\id JAS \h TUTU SANTIAGO \toc1 TUTU CHA NI TAA RA CHAHNU SANTIAGO \toc2 TUTU SANTIAGO \toc3 Stg. \mt1 TUTU CHA NI TAA RA CHAHNU SANTIAGO \c 1 \s1 Ni tachi ra Santiago tutu ya chi ñivi judío cuahan nini cahnu ñuhun ñuñivi \p \v 1 Yuhu ra Santiago taa tutu ya chihin ndo, ta musu ra Ndioo chi ra chahnu Jesucristo cuu tahin. Tachi yu iin tuhun na cumi chihin ndo. Ñivi judío cuu ndo, ta cha ni cuahan ndo nini cahnu nu ñuhun ñuñivi, ta vitin chinu ini ndo chi ra Jesucristo. \s1 Chaha ra Ndioo cha chini tuni chi ñivi ra \p \v 2 Yani xaa, na cua cusii ini ndo, tu cua ndehe ndo tu ndoho. \v 3 Cua cusii ini ndo, vati chito ndo ti tacan ni cua coto ra Ndioo a chinu vaha ini ndo chi ra. Tacan ni nihin ndo cuhva cha cua cundee ini ndo. \v 4 Tu cua cundee vaha ini ndo tu ndoho cua ndehe ndo, cua coo vaha ndo. Chacan cuu cha cua cuu ndo ñivi cha iyo vaha cuenda ra Ndioo, ta ñahni cha cua cumani chi ndo. \p \v 5 Tu ña chito ndo ñaan cha cuu cha vaha cuenda ra Ndioo, cua cahan ndahvi ndo chi ra ti na cua tindee ra chihin ndo. Tacan ni cua cuhva vaha ra Ndioo cha chini tuni chi ndo cuhva chaha ra chi ndihi ñivi cahan chi ra. Ña cua nduxaan ra chi ndo, soco cua tindee ra chi ndo. \v 6 Na cua cuinu ini ndo cha cua savaha ra Ndioo cuhva cahan ndahvi ndo chi ra. Ña cua saxini ndo ti ña cua tindee ra. Tu cua saxini ndo, cua cuu ndo sava ta cua nduta tañuhun. Tihya tican tahnu nduta can, vati nihin xaan caa tati. \v 7 Tacan cuu nu cuu ñivi can, vati tihya tican nanducu ñi cha chini tuni chi ñi. Ña cua saxini ñivi can ti iyo cha cua cuhva ra Ndioo chi ñi. \v 8 Saxini xaan ñi. Chacan cuu cha ña cua coto ñi ñaan cha cuu cha cua savaha ñi. \p \v 9 Ta ra yani yo iyo ndahvi xaan―na cua cusii ini ra, vati cha sacahnu ra Ndioo chi ra. \v 10 Na cua cusii ini tahan ra yani yo iyo vaha ndatiñu, vati cua coto ra yoso cuhva cua coo tu ndahvi ini chi ra, ta ña cua ndurai ra. Tacan ni cua coo ra, vati yatin xaan cua cuvi ra cuhva cha chihi ita. \v 11 Ndaa ri nicandi, ta nihin xaan ndehe ri. Chacan cuu cha neti ita can, ta ndoyo ñuhun chi. Ña taqui ca chi. Ta tacan cua ndoyo ñuhun tahan ra iyo vaha ndatiñu, ta ñahni yavi ndaa cha ndacu ra. \s1 Cua coo tu ndoho chi ñivi \p \v 12 Tu cua cundee ini ndo, ta ña cua savaha ndo ndavaha ni nu cua ndehe ndo tu ndoho, cua cusii ini ndo, vati cua coo ndito ndo chi ra Ndioo ndihi ni quivi ndihi ni tiempu. Cua coo ndito ndo chi ra, vati cua quee vaha ndo. Tacan ni cua coo ndo, vati cati ra Ndioo ti tacan ni cua savaha ra chi ñivi cuni chi ra. \v 13 Tu cua cuni ndo savaha ndo ndavaha ni, ña cua cati ndo ti ra Ndioo cuu ra cati ti na cua savaha ndo ndavaha ni, vati ña tuhva ra savaha ra ndavaha ni, ta ni ña tuhva ra cati ra ti cua savaha ñivi ndavaha ni. \v 14 Savaha ñivi ndavaha ni, vati tacan ni cuni maan ñi. Cuhva cuni ndicha ñi savaha ñi. \v 15 Xihna cuii quechaha cuni ñi savaha ñi cuati. Chacan cuu cha queta quivi savaha ndicha ñi cuati can. Chacan cuu cha chihi tahan ñi, vati savaha tahan ñi cuati. \p \v 16 Yani xaa, ña cua cuhva ndo cha cua sandahyu ñahan ñivi chihin ndo. Ña cua saxini ndo ti Ndioo cuu ra cati ti cua savaha yo cuati. Ña ndicha. \v 17 Ndihi cha vaha ndihi cha taqui cuu cha samani ra Ndioo chihin yo. Maan ra savaha ndihi ñuhun ndichin iyo iti siqui. Chica ri, ta ndahva ri. Ñavi tacan iyo ra Ndioo, vati ña sama ra tuhun cahan ra. Ña sama ra cuhva iyo ra, vati mani cha vaha savaha ra chi yo. \v 18 Cuni maan ra cha cua cuu yo ñivi ra, vati chinu ini yo tuhun ra tuhun ndicha. Chacan cuu cha chinu xihna ini yo chi ra, ta ñivi xihna cuii ra cuu yo. \s1 Cuhva cua sacahnu ndicha ñivi chi ra Ndioo \p \v 19 Yani xaa, chehe cuu cha cua coto ndo. Cua tasoho xihna ndo tuhun Ndioo. Ña cua cahan nahan ndo, ta ni ña cua nduxaan ndo. \v 20 Tu cua cuxaan yo, ña cua savaha yo cha vaha ndicha cuhva cuni ra Ndioo. \v 21 Chacan cuu cha yuhu cati ti ña cua savaha ca ndo cha ndavaha ni. Cua saña ndo cuati ndacu xaan ñivi. Ña cua ndurai ca ndo, soco cua cuinu ini ndo tuhun cha ni chini soho ndo. Tacan, ta cua nduvaha anima ndo. \p \v 22 Cua cuni soho ndo cuhva cati tuhun ra Ndioo, ta sa cua sacuinu tahan ndo cuhva cati tuhun ra. Tu cua saxini ndo ti cua cuni soho ni ndo, ta ña cua sacuinu ndo, cua sandahyu ñahan ndo suvi ni chi maan ndo. \v 23 Tu cua cuni soho yo tuhun Ndioo, ta ña cua sacuinu yo cuhva cati ra, cua cuu yo sava ta cua iin rai ndehe nuun ra chi nuun inu. \v 24 Ndehe ra nuun ra, ta quee ndico ra cuahan ra, ta naan ini ra yoso cuhva caa ra. \v 25 Tacan tucu maan yo―ña cua naan ini yo cha ni chini soho yo, soco cua sacuinu yo cuhva cuni ra Ndioo. Cua sacuaha yo tuhun Ndioo, ta cua cundee ini yo savaha yo cuhva cati chi. Tacan, ta cua coo yo nu nuna. Cua cusii ini yo, vati cua savaha yo cuhva cuni maan ra. \p \v 26 Tu cua saxini ndo ti cha vaha xaan sacahnu ndo chi ra Ndioo, soco ña cua saha ndo cuenda cha cahan ndo, cua sandahyu ñahan ndo suvi ni chi maan ndo, ta ñahni yavi ndaa cha sacahnu ndo chi ra Ndioo. \v 27 Tu cua sacahnu vaha yo chi ra Ndioo sutu yo, tu cua sacahnu ndicha yo chi ra, cua tindee yo chi ñivi ndehe tu ndoho, ta ña cua savaha yo cuati cha ndacu ñivi ñuñivi. Cua tindee yo chi ñi cuati ndahvi. Cua tindee tahan yo chi ñi ndahvi cha chihi ii. Tu cua savaha yo ndihi chacan, cua sacahnu ndicha yo chi ra Ndioo. \c 2 \s1 Cua sacahnu ñivi can chi ndihi ñivi \p \v 1 Yani xaa, chinu ini ndo chi ra chahnu Jesucristo ti cahnu xaan rai cuu ra. Chacan cuu cha na cua sacahnu ndo chi ndihi ñivi. Cua sacahnu ndo chi ndihi ni ñivi―masi ñivi iyo vaha ndatiñu, masi ñivi ndahvi. \v 2-3 Cua cati main iin cuhva chi ndo. Cua quihvi uvi rai ve ñuhun nu sacahnu ndo. Iin ra indi xehe xuhun cuaan nundaha ra, ta vii xaan iyo sahma nami ra. Vaha xaan sahma ndichin ra. Cua ndehe ndo chi ra, ta cua cati ndo chi ra ti cua cunda ra ihya. Vaha xaan nu cua cunda ra, ta inga ra―lahnda xaan sahma ra. Chi maan ra cua cati ndo ti cua cuinda maan ra tican, a cua cati ndo ti cua cunda ra ihya nu ñuhun, cua cati ndo. \v 4 Tu tacan ni cua saxini ndo, cua sacahnu ndo chi iin ra, ta ña cua sacahnu ndo chi inga ra. Ña vaha cha cua saxini ndo tacan ni, vati ini rai cuu ra [cuenda ra Ndioo]. \p \v 5 Yani xaa, na cua taa vaha ndo soho ndo tuhun ya. Cha ni nacachi ra Ndioo chi ñivi iyo ndahvi cuenda ñivi ñuñivi. Chacan cuu cha chinu vaha ini ñivi can chi ra. Chacan cuu cha cua yaha ñi nu cua cundaca ñahan ra Ndioo, vati cha cati ra ti tacan ni cua savaha ra chi ñivi cuni chi ra, \v 6 ta ndioho iyo ndo ndacu ndo ndavaha ni chi ñivi ndahvi, ta ñivi ricu cuu ñi chaha tu ndoho chi ndo. Chandaca ñi chi ndo nuun ra cumi tiñu, vati xaan cuni ñi. \v 7 Cha cahan ñi ndavaha ni cuenda ra Cristo. Cahnu xaan rai cuu ra, ta ñivi ra cuu ndo. \p \v 8 Tu cua savaha ndo cuhva cati tutu Ndioo, vaha xaan cua savaha ndo, vati cati ra ndaca ñahan chi yo ti na cua cuni mani yo chi tahan yo cuhva cuni yo suvi ni chi maan yo, cati ra. \v 9 Tu cua nanducu ndo yoo ñivi cua sacahnu ndo, ta ña cua sacahnu ndo chi ndihi ñivi, cua savaha ndo cuati. Cua cutuni ndo, vati savaha ndo cuhva ndacu ñivi ndacu ndavaha ni. Ña savaha ndo cuhva cati tuhun ra Ndioo cuhva cati ley chahnu. \v 10 Tu cua cuni sacuinu ndo ndihi ley can, soco cua cumani savaha ndo iin tuhun ni chi, ini cuhva cua coo cuati chi ndo cuhva iyo cuati chi ñivi ña sacuinu ndee ini ley can. \v 11 Cha cati ra Ndioo ti ña cua coo yo ndavaha ni chi tahan yo inga chiyo, ta suvi ni ra Ndioo cati ti ña cua cahni yo chi tahan yo, cati ra. Tu ña cua coo ndo ndavaha ni chi tahan ndo inga chiyo, soco cua cahni ndo chi tahan ndo, ini cuhva cua coo cuati chi ndo, vati ña savaha ndo ndihi cha ni cati ra Ndioo. \v 12 Vitin cha iyo ndo nu nuna, vati ña iyo ca ndo cuenda ley can. Cua ndehe ra Ndioo cuhva ndacu ndo a vaha a ña vaha. Chacan cuu cha cua saha vaha ndo cuenda ñaan cha cuu cha cua cahan ndo ta ñaan cha cuu cha cua savaha ndo. \v 13 Tu ña cua cundahvi ini ndo chi ñivi vitin, ña cua cundahvi ini ra Ndioo chi maan ndo nu cua tachi tuni ra chi ñivi nu cuahan quivi. Tu cua cundahvi ini ndo vitin, cua cundahvi tahan ini ra chi ndo, ta ña cua tachi tuni ra chi ndo nu cuahan quivi. \s1 Cua cuinu ini ñican chi ra Ndioo, ta cua tindee ñi chi ñivi tahan ñi \p \v 14 Yani xaa, ñahni yavi ndaa cha cua cati ndo ti chinu ini ndo chi ra Ndioo, tu ña cua tindee ndo chi ñivi tahan ndo. Ña cua sacacu ra Ndioo chi ndo, tu cua cuinu ni ini ndo, ta ña cua tindee tahan ndo chi tahan ndo. \v 15 Tu cua cumani sahma chi ñivi tahan yo, tu cua cumani cha cachi ñi, \v 16 ta cua cati yo chi ñi ti na cua coo vaha ñi. Tacan ni sa cua nihin ñi sahma. Tacan ni sa cua nihin ñi cha cua cachi ñi, tu tacan ni cua cati yo, ta ña cua cuhva yo cha chini ñuhun ñi, ñahni yavi ndaa cha chinu ini yo. \v 17 Chacan cuu cha ñahni yavi ndaa cha chinu ini yo chi ra Ndioo, tu ña cua tindee tahan yo chi tahan yo. \p \v 18 Iyo ñivi cati ñi ti maan yo chinu ni ini yo chi ra Ndioo, ta ña tuhva yo tindee yo chi tahan yo, soco maan ñi vaha xaan tindee tahan ñi chi tahan ñi, masi ña chinu ini ñi chi ra Ndioo, cati ñi, soco yuhu cati ti ña cua cuu cuinu ini ndo chi ra Ndioo, tu ña cua tindee ndo chi tahan ndo. Cua coto ndo ti chinu ini yu chi ra Ndioo, vati tindei chi tahin. \v 19 Chinu ini ndo ti iin tuhun ni ra Ndioo iyo. Vaha cha tacan, soco tacan ni chinu tahan ini run cuihna, ta yuhvi run. \v 20 Ndioho tondo ndo, vati ña chito ndo ti ñahni yavi ndaa cha chinu ni ini yo, tu ña cua tindee tahan yo chi ñivi tahan yo. \v 21 Nacoto ndo chi ra Abraham ra cuu ñivi yo tiempu chahnu. Tiso vaha ra Ndioo tiñu cha cua coo vaha ra Abraham chi ra, vati quichi ndaca Abraham cha cua samani ra chi ra Ndioo. Quichi ndaca ra chi ra Isaac sehe ra nu cua samani ra chi ra chi ra Ndioo. Chacan cuu cha tiso vaha ra Ndioo tiñu cuenda ra Abraham can. \v 22 Chacan cuu cha chito ndo ti cha ni savaha ra Abraham cha vaha cuhva cati ra Ndioo, vati chinu ini ra chi ra Ndioo. Ta ni cuhva vaha xaan ca chinu ini ra, vati cha savaha ra cuhva cuni ra Ndioo. \v 23 Tacan ndicha cuhva cati tutu Ndioo ti chinu ini ra Abraham chi ra Ndioo. Chacan cuu cha tiso vaha ra Ndioo tiñu cha cua coo vaha Abraham chi ra, cati chi. Iyo inga nu cati tutu Ndioo ti amigu xaan ra Abraham chi ra Ndioo, cati chi. \p \v 24 Chacan ni chito yo ti ni tiso vaha ra Ndioo tiñu, ta cha iyo vaha ñivi chi ra, vati ndacu ñi cha vaha cuhva cuni ra Ndioo. Ñavi mani cha chinu ini ñi chi ra. \v 25 Ta ni cuhva cha ni chacoo vaha ña Rahab chi ra Ndioo iti chata. Cha chacoo tahan ña ndavaha ni chi ra rai inga chiyo, soco queta quivi cha ni savaha tahan ña cha vaha. Tindee ña chi ra cuu tatun ra Josué. Chacan cuu cha cati ña ti cua cuhun ndico ra inga iti, coto cua cahni ñivi chi ra. Chacan cuu cha cati ra Ndioo ti cha naan cuati ña. \v 26 Tu cua naan tati yo, cua cuvi yo, ta ñahni ca yavi ndaa yo. Ta ni cuhva tu ña cua savaha yo cha vaha, tu ña cua tindee yo chi ñivi tahan yo, ñahni yavi ndaa cha chinu ini yo chi ra Ndioo. \c 3 \s1 Cuhva iyo yaa ñivi \p \v 1 Yani xaa, ña cua yaha cuhva cha cua nanducu ndo cha cua sacuaha ndo chi ñivi tahan ndo, vati chito ndo ti xaan ca cua cutuni yo, tu ña vaha cua sacuaha yo chi ñivi tahan yo. \v 2 Tacan cati yu, vati cuaha xaan ndoyo ñuhun ndihi yo. Tu iyo iin rai, ta cua cahan ra mani cha vaha, rai vaha ndicha cua cuu ra. Cua cuu sacuenda vaha ra chi ra, ta ña cua savaha ra cuhva cuni ni maan ra. \v 3 Savaha ri quiti cuhva cuni maan yo, vati tihi vaha yo yoho yuhu ri. Chacan cuu cha cuahan ri nuun cuni maan yo. \v 4 Chito tahan ndo yoso cuhva iyo tundoo. Cahnu xaan chi, ta nihin xaan yani tati chi chi. Tacan ni chinu maan chi, soco cua cava ra sacunu chi chi. Chi vitu luhu iyo suhma chi cava ra chi chi. Cava ra chi chi ndaa iti cuni maan ra, ta luhu xaan vitu can. \v 5 Tacan ni iyo tahan yaa yo. Luhu xaan yaa yo, soco cahnu xaan ndavaha ni cahan yo chi yaa yo, ta ndurai xaan yo. Chito ndo ti iyo xaan yutun tichi cuhu, soco ndihi chi cua cayu, tu cua yani iin ñuhun luhu chi chi. \v 6 Maan yaa yo cuu sava ta cua iin ñuhun luhu. Cuaha xaan ndavaha ni cahan yo chi yaa yo. Chacan cuu cha ndoyo ñuhun yo. Yaa yo sandoyo ñuhun chi yo. Chacan cuu cha ña iyo vaha yo chi tahan yo. Chacan ni savaha run cha iyo andaya nu cayu ñuhun. \v 7 Cha sandumasu ñivi chi ndihi cuii ri quiti cuhu. Cha ndumasu ri saa. Cha ndumasu ri coo. Cha ndumasu ri tiaca. Sandumasu ñivi chi ri xaan, \v 8 soco ña cuu casi ñivi yuhu yo. Cuaha xaan ndavaha ni cahan yo chi yaa yo. Chacan cuu cha maan yo cuu sava ta cua ri coo, vati iyo cha xaan yuhu yo. \v 9 Chi yaa yo cahan vaha yo chi ra Ndioo sutu yo, ta suvi ni chi yaa yo cahan yo ndavaha ni chi tahan yo, ta iyo yo cuhva iyo ra Ndioo. \v 10 Ini yuhu yo cuu chi, soco uvi tuhun cahan yo. Cahan yo tuhun vaha, ta cahan tahan yo tuhun ndavaha ni. Ña vaha cha tacan, yani xaa. \v 11-12 Chito ndo ti iyo nu too nduta tichi soco, soco ña quee nduta cuaan chi nduta ndahyu ini nu too chi. Ta ni cuhva chito ndo ti ña cuu cana chiti ticava nu tumangu, ta ni ña cuu cana chiti mangu nu yoho yahmi. Ña cuu, yani xaa. \s1 Cuhva iyo cha chini tuni ndicha \p \v 13 Tu tuhva vaha ndo, tu iyo cha chini tuni chi ndo, cua coto ñivi ti chacan cuu chi, vati mani cha vaha cua savaha ndo. Tacan ni cua coo vaha ndo chi ñivi tahan ndo. Iyo cha chini tuni chi ndo, soco ña cua ndurai ndo. \v 14 Tu cua ndusoo ndo chi tahan ndo, tu cua cuni ndo suvi ni chi maan ndo, ña cua cati ndo ti iyo cha chini tuni chi ndo. Tu tacan cua savaha ndo, ña ndicha cuhva cati ndo. \v 15 Ñavi tacan chaha ra Ndioo cha chini tuni chi yo. Yuhu cati ti tacan ni ndacu ñivi ñuñivi. Tacan ni ndacu ñivi ña sacahnu chi ra Ndioo, ta tacan ni ndacu run cuihna. \v 16 Tu cua ndusoo ñivi chi tahan ñi, tu cua savaha ñi cuhva cuni maan ñi, ña cua sacuinu ñi cuhva cati tiñu. Mani ndavaha ni cua savaha ñi. \v 17 Tu iyo cha chini tuni ndicha cha chaha ra Ndioo chi yo, mani cha vaha cua savaha yo. Ña cua cani tahan yo. Cua coo masu yo. Cua tasoho yo. Cua cundahvi ini yo chi tahan yo. Cua savaha yo cha vaha. Cua cahan ndicha yo, ta ña cua sandahyu ñahan yo. \v 18 Tu ña cua cani tahan yo, cua coto ñivi ti cha iyo vii anima yo. Chacan cuu cha cua coo vii tahan anima ñi, ta cua savaha ñi cha vaha ndicha. \c 4 \s1 Na cua savaha ñivi cuhva cuni ra Ndioo \p \v 1 Ña vaha cha cahan yuhu ndo. Ña vaha cha cani tahan ndo. Cani tahan ndo chi ñivi tahan ndo, vati ndacu ndo ndavaha ni cuhva cuni maan ndo. \v 2 Iyo cha cuni xaan ndo, soco ña nanihin ndo cha cuni ndo. Chacan cuu cha chahni ndo chi tahan ndo. Cuni ndo ñaan cha iyo chi tahan ndo, soco ña cuu nanihin ndo chi chi. Chacan cuu cha cahan yuhu xaan ndo, ta cani tahan ndo. Ña nanihin ndo cha cuni ndo, vati ña chica vaha ndo chi chi chi ra Ndioo. \v 3 Iyo chaha chica ndo chi chi, soco ña chaha ra Ndioo, vati ña vaha chica ndo, vati cuni savaha ndo ndavaha ni cuhva cuni maan ndo. \v 4 Yani xaa, ña chinu vaha ini ndo chi ra Ndioo. Chito ndo ti cuxaan ini ñivi ñuñivi chi ra Ndioo, vati ndacu ñi ndavaha ni cuhva cuni maan ñi. Tu cua cuni tahan ndo savaha ndo ndavaha ni cuhva ndacu ñivi ñuñivi, cua cuxaan ini tahan ndo chi ra Ndioo. \v 5 Ña cua saxini ndo cha ñahni yavi ndaa tutu Ndioo nu cati chi ti tachi ra Ndioo chi ra Tati Ndioo. Chacan cuu cha iyo ra Tati Ndioo chi yo, ta cuni xaan ra chi yo, cati tutu Ndioo. Chacan cuu cha ña cuni ra cha cua savaha yo ndavaha ni cuhva ndacu ñivi ñuñivi. \v 6 Chaha xaan ca ra Ndioo tu manini chi yo, vati cuni xaan ra chi yo. Chacan cuu cha iyo inga nu cati tutu ra ti cuxaan ini ra Ndioo chi ñivi ndurai, soco cuaha xaan ca tu manini cua savaha ra chi ñivi ndahvi anima, cati chi. \v 7 Chacan cuu cha yu cati ti na cua tasoho ndo chi ra Ndioo. Ña cua tasoho ndo chi run cuihna. Tacan sa cua quee run nu iyo ndo. \v 8 Na cua coo vaha ndo chi ra Ndioo, ta sa cua coo vaha ra chi maan ndo. Yani xaa, cua nducu ndo cha vaha, vati ni vii ndacu ndo cuati. Cua nducu ndo cha cua nduvaha anima ndo, vati cha saxini xaan ndo. \v 9 Na ña cua cusii ini ca ndo. Na cua coo tu cuihya ini chi ndo, ta na cua ndahyu ndo iti nuun ra Ndioo. Vitin chacu ndo, soco cua coo tu cuihya ini chi ndo. Vitin cusii ini ndo, soco cua ndahyu ndo. \v 10 Na cua coo cha ndahvi anima ndo iti nuun ra Ndioo, vati cuaha xaan cuati ndacu ndo. Tu cua ndundahvi cuni ndo, cua savaha ra cha cua cuu ndo iin ñivi cahnu. \s1 Ña cua cati ñican ti ña vaha ñivi tahan ñi \p \v 11 Yani xaa, ña cua cati ndo ti ña vaha ñivi tahan ndo. Tu tacan ni cua cati ndo, tu cua tachi tuni ndo chi ñivi tahan ndo, ña cua savaha ndo cuhva cati tuhun ra Ndioo. Cua cati ndo ti ña vaha tuhun cati tuhun ra Ndioo. Tu cua cati ndo ti ña vaha tuhun cati tuhun ra Ndioo, ña cua savaha ndo cuhva cati ra. Cua cati ndo ti ña vaha ra Ndioo. \v 12 Ña vaha cha tacan, vati iin tuhun ni ra cuu ra cati tuhun yoso cuhva cua savaha yo. Iin tuhun ni ra cuu ra cua tachi tuni chi yo. Maan ra Ndioo cuu ra, ta maan ra cuu ra cua cati a cua cacu yo a cua ndoyo ñuhun yo. Ta ndioho―yoni chaha ndatu chi ndo cha cua cati ndo ti ña vaha ñivi tahan ndo. \s1 Ña chito ñivi ñaan cua tahan ñi yutaan isa \p \v 13 Yani xaa, cati ndo ti yutaan isa cua cuhun ndo iin ñuun, ta cua coo nuun ndo iin cuiya. Cua sata ndo, ta cua xico ndico ndo. Tacan ni cua sacanaan ndo, cati ndo, \v 14 soco ña chito ndo ñaan cua tahan ndo yutaan. Maan ndo cuu sava ta cua vico nuhun. Iyo chi suhva hora, ta inga hora naan ihni chi. \v 15 Vaha ca, tu cua cati ndo ti tu cua cuhva ra Ndioo, ña cua cuvi ndo, soco tehen ni cua savaha ndo, tacan ni cua savaha ndo. \v 16 Ña ndacu ndo tacan, vati rai xaan rai xaan cuni ndo. Ndacu ndo ndavaha ni, vati ndurai xaan ndo. \v 17 Tu cua coto ndo ñaan cha cuu cha vaha, ta ña cua savaha ndo chi chi, cua savaha ndo cuati. \c 5 \s1 Tuhun cua tasoho ñivi ricu \p \v 1 Tacan ni ndioho ñivi ricu―cua ndahyu tahan ndo. Cua cuvaa ndo, vati cua coo tu ndoho chi ndo. \v 2 Cua ndoyo ñuhun ndihi cha iyo chi ndo, ta cua cachi ri tindacu sahma ndo. \v 3 Ñahni ca yavi ndaa xuhun ndo, vati cha cuxin chi. Tacan ni cua coto ndo ti ña vaha ndo, ta cua cayu ndo. Tacan ni cua ndoyo ñuhun ndo. Cha tivaha ndo xuhun ndo, soco yatin xaan cua queta quivi cua tachi tuni ra Ndioo chi ndo. \v 4 Cua cucuhun ini ndo chi ra musu satiñu chi itu ndo, ta suhu ndo suhva yahvi ra. Chini soho ra chahnu Ndioo cha cahan ndahvi ra musu can, vati ña nihin ra ndihi yahvi ra. \v 5 Mani cha cua cachi ndo cuni ndo, ta mani cha cua coho ndo cuni ndo. Mani cha cua cusii ini ndo cuni ndo ihya nu ñuhun ñuñivi ya. Tacan ni ndacu ndo cuhva cuni maan ndo, soco cua cutuni ndicha ndo quivi cha ni tiso ra chahnu. \v 6 Cha ni tachi tuni ndo chi ñivi vaha, ta cha chahni ndo chi ñi, soco ña cahan ndico ñi vaha can chi ndo, ta ñahni ndavaha ni savaha ñi. \s1 Cua cundee ini ñican, ta cua cahan ñi chi ra Ndioo \p \v 7 Yani xaa, chacan cuu cha cati yu ti na cua sandee ini ndo. Na cua cuatu vaha ndo nda cua nda quivi cua quichi ndico tucu ra chahnu. Iyo ra satiñu chi itu. Tachi ra tata, ta ndatu vaha ra nda cua nda quivi cua cuun savi. Tacan cuu, ta cua coo itu ra. \v 8 Tacan ni na cua cuatu vaha ndo. Na cua cundee ini ndo, vati yatin xaan cua quichi ndico ra chahnu. \v 9 Yani xaa, ña cua cahan ndo siqui ñivi tahan ndo nu cua ndehe ndo tu ndoho. Tacan, ta ña cua cutuni ndo. Chito ndo ti yatin xaan cua quichi ra cua tachi tuni chi ñivi. \v 10 Yani xaa, cua cucuhun ini ndo chi ra ni cahan cuenda ra Ndioo iti chata. Cahan ra tuhun Ndioo, ta ndehe xaan ra tu ndoho, soco cundee ini ra. Cuhva can cua coo tahan maan ndo. Na cua cundee tahan ini maan ndo, tu cua ndehe tahan ndo tu ndoho. \v 11 Chito yo ti cusii ini ñivi, vati cundee ini ñi tu ndoho ndehe ñi. Chito tahan ndo ti cundee ini ra Job nu ni ndehe ra tu ndoho. Chacan cuu cha savaha xaan ra Ndioo tu manini chi ra, vati iyo xaan tu ndahvi ini chi ra Ndioo. Chacan cuu cha cundahvi ini ra chi ra Job can. Ta ni cuhva cua cundahvi ini ra chi maan yo. \p \v 12 Yani xaa, ña cua cahan rai ndo. Ña cua cahan rai ndo ni iin tuhun cha rai cuenda tuhun ra iyo iti siqui andivi, ta ni ña cua cahan rai ndo ni iin tuhun cuenda tuhun ñuhun ñuñivi, ta ni ña cua cahan rai ndo ni iin tuhun cuenda tuhun inga ñivi. Cua cahan ndo iin cha ndicha ndicha chi ñivi tahan ndo. Ña cua sandahyu ñahan ndo chi ñivi tahan ndo, ta ni ña cua cahan rai ndo, coto cua cutuni ndo. \p \v 13 Tu iyo ndo cha cua ndehe ndo tu ndoho, cua cahan ndo chi ra Ndioo. Tu iyo ndo cha cua cusii ini ndo, cua cata ndo yaa chi ra Ndioo. \v 14 Tu iyo ndo cha cua cuhvi ndo, cua cana ndo chi ra ndiso tiñu ve ñuhun, ta tacan ni cua tiso ra aceite xini ndo cuenda ra chahnu, ta cua cahan ra chi ra Ndioo cuenda ndo. \v 15 Tu cua cuinu ini ra tuhun cua cahan ra chi ra Ndioo, tu cua cuinu tahan ini ñivi cuhvi can, cua nduvaha ñi, vati cua sanduvaha ra chahnu chi ñi. Tacan ni cua naan tahan cuati ñi, tu cha savaha ñi cuati. \v 16 Chacan cuu cha cua cati cachin ndo chi ñivi tahan ndo, tu cua savaha ndo cuati. Tacan ni cua cati ndo chi ra Ndioo ti na cua tindee ra chi ñivi tahan ndo, vati tacan ni cua nduvaha ndo. Cua savaha ndicha ra Ndioo cha cua cahan ndahvi ñivi, tu cha iyo vaha ñi cuenda ra. \v 17 Nacoto ndo yoo rai cuu ra Elía. Cahan ra cuenda ra Ndioo iti chata, ta ñivi ñuñivi cuu ra sava ni ta cuhva maan yo. Cahan ndahvi xihna ra chi ra Ndioo ti na ña cua cuun ca savi, ta chacan cuu cha queta uni cuiya yoso sava, ta ña cuun ra. \v 18 Tacan cuu, ta cahan ndico tucu ra chi ra Ndioo. Cati ra ti na cua cuun ndico tucu ra savi, ta ni chaha ra Ndioo. Tacan cuu, ta cha chacoo ndico itu. \p \v 19 Yani xaa, vasi iyo ñivi tahan ndo cua saña ñi chi ra Ndioo, soco tu cua tindee ndo chi ñi, vasi cua cuinu ndico ini ñi chi ra. \v 20 Tu tacan ni cua cuu chi, cua coto ndo ti cha tindee ndo chi ñivi tahan ndo nu quee ndaa ñi, ta savaha ñi ndavaha ni. Tacan, ta cua sacacu ndo chi tahan ndo nu cua ndoyo ñuhun ñi cuenda ra Ndioo. Tacan ni cua tindee ndo chi ñi, ta cua sanaan ra Ndioo ndihi cuati cha ni savaha ñi.