\id MRK  
\h SAN MARCOS 
\toc1 Tuhun Vaha Sa I Tyaa Ra San Marcos 
\toc2 SAN MARCOS 
\toc3 Mr. 
\mt1 Tuhun Vaha Sa I Tyaa Ra San Marcos 
\c 1  
\s1 Cuhva i cahan ra Juan, ra i zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ quɨvɨ cuan 
\p  
\v 1 Ihya cuhva quisaha Tuhun Vaha sa cuenda ra Jesucristo, ra cu zehe Ndyoo. 
\p  
\v 2 Cuhva i zatyaa ra Ndyoo sii ra Isaías tuhun ra ta tyiemvu, ta i tyaa ra Isaías cuhva i cahan ra Ndyoo sihin ra Cristo ta catyi ra: 
\q1 Cua tasi sii minoo ra sa xihna ñi, ta cua zacoto ra sii ñiyɨvɨ vatyi cua cuhun. 
\q1 Vatyi quɨvɨ cua soon ta cua tyizoho ñu sa cohon. 
\q1  
\v 3 Cua cana saa ra cuan sisi cuhu ta catyi ra sihin ñiyɨvɨ: 
\q1 “Zama ndo cuhva iyo ndo vatyi sa cua saa ra ndyaca ñaha sii yo.” 
\p  
\v 4 Ta i quisi ra i tasi ra Ndyoo, ra cua cana saa sisi cuhu. Sinañi ra Juan. I zacoo ndutya ra sii ñiyɨvɨ. Ta i zacuaha ra sii ñu vatyi coo ndutya ñu ta zama ñu cuhva iyo ñu, ta zɨquɨ cua zandasi ra Ndyoo cuatyi ñu. 
\p  
\v 5 Ñiyɨvɨ ñuu Jerusalén ta tandɨhɨ ñuu nu cu si Judea i sahan ñu nu ndyaa ra Juan. Ta sa yaha nahma ñu cuatyi ñu nuu ra Ndyoo, ta zɨquɨ i sicoo ndutya ñu i zacuu ra Juan yuu sa nañi río Jordán. 
\p  
\v 6 Ixi camello i cuu zahma ra Juan, ta i sinuhñi zinda ñɨɨ sisi ra. Ta i sasi ra minoo nuu quɨtɨ tañi tɨca ta sihi ra tyahiñu ñuñu. 
\p  
\v 7 I cahan ra sihin ñiyɨvɨ ta catyi ra: Ta cua yaha zuhva quɨvɨ ta cua quisi inga ra cahnu ca. Ña tahan si sii, nu sa cui muzu ra ta cuize ndisa ra, zoco zuun ñi maa ra i saha tyiño sii. 
\p  
\v 8 Zacoo ndutye sii ndo sihin ndutya, zoco maa ra cua zacoo ndutya sii ndo sihin Tatyi Ii. Tacuan i catyi ra Juan. 
\s1 Cuhva i sicoo ndutya ra Jesús 
\p  
\v 9 Ta i yaha zuhva ñi quɨvɨ ta i quita ra Jesús ñuu Nazaret nu cu si Galilea, ta i saa ra yuu Jordán, ta i zacoo ndutya ra Juan sii ra. 
\p  
\v 10 Zuun ñi caa cuhva sa nduvita ra Jesús nu ndutya cuan ta i nandyehe ndaa ra, ta i ndyehe ra vatyi nuña ityi andɨvɨ, ta i noo xica Tatyi Ii sii maa ra tañi noo minoo paloma. 
\p  
\v 11 Ta i siñi ra minoo nduzu sa cahan ityi zɨquɨ, ta catyi si: Yoho cuu zehi. Ta cuñi xein suun. Zɨɨ xaan cuñi suhun. 
\s1 Cuhva i nducu coto ihñi cuihna sii ra Jesús atu cua tyaa ra yahvi sii Ndyoo a sii cuihna 
\p  
\v 12 Ta zuun ñi quɨvɨ cuan i saca Tatyi Ii sii ra Jesús, ta cuahan ra minoo cuhu cahnu. 
\p  
\v 13 Ta yucuan i ñoho ra uu xico quɨvɨ nu sicoo quɨtɨ cuhu. Ta i nducu ra cu nuu sii cuihna cuhva coto ihñi ra sii ra vatyi cuñi ra sa tyaa ra Jesús yahvi sii ra. Ta zɨquɨ i quisi tyindyee ángel Ndyoo sii ra Jesús. 
\s1 Cuhva i quisaha zacuaha ra Jesús nu cu si Galilea 
\p  
\v 14 Tacuan ta zɨquɨ i tyihi ñiyɨvɨ sii ra Juan vehe caa, ta i quisi nuhu ra Jesús nu cu si Galilea, ta i zacoto ra sii ñiyɨvɨ Tuhun Vaha sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\p  
\v 15 Ta i catyi ra Jesús: Vityi sa cuñi saa quɨvɨ cua cundyaca ñaha ra Ndyoo ihya ñuu ñiyɨvɨ. Zandoo ndo cuatyi ndo, ta sino iñi ndo Tuhun Vaha. 
\s1 Cuhva i cana ra Jesús sii cumi tahan ra tɨɨn tyiyaca 
\p  
\v 16 I sica noo ra Jesús yumiñi Galilea, ta i ndyehe ra sii ra Simón sihin yañi ra, ra Andrés. Cañi ra traya ra nu ndutya vatyi yucuan cuu tyiño zacuu maa ra. 
\p  
\v 17 Ta i cana ra Jesús sii ra ta catyi ra: Coho ndo sihin, ta cua cuhve cuhva nducu ndo sii ñiyɨvɨ tañi cuhva nducu ndo sii tyiyaca. Tacuan i catyi ra Jesús sihin ra. 
\p  
\v 18 Ta ta sica ñi i zandoo ihno ra traya ra, ta cuahan ra sihin ra Jesús. 
\p  
\v 19 Ta i sica ra Jesús zuhva ca sihin ra ityi nuu ca, ta i ndyehe ra sii ra Jacobo sihin ra Juan yañi ra. Ta zehe ra Zebedeo cuu sii ra. Ñoho ra barco. Nazuhva ra traya ra. 
\p  
\v 20 I cana ra Jesús sii ra, ta i zandoo ra sii ra Zebedeo zutu ra sihin muzu ra sisi barco. Ta i sindyico ra sii ra Jesús. 
\s1 Cuhva i ñoho tatyi cuihna sii minoo ra 
\p  
\v 21 I saa ra Jesús sihin ra i cana ra ñuu Capernaum, ta quɨvɨ tuhva ñiyɨvɨ quitatu i quɨhvɨ ra Jesús vehe ñuhu. Ta i zacuaha ra sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 22 Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ sihin cuhva i zacuaha ra vatyi ñá zacuaha ra tañi zacuaha ra maestro cuenda ley, zoco i zacuaha ra tañi sa saha ra Ndyoo sa siñi tuñi sii ra. 
\p  
\v 23 Ta sisi vehe ñuhu cuan i ñoho minoo ra, ra ñoho tatyi cuihna añima. Ta i quisaha cana saa ra. Ta catyi ra: 
\p  
\v 24 ¿Ñaa sa cuñun sihin ndi? Jesús, ra ñuu Nazaret. ¿Atu vasun sa vasi zandyehun tundoho sii ndi? Site yoo ra cuun. Moo cuu ra cu zehe Ndyoo, ra ñahñi cuatyi. Tacuan i cahan ra cuan. 
\p  
\v 25 Tacuan ta xaan xaan i cahan ra Jesús sihin tatyi cuihna cuan ta catyi ra: Cazi yuhun ta ma cohon. Ta quita ndo sii ra ya. 
\p  
\v 26 Ta ñihi xaan i zanɨhɨ tatyi cuihna cuan sii rayɨɨ cuan, ta saa xaan i sacu saa si, ta i quita si añima ra. 
\p  
\v 27 Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ, ta i nducu tuhun tahan ñu: ¿Yozo caa? Minoo cuhva saa cuu si vatyi ra ihya iyo cuhva sii ra vatyi cahan ra sihin tatyi cuihna, ta tyaa si yahvi sii ra. 
\p  
\v 28 Ta yatyi xaan i sito ñiyɨvɨ nacahnu nu cu si Galilea cuhva i zavaha ra Jesús. 
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii tyizo ra Pedro 
\p  
\v 29 Tacuan ta zɨquɨ i quita ra vehe ñuhu ta cuahan ra Jesús sihin ra Jacobo ta ra Juan ndya vehe ra Simón ta ra Andrés. 
\p  
\v 30 I caa tyizo ra Pedro nu sito. Cuhu ña cahñi. Ta i nacatyi ñu sihin ra Jesús vatyi cuhu ña. 
\p  
\v 31 I tuhva ra nu ndyaa ña, ta i tɨɨn ra ndaha ña, ta i tyindyee ra sii ña, ta i nduvita ña. Zuun ñi caa cuhva cuan i ndyico cahñi sii ña, ta i nduvita ña. Ta i zavaha ña sa casi ra. 
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii cuaha xaan ñiyɨvɨ cuhu 
\p  
\v 32 Sa tyizo ñicandyi ta sa tyahan cuan i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii tandɨhɨ ñu cuhu, zɨɨn zɨɨn nuu cuehe, ta ñu ñoho tatyi cuihna. 
\p  
\v 33 Ta i quisi tuu xaan ñiyɨvɨ yuvehe nu ñoho ra Jesús. 
\p  
\v 34 Ta i zanduvaha ra Jesús sii cuaha xaan ñu cuhu cuaha xaan nuu cuehe, ta i tava ra sii cuaha xaan tatyi cuihna sii ñiyɨvɨ, zoco ñá saha maa ra sa cahan tatyi cuihna cuan vatyi i nacoto si sii ra. 
\s1 Cuhva i zacoto ra Jesús sii ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo nu cu si Galilea 
\p  
\v 35 Ta inga quɨvɨ ñaa ca i nduvita ra Jesús ta sahan ra minoo cuhu, ta i quisaha cahan ra sihin ra Ndyoo Zutu ra, ra iyo andɨvɨ. 
\p  
\v 36 Ta ra Simón sihin ra tahan ra i sinanducu ra sii ra. 
\p  
\v 37 Ta nu nañihi ra sii ra Jesús i catyi ra sihin ra: Nanducu xaan ñiyɨvɨ suun. 
\p  
\v 38 Zoco i catyi ra Jesús: Coho yo tandɨhɨ inga ñuu yatyi ñi ihya vatyi indyacuan cua cahan tuqui Tuhun Ndyoo vatyi yucuan cuenda vasi. 
\p  
\v 39 Ta i sica noo ra tandɨhɨ nu cu si Galilea. I zacoto ra sii ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo tahan tahan vehe ñuhu, ta i tava ra tatyi cuihna sii ñiyɨvɨ. 
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii minoo ra tyahyu 
\p  
\v 40 Minoo saha i tuhva minoo ra nu ndyaa ra Jesús. Cuhu xaan ra sihin cuehe sa tyahyu ra. I sicuɨñɨ sɨtɨ ra, ta i catyi ra: Iyo cuhva suun, tatu cuñun cuu zanduvohon sii. 
\p  
\v 41 Ta i cundahvi iñi ra Jesús sii ra cuan, ta i tɨɨn ra ndaha ra ta catyi ra: Cuñi. Zanduvehi suun. 
\p  
\v 42 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i quita cuehe cuan sii ra, ta ndaha nduvaha ñi ra. 
\p  
\v 43 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra vatyi cuu cunuhu ra, zoco ñihi xaan i saha ra tuhun sii ra ta catyi ra: 
\p  
\v 44 Ndyehun, vatyi ma nacatyun sihin ñiyɨvɨ. Cuhun nu ndyaa ra cu zutu vehe ñuhu hebreo, ta cuhvon sii ra Ndyoo sa i catyi ra Moisés sa cua cuhva ñiyɨvɨ tatu nduvaha ñu. Tacuan ta cua coto ñiyɨvɨ vatyi i nduvohon. 
\p  
\v 45 Tacuan ta cuahan ra i nduvaha, ta i nacatyi ra sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ cuhva i cuu sii ra. Ta yucuan cuenda ñá cuu ca quɨhvɨ ra Jesús inga ñuu. I sica noo ra nu yoñi ñiyɨvɨ iyo. Zoco i sahan xaan ñiyɨvɨ zɨɨn zɨɨn ñuu ndya nu ndyaa ra. 
\c 2  
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii minoo ra xii 
\p  
\v 1 Ta i yaha zuhva quɨvɨ ta zɨquɨ i quisi nuhu ra Jesús ndya ñuu Capernaum, ta yatyi xaan i sito ñiyɨvɨ vatyi sa nasaa nuhu ra. 
\p  
\v 2 Ta ta sica cuii ñi i titahan ñiyɨvɨ cuhva ndya ñá cuu ca quɨhvɨ ñu yuvehe. Ta i zacuaha ra Jesús sii ñu Tuhun Ndyoo. 
\p  
\v 3 Ta i quisi minoo ityi ñiyɨvɨ ta ndyizo cumi tahan ra sii minoo ra xii. 
\p  
\v 4 Ta ñá cuu yaha ra yuvehe nu ñoho ra Jesús vatyi tuu xaan ñiyɨvɨ yucu. Cuu, i ndaa ra xiñi vehe, ta i nuña ra xiñi vehe, ta i zanoo ra sii ra xii sihin minoo tyuhva nu nandyaa ra Jesús. 
\p  
\v 5 I ndyehe ra Jesús cuhva sa nɨɨ iñi tandɨhɨ ra, ta i catyi ra Jesús sihin ra xii cuan: Zandasi cuatyun, zehe luhli. Catyi ra. 
\p  
\v 6 Ta yucu uu tahan ra maestro cuenda ley yucuan, ta sica iñi ra sihin añima ra: 
\p  
\v 7 “¿Ñacu cahan ra ya tacuan? Yoñi ra cuu zandasi cuatyi ñiyɨvɨ. Maa ñi ra Ndyoo cuu zandasi cuatyi ñiyɨvɨ.” 
\p  
\v 8 Ta i sito ra Jesús cuhva sica iñi ra sihin añima ra, ta i quisaha ndaca tuhun ra: ¿Ñacu sica iñi ndo tacuan sihin añima ndo? 
\p  
\v 9 Sica iñi ndo vatyi ña vaha quehin vatyi i catyi sihin ra ya: “Zandasi cuatyun.” Ta vityi cua zañehi sii ndo vatyi iyo cuhva sii, ta cua catyi sihin ra: “Nduviton ta nacuhun yuun, ta cunuhun.” 
\p  
\v 10 Cua zañehi sii ndo vatyi iyo cuhva sii vii, vatyi ra i quisi ndya gloria cui. Ta cua zandasi cuatyi ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ. Ta i cahan ra sihin ra xii cuan, ta catyi ra: 
\p  
\v 11 Quehin suhun vatyi nduviton, ta nacuhun tyuhvon, ta cunuhun ndya vehun. 
\p  
\v 12 Ta yatyi xaan i nduvita ra xii cuan. I naquihin ra tyuhva ra, ta i quita ra. I ndyehe tandɨhɨ ñiyɨvɨ, ta iyo xaan i cuñi ñu, ta i catyi ñu vatyi iyo xaan cuhva sii ra Ndyoo. Ta catyi ñu: Tañaha ca ma ndyehe yo sa tyehen yozo vasi si. 
\s1 Cuhva i catyi ra Jesús sihin ra Leví vatyi cuhun ra sihin ra 
\p  
\v 13 Tacuan ta zɨquɨ cuahan tucu ra Jesús ityi yuhu tyañuhu. Ta i tatahan cuaha xaan ñiyɨvɨ. Ta i zacuaha ra sii ñu. 
\p  
\v 14 Ta sa cuahan tucu ra Jesús i ndyehe ra sii ra Leví, zehe ra Alfeo. I zatyiyahvi ra sii ñiyɨvɨ sa cuenda xuhun ra ndyaca ñaha. Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Coho sihin. Ta yatyi xaan i nduvita ra Leví, ta cuahan ra sihin ra. 
\p  
\v 15 Ta sa i sasi ra Jesús xita vehe ra Leví, ɨɨn ñi mesa i siyucu ra sihin ra sica noo sihin ra ta sihin cuaha xaan ra zatyiyahvi sii ñiyɨvɨ sa cuenda xuhun ra ndyaca ñaha ta sihin inga ra iyo cuatyi vatyi i sindyico cuaha xaan ra iyo cuatyi sii ra Jesús. 
\p  
\v 16 Ta i ndyehe ra maestro cuenda ley ta ra fariseo vatyi sasi ra Jesús xita sihin ra cuan, ta i catyi ra sihin ra ndɨhɨ sihin ra Jesús: ¿Ñacu sasi ra xita sihin ra zatyiyahvi sii ñiyɨvɨ ta ra iyo cuatyi? 
\p  
\v 17 Ta sa siñi ra Jesús sa cahan ra ta i catyi ra: Ña cuñi si médico sii ra iyo vaha, zoco sii ra cuhu cuñi si. Ña vasi sa cuenda ñiyɨvɨ sica iñi vatyi vaha xaan ñu. Vasi sa cuenda ñiyɨvɨ sito vatyi iyo cuatyi ñu. 
\s1 Ndaca tuhun ñiyɨvɨ sii ra Jesús ñaa cuenda ña cuñi ra sica noo sihin ra cahñi zoco ra sii ra 
\p  
\v 18 Ñiyɨvɨ i sindyico sii ra Juan sihin ñiyɨvɨ i sindyico sii ra fariseo ñahñi maa sasi ra tatu sica tahvi ra sii ra Ndyoo. Ta i ndyehe inga ñiyɨvɨ. Ta i ndaca tuhun ñu sii ra Jesús ta catyi ñu: ¿Ñacu sasi ñiyɨvɨ ndyico suun xita tandɨhɨ quɨvɨ vazu sica tahvi ñu sii Ndyoo? Ta ñiyɨvɨ ndyico sii ra Juan ta ñiyɨvɨ ndyico sii ra fariseo ñahñi maa sasi ra tatu sica tahvi ra sii Ndyoo. 
\p  
\v 19 Ta i cahan ra Jesús minoo cuhva sihin ñu ta catyi ra: ¿Ñacu ma casi ñiyɨvɨ xita tatu cuahan ñu minoo vico tindaha? Tatu ndyaa ra tindaha, sasi vaha tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi zɨɨ cuñi ñu. Ta tacuan tucu ñiyɨvɨ ndyico sii. Zɨɨ cuñi ñu vatyi ndyei sihin ñu. 
\p  
\v 20 Zoco tatu sa cuahan ra tindaha, tacuan ta zɨquɨ ma casi ca ñu. 
\p  
\v 21 Ña vaha cua cutyiño ñiyɨvɨ zahma saa sa natyaa ñu minoo zahma sahnu vatyi zahma saa cuan cua ndɨyɨ si, ta zɨquɨ cua tahndya ca zahma sahnu cuan. 
\p  
\v 22 Ta inga cuhva vatyi ma zavaha ñiyɨvɨ ndixi panela sisi quɨzɨ sahnu vatyi cua cuizo si ta ndaa si. Ta cua cahndi quɨzɨ cuan tatu sahnu si. Tatu cua zavaha ñu ndixi panela, cuñi si quɨzɨ saa. Ta tandɨhɨ cuhva zacuehi cuu sa saa. Ta ña vaha nacuzaca si sihin sa sahnu. Cuñi si sa zama ndo cuhva iyo ndo. 
\s1 Cuhva quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 23 Minoo saha quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ, cuahan ra Jesús sihin ra sica noo sihin ra, ta i yaha ra sisi itu trigo sa zavaha ñiyɨvɨ yutyi pan. Ta i quisaha tohon ra ndɨhɨ sihin ra Jesús zuhva si. 
\p  
\v 24 Tacuan ta i catyi ra fariseo: Ndyehe, ¿ñacu zatyiño ra ndɨhɨ suhun? Ta vityi cuu quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ vatyi tacuan catyi ley. 
\p  
\v 25 Zoco i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Atu ta cahvi ca ndo Tuhun Ndyoo cuhva i zavaha ra rey David minoo saha sihin amigo ra? vatyi i sizoco xaan ra. 
\p  
\v 26 I quɨhvɨ ra David vehe ñuhu quɨvɨ i cuu ra Abiatar ra cu zutu ya cahnu. Ta i sasi ra pan ii. Ta yucuan pan ii, maa ñi ra cu zutu cuu casi. Zoco i sasi ra David sii si. Ta i saha ra i sasi ra tahan ra. 
\p  
\v 27 Ta inga cuhva catyi tucu ra Jesús: Iyo quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ sa vatyi cua tyindyee si sii ñu. Ñá zavaha ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ sa cuenda quɨvɨ cuan. I zavaha ra quɨvɨ cuan vatyi cua tyindyee si sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 28 Ta yuhvi, ra i quisi ndya gloria cui. Ta iyo cuhva sii, sa catyi ñaa sa cua zavaha ñiyɨvɨ quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ. 
\c 3  
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii ra na‑ityi ndaha 
\p  
\v 1 I quɨhvɨ tucu ra Jesús vehe ñuhu, ta yucuan ndyaa minoo ra na‑ityi ndaha. 
\p  
\v 2 Ndyehe ihñi ra fariseo nu ñoho ra Jesús tatu ndisa cuii cua zanduvaha ra sii ra na‑ityi ndaha cuan quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ vatyi cuñi ra tyaa ra cuatyi sata ra. 
\p  
\v 3 Ta i catyi ra Jesús sihin ra na‑ityi ndaha cuan: Ñaha mahñu ya. 
\p  
\v 4 Ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Jesús sii ra fariseo: ¿Ñaa sa cua zavaha yo quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ? ¿Atu vaha cua zavaha yo sa vaha a sa ña vaha? ¿Atu cua zanduvaha yo sii ñiyɨvɨ a cuhva yo sa cuu ñu? Ta ñá nacahan ra fariseo ndaha cuii ñi. 
\p  
\v 5 Tacuan ta i cuxaan ra Jesús sihin ra, ta i nducuihya iñi ra sihin ra vatyi ñihi xaan iñi ra. Ta i catyi ra Jesús sihin ra na‑ityi ndaha cuan: Nandɨca ndohon. Ta i nandɨca ra ndaha ra, ta zuun ñi caa cuhva cuan i nduvaha si. 
\p  
\v 6 Tacuan ta i quita tandɨhɨ ra fariseo nu ñoho ra Jesús, ta i natuhun tahan ra sihin minoo ityi amigo ra Herodes. Ta i quisaha nducu ra cuhva cahñi ra sii ra Jesús. 
\s1 Cuhva i quisi tuu xaan ñiyɨvɨ yuhu tyañuhu 
\p  
\v 7 Ta ra Jesús cuahan ra sihin ra sica noo sihin ra ndya tyañuhu, ta i sindyico cuahan xaan ñiyɨvɨ Galilea sii ra. 
\p  
\v 8 Ta sa sito ñu vatyi tyiño vaha zavaha ra Jesús, ta i quita ñu Judea, ta ñuu Jerusalén, ta Idumea ta inga siyo yuu Jordán. Ta tandɨhɨ ñuu ndyaa yatyi sii ñuu Tiro ta ñuu Sidón, ta i quisi ndyehe ñu sii ra. 
\p  
\v 9 Yucuan cuenda i catyi ra Jesús sihin ra ndɨhɨ sihin ra vatyi nazaquisi ra minoo barco vatyi quɨhɨ ra Jesús, ta ma catyihi xaan ñiyɨvɨ sii ra. 
\p  
\v 10 Sa zanduvaha ra Jesús sii cuaha xaan ñiyɨvɨ cuhu, ta yucuan cuenda i quisi tuu xaan ñiyɨvɨ cuhu vatyi cua tɨɨn ñu sii ra. 
\p  
\v 11 Ta sa ndyehe ñiyɨvɨ ñoho tatyi cuihna cuan sii ra Jesús sicuɨñɨ sɨtɨ ñu, ta cana saa cuihna ñoho sii ñu: ¡Yoho, zehe ra Ndyoo cuu suun! 
\p  
\v 12 Ta ñihi xaan i cahan ra Jesús sihin tatyi cuihna cuan vatyi ma nacatyi ca si yoo ra cuu ra. 
\s1 I casi ra Jesús sii usi uu tahan ra apóstol 
\p  
\v 13 Tacuan ta zɨquɨ i ndaa ra Jesús minoo yucu, ta i cana ra yoo ra cua cuizo tyiño, ta i sahan ra cuan nu ndyaa ra Jesús. 
\p  
\v 14 I quihin ra Jesús sii usi uu tahan ra vatyi cua cutahan ra sihin ra, ta cua tasi ra Jesús sii ra, ta cua zacoto ra sii ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo. 
\p  
\v 15 Ta i saha ra Jesús cuhva sii ra vatyi cuu zanduvaha ra sii ñiyɨvɨ cuhu, ta cuu tava ra tatyi cuihna sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 16 Ihya cuu zɨvɨ sa usi uu tahan ra i casi ra Jesús: Simón, i zacunañi ra Jesús sii ra Pedro; 
\p  
\v 17 ra Jacobo sihin yañi ra, ra Juan, zehe ra Zebedeo cuu sii nduu tahan ra, ta i zacunañi ra Jesús sii ra, ra xaan; 
\p  
\v 18 ra Andrés, ra Felipe, ra Bartolomé, ra Mateo, ra Tomás, ra Jacobo zehe ra Alfeo; ra Tadeo, inga ra Simón, maa ra cuu cuenda minoo ityi ra cuñi zama sii ra ndyaca ñaha, 
\p  
\v 19 ta ra Judas Iscariote, maa ra cuu ra cua xico sii ra Jesús cuee ca. 
\s1 Cuhva i catyi ñiyɨvɨ vatyi ñoho tatyi cuihna sii ra Jesús 
\p  
\v 20 Tacuan cuu cuhva i cana ra Jesús sii ra i casi ra, ta zɨquɨ i quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo vehe sihin sa usi uu tahan ra cuan, ta i quisi tucu cuaha xaan ñiyɨvɨ cuhva ña cuyatyi ca ra casi ra xita. 
\p  
\v 21 Ta sa sito zɨhɨ ra ta yañi ra Jesús tuhun cuan, ta cuahan ñu vatyi cua naquihin ñu sii ra vatyi cahan xaan ñiyɨvɨ, ta catyi ñu vatyi zana xiñi ra Jesús. 
\p  
\v 22 Ta ra maestro cuenda ley, ra i quisi ndya ñuu Jerusalén, i catyi ra: Ra ihya, ñoho ra cu nuu sii cuihna sii ra. Ta tava ra tatyi cuihna sihin tundyee iñi iyo sii ra Beelzebú, ra cu nuu sii cuihna. 
\p  
\v 23 Tacuan ta i cana ra Jesús sii ñiyɨvɨ, ta i quisaha zacuaha ra sii ñu sihin minoo cuhva ta catyi ra: ¿Ñaa sa sica iñi ndo? ¿Atu cua tava ra cu nuu sii cuihna sii inga cuihna? 
\p  
\v 24 Tatu iyo minoo ñuu ta sahñi tahan xaan ñiyɨvɨ sihin inga ñiyɨvɨ sa zuun ñi ñuu cuan, yatyi xaan cua tɨvɨ ñuu cuan. 
\p  
\v 25 Ta tatu sahñi tahan ñiyɨvɨ sihin tahan ñu, sihin cuhva ñu, sihin yañi ñu, yatyi xaan cua tɨvɨ cuhva yucu ñu. 
\p  
\v 26 Ta ma cahñi tahan ra cu nuu sii cuihna sihin inga cuihna vatyi tatu tacuan zavaha ra, yatyi xaan cua ndɨhɨ cuhva iyo sii ra. 
\p  
\v 27 Ñihi xaan cuu ra cuihna, ta sa sito yo vatyi ma cuu quɨhvɨ ñiyɨvɨ vehe minoo ra ñihi xaan ta quihin ñu ndaha tyiño ra tatu ma cuhñi xihna ñu sii ra. Tatu sa nuhñi ra ñihi cuan, tacuan ta zɨquɨ cuu quɨhvɨ yoo ra cuñi ta quihin ra ndaha tyiño ra. 
\p  
\v 28 Ndisa cuii cuu si vatyi cuu zandasi ra Ndyoo tandɨhɨ cuatyi zavaha ñiyɨvɨ ta tandɨhɨ sa quiñi cahan ñu. 
\p  
\v 29 Zoco tatu ndyehe ñiyɨvɨ cuhva zatyiño Tatyi Ii ra Ndyoo ta catyi ñu vatyi cuihna zatyiño, ma zandasi ra Ndyoo cuatyi ñu nu yozo cuii ca. Tandɨhɨ cuii tyiemvu cua ndoo cuatyi cuan zɨquɨ ñu. 
\p  
\v 30 Tacuan i catyi ra Jesús vatyi numaa zatyiño ra sihin cuhva sii Tatyi Ii ra Ndyoo, zoco i catyi ñiyɨvɨ vatyi zatyiño ra sihin cuhva iyo sii cuihna. 
\s1 Zɨhɨ ra Jesús ta yañi ra 
\p  
\v 31 Tacuan ta zɨquɨ i saa zɨhɨ ra Jesús sihin yañi ra, ta i tasi ñu tyiño ñu ñoho ra Jesús vatyi naquisi ra nu ndyaa ñu. 
\p  
\v 32 Ta ñiyɨvɨ yucu siconduu sihin ra Jesús i catyi ñu sihin ra: Saa zɨhun ta yañun. Nanducu ñu suun. Yucu ñu sata vehe. 
\p  
\v 33 Ta i catyi ra Jesús: ¿Yoo sa cuu zɨhi? ¿Ta yoo sa cuu yañi? 
\p  
\v 34 Ta zɨquɨ i nandyehe ra nu yucu ñiyɨvɨ siconduu sihin ra, ta i catyi ra: Ñu ihya cuu tañi zɨhi. Ta ra ihya cuu tañi yañi. Ta ñu ihya cuu tañi cuhve. 
\p  
\v 35 Vatyi yoo ñiyɨvɨ zavaha tandɨhɨ sa catyi ra Ndyoo, yucuan cuu ñu cuñi tañi ñiyɨvɨ sii. Tacuan i catyi ra Jesús. 
\c 4  
\s1 Cuhva ra tasi 
\p  
\v 1 Inga saha i quisaha zacuaha ra Jesús sii ñiyɨvɨ ityi yuhu tyañuhu. Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i titahan nu ndyaa ra, ta i quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo barco vatyi tuu xaan ñiyɨvɨ. Ta i sicundyaa ra. Ta tandɨhɨ ñiyɨvɨ i nandoo nuu ñiyɨtɨ cuan. 
\p  
\v 2 Ta i zacuaha ra sii ñiyɨvɨ zɨquɨ minoo cuhva ta inga cuhva. Ta ihya cuu minoo cuhva i cahan ra: 
\p  
\v 3 Tyizoho ndo cuhva ya vatyi minoo saha sahan minoo ra cua tasi sɨtɨ trigo. 
\p  
\v 4 Zuhva si i canacava si ityi nu ndava ñuhu. I quisi zaa, ta tandɨhɨ cuii si i sasi tɨ. 
\p  
\v 5 Zuhva si i canacava nu yaxi ñoho ñuhu vatyi ñoho xaan yuu. Yatyi xaan i caña si vatyi ña coco caa ñuhu. 
\p  
\v 6 Tacuan ta ndyii xaan i nanduu. Ta i xii yava ndyihi cuan vatyi ñá tɨɨn yoho si. 
\p  
\v 7 Ta inga si i canacava si sisi iñu. Ta yatyi ca sahnu iñu cuan. Ta i zahvi iñu cuan sii si, ta ñá saha si sɨtɨ si. 
\p  
\v 8 Zoco zuhva si i canacava si nu vaha ñuhu. Yucuan cuu sa sahnu vaha. Ta i saha si sɨtɨ si. Iyo si saha si ziendu sɨtɨ si sa minoo ñi si. Iyo si saha si uñi xico usi. Ta iyo si saha si oco usi. 
\p  
\v 9 Ta i catyi ra sihin ñu: Tatu siñi ndo, ¡cuɨñɨ ndo! 
\s1 Cuenda sa tuhva xaan ra Jesús cahan zɨquɨ minoo cuhva 
\p  
\v 10 Tacuan ta zɨquɨ i nandoo zuhva ca ñiyɨvɨ sihin ra Jesús ta sihin ra i casi ra. Ta i ndaca tuhun ñu sii ra Jesús: ¿Ñaa cuñi si catyi si sa cuenda cuhva cuan? 
\p  
\v 11 Ta i catyi ra Jesús sihin ñu: Saha ra Ndyoo sa coto maa ndo yozo caa ndyaca ñaha maa ra. Zoco cuhva cuan maa ñi sihin cuhva quehin sihin inga ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 12 Vatyi maa ñu, cua ndyehe ñu. Zoco ma cuu coto ñu ñaa sa ndyehe ñu. Cua tyizoho ñu. Zoco ma cutuñi iñi ñu. Vatyi tatu cua cuɨñɨ ñu, cua zama ñu cuhva iyo ñu. Ta cua zandasi ra Ndyoo cuatyi ñu. 
\s1 I nacatyi ra Jesús ñaa cuñi si catyi si cuhva ra tasi trigo cuan 
\p  
\v 13 Tacuan ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Jesús sii ñu. Ta i catyi ra: ¿Atu ña siñi ndo cuhva cuan? Tatu ña siñi ndo sii si, ¿yozo caa cua cuɨñɨ ndo inga cuhva? 
\p  
\v 14 Tañi ra i tasi sɨtɨ yutu cuan, tacuan iyo ra nacatyi sihin ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo. 
\p  
\v 15 Tañi sɨtɨ i canacava ityi, tacuan iyo zuhva ñiyɨvɨ. Siñi ñu sa cahan ra Ndyoo, zoco yatyi xaan quisi cuihna. Ta quihin ra tuhun sa siñi ñu. 
\p  
\v 16 Ta iyo inga ñiyɨvɨ tañi sɨtɨ sa canacava nu yaxi ñuhu. Tacuan iyo maa ñu. Siñi ñu Tuhun Ndyoo, ta cuñi xaan ñu sii si. 
\p  
\v 17 Zoco ña quɨhvɨ vaha si añima ñu. Ta ña naha cua sino iñi ñu. Tatu sa quisi minoo tundoho zɨquɨ ñu a cuxaan ñiyɨvɨ sihin ñu sa cuenda Tuhun Ndyoo, yatyi xaan cua zaña ñu sii si. 
\p  
\v 18 Ta inga ñiyɨvɨ, tañi sɨtɨ sa canacava sisi iñu cuu ñu. Siñi ñu Tuhun Ndyoo. 
\p  
\v 19 Zoco sica iñi ñu tuhun sa iyo ñuu ñiyɨvɨ. Ta tuhun cuca, tuhun zandavi ñaha ñi cuu si cuan. Ta cuñi xaan ñu tandɨhɨ nuu ndaha tyiño. Ta tandɨhɨ cuhva cuan zanaa si iñi ñu Tuhun Ndyoo. Ta ma zatyiño vaha si sihin ñu. 
\p  
\v 20 Zoco iyo inga ñiyɨvɨ siñi ñu Tuhun Ndyoo. Ta sino iñu ñu. Yucuan cuu ñiyɨvɨ vaha zatyiño, tañi sɨtɨ sa i canacava nu ñuhu vaha. Iyo ñiyɨvɨ vaha xaan zatyiño ñu tyiño ra Ndyoo tañi sɨtɨ i saha minoo ziendu sa minoo si. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ i saha uñi xico usi ñi. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ i saha oco usi ñi. 
\s1 Cuhva sii minoo lámpara 
\p  
\v 21 Ta i catyi tucu ra Jesús sihin ñu: Tatu cayu minoo lámpara vehe ñiyɨvɨ, ¿atu cua tyihi ñu sii si sisi tyica a xu sito? Ña tacuan. Zucu tyaa ñu sii si cuñi si vatyi tacuan ta ndundisi sisi vehe. 
\p  
\v 22 Ta tañi lámpara tatu ñoho xehe si sisi tyica, tacuan iyo cuhva zacuehi sii ndo vityi. Zoco cua coo quɨvɨ ta cua cuɨñɨ ñiyɨvɨ nacahnu ñuu ñiyɨvɨ cuhva zacuehi ihya. 
\p  
\v 23 Yoo ra tyizoho, natyizoho vaha ra. 
\p  
\v 24 Tyizoho vaha ndo ñaa sa siñi ndo. Tatu zuhva ñi cua tyizoho ndo, zuhva ñi cua coto ndo. Tatu tyizoho vaha ndo cua coto ndo cuaha ca vatyi cua cuhva ra Ndyoo sii ra tyizoho vaha vatyi cua coto ra cuaha ca. 
\p  
\v 25 Sii ra sa iyo cuaha ca, cuaha ca cua cuhva ra. Ta sii ra iyo zuhva ñi, cua naquihin ndɨhɨ ra Ndyoo sii si. 
\s1 Cuhva sahnu sɨtɨ 
\p  
\v 26 Catyi tucu ra Jesús: Ñiyɨvɨ ndyaca ñaha ra Ndyoo, nducuaha ca ñu tañi nducuaha sɨtɨ. Tasi minoo ra ndaha tyiño nu ñuhu. 
\p  
\v 27 Quixi ra sa sa cuaa. Ta nduvita ra ñaha ñi. Ta caña sɨtɨ cuan, ta cua cuahnu maa tuhun ñi si. Ña sito ra cuan yozo caa sahnu si. 
\p  
\v 28 Ñuhu cuan saha tundyee iñi, ta cua cuahnu sɨtɨ cuan. Sa xihna ñi cua coo yutu tu. Ta zɨquɨ coo yoco tu. 
\p  
\v 29 Tatu sa sisa sɨtɨ cuan. Ta zɨquɨ cua cahndya ra sii si ta naquihin ra sii si vatyi sa saa tyiemvu si. 
\s1 Cuhva sɨtɨ mostaza 
\p  
\v 30 Ta i catyi tucu ra Jesús: ¿Ñaa sihin cuu zacasi tahan yo cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo? ¿Ñaa cuhva cua nacatyi sihin ndo vatyi cua cuɨñɨ ndo? 
\p  
\v 31 Tañi minoo sɨtɨ mostaza, tacuan iyo si. Ñahñi sɨtɨ luhlu ca sa nuu mostaza iyo nacahnu ñuu ñiyɨvɨ. Quihin minoo ra sii si, ta tasi ra sii si nu ñuhu ra. 
\p  
\v 32 Ta cuee ca cua cuahnu si. Ta cua nduu si cahnu xaan, cahnu ca ta zɨquɨ cuaha xaan inga nuu sɨtɨ sa tasi yo. Nahnu xaan zoco tu. Ta ndya cuhva ndya zaa ta cua quisi cozo tɨ zoco tu. 
\s1 Tuhva xaan ra Jesús cahan zɨquɨ minoo cuhva 
\p  
\v 33 Tacuan i cahan ra Jesús sihin ñiyɨvɨ. Ta i sityiño ra cuaha xaan cuhva tañi cuhva ya. Tandɨhɨ ñaa sa cuu cuɨñɨ ñu, i cahan ra sihin ñu. 
\p  
\v 34 Ta ma cahan maa ra tatu ma cahan ra zɨquɨ minoo cuhva. Ta cuee ca ta i nacatyi casi ra sihin ñiyɨvɨ ndyico sii ra. 
\s1 Zacutaxi ra Jesús tatyi ta ndutya 
\p  
\v 35 Zuun ñi quɨvɨ cuan ta sa tyahan i catyi ra Jesús sihin ra i casi ra: Coho yo inga siyo miñi. 
\p  
\v 36 Ta i zandoo ra sii ñiyɨvɨ cuan, ta cuahan ra Jesús sihin ra i casi ra sisi barco sa ñoho ra. Ta cuahan uu a uñi tahan ca barco sihin ra. 
\p  
\v 37 Ta i quisaha minoo tatyi cahnu xaan. Ta i quisaha quɨhvɨ ndutya sisi barco cuan. Ta zuhva zuhva ñi cua cutu tu. 
\p  
\v 38 Ta ra Jesús quixi ra ityi zuhma barco. Ñoho minoo zahma xiñi ra. Ta i zandoyo ra i casi ra sii ra. Ta catyi ra sihin ra: Maestro, ¿ñacu ña cohon ta sa cuñi cunaa yo? 
\p  
\v 39 Ta i nduvita ra Jesús, ta i cahan ra sihin tatyi: ¡Taxi ñi! Ta i catyi ra sihin ndutya: ¡Ma ndyayu con! Ta taxi cuii ñi i nduu tatyi. Ta tacuan tucu ndutya. 
\p  
\v 40 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra i casi ra: ¿Ñacu yuhu xaan ndo? ¿Ñacu ña nɨɨ iñi ndo? 
\p  
\v 41 Ta iyo xaan i cuñi ra i casi ra. Ta i natuhun tahan ra, ta catyi ra: ¿Ñaa ra cuu ra ya vatyi cuhva ndya tatyi ta cuhva ndya ndutya ta tyaa si yahvi sii ra? 
\c 5  
\s1 Ra ñoho tatyi cuihna 
\p  
\v 1 I saa ra inga siyo miñi nu cu si Gadara, 
\p  
\v 2 ta i quita ra Jesús barco cuan. Ta i quisi minoo ra iyo nu ñaña. Ñoho tatyi cuihna sii ra. 
\p  
\v 3 Ndyaa maa ra nu ñaña, ta yoñi maa cuu cuhñi sii ra numaa sihin cadena. 
\p  
\v 4 Cuaha xaan saha i sihñi ñiyɨvɨ saha ra ta ndaha ra sihin cadena, zoco tandɨhɨ saha sahnu ndyihi ra sii si. Ta ñá cuu zandumazu ñiyɨvɨ sii ra. 
\p  
\v 5 Ndyiyaca ta ñiyaca ndɨhvɨ noo ra yucu ta nu ñaña. Sacu saa ra, ta sahndya ra sii ra sihin yuu. 
\p  
\v 6 I ndyehe ra sii ra Jesús sica ca. Ta i cacono ra. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nu vasi ra Jesús. 
\p  
\v 7 Saa xaan i cahan ra, ta catyi ra: ¿Ñaa sa cuñun sihin mi, Jesús? Moo cuu zehe ra Ndyoo, ra cahnu ca. Sa ndyoo ñi ma zandyehun tundoho sii. 
\p  
\v 8 Tacuan i catyi ra vatyi sa catyi ra Jesús: Yoho tatyi cuihna, quita sii ra ya. 
\p  
\v 9 Ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Jesús sii tatyi cuihna cuan, ta catyi ra: ¿Ñaa nañi moo? Ta i catyi si: Nañi Legión vatyi cuaha xaan ndi iyo. 
\p  
\v 10 Ta i cahan ndahvi xaan si sihin ra Jesús sa ma tava ra sii si ta cuhun si ndya vaha ñi. 
\p  
\v 11 Ta yatyi ñi yucu cuan siyucu cuaha xaan quɨnɨ. Nanducu tɨ sa casi tɨ. 
\p  
\v 12 Ta i quisaha cahan ndahvi tandɨhɨ tatyi cuihna cuan. Ta catyi si sihin ra Jesús: Tasun sii ndi nu yucu quɨnɨ cuan. Ta cua quɨhvɨ ndi sisi tɨ. 
\p  
\v 13 I catyi ra Jesús sihin si vatyi cuu. Ta zɨquɨ i quita tandɨhɨ tatyi cuihna cuan sii rayɨɨ cuan, ta i quɨhvɨ si sisi quɨnɨ cuan. Ta tandɨhɨ sa uu mil quɨnɨ cuan, i sino tɨ nu iñi noo yuhu miñi. Ta i sihi tandɨhɨ tɨ sisi ndutya. 
\p  
\v 14 Tacuan ta iyo xaan i cuñi ra zacuenda quɨnɨ cuan. I sino xaan ra. Sahan ra nacahnu sa nacatyi ra sihin ñiyɨvɨ. Ta i quisi ndyehe ñiyɨvɨ ñaa sa cuu. 
\p  
\v 15 I saa ñu nu ndyaa ra Jesús, ta i ndyehe ñu sii ra i siñoho tatyi cuihna cuan. Sa ndyaa ra taxi ñi. Ñoho ra zahma ra, ta sa nduvaha cuñi xiñi ra. Ta i yuhu xaan ñu. 
\p  
\v 16 Ta ra i ndyehe cuan, i nacatyi ra sihin ñiyɨvɨ cuhva i tahan ra i ñoho tatyi cuihna sii cuan ta cuhva i tahan quɨnɨ cuan. 
\p  
\v 17 Ta zɨquɨ i catyi ñu sihin ra Jesús sa ndyoo ñi naquita ra ñuu ñu. 
\p  
\v 18 Tacuan ta i quɨhvɨ ra Jesús sisi barco. Ta i quisaha cahan ndyoo ra siñoho tatyi cuihna sii cuan sihin ra Jesús vatyi cuñi ra cuhun ra sihin ra. 
\p  
\v 19 Zoco ñá saha ra Jesús sa cuhun ra. I catyi ra: Cuahan ndya vehun nu iyo ñiyɨvɨ suun. Ta nacatyun sihin ñu tandɨhɨ cuhva i tyindyee ra Ndyoo suun. Ta yozo caa i cundahvi iñi ra suun. 
\p  
\v 20 Ta cuahan ra cuan. Ta i nacatyi ra sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ tandɨhɨ ñuu nu cu si Decápolis tandɨhɨ sa i zavaha ra Jesús sihin ra. Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ. 
\s1 Nduvaha zehe ra Jairo, ta i tɨɨn minoo ñaha yuzahma ra Jesús 
\p  
\v 21 Saa tucu ra Jesús sihin ra i casi ra inga siyo miñi. Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i titahan yuhu miñi nu i saa ra. 
\p  
\v 22 Ta i quisi minoo ra cu tyiño vehe ñuhu. Jairo nañi ra. Ta cuhva sa ndyehe ra sii ra Jesús i sicuɨñɨ sɨtɨ ra. 
\p  
\v 23 Ta i quisaha sacu ndahvi ra nuu ra Jesús ta catyi ra: Sa cuñi cuu cuii ña luhlu zehi. Coho ta tyizon ndohon sii ña. Ta cua nduvaha ña, ta ma cuu ña. 
\p  
\v 24 Tacuan ta cuahan ra Jesús sihin ra. Ta i sindyico tuu xaan ñiyɨvɨ sii ra. Ñihi xaan i catyihi ñu sii ra. 
\p  
\v 25 Ta tɨcuɨ ñiyɨvɨ cuan ñoho minoo ñaha cuhu. Sa usi uu cuiya sa cuhu ña cuehe sa cuu ña nɨñɨ. 
\p  
\v 26 Sa cuaha xaan tundoho ndyehe ña. Cuaha xaan médico i zacuu tata sii ña. I zanaa ña tandɨhɨ cuii sa iyo sii ña. Zoco ñá nduvaha ña. Xaan ca i nduu cuehe cuan. 
\p  
\v 27 Ta sa i siñi ña sa cahan ñiyɨvɨ tuhun ra Jesús, i quisi ña ityi sata ra zava mahñu ñiyɨvɨ cuan, ta i tɨɨn ña yuzahma ra. 
\p  
\v 28 Vatyi i sica iñi ña: “Vazu zahma ñi ra cua tɨin, ta nduvehi.” 
\p  
\v 29 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i sicuita nɨñɨ ña. Ta i sito ña vatyi sa nduvaha ña sihin tundoho sa i tahan ña. 
\p  
\v 30 Ta yatyi xaan i sito ra Jesús sa i quita zuhva tundyee iñi sii ra. I nandyehe ra siconduu nu yucu ñiyɨvɨ cuan. Ta i catyi ra: ¿Yoo cuu sa tɨɨn zahme? 
\p  
\v 31 Ta i catyi ra i casi ra sihin ra: ¿Atu ña siton vatyi tuu xaan ñiyɨvɨ cuahan suhun? ¿Ta yozo caa cuu ndaca tuhun yoo sa tɨɨn zahmon? 
\p  
\v 32 Ta ra Jesús i nandyehe ra siconduu nu yucu ñiyɨvɨ cuan vatyi cua ndyehe ra yoo sa i tɨɨn sii ra. 
\p  
\v 33 Yuhu xaan ñaha cuan ndya cuhva nɨhɨ ñi ca ña vatyi sito ña ñaa sa cuu sa tahan ña. I quisi ña, ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ña nuu ra Jesús. Ta i nacatyi ña sihin ra tandɨhɨ cuii. 
\p  
\v 34 Ta i catyi ra Jesús sihin ña: Zihi, i nduvohon vatyi i sino iñun sii. Cuahan vityi, ta ma caca ca iñun vatyi sa nduvohon sihin tundoho i tohon. 
\p  
\v 35 Ta zuun ñi caa cuhva sa cahan ra Jesús sihin ñaha cuan, ta i quisi cahan ñiyɨvɨ sihin ra cu tyiño vehe ñuhu. Ta catyi ñu: Sa sihi zehun. Ma zayanga con sii ra Maestro ya. 
\p  
\v 36 Ta i siñi ra Jesús sa cahan ñu. Ta i catyi ra sihin ra cu tyiño: Ma yuhun. Sino iñun. 
\p  
\v 37 Ta ñá saha ca ra Jesús sa cuhun cuaha xaan ñiyɨvɨ sihin ra. Ra Pedro ñi sihin ra Jacobo ta ra Juan, yañi ra Jacobo, cuahan sihin ra. 
\p  
\v 38 Ta sa cua saa ra Jesús vehe ra cu tyiño cuan, i siñi ra sa cuvaa xaan ñiyɨvɨ. Sacu ñu. Ta sacu saa ñu. 
\p  
\v 39 I quɨhvɨ ra sisi vehe, ta i catyi ra: ¿Ñacu cuvaa xaan ndo ta sacu xaan ndo? Ñá sihi ña luhlu ya. Quixi ña. 
\p  
\v 40 Zoco i sacu ndyaa ñiyɨvɨ sii ra. Tacuan ta i tava ra Jesús sii tandɨhɨ ñu. Ta i quihin ra zutu ña ta zɨhɨ ña luhlu cuan, ta ra i quisi sihin ra ndya nu candyaa ña luhlu cuan. 
\p  
\v 41 I tɨɨn ra ndaha ña, ta i cahan ra sihin zahan maa ra: Talita, cumi. Tuhun cuan cuñi si catyi si: Ñaha luhlu, catyi suhun vatyi nduviton. Nacuɨñɨ ndyaa. 
\p  
\v 42 Zuun ñi caa cuhva cuan i nduvita ña luhlu sa iyo usi uu cuiya cuan. Ta ndaha nacaca ña. Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 43 Ñihi xaan i saha ra Jesús tyiño sii ñu sa ma nacatyi ñu nu sihin minoo ñiyɨvɨ. Ta i catyi ra vatyi cuhva ñu sa casi ña luhlu cuan. 
\c 6  
\s1 Sinuhu ra Jesús ñuu ra, ñuu Nazaret 
\p  
\v 1 I quita ra Jesús ñuu cuan, ta cuahan ra ndya ñuu ra. Ta cuahan ra i casi ra sihin ra. 
\p  
\v 2 Ta tahan si quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ. I sahan ra vehe ñuhu, ta i zacuaha ra sii cuaha xaan ñiyɨvɨ. Ta iyo xaan i cuñi ñu, ta catyi ñu: ¿Ndyamaa i cutuhva ra ya tuhun ya? ¿Yozo caa i ñihi ra cuhva sa casi xaan iñi ra? ¿Yozo caa ñihi ra cuhva zavaha ra sa ndyityi? 
\p  
\v 3 ¿Atu yɨvɨ ra ya cuu ra cu carpintero, zehe ña María, ta yañi ra Jacobo, ra José, ra Judas ta ra Simón? Ta cuhva ra iyo ñu ihya sihin yo, ndɨhɨ ca. Tacuan i catyi ñu. Ta yucuan cuenda ñá tyaa ca ñu yahvi sii ra Jesús. 
\p  
\v 4 Ta i catyi ra Jesús sihin ñu: Tyaa ñiyɨvɨ inga ñuu yahvi sii minoo ra profeta, zoco ndya ñuu ra, ndya vehe ra, nu ndyaa ñiyɨvɨ sii ra, ña tyaa ñu yahvi sii ra. Tacuan i catyi ra Jesús. 
\p  
\v 5 Ta yucuan cuenda ñá zavaha ra Jesús cuaha xaan sa ndyityi tañi i zavaha ra inga ñuu. I tyizo ra ndaha ra zɨquɨ zuhva ñi ñiyɨvɨ cuhu, ta i zanduvaha ra sii ñu. Ta tacuan ñi. 
\p  
\v 6 Ta iyo xaan i cuñi ra vatyi ñá sino iñi ñu sii ra. Ta cuahan ra tandɨhɨ inga ñuu yucuan. Ta i zacuaha ra sii ñiyɨvɨ yucuan. 
\s1 I tasi ra Jesús sii sa usi uu tahan ra i casi ra vatyi cua nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ 
\p  
\v 7 I cana ra Jesús sii sa usi uu tahan ra i casi ra vatyi cuñi ra sa cua tasi ra uu uu ra. Ta i saha ra cuhva sii ra, cuhva sa tava ra tatyi cuihna sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 8 Ta i catyi ra sihin ra vatyi ñahñi maa cua cuizo ra sa casi ra ityi. Minoo tuhun ñi tutatu cuñaa ra. Ta ñahñi ca sa cuizo ra nu yono ta nu xita ta nu xuhun. 
\p  
\v 9 Ndisa ndahvi ñi cundyaa saha ra. Minoo tuhun ñi camisa quɨhɨ ra, ta ma cuu sa uu tahan. 
\p  
\v 10 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Tatu saha ñiyɨvɨ minoo vehe cundyaa ndo, yucuan ñi ndoo ndo ndya cua cuhun ndo inga ñuu. 
\p  
\v 11 Tatu saa ndo minoo ñuu ta ña cuñi ñiyɨvɨ sii ndo ta ña tyizoho ñu sa cahan ndo, quita ndo ñuu cuan. Naquɨzɨ ndo saha ndo vatyi ma cuhun nu ñiyaca sii ñuu cuan sihin ndo. Tacuan ta cua coto ñiyɨvɨ vatyi i zavaha ñu sa ña vaha sihin ndo. Ñihi xaan cua coo tundoho sii ñiyɨvɨ ñuu Sodoma ta ñiyɨvɨ ñuu Gomorra quɨvɨ cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, zoco ñihi xaan ca cua coo tundoho sii ñiyɨvɨ ña cuñi tɨɨn cuenda sii ndo. Tacuan i catyi ra Jesús. 
\p  
\v 12 Ta zɨquɨ cuahan ra, ta i zacoto ra sii ñiyɨvɨ vatyi nazandoo ñu cuatyi ñu. 
\p  
\v 13 Ta i tava xaan ra tatyi cuihna sii ñiyɨvɨ. Ta i natyihi ra azetye sii cuaha xaan ñiyɨvɨ cuhu, ta i zanduvaha ra sii ñu. 
\s1 Cuhva i sihi ra Juan, ra i zacoo ndutya 
\p  
\v 14 Ta i sito ra rey Herodes, ra ndyaca ñaha yucuan, cuhva cuan vatyi i cahan tandɨhɨ ñiyɨvɨ tandɨhɨ sa i zavaha ra Jesús. Ta i sica iñi ra Herodes: Ra Juan, ra i zacoo ndutya cuan, cuu ra. I nandoto ra, ta yucuan cuenda ndyityi xaan ra. 
\p  
\v 15 Ta i catyi tucu inga ñiyɨvɨ: Ra Elías cuu ra. Ta inga ñiyɨvɨ i catyi: Minoo ra profeta cuu ra tañi ra profeta sicoo ta sa naha. 
\p  
\v 16 Ta sa siñi ra Herodes cuhva cuan, ta i catyi ra: Ra Juan cuu ra, ta i nandoto ra. Ta yuhvi i tave tyiño sii ra sahndya yuu zucu ra. 
\p  
\v 17 Vatyi zuun ñi ra Herodes i tava tyiño sii ñiyɨvɨ sa tyihi sii ra Juan vehe caa. Ta i sihñi ra sii ra sihin cadena sa cuenda ña Herodías. Ta ña Herodías cuan i cuu ñazɨhɨ ra Felipe yañi ra Herodes. Zoco i quihin ra Herodes sii ña sa cuu ñazɨhɨ ra. 
\p  
\v 18 Ta ra Juan i catyi ra sihin ra Herodes: Ña vaha cua cuhun ñazɨhɨ yañun. Catyi ra. 
\p  
\v 19 Xaan xaan i nduu ña Herodías sihin ra Juan. Ta cuñi ña sa cahñi ña sii ra. Zoco ñá cuu 
\p  
\v 20 vatyi yuhu ra Herodes sii ra Juan vatyi sito ra vatyi ñiyɨvɨ vaha cuu ra Juan. Ta ñahñi cuatyi i zacuu ra. Ta yucuan cuenda ñá saha ra sa zavaha ña maña sii ra. Ta vazu ñá cutuñi iñi ra Herodes cuaha xaan sa cahan ra Juan, zoco i tahan iñi ra tyizoho ra sa cahan ra. 
\p  
\v 21 Ta ña Herodías i ñihi ña minoo cuhva quɨvɨ i nandusi cuiya ra Herodes. I saha ra sa cuxiñi tandɨhɨ ra ndyizo tyiño ra, sihin ra cu nuu sii zandaru, ta sihin tandɨhɨ ra nahnu nu cu si Galilea. 
\p  
\v 22 Ta i quɨhvɨ ña yoco zehe ña Herodías nu siyucu ra. Ta i sata saha maa tuhun ñi ña. Ta tahan xaan iñi ra Herodes sihin tandɨhɨ ra yucu sihin ra. Ta i catyi ra Herodes sihin ña: Caca moo ñaa sa cuñun, ta cua cuhve sii si suun. 
\p  
\v 23 Ta i tyiñaha ra Ndyoo ta catyi ra sa ndisa cuii vatyi cua cuhva ra ñaa sa cua caca ña vazu zava cuii ñuu ndyaca ñaha ra. 
\p  
\v 24 I quita ña, ta i catyi ña sihin zɨhɨ ña: ¿Ñaa sa cua caque? Ta i catyi zɨhɨ ña: Cacon xiñi ra Juan, ra zacoo ndutya. 
\p  
\v 25 Ta ta sica cuii ñi i ndɨhvɨ ña nu ndyaa ra Herodes, ta i catyi ña: Cuñi vityi vityi ñi xiñi ra Juan, ra i zacoo ndutya sihin minoo nu coho. 
\p  
\v 26 Ta i nducuihya xaan iñi ra Herodes, zoco sa tyiñaha ra Ndyoo, ta sa siñi tandɨhɨ ñiyɨvɨ. Ta yucuan cuenda ñá cuñi ra catyi ra sa ma cuhva ra sa sica ña. 
\p  
\v 27 Zuun ñi caa cuhva cuan i tasi ra minoo zandaru cua quihin xiñi ra Juan. 
\p  
\v 28 Sahan zandaru cuan vehe caa, ta i sahndya ra zucu ra Juan, ta i quihin ra xiñi ra. Ta i quisi ndyaca ra sii si sihin minoo nu coho, ta i saha ra sii si sii ña yoco cuan. Ta i saha maa ña sii si sii zɨhɨ ña. 
\p  
\v 29 Ta sa i sito ñiyɨvɨ ndyico sii ra Juan vatyi sa i sihi ra, ta i sinaquihin ñu sii coño ñuhu ra. Ta i tyihi ñu sii si si ñuhu. 
\s1 Cuhva i saha ra Jesús sa casi ohon mil rayɨɨ 
\p  
\v 30 Tacuan ta zɨquɨ i titahan tucu ra i casi ra Jesús. Ta i nacatyi ra sihin ra tandɨhɨ sa i zavaha ra ta tandɨhɨ sa i zacuaha ra sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 31 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Coho yo; cua quitatu yo nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo. Tacuan i catyi ra vatyi tuu xaan ñiyɨvɨ i quisi. Ta tuu xaan ñu ndyico sii ra. Ta nu sa casi ra xita ta ñá cuyatyi ca ra. 
\p  
\v 32 Tacuan ta cuahan ra Jesús sihin ra i casi ra sihin minoo barco ndya minoo nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo. 
\p  
\v 33 Zoco i ndyehe ñiyɨvɨ sa cuahan ra. Ta i nacoto ñu sii ra Jesús. Tandɨhɨ ñuu i quita ñu. Ta i sino ñu. Ta yatyi ca i saa ñu ta zɨquɨ maa ra. 
\p  
\v 34 I quita ra Jesús barco cuan, ta i cundahvi xaan iñi ra sii ñu vatyi tañi mvee ticatyi sa yoñi sitoho i cuu ñu. Ta i quisaha zacuaha ra sii ñu cuaha xaan cuhva. 
\p  
\v 35 Ta cuhva sa cua iñi i quisi ra i casi ra nu ndyaa ra, ta i catyi ra sihin ra: Sahiñi xaan. Ta yoñi ñiyɨvɨ iyo ihya. 
\p  
\v 36 Catyun sihin ñiyɨvɨ nacuhun ñu tandɨhɨ ñuu, tandɨhɨ cuadria, cua zata ñu sa casi ñu vatyi ña ndyizo ñu sa casi ñu. 
\p  
\v 37 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra: Cuhva maa ndo sa casi ñu. Ta i catyi ra sihin ra Jesús: Ma cuu zata maa ndi oco mil pan ta cuhva ndi casi ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 38 Tacuan ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra ta catyi ra: ¿Yozo tahan pan ndyizo ñiyɨvɨ? Cua ndyehe xihna ndo. Ta sa sito ra i catyi ra: Ohon tahan pan, ta uu tahan tyiyaca. 
\p  
\v 39 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús vatyi nacundyaa ñiyɨvɨ ɨɨn ɨɨn ityi ñu nu itya. 
\p  
\v 40 Ta i sicundyaa ñu ɨɨn ɨɨn ityi ñu. Ziendu ñu a uu xico usi ñu sa minoo minoo ityi ñu. 
\p  
\v 41 Tacuan ta i quihin ra Jesús sa ohon tahan pan cuan ta uu tahan tyiyaca cuan. Ta i nandyehe ndaa ra ityi andɨvɨ, ta i nacuhva ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo Zutu ra. Ta i sahnu ndyihi ra pan cuan. Ta i saha ra sii si sii ra i casi ra vatyi cua zasa ra sii si sii ñiyɨvɨ. Ta tacuan tucu sa uu tahan tyiyaca cuan. 
\p  
\v 42 Tandɨhɨ ñiyɨvɨ cuan i sasi, ta i ndaha xaan iñi ñu. 
\p  
\v 43 Ta i zacutu ñu usi uu tahan tyica sihin sa nandoo yuhu pan cuan ta tyiyaca cuan. 
\p  
\v 44 Ohon mil sa maa rayɨɨ ñi ta zɨɨn ñu zɨhɨ ta sa ndyihi sasi ñu, ndɨhɨ ca. 
\s1 Cuhva i sica ra Jesús nu ndutya 
\p  
\v 45 Tacuan ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra i casi ra vatyi nandɨhvɨ ra barco vatyi cua yaha ra inga siyo miñi ndya ñuu Betsaida. Ta ra Jesús cua catyi ra sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ cuan vatyi cunuhu ñu ndya ñuu ñu. 
\p  
\v 46 Ta sa natasi ra Jesús sii ñu ndya ñuu ñu, ta i sahan ra minoo yucu vatyi cua cahan ra sihin ra Ndyoo Zutu ra, ra iyo andɨvɨ. 
\p  
\v 47 Ta cuhva sa i cuaa i saa barco ñoho ra i casi ra zava mahñu miñi, ta ra Jesús i nandoo maa tuhun ñi ra. 
\p  
\v 48 Ta zɨquɨ i ndyehe ra Jesús vatyi yɨɨ xaan i zacaca ra barco vatyi ñihi xaan quiñi ndaha tatyi sii barco cuan. Ta ñaa ca cuan i tuhva ra Jesús nu yucu ra. Sica ra nu ndutya. Ta i cuñi ra Jesús yaha ra nu yucu ra. 
\p  
\v 49 Ta i ndyehe ra vatyi sica ra Jesús nu ndutya, ta sica iñi ra vatyi minoo añima cuu ra. Ta i sacu saa ra 
\p  
\v 50 vatyi tandɨhɨ ra i ndyehe sii ra. Ta i yuhu xaan ra. Ta i cahan ra Jesús sihin ra, ta catyi ra: Zandyee ndo iñi ndo. Yuhvi cui. Ma yuhu ndo. 
\p  
\v 51 Ta i quɨhvɨ ra Jesús sisi barco, ta i sicuita tatyi. Ta iyo xaan i cuñi ra i casi ra Jesús 
\p  
\v 52 vatyi tañaha ca cutuñi vaha iñi ra vatyi cahnu xaan cuu cuhva iyo sii ra Jesús vazu sa ndyehe ra sa ndyityi i zavaha ra. 
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii ñiyɨvɨ nu cu si Genesaret 
\p  
\v 53 I yaha zava ra sihin ra i casi ra nu miñi cuan. Ta i saa ra nu cu si Genesaret. Ta i sihñi ra barco cuan yuhu miñi. 
\p  
\v 54 I quita ra barco cuan, ta yatyi xaan i nacoto ñiyɨvɨ sii ra Jesús. 
\p  
\v 55 Ta i sino xaan ñiyɨvɨ nacahnu ityi cuan, ta i quisaha quisi ndyaca ñu sii ñiyɨvɨ cuhu sihin nu sito ndya nu ndyaa ra Jesús. 
\p  
\v 56 Ta tandɨhɨ nu cuahan ra vazu ñuu nahnu a ñuu ndyihi a sicuhu, i saqui ñiyɨvɨ sii ñu cuhu ityi. Ta i cahan ndyoo ñu sihin ra Jesús vatyi natɨɨn ñiyɨvɨ cuhu sii ra vazu yuzahma ra. Ta tandɨhɨ ñu i tɨɨn sii ra, i nduvaha ñu. 
\c 7  
\s1 Sa zatɨvɨ añima ñiyɨvɨ 
\p  
\v 1 Ra maestro cuenda ley, ra i quisi ityi ñuu Jerusalén sihin ra fariseo, i tuhva ra nu nandyaa ra Jesús. 
\p  
\v 2 Sa i ndyehe ra vatyi ra i casi ra Jesús ña tuhva ra nacatya vaha ndaha ra sa sasi ra xita tañi iyo costumbre ñiyɨvɨ hebreo. Ta yucuan cuenda i cahan ra ndya vaha ñi sii ra vatyi ñá zavaha ra costumbre iyo yucuan. 
\p  
\v 3 Ta ra fariseo sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ hebreo ña zaña ñu costumbre sa ndoo vaha xaan ndaha ñu ta casi ñu xita vatyi tacuan i zacuaha ñiyɨvɨ sahnu sii ñu. 
\p  
\v 4 Ta sa nasaa ñu sa sahan ñu nuyahvi, ma casi ñu tatu ma nandaha vaha xaan ñu. Ta iyo cuaha xaan ca costumbre sii ñu. Nacatya ñu tasa, ta quɨzɨ, ta caa sa tuhva ñu cutyiño ta cuhva ndya sito ñu. 
\p  
\v 5 Tacuan ta i ndaca tuhun ra fariseo ta ra maestro cuenda ley ta catyi ra: ¿Ñaa cuenda ña zavaha ñiyɨvɨ ndyico suun costumbre sa i zavaha ñiyɨvɨ sahnu vatyi ña nacatya vaha ñu ndaha ñu ta casi ñu? 
\p  
\v 6 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Vaha xaan i cahan ra Isaías cuhva iyo maa ndo vatyi zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa. Ta tacuan i tyaa ra Isaías ta sa naha. I catyi ra vatyi i catyi maa ra Ndyoo tyehen: 
\q1 Ihya ñiyɨvɨ zacahnu ñu sii, sihin yuhu ñu. 
\q1 Zoco ña zacahnu ñu sii, sa ndisa. 
\q1  
\v 7 Zacuaha ñu sii ñiyɨvɨ maa maa costumbre ñiyɨvɨ ñi. 
\q1 Ta ña zavaha ñu cuhva catyi Tuhun Ndyoo sa ndisa. 
\p  
\v 8 Ta i catyi tucu ra Jesús sihin ra: Maa ndo i zandoo ley ra Ndyoo vatyi cua cundyico ndo costumbre ñiyɨvɨ, tañi sa nacatya xaan ndo quɨzɨ ndo ta tasa ndo ta inga cuhva sa tacuan. 
\p  
\v 9 Tyaa siyo xaan ndo sa catyi Tuhun Ndyoo vatyi cuñi ndo zacahnu ndo costumbre ñiyɨvɨ sahnu. 
\p  
\v 10 Ihya cuu cuhva i tyaa ra Moisés: “Zacahnu ndo sii zutu ndo ta sii zɨhɨ ndo.” Ta “Yoo ra cahan sa quiñi sii zɨhɨ ra a sii zutu ra, nacahñi ñiyɨvɨ sii ra.” 
\p  
\v 11 Zoco maa ndo catyi vatyi cuu catyi minoo ñiyɨvɨ sihin zutu ra a sihin zɨhɨ ra: “Ma cuu tyindyei suun vatyi tandɨhɨ ndaha tyiñe corbán cuu si.” (Tuhun corbán cuan cuñi si catyi si vatyi sii ra Ndyoo cuu.) 
\p  
\v 12 Tatu tacuan cahan minoo ñiyɨvɨ, maa ndo catyi ndo vatyi ma cuu tyindyee ca ra sii zutu ra a sii zɨhɨ ra. 
\p  
\v 13 Tacuan cuu cuhva zanduluhlu ndo tuhun cahan ra Ndyoo vatyi cuñi ndo zanducahnu ndo costumbre ndo. Ta cuaha xaan ca cuhva sa tacuan ndyicuu ndo. 
\p  
\v 14 Ta i cana tucu ra Jesús sii ñiyɨvɨ ta catyi ra sihin ñu: Tyizoho tandɨhɨ ndo, ta tyituñi vaha iñi ndo. 
\p  
\v 15 Yɨvɨ sa sasi ñiyɨvɨ ta yɨvɨ sa sihi ñu cuu sa zatɨvɨ añima ñu. Zoco sa quiñi sica iñi ñu cuu sa zatɨvɨ añima ñu. 
\p  
\v 16 Tatu siñi ndo, cuɨñɨ ndo. 
\p  
\v 17 Ta sa zandoo ra Jesús sii ñiyɨvɨ cuan, ta i quɨhvɨ ra minoo vehe. Ta ra i casi ra, i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Ñaa cuñi si catyi si cuhva cuan? 
\p  
\v 18 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Atu ña siñi tucu maa ndo vatyi yɨvɨ sa sasi ñiyɨvɨ ta yɨvɨ sa sihi ñu cuu sa zatɨvɨ añima ñu? 
\p  
\v 19 Vatyi yɨvɨ añima ñu quɨhvɨ si. Quɨhvɨ si sisi sɨtɨ cahnu ñu ta zɨquɨ quita si. Tacuan i catyi ra vatyi ñahñi sa ica iyo sa ma cuu casi ñiyɨvɨ. Cuu casi ñiyɨvɨ ñaa sa cuñi maa ñu. Ta yɨvɨ cuatyi cuu si. 
\p  
\v 20 Ta i catyi tucu ra: Sa quiñi sica iñi ñiyɨvɨ, yucuan cuu sa zatɨvɨ añima ñu. Ta yucuan cuu cuhva cua coo cuatyi ñu. 
\p  
\v 21 Vatyi añima ñiyɨvɨ quita tandɨhɨ sa sica iñi ñu, sa quiñi zavaha ñu, sa nama minoo rayɨɨ ñazɨhɨ inga ra, a sa coo cuaha xaan ñaha ra, a sa cahñi ra sii inga ñiyɨvɨ, 
\p  
\v 22 sa zuhu yo, sa cucuihna iñi yo sa cuenda ndaha tyiño inga ñiyɨvɨ, tandɨhɨ sa quiñi zavaha yo, sa zandavi ñaha yo, sa cuxi xaan iyo yo, sa cuihna iñi yo, sa vatya yo, sa cahnu xaan zaha yo sii yo ta sa ña zavaha yo sa vaha. 
\p  
\v 23 Tandɨhɨ cuii cuhva quiñi ya, quita si añima ñiyɨvɨ, ta zatɨvɨ si sii ñu. 
\s1 Cuhva i sino iñi minoo ñaha inga ñuu sii ra Jesús 
\p  
\v 24 I quita ra Jesús yucuan, ta cuahan ra ndya ñuu Tiro ta ñuu Sidón. I quɨhvɨ ra minoo vehe vatyi cuñi ra sa ma coto ñiyɨvɨ sa i saa ra. Zoco ñá cuu. 
\p  
\v 25 Yatyi xaan i sito zɨhɨ minoo ñaha luhlu sa ñoho tatyi cuihna sii. Ta i quisi ña nu ndyaa ra Jesús. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ña saha ra. 
\p  
\v 26 Ta ñaha cuan i cacu ña ñuu Sirofenicia. Ta yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu ña. Ta i sica ña tumañi iñi sii ra Jesús sa tava ra tatyi cuihna sa ñoho sii zehe ña. 
\p  
\v 27 Zoco i cahan ra Jesús minoo cuhva sihin ña, ta i catyi ra: Natyindyee xihne sii ñiyɨvɨ ñui vatyi ña vaha quihin mi sa cua casi sa ndyihi ta cuhve casi ina sii si. 
\p  
\v 28 Ta i catyi maa ña: Ndisa, tata, zoco tañi ina lee cui vatyi cua casi vazu yuxita zanacoyo sa ndyihi. Yucuan cuenda tyindyeun sii, zuhva. 
\p  
\v 29 Tacuan ta i catyi ra Jesús: Vaha cohon. Sa cuu cuhun. Sa quita tatyi cuihna sii zehun. 
\p  
\v 30 Ta sa nasaa ña vehe ña, ta i ndyehe ña sii zehe ña nu sito, ta sa quita tatyi cuihna sii ña. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii ra zoho ta ñehe ra 
\p  
\v 31 I quita ra Jesús ñuu Tiro ta cuahan ra ndya Sidón ta ndya tandɨhɨ ñuu ndyihi nu cu si Decápolis. Ta i saa ra yumiñi Galilea. 
\p  
\v 32 Ta i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii minoo ra zoho ta ñehe ra. Ta i sica ñu tumañi iñi sa cua tyizo ra Jesús ndaha ra sii ra. 
\p  
\v 33 Ta i quihin ra Jesús sii ra, ta i tuhva ra sihin ra ndya zava. I zanandoo noo ra sii ñiyɨvɨ. Ta i tyihi ra Jesús nu ndaha ra nduu siyo zoho ra zoho cuan. Ta zɨquɨ i tyaa ra Jesús zɨɨ ra nu ndaha ra, ta i tɨɨn ra yaa ra ñehe cuan. 
\p  
\v 34 Ta i nandyehe ndaa ra Jesús ityi zɨquɨ, ta i sinoo ra, ta i catyi ra sihin tuhun maa ra: ¡Efata! Tuhun cuan, cuñi si catyi si: ¡Nanuña! 
\p  
\v 35 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nuña zoho ra. Ta ndaha nacahan vaha ra. 
\p  
\v 36 Ta i ndisi tucu ra Jesús nu yucu ñiyɨvɨ. Ta i catyi ra sihin ñu vatyi ma nacatyi ñu nu sihin minoo ñiyɨvɨ. Zoco sa ñihi ca catyi ra Jesús sihin ñu, cuaha ca nacatyi ñu sihin ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 37 Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ, ta i catyi ñu: Tandɨhɨ cuii sa vaha zavaha ra Jesús cuhva ndya nacuɨñɨ ra zoho, ta nacahan ra ñehe. 
\c 8  
\s1 Cuhva i saha ra Jesús sa casi cumi mil rayɨɨ 
\p  
\v 1 Ta quɨvɨ cuan i tuhva cuaha xaan ñiyɨvɨ. Ta ñahñi maa sa casi ñu. Ta i catyi ra Jesús sihin ra i casi ra: 
\p  
\v 2 Cundahvi xaan iñi sii ñiyɨvɨ ya vatyi sa iyo uñi quɨvɨ sa yucu ñu sihin, ta ñahñi maa sa casi ñu. 
\p  
\v 3 Tatu natasi sii ñu cunuhu ñu vehe ñu ta ma casi ñu, coto cuañaa ñu ityi cuhun ñu vatyi sica xaan i quisi ñu. 
\p  
\v 4 Ta i catyi ra i casi ra Jesús sihin ra: ¿Ndya ityi cua quihin yo sa casi ñu ya sicuhu ya? Ta yoñi ñiyɨvɨ iyo ihya. 
\p  
\v 5 Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Yozo tahan pan ndyizo ndo? Ta i catyi ra: Usa tahan. 
\p  
\v 6 Tacuan ta i catyi ra Jesús vatyi nacundyaa ñiyɨvɨ cuan nu ñuhu. Ta i quihin ra sa usa tahan pan cuan, ta i saha ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo. Ta i sahnu ndyihi ra pan cuan. Ta i saha ra sii ra i casi ra. Ta ra yucuan saha sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 7 Ta ndyizo ñiyɨvɨ cuan zuhva tyiyaca ndyihi. Ta i saha tucu ra Jesús tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo sa cuenda tɨ. Ta i saha ra sii ra i casi ra. Ta i zasa ra sii si sii ñiyɨvɨ cuan. 
\p  
\v 8 Sasi ñu, ta i ndaha xaan iñi ñu, ta zɨquɨ i zacutu ñu usa tahan tyica sihin sa nandoo cuan. 
\p  
\v 9 Ta sa i sasi tañi cumi mil ñiyɨvɨ ta zɨquɨ i natasi ra Jesús sii ñu ndya vehe ñu. 
\p  
\v 10 Ta i ndɨhvɨ ra barco sihin ra i casi ra, ta cuahan ra ndya nu cu si Dalmanuta. 
\s1 Sica ra fariseo minoo sa ndyityi sii ra Jesús 
\p  
\v 11 Tacuan ta zɨquɨ i quisi ra fariseo, ta i quisaha natuhun tahan ra sihin ra Jesús. Cuñi ra ndyehe ra minoo sa ndyityi tañi zavaha ra Ndyoo vatyi cuñi ra coto ra atu ndisa i tasi ra Ndyoo sii ra Jesús. 
\p  
\v 12 Ta ra Jesús i sinoo xaan ra. Ta i catyi ra: ¿Ñacu sica xaan ñiyɨvɨ sa ndyehe ñu sa ndyityi? Catyi vatyi ma zavehi minoo sa ndyityi sa ndyehe ñi maa ñu. 
\p  
\v 13 Ta i zandoo ra Jesús sii ra fariseo. Ta i nandɨhvɨ tucu ra barco, ta cuahan ra inga siyo miñi cuan. 
\s1 Tuhun cahan ra fariseo cuu tañi yusa i siya 
\p  
\v 14 I naa iñi ra i casi ra Jesús sa casi ra ta sa cuahan ra sihin barco cuan. Minoo ñi pan ndyizo ra. 
\p  
\v 15 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndyehe ndo, zacuenda ndo sii ndo sihin yusa i siya ra fariseo ta ra Herodes. 
\p  
\v 16 Ta i natuhun tahan ra i casi ra Jesús, ta i catyi ra: Cahan ra tacuan vatyi ñahñi pan ndyizo yo. Tacuan i sica iñi ra cuan vatyi ñá cutuñi iñi ra tuhun i cahan ra Jesús sa cuenda yusa i siya cuan. Ñá cutuñi iñi ra vatyi cahan ra Jesús minoo cuhva vatyi cua zacuenda ra sii ra sihin cuhva zacuaha ra fariseo ta ra Herodes. 
\p  
\v 17 I sito ra Jesús sa natuhun tahan ra, ta i catyi ra: ¿Ñacu sica xaan iñi ndo sa ña ndyizo ndo pan? ¿Atu ña cutuñi iñi ndo? ¿Atu tañaha ca ñihi ndo cuhva? 
\p  
\v 18 ¿Atu ña ndyehe ndo sihin sɨtɨ nuu ndo, ta ña siñi ndo sihin zoho ndo? ¿Atu ña nacohon iñi ndo? 
\p  
\v 19 Quɨvɨ i sehi sa ohon tahan pan i sasi ohon mil rayɨɨ, ¿ta yozo tahan tyica si i naquihin ndo? Ta i catyi ra: Usi uu tahan. 
\p  
\v 20 Ta i catyi ra Jesús: Ta sa i sehi sa usa tahan pan i sasi cumi mil ñiyɨvɨ, ¿yozo tahan tyica i situ i naquihin ndo? Ta i catyi ra: Usa tahan. 
\p  
\v 21 Ta i catyi ra Jesús: ¿Ñacu ña cutuñi iñi ndo? 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii minoo ra cuaa ñuu Betsaida 
\p  
\v 22 I saa ra Jesús ñuu Betsaida. Ta i sindyaca ñiyɨvɨ sii minoo ra cuaa nu ndyaa ra. Ta i sica xaan ñu tumañi iñi sa tyizo ra ndaha ra sii ra cuaa cuan. 
\p  
\v 23 Ta i tɨɨn ra Jesús ndaha ra, ta i sahan ra sihin ra ndya yuñuu. Ta i tyaa ra Jesús zɨɨ ra nuu ra cuaa cuan, ta i tyizo ra ndaha ra zɨquɨ ra. Ta i ndaca tuhun ra sii ra tatu sa cuu ndyehe ra zuhva. 
\p  
\v 24 Ta i ndyehe ra cuaa cuan, ta i catyi ra: Ndyehi ñiyɨvɨ. Tañi caa yutu caa ñu. Ta sica ñu. 
\p  
\v 25 Ta i tyizo tucu ra Jesús inga saha ndaha ra nuu ra, ta i nduvaha ra. Sa nandyehe vaha ra tandɨhɨ. 
\p  
\v 26 Tacuan ta i natasi ra Jesús sii ra ndya vehe ra, ta i catyi ra: Ma quɨhvun sisi ñuu. Ta ma nacatyun sihin ñiyɨvɨ. 
\s1 Nacatyi ra Pedro vatyi ra Jesús cuu ra cua zacacu sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 27 Tacuan ta cuahan ra Jesús sihin ra i casi ra tandɨhɨ ñuu ndyihi nu cu si Cesarea de Filipo. Ta ityi cuahan ra i ndaca tuhun ra Jesús sii ra ta catyi ra: ¿Yoo ra cui catyi ñiyɨvɨ? 
\p  
\v 28 Ta i catyi ra i casi ra: Iyo ñiyɨvɨ catyi vatyi minoo ra i nandoto cuun tañi ra Juan, ra i zacoo ndutya a minoo ra profeta. Ta catyi inga ñiyɨvɨ vatyi ra Elías cuun. 
\p  
\v 29 Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: Ta maa ndo, ¿yoo ra cui catyi maa ndo? Ta i catyi ra Pedro: Yoho cuu ra Cristo, ra i tasi ra Ndyoo vatyi cua zacacun sii ndi. 
\p  
\v 30 Ta i catyi ra Jesús sihin ra vatyi ma nacatyi ra sihin ñiyɨvɨ. 
\s1 Zacoto ra Jesús cuhva cua cuu ra 
\p  
\v 31 Ta i quisaha zacuaha ra Jesús sii ra i casi ra vatyi cua ndyehe xaan ra i quisi ndya gloria tundoho. Ta ra mandoñi, ta ra zutu nahnu, ta ra maestro cuenda ley cua cuxaan xaan ra sihin ra. Ta cua cahñi ra sii ra. Ta sa cu uñi quɨvɨ, cua nandoto tucu ra. 
\p  
\v 32 Ta tandɨhɨ cuhva cuan casi xaan i nacatyi ra Jesús sihin ra. Tacuan ta i tava ra Pedro sii ra ndya zava, ta ñihi xaan i cahan ra Pedro sihin ra Jesús, ta catyi ra: Ña vaha cua tahan si suun cuhva sa cohon ña. 
\p  
\v 33 Ta i nandyehe ra Jesús nu yucu inga ra i casi ra. Ta xaan xaan i cahan ra sihin ra Pedro, ta catyi ra: Ma cahan con tacuan vatyi cohon tañi cahan cuihna. Ña sica iñun cuhva sica iñi ra Ndyoo. Sica iñun cuhva sica iñi ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 34 Tacuan ta i cana ra Jesús sii ra i casi ra ta sii inga ñiyɨvɨ. Ta i catyi ra: Tatu iyo ra cuñi ra cundyico ra sii, nazama ra cuhva iyo ra. Ta ma zacahnu xaan ra sii ra. Ta nandyehe ra tundoho sa cuenda mi. Ta nazavaha ra cuhva zavehi. 
\p  
\v 35 Tatu ña cuñi ñiyɨvɨ sa cuu ñu sa cuenda Tuhun Ndyoo, cua cuu ñu, ta cua cuhun ñu andyaya. Ta ma cundito ñu sihin ra Ndyoo. Zoco tatu cua cuu ñiyɨvɨ sa cuenda mi a sa cuenda Tuhun Ndyoo, cua cundito ñu sihin ra Ndyoo. 
\p  
\v 36 ¿Ñaa sa ñihi ñiyɨvɨ sa zahacanaa ñu tandɨhɨ sa iyo ñuu ñiyɨvɨ ta quɨvɨ cua cuu ñu ndaha cua naa ñi ñu? 
\p  
\v 37 ¿Ta yozo caa cuu tyiyahvi ñiyɨvɨ ta ñihi tahvi añima ñu? 
\p  
\v 38 Tatu iyo ra cahan nuu sa cuenda mi a sa cuenda Tuhun Ndyoo nuu ñiyɨvɨ iyo cuatyi ya, tacuan tucu cua cucahan nui sii ra. Vatyi yuhvi, ra i quisi ndya gloria cui, ta cua quisi tuqui sihin ángel. Ta cua ndyehe ñiyɨvɨ vatyi cahnu xaan cuu Zuti. 
\c 9  
\p  
\v 1 Ndisa cuii sa quehin sihin ndo vatyi iyo ñu yucu ihya ma cuu ñu ndya cua ndyehe ñu cuhva cundyaca ñaha ra Ndyoo vatyi iyo xaan cuhva sii ra Ndyoo. 
\s1 Cuhva i zama ra Ndyoo cuhva caa ra Jesús minoo saha 
\p  
\v 2 Sa yaha iñu quɨvɨ ta cuahan ra Jesús sihin ra Pedro, ta ra Jacobo ta ra Juan ndya minoo yucu zucu xaan. Ta yucuan i zama cuhva caa ra Jesús nu yucu ra sihin ra. 
\p  
\v 3 Zahma ra xiño xaan i nduu si ta cuisi xaan si tañi nieve. Yoñi numinoo ñiyɨvɨ cuu zanducuisi zahma tañi i nducuisi zahma ra Jesús. 
\p  
\v 4 Ta i ndyehe ra i casi ra Jesús sii ra Elías ta ra Moisés. Ra zacuaha Tuhun Ndyoo ta sa naha cuu nduu tahan ra cuan. I quisi ra ndya gloria. Ta i natuhun ra sihin ra Jesús yucuan. 
\p  
\v 5 Ta i catyi ra Pedro sihin ra Jesús: Maestro, vaha xaan yucu yo ihya. Nazavaha ndi uñi tahan vehe tyiyahva; minoo cuenda moo, ta minoo cuenda ra Moisés, ta inga si cuenda ra Elías. 
\p  
\v 6 Yuhu xaan tandɨhɨ uñi tahan ra i casi ra Jesús. Ta yucuan cuenda i cahan ra Pedro tacuan vatyi ñá sito ra ñaa sa cahan ra. 
\p  
\v 7 Ta zɨquɨ i quisi minoo vico. Ta ndaha tyazi si sii tandɨhɨ ra. Ta i cahan minoo sa cahan sisi vico cuan. Ta catyi si: Ra ihya cuu zehi. Cuñi xein sii ra. Tyaa ndo yahvi sa cahan ra. 
\p  
\v 8 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nandyehe ra i casi ra Jesús siconduu nu yucu ra. Ta ñá ndyehe ca ra sii ra Moisés ta nu ra Elías. Maa tuhun ñi ca ra Jesús nandyaa sihin ra. 
\p  
\v 9 Ta cuhva sa cua noo ra yucu cuan i catyi ra Jesús sihin ra vatyi ma nacatyi ra nu sihin minoo ñiyɨvɨ sa ndyehe ra ndya cua saa quɨvɨ cua nandoto tucu ra i quisi ndya gloria sisi sa i sihi ra. 
\p  
\v 10 Ta i sicumi xehe ra tuhun cuan, zoco i nducu tuhun tahan xaan ra: ¿Yozo caa cuu nandoto ñiyɨvɨ tatu sa i sihi ñu? 
\p  
\v 11 Ta i ndaca tuhun ra sii ra Jesús ta catyi ra: ¿Ñacu catyi ra maestro cuenda ley vatyi xihna ca ra Elías cua quisi ta zɨquɨ ra Cristo? 
\p  
\v 12 Ta i catyi ra Jesús: Ndisa cuii, xihna ca ra Elías i quisi, ta i zanduvaha ra tandɨhɨ tyiño vatyi cua quisi ra Cristo. Ta ¿ñaa catyi Tuhun Ndyoo sa cuenda ra i quisi ndya gloria? Catyi si vatyi cua ndyehe xaan ra tundoho ta ma tyaa ñiyɨvɨ yahvi sii ra. 
\p  
\v 13 Yuhvi catyi sihin ndo vatyi ra Elías sa i quisi ra, ta i zavaha ñu tandɨhɨ sa cuñi maa ñu sihin ra. Tañi catyi Tuhun Ndyoo, ta tacuan i cuu si. 
\s1 I zanduvaha ra Jesús sii minoo ra luhlu sa ñoho tatyi cuihna 
\p  
\v 14 Ta cuee ca i ndisi tucu ra Jesús nu yucu zuhva ca ra i casi ra. Nandyaa ra cuan zava mahñu. Ta yucu cuaha xaan ñiyɨvɨ siconduu cuii ñu sii ra. Ta natuhun tahan ra maestro cuenda ley sihin ra. 
\p  
\v 15 Ta sa i nandyehe ñiyɨvɨ sii ra Jesús, iyo xaan i cuñi ñu. Ta i sino xaan ñu ta i zatahan ñu sii ra. 
\p  
\v 16 Tacuan ta i ndaca tuhun ra Jesús: ¿Ñaa tuhun natuhun xaan ndo? 
\p  
\v 17 Ta i nacahan minoo ra nandyaa yucuan. Ta i catyi ra: Maestro, vasi ndyaque minoo zehi. Ñoho tatyi cuihna sii ra. Ta ña saha si cahan ra. 
\p  
\v 18 Ta ndya vaha cuii ñi cuhva nduxaan si sii ra. Ta zanduva si sii ra nu ñuhu. Ta saa tɨñɨ yuhu ra. Ta sasi quihñi noho ra. Ta ndaha ndurutu ra. Ta yucuan cuenda cuehe xaan ra. Ta sa catyi vatyi tava ra i casun sii si. Zoco ñá cuu sii ra. 
\p  
\v 19 Ta i catyi ra Jesús sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ: Ndoho cuu ñiyɨvɨ ña sino iñi. ¿Yozo tahan ca quɨvɨ cua ndoi sihin ndo ta zɨquɨ cua sino iñi ndo? Sa naha xaan i cundyee iñi sihin ndo. Ta ndyaca ndo sii ra luhlu ña. 
\p  
\v 20 I sindyaca ra sii ra, ta i ndyehe tatyi cuihna cuan sii ra Jesús. Ta i nduxaan si sii ra luhlu cuan. Ta i nduva ra nu ñuhu. Sicotuu ra. Zañihi ra. Ta saa tɨñɨ yuhu ra. 
\p  
\v 21 I ndaca tuhun ra Jesús sii zutu ra luhlu cuan: ¿Sa yozo tahan cuiya sa tahan ra tacuan? Ta i catyi zutu ra: Ndya ta luhlu ra. 
\p  
\v 22 Ta cuaha xaan saha cañi ñuhu si sii ra nu ñuhu a si ndutya vatyi cuñi si cahñi si sii ra. Tatu cuu zanduvohon sii ra cundahvi iñun sii ndi, ta tyindyeun sii ndi. 
\p  
\v 23 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Cuu zanduvehi sii ra tatu cuu sino iñun vatyi cuu sii vatyi zavaha ra Ndyoo ñaa sa sica ñiyɨvɨ sino iñi sii ra. 
\p  
\v 24 Ta i cana saa zutu ra luhlu cuan ta catyi ra: ¡Sino iñi, ta tyindyeun sii, cuhva sino ca iñi! 
\p  
\v 25 I ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ cua titahan, ta xaan xaan i cahan ra Jesús sihin tatyi cuihna cuan, ta catyi ra: Yoho cuihna zañehe sii ñiyɨvɨ, cuihna zazoho sii ñiyɨvɨ, yuhvi catyi vatyi quiton. Zañon sii ra luhlu ya. Ta ma ndɨhvɨ con sii ra. 
\p  
\v 26 I sacu saa tatyi cuihna cuan, ta i zacuñaa si sii ra luhlu cuan, ta i quita si. Tañi ra sihi nduu ra. Ta i catyi cuaha xaan ñiyɨvɨ vatyi sa sihi ra. 
\p  
\v 27 Zoco i tɨɨn ra Jesús ndaha ra, ta i cañihi ra sii ra, ta i nduvita ra. 
\p  
\v 28 Ta zɨquɨ i quɨhvɨ ra Jesús minoo vehe, ta i ndaca tuhun xehe ra i casi ra sii ra: ¿Ñacu ñá cuu tava nduhvi tatyi cuihna cuan? 
\p  
\v 29 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Cuu zacuu ndo tatu coo ndyitya ndo ta cahan ndo sihin ra Ndyoo. 
\s1 I zacoto tucu ra Jesús inga saha cuhva cua cuu ra 
\p  
\v 30 Ta i quita ra yucuan, ta i yaha ra nu cu si Galilea. Ta ñá cuñi ra Jesús sa coto numinoo ñiyɨvɨ nu cuahan ra. 
\p  
\v 31 I zacuaha ra sii ra i casi ra, ta catyi ra sihin ra: Cua xico minoo ra sii ii, ra i quisi ndya gloria. Ta cua tɨɨn ñiyɨvɨ sii. Ta cua cahñi ñu sii. Ta sa cu uñi quɨvɨ cua nandoto tuqui. 
\p  
\v 32 Zoco ñá nacoto ra sa cahan ra Jesús, ta ñá ndaca tuhun ra vatyi cahan nuu ra. 
\s1 ¿Yoo ra cuu ra ñiñi ca? 
\p  
\v 33 Tacuan ta zɨquɨ i saa ra Jesús ñuu Capernaum. Ta sa ñoho ra minoo vehe, ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra i casi ra ta catyi ra: ¿Ñaa tuhun natuhun xaan ndo ityi i quisi yo? 
\p  
\v 34 Zoco taxi cuii ñi i nduu ra. Ta i cucahan nuu ra vatyi i natuhun tahan ra ityi i quisi ra yoo ra cuu ra ñiñi ca sii ra. 
\p  
\v 35 Ta i sicundyaa ra Jesús, ta i cana ra sii tandɨhɨ sa usi uu tahan ra i casi ra, ta i catyi ra: Tatu iyo minoo ra cuñi ra cuu ra ra ñiñi ca, vaha ca ma zacahnu ra sii ra. Natyindyee ra sii inga ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 36 Ta zɨquɨ i quihin ra Jesús sii minoo ra luhlu, ta i tyihi ra sii ra mahñu ñiyɨvɨ, ta i sicunumi ra sii ra, ta catyi ra: 
\p  
\v 37 Tatu zavaha ñiyɨvɨ sa vaha sihin minoo ra luhlu sa cuenda mi, tañi sa zavaha ñu sa vaha sihin mi cuu si. Ta tatu zavaha ñiyɨvɨ sa vaha sihin mi, zavaha ñu sa vaha sihin Zuti. 
\s1 Tatu ña cahan ñiyɨvɨ ndya vaha ñi sii yo, tyindyee ñu sii yo cuhva cuan 
\p  
\v 38 Ta zɨquɨ i catyi ra Juan: Maestro, i ndyehe ndi minoo ra tava ra tatyi cuihna sihin zɨvɨ moo, zoco yɨvɨ ra tahan ndi cuu ra. Ta i catyi maa ndi vatyi ma zavaha ra sa tacuan. 
\p  
\v 39 Ta i catyi ra Jesús: Ña vaha sa ñá saha ndo. Vaha tatu cua cutyiño ra zɨvi; ma cuu tucu cahan ra sa ndya vaha ñi zɨqui. 
\p  
\v 40 Vatyi tatu ma cahan ñiyɨvɨ ndya vaha ñi zɨquɨ yo, tyindyee ñu sii yo. 
\p  
\v 41 Tatu cuhva ñiyɨvɨ ndutya cohon ndo vatyi i tasi ra Ndyoo sii, ta ra i casi cuu maa ndo, catyi vatyi cua tyiyahvi Ndyoo sii ñu. 
\p  
\v 42 Yoo ra cua zañaha sii minoo ra luhlu tañi ra luhlu ya cuhva zavaha ra sa ña vaha ta ma cundyico ca ra sii, vaha ca tatu sa i sihñi ñiyɨvɨ zucu ra cuan sihin minoo yuu yozo vee xaan ta zavita ñu sii ra sisi tyañuhu yatyi ca. 
\p  
\v 43 Tatu cuñun zavohon sa ña vaha sihin ndohon, cahndya ndaxun sii si vatyi vaha ca cuhun gloria sihin minoo ñi ndohon ta ma cuhun sihin nduu tahan ndohon andyaya sisi ñuhu sa ma ndahva 
\p  
\v 44 nu ña sihi tindacu sasi sii ñiyɨvɨ ta nu cayu ñuhu tandɨhɨ cuii tyiemvu. 
\p  
\v 45 Tatu cuñun zavohon sa ña vaha sihin sohon, cahndya ndaxi tucun sii si cuan vatyi vaha ca cuhun gloria sihin ii siyo ñi sohon, ta ma cuhun sihin nduu tahan sohon andyaya sisi ñuhu sa ma ndahva 
\p  
\v 46 nu ña sihi tindacu sasi sii ñiyɨvɨ, ta nu cayu ñuhu tandɨhɨ cuii tyiemvu. 
\p  
\v 47 Ta tatu cuñun ndyehun sa ña vaha sihin sɨtɨ nuun, tavon sii si vatyi vaha ca cua quɨhvun sihin minoo ñi sɨtɨ nuun nu ndyaca ñaha ra Ndyoo, ta ma cuhun sihin nduu tahan sɨtɨ nuun andyaya 
\p  
\v 48 nu ña sihi tindacu sasi sii ñiyɨvɨ, ta nu cayu ñuhu tandɨhɨ tyiemvu. 
\p  
\v 49 Zoco ñiyɨvɨ ndyico sii, cua nduvaha añima ñu tañi ñɨɨ vaha vatyi cua tahan ñu tundoho ihya ñuu ñiyɨvɨ sa cuenda mi. Ta tundoho cuan, tañi ñuhu cuu si vatyi sito xaan ñu tundoho. (Ta tacuan cua nduvaha añima ñu.) 
\p  
\v 50 Vaha xaan cuu ñɨɨ, zoco ¿yozo caa cutyiño ñiyɨvɨ sii si tatu ña uhva ca si? Tañi ñɨɨ vaha cua cuu maa ndo tatu vaha cua zavaha ndo sihin inga ñiyɨvɨ. 
\c 10  
\s1 Cuhva i zacuaha ra Jesús vatyi ña vaha cua zandoo minoo ra ñazɨhɨ ra 
\p  
\v 1 I quita ra Jesús ñuu Capernaum, ta cuahan ra nu cu si Judea inga siyo yuu Jordán. Yucuan, cuaha xaan ñiyɨvɨ i titahan nu ndyaa ra, ta inga saha i zacuaha ra sii ñu tañi cuhva sa tuhva ra. 
\p  
\v 2 Ta zɨquɨ i quisi ra fariseo nu ndyaa ra Jesús, ta i ndaca tuhun ra sii ra Jesús ta catyi ra: ¿Atu iyo ley sa zandoo minoo rayɨɨ sii ñazɨhɨ ra? Tacuan cahan ra vatyi cuñi ra fariseo tyaa ra cuatyi sata ra Jesús. 
\p  
\v 3 Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Ñaa sa i catyi ra Moisés? 
\p  
\v 4 Ta i catyi ra fariseo: Saha ra Moisés cuhva sa sino minoo tutu, ta zɨquɨ cuu zandoo ra sii ña sihin ley. 
\p  
\v 5 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: I saha ra Moisés ley cuan sii ndo vatyi ñihi xaan iñi ndo. 
\p  
\v 6 Zoco sa xihna ñi i zavaha ra Ndyoo tandɨhɨ sa iyo ñuu ñiyɨvɨ, ta i zavaha ra minoo rayɨɨ ta minoo ñaha. 
\p  
\v 7 Ta yucuan cuenda cua zandoo rayɨɨ sii zutu ra ta sii zɨhɨ ra, ta cua cu‑ɨɨn ra sihin ñazɨhɨ ra. 
\p  
\v 8 Sa nduu tahan ñu cua nduu ñu tañi minoo ñi. Cuhva sa ndyehe ra Ndyoo sii ñu, minoo ñi ñiyɨvɨ cuu ñu. 
\p  
\v 9 Cuu, ña vaha zandoo rayɨɨ sii ñazɨhɨ ra. Nu maa ña ta ma zandoo ña sii maa ra vatyi ra Ndyoo i zandu‑ɨɨn ra sii ñu. 
\p  
\v 10 Ta sisi vehe i ndaca tuhun ra i casi ra Jesús sii ra ñaa tuhun cuu si cuan. 
\p  
\v 11 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ra zandoo sii ñazɨhɨ ra ta quihin ra inga ñaha, yucuan cuu ra iyo cuatyi vatyi ña ndoo zavaha ra sihin ñazɨhɨ ra. 
\p  
\v 12 Tacuan tucu ñaha zandoo sii yɨɨ ña ta cuhun ña sihin inga rayɨɨ, iyo cuatyi ña vatyi ña ndoo zavaha ña. 
\s1 Cuhva i zoco ñaha ra Jesús sii sa ndyihi 
\p  
\v 13 Tacuan ta zɨquɨ i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii sa ndyihi nu ndyaa ra Jesús vatyi cua tyizo ra ndaha ra sii si ta cahan ra sihin ra Ndyoo. Ta i catyi ra i casi ra Jesús sihin ñiyɨvɨ cuan vatyi ma quisi ñu. 
\p  
\v 14 Ta i ndyehe ra Jesús, ta i cuxaan ra ta catyi ra: Ma cahan ndo. Naquisi ndyaca maa ñu sii sa ndyihi sii, vatyi tatu cuñi ñiyɨvɨ sa cua cundyaca ñaha ra Ndyoo sii ñu, cua sino iñi ñu sii, tañi sino iñi sa ndyihi ya. 
\p  
\v 15 Ndisa cuii sa quehin vatyi ñiyɨvɨ ña sino iñi tañi sino iñi sa ndyihi ya, ña saha ñu sa cundyaca ñaha ra Ndyoo sii ñu. 
\p  
\v 16 Ta i quihin ra sii sa ndyihi, ta i tyizo ra ndaha ra sii minoo minoo si. Ta i catyi ra: Nacuhva ra Ndyoo sa vaha sii ndo. 
\s1 Cuhva i cahan minoo ra yoco, cuca sihin ra Jesús 
\p  
\v 17 Ta sa quita ra Jesús, ta i quisi minoo ra. Sino xaan ra, ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nuu ra Jesús. Ta i ndaca tuhun ra sii ra: Maestro, vaha xaan ra cuun. ¿Ñaa sa cua zavehi, ta ñihi tahvi añime gloria? 
\p  
\v 18 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Ñacu catyun vatyi vaha xaan ra cui? Minoo tuhun ñi ra vaha iyo, ra Ndyoo. 
\p  
\v 19 Sa siton tandɨhɨ ley ra Ndyoo: Ma cuhun minoo ñaha tatu yɨvɨ ñazɨhun cuu. Ma cahñun ñiyɨvɨ. Ma cohon cuendu sata ñiyɨvɨ. Ma zandavi ñohon sii ñiyɨvɨ. Tyoon yahvi sii zutun ta sii zɨhun. 
\p  
\v 20 Ta ra cuan i nacahan ra: Tacuan iyo mi ndya ta luhli. Catyi ra. 
\p  
\v 21 Ta i cuñi xaan ra Jesús sii ra ta catyi ra: Cumañi minoo ñi ca cuhva suun. Cuahan ta xicon tandɨhɨ sa iyo suun, ta cuhvon xuhun cuan sii ñiyɨvɨ ndahvi. Ta ma cumañi si suun nu cua soon gloria. Ta zɨquɨ quisi cundyicon sii. 
\p  
\v 22 Ta sa siñi ra cuan cuhva cuan ta i nducuihya xaan iñi ra ta cuahan ra vatyi cuca xaan ra (ta ñá cuñi ra sa zanaa ra xuhun ra). 
\p  
\v 23 Ta i nandyehe ra Jesús siconduu nu yucu ñiyɨvɨ ndyico sii ra ta catyi ra: Yɨɨ xaan ta cuu quɨhvɨ ñiyɨvɨ cuca nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\p  
\v 24 Ta iyo xaan i cuñi ñu sihin cuhva cahan ra Jesús. Ta i catyi tucu ra Jesús sihin ñu: Zehe luhli, yɨɨ xaan cua quɨhvɨ minoo ra iyo xaan ndaha tyiño nu ndyaca ñaha ra Ndyoo vatyi sica iñi ra vatyi cua tyindyee ndaha tyiño ra sii ra ta cua cuu quɨhvɨ ra. 
\p  
\v 25 Yɨɨ ca quɨhvɨ minoo ra cuca nu ndyaca ñaha ra Ndyoo ta zɨquɨ ca minoo camello yaha tɨ xuu minoo yɨcuɨ tɨcuɨ. 
\p  
\v 26 Ta sa siñi ñu cuan cuhva cuan ta iyo xaan i cuñi ñu. Ta i natuhun tahan ñu. Ta i ndaca tuhun ñu sii ra Jesús: ¿Yoo ñiyɨvɨ cua cacu ta ma cuhun ñu andyaya? 
\p  
\v 27 Ta i ndyehe ra Jesús sii ñu ta catyi ra: Ma cuu zavaha ñiyɨvɨ cuhva cuan, zoco Ndyoo cuu zavaha ra vatyi Ndyoo ñahñi sa yɨɨ nuu ra. 
\p  
\v 28 Ta zɨquɨ i catyi ra Pedro: Tata, nduhvi sa zandoo ndi tandɨhɨ ndaha tyiño ndi, ta ndyico ndi suun. 
\p  
\v 29 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndisa cuii sa quehin sihin ndo vatyi ra zandoo vehe ra, a yañi ra, a cuhva ra, a zutu ra, a zɨhɨ ra, a ñazɨhɨ ra, a ñuhu ra sa cuenda mi ta sa cuenda Tuhun Ndyoo 
\p  
\v 30 cua ñihi ra cuaha xaan ca ihya ñuu ñiyɨvɨ tañi minoo ziendu ca vehe ra, ta yañi ra, ta cuhva ra, ta zɨhɨ ra, ta zehe ra, ta ñuhu ra vazu cua tahan ra tundoho. Zoco inga ñuu ñiyɨvɨ cua cundito ra tandɨhɨ cuii tyiemvu. 
\p  
\v 31 Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ ñiñi vityi, yɨvɨ ñiyɨvɨ ñiñi cua cuu ñu. Ta ñiyɨvɨ ña ñiñi, cua nduu ñu ñiyɨvɨ ñiñi xaan. 
\s1 Nacatyi ra Jesús inga saha vatyi cua cahñi ñiyɨvɨ sii ra 
\p  
\v 32 Tacuan ta zɨquɨ cuahan ra ityi ñuu Jerusalén. Ityi nuu iñi ra Jesús, ta ityi sata vasi ra i casi ra, ta iyo xaan cuñi ra. Ta ñiyɨvɨ ndɨhɨ sihin ra, yuhu xaan ñu. Tacuan ta i cana ra Jesús sii sa usi uu tahan ra ndya zava, ta i nacatyi ra sihin ra tandɨhɨ cuhva sa cua cuu sii ra. 
\p  
\v 33 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndyehe ndo vatyi sa cuahan yo ityi ñuu Jerusalén nu cua xico tuhun ñiyɨvɨ sii ra i quisi ndya gloria. Ta cua tɨɨn ra zutu nahnu ta ra maestro cuenda ley sii ra. Ta cua catyi ra cuan vatyi cua cuu ra. Ta cua cuhva ra sii ra sii ñiyɨvɨ sa yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu. 
\p  
\v 34 Ta cua vacu ndyaa ñu sii ra. Ta cua cañi xaan ñu sii ra. Ta cua tyicu zɨɨ ñu sii ra. Ta cua cahñi ñu sii ra. Zoco sa cu uñi quɨvɨ ta cua nandoto tucu ra sisi sa i sihi ra. 
\s1 I sica ra Jacobo ta ra Juan minoo tumañi iñi sii ra Jesús 
\p  
\v 35 Ta zɨquɨ i tuhva ra Jacobo ta ra Juan nu ndyaa ra Jesús. Zehe ra Zebedeo cuu sii nduu tahan ra. Ta i catyi ra: Maestro, cuñi ndi zavohon minoo tumañi iñi sa sica ndi suun. 
\p  
\v 36 Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra ta catyi ra: ¿Ñaa sa cuñi ndo zavehi? 
\p  
\v 37 Ta i catyi ra: Cuhvon vatyi quɨvɨ cua cundyaca ñohon ta cua cundyaa maa ndi suhun. Minoo ndi siyo cuohon ta minoo ndi siyo zatyun. 
\p  
\v 38 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ña sito ndo ñaa sa sica ndo. ¿Atu cundyee ndoho ndyehe ndo tundoho tañi tundoho cua ndyehe mi? 
\p  
\v 39 Ta i catyi ra: Cundyee iñi ndi. Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndisa cuii cua ndyehi tundoho, ta cua ndyehe ndo tundoho sa cuenda mi. 
\p  
\v 40 Zoco sa cundyaa ndo siyo cuehi ta siyo zatyi, ña tahan si sa yuhvi cuhva. Maa ra Ndyoo cua catyi yoo ra cua ñihi ndatu cuan. 
\p  
\v 41 Ta sa siñi inga sa usi tahan ra i casi ra Jesús, ta i cuxaan ra sihin ra Jacobo ta ra Juan. 
\p  
\v 42 Ta i cana ra Jesús sii ra ta catyi ra: Sa sito maa ndo cuhva ndyaca ñaha ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ. Iyo ra cu nuu, ta zacoto ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi ndyaca ñaha ra sii ñu. 
\p  
\v 43 Zoco ña tacuan cuu si sa cuenda ndoho. Zama si cuhva. Tatu cuñi minoo ra cuu ra ra cahnu, natyindyee ra sii ra tahan ra. 
\p  
\v 44 Ta yoo ra cuñi sa cuu ra minoo ra cahnu ityi nuu ra Ndyoo, nanduu ra muzu sii tandɨhɨ ndo. 
\p  
\v 45 Vatyi cuhva ndya ra i quisi ndya gloria, ta ña vasi ra sa vatyi tyindyee ñiyɨvɨ sii ra. Vasi ra sa tyindyee ra sii ñiyɨvɨ. Tacuan iyo ra. Ta yucuan cuenda cua cuu ra sa cuenda ñiyɨvɨ, ta zɨquɨ cuu quɨhvɨ ñu gloria. 
\s1 I zanduvaha ra Jesús sii minoo ra cuaa, ra nañi Bartimeo 
\p  
\v 46 I saa ra Jesús ñuu Jericó, ta cuhva sa cua quita tucu ra ñuu cuan sihin ra i casi ra ta i sindyico cuaha xaan ñiyɨvɨ sii ra. Ta minoo ra cuaa, ra nañi Bartimeo, zehe ra Timeo, ndyaa ra ityi vatyi caya ra. 
\p  
\v 47 Ta sa sito ra vatyi ra Jesús, ra ñuu Nazaret, cua yaha ityi cuan ta i cana saa ra ta catyi ra: ¡Jesús, yoho cuu ñiyɨvɨ sii ra rey David, cundahvi iñun sii! 
\p  
\v 48 Cuaha xaan ñiyɨvɨ catyi sihin ra nacutaxi ra, zoco ñihi ca nduu ra cana saa ra, ta catyi ra: ¡Yoho ñiyɨvɨ ra David, cundahvi iñun sii! 
\p  
\v 49 Tacuan ta i sicuɨñɨ ra Jesús ta i catyi ra: Cana ndo sii ra. Ta i cana ñu sii ra cuaa ta catyi ñu: Zanduzɨɨ iñun, ta nduviton vatyi cana ra Jesús suun. 
\p  
\v 50 Ta ta sica cuii ñi i nduvita ra, ta i zandoo ihno ra zahma ndisi ra. Ta i tuhva ra sii ra Jesús. 
\p  
\v 51 Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Ñaa sa cuñun zavehi suhun? Ta i catyi ra cuaa cuan: Maestro, cuñi zanduvohon nui. 
\p  
\v 52 I catyi ra Jesús sihin ra: Sa cuu cuhun. Sa nduvohon vatyi i sino iñun. Ta zuun ñi caa cuhva cuan ndaha nandyehe ñi ra cuaa cuan. Ta cuahan ra sihin ra Jesús. 
\c 11  
\s1 Cuhva i quɨhvɨ ra Jesús ñuu Jerusalén 
\p  
\v 1 Ta sa saa ra yatyi ñi ñuu Jerusalén nu ndyaa ñuu Betfagé ta ñuu Betania yatyi ñi yucu sa nañi Olivos, ta i tasi ra Jesús sii uu tahan ra i casi ra. 
\p  
\v 2 Ta i catyi ra: Cuahan ndo ñuu ndyaa yatyi ñi ya sa ndoo ñi. Tatu saa ndo cua ndyehe ndo minoo burro, nuhñi tɨ, quɨtɨ ta yoñi ca maa cozo. Ndasi ndo sii tɨ, ta quisi ndo sihin tɨ. 
\p  
\v 3 Tatu iyo ñiyɨvɨ ndaca tuhun sii ndo ñaa sa ndyicuu ndo ta catyi ndo: “Cuñi ra cu nuu sii yo sii tɨ, ta tañi ca cua quisi nuhu tɨ.” 
\p  
\v 4 Ta cuahan ra, ta i nañihi ra burro cuan. Nuhñi tɨ ityi, yatyi ñi yuvehe. Ta i ndasi ra sii tɨ. 
\p  
\v 5 Ta i catyi ra yucu yucuan sihin ra: ¿Ñaa sa ndyicuu ndo? ¿Ñacu ndasi ndo burro ña? 
\p  
\v 6 Tacuan ta i nacatyi ra cuhva sa catyi ra Jesús sihin ra. Ta i saha ñiyɨvɨ sa cuhun ra sihin burro cuan. 
\p  
\v 7 I sindyaca ra sii tɨ nu ndyaa ra Jesús, ta i tyizo ra zahma ra sata tɨ, ta zɨquɨ i sicozo ra Jesús sii tɨ. 
\p  
\v 8 Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i saqui ñu zahma ñu ityi. Ta inga ca ñiyɨvɨ i sahndya ñu ndaha numa, ta i saqui ñu ityi. 
\p  
\v 9 Ta ñu cuahan ityi nuu ra, ta ñu vasi ityi sata ra i cana saa ñu ta catyi ñu: ¡Aleluya! ¡Nazacahnu yo sii ra Ndyoo vatyi vaha xaan cuu ra vasi sa cuenda ra Ndyoo! 
\p  
\v 10 ¡Vaha xaan cua cundyaca ñaha maa ra cuhva i sindyaca ñaha ra rey David, ra i cuu ñiyɨvɨ sii yo! ¡Aleluya! ¡Nazacahnu yo sii ra iyo ityi zɨquɨ! Catyi ñu. 
\p  
\v 11 Tacuan i quɨhvɨ ra Jesús ñuu Jerusalén. Ta i quɨhvɨ ra vehe ñuhu. Ta i ndyehe ra tandɨhɨ sa iyo yucuan, ta zɨquɨ cuahan ra ñuu Betania sihin sa usi uu tahan ra i casi ra vatyi sa cua iñi xaan. 
\s1 Ña zɨɨ maa i cuñi ra Jesús sihin minoo yutu ñahñi yucu vixi iñi nuu 
\p  
\v 12 Ta inga quɨvɨ i quita ra ñuu Betania. Ta i sizoco xaan ra Jesús. 
\p  
\v 13 Tacuan ta i ndyehe ra minoo yutu sa nañi higuera sihin ndaha tu. Ta sahan ra i sindyehe ra tatu iñi sɨtɨ tu, zoco ñá ñihi maa ra ndaha ñi. Maa maa ndaha ñi tu iñi vatyi yɨvɨ tyiemvu iyo sɨtɨ tu cuu si. 
\p  
\v 14 Ta i catyi ra Jesús sihin yutu cuan: Ma coo ca sɨtun vatyi ma casi ca ñiyɨvɨ sii si ndaha cuii ñi. Ta i siñi ra i casi ra sa cahan ra. 
\s1 Tava ndyizo ra Jesús sii ñiyɨvɨ zavaha ndya vaha ñi yuvehe ñuhu cahnu 
\p  
\v 15 I saa tucu ra Jesús ñuu Jerusalén. Ta sa i quɨhvɨ ra vehe ñuhu ta i quisaha tava ndyizo ra sii ñiyɨvɨ xico ta ñiyɨvɨ zata. Ta i zanduva ihno ra mesa nu nazama ñiyɨvɨ xuhun sii inga ñiyɨvɨ, ta tacuan tucu tyayu nu xico ñiyɨvɨ paloma. 
\p  
\v 16 Ñá saha ca ra sa cuizo ñiyɨvɨ ndaha tyiño sisi vehe ñuhu. 
\p  
\v 17 Ta i quisaha zacuaha ra Jesús sii ñu ta catyi ra: Catyi Tuhun Ndyoo: “Vehe mi cunañi si vehe nu cahan ñiyɨvɨ sihin ra Ndyoo. Ta sa cuenda tandɨhɨ cuii ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ cuu si.” Zoco maa ndo zacuu ndo vehe ra zuhu sii si. 
\p  
\v 18 I siñi ra zutu nahnu ta ra maestro cuenda ley sa cahan ra. Ta i quisaha nducu ra cuhva cahñi ra sii ra. I yuhu xaan ra sii ra Jesús vatyi iyo xaan i cuñi tandɨhɨ ñiyɨvɨ sihin tandɨhɨ cuhva i zacuaha ra. 
\p  
\v 19 Zoco sa tyahan cuan, i quita ra Jesús ñuu cuan ta cuahan ra. 
\s1 Ndaha na‑ityi yutu higuera 
\p  
\v 20 Ta inga quɨvɨ i yaha ra ñaha ñi, ta i ndyehe ra vatyi sa na‑ityi yutu i cahan ra Jesús sihin ndya cuhva ndya yoho tu. 
\p  
\v 21 Ta i nacohon iñi ra Pedro, ta catyi ra sihin ra Jesús: Ndyehe Maestro, sa i na‑ityi yutu i cohon sihin. 
\p  
\v 22 Ta i catyi ra Jesús: Sino iñi ndo sii ra Ndyoo. 
\p  
\v 23 Quehin sa ndisa sihin ndo vatyi yoo ra cua catyi sihin yucu ya: “Cuɨñɨ siyon ihya, ta cua ndɨhvun sisi tyañuhu.” Tatu sino iñi ra tacuan, tacuan cua cuu si sa ndisa cuii. 
\p  
\v 24 Tyehen catyi vii sihin ndo: Sino iñi ndo sa cua ñihi ndo tandɨhɨ sa cua caca ndo sii ra Ndyoo. Ta cua cuhva ra tandɨhɨ si sii ndo. 
\p  
\v 25 Tatu sica tahvi ndo sii ra Ndyoo ta iyo cuatyi ndo sihin inga ñiyɨvɨ, zanaa ndo iñi ndo cuatyi i zacuu ñu sihin ndo. Ta tacuan tucu ra Ndyoo Zutu yo, ra iyo andɨvɨ, cua zandasi ra cuatyi maa ndo. 
\p  
\v 26 Zoco tatu ma zanaa ndo iñi ndo cuatyi i zavaha ñiyɨvɨ sihin ndo, tacuan tucu ra Ndyoo Zutu yo, ra iyo ityi zɨquɨ, vatyi ma zandasi ra cuatyi maa ndo. 
\s1 Iyo xaan cuhva sii ra Jesús 
\p  
\v 27 Inga saha i quisi tucu ra Jesús ñuu Jerusalén. Ta sa quɨhvɨ ra vehe ñuhu ta i quisi ra zutu nahnu sihin ra maestro cuenda ley sihin ra mandoñi nu ndyaa ra Jesús. 
\p  
\v 28 Ta i ndaca tuhun ra sii ra Jesús ta catyi ra: ¿Yoo ra i tasi suun vatyi cua tava ndyizon sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu ya? ¿Yoo sa saha tuhun suun vatyi cuu zavohon tandɨhɨ cuii cuhva ya? 
\p  
\v 29 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Cua ndaca tuhin minoo cuhva sii ndo. Tatu cuu nacatyi ndo, tacuan ta cua nacatyi sihin ndo yoo sa saha cuhva sii mi. 
\p  
\v 30 Ta i catyi ra: ¿Yoo ra i tasi sii ra Juan sa zacoo ndutya ra? ¿Atu i tasi ra Ndyoo sii ra a ñiyɨvɨ? Nacatyi ndo. 
\p  
\v 31 I quisaha natuhun tahan xehe ra, ta i catyi ra sihin tahan ra: Tatu catyi yo vatyi Ndyoo i tasi sii ra, ta zɨquɨ cua catyi ra Jesús: “¿Ñacu ñá sino iñi ndo?” 
\p  
\v 32 ¿A catyi yo vatyi ñiyɨvɨ i tasi sii ra? Catyi ra. Zoco i yuhu ra sii ñiyɨvɨ vatyi sa sito ra vatyi tandɨhɨ cuii ñiyɨvɨ sino iñi ñu vatyi i cahan ra Juan sa cuenda ra Ndyoo. 
\p  
\v 33 Ta yucuan cuenda i catyi ra sihin ra Jesús: Ña sito ndi. Ta i catyi ra Jesús: Tacuan tucu ii, ma nacatyi yoo ra i saha cuhva ya sii. 
\c 12  
\s1 Tañi ra ña cuñi zatyiño vaha, tacuan iyo ra cua cahñi sii ra Jesús 
\p  
\v 1 Tacuan ta zɨquɨ i quisaha cahan ra Jesús sihin minoo cuhva ta catyi ra: Sicoo minoo ra i tasi minoo sacu yoho uva. Ta i zavaha ra nu i tava ra ndutya uva ta minoo vehe tyiyahva vatyi cua zacuenda ra sacu ra, ta i saha noo ra sacu ra sii inga ityi ra zatyiño. Ta cuahan ra inga ñuu. 
\p  
\v 2 Ta i saa quɨvɨ i sicoo uva cuan. Ta i tasi sitoho si minoo muzu ra vatyi cua caca ra zuhva, cuhva sa tahan si sii patrón ra. 
\p  
\v 3 Ta i tɨɨn ra sii muzu ra cuan, ta i cañi xaan ra sii ra. Ta i natasi ra sii ra. Ta ñá saha ra nu zuhva uva cuan. 
\p  
\v 4 Ta i tasi tucu sitoho si sii inga muzu ra. Ta i cañi xaan ra sii ra sihin yuu. I tahvi ra xiñi ra. Ta quiñi xaan i zavaha ra sihin ra. 
\p  
\v 5 Ta zɨquɨ i tasi tucu sitoho si sii inga tucu ra. Ta i sahñi ra sii ra. Ta i tasi sitoho si cuaha ca muzu minoo minoo ra. Zuhva ra i cañi ra, ta zuhva ra i sahñi ra. 
\p  
\v 6 Ta iyo minoo tuhun ñi zehe sitoho si, ta cuñi xaan ra sii ra. Ta nu ndɨhɨ tuhun i tasi ra sii ra vatyi sica iñi ra: “Cua tyaa ra yahvi sii zehi.” 
\p  
\v 7 Ta i catyi ra zatyiño cuan sihin tahan ra: “Ihya cuu ra cua nañihi ndaha tyiño quɨvɨ cua cuu zutu ra. Nacahñi yo sii ra vatyi ndoo maa yo sihin sacu ya.” 
\p  
\v 8 I tɨɨn ra sii ra. Ta i sahñi ra. Ta i tava ra coño ñuhu ra sata sacu. 
\p  
\v 9 Ta i ndaca tuhun ra Jesús ta catyi ra: ¿Yozo caa cua zavaha sitoho ñuhu cuan vityi? Cua cuhun ra, ta cua cahñi ra sii ra zatyiño cuan. Ta cua cuhva noo ra ñuhu cuan sii inga ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 10 ¿Atu tañaha ca cahvi ndo Tuhun Ndyoo? nu catyi si: 
\q1 I zavita ihno ñiyɨvɨ zandaa vehe sii yuu sa cuñi si cuenda sɨquɨ vehe. 
\q1 Ta vityi, yuu cuan cuu sa ñiñi ca ta zɨquɨ tandɨhɨ sa cuenda vehe cuan vatyi tacuan catyi ra Ndyoo. 
\q1  
\v 11 Ta vaha xaan cuñi yo sihin cuhva ya. 
\p  
\v 12 Ta i nducu ra ndyizo tyiño cuhva tɨɨn ra sii ra Jesús vatyi i siñi ra cuhva cahan ra Jesús, cuhva iyo maa ra. Zoco i yuhu ra sii ñiyɨvɨ. Ta yucuan cuenda i zandoo ra sii ra ta cuahan ra. 
\s1 Tahan si tyaa yo yahvi sii ra cu tyiño ta sii ra Ndyoo 
\p  
\v 13 I tasi ñiyɨvɨ sii zuhva ra fariseo ta ra ñoho cuenda ra Herodes vatyi cua zandavi ñaha ra sii ra Jesús, ta cua nducu ra cuhva sihin ñaa minoo cuhva cua cahan ra Jesús ta zɨquɨ cua cuu tyaa ra cuatyi sata ra. 
\p  
\v 14 I quisi ra cuan ta i catyi ra: Maestro, sito ndi vatyi cohon sa ndisa, ta inuu ndita ñi tyoon yahvi sa cahan inga ñiyɨvɨ a cuca ñu a ndahvi ñu. Ndisa cuii zañohon ityi ra Ndyoo. ¿Atu vaha cua tyiyahvi yo xuhun sa sica ra gobierno César, a ña vaha? ¿Atu cua tyiyahvi ndi a ma tyiyahvi ndi? 
\p  
\v 15 Ta i sito ra Jesús vatyi ña vaha añima ra cuan, ta i catyi ra sihin ra: ¿Ñacu saqui xaan ndo xayu sehi? Quisi ndyaca ndo minoo xuhun vatyi ndyehi. 
\p  
\v 16 Ta i sindyaca ra sii si. Ta sa ndyehe ra Jesús, ta i catyi ra: ¿Yoo sii nuu ndyaa ya? ¿Ta yoo sii zɨvɨ ndyaa ya? Ta i catyi ra: Sii ra gobierno César. 
\p  
\v 17 Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ra: Cuhva ndo sii ra gobierno César sa cuu sii ra. Ta cuhva ndo sii ra Ndyoo sa cuu sii ra Ndyoo. Ta iyo xaan i cuñi ra sihin cuhva i cahan ra Jesús. 
\s1 Ndaca tuhun ra tatu cua nandoto tucu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 18 I sahan tucu minoo ityi ra saduceo nu ndyaa ra Jesús. I sica iñi tandɨhɨ ra saduceo vatyi ma nandoto tucu ñiyɨvɨ, ta yucuan cuenda i ndaca tuhun ra sii ra Jesús ta catyi ra: 
\p  
\v 19 Maestro, i tyaa ra Moisés minoo ley vatyi tatu sihi minoo rayɨɨ ta ndoo ndahvi ñazɨhɨ ra, ta yoñi zehe ra, natindaha yañi ra sihin ñaha cuan. Ta cua coo zehe ra sihin ña sa cuenda yañi ra, ra i sihi cuan. 
\p  
\v 20 Sicoo usa tahan rayɨɨ sihin yañi ra. I tindaha ra nuu, ta i sihi ra, ta yoñi zehe ra i sicoo. 
\p  
\v 21 Ta zɨquɨ i tindaha ra cu uu sihin ñandahvi cuan. Sihi tucu ra cuan. Ta yoñi zehe ra i sicoo. Ta tacuan tucu ra cu uñi. 
\p  
\v 22 Ta tacuan i tindaha tandɨhɨ sa usa tahan ra sihin ñaha cuan. Ta i sihi ra. Ta numinoo ra yoñi zehe ra i sicoo. Ta nu ndɨhɨ tuhun, i sihi tucu maa ñaha cuan. 
\p  
\v 23 ¿Yoo ra cua cuu yɨɨ ña quɨvɨ cua nandoto tucu ñiyɨvɨ vatyi ñazɨhɨ tandɨhɨ sa usa tahan ra i cuu sii ña? Tacuan i catyi ra sihin ra Jesús. 
\p  
\v 24 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ña sito ndo ñaa sa cahan ndo vatyi ña sito ndo Tuhun ra Ndyoo. Ta ña sito ndo yozo caa iyo cuhva sii ra. 
\p  
\v 25 Quɨvɨ cua nandoto ñiyɨvɨ i sihi, ma tindaha ca ñu. Ta ma cuhva ca ñu sii zehe ñu sa tindaha ñu. Tañi ángel sa iyo andɨvɨ tacuan cua nduu ñu. 
\p  
\v 26 Ta tatu cuñi ndo coto ndo tatu cua nandoto tucu ñiyɨvɨ, cuñi si sa nacohon iñi ndo sa i tyaa ra Moisés nu i saha ra cuenda yozo caa i cayu minoo taca iñu. Ta i cahan ra Ndyoo sihin ra sisi tu ta catyi ra: “Yuhvi cui Ndyoo sii ra Abraham ta sii ra Isaac, ta sii ra Jacob.” 
\p  
\v 27 Tacuan i cahan ra Ndyoo vazu sa sihi tandɨhɨ ra cuan ta sa naha vatyi sito ra Ndyoo vatyi ndito ra cuan ta cua nandoto tucu ra. Yɨvɨ Ndyoo sii ra ndaha sihi cuii cuu Ndyoo Zutu yo. Ndyoo sii ñiyɨvɨ cua cundito tandɨhɨ tyiemvu cuu maa ra. Ta zama xaan yuhu ndo vatyi sica iñi ndo vatyi ma nandoto tucu ñiyɨvɨ. 
\s1 Minoo ley ra Ndyoo sa ñiñi ca 
\p  
\v 28 I saa tucu minoo ra maestro cuenda ley, ta i siñi ra sa ndaca tuhun xaan ñiyɨvɨ sii ra Jesús, ta i sito ra vatyi vaha xaan i nacahan ra Jesús sihin ñu, ta yucuan cuenda i ndaca tuhun ra sii ra ta catyi ra: ¿Ndya cuu ley ra Ndyoo sa ñiñi ca? 
\p  
\v 29 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ley sa ñiñi ca sii ra Ndyoo catyi si: “Ndoho ñiyɨvɨ hebreo, cuɨñɨ ndo. Ndyoo, ra ndyaca ñaha sii ndo, minoo tuhun ñi ra iyo. 
\p  
\v 30 Ñihi xaan cuñi ndo sii ra Ndyoo Zutu ndo sihin añima ndo. Ɨɨn ñi sii ra caca iñi ndo; ɨɨn ñi sihin ra cahan ndo; ɨɨn ñi tyiño ra zatyiño ndo. Ta tacuan cua coto ra vatyi cuñi xaan ndo sii ra.” 
\p  
\v 31 Ta catyi ley ra Ndyoo sa cu uu: “Cuñi xaan ndo sii tandɨhɨ inga ñiyɨvɨ tañi cuñi ndo sii maa ndo.” Ñahñi ca inga ca ley ñiñi ca ta zɨquɨ nduu tahan ley ya. 
\p  
\v 32 Ta i catyi ra cu maestro cuenda ley cuan sihin ra Jesús: Vaha xaan cohon, Maestro. Ndisa cuun sa cohon vatyi minoo tuhun ñi ra Ndyoo iyo. Ta yoñi inga ca Ndyoo iyo. 
\p  
\v 33 Ta tatu cuñi ñiyɨvɨ sii ra sihin añima ñu, ta zatyiño ñu tyiño ra ta tandɨhɨ cuhva cuan ta tatu cuñi ñu sii inga ñiyɨvɨ tañi cuñi ñu sii maa ñu, vaha xaan ca cuu si tacuan. Vaha ca tacuan ta zɨquɨ cuhva zavaha ndi, cuhva sa sahmi ndi mvee ticatyi a ñaa sa saha ndi sa zacahnu ndi sii ra Ndyoo. 
\p  
\v 34 I sito ra Jesús vatyi vaha xaan i nacahan ra maestro cuenda ley, ta i catyi ra Jesús sihin ra: Zuhva ñi ca cumañi suun, ta cua cuu quɨhvun nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. Catyi ra. Ta i yuhu xaan ñiyɨvɨ sa ndaca tuhun ca ñu sii ra Jesús. 
\s1 ¿Yoo sii zehe cuu sii ra Cristo? 
\p  
\v 35 I zacuaha ra Jesús sisi vehe ñuhu ta catyi ra: Catyi ra maestro cuenda ley vatyi ra Cristo cuu ñiyɨvɨ sii ra rey David, ta ndisa cuu si cuhva cahan ra cuan. 
\p  
\v 36 Zoco zuun ñi maa ra rey David i cahan ta sa naha i zacuu Tatyi Ii. Ta i tyaa ra cuhva cahan ra Ndyoo sihin ra Cristo. Tyehen i tyaa ra David: 
\q1 Cahan ra Ndyoo sihin ra ndyaca ñaha sii mi, ta catyi ra: 
\q1 “Cundyoon siyo cuehi ndya cuhva ndya cua saa quɨvɨ cua 
\q1 cuhve cuhva cua zahacanoon sii ñiyɨvɨ xaan iñi suun.” 
\p  
\v 37 ¿Ta yozo caa cuu cuu ra Cristo ñiyɨvɨ ra David tatu zuun ñi maa ra David catyi vatyi ndyaca ñaha ra Cristo sii ra? Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨɨ xaan i cuñi tandɨhɨ ñiyɨvɨ sa siñi ñu tuhun i cahan ra. 
\s1 Tyaa ra Jesús cuatyi sata ra maestro cuenda ley 
\p  
\v 38 I zacuaha ra Jesús sii ñiyɨvɨ ta catyi ra: Zacuenda vaha ndo sii ndo. Ta ma zacuu ndo cuhva zacuu ra maestro cuenda ley. Tahan xaan iñi ra quɨhɨ ra zahma nañi vatyi cua nacoto ñiyɨvɨ sii ra vatyi ra ñiñi cuu ra. Ta cuhun ra nuyahvi vatyi cuñi xaan ra sa tyaa ñiyɨvɨ yahvi sii ra. 
\p  
\v 39 Ta cuñi xaan ra sa cundyaa ra nu ndyaa ñiyɨvɨ ñiñi sisi vehe ñuhu. Ta cuñi xaan ra sa cundyaa ra tyayu vaha nu sasi ñiyɨvɨ zacahnu vico. 
\p  
\v 40 Cuaha ca cua cutuñi ra maestro cuenda ley ta zɨquɨ inga ñiyɨvɨ vatyi zuhu ra ndaha tyiño ñu ndahvi. Ta zandavi ñaha ra sii ñiyɨvɨ vatyi naha xaan sica tahvi ra sii Ndyoo vatyi cuñi ra sa cua ndyehe ñiyɨvɨ, ta cua caca iñi ñu vatyi sito xaan ra sii Ndyoo. 
\s1 Cuhva i saha minoo ñandahvi xuhun 
\p  
\v 41 Minoo saha ndyaa ra Jesús sisi vehe ñuhu hebreo yatyi ñi nu ndyaa satu nu quɨhvɨ xuhun. Ta i ndyehe ra vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ tyihi xuhun. Ta ra cuca, cuaha xaan i tyihi ra. 
\p  
\v 42 Tacuan ta i saa minoo ñaha ndahvi. Ta i tyihi ña uu tahan xuhun ndyihi sa cuu ohon zendavu sisi satu cuan vatyi cuñi xaan ña sii ra Ndyoo, ra iyo andɨvɨ. 
\p  
\v 43 Ta zɨquɨ i cana ra Jesús sii ra i casi ra ta catyi ra: Ndisa cuii sa quehin. I tyihi ñandahvi cuan cuaha ca xuhun ta zɨquɨ tandɨhɨ ca ra. 
\p  
\v 44 Saha maa ra sa ndoo ñi ca sii ra, zoco ñandahvi cuan, ndɨhɨ i saha ñi ca ña xuhun cuita casi ña. 
\c 13  
\s1 Cuhva i catyi ra Jesús cuhva cua tani vehe ñuhu cahnu 
\p  
\v 1 Ta i quita ra Jesús vehe ñuhu cuan ta i catyi minoo ra i casi ra sihin ra: ¡Ndyehe, Maestro, tyaqui xaan i sino vehe ñuhu ya! ¡Vaha xaan yuu i sino si! 
\p  
\v 2 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndyehun vehe nahnu ya vatyi cua tani si, ta tandɨhɨ si cua quɨtɨ cuatyi. 
\s1 Zeña sa cua naa ñuu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 3 Tacuan ta zɨquɨ cuahan ra yucu sa nañi Olivos, yucu sa ndyehe ñiyɨvɨ sa ndyaa ñu yuvehe ñuhu. Ta sa ndyaa ra Jesús yucuan, i ndaca tuhun xehe ra Pedro ta ra Jacobo ta ra Juan ta ra Andrés sii ra ta catyi ra: 
\p  
\v 4 Cuhvon cuenda sii ndi. ¿Ñaa quɨvɨ cua cuu sa catyun? ¿Ñaa zeña cua ndyehe ndi, ta zɨquɨ cua coto ndi vatyi cua tahan si? 
\p  
\v 5 Ta i catyi ra Jesús: Zacuenda ndo sii ndo coto zandavi ñaha ñiyɨvɨ sii ndo. 
\p  
\v 6 Vatyi cuaha xaan ra cua quisi ta cua catyi ra: “Yuhvi cui Cristo.” Ta tacuan cua zandavi ñaha ra cuaha xaan ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 7 Ta cua cuɨñɨ ndo tuhun vatyi cua coo cuatyi ta cahñi tahan xaan ñiyɨvɨ, zoco ma yuhu ndo. Xihna ca cua cuu tandɨhɨ cuhva cuan, cumañi ca sa saa quɨvɨ naa ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 8 Cua cahñi tahan minoo ñuu sihin inga ñuu, ta cua coo cuatyi ñuu nahnu sihin inga ñuu nahnu. Cua coo cuaha xaan sa taan, ta cua coo tama, ta cua yuhu xaan ñiyɨvɨ. Ta tacuan ñi cua quisaha ndyehe ñiyɨvɨ tundoho. 
\p  
\v 9 Zacuenda ndo sii ndo vatyi cua tɨɨn ñiyɨvɨ sii ndo, ta cua cuhun ndo nu yucu ra cu tyiño nahnu. Ta cua cañi ñiyɨvɨ sii ndo sisi vehe ñuhu. Ta sa cuenda mi cua tasi ra sii ndo nu ndyaa ra gobernador ta ra rey. Ta cua ñihi ndo cuhva cahan ndo tuhun mi nuu ra. 
\p  
\v 10 Ta ma naa ñuu ñiyɨvɨ ndya cua cuɨñɨ ñiyɨvɨ nacahnu ñuu ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo. 
\p  
\v 11 Tatu cundyaca ñiyɨvɨ sii ndo nu ndyaa ra cu tyiño nahnu, ma caca iñi ndo sa cua cahan ndo. Ta ma caca xaan iñi ndo. Cahan ndo ñaa sa cahan ra Ndyoo sihin ndo cuhva cuan vatyi yɨvɨ maa ndo cua cahan. Tatyi Ii ra Ndyoo cua cahan. 
\p  
\v 12 Cua xico tuhun ñiyɨvɨ sii tahan ñu, ta zɨquɨ cua cahñi ñiyɨvɨ sii ñu cuan. Ta cua xico tuhun zutu ñiyɨvɨ sii zehe ra. Cua cahñi tahan ñiyɨvɨ sihin zutu ñu ta sihin zɨhɨ ñu. Ta cua cuhva ñu sii ñu sii inga ñiyɨvɨ vatyi cahñi ñu sii ñu. 
\p  
\v 13 Cua cuxaan tandɨhɨ ñiyɨvɨ sihin maa ndo sa cuenda mi, ta yoo ra ma cuɨñɨ siyo sii ndya nu cua ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ, cua cacu ra. 
\p  
\v 14 Tatu ndyehe ndo minoo sa zatɨvɨ xaan ta quiñi xaan zacuu si, ta nandyaa si cuan nu ii, cuhva i catyi ra profeta Daniel, cutuñi iñi ndo ndoho ra cahvi ihya, tatu ndyehe ndo sii si cuan, nacono ñiyɨvɨ ñoho Judea, ta naquɨhvɨ xehe ñu ndya yucu. 
\p  
\v 15 Tatu iyo ra yozo xiñi vehe ra quɨvɨ cuan, ma cuatu ra numaa iyo ndaha tyiño cuñi ra tava ra sisi vehe ra. 
\p  
\v 16 Ta ra ñoho itu ra, ma cunuhu ra ndya vehe ra sa cua naquihin ra zahma ra. 
\p  
\v 17 Ta ndahvi ñu zɨhɨ sa ñoho zehe quɨvɨ cuan a tatu iyo zehe ñu sa tyaxi quɨvɨ cuan vatyi cahnu xaan tundoho cua ndyehe ñu. 
\p  
\v 18 Ta caca ndo sii ra Ndyoo vatyi ma tahan si cono ndo vico zavi a minoo quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 19 vatyi cua coo cuaha xaan tundoho quɨvɨ cuan, cuhva ta ndyehe ca ñiyɨvɨ ndya i zavaha ra Ndyoo ñuu ñiyɨvɨ. Ta ma coo inga ca tundoho sa tacuan ndaha cuii ñi. 
\p  
\v 20 Tatu ma zanduzuhva ra Ndyoo quɨvɨ tundoho cuan, yoñi ñiyɨvɨ cua cacu. Zoco cua zanduzuhva ca ra sii si sa cuenda ñiyɨvɨ i casi ra. 
\p  
\v 21 Tatu catyi minoo ra sihin ndo: “Ihya ndyaa ra Cristo a yucuan ndyaa ra”, catyi ra; ma sino iñi ndo. 
\p  
\v 22 Vatyi cua nduvita cuaha xaan ra zandavi ñaha, ta cua catyi ra vatyi Cristo cuu ra, ta cua catyi ra vatyi cahan ra tuhun saha ra Ndyoo sii ra. Ta cua zavaha ra zeña nahnu ta sa ndyityi ndya cuhva ndya sii ñiyɨvɨ i casi ra Ndyoo cua zandavi ñaha ra tatu sa vatyi cuu cuhva cuan, zoco ma cuu. 
\p  
\v 23 Ndyehe ndo, sa nacatyi tandɨhɨ sihin ndo cuee ca sa tahan si. 
\s1 Cuhva cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria 
\p  
\v 24 Ta i catyi tucu ra Jesús: Tatu sa yaha ndyehe ñiyɨvɨ tundoho cuan ta zɨquɨ ña naha ca ta cua nduñaa ñicandyi, ta ma ndyehe ca yoo. 
\p  
\v 25 Cua nacoyo tiñoo andɨvɨ ndya nu ñuhu, ta ndya cuhva ndya cua canda andɨvɨ. 
\p  
\v 26 Tacuan ta zɨquɨ cua ndyehe ñiyɨvɨ sii ra i quisi ndya gloria ityi andɨvɨ. Cua ndyehe ñu vatyi vasi ra nu vico ta sihin cuaha xaan cuhva. Ta tyaqui xaan caa ra. 
\p  
\v 27 Ta cua tasi ra sii ángel ra ndya tandɨhɨ sa cumi tahan sɨquɨ ñuu ñiyɨvɨ, ta cua zatahan ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ i casi ra Ndyoo ndya nacahnu ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 28 Vityi coto ndo minoo cuhva iyo yutu higuera ta tandɨhɨ inga yutu. Tatu cua ndyehe ndo sa cua nacoyo ndaha tu ta cua nduyutya tu, tacuan ta sa sito ndo vatyi sa cua nducahñi. 
\p  
\v 29 Ta tacuan tucu tatu sa ndyehe ndo vatyi sa cuu tandɨhɨ tuhun sa quehin sihin ndo ihya, tacuan ta cua coto ndo vatyi sa cua cuyatyi sa cunaa ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 30 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi cua cuu cuhva ya cuee ca sa cuu ñiyɨvɨ sa iyo vityi. 
\p  
\v 31 Yutyi andɨvɨ ta ñuhu ñuu ñiyɨvɨ cunaa si, zoco tuhun quehin, ma naa si. 
\p  
\v 32 Zoco yoñi ñiyɨvɨ sito ñaa quɨvɨ a ñaa cuhva cua cuu si. Nu ángel andɨvɨ ta ña sito ra ta nu Zehe ra Ndyoo. Maa tuhun ñi ra Ndyoo Zuti sito. 
\p  
\v 33 Cuɨñɨ vaha ndo sa quehin; cuyucu listo ndo, ta cahan ndo sihin ra Ndyoo vatyi ña sito ndo ñaa quɨvɨ cua cuu si. 
\p  
\v 34 Tañi minoo cuhva sii minoo ra cua cuhun nu sica, cuee ca sa quita ra vehe ra saha ra cuenda sii muzu ra. Saha cuenda ra ɨɨn ɨɨn tyiño zacuu ra. Ta saha ra tyiño sii ra zacuenda yuvehe ra vatyi zacuenda vaha ra. Ta tañi ra cuhun nu sica cui. 
\p  
\v 35 Yucuan cuenda cundyaa listo ndo vatyi ña sito ndo ñaa cuhva cua quisi, tañi ña sito muzu cuan ñaa cuhva cua quisi patrón ra, a nu cuu tyahan a maa ñuu a cuhva sacu ndɨvɨ a ñaha ñi. 
\p  
\v 36 Cuatu vaha ndo, coto yatyi xaan quisi ta ña ndatu listo ndo. 
\p  
\v 37 Quehin cuhva ya sihin maa ndo ta sihin tandɨhɨ cuii ñiyɨvɨ: Cuyucu listo ndo. 
\c 14  
\s1 Sihñi tahan ra tyiño yozo caa cua tɨɨn ra sii ra Jesús 
\p  
\v 1 Cumañi uu ca quɨvɨ ta cua tahan si vico sihi mvee ticatyi, quɨvɨ sasi ñiyɨvɨ pan ña ndaa. Ta ra zutu nahnu sihin ra maestro cuenda ley nducu ra cuhva yozo caa cua tɨɨn xehe ra sii ra Jesús. Ta cua cahñi ra sii ra. 
\p  
\v 2 Zoco i catyi ra: Ña vaha vityi vatyi iyo vico. Ta coto cahñi tahan ñiyɨvɨ sihin yo. 
\s1 I tyozo minoo ñaha azetye vixi xiñi ra Jesús 
\p  
\v 3 Ñoho ra Jesús ñuu Betania vehe ra Simón, ra i cuhu cuehe tyahyu. Ta cuhva sa ndyaa ra mesa ta i tuhva minoo ñaha sii ra. Ñaa ña minoo yutyi ñoho azetye vixi. Nañi si nardo, ta yahvi xaan ndyaa si. I tahvi ña yutyi, ta i tyozo ña azetye vixi cuan xiñi ra Jesús. 
\p  
\v 4 Ta ñiyɨvɨ yucu yucuan i cuxaan ñu sihin ña, ta i nducu tuhun tahan ñu. Ta catyi ñu: ¿Ñacu zatɨvɨ ña azetye vixi cuan? 
\p  
\v 5 Vaha ca tatu sa i xico ña sii si, ta ñihi ña tañi uu mil peso ta tyindyee ña sii ñiyɨvɨ ndahvi. Ta xaan xaan i cahan ñu sihin ña. 
\p  
\v 6 Ta i catyi ra Jesús: Zandɨhɨ ndo tuhun sihin ña. ¿Ñacu cuyuhu xaan ndo sihin ña? Vaha xaan i zavaha ña sihin. 
\p  
\v 7 Tandɨhɨ tyiemvu cua coo ñiyɨvɨ ndahvi sihin ndo. Ta cua cuu zavaha ndo sa vaha sihin ñu ñaa quɨvɨ cuñi ndo, zoco yuhvi, ma cundyei sihin ndo tandɨhɨ tyiemvu. 
\p  
\v 8 I zavaha ñaha ya minoo sa vaha. Tañaha ca cua quɨhvi si ñuhu. Zoco i tyozo ña azetye vixi coño ñuhi cuee ca sa cui ta cuhin nuñaña. 
\p  
\v 9 Ndisa cuii sa quehin sihin ndo vatyi vazu ndyacamaa nacatyi ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ, zoco cua nacatyi ñu cuhva i zavaha ña ya sihin, ta cua nacohon iñi ñiyɨvɨ sii ña. Tacuan i catyi ra Jesús. 
\s1 Cuhva i xico ra Judas sii ra Jesús 
\p  
\v 10 Yaha cuan ta zɨquɨ minoo sa usi uu tahan ra i casi ra Jesús, ra sa nañi Judas Iscariote, cuahan ra cua cahan ra sihin ra zutu nahnu vatyi cuñi ra xico ra sii ra Jesús. 
\p  
\v 11 Zɨɨ xaan i cuñi ra zutu nahnu sihin sa i catyi ra, ta i catyi ra vatyi cua tyiyahvi ra sii ra. Ta zɨquɨ i quisaha nducu ra Judas cuhva cua cuhva cuenda ra sii ra Jesús sii ra. 
\s1 I cuxiñi ra Jesús sihin ra i casi ra 
\p  
\v 12 Quɨvɨ i quisaha vico sa sasi ñiyɨvɨ pan ña ndaa ta i sahñi ñu mvee ticatyi vatyi tyaa ñu yahvi sii ra Ndyoo. Ta quɨvɨ cuan i ndaca tuhun ra i casi ra Jesús sii ra ta catyi ra: ¿Ndyamaa cuñun vatyi cua zanduvaha ndi nu cua cuxiñun sa cuenda vico ya? 
\p  
\v 13 Tacuan ta i tasi ra Jesús sii uu tahan ra ta catyi ra sihin ra: Cuahan ndo ndya ñuu cahnu. Ta yucuan cua nañihi ndo sii minoo ra; ndyizo ra minoo quɨyɨ ndutya. Cundyico ndo sii maa ra. 
\p  
\v 14 Ta nu quɨhvɨ ra cahan ndo sihin sitoho vehe cuan ta catyi ndo: “Catyi ra Maestro: ¿Ndyamaa iyo cuarto nu cua casi ra xita sa cuenda vico ya sihin ra i casi ra?” 
\p  
\v 15 Ta cua zañaha ra minoo cuarto cahnu ndya zɨquɨ. Sa yaha nduvii si. Yucuan zanduvaha ndo sa cuxiñi yo. Tacuan i catyi ra Jesús sihin ra. 
\p  
\v 16 Ta cuahan ra cuan ta i saa ra ndya ñuu ta i nañihi ra cuarto cuan tañi cuhva i catyi ra Jesús. Ta i zanduvaha ra sa cuxiñi ra vico zuhun cuan. 
\p  
\v 17 Ta sa sa cuaa cuan i saa ra Jesús yucuan sihin sa usi uu tahan ra i casi ra. 
\p  
\v 18 Ta nɨɨ ñi sa sasi ra xita i catyi ra Jesús sihin ra: Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi minoo ndoho sa sasi sihin ihya, cua xico ra sii. Catyi ra. 
\p  
\v 19 Ta i nducuihya xaan iñi ra ndɨhɨ sihin ra, ta i quisaha ndaca tuhun minoo minoo ra sii ra Jesús: ¿Atu yuhvi cui? 
\p  
\v 20 Ta i nacahan ra Jesús ta catyi ra: Minoo sa usi uu tahan ndo sa sasi sihin ɨɨn ñi coho ya cuu ra. 
\p  
\v 21 Cuahan ra i quisi ndya gloria cuhva catyi Tuhun Ndyoo, zoco ¡ndahvi ñi cuu ra xico sii! Vaha ca tatu sa ñá cacu ra vatyi cua ndyehe xaan ra tundoho. 
\p  
\v 22 Ta cuhva sa cuxiñi ra i quihin ra Jesús pan, ta i saha ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo, ta zɨquɨ i sahnu ra sii si ta saha ra sii si sii ra i casi ra, ta i catyi ra: Quihin ndo sii si ta casi ndo. Ihya cuu tañi coño ñuhi. 
\p  
\v 23 Tacuan ta i quihin ra minoo vaso ñoho vino, ta i saha ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo, ta i saha ra sii si sii ra, ta i sihi tandɨhɨ ra zuhva zuhva si. 
\p  
\v 24 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ihya cuu tañi nɨñi. Cua cati si sa cuenda cuaha xaan ñiyɨvɨ. Vityi zandaa ra Ndyoo minoo tyiño saa. Cua zandasi ra cuatyi ñiyɨvɨ sihin nɨñi. 
\p  
\v 25 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi ma coho que vino ndya cua cohi sii si minoo cuhva saa nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\s1 Catyi ra Jesús vatyi cua catyi ra Pedro vatyi ña sito ra sii ra 
\p  
\v 26 I sata tandɨhɨ ra minoo yaa Ndyoo, ta zɨquɨ cuahan ra ndya yucu Olivos. 
\p  
\v 27 Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ra: Sa cuaa vityi tandɨhɨ cuii ndo cua zandoo ndo sii. Ta ma cuñi ca ndo cundyico ndo sii, vatyi catyi Tuhun Ndyoo: “Cua cuu ra cu pastor, ta cua quɨtɨ cuatyi tandɨhɨ cuii mvee ticatyi zono ra.” 
\p  
\v 28 Zoco sa yaha nandote ta cua cuhin yatyi ca ta zɨquɨ maa ndo ndya Galilea. 
\p  
\v 29 Ta zɨquɨ i catyi ra Pedro sihin ra: Vazu zandoo tandɨhɨ ca ra ya suun, zoco yuhvi cua cundyique suun. 
\p  
\v 30 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Sa ndisa catyi suhun vatyi zuun ñi sa cuaa vityi, cuee ca sa vacu saa ndɨvɨ tyahnu uu yuhu tɨ, cua catyun uñi tahan saha vatyi ña siton sii. 
\p  
\v 31 Ta ñihi xaan i cahan ra Pedro ta catyi ra: Vazu cui suhun, zoco ma catyi sa ña site suun. Ta tacuan tucu i cahan tandɨhɨ ca ra. 
\s1 Cahan ra Jesús sihin ra Ndyoo minoo nu yucu yutu tyaqui nu nañi si Getsemaní 
\p  
\v 32 Tacuan ta zɨquɨ i saa ra Jesús sihin ra i casi ra ndya minoo nu yucu yutu tyaqui nu nañi si Getsemaní, ta i catyi ra sihin ra: Cundyaa ndo ihya vatyi cuehin cua quehin sihin ra Ndyoo ityi nuu ca. 
\p  
\v 33 Ta i quihin ra Jesús sii ra Pedro ta ra Jacobo ta ra Juan cuahan sihin ra, ta i quisaha nducuihya xaan iñi ra, ta ndahvi xaan cuñi ra. 
\p  
\v 34 Tacuan ta i catyi ra sihin ra: Cuihya xaan cuñi añime cuhva ndya sa cuñi cui. Ndoo ndo ihya ñi ta cundyaa tyacu ndo. 
\p  
\v 35 Ta zɨquɨ cuahan ra Jesús zuhva ca ityi nuu, ta i sicava ndyayu ra nu ñuhu, ta i sica tahvi ra sii ra Ndyoo sa ma ndyehe ra tundoho sa cua cuu sii ra tatu sa vatyi cuu cuhva cuan. 
\p  
\v 36 Ta cuhva sa sica tahvi ra sii ra Ndyoo i catyi ra: Ndyoo Zuti, cuu tandɨhɨ suun. Tyindyeun sii sa ma ndyehi tundoho cuan, zoco ma cuhvon tañi cuñi mi. Nacuu si tañi cuñi moo. 
\p  
\v 37 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i sahan ra nu yucu ra ndɨhɨ sihin ra, ta i ndyehe ra sii ra quixi ra, ta i catyi ra sihin ra Pedro: Simón, ¿a quixun? ¿Ñacu ñá cuu cundyaa tyacu ndo sihin numinoo ora? 
\p  
\v 38 Cutyacu ndo ta cahan ndo sihin ra Ndyoo coto nducu coto ihñi cuihna sii ndo. Cuñi ndo zavaha ndo sa vaha, zoco ña cuu sii ndo sa maa tuhun ñi ndo. 
\p  
\v 39 Tacuan ta i sahan tucu ra Jesús inga saha sa cua cahan ra sihin ra Ndyoo, ta zuun ñi tuhun cuan i cahan ra inga saha. 
\p  
\v 40 Ta zɨquɨ i nasaa ra, ta i ndyehe ra sii ra ndɨhɨ sihin ra quixi tucu ra vatyi sitatu xaan ra, ta ñá ñihi ra cuhva ñaa sa cua cahan ra sihin ra Jesús. 
\p  
\v 41 Ta i sahan ra Jesús ta i naquita tucu ra nu yucu ra sa cu uñi saha, ta i catyi ra: ¿Atu quixi ndo? ¿Atu quitatu ndo? Vaha ñi vityi. Sa saa cuhva cua nacuhva ñiyɨvɨ sii ra i quisi ndya gloria sii ra iyo cuatyi. 
\p  
\v 42 Ta nduvita ndo. Coho yo. Sa vasi ra xico sii. 
\s1 Tɨɨn ra sii ra Jesús 
\p  
\v 43 Nu cahan ca ra Jesús, ta i saa ra Judas; minoo sa usi uu tahan ra i casi ra Jesús cuu ra. Ta i quisi cuaha xaan ñiyɨvɨ sihin ra. Ñaa ra mityi ta yutu. I tasi ra zutu nahnu ta ra maestro cuenda ley ta ra mandoñi sii ra. 
\p  
\v 44 Ra sa xico sii ra Jesús, i saha ra minoo cuhva sii ra cuan, ta catyi ra: Ra cua cohi xɨtɨ cuan, yucuan cuu ra tɨɨn ndo. Tɨɨn vaha ndo sii ra, ta quihin ndo sii ra. 
\p  
\v 45 Ta i saa ra Judas, ta i tuhva ra sii ra Jesús ta catyi ra: Nacumi suun, Maestro. Ta i sihi ra xɨtɨ ra. 
\p  
\v 46 Ta zɨquɨ i tɨɨn ñiyɨvɨ cuan sii ra Jesús. 
\p  
\v 47 Ta minoo ra ndɨhɨ sihin ra Jesús, i tava ra mityi ra, ta i cañi ra sii ra cu muzu ra cu zutu ya cahnu, ta i sahndya ra zoho ra. 
\p  
\v 48 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ñiyɨvɨ cuan: ¿Atu vasi tɨɨn ndo sii minoo ra zuhu vatyi ñaa ndo mityi ta ndaha tyiño xaan? 
\p  
\v 49 Tahan tahan quɨvɨ i sehin vehe ñuhu cahnu ta i zacuehi sii ñiyɨvɨ, zoco ñá tɨɨn ndo sii yucuan. Zoco vityi zavaha ndo cuhva ña vaha ya vatyi tacuan ta cua naquita si cuhva catyi Tuhun Ndyoo sa cuende. 
\p  
\v 50 Ta sa yaha cahan ra Jesús cuhva cuan ta zɨquɨ i zandoo tandɨhɨ ra i casi ra sii ra ta i sino ra. 
\s1 I sino minoo ra yoco 
\p  
\v 51 I sindyico minoo ra yoco sii ra Jesús, ta ndisi ra minoo ñi zahma cahnu. Ta i tɨɨn zandaru sii ra. 
\p  
\v 52 Zoco i zandoo ra zahma ra ta cuahan vavihi ra ñɨɨ ndɨɨ ñi ra. 
\s1 I sindyaca ra sii ra Jesús nu titahan ra cu tyiño hebreo 
\p  
\v 53 I sindyaca ra sii ra Jesús nu titahan ra cu zutu ya cahnu sihin ra zutu nahnu ta ra mandoñi ta ra maestro cuenda ley. 
\p  
\v 54 Ta i sindyico ra Pedro sica sica ñi ndya cuhva ndya saa ra nuquehe vehe ra cu zutu ya cahnu, ta yucuan i quɨhvɨ ra ta i sicundyaa ra sihin ra policía yunuhu vatyi visi ra. 
\p  
\v 55 Ra zutu nahnu sihin tandɨhɨ inga ra cu tyiño hebreo, i oanducu xaan ra ñiyɨvɨ cua cuhva sa ndaa sa cuenda ra Jesús vatyi cuñi ra cahñi ra sii ra. Zoco ñá ñihi ra cuhva sa yatyi 
\p  
\v 56 vazu cuaha ñiyɨvɨ saha sa ndaa ta i cahan ra cuendu zɨquɨ ra Jesús, zoco ñá nacasi tahan sa cahan ra. 
\p  
\v 57 Ndya nu ndɨhɨ tuhun i ñihi ra sii uu tahan ra, ta i cahan ra cuendu sata ra Jesús ta catyi ra: 
\p  
\v 58 I siñi ndi catyi ra: “Cua cani vehe ñuhu cahnu ra Ndyoo sa i zavaha ñiyɨvɨ, ta sisi sa uñi quɨvɨ ñi ta cua zandei inga si sa yɨvɨ ñiyɨvɨ zavaha.” 
\p  
\v 59 Tacuan i catyi ra cuan, zoco zuun ñi ñá nacasi tahan cuhva i cahan ra sa cuenda ra Jesús. 
\p  
\v 60 Ta zɨquɨ i nduvita ra cu zutu ya cahnu nu yucu ra cuan. Ta i ndaca tuhun ra sii ra Jesús ta catyi ra: ¿Ñacu ña cohon ndaha ñi? ¿Ñaa sa cuu sa cahan ñiyɨvɨ ya zɨcun? Catyi ra. 
\p  
\v 61 Zoco ñá nacahan maa ra Jesús. Ta i ndaca tuhun tucu ra cu zutu ya cahnu sii ra inga saha ta catyi ra: ¿Atu ra Cristo cuun? ¿Atu zehe ra Ndyoo ra ii xaan cuun? 
\p  
\v 62 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Zuun ra cui, ta cua ndyehe ndo sii ra i quisi ndya gloria cuhva cundyaa ra siyo cuaha ra Ndyoo ta cuhva cua quisi ra ndya andɨvɨ sisi vico. 
\p  
\v 63 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ ra cu zutu ya cahnu, i cuxaan ra, ta i ndata ra zuun ñi zahma maa ra, ta i catyi ra: ¿Ñaa ca sa ndaa cuñi si vityi? 
\p  
\v 64 Sa siñi ndo sa cahan ra ndya vaha ñi sii ra Ndyoo. ¿Ñaa catyi ndo vityi? Ta i nacahan tandɨhɨ ra ta i catyi ra vatyi nacuu ra vatyi iyo cuatyi ra. 
\p  
\v 65 Ta zɨquɨ i quisaha tyicu zɨɨ ra nuu ra, ta i sihñi ra nuu ra, ta i cañi ra sii ra ta catyi ra sihin ra: ¡Nacoton yoo ra cañi suun! Ta i cati ra policía nuu ra. 
\s1 I catyi ra Pedro vatyi ña sito ra sii ra Jesús 
\p  
\v 66 Ta ndyaa ra Pedro nuquehe, ta i tuhva minoo muzu ra cu zutu ya cahnu cuan sii ra. 
\p  
\v 67 Ta sa ndyehe ña vatyi ndyaa ra Pedro cuan yunuhu cuan nduvixi ra ta i ndyehe vaha ña sii ra ta catyi ña: Cutahan aan sica noon sihin ra Jesús, ra ñuu Nazaret. 
\p  
\v 68 Zoco i catyi ra Pedro: Ña site sii ra cuan, ta ña site ñaa tuhun cohon. Catyi ra. Ta i sɨñɨ siyo ra zuhva, ta zɨquɨ i sacu saa minoo ndɨvɨ tyahnu. 
\p  
\v 69 Ta i nandyehe ña cu muzu cuan sii ra inga saha ta catyi ña sihin ra yucu yucuan: Ra tahan ra Jesús cuu minoo ra ya. 
\p  
\v 70 Ta i catyi tucu ra Pedro vatyi ña ndisa. Ta cuee ca i catyi tucu ra yucu cuan inga saha sihin ra Pedro: Ndisa cuii vatyi minoo ra tahan ra cuu tucu oo vatyi cohon tañi cahan ñiyɨvɨ nu cu si Galilea. Catyi ra. 
\p  
\v 71 Tacuan ta i cahan ra Pedro ndya vaha ñi ta i tyiñaha ra ndyoo ta catyi ra: Ña site sii ra cahan ndoho tuhun. 
\p  
\v 72 Ta zuun ñi caa cuhva cuan, i sacu saa ndɨvɨ tyahnu sa cu uu yuhu tɨ. Ta zɨquɨ i nacohon iñi ra Pedro cuhva i catyi ra Jesús sihin ra: “Cuee ca sa vacu saa ndɨvɨ tyahnu sa cu uu yuhu tɨ, yoho cua catyun uñi saha vatyi ña siton sii.” Ta sa nacohon iñi ra Pedro cuhva cuan, i sacu xaan ra vatyi i nducuihya xaan iñi ra. 
\c 15  
\s1 Nacuhva cuenda ra sii ra Jesús sii ra Pilato 
\p  
\v 1 Ta sa cundisi i zandoo ra tyiño, tandɨhɨ ra zutu nahnu ta ra mandoñi ta ra maestro cuenda ley ta tandɨhɨ inga ra cu tyiño hebreo. Ta i sihñi ra sii ra Jesús, ta i sindyaca ra sii ra nu ndyaa ra Pilato (ra cu gobernador). 
\p  
\v 2 Ta i ndaca tuhun ra Pilato sii ra Jesús ta catyi ra: ¿Atu yoho cuu rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo? Ta i catyi ra Jesús: Tacuan cu si tañi catyi moo. 
\p  
\v 3 Tacuan ta i tyaa ra zutu nahnu cuatyi sata ra Jesús cuaha xaan cuhva. 
\p  
\v 4 Ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Pilato sii ra inga saha ta catyi ra: ¿Ñacu ña cohon ndaha cuii ñi? Ta cuaha xaan cuhva tyaa ra ya cuatyi saton. 
\p  
\v 5 Zoco ñá cahan ra Jesús ndaha cuii ñi. Ta iyo xaan i cuñi ra Pilato. 
\s1 Saha ra Pilato sa cuu ra Jesús 
\p  
\v 6 Ta vico cuan tuhva ra Pilato tava sii minoo ra ñoho vehe caa, yoo ra cua catyi ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 7 Ta quɨvɨ cuan siñoho minoo ityi ra i sahñi tahan sihin ra cu tyiño. Minoo ra cuan nañi ra Barrabás, ta ñoho ra vatyi sahñi ra ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 8 Ta i quisi cuaha xaan ñiyɨvɨ ta i sica ñu sii ra Pilato vatyi tava ra sii minoo ra ñoho vehe caa cuhva tuhva ra zavaha tahan cuiya. 
\p  
\v 9 Ta i ndaca tuhun ra Pilato sii ñu: ¿Atu cuñi ndo vatyi cua tave sii ra cu rey sii maa ndo ñiyɨvɨ hebreo? 
\p  
\v 10 Tacuan i catyi ra Pilato vatyi sito ra vatyi i nacuhva cuenda ra zutu nahnu sii ra Jesús sii ra vatyi cucuihna xaan iñi ra sii ra. 
\p  
\v 11 Zoco ñihi xaan i tyihi ra zutu nahnu tyiño sihin ñiyɨvɨ vatyi nacaca ñu sii ra Barrabás. 
\p  
\v 12 Ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Pilato inga saha ta catyi ra: ¿Ta ñaa sa cuñi ndo cua zavehi sihin ra zacunañi ndo rey sii ñiyɨvɨ hebreo? 
\p  
\v 13 Ta i cana saa ñu ta catyi ñu: ¡Nacuu ra nu cruz! 
\p  
\v 14 Ta i catyi ra Pilato sihin ñu: ¿Ñaa cuenda? ¿Ñaa sa ña vaha i zavaha ra? Zoco i cana saa ñu ñihi ca ta catyi ñu: ¡Nacuu ra nu cruz! 
\p  
\v 15 I cuñi ra Pilato coo vaha ra sihin ñiyɨvɨ, ta yucuan cuenda i tava ra sii ra Barrabás. Ta i nacuhva cuenda ra sii ra Jesús vatyi cua ndoho ra sihin cuarta ta zɨquɨ cua cuu ra nu cruz. 
\p  
\v 16 Ta i quihin zandaru sii ra Jesús, ta i sindyaca ra sii ra sisi vehe tyiño cahnu, ta i cana ra sii tandɨhɨ inga zandaru. 
\p  
\v 17 Ta zɨquɨ i natyihi ra minoo zahma tixinda sii ra Jesús, ta i tyihi ra minoo corona iñu xiñi ra. 
\p  
\v 18 Ta i quisaha sacu ndyaa ra sii ra. I cana saa ra ta catyi ra: ¡Nacumi suun tata; yoho cuu rey sii ñiyɨvɨ hebreo! 
\p  
\v 19 I cañi xaan zandaru tuyoo caxtyila xiñi ra Jesús, ta i tyicu zɨɨ ra sii ra. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nuu ra ta sacu ndyaa ra sii ra. 
\p  
\v 20 Ta sa yaha sacu ndyaa ra sii ra, i tava ra zahma tixinda cuan, ta i natyihi ra zahma maa ra sii ra. Ta zɨquɨ i quihin ra sii ra vatyi cua cahñi ra sii ra nu cruz. 
\s1 Nu i tyaa ra sii ra Jesús nu cruz 
\p  
\v 21 Ta cuhva sa cuahan ra ityi i tahan ra sii minoo ra ñuu Cirene. I quita ra sicuhu ta vasi ra ndya ñuu Jerusalén. Simón nañi ra. Zutu ra Alejandro sihin ra Rufo sii ra. Ta i zacuizo zandaru cuan cruz ra Jesús sii ra. 
\p  
\v 22 Ta cuahan tandɨhɨ ra nu nañi si Gólgota. Tuhun Gólgota cuan cuñi si catyi si Nu Yucu Yɨquɨ Xiñi Ndɨyɨ. 
\p  
\v 23 Ta i saha ra vino zaca si sihin minoo sa nañi mirra vatyi coho ra Jesús, zoco ñá sihi ra sii si. 
\p  
\v 24 Ta sa yaha tyaa ra zandaru sii ra Jesús nu cruz, ta zɨquɨ i sizɨquɨ ra vatyi cua ndyehe ra yoo ra cua zahacanaa minoo minoo zahma ra Jesús. 
\p  
\v 25 Caa ɨɨn sa ñaha ñi cuu cuhva i tyaa ra sii ra Jesús nu cruz. 
\p  
\v 26 Ta xiñi cruz cuan ndyaa letra i tyaa ra ta saha cuenda si ñaa sa cuu cuatyi ra. Tyehen catyi si: “Rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo.” 
\p  
\v 27 I sañi ra cruz sa ndyaa minoo ra zuhu nuu siyo cuaha ra Jesús, ta inga ra siyo zatyi. 
\p  
\v 28 Cuhva cuan i quita si cuhva catyi Tuhun Ndyoo nu catyi si: “Cua catyi ñiyɨvɨ vatyi ra iyo cuatyi cuu ra.” 
\p  
\v 29 I yaha ñiyɨvɨ nu ndyaa ra Jesús, ta i sacu ndyaa ñu sii ra, ta zavico xiñi ñi ca ñu. Ta catyi ñu: Yoho ra catyi vatyi cua canun vehe ñuhu ta uñi quɨvɨ ñi ta cua zanduvohon sii si, 
\p  
\v 30 zacacun suun ta noon nu cruz. 
\p  
\v 31 Tacuan tucu ra zutu nahnu sihin ra maestro cuenda ley, i sacu ndyaa ra sii ra. Ta i catyi ra sihin ra tahan ra: I zacacu ra sii inga ñiyɨvɨ, zoco ña cuu zacacu ra sii ra. 
\p  
\v 32 Tatu cua noo ra nu cruz, tacuan ta cua sino iñi yo vatyi ra Cristo cuu ra. Ta rey sii maa yo ñiyɨvɨ hebreo cuu ra. Catyi ra cuan. Ta tacuan tucu ndya cuhva ndya ra zuhu, ra sihi ɨɨn ñi sihin ra Jesús, ta i cahan tucu ra ndya vaha ñi sii ra Jesús. 
\s1 Nu i sihi ra Jesús 
\p  
\v 33 Ta cuhva maa ora i nduñaa xaan nacahnu ñuu ñiyɨvɨ ndya cuhva ndya caa uñi sa sahiñi. 
\p  
\v 34 Ta cuhva caa uñi cuan i cana saa ra Jesús minoo sa ñihi xaan, ta i catyi ra: Elí, Elí, ¿lama sabactani? Cuñi si catyi si: Zutu mañi yu, Zutu mañi yu, ¿ñaa cuenda i zandoon sii? 
\p  
\v 35 Zuhva ñiyɨvɨ nandyaa yucuan, i siñi ñu ta catyi ñu: Tyizoho ndo; cana ra sii ra profeta Elías. 
\p  
\v 36 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i cacono minoo ra, ta i quihin ra sii minoo sa ñahma, ta i zatyii ra sii si sihin ndutya iya. I tyaa ra sii si nu minoo yutu, ta i zandaa ra sii si nu ndyaa ra Jesús vatyi cua coho ra ta catyi ra: Cuatu noo, nandyehe yo tatu cua quisi zanoo ra Elías sii ra. 
\p  
\v 37 I sacu saa ra Jesús inga saha minoo sa ñihi xaan, ta zɨquɨ i sihi ra. 
\p  
\v 38 Zuun ñi caa cuhva cuan, i ndata zava zahma coco sa ndita sisi vehe ñuhu cahnu ndya zɨquɨ ta ndya xuu. 
\p  
\v 39 Ta minoo ra cu nuu sii minoo ziendu zandaru i iñi ndyaa ra ityi nuu ra Jesús. Ta sa ndyehe ra cuhva i sacu saa ra ta cuhva i sihi ra, i catyi ra: Ndisa cuii ra ihya vatyi zehe Ndyoo cu sii ra. 
\p  
\v 40 Ndya zava ñi i siyucu cuaha xaan ñu zɨhɨ. Ndyehe ñu sii ra Jesús. Minoo ña nandyaa sihin ñu nañi ña María Magdalena. Inga ña cuu ña María zɨhɨ ra Jacobo, ra luhlu ca, ta ra José. Ta inga ña nañi ña Salomé. 
\p  
\v 41 Yucuan ñu cuu ñu i sindyico sii ra ta i tyindyee ñu sii ra quɨvɨ i sica noo ra nu cu si Galilea. Ta sihin inga ñu cuan i quisi ñu ndya ñuu Jerusalén sihin ra. 
\s1 I tyihi ra sii ra Jesús sisi ñaña 
\p  
\v 42 Ta sahiñi viarni i cuu si, quɨvɨ zanduvaha ñiyɨvɨ sa cua casi ñu zavuru vatyi zavuru cuu quɨvɨ tuhva ñu quitatu. 
\p  
\v 43 Ta i quisi ra José ra ñuu Arimatea. Minoo ra mandoñi cuu ra ta catyi ñiyɨvɨ vatyi vaha xaan ñiyɨvɨ cuu ra. Ndatu ra quɨvɨ cua tasi ra Ndyoo minoo ra cua cundyaca ñaha ñuu ñiyɨvɨ. Ñá yuhu ra, ta i sahan ra nu ndyaa ra Pilato, ta i sica ra tumañi iñi sii ra vatyi cuu quihin ra coño ñuhu ra Jesús. 
\p  
\v 44 Iyo xaan i cuñi ra Pilato vatyi yatyi xaan i sihi ra Jesús. Ta i cana ra sii ra ndyaca ñaha sii zandaru, ta i ndaca tuhun ra sii ra tatu sa tañi i sihi ra Jesús. 
\p  
\v 45 Ta cuhva sa sito ra Pilato vatyi catyi ra cuan vatyi sa sihi ndisa cuii ra Jesús, ta zɨquɨ i saha ra Pilato sa quihin ra José coño ñuhu ra. 
\p  
\v 46 I zata ra José minoo zahma vaha. I zanoo ra coño ñuhu ra Jesús, ta i cava noo ra zahma cuan sii si, ta i saqui ra sii si sisi minoo ñaña sa zavaha ñiyɨvɨ sisi yuu. Ta i tyazi ra yuhu ñaña cuan sihin minoo yuu cahnu. 
\p  
\v 47 I ndyehe ña María Magdalena sihin ña María zɨhɨ ra José nu i tyihi ra sii ra Jesús. 
\c 16  
\s1 Cuhva i nandoto ra Jesús 
\p  
\v 1 I yaha quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ hebreo. Ta zɨquɨ i zata ña María Magdalena ta ña María zɨhɨ ra Jacobo ta ña Salomé ndutya vixi xaan sahan vatyi cua natyihi ñu sii coño ñuhu ra Jesús. 
\p  
\v 2 Ta ñaha cuii ñi quɨvɨ tumingu i saa ñu ndya ñaña cuan cuhva sa caña ñicandyi ñi. 
\p  
\v 3 Ta i natuhun tahan ñu ta catyi ñu: ¿Yoo ra cua tyaa siyo yuu sa ndazi yuñaña cuan? 
\p  
\v 4 Tacuan ta i ndyehe ñu vatyi yuu cahnu sa sindazi yuñaña cuan sa sɨñɨ siyo si. 
\p  
\v 5 Ta i quɨhvɨ ñu sisi ñaña cuan. Ta yucuan i ndyehe ñu minoo ángel. Tañi caa minoo ra yoco caa ra. Nandyee ra nu i cuu si siyo cuaha ra Jesús. Ñoho ra minoo zahma cañi. Cuisi xaan si. Ta iyo xaan i cuñi ñu. 
\p  
\v 6 Zoco i catyi ángel cuan sihin ñu: Ma yuhu ndo. Nanducu ndo sii ra Jesús, ra ñuu Nazaret, ra i sihi nu cruz. Zoco sa i nandoto ra. Yoñi ca ra ihya. Ñaha ndo, ta ndyehe ndo nu i caa coño ñuhu ra. 
\p  
\v 7 Ta vityi cuahan ndo ta nacatyi ndo sihin ra i casi ra ta sihin ra Pedro. Tyehen catyi ndo: “Xihna ca ra Jesús cuahan ndya Galilea ta zɨquɨ maa ndo. Yucuan cua ndyehe ndo sii ra, tañi sa nacatyi ra sihin ndo.” 
\p  
\v 8 Tacuan ta yatyi cuii ñi i quita ñu zɨhɨ cuan ñaña cuan. I cacono ñu. Iyo xaan i cuñi ñu. Nɨhɨ tacuan ñi ca ñu. Ta ñá nacatyi maa ñu nu sihin minoo ñiyɨvɨ vatyi yuhu xaan ñu. 
\s1 I quituu ra Jesús nuu ña María Magdalena 
\p  
\v 9 Ta sa yaha nandoto ra Jesús, ta ñaa ca quɨvɨ tumingu xihna cuii ca i quituu ra nuu ña María Magdalena, ñaha sa i tava ra usa tahan tatyi cuihna. 
\p  
\v 10 Ta cuahan ña, ta i nacatyi maa ña sihin amigo ra Jesús vatyi i nducuihya xaan iñi ra. Ta sacu xaan ra. 
\p  
\v 11 Ta sa siñi ra sa catyi ña vatyi ndito ra Jesús ta sa ndyehe ña sii ra, ñá sino iñi ra. 
\p  
\v 12 Tacuan ta i quituu tucu ra Jesús inga saha nuu uu tahan amigo ra ityi cuahan ra sicuhu. 
\p  
\v 13 Ta i sahan ra cuan, ta i nacatyi ra sihin inga ra, zoco ñá sino tucu iñi ra sa cahan ra. 
\s1 Cuhva i saha ra Jesús tyiño sii ra i casi ra 
\p  
\v 14 Tacuan ta i quituu tucu ra Jesús nuu sa usi ɨɨn tahan ca ra i casi ra zuun ñi cuhva sa yucu ra mesa sasi ra xita. Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra ñaa cuenda ña sino iñi ra sa nandoto ra vazu sa ndyehe ra tahan ra sii ra ta nacatyi ra sihin ra. Ta i catyi ra Jesús sihin ra vatyi ñihi xaan iñi ra ta ña nɨɨ maa iñi ra ndaha ñi. 
\p  
\v 15 Ta i catyi tucu ra Jesús sihin ra: Cuahan ndo nacahnu ñuu ñiyɨvɨ, ta zacoto ndo sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo. 
\p  
\v 16 Tatu sino iñi ñu ta coo ndutya ñu cua cacu ñu. Ta ñiyɨvɨ ña sino iñi, ma ñihi tahvi añima ñu gloria. 
\p  
\v 17 Cua coo zeña sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ sino iñi sii. Tyehen cua zacuu ñu ta cua coto inga ñiyɨvɨ vatyi zacuaha ñu sa ndisa. Cua cutyiño ñu zɨvi ta cua tava ñu tatyi cuihna. Cua cuu cahan ñu zahan sa ña tuhva ñu cahan. 
\p  
\v 18 Tatu cua tɨɨn minoo coo sii ñu a tatu cua coho ñu minoo sa xaan, ñahñi cua tahan ñu. Ta cua tyizo ñu ndaha ñu sii ñiyɨvɨ cuhu, ta cua nduvaha ñu. 
\s1 I ndaa xica ra Jesús ityi andɨvɨ 
\p  
\v 19 Ta sa ndɨhɨ cahan ra Jesús ta i ndaa xica ñi ra ityi andɨvɨ, ta i sicundyaa ra siyo cuaha ra Ndyoo Zutu yo. 
\p  
\v 20 Ta i quita ra i casi ra, ta i zacoto ra Tuhun Ndyoo nacahnu ñuu ñiyɨvɨ. Ta zuun ñi ra Jesús i tyindyee sii ra vatyi saha ra Jesús sa zavaha ra cuaha xaan sa ndyityi. Ta tacuan ta i sito ñiyɨvɨ vatyi sa ndisa cuu sa zacuaha ra. Ndɨhɨ si vityi.