootiä. \v 23 Mgudiuum̱by hajxy jaduhṉ nebiä Moisés jaꞌa cuhdujt jecy yejquiän; pero mjootmaꞌp hajxy cooc̈hä jäyaꞌay tøø nyajmøcpøcy jaꞌa pooꞌxxiøøjooty. \v 24 Cabä jäyaꞌay hajxy paquiä mwiinmahñdyhíxät nebiä wyiinmahñdy jeꞌe. Coo jejcy mmøødhídät, mänítäts jaꞌa wyiinmahñdy jeꞌe mhíjxät. Cooc̈hä paꞌamjäyaꞌay tøø nyajmøcpøcy jaꞌa pooꞌxxiøøjooty, paady hajxy jaduhṉ mmänaꞌañ cóogøch tyijy jaꞌa haxøøgwiinmahñdy nmøødä. Mmänaam̱b hajxy jaduhṉ coo tii ngaꞌa túuṉämät jaꞌa pooꞌxxiøøjooty. Pero Dios mänaam̱b coo yhahixøꞌøy coo hajxy ndúuṉämät. \p \v 25 Mänitä Jerusaléngpä jäyaꞌayhajxy näjeꞌe tiägøøyy mänaam̱bä: \p ―Yøꞌøds hajxy yhøxtaaby coo hajxy yaghoꞌogaꞌañ. \v 26 Xiidsä quiapxy majiäyaꞌayhagujc, y caj waam̱b ñämaꞌayii. Nej, mänaam̱b højts nwiindsøṉhajtämhajxiädaꞌa coo yøꞌø Miesíasä, jaꞌa hajxy nhahíjxämbä. \v 27 Nnajuǿøyyäm hajxy maa yøꞌøyaꞌay chooñ. Pero jaꞌa Mesías, jaꞌa gobiernähadaam̱bä, cab hänajty yajnajuøꞌøwaꞌañ maa hänajty chooñ. \p \v 28 Jiibiä Jesús hänajty yajnähixøꞌøy tsajtøgooty. Coo jaduhṉ miädooyy waam̱baty hajxy hänajty miänaꞌañ, mänitä møc miänaaṉ̃: \p ―Xyhix̱yhájpøch hajxy. Mnajuøøby hajxy maac̈h ndsooñ. Pero caꞌa yhøøc̈hä hamdsoo tøø nwiinmay cooc̈h yaa ngädáꞌagät. Jaꞌa nDéedyhøch tøø xquiex̱y. Pero cab hajxy mnajuøꞌøy. \v 29 Nhíx̱yhøch jeꞌe. Jím̱høch ndsooñ. Jeꞌec̈h jaduhṉ tøø xquiex̱y. \p \v 30 Coo Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, mänitä jia madsaaṉä. Pero caj ñäꞌä yajmajch. Cajnä hänajty yhabaadyñä coo Jesús yaghoꞌogǿøjät. \v 31 Hoy jaꞌa Jesús hänajty jia madsaꞌañii, nämay jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hänajty miäbǿjcäxä. Mänit hajxy miänaaṉ̃: \p ―Coo jaꞌa Mesías jaduhṉ miédsät, jaꞌa hajxy nhahíjxämbä, nej, maas hoy‑yagjuøøñäjaty jaꞌa Mesíasädaꞌa yajcähxøꞌøgaꞌañ quejee nej yøꞌøyaꞌay jaduhṉ yajcähxøꞌøguiän. \p \v 32 Mänitä fariseoshajxy jaduhṉ miädoyhajty waam̱baty Jesús hänajty miädiaꞌagyii. Mänitä policíahajxy quiejxä coo Jesús hajxy miádsät. Jaꞌa fariseoshajxy jaduhṉ mäguejx møødä teedywiindsøṉhajxy. \v 33 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cábøch mijts jejcy nmøødhidaaṉnä. Nøcxáaṉnäbøch maac̈hä ndsohṉ̃än. \v 34 Xjia høxtaꞌawáam̱bøch hajxy, pero cábøch hajxy xpiaadaꞌañ. Cab hajxy jim̱ hoy mnǿcxät maac̈h nhidaꞌañän. \p \v 35 Mänitä judíoshajxy ñiñämaayyä: \p ―Maa yøꞌøyaꞌayädaꞌa ñøcxaꞌañ coo hajxy jaduhṉ ngaꞌa páatämät. Nej, nøcxaam̱bädaꞌa jim̱ maa jaꞌa judíoshajxy waꞌxyjaty chänaꞌayän maa jaꞌa hajxy caꞌa Israelpähajpän, coo Diosmädiaꞌagy yajnähixǿꞌøwät jaꞌa hajxy caꞌa judíoshajpä. \v 36 Tiidaꞌa tyijy coo miänaꞌañ cooc hajxy nja høxtaꞌawáaṉäm, pero cábäc hajxy nbaadáaṉäm, y cooc hajxy hoy ngaꞌa nǿcxämät maa yhidaꞌañän. \p \v 37 Coo jaꞌa xøø hänajty miayaaṉnä, jaꞌa møjxøøjooty, mänitä Jesús tiänaayyøꞌcy. Mänitä møc miänaaṉ̃: \p ―Pøṉ tødsǿøyyäp, ween yaa myiṉ̃ maac̈h høøc̈hän, ween miṉ yhuꞌugy mädyíibøch nmoꞌowaam̱by. \p Jaduhṉ Jesús yajnimiäbaatä nebiä møjnøøgopcän. Mänitä miänáaṉgumbä: \p \v 38 ―Pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, jeꞌec̈hä nmädiaꞌagy xyajwaꞌxtägájtsäp, nebiä Diosmädiaꞌagy miänaꞌañän. \p \v 39 Jaduhṉ Jesús miänaaṉ̃, pønjaty jaꞌa miädiaꞌagy mäbøgáaṉäp, mänitä Dioshespíritu mioꞌowaꞌañii. Cahnä Dioshespíritu hänajty quiädaꞌagyñä. Cahnä Jesús hänajty yaghoꞌogyii; cahnä hänajty yhoodiägachñä maa jaꞌa Tieediän. \p \v 40 Coo jaꞌa cuꞌughajxy jaduhṉ miädooyy nebiä Jesús hänajty tøø miädiaꞌaguiän, mänit hajxy näjeꞌe miänaaṉ̃: \p ―Tehm̱ tiøyhajt jaꞌa Dios jaꞌa quiugapxy yøꞌø, jaꞌa Dios hijty quiexaam̱biä. \p \v 41 Näjeꞌe hajxy miänaam̱bä: \p ―Jaꞌa Mesías yøꞌø, jaꞌa gobiernähadaam̱bä. \p Pero näjeꞌehajxy miänaam̱bä: \p ―Pero cabä Mesías jim̱ choonaꞌañ Galilea. \v 42 Jaduhṉ Diosmädiaꞌagy miänaꞌañ cooc jaꞌa Mesías jaꞌa David yhaphadaꞌañ tieedyhadaꞌañ, y cooc jim̱ choonaꞌañ Belén maa jaꞌa David jecy chänaayyän. \p \v 43 Coo hajxy hänajty jaduhṉ miädiaꞌagy, cab hajxy hänajty tuꞌugmädiaꞌagy ñibiaadyii jaꞌa Jesúscøxpä. \v 44 Näjeꞌe jaꞌa Jesús hajxy hänajty jia madsaꞌañ, pero caj pøṉ ñäꞌä majch. \p \v 45 Mänitä policíahajxy wyiimbijty maa jaꞌa teedywiindsøṉhajxiän, maa jaꞌa fariseoshajxiän. Mänitä policíahajxy ñämaayyä: \p ―Tii hajxy coo mgaꞌa yajmejch. \p \v 46 Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Cab jaduhṉ pøṉ mänaa miädiaꞌagy nej yøꞌøyaꞌay miädiaꞌaguiän. \p \v 47 Mänitä fariseoshajxy miänaaṉ̃: \p ―Cab jaduhṉ yhoyyä coo mijts jaduhṉ tøø myajwiinhøhm̱bä. \v 48 Caj yøꞌøyaꞌay jaꞌa miädiaꞌagy miäbǿjcäxä jaꞌa wiindsøṉhajxy møødä fariseoshajxy. \v 49 Pero yøꞌø cuꞌughajxy, cabä jecyquiuhdujt hajxy jiaty. Ween hajxy chaac̈hpøcy. \p \v 50 Jim̱ä Nicodemo hänajty, jaꞌa Jesús hänajty tøø ñähóyyäbä. Fariseohajp hänajty jeꞌebä. Mänitä Nicodemo miänaaṉ̃: \p \v 51 ―Cab højts nguhdujthájtäm jaduhṉ myíiṉäm coo jäyaꞌay nyajcumädóow̱ämät coo hänajty tøø ngaꞌa mädiaꞌagymiädóow̱äm jayøjp. \p \v 52 Mänitä Nicodemo wyiinwohṉä ñämaayyä: \p ―Jaduhṉ miic̈h mbamädiaacpä nebiä Galileabä jäyaꞌayhajxy miädiaꞌaguiän. Huuc tehm̱ yajmädiaꞌag jaꞌa Diosmädiaꞌagy. Cab jaduhṉ jiiby maa myiṉ̃ coo jaꞌa Dios jaꞌa quiugapxy jim̱ choonaꞌañ Galilea. \p \v 53 Mänit hajxy ñøcxnä maa jaꞌa tiøjc‑hajxiän. \c 8 \p \v 1 Mänitä Jesús jim̱ ñøcxy maa jaꞌa tuṉ jaduhṉ xiøhatiän Olivos. \v 2 Cujaboom jopyjiajjøꞌøgyñä, mänitä Jesús ñøcxy maa jaꞌa tsajtøjcän. Mänitä Jesús jaꞌa cuꞌug ñämejtsä. Mänitä Jesús yhäñaaguiädaacy, tiägøøyy yajnähixøøbiä. \v 3 Mänitä toꞌoxiøjc tuꞌug yajmejtsä maa Jesúsän. Jaꞌa cuhdujtyajnähixøøbiähajxy mäyajmejts møødä fariseoshajxy. Paadiä toꞌoxiøjc hänajty tøø miac̈hii coo hänajty tøø tiuꞌumaꞌady tøø tiuꞌudägoy. Mänitä toꞌoxiøjc jim̱ yajnøcxä maa jaꞌa cuꞌughagujcän. \v 4 Mänitä cuꞌug jaꞌa Jesús hajxy ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, paady hädaa toꞌoxiøjc tøø miac̈hii coo tøø piaadyii wiingyaꞌadiøjmøød. \v 5 Jiiby maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän, jiibiä Moisés hajxy xyhanéhm̱äm coo jaꞌa toꞌoxiøjc jaduhm̱bä hajxy nguhgáꞌtsämät. Míic̈häts, waam̱b miic̈h mmänaam̱bä. \p \v 6 Paady hajxy jaduhṉ yajtøøyy, coo hajxy hänajty miädow̱aꞌañ pø tuꞌugmädiaꞌagy jaꞌa Jesús hänajty møødä Diosmädiaꞌagy. Yhøxtaaby hajxy hänajty nebiä Jesús hajxy ñähwaam̱bédät coo häxøpy quiaꞌa tuꞌugmädiaꞌaguiä. Pero cabä Jesús waam̱b yhadsooyy. Mänitä Jesús ñaax̱cooyy. Mänitä tiägøøyy jahbiä cøꞌøhaam naax̱wiin. \v 7 Mänitä Jesús jaduhṉ miäyajtǿøw̱ägumbä. Mänit yhäñaaguiugøøyy. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Pøṉä pojpä cädieey caꞌa møød, ween quiaꞌtstsooñ. \p \v 8 Mänitä Jesús ñaax̱cóogumbä. Mänit tiägǿøguiumbä jahbiä naax̱wiin. \v 9 Coo hajxy jaduhṉ miädooyy nebiä Jesús hänajty tøø miänaꞌañän, mänit hajxy jeꞌe tiuꞌubøjnä hanidiuhm̱jaty. Jaꞌa møjpä, jeꞌe jawyiin tehm̱ tiuꞌubøjtsohṉ. Niñajuøøyyä hajxy hamdsoo coo jaꞌa pojpä cädieey hajxy hänajty miøødä, paady hajxy tiuꞌubøjcy. Mänämetscä Jesús jaꞌa toꞌoxiøjc miøødmähmøøyy. Jim̱ä toꞌoxiøjc hänajty tiänaꞌay Jesús jaꞌa wyiinduum. \v 10 Mänitä Jesús yhäñaaguiugøøyy. Mänitä Jesús jaꞌa toꞌoxiøjc ñämaayy: \p ―Maa jaayaꞌayhajxy, jaꞌa hajxy hijty xquiuhgaꞌadsaam̱bä. Nej, caj pøṉ tøø xñäꞌä cuhgaꞌac̈hä. \p \v 11 Mänitä toꞌoxiøjc yhadsooyy: \p ―Wiindsǿṉ, caj. \p Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Ni høøc̈h jaduhṉ ngaꞌa mänaam̱bä coo miic̈h myajcuhgáꞌadsät. Nøcx; cab jaduhṉ haxøøg mjatcǿøñät. \p \v 12 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Jaduhṉ mäwíinhøch nyajnimiäbaadyii nebiä jøønän cooc̈hä jäyaꞌayhajxy nyajnähixøꞌøy jaꞌa tuꞌu hoybä. Pønjaty jaꞌa nmädiaꞌagy xpianøcxáaṉäp, cab jaduhṉ wiäditaꞌañ hagoodstuum. Cøjxtaꞌaxiøø jim̱ yhidaꞌañ tsajpootyp. \p \v 13 Mänitä fariseos jaꞌa Jesús hajxy ñämaayy: \p ―Hamdsoo miic̈h mniñänømyii. Pero caj miic̈h mnäꞌä tømiädiaꞌagy. \p \v 14 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tømiädiáacpøch, hóyhøch hamdsoo nja niñänømyii. Nnajuǿøbiøch maac̈h ndsooñ maac̈h nnøcxy. Pero mijts, cab hajxy mnajuøꞌøy. \v 15 Näꞌä nägóobøch mijts xñäꞌä nähwaam̱bety. Pero høøc̈hä, cábøch jäyaꞌay näꞌä nägoobä nnähwaam̱bety. \v 16 Tøyhájthøch nnäꞌägädä mädiaꞌagy. Caꞌa yhøøc̈hä nhamdsoo mädiaꞌagy hädaa; jaꞌa nDéedyhøc̈hä miädiaꞌagy hädaa, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \v 17 Miim̱b jaduhṉ cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän, coo jäyaꞌayhajxy tiuꞌugmädiaꞌaguiä nämetscä, pues tøyhajt hajxy jaduhṉ yejpy. \v 18 Pues højts, tuꞌugmädiaꞌagy højts mǿødhøch nDeedy cooc̈h jeꞌe tøø xquiex̱y. \p \v 19 Mänitä fariseoshajxy miänaaṉ̃: \p ―Maa mDeedy. \p Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Cábøch mijts xñajuøꞌøy; ni jaꞌa nDéedyhøch hajxy xquiaꞌa najuøøyyä. Cooc̈h mijts häxøpy xñajuøꞌøy, xñajuǿøyyäbøch jaꞌa nDeedy hajxy häxøpy. \p \v 20 Yajnähixøøguiujc jaꞌa Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃ jiiby tsajtøgooty, jiiby mädøyyä maa jaꞌa cajän maa jaꞌa xädøꞌøñ hajxy hänajty yajnähgädaꞌaguiän. Pero cabä Jesús hänajty pøṉ miadsaꞌañii, hoy hänajty jia mädiaꞌagy cuꞌughagujc. Cahnä hänajty yhabaady coo jeꞌe miadsǿøjät. \p \v 21 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Nøcxáaṉnäbøch høøc̈h. Xjia høxtaꞌawáam̱bøch mijts, pero cábøch hajxy xpiaadaꞌañ. Cab hajxy hoy mnǿcxät maac̈h nnøcxaꞌañän. Coo hajxy mhoꞌogaꞌañ, jiiby hajxy mgaꞌawaꞌañ haxøøgtuum. \p \v 22 Mänitä judíoshajxy ñiñämaayyä: \p ―Nej, hamdsoodaꞌa ñiyaghoꞌogaꞌañii, coo hajxy jaduhṉ ngaꞌa nǿcxämät maa ñøcxäꞌañän. \p \v 23 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Yaa mijts mdsooñ, hädaa yaabä naax̱wiin. Pero høøc̈h, tsajpóotypøch ndsooñ, caꞌa yaajä. \v 24 Tøøc̈h mijts jaduhṉ nnämaꞌay, coo hajxy hänajty tøø mhoꞌogy, cahnä mbojpä mgädieey hajxy hänajty xñähwaꞌac̈hñä. Cabä mbojpä mgädieey hajxy xñähwaꞌadsaꞌañ cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa mäbǿjcät pǿṉhøch høøc̈h. \p \v 25 Mänitä Jesús hajxy miäyajtøøyy: \p ―Pǿṉäsän miic̈h. \p Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tøøc̈h mijts nja hawáaṉäm pǿṉhøch høøc̈h. \v 26 Madiúꞌujøch nnägápxät coo hajxy haxøøg mjäyaꞌayhaty. Cábøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbøjcä. Nhawáaṉäm mijts jaduhṉ nebiátyhøch jaayaꞌay tøø xñajtscapxøøyyän, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \p \v 27 Pero cab hajxy wyiinjuøøyy coo Jesús jaꞌa Tieedy jaduhṉ ñägapxy. \v 28 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cooc̈h mijts hänajty tøø xmiøjpahbety, mänit hajxy mnajuøꞌøwaꞌañ pǿṉhøch høøc̈h, y cooc̈hä nhamdsoo cuhdujt ngaꞌa yajtuṉ̃. Pero jaduhṉ nhawáaṉäm nebiátyhøch jaꞌa nDeedy tøø xyajnähixøꞌøy. \v 29 Xmiøødwädíjpøch jeꞌe, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. Cábøch nidiuhm̱ tøø xñähgueꞌegy jeꞌeguiøxpä cooc̈h homiänaajä ngudiuṉ̃ nébiøch tøø xyhaneꞌemiän. \p \v 30 Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miädiaacy, mänitä miädiaꞌagy miäbǿjcäxä nämay. \p \v 31 Mänitä Jesús ñämaayy jaꞌa judíoshajxy, jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hajxy hänajty tøø miäbǿjcäbä: \p ―Cooc̈h mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xquiudiúuṉät homiänaajä, mänítøch mijts hamuumduꞌjoot xmiøødwädítät. \v 32 Jaduhṉdsä tøyhajt hajxy mmøødhádät cooc̈h jaꞌa Dios tøø xquiex̱y. Jaduhṉdsä mhaxøøgwiinmahñdy hajxy mnajtshixǿꞌøwät, nebiä møjcuꞌugong hajxy jaduhṉ xquiaꞌa hanéꞌemät. \p \v 33 Mänitä judíoshajxy yhadsooyy: \p ―Abraham højts hijty nhaphajpy ndeedyhajpy. Cab højts pøṉ xyhaneꞌemy. Tii jaduhṉ coo mmänaꞌañ coo højts jaꞌa møjcuꞌugong xquiaꞌa hanéꞌemät. \p \v 34 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, pønjaty jaꞌa pojpä cädieey jaduhṉ møød, møjcuꞌugong jaduhṉ hanehm̱b. \v 35 Jaꞌa moonsähajxy, cab hajxy jim̱ yhity cøjxtaꞌaxiøø maa hajxy quiuduṉ̃än. Pero jaꞌa cumoonsä yhuungä, jeꞌeds jim̱ näꞌägä hijp maa jaꞌa tiøjcän. \v 36 Høøc̈h, nbuhbédäbøch mijts jaduhṉ nebiä mhaxøøgwiinmahñdy hajxy mnajtshixǿꞌøwät, nebiä møjcuꞌugong hajxy jaduhṉ xquiaꞌa hanéꞌemät. \v 37 Nnajuǿøbiøch jaduhṉ coo Abraham hajxy hijty mhaphaty mdeedyhaty. Pero xyaghoꞌogáam̱bøch mijts, jeꞌeguiøxpä coo hajxy tuꞌjoot mgaꞌa tunaꞌañ nébiøch mijts nja nämaꞌayän. \v 38 Nmädiáacypiøch nébiøch jaꞌa nDeedy tøø xyajmøødmädiaꞌaguiän. Pero mijts, jaduhṉ mijts mjäyaꞌayhaty nebiä mdeedy yaa jiäyaꞌayhatiän hädaa yaabä naax̱wiin, nebiä cuꞌug yhaneꞌemiän. \p \v 39 Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Abraham højts hijty nhaphajpy ndeedyhajpy. \p Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Pø tøyhajt jaꞌa Abraham hajxy hijty mhaphaty mdeedyhaty, jaduhṉ hajxy mjäyaꞌayhájpät nebiä Abraham jecy jiäyaꞌayhajtiän. \v 40 Pero xyaghoꞌogáam̱bøch mijts, hóyhøch mijts jaꞌa tøyhajt tøø nja yajmøødmädiaꞌagy, mädyíibøch jaꞌa Dios tøø xyajmøødmädiaꞌagy. Cábøc̈hä Abraham häxøpy xyaghoꞌogaꞌañ. Caj mijts mjäyaꞌayhaty nebiä Abraham jecy jiäyaꞌayhajtiän. \v 41 Jaduhṉ mijts mjäyaꞌayhaty nebiä mdeedyhajxy jiäyaꞌayhatiän. \p Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Tøyhajt højts jaꞌa Abraham hijty nhaphaty ndeedyhaty. Jaduhṉ højts njäyaꞌayhaty nebiä Abraham jecy jiäyaꞌayhajtiän. Tuꞌug højts nDeedy; Dios jeꞌe. \p \v 42 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Coo Dios hajxy häxøpy tøyhajt mDeedyhaty, xchójpøch mijts häxøpy yaabä. Jím̱høch tøø ndsooñ maa Diosän; pero yaac̈h nhijnä hädaa yaabä naax̱wiin. Caꞌa yhamdsoo jóothøch yaa tøø ngädaꞌagy. Dióshøch xquiejx. \v 43 Xiǿøbøch yaa nja mädiaꞌagy; cábøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xñäꞌä cudiunaaṉä. \v 44 Jaꞌa møjcuꞌugong hajxy mdeedyhajpy. Jaduhṉ hajxy mjäyaꞌayhaty nebiä mdeedy jiäyaꞌayhatiän. Mänit jeꞌe tiägøøyy jäyaꞌay‑yaghoꞌpä mänaabä naax̱wiin yhawijy tiøøꞌxtaꞌaguiän. Cabä tiømiädiaꞌagy. Cabä hädaa yaabä naax̱wiin hoy jiäyaꞌayhaty. Høhṉdaacp jeꞌe; jaduhṉ ñäꞌägä cuhdujthaty. Jaduhṉ jäyaꞌayhajxy yaa yajnähixøꞌøyii jaꞌa møjcuꞌuwiinmahñdy. \v 45 Pero høøc̈h, cooc̈h mijts jaꞌa tøyhajt nyajmøødmädiaꞌagy, cábøch nmädiaꞌagy hajxy xmiäbøjcä. \v 46 Hopiøṉä ñajuøꞌøy cooc̈hä pojpä cädieey ngaꞌa møødä. Jaduhṉ hajxy mnajuǿꞌøwät cooc̈hä tøyhajt nmädiaꞌagy. \v 47 Jaꞌa Dios jaꞌa yhuungä, miädóow̱äp jeꞌe jaꞌa Dios jaꞌa miädiaꞌagy. Pero mijtsä, caj mijts Dios xyhuunghaty; paadiä Dios miädiaꞌagy hajxy mgaꞌa mädow̱aaṉä. \p \v 48 Mänitä Jesús ñämaayyä jaꞌa judíoshajxy: \p ―Nej, cab jaduhṉ tiøyyä coo jim̱ mdsooñ Samaria, coo møjcuꞌugong tøø xyajtägøꞌøyä. \p \v 49 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Cábøc̈hä møjcuꞌugong tøø xyajtägøꞌøy. Nwiinguhdsähgǿøbiøch jaꞌa nDeedy. Pero cábøch mijts xwyiingudsähgøꞌøy. \v 50 Cábøch hamdsoo nmänaꞌañ cooc̈h hajxy xwyiingudsähgǿꞌøwät. Jaꞌa nDéedyhøch jaduhṉ mänaam̱b. Yajcumädow̱aam̱by jeꞌe pǿṉhøch haxøøg xñänøøm̱b. \v 51 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, cooc̈hä nmädiaꞌagy pøṉ xmiäbǿjcät, ni mänaa quiaꞌa hóꞌogät. \p \v 52 Mänitä judíoshajxy yhadsooyy: \p ―Hoora sí, tøø højts nnajuøꞌøy coo møjcuꞌugong tøø xyajtägøꞌøy. Tøø jaꞌa Abraham yhoꞌogy møødä Dios jaꞌa quiugapxyhajxy. Pero miic̈h mänaam̱b coo mmädiaꞌagy pøṉ xmiäbǿjcät, ni mänaa quiaꞌa hóꞌogät. \v 53 Nej, maas møc miic̈hä cuhdujt mmøødä quejee jaꞌa Abraham jecy miøødhajty, jaꞌa hajxy hijty nhaphájtäm ndeedyhájtämbä. Tøø jeꞌe yhoꞌogy. Jaduhṉ jaꞌa Dios jaꞌa quiugapxyhajxy tøø yhoꞌpä. Pøṉ tyijy miic̈h coo jaduhṉ mniñänømyii. \p \v 54 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Cab jaduhṉ yhahixøꞌøy cooc̈h hamdsoo nniguiumayǿøjät. Pero Dióshøch xquiumaaby, jaꞌa tyijy mijts mDioshajpy. \v 55 Cáhnøch nDeedy hajxy xñajuøøyyä. Pero høøc̈h, nhíx̱yhøch høøc̈h. Cooc̈h nmänáꞌanät cooc̈h ngaꞌa hix̱iä, høhṉdáꞌagäbøch jaduhṉ nej mijts mhøhṉdaꞌaguiän. Pero nhíx̱yhøch høøc̈h. Nmäbǿjcäbøch jaꞌa miädiaꞌagy jeꞌe. \v 56 Jaꞌa Abraham, jaꞌa hajxy jecy nhaphájtäm jaꞌa ndeedyhájtämbä, xooṉdaacp jeꞌe hijty cooc̈h hänajty xyhixaꞌañ mänáajøch hänajty nhidaꞌañän hädaa yaabä naax̱wiin. Tøøc̈h jeꞌe xjiaanc̈h hix̱y. Mänit jiaanc̈h xooṉdaacy. \p \v 57 Mänitä Jesús ñämaayyä jaꞌa judíoshajxy: \p ―Jeꞌenä jaduhṉ mdsaanä. Nej, tøø jaꞌa Abraham mhix̱iä. \p \v 58 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, jíiyyämøch hänajty; cahnä Abraham hänajty jiinä. \p \v 59 Mänitä tsaa hajxy quionøꞌcy; Jesús hajxy hänajty quiuhgaꞌadsaam̱by. Pero tøø jaꞌa Jesús hänajty ñiguiuꞌuc̈hii. Mänit piädsøøm̱nä tsajtøgooty. \c 9 \p \v 1 Jim̱ä Jesús hänajty ñax̱y. Mänitä wiindspä tuꞌug yhijxy. Jaduhṉä mähdiøjc ñäꞌägä maaxhuunghajty wiinmaꞌad. \v 2 Mänitä Jesús ñämaayyä jaꞌa jiamiøødhajxy: \p ―Wiindsǿṉ, tii yøꞌøyaꞌay wyiinädaꞌa coo miaꞌadä. Pøṉä pojpä cädieeyädaꞌa tøø tiuṉ̃, yøꞌøyaꞌayä, tøgä tiaj tieediä. \p \v 3 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Ni pøṉ. Paady yøꞌøyaꞌay wyiin miaꞌadä nebiä Dios jaꞌa miäjaa jaduhṉ quiähxǿꞌøgät maa yøꞌøyaꞌaguiøxpän. \v 4 Tsøc Diostuuṉg hajxy túuṉäm, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä, mäduhṉ̃tiä jugyhajt hajxy nmøødhájtäm. Coo hajxy nhóꞌcänät, cab hajxy jaduhṉ mänaa ndúuṉänät. \v 5 Cooc̈h yaa nhity hädaa yaabä naax̱wiin, nyajcähxǿꞌpiøch jäyaꞌay piojpä quiädieeyhajxy. \p \v 6 Mänitä Jesús ñajtsujøøyy naax̱wiin. Mänitä chujy yajmoꞌondscojy. Mänitä pyiinøꞌcy. Mänitä wiindspä yajwiingupiinøøyy jaꞌa chujy, jaꞌa hänajty tøø mioꞌondscójjiäbä. \v 7 Mänitä Jesús jaꞌa wiindspä ñämaayy: \p ―Nøcx niwyiimbujøø maa jaꞌa tsiidaact jaduhṉ xiøhatiän Siloé ―jeꞌe jaduhṉ ñänøøm̱by, Quex̱y. \p Mänitä wiindspä hoy jiaanc̈h niwyiimbujyii. Coo wyiimbijnä, tøø hänajty wyiindøøꞌxøꞌnä. \v 8 Mänitä mähdiøjc yhijxä jaꞌa miädøjc‑hajxy møødä hajxy hijty yhijxypä coo hänajty xiädøꞌøñyujwaꞌañ. Mänitä hajxy miänaaṉ̃: \p ―Nej, caj jieꞌe yøꞌøjä, jaꞌa hijty nax̱y xädøꞌøñyujwaam̱bä häñaꞌa. \p \v 9 Näjeꞌe hajxy hänajty miänaꞌañ: \p ―Jaanc̈h jeꞌe yøꞌø. \p Näjeꞌe hajxy hänajty miänaꞌañ: \p ―Caꞌa jieꞌejä; pero tehm̱ jiaduhṉ quiähxøꞌøgy. \p Pero jaꞌa mähdiøjc, hamdsoo hänajty ñiñänømyii: \p ―Høøc̈h jeꞌe hijty wiinds. \p \v 10 Mänitä miäyajtøøw̱a: \p ―Nejy mwiindøøꞌxøꞌcy. \p \v 11 Mänit yhadsooyy: \p ―Jaayaꞌay jaꞌa Jesúshajpä, jaayaꞌay jaꞌa chujy yajmoꞌondscoj. Mänítøch xyajwiingubiinøøyy. Mänítøch xñämaayy cooc̈h nøcxy nniwyiimbujyii maa jaꞌa tsiidaact jaduhṉ xiøhatiän Siloé. Mänítøch hoy njaanc̈h niwyiimbujyii. Mänítøch nwiindøøꞌxøꞌcy. \p \v 12 Mänitä miäyajtǿøw̱ägumbä: \p ―Maa jaayaꞌayädaꞌa. \p Mänit yhadsooyy: \p ―Pämáadädä. \p \v 13 Mänitä mähdiøjc yajnøcxä maa jaꞌa fariseos wyiinduumhajxiän, jaꞌa hänajty tøø wyiindøøꞌxǿꞌøguiäbä. \v 14 Pooꞌxxiøøjooty jaꞌa Jesús jaꞌa chujy yajmoꞌondscojy, yajwiindøøꞌxøꞌcy jaꞌa wiindspä. \v 15 Mänitä mähdiøjc miäyajtǿøw̱ägumbä jaꞌa fariseoshajxy: \p ―Nejy mwiindøøꞌxøꞌcy. \p Mänit yhadsooyy: \p ―Chujy jaayaꞌay yajmoꞌondscoj; jeꞌec̈h jeꞌe xyajwiingubiinøøyy. Mänítøch hoy nniwyiimbujyii. Mänítøch nwiindøøꞌxøꞌnä. \p \v 16 Mänitä fariseoshajxy näjeꞌe miänaaṉ̃: \p ―Caꞌa yøꞌøyaꞌay Dyiosquex̱iä. Tuum̱b yøꞌøduhṉ pooꞌxxiøøjooty. Cabä cuhdujt miøødä coo jaduhṉ tiúnät pooꞌxxiøøjooty. \p Pero näjeꞌe hajxy hänajty miänaꞌañ: \p ―Pero nebiä cuboj cugädieejiäyaꞌay jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä jaduhṉ ñäꞌä yajcähxǿꞌøgät. \p Cab hajxy hänajty tuꞌugmädiaꞌagy ñibiaadyii. \v 17 Mänitä mähdiøjc ñämaayyä, jaꞌa hänajty tøø wyiindøøꞌxǿꞌøguiäbä: \p ―Míic̈häts, waam̱b miic̈h mmänaꞌañ. Nejy yøꞌøyaꞌay mnänøm̱y, jaꞌa tøø xyaghijxǿꞌøguiäbä. \p Mänit yhadsooyy: \p ―Dios jeꞌe tøø quiex̱y. \p \v 18 Cabä judíoshajxy hänajty miäbøgaꞌañ coo jaayaꞌay hijty wyiindsä, coo jaayaꞌay hijty tøø wyiindøøꞌxøꞌøgy. Paady hajxy miøjyaax̱y jaayaꞌay tiaj tieedy. \v 19 Mänit hajxy miäyajtøøw̱a: \p ―Nej, mijts jaꞌa mhuung yøꞌø, jaꞌa hajxy mnänøøm̱biä coo hijty wiinds tøø miaaxhuunghatiä. Nebiädaꞌa tøø yhijxøꞌøgy. \p \v 20 Mänitä tiaj tieedyhajxy yhadsooyy: \p ―Højts nhuung jaanc̈h yøꞌø. Wiinds jiaanc̈h maaxhuunghajty. \v 21 Pero cab højts nnajuøꞌøy nejy tøø yhijxøꞌøgy o pøṉ jaduhṉ tøø yaghijxøꞌøgy. Yøꞌø hajxy mäyajtøw̱. Møj yøꞌøjän. Ween hamdsoo ñägapxy. \p \v 22 Paady hajxy jaduhṉ miänaaṉ̃, coo jaꞌa teedywiindsǿṉ hajxy hänajty chähgøꞌøy. Tøø jaꞌa teedywiindsøṉhajxy hänajty quiojyquiapxyhaty coo hajxy hänajty yajpädsøm̱aꞌañ tsajtøgooty pøṉ jaduhṉ mänaꞌanaam̱b cooc Jesús Miesíashaty. Nägooyyä hajxy hänajty yajtøjpädsøm̱aꞌañ, cab hajxy hänajty yajtøjtägøꞌøwaaṉnä tsajtøgooty. \v 23 Paady jaayaꞌay tiaj tieedyhajxy miänaaṉ̃: “Yøꞌø hajxy mäyajtøw̱. Møj yøꞌøjän.” \p \v 24 Mänitä mähdiøjc miøjyáax̱ägumbä, jaꞌa hänajty tøø yhijxǿꞌøguiäbä. Mänitä ñämaayyä: \p ―Højts tøyhajt móoyyäc. Nnajuøøby højts coo Jesús quiuboj quiugädieeyä. \p \v 25 Mänit yhadsooyy: \p ―Cábøch nnajuøꞌøy pø cuboj pø cugädieey jeꞌe. Pero nnajuǿøbiøch cooc̈h tøø nhijxøꞌøgy, hóyhøch hijty nja wiindsä. \p \v 26 Mänit ñämaayyä: \p ―Nej xyaghijxøꞌcy. \p \v 27 Mänit yhadsooyy: \p ―Tøøds mijts nja hawáaṉäm. Pero cab hajxy mmäbøjcy. Tii hajxy coo mmädow̱áaṉgombä. Nej, mbanøcxáaṉäp jaꞌa miädiaꞌagy hajxypä. \p \v 28 Mänit yhojjä ñämaayyä: \p ―Miic̈h jaduhṉ mbanǿcxäp jaꞌa miädiaꞌagy. Højtsä, Moisés jaꞌa miädiaꞌagy nbanǿcxäp. \v 29 Nnajuøøby højts coo Dios jaꞌa Moisés miøødmädiaacy jequiän. Pero jaayaꞌayä, cab højts nnajuøꞌøy maa chooñ. \p \v 30 Mänitä mähdiøjc yhadsooyy: \p ―Hoy‑yagjuøøñä jaduhṉ. Cab hajxy mnajuøꞌøy maa jaayaꞌay chooñ, hóyhøch tøø xjia yaghijxøꞌøgy. \v 31 Hoy piøṉä jaduhṉ ñajuøꞌøy coo Dios jaduhṉ quiaꞌa mädoow̱a jaꞌa miädiaꞌagy jaꞌa cuboj jaꞌa cugädieey. Pero pøṉ jaꞌa Dios jaduhṉ wiingudsähgøøby, pøṉ jaduhṉ cudiuum̱b nebiä Dios yhaneꞌemiän, jeꞌe jaꞌa miädiaꞌagy jaduhṉ mädóow̱äxäp jaꞌa Diósäm. \v 32 Høxtahm̱ds jaꞌa naax̱wiin yhawijy tiøøꞌxtaꞌaguiän, ni mänaa jaduhṉ quiaꞌa yajmädoyhaty coo jäyaꞌay yaghijxøꞌøgyii, jaꞌa wiinds tøø miaaxhuunghátiäbä, høxtä jädaꞌanäbaady. \v 33 Coo jaayaꞌay häxøpy quiaꞌa Diosquex̱iä, cab jaayaꞌay cu yajcähxøꞌcy hoy‑yagjuǿøñäbä. \p \v 34 Mänitä mähdiøjc yhojjä: \p ―Nej, xyajnähixøꞌøwaam̱b højts miic̈hä. Pojpätuum cädieediuum miic̈h tøø mmaaxhuunghaty. \p Mänitä mähdiøjc jeꞌe yajpädsøøm̱a tsajtøgooty. \p \v 35 Mänitä Jesús miädoyhajty coo jaꞌa mähdiøjc hänajty tøø yajpädsøm̱yii tsajtøgooty. Mänitä Jesús jaꞌa mähdiøjc yhøxtaayy. Mänit jiaanc̈h paaty. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Nej, mmäbǿjcäp jaꞌa miädiaꞌagy, jaꞌa Dios tøø quiéx̱iäbä. \p \v 36 Mänitä mähdiøjc yhadsooyy: \p ―Wiindsǿṉ, pøṉ jaduhṉ mnänøøm̱by. Høøc̈h hawáaṉäc nébiøch jaꞌa miädiaꞌagy nmäbǿjcät. \p \v 37 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tøø jeꞌe mhix̱y. Høøc̈h jeꞌe. \p \v 38 Mänitä mähdiøjc miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, mäbǿjpøch. \p Mänitä Jesús wyiinjijcädaacä, wyiingudsähgøøyyä. \p \v 39 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Páadyhøch yaa tøø ngädaꞌagy hädaa yaabä naax̱wiin neby hajxy jaduhṉ yhijxǿꞌøgät, jaꞌa hajxy hijpä nebiä wiindspän; møød neby hajxy jaduhṉ wyiindsǿꞌøwät, jaꞌa hajxy hijpä nebiä hijxpän. \p \v 40 Jim̱ä fariseoshajxy hänajty näjeꞌe tiänaꞌay maa Jesús hänajty mädøyyän. Coo hajxy jaduhṉ miädooyy nebiä Jesús miänaaṉ̃än, mänitä Jesús hajxy ñämaayy: \p ―Nej, mmänaam̱b miic̈h jaduhṉä coo højts jaduhṉ nhijpä nebiä wiindspän. \p \v 41 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Coo hajxy häxøpy mhity nebiä wiindspän, cabä pojpä cädieey hajxy häxøpy mhix̱yhaty. Pero coo hajxy jaduhṉ mmänaꞌañ coo hajxy mhity nebiä hijxpän, paadiä mbojpä jaꞌa mgädieey hajxy xquiaꞌa nähwaꞌac̈hñä. \c 10 \p \v 1 Mänitä Jesús miänáaṉgombä: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät: cabä meeꞌtspähajxy jiiby tiägøꞌøwøꞌøy maa jaꞌa meegcuraahaawän. Wiingtuum hajxy jeꞌe tiägøꞌøwøꞌøy maa jaꞌa curaahaaw quiaꞌa hitiän. \v 2 Pero jaꞌa cumeeg, jeꞌeds jiiby tägøꞌøwøøby maa jaꞌa curaahaawän. \v 3 Yajtägøøby jaꞌa curaagüeendähajpä jaꞌa cumeeg jiiby curaajooty. Coo hänajty mieegmøjyaꞌaxaꞌañ, mänitä mieeg quiøx̱y xøøguyaꞌaxy. Yoꞌmädooby jaꞌa meeg jaꞌa wyiindsǿṉ hajxy. Mänitä cumeeg yhøxwoobädsøm̱y. \v 4 Coo jaꞌa meeghajxy hänajty tøø piädsøm̱y, mänitä wyiindsǿṉ hajxy cøjx piaduꞌubøcy. Paady hajxy jaduhṉ piaduꞌubøcy coo jaꞌa wyiindsǿṉ hajxy yoꞌmädoy. \v 5 Cabä wiingjäyaꞌay hajxy pianøcxaꞌañ. Coo wiingjäyaꞌay hajxy yoꞌmädoy, cøjx hajxy chähgøꞌøbäyøꞌøgy. \p \v 6 Jaꞌa Jesús, yajmäbaadyhaam hänajty miädiaꞌagy; pero cabä miädiaꞌagy hänajty wyiinjuǿøyyäxä. \p \v 7 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Chaads mijts tehm̱ tøyhajt nnämáꞌawät: Øøc̈h, jaduhṉ mäwíinhøch nebiä curaahaawän maa jaꞌa meeghajxy tiägøꞌøwøꞌøyän. \v 8 Cáhnøch hänajty nmech, tøø jäyaꞌayhajxy hänajty may miech høhṉdaacpä. Jaduhṉ hajxy ñibiädaꞌagyii nebiä Diosquex̱ypän. Jaduhṉ mäwíinäts hajxy miäbaady nebiä meegmeeꞌtspän. Pero cabä miädiaꞌagyhajxy miäbǿjcäxä. Jaayaꞌayädshajxy jaduhṉ caꞌa mäbøjc, pønjátyhøch nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. Jaduhṉ mäwíinäts hajxy jeꞌe miäbaatpä nebiä meeg mädiaꞌagymiäbøjpän. \v 9 Jaꞌa meeghajxy, jii hajxy jeꞌe tiägøꞌøwøꞌøy maa jaꞌa curaahaawän. Høøc̈h, jaduhṉ mäwíinhøch nebiä curaahaawän. Pǿṉhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, jeꞌec̈h ngüeendähadaam̱by. \p \v 10 ’Jaꞌa hajxy jäyaꞌawyiinhøhm̱bä, Diosmädiáꞌaguiäc tyijy hajxy jeꞌe yajwaꞌxyp. Yhamdsoo copcooty jaꞌa mädiaꞌagy hajxy hänajty yajpädsøm̱y. Pero høøc̈h, páadyhøch tøø ngädaꞌagy hädaa yaabä naax̱wiin nebiä jäyaꞌayhajxy jaduhṉ jim̱ ñǿcxät tsajpootyp, neby hajxy jaduhṉ jim̱ yhídät cøjxtaꞌaxiøø. \v 11 Jaꞌa cumeeg, cwieendähajpy jaꞌa mieeg jeꞌe. Jaduhṉ mäwíinhøch jeꞌe, ngüeendähadáam̱biøch jaꞌac̈h nmädiaꞌagy hajxy xmiäbǿjcäbä. Jaayaꞌay jaꞌa meeg jaanc̈h tehm̱ chojpä, høxtä ñähhoꞌtúꞌudäp jaꞌa mieeg. \v 12-13 Jaꞌa moonsähajxy, cabä meeg hajxy tuꞌjoot cwieendähaty. Paady hajxy jeꞌe tuꞌjoot quiaꞌa cueendähaty, coo hajxy jeꞌe quiaꞌa yhamdsoo jeꞌejä. Mäjuy hajxy jeꞌe jia cuduṉ̃. Coo jaꞌa pahuc miech meegtsuꞌtspä, mänitä moonsähajxy piäyøꞌøgy. Mänitä meeg mähdiøjc‑hajxy ñäꞌägä mac̈hii. Mänit hajxy chähgøꞌøbäyøꞌøgy. \p \v 14-15 ’Pero høøc̈h, jaduhṉ mäwíinhøch nebiä jäyaꞌay meeg hajxy jaanc̈h tehm̱ chojpän. Xyhix̱yhájpøch jaꞌa nDeedy, y nhix̱yhájpiøch jeꞌebä. Jaanä jaduhṉds jeꞌe, jaanä nhix̱yhájpiøch pønjátyhøch nmädiaꞌagy hajxy xmiäbǿjcäp. Nnähhoꞌtuꞌudáam̱biøch hajxy jeꞌe. \v 16 Jaanä xmiäbøgáaṉäbøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy, jaꞌa jäyaꞌayhajxy tsänaabiä wiinghagajpt. Tuꞌugmädiaꞌagy hajxy yhidaꞌañ møød hädaa jäyaꞌayhajxy yaabä. Tuꞌcuhdújthøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xmiäbøgaaṉä nägøx̱iä. \p \v 17 ’Páadyhøch jaꞌa nDeedy xchocy cooc̈h jaduhṉ nmänaꞌañ cooc̈h hänaꞌc ween xyaghoꞌogy nébiøch jaduhṉ njujypiǿgät jadähooc. \v 18 Høøc̈h, hamdsooc̈h nmänaꞌañ cooc̈hä jäyaꞌay xyaghóꞌogät. Cooc̈h häxøpy ngaꞌa mänaam̱bä, cábøc̈hä jäyaꞌay häxøpy xyaghoꞌogaꞌañ. Nmǿødhøch cuhdujt cooc̈h nhóꞌogät; y nmǿødhøch cuhdujt cooc̈h njujypiǿgät jadähooc. Páadyhøch jaꞌa nDeedy tøø xwyiinguex̱y cooc̈h nhóꞌogät, cooc̈h njujypiǿgät. \p \v 19 Coo Jesús jaduhṉ miädiaacy, paadiä judíoshajxy tuꞌugmädiaꞌagy quiaꞌa nibiaatä. \v 20 Mänit hajxy nämay miänaaṉ̃: \p ―Møjcuꞌudaꞌa miøød. Cuhmäñøøbiädaꞌa jaduhṉ. Tii yøꞌø miädiaꞌagy hajxy coo mmädow̱aaṉä. \p \v 21 Mänit hajxy näjeꞌe miänaaṉ̃: \p ―Cabä møjcuꞌumøødpä jaduhṉ miädiáꞌagät. Cabä møjcuꞌu jaꞌa wiindspä jaduhṉ yaghijxǿꞌøgät. \p \v 22 Jájtäbä xøø hänajty jim̱ Jerusalén, jaꞌa xøhajpä jaꞌa Dedicación. Tøøchpojjooty hänajty. \v 23 Jiibiä Jesús hänajty wiädity tsajtøgooty, jiiby maa jaꞌa tøjwiingän, jaꞌa xøhajpä Salomón. \v 24 Mänitä judíoshajxy jim̱ yhamugøøyy maa Jesús hänajty wiäditiän. Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Mänaa højts xyhawaaṉaaṉä pø tøyhajt mMesíashaty. \p \v 25 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Tøøds mijts nja hawáaṉäm, pero cab hajxy mmäbøjcy. Cooc̈h jaduhṉ ngudiuṉ̃ nébiøch jaꞌa nDeedy tøø xyhaneꞌemiän, cähxǿꞌpøch jaduhṉ cooc̈h nGristohaty. \v 26 Pero, cooc̈h mijts jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa panøcxä, páadyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa mäbøgaaṉä. \v 27 Nhix̱yhájpiøch pǿṉhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp; jeꞌec̈h jaꞌa nmädiaꞌagy xpianǿcxäp. \v 28 Nyajnøcxáam̱biøch hajxy jim̱ tsajpootyp. Jim̱ hajxy yhidaꞌañ cøjxtaꞌaxiøø. Cábøch hajxy jeꞌe pøṉ xpiǿjcät. \v 29 Miǿødhøch jaꞌa nDeedy jaꞌa mäjaa. Cabä pøṉ jaꞌa mäjaa jaduhṉ miøødä nébiøch jaꞌa nDeedy miøødän. Jaꞌa nDéedyhøch jaduhṉ tøø miänaꞌañ cooc̈h jaayaꞌay jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xmiäbǿjcät. Cábøch jaꞌa nDeedy jaayaꞌayhajxy mänaa piøgáaṉaxä. \v 30 Høøc̈h mǿødhøch jaꞌa nDeedy, tuꞌugmädiaꞌagy højts nhity. \p \v 31 Mänitä judíoshajxy tiägǿøguiombä tsaagonøꞌpä. Jesús hajxy hänajty quiaꞌadsaam̱by. \v 32 Mänitä Jesús jaꞌa judíos ñämaayy: \p ―Madiúꞌujøch jaꞌa hoybä tøø ngudiuṉ̃ nébiøch jaꞌa nDeedy tøø xyhaneꞌemiän. Tiiguiǿxpøch mijts coo xquiaꞌadsaꞌañ. \p \v 33 Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Paady højts miic̈h ngaꞌadsaꞌañ coo Dios haxøøg mnänøm̱y, coo mnibiädaꞌagyii nebiä Diosän; caꞌa jieꞌeguiøxpä coo hodiuuṉg jaduhṉ tøø mduṉ̃. \p \v 34 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jiiby jaduhṉ myiṉ̃ maa mijts mguhdujtän coo Dios jaduhṉ miänaaṉ̃: “Mdioshajp hajxy.” \v 35 Tøyhajt jaꞌa Diosmädiaꞌagy jaduhṉ ñäꞌägädä mädiaꞌagy. Jaduhṉ miänaꞌañ cooc hajxy jaduhṉ dyioshaty, jaꞌa jäyaꞌayhajxy tøø wyiingpǿquiäbä jaꞌa Diosmädiaꞌagy. \v 36 Hoora, Dióshøch tøø xquiunuuꞌxy tøø xpiädaꞌagy. Yaac̈h tøø xquiex̱y hädaa yaabä naax̱wiin. Cábøch Dios tøø nwiingapxpety cooc̈h nmänaaṉ̃ cooc̈hä Dios xyHuunghaty. Tøyhájthøch jaduhṉ xyHuunghaty. \v 37 Cooc̈h häxøpy ngaꞌa tuṉ̃ nébiøch jaꞌa nDeedy tiuṉ̃än, cábøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy häxøpy xmiäbøjcä. \v 38 Pero jaanc̈h túum̱bøch jaduhṉ. Mmäbǿgäp hajxy jaduhṉ cooc̈hä Dios tøø xquiex̱y, hóyhøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa ja mäbøjcä. Jaduhṉds hajxy mnajuǿøñät coo højts tuꞌugjäyaꞌay nhity mǿødhøc̈hä nDeedy. \p \v 39 Mänitä Jesús jia madsáaṉägumbä. Pero cabä ñäꞌä yajmajch. \p \v 40 Mänitä miøjnøønájxcumbä jaꞌa Jordángpä møjnøøbä maa jaꞌa Juan miäyajnäbejtsohṉ̃än. \v 41 Mänitä Jesús hajxy ñämejch nämay. Mänit hajxy miänaaṉ̃: \p ―Cabä Juan jaꞌa hoy‑yagjuøøñäbäjaty ñäꞌä yajcähxøꞌcy. Pero tøyhajt jaduhṉ cøx̱iä nebiä Juan yøꞌøyaꞌay tøø ñägapxiän. \p \v 42 Mänitä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hajxy jim̱ miäbøjcä nämay. \c 11 \p \v 1 Tuꞌug jäyaꞌay hänajty xiøhaty Lázaro. Tøø hänajty piaꞌambety. Jim̱ hänajty chänaꞌay Betania møødä piuhdoꞌoxyhajxy, jaꞌa María møødä Marta. \v 2 Cahnä hänajty yhabaady mänaa María jaꞌa Jesús jaꞌa perfume hänajty yajtecytiaꞌxøꞌøwaꞌañ, mänaa María jaꞌa Jesús hänajty tiecymieꞌexaꞌañ jaꞌa quiuhwaayhaam. \v 3 Coo Lázaro hänajty tøø piaꞌambety, mänitä piuhdoꞌoxy jaꞌa capxy hajxy quiejxy maa Jesúsän coogä Lázaro tøø piaꞌambety. Jesús jaꞌa miäguꞌughajpä hänajty jeꞌe. \v 4 Coo Jesús jaꞌa mädiaꞌagy jaduhṉ miädooyy, mänit miänaaṉ̃: \p ―Cabä mähdiøjc tiehm̱ yhoꞌogaꞌañ. Paady tøø piaꞌambety neby jaduhṉ quiähxǿꞌøgät coo Dios miøjjä jiaanc̈hä, neby jaduhṉ quiähxǿꞌøgät cooc̈h nmøjjä njaanc̈hä. Dióshøch xyHuunghajp. \p \v 5 Hoy jaꞌa Jesús hänajty jia jaanc̈h tehm̱ miøødnijiootpaadyii jaꞌa Lázarohajxy, \v 6 mejtsxøø jim̱ jiaag hijty maa hänajty ñäꞌägä hitiän. \v 7 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød ñämaayy: \p ―Jam̱ds hajxy jadähooc Judea. \p \v 8 Mänitä Jesús hajxy ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, cahnä jiegøꞌøy mänaa jaꞌa judíoshajxy xjia cuhgaꞌadsaꞌañän. Tii jim̱ coo mnøcxtägatsaꞌañ. \p \v 9-10 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jaꞌa Diostuuṉg hajxy tuum̱bä, coo jaꞌa tiuuṉghajxy jeꞌe quiaꞌa mayñä, cahnä hajxy jeꞌe yhoꞌogaꞌañ. Jaduhṉ mäwíinäts hajxy jeꞌe nebiä xøømbä tiuꞌuyoꞌoyän. Cab hajxy jeꞌe quiuhnepy. Hoy hajxy jeꞌe yhix̱y. \p \v 11 Mänitä miänáaṉgombä: \p ―Tøø højts nmäguꞌughajpä Lázaro miaahóꞌcäm. Nøcxáam̱bøch cham̱ nyuxaꞌañ. \p \v 12 Mänitä jiamiøødhajxy miänaaṉ̃: \p ―Pero, wiindsǿṉ, pø näꞌä maahoꞌc jaduhṉ, møcpøjtägatsaam̱bädaꞌa jaduhṉ, cabä. \p \v 13 Coo Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃ cooc Lázaro miaahoꞌcy, jaduhṉ hänajty miänaꞌanaaṉ̃ cooc tøø yhoꞌogy. Pero cabä jiamiøødhajxy jaduhṉ wyiinjuøøyy coo Lázaro tøø yhoꞌogy. Jaduhṉ hajxy wyiinjuøøyy coo tøø miaahoꞌogy. \v 14 Mänitä Jesús howyiinjuøøñä tiehm̱ ñägapxnä: \p ―Tøø jaꞌa Lázaro yhoꞌogy. \v 15 Xooṉdáacpøch jaduhṉ cooc̈h hänajty ngaꞌa jim̱ä. Coo hajxy jaduhṉ mhixaꞌañ nébiøch ndunaꞌañän, mänítøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xmiaas mäbøgaaṉä. Páadyhøch jaduhṉ nxooṉdaꞌagy. Jam̱ds hajxy jim̱ maa Lázarän. \p \v 16 Tuꞌugä Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty xiøhaty Tomás, jaꞌa hajxy hänajty ñänøøm̱biä hametsc‑huung. Mänitä Tomás ñämaayy jaꞌa jiamiøødhajxy: \p ―Jam̱xä Jesús hajxy møødhóꞌcäm. \p \v 17 Coo hajxy jim̱ miejch Betania, mänitä Jesús yhawáaṉäxä coo jaꞌa Lázaro hänajty jiiby tøø yhity mädaax̱xøø jutjooty maa cabäsaantän. \v 18 Mäwiingóṉ Betania hänajty jim̱ Jerusalén. Jaduhṉdaꞌa jiäguem̱a, mejtskilómetro ja cupcädaꞌa. \v 19 Nämay jaꞌa judíoshajxy hänajty tøø ñämech jaꞌa Marta møødä María. Capxmøcpøgáaṉäp hajxy hänajty coo jaꞌa piuhyaꞌayhajxy hänajty tøø yhoꞌogy. \v 20 Coo jaꞌa Marta jaduhṉ miädoyhajty coo Jesús hänajty miäwiingoṉ̃, mänit hoy jiøjcubaadøꞌøy. Pero María, jiiby miähmøøyy maa jaꞌa tiøgootyhajxiän. \v 21 Mänitä Marta jaꞌa Jesús ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, coo häxøpy myaajä, cábøc̈hä nbuhyaꞌay häxøpy tøø yhoꞌogy. \v 22 Nnajuǿøbiøch jaduhṉ, hoytyiijä Dios mmäyujwáꞌanät, xmióꞌowäp jeꞌe. \p \v 23 Mänitä Jesús jaꞌa Marta ñämaayy: \p ―Jujypiøgaam̱bä mbuhyaꞌay. \p \v 24 Mänitä Marta miänaaṉ̃: \p ―Nnajuǿøbiøch coo jiujypiøgaꞌañ coo jaꞌa naax̱wiimbä hänajty wyiimbidaꞌañ, coo hajxy nägøx̱iä njujypiøgáaṉäm. \p \v 25-26 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Nyagjujypiøgáam̱biøch hajxy jeꞌe pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. Nyajnøcxáam̱biøch hajxy jeꞌe jim̱ tsajpootyp, hoy hajxy hänajty jia jujcyñä, hoy hajxy hänajty tøø jia hoꞌogy. Nejy, mmäbøjpy jaduhṉä. \p \v 27 Mänitä Marta miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, nmäbǿjpiøch coo miic̈h jaꞌa Dios xyHuunghaty, coo mMesíashaty, coo miic̈h jaꞌa Dios tøø xquiex̱y hädaa yaabä naax̱wiin. \p \v 28 Mänitä Marta jaꞌa piuhdoꞌoxy hameeꞌch hoy ñämaꞌay: \p ―Tøø jaꞌa nWiindsøṉhájtäm miéjtsäm. Miic̈h xyajtøøb. \p \v 29 Coo jaꞌa María miädooyy, mänitiä tiänaayyøꞌcy. Mänitä María jaꞌa Jesús ñänøcxy. \v 30 Jim̱ä Jesús hänajty tøø miähmøꞌøy maa jaꞌa Marta hänajty hoy tøø miøødmädiaꞌaguiän. Cahnä Jesús hänajty quiajptägøꞌøy. \v 31 Jaꞌa judíoshajxy hänajty jiiby maa jaꞌa María tiøgootyhajxiän, coo hajxy yhijxy coo María tiänaayyøꞌcy, coo tiøjpädsøøm̱y, mänitä María hajxy piadøjpädsøøm̱y. Jim̱ tyijy María hänajty ñøcxy cabäsaantä jøøbiä xuuꞌtspä. \p \v 32 Coo jaꞌa María jim̱ miejch maa jaꞌa Jesús hänajty tøø miähmøꞌøyän, mänitä Jesús yhijxy. Mänitä María jaꞌa Jesús wyiinjijcädaacy. Mänitä María miänaaṉ̃: \p ―Wiindsǿṉ, coo miic̈h häxøpy myaajä, cábøc̈hä nbuhyaꞌay häxøpy tøø yhoꞌogy. \p \v 33 Coo Jesús jaduhṉ yhijxy coo María hänajty jiøꞌøy møødä judíoshajxy, jaꞌa hänajty tøø piamec̈híijäbä, mänitä Jesús jiootmabiøjcy. \v 34 Mänit miänaaṉ̃: \p ―Maa hajxy tøø myajnaax̱tägøꞌøy. \p Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Wiindsǿṉ, jam̱ nyajnähixøꞌøy. \p \v 35 Mänitä Jesús jiøøyy. \v 36 Mänitä judíoshajxy miänaaṉ̃: \p ―Høxtahm̱ds jiøꞌøy coo Lázaro hijty jiaanc̈h tehm̱ miøødnijiootpaadyii. \p \v 37 Mänit hajxy näjeꞌe miänaaṉ̃: \p ―Tisän yøꞌøyaꞌay jaꞌa Lázaro coo quiaꞌa yajmøcpøjcy. Tøø yøꞌøyaꞌay jaꞌa wiindspä yaghijxøꞌøgy, túhm̱äts. \p \v 38 Mänitä Jesús jiootmabiǿjcombä. Mänit jim̱ ñøcxy maa jaꞌa naax̱jutän maa jaꞌa Lázaro hänajty tøø ñaax̱tägøꞌøyän. Jim̱ä tsaa jaꞌa jut hänajty yhadäguec‑haty. \v 39 Mänitä Jesús ñämaayy jaꞌa hajxy hänajty jim̱ tänaabiä juthaguum: \p ―Hadäguejtuꞌud yøꞌø jut hajxy. \p Jim̱ä cuhäyohnd hänajty tiänaabiä, jaꞌa Martahajpä. Mänitä Marta jaꞌa Jesús ñämaayy: \p ―Wiindsǿn, pero mädaax̱xøø jiiby tøø yhity jutjooty. Haxøøgxuuꞌpädaꞌa yøꞌøjän. \p \v 40 Mänitä Jesús jaꞌa Marta ñämaayy: \p ―Tøøc̈h miic̈h nhawáaṉäm, coo mmäbǿgät, mänit mhíxät coo Dios miøjjä jiaanc̈hä. \p \v 41 Mänitä jut hajxy jiaanc̈h yhadäguejtuuty. Mänitä Jesús chajheeꞌpy. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Teedy, Dioscujúꞌuyäp cooc̈h miic̈h jaꞌa nmädiaꞌagy tøø xmiädoow̱a. \v 42 Nnajuǿøbiøch jaduhṉ cooc̈h miic̈h jaꞌa nmädiaꞌagy hoymiänaajä xmiädoow̱a. Páadyhøch miic̈h tøø nnämaꞌay “Dioscujúꞌuyäp” neby hajxy miäbǿgät cooc̈h miic̈h tøø xquiex̱y, yøꞌøyaꞌayhajxy xii tänaabiä. \p \v 43 Mänitä Jesús møc yaax̱y: \p ―¡Lázaro, pädsǿm̱äts! \p \v 44 Mänitä Lázaro jiaanc̈h pädsøøm̱y, jaꞌa hänajty tøø yhóꞌoguiäbä. Nähbity nähmoch piädsøøm̱y. Mänitä Jesús ñämaayy jaꞌa hajxy hänajty jim̱ tänaabiä: \p ―Nähbijtuꞌud yøꞌø hajxy. Ween ñøcxy maa jaꞌa tiøjcän. \p Mänitä Lázaro hajxy jiaanc̈h nähbijtuuty. Mänit ñøcxy maa jaꞌa tiøjcän. \p \v 45 Mänitä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy miäbǿjcäxä nämay jaꞌa judíoshajxy, jaꞌa María hajxy hänajty tøø miøødhítiäbä maa jaꞌa tiøjc‑hajxiän, jaꞌa hajxy hänajty tøø yhíx̱iäbä coo jaꞌa Jesús jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌay yagjujypiøjcy. \v 46 Pero cab judíos hajxy näjeꞌe miäbøjcy. Paady jaꞌa fariseos hajxy hoy yhawaaṉä nebiä Jesús hänajty tøø tiuṉ̃. \v 47 Mänitä teedywiindsøṉhajxy yhamugøøyy møødä fariseoshajxy møødä tuuṉgmøødpähajxy. Mänit hajxy ñiñämaayyä: \p ―Neby hajxy nwiinmahñdyhájtämät. Madiuꞌu jaayaꞌay jaꞌa hoy‑yagjuøøñäbäjaty tøø yajcähxøꞌøgy. \v 48 Coo hajxy ngaꞌa májtsämät, mänitä miädiaꞌagy miäbøgáaṉäxä nägøx̱iä. Minaam̱bä romano jäyaꞌayhajxy jaꞌa møjcuhdujtmøødpä. Mänitä ndsajtøjc hajxy xyajmaꞌadáaṉäm. Mänitä nguhdujt hajxy xpiøgáaṉäm. \p \v 49 Caifás jaꞌa teedywiindsǿṉ hänajty xiøhaty jaꞌa møjcuhdujtmøødpä. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Cab hajxy tii mjaty mnajuøꞌøy. \v 50 Cab hajxy mwiinjuøꞌøy coo maas hoy hit jaduhṉ coo jaꞌa cuꞌug tuꞌjäyaꞌay xñähhoꞌtúutämät. Cab hajxy jaduhṉ nägøx̱iä nguhdägóoyyämät. \p \v 51 Caꞌa Quiaifás jaꞌa yhamdsoo wiinmahñdy jaduhṉ. Pero coo hänajty tiuṉ̃ teedywiindsǿṉ møjcuhdujtmøødpä, paadiä Dios jaꞌa Caifás jaduhṉ yajnägapxy coo jaꞌa Jesús jaꞌa judíos hänajty ñähhoꞌtuꞌudaꞌañ, \v 52 møød hajxy nägøx̱iä, jaꞌa Dios hänajty tøø wyiimbíyyäbä, jaꞌa wiinghagajptjatypä. \v 53 Mänitä møjcuhdujtmøødpähajxy quiojyquiapxyhajty coo Jesús hajxy hänajty yaghoꞌogaꞌañ. \p \v 54 Paadiä Jesús hänajty jim̱ quiaꞌa wäditaaṉnä mayjiäyaꞌayhagujc maa jaꞌa Israelpähajxiän. Mänitä Jesúshajxy jim̱ chohṉ̃ jim̱ Judea, ñøcxy hajxy jim̱ maa jaꞌa cajpt jaduhṉ xiøhatiän Efraín. Jim̱ä Jesúshajxy miähmøøyy møødä jiamiøødhajxy. Mäwiingóṉ jaꞌa cajpt hänajty tøꞌødsnähgäp. \p \v 55 Habaadáaṉnäp jaꞌa pascuaxøø hänajty, jaꞌa judíoshajxy yagjájtäbä. Nämay hajxy jim̱ ñøcxy xøøhajpä jim̱ Jerusalén, jaꞌa hajxy jim̱ tsohm̱bä maa jaꞌa cajpthuungän. Cahnä xøø hänajty jim̱ chohṉdaꞌagy coo hajxy jim̱ quiooꞌty. Jayøjp hajxy hänajty yhuuc tsiꞌiwaꞌañ. Jadúhṉäc tyijy hajxy hänajty ñähwaꞌadsaꞌañ jaꞌa piojpä quiädieey. \v 56 Jiibiä Israelpäjäyaꞌay jaꞌa Jesús hajxy hänajty yajcopcøꞌøy tsajtøgooty. Jiiby hajxy hänajty ñimiäyajtøyii: \p ―Nej, cabä Jesúsädaꞌa miedsaꞌañ xøøhájpäjä. \p \v 57 Tøø jaꞌa teedywiindsøṉhajxy hänajty yhaneꞌemy møødä fariseoshajxy, coo Jesús pøṉ yhíxät, mänit hajxy ñägápxät, nebiä Jesús hajxy jaduhṉ miádsät. \c 12 \p \v 1 Ja tädujxøø jaꞌa pascuaxøø hänajty quiaꞌa habaady. Mänitä Jesús jim̱ ñøcxy Betania, maa Lázaro hänajty chänaꞌayän, jaꞌa Jesús hänajty tøø yagjujypiǿquiäbä coo hänajty tøø yhoꞌogy. \v 2 Nämayyä jäyaꞌayhajxy jiiby yhamugøøyy tsuugaabiä jaꞌa Jesúscøxpä. Jaꞌa Marta hänajty tex̱yhabøgøøby. Jiibiä Lázaro jaꞌa Jesús hänajty miøødtsuugay tøgooty. \v 3 Mänitä María jaꞌa perfume quioṉmejch cuplitro. Haagä nardopøjy jaꞌa perfume hänajty jaꞌa tsow̱jatypä. Mänitä María jaꞌa Jesús yajtecytiaꞌxøøyy jaꞌa perfume. Mänitä María jaꞌa Jesús tiecymieex̱y quiuhwaayhaam. Mänitä perfume tiägøøyy puꞌxøꞌpä tøgooty. \v 4 Jiibiä Judas hänajty, jaꞌa Simón Iscariote yhuung. Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty jeꞌebä. Jeꞌedsä Jesús hänajty yegaam̱b coo hänajty yajcøꞌødägøꞌøwaꞌañii maa jaꞌa soldadohajxiän. Mänitä Judas miänaaṉ̃: \p \v 5 ―Maas hoy hijty coo yøꞌø perfume cu ndóoꞌcäm nebiä häyoobädøjc jaꞌa xädøꞌøñ cu nnäꞌä móoyyäm. \p \v 6 Pero cabä Judas jaꞌa häyoobädøjc hänajty ñäꞌägädä näxuuc̈h. Jeꞌe jaꞌa xädøꞌøñ hänajty yajcoṉwädíjtäp. Pero hamdsoo hänajty wyiꞌi yajpädsøm̱y. Paady jaduhṉ miänaaṉ̃ coo jaꞌa perfume hajxy cu tiooꞌcy nebiä xädøꞌøñ jaduhṉ miéedsät. \v 7 Mänitä Jesús jaꞌa Judas ñämaayy: \p ―Ween yøꞌø toꞌoxiøjc yhity. Caꞌa waam̱b mnämaꞌay. Ween yøꞌø perfume yaghity høxtä cóonøch nhóꞌogät. Mänítøch yøꞌø perfume xyajnähjáaxät. \v 8 Hoymiänaajä mijts jaꞌa häyoobädøjc xmiøødhidaꞌañ. Pero høøc̈h, cábøch mijts hajxy jejcy nmøødhidaꞌañ. \p \v 9 Nämayyä Israelpä jäyaꞌayhajxy miädoyhajty coogä Jesús hänajty jim̱ tøø miech Betania. Mänitä Jesús hajxy hoy yhix̱y møødä Lázaro, jaꞌa Jesús hänajty tøø yagjujypiǿquiäbä. \v 10-11 Coo Jesús jaꞌa Lázaro hänajty tøø yagjujypiøcy, paadiä Israelpä jäyaꞌay jaꞌa Jesús hajxy hänajty tøø piaduꞌubøcy nämay. Y paadiä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hajxy hänajty tøø miäbǿjcäxä nämay. Coo jaꞌa teedywiindsǿṉ jaꞌa miädiaꞌagyhajxy hänajty quiaꞌa jaty panǿcxäxä, paady hajxy quiojyquiapxytiuuṉ̃ coo jaꞌa Lázaro hajxy ween yaghoꞌogy nebiä Jesús hajxy hänajty yaghoꞌogaꞌañän. \p \v 12 Nämayyä jäyaꞌayhajxy hänajty jim̱ tøø miech Jerusalén pascuaxøøhajpä. Cujaboom hajxy miädoyhajty coo jaꞌa Jesús hänajty miedsaꞌañ cajptooty. \v 13 Mänitä xiꞌiwhaay hajxy hoy piux̱y. Mänitä Jesús hajxy hoy jiøjcubaadøꞌøy xiꞌiwhaaguiap. Yáax̱äp jaꞌa Jesús hajxy hänajty ñänøcxy: \p ―¡Viva Jesús! Tsøc yøꞌøyaꞌay hajxy wiingudsähgǿøyyäm, yøꞌø Dios tøø quiéx̱iäbä. Paadiä Dios tøø quiex̱y coo hajxy ngobiernähájtämät, højts jaꞌa Israelpäjäyaꞌayhájtäm. \p \v 14 Mänitä Jesús jaꞌa burrohuung tuꞌug piaaty. Mänit yajpejty. Jaduhṉ jiiby myiṉ̃ cujaay maa jaꞌa Diosmädiaꞌaguiän: \q1 \v 15 Caꞌa hajxy mdsähgøꞌøy, mijts jim̱ tsänaabiä Jerusalén. \q1 Huug hix̱ hajxy, xiidsä mgobiernähajxy piety burrohuungnähgøxp. \p \v 16 Cabä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty ñajuøꞌøy pøṉ jaduhṉ ñänøøm̱by coo miedsaꞌañ burrohuungnähgøxp, jaꞌa Dios quiexaam̱biä. Pero cujecy, coo Jesús hänajty tøø jiujypiøjnä, coo hänajty tøø ñøcxnä tsajpootyp, mänitä jiamiøødhajxy jiahmiejtstaacnä coo jaduhṉ jiaanc̈h miṉ̃ cujaay jaꞌa Jesúscøxpä y coo Jesús hajxy hänajty tøø piuhbety. \p \v 17 Mädiaacp hajxy hänajty neby hajxy hänajty jim̱ tøø yhix̱y mänaa Jesús jaꞌa Lázaro jiiby yhøxyaax̱pädsøm̱iän tsaajutjooty. Jaꞌa hajxy hänajty tøø quiaꞌa yhíx̱iäbä, jeꞌeds hajxy hänajty miøødmädiaacypy. \v 18 Coo jaduhṉ yajmädoyhajty nebiä Jesús jaꞌa Lázaro hänajty tøø yagjujypiøquiän, paadiä Jesús hajxy hänajty nøcxy jiøjcubaadøꞌøy mayjiäyaꞌay. \p \v 19 Mänitä fariseoshajxy ñiñämaayyä: \p ―Nejy yøꞌøyaꞌay ndúuṉämät coo jaduhṉ piawädityii nägøx̱iä. \p \v 20 Tøø jaꞌa caꞌa Israelpähajpähajxy hänajty näjeꞌe quiooꞌpä xøøhajpä. Dioswiingudsähgøøbiä hajxy hänajty tøø quioody. \v 21 Mänitä Felipe hajxy hoy ñämech. Betsaida Felipe hänajty chooñ jim̱ Galileanaaxooty. Mänitä Felipe ñämaayyä: \p ―Tsäguhm̱, maa jaꞌa Jesús. Jeꞌeds højts nja møødmädiaꞌagaaṉ. \p \v 22 Mänitä Felipe jaꞌa Andrés hoy yhawaaṉä coogä Jesús hajxy hänajty hoy tøø jia møødmädiaꞌagaꞌañ. Mänitä Felipe jaꞌa Jesús hajxy hoy yhawaaṉdägajtsä møødä Andrés. \v 23 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tøø yhabaady cooc̈h nhóꞌogät. Páadyhøch Dios tøø xquiex̱y. \v 24 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, coo jäyaꞌay jaꞌa trigo hajxy ñiꞌiby, mänitä tøømd tyictspädsøm̱y yhaabiädsøm̱y. Coo jaduhṉ tyictspädsǿm̱ät yhaabiädsǿm̱ät, mänit hoy tiägøøñä yeeꞌpä. Mayøꞌøb jaꞌa trigo jaduhṉ. Pero coo quiaꞌa tictspädsǿm̱ät quiaꞌa haabiädsǿm̱ät, jaduhyyä piúꞌudsät. Cabä miúxät. Cabä trigo miayøꞌøwät. \v 25 Pønjátyhøc̈hä nmädiaꞌagy xquiaꞌa mäbøgáaṉäp, cab hajxy jim̱ ñǿcxät tsajpootyp. Páadyhøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa mäbøgaaṉä coo hajxy chähgøꞌøy coo hajxy yaghoꞌogaꞌañii. Pønjátyhøc̈hä nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, jeꞌeds hajxy jim̱ nøcxaam̱b tsajpootyp, hoy hajxy jia yaghoꞌogyii jaꞌa høøc̈hcøxpä. \v 26 Pø xWyiindsøṉhadáam̱bøch hajxy jeꞌe, wéenhøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xpianøcxä. Nwow̱hídäbøch hajxy jeꞌe. NDéedyhøch pädaꞌagaam̱b coo hajxy wyiingudsähgøꞌøwøød wiingjäyaꞌaybä. \p \v 27 ’Jootmayhájpøch cham̱. Cab jaduhṉ yhahixøꞌøy cooc̈hä nDeedy nnämáꞌawät ween xyajtsoꞌogy cooc̈h hänajty yaa nhoꞌogaꞌañ hädaa yaabä naax̱wiin. Páadyhøch yaa tøø ngädaꞌagy cooc̈h yaa nhǿꞌogät. \v 28 Teedy, yajcähxøꞌøg jaꞌa mmäjaa. \p Mänitä Dios jim̱ yhadsooyy tsajpootyp: \p ―Tøøc̈h tähooc nyajcähxøꞌøgy. Nyajcähxøꞌøgáam̱biøch jadähooc. \p \v 29 Jaꞌa hajxy hänajty jim̱ tänaabiä nämay maa jaꞌa Jesús jaꞌa wyiinduumän, jia mädoow̱ hajxy, pero cab hajxy wyiinjuøøyy. Näjeꞌe hajxy miänaaṉ̃ cooc tyijy hänee yaax̱y. Näjeꞌe hajxy miänaaṉ̃ cooc tyijy jaꞌa Dios jaꞌa mioonsä jim̱ tsajpootyp tuꞌug quiapxy. \v 30 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Caꞌa yhøøc̈hcøxpä jaꞌa Dios jaduhṉ miänaaṉ̃. Paady jaduhṉ miänaaṉ̃ nej mijts mnajuǿꞌøwät cooc̈h jaduhṉ xmiägapxy. \v 31 Cooc̈h nhóꞌogät, cábøch jaꞌa møjcuꞌugong nyajmäjädaꞌagaꞌañ, jaayaꞌay hanehm̱bä hädaa yaabä naax̱wiin. Dios jaduhṉ mänaam̱b coo hajxy ween yajcumädoy, jaꞌa høøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa mäbǿjcäbä. \v 32 Høøc̈h, cooc̈h nyajmøjpahbédät cruzcøxp, mäníthøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xmiäbøgaaṉä, jaꞌa hajxy tsänaabiä wiinduhm̱yhagajpt. \p \v 33 Paadiä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃, neby hajxy ñajuǿꞌøwät neby hänajty yaghoꞌogaꞌañii. \v 34 Mänitä Jesús ñämaayyä: \p ―Jiiby jaduhṉ myiṉ̃ maa højts nguhdujtän coo jaayaꞌay hänajty yhaneꞌemaꞌañ mayjiomøjt, jaꞌa Dios quiexaam̱biä, jaꞌa højts nhahijxypä. Pero miic̈h jaduhṉ mänaam̱b coo tsipcøxp jaꞌa Diosquex̱ypä yajmøjpahbedaꞌañ cruzcøxp. Pøṉ miic̈h jaduhṉ mnänøøm̱by jaꞌa Diosquex̱ypä. \p \v 35-36 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cábøch mijts hajxy jejcy nmøødhidaꞌañ. Jaduhṉ mäwíinhøch mijts ngudøøꞌxy nebiä jøønän. Mäbǿjcägøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy, mädúhṉ̃tiøch hädaa yaabä naax̱wiin nhídät, nébyhøch mijts jaduhṉ hoy xpianǿcxät, neby hajxy mgaꞌa hídät hagoodstuum. Pøṉ hajxy jaduhṉ hijp hagoodstuum, tägodiuum hajxy ñäꞌägädä hity. Høøc̈h, nøcxáaṉnäbøch. Cábøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xmiädow̱áaṉänä. \p Coo jaꞌa Jesús jaduhṉ miädiaacpädøøyy, mänitä tiuꞌubøjnä. Mänit ñiguiuꞌtsä. \p \v 37 Cabä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hänajty miäbøgáaṉäxä, hoy hänajty madiuꞌu hoy‑yagjuøøñäjaty tøø jia yajcähxøꞌøgy. \v 38 Paady hajxy hänajty quiaꞌa mäbøgaꞌañ nebiä profeta Isaías jaꞌa miädiaꞌagy jaduhṉ tiøjiádät, nebiä jecy quiujahyyän: \q1 Dios, cab højts jaꞌa nmädiaꞌagy pøṉ tøø xmiäbøjcä. \p Tøø jaꞌa mmäjaa mja yajcähxøꞌøgy, pero cab hajxy tøø xmiøjpädaꞌagy. \v 39 Cabä Jesús jaꞌa miädiaꞌagy miäbøgáaṉäxä nebiä Isaías wiingtuum quiujahyyän: \p \v 40 Tøø jaꞌa Dios miänaꞌañ: \q1 Tøøc̈hä quiopc‑hajxy nyajxejxä nébyhøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa wiinjuǿøyyät, \q1 nebiä yhaxøøgwiinmahñdy hajxy quiaꞌa najtshixǿꞌøwät. \q1 Cábøch jaꞌa piojpä quiädieey hajxy nyajnähwáatsät. \p \v 41 Jaduhṉä Isaías jecy quiujahy nebiä Isaías jaꞌa Jesús hänajty tøø yhix̱iän tsajpootyp. Cahnä Jesús hänajty yaa quiädaꞌagy hädaa yaabä naax̱wiin. \p \v 42 Siémpräm jaꞌa Israelpä jäyaꞌay jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hajxy miäbøjcä, møødä copc‑hajpähajxy nämay. Pero hameeꞌch hajxy miäbøjcy. Cabä Jesús hajxy hänajty quiapxpaady mayjiäyaꞌayhagujc. Tsähgøøby hajxy hänajty coo hajxy yajpädsøm̱øød maa jaꞌa chajtøjc‑hajxiän jaꞌa fariseoshajxy. \v 43 Jaꞌa judíoshajxy, cab hajxy chocy coo hajxy quiumayøød jaꞌa Dios. Jeꞌe hajxy chojpy coo hajxy ween wyiingudsähgøꞌøyii jaꞌa cuꞌug. \p \v 44 Mänitä Jesús møc miänaaṉ̃: \p ―Pǿṉhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, jaanä xmiäbǿjcäbøc̈hä nDeedy jaꞌa miädiaꞌagy hajxypä, jaꞌac̈h yaa tøø xquiéx̱iäbä hädaa yaabä naax̱wiin. \v 45 Pǿṉhøch jaduhṉ xyhijxp, jaanä xyhíjxäbøc̈hä nDeedy hajxypä. \v 46 Páadyhøch yaa tøø ngädaꞌagy hädaa yaabä naax̱wiin, neby hajxy quiaꞌa mähmǿꞌøwät hagoodstuum pønjátyhøch nmädiaꞌagy hajxy xmiäbǿjcäp. Jaduhṉ mäwíinhøch ngudøøꞌxy nebiä jøønän neby hajxy hoy yhíxät. \v 47 Caꞌa yhøøc̈hä hajxy nyajcumädow̱aam̱by, jaꞌa nmädiáꞌagyhøch hajxy xquiaꞌa mäbǿjcäbä, hoy hajxy jaduhṉ tøø jia mädoyhaty. Páadyhøch yaa tøø ngädaꞌagy hädaa yaabä naax̱wiin, nébyhøch jaꞌa jäyaꞌayhajxy jaduhṉ nnähhoꞌtúꞌudät. Caꞌa yhøøc̈hä hajxy jeꞌe nyajcumädow̱aam̱by. \v 48 Pǿṉhøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xquiaꞌa mäbǿjcäp, mänit hajxy quiumädow̱aꞌañ coo jaꞌa naax̱wiimbä hänajty wyiimbidaꞌañ. Paady hajxy quiumädow̱aꞌañ, cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy hänajty tøø xquiaꞌa mäbøjcä. \v 49 Caꞌa yhøøc̈hä nhamdsoo mädiaꞌagy jaduhṉ tøø nyaghity. Jaꞌa nDéedyhøch, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä, jeꞌec̈h jaduhṉ tøø xyhaneꞌemy nebiátyhøch nmädiáꞌagät. \v 50 Høøc̈hä, nmǿødhøch jaꞌa tøyhajt jaduhṉ coo hajxy jim̱ yhidaꞌañ tsajpootyp cøjxtaꞌaxiøø, pønjátyhøch jaꞌa nDeedy jaꞌa miädiaꞌagy mäbǿjcäp. Nmädiáacypiøch nébyhøc̈hä nDeedy tøø xyhaneꞌemiän. \c 13 \p \v 1 Mänitä pascuaxøø hänajty tiehm̱ yhadsuujøꞌøy. Tøø jaꞌa Jesús hänajty ñajuøꞌøy coo hänajty tøø yhabaady coo hänajty yaa choonaaṉnä hädaa yaabä naax̱wiin, coo hänajty jim̱ ñøcxaaṉnä maa jaꞌa Tieediän. Chojpy jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty hamuumduꞌjoot hädaa yaabä naax̱wiin. \p \v 2 Coo jaꞌa Jesúshajxy hänajty chuugayaꞌañ, tøø Judas hänajty wyiinmahñdyhaty, jaꞌa Simón Iscariote yhuung, coo Jesús hänajty yajcøꞌøwaaṉøꞌøwaꞌañii maa jaꞌa soldadohajxiän. Jaꞌa møjcuꞌugong jaꞌa Judas jaduhṉ yajwiinmahñdiägooyy. \v 3 Ñajuøøbiä Jesús hänajty nebiaty jaꞌa cuhdujt hänajty tøø mioꞌoyii jaꞌa Tieedy. Ñajuøøby hänajty coo hänajty jim̱ tøø chooñ maa jaꞌa Tieediän, coo hänajty jim̱ ñøcxáaṉgombä jadähooc. \v 4 Coo hajxy hänajty tøø chuugaabiädøøñä, mänitä Jesús tiänaayyøꞌcy. Mänitä wyit chijy. Mänitä cuhbeꞌen tuꞌug yajnimiox̱mäguitøøyyä. \v 5 Mänitä nøø quiudemøøyy palanganajooty. Mänitä Jesús tiägøøyy tecypiujpä jaꞌa jiamiøød. Coo tiecypiujpädøøyy, mänit tiecymiéex̱combä. \p \v 6 Coo jaꞌa Jesús jaꞌa Simón Pedro hänajty tiecypiujaꞌañ, mänitä Simón Pedro miänaaṉ̃: \p ―Nej, xtiecypiujáam̱bøch hǿøc̈hpäjä. \p \v 7 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Miic̈h, caj miic̈h mnajuøꞌøy tiiguiǿxpøch miic̈h coo ndecypiujy. Mänit jaduhṉ mnajuøꞌøwaꞌañ cooc̈h jaduhṉ njádät nhabétät. \p \v 8 Mänitä Pedro miänaaṉ̃: \p ―Cab jaduhṉ yhahixøꞌøy cooc̈h miic̈h jaduhṉ xtiecypiújät. \p Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pø cájtäm miic̈h myajtecypiujaꞌañ, cájtämøch miic̈h hoy xjiamiøødhadaaṉnä. \p \v 9 Mänitä Simón Pedro miänaaṉ̃: \p ―Bueno, Wiindsǿṉ, cǿx̱iøch jaduhṉ xpiújät mǿødhøc̈hä ndecy, mǿødhøc̈hä ngøꞌø, mǿødhøc̈hä ngopc. \p \v 10 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pøṉ tøø chiꞌiy, waꞌads jaꞌa ñiꞌx jaꞌa quiopc jeꞌe. Jagoo jaꞌa tiecy piújät. Mijts, mwaꞌads mijts hajxy, pero cab hajxy nägøx̱iä mwaꞌadsä. \p \v 11 Ñajuøøbiä Jesús hänajty pøṉ hänajty yajcøꞌøwaaṉøꞌøwáaṉäp. Paady jaduhṉ miänaaṉ̃ coo tuꞌjäyaꞌay hänajty quiaꞌa waꞌadsä. \p \v 12 Coo jaꞌa Jesús cøjx tiecypiujpädøꞌøy jaꞌa jiamiøødhajxy, mänitä Jesús wyitpägøøñä. Mänit yhøxtaacnä. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Chójpiøc̈hä njoot jaduhṉ coo hajxy mnajuǿꞌøwät tiiguiǿxpøch mijts coo tøø ndecypiujy. \v 13 Hoy jaduhṉ cooc̈h mijts jaduhṉ xñämaꞌay: “Wiindsǿṉ.” Tøyhájthøch mijts hajxy jaduhṉ xWyiindsøṉhaty. \v 14 Tøøc̈h mijts hajxy ndecypiujy, hóyhøch Wiindsǿṉ nja tuṉ̃. Jaanä jaduhṉ mijtspä, mnidiecypiujøøb hajxy hamiṉ̃ haxøpy. \v 15 Mbahíxäp hajxy jaduhṉ nebiátyhøch mijts tøø nduṉ̃. \v 16 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, cabä moonsä cuhdujt møc miøødä quejee jaꞌa wyiindsǿṉ. Jaanä jaduhṉ jeꞌebä jaꞌa tøø quiexyíijäbä, cabä cuhdujt jeꞌe møc miǿødäbä quejee jaꞌa tøø miäguéx̱iäbä. \v 17 Cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xwyiinjuǿøyyät, coo hajxy jaduhṉ mgudiúnät, jootcujc hajxy jaduhṉ mhídät. \p \v 18 ’Cábøch mijts nägøx̱iä nnägapxy. Nnajuǿøbiøch pønjátyhøch tøø nwiimbiy. Pero tøjiajpä Diosmädiaꞌagy maa jaduhṉ miänaꞌañän: “Jaꞌa craac̈h tuꞌugmucy xmiøødcaabiä, tøøc̈h jeꞌe xmiädsibøꞌøy.” \v 19 Jäguém̱iøch mijts chaa nhawáaṉäm cooc̈h haxøøg njadaꞌañ nhabetaꞌañ. Cooc̈h jaduhṉ njaanc̈h jádät njaanc̈h habétät, mänit hajxy mhuuc mäbǿgät cooc̈hä Dios tøyhajt tøø xjiaanc̈h quex̱y. \v 20 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, pøṉ hajxy mäguꞌugpøgaam̱b jaꞌac̈h nguexaam̱biä, møød høøc̈h jaduhṉ xmiäguꞌugpøgaam̱bä. Jaanä jaduhṉds jeꞌebä, pǿṉhøch jeꞌe xmiäguꞌugpøgaam̱b, møødä Dios jaduhṉ miäguꞌugpøgaam̱bä, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \p \v 21 Coo jaꞌa Jesús miädiaacpädøøñä, mänit jiootmadiägøøñä. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät cooc̈h mijts jaꞌa mjamiøød tuꞌug xyegaꞌañ hoꞌcøøc. \p \v 22 Mänitä jiamiøødhajxy ñiwyiinheeꞌppejtä. Cab hajxy hänajty ñajuøꞌøy pøṉ jaꞌa Jesús hänajty jaduhṉ ñänøøm̱by. \v 23 Jim̱ä Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty yhäñaꞌay tiehm̱ ñähmøjc. Jaanc̈h tehm̱ yhoy jaꞌa Jesús hänajty miøødnijiootpaadyii. \v 24 Mänitä Simón Pedro jaꞌa craa miäwøꞌxy. Mänit hameeꞌch ñämaayy: \p ―Huuc mäyajtøw̱ pøṉ jaduhṉ ñänøøm̱by. \p \v 25 Mänitä craa jaꞌa Jesús tiaatsmägowøøyy. Mänit miäyajtøøyy: \p ―Pøṉ jaduhṉ mnänøøm̱by. \p \v 26 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Nbamaꞌtsnaxáam̱biøch hädaa tsajcaagyhaguijt. Mänítøch jaꞌa craa nmoꞌowaꞌañ, jaꞌac̈h xyegaam̱bä hoꞌcøøc. \p Mänitä Jesús jaꞌa tsajcaagyhaguijt jiaanc̈h pamaꞌtsnajxy. Mänitä Judas yajcøꞌøgonøøyy, jaꞌa Simón Iscariote yhuung. \v 27 Tuuṉä Judas jaꞌa tsajcaagy ñäꞌä cooṉdsooyy, mänitiä miøjcuꞌujoottägøøyyä. Mänitä Jesús jaꞌa Judas ñämaayy: \p ―Tsógäm. Nøcx jatcøꞌøw nejy mjatcøꞌøwaꞌañän. \p \v 28 Jaꞌa hajxy hänajty jim̱ caabiä, cab hajxy hänajty ñajuøꞌøy tiiguiøxpä Jesús jaduhṉ coo miänaaṉ̃. \v 29 Näjeꞌe hajxy hänajty wyiinmahñdyhaty coo tyijy jaꞌa Jesús jaꞌa Judas hänajty quiex̱y juubiä mädyiijaty tyijy hänajty yajtunaam̱by xøøjooty. Näjeꞌe hajxy hänajty wyiinmahñdyhajpä coo tyijy Jesús jaꞌa Judas jaꞌa häyoobäyaꞌay hänajty yajmoꞌowaꞌañ xädøꞌøñ. Paady hajxy hänajty wyiinmahñdyhaty, coo jaꞌa Judas jaꞌa xädøꞌøñ hänajty yajwijtswädityii. \v 30 Tuuṉä Judas jaꞌa tsajcaagy ñäꞌä cooṉdsooyy, mänitiä tiøjpädsøøm̱y. Tøø hänajty quioodsøøñä. \p \v 31 Coo jaꞌa Judas tiøjpädsøøm̱y, mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tøø yhabaady cooc̈h ngähxøꞌøgaꞌañ cooc̈h nmøjjä njaanc̈hä. Høøc̈hcøxpä Dios jaduhṉ quiähxøꞌøgaꞌañ coo miøjjä jiaanc̈hä. Dióshøch tøø xwyiinguex̱y. \v 32 Nyajcähxøꞌøgáam̱biøch jaꞌa Dios coo miøjjä jiaanc̈hä. Mobädájpøch jaꞌa Dios xyajcähxøꞌøgaam̱bä cooc̈h nmøjjä njaanc̈hä. \v 33 Mäguꞌughajpädøjc, cábøch mijts jejcy nmøødhidaꞌañ. Xjia høxtaꞌawáam̱bøch mijts, pero cábøch hajxy xpiaadaꞌañ. Chaads mijts hajxy nnämáꞌawät nébyhøc̈hä Israelpä jäyaꞌayhajxy tøø nnämaꞌayän: Cab hajxy jim̱ hoy mnǿcxät maac̈h nhidaꞌañän. \v 34 Chaads mijts hajxy jaꞌa hawiinjem̱yguiuhdujt nmóꞌowät coo hajxy hamiṉ̃ haxøpy mnic̈hogøød nébyhøch mijts ndsoquiän. \v 35 Coo hajxy mnic̈hogøød mnibiaꞌhäyowøød, cähxǿꞌøgäp jaduhṉ cooc̈h mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xjiaanc̈h panøcxä. Xyhíxäp jaꞌa jäyaꞌayhajxy jii nägøx̱iä. \p \v 36 Mänitä Simón Pedro jaꞌa Jesús miäyajtøøyy: \p ―Wiindsǿṉ, maa mnøcxaꞌañ. \p Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Cábøch miic̈h jadunajtä hoy xpianǿcxät maac̈h nnøcxaꞌañän. Miic̈h, høx̱haam miic̈h mnǿcxät. \p \v 37 Mänitä Pedro jaꞌa Jesús miäyajtǿøgumbä: \p ―Tiic̈h miic̈hädaꞌa jadunajtä hoy coo ngaꞌa panǿcxät. Nnähhoꞌtúꞌudäbøch miic̈h häyaa. \p \v 38 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jaanc̈hä; cabä ndijy miic̈hädaꞌa xñähhoꞌtúꞌudät. Chaads miic̈h jadunajtä nnämáꞌawät, cahnä tseey hänajty yaꞌaxyñä, tøø miic̈h hänajty tägøøghooc mnijiøgapxyii cooc̈h tyijy miic̈h hänajty xquiaꞌa hix̱iä. \c 14 \p \v 1 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Caꞌa hajxy mwiꞌi tiajy mwiꞌi miay. Mäbøjcä jaꞌa Dios jaꞌa miädiaꞌagy hajxy, y mäbǿjcägøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxypä. \v 2 Jim̱ tsajpootyp maac̈hä nDeediän, mayyä tsänaꞌawøhñdy jim̱. Coo häxøpy quiaꞌa tøyyä, cab hajxy cu nhawáaṉäm. Nøcxáam̱bøch jaꞌa tsänaꞌawøhñdy nbädaꞌagaꞌañ nähix̱ hahixøꞌø maa mijts mhídät. \v 3 Cooc̈h jim̱ nnøcxaꞌañ, cädaactägatsáam̱bøch jadähóocägumbä. Mänítøch mijts jim̱ ngøx̱y woonøcxaꞌañ maac̈h nhidaꞌañän. Näguipxy hajxy jim̱ nhidáaṉäm. \v 4 Mnajuøøby hajxy maac̈h nnøcxaꞌañ. Jaduhṉ hajxy mnajuøøbiä neby hajxy jim̱ mnǿcxät. \p \v 5 Mänitä Tomás jaꞌa Jesús ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, pero cab højts nnajuøꞌøy maa miic̈h mnøcxaꞌañ. Neby højts jaduhṉ jim̱ nnäꞌä nǿcxät. \p \v 6 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jaduhṉ mäwíinhøch høøc̈h nebiä tuꞌujän. Høøc̈hcøxpä hajxy jim̱ mgoodaꞌañ pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. Høøc̈hcøxpä hajxy jim̱ mhidaꞌañ cøjxtaꞌaxiøø. Paady hajxy jim̱ mhidaꞌañ cooc̈hä tøyhajt nyajcähxøꞌøgy jaꞌa Dioscøxpä. \v 7 Pønjátyhøch jeꞌe xyhix̱yhajp, jaanä xyhix̱yhájtäbøch jaꞌa nDeedy jeꞌebä. Tøø hajxy mhix̱y. \p \v 8 Pero cab hajxy wyiinjuøøyy waam̱bä Jesús jaduhṉ jia mänaaṉ̃. Mänitä Felipe jaꞌa Jesús ñämaayy: \p ―Wiindsǿṉ, ween højts jaꞌa mDeedy xyhuuc yaghíxät. Mänit højts jootcujc nmähmǿꞌøwät. \p \v 9 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Felipe, tii jaduhṉ coo mmänaꞌañ. Tøøc̈h miic̈h jejcy xpiawädity. Xyhix̱yhájpøch miic̈h jaduhṉ. Pøṉc̈h xyhijxp, jaanä xyhíjxäbøch jaꞌa nDeedy jeꞌebä. Tiic̈h miic̈h jaduhṉ coo xñämaꞌay cooc̈h mijts jaꞌa nDeedy nyaghíxät. \v 10 Nej, cab jaduhṉ mmäbøquiä cooc̈hä nDeedy tuꞌugmädiaꞌagy nmøødhity. Jaꞌa nDéedyhøch miädiaꞌagy, jeꞌec̈h jaduhṉ nmädiáacäp; caꞌa yhøøc̈hä nhamdsoo mädiaꞌagy nmädiaacypy. Jaꞌa nDéedyhøch jaꞌa mäjaa jaduhṉ xmiooby; jeꞌec̈h jaꞌa tiuuṉg jaduhṉ ndúuṉäp. \v 11 Mäbǿjcägøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy cooc̈hä nDeedy jaduhṉ tuꞌugmädiaꞌagy nmøødhity. Hoy hajxy mwiinjuøꞌøy mgaꞌa ja wiinjuøꞌøy, mmäbǿgäp hit hajxy jaduhṉ. Páadyhøch hit hajxy jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcät, cooc̈h hoy‑yagjuøøñäjatypä nyajcähxøꞌøgy. \v 12 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáaguiombä, pǿṉhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp, jaanä yajcähxøꞌøgaam̱by jeꞌebä jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjaty. Maas hoy‑yagjuøøñäjatypä jeꞌe yajcähxøꞌøgaꞌañ quejeec̈h nyajcähxøꞌøgy. Paady jaduhṉ yajcähxøꞌøgaꞌañ cooc̈h jim̱ nnøcxaꞌañ maac̈hä nDeediän. \v 13-14 Coo hajxy mmäbǿgät cooc̈h jaꞌa cuhdujt tøyhajt nmøødä, coo hajxy hänajty tii myujwaꞌanaꞌañ, ngudiúnäbøch jaduhṉ neby jaduhṉ quiähxǿꞌøgät cooc̈hä nDeedy jeꞌeduhṉ miøjjä jiaanc̈hä. \p \v 15 ’Pø xchójpøch mijts, mänítøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy xquiudiúuṉät nebiátyhøch mijts tøø nmägapxy tøø nhaneꞌemiän. \v 16 Nnämáabiøch jaꞌa nDeedy coo mijts jaꞌa jootcapxmøcpøjpä wiingpä xyajnäguéxät, jaꞌa tømiädiaacpä. Jaꞌa Dioshespíritu jeꞌe. Cøjxtaꞌaxiøø hajxy jaduhṉ xmiøødhidaꞌañ. \v 17 Pønjaty jaꞌa Diosmädiaꞌagy caꞌa mäbøjp, cabä Dioshespíritu hajxy chogaꞌañ. Cab hajxy mänaa yhix̱yhadaꞌañ. Pero mijts, mobädajpä hajxy jeꞌe mhix̱yhadaꞌañ. Xmiøødhidáaṉnäp hajxy jeꞌe. Jiiby hajxy mmøødhadaꞌañ mjoodootyhajxy. \v 18 Cábøch mijts jeꞌe nnähgueꞌegaꞌañ nidiuhm̱ nämetsc. Cädaactägatsáam̱bøch yaa jadähooc maa mijtsän. \v 19 Mejtsxøø tägøøgxøøc̈h jaꞌa jäyaꞌayhajxy xjiaag hixaꞌañ. Cábøch hajxy hänajty yaa xyhixaaṉnä cooc̈h yaa ndsoonaaṉnä. Cooc̈h cøjxtaꞌaxiøø nhidaꞌañ, paady mijts cøjxtaꞌaxiøø mhidaam̱bä. \v 20 Mobädajpä hajxy jaduhṉ mnajuøꞌøwaꞌañ cooc̈hä nDeedy tuꞌugmädiaꞌagy nmøødhity. Jaanä tuꞌugmädiaꞌagy hajxy jaduhṉ nhidáaṉämbä. \v 21 Pønjátyhøch jaꞌa nmädiaꞌagy xquiudiúuṉäp nébiøch tøø nmägapxy tøø nhaneꞌemiän, xchójpøch jeꞌe. Jaanä ndsojpy højts jeꞌebä mǿødhøch jaꞌa nDeedy. Nyaghixáam̱biøch jaꞌa nwiinmahñdy hajxy. \p \v 22 Jii Jesús jaꞌa jiamiøød hänajty tuꞌug xiøhaty Judas. Pero caꞌa jeꞌe yhIscariote. Mänitä Judas jaꞌa Jesús miäyajtøøyy: \p ―Wiindsǿṉ, tii højts jaꞌa mwiinmahñdy coo xyaghixaꞌañ, pero cabä cuꞌughajxy myaghixaꞌañ. \p \v 23 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pǿṉhøch xchojp, xquiudiúuṉäbøch jaꞌa nmädiaꞌagy jeꞌe. Y chójpiøc̈hä nDeedy jeꞌebä. Tuꞌugmädiaꞌagy højts nmøødhidaꞌañ mǿødhøch jaꞌa nDeedy. \v 24 Pǿṉhøch jaduhṉ xquiaꞌa tsojp, cábøc̈hä nmädiaꞌagy xyajtuuṉä. Caꞌa yhøøc̈hä nhamdsoo mädiaꞌagy hädaa, hädaa hajxy nyajmøødmädiaacypiä. Jaꞌa nDéedyhøch miädiaꞌagy hädaa, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \p \v 25 ’Mijts, nyajmøødmädiáacypiøch mijts jaduhṉ mäduhṉ̃tiä hajxy yaa nmøødhitiän. \v 26 Nägóoyyøch nnøcxaaṉnä nduꞌubøgaaṉnä, mänítøch jaꞌa nDeedy yhEspíritu quiexaꞌañ maa mijtsän. Jeꞌec̈h jaduhṉ nguwitshadaam̱by. Mijts jaduhṉ xjiootcapxmøcpøgaam̱b. Cøxaam̱b hajxy xyajnähixøꞌøwaꞌañ. Cøxaam̱b hajxy xyagjahmiejtstaꞌagaꞌañ nebiátyhøch mijts yaa tøø nyajmøødxiꞌigy tøø nyajmøødmädiaꞌagy. \p \v 27 ’Jootcújc‑høch mijts nyajmähmøꞌøwaꞌañ. Cab mijtsä cuꞌug xyagjootcugǿꞌøwät nébiøch mijts jootcujc tøø nyaghitiän. Caꞌa hajxy tii mnädajy mnämay. Caꞌa hajxy mdsähgøꞌøy mdsähdiuṉ̃. \v 28 Tøøc̈h mijts nhawáaṉäm cooc̈h nnøcxaꞌañ nduꞌubøgaꞌañ. Pero cädaactägatsáam̱bøch jadähooc. Pø xchójpøch mijts tøyhajt, mxooṉdáꞌagäp hajxy coo nhawáaṉäm cooc̈h jim̱ nnøcxaꞌañ maac̈hä nDeediän. Miaas møødä mäjaa jeꞌe quejeec̈h nmøødä. \v 29 Tøøc̈h mijts jäguem̱iä nhawáaṉäm nébiøch yaa njadaꞌañ hädaa yaabä naax̱wiin y cooc̈h jim̱ nnøcxaaṉnä maac̈hä nDeediän. Cooc̈h jaduhṉ njádät, cooc̈h jim̱ nnǿcxät, mänit hajxy mhuuc tehm̱ miäbǿgät. \p \v 30 ’Tuꞌhabáquiøch mijts nhuuc jaac møødmädiaꞌagyñä. Medsaam̱bä møjcuꞌugong, jaꞌa yaa cuꞌughanehm̱bä; pero cabä cuhdujt miøødä maac̈h høøc̈hcøxpän. \v 31 Ngudiunáaṉnäbøch nébiøch jaꞌa nDeedy tøø xmiägapxy tøø xyhaneꞌemiän. Páadyhøch jaduhṉ ngudiunaꞌañ neby jaduhṉ quiähxǿꞌøgät cooc̈hä nDeedy tøyhajt njaanc̈h tsocy. Tänaayyøꞌøg hajxy. Jam̱ hajxiän. \c 15 \p \v 1 ’Høøc̈h, jaduhṉ mäwíinhøch høøc̈h nebiä tsaatyptequiän jaꞌa tøyhajtpä. Jaꞌa nDéedyhøch, jaduhṉ jeꞌe nebiä cudsaatypcam̱än. \v 2 Jaꞌa nDéedyhøch, xyhøxpújxäbøch jaꞌa nhaads mädyii caꞌa tøømbejp; pero mädyiids jaduhṉ tøømbejp, jeꞌeds jaduhṉ weenjaty yhøxpujxyp, nebiä maas majiaty tiøømbédät. \v 3 Coo hajxy jaduhṉ tøø mmäbøcy nebiátyhøch mijts jeꞌe tøø nyajnähixøꞌøyän, jadúhṉhøch jaꞌa nDeedy mijts tøø xyajnähwaꞌac̈h jaꞌa mhaxøøgwiinmahñdyhajxy. Jaduhṉ mäwíinäts jeꞌe nebiä tsaatyp hajxy jiøjpux̱iän. \v 4 Tehṉgájnøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xpianǿcxät; tehṉgájnøch mijts nbuhbedaꞌañ. Jaꞌa tsaatyphaads, cab jeꞌe tiøømbedaꞌañ coo jaꞌa yhøjxä tiecy hänajty quiaꞌa hity. Jaduhṉ mäwíinäts mijtspä, pø cábøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy tehṉgajnä xpianøcxaaṉä, cab hajxy hoy mwädítät. \p \v 5 ’Høøc̈h, jaduhṉ mäwíinhøch høøc̈h nebiä tsaatyptequiän. Høøc̈h mijts jaduhṉ nhaadshajpy. Cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy tehṉgajnä xpianǿcxät, mänit hajxy hoy mwädítät. Nbuhbédäbøch mijts jaduhṉ. Cooc̈h mijts ngaꞌa puhbédät, cab hajxy tii hoy mdunaꞌañ. \v 6 Pǿṉhøc̈hä nmädiaꞌagy xquiaꞌa panǿcxäp, jaduhṉ mäwíinäts jeꞌe nebiä tsaatyphaads hajxy yhøxpux̱iän. Coo jaduhṉ tiøꞌøc̈h, mänit hajxy yajpädøꞌøgy; mänit hajxy ñoꞌogy. \p \v 7 ’Cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy tehṉgajnä xpianǿcxät, coo hajxy mgaꞌa jahdiägóyyät nebiátyhøch mijts tøø nyajnähixøꞌøy, ngudiúnäbøch jaduhṉ mädyiibäjaty mijts xmiäyujwaꞌanaam̱b. \v 8 Coo hajxy hoy mwädítät, cähxǿꞌøgäp jaduhṉ cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy tøyhajt xpianøcxä. Jaanä cähxøꞌøgaam̱b jaduhm̱bä cooc̈hä nDeedy jeꞌe miøjjä jiaanc̈hä. \v 9-10 Nébiøc̈hä nDeedy xchoquiän, jadúhṉhøch mijts ndsojpä. Cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xyajtúuṉät, ngumáyäbøch mijts jaduhṉ; hoy miänáajøch mijts ndsógät. Jadúhṉhøc̈hä nDeedy xchocy cooc̈hä miädiaꞌagy nyajtúuṉäbä. \p \v 11 ’Páadyhøch mijts jaduhṉ nyajmøødxiꞌigy nyajmøødmädiaꞌagy coo hajxy tehṉgajnä mxooṉdáꞌagät nébiøch nxooṉdaꞌaguiän. \v 12 Míjtshøch jaduhṉ nmägapxyp nhanehm̱by coo hajxy hamiṉ̃ haxøpy mnic̈hogøød mnibiaꞌhäyowøød nébiøch mijts ndsoquiän. \v 13 Pøṉ jaduhṉ jaanc̈h tehm̱ chójcäp, coo hänajty yaghoꞌogaꞌañii, nähhoꞌtuꞌudøøb jeꞌe jaꞌa miäguꞌughajpä. \v 14 Coo hajxy mgudiúnät nebiátyhøch mijts tøø nmägapxy tøø nhaneꞌemy, xmiäguꞌughájpøch mijts hänajty jaduhṉ. \v 15 Cábøch mijts nnämaꞌawaaṉnä “moonsä.” Jaꞌa moonsä, cabä ñajuøꞌøy tii jaꞌa wyiindsǿṉ tiuum̱by. Pero mijts, tøø mijts ngøx̱y hawáaṉäm nebiátyhøch jaꞌa nDeedy jeꞌe tøø xyhawaaṉä. Páadyhøch mijts nnämaꞌawaaṉnä “mäguꞌughajpä.” \v 16 Caꞌa yhøøc̈h mijts jeꞌe tøø xwyiimbiy; høøc̈h mijts jeꞌe tøø nwiimbiy. Tøøc̈h mijts jaduhṉ nwiinguex̱y coo hajxy hoy mwädítät, coo Diosmädiaꞌagy hajxy myajwáꞌxät, neby hajxy jaduhṉ mmayǿꞌøwät. Weenä Diosmädiaꞌagy hajxy tehṉgajnä pianøcxpä; ween hajxy hoy wiädijpä. Jadúhṉhøch mijts nDeedy xmióꞌowät tijaty mijts hänajty mdsogaam̱by, cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy hänajty xmiäbøjcä. \v 17 Chám̱høch mijts jadähooc nmägapxy nhaneꞌemy coo hajxy mnic̈hogøød mnibiaꞌhäyowøød hamiṉ̃ haxøpy. \p \v 18 ’Mijts, xmiähaṉhadaam̱b jaꞌa tsaan jaꞌa cuꞌug hajxy. Moorä høøc̈h hajxy tøø xmiähaṉhajpä. \v 19 Xmiähaṉhadaam̱b mijts jeꞌe, jaꞌa hajxy haxøøgwädijpä. Paady mijts xmiähaṉhadaꞌañ coo mijts jaꞌa haxøøgpä tøø mgøx̱y najtshixøøñä. Tøø mijts jaꞌa mbojpä mgädieey nyajnähwáatsäm. Coo mijts häxøpy tøø mgaꞌa najtshixøꞌøy jaꞌa haxøøgpä, cu xmiäguꞌughajty jäyaꞌay hajxy may. \v 20 Huuc jahmiets hajxy nejy mijts tøø nnämaꞌayän, cabä moonsähajxy quiuhdujtmøød quejee wyiindsøṉhajxy. Cooc̈hä jäyaꞌayhajxy näjeꞌe xmiädsiphaty, paady mijts hajxy xmiädsiphadaam̱bä. Y cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy näjeꞌe xmiäbøjcä, paady mijts jaꞌa mmädiaꞌagy hajxy xmiäbøgáaṉäbä. \v 21 Høøc̈hcøxpä mijts jaꞌa cuꞌug xmiädsiphadaꞌañ, jeꞌeguiøxpä cooc̈hä nDeedy hajxy xquiaꞌa hix̱yhajtä, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. \p \v 22 ’Tøøc̈h jäyaꞌay jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy hoy nyajmädoyhaty. Cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy tøø xquiaꞌa mäbøjcä, paady hajxy quiumädow̱aꞌañ. Cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy häxøpy tøø xquiaꞌa mädoyhajtä, cab hajxy häxøpy quiumädow̱aꞌañ. \v 23 Pǿṉhøch xmiähaṉhajp, jadúhṉhøc̈hä nDeedy xmiähaṉhájtäbä. \v 24 Tøøc̈hä hoy‑yagjuøøñäjatypä nyajcähxøꞌøgy. Caj pøṉ jaduhṉ yajcähxøꞌøgy hädaa yaabä naax̱wiimbä. Hoy jäyaꞌayhajxy tøø jia hix̱y tøø jia mädoy, xmiähaṉhajp højts mǿødhøc̈hä nDeedy. Paady hajxy jeꞌe quiumädow̱aꞌañ. Cooc̈hä hoy‑yagjuøøñäjatypä häxøpy tøø ngaꞌa yajcähxøꞌøgy, cab hajxy häxøpy quiumädow̱aꞌañ. \v 25 Cooc̈hä jäyaꞌayhajxy xmiähaṉhaty, tøjiajp jaduhṉ nebiä Diosmädiaꞌagy myiṉ̃än, neby hajxy jecy quiujahyyän: “Pues, näꞌä nägóobøch hajxy xmiähaṉhaty.” \p \v 26 ’Nguexáam̱biøch jaꞌa Dioshespíritu, jaꞌa mijts xjiootcapxmøcpøgaam̱bä, jaꞌa tømiädiaacpä. Jim̱ jaduhṉ choonaꞌañ maac̈hä nDeediän. Coo quiädaꞌagaꞌañ, mänítøch jeꞌe xñägapxaꞌañ. \v 27 Jadúhṉhøch mijts xñägapxaam̱bä, nebiátyhøch mijts yaa tøø nmøødwädity. Høxtáhm̱dsøc̈hä jäyaꞌayhajxy nyajnähixøøc̈hooñän, quípxyhøch mijts nmøødtägøøyy wädijpä høxtä jädaꞌanäbaadyñä. \c 16 \p \v 1 ’Páadyhøch mijts cham̱ nyajmøødxiꞌigy nyajmøødmadiaꞌagy, cooc̈h mijts jaꞌa nmädiaꞌagy ni mänaa xquiaꞌa najtshixǿøyyät, hoy mijts jäyaꞌay mäduhṉ̃tiä xjia mädsiphaty xjia mähaṉhaty. \v 2 Xyajpädsøm̱aam̱b mijts jeꞌe tsajtøgooty. Høxtä habaadaam̱b jaduhṉ coo mijts xyaghoꞌogaꞌañ jeꞌeguiøxpä cooc tyijy jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy quiudiuṉ̃. \v 3 Paady mijts jeꞌe xmiädsiphadaꞌañ coo højts jeꞌe xquiaꞌa hix̱iä mǿødhøc̈hä nDeedy. \v 4 Coo hajxy jaduhṉ mjádät mhabétät, mänit hajxy jaduhṉ mjahmiédsät coo hajxy nhawáaṉäm. Paady cham̱ nhawáaṉäm. \p ’Cooc̈h mijts hijty quipxy nmøødwädity, paady hajxy hijty ngaꞌa hawáaṉäm. \v 5 Nøcxáaṉnäbøch jim̱ maac̈hä nDeediän, jaꞌac̈h tøø xquiéx̱iäbä. Jím̱høch nhidaaṉnä. Pero cábøch mijts xmiäyajtøy maac̈h nnøcxaꞌañ. \v 6 Mjootmayhajp mijts jaduhṉ cooc̈h mijts jaduhṉ tøø nyajmøødmädiaꞌagy. \v 7 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, hoyøꞌøwaam̱b jaduhṉ mijtscøxpä cooc̈h nnøcxaꞌañ. Nguexáam̱biøch pøṉ mijts xjiootcapxmøcpøgaam̱b. Cooc̈h ngaꞌa nǿcxät, cab jaduhṉ quiädáꞌagät maa mijtsän. \v 8-9 Tsipcøxp jaduhṉ ñäꞌägä cädaꞌagaꞌañ. Mänitä jäyaꞌayhajxy yajwiinjuøꞌøwaꞌañii coo pojpä cädieey hajxy tøyhajt jiaanc̈h møødä. Paady hajxy miøødä, cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy tøø xquiaꞌa mäbøjcä. Paady hajxy yajcumädow̱aꞌañii jaꞌa Diósäm. \v 10 Jaduhṉ hajxy yajwiinjuøꞌøwáaṉäbä cooc̈h jaꞌa pojpä cädieey ngaꞌa møødä. Nøcxáam̱bøch jim̱ maac̈hä nDeediän; cábøch mijts yaa xyhixaaṉnä. \v 11 Jaduhṉ hajxy yajwiinjuøꞌøwáaṉäbä coo hajxy yajcumädow̱aꞌañii jaꞌa Diósäm, pønjaty jaꞌa møjcuꞌugong jaꞌa miädiaꞌagy panǿcxäp, jaꞌa yaa hanehm̱bä hädaa yaabä naax̱wiin. Tøø jaꞌa Dios miänaꞌañ coo jaꞌa møjcuꞌugong quiumädow̱aꞌañ. \p \v 12 ’Madiuꞌu mijts nja hawaaṉáaṉäm, pero cab hajxy mwiinjuǿꞌøwät. \v 13 Coo jaꞌa Dioshespíritu hänajty quiädaꞌagaꞌañ, mänit mijts jaꞌa tøyhajt xquiøx̱y yajwiinjuøꞌøwaꞌañ. Caꞌa yhamdsoo mädiaꞌagy jeꞌe miädiaꞌagaam̱by. Piamädiaꞌagaam̱by jaduhṉ nebiaty jeꞌe tøø miädoy. Jeꞌe mijts xyajmädoyhadaam̱b tijaty jadaaṉ tunáaṉäp. \v 14 Xñägapxáam̱bøch jeꞌe cooc̈h nmøjjä njaanc̈hä. Mijts xyajmädoyhadaam̱b nebiátyhøch jeꞌe tøø nnämaꞌayän. \v 15 Coo højts nhity tuꞌugmädiaꞌagy mǿødhøc̈hä nDeedy, páadyhøch mijts cham̱ nnämaꞌay coo mijts jaꞌa Dioshespíritu xyajmädoyhadaꞌañ nebiátyhøch jeꞌe tøø nnämaꞌay. \p \v 16 ’Mobädájpøch jim̱ nnøcxaaṉnä maac̈hä nDeediän. Pero cábøch njegaꞌañ; mänítøch mijts hänajty xyhijxtägatsaꞌañ. \p \v 17 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy näjeꞌe ñiñämaayyä: \p ―Pätiidä yøꞌøyaꞌay jaduhṉ coo ñäꞌä mänaꞌañ cooc mobädajpä ñøcxaaṉnä; cábäc jaduhṉ jiegaꞌañ. Mänítäc nhixáaṉägombä. Pätiidä coo ñäꞌä mänaꞌañ cooc ñøcxaꞌañ maa jaꞌa Tieediän. \v 18 Pätiidä coo ñäꞌä mänaꞌañ “mobädajpä.” Päwaam̱btä jaduhṉ jia mänaꞌanaꞌañ. \p \v 19 Ñajuøøbiä Jesús hänajty coo hänajty miäyajtøwaꞌañii. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Xmiäyajtøwáam̱bøch mijts tijátyhøch jaduhṉ tøø nja mädiaꞌagy, túhṉämäts. \v 20 Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, mjøꞌøwaam̱b mxuudsaam̱b mijts jaꞌa høøc̈hcøxpä. Pero yøꞌø cuꞌughajxy, jaanc̈h tehm̱ xiooṉdaꞌagaam̱b hajxy. Pero cab hajxy jejcy mjootmayhadaꞌañ. Paquiä hajxy mjootcugøꞌøwáaṉgombä. \v 21 Coo jaꞌa toꞌoxiøjc jaꞌa xiøøbioꞌohajxy piedyii, mänitä jioothajxy piädøꞌøgøꞌøgy. Nägooyyä jaꞌa yhuunghajxy jeꞌe miejtsnä, hagädaacp jaꞌa jioothajxy jeꞌe. Cab hajxy jeꞌe jiahmiejtsnä coo jaꞌa jioothajxy hänajty tøø piädøꞌøgy. Xooṉdáacnäp hajxy coo yhuunghajxy hoy ween tøø myiṉ̃ tøø quiaꞌay. \v 22 Jaduhṉ mäwíinäts hajxy mjootmayhaty nebiä toꞌoxiøjc jaꞌa jioothajxy piädøꞌøguiän. Pero nägooyyä højts nniyhíjxägumbä, mänit mijts mxooṉdaꞌagaꞌañ. Caj mijts pøṉ xyagjootmayhadaaṉnä. \p \v 23 ’Cábøch mijts hänajty tii xmiäyujwaꞌanaaṉnä. Chaads mijts tehm̱ tiøyhajt nnämáꞌawät, cooc̈h mijts nDeedy hänajty tijaty xmiäyujwaꞌanaaṉä, xmioꞌowaam̱b mijts jeꞌe jaꞌa høøc̈hcøxpä. \v 24 Cahnä hajxy tii mhuuc yujwaꞌañ jaꞌa høøc̈hcøxpä. Coo hajxy tijaty myujwáꞌanät, xñäꞌägä moꞌowaam̱b hajxy jeꞌe. Jaduhṉ hajxy hoy jootcujc mhídät. \p \v 25 ’Yajmäbaadyháamhøch mijts tøø nmøødmädiaꞌagy. Habáatnäp jaduhṉ cooc̈h ngaꞌa mädiaꞌagaaṉnä yajmäbaadyhaam. Howyiinjuǿøñøch jaꞌa nDeedy nmädiaꞌagaaṉnä. \v 26-27 Mänítøch mijts jaꞌa nDeedy hoy tyiijä xmiäyujwaꞌanaaṉä jaꞌa høøc̈hcøxpä. Mänit hajxy xmioꞌowaꞌañ. NDéedyhøch mijts xyhamdsoo mäyujwaꞌanáaṉäp jeꞌeguiøxpä cooc̈h mijts nDeedy xjiaanc̈h tehm̱ chocy. Paady mijts xchocy cooc̈h mijts xchojpä, cooc̈h mijts jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy tøø xmiäbøjcä cooc̈h jim̱ tøø ndsooñ maac̈hä nDeediän. Hamdsoo hajxy mmäyujwaꞌanaꞌañ; cábøch waam̱b nmänaꞌanaꞌañ. \v 28 Høøc̈h, jím̱høch tøø ndsooñ maac̈hä nDeediän. Yaac̈h tøø ngädaꞌagy hädaa yaabä naax̱wiin. Pero tsoonáam̱bøch yaa jadähóocägumbä. Nøcxtägatsáam̱bøch jím̱ägumbä maac̈hä nDeediän. \p \v 29 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy miänaaṉ̃, ñämaayyä Jesús: \p ―Hoora sí, howyiinjuøøñä miic̈h mmädiaacnä. \v 30 Tøø højts nnajuøꞌøy. Cab højts miic̈h tii nmäyajtøwaaṉnä. Nmäbǿjnäp højts jaduhṉ cóodäm miic̈h jim̱ mjaanc̈h tsooñ maa Diosän. \p \v 31 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Mjaanc̈h mäbøjpiädaꞌa tyijy hajxiä. \v 32 Habáatnäp jaduhṉ coo mijts jaꞌa cuꞌug xquiøx̱y päboowiaꞌxaꞌañ. Mänit hajxy jim̱ mnøcxaaṉnä maa mdøjc‑hajxiän. Nidiúhm̱høch hajxy yaa xñähgueꞌegaaṉnä. Pero cábøch nidiuhm̱ tøyhajt nhidaꞌañ. Jaꞌa nDéedyhøch jaduhṉ xmiøødhidaam̱b. \v 33 Páadyhøch mijts jaduhṉ cham̱ nyajwiinxiic nyajwiingapxøꞌøy coo mijts ween jootcujc mhíjnät cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xmiäbøjcät. Mbaadaam̱biä tsaac̈hpa peenä hajxy hädaa yaabä naax̱wiin. Pero caꞌa hajxy tii mdajy mmay; cábøc̈hä møjcuꞌugong nyajmäjädaꞌagaꞌañ. \c 17 \p \v 1 Nägooyyä Jesús miädiaacpädøøyy, mänit yuugheeꞌpy tsajpootyp. Mänit miänaaṉ̃: \p ―Teedy, tøø yhabaatnä. Huuc yajcähxøꞌøg cooc̈h nmøjjä cooc̈h njaanc̈hä. Jadúhṉhøch nyajcähxøꞌøgaam̱bä coo miic̈h mmøjjä coo miic̈h mjaanc̈hä. \v 2 Tøøc̈h miic̈h cuhdujt jaduhṉ xmioꞌoy cooc̈hä jäyaꞌayhajxy nägøx̱iä nguhdujtmóꞌowät coo hajxy jim̱ jaduhṉ ween yhity maa miic̈hän cøjxtaꞌaxiøø, pønjátyhøch miic̈h tøø xyajcøꞌøwaaṉøꞌøy. \v 3 Jaduhṉ hajxy jim̱ cøjxtaꞌaxiøø yhidaꞌañ maa miic̈hän, coo højts jaꞌa nmädiaꞌagy jaduhṉ xmiäbǿjcämät coo miic̈h nidiuhm̱ mDioshaty, coo miic̈h mdømiädiaꞌagy, cooc̈h miic̈h yaa tøø xquiex̱y hädaa yaabä naax̱wiin. \p \v 4 ’Høøc̈h, ngudiúum̱biøch hädaa yaabä naax̱wiin nébiøch miic̈h tøø xyhaneꞌemiän. Nyajcähxǿꞌpiøch jaduhṉ coo miic̈h jaꞌa mäjaa tøyhajt mmøødä. \v 5 Teedy, høøc̈hä nmäjaa yajcähxǿꞌcäc jim̱ maa miic̈hä mwiinduumän nébiøc̈hä mäjaa hijty jim̱ nmøødän mänaabä hädaa yaabä naax̱wiin yhawijy tiøøꞌxtaꞌaguiän. \p \v 6 ’Pønjaty miic̈h yaa tøø mwiimbiy hädaa yaabä naax̱wiin, jeꞌec̈h hajxy jayøjp nyajmädoyhajt coo miic̈h nidiuhm̱ mDioshaty, coo miic̈h mdømiädiaꞌagy. Miic̈hä mgøꞌøjooty hajxy jeꞌe hijty. Pero jadähóoc‑høch miic̈h jeꞌe tøø xyajcøꞌøwaaṉǿøguiumbä. Tøø jaꞌa mmädiaꞌagy hajxy jeꞌe xmiäbøjcä xquiudiuuṉä. \v 7 Ñajuǿøñäp hajxy cooc̈h miic̈h jaduhṉ tøø xmioꞌoy mädúhṉ̃tiøch nmøødä. \v 8 Tøøc̈h hajxy ngøx̱y yajnähixøꞌøy nebiátyhøch miic̈h tøø xyajnähixøøbiän. Ñajuǿøñäp hajxy cooc̈h jim̱ tøyhajt ndsooñ maa miic̈hän. Tøøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy jaduhṉ xmiäbøjcä cooc̈h miic̈h tøø xquiex̱y. \p \v 9 ’Teedy, tuṉä mayhajt. Cueendähat hädaa jäyaꞌayhajxy, hädáajøch miic̈h tøø xyajcøꞌøwaaṉǿꞌøyäbä. Caꞌa jieꞌemǿødøch jaduhṉ nnänøm̱y jaꞌa mmädiaꞌagy hajxy tøø xquiaꞌa mäbǿjcäbä. \v 10 Højts hädaa jäyaꞌay njeꞌehajmújcäm; páadyhøch miic̈h nnämaꞌay coo mgüeendähádät. Hädaa jäyaꞌaguiøxpä jaduhṉ quiähxøꞌøgaꞌañ coo højts nmøjhájtäm coo højts njaanc̈hhájtäm. \p \v 11 ’Cábøch yaa nhidaaṉnä hädaa yaabä naax̱wiin. Nøcxáaṉnäbøch jim̱ maa miic̈hän. Pero yaac̈hä njamiøødhajxy miähmøꞌøwaꞌañ. Cueendähat hajxy neby hajxy jaduhṉ yhídät tuꞌugmädiaꞌagy neby højts nhíjtäm tuꞌugmädiaꞌagy. Miic̈hä mmäjaagøxpä mgüeendähádät. Míic̈hhøch hajxy tøø xyajcøꞌøwaaṉøꞌøy. Jaanc̈h tehm̱ wiaꞌads miic̈hä mjoot miic̈hä mwiinmahñdy. \v 12 Høxtä jädaꞌanäbáadyñøch hajxy ngüeendähaty miic̈hä mmäjaagøxpä. Caj miic̈hä mmädiaꞌagy hajxy nägøx̱iä tøø xñajtshixøøyyä. Jagooyyä tuꞌjäyaꞌay jaꞌa mmädiaꞌagy tøø xñajtshixøøyyä, jaꞌa hijty näꞌägä tuꞌudägoyyaam̱bä. Paady jaduhṉ tiuꞌudägooyy nebiä mmädiaꞌagy jaduhṉ tiøjiádät nebiä cujaaybä miähmøøyyän. \p \v 13 ’Høøc̈h, nøcxáaṉnäbøch jim̱ maa miic̈hän. Páadyhøch miic̈h jaduhṉ cham̱ nyajmøødmädiaꞌagy hädaa jäyaꞌay wyiinduumhajxy neby hajxy jaduhṉ xiooṉdáacpät nébiøch nxooṉdaꞌaguiän. \v 14 Tøøc̈h miic̈hä mmädiaꞌagy hädaa jäyaꞌayhajxy nyajmøødmädiaꞌagy. Paady hajxy yaa miähaṉhadyii hädaa yaabä naax̱wiin, coo hajxy haxøøgtuum quiaꞌa wädijnä. Høøc̈h hajxy xpiahijxp cooc̈h haxøøgtuum ngaꞌa wädity. \v 15 Chaads miic̈h nnämáꞌawät coo miic̈h hädaa jäyaꞌayhajxy mgüeendähádät maa jaꞌa møjcuꞌugongän. Cábøch jaduhṉ nmänaꞌañ coo hajxy yaa chóonät hädaa yaabä naax̱wiin. \v 16 Hoy hajxy jaduhṉ wiädity nébiøch nwäditiän. \v 17 Cunuuꞌx hädaa jäyaꞌayhajxy jaꞌa miic̈hä mhomiädiaꞌagyhaam nebiä mmädiaꞌagy hajxy tehṉgajnä xpianǿcxät xquiudiúuṉät. Mäduhṉ̃tiä miic̈hä mmädiaꞌaguiä, tøyhajt jeꞌe. \v 18 Høøc̈h, hädaa yaabä naax̱wíinhøch miic̈h tøø xquiex̱y nébiøch miic̈h jaꞌa jäyaꞌay jaꞌa mmädiaꞌagy hajxy nyajmädoyhádät. Jadúhṉhøch yøꞌøyaꞌayhajxy nwiinguexaam̱bä nebiä mmädiaꞌagy hajxy xyaghawaꞌxǿøyyät. \v 19 Nnähhoꞌtuꞌudáam̱biøch hädaa jäyaꞌayhajxy nejy miic̈hä mmädiaꞌagy hajxy tehṉgajnä xpianǿcxät xquiudiúuṉät. \p \v 20-21 ’Jadúhṉhøch nmänaam̱bä coo jäyaꞌayhajxy ween yhity tuꞌugmädiaꞌagy nägøx̱iä mädúhṉ̃tiøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xmiäbøgaaṉä majatyhagájpthøc̈hä njamiøød jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xyajwaꞌxaaṉä. Ween hajxy xmiøødhíjtäm tuꞌugmädiaꞌagy neby højts nhíjtäm tuꞌugmädiaꞌagy. Jaduhṉdsä jäyaꞌayhajxy miäbøgaꞌañ cooc̈h miic̈h tøyhajt tøø xjiaanc̈h quex̱y. \v 22 Tøøc̈h hajxy nguhdujtmoꞌoy coo hajxy yhídät tuꞌugmädiaꞌagy, nébiøch miic̈h tøø xquiuhdujtmoꞌoyän coo nhíjtämät tuꞌugmädiaꞌagy. \v 23 Tuꞌugmädiáꞌagyhøch hajxy xmiøødhity nébiøch miic̈h nmøødhitiän tuꞌugmädiaꞌagy. Nägøx̱iä hajxy jaduhṉ yhídät tuꞌugmädiaꞌagy, jaꞌa nmädiáꞌagyhøch hajxy tøø xmiäbǿjcäbä. Jaduhṉdsä jäyaꞌayhajxy ñajuøꞌøwaꞌañ nägøx̱iä cooc̈h miic̈h tøø xquiex̱y, coo miic̈h hajxy jaduhṉ mdsocy nébiøch miic̈h xchoquiän. \p \v 24 ’Teedy, mänáam̱bøch jaduhṉ cooc̈h hajxy jim̱ ween xmiøødhity maac̈h nhidaꞌañän, jaꞌac̈h miic̈h tøø xyajcøꞌøwaaṉǿꞌøyäbä. Jadúhṉhøch nmänaam̱bä coo jaꞌa mäjaa hajxy ween yhix̱y, jaꞌac̈h miic̈h tøø xmióꞌoyäbä. Xjiaanc̈h tehm̱ chójpøch miic̈h hänajty mänaabä hädaa yaabä naax̱wiin yhawijy tiøøꞌxtaꞌaguiän. Høxtä jädaꞌanäbáadyñøch miic̈h xchocyñä. \v 25 Teedy, tøyhajt miic̈h mnäꞌägädä mädiaꞌagy. Jaꞌa cuꞌughajxy, cab hajxy wyiinjuøꞌøy coo miic̈h mdømiädiaꞌagy. Pero høøc̈h, nhíx̱yhøch miic̈h. Hädaa njamiǿødhøc̈h hajxy chaa tänaabiä, ñajuøøby hajxy jeꞌe cooc̈h miic̈h tøø xquiex̱y. \v 26 Tøøc̈h hajxy jeꞌe nyajmøødmädiaꞌagy coo miic̈h nidiuhm̱ mDioshaty, coo miic̈h mdømiädiaꞌagy. Tehṉgájnøch jaduhṉ nyajmøødmädiaꞌagaꞌañ neby hajxy jaduhṉ ñic̈hogøød ñibiaꞌhäyowøød nébiøch miic̈h xchoquiän. Wéenhøch hajxy tuꞌugmädiaꞌagy xmiøødhity. \p Mänitä Jesús miädiaacpädøøyy. \c 18 \p \v 1 Coo Jesús miädiaacpädøøyy, mänitä Jesúshajxy chohṉ̃ cajptooty møødä jiamiøødhajxy. Mänitä woc hajxy yajnajxy, jaꞌa hänajty xøhajpä Cedrón. Mänit hajxy tiägøøyy olivocamjooty. \v 2 Jaꞌa Judas, yhix̱y hänajty jeꞌe jiiby olivocamjooty. Mayhooc jaꞌa Jesúshajxy hänajty jiiby tøø yhamugøꞌøy. Jaꞌa Judas jaꞌa Jesús hänajty yegaam̱b. Jaꞌa Jesús jaꞌa miädsiphajxy hänajty yajcøꞌødägøꞌøwáaṉäp. \v 3 Mänitä Judas jaꞌa soldadohajxy hoy wioy. Møødä policíahajxy hoy wioy maa jaꞌa teedywiindsøṉhajxiän, maa jaꞌa fariseoshajxiän. Mänitä Jesús jiiby ñägädaacä olivocamjooty, jaꞌa Judashajxy møødä soldado møødä policía. Tøø hänajty quioodsøøñä. Møødä jiøøn møødä quiuhm̱d hajxy quiädaacy. \v 4 Jaꞌa Jesús, ñajuøøby hänajty jeꞌe nebiaty hänajty jeꞌe tiunaꞌañii. Mänitä Jesús hoy jiøjcuyoꞌoyøꞌøy jaꞌa Judashajxy. Mänit miäyajtøøyy: \p ―Pøṉ hajxy mhøxtaaby. \p \v 5 Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Jesús Nazaretpä højts nhøxtaaby. \p Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Høøc̈h jaduhṉ xøhajp. \p \v 6 Coo jaꞌa soldadohajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy jaduhyyä yhøxtägøꞌøwaꞌcy. Jaduhyyä hajxy cøjx quiäday. \v 7 Mänit Jesús miäyajtǿøgumbä: \p ―Pøṉ hajxy mhøxtaaby. \p Mänitä Judashajxy yhadsóogumbä: \p ―Jaꞌa Jesús Nazaretpä højts nhøxtaaby. \p \v 8 Mänit Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tøøds mijts nja hawáaṉäm. Hǿøc̈hämäts jeꞌe. Pø hǿøc̈htiäm mijts xyhøxtaaby, wéenhøc̈hä njamiøødhajxy wyiimbity. \p \v 9 Paadiä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃ neby jaduhṉ tiøjiádät nebiä Tieedy hänajty tøø ñämaꞌayän: “Pǿṉhøch miic̈h tøø xyajcøꞌøwaaṉøꞌøy, cábøch pøṉ xpiøgaaṉä. Cab hajxy nej jiadaꞌañ.” \v 10 Mänitä Simón Pedro jaꞌa espada jiädujpädsøøm̱y. Mänitä teedywiindsǿṉ jaꞌa mioonsä tiaatsc ñäꞌä pújxäxä, jaꞌa hahoodiaatsc. Malco hänajty xiøhaty. \v 11 Mänitä Jesús jaꞌa Pedro yhojy: \p ―Cuyuugøꞌøw yøꞌø mhespada. Tsipcǿxpøch nhoꞌogaꞌañ nébiøc̈hä nDeedy tøø xñämaꞌayän. \p \v 12 Mänitä Jesús miajtsä quiøꞌøxojtsä. Jaꞌa soldadohajxy jaduhṉ jatcøøyy møødä wyiindsøṉhajxy møødä policíahajxy, jaꞌa judíoshajxy hänajty tøø quiéx̱iäbä. \v 13 Mänitä Jesús yajnøcxä maa jaꞌa Anás jaꞌa tiøjcän. Jaꞌa Anás jaꞌa Caifás hänajty miøꞌødhajpy. Teedywiindsǿṉ jaꞌa Caifás hänajty tiuum̱by. \v 14 Jaꞌa Caifás, jeꞌe jaꞌa judíoshajxy hänajty tøø ñämaꞌay cooc yhahixøꞌøy jaduhṉ coo tuꞌjäyaꞌay jaꞌa cuꞌug ñähhoꞌtúꞌudät. \p \v 15 Høx̱haam jaꞌa Simón Pedro jaꞌa Jesús hajxy hänajty pianøcxy nämetscä. Jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy nämetscä. Jaꞌa Simón Pedro miäguꞌughajpä, yhix̱y jaꞌa teedywiindsǿṉ hänajty jeꞌe. Mänit Jesús piadägøøyyä jaꞌa Simón Pedro miäguꞌughajpä maa jaꞌa teedywiindsǿṉ tiøghawaꞌadsän. \v 16 Jaꞌa Pedro, jim̱ jeꞌe miähmøøyy tøghawaꞌadshaguum. Mänitä Pedro miäguꞌughajpä piädsøøm̱y. Mänitä toꞌoxymoonsä miägapxy jaꞌa tøjcueendähajpä. Mänitä Pedro quiuwowǿøyyäbä tøghawaꞌads jaꞌa yhamdsoo mäguꞌughajpä. \v 17 Mänitä toꞌoxymoonsä jaꞌa Pedro miäyajtøøyy: \p ―Miic̈h yøꞌøyaꞌay mmøødwädijpy, túhṉämäts. \p Mänitä Pedro yhadsooyy: \p ―Caꞌa yhøøc̈hä. \p \v 18 Jim̱ä policíahajxy hänajty jiøømbaꞌaxam̱y møødä moonsähajxy. Tøøchc hänajty. Paady hajxy hänajty tøø jiøønyajmøjjøꞌøy. Jim̱ä Pedro hänajty jiøømbaꞌaxaam̱bä. \p \v 19 Mänitä Jesús miäyajtøøw̱a jaꞌa jiamiøødcøxpä møødä miädiaꞌagyquiøxpä. Jaꞌa teedywiindsǿṉ jaduhṉ yajtøøw̱. \v 20 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Jím̱høch hijty tøø nmädiaꞌagy majiäyaꞌayhagujc. Jím̱høch hijty nmäyajnähixøꞌøy Diostøgooty møød tsajtøgooty maa jaꞌa judíoshajxy nax̱y yhamugøꞌøyän. Cábøch jim̱ mänaa pactuum tøø nmädiaꞌagy. \v 21 Tiic̈h miic̈h coo xmiäyajtøy. Yøꞌøyaꞌayhajxy mmäyajtǿwäp yøꞌø nmädiáꞌagyhøch hajxy tøø xmiädóow̱äbä. Yøꞌøhajxy jeꞌe najuøøby nebiátyhøch jim̱ tøø nmädiaꞌaguiän. \p \v 22 Tuuṉä Jesús jaduhṉ ñäꞌä hadsooyy, mänit yhalaꞌabøꞌcä. Policía jaduhṉ tuꞌug jatcøøyy. Mänitä policía Jesús ñämaayy: \p ―Cab jaduhṉ yhoyyä coo jaꞌa teedywiindsǿṉ jaduhṉ mhadsówät. \p \v 23 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Pø tøøc̈h ngapxtägoy, yec jaꞌa tøyhajt yaa. Pø caj, cab jaduhṉ yhoyyä cooc̈h miic̈h näꞌä nägoobä xñäꞌä halaꞌabǿꞌøgät. \p \v 24 Mänitä Anás jaꞌa Jesús quiejxy cøꞌøxoch maa jaꞌa Caifás jaꞌa wyiinduumän. Caifás hänajty teedywiindsǿṉ tuum̱b. \p \v 25 Jaꞌa Simón Pedro, jim̱ hänajty jiøømbaꞌaxam̱y. Mänit miäyajtøøw̱a: \p ―Miic̈h yøꞌøyaꞌay mmøødwädijpy, túhṉämäts. \p Mänitä Pedro ñiguiugapxä: \p ―Caꞌa yhøøc̈hä. \p \v 26 Mänitä Pedro miäyajtǿøw̱ägumbä: \p ―Tøøc̈h miic̈h jiiby nhix̱y olivocamjooty møød yøꞌøyaꞌay, túhṉämäts. \p Jaꞌa teedywiindsǿṉ jaꞌa mioonsä jaduhṉ mäyajtøøw̱, jaayaꞌayä jiujy miäguꞌug jaꞌa tiaatsc hänajty tøø ñäꞌä pújxäxä jaꞌa Pedro. \v 27 Mänitä Pedro ñiguiugápxägumbä. Tuuṉä jaduhṉ ñäꞌä mänaaṉ̃, mänitä tseey yaax̱y. \p \v 28 Mänitä Jesús yajnøcxä maa jaꞌa gobernador tiøjcän. Pilato hänajty tuum̱b gobernador. Jobøꞌøwaam̱b hänajty. Coo hajxy jim̱ quiooꞌty, cabä teedywiindsøṉhajxy ñäꞌä tøjtägøøyy. Cabä Israelpä quiuhdujthajxy hänajty jaduhṉ myiṉ̃ coo hajxy jiiby tiøjtägǿꞌøwät maa jaꞌa tiøjc‑hajxiän, jaꞌa hajxy caꞌa Israelpähajpä, jaꞌa pascuaxøøjooty. Coo hajxy jiiby tiøjtägǿꞌøwät, cädiéeyäp hajxy jaduhṉ. Coo hajxy jaduhṉ quiädiéeyät, cab hajxy miägáyät jaꞌa pascuaxøøjooty. Paady hajxy jiiby quiaꞌa tägøøyy Pilato tiøgooty. \v 29 Coo Pilato miädooyy coo hajxy hänajty tøø quioody, mänit hajxy ñädøjpädsøøm̱a. Mänitä Pilato miänaaṉ̃: \p ―Tii mijts yøꞌøyaꞌay myajcuxøꞌøwøꞌøwaam̱by. \p \v 30 Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Coo hädaa jäyaꞌay häxøpy tøø quiaꞌa cädieey, cab højts miic̈h häxøpy tøø nyajnägoody. \p \v 31 Mänitä Pilato miänáaṉgumbä: \p ―Yajwiimbit yøꞌøyaꞌay hajxy. Nøcx mijts mädiaꞌagymiädow̱ nej mijts jaꞌa mguhdujt myiṉ̃än pø tøø quiädieey. \p Mänitä judíoshajxy yhadsooyy: \p ―Ja mänáꞌanäp højts jaduhṉ coo yaghoꞌogøød; pero højts, cab højts jaꞌa cuhdujt jaduhṉ nmøødä coo højts jäyaꞌay nyaghóꞌogät. \p \v 32 Paady hajxy jaduhṉ yhadsooyy, ween jaꞌa Pilato jaduhṉ ñägapxy pø tøø Jesús tøyhajt jiaanc̈h cädieey. Tøjiajt jaduhṉ nebiä Jesús hänajty tøø miänaꞌañän coo hänajty yegaꞌañii maa jaꞌa caꞌa Israelpähajxiän, coo hänajty yaghoꞌogaꞌañii cruzcøxp. \v 33 Mänitä Pilato tiøjtägøøyy. Mänitä Jesús quiuyaaxøøyyä tøgooty. Mänit miäyajtøøw̱a: \p ―Nej, miic̈hä judíoshajxy xguiobiernähajpä. \p \v 34 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Pøṉ jaduhṉ xñämaayy. Tøgä miic̈hä mhamdsoo copcooty mnäꞌä yajcojjiä. \p \v 35 Mänitä Pilato jadähooc yhadsóogumbä: \p ―Tiic̈h nyajnajuǿꞌøb. Caꞌa yhøøc̈hä Israelpäjäyaꞌay. Miic̈hä mhamdsoo mägunáax̱høch miic̈h tøø xyajnägoody møødä teedywiindsøṉhajxy. Tii jaduhṉ tøø mgädieey. \p \v 36 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Høøc̈h, cábøch yaa nduṉ̃ gobiernä hädaa yaabä naax̱wiin. Cooc̈h häxøpy nduṉ̃, tøøc̈hä nmoonsähajxy häxøpy xñäwaꞌañ. Cábøc̈hä judíoshajxy häxøpy tøø xñäꞌä mach. Cábøch yaa nduṉ̃ gobiernä. \p \v 37 Mänitä Pilato miänaaṉ̃: \p ―Mduum̱bädaꞌa gobiernä. \p Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Jex̱ioo, túum̱bøch jaduhṉ. Høøc̈h, nmädiáacypiøch jaꞌa tøyhajt hädaa yaabä naax̱wiin. Páadyhøch yaa tøø nmiṉ̃ tøø ngaꞌay. Pønjaty jaꞌa tømiadiaꞌagy mäbøjp, jeꞌec̈hä nmädiaꞌagy xmiäbǿjcäp. \p \v 38 Mänitä Pilato miänaaṉ̃: \p ―Pätiidä miic̈h jaduhṉ mnänøøm̱by jaꞌa tøyhajt. \p Mänitä Pilato tiøjpädsǿøm̱gumbä. Mänitä judíoshajxy ñämaayyä: \p ―Høøc̈h, cábøch yøꞌøyaꞌay tøø nhamdsoo hix̱y tøø nhamdsoo paady pø tøø quiädieey. \v 39 Jii mijtsä mguhdujt jaduhṉ cooc̈h mijts jaꞌa jäyaꞌay tuꞌug nhøxmájtsämät jaꞌa pascuaxøøjooty. Nej, mmänaam̱b hajxy jaduhṉä coo jaꞌa mgobiernähajxy nhøxmájtsämät. \p \v 40 Mänit hajxy møc yhadsooyy: \p ―¡Caꞌa yøꞌøyaꞌay mhøxmach! ¡Høxmats jaꞌa craa Barrabáshajpä! \p Paadiä Barrabás hänajty chum̱yc̈hänaꞌay coo hänajty tøø mieec̈h tøø pioty. Mänitä Pilato tiøjtägøøñä. \c 19 \p \v 1 Mänitä Pilato jaꞌa Jesús yajwojpä. \v 2 Mänitä soldado jaꞌa wädsatscorona hajxy yhädiuuṉ̃. Mänitä Jesús jaꞌa quiuhduum piädáacäxä. Mänitä Jesús jaꞌa hucywyit yajnähgäjeṉøøyyä nebiä gobiernähajxy hänajty wyithatiän. Paadiä Jesús jaduhṉ tiuuṉä, neby hajxy hänajty ñäꞌä wiꞌi ñäxiꞌigaꞌañ ñäꞌä wiꞌi ñäyaꞌaxaꞌañ. Paady hajxy hänajty ñäꞌä wiꞌi ñäxiꞌigaꞌañ coo jaꞌa Pilato hänajty tøø miänaꞌañ coogä Jesús hänajty guiobiernähaty. \v 3 Mänitä Jesús miäwiingooṉä. Mänit ñäxiicä: \p ―¡A poco miic̈h tuum̱b gobiérnäjä! \p Mänitä Jesús tiägøøyyä coxhóꞌcäbä. \p \v 4 Mänitä Pilato tiøjpädsǿøm̱gumbä. Mänitä judíoshajxy ñämaayyä: \p ―Nyajtøjpädsøm̱áam̱biøch yøꞌøyaꞌay nebiä tøyhajt hajxy jaduhṉ mmøødhádät cooc̈h tøø nhix̱y tøø nbaady coo tøø quiaꞌa cädieey. \p \v 5 Mänitä Jesús piadøjpädsøøm̱y hucywyitmøød, coronamøød. Mänitä Pilato ñämaayy jaꞌa Israelpäjäyaꞌayhajxy: \p ―Xiids yøꞌøyaꞌay tøø tiøjpädsøm̱y. \p \v 6 Coo Jesús jaduhṉ yhijxä jaꞌa teedywiindsøṉhajxy møødä policíahajxy, mänit hajxy ñäyaaxøøyy: \p ―¡Møjpahbétäts hajxy cruzcøxp! ¡Møjpahbétäts hajxy! \p Mänitä Pilato miänaaṉ̃: \p ―Hamdsoo hajxy mmøjpahbédät. Høøc̈h, cábøch jaduhṉ nmänaꞌañ coo tøø quiädieey. \p \v 7 Mänitä Israelpäyaꞌayhajxy yhadsooyy: \p ―Jaduhṉ højts nguhdujt myiṉ̃ coo yøꞌøyaꞌay ween yaghoꞌogyii jeꞌeguiøxpä coo tøø miänaꞌañ coogä Dios Tieedyhaty. \p \v 8 Coo Pilato jaduhṉ miädooyy, mänitä chähgøøbiøjcy. \v 9 Mänitä Pilato jaꞌa Jesús miøødtøjtägøøñä. Mänitä miäyajtøøyy: \p ―Maa miic̈h mjaanc̈h tsooñ. \p Pero cabä Jesús waam̱b miänaaṉ̃. \p \v 10 Mänitä Pilato miänáaṉgumbä: \p ―Nej, cábøch xñäꞌägä hadsowaꞌañä. Nej, caj miic̈h mnajuøꞌøyä cooc̈hä cuhdujt nmøødä cooc̈h miic̈h nhøxmádsät, ó cooc̈h miic̈h nyajmøjpahbedøød. \p \v 11 Mänit Jesús yhadsooyy: \p ―Coo Dios miic̈h cuhdujt häxøpy tøø xquiaꞌa moꞌoy, caj miic̈h jaꞌa cuhdujt häxøpy mmøødä maac̈h høøc̈hcøxpän. Paady miic̈h jaꞌa pojpä caj mjaty møødä quejee jaꞌa teedywiindsǿṉ, jaꞌa høøc̈h yaa tøø xyajméchäbä maa miic̈hä mwiinduumän. \p \v 12 Mänit Pilato jia wiinmahñdyhajty nebiä Jesús yhøxmádsät. Pero mänitä Israelpäyaꞌayhajxy ñäyaaxǿøguiumbä: \p ―¡Pø mmäguꞌughajpy miic̈h jaꞌa gobiernä César, caj miic̈h yøꞌø craa mhøxmádsät! Pøṉ jaduhṉ wiꞌi ñibiädáacäp nebiä gobiernän, jeꞌedsä gobiernä César møøtnimiädsiphájtäp. \p \v 13 Coo Pilato jaduhṉ miädooyy, mänitä Jesús miøødtøjpädsǿøm̱ägumbä. Mänitä Pilato yhøxtaacy häñaabiejtcøxp maa hajxy hänajty xiøhdaacthatiän. Jueꞌe hänajty jim̱ xiøhaty Gabata, hebreohayuuc‑haamby. Jeꞌeduhṉ ñänøøm̱by “maa jaꞌa tsaa quiøøñaꞌayän.” \v 14 Tøø hänajty quiujyxiøøjøꞌøy. Hadsuujøꞌøwaam̱bä pascuaxøø hänajty. Mänitä Pilato ñämaayy jaꞌa Israelpäyaꞌayhajxy: \p ―¡Xiidsä mgobiernähajxy! \p \v 15 Mänit hajxy ñäyaaxǿøguiumbä: \p ―¡Ween yhoꞌogy! ¡Ween yhoꞌogy! ¡Nøcx hajxy møjpahbet! \p Mänit Pilato miänaaṉ̃: \p ―Nej, mmänáꞌanäp mijts jaduhṉä coo mijts jaꞌa mgobiernä nmøjpahbéjtämät. \p Mänit teedywiindsøṉhajxy yhadsooyy: \p ―César højts ngobiernähajpy. Caꞌa wyiinghänaꞌcä. \p \v 16 Mänitä Pilato Jesús yajcøꞌødägøøyy maa jaꞌa Israelpähajxiän, coo Jesús miøjpahbedøød. \p \v 17 Mänitä Jesús jim̱ yajnøcxä maa jaduhṉ xiøhatiän “Maa jaꞌa Hoꞌogyjiäyaꞌaguiopcän.” Gólgota jim̱ xiøhaty hebreohayuuc‑haamby. Yhamdsoo cruz jeꞌe yajquejyquiaphajtä. \v 18 Jim̱ä Jesús hoy miøjpahbedyii. Metscä jäyaꞌay jim̱ miøjpahbéjtäbä Jesús jaꞌa ñähmøjc. Cujc jaꞌa Jesús quiubaꞌawøøyyä. \v 19 Mänitä Pilato yagjahyyä puꞌuyhuungcøxp: “Jesús Nazaretpä, jaꞌa Israelpäjäyaꞌay jaꞌa guiobiernähajxy.” Mänitä puꞌuyhuung yajyujpahw̱a cruzcuhduum. \v 20 Tägøøghayuuc‑haamby jaduhṉ yagjahyyä, møødä hebreo, møødä griego, møødä latín. Cajptmäwiingóṉ Jesús miøjpahbejtä. Paadiä judíoshajxy nämay yajmädiaacy nebiä Pilato hänajty tøø yajyuugjaayiiyän cruzcøxp. Mänitä teedywiindsǿṉ jaꞌa Pilato hajxy ñämaayy: \p \v 21 ―Cab hijty jaduhṉ yhahixøꞌøy coo jaduhṉ cu mjahy: “Jaꞌa Israelpäjäyaꞌay jaꞌa guiobiernähajxy.” Jaduhṉ cu mjahy: “Näꞌä nibiädáacäp jaduhṉ nebiä Israelpäjäyaꞌay jaꞌa guiobiernähajxiän.” \p \v 22 Mänitä Pilato yhadsooyy: \p ―Tøøc̈h jaduhṉ njaay; cábøch nyajtägatsaꞌañ. \p \v 23 Coo Jesús hänajty tøø miøjpahbedyii, mänitä soldado jaꞌa Jesús jaꞌa wyit hajxy yajpädøꞌcä. Nämädaax̱c jaꞌa soldadohajxy hänajty. Mänitä wit hajxy yajwaꞌxy cøduꞌug. Jii Jesús jaꞌa yoṉ̃wit hänajty tuꞌug. Tuꞌugwit hänajty tøø quiojy; cab hänajty maa xiuyyä. \p \v 24 Mänitä soldadohajxy ñiñämaayyä: \p ―Cab jaduhṉ yhoyyä coo hädaa wit hajxy nhagøødsǿøyyämät. Tsøg hajxy häyǿꞌcäm. Pøṉ hädaa wit jaduhṉ cuhäyǿꞌøgäp, jeꞌe jaduhṉ jeꞌehádäp. \p Mänitä soldadohajxy jaduhṉ jiaanc̈h häyøꞌcy. Jaduhṉdsä Diosmädiaꞌagy tiøjiajty maa jaduhṉ cujaay myiṉ̃än: “Xyajwáꞌxøch jaꞌa nwit hajxy; xquiuhäyǿꞌcøch jaꞌa nwit hajxy jaduhṉ.” \p \v 25 Jim̱ä Jesús jaꞌa tiaj hänajty tiänaꞌay maa hänajty mädøyyä tøø miøjpahbedyiijän, chaadsä tiaj jaꞌa piuhdoꞌoxy, chaadsä María jaꞌa Cleofas jaꞌa tioꞌoxiøjc, chaadsä María Magdalena. Jim̱ä Jesús jaꞌa miäguꞌughajpä hänajty tuꞌug tiänaꞌay maa jaꞌa Jesús tiaj mädøyyän, jaꞌa Jesús hänajty jiaanc̈h tehm̱ chojpiä. \v 26 Coo hajxy yhijxä jaꞌa Jesús, mänitä Jesús jaꞌa tiaj ñämaayy: \p ―Maam, hädaads mhuunghádäp. \p \v 27 Mänitä Jesús jaꞌa miäguꞌughajpä ñämaayy: \p ―Hädaads mdajhádäp, jaꞌa høøc̈hä ndaj. \p Mänit jiaanc̈h tajnäbøjcy. \p \v 28 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Tødsǿøyyäbøch. \p Tøjiajt jaꞌa Diosmädiaꞌagy jaduhṉ. Ñajuøøbiä Jesús hänajty coo hänajty tøø yhabejnä. \v 29 Jim̱ä tex̱y hänajty tuꞌug quiøøñaꞌay vinoxuṉmøød. Mänitä xoꞌod hajxy quiugonøøyy vinojooty. Cøjx jeꞌe chomøꞌøy. Mänitä pax̱y hajxy yagjøjwøønøøyy jaꞌa xoꞌod. Mänitä Jesús jaꞌa xoꞌod hajxy yaghayuugøøyy. \v 30 Coo Jesús jaꞌa vino miuuꞌcy, mänitä miänaaṉ̃: \p ―Tøøds jaduhṉ miaañä. \p Mänitä quiopc yagjänaaṉnä. Mänit yhoꞌnä. \p \v 31 Mänaa jaꞌa Jesús yhoꞌoguiän, jaꞌa pascuaxøø hänajty tehm̱ yhadsuujøøby. Cujaboom jaꞌa møjpascuaxøø hänajty jiadaꞌañii, pooꞌxxiøøjooty. Jaduhṉdsä judíoshajxy hänajty quiuhdujthaty, cabä hoꞌogyjiäyaꞌay hajxy hänajty jim̱ yajmähmøꞌøy cruzcøxp jaꞌa pooꞌxxiøøjooty. Mänitä Israelpä jaꞌa Pilato hajxy hoy ñämaꞌay coo soldado quiéxät weenä Jesús jaꞌa tiecyhajxy nøcxy tiǿjjäxä neby hajxy paquiä yhóꞌogät. Nägooyyä hajxy jaduhṉ yhóꞌogät, mänit hajxy yajmänacøød cruzcøxp. \v 32-33 Mänitä Pilato jaꞌa soldado jiaanc̈h quejxy. Coo jaꞌa soldadohajxy jim̱ miejch, mänit hajxy yhijxy coo jaꞌa Jesús hänajty tøø yhoꞌogy. Cabä tiecy hajxy jeꞌe ñäꞌä tøjjä. Mänitä ñähmøjcpähajxy tiecytiøjjä nämetscä. Cahnä hajxy hänajty yhoꞌogy. \p \v 34 Mänitä Jesús quiaac̈hmägumøøyyä cuhm̱dhaam. Soldado jaduhṉ tuꞌug jatcøøyy. Mänitä nøꞌty piädsøøm̱y chaadsä nøø. \v 35 Høøc̈h, tøyhájthøch jaduhṉ tøø nhix̱y. Páadyhøch mijts jaduhṉ nyajmädoyhaty neby hajxy jaduhṉ mmäbǿgät. \v 36-37 Jecy hajxy jaduhṉ quiujahy Diosmädiaꞌagyjiooty jaꞌa Jesúscøxpä: “Cabä piajc tiøjáaṉäxä.” Jaduhṉ hajxy quiujahbiä jaꞌa Jesúscøxpä: “Wyiinheeꞌppedaam̱by hajxy, jaꞌa hajxy hänajty tøø quiúm̱iäbä.” Coo jaꞌa Jesús jaꞌa tiecy jaduhṉ quiaꞌa jaanc̈h tǿjjäxä, coo jaduhṉ jiaanc̈h cuum̱a, tøjiajt jaꞌa Diosmädiaꞌagy jaduhṉ. \p \v 38 Tuꞌugä jäyaꞌay hänajty jim̱ chooñ Arimatea. José hänajty xiøhaty. Hameeꞌch jaꞌa Jesús hänajty miøødnimiäguꞌughadyii. Chähgøøbiä José jaꞌa judíos hänajty. Paadiä Jesús hänajty hijxwiinduum quiaꞌa møødwädityii. Mänitä José jaꞌa cuhdujt hoy yajpädsøm̱y maa jaꞌa Pilatän coo jaꞌa Jesús yajmänacaꞌañ cruzcøxp. Mänitä Pilato jaꞌa cuhdujt jiaanc̈h yejcy. Mänitä José jaꞌa Jesús yajmänajcy cruzcøxp. \v 39 Mänitä Nicodemo jaꞌa perfume miämejch hiiꞌxmajc kilo. Mäyäbicøꞌøy miämejch møødä mirra møødä áloes. Tøø hänajty jiegøꞌøy coo jaꞌa Nicodemo hänajty tøø yhuug hoobiä coods maa jaꞌa Jesúsän. \v 40 Mänitä José jaꞌa Jesús hajxy ñähbijty møødä Nicodemo. Jiibiä perfume hajxy yajmänähbidøøyy. Jaduhṉdsä judíoshajxy hänajty quiuhdujthaty. Perfumemänähbidøꞌøy jaꞌa hoꞌogyjiäyaꞌay hajxy hänajty yajnaax̱tägøꞌøy. \v 41 Jim̱ä olivocam̱ hänajty tuꞌug mäwiingóṉ maa jaꞌa Jesús hänajty tøø miøjpahbedyiijän. Jiibiä tsaajut hänajty tuꞌug olivocamjooty wiinmøjtuum. Naam̱baꞌay jaꞌa tsaajut hänajty. Cahnä hoꞌogyjiäyaꞌay hänajty jiiby piädaactsooñiinä. \v 42 Jaꞌa judíoshajxy, tsuu jaꞌa piooꞌxxiøø hajxy hänajty yajtsohṉdaꞌagy. Cab hajxy hänajty quiuhdujthaty coo hajxy tii tiúnät jaꞌa pooꞌxxiøøjooty. Ja ween jaꞌa pooꞌxxiøø hänajty quiaꞌa habaady, paadiä Joséhajxy quiaꞌa näbaadøøyyä coo hajxy hoy jäguem̱ cu yajnaax̱tägøøyy. Paady hajxy jim̱iä ñäꞌä pädaacy tsaajutjooty jaꞌa olivocamjootypä. \c 20 \p \v 1 Cumaax̱c, näxøø hänajty jeꞌe. Mänitä María Magdalenahajxy jim̱ ñøcxy maa jaꞌa tsaajutän, maa jaꞌa Jesús hänajty tøø ñaax̱tägøꞌøyän. Cahnä hänajty hoy jiajjøꞌøgyñä. Coodsjuøøbyñä hänajty. Mänit hajxy yhijxy coo jaꞌa tsaa jim̱ tøø jiøwaꞌac̈h juthaguuy. \v 2 Coo jaꞌa María yhijxy coo jaꞌa tsaa quiaꞌa jim̱än juthaguuy, mänit wyiimbijty päyøꞌøguiä. Mänitä Simón Pedrohajxy piaatä chaadsä Jesús jaꞌa miäguꞌughajpä, jaꞌa Jesús hänajty jiaanc̈h tehm̱ chojpiä. Mänitä María miänaaṉ̃: \p ―Tøø jaꞌa nWiindsøṉhájtäm hajxy xyajpädsǿøm̱äm tsaajutjooty. Cab højts nnajuøꞌøy pämaadä hajxy tøø piädaꞌagy. \p \v 3 Coo jaꞌa Pedrohajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy jim̱ ñøcxy päyøꞌøguiä maa jaꞌa tsaajutän. Mänitä María jadähooc pianǿcxcumbä. \v 4 Mänitä Pedro yhøxpäyøꞌcä. Jayøjp jaꞌa Pedro jiamiøød jim̱ miejch maa jaꞌa tsaajutän. \v 5 Mänit jiiby quiuwoodsøøyy tsaajutjooty. Mänitä wit yhijxy coo jiiby yhohx̱naꞌay jutjooty. Pero cab jiiby tiehm̱ tiägøøyy. Näꞌä cuhixøøyy jaduhṉ. \v 6 Mänitä Simón Pedro høx̱haam jiaac mejch. Tuꞌudaꞌaquiä jiiby tiägøøyy tsaajutjooty. Jaduhṉä wit yhijxpä coo jiiby yhohx̱naꞌay. \v 7 Mänitä paayyä yhijxy, jaꞌa Jesús hajxy hänajty tøø yajcuhmäguítiäbä. Hawiing hänajty jim̱ ñeꞌnaꞌay. \v 8 Mänitä Pedro jiamiøød piadägøøbiä, jaꞌa hänajty jayøjp tøø miéchäbä. Mänitä paayyä yhijxpä coo hawiing ñeꞌnaꞌay. Paady jaduhṉ miäbøjcy coo jaꞌa Jesús hänajty tøø jiujypiøcy. \v 9 Cahnä Diosmädiaꞌagy hajxy hänajty hoy wyiinjuøꞌøyñä jaꞌa jecypiä maa jaduhṉ myiṉ̃än coo jaꞌa Jesús hänajty jiujypiøgaꞌañ coo hänajty tøø yhoꞌogy. \v 10 Mänitä Pedrohajxy wyiimbijnä, ñøcxnä hajxy maa jaꞌa tiøjc‑hajxiän. \p \v 11 Tøø jaꞌa María hänajty piaméjtscumbä høx̱haam maa jaꞌa tsaajutän. Coo jaꞌa Pedrohajxy wyiimbijnä, mähmøøyy jaꞌa María jim̱ nidiuhm̱. Wiꞌi jiøøby hänajty. Mänit jiiby quiuwoodsǿøguiumbä tsaajutjooty. \v 12 Mänitä Diosmoonsä metsc yhijxy, jaꞌa tsajpootyptsohm̱bä. Haagä nähboobwit hajxy hänajty. Jiiby hajxy hänajty yhäñaꞌay maa jaꞌa Jesús hänajty tøø wyijtsnaꞌayän. Tuꞌjäyaꞌay hänajty yhäñaꞌay maa jaꞌa Jesús jaꞌa quiopc hänajty tøø quiooṉnaꞌayän. Y tuꞌjäyaꞌay hänajty yhäñaꞌay maa jaꞌa Jesús jaꞌa tiecy hänajty tøø quiajpnaꞌayän. \v 13 Mänitä María miäyajtøøw̱a: \p ―Muuxy, tii coo mwiꞌi jiøꞌøy. \p Mänitä María yhadsooyy: \p ―Tøøc̈hä nWiindsǿṉ hajxy xyajpädsøøm̱ä. Pämaadä hajxy tøø piädaꞌagy. \p \v 14-15 Tuuṉä María jaduhṉ ñäꞌä hadsooyy, mänitä wiaꞌwiimbijty. Mänitä Jesús yhijxy. Jim̱ hänajty tiänaꞌay; pero cab jaduhṉ yhøxcajpy. Olivocam̱güeendähajpä jeꞌe yhajoodhajt. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Muuxy, tii coo mwiꞌi jiøꞌøy. Pøṉ mhøxtaaby. \p Mänitä María yhadsooyy: \p ―Tsäguhm̱, pø miic̈h tøø myajpädsøm̱y, høøc̈h hawáaṉäc maa tøø mbädaꞌagy nébiøch häyaa nøcxy nyajpädøꞌøgy. \p \v 16 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―¡María! \p Tuuṉä María jaduhṉ ñäꞌä nämaayyä, mänitä wyiinheeꞌppejty. Mänitä yhøxcajpy coo jeꞌe Jiesúsä. Mänitä jaduhṉ miänaaṉ̃ hebreohayuuc‑haamby: \p ―¡Raboni! ―jeꞌe jaduhṉ ñänøøm̱by “Wiindsǿṉ.” \p \v 17 Mänitä María jaꞌa Jesús jia mats jia mäneṉaaṉ̃. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Caꞌac̈h xmiach. Cáhnøch jim̱ nhoyñä maac̈hä nDeediän. Nǿcxhøc̈hä njamiøødhajxy hawáaṉäc cooc̈h jim̱ nnøcxaꞌañ maac̈hä nDeediän, maac̈hä nDiosän. Jaanä jeꞌe mijts mDeedyhajpä mDioshajpä. \p \v 18 Mänitä María jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hoy jiaanc̈h nämaꞌay: \p ―Tøøc̈h jeꞌe nhix̱y, jaꞌa hajxy nWiindsøṉhájtämbä. \p Mänit hajxy cøjx yhawáaṉäxä nebiaty jaꞌa María hänajty tøø ñämaꞌayii. \p \v 19 Coo quioodsøøñä, mänitä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy ñiyhagǿøyyänä. Hix̱, chähgøøby jaꞌa judíos hajxy jeꞌe hänajty; paady hajxy ñiyhagøøyyä. Mänitä Jesús jiiby ñäguehx̱tøøꞌxy hagujc hawaꞌads. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Mäguieppe hajxy. Caꞌa hajxy tii mdajy mmay. \p \v 20 Mänitä Jesús yajcähxøꞌcy jaꞌa quiøꞌøjoot møødä quiaac̈hhac maa hänajty tøø jiotiän. Coo hajxy yhijxy, mänit hajxy ñajuøøyy coo jeꞌe Jiesúsä. Mänit hajxy xiooṉdaacy. \v 21 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Caꞌa hajxy tii mdajy mmay. Nébiøc̈hä nDeedy tøø xwyiinguex̱iän, jaanä jadúhṉhøch mijts nwiinguexaam̱bä. \p \v 22 Mänitä Jesús ñäbäxujy jaꞌa jiamiøødhajxy. Mänitä miänaaṉ̃: \p ―Wiingpøc jaꞌa Dioshespíritu hajxy. \v 23 Høøc̈h mijts jaꞌa mäjaa nmoꞌowaam̱by. Pønjaty mijts mhawáaṉäp coo Dios jaꞌa piojpä quiädieeyhajxy tøø yajnähwaꞌac̈h, pues tøyhajt jaduhṉ coo Dios tøø yajnähwaꞌac̈h. Pønjaty mijts mhawáaṉäp coo Dios tøø quiaꞌa yajnähwaꞌac̈h, pues tøyhajt jaduhṉ coo Dios tøø quiaꞌa yajnähwaꞌac̈h. \p \v 24 Majmetscjäyaꞌay jaꞌa Jesús hänajty tøø miøødwädity. Tuꞌug hänajty xiøhaty Tomás, jaꞌa hajxy hänajty ñänøøm̱biä “Hametsc‑huung.” Mänaa jaꞌa Jesús ñäguehx̱tøøꞌxtsooñän jayøbajt, cabä Tomás hänajty jim̱. \v 25 Mänitä Tomás ñämaayyä jaꞌa jiamiøødhajxy: \p ―Tøø højts nhix̱y, jaꞌa hajxy nWiindsøṉhájtämbä. \p Mänitä Tomás miänaaṉ̃: \p ―Mänítøch nmäbǿgät cooc̈h ndehm̱ yhíxät pø jaanc̈h jot jaꞌa quiøꞌø, cooc̈hä ngøꞌø jiiby nhuuc tehm̱ piädáꞌagät maa jaꞌa quiaac̈hmøjc jiutän. Pø cabä, cábøch jaduhṉ nnäꞌägä mäbǿgät. \p \v 26 Cuductujxøø, jiibiä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy hänajty tøgóotiägumbä. Jiibiä Tomás hänajtypä. Tøø jaꞌa tøjc hajxy hänajty yhagǿøguiumbä. Mänitä Jesús jiiby ñäguehx̱tǿøꞌxcumbä hagujc hawaꞌads. Mänitä miänaaṉ̃: \p ―Mäguieppe hajxy. Caꞌa hajxy tii mdajy mmay. \p \v 27 Mänitä Tomás ñämaayy: \p ―Tehm̱ quiudsiiwøꞌøw yøꞌø mgøꞌø yaaby ngøꞌøjóotyhøch maa jaꞌa clavohaawän. Híjxägøch hädaa ngøꞌø. Pädaꞌag yøꞌø mgøꞌø yaaby ngaac̈hmǿjc‑høch. Miic̈h, caj miic̈h hijty mmäbøcy. Chaac̈h miic̈h nnämáꞌawät coo mmäbǿgät. \p \v 28 Mänitä Tomás yhadsooyy: \p ―Míic̈hhøch nWiindsøṉhajpy, nDioshajpy. \p \v 29 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cooc̈h miic̈h tøø xyhix̱y, paady jaduhṉ mmäbøcy. Jootcujc hajxy jeꞌe, jaꞌa hajxy tøø miäbǿquiäbä, hóyhøch hajxy jeꞌe tøø xquiaꞌa ja hix̱y. \p \v 30 Madiuꞌu jaꞌa Jesús jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjätypä yajcähxøꞌcy jaꞌa jiamiøødä wyiinduumhajxy. Cab yam̱ cøx̱iä quiujaayä hädaa librocøxp. Cujwaꞌxy jeꞌe yam̱ quiujaayä. \v 31 Paady yam̱ quiujaayä neby hajxy jaduhṉ mmäbǿgät coo Jesús jaꞌa Dios Tieedyhaty, coo Jesús jeꞌe Miesíashaty, coo jaꞌa Dios jaduhṉ tøø quiex̱y. Coo jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hajxy mmäbǿjcät, mhídäp hajxy jim̱ tsajpootyp cøjxtaꞌaxiøø. \c 21 \p \v 1 Jadähooc jaꞌa Jesús yhíjxägumbä jaꞌa jiamiøødhajxy jim̱ mejypiaꞌa jaꞌa xøhajpä Tiberias. \v 2 Jim̱ä Simón Pedrohajxy hänajty møødä Tomás, jaꞌa hajxy hänajty ñänøøm̱biä “Hametsc‑huung”, møødä Natanael jaꞌa Caná de Galilea tsohm̱bä, møødä Zebedeo yhuunghajxy, møød hajxy jaac nämetspä. Haagä Jesús jaꞌa jiamiøødhajxy jaduhṉ. \v 3 Mänitä Simón Pedro miänaaṉ̃: \p ―Nøcxy nhuuc jaac hacxmach. \p Mänitä jiamiøødhajxy miänaaṉ̃: \p ―Ween hajxy nnǿcxäm. \p Mänit hajxy jiaanc̈h nøcxy mejypiaꞌa. Mänit hajxy biarcotägøøyy. Mänit hajxy hoy jia hacxmadsaꞌañ. Tuꞌtsuhm̱ hajxy jaduhṉ jia wädijty. Pero cab hajxy tii ñäꞌägä paaty. \v 4 Coo jiobøøyy, jim̱ä Jesús hänajty tiänaꞌay puꞌuwiing. Pero cabä Jesús yhøxcajpä jaꞌa jiamiøødhajxy. \v 5 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Mäguꞌughajpädøjc, nej, cab hajxy tii tøø mnäꞌägä paadiä. \p Mänit hajxy yhadsooyy: \p ―Joom mäguꞌughajpä, cab højts tii tøø nnäꞌägä paady. \p \v 6 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Pädaꞌag yøꞌø mdsaay hajxy jim̱haamby jaꞌa barcohahooyhaampiä paꞌahaam. Mänit hajxy jaduhṉ mbáadät. \p Mänitä chaay hajxy jim̱ jiaanc̈h pädaacy. May jaꞌa hacx hajxy jiaanc̈h tehm̱ yaghadujcy. Cab hajxy hänajty miayaꞌañii coo jaꞌa tsaay hajxy hänajty jia wijtspädsøm̱aꞌañ nøøjooty. \v 7 Mänitä Pedro ñämaayyä jaꞌa Jesús jaꞌa jiamiøød, jaꞌa Jesús hänajty jiaanc̈h tehm̱ chojpiä: \p ―¡Jaꞌa nWiindsøṉhájtämhajxy yøꞌø! \p Tuuṉä Pedro jaduhṉ ñäꞌä mädooyy coo jeꞌe Jiesúsä, mänitä wyitpägøøyy. Høxyøꞌøhuungmøød hajxy hänajty yhacxmach. Mänitä quiuhtøpxnajxy nøøjooty. Nøcxaam̱b hänajty puꞌuwiing maa jaꞌa Jesúsän. \v 8 Jaꞌa jiamiøødhajxy, jiiby hajxy miähmøøyy barcojooty. Mejypiaꞌa mäwiingóṉ hajxy hänajty yhacxjoomy. Jaduhṉädaꞌa jaꞌa mejypiaꞌa hajxy hänajty tøø ñähgueꞌegy mägoꞌxmetro. Hujts jaꞌa tsaay jaꞌa hacx hänajty miøødä. Mänitä tsaay hajxy pawich yajnøcxy mejypiaꞌa barcojooty. \v 9 Mänit hajxy biarcopädsøøm̱y. Mänitä juhṉ̃dy hajxy yhijxy coo jim̱ wyiꞌi tioy puꞌuwiing. Jim̱ä Jesús hänajty yhacxtsaꞌay. Jim̱ä tsajcaagy hänajty yajcooṉnaꞌay. \v 10 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Mämíṉ jaꞌa hacx hajxy mejtstägøøg, jaꞌa hajxy tøø mmáchäbä. \p \v 11 Mänitä Pedro tiägǿøguiumbä barcojooty. Mänitä tsaay pawich yajmejch mejypiaꞌa. Mägoꞌx cu juxychäguiꞌxmajtägøøg jaꞌa hacx hänajty jiiby tsaajiooty, haagä majatypä. Hujts jaꞌa tsaay hänajty, pero cabä hacx yajcøøꞌch. \v 12 Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Miṉds hajxy cay. \p Cab hajxy miäyajtøøyy pøṉ jeꞌe. Tøø hajxy hänajty yhøxcapy coo jeꞌe Jiesúsä. \v 13 Mänitä Jesús jaꞌa jiamiøød jaꞌa tsajcaagy hajxy miooyy møødä hacxtsaꞌay. \p \v 14 Miädägøøghoocpä jaꞌa Jesús hajxy hänajty tøø yhix̱y mänaa hänajty tøø jiujypiøquiän. \p \v 15 Coo hajxy quiaabiädøøyy, mänitä Jesús jaꞌa Simón Pedro ñämaayy: \p ―Simón, Juan miic̈h mdeedyhajpy. Pøṉhøc̈hädaꞌa xmiaas tsojp, yøꞌø njamiøødhájtäm o miic̈h. \p Mänitä Pedro yhadsooyy: \p ―Mnajuøøby miic̈h cooc̈h miic̈h njuøꞌøy nebiä hajch nebiä puhyaꞌayän. \p Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Yaghójcägøc̈hä nmeeghuunghajxy. \p Caꞌa mieeghuungä jaꞌa Jesús jaduhṉ tiehm̱ ñänøøm̱. Jeꞌeduhṉ ñänøøm̱ coo jaꞌa Simón Pedro jaꞌa jäyaꞌayhajxy yajnähixǿꞌøwät, jaꞌa Jesús jaꞌa miädiaꞌagy hajxy panǿcxäbä. \v 16 Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Simón, nej, xchójpøch miic̈hä. \p Mänitä Pedro yhadsooyy: \p ―Mnajuøøby miic̈h cooc̈h miic̈h njuøꞌøy nebiä hajch nebiä puhyaꞌayän. \p Mänitä Jesús miänaaṉ̃: \p ―Cueendähájtägøc̈hä nmeeghajxy. \p \v 17 Jaꞌa miädägøøghoocpä jaꞌa Simón Pedro ñämáayyägumbä: \p ―Simón, nej, jaduhṉc̈h xjwiøꞌøyä nebiä hajch nebiä puhyaꞌayän. \p Mänitä Pedro jiootmadiägøøyy coo miäyajtøøw̱a jaꞌa miädägøøghoocpä. \p Mänitä Pedro yhadsooyy: \p ―Cøx̱iä miic̈h mnajuøꞌøy. Mnajuøøby jaduhṉ cooc̈h miic̈h njuøꞌøy nebiä hajch nebiä puhyaꞌayän. \p Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: \p ―Pues, yaghójcägøch jaꞌa nmeeghajxy. \v 18 Tehm̱ tiøyhájthøch miic̈h chaa nnämáꞌawät, coo hijty mdsucywiajyhatyñä, hamdsoo jaꞌa mwit hijty mbägøꞌøy. Mwädijp hijty maa jaꞌa mjoot hijty choquiän. Pero coo hänajty tøø mmäjaanä, mänit mgøꞌø mxajtøwaꞌañ. Mänitä wiinghänaꞌc jaꞌa mwit xyajpägøꞌøwaꞌañ. Mänit xyajnøcxaꞌañ maa jaꞌa mjoot hänajty quiaꞌa tsoquiän. \p \v 19 Paadiä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃ nebiä Pedro jaduhṉ ñajuǿꞌøwät neby hänajty yaghoꞌogaꞌañii, nebiä Dios jaꞌa miäjaa jaduhṉ yajcähxǿꞌøgät jaꞌa Pedrocøxpä. Mänitä Jesús jaꞌa Pedro ñämaayy: \p ―Jam̱ hajxy wädíjtäm. \p \v 20 Mänitä Pedro quioowiimbijty. Mänítøch xyhijxy cooc̈hä Jesús hänajty nbanøcxpä. Høøc̈h, Juánghøch høøc̈h. Høøc̈hä Jesús hijty xjiaanc̈h tehm̱ chojp. Høøc̈h jeꞌe häñaayy jaꞌa Jesús jaꞌa ñähmøjc mänaa højts ndsuugayyän. Høøc̈h jaduhṉ nyajtøøw̱: “Wiindsǿṉ, pøṉ miic̈h jaduhṉ xyegaam̱b.” \v 21 Cooc̈hä Pedro xyhijxy, mänitä Jesús miäyajtøøyy: \p ―Wiindsǿṉ, yøꞌøyáꞌayäts, nej yøꞌøyaꞌay jiadaꞌañ. \p \v 22 Mänitä Jesús yhadsooyy: \p ―Caꞌa myiic̈hä mgüeentä yøꞌø pø chójpiøc̈hä njoot jaduhṉ coo yøꞌøyaꞌay hänajty jiinä cooc̈hä ngädaactägátsät. Pero miic̈h, panǿcxägøch jaꞌa nmädiaꞌagy. \p \v 23 Mänitä mädiaꞌagy jii wiädijty maa jaꞌa jäyaꞌayhajxiän jaꞌa Diosmädiaꞌagy hajxy panøcxpä cóogøch tyijy ngaꞌa hoꞌogaꞌañ. Pero cabä Jesús jaduhṉ miänaaṉ̃ cóogøch ngaꞌa hoꞌogaꞌañ. Nøm̱ jaduhṉ miänaaṉ̃: “Caꞌa myiic̈hä mgüeentä yøꞌø pø chójpiøch jaꞌa njoot jaduhṉ coo yøꞌøyaꞌay hänajty jiinä cooc̈h ngädaactägátsät.” \p \v 24 Høøc̈h, Juánghøch høøc̈h. Tehm̱ tiøyhájthøch jaduhṉ tøø nhix̱y nébiøch chaa ngujaayän. Ñajuǿøbiøc̈hä njamiøødhajxy cooc̈hä tøyhajt nmøødä. \p \v 25 Madiuꞌu jaꞌa Jesús jaduhṉ jiaanc̈h tuuṉ̃. Cábøch yam̱ cøx̱iä tøø ngujaay. Cooc̈h häxøpy cøx̱iä tøø ngujaay, cabä ndijy hädaa naax̱wiimbä miädøyhádät. Amén.