\id 1CO \h TUTU I CORINTIO \toc1 TUTU XIHNA CUII CHA NI TAA RA CHAHNU PAULU CHI ÑIVI NDIOO IYO ÑUUN CORINTO \toc2 TUTU I CORINTIO \toc3 1 Co. \mt1 TUTU XIHNA CUII CHA NI TAA RA CHAHNU PAULU CHI ÑIVI NDIOO IYO ÑUUN CORINTO \c 1 \s1 Ni taa ra Paulu tutu ya chi ñivi Ndioo iyo ñuun Corinto \p \v 1-2 Yuhu ra Paulu taa tutu ya chihin ndo. Chaha ra Ndioo tiñu chihin yu cha cui tatun ra Jesucristo, vati tacan ni cuni ra Ndioo. Yuhu chi ra Sóstene yani yo tachi ndi tutu ya chihin ndo, ta maan ndo cuu ñivi Ndioo iyo cuiti ñuun Corinto. Ñivi Ndioo cuu ndo, vati iyo ii ndo cuenda ra Cristo Jesuu, vati ni nacachi ra Ndioo chi ndo. Tacan tahan iyo ndihi ñivi sacahnu chi ra chahnu Jesucristo nini cahnu nu ñuhun ñuñivi. Maan ra ndaca ñahan chihin ñi, ta ndaca ñahan tahan ra chi maan yo. \v 3 Na cua savaha ra Ndioo sutu yo tu manini chihin ndo, ta na cua savaha ra cha cua coo taxin anima ndo. Ndihi chacan na cua savaha tahan ra chahnu Jesucristo chihin ndo. \s1 Chaha ra Cristo cha vaha chi ñivi ra \p \v 4 Ndihi ni quivi chahi iin tiahvi ndioo chi ra Ndioo cha cuenda maan ndo. Chahi tiahvi ndioo chi ra, vati cha savaha ra tu manini chihin ndo cuenda cha ni savaha ra Cristo Jesuu chi ndo. \v 5 Chahi tiahvi ndioo chi ra ti chi ndihi cuii cuhva cha saquehni ra Ndioo cha vaha chi anima ndo, vati iyo ndo chi ra Cristo. Chaha ra cha cahan vaha xaan ndo, ta chaha ra cha iyo cha chini tuni chi ndo. \v 6 Tacan ni chinu vaha ini ndo tuhun vaha yoso cuhva iyo ra Cristo. \v 7 Chacan cuu cha ñahni cha cumani chi ndo cha samani ra Ndioo chi ndo, ta ndatu vaha ndo cha cua quichi ndico ra chahnu Jesucristo. \v 8 Maan ra cua cuhva tu ndee ini chi ndo nda cua nda quivi cua quichi ndico ra chahnu Jesucristo, ta ñahni cuati cua coo chi ndo quivi can. \v 9 Rai ndicha cuu ra Ndioo, ta maan ra cuu ra cati ti cua coo inuun ndo chi ra chahnu Jesucristo sehe ra. \s1 Ña nduinuun ñivi can nu nducuiti ñi cuenda ra Ndioo \p \v 10 Yani xaa, cati tuhun xain chi ndo cuenda ra chahnu Jesucristo ti na cua nduinuun ndihi ndo chi tahan ndo. Cati yu ti na ña cua ndusaca ca cuni ndo. Na cua saxini vaha xaan ndo chi tahan ndo, ta na cua coo inuun ndo. \v 11 Yani xaa, cha cati ñivi Cloé chihin yu ti cha cahan yuhu xaan ndo chi tahan ndo. \v 12 Iyo ndo cati ndo ti chi ra Paulu cuu ndo. Inga ndo cati ndo ti chi ra Apolo cuu ndo. Inga ndo cati ti chi ra Pedro cuu ndo, ta inga ndo cati ti chi ra Cristo cuu ndo. \v 13 Ña tuvi rai cuu ra Cristo. Ña ni chihi yu cuenda maan ndo, ta ni ña ni chanduta ndo cha cuenda sivi yu. \v 14 Chahi tiahvi ndioo ti ni sacuandute chi ra Crispo chi ra Gayo ni, ta ñahni ca ndo ni sacuandute. \v 15 Chacan cuu cha yoni ndo cua cuu cati ti chanduta ñi cuenda sivi yu. \v 16 Ndicha ti ni sacuanduta tahin chi ñivi ra Estéfana. Ña ñuhun ca ini yu a ni sacuanduta tahin chi inga ndo. \v 17 Tava tiñu ra Cristo chihin yu, vati cua cati tuhun tahin tuhun ra, ta ñavi cha cua sacuanduta yu tava tiñu ra chihin yu. Ñavi chi tuhun taqui cha cuenda ñivi ñuñivi cati tuhin, coto cua cati ñivi ti ñahni yavi ndaa cha chihi ra Cristo cuenda cuati yo. \s1 Iyo tu ndee ini chi ra Cristo, ta iyo tahan cha chini tuni chi ra \p \v 18 Saxini ñivi ndoyo ñuhun cuenda ra Ndioo ti ña vaha cha ni chihi ra Cristo nu cruu cuenda cuati yo, soco ndihi yo cha iyo vaha chi ra Ndioo―chito yo ti cha cuenda chacan iyo tu ndee ini chi ra Ndioo. \v 19 Cuhva cati tutu Ndioo cuu chacan, vati cahan chi cuenda ra Ndioo, ta cati chi ti: \q1 Masi nditi xini ñivi, \q1 soco cua sanain cha chini tuni chi ñi, \q1 ta ña cua cutuni ca ini ñi cua savahi, \m cati tutu Ndioo. \p \v 20 Ñahni ca yavi ndaa cha chini tuni cuenda ñivi ñuñivi. Ñahni ca yavi ndaa ñivi nditi xini. Ñahni ca yavi ndaa ñivi cahan yuhu chi tahan ñi vitin tichi quivi ya. Cha ni sanahan ra Ndioo ti ñahni ca yavi ndaa cha chini tuni iyo chi ñivi ñuñivi. \v 21 Tacan cati yu, vati saxini ra Ndioo ti vaha cha cua cati tuhun ra tatun ra Jesucristo, ta cua cuinu ini ñivi chi ra, ta sa cua nduvaha anima ñi. Vasi cha tondo cuu chacan saxini ñivi ñuñivi, soco saxini ra Ndioo ti vaha ca cha nduvaha anima ñi. Vasi cha tondo cuu chacan cuni ñivi ñuñivi, vati chacoo cha chini tuni chi ñivi ñuñivi cuenda maan ñi, ta ña nacoto ñi chi ra Ndioo cha tacan. Tacan ni savaha ra Ndioo, vati iyo cha chini tuni chi ra. \p \v 22 Mani cuhva cahnu xaan cuni ndehe ñivi judío, ta ñivi cuu inga tucu ñivi―cuni ñi cha cua coo cha nditi xini ñi. \v 23 Ndiuhu cati tuhun ndi ti cha ni chihi ra Cristo nu cruu. Ña cutuni ini ñivi judío chacan, ta cha tondo cuu chi cuni ñivi cuu inga tucu ñivi, \v 24 soco cuenda ñivi ni nacachi ra Ndioo―masi ñivi judío cuu ñi, masi inga tucu ñivi cuu ñi, soco chito ñi ti iyo tu ndee ini chi ra Ndioo. Chito ñi ti iyo cha chini tuni chi ra, vati cha ni chihi ra Cristo. \v 25 Saxini ñivi ti cha tondo cuu cha ni savaha ra Ndioo, soco iyo cuaha xaan ca cha chini tuni chi ra. [Ñavi cha chini tuni vaha iyo chi ñivi ñuñivi.] Saxini ñivi ti ñahni vaha tu ndee ini iyo chi ra, soco iyo xaan ca tu ndee ini chi ra. [Ñavi cha vaha cuu tu ndee ini iyo chi ñivi ñuñivi.] \v 26 Yani xaa, na cua saxini vaha ndo yoso cuhva ni chacoo ndo, ta ni nacachi ra Ndioo chi ndo. Ña ndihi ni ndo cuu ñivi iyo cha chini tuni cuenda ñivi ñuñivi. Ña ndihi ndo cuu ñivi iyo tu ndee ini. Ña ndihi ndo cuu ñivi iyo vaha. \v 27 Nacachi ra Ndioo chi ñivi, ta saxini ñivi ñuñivi ti ñahni cha chini tuni iyo chi ñican. Chacan cuu cha cua coo tu ca nuun chi ñivi ñuñivi cha nditi xini. Nacachi ra Ndioo chi ñivi, ta saxini ñivi ñuñivi ti ñahni tu ndee ini iyo chi ñican. Chacan cuu cha cua coo tu ca nuun chi ñivi ñuñivi cha iyo tu ndee ini. \v 28 Nacachi ra Ndioo chi ñivi iyo ndahvi. Nacachi ra chi ñivi ña chaa ini ñivi ñuñivi. Nacachi ra chi ñivi ñahni yavi ndaa cuenda ñivi ñuñivi, vati tacan cua sandoyo ñuhun ra Ndioo chi ñivi iyo vaha cuenda ñuhun ñuñivi. \v 29 Chacan cuu cha yoni cua ndurai iti nuun ra Ndioo. \v 30 Maan ra savaha cha iyo ndo chi ra Cristo Jesuu. Chacan ni chaha ra Ndioo cha chini tuni chi yo. Chacoso vaha anima yo cuenda ra Ndioo, ta iyo ii yo, vati maan ra Jesucristo sanaan cuati ni savaha yo. \v 31 Chacan cuu cha iyo chi cuhva cati tutu Ndioo, vati cati chi ti tu cua ndurai yo, na cua ndurai yo cuenda ra chahnu, cati chi. \c 2 \s1 Tuhun cha ni chihi ra Cristo nu cruu \p \v 1 Yani xaa, quivi ni quichi yu nu iyo ndo cati tuhin chi ndo yoso cuhva iyo ra Ndioo, soco ña cahin tuhun vixin, ta ni ña nduqui cuhva cha cua saxini ndo ti nditi xaan xini yu. \v 2 Yuhu saxini ti tuhun ra Jesucristo ni cua cati tuhin chi ndo. Tuhun cha ni chihi ra cuenda yo saxini yu cha cua cati tuhin, ta ñahni inga tuhun cua cati tuhin chi ndo. \v 3 Quivi cha iye chi ndo saxini xain. Saxini yu, vati yuhvi xaan cuni yu, ta ñahni tu ndee ini vaha iyo chihin yu. \v 4 Ñavi tuhun taqui cha cua saxini ndo ti cha nditi xini yu cuu tuhun cha ni cati tuhin chi ndo. Ñavi tacan cati tuhin chi ndo, soco ni ndehe ndo ti cha iyo ra Tati Ndioo chihin yu, ta iyo tu ndee ini chi ra Ndioo. \v 5 Chacan ni savahi, vati cuni yu cha cua cuinu ini ndo chi ra Ndioo, vati iyo tu ndee ini chi ra. Ña cuni yu cha cua saxini ndo ti cha vaha cuu chi, vati nditi xini ñivi. \s1 Nacoto ñivi can chi ra Ndioo, vati chacan chaha ra Tati Ndioo \p \v 6 Chaha ndi cha chini tuni chi ñivi chinu vaha ini chi ra Ndioo, soco ñavi cuhva chaha ñivi ñuñivi cha chini tuni cuu chi. Ñavi cuhva chaha ra cumi tiñu cha chini tuni chi ñivi cuu chi, vati cua queta quivi cua naan tucu racan. \v 7 Cati tuhun ndi yoso cuhva iyo cha chini tuni chi ra Ndioo, soco ña ni chito yo yoso cuu chi nu ni quichi quivi. Ña ta tuvi ñuhun ñuñivi, ta ni tiso ra Ndioo cha cua coto yo chacan. Chacan cuu cha cha iyo vaha anima yo cuenda ra Ndioo. \v 8 Ñahni ni iin ra cumi tiñu can ni chito yoso cuhva saxini ra Ndioo. Chahni ra ta ra chi ra chahnu Jesuu, vati ña chito ra ta ra yoso cuhva saxini ra Ndioo, ta rai cahnu xaan cuu ra Jesuu. \v 9 Yoni chito yoso cuhva saxini ra Ndioo nda cua nda vitin cuhva cati tutu Ndioo, vati cati chi ti: \q1 Yoni ñivi chito yoso cuhva saxini ra Ndioo. \q1 Ña ta yoni ndehe chacan. \q1 Ña ta yoni cuni tuhun chi chi. \q1 Ña ta yoni saxini yoso cuhva cua savaha ra Ndioo chi ñivi cuni chi ra, \m cati tutu Ndioo can. \v 10 Chacan cuu chi, vati chaha ra Ndioo cha sacoto ra Tati Ndioo chi yo yoso cuhva cua savaha ra chi yo, vati chito ra Tati Ndioo ndihi cuii. Chito ra yoso cuhva saxini ra Ndioo chi anima ra. \p \v 11 Yoni ca ñivi chito yoso cuhva saxini ñivi. Iin tuhun ni maan ñi chito chi anima ñi. Ta ni cuhva yoni chito yoso cuhva saxini ra Ndioo. Iin tuhun ni ra Tati Ndioo chito. \v 12 Ñavi cuhva saxini ñivi ñuñivi saxini maan yo, soco saxini yo cuhva saxini ra Ndioo, vati iyo ra Tati Ndioo chi yo. Chacan cuu cha chito yo cha ni savaha ra Ndioo chi yo cuenda ra Cristo. \v 13 Chacan cati ndi, vati cha sanahan ra Tati Ndioo chihin ndi. Ñavi cuhva cha sanahan ñivi ñuñivi yoso cuhva iyo cha chini tuni chi maan ñi cuu chi. Chaha ndi cuenda chi ñivi yoso cuhva saxini ra Tati Ndioo, vati iyo ra chi ñi. \p \v 14 Ñivi ña nacoto chi ra Ndioo―ña chito ñi yoso cuhva iyo ra Tati Ndioo, vati ña nihin ñi cuhva. Ña nituni ini ñi, vati ñahni ra Tati Ndioo iyo chi ñi. \v 15 Cua cutuni ini ñivi Ndioo yoso cuhva iyo ra Ndioo. Cua cutuni ini ñi ndihi chacan, ta yoni cua cuu cati ti ña vaha. \v 16 Chacan cati yu, vati cati tutu Ndioo ti yoni chito yoso cuhva saxini ra chahnu. Yoni sanahan chi ra, cati chi. Ta maan yo chito yo yoso cuhva saxini ra Cristo. \c 3 \s1 Satiñu tahan ra Paulu ta ra cuenda ra Ndioo \p \v 1 Yani xaa, ña cuu cati tuhin chi ndo cuhva cati tuhin chi ñivi cha iyo cuenda ra Tati Ndioo. Cati tuhin chi ndo cuhva cati tuhin chi ñivi ñuñivi. Sava ta cua ve cuati cuu ndo cuenda ra Cristo, vati ña ta coto vaha ndo yoso cuhva cua coo ndo cuenda ra. \v 2 Ña ii xaan tuhun cati tuhin chi ndo, vati cuu ndo sava ta cua ve cuati cuni ndica sihi ve. Ña ii tuhun cati tuhin chi ndo, vati ña ta cuu cutuni ini ndo. Ña ta cutuni ini ndo nda cua nda vitin, \v 3 vati ni vii iyo ndo cuenda ñivi ñuñivi. Ni iyo ndo cuenda ñivi ñuñivi, ta ni ndacu ndo cuhva ndacu ñivi ñuñivi, vati ni ndusoo ndo chi tahan ndo, ta ni cahan yuhu ndo chi ñi. \v 4 Iyo ndo cuhva iyo ñivi ñuñivi, vati iyo chaha cati ndo ti chihin ra Paulu cuu ndo, ta iyo chaha cati inga ndo ti chihin ra Apolo cuu ndo, cati ndo. \p \v 5 Ñahni yavi ndaa ra Apolo, ta ni ñahni yavi ndaa yuhu. Ndiuhu cati tuhun ndi cuenda ra Ndioo, ta chinu ini ndo chi ra. Satiñu ndi cuhva chaha ra chahnu chi ndi. \v 6 [Cuhva satiñu yo chi itu cuu chi.] Yuhu tachi tata, ta maan ra Apolo tiso nduta, soco ra Ndioo cuu ra chaha tu ndee ini, ta cana yava. [Cuhva can satiñu ndi chi ra Ndioo.] \v 7 Chacan cuu cha ñahni yavi ndaa ra tachi tata. Ñahni yavi ndaa ra tiso nduta. Iin tuhun ni ra Ndioo cuu ra chaha tu ndee ini, ta chahnu itu. Racan cuu ra ndaa yahvi. \v 8 Inuun iyo ra tachi tata chi ra tiso nduta, ta cua coo yahvi ra ta ra cuhva ni satiñu ra ta ra. \v 9 Ini rai cuu ndi, vati inuun satiñu tahan ndi tiñu ra Ndioo, ta maan ndo cuu sava ta cua iin nu cana itu ra Ndioo. \p Cuu ndo sava ta cua iin cha savaha ra Ndioo, vati tindee ra cha cua cuahnu vaha ndo. \v 10 Nu quichi quivi cati tuhin tuhun Ndioo chi ndo cuhva chaha ra Ndioo tu manini chihin yu. Chacan cuu cha ni savahi sava ni ta cua iin ra sandaa vehe, vati sacacu xihna ra chaha vehe. Ta vitin iyo inga ra cati tuhun tuhun Ndioo chi ndo. Na cua saha vaha ra cuenda yoso cuhva cati tuhun ra, \v 11 vati ña cuu cati tuhun ra inga tuhun, vati tuhun ra Jesucristo cuu tuhun ni cati tuhin xihna cuii, ta maan ra Jesucristo cuu sava ta cua iin chaha vehe. \v 12-13 Cua queta quivi cua coto ndihi ñivi a vaha ndacu ñi a ña vaha. Tu cua savaha yo cha vaha, cua cuu yo sava ni ta cua satiñu yo chi xuhun cuaan chi xuhun cuichin chi yuu taqui vaha. Tu ña vaha cha cua savaha yo, cua cuu yo sava ni ta cua satiñu yo chi yutun chi ita. Cua coto ndihi ñivi, vati cua queta quivi cua cati ra chahnu a vaha a ña vaha ni savaha ñivi. Cua cayu cha ña vaha ni savaha ñivi, soco cha vaha ña cua cayu chi. Tacan sa cua ndehe ndihi ñivi a vaha cha ni savaha ñi a ña vaha. \v 14 Tu ña cua ndoyo ñuhun cha ni savaha yo, cua cunda yahvi yo chi ra Ndioo. \v 15 Tu cua cayu tiñu ni savaha yo, ña cua cunda vaha yahvi yo, ta chi tu ndoho cua cundee cacu yo. \p \v 16 Ña ñuhun ca ini ndo ti sava ta cua iin vehe nu iyo ra Ndioo cuu ndo. Ña ñuhun ca ini ndo ti iyo ra Tati Ndioo chi ndo. \v 17 Tu cua sandoyo ñuhun yo nu iyo ra Ndioo, cua sandoyo ñuhun ra Ndioo chi yo, vati ii xaan nu iyo ra, ta iyo ra chi maan yo. \p \v 18 Na ña cua cuhva ndo cha cua sandahyu ñahan ñivi chi ndo. Tu iyo ndo saxini ti iyo cha chini tuni chi ndo cha cuenda ñivi ñuñivi, na cua saxini ndico tucu ndo. Chacan cuu cha cua coo cha chini tuni ndicha chi ndo. \v 19 Ñahni yavi ndaa cha chini tuni iyo chi ñivi ñuñivi cuenda ra Ndioo, vati cati tutu Ndioo ti chito ra Ndioo ti ñivi cha iyo cha chini tuni―tuhva xaan ñi sandahyu ñahan, soco ña chaha ra chi ñi. \v 20 Iyo inga nu cati tutu Ndioo ti chito ra chahnu ti ñahni yavi ndaa cha saxini ñivi cha iyo cha chini tuni chi ñi, cati tutu Ndioo. \v 21 Chacan cuu cha na ña cua cahan rai ndo cuenda ñivi ñuñivi, vati cuenda maan ndo iyo ndihi cuii cha iyo nu ñuhun ñuñivi. \v 22 Iyo yu chi ndo, ta iyo ra Apolo chi ndo, ta iyo ra Pedro chi ndo. Iyo ñuhun ñuñivi cuenda ndo. Masi cua cuvi ndo, masi ña cua cuvi ndo, soco ndihi cha iyo vitin cuu chi ndo, ta ndihi cha ni cua coo cua cuu chi ndo. Ndihi chi cuu chi ndo, \v 23 ta chi ra Cristo cuu ndo, ta chi ra Ndioo cuu ra Cristo. \c 4 \s1 Cuhva ni satiñu ra tatun Jesucristo \p \v 1 Chacan cuu cha na cua saxini ndihi ñivi ti cha satiñu ndi cuenda ra Cristo, ta cati tuhun ndi tuhun yoso cuhva iyo ra Ndioo. \v 2 Tatun ra Cristo cuu ndi, ta nini xaan cha cuu tatun ra iin rai cuiti vaha. \v 3 Ñahni cha tichahi yoso cuhva saxini ndo cuenda yu. Ñahni cha tichahi yoso cuhva saxini ñivi. Ñahni cha tichahi yoso cuhva saxini yu cha cuenda suvi ni maan yu. \v 4 Ñahni cha tichahi, vati saxini yu ti ñahni ca cuati ndacu i. Vasi chacan cuu chi, soco ña cuu cati yu ti ñahni cuati iyo chihin yu iti nuun ra Ndioo. Maan ra Ndioo cuu ra cua cati. \v 5 Chacan cuu cha na ña cua tachi tuni ndo chihin yu nda cua nda quivi cua quichi ndico ra chahnu. Maan ra cuu ra cua cati ndaa cha cuu cha indi xehe. Cua cati ra yoso cuhva saxini ñivi chi anima ñi. Tacan cua cuu, ta sa cua cati ra Ndioo ti cha vaha ni savaha ndiuhu. \p \v 6 Yani xaa, ndihi tuhun can cuu sava ta cua iin cuhva cha cahin cuenda maan ndo. Ndicha ti cahin sivi yu chi sivi ra Apolo, soco tacan ni cua cutuhva ndo coo ndo cuhva cati tutu Ndioo, cuhva iyo maan ndi. Chacan cuu cha ña cua ndurai ni iin ndo, ta ni ña cua cahan ndo siqui tahan ndo. \v 7 Yoni ca ñivi saxini ti cahnu xaan ñivi cuu ndo. Ndihi cha iyo chi ndo samani ra Ndioo. Ndurai ndo, vati ta iin maan ndo savaha ndihi cha iyo chi ndo, soco maan ra Ndioo cuu ra samani chi chi. \p \v 8 Saxini ndo ti cha iyo vaha ndo cuenda ra Ndioo. Saxini ndo ti ñahni ca cha cumani chi ndo. Saxini ndo ti cha ni quee vaha ndo, ta ndoo ihni maan ndi. Vaha xaan tu cha ndicha cha cha ni quee vaha ndo, vati tacan ni iyo vaha tahan ndi chi ndo. \v 9 Yuhu saxini ti cha tiso ra Ndioo cuenda ti cua ndoo ndi iti chata, ta tatun Jesucristo cuu ndi. Cha iyo vaha tuhun cha cua cuvi ndi, vati cha chito ndihi ñivi ti chacan cuu chi. Chito ra tatun Ndioo, ta chito tahan ñivi ñuñivi. \v 10 Saxini ñivi ti tondo ndi, vati iyo ndi chi ra Cristo, soco maan ndo nditi vaha xini ndo. Saxini ñivi ti ñahni tu ndee ini iyo chi ndi, ta maan ndo iyo xaan tu ndee ini chi ndo. Saxini ñivi ti cahnu xaan ñivi cuu ndo, ta maan ndi―ñahni yavi ndaa ndi. \v 11 Nda cua nda vitin yaha cuhva cha chisoco ndi. Ña queta sahma cunami ndi. Ña queta sahma cundichin ndi. Cha ndoho ndi. Ñahni vehe ndi iyo nu cua ndoo nuun ndi. \v 12 Cha satiñu ndi chi ndaha ndi. Cahan ñivi ndavaha ni chi ndi, soco cahan vaha ndi chi ñi. Chaha ñivi tu ndoho chi ndi, soco cundee ini ndi. \v 13 Cati ñivi ti ña vaha ndi, soco cahan vii ndi chi ñi. Sava ni ta cua iin mihin, sava ni ta cua iin ihvi cuu ndi savaha ñivi nda cua nda vitin. \p \v 14 Yani xaa, tuhun can tai chihin ndo, ta chahi cha chini tuni chi ndo, vati sava ta cua sehi cuu ndo. Ña cuni yu cha cua coo tu ca nuun chi ndo. \v 15 Tuvi xaan ñivi cuni ñi sacuaha ñi chi ndo yoso cuhva iyo ra Cristo, soco ña tuvi ñi cuni chi ndo sava ni ta cua ra cuu sutu ndo. Yuhu cuu sava ni ta cua sutu ndo cuenda ra Cristo, vati cati tuhin tuhun Ndioo chi ndo, [ta chinu ini ndo chi ra]. \v 16 Chacan cuu cha cati yu ti na cua savaha ndo cuhva ndacu yu. \p \v 17 Chacan cuu cha tava tiñu yu chi ra Timoteo, ta cuahan ra nu iyo ndo. Maan ra cuu sava ta cua iin sehi. Cuni xain chi ra, ta cuiti vaha satiñu ra cuenda ra chahnu. Cua sacoto ndico ra chi ndo yoso cuhva iye cuenda ra Cristo Jesuu, ta cua sacoto ndico ra yoso cuhva sacuahi chi ndihi ñivi nducuiti cuenda ra chahnu. \v 18 Iyo ndo ndurai ndo, vati saxini ndo ti ña cua cuhun que nu iyo ndo. \v 19 Tu cua cuhva ra chahnu, yatin cuii ni cua cuhin, ta cua cu ndehi a ndicha iyo tu ndee ini chi ñivi ndurai can. Ña cua tasohi tuhun cua cahan ñi, \v 20 vati ña saxini ra Ndioo yoso cuhva iyo tuhun cahan ñivi, soco ndehe ra a ndicha iyo tu ndee ini ra chi maan ñi. \v 21 Na cua savaha ndo cha vaha. Chacan cuu cha cua cuhin nu iyo ndo, ta ña cua tachi tuni yu chi ndo. Cua cuhin, ta cua cuni mani yu chi ndo, ta masu cua cahan yu chi ndo. \c 5 \s1 Tachi tuni ra Paulu chi ñivi ndacu ndavaha ni chi tahan ñi inga chiyo \p \v 1 Cati ñivi ti iyo iin ñivi ndo ndacu ndavaha ni chi tahan ñi inga chiyo, ta ña tuhva ñivi cuu inga tucu ñivi savaha ñi chacan. Cati ñivi ti iyo iin ra yani yo, ta iyo cuii ra chi ñasihi sutu ra, \v 2 ta maan ndo ndurai ndo, vati iyo vaha ndo chi ra Ndioo. Nini ca cha cua coo tu cuihya ini chi ndo. Iyo cha cua tava ndaa ndo chi ra ndacu chacan. \v 3 Ndicha ti ña iye iti nuun ndo, soco iye chihin ndo, vati saxini xain cuenda ndo. Cha tachi tuni yu chihin racan cuhva iye iti nuun ndo. \v 4 Cua nducuiti ndo cuenda ra chahnu Jesuu, vati iye chi ndo. Cua coo tu ndee ini ra chahnu Jesuu chi ndo. \v 5 Cua tava ndaa ndo chi ra ndacu ndavaha ni can, ta cua ndoo ihni ra chi run Satanaa. Chacan cuu cha cua coo tu ndoho chi ra. Vasi tacan, ta cua nduvaha anima ra, ta cua cacu ra quivi cua quichi ndico ra chahnu. \p \v 6 Cahan rai ndo, soco ña nituni ini ndo. Ña chito ndo ti tu suhva suhva ni cua coo cuati nu iyo ndo, cua queta quivi cua ndoyo ñuhun ndihi ndo. Cuhva iyo ndixi panela iyo cuati ndacu ñivi. Tu cua quihvi suhva chi tichi yuchan yuti paan, cua cunu xico chi niniin chi. \v 7 Na cua tava ndaa ndo cha ndavaha ni. Chacan cuu cha cua coo ii ndo, ta ñahni ca cuati cua coo chi ndo. Tacan cua savaha ndo, vati cha ni chihi ra Cristo cuenda cuati yo. \v 8 Chacan cuu cha na cua cusii ini yo chi ra Ndioo. Ña cua savaha ca yo ndavaha ni. Ña cua savaha ca yo cuati, soco cua coo vaha yo, ta ña cua sandahyu ñahan ca yo. \p \v 9 Cha tai tutu chi ndo nu ni quichi quivi, ta cati yu ti na ña cua coo inuun ndo chi ñivi ndacu ndavaha ni chi tahan ñi inga chiyo. \v 10 Ña cati yu ti ña cua coo ndo nu iyo ñivi ñuñivi, masi ndacu ñi ndavaha ni chi tahan ñi inga chiyo, masi cuni ñi ndatiñu cha iyo chi tahan ñi, masi suhu ñi, masi sacahnu ñi ita niñu. Tu chacan cua cati yu, iyo cha cua quee siin ndo iin chiyo, ta ña cua coo ca ndo nu ñuhun ñuñivi ya, tu cha tacan. \v 11 Ñavi chacan cati yu chi ndo, soco cati yu ti ña cua coo inuun ndo chi ñivi tahan yo cuenda ra Cristo, tu cha tacan cua savaha ñi. Tu cua coo ñi ndavaha ni chi tahan ñi inga chiyo, tu cua cuni ñi ndatiñu cha iyo chi tahan ñi, tu cua sacahnu ñi ita niñu, tu cua cahan ñi ndavaha ni, tu cua coho ñi ndixi, tu cua suhu ñi, tu tacan cua savaha ñivi tahan yo, ña cua coo inuun ndo chi ñi, ta ni ña cua cachi ndo chi ñi icaa ni. \v 12 Tacan cati yu cuenda ñivi tahan yo cuenda ra Cristo, vati ña tachi tuni yo chi ñivi ña chinu ini chi ra Ndioo. Tachi tuni yo chi ñivi Ndioo, \v 13 soco maan ra Ndioo cuu ra cua tachi tuni chi ñivi ña cuni chi ra. [Chacan cuu cha cati yu ti] na cua tava ndaa ndo chi ra ndacu ndavaha ni can. \c 6 \s1 Nducu ñican cha cua coso vaha tiñu nu ra cumi tiñu, ta ña chinu ini ra chi ra Ndioo \p \v 1 Tu cua cuni ndo cuati chi ñivi cuu tahan ndo cuenda ra Cristo, ña vaha cha cua yaha ndo nu ra cumi tiñu, ta ña chinu ini ra chi ra Ndioo. Iyo cha cua nanducu ndo chi ra yani yo cha cua tiso vaha ra tiñu can. \v 2 Chito ndo ti cua tachi tuni ñivi Ndioo chi ñivi ñuñivi. Tu ndicha cha cua tachi tuni ndo chi ñivi ñuñivi, cua cuu tiso vaha ndo tiñu chi ñivi tahan ndo. \v 3 Chito ndo ti cua ndehe yo a vaha a ña vaha ra tatun Ndioo. Chacan cuu cha cua cuu tiso vaha ndo tiñu quivi ta quivi. \v 4 Tu cua tiso vaha ndo tiñu, cua cuhva ndo tiñu can chi ñivi tahan yo cha iyo vaha cha chini tuni. \v 5 Chacan cati yu, vati cua coo tu ca nuun chi ndo. ¿Atu ñahni iin ra yani yo cha iyo cha chini tuni nuun iyo ndo? ¿Atu ñahni ra cua cuu tiso vaha tiñu nu cua savaha ra yani yo cuati chi tahan ra? \v 6 Ña vaha cha sayaha ndo chi tahan ndo nu ra cumi tiñu, ta ña chinu ini ra cumi tiñu can chi ra Ndioo. \p \v 7 Cuaha xaan cha ndoyo ñuhun ndo, vati tiso ndo cuati chi ñivi tahan ndo nu ra cumi tiñu. Vaha ca cha cua cundee ini ndo cha cua savaha ñi ndavaha ni chi ndo. Vaha ca cha cua cundee ini ndo cha cua suhu ñi chachi ndo, \v 8 soco maan ndo ndacu ndavaha ni chi tahan ndo. Maan ndo suhu ndo chachi tahan ndo. \p \v 9 Chito ndo ti ña cua coo ñivi ndacu ndavaha ni nu cua cundaca ñahan ra Ndioo. Na cua saxini vaha ndo. Tu cua coo ndo ndavaha ni chi ñi ñahan inga chiyo, tu cua sacahnu ndo ita niñu, tu cua coo ndo ndavaha ni chi ra rai inga chiyo, \v 10 tu cua suhu ndo, tu cua cuni ndo chachi tahan ndo, tu cua coho ndo ndixi, tu cua cahan ndo ndavaha ni, ña cua cuu coo ndo nu cua cundaca ñahan ra Ndioo. \v 11 Tacan ni savaha tahan ndo nu quichi quivi, soco vitin cha ni naan cuati savaha ndo. Cha ni iyo ii ndo cuenda ra Ndioo, ta cha ni chacoso vaha anima ndo cuenda ra chahnu Jesucristo. Tacan ni tindee tahan ra Tati Ndioo chi ndo. \s1 Cha iyo ii ñican \p \v 12 Cuu savaha yu ndihi cuii cha cuni yu, soco ña ndihi chi tindee chihin yu. Cuu savaha yu ndihi cuii cha cuni yu, soco ña cua cuhva yu cha cua cundaca ñahan chi chihin yu. \v 13 Quihvi cha chachi yo tichi yo, vati tacan sa iyo tu ndee ini chi yo. Iyo tichi yo, vati quihvi cha chachi yo, soco cua queta quivi ña cua saxini ca yo cuenda chacan cua savaha ra Ndioo. Ñavi tacan iyo iquin cuñu yo. Ña cua coo yo ndavaha ni chi tahan yo inga chiyo. Ñavi cuenda chacan iyo iquin cuñu yo, soco iyo iquin cuñu yo, vati tacan ni cua cuu satiñu yo cuenda ra chahnu, ta maan ra cua cuhva tu ndee ini chi iquin cuñu yo. \v 14 Cha ni chaha ra Ndioo tu ndee ini chi ra chahnu Jesucristo, ta natacu ndico ra tañu ñivi ndii. Ta ni cuhva cua cuhva ra tu ndee ini chi maan yo, ta cua natacu ndico tahan yo. \p \v 15 Chito ndo ti iyo ndo chi iquin cuñu ndo chi ra Cristo. Ña cuu tava ndai chi ndo chi ra Cristo, ta cua cuhve cha cua coo ndo ndavaha ni chi tahan ndo inga chiyo. \v 16 Chito ndo ti tu cua coo ndo ndavaha ni chi tahan ndo inga chiyo, ini ñivi cua cuu ndo chi ñi, vati cati tutu Ndioo ti tu cua coo ra rai chi ña ñahan, ini ñivi cua cuu ñi. \v 17 Tu cua coo ndo chi ra chahnu, ini ñivi cua cuu ndo chi ra, vati iyo ra Tati Ndioo chi ndo. \p \v 18 Na ña cua coo ndo ndavaha ni chi tahan ndo inga chiyo. Tu cua savaha ñivi cuati can, cua savaha ñi ndavaha ni suvi ni chi maan ñi chi iquin cuñu ñi, soco ndihi ca cuati cuu cha savaha ñivi chi inga ñivi. \v 19 Chito ndo ti iyo ra Tati Ndioo chi ndo, ta chito ndo ti tacan ni tindee ra chi ndo. Tacan ni savaha ra Ndioo. Ñavi chi maan ndo cuu ndo. \v 20 Chi maan ra cuu ndo, vati cha ni chihi ra Cristo cuenda ndo. Chacan cuu cha na cua sacahnu ndicha ndo chi ra Ndioo chi ndihi cuii tiñu cua savaha ndo chi iquin cuñu ndo. \c 7 \s1 Chaha ra Paulu cha chini tuni yoso cuhva cua tandaha ñivi \p \v 1 Vitin cua cati ndique yoso cuhva cua ndoo tiñu cha ni nducu tuhun ndo chihin yu nu ni tachi ndo tutu. Vaha tu ña cua coo ra rai chi ñi ñahan, \v 2 soco na cua tandaha ra rai chi ñi ñahan, ta na cua tandaha tahan ñi ñahan chi ra rai, coto cua coo ñi ndavaha ni chi tahan ñi inga chiyo. \v 3 Na cua coo ra rai chi ña cuu ñasihi ra, ta na cua coo ñi ñahan chi ra cuu ii ñi. \v 4 Ñavi ñi ñahan cua sanini chi ra rai cha cua coo ña chi ra, soco ra rai cuu ra cua cati. Ta ni cuhva ñavi ra rai cua sanini chi ñasihi ra cha cua coo ra chi ña, soco maan ña cua cati. [Tacan ni cua nduinuun ñi.] \v 5 Ña cua cati ndo ti ña cua coo ndo chi ñasihi ndo chi ii ndo. Vaha tu cua nduinuun ndo, ta cua saña nuun ndo suhva quivi, vati cua cuni ndo cahan ndo chi ra Ndioo. Tacan cuu, ta sa cua coo ndico ndo chi ñasihi ndo chi ii ndo. Chacan cuu cha ña cua cuu tiso run Satanaa cha ndavaha ni anima ndo, coto ña cua cundee ini ndo. \p \v 6 Tuhun can cati yu, vati tacan ni cua coo inuun yo. Ñavi cha sanini yu cuu chi. \v 7 Cuni yu cha cua coo ndihi ñivi cuhva iyo yu cha ñahni ñasihi yu, soco ña ini cuhva samani ra Ndioo chi ndihi yo. Tucu tucu cuhva samani ra chi iin iin yo. \p \v 8 Yuhu cati chi ñivi ña ta tandaha chi ñivi cha ndoo ndahvi ti vaha cha ña cua tandaha ñi, ta cua coo ñi cuhva iye, \v 9 soco tu ña cua cundee ini ñi, na cua tandaha ñi. Tacan cati yu, vati vaha xaan ca cha cua tandaha ñi, ta ña vaha tu ña cua cuu cundee ini ñi, [ta cua cuni xaan ñi coo ñi ndavaha ni chi tahan ñi inga chiyo]. \p \v 10-11 Yuhu cati tuhin chi ñivi ni tandaha. Ñavi yuhu ni cati tuhun, soco ra chahnu cuu ra cati tuhun xihna nu ni quichi quivi ti na ña cua saña ndaha ñi ñahan chi ii ñi. Ta ni cuhva na ña cua tava ndaa ra rai chi ñasihi ra. Tu cua saña ndaha ñi chi ii ñi, ña cua tandaha ca ñi. [Vasi cua queta quivi] cua coo mani ndico ñi chi ii ñi. \p \v 12 Yuhu cati chi ndihi ca ndo. Yuhu cuu ra cati, vati ñahni cha cati ra chahnu cuenda chehe nu ni quichi quivi. Cati yu ti tu iyo ra yani yo, ta ña chinu ini ñasihi ra chi ra Ndioo, soco ni cuni ña coo ña chi ra, ña cua tava ndaa ra chi ña. \v 13 Ta ni cuhva tu iyo ña tahan yo, ta ña chinu ini ii ña chi ra Ndioo, soco ni cuni ra coo ra chi ña, ña cua tava ndaa ña chi ra. \v 14 Tacan cati yu, vati tacan ni cua coo ii ra chi ñasihi ra, masi ña chinu ini ra. Ta ni cuhva cua coo ii ñi ñahan chi ii ñi, masi ña chinu ini ñi. Tu ña cua cuu chi tacan, ña cua coo ii sehe ndo, soco cha iyo ii ndicha ñi. \v 15 Tu ña chinu ini ñi ñahan, ta cua quee ndaa ñi, na cua quee ndaa ñi. Tu ña chinu ini ra rai, ta cua quee ndaa ra, na cua quee ndaa ra. Tu tacan ni cua cuu chi, ña cua sanini ra yani yo, ta ni ña cua sanini ñi tahan yo, vati cha cati ra Ndioo ti cua coo mani ndo chi ndihi ñivi. \v 16 Ndioho ñi ñahan, tacan ni cua coo vii ndo chi ii ndo, vati ña chito ndo a cua cuinu tahan ini ii ndo chi ra Ndioo. Ndioho ra rai, ta ni cuhva cua coo ndo chi ñasihi ndo, vati ña chito ndo a cua cuinu tahan ini ñasihi ndo chi ra Ndioo. \p \v 17 Na cua coo ndihi ndo cuhva cati ra chahnu cuhva ni chacoo ndo quivi ni nacachi ra chi ndo. Tacan cati tahin chi ndihi ñivi nducuiti cuenda ra Ndioo. \v 18 Iyo ndo sacahnu costumbre chahnu, ta ni sanduvaha ra Ndioo anima ndo. Chacan cuu cha tahnda ñiin xini xuu ndo nu quichi quivi. Ña cua nducu ndo cha cua naan chacan. Iyo tahan ndo―ñahni costumbre can sacahnu ndo, ta ni nacachi ra Ndioo chi ndo. Ña cua quechaha sacahnu ndo chacan vitin. \v 19 Ñahni yavi ndaa cha sacahnu ndo costumbre can, ta ni ñahni yavi ndaa cha ña sacahnu ndo costumbre can. Mani cha cua sacuinu ndo cuhva cati tuhun ra Ndioo. \v 20 Na cua coo ndihi ndo cuhva ni chacoo ndo quivi ni sanduvaha ra chahnu anima ndo. \v 21 Tu satiñu cuatu ndo, ta ni sanduvaha ra anima ndo, ña cua tichaha ni ndo. Tu cua cundee coo ndo nu nuna, na cua nducu ndo cuhva. \v 22 Tu satiñu cuatu ndo, ta ni sanduvaha ra chahnu Ndioo anima ndo, cua coo ndo nu nuna cuenda maan ra. Ta ndioho ñivi iyo nu nuna, ta ni sanduvaha ra anima ndo―cua cuu ndo musu cuenda ra Cristo. \v 23 Chi maan ra Ndioo cuu ndo, vati cha ni chihi ra Cristo cuenda ndo. Ña cua saxini ca ndo ti musu ñivi cuu ndo, [vati mani chi ra Ndioo cua satiñu ndo]. \v 24 Yani xaa, na cua coo ndihi ndo cuhva ni chacoo ndo quivi ni sanduvaha ra Ndioo anima ndo. \p \v 25 Cuenda ñivi ña ta tandaha―ñahni cha cati tuhun ra chahnu, soco cua cati yu cuhva saxini yu. Rai cuiti vaha cui, vati cundahvi ini ra Ndioo chihin yu. \v 26 Saxini yu ti na cua coo ndo cuhva iyo ndo vitin, vati cuni coo tu ndoho chi yo vitin. \v 27 Tu iyo ñasihi ndo, ña cua nducu ndo cuhva cha cua saña ndo chi ña. Tu ña ta tandaha ndo, ña cua nducu ndo ñasihi ndo. \v 28 Tu cua tandaha ndo, ñavi cuati cua savaha ndo. Tu cua tandaha iin ñahan tivaa, ñavi cuati cua savaha ña. Tu cua tandaha ndo, cua coo tu ndoho chi ndo cuenda ñuhun ñuñivi, ta ña cuni yu cha cua tahan ndo tu ndoho. \p \v 29 Yani xaa, yu cati ti ñahni ca quivi iyo. Chacan cuu cha cati yu ti tu iyo ñasihi ndo, ña cua saxini xaan ndo cuenda maan ñi. \v 30 Tu iyo tu cuihya ini chi ndo, ña cua saxini ca ndo cuenda chacan. Tu cusii ini ndo, ña cua saxini ca ndo cuenda chacan. Tu sata xaan ndo cuati suhva, ña cua saxini ca ndo cuenda ndatiñu ndo. \v 31 Tu nducu ndo cuhva cha cua coo vaha ndo nu ñuhun ñuñivi, na ña cua saxini ca ndo cuenda chacan, vati cua naan ñuhun ñuñivi ya. \p \v 32 Ña cuni yu cha cua saxini xaan ndo. Tu ña ta tandaha ndo, cua saxini vaha ndo yoso cuhva iyo tiñu ra chahnu, ta cua saxini ndo yoso cua savaha ndo cha cua cusii ini maan ra. \v 33 Tu cha iyo ñasihi ndo, cua saxini ndo yoso cuhva iyo tiñu cuenda ñuhun ñuñivi. Cua saxini ndo yoso cua savaha ndo cha cua cusii ini maan ña. \v 34 Tacan cuu, ta ña nduinuun cuni ndo nduvi ni cuenda, [vati cuni ndo cha cua cusii ini ra chahnu, ta cuni tahan ndo cha cua cusii ini ñasihi ndo]. Tu ña ta tandaha ñi ñahan, ta ni vii tivaa iyo ñi, mani cua saxini ñi yoso cuhva iyo tiñu ra chahnu. Tacan cua savaha ñi, vati cuni ñi coo ii ñi chi ra Ndioo chi ndihi cuii anima ñi, ta ñi cha ni tandaha―saxini ñi yoso cuhva iyo tiñu ñuhun ñuñivi. Saxini ñi yoso cuhva cua savaha ñi cha cua cusii ini ii ñi. \p \v 35 Chehe cuu cha cati yu, vati tacan ni cua coto ndo. Ña cuni yu sanini yu chihin ndo, soco cuni yu cha cua coo vii ndo, ta ña cua saña ndo cha satiñu vaha ndo cuenda ra chahnu. \p \v 36 Tu iyo ndo saxini ndo ti ña vaha ndacu ndo chi ña tivaa sehe ndo, tu cua yaha quivi cua tandaha ña, tu cua cuni ña tandaha ña, na cua savaha ndo cuhva cuni ndo. Na cua tandaha ña, vati ñavi cuati cuu chi. \v 37 Tu iyo ndo cua coto vaha ndo yoso cuhva cua saxini ndo, ta yoni cua sanini chi ndo, tu cua cuu savaha ndo cuhva cuni maan ndo, tu cua coto ndo yoso cuhva saxini ndo chi anima ndo, tu cua ndoo ña chi sihi ña chi sutu ña, vaha xaan cua savaha ndo. \v 38 Vaha tu cua cuhva ndo cha cua tandaha sehe sihi ndo, soco vaha xaan ca tu ña cua sanini ndo cha cua tandaha ñi. \p \v 39 Ña cuu saña ñi ñahan chi ii ñi ndihi quivi cha iyo ndito ra. Tu cua cuvi ra, cua ndoo nuna ndico ñi. Cua cuu tandaha ndico ñi, tu cua cuni maan ñi, soco chi iin ra chinu ini chi ra Cristo cua tandaha ñi. \v 40 Yuhu saxini ti cua cusii ca ini ñi, tu ña cua tandaha ndico tucu ñi. Saxini yu ti cuhva cuni ra Tati Ndioo cuu chacan. \c 8 \s1 Cuhva cua savaha ñican chi cha samani ñivi chi cuenda ita niñu \p \v 1 Vitin cua cati yu yoso cuhva cua savaha ndo chi cha samani ñivi chi ita niñu. Chito yo ti iyo cha chini tuni chi ndihi yo. Chacan cuu cha ndurai yo, vati saxini yo cha iyo cha chini tuni chi yo, soco chaha yo tu ndee ini chi ñivi tahan yo, vati cuni mani yo chi tahan yo. Nini ca cha cua cuni mani yo chi tahan yo. \v 2 Tu cua saxini ndo ti iyo cha chini tuni chi ndo, ña ta coo cha chini tuni chi ndo cuhva cua coo chi. \v 3 Tu cua cuni mani ndo chi ra Ndioo, cua ndehe ra ti cha iyo vaha cha chini tuni chi ndo. \p \v 4 Chacan cati yu, vati cha cuenda cha samani ñivi chi ita niñu chito yo ti ñahni yavi ndaa ita niñu cha iyo nu ñuhun ñuñivi. Chito tahan yo ti iin tuhun ni ra Ndioo iyo, ta ñahni ca ndioo iyo. \v 5 Masi cati ñivi ti iyo cuaha ra ndioo nu ñuhun ñuñivi, ta iyo cuaha tahan ra iti siqui andivi. Tacan cati ñivi, \v 6 soco chito maan yo ti iin tuhun ni ra Ndioo sutu yo iyo. Maan ra ni cati ti cua savaha ra Jesucristo ndihi cha iyo tiempu chahnu, ta chi maan ra Ndioo iyo yo. Iin tuhun ni ra chahnu Jesucristo ndaca ñahan chi yo, ta maan ra ni savaha ndihi cuii cha iyo. Tacan ni savaha tahan ra chi maan yo. \p \v 7 Ña chito ndihi ñivi cha tacan cuu chi. Iyo ndo tuhva ndo sacahnu tahan ndo chi ita niñu nu quichi quivi, ta saxini ndo ti cha ndaa yahvi xaan ndicha ita niñu. Chachi ndo cha samani ñivi chi ita niñu, ta saxini xaan ndo, vati ña ta cutuni vaha ini ndo. \v 8 Ñahni cha saxini ra Ndioo cuenda cha chachi yo. Ñahni tuhun tu ña cua cachi yo, ta ni ñahni tuhun tu cua cachi yo. Ñahni cha cua cumani yo, ta ni ñahni cha cua yaha yo iti nuun. \v 9 Cua saha vaha ndihi ndo cuenda, vati iyo ñivi saxini suhva, coto ña cua cutuni ini ñi ti cua cuu savaha ndo cuhva cuni maan ndo cuenda chacan. \v 10 Tu cua ndehe ñivi ti chachi ndo ve ñuhun nu iyo ita niñu, ta ñivi cha chito cuu ndo, vasi cua saxini ñi ti cua cuu cachi tahan ñi cha samani ñivi chi ita niñu, ta cua ndoyo ñuhun ñi, [vati cua saxini xaan ñi cuenda chacan]. \v 11 Tu tacan cua savaha ndo, cua ndoyo ñuhun ñivi tahan yo, vati saxini ndo ti chito xaan ndo, ta ni chihi tahan ra Cristo cuenda maan ñi. \v 12 Tu tacan cua savaha ndo, cua savaha ndo cuati cuenda ra Cristo. Cua savaha ndo cuati cuenda ra Cristo, vati cua savaha ndo cuati chi ñivi tahan ndo, vati cua saxini xaan ñi cuenda cha ni savaha ndo, ta ña nituni vaha ini ñi. \v 13 Chacan cuu cha cati yu ti tu cua ndoyo ñuhun ñivi tahin cuenda cha chachi yu cuñu can, ña cua cachi que chi chi, coto cua ndoyo ñuhun ñivi tahin cua savahi. \c 9 \s1 Iyo ndatu chi ra cuu tatun Jesuu \p \v 1 Chito ndo ti cuu savahi cuhva cuni yu. Chito ndo ti tatun Jesuu cui. Chito ndo ti cha ni ndehi chi ra chahnu Jesuu. Chito ndo ti chinu ini ndo chi ra chahnu, vati satiñu yu tiñu Ndioo chihin ndo. \v 2 Vasi saxini inga ñivi ti ñavi tatun Jesuu cui, soco chito vaha maan ndo ti tatun ra cui. Chacan chito ndo, vati sanahan ra Ndioo ti tatun ndicha ra Jesuu cui, vati chinu ini ndo chi ra. \p \v 3 Chehe cuu cha cua cati ndique chi ñivi cati ti ña vaha ndacu i. \v 4 Iyo ndatu cha cua sacachi ndo chihin ndi. \v 5 Iyo ndatu cha cua sacachi tahan ndo chi ñivi cuu ta iin ñasihi yu cuhva savaha ndo chi ndihi ra tatun Jesuu, cuhva savaha ndo chi yani ra chahnu chi ra Pedro. \v 6 Ña ndicha ti cha ñahni ndatu chi yuhu chi ra Bernabé. Ña cua saxini ndo ti ñahni ndatu cha cua saña ndi cha satiñu ndi. \v 7 Yuhu cati ti ñahni ra sandaru nanducu cha cua cachi ra. Ndihi ra tachi yutun tata―chachi tahan ra chiti chi. Ndihi ra sacuenda chi ri mbee―nihin tahan ra leche ri coho ra. \v 8 Ñavi yuhu ni cati ti cua tindee ndo chi ra cati tuhun tuhun Ndioo chi ndo, soco ley Ndioo cati. \v 9 Cati ley can ti cha cati tuhun ra Moisee ti ña cua cuhni yo yuhu ri sundiquin nu cua cuañu ri trigu. Na cua cachi tahan ri suhva. Ñavi cuenda ri sundiquin ni cahan ra Ndioo tuhun can. \v 10 Cha cahan tahan ra tuhun can cuenda maan yo, vati ndihi ra satiñu chi itu―cha chito ra ti cua nihin tahan ra chiti cha cua coo. Tacan chito ra tachi chiti, ta tacan ni chito tahan ra saquee chi chi. \v 11 Cha satiñu ndi chihin ndo cuenda ra Ndioo. Chacan cuu cha ñahni tuhun cha cua tindee tahan ndo chi ndi. \v 12 Ndicha ti iyo ndatu cha cua tindee ndo chi inga ra tatun Jesuu, soco iyo xaan ca ndatu chi maan ndi. \p Iyo ndatu chi ndi, soco ña cuni ndi sanini ndi chi ndo. Cuaha xaan cha ni cundee ini ndi, vati ña cuni ndi cha cua saxini ñivi ti ña vaha tuhun vaha yoso cuhva iyo ra Cristo, ta ndehe ñi yoso cuhva savaha ndi. \v 13 Chito ndo ti iyo ra satiñu ve ñuhun cuenda ñivi judío, ta suvi ni ve ñuhun can nihin ra cha cua cachi ra. Chito ndo ti iyo ra satiñu nu chihi ri samani ñivi chi ra Ndioo, ta ndoo suhva cuñu ri chi maan ra. \v 14 Ta ni cuhva cati tuhun ra chahnu ti cua tindee ñivi ra chi ndihi ra cati tuhun tuhun ra. \v 15 Ñahni cha saxini yu cuenda chacan. Ñavi cuenda chacan tachi yu tutu ya. Ña cuni yu cha cua sanaan ñivi cha ndurai yu cuenda chacan. Vaha ca cha cua cuvi yu, ta ña cua nihin yu cha cua cachi yu. \p \v 16 Cati tuhin tuhun Ndioo, soco ñavi cuenda chacan ndurai yu. Nini xaan nini xaan cua cati tuhin. Cua ndoyo ñuhin, tu ña cua cati tuhin tuhun Ndioo. \v 17 Tu cua cati tuhin, vati tacan cuni yu, cua cunda yahvi yu chi ra Ndioo, soco cha ni cati maan ra, vati ni tava tiñu ra chihin yu. \v 18 Chehe cuu cha cua cunda yahvi yu, vati cati tuhin tuhun Ndioo, ta ña sanini yu cha cua tindee ñivi chihin yu. Iyo ndatu chihin yu, soco ña quihin yu cha iyo cha tindee ñivi chihin yu. \p \v 19 Cuu ndicha savaha yu cuhva cha cuni yu. Yoni cuu cati tuhun chihin yu yoso cuhva cua coi, soco sanini yu suvi ni chihin yu cha cuenda ndihi ñivi, vati tacan ni vaha xaan ca cua tindei chi ñivi, ta sa cua cuinu ini ñi chi ra Ndioo. \v 20 Chi ñivi judío iye cuhva iyo maan ñi. Chacan cuu cha cua cuinu ini ñivi judío can chi ra Cristo. Chi ñivi sacuinu cuhva cati ley Moisee sacuinu tahin cuhva cati ley can, ta ña iyo cha cua sacuinu i chi chi. Tacan sa cua cuinu tahan ini ñican chi ra Cristo. \v 21 Chi ñivi cuu inga tucu ñivi iye cuhva iyo maan ñi, vati ña sacuinu ñi ley Moisee. Tacan, ta cua cuinu tahan ini ñi chi ra Cristo. Ndicha ti ña cati yu ti ña vaha ley ra Ndioo, ta sacuinu yu ley Cristo, soco tacan iye chi ñivi can. \v 22 Chi ñivi saxini suhva iye cuhva iyo maan ñi. Tacan, ta cua cuu cuinu vaha tahan ini ñi chi ra Cristo. Cuhva iyo ndihi ñivi iye, vati chi ndihi cuii cuhva cuni yu cha cua nduvaha anima ñi. \v 23 Ndihi chacan savahi, vati cuni yu cha cua cuinu ini ñivi tuhun vaha tuhun Ndioo. Chacan cuu cha cua cusii ini tahin cuhva iyo tuhun can. \p \v 24 Chito ndo ti nu siqui ra ta ra cua cunu ndihi ra, soco iin tuhun ni ra cua sacanaan. Chacan cuu cha cati yu ti na cua coo vaha ndo, vati tacan sa cua sacanaan ndo cuenda ra Ndioo. \v 25 Ndihi ra siqui sandee ini ra chi ndihi cuii anima ra. Tacan savaha ra, vati cuni ra sacanaan ra iin cha taqui cuindi xini ra―masi yatin xaan cua ndoyo ñuhun chi. Na cua sandee ini ndo chi ndo, ta sa cua cunda yahvi ndo chi ra Ndioo, ta ña cua ndoyo ñuhun ndo. \v 26 Yuhu satiñu i, vati cuni yu sacanain. Yuhu cuu sava ta cua iin ra cani tahan nu siqui vaha ra, soco cuni yu sacanain cuenda ra Ndioo. \v 27 Sandee ini yu chihin yu. Ña savahi cuhva cuni yu, coto ña cua quee vahi, ta cha cati tuhun xain tuhun Ndioo chi ñivi. \c 10 \s1 Chaha ra Paulu cha chini tuni chi ñivi can ti ña cua sacahnu ñi ita niñu \p \v 1 Yani xaa, cuni yu sacoto ndique chi ndo ti ndihi ñivi chahnu yo―ni chandicu ñi vico [quivi ni quee ñi ñuhun Egipto tiempu chahnu]. Ndihi ñi yaha tichi tañuhun can. \v 2 Cha ni chacoo ñi chi ra Moisee icaa ni. Ni chandicu tahan ñi vico, ta yaha tahan ñi nduta tañuhun. \v 3 Ndihi ñi chachi tahan maná cha ni chaha ra Ndioo chi ñi. \v 4 Ndihi ñi chihi nduta cha chaha ra Ndioo. Chihi ñi nduta quee yuu can cha ni tindee Ndioo, vati tindee ra Cristo chi ñi nu cuahan ñi. \v 5 Tacan ni chacoo ñi, soco ña cusii ini ra Ndioo chi ñi. Chacan cuu cha tuvi ñi chihi tichi cuhu nu ni chacoo ñi. \p \v 6 Chacan cuu iin cuhva cha cua coto yo ti ña cua savaha yo ndavaha ni cuhva ni savaha maan ñi. \v 7 Ña cua sacahnu ndo ita niñu cuhva ni sacahnu maan ñi quivi can, vati cati tutu Ndioo ti chachi ñi, ta chihi ñi. Tacan cuu, ta quechaha chita chaha ñi yaa, cati chi, [vati tacan ni savaha ñi cha sacahnu ñi chi ita niñu can]. \v 8 Ña cua coo ndo ndavaha ni chi tahan ndo inga chiyo cuhva cha ni chacoo maan ñi. Tacan ni savaha ñi ndavaha ni, ta chihi oco uni mil ñi cha iin quivi. \v 9 Ña cua savaha yo cuati nda cua nda ña cua cundee ca ini ra chahnu chi yo cuhva ni cuni savaha maan ñi. Tacan cuu, ta tiin ri coo chi ñi, ta chihi ñi. \v 10 Ña cua cati ndo ti ña vaha ra chahnu cuhva ni cati maan ñi, ta chahni ra tatun Ndioo chi ñi. \p \v 11 Tacan ni tahan ñivi yo iti chata tiempu chahnu, vati cua coto ndihi ñivi yoso cuhva iyo ra Ndioo, ta ni taa ra ni taa tutu Ndioo, vati tacan cua coto tahan yo, ta quivi cua cundihi ñuhun ñuñivi cuu chi vitin. \v 12 Chacan cuu cha na cua saha vaha ndo cuenda chi ndo, coto cua ndoyo ñuhun ndo, tu cua saxini ndo ti cha iyo vaha ndo. \v 13 Cha ni ndehe tahan ñivi ñuñivi tu ndoho cuhva cha ndehe maan ndo. Rai vaha ndicha cuu ra Ndioo, ta ña cua cuhva ra cha cua yaha cuhva cua ndehe ndo tu ndoho, coto ña cua cundee ini ndo. Tu cua ndehe ndo tu ndoho, cua cuhva ra nu cua cacu ndo. Chacan cuu cha na cua cundee ini ndo ndehe ndo tu ndoho. \p \v 14 Yani xaa, chacan cuu cha cati yu ti na ña cua sacahnu ndo ita niñu. \v 15 Cha chahi cuenda chi ndo, vati chite ti iyo cha chini tuni chi ndo. Cua saxini vaha ndo cuhva cati yu. \v 16 Chaha yo iin tiahvi ndioo chi ra Ndioo, ta chihi yo copa cuenda ra Cristo. Chacan cuu cha iyo inuun yo chi ñivi tahan yo, vati chati niñi ra Cristo cuenda cuati yo. Natahvi tahan yo paan, [ta cha chachi yo chi chi]. Chacan cuu cha iyo inuun yo, vati chihi ra nu cruu. Ini paan cuu chi, soco cuaha pedazu cuati cuu chi. \v 17 Tacan cuu yo, vati tuvi ñivi cuu yo, soco ini ñivi cuu yo, vati ini paan can chachi ndihi yo icaa ni. \p \v 18 Cua cucuhun ini ndo yoso cuhva ni chacoo ñivi Israel iti chata. Chachi tahan ñi cha ni samani ñivi chi ra Ndioo. Chacan cuu cha iyo inuun ñi chi ra Ndioo. \v 19 Ña cuni cati yu ti ndaa yahvi cha samani ñivi chi ita niñu. Ña cati yu ti ndaa yahvi maan ita niñu can. \v 20 Ñavi. Yuhu cati ti cha chahni inga ñivi samani ñi chi run cuihna. Ña samani ñi chi chi chi ra Ndioo. Ña cuni yu cha cua coo inuun ndo chi maan run cuihna can. \v 21 Ña cuu coho ndo copa ra chahnu, tu cua coho tahan ndo copa run cuihna. Ña cuu cunda ndo mesa ra chahnu, tu cua cunda tahan ndo mesa run cuihna. \v 22 Ña vaha cha cua satahñu yo chi ra chahnu Ndioo, vati iyo ca tu ndee ini chi maan ra. \s1 Iyo ñivi can nu nuna, soco iyo cha cuni mani ñi chi ñivi tahan ñi \p \v 23 Cuu savaha yo ndihi cha cuni yo, soco ña ndihi chi tindee chi yo. Cuu savaha yo ndihi cuii chi, soco ña chaha chi tu ndee ini chi yo. \v 24 Ña cua nducu ndo cha cua coo cha vaha chi mani ndo, soco na cua nducu tahan ndo cha cua coo cha vaha chi ndihi ñivi tahan ndo. \p \v 25 Cua cachi ndo ndihi cha quiyahvi nuyahvi, ta ña cua nducu tuhun ndo a cha chahan chi nu iyo ita niñu, vati ña cua saxini xaan ndo cuenda chacan. \v 26 Tacan cati yu, vati cati tutu Ndioo ti chi ra chahnu cuu ñuhun ñuñivi ya chi ndihi cuii cha iyo chi chi, cati chi. \p \v 27 Tu cua cana ñahan ñivi chi ndo, ta ña chinu ini ñi chi ra Ndioo, tu cua cuhun ndo vehe ñi, cua cachi ndo ndihi cha cua cuhva ñi. Ña cua nducu tuhun ndo a chi ita niñu cuu chi, ta ni ña cua saxini ndo. \v 28-29 Tu cua cati ñi ti cha samani ñivi chi ita niñu cuu chi, ña cua cachi ndo chi chi. Ña cua cachi ndo, vati cha chaha ñi cuenda. Ña cua cachi ndo, coto cua saxini maan ñi, vati maan ndo―ñahni cha saxini ndo. \p Tacan cati yu, vati ña cua cuu cati ñivi ti ña vaha ndacu yo, coto cua saxini inga ñivi. \v 30 Tu cua cuhve tiahvi ndioo chi ra Ndioo, ta cua cachi yu, ña cua cuu cati ñivi ti ña vaha ndacu i, vati cha chahi tiahvi ndioo chi ra Ndioo. \v 31 Ndihi cha cua savaha ndo cua savaha ndo, vati cua sacahnu ñivi chi ra Ndioo. Tu cua cachi ndo, tu cua coho ndo, tu iyo ñaan cha cua savaha ndo, cua savaha vaha ndo chi chi, ta tacan sa cua sacahnu ñivi chi ra Ndioo. \v 32 Ña cua savaha ndo cha cua savaha ni iin ñivi cuati. Ña cua savaha ndo cha cua savaha ni ñivi judío ni ñivi cuu inga tucu ñivi ni ñivi Ndioo cuati. \v 33 Cua nducu ndo cuhva cha cua cusii ini ndihi ñivi cuhva nducu main cuhva chi ndihi cuii anime. Ña nduqui cha cua coo vahi, soco nduqui cha cua coo vaha ndihi ca ñivi, vati cuni yu cha cua nduvaha anima ñi. \c 11 \p \v 1 Cua savaha ndo cuhva ndacu i, vati main ndacu i cuhva ni savaha ra Cristo. \s1 Cuhva cua savaha ñi ñahan, ta cha iyo ñi ve ñuhun \p \v 2 Cati yu ti vaha xaan iyo ndo, vati ni ñuhun ini ndo chihin yu chi ndihi cuii cuhva. Vaha xaan iyo ndo, vati sacuinu ndo tuhun cuhva ni cati tuhin chi ndo nu quichi quivi. \v 3 Cuni yu cha cua coto vaha ndo ti maan ra Cristo ndaca ñahan chi ndihi ra rai, ta ra rai ndaca ñahan chi ñi ñahan cuhva ndaca ñahan ra Ndioo chi ra Cristo. \v 4 Tu cua cahan ndahvi ra rai chi ra Ndioo, tu cua cati tuhun ra iin cha cati tuhun ra Ndioo, ta indi xini ra, cua coo tu ca nuun chi ra cha cuenda xini ra, \v 5 ta ñi ñahan―tu cua cahan ñi chi ra Ndioo, tu cua cati tuhun ñi iin cha cati tuhun ra Ndioo, ta ña ndasi xini ñi, cua coo tu ca nuun chi ñi cha cuenda xini ñi, vati cuhva sata xini ñi ndii ndii cuu chi. \v 6 Tu ña cua casi ñi ñahan xini ñi, vaha cha cua sata xini ñi. Na cua casi ñi xini ñi, vati tu ca nuun cuu chi cha sata xini ñi ndii ndii. \v 7 Ña cua casi ra rai xini ra, vati chaha ra Ndioo ndatu cha cua cundaca ñahan ra, ta ndehe ñivi ti cahnu xaan rai cuu ra Ndioo. Ndehe tahan ñi chi ñi ñahan, ta chito ñi ti cahnu rai cuu ii ñi. \v 8 Ña tava ra Ndioo iquin ña ñahan, ta savaha ra chi ra rai. Tava xihna ra iquin ra rai, ta savaha ra chi ña ñahan. \v 9 Ñavi cuenda ña ñahan savaha ra Ndioo chi ra rai, soco savaha ra chi ña ñahan, vati cua coo ña chi ra rai. \v 10 Chacan cuu cha iyo cha cua casi ñi xini ñi, vati tacan vaha cha cuenda ra tatun Ndioo. Cua casi ñi xini ñi, ta sa cua coto ñivi ti tasoho vaha ñi. \v 11 Cha cuenda ra chahnu―ñahni yavi ndaa ñi ñahan, tu ñahni ra rai, ta ni ñahni yavi ndaa ra rai, tu ñahni ñi ñahan. \v 12 Tacan cati yu, vati xihna ca ni savaha ra Ndioo chi ña ñahan chi iquin ra rai, ta vitin tuvi ra rai tichi ñi ñahan, soco maan ra Ndioo ni savaha ndihi cuii chi. \p \v 13 Cua cati maan ndo tu vaha cha cua cahan ñi ñahan chi ra Ndioo, ta ña ndasi xini ñi. \v 14 Chito ni maan yo cha tacan ni ti iyo tu ca nuun chi ra rai, tu nani xaan xini ra. \v 15 Tu nani xini ñi ñahan, taqui xaan ñi cuni ñivi, vati suvi ni chi xini ñi ndasi xini ñi. \v 16 Tu iyo ñivi ña cua ndoo ñi vaha, na cua coto ñi ti ñahni ñaan inga costumbre iyo chi ndi ni chi ndihi ca ñivi Ndioo. \s1 Iyo ñivi ña vaha sacahnu ñi santa cena \p \v 17 Cua cati tuhin chi ndo vitin, soco ña cati yu ti cha vaha ndacu ndo, vati ñavi cha vaha cuu cha ni savaha ndo nu nducuiti ndo cuenda ra Ndioo. Savaha ndo cha ndavaha ni. \v 18 Xihna ca cati yu ti cati ñivi ti nducuiti ndo, ta sacahnu ndo chi ra Ndioo, soco ña inuun iyo ndo, ta saxini yu ti vasi cha ndicha cuu chi. \v 19 Iyo cha cua ndusaca nu iyo ndo, vati tacan ni cua coto yo ndaa ndo cuu ñivi ndicha ra Ndioo. \v 20 Chacan cuu cha nducuiti ndo, soco ña nducuiti ndo, vati cuni ndicha ndo sacahnu ndo cha cuu santa cena cuenda ra chahnu. \v 21 Ndihi ndo ndiso ndo cha cua cachi ndo, ta iyo ndo ña queta vaha cha cua cachi ndo ndiso ndo, ta chisoco ndo, ta iyo inga ndo yaha cuhva cha chachi ndo, ta quechaha chini ndo, [ta ña vaha cha tacan]. \v 22 Vehe ndo cua cachi xihna ndo, ta suvi ni vehe ndo cua coho ndo. Ña cua cuu cati ndo ti ña vaha ñivi Ndioo. Ña cua cuhva ndo tu ca nuun chi ñivi tahan ndo cuu ñivi ndahvi. Ña chite ñaan cua cati yu chihin ndo, soco ña cua cati yu ti vaha xaan savaha ndo chacan. \s1 Cuhva cua savaha ñi, ta cua sacahnu ñi santa cena ra chahnu \r (Mt. 26.26‑29; Mr. 14.22‑25; Lc. 22.14‑20) \p \v 23 Cha cati tuhun ra chahnu cuu ndihi tuhun cati tuhin chi ndo. Cha cuaa cuu chi, ta ni quihin ra chahnu Jesuu paan quivi ni xico tuhun Juda chi ra. \v 24 Chaha ra iin tiahvi ndioo chi ra Ndioo, ta natahvi ra paan can. Tacan cuu, ta quechaha cati ra ti cua cachi ra ta ra paan can. Chacan cuu sava ni ta cua cuñu ra, ta cua cuvi ra cuenda ra ta ra. Tacan ni cua cachi ra ta ra paan nu cuahan quivi, ta cua cucuhun ini ra ta ra chihin ra, cati ra Jesuu. \v 25 Cha ndihi cuxini ra, ta ta ni cuhva quihin ra iin copa, ta quechaha cati ra ti cha iyo vaha tuhun chaa, vati cua cuvi ra, ta cua cati niñi ra. Chacan cuu cha cua coho ra ta ra copa can. Tacan ni cua savaha ra ta ra ndihi ni chaha cua coho ra ta ra copa can nu cuahan quivi. Chacan cuu cha cua cucuhun ini ra ta ra chihin ra, cati ra Jesuu. \v 26 Ndihi ni chaha cua cachi ndo paan can, ndihi ni chaha cua coho ndo copa can cua coto ndihi ñivi ti cha ni chihi ra chahnu cuenda cuati ñi. Tacan ni cua savaha ndo nda cua nda cua quichi ndico tucu ra. \s1 Cuhva cua sacahnu vaha ñi santa cena ra chahnu \p \v 27 Chacan cuu cha tu ña vaha cua cachi yo paan can, tu ña vaha cua coho yo copa ra chahnu, cua coo cuati chi yo, vati ña vaha cua savaha yo chi iquin cuñu ra chahnu. Ña vaha cua savaha yo chi niñi ra. \v 28 Na cua saxini xihna yo a vaha ndacu yo ndihi ni quivi. Tacan, ta sa cua cuu cachi yo paan can, ta cua cuu coho yo copa can. \v 29 Tu cua cachi yo, tu cua coho yo, ta ña cua saxini vaha yo cuenda iquin cuñu ra chahnu, cua savaha yo ndavaha ni, ta cua cutuni yo. \v 30 Chacan cuu cha ñahni tu ndee ini iyo chi ndihi ni ndo. Chacan cuu cha iyo ndo cuhvi xaan ndo. Chacan cuu cha iyo ndo chihi ndo. \v 31 Tu cua saxini vaha yo, ña cua cutuni yo. \v 32 Tu cua ndehe ra chahnu ti cha ña vaha yo, cua cuhva ra tu ndoho chi yo, vati cuni ra cha cua coo vaha yo. Chacan cuu cha ña cua cutuni tahan yo chi ñivi ñuñivi. \p \v 33 Yani xaa, chacan cuu cha na cua cuatu ndo chi ñivi tahan ndo. Cua nducuiti xihna ndihi ndo, ta sa cua cachi ndo santa cena. \v 34 Tu cua cuisoco ndo, cua cachi xihna ndo vehe ndo, coto cua ndoyo ñuhun ndo nu nducuiti ndo. Ndihi ca tuhun cuni coto ndo cua cati tuhin chi ndo quivi cua quete nu iyo ndo. \c 12 \s1 Cuhva tindee ra Tati Ndioo chi ndihi ñivi Ndioo \p \v 1 Yani xaa, yuhu cuni yu cha cua coto ndo yoso cuhva tindee ra Tati Ndioo chi yo. \p \v 2 Chito ndo ti nu ni quichi quivi ña ta cuinu ini ndo chi ra Ndioo. Quivi can sacahnu xaan ndo ita niñu cuhva cuni maan ndo, ta ña ni cuu cahan chi. \v 3 Chacan cuu cha sacote chi ndo ti tu cua cahan ñivi cuenda ra Tati Ndioo, ña cua cuu cati ñi ti ña vaha rai cuu ra Jesuu. Tu ña iyo ra Tati Ndioo chi ñivi, ña cua cuu cati ñi ti cha cahnu xaan rai cuu ra chahnu Jesuu. \p \v 4 Tucu tucu cuhva samani ra Tati Ndioo chi yo, soco ini ra Tati Ndioo cuu ra samani chi chi. \v 5 Tucu tucu cuhva satiñu yo cuenda ra chahnu, soco ini ra chahnu cuu ra. \v 6 Tucu tucu cuhva iyo tu ndee ini chi yo, soco ini ra Ndioo cuu ra chaha tu ndee ini chi ndihi yo. \v 7 Iyo ra Tati Ndioo chi ndihi yo, vati tacan sa iyo vaha yo. \v 8 Iyo yo cha chaha ra Tati Ndioo cha iyo cha chini tuni chi yo, ta cahan vaha yo. Iyo inga yo cha cahan yo cha nditi vaha yoso cuhva iyo ra Ndioo, ta ini ra Tati Ndioo cuu ra tindee chi yo. \v 9 Iyo inga yo vaha xaan ca chinu ini yo, ta ini ra Tati Ndioo tindee. Iyo inga yo tindee ra, ta sanduvaha yo chi ñivi. \v 10 Iyo inga yo tindee ra, ta cha cuu savaha yo cha cahnu, ta ndehe ñivi ti iyo tu ndee ini chi ra Ndioo. Iyo inga yo tindee ra, ta cati tuhun yo tuhun Ndioo. Iyo inga yo tindee ra, ta chito yo a cahan ñivi cuenda ra Ndioo a ña cahan ñi cuenda ra. Iyo inga yo tindee ra, ta cahan yo tuhun cahan inga tucu ñivi. Iyo inga yo tindee ra, ta cati ndico yo ñaan tuhun cahan ñi tahan yo cha cahan ñi tuhun cahan inga tucu ñivi. \v 11 Ndihi chacan savaha ra Tati Ndioo, ta ini rai cuu ra. Tindee ra chi ndihi yo cuhva cuni maan ra. \s1 Ini ñivi cuu ndihi ñivi Ndioo \p \v 12 Iyo xini yo. Iyo ndaha yo. Iyo chaha yo. Cuaha xaan ndihi cuhva caa yo, soco ini iquin cuñu yo cuu chi. Ta ni cuhva iyo ra Cristo chi ñivi ra, vati iin tuhun ni rai cuu ra, soco tuvi ñivi ra iyo. \v 13 Ini ra Tati Ndioo iyo chi ndihi yo, ta cuenda maan ra ni chanduta yo. Masi ñivi judío cuu yo. Masi ñivi cuu inga tucu ñivi cuu yo. Masi ñivi iyo nu nuna cuu yo. Masi ñivi satiñu cuatu cuu yo, soco ini ñivi cuu ndihi yo, vati ini ra Tati Ndioo iyo chi ndihi yo. \p \v 14 Ñavi iin tuhun ni ndaha ni cuu iquin cuñu yo, soco cuaha ndihi cuhva caa yo. \v 15 Tu cua cati chaha yo ti vasi ñavi iquin cuñu yo cuu chi, vati ñavi ndaha yo cuu chi, ña ndicha chi, vati ini iquin cuñu yo cuu chi. \v 16 Tu cua cati soho yo ti ñavi iquin cuñu yo cuu chi, vati ñavi titi nuun yo cuu chi, ña ndicha chi, vati ini iquin cuñu yo cuu chi. \v 17 Tu titi nuun ni yo cua cuu niniin iquin cuñu yo, ña cua cuu cuni soho yo. Tu soho yo cua cuu niniin iquin cuñu yo, ña cua cuu tahni yo. \v 18 Cha ni savaha ra Ndioo chi yo cuhva cuni ra. Chacan cuu cha iyo xini yo, iyo ndaha yo, iyo chaha yo cuhva ni savaha ra Ndioo chi yo. \v 19 Chito yo ti tu ini cuu yo chi ndihi chacan, ñahni yavi ndaa yo. \v 20 Cuaha ndihi cuati suhva caa iquin cuñu yo, soco ini iquin cuñu yo cuu chi. \p \v 21 Ña cuu cati titi nuun yo chi ndaha yo ti ña chini ñuhun chi chihin chi, ta ni ña cuu cati xini yo chi chaha yo ti ña chini ñuhun tahan chi chihin chi. \v 22 Ñavi. Cuaha ndihi cuati suhva caa iquin cuñu yo, ta ña ndihi chi iyo tu ndee ini, soco nini xaan cuni yo chi chi, vati iquin cuñu yo cuu chi. \v 23 Iyo ca cuati suhva cha cuu iquin cuñu yo, ta saxini yo ti ña vaha cua ndehe ñivi chi chi, soco chacan sacundichin vaha yo. Chacan sacunami vaha yo. Chasi vaha yo cha ña vaha ndehe ñivi, [coto cua coo tu ca nuun chi yo]. \v 24 Ñahni tuhun cha cua ndehe ñivi ndihi ca cuati suhva cha cuu iquin cuñu yo. Tacan ni savaha ra Ndioo chihin yo, vati cua sacahnu yo chi ñivi tahan yo―masi ñahni cha vaha iyo chi ñi. \v 25 Chacan cuu cha ña cua ndusaca, soco ini cha cua cuni mani yo chi ndihi ñivi tahan yo. \v 26 Tu cua ndehe iin tahan yo tu ndoho, cua cundahvi tahan ini ndihi yo. Tu cua sacahnu xaan ñivi chi iin tahan yo, cua cusii ini ndihi yo. \p \v 27 Chi maan ra Cristo cuu ndo. Ta iin ta iin ndo cuu chi ra. \v 28 Iyo ñivi cha chaha ra Ndioo iin iin tiñu cua satiñu ñi cuenda ñivi ra. Xihna ca chaha ra tiñu chi ra cuu tatun Jesuu. Tacan, ta sa chaha ra tiñu chi ra cahan cuenda ra. Chaha tahan ra tiñu chi ra sacuaha chi ñivi ra, ta chaha tahan ra tiñu chi ñivi savaha cha cahnu. Chaha tahan ra tiñu chi ñivi sanduvaha chi tahan ñi, ta chaha tahan ra tiñu chi ñivi chaha tu ndee ini chi tahan ñi. Chaha tahan ra tiñu chi ñivi ndaca ñahan chi tahan ñi, ta chaha tahan ra tiñu chi ñivi cahan tuhun cahan inga tucu ñivi. Cuaha xaan cuhva chaha ra Ndioo tiñu, \v 29 soco ña ndihi yo cuu tatun Jesuu. Ña ndihi yo cahan cuenda ra Ndioo, ta ni ña ndihi yo sacuaha chi ñivi. Ña ndihi yo savaha cha cahnu, \v 30 ta ni ña ndihi yo sanduvaha chi ñivi tahan yo. Ña ndihi yo cahan tuhun cahan inga tucu ñivi, ta ni ña ndihi yo chaha ndico cuenda cha cahan ñi cahan tuhun inga tucu ñivi. \v 31 Na cua cuni ndo cha vaha ca cha samani ra Ndioo. Cua cati tuhin chi ndo iin cha cuu cha vaha ca. \c 13 \s1 Na cua cuni mani ñican chi tahan ñi \p \v 1 Tu cua cuu cahan yo ndihi tuhun cahan ñivi ñuñivi, tu cua cuu cahan yo ndihi tuhun cahan ra tatun Ndioo, ta ña cua cuni mani yo chi ndihi ni ñivi, cua cuu yo sava ni ta cua iin caa ndaxin, vati cuvaa xaan yo, ta ñahni yavi ndaa cha cua savaha yo. \v 2 Tu cua cuu cahan yo cuenda ra Ndioo, tu cua cutuni ini yo ndihi cha chini tuni cha iyo chi ra Ndioo, tu cua cuinu vaha xaan ini yo chi ra Ndioo, ta cua cuu savaha yo cha cahnu xaan, tu ndihi chacan cha cuu savaha yo, ta ña cuni mani yo chi ndihi ni ñivi, ñahni yavi ndaa yo. \v 3 Tu cua samani yo ndihi ndatiñu yo chi ñivi, tu cua cuvi yo cha cuni yo na cua cacu ñivi tahan yo, ta ña cuni mani yo chi ndihi ni ñi, ñahni yavi ndaa yo. \p \v 4 Tu cua cuni mani yo chi tahan yo, cua cundee ini yo chi ñi. Tu cua cuni mani yo chi tahan yo, cua coo vaha yo chi ñi, ta ña tahñu cua cuni anima yo ndehe yo chi ñi. Tu cua cuni mani yo chi tahan yo, ña cua ndurai yo. \v 5 Tu cua cuni mani yo chi tahan yo, ña cua coo yo ndavaha ni. Ña cua cuni yo savaha yo cuhva cuni maan yo. Ña cua cuxaan ini yo. Ña cua saxini yo cha ndavaha ni. \v 6 Ña cua cusii ini yo cha ndehe yo ndavaha ni, soco cua cusii ini yo cha ndehe yo cha ndicha. \v 7 Tu cua cuni mani yo chi tahan yo, cua cundee ini yo ndihi cuii cha cua tahan yo. Cua cuinu vaha ini yo chi tahan yo. Cua saxini vaha yo ndihi cuii cha vaha chi tahan yo, ta cua cundee ini yo ndihi cha cua savaha tahan yo chi yo. \p \v 8 Ña cua naan cha cua cuni mani yo chi tahan yo. Tu cua cahan yo cuenda ra Ndioo, cua queta quivi cha ñahni ca yavi ndaa chacan. Tu cua cahan yo tuhun cahan inga tucu ñivi, cua queta quivi cha ñahni ca yavi ndaa chacan. Tu cua coo cha chini tuni chi yo, cua queta quivi cha ñahni ca yavi ndaa chi. \v 9 Ña ta cutuni vaha ini yo. Ña ta cuu vaha cahan yo cuenda ra Ndioo, \v 10 soco cua queta quivi cua coto vaha ndicha yo, ta cua naan cha saxini yo vitin. \p \v 11 Nu quichi quivi cuu yo ve cuati. Quivi can cahan yo cuhva cahan ve cuati. Saxini yo cuhva saxini ve cuati. Tacan cuu, ta sa queta quivi chahnu yo, ta cuu yo ñivi chicha, ta ña savaha ca yo cuhva ndacu ve cuati. \v 12 Vitin ña ta coto vaha yo, vati cuu yo sava ni ta cua cha ndehe yo nu inu, ta ña ndichin vaha, soco nu cuahan quivi cua coto vaha yo, vati cua ndehe yo chi ra Ndioo. Suhva suhva chito yo vitin, soco quivi can cua coto vaha yo cuhva nacoto maan ra chihin yo. \v 13 Vitin iyo cha cua cuinu ini yo chi ra Ndioo, ta iyo cha cua cuatu vaha yo chi ra chahnu, ta iyo cha cua cuni mani yo chi tahan yo. Uni cuhva cuu chi, soco nini xaan ca cha cua cuni mani yo chi tahan yo. \c 14 \s1 Cuhva cua cahan ñican tuhun cahan inga tucu ñivi \p \v 1 Na cua nanducu ndo cuhva cha cua cuni mani ndo chi ñivi tahan ndo. Na cua cuni ndo cha cua samani ra Ndioo chi ndo, ta na cua cuni ndo cha cua cahan ndo cuenda ra Ndioo. \v 2 Tu cua cahan yo inga tuhun cha cahan inga tucu ñivi cuhva tindee ra Tati Ndioo chi yo, ña cua cahan yo chi ñivi ñuñivi. Tu cua cahan yo inga tuhun, cua cahan yo chi ra Ndioo, vati yoni cua cutuni ini cha cua cahan yo, ta cahnu xaan tuhun cahan yo cua savaha ra Tati Ndioo. \v 3 Tu cua cahan yo cuenda ra Ndioo, cua cutuni ini ñivi tuhun cua cahan yo, ta cua coo tu ndee ini chi ñi cuenda ra Ndioo. Cua coo vaha ñi, ta cua coo vii ñi. \v 4 Tu cua cahan yo tuhun cahan inga ñivi, ini chi maan yo cua coo tu ndee ini, [vati yoni ca cua cutuni ini]. Tu cua cahan yo cuenda ra Ndioo, cua coo tu ndee ini chi ndihi ñivi ra. \p \v 5 Cuni yu cha cua cahan ndihi ndo inga tuhun cahan inga tucu ñivi, soco cuni que cha cua cahan ndo cuenda ra Ndioo. Cahnu xaan ca cuu ra cahan cuenda ra Ndioo, ta ñavi cha cahnu cuu ra cahan inga tuhun, tu yoni cua cuhva cuenda, ta cua coo tu ndee ini chi ndihi ñivi Ndioo. \v 6 Yani xaa, tu cua quete nu iyo ndo, ta cua cahin tuhun cahan inga tucu ñivi, ña cua cuu tindei chi ndo, ta iyo cha cua tindei chi ndo. Cua sanducachin yu iin tuhun yoso cuhva iyo ra Ndioo, ta cua cuhve cha chini tuni chi ndo. Cua cahin tuhun chi ndo cuenda ra Ndioo, ta cua sacuahi chi ndo. Tacan ni cua tindei chi ndo. \p \v 7 Iyo ndusu yaa. Tu ña vaha cua tivi ñivi pitu, tu ña vaha cua cani ñi yaa, tu ña vaha cua quee ndusu chi, ña cua coto yo ñaan yaa cuu chi. \v 8 Tu ña cachin cua tivi ñivi cutu, ña cua coto yo cha cua coo cuati, ta cua tiso vaha yo. \v 9 Ta ni cuhva iyo maan ndo. Tu cua cahan ndo tuhun cahan inga tucu ñivi, ta ña cua cutuni ini ñivi iyo chi ndo, yoni cua coto ñaan tuhun cahan ndo, vati cua cahan soho ndo. \v 10 Ndicha ti cuaha xaan tuhun iyo ihya nu ñuhun ñuñivi ya, ta iyo ñivi cutuni ini ñi chi chi. \v 11 Tu ña cua cutuni ini yu tuhun cua cahan inga ñivi chihin yu, ña cua cuu ndatuhun yu chi ñi, ta ni ña cua cuu ndatuhun tahan maan ñi chihin yu. \v 12 Ta ni cuhva cua coo ndo, vati cuni xaan cuni xaan maan ndo cha samani ra Tati Ndioo. Chacan cuu cha na cua nducu ndo cuhva cha cua coo tu ndee ini chi ndihi ñivi Ndioo. \p \v 13 Tu iyo ndo cua cahan ndo tuhun cahan inga tucu ñivi, na cua cahan ndo chi ra Ndioo ti na cua cuhva ra cha cua cuu cati ndico ndo ñaan tuhun cua cahan ndo. \v 14 Tu cua cahan yo tuhun cahan inga tucu ñivi, ta cahan yo chi Ndioo, cua cahan yo chi anima yo, soco ña cua coto yo chi xini yo ñaan tuhun cahan yo. \v 15 Yuhu cati ti cua cahin chi ndihi cuii anime, ta cua cote chi xini ñaan tuhun cua cahin. Cua cate yaa chi anime, ta cua cote chi xini ñaan yaa chite. \v 16 Tu cua sacahnu ndo chi ra Ndioo chi anima ndo, [ta cua cahan ndo tuhun cahan inga tucu ñivi,] ña cua cuu sacahnu tahan ñivi chaa chi ndo icaa ni, vati ña cua cutuni ini ñi tuhun cua cahan ndo. \v 17 Vasi vaha xaan cua cuhva ndo tiahvi ndioo chi ra Ndioo, soco ñican―ñahni tu ndee ini cua coo chi ñi. \v 18 Chahi iin tiahvi ndioo chi ra Ndioo, vati cuaha xaan ca tuhun cahan inga tucu ñivi cahin, ta ñavi ca sa maan ndo. \v 19 Tacan cati yu, soco nu nducuiti ñivi Ndioo cuni xaan que cahin uvi tahan tuhun cha cua cutuni ini ndihi ñivi, ta cua coo cha chini tuni chi ñi, vati ña vaha cha cua cahin uchi mil tuhun cha cahan inga tucu ñivi, ta ña cua cutuni ini ñi. \p \v 20 Yani xaa, ña cua saxini ndo cuhva saxini ve cuati. Na cua cutuni vaha ini ndo, ta ña cua savaha ndo ndavaha ni. \v 21 Cati tutu Ndioo ti cati ra chahnu ti cua cahan ra chi ñivi ra, soco cuhva cahan inga tucu ñivi cua cahan ra chi ñi, ta ña cua cuni soho ñi chihin ra, cati ra chahnu. \v 22 Chacan cuu cha ñavi cuenda ñivi chinu ini chi Ndioo cahan yo tuhun cahan inga tucu ñivi. Iin seña cuenda ñivi ña chinu ini cuu chi. Cuenda ñivi chinu ini iyo tuhun cuenda ra Ndioo. Ñavi cuenda ñivi ña chinu ini iyo chi. \v 23 Tu cua nducuiti ndihi ñivi Ndioo, ta ndihi ñi cua quechaha cahan ñi tuhun cahan inga tucu ñivi, ta quihvi tahan ñivi chaa chi ñivi ña chinu ini, cua saxini ñi ti sana xaan xini ñivi Ndioo. \v 24 Tu cua cahan ndihi ñi tuhun cuenda ra Ndioo, ta cua quihvi ñivi chaa chi ñivi ña chinu ini, cua coto ñi ti ña vaha ndacu suvi ni maan ñi. Cua coto ñi cha ndicha. \v 25 Cua coto ndihi ñivi yoso cuhva saxini ñican chi anima ñi. Tacan cuu, ta sa cua cahnu chiti ñi, ta cua sacahnu tahan ñi chi ra Ndioo, ta cua cati ñi ti ndicha iyo ra Ndioo chi ndo. \s1 Cua sacuinu vaha ñivi can ndihi tiñu \p \v 26 Yani xaa, chehe cuu cha cua savaha ndo nu cua nducuiti ndo. Ta iin ta iin ndo cua cuiso ndo iin yaa a iin tuhun Ndioo a iin tuhun cha cahan ra Ndioo chi ndo a iin tuhun cha cahan inga tucu ñivi a iin tuhun cha cua nducachin tuhun cahan inga tucu ñivi cua cuiso ndo. Ndihi cha cua savaha ndo cua savaha ndo, vati tacan sa cua coo tu ndee ini chi ñivi Ndioo. \v 27 Tu cua cahan ndo tuhun cahan inga tucu ñivi, uvi a uni ni ndo cua cahan. Ña cua yaha uni ndo cua cahan tuhun cahan inga tucu ñivi. Cua cahan iin ndo, ta sa cua cahan inga ndo. Ña cua cahan nduni ndo icaa ni. Tacan cua savaha ndo, ta sa cua sandico coo iin ndo tuhun can. \v 28 Tu yoni iyo cha cua sandico coo tuhun, ña cua yaha ndo cahan ndo tuhun cahan inga tucu ñivi nu nducuiti ñivi Ndioo. Ñican cua cahan ñi suvi ni chi maan ñi chi ra Ndioo ni. \v 29 Na cua cati tuhun uvi uni ra cahan cuenda ra Ndioo, ta cua nanducu xini ndihi ca ñivi a vaha cuhva cati tuhun ra ta ra. \v 30 Tu cua cahan ra Ndioo chi inga ñivi, na cua cunda taxin ndico ñivi cahan xihna cuii. \v 31 Cua cuu cahan ndihi ndo tuhun cuenda ra Ndioo, soco iin iin ndo cua cahan ndo. Chacan cuu cha cua cutuhva ndihi ñivi, ta cua coo tu ndee ini chi ñi. \v 32 Iyo cha sandee ini ra cahan cuenda ra Ndioo suvi ni chi maan ra, [ta ña cua cuvaa ra,] \v 33 vati ña tuhva ra Ndioo cuvaa ra. Iyo vii ra. \p \v 34 Ña cua cahan ñi ñahan nu nducuiti ndo cha sacahnu ndo chi ra Ndioo cuhva ña tuhva ñi cahan ñi nu nducuiti ndihi ca ñivi Ndioo inga ñuun. Ña cua cahan ñi, vati ñahni ndatu. Cua tasoho ni ñi cuhva cati ley Ndioo. \v 35 Tu cua cuni ñi coto ñi iin tuhun, na cua nducu tuhun ñi chi ii ñi vehe ñi. Tacan ni cua savaha ndo, vati tu ca nuun cuu chi, tu cua cahan ñi nu iyo cuiti ñivi Ndioo. \p \v 36 Chito ndo ti ñavi nu iyo maan ndo quechaha tuhun Ndioo. Chito ndo ti ñavi mani maan ndo chini soho chi chi. \v 37 Tu iyo ndo cua saxini ti chinu vaha ini ndo chi ra Ndioo, tu cua saxini ndo ti cahan ndo tuhun cuenda ra Ndioo, na cua coto ndo ti cuhva cati tuhun ra chahnu cuu tuhun tai chihin ndo. \v 38 Tu ña cua tasoho ndo chi chi, ña cua quihin cuenda ra Ndioo chihin ndo. \p \v 39 Yani xaa, chacan cuu cha cati yu ti na cua cuni xaan ndo cahan ndo tuhun cuenda ra Ndioo. Na ña cua casi ndo cha cua cahan ñivi tuhun cahan inga tucu ñivi, \v 40 soco cua sacuinu vaha ndo ndihi cha cua savaha ndo. Cua coo vii xaan ndo, ta cua coo vaha xaan ndo. \c 15 \s1 Cha ni natacu ndico ra Cristo \p \v 1 Yani xaa, sacoto ndico tuqui chi ndo ti tuhun vaha cuu cha ni cati tuhin chi ndo nu quichi quivi. Tuhun can cuu tuhun chinu ini ndo nu quichi quivi, ta chinu ini ndo chi chi nda cua nda vitin. \v 2 Chacan cuu cha nduvaha anima ndo, tu ni cua cuinu ini ndo tuhun cati tuhin chi ndo. Tu ña cua cuinu ini ndo nu cuahan quivi, ñahni yavi ndaa cha ni chinu ini ndo nu quichi quivi. \p \v 3 Xihna cuii cati tuhin tuhun cha ni chini sohi. Cati tuhin chi ndo ti ni chihi ra Cristo cuenda cuati yo cuhva cati tutu Ndioo. \v 4 Cati tuhin ti ni cuchi ra, ta tichi uni quivi natacu ndico ra cuhva cati tutu Ndioo. \v 5 Chahi cuenda ti ndehe ndico ra Pedro chi ra. Tacan cuu, ta sa ndehe tahan ndihi ra tatun ra chi ra. \v 6 Tacan cuu, ta tuvi ra yani yo chi ñi tahan yo ndehe chi ra nu ni cha iyo cuiti ñi. Yaha uhun ciendu ñi ni ndehe chi ra. Vasi ni iyo ndito ndihi ñi nda cua nda vitin, soco uvi tahan ñi cha ni chihi. \v 7 Tacan cuu, ta ndehe tahan ra Jacobo chi ra. Yaha chacan, ta ndehe ndico tucu ndihi ra tatun ra chi ra. \p \v 8 Tacan cuu, ta queta quivi ni ndehe tahin chi ra, soco tucu cuhva quihvi tahin cuenda ra. \v 9 Ra luhu cuii ca cui cha cuenda tatun ra. Ña vaha cha cati ñivi ti tatun ra chihin yu, vati ñahni yavi ndai. Tacan cati yu, vati cani tahan xain chi ñivi Ndioo. \v 10 Tatun ra cui, vati iyo xaan tu manini chi ra. Iyo yavi ndaa cha savaha ra tu manini chihin yu, vati nihin ca satiñu i, ta ña nihin xaan satiñu ndihi ca ra tatun ra. Ñavi yuhu satiñu, soco maan ra cuu ra satiñu chihin yu, vati savaha ra tu manini chihin yu. \v 11 Masi yuhu cuu ra cati tuhun chi ndo, masi maan ra ta ra cuu ra cati tuhun chi ndo, soco ñahni tuhun. Cati tuhun maan ndi tuhun can, ta chinu ini maan ndo chi chi. \s1 Cha cua natacu ndico ñivi ndii \p \v 12 Ña vaha cha cua cati ndo ti ña cua natacu ndico ñivi ndii, vati chaha ndi cuenda ti ni natacu ndico ra Cristo tañu ñivi ndii. \v 13 Tu ndicha cuhva cati ndo ti ña cua natacu ndico ndii, ña ndicha cha ni natacu ndico ra Cristo. \v 14 Tu ña ni natacu ndico ra Cristo, ñahni yavi ndaa tuhun cati tuhun ndi, ta ni ñahni yavi ndaa tuhun chinu ini ndo. \v 15 Tu chacan cuu chi, sandahyu ñahan ndi yoso cuhva iyo ra Ndioo, vati cati ndi ti chaha ra Ndioo tu ndee ini chi ra Cristo, ta natacu ndico ra, soco ña ndicha cha cati ndi ti ni natacu ndico ra Cristo, tu ña ndicha cha cua natacu ndico ndii. \v 16 Tu ña cua natacu ndico ndii, ña ndicha cha cati ndi ti ni natacu ndico ra Cristo, tu tacan. \v 17 Tu ña ndicha cha ni natacu ndico ra Cristo, ñahni yavi ndaa cha chinu ini ndo. Ni vii iyo cuati chi ndo nda cua nda vitin, tu cha tacan. \v 18 Tu chacan cuu chi, cha ni ndoyo ñuhun ñivi ra Cristo ñivi cha ni chihi. \v 19 Tu chacan cuu chi, iyo xaan ca tu ndoho chi yo, vati saxini yo ti ra Cristo cua tindee chi yo cha iyo ndito yo vitin, ta ñavi tacan iyo inga ñivi iyo nu ñuhun ñuñivi. \p \v 20 Chito yo ti ndicha cha ni natacu ndico ra Cristo tañu ñivi ndii. Cha ni natacu xihna cuii maan ra. Chacan cuu cha chito yo ti cua natacu ndico ñivi ni chihi. \v 21 Chihi ñivi, vati iin ra cuu ra ni savaha cuati iti chata, [ta ra Adán cuu ra]. Chacan cuu cha cua natacu ndico ndihi ndii, vati ni chihi iin ra, ta natacu ndico ra, [ta ra Cristo cuu racan]. \v 22 Cua cuvi ndihi ñivi cha cuenda ra Adán, soco cua coo ndito ñivi cha cuenda ra Cristo. \v 23 Iyo cuenda cha cua coo ndito ndico ndihi ñivi cuhva ni tiso ra Ndioo. Xihna ca cha ni natacu ndico ra Cristo, ta vitin ni cua natacu ndico ñivi ra Cristo quivi cua quichi ra. \v 24 Tacan cuu, ta sa cua quenda ra ndatu cha iyo chi ndihi ra cumi tiñu chi ndihi ñivi ndaca ñahan, ta cua cuhva ndico ra ndatu cha iyo chi racan chi ra Ndioo sutu ra, ta cua cundihi quivi ya. \v 25 Iyo cha cua cundaca ñahan ra Cristo nda cua nda quivi cua sacanaan ra chi ndihi ñivi cuni cani tahan chi ra. \v 26 Cua sacanaan xihna ra chi ñivi cuxaan ini chi ra, ta sa cua savaha ra cha ña cua cuvi ca ñivi. \v 27 Cha ni cati ra Ndioo ti cua cundaca ñahan maan ra Cristo chi ndihi ñivi. Cha cati tutu Ndioo ti cua cundaca ñahan ra chi ndihi ñivi. Chacan cuu cha chito vaha yo ti cua cundaca ñahan ra chi ndihi ñivi, soco ña cua cundaca ñahan ra chi ra ni chaha ndatu can chi ra. \v 28 Cua cundaca ñahan ra Cristo chi ndihi cuii cha iyo, ta sa cua cundaca ñahan ra Ndioo chi ra cuu sehe ra, vati maan ra chaha ndatu chi sehe ra. Chacan cuu cha maan ra Ndioo cuu xini chi ndihi cuii cha iyo. \p \v 29 Iyo ñivi cha ni chanduta ñi cuenda ñivi cha ni chihi. Cha ni chanduta ñivi cuenda ñivi ndii, vati saxini ñi ti cua natacu tahan ñi ndii can cha tacan. \p \v 30 Tu cua saxini maan ndi ti ña cua natacu ndico ndi, ña cua ndoo ca ndi nu iyo ndi chi tu ndoho ndihi ni quivi. \v 31 Ndihi quivi ña chite tu cua cahni ñivi chihin yu. Yani xaa, ndicha ti cha cahan rai yu cuenda maan ndo, vati chinu ini ndo chi ra chahnu Jesucristo. \v 32 Tu ña cua natacu ndico yo, ñahni cha sacanain nu ni ndehi tu ndoho ñuun Efeso. Tu ña cua natacu ndico ndii, na cua nducu yo cha cua cusii ini yo. Cuhva cati ñivi cua savaha yo, vati cati ñi ti na cua cachi yo, ta na cua coho yo. Na cua cusii ini yo, vati yutaan cua cuvi yo, cati ñivi. \p \v 33 Ña cua cuhva ndo cha cua sandahyu ñahan ñivi chi ndo. Masi ñivi vaha cuu ndo, soco cua ndoyo ñuhun tahan ndo, tu cua cuu amigu xaan ndo chi ñivi ndacu ndavaha ni, cati ñivi. \v 34 Na cua saxini vaha ndo, ta ña cua savaha ca ndo ndavaha ni. Iyo ndo ña chito yoso cuhva iyo ra Ndioo. Chacan cati yu, vati cua coo tu ca nuun chi ndo. \s1 Cuhva cua natacu ndico ndii \p \v 35 Iyo ñivi cua nducu tuhun yoso cuhva cua natacu ndico ndii, ta yoso cuhva cua coo iquin cuñu ñivi quivi can. \v 36 Tacan ni cua nducu tuhun ñi, soco tondo ñi. Ña chito ñi. Tachi ndo chiti, soco ña cua cana chi, tu ña cua tahyu soo chi. \v 37 Iyo chiti nuni. Iyo ñaan ca chiti tachi ndo, soco chiti ni chi tachi ndo. Ñavi cuhva caa itu caa chiti can, soco tucu cuhva caa chi. \v 38 Caa chi cuhva cati ra Ndioo. Tucu tucu cuhva caa ndihi nuun chiti can. \v 39 Ña inuun iyo iquin cuñu yo, vati iyo iquin cuñu ñivi, ta iyo inga iquin cuñu ri quiti cuhu. Iyo iquin cuñu ri saa, ta iyo inga iquin cuñu ri tiaca. \v 40 Siin cuhva caa cha iyo iti siqui andivi, ta siin cuhva caa cha iyo nu ñuhun ñuñivi, ta ña nduinuun chi. Taqui cha iyo iti siqui, ta tucu cuhva iyo cha taqui cha iyo nu ñuhun ñuñivi. \v 41 Ndichin ri nicandi, ta ndichin tahan ri yoo, soco tucu cuhva ndichin ri. Tucu cuhva ndichin ri tiñu, ta ña nduinuun cha ndichin ri tiñu can. Tucu cuhva iyo iin ri inga ri. \v 42 Ta ni cuhva iyo ñivi ndii cha cua natacu ndico ñi. Tucu cuhva cua coo ñi. Cha cuchi ñi, ta tahyu iquin cuñu ñi, soco cua nandoto ndico ñi, ta ña cua cuvi ca ñi. \v 43 Cha cuchi ñi, ta quini caa iquin cuñu ñi, soco cua nandoto ndico ñi, ta taqui xaan ñi cua cuu. Cha cuchi ñi, vati ñahni ca tu ndee ini iyo chi ñi, soco cua nandoto ndico ñi, vati cua coo ndico tu ndee ini chi ñi. \v 44 Cha cuchi iquin cuñu ñi cha cuenda ñuhun ñuñivi, soco cua nandoto ndico ñi, ta cua coo ndico iquin cuñu ñi cuenda ra Ndioo. Chito yo ti cua coo iquin cuñu yo cuenda ra Ndioo, vati cha iyo iquin cuñu yo cuenda ñuhun ñuñivi vitin. \p \v 45 Chacan cuu cha iyo nu cati tutu Ndioo ti ra Adán ra xihna cuii―ni chacoo ndito ra, soco inga ra chaha cha cua coo ndito ñivi cha cuenda ra Ndioo. \v 46 Ñavi cha xihna cuii cuu cha iyo cuenda ra Ndioo. Cha xihna cuii cuu iquin cuñu yo cha iyo cuenda ñuhun ñuñivi. Tacan, ta sa cua coo cha iyo cuenda ra Ndioo. \v 47 Cuenda ñuhun ñuñivi cuu ra ni chacoo xihna cuii, vati yuhma ñuhun cuu ra. Inga ra cuu ra chahnu, ta cuenda iti siqui andivi cuu maan ra. \v 48 Cuhva ni chacoo ra cuu yuhma ñuhun iyo ndihi ñivi iyo nu ñuhun ñuñivi. Ta ni cuhva iyo ndihi ñivi cha iyo cuenda iti siqui andivi cuhva iyo maan ra cha iyo cuenda iti siqui andivi. \v 49 Cha iyo yo cuhva ni chacoo ra cuu yuhma ñuhun. Ta ni cuhva cua coo yo cuhva iyo ra iyo iti siqui. \p \v 50 Yani xaa, yuhu cati ti ña cua cuu coo yo nu cua cundaca ñahan ra Ndioo cuhva iyo yo vitin. Iyo cha cua sama ra iquin cuñu yo. Ña cua cuu coo cha cua ndoyo ñuhun ca nuun cua coo ndito ñivi ndihi ni quivi ndihi ni tiempu. \v 51 Cua cati yu iin tuhun cha ña ta coto ñivi. Ña cua cuvi ndihi yo, soco cua sama ra Ndioo chi yo cuhva iyo yo. \v 52 Quii quii ni cua sama ra chi yo, ta cua ndihi tivi ra tatun Ndioo cutu ra. Cua tivi ra, ta sa cua nandoto ndico ñivi ndii. Ña cua ndoyo ñuhun ca ñi, ta cua sama ra Ndioo chi yo cuhva iyo yo. \v 53 Iyo cha cua sama ra chi yo, ta ña cua ndoyo ñuhun ca yo. Ña cua cuvi ca yo. \v 54 Quivi cua coo chacan cua queta tuhun cha iyo tichi tutu Ndioo, vati cati chi ti ña cua cuvi cuii ca ñivi, vati cua coo ndito ndico ñi. \v 55 Ña cua ndoyo ñuhun cuii ca ñivi, ta ni ña cua coo ca tu ndoho chi ñi, cati chi. \v 56 Iyo cuati chi ndihi ñivi. Chacan cuu cha cua cuvi ndihi yo. Iyo ley Ndioo. Chacan cuu cha ndoyo ñuhun ñivi cha savaha ñi cuati. \v 57 Na cua cuhva yo iin tiahvi ndioo chi ra Ndioo, vati maan ra cuu ra chaha tu ndee ini chi yo, ta cua nandoto ndico yo, vati cha ni nandoto ndico ra chahnu Jesucristo. \p \v 58 Yani xaa, chacan cuu cha na cua coo vaha ndo. Na ña cua saxini ndo. Na cua satiñu ndo tiñu ra chahnu ndihi ni quivi, vati chito ndo ti tacan sa cua cunda yahvi ndo chi maan ra. \c 16 \s1 Cha cua samani ñican chi ñivi tahan ñi \p \v 1 Vitin cua cuhve cuenda chi ndo yoso cuhva cua savaha ndo cha cua sacuiti ndo xuhun cha cua samani ndo chi ñivi Ndioo. Cua savaha ndo cuhva cati tuhin chi ñivi iyo ve ñuhun iyo ñuhun Galacia. \v 2 Ndihi quivi domingu cua tivaha ta iin ta iin ndo iin medi luhu ndo cuhva iyo ini ndo cha cua samani ndo, ta cua cu cumi vaha ndo chi chi. Chacan cuu cha ña cua cuni chi cha cua savaha ndo ofrenda quivi cua quete nu iyo ndo. \v 3 Nda cua quete tican, ta sa cua tava tiñu yu ndaa ra cua cati ndo. Cua tachi yo chi ra cha cua cunaan ra tutu, ta cua cuiso tahan ra cha cua samani ndo iti ñuun Jerusalén. \v 4 Tu cua cuni chi cha cua cuhun tahin, cua cuhun ra chihin yu icaa ni. \s1 Chaha ra Paulu cuenda ndaa iti cua cuhun ra \p \v 5 Cua yahi iti ñuhun Macedonia, ta sa cua quete nu iyo ndo, vati cua yaha xihne tican. \v 6 Vasi cua ndoo nuin chi ndo. Vasi cua yahi quivi vichin chihin ndo. Chacan cuu cha cua cuu tindee ndo chihin yu nu cua cuhin. \v 7 Ña cuni yu ndehi chi ndo cha iin yaha ni yu, vati saxini yu ti cua coo nuin chi ndo suhva quivi, tu cua cuhva ra chahnu. \v 8 Cua ndoi ñuun Efeso nda cua nda cua sacahnu ñivi judío vico pentecostee. \v 9 Cua ndoo nuin, vati cha iyo tuvi xaan ñivi cuni tasoho tuhun cati tuhin cuenda ra chahnu, ta vaha xaan cuni ñivi, soco iyo tahan ñi sandusaca ñi. \p \v 10 Cua queta ra Timoteo nu iyo ndo. Na cua nducu ndo cuhva cha cua coo vaha ra chi ndo, vati ini tiñu ra Ndioo satiñu ra cuhva satiñu main. \v 11 Na cua sacahnu vaha ndo chi ra, ta na cua tindee ndo chi ra. Tacan sa cua coo vaha ra nu cua cuhun ra. Tacan sa cua quichi ra ihya nu iye, vati ndatu i chi ra chi ra yani yo. \p \v 12 Cahan xain chi ra Apolo yani yo ti na cua cuhun ra chi ra yani yo nu iyo ndo. Ña cuni ra cuhun ra vitin, soco cua cuhun ra ndaa quivi cua cuyatin ra. \s1 Tachi ra Paulu iin tuhun na cumi chi ñi \p \v 13 Na cua saha vaha ndo cuenda. Na cua cuinu vaha ini ndo chi ra Ndioo. Na cua saxini vaha ndo. Na cua cundee ini ndo. \v 14 Chi ndihi cuii cuhva na cua coo mani ndo, cati yu. \p \v 15 Yani xaa, nacoto ndo chi ñivi ra Estéfana. Xihna cuii chinu ini maan ñi chi ra Ndioo ñuhun Acaya can. Cha nducu xaan ñican cuhva cha cua tindee ñi chi ñivi Ndioo. \v 16 Yu cati ti na cua sacahnu ndo chi ñivi iyo cuhva iyo maan ñi. Na cua sacahnu ndo chi ndihi ñivi tindee chi ndihi ñivi satiñu tahan tiñu Ndioo. \v 17 Cusii ini yu cha ni quichi ra Estéfana chi ra Fortunato chi ra Acaico, vati cha tindee ra ta ra chihin yu, vati yoni maan ndo. \v 18 Cha chaha ra ta ra tu ndee ini chihin yu, ta chaha tahan ra ta ra tu ndee ini chi maan ndo. \p \v 19 Ñivi iyo ve ñuhun ñuhun Asia―tachi ñi iin tuhun na cumi chi ndo. Tachi tahan ra Aquila chi ña Priscila chi ñivi Ndioo nducuiti vehe ñi iin tuhun na cumi chi ndo. \v 20 Ndihi ra yani yo ndihi ñi tahan yo―tachi ñi iin tuhun na cumi chi ndo. Na cua sacahnu ndo chi tahan ndo, ta cua coho ndo yuhu tahan ndo, [vati cuni mani ndo chi tahan ndo]. \p \v 21 Yuhu ra Paulu tai tuhun na cumi chi ndo chi ndaha yu. \p \v 22 Tu iyo ñivi ña cuni chi ra chahnu, na cua coo ñi chi cha ndavaha ni, ta yoho ra chahnu, na cua quichi cun. \p \v 23 Na cua savaha ra chahnu tu manini chi ndo. \v 24 Na cua coto ndo ti cuni mani xain chi ndihi ndo cuenda ra Cristo Jesuu. Na cua cuu chi tacan ni.