\id MAT  
\h SAN MATEO 
\toc1 Tuhun Vaha Sa I Tyaa Ra San Mateo 
\toc2 SAN MATEO 
\toc3 Mt. 
\mt1 Tuhun Vaha Sa I Tyaa Ra San Mateo 
\c 1  
\s1 Ñiyɨvɨ sahnu sii ra Jesús 
\p  
\v 1 Ihya cuu tandɨhɨ ñiyɨvɨ sahnu sii ra Jesucristo, ra cu ñiyɨvɨ sii ra David ta sii ra Abraham. 
\p  
\v 2 Ra Abraham i cuu zutu ra Isaac. Ta ra Isaac i cuu zutu ra Jacob. Ta ra Jacob i cuu zutu ra Judá ta yañi ra. 
\p  
\v 3 Ra Judá i cuu zutu ra Fares ta ra Zara. Tamar i sinañi zɨhɨ ra. Ra Fares i cuu zutu ra Esrom. Ta ra Esrom i cuu zutu ra Aram. 
\p  
\v 4 Ra Aram i cuu zutu ra Aminadab. Ta ra Aminadab i cuu zutu ra Naasón. Ta ra Naasón i cuu zutu ra Salmón. 
\p  
\v 5 Ra Salmón i cuu zutu ra Booz. Ta Rahab nañi zɨhɨ ra. Ra Booz i cuu zutu ra Obed. Rut nañi zɨhɨ ra. Ta ra Obed i cuu zutu ra Isaí. 
\p  
\v 6 Ra Isaí i cuu zutu ra rey David. Ta ra rey David i cuu zutu ra Salomón vatyi i quihin ra sii ñazɨhɨ ra Urías. 
\p  
\v 7 Ra Salomón i cuu zutu ra Roboam. Ta Roboam i cuu zutu ra Abías. Ra Abías i cuu zutu ra Asa. 
\p  
\v 8 Ra Asa i cuu zutu ra Josafat. Ta ra Josafat i cuu zutu ra Joram. Ta ra Joram i cuu zutu ra Uzías. 
\p  
\v 9 Ra Uzías i cuu zutu ra Jotam. Ta ra Jotam i cuu zutu ra Acaz. Ta ra Acaz i cuu zutu ra Ezequías. 
\p  
\v 10 Ra Ezequías i cuu zutu ra Manasés. Ta ra Manasés i cuu zutu ra Amón. Ta ra Amón i cuu zutu ra Josías. 
\p  
\v 11 Ta ra Josías i cuu zutu ra Jeconías sihin yañi ra quɨvɨ i sicoo cuatyi ta i quihin ñiyɨvɨ sii ñu hebreo sindyaca ra sii tandɨhɨ ñu ndya ñuu Babilonia cua cuu ñu muzu ñiyɨvɨ indyacuan. 
\p  
\v 12 Yaha cuan ta zɨquɨ ra Jeconías i cuu zutu ra Salatiel. Ta ra Salatiel i cuu zutu ra Zorobabel. 
\p  
\v 13 Ta ra Zorobabel i cuu zutu ra Abiud. Ta ra Abiud i cuu zutu ra Eliaquim. Ta ra Eliaquim i cuu zutu ra Azor. 
\p  
\v 14 Ta ra Azor i cuu zutu ra Sadoc, ta ra Sadoc i cuu zutu ra Aquim. Ta ra Aquim i cuu zutu ra Eliud. 
\p  
\v 15 Ra Eliud i cuu zutu ra Eleazar. Ra Eleazar i cuu zutu ra Matán. Ra Matán i cuu zutu ra Jacob, 
\p  
\v 16 ta ra Jacob i cuu zutu ra José yɨɨ ña María. Ta maa ña i cuu zɨhɨ ra Jesús ra sa nañi Cristo. 
\p  
\v 17 Ndya quɨvɨ ra Abraham ta ndya ra David i sicoo usi cumi tahan ra sahnu sii ra Jesús cuhva vasi tata ra. Ta ndya quɨvɨ ra David ta ndya quɨvɨ i sindyaca ñiyɨvɨ sii tandɨhɨ ñu hebreo ndya ñuu Babilonia i sicoo inga usi cumi tahan ra sahnu sii ra Jesús cuhva vasi tata ra. Ta i sicoo inga usi cumi tahan ra ndya ta sa yaha sahan ñu ñuu Babilonia ta ndya quɨvɨ i cacu ra Jesús. 
\s1 Cuhva i cacu ra Jesucristo 
\p  
\v 18 Ihya cuu cuhva i cacu ra Jesucristo. Sa cundaa tyiño ña María zɨhɨ ra Jesús sihin minoo ra sa nañi José, zoco cumañi ca ndu‑ɨɨn ñu ta i sito ña vatyi sa ñihi ña minoo zehe sa cuenda Tatyi Ii maa ra Ndyoo. 
\p  
\v 19 Ta ra José, ra cua cuu yɨɨ ña, i cuu ra minoo ra ndoo xaan, ta ñá cuñi ra zandoo ra sii ña minoo cuhva sa cua cahan xaan ñiyɨvɨ sii ña. I cuñi ra vatyi cua natani xehe tutu ñu. 
\p  
\v 20 Zoco cuhva sa nacañi xaan iñi ra yozo caa cua zavaha ra, i quituu minoo ángel ra Ndyoo nuu ra sisi ñimahna, ta i catyi ángel cuan sihin ra: José, ñiyɨvɨ sii ra David, ma yuhun ta cuhun sii ña María sa cuu ña ñazɨhun vatyi zehe ña sa cua cacu cuu zehe Tatyi Ii ra Ndyoo. 
\p  
\v 21 Cua cacu zehe ña. Ta cua cunañi ra Jesús vatyi cua zandasi ra cuatyi ñiyɨvɨ cuñi sii ra. Tacuan i catyi ángel. 
\p  
\v 22 Ta i cuu tandɨhɨ cuhva ya vatyi cua quita si tañi cuhva i catyi ra Ndyoo quɨvɨ i cahan minoo ra profeta ta i catyi ra: 
\q1  
\v 23 Minoo ñaha yoco, cua ñihi ña minoo zehe, 
\q1 ta rayɨɨ cua cuu zehe ña. 
\q1 Emanuel cua cunañi ra. 
\m Zɨvɨ Emanuel cuan cuñi si catyi si: Ra Ndyoo ndyaa sihin yo. 
\p  
\v 24 Ta cuhva sa ndoyo ra José i zavaha ra cuhva i catyi ángel cuan sihin ra. I quihin ra sii ña María sa cuu ña ñazɨhɨ ra. 
\p  
\v 25 Zoco ñá quixi ra sihin ña ndya sa cacu zehe nuu ña. Ta i zacunañi ra sii ra Jesús. 
\c 2  
\s1 Zuhva ra sito xaan cahvi, i quisi ndyehe ra sii ra Jesús 
\p  
\v 1 I cacu ra Jesús ñuu Belén nu cu si Judea quɨvɨ i cuu ra Herodes rey yucuan. Ta ñuu Jerusalén i saa zuhva ra sito xaan cahvi. Mago nañi ra. Ityi caña ñicandyi i quisi ra. 
\p  
\v 2 Ta i ndaca tuhun ra: ¿Ndyamaa iyo ra i cacu sa cuu ra rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo? Ityi caña ñicandyi ndyaa ndi, ta i ndyehe ndi minoo tiñoo sa cuu cuenda ra. Ta vasi ndi vatyi cua zacahnu ndi sii ra. Catyi ra. 
\p  
\v 3 I ñihi ra rey Herodes tuhun ya, ta sica xaan iñi ra ta tacuan tucu tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu Jerusalén. 
\p  
\v 4 I cana ra Herodes sii tandɨhɨ ra zutu nahnu ta ra cu maestro cuenda ley, ta i ndaca tuhun ra sii ra ndyamaa tahan si cacu ra Cristo. 
\p  
\v 5 Ta i nacatyi ra cuan sihin ra: Cua cacu ra ñuu Belén nu cu si Judea vatyi tyehen i tyaa minoo ra profeta ta sa naha: 
\q1  
\v 6 Yoho ñuu Belén nu cu si Judea, ña luhlu ca moo ta zɨquɨ tandɨhɨ inga ca ñuu nu cu si Judea. 
\q1 Vatyi ñuu Belén cua cacu minoo ra cua cundyaca ñaha, ta cua zacuenda ra sii ñu hebreo, ñiyɨvɨ mi. 
\m Tacuan catyi Tuhun Ndyoo nacatyi ra cuan sihin ra Herodes. 
\p  
\v 7 Ta zɨquɨ xehe ñi i cana ra Herodes sii ra mago cuan, ta i ndaca tuhun ra sii ra ñaa cuhva quituu tiñoo cuan. 
\p  
\v 8 Ta zɨquɨ i tasi ra sii ra ndya ñuu Belén, ta catyi ra: Nanducu vaha xaan ndo sii ra luhlu cuan. Ta tatu sa nañihi ndo sii ra, zacoto ndo sii, vatyi cua cuhun tuqui, ta cua zacahni sii ra. 
\p  
\v 9 Ta sa siñi ra mago cuan sa i catyi rey cuan, i quihin ra ityi cuahan ra. Ta tiñoo sa i ndyehe ra ityi caña ñicandyi, cuahan tɨ ityi nuu ra ndya i saa tɨ ta sicuɨñɨ tɨ nu ndyaa lee cuan. 
\p  
\v 10 Ta sa i ndyehe ra mago vatyi i sicuɨñɨ tiñoo cuan, zɨɨ xaan i cuñi ra. 
\p  
\v 11 Ta i quɨhvɨ ra sisi vehe, ta i ndyehe ra sii lee cuan sihin ña María zɨhɨ ra. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra, ta zacahnu ra sii ra Jesús. Ta zɨquɨ i nuña ra ndaha tyiño ra, ta i saha maa ra xuhun cuaan, ta cutu ta ndutya vixi. 
\p  
\v 12 Ta sa yaha ndyehe ra sii ra Jesús, ta zɨquɨ zɨɨn ityi i cua nuhu ra ndya ñuu ra vatyi i zacoto minoo ángel ra Ndyoo sii ra sisi ñimahna vatyi ma cunanuhu ra nu ndyaa ra Herodes. 
\s1 Sino ña María ta ra José ndya nu cu si Egipto 
\p  
\v 13 Cuahan ra mago cuan ta zɨquɨ i quituu minoo ángel ra Ndyoo nuu ra José sisi ñimahna, ta i catyi si: Nduvita ta cuhun sii ra luhlu ta sii zɨhɨ ra, ta cuhun ndo ndya Egipto. Yucuan ndoo ndo ndya quɨvɨ cua catyi sihin ndo vatyi cuñi cahñi ra Herodes sii ra luhlu. 
\p  
\v 14 Tacuan i catyi ángel cuan ta i nduvita ra José, ta i quihin ra sii ra luhlu ta sii zɨhɨ ra. Ta zuun ñi sa cuaa cuan i quita ñu ta cuahan ñu ndya Egipto. 
\p  
\v 15 I ndoo ñu yucuan ndya i sihi ra rey Herodes. Cuhva ya i cuu si vatyi tacuan ta cua quita si cuhva i catyi minoo ra profeta nu i catyi ra cuhva i nacatyi maa ra Ndyoo: “Cua nacane sii Zehi ndya Egipto.” Catyi ra. 
\s1 Tava ra Herodes tyiño vatyi cua cuu tandɨhɨ ra ndyihi 
\p  
\v 16 Quɨvɨ i sito ra Herodes vatyi sacu ndyaa ra mago sii ra, ta ñá zavaha ra cuhva i catyi ra, yaha xaan i cuxaan ra. Ta i tava ra tyiño vatyi cahñi zandaru sii tandɨhɨ ra ndyihi sa uu cuiya ta sa ndyihi ca ñuu Belén ta inga ñuu ndyaa yatyi. Tacuan i zavaha ra vatyi tañi tacuan cuu cuiya ra Jesús sica iñi ra sa cuenda cuhva i catyi ra mago cuan sihin ra. 
\p  
\v 17 Ta cuhva i sahñi ra Herodes sii ra ndyihi, i quita si cuhva i tyaa ra Jeremías, minoo ra profeta ta sa naha. Tyehen i tyaa ra: 
\q1  
\v 18 I quita minoo nduzu ñihi nu cu si Ramá. 
\q1 Sacu xaan ñiyɨvɨ, ta sacu saa ñu. 
\q1 Maha Raquel sacu sa cuenda zehe ña, ta ma cutaxi ña vatyi yoñi ca si. 
\m I catyi Tuhun Ndyoo vatyi cua cuu si cuhva cuan. Ta zuun ñi cuhva cuan i quita si. 
\p  
\v 19 Ta sa yaha sihi ra Herodes, ta i quituu tucu minoo ángel ra Ndyoo ityi nuu ra José sisi ñimahna nu ndyaa ra Egipto, ta i catyi si sihin ra: 
\p  
\v 20 Nduvita ta cuhun sii ra luhlu ta sii zɨhɨ ra ta cunanuhu ndo ndya Israel vatyi sa sihi ra cuñi cahñi sii ra luhlu. 
\p  
\v 21 Tacuan i catyi ángel cuan, ta i nduvita ra José, ta i quihin ra sii ra luhlu ta sii zɨhɨ ra, ta i sinanuhu ñu ndya Israel. 
\p  
\v 22 Zoco i ñihi ra José tuhun vatyi ndyaca ñaha ra Arquelao nu cu si Judea sa cuenda ra Herodes zutu ra, ta i yuhu xaan ra José cuhun ra yucuan. Ta i cahan tucu ángel sihin ra sisi ñimahna, ta yucuan cuenda cuahan ñu ndya nu cu si Galilea. 
\p  
\v 23 Ta sa saa ñu yucuan, i ndoo ñu ñuu Nazaret. Ta cuhva cuan i quita si tañi catyi minoo ra profeta vatyi i catyi ra vatyi cua catyi ñiyɨvɨ vatyi minoo ra nazareno cuu ra Jesús. 
\c 3  
\s1 Cuhva i cahan ra Juan, ra i zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 1 Quɨvɨ cuan i quisi ra Juan, ra zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ, ndya nu cu si Judea. Minoo nu ityi xaan nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo i saa ra, ta i nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ i saa nu ndyaa ra. 
\p  
\v 2 Ihya cuu cuhva i catyi ra: Zama ndo cuhva iyo ndo vatyi sa cuñi saa quɨvɨ cundyaca ñaha ra Ndyoo ihya ñuu ñiyɨvɨ. Catyi ra. 
\p  
\v 3 Ta ra Juan cuu ra i cahan ra Isaías tuhun quɨvɨ i tyaa ra tuhun i saha ra Ndyoo sii ra, ta i catyi ra: 
\q1 Cua cuɨñɨ ndo nduzu minoo ra cana saa minoo nu ityi xaan. 
\q1 Ta catyi ra cuan: “Tañi zanduvaha ndo minoo ityi, 
\q1 tacuan zanduvaha ndo añima ndo vatyi cua quisi ra ndyaca ñaha sii yo. 
\q1 Tañi zandundoo ndo ityi, tacuan zama ndo cuhva iyo ndo.” 
\m Tacuan i tyaa ra Isaías ta sa naha sa cuenda ra Juan, ra cua quisi cuee ca. 
\p  
\v 4 Ta ra Juan cuan, siñoho ra zahma ixi camello. Ta sinuhñi zinda ñɨɨ sisi ra. Ta i sasi ra minoo nuu quɨtɨ tañi tɨca, ta sihi ra tyahiñu ñuñu. 
\p  
\v 5 Ñiyɨvɨ ñuu Jerusalén ta tandɨhɨ yuñuu Judea ta ñu ndyaa yatyi yuu Jordán, cuahan ñu cua tyizoho ñu sa cahan ra Juan. 
\p  
\v 6 Ta sa yaha nahma ñu cuatyi ñu, ta i zacoo ndutya ra Juan sii ñu yuu Jordán cuan. 
\p  
\v 7 I ndyehe ra Juan vatyi saa cuaha xaan ra fariseo sihin ra saduceo vatyi cuñi ra coo ndutya ra, ta i catyi ra Juan sihin ra: ¡Ñiyɨvɨ quiñi xaan iyo cuu ndo tañi coo! ¿Yoo sa catyi sihin ndo vatyi cuu cacu ndo sihin cuhva sa cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ? 
\p  
\v 8 Cuñi si sa zama ndisa cuii ndo cuhva iyo ndo, ta zavaha ndo sa vaha. 
\p  
\v 9 Ta ma caca iñi ndo sihin añima ndo vatyi ra Abraham cuu zutu ndo, ta ma caca iñi ndo vatyi maa ra cua zacacu sii ndo. Ma zacahnu ndo sii ndo vatyi vazu sihin yuu ya, ta cuu zavaha ra Ndyoo ñiyɨvɨ sii ra Abraham sihin si. 
\p  
\v 10 Tañi yutu ña saha sɨtɨ cuu maa ndo vatyi ña zavaha ndo cuhva cuñi ra Ndyoo. Ta yutu sa ña saha sɨtɨ, sahndya ñiyɨvɨ sii tu. Ta sahmi ñu sii tu. Ta zuun ñi cuhva cuan cua cuhun maa ndo nu cayu ñúhu. 
\p  
\v 11 Ndisa zacoo ndutye sii ndo sihin ndutya tatu zama ndo cuhva iyo ndo. Zoco vasi inga ra cahnu ca ta zɨquɨ mi. Ña tahan si sii, nu sa cui muzu ra ta cuize ndisa ra, zoco zuun ñi maa ra i saha tyiño sii. Ta maa ra cua zacoo ndutya sii ndo sihin Tatyi Ii ta sihin ñúhu. 
\p  
\v 12 Sa ndaha ra pala ra ta cua zanduvii ra sɨtɨ trigo ra, ta cua tava zɨɨn ra zoo si. Cua zandu‑ɨɨn ra sii trigo ra, ta cua cucumi vaha ra sii si, ta cua cahmi ra zoo si sisi minoo ñúhu sa ma ndahva. Tacuan i catyi ra Juan sihin ñiyɨvɨ. 
\s1 Cuhva i sicoo ndutya ra Jesús 
\p  
\v 13 Tacuan ta i quita ra Jesús nu cu si Galilea, ta i quisi ra ndya yuu Jordán nu ndyaa ra Juan vatyi cuñi ra sa cua zacoo ndutya ra Juan sii ra. 
\p  
\v 14 Ta ñá cuñi ra Juan zacoo ndutya sii ra vatyi catyi ra: Tahan si sa zacoo ndutya moo sii mi. ¿Ta ñaa cuenda catyun sa zacoo ndutye suun? 
\p  
\v 15 Zoco i catyi ra Jesús sihin ra: Nacuu si cuhva catyi suhun vityi vatyi tacuan cuñi si zavaha yo tandɨhɨ cuhva ndoo, cuhva cuñi ra Ndyoo. Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i ndoo ra Juan vaha. 
\p  
\v 16 Ta sa yaha i sicoo ndutya ra Jesús, ta i quita ra sisi ndutya cuan. Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nuña andɨvɨ, ta i ndyehe ra Jesús Tatyi Ii ra Ndyoo. Noo si tañi noo minoo paloma zɨquɨ ra. 
\p  
\v 17 Ta tacuan ta i cahan minoo ra cahan sisi andɨvɨ ta i catyi ra: Ihya cuu zehi. Cuñi xein sii ra. Zɨɨ xaan cuñi sihin ra. 
\c 4  
\s1 Cuhva i nducu coto ihñi cuihna sii ra Jesús atu tyaa ra yahvi sii Ndyoo a sii cuihna 
\p  
\v 1 Ta zɨquɨ i sindyaca Tatyi Ii sii ra Jesús minoo nu ityi xaan nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo vatyi cua nducu coto ihñi cuihna sii ra. 
\p  
\v 2 Ta ñá sasi ra Jesús uu xico quɨvɨ ta uu xico sa cuaa, ta zɨquɨ i sizoco ra. 
\p  
\v 3 Ta cuhva cuan i tuhva cuihna sii ra vatyi cua nducu coto ihñi ra sii ra, ta catyi ra: Tatu ndisa vatyi Zehe ra Ndyoo cuu suun, catyun sihin yuu sa catuu ihya vatyi nanduu si pan. 
\p  
\v 4 Zoco i nacahan ra Jesús ta catyi ra: Catyi Tuhun Ndyoo vatyi ña maa sihin sa casi ñi yo cundito yo. Sihin sa sasi yo ndito coño ñuhu yo, zoco sihin sa tyaa yo yahvi tuhun cahan ra Ndyoo ta ndito añima yo sa ndisa cuii. Catyi ra Jesús sihin cuihna. 
\p  
\v 5 Tacuan ta i sindyaca cuihna sii ra Jesús ndya ñuu Jerusalén. Ta i zandaa ra sii ra xiñi vehe ñuhu cahnu. Ta i catyi ra sihin ra Jesús: 
\p  
\v 6 Tatu ndisa vatyi Zehe ra Ndyoo cuu suun, ndavon ndya nu ñuhu vatyi catyi Tuhun Ndyoo: “Cua cuhva ra Ndyoo tyiño sii ángel ra vatyi zacuenda ra suun. Cua naqueen ra suun sihin ndaha ra, ta ma ñicuehe sohon sihin minoo yuu.” 
\p  
\v 7 Tacuan i catyi cuihna, ta i catyi ra Jesús sihin ra: Catyi tucu Tuhun Ndyoo vatyi ma nducu coto ihñi ndi sii ra Ndyoo ra ndyaca ñaha sii ndi. 
\p  
\v 8 Yaha cuan ta i sindyaca cuihna sii ra Jesús xiñi minoo yucu zucu xaan, ta i zañaha ra tandɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ sii ra ta cuhva sa tyaqui xaan caa si. 
\p  
\v 9 Ta i catyi ra sihin ra Jesús: Ndaha mi ndyaa tandɨhɨ ya vatyi saha ra Ndyoo sa cundyaca ñehi tandɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ ya. Ta cua cuhve tandɨhɨ si suun tatu cua cuɨñɨ sɨtun nui ta zacahnun sii. Catyi cuihna. 
\p  
\v 10 Zoco i catyi ra Jesús sihin ra: Cuɨñɨ siyo suun sii, cuihna vatyi catyi Tuhun Ndyoo vatyi ɨɨn ñi sii maa ra Ndyoo ra ndyaca ñaha sii ndi cua zacahnu ndi. Ta ɨɨn ñi tyiño maa ra cua zacuu ndi. Catyi ra Jesús sihin cuihna. 
\p  
\v 11 Ta zɨquɨ i zandoo cuihna sii ra Jesús, ta i quisi tyindyee ángel sii ra. 
\s1 I quisaha ra Jesús zatyiño ra tyiño ra Ndyoo nu cu si Galilea 
\p  
\v 12 Quɨvɨ i ñihi ra Jesús tuhun vatyi i tyihi ñiyɨvɨ sii ra Juan vehe caa, i quita ra yucuan ta cuahan ra ndya Galilea. 
\p  
\v 13 Zoco ñá ndoo ra ñuu Nazaret. Cuahan ra cua cundyaa ra ñuu Capernaum. Minoo ñuu sa ndyaa yatyi ñi yuhu miñi yatyi nu cu si Zabulón ta Neftalí cuu si. 
\p  
\v 14 Tacuan i cuu si vatyi cua quita si cuhva i tyaa ra Isaías, minoo ra profeta ta sa naha. Tyehen i tyaa ra Isaías: 
\q1  
\v 15 Nu cu si Zabulón ta Neftalí, ityi cuahan yo miñi tatu sa yaha yo yuu Jordán, 
\q1 yucuan cuu nu cu si Galilea nu ndyaa ñiyɨvɨ sa yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu. 
\q1  
\v 16 Ñiyɨvɨ cuan sicoo ñu nu ñaa xaan, zoco i ndyehe ñu minoo ñúhu ndisi xaan. 
\q1 Quɨvɨ cuan cua cuu cuii ñu, zoco i zandundisi ñúhu cuan nu ndyaa ñu. 
\p  
\v 17 Ndya quɨvɨ i quɨhvɨ ra Jesús Galilea, ta i quisaha nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ. Tyehen i catyi ra: Zandoo ndo cuatyi ndo, ta zama ndo cuhva iyo ndo vatyi sa cuñi saa quɨvɨ cua cundyaca ñaha ra Ndyoo ñuu ñiyɨvɨ. 
\s1 Cuhva i cana ra Jesús sii cumi tahan ra tɨɨn tyiyaca 
\p  
\v 18 Ta i sica noo ra Jesús yuhu miñi Galilea. Ta i ndyehe ra sii uu tahan ra sihin yañi ra. Minoo ra nañi ra Simón, ta Pedro nañi tucu ra. Ta inga ra nañi ra Andrés. Cañi ra traya ra nu ndutya vatyi yucuan cuu tyiño i zacuu ra. 
\p  
\v 19 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Coho ndo sihin, ta cua cuhve cuhva nducu ndo sii ñiyɨvɨ tañi cuhva nducu ndo sii tyiyaca. Tacuan i catyi ra Jesús sihin ra. 
\p  
\v 20 Ta ta sica ñi i zandoo ihno ra traya ra, ta cuahan ra sihin ra Jesús. 
\p  
\v 21 Ta i sica ra Jesús zuhva ca sihin ra ityi nuu ca ta i ndyehe ra sii ra Jacobo sihin ra Juan zehe ra Zebedeo. Ñoho ra minoo barco sihin zutu ra. Nazuhva ra traya ra. Ta i cana ra Jesús sii ra. 
\p  
\v 22 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i zandoo ra sii zutu ra sihin barco ra, ta i sindyico ra sii ra Jesús. 
\s1 Zacuaha ra Jesús sii cuaha xaan ñiyɨvɨ 
\p  
\v 23 Sica noo ra Jesús nacahnu Galilea. Zacuaha ra sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu tahan tahan ñuu. Ta nacatyi ra Tuhun Vaha sihin ñiyɨvɨ cuhva cua cundyaca ñaha ra Ndyoo. Ta i zanduvaha ra sii ñiyɨvɨ cuhu tandɨhɨ cuii nuu cuehe. 
\p  
\v 24 I sito ñiyɨvɨ tuhun ra Jesús nacahnu Siria. Ta i quisi ndyaca ñu sii tandɨhɨ ñu cuhu zɨɨn zɨɨn nuu cuehe a tatu iyo sa uhu sii ñu. Ta i quisi ndyaca ñu sii ñu ñoho tatyi cuihna, ta ñu cuhu cuehe meme, ta ñu xii. Ta i zanduvaha ra Jesús sii ñu. 
\p  
\v 25 Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ sa ndyaa Galilea i sindyico ñu sii ra. Ta tacuan tucu ñiyɨvɨ ñuu Decápolis, ta ñuu Jerusalén ta nacahnu Judea ta ñiyɨvɨ ndyaa inga siyo yuu Jordán ndɨhɨ ca. 
\c 5  
\s1 Cuhva i sahan ra Jesús xiñi minoo yucu ta i zacuaha ra sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 1 I ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ, ta i ndaa ra minoo yucu, ta i sicundyaa ra yucuan. Ta i siconduu i sicundyaa ñiyɨvɨ ndyico sii ra nu ndyaa ra. 
\p  
\v 2 Ta i quisaha zacuaha ra Jesús sii ñu, ta tyehen catyi ra: 
\s1 Ñiyɨvɨ sa zɨɨ xaan cuñi 
\p  
\v 3 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ vityi tatu sa sito ñu vatyi siñi ñuhu ra Ndyoo sii ñu vatyi tahan si sii ñu sa cundyaca ñaha ra Ndyoo sii ñu. 
\p  
\v 4 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ cuihya iñi vityi vatyi cua zanaa ra Ndyoo tucuihya iñi sii ñu. 
\p  
\v 5 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ zanduluhlu sii, vatyi cuee ca cua cuhva maa ra Ndyoo sa cundyaca ñaha ñu ñuu ñiyɨvɨ ya. 
\p  
\v 6 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ cuñi xaan zavaha tandɨhɨ sa ndoo, cuhva cuñi ra Ndyoo vatyi cua tyindyee ra Ndyoo sii ñu, ta cua cuu xaan zavaha ñu sa vaha. 
\p  
\v 7 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ cundahvi iñi sii inga ñiyɨvɨ vatyi Ndyoo cua cundahvi xaan iñi ra sii maa ñu. 
\p  
\v 8 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ sa ñahñi cuatyi iyo añima vatyi cua ndyehe ñu sii maa ra Ndyoo. 
\p  
\v 9 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ nducu cuhva zacoo sa taxi nu iyo cuatyi vatyi cua catyi ra Ndyoo vatyi zehe maa ra cuu sii ñu. 
\p  
\v 10 Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ tatu zandyehe inga ñiyɨvɨ tundoho sii ñu sa cuenda sa vaha sa zavaha ñu. Ndisa vatyi sa ndyaca ñaha ra Ndyoo sii ñu. 
\p  
\v 11 Sa iyo sa vaha sii ndo tatu quiñi xaan cahan ñiyɨvɨ sihin ndo sa cuenda mi ta tatu zavaha xaan ñu sa ndya vaha ñi sihin ndo ta tatu cahan ñu ndya vaha ñi sii ndo ta ña ndisa cuu si. 
\p  
\v 12 Cuzɨɨ xaan iñi ndo tatu tacuan zavaha ñu sihin ndo vatyi cahnu xaan sa vaha cua ñihi ndo andɨvɨ vatyi zuun ñi cuhva ña vaha cuan i zavaha ñiyɨvɨ sihin ra profeta quɨvɨ cumañi ca cacu maa ndo. 
\s1 Tañi ñɨɨ ta ñúhu cuu maa yo ñuu ñiyɨvɨ ya 
\p  
\v 13 Maa ndo cuu tañi ñɨɨ sa cuenda ñuu ñiyɨvɨ ya. Zoco tatu ña uhva ca ñɨɨ, ¿yozo caa tyindyee si? Tatu ña uhva ca si ña vaha ca si. Zavita yo sii si, ta cuañi ñiyɨvɨ zɨquɨ si. 
\p  
\v 14 Maa ndo cuu tañi ñúhu sa cuenda ñuu ñiyɨvɨ ya. Tatu ndyaa minoo ñuu xiñi minoo yucu ma cuu sa cundyaa xehe si. 
\p  
\v 15 Ta ña tuhva ñiyɨvɨ tyaa minoo lámpara ta tyihi ñu sii si xu minoo cajón. Ña tacuan vatyi zucu tyaa ñu sii si, ta zandisi si sa cuenda tandɨhɨ ñiyɨvɨ yucu vehe. 
\p  
\v 16 Tacuan tucu maa ndo, zavaha ndo sa vaha ityi nuu ñiyɨvɨ, ta cua ndyehe ñu tyiño ndo, ta cua zacahnu ñu sii Zutu mañi yo, ra ndyaa andɨvɨ. 
\s1 Cuñi si sa tyaa yo yahvi sii ley ra Ndyoo 
\p  
\v 17 Ma caca iñi ndo vatyi yuhvi vasi zanei cuhva tyaa ñiyɨvɨ yahvi sii ley ra Ndyoo sa i tyaa ra Moisés a cuhva i tyaa ra profeta. Ña vasi zandɨhi cuhva iyo sii si cuan. Vasi ta tyei yahvi sii tandɨhɨ sa catyi tuhun cuan. 
\p  
\v 18 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi nɨɨ ñi sa iyo andɨvɨ ta ñuhu ñuu ñiyɨvɨ, ma naa nu siin cuhva iyo sii ley ra Ndyoo. Tandɨhɨ sa catyi ley sa tahan si cuu, ta cua cuu si. 
\p  
\v 19 Yucuan cuenda yoo ra ma zavaha minoo ley ra Ndyoo, vazu ley luhlu cuu ley cuan, ta tatu cua nacatyi tucu ra sihin ñiyɨvɨ vatyi ma zavaha ñu sii si, ra zavaha cuhva cuan cua cuu ra ra luhlu ca nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. Zoco ra zavaha sii si ta zacuaha ra sii inga ñiyɨvɨ vatyi tahan si zavaha ñu sii si, minoo ra cahnu cua cuu ra nu ndyaca ñaha ra Ndyoo andɨvɨ. 
\p  
\v 20 Vatyi catyi sihin maa ndo vatyi tatu ma zavaha ndo sa ndoo ca ta zavaha ndo tañi ra maestro cuenda ley ta ra fariseo, nu yozo cuii ca ta ma cuu quɨhvɨ ndo nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\s1 Ña vaha cuxaan yo sihin ñiyɨvɨ 
\p  
\v 21 Sa siñi ndo cuhva i catyi ra Ndyoo sihin ñiyɨvɨ ta sa naha. I catyi ra: “Ma cahñi ndo sii ñiyɨvɨ. Yoo ra cua cahñi sii minoo ñiyɨvɨ, tahan si sa cutuñi ra.” 
\p  
\v 22 Zoco yuhvi catyi sihin ndo tatu cuxaan ndo sihin minoo ñiyɨvɨ, tahan si sa tasi tuñi ra Ndyoo sii ndo. Ta tatu cahan cuehe ndo sii minoo ñiyɨvɨ, tahan si sa tasi tuñi ra cu tyiño sii ndo. A tatu catyi ndo vatyi laa xaan minoo ñiyɨvɨ, coto vaha ndo coto cuhun ndo andyaya. 
\p  
\v 23 Yucuan cuenda quɨvɨ cuhun vehe ñuhu ta ndohon ofrenda sa cua cuhvon sii ra Ndyoo, tatu nacohon iñun vatyi iyo sa zavohon sii inga ñiyɨvɨ 
\p  
\v 24 zandoon sa cua cuhvon sii ra Ndyoo yucuan. Ta cuhun xihnon ta ndacon tucahnu iñi sii ñu cuan, ta nacoo vohon sihin ñu, ta zɨquɨ cuhun ta cuhvon ofrendon sii ra Ndyoo. 
\p  
\v 25 Tatu iyo ra sica cuatyi sohon, ta cuahan ra suhun nu ndyaa juez, nducun cuhva nacoo vohon sihin ra ityi cuahan ndo coto nacuhva cuenda ra suun sii ra juez. Ta ra juez cua nacuhva cuenda suun sii policía, ta cua tyihi ra cuan suun vehe caa. 
\p  
\v 26 Ta sa ndisa catyi suhun vatyi tatu tacuan cua cuu, ma quiton ndya tyiyahvun tandɨhɨ sa tahan si tyiyahvun. 
\s1 Nacatyi ra Jesús vatyi ña vaha caca iñi rayɨɨ ndyehe ra inga ñaha tatu yɨvɨ ñazɨhɨ ra cuu 
\p  
\v 27 Sa siñi maa ndo tuhun i catyi ra Ndyoo ta sa naha vatyi ma cuu coo inga ñaha ndo ta ma cuu coo inga yɨɨ ndo. 
\p  
\v 28 Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi tatu ndyehe ndo sii minoo ñaha ta cuñi ndo sii ña, sa zavaha ndo cuatyi sa cuu adulterio sihin ña sisi añima ndo cuu si cuhva cuan. 
\p  
\v 29 Ta tatu ndyehe ndo minoo sa ndyehe ndo ta sa cuenda si ta cuñi xaan ndo zavaha ndo sa ña vaha, ma ndyehe ca ndo sii si coto coo cuatyi ndo ta cuhun ndo andyaya. 
\p  
\v 30 A tatu iyo sa tuhva ndo zavaha sihin ndaha ndo ta sihin si cuan quisaha coo cuatyi ndo, ma zavaha ca ndo sii si inga saha coto cuhun ndo andyaya. 
\s1 Ma cuu zandoo rayɨɨ sii ñazɨhɨ ra ta tani tutu ñu 
\p  
\v 31 Ta catyi tucu Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ ta sa naha: “Yoo ra cuñi zandoo sii ñazɨhɨ, cuñi si sa nducu ra cuhva tani tutu ñu sihin ley.” 
\p  
\v 32 Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi tatu iyo minoo ra cua nducu ra cuhva tani tutu ra sihin ñazɨhɨ ra ta ñahñi cuatyi ña iyo sihin inga rayɨɨ, zoco cua coo cuatyi adulterio sii ña tatu zandoo yɨɨ ña sii ña ta quihin ña sii inga rayɨɨ. Ta ra cua tindaha sihin minoo ñaha zandoo yɨɨ sii, zavaha tucu maa ra cuatyi adulterio cuan. 
\s1 Ña vaha sa tyiñaha yo Ndyoo 
\p  
\v 33 Ta sito tucu ndo vatyi i catyi ra Ndyoo sihin ñiyɨvɨ ta sa naha vatyi tatu sa tyiñaha ñu Ndyoo, cuñi si sa zavaha ñu cuhva catyi ñu. 
\p  
\v 34 Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi ma cuaha xaan cahan ndo tatu cuñi ndo sa cua sino iñi ñiyɨvɨ sa cahan ndo. Ma catyi ndo: “Sito vaha Ndyoo.” Ma cahan ndo tuhun andɨvɨ vatyi yucuan cuu nu ndyaa maa ra Ndyoo. 
\p  
\v 35 Ma cahan ndo tuhun ñuu ñiyɨvɨ vatyi yucuan cuu nu sañi saha ra. Ta nu tuhun ñuu Jerusalén ta ma cahan ndo vatyi yucuan cuu ñuu ra Ndyoo, ra rey cahnu. 
\p  
\v 36 Ta nu tuhun xiñi ndo ta ma catyi ndo, vatyi maa ndo ta ma cuu zanducuisi ndo a zandutoon ndo numinoo ixi xiñi ndo sa ndisa. 
\p  
\v 37 Cuenda catyi ñi ndo: “Ndisa.” A catyi ndo: “Yɨvɨ.” Ta ñahñi ca sa cua cahan ndo. Tatu ñaa ca sa tuhva ndo cahan, zañaha si vatyi ña ndisa ndo. 
\s1 Ma zavaha yo sa ña vaha sihin ñiyɨvɨ zavaha sa ña vaha sihin yo 
\p  
\v 38 Sa siñi tucu ndo cuhva i tyaa ra Moisés ta sa naha nu catyi si vatyi tatu cañi ñiyɨvɨ sii ndo ta zatɨvɨ ñu minoo sɨtɨ nuu ndo cuñi tucu si sa zatɨvɨ minoo ra cu tyiño sɨtɨ nuu ñu. A tatu coco ñu minoo noho ndo, zuun ñi sihin cuhva cuan cua ndoho maa ñu, ta cua quita minoo noho ñu. 
\p  
\v 39 Zoco yuhvi catyi sihin ndo: Ma zavaha ndo sa ña vaha sihin ñiyɨvɨ zavaha sa ña vaha sihin ndo. Tatu iyo ra cati minoo siyo xɨtun, cuhva ndɨhun inga siyo nacati ra. 
\p  
\v 40 A tatu iyo ra tyaa cuatyi saton nuu ra cu tyiño ta ñahñi cuatyun ta cuñi ra quindyaa ra camison, cuhva ndɨhun siqueton sii ra. 
\p  
\v 41 A tatu yoo ra zañiñi suun sa cuizon carga ra minoo kilómetro, cuizon sii si uu kilómetro. 
\p  
\v 42 Cuhvon sii yoo ra sica suun, ta tatu cua caca noo ñiyɨvɨ sa suun, ma catyun vatyi ma cuhvon. 
\s1 Cuñi si sa cuñi yo sii ñiyɨvɨ xaan iñi sii yo 
\p  
\v 43 Ta sa siñi ndo cuhva tuhva ñiyɨvɨ catyi vatyi catyi ñu vatyi nacuñi xaan yo sii ra tahan yo, ta nacuxaan xaan yo ndyehe yo sii ra xaan iñi sii yo. 
\p  
\v 44 Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi cuñi ndo sii ñu xaan iñi sii ndo. Vaha cahan ndo sihin ñiyɨvɨ cahan ndya vaha ñi sihin ndo. Zavaha ndo sa vaha sihin ñiyɨvɨ ña cuu ndyehe sii ndo. Ta cahan ndo sihin ra Ndyoo cuenda ñiyɨvɨ cahan cuehe sii ndo ta ñu zavaha sa ña vaha sihin ndo. 
\p  
\v 45 Tatu zavaha ndo tacuan, cua cuu ndo zehe ra Ndyoo Zutu yo sa ndisa cuii, ra ndya andɨvɨ, vatyi maa ra i tyaa ñicandyi, ta zandisi si nu yucu ñiyɨvɨ ña vaha ta ñiyɨvɨ vaha. Ta zacoon ra zavi zɨquɨ ñu vaha ta zɨquɨ ñu ña vaha. 
\p  
\v 46 Tatu ɨɨn ñi sii ñiyɨvɨ cuñi sii ndo cuñi tucu ndo, ñahñi sa vaha zavaha ndo cuhva cuan vatyi tacuan tucu zavaha ñiyɨvɨ quiñi iyo tañi ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha. (Ta quiñi xaan iyo ra cuan cuñi maa ndo.) 
\p  
\v 47 Ta tatu saha ndo ndyoo nacucumi ɨɨn ñi sii ra tahan ndo, ¿ñaa sa vaha zavaha ndo cuhva cuan? Ndya ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo ta cahan ñu sihin tahan ñu cuhva cuan. 
\p  
\v 48 Cuu ndo ñiyɨvɨ ñahñi maa cuatyi. Tañi Zutu yo, ra ndyaa andɨvɨ, vatyi ñahñi maa cuatyi ra iyo caña ñi. 
\c 6  
\s1 Nacatyi ra Jesús yozo caa tahan si cuhva yo caridad sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 1 Ma zavaha ndo sa vaha nuu ñiyɨvɨ ñi vatyi cuñi ndo sa ndyehe ñu. Tatu tacuan zavaha ndo, ñahñi sa cua cuhva Zutu yo, ra ndyaa andɨvɨ, sii ndo. 
\p  
\v 2 Yucuan cuenda tatu tyindyee ndo sii ñu ndahvi, ma nacatyi ndo sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ tañi zavaha ra sahan vehe ñuhu ta nuyahvi ta zaha ra tuhun vatyi vaha xaan ra. Zavaha ra sa vaha vatyi cuñi ra sa cua zacahnu ñiyɨvɨ sii ra. Ta sa ndisa catyi sihin ndo vatyi sihin sa yucuan ñi ta sa ñihi ra sa vaha. Ñahñi ca sa cua cuhva maa ra Ndyoo sii ra. 
\p  
\v 3 Zoco tatu zavaha maa ndo tumañi iñi sii ñiyɨvɨ ndahvi, xehe ñi zavaha ndo sii si, minoo cuhva sa ma coto nu amigo ndo. 
\p  
\v 4 Xehe ñi tyindyee ndo sii ñiyɨvɨ ndahvi. Ta cua ndyehe ra Ndyoo Zutu yo cuhva zavaha ndo sa xehe ñi, ta cua cuhva maa ra sa vaha sii ndo sa cuenda si. 
\s1 Zañaha ra Jesús yozo caa cuñi si cahan yo sihin ra Ndyoo 
\p  
\v 5 Ta tatu cua cahan ndo sihin ra Ndyoo, ma cuu ndo tañi ra zaha tuhun vatyi vaha xaan ra, ta ña ndisa ra vatyi tahan iñi ra cahan ra sihin ra Ndyoo nu tuu ñiyɨvɨ vatyi cuñi ra sa cua ndyehe ñu. Yucuan cuenda cua cuɨñɨ ndyaa ra sisi vehe ñuhu a ityi cahnu ta cahan ra sihin ra Ndyoo. Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi sihin sa ndyehe ñiyɨvɨ sii ra sihin sa zavaha ra, ta sa ñihi ra sa cua ñihi ra. 
\p  
\v 6 Zoco tatu cua cahan maa ndo sihin ra Ndyoo, quɨhvɨ ndo nu yoñi ndyehe, ta nacazi ndo yuvehe ta cahan ndo sihin ra Ndyoo Zutu yo sa maa ñi maa ndo. Cua ndyehe maa ra cuhva zavaha ndo sa xehe ñi, ta cua cuhva ra sa vaha sii ndo sa cuenda si. 
\p  
\v 7 Cuhva cahan ndo sihin ra Ndyoo ma cahan ndo zuun ñi sa cahan ndo uu a uñi saha tañi zavaha ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo. Sica iñi ñu vatyi cua cuɨñɨ ra Ndyoo sa cahan ñu tatu cuaha xaan cahan ñu. 
\p  
\v 8 Ma cuu ndo tañi maa ñu vatyi sa sito ra Ndyoo Zutu yo ñaa sa siñi ñuhu sii ndo cuee ca sa caca ndo sii ra. 
\p  
\v 9 Yucuan cuenda cahan ndo sihin ra Ndyoo tyehen: 
\q1 Ndyoo Zutu ndi, ra ndyaa andɨvɨ, ii xaan cuu zɨvɨ moo. 
\q1  
\v 10 Nasaa quɨvɨ cua cundyaca ñohon ihya ñuu ñiyɨvɨ. 
\q1 Nazavaha ñiyɨvɨ cuhva cuñi moo ihya ñuu ñiyɨvɨ tañi cuu si ndya gloria. 
\q1  
\v 11 Cuhvon sa siñi ñuhu sii ndi minoo minoo quɨvɨ. 
\q1  
\v 12 Ta zohon tucahnu iñi sii ndi sa cuenda cuatyi ndi tañi maa ndi zaha ndi tucahnu iñi sii ñiyɨvɨ zavaha sa ña vaha sihin ndi. 
\q1  
\v 13 Ma cuhvon sa nducu coto ihñi cuihna sii ndi coto zavaha ndi sa ña vaha. 
\q1 Vatyi moo cuu ra ndyaca ñaha, ta moo cuu ra iyo xaan tundyee iñi sii, ta tahan si zacahnu tandɨhɨ ñiyɨvɨ suun tandɨhɨ cuii tyiemvu. Ta nacuu si sa ndisa. 
\m Tacuan cahan ndo sihin ra Ndyoo. 
\p  
\v 14 Vatyi tatu zaha maa ndo tucahnu iñi sii ñiyɨvɨ zavaha sa ña vaha sihin ndo, tacuan tucu cua zavaha Zutu yo ra ndyaa andɨvɨ. Cua zaha ra tucahnu iñi sii maa ndo. 
\p  
\v 15 Zoco tatu ma zaha maa ndo tucahnu iñi sii inga ñiyɨvɨ, ma zaha tucu Zutu yo tucahnu iñi sii maa ndo, ta ma zandasi ra cuatyi ndo. 
\s1 Zacuaha ra Jesús zɨquɨ cuhva cuñi si coo ndyitya yo 
\p  
\v 16 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ñiyɨvɨ: Quɨvɨ ma casi ndo ta cahan ndo sihin ra Ndyoo, ma zanducuihya ndo iñi ndo tañi zavaha ñiyɨvɨ zaha tuhun vatyi vaha xaan ñu. Ta ma cahyi ndo ñiyaa nuu ndo tañi zavaha maa ñu. Tacuan zavaha ñu vatyi cuñi ñu sa cua ndyehe ñiyɨvɨ sii ñu ta nacoto ñu vatyi ña sasi ñu. Zoco catyi sihin ndo vatyi ñahñi cua ñihi ñu sihin ra Ndyoo vatyi yɨvɨ sa cuenda maa ra zavaha ñu sii si. 
\p  
\v 17 Zoco maa ndo tatu ñaa quɨvɨ cua coo ndyitya ndo ta cahan ndo sihin ra ndyoo, nacatya ndo nuu ndo, ta tyihi ndo xahan xiñi ndo. 
\p  
\v 18 Tacuan zavaha ndo vatyi ma coto ñiyɨvɨ vatyi ñá sasi ndo. Minoo tuhun ñi maa ra Ndyoo cua ndyehe cuhva zavaha ndo, ta cuaha sa vaha cua cuhva ra sii ndo ta cua ndyehe ñiyɨvɨ. 
\s1 Cuhva zavaha yo ta cua coo cuaha sa vaha sii yo ndya andɨvɨ 
\p  
\v 19 Ma zacaya xaan ndo xuhun a ndaha tyiño ndo ihya ñuu ñiyɨvɨ coto tɨvɨ si a coto zatɨvɨ tiquixi sii si. Ta coto quɨhvɨ ra zuhu ta quihin ra sii si. 
\p  
\v 20 Vaha ca tatu zacaya ndo ndaha tyiño ndo ndya andɨvɨ vatyi yucuan ma zatɨvɨ tiquixi sii si. Ta ma tɨvɨ si. Ta ma cuu quɨhvɨ ra zuhu ta quihin ra sii si. 
\p  
\v 21 Vatyi catyi sihin ndo vatyi nu ndyaa sa cuca ndo, yucuan cuu nu ndyaa añima ndo. 
\s1 Sɨtɨ nuu yo cuu tañi minoo sa zandisi sii yo ta cuu ndyehe yo nu cuahan yo, ta tacuan tucu tatu iyo sa ndisi sa saha ra Ndyoo añima yo, vaha ñiyɨvɨ cuu yo 
\p  
\v 22 Sɨtɨ nuu ndo cuu tañi minoo sa zandisi sii ndo. Ta tacuan tucu añima ndo, tatu maa ñi sa vaha ra Ndyoo iyo añima ndo, vaha ñiyɨvɨ cuu ndo. 
\p  
\v 23 Zoco tatu ña vaha sɨtɨ nuu ndo, ñahñi sa zandisi nu cuahan ndo. Ta zuun ñi cuhva cuan, tatu ñahñi sa ndisi ra Ndyoo iyo añima ndo, a tatu iyo si zoco ña tyaa ndo yahvi sii si, cuaha xaan cuatyi ndo iyo, ta sica noo ndo nu ñaa. 
\s1 Ma cuu cuñi xaan yo sii ra Ndyoo tatu cuñi xaan yo xuhun 
\p  
\v 24 Ma cuu zatyiño minoo muzu sa cuenda uu tahan patrón vatyi cua cuñi ca ra sii minoo patrón ra, ta ma cuñi ca ra sii inga ra. A sii minoo ra cua tyaa ra yahvi, ta sii inga ra ma tyaa ra yahvi. Ma cuu cuñi ndo sii ra Ndyoo ta cuñi ndo sii xuhun. 
\s1 Zacuenda ra Ndyoo sii tandɨhɨ zehe ra 
\p  
\v 25 Ta i catyi tucu ra Jesús: Yucuan cuenda catyi sihin ndo, ma caca xaan iñi ndo yozo caa cua ñihi ndo sa casi ndo ta sa coho ndo ñuu ñiyɨvɨ ya. Ta ma caca xaan iñi ndo yozo caa cua ñihi ndo zahma quɨhɨ ndo. Zoco nuu ra Ndyoo ñiñi ca añima ndo ta coño ñuhu ndo ta zɨquɨ sa casi ndo ta sa ndɨhvɨ ndo. Maa ra saha sa ndito ndo, ta cua cuhva ra tandɨhɨ sa siñi ñuhu sii ndo. 
\p  
\v 26 Ndyehe ndo cuhva iyo zaa sa sica noo ityi zɨquɨ. Ña tasi tɨ. Ña zatyiño tɨ. Ñahñi nu naquihin vaha tɨ tyiño zacuu tɨ, ndɨhɨ ca. Zoco sasi tɨ vatyi maa ra Ndyoo zacasi sii tɨ. Ta ñiñi xaan ca cuu maa ndo ityi nuu ra Ndyoo ta zɨquɨ zaa cuan. 
\p  
\v 27 ¿Ta yoo ndo cuu nduzucu ca ndo siin ca tatu caca xaan iñi ndo sa cuenda si? Ma cuu ca. 
\p  
\v 28 ¿Ta ñaa cuenda sica xaan iñi ndo sa cuenda zahma ndo? Ndyehe ndo cuhva sahnu ita sisi cuhu vatyi ña tavi si, ta ña cono si iza. 
\p  
\v 29 Zoco catyi sihin ndo vatyi cuca xaan ra rey Salomón ta tyaqui xaan zahma ra, zoco ña tyaqui ca si ta zɨquɨ minoo ita cuan. 
\p  
\v 30 Ta tatu zandutyaqui xaan ra Ndyoo sii tu‑ita sa iyo vityi ta ityaan cua nduu tu nducu ta cayu tu, tyaqui xaan tucu zahma cua cuhva ra sii maa ndo. Zoco maa ndo ña sino vaha iñi ndo sii ra. 
\p  
\v 31 Yucuan cuenda catyi sihin ndo: Ma caca xaan iñi ndo ta catyi ndo: “¿Ñaa sa cua casi ndi? ta ¿naa sa cua coho ndi? ta ¿yozo caa ñihi ndi zahma quɨhɨ ndi?” 
\p  
\v 32 Vatyi sica xaan iñi ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo sa cuenda tandɨhɨ si cuan. Zoco maa Zutu mañi yo sa sito ra vatyi siñi ñuhu tandɨhɨ si cuan sii ndo. 
\p  
\v 33 Vaha ca nducu ndo cuhva yozo caa cua cuhva cuenda ndo sii ndo sii ra Ndyoo vatyi cundyaca ñaha ra sii ndo ta maa ñi sa vaha xaan zavaha ndo tañi zavaha maa ra, ta tacuan ta cua cuhva ra tandɨhɨ sa siñi ñuhu sii ndo. 
\p  
\v 34 Zacuenda maa ra Ndyoo sii ndo vityi ta ityaan, ndɨhɨ ca. Yucuan cuenda ma caca xaan iñi ndo sa cuenda sa cua cuñi si sii ndo ityaan. Caca iñi ndo vityi ɨɨn ñi sa cuenda sa siñi ñuhu sii ndo vityi. 
\c 7  
\s1 Ma cahan cuehe ndo sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 1 Ma cahan cuehe ndo sii ñiyɨvɨ coto catyi tucu ra Ndyoo vatyi ña vaha zavaha tucu maa ndo. 
\p  
\v 2 Vatyi cuhva ndyehe maa ndo sii inga ñiyɨvɨ, tacuan tucu cua ndyehe ra Ndyoo sii ndo. Ta tatu tyaa ndo cuatyi sata ñiyɨvɨ, zuun ñi cuhva cuan cua tyaa ra Ndyoo cuatyi sata maa ndo. 
\p  
\v 3 ¿Yozo caa vatyi cuu ndyehe ndo cuatyi luhlu ñi sa iyo sii inga ñiyɨvɨ ta tañi minoo mihin luhlu ñi sa ñoho sɨtɨ nuu ñu cuu si? Ta ña ndyehe ndo cuatyi cahnu xaan sa iyo sii maa ndo, ta cuu si tañi minoo mihin cahnu sa ñoho nuu maa ndo. 
\p  
\v 4 Ta ñaa cuenda catyun sihin yañun vatyi nacuhva ra sa tavon mihin luhlu sa ñoho sɨtɨ nuu ra, ta ña tuu iñun sa ñoho minoo mihin cahnu sɨtɨ nuu moo. 
\p  
\v 5 Cuhva cuan, zohon tuhun vatyi vaha xoon, ta ña ndisa. Tava xihnon mihin sa ñoho sɨtɨ nuu moo, ta zɨquɨ cua ndundisi ndyehun, ta cua cuu tavon mihin luhlu sa ñoho sɨtɨ nuu yañun. 
\p  
\v 6 Ta ma zañiñi ndo ta cahan ndo Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ ña cuñi coto, coto cañi ñu sii ndo. Tañi ina cuu ñiyɨvɨ ña cuñi Tuhun Ndyoo. Ta tañi zatɨvɨ quɨnɨ sii sa vaha, tacuan tucu iyo maa ñu. Cua cahan ñu ndya vaha ñi sii Tuhun Ndyoo. 
\s1 Ma cundɨhɨ iñi ndo cahan ndo sihin ra Ndyoo 
\p  
\v 7 Caca ndo sii ra Ndyoo, ta cua cuhva ra sa sica ndo. Nanducu ndo, ta cua nañihi ndo. Cati ndo yuvehe, ta cua nuña si. 
\p  
\v 8 Vatyi tandɨhɨ ndoho ra sica, cua ñihi ndo. Ta tatu nanducu ndo, cua nañihi ndo. Ta tatu cati ndo yuvehe, cua nuña si. 
\p  
\v 9 Maa ndo ra cu zutu sa ndyihi, tatu cua caca zehun minoo pan, ¿atu cua cuhva ndo minoo yuu sii ra? Ña tacuan. 
\p  
\v 10 A tatu cua caca ra minoo tyiyaca, ¿atu cua cuhva ndo minoo coo? 
\p  
\v 11 Ñiyɨvɨ quiñi cuu maa ndo, zoco sito ndo yozo caa cuhva ndo sa vaha sii zehe ndo, vaha xaan ca cua zavaha Zutu yo, ra ndyaa andɨvɨ. Cua cuhva ra sa vaha sii ñiyɨvɨ sica sii ra. 
\p  
\v 12 Ta tatu cuñi ndo sa cua zavaha ñiyɨvɨ sa vaha sihin maa ndo, tacuan zavaha tucu maa ndo sihin maa ñu tandɨhɨ saha vatyi yucuan cuu sa catyi ley ra Moisés ta libro i tyaa ra profeta ta sa naha. 
\s1 Tɨhɨn yuvehe ta cuɨñɨ ityi sa cuahan nu ndyaa ra Ndyoo 
\p  
\v 13 Nducu ndo cuhva quɨhvɨ ndo yuvehe tɨhɨn vatyi quɨhɨn yuvehe ta quɨhɨn ityi sa cuahan nu cunaa ñiyɨvɨ andyaya. Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ cuahan ityi cuan. 
\p  
\v 14 Zoco tɨhɨn yuvehe ta cuɨñɨ ityi sa cuahan nu ma cuu ca ñiyɨvɨ, ta zuhva cuii ñi ñiyɨvɨ cua nañihi ityi cuan. 
\s1 Nacoto yo tatu vaha ñiyɨvɨ tatu zavaha ñu sa vaha 
\p  
\v 15 Zacuenda ndo sii ndo sihin ra vatya ta catyi ra vatyi cahan ra sa cuenda ra Ndyoo. Vasi ra tañi minoo mvee ticatyi, zoco añima ra ñoho sa quiñi caa. 
\p  
\v 16 Cuu nacoto ndo sii ra sa cuenda cuhva zavaha ra. Tañi yutu ña vaha, tacuan iyo ra vatyi minoo tu mihndya ma cuu cuhva tu mango. Ta minoo iñu ma cuhva tu uva. 
\p  
\v 17 Ta tacuan cuu si. Tandɨhɨ yutu vaha, saha tu sɨtɨ vaha. Ta tandɨhɨ yutu ña vaha, ña vaha sɨtɨ tu. 
\p  
\v 18 Minoo yutu vaha, ma cuu cuhva tu sɨtɨ ña vaha. Ta minoo yutu ña vaha, ma cuu cuhva tu sɨtɨ vaha. 
\p  
\v 19 Ta tandɨhɨ yutu sa ña saha sɨtɨ vaha, tuhva ñiyɨvɨ cahndya sii tu, ta cayu tu. 
\p  
\v 20 Ta zuun ñi sihin cuhva cuan, cuu nacoto yo sii ñiyɨvɨ sihin cuhva zavaha ñu. 
\s1 Ña tandɨhɨ ñiyɨvɨ cuu quɨhvɨ nu ndyaca ñaha ra Ndyoo andɨvɨ 
\p  
\v 21 Ña tandɨhɨ ñiyɨvɨ sa catyi sihin: “Zutu mañi yuu, Zutu mañi yuu”, cuu quɨhvɨ ñu nu ndyaca ñaha ra Ndyoo andɨvɨ. Maa ñi ñiyɨvɨ zavaha cuhva cuñi ra Ndyoo Zuti, cuu quɨhvɨ ñu. 
\p  
\v 22 Quɨvɨ cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, cuaha xaan ñu cua catyi tyehen sihin: “Zutu mañi yuu, nduhvi i cahan ndi sihin zɨvɨ moo, ta sihin zɨvɨ moo tava ndi tatyi ña vaha, ta i zavaha ndi cuaha xaan sa ndyityi.” Cua catyi ñu. 
\p  
\v 23 Zoco yuhvi cua catyi: “Ña site sii ndo. Cuɨnɨ siyo ndo sii, ta cuahan ndo vatyi ñá zavaha ndo sa vaha sa i catyi sihin ndo.” 
\s1 Cuhva cua cuu si sihin ñiyɨvɨ tyaa yahvi sa cahan ra Jesús, ta cuhva cua cuu si sihin ñiyɨvɨ ña tyaa yahvi 
\p  
\v 24 Tyehen catyi sihin ndo, tatu yoo ra tyizoho sa quehin ta zavaha ra sii si, cuu ra tañi minoo ra siñi tuñi vaha. Cono xaan i sitya ra ndya tahan ra minoo yuu cahnu, ta i zandaa ra vehe ra zɨquɨ yuu cuan. 
\p  
\v 25 Ta i coon xaan zavi, ta i cucono yuu. Ta ñihi xaan i ñoho tatyi, zoco ñá nduva vehe cuan vatyi i zandaa ra sii si zɨquɨ yuu cuan. 
\p  
\v 26 Zoco ra siñi sa quehin ta ña zavaha ra sii si, cuu ra tañi minoo ra tondo xaan, ra i zandaa vehe nu ñiyɨtɨ ñi. Ñá zavaha ra cimiento si. 
\p  
\v 27 Ta i coon zavi. Ta i cucono yuu, ta ñihi xaan i sicaa tatyi, ta i nduva vehe cuan, ta cua naa si. 
\p  
\v 28 Ta nu i ndɨhɨ cahan ra Jesús, iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ sihin cuhva zacuaha ra 
\p  
\v 29 vatyi zacuaha ra tañi minoo ra ndyaca ñaha. Ñá zacuaha ra tañi ra maestro cuenda ley. 
\c 8  
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii minoo ra tyahyu 
\p  
\v 1 Cuhva i noo ra Jesús yucu cuan, cuaha xaan ñiyɨvɨ i sindyico sii ra. 
\p  
\v 2 Ta i tuhva minoo ra cuhu cuehe tyahyu sii ra Jesús. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nuu ra ta catyi ra: Tata, iyo cuhva suun, ta cuu zanduvohon sii tatu cuñun. 
\p  
\v 3 Ta i tyizo ra Jesús ndaha ra xiñi ra, ta i catyi ra: Cuñi. Sa nduvohon. Ta zuun ñi caa cuhva cuan, i quita cuehe cuan sii ra, ta ndaha nduvaha ñi ra. 
\p  
\v 4 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndyehun vatyi ma nacatyun sihin numinoo ñiyɨvɨ. Cuhun nu ndyaa ra cu zutu, ta cuhvon ofrenda sii ra Ndyoo tañi i catyi ra Moisés cua cuhva ñiyɨvɨ tatu sa nduvaha ñu. Ta tacuan ta cua coto tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi sa i nduvohon. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii minoo muzu ra ndyaca ñaha sii zandaru 
\p  
\v 5 I quɨhvɨ ra Jesús ñuu Capernaum, ta minoo ra ndyaca ñaha sii minoo ziendu zandaru i tuhva sii ra ta i sica ra tumañi iñi sii ra, ta catyi ra: 
\p  
\v 6 Tata, cuhu xaan minoo ra luhlu, ra cu muzi. Catuu ra, ta sa cuñi xii ra, ta ndyehe xaan ra tundoho. 
\p  
\v 7 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Cua cuhin, ta cua zanduvehi sii ra. 
\p  
\v 8 Ta i nacahan ra ndyaca ñaha sii zandaru cuan, ta i catyi ra: Ña tahan si sa cuhun vehi vatyi ra cahnu xaan ca cuu moo. Tatu cua catyi moo vatyi cua nduvaha muzi, cua nduvaha ra. 
\p  
\v 9 Vatyi zuun ñi iyo tucu ra ndyaca ñaha sii, ta iyo tucu zandaru ra ndyaca ñehi. Tatu catyi sihin minoo ra vatyi cuhun ra, cuhun ra. Ta tatu catyi sihin inga ra vatyi quisi ra, cua quisi ra. Ta tatu ñaa tyiño tave sii minoo muzi, zavaha ra sii si. 
\p  
\v 10 Tacuan i catyi ra, ta sa siñi ra Jesús cuhva cahan ra, iyo xaan i cuñi ra, ta i catyi ra sihin ñiyɨvɨ ndyico sii ra: Catyi sihin ndo vatyi tañaha ca nañihi sii minoo ra hebreo ra sino iñi sii ra Ndyoo tañi sino iñi ra ya. 
\p  
\v 11 Ta catyi sihin ndo vatyi cua quisi cuaha xaan ñiyɨvɨ ndya ityi caña ñicandyi ta ndya ityi cua iñi, ta cua cundyaa ñu ta casi ñu sihin ra Abraham, ta ra Isaac ta ra Jacob nu ndyaca ñaha ra Ndyoo andɨvɨ. 
\p  
\v 12 Zoco ñiyɨvɨ i tahan si cuhun yucuan, ma cuu cuhun ñu. Cua tyihi ra Ndyoo sii ñu minoo nu ñaa nu cua vacu xaan ñu, ta cua casi quihñi noho ñu sa cuenda tundoho sa ndyehe ñu. 
\p  
\v 13 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra ndyaca ñaha sii zandaru: Cuahan ndya vehun vatyi cuu si tañi cuhva sino iñun. Tacuan i catyi ra Jesús, ta zuun ñi caa cuhva cuan i nduvaha muzu ra. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii tyizo ra Simón Pedro 
\p  
\v 14 Cuahan ra Jesús ndya vehe ra Pedro, ta yucuan i ndyehe ra sii tyizo ra Pedro. Catuu ña nu sito. Cuhu ña sihin cahñi. 
\p  
\v 15 I tɨɨn ra Jesús ndaha ña, ta i quita cahñi cuan. Ta i nduvita ña, ta i quisaha zavaha ña sa casi ra. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii cuaha xaan ñiyɨvɨ cuhu 
\p  
\v 16 Sa tyizo ñicandyi, ta sa tyahan cuan i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii cuaha xaan ñu ñoho tatyi cuihna nu ndyaa ra Jesús. Ta i tava ra tatyi ña vaha cuan sihin minoo ñi tuhun cahan ra, ta i zanduvaha tucu ra sii tandɨhɨ ñu cuhu. 
\p  
\v 17 Tacuan i cuu si vatyi cua quita si cuhva i catyi ra Isaías; minoo ra profeta i cuu ra ta sa naha. Tyehen i catyi ra: “I quindyaa ra cuehe yo, ta i zanduvaha ra sii yo.” 
\s1 Ñu sa cuñi cundyico sii ra Jesús 
\p  
\v 18 Ta cuhva sa ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ siconduu cuii yucu ñu sihin ra, i catyi ra vatyi cua yaha ra inga siyo miñi. 
\p  
\v 19 Ta i tuhva minoo ra maestro cuenda ley sii ra Jesús, ta i catyi ra sihin ra: Maestro, cuñi cundyique suun vazu ndya ndya maa cuohon. 
\p  
\v 20 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Atu cundyee iñun? vatyi ñicuii ca ta iyo vehe tɨ, ta zaa iyo taca tɨ. Zoco ra i quisi ndya gloria, ñahñi maa vehe ra iyo. 
\p  
\v 21 Ta zɨquɨ inga ra ndyico sii ra Jesús, i catyi ra sihin ra: Tata, cua cundyique suun, zoco cuatu noo ndya nacuu xihna zuti ta zɨquɨ cua cundyique suun. 
\p  
\v 22 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Yoho cundyicon sii vityi, ta natyihi ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo sii tahan sihi sihin ñu sisi ñuhu. 
\s1 Zacutaxi ra Jesús tatyi sihin ndutya 
\p  
\v 23 Tacuan ta i quɨhvɨ ra Jesús minoo barco sihin ra i casi ra. 
\p  
\v 24 Ta i quisaha caa minoo tatyi ñihi xaan ndya cuhva ndya cuñi zahvi ndutya sii barco cuan. Ta quixi ra Jesús. 
\p  
\v 25 Ta sahan ra sica noo sihin ra, ta i zandoyo ra sii ra, ta catyi ra sihin ra: ¡Tata, zacacun sii yo; sa cuñi cunaa yo! 
\p  
\v 26 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra: ¿Ñacu yuhu xaan ndo? Zuhva cuii ñi sino iñi ndo. Catyi ra. Tacuan ta i nduvita ra, ta i cahan ra sihin tatyi ta sihin ndutya, ta i cutaxi si. 
\p  
\v 27 Ta iyo xaan i cuñi ra ndɨhɨ sihin ra, ta catyi ra: ¿Yoo ra cuu ra ya? vatyi cuhva ndya tatyi ta cuhva ndya ndutya ta tyaa si yahvi sii ra. 
\s1 Ra sa ñoho tatyi cuihna 
\p  
\v 28 Ta cuhva sa i saa ra Jesús inga siyo miñi cuan ndya nu cu si Gadara, i quita uu tahan ra nu ñaña, ta i tuhva ra sii ra. Ñoho tatyi cuihna sii nduu tahan ra cuan, ta xaan xaan ra ndya cuhva yoñi cuu yaha ityi cuan. 
\p  
\v 29 Ta i quisaha cana saa ra, ta catyi ra: ¿Ñaa sa cuñun sihin ndi, yoho Jesús zehe ra Ndyoo? ¿Atu vasi zandyehun tundoho sii ndi cumañi ca sa tahan si quɨvɨ? 
\p  
\v 30 Tacuan i zacahan cuihna sii ra cuan. Ta yatyi ñi yucuan sica noo cuaha xaan quɨnɨ. Sasi tɨ. 
\p  
\v 31 Ta i sica tatyi cuihna cuan tumañi iñi sii ra Jesús vatyi tatu cua tava ra sii si, naquɨhvɨ si sisi quɨnɨ cuan. 
\p  
\v 32 Ta i catyi ra Jesús sihin si: Vaha, cuahan ndo. Ta i quita tatyi cuihna sii nduu tahan rayɨɨ cuan, ta i quɨhvɨ si sisi quɨnɨ cuan. Ta zɨquɨ tandɨhɨ quɨnɨ cuan, i sino tɨ nu iñi noo yuhu miñi, ta i sihi tandɨhɨ tɨ sisi ndutya. 
\p  
\v 33 Ta ra zacuenda quɨnɨ cuan, i sino ra, ta cuahan ra ndya ñuu, ta i nacatyi ra sihin ñiyɨvɨ tandɨhɨ sa i tahan ra siñoho tatyi cuihna cuan. 
\p  
\v 34 Ta zɨquɨ i quita tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu cuan, ta cuahan ñu nu ndyaa ra Jesús vatyi cuñi ñu ndyehe ñu sii ra. Ta sa ndyehe ñu sii ra, i zañiñi ñu sii ra sa naquita ra ñuu ñu. 
\c 9  
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii minoo ra xii 
\p  
\v 1 I quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo barco, ta i yaha ra ta saa ra inga siyo miñi, ta i saa ra zuun ñi ñuu maa ra. 
\p  
\v 2 Ta i sindyaca ñiyɨvɨ sii minoo ra cuhu nu ndyaa ra Jesús. Ndyizo ra sii ra cuan sihin minoo tyuhva. Ta sa ndyehe ra Jesús cuhva sino xaan iñi tandɨhɨ ra, ta i catyi ra sihin ra cuhu cuan: Ra luhlu, ma nducuihya iñun. Sa ndasi cuatyun. 
\p  
\v 3 Tacuan ta zuhva ra maestro cuenda ley, i sica iñi ra: “Quiñi xaan cahan ra ya sii ra Ndyoo.” (Vatyi zaha ra Jesús tuhun vatyi Ndyoo cuu ra, cuñi ra cuan.) 
\p  
\v 4 Ta ra Jesús i sito ra ñaa sa sica iñi ra, ta i catyi ra sihin ra cuan: ¿Ñaa cuenda sica iñi ndo minoo cuhva ña vaha? 
\p  
\v 5 ¿Ñaa sa yɨɨ ca catyi yo? ¿Atu yɨɨ ca catyi yo: “Sa ndasi cuatyun”, a yɨɨ ca catyi yo: “Nduviton ta cacon”? (Ña yɨɨ catyi yo: “Sa ndasi cuatyun.” Vatyi yɨvɨ sa ndyehe yo cuu cuhva cuan. Ma coto ñiyɨvɨ tatu ndisa a ña ndisa. Zoco cua ndyehe ñu tatu zanduvaha yo sii minoo ñiyɨvɨ sa ndisa.) 
\p  
\v 6 Cua zañehi sii ndo vatyi iyo cuhva sii vii, ra i quisi ndya gloria, sa zandasi cuatyi ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ. Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra xii: Nduviton. Nacuhun tyuhvon, ta cuhun ndya vehun. 
\p  
\v 7 Tacuan ta i nduvita ra xii cuan, ta cuahan ra ndya vehe ra. 
\p  
\v 8 Ta sa ndyehe ñiyɨvɨ cuhva cuan, i yuhu xaan ñu, ta i zacahnu xaan ñu sii ra Ndyoo vatyi i saha xaan ra cuhva sii ra Jesús. 
\s1 Cana ra Jesús sii ra Mateo 
\p  
\v 9 I quita ra Jesús yucuan, ta i ndyehe ra sii minoo ra nañi Mateo. Ndyaa ra nu zatyiyahvi ra sii ñiyɨvɨ cuenda xuhun ra ndyaca ñaha. Ta i catyi ra sihin ra: Coho sihin. Tacuan ta i nduvita ra Mateo, ta cuahan ra sihin ra. 
\p  
\v 10 Yaha zuhva quɨvɨ ta sahan ra Jesús sa casi ra xita vehe ra Mateo. Ta ɨɨn ñi sihin ra Jesús ta sihin ra sica noo sihin ra sasi cuaha xaan ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha ta inga ra iyo cuatyi. 
\p  
\v 11 Ta sa ndyehe ra fariseo cuhva cuan, i ndaca tuhun ra sii ra sica noo sihin ra Jesús ta catyi ra: ¿Ñaa cuenda sasi ra maestro ndo sihin ra tava xuhun ta sihin inga ra iyo cuatyi? 
\p  
\v 12 Ta i siñi ra Jesús tuhun cuan, ta i catyi ra: Ñiyɨvɨ iyo vaha, ña siñi ñuhu minoo médico sii ñu, zoco sii ñu cuhu siñi ñuhu médico. 
\p  
\v 13 Cuhun ndo ta cutuhva ndo cuhva catyi si nuu tutu ra Ndyoo nu catyi si tyehen: “Cuñi sa cua cundahvi iñi ndo sii ñiyɨvɨ, ta ma zañiñi xaan ndo sa cahñi ndo quɨtɨ sa cuenda cuatyi ndo.” Vatyi ña vasi cane sii ñiyɨvɨ vaha, vasi cane sii ñu iyo cuatyi vatyi cuñi sa cua zama ñu cuhva iyo ñu. 
\s1 Ndaca tuhun ñiyɨvɨ sii ra Jesús tatu cuñi si sa coo ndyitya ñiyɨvɨ 
\p  
\v 14 Tacuan ta ra ndyico sii ra Juan, ra zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ, i tuhva ra sii ra Jesús, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Ñaa cuenda vatyi maa ndi ta ra fariseo tuhva xaan ndi coo ndyitya, ta ra sica noo sihin moo, ña tuhva ra? 
\p  
\v 15 Ta i nacahan ra Jesús ta catyi ra: ¿Atu cuu sa ma casi ñu ñoho minoo vico tindaha nɨɨ ñi sa ndyaa ra i tindaha sihin ñu? Ma cuu. Zoco cua saa quɨvɨ cua cuhun ra i tindaha, ta zɨquɨ ndisa vatyi ma casi ñu. 
\p  
\v 16 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i cahan ra zɨquɨ inga cuhva ta catyi ra: Yoñi ñiyɨvɨ natyaa zuhva zahma saa sii zahma sahnu vatyi cua ndɨyɨ zahma saa cuan, ta cua tahndya ca zahma sahnu cuan. 
\p  
\v 17 Ta inga cuhva, yoñi zavaha ndixi panela saa sisi quɨzɨ sahnu vatyi cua cuizo si ta ndaa si ta cua cahndi quɨzɨ sahnu cuan. Cuñi si quɨzɨ saa tatu zavaha ñiyɨvɨ ndixi panela saa vatyi ma tahvi quɨzɨ cuan, ta ma ndoyo ñuhu ndixi cuan. (I cahan ra Jesús cuhva ya vatyi ma cuu nazaca yo cuhva zacuaha maa ra sihin costumbre sahnu.) 
\s1 Nduvaha zehe ra Jairo, ta i tɨɨn minoo ñaha yuzahma ra Jesús 
\p  
\v 18 Nɨɨ ñi sa cahan ra Jesús cuhva cuan, ta i saa minoo ra cu tyiño cuenda ñu hebreo, ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nuu ra Jesús, ta catyi ra: Sa sihi minoo zehi, zoco tatu cua cuhun ndya vehi ta tyizon ndohon sii ña, cua nandoto ña. Catyi ra. 
\p  
\v 19 Ta i nduvita ra Jesús sihin ra sica noo sihin ra, ta cuahan ra sihin ra cuan. 
\p  
\v 20 Ta ityi cuahan ra Jesús, i tuhva minoo ñaha sii ra. Sa usi uu cuiya sa cuhun ña, cuehe sa cuu ña nɨñɨ. Ta i quisi ña ityi sata ra Jesús, ta i tɨɨn ña yuzahma ra. 
\p  
\v 21 Vatyi sica iñi ña: “Vazu zahma ñi ra cua tɨin, ta nduvehi.” 
\p  
\v 22 Zoco i nasico cava ra Jesús, ta i ndyehe ra sii ña, ta catyi ra: Cuzɨɨ xaan iñun, zihi. I nduvohon vatyi i sino iñun sii. Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nduvaha ña. 
\p  
\v 23 Ta cuhva sa saa ra Jesús vehe ra cu tyiño cuan, i ndyehe ra vatyi sa tɨvɨ música, ta cuvaa xaan ñiyɨvɨ, ta sacu saa ñu. 
\p  
\v 24 Ta i catyi ra sihin ñu: Quita ndo ihya. Ñá sihi ña luhlu ya. Quixi ña. Tacuan i catyi ra, ta i sacu ndyaa ñu sii ra. 
\p  
\v 25 Zoco i tava ra Jesús sii ñu, ta zɨquɨ i quɨhvɨ ra, ta i tɨɨn ra ndaha ña, ta i nduvita ña. 
\p  
\v 26 Ta nacahnu cuii ityi cuan i sito ñiyɨvɨ cuhva i cuu. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii uu tahan ra cuaa 
\p  
\v 27 Ta sa quita ra Jesús yucuan, i sindyico uu tahan ra cuaa sii ra, ta cana saa ra, ta catyi ra: ¡Cundahvi iñun sii ndi Zehe ra David! 
\p  
\v 28 Ta sa yaha quɨhvɨ ra Jesús sisi vehe, i tuhva ra cuaa cuan sii ra. Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Atu sino iñi ndo vatyi cuu zanduvehi sii ndo? Ta i nacahan ra cuan, ta catyi ra: Sino iñi ndi, tata. 
\p  
\v 29 Tacuan ta i tɨɨn ra Jesús sɨtɨ nuu ra, ta i catyi ra: Nacuu si tañi cuhva sino iñi ndo. 
\p  
\v 30 Tacuan i catyi ra Jesús, ta i nduvaha sɨtɨ nuu ra cuan. Ta i nacatyi ra Jesús sihin ra vatyi ma nacatyi ra sihin numinoo ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 31 Zoco cuahan ra ta i nacatyi ra sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ ityi cuan cuhva i zavaha ra Jesús. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii minoo ra ñehe 
\p  
\v 32 Ta cuhva sa cua quita ra yucuan, i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii minoo ra ñehe sii ra Jesús. Ñoho minoo tatyi cuihna sii ra cuan. 
\p  
\v 33 I tava ra Jesús sii tatyi cuihna cuan, ta zɨquɨ i quisaha cahan ra ñehe cuan. Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ, ta i catyi ñu: Tañaha ca ndyehe maa yo ñiyɨvɨ hebreo minoo sa tyehen. 
\p  
\v 34 Zoco i catyi ra fariseo: Ihya ra tava tatyi cuihna sihin tundyee iñi sii ra cu nuu sii cuihna. 
\s1 Cundahvi xaan iñi ra Jesús sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 35 I sica noo ra Jesús tahan tahan ñuu nahnu ta ñuu ndyihi. Zacuaha ra sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu tahan tahan nu cuahan ra. I nacatyi ra Tuhun Vaha sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo. Ta zanduvaha ra sii ñiyɨvɨ tandɨhɨ cuii nuu cuehe. 
\p  
\v 36 Ta sa ndyehe ra sii ñiyɨvɨ, i cundahvi xaan iñi ra sii ñu vatyi ndyehe xaan ñu tundoho, ta sica noo ñu ityi cuan ityi ya tañi mvee ticatyi sa yoñi zacuenda sii. 
\p  
\v 37 Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ra sica noo sihin ra: Sa ndisa quehin vatyi cahnu xaan itu, zoco yoñi cuñi zatyiño ta zaquee ra sii si. 
\p  
\v 38 Yucuan cuenda caca ndo sii sitoho itu vatyi natasi ra muzu cua zaquee sii si. 
\c 10  
\s1 I casi ra Jesús usi uu tahan ra apóstol 
\p  
\v 1 I casi ra Jesús usi uu tahan ra. Ta i saha ra tundyee iñi sii ra, ta i cuu tava ra tatyi cuihna, ta zanduvaha ra tandɨhɨ nuu cuehe ta tundoho. 
\p  
\v 2 Ta ihya cuu zɨvɨ sa usi uu tahan ra cuan. Xihna ca ra Simón. Pedro nañi tucu ra, ta ra Andrés yañi ra. Inga ra nañi Jacobo, ta ra Juan yañi ra. Nduu tahan ra cuu zehe ra Zebedeo. 
\p  
\v 3 Ta ra Felipe tucu, ta ra Bartolomé, ta ra Tomás, ta ra Mateo; ra i tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha cuu ra Mateo. Ta ra Jacobo zehe ra Alfeo, ta ra Lebeo. Nañi tucu ra Tadeo. 
\p  
\v 4 Ta inga ra nañi ra Simón. Maa ra cuu cuenda minoo ityi ra cuñi zama sii ra ndyaca ñaha. Ta inga ra nañi ra Judas Iscariote. Cuee ca ta i xico ra sii ra Jesús. 
\s1 I tasi ra Jesús sii sa usi uu tahan ra i casi ra vatyi cua nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ 
\p  
\v 5 I tasi ra Jesús sii sa usi uu tahan ra cuan, ta ihya cuu sa i catyi ra sihin ra: Ma cuhun ndo nu yoñi ñiyɨvɨ hebreo, ta ma quɨhvɨ ndo ñuu nu cu si Samaria. 
\p  
\v 6 Zoco cuhun ndo nu yucu ñiyɨvɨ hebreo vatyi tañi mvee ticatyi sa cua naa cuu ñu. 
\p  
\v 7 Ta ityi cuahan ndo, nacatyi ndo Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ, ta catyi ndo vatyi sa cuñi saa quɨvɨ cundyaca ñaha ra Ndyoo ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 8 Zanduvaha ndo sii ñu cuhu. Zanandoto ndo sii ñu i sihi. Zanduvaha ndo sii ñiyɨvɨ cuhu cuehe tyahyu, ta tava ndo tatyi cuihna. Sa caha ñi ñihi maa ndo cuhva ya, ta sa caha ñi tyindyee maa ndo sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 9 Ma cuizo ndo xuhun cuenda ityi, nu xuhun cuaan, ta nu xuhun cuisi, ta nu xuhun cuatyi. 
\p  
\v 10 Numinoo yɨtɨ ma cuizo ndo. Ma cuizo ndo inga camisa a zapato a minoo tutatu vatyi tahan si sa cuhva ñiyɨvɨ sa casi ra zatyiño tañi maa ndo. 
\p  
\v 11 Tatu cua saa ndo minoo ñuu cahnu a ñuu luhlu, nanducu ndo sii minoo ra vaha, ta ndoo ndo vehe ra ndya quɨvɨ cua quita ndo ñuu cuan. 
\p  
\v 12 Cuhva sa saa ndo minoo vehe catyi ndo: “Nacoo sa vaha sii ra Ndyoo sihin ndo.” 
\p  
\v 13 Ta tatu vaha ñiyɨvɨ cuu ñu vehe cuan, nandoo si tacuan, zoco tatu yɨvɨ ñiyɨvɨ vaha cuu ñu, naquihin ndo tuhun vaha i cahan ndo sihin ñu. 
\p  
\v 14 Ta tatu ma tɨɨn cuenda ñiyɨvɨ sii ndo, ta ña cuñi ñu tyizoho ñu sa cahan ndo, quita ndo vehe cuan ta ñuu cuan ta naquɨzɨ ndo saha ndo vatyi ma cuhun nu ñiyaca ñuu cuan sihin ndo. 
\p  
\v 15 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi quɨvɨ cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, cuaha ca tundoho cua ndyehe ñiyɨvɨ ñuu cuan ta zɨquɨ niyɨvɨ ñuu Sodoma ta ñuu Gomorra. 
\s1 Cuhva cua zavaha ñiyɨvɨ sa ña vaha sihin ñiyɨvɨ sino iñi 
\p  
\v 16 Ndyehe ndo, tañi mvee ticatyi cuu maa ndo, ta tasi sii ndo nu yucu lobo. Listo xaan cuu ndo tañi coo, zoco mazu xaan cuu iñi ndo tañi paloma. 
\p  
\v 17 Ta zacuenda vaha ndo sii ndo sihin ñiyɨvɨ vatyi cua cuhva cuenda ñu sii ndo sii ra cu tyiño. Ta cua cañi ñu sii ndo sisi vehe ñuhu. 
\p  
\v 18 Ta cundyaca ñu sii ndo nuu ra ndyaca ñaha ta nuu ra gobierno sa cuenda mi. Ta tacuan ta cua ñihi ndo cuhva cahan ndo sa cuenda mi nuu ra cuan ta nuu ñiyɨvɨ sa yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu. 
\p  
\v 19 Ta cuhva sa cua cuhva cuenda ñu sii ndo sii ra cu tyiño, ma caca xaan iñi ndo ñaa sa cua cahan ndo vatyi sa zuun ñi caa cuhva cuan cua cuhva maa ra Ndyoo tuhun cua cahan ndo. 
\p  
\v 20 Vatyi yɨvɨ maa ndo cua cahan. Tatyi Ii maa ra Ndyoo sa iyo añima ndo cua cuhva ra tuhun cua cahan ndo. 
\p  
\v 21 Cua xico tuhun rayɨɨ zuun ñi sii yañi ra, ta cua cahñi ñiyɨvɨ sii ra. Ta cua xico tuhun zutu sa ndyihi sii zehe ra. Ta cua cuxaan zehe ñiyɨvɨ sihin zutu ñu ta sihin zɨhɨ ñu, ta cua cuhva cuenda ñu sii ñu vatyi cahñi niyɨvɨ sii ñu. 
\p  
\v 22 Tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ cua cuxaan sihin maa ndo sa cuenda mi, zoco ra ma zaña tuhin ndya nu cua ndɨhɨ tyiemvu, yucuan ra cua cacu. 
\p  
\v 23 Tatu quiñi xaan zavaha ñiyɨvɨ sihin ndo minoo ñuu, cono ndo ta cuhun ndo ndya inga ñuu. Vatyi sa ndisa catyi sihin ndo vatyi tañaha ca ndɨhɨ cuhun ndo tandɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ hebreo ta cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria. 
\p  
\v 24 Ña cahnu ca cuu minoo ra ndyico sii ra ta zɨquɨ ra cu nuu sii ra. Ta ña cahnu ca cuu minoo muzu ta zɨquɨ patrón ra. 
\p  
\v 25 Ra ndyico sii ra, nandoo ra vaha cuu ra tañi ra cu nuu sii ra. Ta nandoo ra cu muzu vaha cuu ra tañi patrón ra. Tatu mi, ra cu nuu vehe, ta catyi ñiyɨvɨ vatyi ra cu nuu sii cuihna sa nañi Beelzebú cui, cuaha ca sa cua cahan ñu sii zehi. 
\s1 Ra tahan si yuhu yo 
\p  
\v 26 Yucuan cuenda ma yuhu ndo sii ñiyɨvɨ. Ñahñi tuhun xehe sa ma quita nu ndisi. Ta ñahñi sa ñoho xehe ta ma coto ñiyɨvɨ sii si. 
\p  
\v 27 Tandɨhɨ tuhun cahan xehi sihin ndo, nacatyi ndo sihin ñiyɨvɨ. Ta tuhun sa xehe xaan quehin sihin ndo, cana saa ndo sii si ndya xiñi vehe. 
\p  
\v 28 Ma yuhu ndo sii ñiyɨvɨ cahñi coño ñuhu ndo vatyi ma cuu cahñi ñu añima ndo. Vaha ca cuyuhu ndo sii ra sa cuu cahñi sii ndo sa ndisa cuii ta zacuhun ra sii ndo andyaya. 
\p  
\v 29 Cuyahvi uu tahan zaa ndyihi sa minoo peso. Caha xaan ndyaa tɨ, zoco ma cuu cuu numinoo tɨ ta canacava tɨ nu ñuhu tatu ma cuhva Zutu yo. 
\p  
\v 30 Ta ndya cuhva ndya ixi xiñi ndo, ta sito ra Ndyoo yozo tahan si. 
\p  
\v 31 Yucuan cuenda ma yuhu ndo. Yahvi xaan ca ndyaa maa ndo ta zɨquɨ ca cuaha xaan zaa ndyihi. 
\s1 Ma yuhu yo cahan yo Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ 
\p  
\v 32 Tandɨhɨ ñiyɨvɨ sa cua catyi sihin inga ñiyɨvɨ vatyi sito ñu sii, yuhvi cua catyi tuqui sihin Zuti, ra ndyaa andɨvɨ, vatyi site sii ñu cuan. 
\p  
\v 33 Zoco ñiyɨvɨ cua catyi ityi nuu inga ñiyɨvɨ vatyi ña sito ñu sii, yuhvi cua catyi tuqui ityi nuu Zuti, ra ndyaa andɨvɨ, vatyi ña site sii ñu cuan. 
\s1 Sa cuenda ra Jesús ta ma cuu cu‑ɨɨn ñiyɨvɨ 
\p  
\v 34 Ma caca iñi ndo vatyi vasi cuhve sa coo sa taxi ñuu ñiyɨvɨ. Ña tacuan cuu si. Vasi ndyaque cuhva cahñi tahan ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 35 Vasi zacahñi tehin rayɨɨ sihin zutu ra ta ñu zɨhɨ sihin zɨhɨ ñu. Ta cua cahñi tahan sono ñiyɨvɨ sihin tyizo ñu. 
\p  
\v 36 Ta cua cuxaan tahan xaan ñiyɨvɨ sihin ñiyɨvɨ sii ñu. 
\p  
\v 37 Ra cuñi ca sii zutu ra a sii zɨhɨ ra ta zɨquɨ sii mi, ña tahan si cuu ra ñiyɨvɨ cuenda mi. Ta ra cuñi ca sii zehe yɨɨ ra a sii zehe zɨhɨ ra ta zɨquɨ sii mi, ña tahan si cuu ra ñiyɨvɨ cuende. 
\p  
\v 38 Ta ra ña cuñi cundyico sii, vazu cuu ra cuende, ña tahan si cuu ra ñiyɨvɨ cuende. 
\p  
\v 39 Ra sa cuñi coo vaha xaan ta zacuenda ra sii ra ñuu ñiyɨvɨ, cunaa ra, ta cunaa ndaha tyiño ra sihin ra. Zoco ra saha sa cuu sa cuenda mi, cua cundito ra tandɨhɨ cuii tyiemvu. 
\s1 Cuhva ñihi ñiyɨvɨ sa vaha sii ra Ndyoo 
\p  
\v 40 Tatu tɨɨn cuenda ñiyɨvɨ sii maa ndo, tɨɨn cuenda ñu sii mi. Ta tatu tɨɨn cuenda ñiyɨvɨ sii mi, tɨɨn cuenda ñu sii ra i tasi sii. 
\p  
\v 41 Ra tɨɨn cuenda sii minoo ra profeta vatyi vasi ra sa cuenda ra Ndyoo, zuun ñi sa vaha cua cuhva ra Ndyoo sii ra tɨɨn cuenda cuan tañi cua cuhva ra sii ra profeta cuan. Ta minoo ra tɨɨn cuenda sii minoo ra vaha vatyi vaha ra, zuun ñi sa vaha cua cuhva ra Ndyoo sii ra tañi sa cua cuhva ra sii ra vaha cuan. 
\p  
\v 42 Ta yoo ra cua cuhva, vazu minoo vaso ndutya visi ñi, sii minoo ra luhlu. Ndisa cuii cua cuhve sa vaha sii ra tatu zavaha ra cuhva cuan sa cuenda sa vatyi ndyico ra sii mi. 
\c 11  
\s1 Tasi ra Juan sii uu tahan ra sica noo sihin ra ndya nu ndyaa ra Jesús 
\p  
\v 1 Sa ndɨhɨ zacuaha ra Jesús cuhva ya sii sa usi uu tahan ra i casi ra, ta zɨquɨ i quita ra yucuan ta cuahan ra zɨɨn zɨɨn ñuu ityi cuan cua zacuaha ra ta nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 2 Ñoho ra Juan vehe caa, ta i saa tyiño nu ndyaa ra sa cuenda cuhva zavaha ra Jesús. Yucuan cuenda i tasi ra sii uu tahan ra ndyico sii ra vatyi cua cahan ra sihin ra Jesús. 
\p  
\v 3 Ta i ndaca tuhun ra cuan sii ra Jesús: ¿Atu yoho cuu ra Cristo, ra cua zacacu sii ndi a cuatu ca ndi naquisi inga ra? 
\p  
\v 4 Ta i nacahan ra Jesús, ta i catyi ra sihin ra cuan: Cuahan ndo ta nacatyi ndo sihin ra Juan tandɨhɨ sa i ndyehe ndo ta sa siñi ndo. 
\p  
\v 5 Nacatyi ndo sihin ra cuhva nandyehe ra cuaa, ta nacaca ra coxo ta nduvaha ra tyahyu ta nacuɨñɨ ra zoho, ta cuhva nandoto ñiyɨvɨ i sihi. Ta nacatyi ndo cuhva siñi ñiyɨvɨ ndahvi Tuhun Vaha, cuhva cua cacu ñu. 
\p  
\v 6 Ta catyi ndo sihin ra vatyi zɨɨ xaan cua cuñi ñiyɨvɨ tatu ma zaña ñu sa sino iñi ñu sii. 
\p  
\v 7 Tacuan i catyi ra Jesús sihin ra ndyico sii ra Juan. Ta sa yaha cuahan ra cuan ta zɨquɨ i quisaha cahan ra Jesús sihin ñiyɨvɨ sa cuenda ra Juan, ta catyi ra: ¿Ñaa sa sindyehe ndo quɨvɨ i sahan ndo nu ityi xaan nu yoñi ñiyɨvɨ iyo? ¿Atu sahan ndo vatyi cua ndyehe ndo minoo tuñɨɨ sa zacanda tatyi? 
\p  
\v 8 Tatu yɨvɨ si cuan ¿ñaa sa sindyehe ndo? ¿Atu sahan ndo vatyi cua ndyehe ndo sii minoo ra ñoho zahma vaha? Ña tacuan vatyi sa sito ndo vatyi ñiyɨvɨ ñoho zahma vaha xaan, iyo ñu vehe rey. 
\p  
\v 9 ¿Ñaa sa sindyehe ndo? ¿Atu sahan ndo vatyi cua ndyehe ndo sii minoo profeta? Zuumi. Ta catyi sihin ndo vatyi ñiñi xaan ca ra cuu maa ra Juan ta zɨquɨ ca tandɨhɨ ca ra profeta. 
\p  
\v 10 Vatyi ra cuan cuu ra cahan si tuhun nuu tutu ra Ndyoo nu catyi si: “Yuhvi ra Ndyoo cua tasi sii minoo ra ityi nuu ca, ta cua zanduvaha ra cuhva iyo ñiyɨvɨ vatyi cua saa moo cuee ca, ta cua tyizoho ñu sa cohon.” 
\p  
\v 11 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi tandɨhɨ rayɨɨ ra cacu, yoñi inga ca ra ñiñi ca ta zɨquɨ ra Juan. Zoco ra luhlu ca, ra cuhun nu ndyaca ñaha ra Ndyoo, cahnu ca ra ta zɨquɨ ra Juan, ra zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 12 Ta ndya quɨvɨ i saa ra Juan ta ndya vityi cuahan coyo ñiyɨvɨ gloria, ñu cuñi ndisa cuii cuhun. Zoco zañihi ñu ta cua zahacanaa ñu sii si. 
\p  
\v 13 Tandɨhɨ ra profeta ta ley ra Moisés ndɨhɨ ca, i cahan si sa cuenda cuhva cua cundyaca ñaha ra Ndyoo ndya cuhva ndya quɨvɨ i saa ra Juan. 
\p  
\v 14 Ta tatu cuñi ndo sino iñi ndo sa quehin, ra Juan cuu ra Elías, ra tahan si quisi. 
\p  
\v 15 Tatu ndyaa zoho ndo, cuɨñɨ ndo. 
\p  
\v 16 ¿Ñaa ñi cuhva quehin sihin ñiyɨvɨ iyo vityi? ¿Tañi yoo ñi sa caa caa ñu? Caa ñu tañi sa ndyihi sa ndyaa nuyahvi, ta cana saa si sii tahan si, ta catyi si: 
\p  
\v 17 “Tɨvɨ ndi cutu, ta ñá sata saha ndo. Ta sata ndi yaa tucuihya iñi, ta ñá sacu ndo.” 
\p  
\v 18 Tacuan iyo maa ndo vatyi i quisi ra Juan, ta ñá sasi vaha ra, ta ñá sihi ra vino, ta catyi ndo vatyi ñoho minoo tatyi cuihna sii ra. 
\p  
\v 19 Ta zɨquɨ i saa mi, ra i quisi ndya gloria. Ta sasi ta sihi, ta catyi ndo vatyi tuhva xein coho ta cuahyi xein. Ta cuxaan ndo vatyi vaha ñiyɨvɨ cui sihin ra iyo cuatyi ta sihin ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha. Tacuan catyi ndo, zoco saha ra Ndyoo sa siñi tuñi maa ra sii ñiyɨvɨ sino iñi sii ra. Ta cua zañaha ñu sii maa ndo vatyi vaha sa siñi tuñi ra Ndyoo. 
\s1 Cua ndyehe xaan ñiyɨvɨ tundoho vatyi ña tyaa ñu yahvi sa cahan ra Jesús 
\p  
\v 20 Tacuan ta zɨquɨ i quisaha cuxaan ra Jesús ta cahan ra sihin sa minoo minoo ñuu nu i zavaha xaan ra sa ndyityi vatyi ñiyɨvɨ ñuu cuan, ñá zama ñu cuhva iyo ñu. Tyehen i catyi ra Jesús: 
\p  
\v 21 ¡Ndahvi yoho ñuu Corazín! ¡Ta ndahvi yoho ñuu Betsaida! Vatyi tatu i zavehi sa ndyityi ndya ñuu Tiro ta ñuu Sidón tañi sa ndyehe maa ndo, sa ndisa vatyi cua zama ñu cuhva iyo ñu, ta cua nducuihya xaan iñi ñu sa cuenda cuatyi ñu ndya cuhva ndɨhvɨ ñu zahma toon ta tyaa ñu ñiyaa xiñi ñu. 
\p  
\v 22 Zoco quɨvɨ cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, ñihi ca cua tasi tuñi ra sii maa ndo ta zɨquɨ sii ñiyɨvɨ ñuu Tiro ta ñuu Sidón cuan. 
\p  
\v 23 Ta yoho ñuu Capernaum, ¿atu sica iñun vatyi cua ndoon ndya gloria? Cua noon ndya andyaya vatyi tatu i zavehi sa ndyityi ndya ñuu Sodoma tañi sa ndyehe ñiyɨvɨ ñuu Capernaum, ndisa vatyi ma zanaa ra Ndyoo ñuu Sodoma cuan ta cua coo si ndya cuhva ndya vityi. 
\p  
\v 24 Zoco catyi sihin ndo vatyi quɨvɨ cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, ñihi ca cua tasi tuñi ra sii ndoho ra ñuu Capernaum ta zɨquɨ sii ñiyɨvɨ ñuu Sodoma. 
\s1 Ñaha ndo, ta cuhve sa quitatu ndo, catyi ra Jesús 
\p  
\v 25 Ta cuhva cuan i catyi ra Jesús: Zacahnu xein suun Ndyoo Zuti. Yoho ndyaca ñohon andɨvɨ ta ñuu ñiyɨvɨ. Tyixehun sa siñi tuñi suun sii ñiyɨvɨ sica iñi vatyi sito xaan ñu, ta zañohon sii si sii ñu cuu tañi sa ndyihi ñuu ñiyɨvɨ ya. 
\p  
\v 26 Tacuan zavohon vatyi tacuan cuñi moo. 
\p  
\v 27 Ta zɨquɨ i catyi tucu ra Jesús: Saha maa ra Ndyoo Zuti tandɨhɨ sa iyo sii maa ra sii mi. Ta yoñi sa sito sii. Maa ñi ra Ndyoo Zuti cuu ra sito sii. Ta maa ñi mi site sii ra Ndyoo Zuti. Yoñi inga ra sito sii ra sa ndisa cuii. Ta zañehi sii yoo ra cuñi, cuhva iyo Zuti sa ndisa. 
\p  
\v 28 Ñáha ndo, tandɨhɨ ndoho ra sitatu xaan sa cuenda tyiño ndo ta sa cuenda sa vee xaan ndyizo ndo cuatyi ndo ta cua cuhve sa quitatu ndo. 
\p  
\v 29 Cuhva ndo sa tyize yugo sa yozo xiñi mi xiñi ndo, ta cutuhva ndo sa cua zañehi sii ndo vatyi mi, vii xaan iye, ta zanduluhlu xein sii, ta cua nañihi ndo cuhva quitatu añima ndo. 
\p  
\v 30 Vatyi ña yɨɨ maa cua cuizo ndo yugo sa cua tyize xiñi ndo, ta carga sa cua cuizo ndo sa cuenda mi, ña vee si. 
\c 12  
\s1 Tohon ra i casi ra Jesús yoco trigo quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 1 Minoo quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ i yaha ra Jesús mahñu itu trigo ñiyɨvɨ. Ta i sizoco ra i casi ra Jesús, ta i quisaha tohon ra zuhva yoco trigo, ta i zavii ra, ta sasi ra sii si. 
\p  
\v 2 Ta cuhva sa ndyehe ra fariseo cuhva zavaha ra, i catyi ra sihin ra Jesús: Ndyehe, zatyiño ra sica noo suhun, ta ña catyi ley yo sa zatyiño yo quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 3 Zoco i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Atu tañaha ca cahvi ndo cuhva i zavaha ra David ta ra ndɨhɨ sihin ra minoo quɨvɨ i sizoco xaan ra? 
\p  
\v 4 I quɨhvɨ ra sisi vehe ñuhu, ta i quihin ra pan ii. Ta i sasi ra sii si, ta ña catyi ley sa casi ra sii si ta nu ra ndɨhɨ sihin ra. Maa ñi ra cu zutu tahan si casi pan cuan. 
\p  
\v 5 ¿Atu tañaha ca cahvi ndo nu ley nu catyi si vatyi zatyiño ra cu zutu sisi vehe ñuhu quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ ta yɨvɨ cuatyi cuu si? 
\p  
\v 6 Ta catyi sihin ndo vatyi ihya iyo minoo ra cahnu ca ta zɨquɨ vehe ñuhu. 
\p  
\v 7 Tatu sa sito ndo ñaa cuñi si catyi si nu i catyi ra Ndyoo vatyi cuñi ra sa cundahvi iñi ndo sii ñiyɨvɨ ta yɨvɨ ca sa cahñi ndo quɨtɨ ta cuhva ndo nɨñɨ tɨ sa cuenda cuatyi ndo, ma tyaa ndo cuatyi sata ñiyɨvɨ sa ñahñi cuatyi iyo. 
\p  
\v 8 Ta ra i quisi ndya gloria cui, ta ndyaca ñaha tuqui quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii minoo ra na‑ityi ndaha 
\p  
\v 9 Tacuan ta cuahan ra Jesús, ta i quɨhvɨ ra vehe ñuhu. 
\p  
\v 10 Ta yucuan ndyaa minoo ra na‑ityi ndaha. Ta inga ra yucu yucuan, i cuñi ra nducu ra cuhva tyaa ra cuatyi sata ra Jesús, ta yucuan cuenda i ndaca tuhun ra sii ra Jesús: ¿Atu catyi ley sa zanduvaha yo sii ñiyɨvɨ quɨvɨ quitatu yo? 
\p  
\v 11 Ta i nacahan ra Jesús ta catyi ra: ¿Yoo ndoho tatu iyo minoo mvee ticatyi zono ndo ta canacava tɨ sisi minoo xahva quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ, atu ma tava ndo sii tɨ? 
\p  
\v 12 Ta ¡ñiñi xaan ca cuu minoo ñiyɨvɨ ta zɨquɨ minoo mvee ticatyi! Yucuan cuenda catyi ley vatyi cuu zavaha yo sa vaha quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 13 Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ra na‑ityi ndaha cuan: Nandɨca ndohon. Ta i nandɨca ra ndaha ra, ta i nduvaha si tañi caa inga si. 
\p  
\v 14 Tacuan ta i quita ra fariseo, ta i quisaha sihñi tahan ra tyiño yozo caa cua cahñi ra sii ra Jesús. 
\s1 Zavaha ra Jesús cuhva i tyaa minoo ra profeta ta sa naha 
\p  
\v 15 Ta sa sito ra Jesús cuhva cuan, i quita ra yucuan, ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i sindyico sii ra. Ta i zanduvaha ra Jesús sii tandɨhɨ ñu cuhu. 
\p  
\v 16 Ta i saha ra tyiño sii ñiyɨvɨ i nduvaha vatyi ma nacatyi ñu yoo ra cuu ra. 
\p  
\v 17 Cuhva cuan i natahan si cuhva i nacatyi ra Isaías, minoo ra profeta, sa cuenda ra Jesús. Ihya cuu Tuhun ra Ndyoo i tyaa ra Isaías: 
\q1  
\v 18 Ihya ra cuu muzi; i casi sii ra; cuñi xein sii ra, ta zɨɨ xaan cuñi sihin ra. 
\q1 Cua cuhva xein Tatyi Ii sii ra, 
\q1 Ta cua nacatyi ra sihin ñiyɨvɨ sa yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu vatyi ndoo xaan zavehi. 
\q1  
\v 19 Ma tusi tahan ra tuhun. 
\q1 Ta ma cana saa ñi ca ra ta cahan ra. Ta ma zacahnu ra sii ra nuu ñiyɨvɨ. 
\q1  
\v 20 Ma cahnu ndɨhɨ ra numinoo tuñɨɨ yacua, ta ma ndahva ndɨhɨ ra ñúhu sa siin ñi cayu. (Cuñi si catyi si vatyi ma quindyaa ndɨhɨ ra tatu siin ñi sino iñi ñiyɨvɨ.) 
\q1 Cua quindyaa ra cuhva ndyaca ñaha ñiyɨvɨ ña vaha, ta cua cundyaca ñaha ra minoo cuhva ndoo xaan. 
\q1  
\v 21 Ta tandɨhɨ cuii ñiyɨvɨ cuu cunɨɨ xaan iñi ñu sii ra vatyi cua tyindyee ra sii ñu. 
\s1 Catyi ra xaan iñi sii ra Jesús vatyi zatyiño ra sihin tundyee iñi sii cuihna 
\p  
\v 22 Tacuan ta i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii minoo ra cuaa ta ñehe ra nu ndyaa ra Jesús. Ta ñoho minoo tatyi cuihna sii ra cuan. Ta i zanduvaha ra Jesús sii ra, ta i cuu nandyehe ra ta nacahan ra. 
\p  
\v 23 Ta iyo xaan i cuñi tandɨhɨ ñiyɨvɨ, ta i catyi ñu: ¿Atu ra ihya cuu ra cu tata ra David, ra cua zacacu sii yo? 
\p  
\v 24 Zoco sa i siñi ra fariseo cuhva cahan ñiyɨvɨ, ta i catyi ra: Ra ihya tava ra tatyi cuihna maa ñi sihin tundyee iñi iyo sii ra Beelzebú, ra cu nuu sii cuihna. 
\p  
\v 25 Ta sa sito ra Jesús cuhva sica iñi ra, ta i catyi ra: Tatu sahñi tahan xaan ñiyɨvɨ minoo ñuu, ndaha cua tɨvɨ ta naa ñuu cuan. Ta tacuan tucu minoo vehe ñiyɨvɨ, tatu sahñi tahan ñu sihin tahan ñu, yatyi xaan cua ndɨhɨ cuhva vaha yucu ñu. 
\p  
\v 26 Ta ma cahñi tahan ra cu nuu sii cuihna sihin inga cuihna vatyi tatu tacuan zavaha ra, yatyi xaan cua ndɨhɨ cuhva iyo sii ra. Ma tava cuihna sii cuihna. 
\p  
\v 27 Ta tatu yuhvi tave sii cuihna sihin tundyee iñi ra Beelzebú, ¿yoo sii tundyee iñi tava ra ndyico sii maa ndo sii si? Maa ra cua zacoto sii ndo vatyi ma tava minoo cuihna sii inga cuihna. 
\p  
\v 28 Ta yuhvi tave sii cuihna sihin tundyee iñi maa ra Ndyoo. Ta cuñi si catyi si vatyi ndisa cuii sa saa cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\p  
\v 29 Ta ¿yoo ra cua cuu quɨhvɨ vehe minoo ra ñihi xaan ta quihin ra ndaha tyiño ra tatu ma cuhñi xihna ra sii ra? Cuñi si sa cuhñi xihna ra sii ra ta zɨquɨ cuu quindyaa ra ndaha tyiño ra. 
\p  
\v 30 Tatu ña zatyiño ñiyɨvɨ sihin, zatɨvɨ ñu tyiñe. Ta tatu ma tyindyee ñu sii, sa nacatyi Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ, cuñi si catyi si vatyi ña saha ñu sa coto ñiyɨvɨ tuhin. 
\p  
\v 31 Yucuan cuenda catyi sihin ndo vatyi cua zaha ra Ndyoo tucahnu iñi tandɨhɨ cuatyi zavaha ñiyɨvɨ ta tandɨhɨ sa quiñi cahan ñu, zoco tatu cahan ñiyɨvɨ ndya vaha ñi sii Tatyi Ii ra Ndyoo, ma zaha ra Ndyoo tucahnu iñi sii ñu. 
\p  
\v 32 Tatu quiñi cahan ñiyɨvɨ sii vii, ra i quisi ndya gloria, cua zaha ra Ndyoo tucahnu iñi sii ñu. Zoco yoo ra cahan quiñi sii Tatyi Ii, ma zaha ra Ndyoo tucahnu iñi sii ra nu ihya ñuu ñiyɨvɨ ta nu inga ñuu ñiyɨvɨ sa cua coo cuee ca. 
\s1 Nacoto yo tatu vaha minoo yutu tatu saha tu yucu vixi vaha 
\p  
\v 33 Minoo yutu vaha, saha tu sɨtɨ vaha. Ta minoo yutu ña vaha, saha tu sɨtɨ ña vaha. Nacoto yo ñaa yutu cuu tahan tahan tu sa cuenda sɨtɨ saha tu. 
\p  
\v 34 ¡Coo xaan cuu maa ndo! ¿Yozo caa cuu cahan ndo tuhun vaha ta ña vaha maa ndo? Yuhu ndo cahan sa situ cuii añima ndo. 
\p  
\v 35 Minoo ra vaha, cahan ra tuhun vaha vatyi iyo sa vaha añima ra. Ta minoo ra ña vaha, ña vaha sa cahan ra vatyi iyo sa ña vaha añima ra. 
\p  
\v 36 Ta catyi sihin ndo vatyi quɨvɨ cua tyicuhva ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, ta cua nacatyi ñu ñaa cuenda i cahan ñu sa minoo minoo tuhun sa ña ñiñi. 
\p  
\v 37 Vatyi sa cuenda tuhun cahan ndo ta cua catyi ra Ndyoo tatu vaha ndo a ña vaha ndo. 
\s1 Ñiyɨvɨ ña vaha cuñi ñu ndyehe ñu minoo sa ndyityi 
\p  
\v 38 Tacuan ta zuhva ra fariseo ta ra maestro cuenda ley i catyi ra sihin ra Jesús: Maestro, cuñi ndi ndyehe ndi minoo zeña sa ndyityi. 
\p  
\v 39 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: Ñiyɨvɨ quiñi xaan iyo ta ñu ña vaha, sica ñu sa ndyehe ñu sa ndyityi, zoco ma ndyehe ca ñu inga zeña ta zɨquɨ cuhva i cuu ra Jonás, minoo ra profeta ta sa naha. 
\p  
\v 40 Vatyi tañi i ñoho ra Jonás uñi quɨvɨ ta uñi sa cuaa sisi tyiyaca cahnu, tacuan tucu cua quɨhɨ ra i quisi ndya gloria uñi quɨvɨ ta uñi sa cuaa sisi ñuhu. 
\p  
\v 41 Ñiyɨvɨ ñuu Nínive cua nduvita ñu ta cua tyaa ñu cuatyi sata ñiyɨvɨ iyo vityi, ta cua catyi ñu vatyi iyo cuatyi ndo vatyi ñiyɨvɨ ñuu Nínive cuan, i zama ñu cuhva iyo ñu sa i nacatyi ra Jonás Tuhun Ndyoo sihin ñu. Ta ihya iyo minoo ra ñiñi ca ta zɨquɨ ra Jonás. 
\p  
\v 42 Ta tacuan tucu minoo ñaha i sindyaca ñaha ndya siyo tyañuhu, cua nandoto ña quɨvɨ cua tyicuhva ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, ta cua tyaa ña cuatyi sata ndo vatyi sica xaan i quisi ña quɨvɨ cuan vatyi cua tyizoho ña sa siñi tuñi sa saha ra Ndyoo sii ra Salomón. Ta ihya iyo minoo ra ñiñi ca ta zɨquɨ ra Salomón. 
\s1 Cuhva cua nandisi tucu tatyi ña vaha inga saha 
\p  
\v 43 Tatu quita minoo tatyi ña vaha sii minoo ra, sica noo tatyi cuihna cuan nu ityi xaan, ta nanducu si nu cua quitatu si, zoco ña nañihi si nu quitatu si, ta catyi si: 
\p  
\v 44 “Cunuhu tuqui ndya vehi nu i quite.” Ta sa nasaa si, nañihi si sii ra i quita si cuan. Ta añima ra cuu tañi minoo vehe sa yoñi ndyaa. Tɨhvɨ ta nduvii vehe cuan. 
\p  
\v 45 Tacuan ta cuahan tatyi cuihna cuan ta quihin si inga usa tahan tahan si sa xaan ca ta zɨquɨ maa si. Ta cuahan tandɨhɨ si cuan cua ndɨhvɨ si añima ra cuan. Ta yaha ca cuhva cua nanduu ra cuan ta zɨquɨ sa xihna ñi. Ta tacuan tucu cua tahan ñiyɨvɨ ña vaha ya. 
\s1 Zɨhɨ ra Jesús ta yañi ra 
\p  
\v 46 Cahan ca ra Jesús sihin ñiyɨvɨ, ta i saa zɨhɨ ra ta yañi ra. I sicuyucu ñu sata vehe, ta i cuñi ñu cahan ñu sihin ra. 
\p  
\v 47 Ta i nacatyi minoo ñiyɨvɨ sihin ra Jesús: Zɨhun ta yañun, nandyaa ñu sata vehe, cuñi ñu cahan ñu suhun. 
\p  
\v 48 Zoco i catyi ra Jesús sihin ra cahan sihin ra: ¿Yoo sa cuu zɨhi? ¿Ta yoo sa cuu yañi? 
\p  
\v 49 Tacuan i catyi ra, ta zɨquɨ i zañaha ndaha ra nu yucu ñiyɨvɨ sica noo sihin ra, ta i catyi ra: Ñu ihya cuu tañi zɨhi, ta ra ihya cuu tañi yañi. 
\p  
\v 50 Vatyi yoo ñiyɨvɨ zavaha cuhva cuñi Zuti, ra ndyaa andɨvɨ, yucuan ñu cuu tañi cuhve ta yañi ta zɨhi. 
\c 13  
\s1 Cahan ra Jesús zɨquɨ minoo cuhva, cuhva ra tasi 
\p  
\v 1 Quɨvɨ cuan i quita ra Jesús vehe, ta i sicundyaa ra yuhu miñi. 
\p  
\v 2 I titahan cuaha xaan ñiyɨvɨ nu ndyaa ra, ta yucuan cuenda i quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo barco, ta i sicundyaa ra. Ta i ndoo tandɨhɨ ñiyɨvɨ nu ñiyɨtɨ. 
\p  
\v 3 Tacuan ta i zacuaha ra sii ñu zɨquɨ cuaha xaan cuhva, ta catyi ra: Cuahan minoo ra nu iyo tyiño ra vatyi cua quɨtɨ ra sɨtɨ trigo nu ñuhu ra. 
\p  
\v 4 Ta cuhva sa quɨtɨ ra sii si, zuhva si i canacoyo ityi. Ta i quisi zaa, ta sasi tɨ sii si. 
\p  
\v 5 Ta inga si i canacoyo nu yaxi ñoho ñuhu vatyi ñoho xaan yuu. Ta yatyi xaan i caña si vatyi yaxi xaan ñoho ñuhu. 
\p  
\v 6 Ta cuhva i ndyehe ñicandyi i naxii si vatyi ñahñi yoho si, ta i na‑ityi si. 
\p  
\v 7 Ta zuhva ca sɨtɨ cuan i canacoyo tɨcuɨ iñu. Ta i caña si, zoco i zahvi iñu sii si. 
\p  
\v 8 Zoco inga tucu zuhva ca sɨtɨ cuan, i canacoyo si nu vaha ñuhu, ta vaha xaan i saha si. Iyo si saha si ziendu sɨtɨ si sa minoo ñi si. Iyo si saha si uñi xico usi. Ta iyo si saha si oco usi. 
\p  
\v 9 Tatu siñi ndo, ¡cuɨñɨ ndo! 
\s1 Cuenda sa i cahan xaan ra Jesús zɨquɨ minoo cuhva 
\p  
\v 10 Tacuan ta i tuhva ra i casi ra Jesús, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Ñaa cuenda tuhvon cahan sihin ñiyɨvɨ zɨquɨ minoo cuhva? 
\p  
\v 11 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra: Saha ra Ndyoo sa coto maa ndo tuhun xehe sa cuenda cuhva ndyaca ñaha maa ra. Zoco ma cuu coto inga ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 12 Ra sa cutuñi iñi zuhva, cuaha ca cua cuhva ra Ndyoo sa cutuñi iñi ra. Ta ra ña cutuñi iñi, cua quindyaa ndɨhɨ ra Ndyoo ndya sa siin cuii ñi cutuñi iñi ra. 
\p  
\v 13 Yucuan cuenda quehin sihin ñu zɨquɨ minoo cuhva vatyi cua ndyehe ñu, zoco ma coto ñu ñaa sa ndyehe ñu. Cua cuɨñɨ ñu, zoco ma cutuñi iñi ñu. Cua cuu si tañi sa ñá siñi ñu. 
\p  
\v 14 Ta sa cuenda maa ñu cua natahan si cuhva i catyi ra Isaías. Ihya cuu cuhva i catyi ra: 
\q1 Ndisa cua cuɨñɨ ndo, zoco ma cutuñi iñi ndo; 
\q1 Cua ndyehe ndo, zoco ma nacoto ndo ñaa sa ndyehe ndo. 
\q1  
\v 15 Vatyi ñihi xaan iñi ndo, ta ña siñi ndo, ta ndaha titahan sɨtɨ nuu ndo; coto ndyehe ndo ta coto cuɨñɨ ndo ta coto cutuñi iñi ndo ta quisi ndo nu ndyei ta zanduvehi sii ndo. 
\m Tacuan i tyaa ra Isaías sa cuenda ñiyɨvɨ ña sino iñi cuan. 
\p  
\v 16 Zoco maa ndo, zɨɨ xaan cuu sii ndo vatyi ndyehe ndo sihin sɨtɨ nuu ndo, ta siñi ndo sihin zoho ndo. 
\p  
\v 17 Ta sa ndisa catyi sihin ndo vatyi cuaha xaan ra profeta ta inga ñiyɨvɨ vaha, i cuñi ñu ndyehe ñu sa ndyehe maa ndo vityi, zoco ñá ndyehe ñu sii si. Ta i cuñi ñu cuɨñɨ ñu sa siñi maa ndo, ta ñá siñi ñu sii si. 
\s1 Nacatyi ra Jesús ñaa cuñi si catyi si cuhva ra quɨtɨ sɨtɨ trigo nu ñuhu 
\p  
\v 18 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús: Cuɨñɨ ndo cuhva cuñi si catyi si sa cuenda cuhva ra quɨtɨ sɨtɨ trigo nu ñuhu. 
\p  
\v 19 Ñiyɨvɨ sa siñi tuhun sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo ta ña cutuñi iñi ñu sii si cuu ñu tañi sɨtɨ sa canacoyo ityi. Ta saa cuihna, ta quindyaa ra tuhun i tasi ra Ndyoo añima ñu. 
\p  
\v 20 Sɨtɨ sa canacoyo tɨcuɨ yuu cuu tañi ñiyɨvɨ sa siñi Tuhun Ndyoo, ta zɨɨ xaan i cuñi ñu. 
\p  
\v 21 Zoco ñá quɨhvɨ vaha Tuhun Ndyoo añima ñu. Ta ña naha cua sino iñi ñu. Tatu sa quisi minoo tundoho zɨquɨ ñu a cuxaan ñiyɨvɨ sihin ñu sa cuenda Tuhun Ndyoo, yatyi xaan cua zaña ñu sii si. 
\p  
\v 22 Ta sɨtɨ sa canacoyo tɨcuɨ iñu cuu tañi ñiyɨvɨ sa siñi Tuhun Ndyoo, zoco sica xaan iñi ñu sa cuenda sa iyo ñuu ñiyɨvɨ ya. Ta tuhun cuca, tuhun zandavi ñaha ñi cuu si. Ta tandɨhɨ cuhva cuan, sahñi si Tuhun Ndyoo, ta ña zatyiño vaha si sihin ñiyɨvɨ cuan. 
\p  
\v 23 Zoco sɨtɨ sa canacoyo nu vaha ñuhu, cuu si tañi ñiyɨvɨ sa siñi Tuhun Ndyoo ta cutuñi iñi ñu sii si, ta vaha xaan zatyiño si sihin ñu. Iyo ñu cuu ñu tañi sɨtɨ sa saha minoo ziendu sa minoo si. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ sa saha uñi xico usi. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ sa saha oco usi tahan sa minoo si. 
\s1 Cuhva yucu ña vaha sa sahnu tɨcuɨ trigo 
\p  
\v 24 Tacuan ta zɨquɨ i cahan ra Jesús zɨquɨ inga cuhva, ta catyi ra: Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo cuhva i tasi minoo ra sɨtɨ vaha nu ñuhu ra. 
\p  
\v 25 Zoco cuhva sa i quixi ñiyɨvɨ, ta i quɨhvɨ minoo ra xaan iñi sii sitoho ñuhu cuan, ta i tasi ra sɨtɨ ña vaha tɨcuɨ trigo, ta cuahan ra. 
\p  
\v 26 I sahnu trigo, ta i caña yoco si. Ta tɨcuɨ trigo i sahnu tucu yucu ña vaha cuan. 
\p  
\v 27 Tacuan ta sahan muzu i sinacatyi ra sihin sitoho ñuhu cuan: “Tata, tatu vaha sɨtɨ i tasun nu ñuhun, ¿yozo caa vatyi i caña tucu yucu ña vaha cuan?” 
\p  
\v 28 Ta i catyi sitoho si: “Minoo ra xaan iñi sii, i zavaha cuhva cuan.” Ta zɨquɨ i ndaca tuhun muzu ra sii ra: “¿Atu cuñun vatyi cutohon ndi yucu ña vaha cuan?” 
\p  
\v 29 Zoco i catyi ra sihin ra: “Ma tohon ndo sii si coto quita ndɨhɨ trigo cuan. 
\p  
\v 30 Vaha ca zandoo yo sii si, nacuahnu si ndya sa sisa si. Ta cua tasi muzu, ta cua tava xihna ra yucu ña vaha cuan ta cuhñi ra cuenda zucu si vatyi cua cayu si. Ta zɨquɨ cua naquihin ra trigo ta tyihi ra sii si nu cua cucumi vehi sii si.” 
\s1 Cuhva sɨtɨ mostaza 
\p  
\v 31 Ta zɨquɨ i cahan tucu ra Jesús zɨquɨ inga cuhva, ta catyi ra: Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo sɨtɨ mostaza sa i tasi minoo ra nu ñuhu ra. 
\p  
\v 32 Ndisa vatyi luhlu ca maa sɨtɨ cuan ta zɨquɨ tandɨhɨ inga nuu sɨtɨ, zoco tatu sa sahnu si, nducahnu ca si ta zɨquɨ tandɨhɨ ca numa, ta nduu si tañi minoo yutu. Ta vasi zaa ta zavaha tɨ taca tɨ zoco tu. 
\s1 Tañi yusa iya cuu cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo 
\p  
\v 33 Ta i cahan tucu ra Jesús zɨquɨ inga cuhva ya: Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi yusa iya sa nazaca minoo ñaha sihin uñi taha arroba yutyi pan, ta cua zanandaa yusa iya cuan sii tandɨhɨ yutyi pan cuan. (Ta tacuan tucu cuahan nducahnu ca sa ndyaca ñaha ra Ndyoo.) 
\s1 Tuhva xaan ra Jesús cahan zɨquɨ minoo cuhva 
\p  
\v 34 I catyi ra Jesús tandɨhɨ ihya sihin ñiyɨvɨ zɨquɨ minoo cuhva ta zɨquɨ inga cuhva, ta ma cahan maa ra tatu ma cahan ra zɨquɨ minoo cuhva. 
\p  
\v 35 Tacuan i cuu si vatyi cua natahan si cuhva i tyaa minoo ra profeta. Ihya cuu sa i tyaa ra: 
\q1 Cua quehin zɨquɨ minoo cuhva; 
\q1 cua nacatyi tuhun i sicoo xehe ndya quɨvɨ i zavaha ra Ndyoo ñuu ñiyɨvɨ. 
\s1 Nacatyi ra Jesús ñaa cuñi si catyi si sa cuenda cuhva sahnu yucu ña vaha tɨcuɨ trigo 
\p  
\v 36 Tacuan ta i natasi ra Jesús sii ñiyɨvɨ, ta i quɨhvɨ ra sisi vehe, ta i tuhva ra i casi ra sii ra, ta catyi ra: Nacatyun sihin ndi ñaa cuñi si catyi si sa cuenda yucu ña vaha sa sahnu tɨcuɨ trigo cuan. 
\p  
\v 37 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: Ra i tasi sɨtɨ vaha cuu ra i quisi ndya gloria. 
\p  
\v 38 Ta ñuhu ra cuu ñuu ñiyɨvɨ. Ta sɨtɨ vaha cuu tañi ñiyɨvɨ sa cuu cuenda ra Ndyoo. Ta yucu ña vaha cuan cuu tañi ñiyɨvɨ sa cuu cuenda cuihna. 
\p  
\v 39 Ta ra xaan iñi sii, cuu ra tasi yucu ña vaha cuan. Cuihna cuu ra cuan. Ta ra cua nacuaan ndaha tyiño cuan cuu ángel. Ta quɨvɨ cua naquihin ra trigo cuan cuu si tañi nu cua ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 40 Ta tañi cuhva i tohon ra yucu ña vaha ta i sahmi ra, tacuan tucu cua cuu si nu ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 41 Cua tasi ra i quisi ndya gloria sii ángel ra vatyi cua tava zɨɨn ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ tyiyuhu sii inga ñiyɨvɨ ta zavaha ñu sa ña vaha ta sii inga ñiyɨvɨ zavaha sa ña vaha, ndɨhɨ ca. 
\p  
\v 42 Cua tyihi ángel sii ñu nu cayu ñúhu. Ta yucuan cua vacu ñu, ta cua casi quihñi noho ñu. 
\p  
\v 43 Ta ñiyɨvɨ zavaha sa vaha cuhva cuñi ra Ndyoo, cua ndundisi xaan ñu tañi ñicandyi nu ndyaca ñaha ra Ndyoo Zutu yo. Tatu siñi ndo sa quehin, cuɨñɨ ndo. 
\s1 Cuhva minoo sa ñoho xehe ta yahvi xaan ndyaa si 
\p  
\v 44 Cuhva ñihi yo sa cundyaca ñaha ra Ndyoo sii yo cuu tañi minoo sa yahvi xaan ndyaa ta ñoho xehe si sisi ñuhu. Ta i nañihi minoo ra sii si, ta natyixehe tucu ra sii si zuun ñi yucuan. Ta zɨɨ xaan i cuñi ra ta cuahan ra ta i xico ra tandɨhɨ sa iyo sii ra, ta i nazata ra ñuhu cuan. 
\s1 Minoo cuhva perla sa yahvi xaan ndyaa 
\p  
\v 45 Ta cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo sii yo vale xaan si tañi minoo cuhva minoo ra zata ndaha tyiño ta naxico ra. Sica noo ra ta nanducu ra perla vaha xaan. 
\p  
\v 46 Ta quɨvɨ i nañihi ra minoo sa yahvi xaan ndyaa, cuahan ra ta i naxico ra tandɨhɨ sa iyo sii ra, ta i nazata ra perla cuan. (Ta tacuan tucu vale xaan Tuhun Ndyoo tañi perla cuan.) 
\s1 Minoo cuhva sa cuenda minoo taraya 
\p  
\v 47 Ta inga tucu cuhva, vatyi cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo taraya sa cañi ra tɨɨn tyiyaca nu tyañuhu ta ñihi ra tandɨhɨ nuu tyiyaca. 
\p  
\v 48 Tatu sa situ taraya ra, tava ra sii si nu ñiyɨtɨ ta yucuan cua cundyaa ra ta cua nacasi ra ñaa tyiyaca cuñi ra. Cua tyihi ra tyiyaca vaha sisi tyica, ta cua zavita ra tyiyaca ña vaha cuan. 
\p  
\v 49 Ta tacuan cua cuu si nu cua ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ. Cua quisi ángel vatyi cua tava zɨɨn ra sii ñiyɨvɨ ña vaha sihin ñiyɨvɨ vaha. 
\p  
\v 50 Ta ñiyɨvɨ ña vaha cuan cua tyihi ra nu cayu ñúhu, ta cua vacu ñu, ta cua casi quihñi noho ñu. 
\s1 Sa vaha xaan sa saa ta sa sahnu 
\p  
\v 51 Tacuan ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Jesús sii ra i casi ra: ¿Atu cutuñi iñi ndo tandɨhɨ cuhva ya? Ta i catyi ra: Cutuñi iñi ndi, tata. 
\p  
\v 52 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra: Tatu cua cutuhva minoo maestro cuenda ley sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo vityi cua cuu ra tañi minoo ra xu vehe sa cumi vaha sa sahnu ta sa saa sa vaha xaan, ta cuu zañaha ra nduu tahan si. 
\s1 Sinuhu ra Jesús ñuu ra, ñuu Nazaret 
\p  
\v 53 Sa ndɨhɨ cahan ra Jesús zɨquɨ cuhva ya ta zɨquɨ i quita ra yucuan, ta cuahan ra. 
\p  
\v 54 Ta i nasaa ra zuun ñi ñuu maa ra. Ta yucuan i quisaha zacuaha ra sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu. Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ, ta catyi ñu: ¿Yozo caa ñihi ra ya cuhva sa casi xaan iñi ra? ¿Ta yozo caa ñihi ra cuhva zavaha ra sa ndyityi? 
\p  
\v 55 Ta zehe ra carpintero cuu sii ra. Ta ña María cuu zɨhɨ ra. Ta ra Jacobo, ta ra José, ta ra Simón, ta ra Judas cuu yañi ra. 
\p  
\v 56 Ta cuhva ra iyo tucu ñu ihya sihin yo. ¿Ta yozo caa vatyi sito ra tandɨhɨ cuhva ya? 
\p  
\v 57 Tacuan i cahan ñiyɨvɨ, ta yucuan cuenda ñá cuñi ñu tyaa ñu yahvi sii ra Jesús. Zoco i catyi ra Jesús sihin ñu: Tyaa ñiyɨvɨ yahvi sii minoo ra profeta, zoco ñiyɨvɨ ñuu ra ta ñiyɨvɨ vehe ra ña tyaa ñu yahvi sii ra. 
\p  
\v 58 Ta ñá zavaha ra Jesús cuaha sa ndyityi yucuan vatyi ñá sino iñi ñiyɨvɨ sii ra. 
\c 14  
\s1 Cuhva i sihi ra Juan, ra i zacoo ndutya 
\p  
\v 1 Quɨvɨ cuan, ra Herodes ndyaca ñaha nacahnu Galilea, ta i siñi ra tuhun ra Jesús. 
\p  
\v 2 Ta i catyi ra sihin muzu ra: Ra Juan Bautista cuu ra cuan. Sa nandoto ra, ta yucuan cuenda ndyityi xaan ra. 
\p  
\v 3 Tacuan i catyi ra Herodes vatyi maa ra cuu ra i tava tyiño ta i tɨɨn ra sii ra Juan, ta sihñi ra sii ra, ta cuahan ra vehe caa. I zavaha ra sii si sa cuenda ña Herodías, ñazɨhɨ ra Felipe yañi ra. 
\p  
\v 4 Ra Juan cuu ra i catyi sihin ra Herodes: Ña vaha sa nacuhun ñazɨhɨ yañun. 
\p  
\v 5 I cuñi ra Herodes cahñi ra sii ra Juan, zoco i yuhu ra sii ñiyɨvɨ vatyi sino iñi tandɨhɨ ñu vatyi cahan ra Juan sa cuenda ra Ndyoo. 
\p  
\v 6 Zoco quɨvɨ tahan si cuiya ra Herodes, i quita zehe ña Herodías vatyi cua cata saha ña nuu ñiyɨvɨ i quisi vico ra. Ta i tahan xaan iñi ra Herodes cuhva i sata saha ña. 
\p  
\v 7 Ta i tyiñaha ra Herodes Ndyoo, ta i catyi ra sa ndisa cuii vatyi cua cuhva ra ñaa ñi maa sa cua caca ña. 
\p  
\v 8 Ta sa i nacatyi zɨhɨ ña sihin ña ñaa sa cua caca ña, ta i catyi ña sihin ra Herodes: Cuhvon xiñi ra Juan Bautista sii sihin minoo nu coho. Catyi ña. 
\p  
\v 9 I nducuihya xaan iñi ra rey Herodes sa siñi ra sa cahan ña, zoco sa tyiñaha ra Ndyoo, ta sa siñi ñiyɨvɨ yucu vico cuan. Ta yucuan cuenda i tasi ra tyiño, ta catyi ra vatyi cuhva ra sii si sii ña. 
\p  
\v 10 Ta i catyi ra vatyi cahndya yuu ra zucu ra Juan sisi vehe caa. 
\p  
\v 11 Ta i quisi ndyaca ra sii si sihin minoo nu coho, ta saha ra sii ña luhlu. Ta i saha maa ña sii si sii zɨhɨ ña. 
\p  
\v 12 Tacuan ta i quisi ra sica noo sihin ra Juan, ta i quihin ra coño ñuhu ra Juan, ta i sityihi ra sii si sisi ñuhu. Ta zɨquɨ cuahan ra ta i nacatyi ra sihin ra Jesús. 
\s1 Cuhva i saha ra Jesús sa casi ohon mil rayɨɨ 
\p  
\v 13 Ta sa sito ra Jesús cuhva cuan, ta i quita ra sisi minoo barco, ta cuahan ra maa tuhun ñi ra ndya minoo nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo. Zoco i ñihi ñiyɨvɨ tuhun, ta i quita ñu ñuu ñu, ta i sindyico ñu sii ra ityi nu ñuhu. 
\p  
\v 14 Ta sa i quita ra Jesús barco, i ndyehe ra cuaha xaan ñiyɨvɨ. Ta i cundahvi xaan iñi ra sii ñu, ta i zanduvaha ra sii ñu cuhu sa sindyaca ñu. 
\p  
\v 15 Ta cuhva sa cua iñi, i quisi ra i casi ra nu ndyaa ra, ta catyi ra sihin ra: Sahiñi xaan. Ta yoñi ñiyɨvɨ iyo ihya. Catyun sihin ñiyɨvɨ nacuhun ñu. Nacuhun ñu nu iyo ñuu ta zata ñu sa casi ñu. 
\p  
\v 16 Zoco i catyi ra Jesús sihin ra: Ña tahan si sa cuhun ñu. Cuhva maa ndo sa casi ñu. 
\p  
\v 17 Ta i catyi ra i casi ra Jesús sihin ra: Ñahñi maa sa cumi ndi ihya. Ohon tahan ñi pan, ta uu tahan ñi tyiyaca. 
\p  
\v 18 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ta ndyaca ndo sii si ihya. 
\p  
\v 19 Tacuan ta i tava ra Jesús tyiño vatyi nacundyaa ñiyɨvɨ nu cuhu. Ta i quihin ra sihin ndaha ra sa ohon tahan pan cuan ta uu tahan tyiyaca cuan, ta i nandyehe ndaa ra. Ta i saha ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo, ta zɨquɨ i sahnu ndyihi ra pan cuan, ta saha ra sii si sii ra i casi ra. Ta i zasa maa ra sii si sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 20 Ta i sasi tandɨhɨ ñiyɨvɨ. Ta ndaha xaan iñi ñu. Ta zɨquɨ i zanacutu ñu usi uu tahan tyica sihin yɨquɨ pan sa nandoo ta tyiyaca cuan. 
\p  
\v 21 Ta ñiyɨvɨ i sasi i cuu ohon mil rayɨɨ ta zɨɨn ñu zɨhɨ ta sa ndyihi. 
\s1 Cuhva i sica ra Jesús nu ndutya 
\p  
\v 22 Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ra i casi ra vatyi nandɨhvɨ ra barco ta cuyaha ra inga siyo miñi. Ta cua nandoo ra Jesús, ta cua catyi ra sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi cunuhu ñu ndya ñuu ñu. 
\p  
\v 23 Ta sa yaha natasi ra Jesús sii ñu, ta zɨquɨ i sahan ra minoo yucu maa tuhun ñi ra vatyi cua cahan ra sihin ra Ndyoo. Ta i cuaa, ta ndyaa ra yucuan maa tuhun ñi ra. 
\p  
\v 24 Ta sa cuahan barco cuan mahñu miñi. Nandaa, nanoo tu zacuu ndutya vatyi ñihi xaan ñoho tatyi nu cuahan tu. 
\p  
\v 25 Ta ñaa ca i tuhva ra Jesús nu yucu ra. Sica ra nu ndutya. 
\p  
\v 26 Ta cuhva sa ndyehe ra sii ra Jesús vatyi sica ra nu ndutya, i yuhu xaan ra, ta i sacu saa ra sihin sa yuhu ra, ta catyi ra: ¡Minoo añima cuu si! 
\p  
\v 27 Zoco i cahan ra Jesús, ta catyi ra: Zandyee ndo iñi ndo. Ma yuhu ndo vatyi mi cui. 
\p  
\v 28 Tacuan ta i catyi ra Pedro sihin ra: Tata, tatu zuun yoho cuu, catyun sihin vatyi caque nu ndutya ta sei ndya nu vasun. 
\p  
\v 29 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ñaha. Ta zɨquɨ i quita ra Pedro barco ta i quisaha sica ra nu ndutya ndya nu vasi ra Jesús. 
\p  
\v 30 Zoco cuhva sa i tuu iñi ra vatyi ñihi xaan ñoho tatyi, ta i yuhu ra. Ta i quisaha ndyee ra sisi ndutya, ta i cana saa ra, ta catyi ra: ¡Tata, zacacun sii! 
\p  
\v 31 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i natɨɨn ra Jesús ndaha ra, ta i catyi ra sihin ra: ¡Siin xaan sino iñun sii! ¿Ñacu ña nɨɨ iñun? Catyi ra. 
\p  
\v 32 Ta i ndɨhvɨ ra Jesús ta ra Pedro sisi barco, ta i cutaxi tatyi. 
\p  
\v 33 Ta zɨquɨ ra ñoho barco cuan, i sicuɨñɨ sɨtɨ ra, ta i zacahnu ra sii ra Jesús, ta catyi ra: Sa ndisa cuii vatyi Zehe ra Ndyoo cuu suun. 
\s1 Cuhva i zanduvaha ra Jesús sii ñiyɨvɨ cuhu nu cu si Genesaret 
\p  
\v 34 Ta i yaha ra miñi, ta i saa ra nu cu si Genesaret. 
\p  
\v 35 Ta cuhva sa i nacoto ñiyɨvɨ yucuan sii ra Jesús, ta i zacoto ñu nacaa cahnu, ta i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii tandɨhɨ ñu cuhu ndya nu ndyaa ra Jesús. 
\p  
\v 36 Ta i sica ñu tumañi iñi sii ra vatyi nacuhva ra sa tɨɨn ñu vazu yuzahma ñi ra. Ta tandɨhɨ ñiyɨvɨ i tɨɨn sii si, i nduvaha ñu. 
\c 15  
\s1 Sa zatɨvɨ añima ñiyɨvɨ 
\p  
\v 1 Tacuan ta zɨquɨ i tuhva zuhva ra fariseo ta ra maestro cuenda ley sii ra Jesús. I quisi ra ndya ñuu Jerusalén, ta i ndaca tuhun ra sii ra Jesús: 
\p  
\v 2 ¿Ñaa cuenda ña zavaha ñiyɨvɨ sica noo suhun costumbre i zandoo ñiyɨvɨ sahnu? Vatyi ña nacatya vaha ñu ndaha ñu ta casi ñu. 
\p  
\v 3 Tacuan i catyi ra cuan, ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Ta ñaa cuenda vatyi ña tyaa maa ndo yahvi sii ley ra Ndyoo vatyi cuñi ndo cundyico ndo costumbre? 
\p  
\v 4 Vatyi i catyi maa ra Ndyoo: “Tyaa ndo yahvi sii zutu ndo ta sii zɨhɨ ndo”, ta “Yoo ra cahan ndya vaha ñi sihin zutu ra a sihin zɨhɨ ra, nacahñi ñiyɨvɨ sii ra.” 
\p  
\v 5 Zoco catyi maa ndo vatyi cuu catyi minoo ra sihin zutu ra a sihin zɨhɨ ra: “Ma cuu tyindyei suun vatyi tandɨhɨ sa iyo sii, saha cuende sii ra Ndyoo.” 
\p  
\v 6 Ta yoo ra catyi cuhva cuan, ña cuñi ca si sa tyindyee ra sii zutu ra a sii zɨhɨ ra, catyi maa ndo. Ta sihin cuhva cuan tyaa siyo ndo ley maa ra Ndyoo vatyi cuñi ndo cundyico ndo sii costumbre maa ndo. 
\p  
\v 7 ¡Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ñiyɨvɨ cuu ndo, zoco ña ndisa! Vaha xaan i cahan ra Isaías sa cuenda ndo quɨvɨ i tyaa ra ihya tuhun i saha ra Ndyoo sii ra: 
\q1  
\v 8 Ihya ñiyɨvɨ zacahnu ñu sii, sihin yuhu ñu. 
\q1 Zoco ña zacahnu ñu sii, sa ndisa. 
\q1  
\v 9 Nahñi tuhun cuu sa zavaha ñu culto; 
\q1 Zacuaha ñu sii ñiyɨvɨ maa maa cuhva costumbre ñiyɨvɨ. 
\q1 Ta ña zavaha ñu cuhva catyi Tuhun Ndyoo sa ndisa. 
\p  
\v 10 Tacuan i nacatyi ra Jesús cuhva i tyaa ra Isaías ta sa naha, ta zɨquɨ i cana ra sii ñiyɨvɨ, ta catyi ra sihin ñu: Tyizoho ndo, ta tyituñi iñi ndo. 
\p  
\v 11 Yɨvɨ sa sasi ñiyɨvɨ ta yɨvɨ sa sihi ñu cuu sa zatɨvɨ añima ñu. Zoco sa quiñi sica iñi ñu ta cahan ñu cuu sa zatɨvɨ añima ñu. 
\p  
\v 12 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i quisi ra i casi ra, ta i catyi ra sihin ra: ¿Atu siton vatyi i cuxaan ra fariseo sihin cuhva cohon? 
\p  
\v 13 Zoco i nacahan ra Jesús ta catyi ra: Tandɨhɨ yava sa ñá tasi Zuti ra ndyaa andɨvɨ, cua quita ndya yoho si. 
\p  
\v 14 Ma tyaa ndo yahvi sii ra fariseo. Cuu ra tañi ra cuaa ta zañaha ra ityi sii inga ra cuaa. Ta tatu zañaha minoo ra cuaa ityi sii inga ra cuaa cua canacava nduu tahan ra sisi minoo xahva. Catyi ra Jesús. 
\p  
\v 15 Ta zɨquɨ i catyi ra Pedro sihin ra Jesús: Nacatyun sihin ndi ñaa cuñi si catyi si cuhva i cohon cuan. 
\p  
\v 16 Ta i catyi ra Jesús: ¿Atu ndya maa ndo ta ña cutuñi iñi ndo? 
\p  
\v 17 ¿Atu ña cutuñi iñi ndo vatyi tandɨhɨ sa sasi ñiyɨvɨ cuahan si ndya sisi ñu ta zɨquɨ quita tucu si? 
\p  
\v 18 Zoco sa quita yuhu ñiyɨvɨ, quita si añima ñu. Ta yucuan cuu sa zatɨvɨ sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 19 Vatyi añima ñu quita tandɨhɨ tuhun ña vaha sa sica iñi ñu. Quita tuhun sa cuñi ñu cahñi ñu sii inga ñiyɨvɨ, sa cuñi rayɨɨ sii inga ñaha ta yɨvɨ ñazɨhɨ ra cuu, sa quiñi zavaha ñu, sa zuhu ñiyɨvɨ, sa vatya ñiyɨvɨ, ta sa cahan ñu ndya vaha ñi sii inga ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 20 Tandɨhɨ ihya cuu sa zatɨvɨ añima ñiyɨvɨ. Zoco tatu casi ñu ta ma nacatya ñu ndaha ñu tañi catyi costumbre, yɨvɨ sa yucuan cua zatɨvɨ sii ñu. 
\s1 Cuhva i sino iñi minoo ñaha inga ñuu sii ra Jesús 
\p  
\v 21 I quita ra Jesús yucuan, ta cuahan ra ndya ñuu Tiro ta ñuu Sidón. 
\p  
\v 22 Ta minoo ñaha cananea sa ndyaa yucuan i ndyehe ña sii ra Jesús, ta i cana saa ña, ta catyi ña: ¡Tata, zehe ra David, cundahvi iñun sii! Ñoho minoo tatyi cuihna sii ña luhlu zehi, ta ndyehe xaan ña tundoho. Catyi ñaha cuan sihin ra Jesús. 
\p  
\v 23 Zoco ñá nacahan ra Jesús sa cahan ña. Ta zɨquɨ i quisi ra i casi ra Jesús, ta i zañiñi ra sii ra, ta catyi ra: Catyun sihin ña vatyi nacuhun ña vatyi ndyico xaan ña sii yo ta cana saa xaan ña. 
\p  
\v 24 Tacuan i catyi ra, ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ña: I tasi ra Ndyoo sii mi maa ñi sa cuenda mvee ticatyi hebreo sa cua naa. Catyi ra. 
\p  
\v 25 Zoco i tuhva ñaha cuan, ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ña nuu ra Jesús, ta catyi ña: ¡Tyindyeun sii, tata! 
\p  
\v 26 Zoco i catyi ra Jesús sihin ña: Natyindyee xihna que sii ñiyɨvɨ ñui vatyi ña vaha sa quindyei pan sa casi zehi ta cuhve sii si casi ina. Catyi ra. 
\p  
\v 27 Zoco i catyi maa ña sihin ra: Ndisa, tata; zoco ndya cuhva ndya ina ta sasi tɨ yu pan sa canacava yumesa nu sasi sitoho tɨ. Ta tacuan tucu ii. 
\p  
\v 28 Tacuan i catyi ña, ta zɨquɨ i catyi ra Jesús: ¡Maha, sino xaan iñun sii! Cua cuu si cuhva cuñi moo. Ta zuun ñi cuhva cuan, ndaha nduvaha ñi zehe ña. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii cuaha xaan ñu cuhu 
\p  
\v 29 I quita ra Jesús yucuan, ta i yaha ra yuhu miñi sa nañi Galilea, ta zɨquɨ i ndaa ra minoo yucu, ta i sicundyaa ra yucuan. 
\p  
\v 30 I saa cuaha xaan ñiyɨvɨ nu ndyaa ra. Sindyaca ñu sii ñu coxo, ta ñu cuaa, ta ñu ñehe, ta ñu cumañi ndaha ta cuaha xaan inga ñu cuhu. I saqui ñu sii ñu nu ndyaa ra Jesús, ta i zanduvaha ra sii ñu. 
\p  
\v 31 Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ vatyi i cuu nacahan ñu ñehe, ta ñu cumañi ndaha i nacundyaa ndaha ñu. Ta i cuu nacaca ñu coxo ta nandyehe ñu cuaa. Ta i quisaha zacahnu xaan ñiyɨvɨ sii ra cu Ndyoo cuenda ñiyɨvɨ hebreo. 
\s1 Cuhva i saha ra Jesús sa casi cumi mil rayɨɨ 
\p  
\v 32 Tacuan ta zɨquɨ i cana ra Jesús sii ra i casi ra, ta i catyi ra sihin ra: Cundahvi xaan iñi sii ñiyɨvɨ ya vatyi sa uñi quɨvɨ ndyaa ñu ihya sihin, ta ñahñi maa sasi ñu. Ña cuñi natasi sii ñu ndya vehe ñu tatu ma casi ñu coto cuañaa ñu ityi cuhun ñu. 
\p  
\v 33 Tacuan ta i catyi ra i casi ra Jesús sihin ra: Zoco ¿ndya ityi cua quihin yo sa casi cuaha xaan ñiyɨvɨ ya sicuhu ya? Ta yoñi ñiyɨvɨ iyo ihya. Catyi ra. 
\p  
\v 34 I ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Yozo tahan pan cumi ndo? Ta i catyi ra cuan: Usa tahan ta uu tahan tyiyaca ndyihi. Catyi ra. 
\p  
\v 35 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús vatyi nacundyaa ñiyɨvɨ nu ñuhu. 
\p  
\v 36 Ta i quihin ra sa usa tahan pan cuan ta tyiyaca ndyihi cuan sihin ndaha ra, ta saha ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo. Ta zɨquɨ i sahnu ndyihi ra sii si, ta saha ra sii ra i casi ra, ta i zasa maa ra sii si sii ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 37 I sasi tandɨhɨ ñu, ta ndaha xaan iñi ñu. Ta zɨquɨ i zacutu ñu usa tahan tyica sihin yu pan cuan ta tyiyaca sa nandoo cuan. 
\p  
\v 38 Ñiyɨvɨ i sasi i cuu cumi mil rayɨɨ ta zɨquɨ ñu zɨhɨ ta sa ndyihi. 
\p  
\v 39 Yaha cuan ta i natasi ra Jesús sii ñiyɨvɨ ndya vehe ñu, ta i ndɨhvɨ ra barco ta cuahan ra ndya nu cu si Magdala. 
\c 16  
\s1 Sica ra fariseo ta ra saduceo minoo sa ndyityi sii ra Jesús 
\p  
\v 1 I quisi ra fariseo ta ra saduceo nu ndyaa ra Jesús vatyi cuñi ra coto ihñi ra sii ra, ta i sica ra sii ra vatyi zañaha ra minoo sa ndyityi sii ra sa quita ndya andɨvɨ. 
\p  
\v 2 Zoco i nacahan ra Jesús ta catyi ra sihin ra: Sa sahiñi tuhva maa ndo catyi: “Cua cundisi vaha ityaan vatyi cuaha xaan vico.” 
\p  
\v 3 Ta sa ñaha ñi tatu cuaha vico, tuhva ndo catyi: “Ña vaha cua cuu quɨvɨ vityi vatyi iñi ñaa.” Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa ndo. Tuhva ndo nacoto ñaa sa cua coo sa cuenda cuhva caa andɨvɨ, zoco ña nacoto ndo ñaa sa cua cuu ñuu ñiyɨvɨ sa cuenda cuhva ya vityi. 
\p  
\v 4 Ñiyɨvɨ ña vaha sa iyo vityi, iyo xaan cuatyi ñu, ta sica ñu sa ndyehe ñu sa ndyityi, zoco minoo ñi zeña cua ndyehe ñu tañi cuhva i cuu sii ra Jonás. Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i zandoo ra sii ra cuan ta cuahan ra. 
\s1 Tuhun cahan ra fariseo cuu tañi yusa i siya 
\p  
\v 5 Cuhva sa yaha ra i casi ra Jesús ndya inga siyo miñi, i naa iñi ra cuizo ra pan casi ra. 
\p  
\v 6 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra: Ndyehe ndo. Zacuenda ndo sii ndo sihin yusa i siya sii ra fariseo ta ra saduceo. 
\p  
\v 7 Tacuan i catyi ra Jesús, ta i natuhun tahan ra i casi ra, ta i catyi ra: Cahan ra tacuan vatyi ñahñi pan ndyizo yo. 
\p  
\v 8 I sito ra Jesús sa natuhun ra, ta catyi ra: ¿Ñaa cuenda catyi ndo vatyi ñahñi pan ndyizo ndo? ¡Siin xaan sino iñi ndo! 
\p  
\v 9 ¿Atu tañaha ca cutuñi iñi ndo? ¿Atu ña nacohon iñi ndo sa ohon tahan pan i zase sii ohon mil rayɨɨ? ¿Ta yozo tahan ca tyica si i naquihin ndo? 
\p  
\v 10 Ta ¿atu ña nacohon iñi ndo sa usa tahan pan i zase sii cumi mil rayɨɨ? ¿Ta yozo tahan ca tyica si i naquihin ndo? 
\p  
\v 11 ¿Ta yozo caa vatyi ña tuu iñi ndo vatyi ñá quehin sa cuenda pan cuhva i catyi vatyi nazacuenda ndo sii ndo sihin yusa i siya sii ra fariseo ta ra saduceo? 
\p  
\v 12 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i cutuñi iñi ra i casi ra vatyi ña cahan ra Jesús tuhun pan, zoco cahan ra sa cuenda cuhva zacuaha ra fariseo ta ra saduceo (vatyi ña vaha si). 
\s1 Nacatyi ra Pedro vatyi ra Jesús cuu ra cua zacacu sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 13 Cuhva i saa ra Jesús ndya nu cu si Cesarea de Filipo i ndaca tuhun ra sii ra i casi ra: ¿Ñaa catyi ñiyɨvɨ yoo ra cuu vii, ra i quisi ndya gloria? 
\p  
\v 14 Ta i catyi ra sihin ra: Iyo ñiyɨvɨ catyi vatyi minoo ra i nandoto cuun tañi ra Juan, ra i zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ a ra Elías a ra Jeremías a inga ra cu profeta ta sa naha cuun. 
\p  
\v 15 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra: Ta maa ndo, ¿yoo ra cui catyi maa ndo? 
\p  
\v 16 Ta i catyi ra Simón Pedro: Yoho cuu ra Cristo, ra cua zacacu sii ndi. Ta zehe ra Ndyoo ndito cuu suun. 
\p  
\v 17 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: Zɨɨ xaan cuu suun, Simón, zehe ra Jonás, vatyi yoñi ñiyɨvɨ zañaha cuhva cuan suun. Maa Zuti ra ndyaa andɨvɨ i zañaha cuhva cuan suun. 
\p  
\v 18 Ta yuhvi catyi suhun vatyi yoho cuu ra Pedro. Ta nu yuu ya cua zandei vehe ñuhi, ta ma cuu zahacanaa tuhun sihi ta andyaya sii vehe ñuhi. 
\p  
\v 19 Ta yuhvi cua cuhve ndaha tɨcuɨ suun sa cuenda nu ndyaca ñaha ra Ndyoo, ta ñaa sa cua cuhñun ihya ñuu ñiyɨvɨ, cua cunuhñi tucu si ityi nuu ra Ndyoo. Ta sa cua ndasun ihya, ñuu ñiyɨvɨ, cua ndasi tucu si ityi nuu ra Ndyoo. 
\p  
\v 20 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ ñihi xaan i saha ra tyiño sii ra i casi ra vatyi ma nacatyi ra nu sihin minoo ñiyɨvɨ vatyi ra Cristo cuu ra. 
\s1 Zacoto ra Jesús cuhva cua cuu ra 
\p  
\v 21 Ta ndya cuhva cuan i zacoto ra Jesús casi xaan sii ra i casi ra yozo caa cuñi si sa cuhun ra ñuu Jerusalén. Ta ra mandoñi ta ra zutu nahnu ta ra cu maestro cuenda ley cua zandyehe xaan ra tundoho sii ra. I catyi ra Jesús sihin ra i casi ra vatyi cua cahñi ra cuan sii ra, zoco sa cu uñi quɨvɨ ta cua nandoto ra. 
\p  
\v 22 Ta zɨquɨ i tava zɨɨn ra Pedro sii ra, ta ñihi xaan i cahan ra sihin ra, ta catyi ra: ¡Numinoo saha, ta ma tahan si suun, tata! ¡Natyindyee ra Ndyoo suun, ta ma tohon sa tacuan! 
\p  
\v 23 Zoco i nasico cava ra Jesús, ta i catyi ra sihin ra Pedro: ¡Cuɨñɨ siyon sii, cuihna! Zayanga xoon sii, vatyi ña sica iñun cuhva sica iñi ra Ndyoo. Sica iñun cuhva sica iñi ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 24 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra i casi ra: Tatu iyo ra cuñi cundyico sii, nazama ra cuhva iyo ra. Ta ma zacahnu ra sii ra. Ta nandyehe ra tundoho sa cuenda mi. Ta nazavaha ra cuhva zavehi. 
\p  
\v 25 Tatu ña cuñi ñiyɨvɨ sa cuu ñu sa cuenda Tuhun Ndyoo, cua cuu ñu, ta cua cuhun ñu andyaya, ta ma cundito ñu sihin ra Ndyoo. Zoco tatu cua cuu ñiyɨvɨ sa cuenda mi a sa cuenda Tuhun Ndyoo cua cundito ñu sihin ra Ndyoo. 
\p  
\v 26 ¿Ñaa sa ñihi ñiyɨvɨ sa zahacanaa ñu tandɨhɨ sa iyo ñuu ñiyɨvɨ ta quɨvɨ cua cuu ñu, ndaha cua naa ñi ñu? ¿Ta yozo caa cuu tyiyahvi ñiyɨvɨ ta ñihi tahvi añima ñu? 
\p  
\v 27 Vatyi yuhvi, ra i quisi ndya gloria, cua quisi inga saha, ta tyaqui xaan cua cui tañi cuhva caa Zuti. Cua quisi sihin ángel, ta zɨquɨ cua tyiyahvi sii minoo minoo ñiyɨvɨ sa cuenda cuhva i zavaha ñu. 
\p  
\v 28 Sa ndisa cuii catyi sihin ndo vatyi iyo zuhva ra yucu ihya, ma cuu ra ndya cuhva ndya cua ndyehe ra vatyi ndisi tucu ra i quisi ndya gloria inga saha sihin cuhva cua cundyaca ñaha ra sii ñiyɨvɨ. 
\c 17  
\s1 Cuhva i zama ra Ndyoo cuhva caa ra Jesús minoo saha 
\p  
\v 1 I yaha iñu quɨvɨ, ta zɨquɨ i quihin ra Jesús sii ra Pedro ta ra Jacobo ta ra Juan yañi ra Jacobo ta cuahan ra sihin maa ñi maa ra ndya minoo yucu zucu xaan. 
\p  
\v 2 Ta yucuan i zama cuhva caa ra Jesús ityi nuu ra cuan. Ndisi xaan i nduu nuu ra tañi ñicandyi, ta cuisi xaan i nduu zahma ra tañi ñúhu. 
\p  
\v 3 Ta zuun ñi cuhva cuan, i ndyehe ra sii ra Moisés ta ra Elías. (Ra i sihi ta sa naha cuu nduu tahan ra cuan.) Natuhun ra sihin ra Jesús. 
\p  
\v 4 Ta zɨquɨ i catyi ra Pedro sihin ra Jesús: Tata, ¡vaha xaan yucu yo ihya! Tatu cuñun cua zavaha ndi uñi tahan vehe tyiyahva, minoo cuenda moo, ta minoo cuenda ra Moisés, ta inga si cuenda ra Elías. 
\p  
\v 5 Nɨɨ ñi sa cahan ra Pedro, ta i quisi minoo vico ndisi xaan si, ta ndaha tyazi si sii tandɨhɨ ra; ta sisi vico cuan i siñi ra minoo nduzu, ta catyi si: Ra ihya cuu Zehi. Cuñi xein sii ra. Zɨɨ xaan cuñi sihin ra. Cuɨñɨ ndo sa cahan ra. 
\p  
\v 6 Ta sa siñi ra i casi ra Jesús tuhun cuan, i sicava ndyayu ra nu ñuhu, ta i yuhu xaan ra. 
\p  
\v 7 Ta zɨquɨ i tuhva ra Jesús sii ra, ta i tyizo ra ndaha ra sii ra, ta catyi ra: Nduvita ndo. Ma yuhu ndo. 
\p  
\v 8 Ta cuhva sa nandyehe ra, yoñi inga ca ra ndyehe ra, maa ñi ca ra Jesús. 
\p  
\v 9 Ta cuhva sa vasi noo ra yucu cuan, ñihi xaan i saha ra Jesús tyiño sii ra, ta catyi ra: Ma nacatyi ndo sa ndyehe ndo nu sihin minoo ñiyɨvɨ ndya sa yaha nandoto ra i quisi ndya gloria sisi sa i sihi ra. 
\p  
\v 10 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra i casi ra sii ra: ¿Ñaa cuenda catyi ra maestro cuenda ley vatyi tahan si sa quisi xihna ca ra Elías? 
\p  
\v 11 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra: Sa ndisa vatyi xihna ca cua quisi ra Elías, ta cua zanduvaha ra tandɨhɨ. 
\p  
\v 12 Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi sa i quisi ra Elías, ta ñá nacoto ñiyɨvɨ sii ra. I zavaha ñu sihin ra tandɨhɨ sa cuñi maa ñu. Ta zuun ñi cuhva cuan cua ndyehe tucu ra i quisi ndya gloria tundoho zacuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 13 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ cutuñi iñi ra i casi ra vatyi cahan ra Jesús tuhun ra Juan, ra i zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ. 
\s1 I zanduvaha ra Jesús sii minoo ra luhlu sa ñoho tatyi cuihna 
\p  
\v 14 Cuhva sa i nasaa ra nu yucu tuu xaan ñiyɨvɨ, i tuhva minoo ra sii ra Jesús, ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nuu ra, ta catyi ra: 
\p  
\v 15 Tata, cundahvi iñun sii ra luhlu zehi. Ñihi xaan tahan ra, ta ndyehe xaan ra tundoho. Cuaha xaan saha nduva ra nu ñoho ñúhu a sisi ndutya. 
\p  
\v 16 I quisi ndyaque sii ra sii ra sica noo suhun, zoco ñá cuu zanduvaha ra sii ra. 
\p  
\v 17 Ta i nacahan ra Jesús, ta i catyi ra: ¡Ndoho cuu ñiyɨvɨ ña sino iñi, ta ña vaha ndo! Ma cundyee iñi cundyei sihin ndo naha xaan ca. Ta ndyaca ndo sii ra luhlu ña ihya. 
\p  
\v 18 Tacuan ta zɨquɨ i cahan ra Jesús sihin tatyi cuihna, ta i tava ra sii si sii ra luhlu, ta i nduvaha ra zuun ñi caa cuhva cuan. 
\p  
\v 19 Cuee ca i cahan ra i casi ra sihin maa ñi maa ra Jesús, ta i catyi ra: ¿Ñacu ñá cuu tava maa ndi sii tatyi cuihna cuan? 
\p  
\v 20 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ñá cuu sii ndo vatyi siin cuii ñi sino iñi ndo. Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi tatu sino iñi ndo vazu zuhva ñi tañi cuhva caa minoo sɨtɨ mostaza, cua cuu catyi ndo sihin yucu ya: “Cuɨñɨ siyon ihya, ta cuhun inga ityi.” Ta cua cuɨñɨ siyo si. Ta ñahñi maa sa ma cuu sii ndo. 
\p  
\v 21 Zoco nuu tatyi cuihna sa ñoho sii ra luhlu cuan, quita si maa ñi sa caca ndo sii ra Ndyoo ta coo ndyitya ndo. 
\s1 Zacoto tucu ra Jesús inga saha cuhva cua cuu ra 
\p  
\v 22 Nɨɨ ñi sa ɨɨn ñi sica noo ra nu cu si Galilea, i catyi ra Jesús sihin ra: Cua xico minoo ra sii ii, yuhvi ra i quisi ndya gloria. 
\p  
\v 23 Ta cua cahñi ñiyɨvɨ sii, ta sa cu uñi quɨvɨ cua nandoto tuqui. Ta sa catyi ra Jesús cuhva cuan, cuihya xaan i cuñi ra i casi ra. 
\s1 Xuhun cuenda vehe ñuhu 
\p  
\v 24 Cuhva i saa ra Jesús sihin ra i casi ra ndya ñuu Capernaum, ra zatyiyahvi sii ñiyɨvɨ xuhun cuenda vehe ñuhu i sahan ra i sicahan ra sihin ra Pedro, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Atu ña tuhva ra maestro ndo tyiyahvi xuhun cuenda vehe ñuhu? 
\p  
\v 25 Ta i catyi ra Pedro: Tuhva ra. Ta cuhva sa quɨhvɨ ra Pedro sisi vehe i cahan xihna ra Jesús sihin maa ra, ta catyi ra: ¿Yozo caa cuñi oo, Simón? ¿Yoo sii zatyiyahvi ra rey, ra ndyaca ñaha ñuu ñiyɨvɨ ya? ¿Atu zatyiyahvi ra sii ñiyɨvɨ sii ra a sii ñiyɨvɨ inga ñuu? 
\p  
\v 26 Ta i nacahan ra Pedro ta catyi ra: Sii ñiyɨvɨ inga ñuu zatyiyahvi ra. Ta yɨvɨ sii ñiyɨvɨ sii ra. Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndisa. Ta ñiyɨvɨ sii ra, ña tahan si tyiyahvi ñu. 
\p  
\v 27 Zoco ña cuñi yo sa zacuxaan yo sii ñiyɨvɨ. Yucuan cuenda cuahan ndya miñi ta cañun zuelun. Tyiyaca sa cua tɨɨn sii si sa xihna ñi, ndyehun yuhu tɨ, ta cua nañuhun minoo xuhun. Ta maa cuhva ñi tyiyahvun sa cuenda mi ta sa cuenda moo. Cuhun sihin si, ta tyiyahvun. 
\c 18  
\s1 ¿Yoo ra cuu ra ñiñi ca? 
\p  
\v 1 Cuhva cuan i tuhva ra i casi ra Jesús sii ra, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Yoo nduhvi cuu ra ñiñi ca sa cuenda ra Ndyoo? 
\p  
\v 2 Tacuan i catyi ra, ta i cana ra Jesús sii minoo ra luhlu ndya nu ndyaa ra. Ta i sañi ndyaa ra sii ra mahñu nu yucu ra. 
\p  
\v 3 Ta i catyi ra sihin ra sica noo sihin ra: Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi tatu ma zama ndo cuhva iyo ndo ta nduu ndo tañi sa ndyihi sa ñahñi cuatyi, ma cuu quɨhvɨ ndo nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\p  
\v 4 Ra ñiñi ca nu ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu ra zanduluhlu sii ra ta nduu ra tañi minoo ra luhlu. 
\p  
\v 5 Ta yoo cua tɨɨn cuenda vaha sii minoo ra luhlu tañi ra ya sa cuenda mi, tɨɨn cuenda tucu ra sii mi cuhva cuan. 
\s1 Ica xaan tatu zavaha yo cuatyi 
\p  
\v 6 Yoo ra cua zañaha sii minoo ra luhlu sa sino iñi sii, tañi ra luhlu ya cuhva zavaha ra sa ña vaha ta ma cundyico ca ra sii, vaha ca tatu sa i sihñi ñiyɨvɨ zucu ra cuan sihin minoo yuu yozo vee xaan ta zavita ñu sii ra sisi tyañuhu yatyi ca. 
\p  
\v 7 ¡Ndahvi ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ vatyi tandɨhɨ tyiemvu iyo sa ña vaha sa cuñi ñu zavaha ñu! Ta tacuan cua cuu si, zoco ndahvi ñi cuu ra tyiyuhu sii ñiyɨvɨ ta zavaha ñu cuatyi. 
\p  
\v 8 Yucuan cuenda tatu cuñun zavohon sa ña vaha sihin ndohon a sihin sohon, cahndya ndaxun sii si ta zaviton sii si vatyi vaha ca cuhun gloria tañi minoo ra ñahñi ndaha a minoo ra coxo ta ma cuhun andyaya sihin nduu tahan ndohon ta nduu tahan sohon sisi ñuhu sa ma ndahva. 
\p  
\v 9 Ta tatu cuñun ndyehun sa ña vaha sihin minoo sɨtɨ nuun, tavon sii si ta zaviton sii si vatyi vaha ca cua quɨhvun gloria sihin minoo ñi sɨtɨ nuun nu ndyaca ñaha ra Ndyoo, ta ma cuhun sihin nduu tahan sɨtɨ nuun andyaya nu cayu ñúhu. 
\s1 Cahan ra Jesús zɨquɨ minoo cuhva, cuhva minoo mvee ticatyi sa cua naa 
\p  
\v 10 Zaha ndo cuenda sii ndo, ta ma catyi ndo sa ma tyaa ndo yahvi vazu sii ra ndyihi vatyi catyi sihin ndo vatyi ndya gloria ta ángel zacuenda sii ra ndyihi tandɨhɨ cuii tyiemvu nandyaa ra ityi nuu ra Ndyoo Zuti, ra ndyaa gloria. 
\p  
\v 11 Vatyi yuhvi, ra i quisi ndya gloria, vasi zacaqui sii ra cua naa. 
\p  
\v 12 ¿Yozo caa sica iñi ndo? Tatu iyo minoo ra, ta iyo minoo ziendu mvee ticatyi zono ra ta tatu cua naa minoo tɨ, ¿atu ma zandoo ra sii inga cumi xico sahun cumi tahan tɨ ta cuhun ra ndya yucu ta nanducu ra sii quɨtɨ sa cua naa cuan? 
\p  
\v 13 Ta tatu sa nañihi ra sii tɨ, sa ndisa catyi sihin ndo vatyi zɨɨ xaan ca cua cuñi ra sa cuenda tɨ ta zɨquɨ sa cuenda tandɨhɨ inga cumi xico sahun cumi tahan tɨ sa ñá cua naa. 
\p  
\v 14 Ta zuun ñi cuhva cuan ña cuñi Zutu yo ra ndyaa andɨvɨ sa cua naa numinoo ra luhlu tañi ra ya. 
\s1 Cuhva cuñi si sa zaha yo tucahnu iñi sii hermano yo 
\p  
\v 15 Tatu zavaha minoo hermano sa ña vaha suhun. Cuahan ndya vehe ra ta nacahan vohon sihin ra maa tuhun ñi ra ta nacatyun sihin ra ñaa sa ña vaha i zavaha ra suhun. Tatu tyaa ra yahvi sa cohon ta ndaca ra tucahnu iñi suun hermano vaha cua cuu ra. 
\p  
\v 16 Zoco tatu ma tyaa ra yahvi sa cohon sa xihna ñi, cuhun inga saha sihin minoo a uu tahan hermano. Tacuan ta tandɨhɨ sa cohon sihin ra ta cua catyi inga ra ndɨhɨ suhun vatyi sa ndisa cohon, cua cuu ra sa ndaa. 
\p  
\v 17 Ta tatu ma tyaa ra yahvi sa cahan inga hermano. Nacatyun nuu tandɨhɨ ra hermano vehe ñuhu ñaa sa ña vaha i zavaha ra suhun. Ta tatu ma tyaa ra yahvi sa cahan tandɨhɨ hermano, catyi ndo vatyi yɨvɨ ca ra sino iñi cuu ra, ta cuu ra tañi minoo ra zavaha sa ña vaha, tañi zavaha ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha vatyi sica ra cuaha ca. 
\p  
\v 18 Sa ndisa catyi sihin ndo ñaa sa cua cuhñi ndo ñuu ñiyɨvɨ ya, cua cunuhñi tucu si andɨvɨ. Ta ñaa sa cua ndasi ndo ñuu ñiyɨvɨ ya, cua ndasi tucu si andɨvɨ. 
\p  
\v 19 Ta catyi tuqui sihin ndo vatyi tatu cua ndu‑ɨɨn uu tahan ndo ihya ñuu ñiyɨvɨ sa cuenda sa cua caca ndo, ra Ndyoo Zuti, ra ndyaa andɨvɨ, cua cuhva ra sii si sii ndo. 
\p  
\v 20 Vatyi tatu titahan vazu uu a uñi tahan ndo sa cuenda mi, yucuan ndyei sihin ndo. 
\p  
\v 21 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i tuhva ra Pedro sii ra, ta i ndaca tuhun ra sii ra: Tata, ¿yozo tahan saha cuñi si sa zehi tucahnu iñi sii minoo hermano tatu zavaha ra sa ña vaha sihin? ¿Atu zehi tucahnu iñi sii ra usa tahan saha? 
\p  
\v 22 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ña catyi suhun vatyi usa tahan saha ñi. Catyi vatyi ndya tañi cumi ziendu cumi xico usi tahan saha a cuaha ca. 
\s1 Cuhva iyo minoo muzu ña cuñi zaha tucahnu iñi sii ñiyɨvɨ 
\p  
\v 23 Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo rey, ra cuñi coto yozo tavi muzu ra sii ra. 
\p  
\v 24 Ta sa quisaha tava ra cuenda sa cuenda minoo minoo ra, ta i quisi ndyaca ñu minoo ra tavi xaan sii ra. Cuaha xaan millón tavi ra sii ra. 
\p  
\v 25 Ñá cuu tyiyahvi ra sii ra ta yucuan cuenda i catyi rey cuan vatyi cua xico ra sii ra sihin ñazɨhɨ ra ta zehe ra, ta cua zatyiño ñu tyiño ñiyɨvɨ. Ta cua nduyahvi tandɨhɨ ndaha tyiño ra, ta tacuan ta cua nañihi rey cuan xuhun sa tavi ra cuan sii ra. 
\p  
\v 26 Yucuan cuenda i sicuɨñɨ sɨtɨ muzu ra, ta i zacahnu ra sii ra, ta i catyi ra sihin ra: “Tata, zandyeun iñun ndyehun sii, ta cua tyiyahvi tandɨhɨ sa tavi suun.” 
\p  
\v 27 Tacuan ta i cundahvi iñi rey cuan sii muzu ra, ta i zaña ra sii ra, ta i zaha ra tucahnu iñi sii ra sa cuenda tandɨhɨ sa tavi ra sii ra, ta ma tyiyahvi ra sii ra. 
\p  
\v 28 Zoco zuun ñi muzu cuan i quita ra, ta i nañihi ra sii inga ra cu muzu sihin ra. Tavi ra uu mil ñi sii ra. Ta i tɨɨn cuɨtɨ ra zucu ra, ta i catyi ra: “¡Tyiyahvun sa tavon sii!” 
\p  
\v 29 Ta inga muzu cuan i sicuɨñɨ sɨtɨ ra ityi nuu ra, ta i sica ra tumañi iñi sii ra, ta i catyi ra: “Zandyeun iñun ndyehun sii. Ta cua tyiyahvi tandɨhɨ sa tavi suun.” Catyi ra. 
\p  
\v 30 Zoco ñá cuñi ra cundahvi iñi sii ra. Ta cuahan ra sihin ra, i sityihi ra sii ra vehe caa ndya cua tyiyahvi ra sa tavi ra sii ra. 
\p  
\v 31 Ta sa ndyehe inga ra tahan ra, ra cu muzu sihin ra, cuhva i zavaha ra sihin ra ta cuihya xaan i cuñi ra, ta i sahan inga ra ta i nacatyi ra sihin rey tandɨhɨ sa i zacuu ra sii ra. 
\p  
\v 32 Ta i cana rey sii ra cu muzu, ra tavi xaan sii ra, ta i catyi ra sihin ra: “¡Yoho, muzu ña vaha cuun! Yuhvi i zaha xein tucahnu iñi suun sa cuenda tandɨhɨ sa tavon sii, ta ñá tyiyahvun vatyi i sica xoon tumañi iñi sii. 
\p  
\v 33 Ta ¿ñaa cuenda ñá cundahvi iñun sii inga ra cu muzu suhun tañi i cundahvi iñi mi suun?” 
\p  
\v 34 Tacuan i catyi rey sitoho muzu cuan, ta i cuxaan xaan ra sihin ra, ta i tava ra tyiño sa cua ndoho ra ndya cua tyiyahvi ra tandɨhɨ sa tavi ra sii ra. 
\p  
\v 35 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i catyi ra: Ta zuun ñi cuhva cuan cua zavaha Zuti, ra ndyaa andɨvɨ, sihin maa ndo tatu ma zaha ndo tucahnu iñi sa ndisa cuii sii inga hermano tatu zavaha ra sa ña vaha suhun. 
\c 19  
\s1 Cuhva i zacuaha ra Jesús vatyi ña vaha cua zandoo minoo ra sii ñazɨhɨ ra 
\p  
\v 1 Sa yaha cahan ra Jesús cuhva cuan, ta i quita ra Galilea, ta i nasaa ra nu cu si Judea sa ndyaa siyo ityi caña ñicandyi siyo yuu Jordán. 
\p  
\v 2 Cuaha xaan ñiyɨvɨ i sindyico sii ra, ta yucuan i zanduvaha ra sii ñu cuhu. 
\p  
\v 3 Ta i tuhva tucu ra fariseo sii ra Jesús vatyi cuñi ra nducu ra cuhva tyaa ra cuatyi sata ra. Ta i ndaca tuhun ra sii ra Jesús: ¿Atu cuu zandoo rayɨɨ sii ñazɨhɨ ra sa cuñi ñi maa ra? Catyi ra. 
\p  
\v 4 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: ¿Atu ta cahvi ca ndo Tuhun Ndyoo nu catyi si vatyi ra i zavaha ñiyɨvɨ sa xihna ñi, i zavaha ra sii minoo rayɨɨ ta sii minoo ñaha? 
\p  
\v 5 Yucuan cuenda cua zandoo rayɨɨ sii zutu ra ta zɨhɨ ra, ta cua ndu‑ɨɨn ra sihin ñazɨhɨ ra. Ta sa nduu tahan ñu cua nduu ñu tañi minoo ñi ñiyɨvɨ ityi nuu ra Ndyoo. 
\p  
\v 6 Yucuan cuenda ña uu tahan ñiyɨvɨ cuu ñu, minoo ñi. Ta minoo sa zandu‑ɨɨn ra Ndyoo, ña vaha zanduzɨɨn ñiyɨvɨ sii si. 
\p  
\v 7 Tacuan i catyi ra Jesús ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra fariseo sii ra: ¿Ñaa cuenda i saha ra Moisés tyiño vatyi cuu cuhva rayɨɨ minoo tutu divorcio sii ñazɨhɨ ra, ta tacuan ta cuu zandoo ra sii ña? 
\p  
\v 8 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndava xaan iñi ndo. Yucuan cuenda i saha ra Moisés sa zandoo ndo sii ñazɨhɨ ndo. Zoco ña tacuan i cuu si nu quisaha si. 
\p  
\v 9 Ta catyi sihin ndo vatyi tatu zandoo minoo rayɨɨ sii ñazɨhɨ ra ta yɨvɨ cuatyi sa quixi ña sihin inga rayɨɨ cu si ta zandoo ra sii ña ta tindaha ra sihin inga ñaha. Ra zandoo sii ñazɨhɨ sa ñahñi cuatyi cuan, zavaha ra cuatyi sa nañi adulterio. Ta tatu cua tindaha inga ra sihin minoo ñaha i zandoo yɨɨ, ra cua tindaha sihin ña, zavaha tucu maa ra cuatyi adulterio. 
\p  
\v 10 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i catyi ra i casi ra sihin ra: Tatu tacuan cuu si sihin rayɨɨ ta ñazɨhɨ ra, vaha ca ma tindaha yo. Catyi ra. 
\p  
\v 11 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra: Ña tandɨhɨ ñiyɨvɨ cuu cutuñi iñi cuhva ya, maa ñi ñiyɨvɨ sa tyindyee ra Ndyoo sii. 
\p  
\v 12 Iyo ñiyɨvɨ ma cuu tindaha ñu vatyi tacuan ndyaa maa ñu cuhva ndya quɨvɨ i cacu ñu. Ta iyo inga ñiyɨvɨ ma cuu tindaha ñu vatyi sa sicoo cuhva zavaha ñiyɨvɨ sihin ñu. Ta iyo tucu inga ñiyɨvɨ ma tindaha ñu vatyi cuñi ñu zatyiño ñu tyiño ra Ndyoo. Tatu cuu zavaha ndo cuhva ya, zavaha ndo sii si. 
\s1 Cuhva i zoco ñaha ra Jesús sii sa ndyihi 
\p  
\v 13 Tacuan ta zɨquɨ i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii sa ndyihi nu ndyaa ra Jesús vatyi cua tyizo ra ndaha ra xiñi si ta cahan ra sihin ra Ndyoo. Zoco i catyi ra i casi ra Jesús sihin ñiyɨvɨ vatyi ma quisi ndyaca ñu sii sa ndyihi sii ra. 
\p  
\v 14 Zoco i catyi ra Jesús: Ma cahan ndo. Naquisi ndyaca maa ñu sii sa ndyihi sii, vatyi tatu cuñi ñiyɨvɨ sa cua cundyaca ñaha ra Ndyoo sii ñu, cua sino iñi ñu sii, tañi sino iñi sa ndyihi ya. 
\p  
\v 15 Tacuan i catyi ra Jesús, ta i tyizo ra ndaha ra xiñi sa ndyihi. Ta zɨquɨ i quita ra yucuan. 
\s1 Catyi ra Jesús vatyi yɨɨ xaan cua cuhva cuenda minoo ra cuca sii ra sii Ndyoo 
\p  
\v 16 I sahan minoo ra yoco nu ndyaa ra Jesús, ta i ndaca tuhun ra sii ra: Yoho maestro vaha xoon. ¿Yozo caa zacui ta ñihi tahvi añime? 
\p  
\v 17 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Ñaa cuenda catyun vatyi vaha xein? Minoo tuhun ñi ra vaha iyo, maa ra Ndyoo. Tatu cuñun sa ñihi tahvi añimon, zavohon cuhva catyi sa usi tahan ley ra Ndyoo. 
\p  
\v 18 Ta i catyi ra cuan sihin ra Jesús: ¿Ndya ley? Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ma cahñun sii ñiyɨvɨ. Ma cuzun sihin inga ñaha sa yɨvi ñazɨhun cuu. Ma zuhun. Ma cohon cuendu zɨquɨ ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 19 Tyoon yahvi sii zutun ta sii zɨhun. Ta cuñi xoon sii inga ñiyɨvɨ tañi cuñun sii moo. 
\p  
\v 20 Tacuan i catyi ra Jesús, ta i catyi ra yoco cuan sihin ra: Tyei yahvi sii tandɨhɨ tuhun cuan cuhva ndya ta luhli. ¿Ñaa ca sa cumañi sii? 
\p  
\v 21 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Tatu cuñun sa ma coo ca cuatyun caña ñi, cuahan, ta xicon tandɨhɨ sa iyo suun, ta cuhvon xuhun cuan sii ñiyɨvɨ ndahvi ta cua coo sa cuca suun gloria, ta quisun ta cundyicon sii. Catyi ra. 
\p  
\v 22 Ta sa siñi ra yoco cuhva cuan, ta i nducuihya xaan iñi ra vatyi cuca xaan ra. 
\p  
\v 23 Tacuan ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra i casi ra: Sa ndisa cuii catyi sihin ndo vatyi yɨɨ xaan ta cua quɨhvɨ ñiyɨvɨ cuca nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\p  
\v 24 Ta catyi tuqui inga saha vatyi yɨɨ ca quɨhvɨ minoo ra cuca nu ndyaca ñaha ra Ndyoo ta zɨquɨ ca minoo camello yaha tɨ xuu minoo yɨcuɨ tɨcuɨ. 
\p  
\v 25 Ta sa siñi ra i casi ra Jesús cuhva i cahan ra, ta iyo xaan i cuñi ra, ta i catyi ra: Tatu tacuan cuu si ¿yoo ra cuu cacu? 
\p  
\v 26 Ta i ndyehe ra Jesús sii ra, ta catyi ra sihin ra: Tandɨhɨ sa ña cuu zavaha ñiyɨvɨ, cuu zavaha ra Ndyoo sii si. Catyi ra. 
\p  
\v 27 Tacuan ta i catyi ra Pedro sihin ra: Sa zandoo ndi tandɨhɨ sa sii ndi, ta ndyico ndi suun. ¿Ñaa sa cua ñihi maa ndi? 
\p  
\v 28 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi ndoho ra ndyico sii, cuee ca, quɨvɨ cua cundyaa ra i quisi ndya gloria nu tyayu vaha ra sisi gloria ta cua cundyaa tucu maa ndo nu tyayu vaha. Minoo si sii minoo minoo ndo, ta cua tyicuhva ndo sii ñiyɨvɨ hebreo, tandɨhɨ sa usi uu tahan ityi ñu. 
\p  
\v 29 Ta tandɨhɨ ñiyɨvɨ sa zandoo vehe ñu a tahan ñu a zutu ñu a zɨhɨ ñu a ñuhu ñu sa cuenda mi, cua ñihi ñu minoo ziendu ca si, ta cua ñihi tahvi añima ñu, ta cua cundito ñu tandɨhɨ cuii tyiemvu. 
\p  
\v 30 Zoco cuaha ñiyɨvɨ ñiñi vityi, yɨvɨ ca ñiyɨvɨ ñiñi cua cuu ñu. Ta ñiyɨvɨ ña ñiñi, cua nduu ñu ñiyɨvɨ ñiñi xaan. 
\c 20  
\s1 Cahan ra Jesús zɨquɨ minoo cuhva, cuhva ra zatyiño 
\p  
\v 1 Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo sitoho ñuhu. I quita ra ñaha ñi, ta cuahan ra vatyi cua nducu ra muzu sa cua tohon uva ra. 
\p  
\v 2 Ta sa yaha zandaa ra tyiño sihin muzu cuan vatyi cua tyiyahvi ra oco usi peso sa minoo quɨvɨ, ta zɨquɨ i tasi ra sii ra nu ndyaa tyiño ra. 
\p  
\v 3 Ta i quita tucu sitoho si cuhva caa ɨɨn sa ñaha ñi, ta i ndyehe ra vatyi yucu xaan ñiyɨvɨ nuyahvi, yucu ñi maa ra. 
\p  
\v 4 Ta i catyi ra sihin ra: Cuahan tucu ndoho nu iyo tyiñe, ta cua tyiyahvi sii ndo cuhva tahan si. Ta cuahan muzu cuan cuhva catyi ra. 
\p  
\v 5 Ta i quita tucu sitoho si cuhva maa ora, ta zuun ñi cuhva cuan i zavaha tucu ra. Ta tacuan tucu caa uñi sa sahiñi. 
\p  
\v 6 Ta caa ohon sa sahiñi i sahan tucu ra nuyahvi, ta i nañihi ra sii inga ra ña zatyiño, ta i catyi ra sihin ra: “¿Ñacu yucu ñi maa ndo ihya ndyiyaca, ta ña zatyiño ndo?” 
\p  
\v 7 Ta i catyi ra cuan sihin ra: “Vatyi yoñi i saha tyiño sii ndi.” Ta zɨquɨ i catyi sitoho si: “Cuahan tucu ndoho. Cua zatyiño ndo nu iyo tyiñe. Ta cua tyiyahvi sii ndo cuhva tahan si.” 
\p  
\v 8 Ta tacuan i cuu si, ta sa sahiñi cuan i catyi sitoho ndaha tyiño cuan sihin ra zacuenda xuhun ra: “Cana sii ra zatyiño, ta tyiyahvun sii ra. Quisohon sihin ra i quisaha zatyiño sa sahiñi ta ndya cuhva ndya ra i quisaha sa xihna ñi.” 
\p  
\v 9 Tacuan ta i saa ra i quisaha zatyiño cuhva caa ohon. Ta minoo minoo ra i ñihi ra oco usi peso. 
\p  
\v 10 Cuee ca i tahan si tyiyahvi ra sii ra i quisaha zatyiño sa ñaha ñi, ta i sica iñi ra cuan vatyi cua ñihi ra cuaha ca, zoco zuun ñi cuhva i ñihi maa ra, oco usi peso sa minoo minoo ra. 
\p  
\v 11 Sa yaha quihin ra sii si, ta zɨquɨ i quisaha cahan ra sii ra cu patrón ra. 
\p  
\v 12 Ta catyi ra: “Inga ra cuan, i saa ra ndya nu ndɨhɨ. I zatyiño ra minoo ora ñi, ta ɨɨn ñi cuhva i tyiyahvun sii ra tañi i tyiyahvun sii maa ndi, ta maa ndi ñihi xaan i zatyiño ndi ndyiyaca cuii nu ndyii.” 
\p  
\v 13 Zoco i catyi sitoho si sihin minoo ra cuan: “Amigo, ñahñi sa ña vaha i zavehi suhun. ¿Atu ñá zandaa yo tyiño vatyi cua tyiyahvi oco usi peso suun? 
\p  
\v 14 Quihin xuhun ya ta cuhun. Inuu ñi cua tyiyahvi sii ra i saa ta sa cuñi ndɨhɨ tyiño tañi cua tyiyahvi suun. 
\p  
\v 15 ¿Atu ñahñi cuhva iyo sii, sa zavehi cuhva cuñi sihin xuhin? ¿Atu cuxoon sa vaha ñiyɨvɨ cui?” 
\p  
\v 16 Ta zɨquɨ i catyi tucu ra Jesús: Zuun ñi cuhva cuan, ra saa nu ndɨhɨ, cua cuu ra ra nuu. Ta ra quisaha sa xihna ñi, cua cuu ra nu ndɨhɨ vatyi cane sii cuaha xaan ñiyɨvɨ, zoco zuhva cuii ñi cuu ñiyɨvɨ i casi. 
\s1 Nacatyi ra Jesús inga saha vatyi cua cahñi ñiyɨvɨ sii ra 
\p  
\v 17 Cuahan ra Jesús ñuu Jerusalén. Ta ityi cuahan ra i tava zɨɨn ra sii sa usi uu tahan ra i casi ra, ta i catyi ra sihin ra: 
\p  
\v 18 Cuahan yo ñuu Jerusalén ya. Ta cua cuhva cuenda ñiyɨvɨ sii ra i quisi ndya gloria ndaha ra cu zutu nahnu ta ra cu maestro cuenda ley, ta cua catyi ra vatyi cua cuu ra. 
\p  
\v 19 Ta cua cuhva cuenda ra sii ra sii ñiyɨvɨ sa yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu, ta cua vacu ndyaa ñu sii ra, ta cua cañi xaan ñu sii ra, ta cua cahñi ñu sii ra nu cruz. Ta sa cu uñi quɨvɨ cua nandoto tucu ra. 
\s1 Minoo sa i sica zɨhɨ ra Jacobo ta ra Juan 
\p  
\v 20 Ta zɨquɨ i tuhva zɨhɨ ra Jacobo ta ra Juan sii ra Jesús. Yɨɨ ña sii ra Zebedeo. I zacahnu ña sii ra Jesús, ta i sica ña minoo tumañi iñi sii ra. 
\p  
\v 21 Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ña, ta i catyi ra: ¿Ñaa sa cuñun zavehi? Ta i catyi ña sihin ra: Cuhvon vatyi quɨvɨ cua cundyaca ñohon, cua cundyaa nduu tahan zehi suhun. Minoo ra siyo cuohon ta minoo ra siyo zatyun. 
\p  
\v 22 Zoco i catyi ra Jesús: Ña siton ñaa sa sicon. Ta i catyi ra sihin ra Jacobo ta ra Juan: ¿Atu cundyee ndoho ndyehe ndo tundoho tañi cua ndyehe mi? Ta i catyi ra: Cundyee iñi ndi. 
\p  
\v 23 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndisa cuii cua ndyehi tundoho ta cua ndyehe ndoho tundoho sa cuenda mi. Zoco sa cundyaa ndo siyo cuehi, ta siyo zatyi, ña tahan si sa yuhvi cuhva. Maa ra Ndyoo Zuti cua catyi yoo ra cua ñihi ndatu cuan. 
\p  
\v 24 Ta sa siñi inga usi tahan ra i casi ra Jesús ta i cuxaan ra sihin ra Jacobo ta ra Juan. 
\p  
\v 25 Zoco i cana ra Jesús sii tandɨhɨ ra, ta i catyi ra sihin ra: Sa sito maa ndo cuhva ndyaca ñaha ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ. Iyo ra cu nuu, ta zacoto ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi ndyaca ñaha ra sii ñu. 
\p  
\v 26 Zoco ña tacuan cuu si sa cuenda ndoho. Zama si cuhva. Tatu cuñi minoo ra cuu ra ra cahnu, natyindyee ra sii ra tahan ra. 
\p  
\v 27 Ta yoo ra cuñi sa cuu ra minoo ra cahnu ityi nuu ra Ndyoo, cuñi si sa nduu ra muzu sii tandɨhɨ ndo. 
\p  
\v 28 Vatyi cuhva ndya ra i quisi ndya gloria, ña vasi ra sa vatyi tyindyee ñiyɨvɨ sii ra. Vasi ra sa tyindyee ra sii ñiyɨvɨ. Ta vasi ra sa cuenda sa cua cuu ra sa cuenda ñiyɨvɨ, ta zɨquɨ cua cuu cuhun cuaha ñiyɨvɨ gloria. 
\s1 Zanduvaha ra Jesús sii uu tahan ra cuaa 
\p  
\v 29 Quita ra ñuu Jericó, ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i sindyico sii ra. 
\p  
\v 30 Ta ityi cuahan ra ndyaa uu tahan ra cuaa yu‑ityi. Ta sa i siñi ra sa cua yaha ra Jesús, i cana saa ra, ta catyi ra: ¡Yoho Jesús, zehe ra David, cundahvi iñun sii ndi! Catyi ra. 
\p  
\v 31 Cuaha xaan ñiyɨvɨ i cuxaan, ta catyi ñu nacutaxi ra, zoco ñihi ca nduu ra cana saa ra, ta catyi ra: ¡Yoho ra ndyaca ñaha ta ñiyɨvɨ ra David cuun! ¡Cundahvi iñun sii ndi! 
\p  
\v 32 Tacuan ta i sicuɨñɨ ra Jesús, ta i cana ra sii ra, ta catyi ra: ¿Ñaa sa cuñi ndo sa zavehi sihin ndo? 
\p  
\v 33 Ta i catyi ra cuaa cuan: Maestro, cuñi xaan ndi sa nandyehe ndi. Catyi ra. 
\p  
\v 34 Ta i cundahvi xaan iñi ra Jesús sii ra, ta i tɨɨn ra sɨtɨ nuu ra, ta zuun ñi caa cuhva cuan i cuu nandyehe ra, ta i sindyico ra sii ra Jesús. 
\c 21  
\s1 Cuhva i quɨhvɨ ra Jesús ñuu Jerusalén 
\p  
\v 1 Ta cuhva sa cua saa ra ñuu Jerusalén, i saa ra sa xihna ñi ndya ñuu Betfagé yatyi ñi minoo yucu sa nañi yucu Olivos, ta zɨquɨ i tasi ra Jesús sii uu tahan ra sica noo sihin ra minoo tyiño. 
\p  
\v 2 I catyi ra sihin ra: Cuahan ndo minoo ñuu sa ndyaa yatyi ñi yucuan, ta cuhva sa quɨhvɨ ndo ñuu cuan, cua nañihi ndo sii minoo burro. Nuhñi tɨ, ta nandyaa zehe tɨ sihin tɨ. Ndasi ndo sii tɨ, ta quisi ndo sihin tɨ. 
\p  
\v 3 Ta tatu iyo ñiyɨvɨ ndaca tuhun sii ndo ñaa cuenda ndasi ndo sii tɨ, catyi ndo: “Siñi ñuhu tɨ sii ra ndyaca ñaha sii yo.” Ta tacuan ta cua cuhva ra sii tɨ. 
\p  
\v 4 Ta i cuu tandɨhɨ cuhva cuan vatyi cua natahan si cuhva i catyi minoo ra profeta nu i tyaa ra tyehen: 
\q1  
\v 5 Ndyehe ndo, vasi rey ndo. 
\q1 Zanduluhlu xaan ra sii ra, ta yozo ra minoo burro luhlu. 
\p  
\v 6 Ta cuahan ra sica noo sihin ra Jesús, ta i zavaha ra cuhva i tava ra Jesús tyiño sii ra. 
\p  
\v 7 I quisi ndyaca ra sii burro cuan sihin zehe tɨ, ta i tyizo ra zahma sata tɨ, ta i sicozo ra Jesús sii tɨ. 
\p  
\v 8 Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i saqui zahma ñu ityi. Inga ñu i sahndya ndaha numa ta saqui ñu ityi nu cuahan ra. 
\p  
\v 9 Ta ñu cuahan ityi nuu ra Jesús, ta ñu vasi ityi sata ra, i cana saa ñu, ta catyi ñu: ¡Cahnu xaan cuu zehe ra David! ¡Vaha xaan cuu ra vasi sa cuenda ra Ndyoo! ¡Nazacahnu yo sii ra Ndyoo! 
\p  
\v 10 Ta cuhva sa quɨhvɨ ra ñuu Jerusalén, i ndutɨhvɨ tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu cuan, ta catyi tandɨhɨ ñu: ¿Yoo ra cuu ra ya? 
\p  
\v 11 Ta i catyi ñu: Ihya ra cuu ra Jesús, minoo ra cu profeta. Ra ñuu Nazaret cuu ra nu cu si Galilea. 
\s1 Tava ndyizo ra Jesús sii ñiyɨvɨ zavaha ndya vaha ñi yuvehe ñuhu cahnu 
\p  
\v 12 Tacuan ta i quɨhvɨ ra Jesús nu cuu nuquehe vehe ñuhu cahnu, ta i tava ndyizo ra sii ñu xico ta ñu zata yucuan. Ta i zanduva ihno ra mesa ñiyɨvɨ nazama xuhun ñiyɨvɨ, ta tacuan tucu tyayu ñiyɨvɨ xico paloma. 
\p  
\v 13 Ta i catyi ra sihin ñu: Catyi Tuhun Ndyoo: “Vehe mi cuu vehe nu cahan ñiyɨvɨ sihin ra Ndyoo”; zoco maa ndo zacuu ndo vehe ra zuhu sii si. Catyi ra. 
\p  
\v 14 Ta i quisi ra cuaa ta ra coxo nu ndyaa ra Jesús sisi vehe ñuhu, ta i zanduvaha ra sii ra. 
\p  
\v 15 Zoco i ndyehe ra zutu nahnu ta ra maestro cuenda ley sa ndyityi i zavaha ra Jesús. Ta i siñi ra vatyi cana saa sa ndyihi sisi vehe ñuhu, ta catyi si: “Cahnu xaan cuu Zehe ra David.” Ta i cuxaan xaan ra. 
\p  
\v 16 Ta i catyi ra sihin ra Jesús: ¿Atu siñun sa cahan sa ndyihi cuan? Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Siñi sa cahan si. ¿Atu ta cahvi ca ndo Tuhun Ndyoo nu cahan si sa cuenda cuhva ya? Catyi si: 
\q1 Maa ra Ndyoo saha sa cata sa ndyihi ta sa lee, ta vaha xaan cuu cuhva zacahnu si sii ra. 
\p  
\v 17 Tacuan ta zɨquɨ i zandoo ra Jesús sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu. I quita ra ñuu Jerusalén, ta cuahan ra ndya ñuu Betania cua cuzu ra. 
\s1 Ña zɨɨ maa i cuñi ra Jesús sihin minoo yutu ñahñi yucu vixi iñi nuu 
\p  
\v 18 Inga quɨvɨ ñaha ñi cua nanuhu tucu ra Jesús ndya ñuu Jerusalén, ta i sizoco ra. 
\p  
\v 19 Ityi cuahan ra i ndyehe ra minoo yutu higuera, ta i sahan ra i sindyehe ra tatu iñi sɨtɨ tu, zoco ñá ñihi maa ra ndaha ñi. Maa maa ndaha ñi tu iñi. Ta i catyi ra Jesús sihin yutu cuan: Ma cuhva ca moo yucu vixi casi ñiyɨvɨ. Ta zuun ñi caa cuhva cuan, ndaha i na‑ityi ñi tu. 
\p  
\v 20 Ta cuhva sa ndyehe ra i casi ra Jesús sii tu, iyo xaan i cuñi ra ta i catyi ra sihin ra Jesús: ¡Yatyi xaan i na‑ityi yutu higuera ya! 
\p  
\v 21 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi tatu nɨɨ xaan cuu iñi ndo, ta ma caca xaan iñi ndo tatu cuu a ma cuu zavaha ndo, cua zavaha ndo cuhva i zavehi sihin yutu higuera ya. Ta ña maa ñi tacuan. Cua cuu tucu cahan ndo sihin yucu ya: “Cuɨñɨ siyon ihya, ta cua ndɨhvun sisi tyañuhun”, cua catyi ndo. 
\p  
\v 22 Ta tandɨhɨ cuii ñaa sa cua caca ndo sii ra Ndyoo, tatu cua sino iñi ndo vatyi cua ñihi ndo sii si, cua ñihi ndisa cuii ndo sii si. 
\s1 Iyo xaan cuhva sii ra Jesús 
\p  
\v 23 I quɨhvɨ ra Jesús sisi vehe ñuhu, ta i tuhva ra zutu nahnu ta ra mandoñi sii ra cuhva zacuaha ra, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Yoo sa saha tyiño suun vatyi zavohon tandɨhɨ cuhva ya? ¿Ta yoo ra catyi suhun vatyi zavohon sii si? 
\p  
\v 24 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: Cuñi tuqui nducu tuhin minoo cuhva sii maa ndo. Tatu nacatyi ndo, tacuan ta zɨquɨ cua nacatyi sihin ndo yoo ra saha cuhva sii, ta zavehi cuhva ya. 
\p  
\v 25 ¿Yoo ra i tasi sii ra Juan sa zacoo ndutya ra? ¿Atu i tasi ra Ndyoo sii ra a ñiyɨvɨ? Catyi ndo. Tacuan ta i natuhun tahan ra cuan sihin tahan ra, ta catyi ra: Tatu catyi yo vatyi i tasi ra Ndyoo sii ra Juan, cua catyi ra ya: “¿Ñaa cuenda ñá sino iñi ndo sa cahan ra?” 
\p  
\v 26 Zoco ma cuu catyi yo vatyi ñiyɨvɨ i tasi sii ra Juan vatyi yuhu yo sii ñiyɨvɨ vatyi sica iñi tandɨhɨ maa ñu vatyi ra Juan cuu minoo ra profeta. 
\p  
\v 27 Yucuan cuenda i catyi ra sihin ra Jesús: Ña sito ndi yoo ra i tasi sii ra Juan. Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ta yuhvi tucu ma nacatyi tucu vii yoo ra i saha cuhva ya sii. 
\s1 Cahan ra Jesús cuhva minoo ra iyo uu tahan zehe 
\p  
\v 28 I catyi tucu ra Jesús sihin ra zutu nahnu ta sihin ra mandoñi: ¿Yozo caa sica iñi ndo sa cuenda tuhun ya? Sicoo minoo ra, ta sicoo uu tahan zehe yɨɨ ra. Ta i cahan ra sihin minoo ra, ta catyi ra: “Zehe luhli, cuahan vatyi cua tohon uva.” 
\p  
\v 29 Ta i catyi zehe ra: “Ma cuhin.” Zoco cuee ca i ndu‑uu iñi ra cuhva ña vaha i cahan ra sihin zutu ra, ta cuahan ra. 
\p  
\v 30 Ta i sahan zutu ra i sicahan ra zuun ñi cuhva cuan sihin inga zehe ra. Ta i catyi inga zehe ra: “Cuhin, tata.” Catyi ra. Zoco ñá sahan ra. 
\p  
\v 31 Ta vityi catyi ndo ¿ndya ra i zavaha cuhva cuñi zutu ra? Ta i catyi ra cuan sihin ra Jesús: Ra sa xihna ñi. Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi sa cuu quɨhvɨ ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha ta ñiyɨvɨ zɨɨ iñi nu ndyaca ñaha ra Ndyoo, zoco maa ndo ma cuu quɨhvɨ ndo. 
\p  
\v 32 Vatyi i quisi ra Juan, ta i zacuaha ra minoo cuhva ndoo xaan sii ndo, ta ñá sino iñi ndo sii ra, zoco ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha ta ñu zɨɨ iñi i sino iñi ñu sa cahan ra. Ta vazu ndyehe maa ndo cuhva cuan, zoco ñá zama ndo cuhva iyo ndo, ta ña sino iñi ndo. 
\s1 Tañi ra ña cuñi zatyiño vaha tacuan iyo ra cua cahñi sii ra Jesús 
\p  
\v 33 Cuɨñɨ ndo inga cuhva ya. Sicoo minoo ra iyo ñuhu, ta i zavaha ra minoo sacu, ta i tasi ra yoho uva sisi si. Ta zɨquɨ i zavaha ra nu cua tava ra ndutya uva ta minoo vehe tyiyahva vatyi cua zacuenda ra sacu ra. Ta i saha noo ra sacu ra sii minoo ityi ra cua zatyiño yucuan. Ta cuahan ra nusica. 
\p  
\v 34 Ta saa quɨvɨ sa iyo yucu vixi cuan ta i tasi ra sii muzu ra nu ndyaa ra zatyiño yucuan vatyi cua quihin ra zuhva yucu vixi cuhva tahan si sii patrón ra. 
\p  
\v 35 Zoco ra zatyiño yucuan, i tɨɨn ra sii muzu cuan. I cañi ra sii minoo ra. Minoo ra i sahñi ra. Ta i cañi ra sihin yuu sii inga ra. 
\p  
\v 36 Inga saha i tasi tucu patrón cuan sii inga muzu ra. Cuaha ca ra i tasi ra ta zɨquɨ sa xihna ñi. Ta zuun ñi cuhva ña vaha cuan i zavaha ra sihin ra. 
\p  
\v 37 Ta nu ndɨhɨ tuhun, i tasi ra sii zehe ra nu ndyaa ra zatyiño cuan vatyi catyi ra: “Cua tyaa ra cuan yahvi sii zehi.” 
\p  
\v 38 Zoco cuhva sa ndyehe ra zatyiño sii zehe ra, i natuhun tahan ra sihin tahan ra, ta i catyi ra: “Ihya ra cuu ra cua nañihi ndaha tyiño quɨvɨ cua cuu zutu ra. Nacahñi yo sii ra vatyi ndoo maa yo sihin sacu ya.” Catyi ra. 
\p  
\v 39 Ta i tɨɨn ra cuan sii zehe ra, ta i tava ndyizo ra sii ra sata sacu, ta i sahñi ra sii ra. 
\p  
\v 40 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra sii ra tyizoho: ¿Yozo caa cua zavaha sitoho sacu cuan sihin ra sahñi sii zehe ra? 
\p  
\v 41 Ta i nacahan ra yucu yucuan, ta catyi ra: Cua zanaa ra sii ra ña vaha cuan, ta cua cuhva noo ra sacu ra sii inga ra zatyiño vaha, ra cua cuhva yucu vixi cuhva tahan si sii ra. 
\p  
\v 42 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Atu ta cahvi ca ndo Tuhun Ndyoo? nu catyi si tyehen: “I zavita ihno ñiyɨvɨ zandaa vehe sii yuu sa cuñi si sa cuenda sɨquɨ vehe. Ta vityi yuu cuan cuu sa ñiñi ca ta zɨquɨ tandɨhɨ sa cuenda vehe cuan vatyi tacuan catyi maa ra Ndyoo. Ta vaha xaan cuñi yo sihin cuhva ya.” 
\p  
\v 43 Yucuan cuenda catyi sihin ndo vatyi ma cuu cuhun ndo nu ndyaca ñaha ra Ndyoo, zoco inga ñiyɨvɨ sa yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu cua cuhun ñu vatyi vaha cuhva zavaha ñu. 
\p  
\v 44 Ta yoo ra cua nduva zɨquɨ yuu sa quehin tuhun cuan, cua tahnu cuatyi ra, zoco yoo ra cua canacava yuu cuan zɨquɨ, cua cahnu cuatyi si sii ra sehe sehe. 
\p  
\v 45 Ta sa siñi ra zutu nahnu ta ra fariseo cuhva cahan ra Jesús, i cutuñi iñi ra vatyi cahan ra Jesús sa cuenda maa ra. 
\p  
\v 46 I cuñi ra tɨɨn ra sii ra Jesús, zoco i yuhu ra sii ñiyɨvɨ vatyi sica iñi ñu vatyi minoo profeta cuu ra Jesús. 
\c 22  
\s1 Cuhva minoo vico tindaha 
\p  
\v 1 I quisaha cahan ra Jesús inga saha zɨquɨ minoo cuhva, ta i catyi ra: 
\p  
\v 2 Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo rey i zavaha minoo vico tindaha sa cuenda zehe ra. 
\p  
\v 3 Ta i tasi ra sii muzu ra vatyi cua cana ra sii ñiyɨvɨ cua quisi vico cuan, zoco ñá cuñi ñu quisi. 
\p  
\v 4 Inga saha i tasi tucu ra sii inga muzu ra, ta catyi ra sihin ra: “Catyi ndo sihin ñiyɨvɨ i cane vatyi sa ndyaa listo sa casi ñu. Sa sahñi zɨndɨquɨ zone ta inga quɨtɨ xahan. Sa ndyaa listo tandɨhɨ. Naquisi maa ñu vico.” 
\p  
\v 5 Ta tacuan i nacatyi muzu ra, zoco ñá tyaa ñiyɨvɨ yahvi. Minoo ra cuahan ra nu iyo itu ra, ta inga ra cuahan ra nu iyo inga tyiño ra. 
\p  
\v 6 Ta inga ñiyɨvɨ i tɨɨn sii muzu rey cuan, ta i cañi xaan ra sii ra ndya cuhva ndya sahñi ra sii ra. 
\p  
\v 7 Ta sa siñi rey cuan cuhva cuan, i cuxaan xaan ra, ta i tasi ra sii zandaru ra vatyi cua cahñi ra sii ra sahñi sii ra cuan, ta i sahmi ra ñuu ra. 
\p  
\v 8 Ta zɨquɨ i catyi rey cuan sihin muzu ra: “Sa ndyaa listo tandɨhɨ sa cuenda vico tindaha, zoco ñiyɨvɨ i cane, ña vaha ñu vatyi ñá tyaa ñu yahvi sa quehin, ta ña tahan si sii ñu quisi ñu. 
\p  
\v 9 Yucuan cuenda cuahan ndo calle nahnu, ta yoo ra ndyehe ndo cana ndo sii ra naquisi ra vico tindaha.” 
\p  
\v 10 Ta cuahan muzu ra, ta i zatitahan ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ i nañihi ra, ñiyɨvɨ vaha ta ñiyɨvɨ ña vaha, ta i sicoo cuaha xaan ñiyɨvɨ vico tindaha cuan. 
\p  
\v 11 Tacuan ta i quɨhvɨ rey cuan vatyi cua ndyehe ra sii ñiyɨvɨ i saa vico cuan, ta yucuan i ndyehe ra sii minoo ra ña ñoho zahma cuenda vico tindaha. 
\p  
\v 12 Ta i catyi ra sihin ra: “Amigo, ¿yozo caa i quɨhvun ta ña ñohon zahma sa cuenda vico tindaha?” Catyi ra. Zoco ñá nacahan maa ra cuan. 
\p  
\v 13 Ta zɨquɨ i catyi rey cuan sihin muzu ra: “Cuhñi ndo saha ra ta ndaha ra ta zavita ndo sii ra nu ñaa, ityi sata nu cua vacu xaan ñiyɨvɨ ndya cuhva casi quihñi noho ñu. 
\p  
\v 14 Vatyi i cane sii cuaha xaan ñiyɨvɨ, zoco zuhva ñi ñu i casi ta cuu quɨhvɨ ñu.” 
\s1 Tahan si tyaa yo yahvi sii ra cu tyiño ta sii ra Ndyoo 
\p  
\v 15 Tacuan ta zɨquɨ i titahan ra fariseo ta i zacasi tahan ra tyiño minoo cuhva cua zavaha ra ta cua nducu ra cuhva sihin ñaa minoo tuhun ña vaha cua cahan ra Jesús, ta cua tyaa ra cuatyi sata ra. 
\p  
\v 16 Ta i tasi ra fariseo sii zuhva ra ndyico sii ra sihin ra ndyico sii ra rey Herodes, ta i catyi ra sihin ra Jesús: Maestro, sito ndi vatyi ra vaha xaan cuun ta zañohon ityi ra Ndyoo sa ndisa. Ta inuu ndita ñi tyoon yahvi sa cahan ñiyɨvɨ cuca ta ñiyɨvɨ ndahvi. 
\p  
\v 17 Yucuan cuenda nacatyun sihin ndi, ¿yozo caa sica iñun? ¿Atu vaha tyiyahvi yo xuhun sii ra ndyaca ñaha César a ña vaha? Catyi ra. 
\p  
\v 18 Zoco i tuu iñi ra Jesús vatyi ña vaha añima ra cuan. Ta i catyi ra sihin ra: ¿Ñaa cuenda nducu coto ihñi ndo sii? ndoho ra zaha tuhun vatyi vaha xaan ndo zoco ña ndisa ndo. 
\p  
\v 19 Zañaha ndo minoo xuhun sii. Catyi ra. Ta i quisi ndyaca ra minoo xuhun sii ra. 
\p  
\v 20 Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Yoo sii nuu ndyaa ya? ¿Ta yoo sii zɨvɨ ndyaa ya? 
\p  
\v 21 Ta i catyi ra cuan. Sii ra gobierno César. Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra: Cuhva ndo sii ra César sa cuu sii maa ra. Ta cuhva ndo sii ra Ndyoo sa cuu sii ra Ndyoo. 
\p  
\v 22 Ta sa siñi ra cuan sa cahan ra Jesús, ta iyo xaan i cuñi ra, ta i zandoo ra sii ra ta cuahan ra. 
\s1 Ndaca tuhun ra tatu cua nandoto tucu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 23 Zuun ñi quɨvɨ cuan sahan zuhva ra saduceo cua cahan ra sihin ra Jesús. Ra saduceo cuu ra catyi vatyi ma nandoto tucu ñiyɨvɨ i sihi. Yucuan cuenda i ndaca tuhun ra sii ra Jesús cuhva ya: 
\p  
\v 24 Maestro, i catyi ra Moisés vatyi tatu sihi minoo rayɨɨ ta ndoo ndahvi ñazɨhɨ ra ta yoñi zehe ra, natindaha yañi ra sihin ñaha cuan. Ta cua coo zehe ra sihin ña sa cuenda yañi ra, ra i sihi cuan. 
\p  
\v 25 Sicoo usa tahan rayɨɨ sihin yañi ra. I tindaha ra nuu. Ta i sihi ra, ta yoñi zehe ra i sicoo. I zandoo ra sii ñazɨhɨ ra cuenda yañi ra. 
\p  
\v 26 Ta tacuan tucu i zavaha ra cu uu, ta ra cu uñi ta cuhva ndya ra cu usa. 
\p  
\v 27 Ta nu ndɨhɨ tuhun i sihi ndɨhɨ tucu maa ñaha cuan. 
\p  
\v 28 Yucuan cuenda cuñi ndi coto ndi, ¿yoo ra cua cuu yɨɨ ña quɨvɨ cua nandoto ñiyɨvɨ? vatyi ñazɨhɨ tandɨhɨ sa usa tahan ra i cuu sii ña. Tacuan i catyi ra cuan sihin ra Jesús. 
\p  
\v 29 Ta i nacahan ra Jesús, ta i catyi ra sihin ra: Ña sito ndo ñaa sa cahan ndo vatyi ña sito ndo ñaa sa catyi Tuhun Ndyoo. Ta ña sito ndo vatyi iyo xaan cuhva sii ra Ndyoo. 
\p  
\v 30 Ñiyɨvɨ cua nandoto inga ñuu ñiyɨvɨ saa, ma tindaha ca ñu indyacuan, ta ma cuhva ca ñiyɨvɨ sii zehe ñu sa tindaha ñu. Cua nduu ñu tañi ángel ra Ndyoo sa iyo andɨvɨ. 
\p  
\v 31 Ta sa cuenda tuhun tatu nandoto ñiyɨvɨ a ma nandoto ñu, ¿atu ta cahvi ca ndo sa i cahan ra Ndyoo sihin ndo? nu i catyi ra: 
\p  
\v 32 “Yuhvi cui Ndyoo sii ra Abraham ta sii ra Isaac ta sii ra Jacob.” Yɨvɨ Ndyoo sii ñiyɨvɨ ndaha sihi cuii cuu ra. Ndyoo cuu ra sii ñiyɨvɨ cua cundito tandɨhɨ cuii tyiemvu. 
\p  
\v 33 Tacuan i catyi ra Jesús, ta sa siñi tandɨhɨ ñiyɨvɨ, iyo xaan i cuñi ñu sihin cuhva i zacuaha ra. 
\s1 Minoo ley ra Ndyoo sa ñiñi ca 
\p  
\v 34 Zoco cuhva i siñi ra fariseo vatyi i zacutaxi ra Jesús sii ra saduceo, ta i titahan ra fariseo. 
\p  
\v 35 Ta minoo ra fariseo, ra cu minoo abogado, i ndaca tuhun ra sii ra Jesús vatyi cuñi ra nducu coto ihñi ra sii ra. Ihya cuu sa ndaca tuhun ra: 
\p  
\v 36 Maestro, ¿ndya cuu ley ra Ndyoo sa ñiñi ca? 
\p  
\v 37 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ley sa ñiñi ca sii ra Ndyoo catyi si: “Nihi xaan cuñi ndo sii Ndyoo Zutu ndo sihin añima ndo. Ɨɨn ñi sii ra caca iñi ndo; ɨɨn ñi sihin ra cahan ndo; ɨɨn ñi tyiño ra zatyiño ndo.” 
\p  
\v 38 Ihya cuu sa xihna ñi ley ra Ndyoo, ta ley sa ñiñi ca cuu si. 
\p  
\v 39 Ta sa cu uu ley, ɨɨn ñi sasi tahan si sihin ley sa xihna ñi cuan. Catyi si: “Cuñi xaan ndo sii tandɨhɨ inga ñiyɨvɨ tañi cuñi ndo sii maa ndo.” 
\p  
\v 40 Ñahñi inga ca ley ñiñi ca ta zɨquɨ nduu tahan ley ya. Tandɨhɨ inga ley ra Ndyoo ta tandɨhɨ sa i tyaa tandɨhɨ ra profeta, sasi tahan si sihin nduu tahan ley ya, ta tyaa si yahvi sii si. 
\s1 ¿Yoo sii zehe cuu sii ra Jesus? 
\p  
\v 41 Cuhva sa yucu ra fariseo ɨɨn ñi yucuan i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: 
\p  
\v 42 ¿Yozo caa sica iñi maa ndo sa cuenda ra Cristo? ¿Yoo zehe sii ra? Ta i catyi ra fariseo cuan sihin ra: Zehe ra David. 
\p  
\v 43 Ta zɨquɨ i catyi ra sihin ra: ¿Ñaa cuenda vatyi cuhva i cahan ra David cuhva cuñi Tatyi Ii ta i catyi ra vatyi ra ndyaca ñaha sii ra cuu ra Cristo? Ihya cuu sa i tyaa ra David: 
\q1  
\v 44 Cahan ra Ndyoo sihin ra ndyaca ñaha sii mi, ta catyi ra: 
\q1 “Cundyoon siyo cuehi ndya cuhva ndya cua saa quɨvɨ cua cuhve cuhva cua zahacanoon sii ñiyɨvɨ xaan iñi suun.” 
\m Tacuan i tyaa ra David catyi ra Jesús. 
\p  
\v 45 Tatu zuun ñi ra David catyi vatyi ra ndyaca ñaha sii ra cuu ra Cristo, ¿yozo caa cuu cuu ra Cristo zehe ra David? 
\p  
\v 46 Ta sa catyi ra Jesús cuhva cuan, ta yoñi i cuu nacatyi cuhva sa ndaca tuhun ra. Ta ndya quɨvɨ cuan, yoñi ca i caña iñi ndaca tuhun ñaa inga tuhun sii ra. 
\c 23  
\s1 Tyaa ra Jesús cuatyi sata ra fariseo ta ra maestro cuenda ley 
\p  
\v 1 Tacuan ta zɨquɨ i cahan ra Jesús sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ ta sihin ra i casi ra, ta i catyi ra: 
\p  
\v 2 Sica iñi ra maestro cuenda ley ta ra fariseo vatyi cuu nacatyi ra tandɨhɨ cuii sa cuñi catyi ley ra Moisés. 
\p  
\v 3 Yucuan cuenda tandɨhɨ sa catyi ra cuan, tyaa ndo yahvi sii si, ta zavaha ndo sii si, zoco ma zavaha ndo cuhva zavaha maa ra vatyi cahan ra minoo cuhva ta zavaha ra inga si. 
\p  
\v 4 Zanducuaha ca ra ley i tasi ra Ndyoo ta sa naha. Yoñi sa cuu zavaha tandɨhɨ sii. Ta nu maa ra ta ña zavaha ra tandɨhɨ si vatyi sa sito ra vatyi ma cuu. 
\p  
\v 5 Ta tandɨhɨ sa zavaha ra, zavaha ra sii si vatyi cuñi ra sa cua ndyehe ñiyɨvɨ. Cuaha xaan Tuhun Ndyoo tyaa ra nu tutu quehen xaan ta tyaa ra sii si yɨquɨ nuu ra ta zucu ndaha ra, ta nañi xaan yuhva tyaqui yuzahma ra. 
\p  
\v 6 Cuñi xaan ra cundyaa ra tyayu vaha nu sasi ñiyɨvɨ zavaha vico. Ta cuñi xaan ra sa cundyaa ra nu ndyaa ñiyɨvɨ ñiñi sisi vehe ñuhu. 
\p  
\v 7 Ta cuñi ra vatyi tyaa xaan ñiyɨvɨ yahvi sii ra ta cuhva ñu nacumi sii ra nuyahvi ta catyi ñu maestro sihin ra. 
\p  
\v 8 Zoco maa ndo, ma cuhva ndo sa catyi ñiyɨvɨ maestro sii ndo vatyi iyo minoo ñi ra cuu Maestro ndo, ra Cristo. Ta tandɨhɨ maa ndo, yañi ndo cuu sihin tahan ndo. 
\p  
\v 9 Ta ma catyi ndo zutu ndo sii ra iyo ihya ñuu ñiyɨvɨ vatyi iyo minoo ñi ra cu Zutu yo. Ra ndyaa andɨvɨ. 
\p  
\v 10 Ta ma catyi ndo vatyi minoo ndo cuu ra cu nuu, vatyi maa ñi ra Cristo cuu ra cu nuu sii ndo. 
\p  
\v 11 Ra cahnu ca nu yucu maa ndo cuu ra cua nduu muzu sii tandɨhɨ ndo. 
\p  
\v 12 Ta yoo ra cua zanducahnu sii ra, cua zanduluhlu ra Ndyoo sii ra. Ta ra zanduluhlu sii, cua zanducahnu ra Ndyoo sii ra. 
\p  
\v 13 Zoco ¡ndahvi ndoho ra maestro cuenda ley ta ra fariseo! Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa vatyi nacazi ndo yuvehe gloria, ta ña cuu quɨhvɨ ñiyɨvɨ. Ñá quɨhvɨ maa ndo, ta nu ña saha ndo quɨhvɨ inga ñiyɨvɨ cuñi quɨhvɨ. 
\p  
\v 14 ¡Ndahvi ndoho ra maestro cuenda ley ta ra fariseo! Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa vatyi quindyaa ndo vehe ñundahvi, ñu sihi yɨɨ, ta zɨquɨ zandavi ñaha ndo vatyi vaha xaan ndo, ta naha xaan cahan ndo sihin ra Ndyoo. Sa cuenda sa zavaha ndo cuhva ya, ta ñihi xaan ca cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ndo. 
\p  
\v 15 ¡Ndahvi ndoho ra maestro cuenda ley ta fariseo! Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa. Nanducu ndo nacahnu ñuu ñiyɨvɨ, ta yaha ndo tyañuhu vatyi cuñi ndo nañihi ndo vazu minoo tuhun ñi ñiyɨvɨ cua zasino ndo iñi ñu cuhva sino iñi maa ndo. Ta sa nañihi ndo sii ra cuan ta zananduu ndo sii ra uu cuhva quiñi ca ta zɨquɨ maa ndo. Ta ndisa xaan cuu si vatyi cua cuhun tandɨhɨ ndo andyaya. 
\p  
\v 16 ¡Ndahvi ndoho! Ra cuaa cuu ndo, ta cuñi ndo zañaha ndo ityi sii inga ñiyɨvɨ. Catyi ndo: “Cuu tyiñaha ñiyɨvɨ Ndyoo nuu ñiyɨvɨ ta cahan ñu zɨvɨ vehe ñuhu cahnu, zoco ma zavaha ñu cuhva catyi ñu. Zoco tatu cahan ñu sa cuenda xuhun cuaan sa iyo sisi vehe ñuhu cuan, tacuan ta zɨquɨ ñiñi xaan cua zavaha ñu cuhva catyi ñu.” Catyi ndo. 
\p  
\v 17 Ra tondo cuu ndo ta ra laa cuu ndo. ¿Atu cahnu ca cuu xuhun cuaan ta zɨquɨ vehe ñuhu sa zandu‑ii sii si? Ña tacuan. 
\p  
\v 18 Ta catyi ndo: “Yoo ra cua tyiñaha Ndyoo nuu ñiyɨvɨ ta cahan ra zɨvɨ altar, zoco ma zavaha ra cuhva catyi ra. Zoco tatu cahan ra tuhun sa yozo nuu altar cuhva cuan, tacuan ta zɨquɨ iyo cuatyi ra tatu ma zavaha ra cuhva catyi ra.” Catyi maa ndo. 
\p  
\v 19 Ra tondo ta ra laa cuu ndo. ¿Atu cahnu ca cuu sa yozo nuu altar cuan ta zɨquɨ altar sa zandu‑ii sii si? Ña tacuan. 
\p  
\v 20 Ta yoo ra tyiñaha Ndyoo nuu ñiyɨvɨ ta cahan ra zɨvɨ altar, zavaha ra sii si sa cuenda altar ta ndya sa cuenda tandɨhɨ sa yozo nuu si. 
\p  
\v 21 Ta yoo ra tyiñaha Ndyoo nuu ñiyɨvɨ ta cahan ra zɨvɨ vehe ñuhu, zavaha ra sii si sa cuenda vehe ñuhu ta sa cuenda ra Ndyoo, ndɨhɨ ca. 
\p  
\v 22 Ta ra tyiñaha Ndyoo nuu ñiyɨvɨ ta cahan ra zɨvɨ andɨvɨ, zavaha ra sii si ndya sa cuenda tyayu ra Ndyoo ta ndya sa cuenda ra Ndyoo ra ndyaa nuu si. 
\p  
\v 23 ¡Ndahvi ndoho ra maestro cuenda ley ta ra fariseo! Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa vatyi cahvi ndo ndaha menta ndo ta sɨtɨ anís sihin sɨtɨ comino ta saha ndo minoo minoo sisi sa usi tahan si sii ra Ndyoo, zoco ña tyaa ndo yahvi sa ñiñi ca sa catyi ley tañi sa zavaha ndo sa ndoo ta sa cundahvi iñi ndo sii ñiyɨvɨ ta sa cunɨɨ xaan iñi ndo sii ra Ndyoo. Cuñi si sa zavaha ndo cuhva ya, ta ma zaña ndo sa cuhva tucu ndo diezmo cuan. 
\p  
\v 24 Ra cuaa cuu ndo, ta cuñi ndo zañaha ndo ityi sii inga ñiyɨvɨ. Zacuenda xaan ndo sii ndo ta ña zavaha ndo cuatyi ndyihi, zoco zavaha ndo cuatyi nahnu xaan sa ña tyaa ndo yahvi ley cuan. Cuu si tañi tava ndo tyiyucu ndyihi nuu calu ndo ta zɨquɨ coco ndo quɨtɨ nahnu ca sa nañi camello. 
\p  
\v 25 ¡Ndahvi ndoho ra maestro cuenda ley ta ndoho ra fariseo! Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa. Nacatya xaan ndo sata coho ta sata vaso, zoco añima ndo situ cuii sa ña vaha sa zavaha ndo tañi sa zuhu ndo ta cuhva ña cuu cundyaca ñaha ndo sii ndo. 
\p  
\v 26 Ndoho ra fariseo cuaa, catyi ra Jesús, xihna ca zandundɨun ityi sisi vaso ta coho, ta zɨquɨ cua ndundɨɨ tucu ityi sata si. 
\p  
\v 27 ¡Ndahvi ndoho ra maestro cuenda ley ta ra fariseo! Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa. Cuu ndo tañi ñaña sa zandutyaqui xaan ñiyɨvɨ ityi sata, zoco ityi sisi maa maa yɨquɨ ndɨyɨ ñoho ta tandɨhɨ inga nuu sa quiñi caa. 
\p  
\v 28 Ta tacuan iyo maa ndo. Vaha xaan ñiyɨvɨ cuu ndo cuhva caa ndo ityi nuu ñiyɨvɨ, zoco añima ndo situ cuii si sihin cuhva zandavi ñaha ndo ta tandɨhɨ inga nuu sa ña vaha sa zavaha ndo. 
\p  
\v 29 ¡Ndahvi ndoho ra maestro cuenda ley ta ra fariseo! Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ndo, zoco ña ndisa vatyi tyaqui zavaha ndo ñaña ra i cuu profeta ta zandutyaqui ndo ñaña ñiyɨvɨ vaha. 
\p  
\v 30 Ta catyi ndo: “Tatu sa vatyi i sindito maa ndi quɨvɨ i sahñi ñiyɨvɨ sahnu sii ndi sii ra profeta, maa ndi ma ndoo ndi vaha sa cahñi ra sii ra.” 
\p  
\v 31 Ta sihin cuhva cahan ndo, zuun ñi maa ndo saha sa ndaa sa cuenda ndo vatyi zutu ndo sii ra i sahñi sii ra profeta. 
\p  
\v 32 ¡Zavaha ca ndo cuhva ña vaha sa i quisaha zutu ndo! 
\p  
\v 33 ¡Tañi coo cuu ndo, zehe quɨtɨ xaan! ¿Yozo caa cuu cacu ndo ta ma cuhun ndo andyaya? Ma cuu. 
\p  
\v 34 Yucuan cuenda cua tasi sii ra profeta ta sii ra iyo xaan sa siñi tuñi ra Ndyoo sii, ta sii ra cua zacuaha Tuhun Ndyoo sii ndo. Zoco maa ndo cua cahñi ndo sii zuhva ra ta zuhva ra cua tyaa ndo nuu cruz. Ta inga ra cua cañi ndo sisi vehe ñuhu ndo ta cua zayanga ndo sii ra ta zayuhu ndo sii ra, ta cua cono ra ndya minoo ñuu ta ndya inga ñuu. 
\p  
\v 35 Ta yucuan cuenda sata maa ndo cua ndoo cuatyi sa cuenda tandɨhɨ ñiyɨvɨ vaha i sahñi ñiyɨvɨ ndya ra Abel, ra ndoo xaan, ta ndya cuhva ndya ra Zacarías zehe ra Berequías, ra i sahñi ndo sisi vehe ñuhu mahñu nu ii xaan sihin altar. 
\p  
\v 36 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi cua ndoo cuatyi sa cuenda tandɨhɨ ya sata ñiyɨvɨ iyo vityi. 
\s1 Sacu xaan ra Jesús sa ndyehe ra ñuu Jerusalén. 
\p  
\v 37 ¡Ndahvi yoho ñuu Jerusalén! Sahñi ñiyɨvɨ sii ra profeta ihya, ta ra tasi ra Ndyoo ihya, cañi ñu sii ra sihin yuu. ¡Cuaha xaan cuaha xaan saha cuñi zandu‑ɨin sii ñiyɨvɨ ñuu ya ta zacuende sii ñu tañi zacuenda minoo ndɨvɨ sii zehe tɨ sisi ndisi tɨ, zoco ña cuñi ñu! 
\p  
\v 38 Ndyehe ndo vityi, ndoho ñiyɨvɨ ñuu Jerusalén, vatyi vityi zandoi sii ndo. 
\p  
\v 39 Vatyi catyi sihin ndo vatyi ma ndyehe ca ndo sii, ndya cuhva ndya quɨvɨ cua catyi ndo vatyi vaha xaan cuu ra vasi sa cuenda ra ndyaca ñaha sii yo. 
\c 24  
\s1 Cuhva i catyi ra Jesús cuhva cua tani vehe ñuhu cahnu 
\p  
\v 1 I quita ra Jesús vehe ñuhu ta sa cuahan ra ityi ta i tuhva ra i casi ra sii ra ta i quisaha zañaha ra sii ra Jesús cuhva caa vehe ñuhu. 
\p  
\v 2 Zoco i nacahan ra Jesús ta catyi ra sihin ra: ¿Atu ndyehe ndo tandɨhɨ ihya? Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi numinoo yuu ya ta ma ndoo si zɨquɨ tahan si. Cua tani tandɨhɨ si. (Sihin cuhva ya zacoto ra Jesús vatyi cua zatɨvɨ ndɨhɨ ñiyɨvɨ vehe ñuhu cuan.) 
\s1 Zeña sa cua naa ñuu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 3 Tacuan ta zɨquɨ cuahan ra yucu sa nañi Olivos. Ta sa sindyaa ra Jesús yucuan, ta i tuhva ra i casi ra sii ra, ta xehe ñi i cahan ra sihin ra, ta catyi ra: Cuñi ndi sa nacatyun sihin ndi ama cua coo cuhva cuan. ¿Ñaa zeña cua ndyehe ndi, ta cua coto ndi vatyi sa cuñi quisun ta sa cuñi naa ñuu ñiyɨvɨ? Catyi ra. 
\p  
\v 4 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: Zacuenda ndo sii ndo coto zandavi ñaha ñiyɨvɨ sii ndo. 
\p  
\v 5 Vatyi cuaha xaan ra cua quisi, ta cua catyi ra vatyi vasi ra sa cuenda mi, ta cua catyi ra: “Yuhvi cui Cristo.” Ta cua zandavi ñaha ra sii cuaha xaan ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 6 Cua cuɨñɨ ndo tuhun vatyi cua coo cuatyi ta cahñi tahan xaan ñiyɨvɨ, zoco ma yuhu ndo. Xihna ca cua cuu tandɨhɨ cuhva cuan, cumañi ca sa saa quɨvɨ naa ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 7 Vatyi cua cahñi tahan minoo ñuu sihin inga ñuu, ta cua coo cuatyi ñuu nahnu sihin inga ñuu nahnu. Ta cua coo tama ta cuehe ta cua coo sa taan nahnu xaan zɨɨn zɨɨn ityi. 
\p  
\v 8 Ta tandɨhɨ cuhva ya, nu nacaa cua quisaha ndyehe ñiyɨvɨ tundoho. 
\p  
\v 9 Ta zɨquɨ cua cuhva cuenda ñiyɨvɨ sii ndo sii ra ndyaca ñaha vatyi cua ndoho ndo. Ta cua cahñi ñiyɨvɨ sii zuhva ndo. Ta tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ cua cuxaan xaan ñu ndyehe ñu sii ndo sa cuenda mi. 
\p  
\v 10 Ta quɨvɨ cuan, cuaha xaan ñiyɨvɨ sino iñi sii, cua ndoyo ñuhu ñu. Ta cua xico tuhun ra sii tahan ra. Ta ma cuu ca ndyehe ra sii tahan ra. 
\p  
\v 11 Cua coo cuaha xaan ra vatya. Cua catyi ra vatyi cahan ra sa cuenda ra Ndyoo, ta cua zandavi ñaha ra sii cuaha xaan ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 12 Cuaha xaan sa quiñi cua coo ndya cuhva ndya ma cuñi ca ñiyɨvɨ sii tahan ñu. 
\p  
\v 13 Zoco ra ma zaña tuhin ndya nu cua ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ, cua cacu ra. 
\p  
\v 14 Ta Tuhun Vaha sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo, cua zacoto ñiyɨvɨ sii si nacahnu ñuu ñiyɨvɨ, ta cua cuɨñɨ tandɨhɨ ñiyɨvɨ sii si, ta zɨquɨ cua naa ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 15 Tatu ndyehe ndo minoo sa zatɨvɨ xaan ta quiñi xaan zacuu si, ta nandyaa si cuan nu ii cuhva i catyi ra profeta Daniel, cutuñi iñi ndo ndoho ra cahvi tuhun ya, 
\p  
\v 16 tatu ndyehe ndo sii si cuan, nacono ñiyɨvɨ ñoho Judea, ta naquɨhvɨ xehe ñu ndya yucu. 
\p  
\v 17 Tatu iyo ra yozo xiñi vehe ra quɨvɨ cuan, ma cuatu ra numaa iyo ndaha tyiño cuñi ra tava ra sisi vehe ra. 
\p  
\v 18 Ta ra ñoho itu ra, ma cunuhu ra ndya vehe ra sa cua naquihin ra zahma ra. 
\p  
\v 19 Ta ndahvi ñu zɨhɨ sa ñoho zehe quɨvɨ cuan a tatu iyo zehe ñu sa tyaxi quɨvɨ cuan vatyi cahnu xaan tundoho cua ndyehe ñu. 
\p  
\v 20 Ta caca ndo sii ra Ndyoo vatyi ma tahan si cono ndo quɨvɨ vico zavi a minoo quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 21 vatyi tatu tacuan tahan si, yaha xaan cuaha tundoho cua coo, minoo cuhva ta coo ca ndya cuhva ndya quɨvɨ i sino ñuu ñiyɨvɨ ta ma coo ca tundoho cahnu xaan tañi tundoho ya inga saha ndaha ñi. 
\p  
\v 22 Tatu ma zanduzuhva ra Ndyoo quɨvɨ tundoho cuan, yoñi ñiyɨvɨ cua cacu. Zoco cua zanduzuhva ca ra sii si sa cuenda ñiyɨvɨ i casi ra. 
\p  
\v 23 Tatu catyi minoo ra sihin ndo: “Ihya ndyaa ra Cristo” a “Yucuan ndyaa ra”, catyi ra, ma sino iñi ndo. 
\p  
\v 24 Vatyi cua nduvita cuaha xaan ra zandavi ñaha, ta cua catyi ra vatyi Cristo cuu ra, ta cua catyi ra vatyi cahan ra tuhun saha ra Ndyoo sii ra. Ta cua zavaha ra zeña nahnu ta sa ndyityi ndya cuhva ndya sii ñiyɨvɨ i casi ra Ndyoo cua zandavi ñaha ra tatu sa vatyi cuu cuhva cuan, zoco ma cuu. 
\p  
\v 25 Ndyehe ndo, sa nacatyi tandɨhɨ sihin ndo cuee ca sa tahan si. 
\p  
\v 26 Yucuan cuenda tatu catyi ñiyɨvɨ sihin ndo: “Ndyehe ndo, ndyaa ra Jesús sisi cuhu.” Catyi ñu. Zoco ma cuhun ndo cundyehe ndo. A tatu catyi ñu: “Iyo minoo nu ñoho xehe ra.” Ma sino iñi ndo. 
\p  
\v 27 Vatyi quɨvɨ cua quisi inga saha, cua ndyehe tandɨhɨ ñiyɨvɨ sii. Tañi ndyehe tandɨhɨ ñiyɨvɨ tatu yaha tasa zavi ityi caña ñicandyi ta cuhva ndya ityi cua iñi, tacuan cua cuu si quɨvɨ quisi tucu ra i quisi ndya gloria. 
\p  
\v 28 Vatyi nu catuu ndɨyɨ, yucuan cua titahan tyasii. 
\s1 Cuhva cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria 
\p  
\v 29 Tatu sa yaha ndyehe ñiyɨvɨ tundoho cuan ta zɨquɨ ña naha ca ta cua nduñaa ñicandyi ta ma ndyehe ca nu yoo. Cua nacoyo tiñoo, ta ndya cuhva ndya cua canda andɨvɨ. 
\p  
\v 30 Tacuan ta zɨquɨ cua ndyehe ñiyɨvɨ sii ra i quisi ndya gloria ityi andɨvɨ, ta cua nducuihya xaan iñi tandɨhɨ tata ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ. Cua ndyehe ñu vatyi vasi ra nu vico, ta sihin cuaha xaan cuhva. Ta tyaqui xaan caa ra. 
\p  
\v 31 Ta cua tasi ra sii ángel ra ndya tandɨhɨ sa cumi tahan sɨquɨ ñuu ñiyɨvɨ, ta cua tɨvɨ ra cutu sihin minoo nduzu ñihi xaan. Ta cua zatahan ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ i casi ra Ndyoo ndya nacahnu ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 32 Vityi coto ndo minoo cuhva iyo yutu higuera ta tandɨhɨ inga yutu. Tatu cua ndyehe ndo sa cua nacoyo ndaha tu ta cua nduyutya tu, tacuan ta sa sito ndo vatyi sa cua nducahñi. 
\p  
\v 33 Ta tacuan tucu tatu sa ndyehe ndo vatyi sa cuu tandɨhɨ tuhun sa quehin sihin ndo ihya, tacuan ta cua coto ndo vatyi sa cua cuyatyi sa cunaa ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 34 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi cua cuu cuhva ya cuee ca sa cuu ñiyɨvɨ sa iyo vityi. 
\p  
\v 35 Yutyi andɨvɨ ta ñuhu ñuu ñiyɨvɨ cunaa si. Zoco tuhun quehin, ma naa si. 
\p  
\v 36 Zoco yoñi ñiyɨvɨ sito ñaa quɨvɨ a ñaa cuhva cua cuu si. Nu ángel andɨvɨ ta ña sito ra. Maa tuhun ñi ra Ndyoo Zuti sito. 
\p  
\v 37 Tañi i cuu si quɨvɨ ra Noé, tacuan cua cuu tucu si quɨvɨ cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria. 
\p  
\v 38 Quɨvɨ cumañi ca cuu ñiyɨvɨ sihin ndutya, sasi ñu. Sihi ñu. Tindaha ñu. Ta saha ñu sii zehe ñu tindaha ñu ndya cuhva ndya quɨvɨ i quɨhvɨ ra Noé sisi barco. 
\p  
\v 39 Ta zana ñi iñi ñu, ta i zanaa ndutya sii tandɨhɨ ñu. Zuun ñi cuhva cuan, cua cuu tucu si quɨvɨ cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria. 
\p  
\v 40 Quɨvɨ cuan, uu tahan ra ñoho itu ra, cua quihin sii minoo ra. Ta inga ra cua nandoo. 
\p  
\v 41 Ta uu tahan ñuzɨhɨ ndyico ɨɨn ñi quɨvɨ cuan, cua quihin sii minoo ña. Ta inga ña cua nandoo. 
\p  
\v 42 Yucuan cuenda cuatu listo ndo vatyi ña sito ndo ñaa quɨvɨ cua quisi ra ndyaca ñaha sii ndo. 
\p  
\v 43 Coto ndo cuhva ya, tatu sa i sito ra xu vehe ñaa cuhva cua quɨhvɨ ra zuhu, cua cuatu listo ra, ta ma cuhva ra sa nuña ra zuhu cuan vehe ra. 
\p  
\v 44 Yucuan cuenda cuatu listo tucu maa ndo vatyi minoo quɨvɨ sa ña sica iñi ndo, cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria. 
\s1 Muzu vaha ta muzu ña vaha 
\p  
\v 45 ¿Yoo ra cuu minoo muzu vaha, muzu sa iyo sa siñi tuñi vaha ta saha patrón ra sa cundyaca ñaha ra vehe ra ta cuhva ra sa casi inga muzu ra cuhva tahan si? 
\p  
\v 46 Zɨɨ xaan cua cuñi muzu cuan tatu nasaa patrón ra ta nañihi ra sii ra zavaha ra cuhva cuan, cuhva catyi patrón ra. 
\p  
\v 47 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi cua cuhva patrón ra sa cundyaca ñaha ra tandɨhɨ sa sii ra. 
\p  
\v 48 Zoco tatu ña vaha muzu cuan ta sica iñi ra sihin añima ra: “Naha xaan cuahan patroin.” 
\p  
\v 49 Ta yucuan cuenda quisaha cañi ra sii inga muzu ta sasi cuahyi ra ta sihi xaan ra ndixi ta siñi ra. 
\p  
\v 50 Tacuan ta zana ñi iñi ra ta cua nasaa patrón ra minoo quɨvɨ sa ña ndatu ra sii ra, minoo cuhva sa ña sito ra, 
\p  
\v 51 ta cua tasi tuñi xaan patrón ra sii ra. Ta cua tahan si sii ra tañi cua tahan si sii ñiyɨvɨ zaha tuhun vatyi vaha xaan ñu, zoco ña ndisa. Ñihi xaan cua vacu saa ñu, ndya cuhva cua casi quihñi noho ñu. 
\c 25  
\s1 Minoo cuhva sa cuenda usi tahan ñu yoco 
\p  
\v 1 Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi cuhva i tahan usi tahan ñu yoco sa cuahan minoo vico tandaha. I quihin ñu lámpara ñu sa sahmi azetye, ta cuahan ñu vatyi cua zatahan ñu sii ra cua tindaha. 
\p  
\v 2 Ta ohon tahan ñu cuan, listo xaan ñu. Ta ohon tahan ñu, laa xaan ñu. 
\p  
\v 3 Ta ñu laa cuan, i quihin ñu lámpara ñu, zoco ñá quihin ñu cuaha ca azetye. 
\p  
\v 4 Ta ñu listo cuan, i quihin ñu lámpara ñu, ta i quihin tahan tahan ñu minoo yutyi azetye vatyi cua zacutu tucu ñu sii si. 
\p  
\v 5 Ta nɨɨ ñi sa cucuee xaan ra cua tindaha, i quixi tandɨhɨ ñu. 
\p  
\v 6 Tacuan ta maañuu i siñi ñu cana saa ñiyɨvɨ, ta catyi ñu: “¡Sa vasi ra cua tindaha; cuahan ndo cua zatahan ndo sii ra!” 
\p  
\v 7 Ta i nduvita tandɨhɨ ñu, ta i zanduvaha ñu lámpara ñu. 
\p  
\v 8 Ta i catyi ñu laa cuan sihin ñu listo cuan: “Cuhva ndo zuhva azetye ndo sii ndi vatyi sa cuñi ndahva lámpara ndi.” 
\p  
\v 9 Zoco i nacahan ñu listo cuan, ta catyi ñu: “Ma cuu, coto ma ñihi si sa cuenda tandɨhɨ yo. Vaha ca tatu cuhun ndo nu cuyahvi si ta zata ndo zuhva sa cuenda maa ndo.” Catyi ñu. 
\p  
\v 10 Zoco nɨɨ ñi sa cuahan ñu sa cua zata ñu sii si, ta i saa ra cua tindaha cuan, ta ñu sa ndyaa listo i quɨhvɨ ñu sihin ra nu iyo vico tindaha, ta i nucundazi yuvehe. 
\p  
\v 11 Cuee ca i nasaa inga ñu yoco cuan, ta i catyi ñu: “¡Tata, tata, nuña yuvehe!” 
\p  
\v 12 Zoco i nacahan ra ta catyi ra: “Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi ña site sii ndo.” 
\p  
\v 13 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús: Yucuan cuenda cuatu listo ndo vatyi ña sito ndo ñaa quɨvɨ a ñaa cuhva cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria. 
\s1 Cuñi si sa cutyiño yo tandɨhɨ sa saha ra Ndyoo sii yo 
\p  
\v 14 Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo ra sa cuñi cuhun minoo ñuu nusica, ta i cana ra sii tandɨhɨ muzu ra, ta saha cuenda ra xuhun ra sii ra. 
\p  
\v 15 Sii minoo ra saha ra tañi ohon mil, sii inga ra tañi uu mil, ta sii inga ra minoo mil ñi. Cuhva cuu sii sa minoo minoo ra sa zatyiño ra sihin si, tacuan saha ra sii si sii ra. Ta i quihin ra ityi cuahan ra. 
\p  
\v 16 Tacuan ta ra i ñihi sa ohon mil cuan, cuahan ra, ta i zatyiño ra sihin si, ta i ñihi ra inga ohon mil zɨquɨ si. 
\p  
\v 17 Ta zuun ñi cuhva cuan, ra i ñihi uu mil, i ñihi ra inga uu mil zɨquɨ si. 
\p  
\v 18 Zoco ra i ñihi minoo mil ñi, i sahan ra, ta i sitya ra minoo yavi, ta i tyixehe ra xuhun patrón ra. 
\p  
\v 19 Cuee xaan ca, i nasaa patrón, ta i tava ra cuenda sihin muzu cuan. 
\p  
\v 20 Xihna ca i saa ra i ñihi ohon mil cuan, ta i saha cuenda ra inga ohon mil sii patrón ra, ta i catyi ra: “Tata, i sohon ohon mil sii. Ica si ya sihin inga ohon mil i zahacanei zɨquɨ si.” 
\p  
\v 21 I catyi patrón ra sihin ra: “Vaha xaan; yoho cuu minoo muzu vaha, ta ndoo xoon. Vaha xaan i zatyiñon sihin sa zuhva ñi xuhun i zandoi suhun. Yucuan cuenda vityi cua cuhve sa cundyaca ñohon cuaha ca. Quɨhvɨ ta cuzɨɨ xaan iñun ɨɨn ñi sihin mi.” 
\p  
\v 22 Cuee ca i saa muzu sa ñihi sa uu mil cuan, ta i catyi ra: “Tata, i sohon uu mil sii; ica si ya sihin inga uu mil i zahacanei zɨquɨ si.” 
\p  
\v 23 I catyi patrón ra sihin ra: “Vaha xaan; yoho cuu minoo muzu vaha, ta ndoo xoon. Vaha i zatyiñon sihin sa zuhva ñi xuhun i zandoi suhun. Yucuan cuenda vityi cua cuhve sa cundyaca ñohon cuaha ca. Quɨhvɨ ta cuzɨɨ xaan iñun ɨɨn ñi sihin mi.” Catyi ra. 
\p  
\v 24 Tacuan ta i saa muzu sa ñihi minoo mil ñi, ta i catyi ra sihin patrón ra: “Tata, site suun vatyi minoo ra xaan cuun, ta tuhvon naquihin sa yɨvɨ suun cuu, ta nacuhun tyiño zacuu inga ra. 
\p  
\v 25 Ta i yuhi suun, ta sehin ta i tyixehi xuhun sisi ñuhu. Naquihin sa suun vityi.” 
\p  
\v 26 Ta i nacahan patrón ra, ta catyi ra: “Yoho, minoo muzu ña vaha ta ra zusa cuun. Sa siton vatyi tuhve naquihin sa yɨvɨ sii, ta naquihin tyiño zacuu inga ra. 
\p  
\v 27 Yucuan cuenda ¿ñaa cuenda ñá tyuhun xuhin banco, ta sa cua nasei ta cua naquihin sii si, zoco sa zahacanaa si zuhva?” Catyi patrón cuan. 
\p  
\v 28 Ta i catyi ra sihin inga ra yucu yucuan: “Quindyaa ndo xuhun sa sehi sii ra ya, ta cuhva ndo sii si sii ra sa cumi usi mil cuan. 
\p  
\v 29 Vatyi ra zatyiño vaha sihin sa sehi sii ra, cua cuhve cuaha ca sii ra, ta cua coo cuaha xaan ca sii ra. Ta ra ña cuñi zatyiño sihin sa sehi sii ra, cua quindyei sii si. 
\p  
\v 30 Ta muzu ña vaha cuan, zavita ndo sii ra ityi sata nu ñaa xaan, nu cua vacu xaan ñiyɨvɨ ndya cuhva cua casi quihñi noho ñu.” 
\s1 Cuhva cua tyicuhva ra Jesús sii ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ 
\p  
\v 31 Quɨvɨ cua quisi tucu ra i quisi ndya gloria sihin ángel ra, tyaqui xaan ra. Ta cua cundyaa ra tyayu nu cua cundyaca ñaha ra. 
\p  
\v 32 Ta tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ cua titahan ñu ityi nuu ra, ta cua zazɨɨn ra sii ñu tañi zazɨɨn minoo ra cu pastor sii mvee ticatyi zono ra sihin mvee zono ra. 
\p  
\v 33 Mvee ticatyi zono ra cua tyaa ra siyo cuaha ra. Ta mvee zono ra cua tyaa ra sii tɨ siyo zatyi ra. 
\p  
\v 34 Ta zɨquɨ cua catyi Rey sihin ñu ndyaa siyo cuaha ra: “Ñaha ndo, Cuñi xaan Zuti sii ndo. Cumañi ca sino ñuu ñiyɨvɨ, ta sa ndyaa listo gloria vatyi cua quɨhvɨ ndo. 
\p  
\v 35 Vatyi yuhvi i sizoque, ta saha ndo sa casi. Ityi xein, ta saha ndo sa cohi. I sica noi ta ñahñi vehi, ta i saha ndo vehe ndo cundyei. 
\p  
\v 36 Ñahñi zahme, ta saha ndo zahma sii. I cuhi ta sahan ndo i sindyehe ndo sii. I siñohi vehe caa, ta sahan ndo i sindyehe ndo sii.” Cua catyi ra. 
\p  
\v 37 Ta zɨquɨ cua catyi ñiyɨvɨ vaha cuan sihin ra: “Tata, ¿ama i ndyehe ndi suun sizocon ta saha ndi sa casun, a ityun ta saha ndi sa cohon? 
\p  
\v 38 ¿Ta ama i ndyehe ndi suun sica noo ta saha ndi sa cundyoon vehe ndi a ndyehe ndi suun ta ñahñi zahmon, ta saha ndi zahma suun? 
\p  
\v 39 ¿Ta ama i ndyehe ndi suun sa cuhun a ñohon vehe caa ta sahan ndi sa ndyehe ndi suun?” Cua catyi ñu. 
\p  
\v 40 Ta cua nacahan Rey cuan ta catyi ra sihin ñu: “Sa ndisa catyi sihin ndo, tandɨhɨ sa i zavaha ndo sihin yañi, vazu ra ndyihi ca, zoco sihin mi i zavaha ndo cuhva cuan.” 
\p  
\v 41 Ta zɨquɨ cua catyi Rey cuan sihin ñiyɨvɨ ndyaa siyo zatyi ra: “Cuɨñɨ siyo ndo sii, ndoho ñiyɨvɨ sa cuxaan ra Ndyoo sihin. Cuquɨhɨ ndo nu cayu ñúhu nu i zavaha Ndyoo sa cuenda cuihna ta tatyi cuihna sa ndyico sii ra. 
\p  
\v 42 Vatyi i sizoque, ta ñá saha ndo sa casi. I cu‑ityi, ta ñá saha ndo ndutya cohi. 
\p  
\v 43 I sica noi, ta ñahñi vehi, ta ñá saha ndo vehe ndo cundyei. Ñahñi zahme, ta ñá saha ndo zahma sii. I cuhi, ta i siñohi vehe caa, ta ñá sindyehe ndo sii.” 
\p  
\v 44 Ta zɨquɨ cua catyi tucu ñiyɨvɨ cuan sihin Rey cuan: “Tata, ¿ama i ndyehe ndi suun sizocon a ityun a sica noo ta ñahñi vehun? ¿Ta ama i ndyehe ndi suun sa ñahñi zahmon a cuhun a ñohon vehe caa ta ñá tyindyee ndi suun?” 
\p  
\v 45 Ta cua nacahan Rey ta catyi ra: “Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi tandɨhɨ sa ñá zavaha ndo sihin minoo ñiyɨvɨ luhlu ca, ñá zavaha ndo sii si sihin mi.” Cua catyi ra. 
\p  
\v 46 Ta zɨquɨ cua cuhun ñu nu cua ndoho ñu tandɨhɨ cuii tyiemvu. Zoco ñiyɨvɨ vaha, cua cuhun ñu nu cua cundito ñu tandɨhɨ cuii tyiemvu. 
\c 26  
\s1 Sihñi tahan ra tyiño yozo caa cua tɨɨn ra sii ra Jesús 
\p  
\v 1 Sa yaha cahan ra Jesús tandɨhɨ tuhun ya, ta zɨquɨ i catyi ra sihin ra i casi ra: 
\p  
\v 2 Sa sito ndo vatyi uu quɨvɨ ñi ca, ta cua cuu si vico zuhun, ta cua xico minoo ra sii ra i quisi ndya gloria, ta cua cahñi ñiyɨvɨ sii ra nu cruz. Catyi ra. 
\p  
\v 3 Ta sisi quɨvɨ cuan i titahan ra zutu nahnu sihin ra maestro cuenda ley ta ra mandoñi. Tandɨhɨ ra cuan cuu ra ra hebreo nahnu, ta i titahan ra nuquehe vehe ra Caífas ra cu zutu ya cahnu. 
\p  
\v 4 Ta yucuan i natuhun tahan ra yozo caa cua tɨɨn xehe ra sii ra Jesús, ta cua cahñi ra sii ra. 
\p  
\v 5 Zoco i catyi ra sihin ra tahan ra: Zoco ma cuu si quɨvɨ vico vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ yucu, ta coto cahñi tahan ñu sihin yo. 
\s1 I tyozo minoo ñaha azetye vixi xiñi ra Jesús 
\p  
\v 6 Ñoho ra Jesús ñuu Betania vehe ra Simón, ra i cuhu cuehe tyahyu. 
\p  
\v 7 Ta i tuhva minoo ñaha sii ra. Ñaa ña minoo yutyi sino sihin minoo yuu yahvi xaan, ta ñoho azetye vixi. Ta i tyozo ña sii si xiñi ra Jesús cuhva sa sasi ra xita. 
\p  
\v 8 Ta sa ndyehe ra i casi ra Jesús cuhva zavaha ña, i cuxaan ra, ta catyi ra: ¿Ñacu zatɨvɨ ña sii si? 
\p  
\v 9 Vaha ca tatu sa i xico ña sii si ta ñihi ña cuaha xuhun ta cuhva ña sii ñiyɨvɨ ndahvi. 
\p  
\v 10 Ta sa sito ra Jesús sa cahan ra cuan, ta zɨquɨ i catyi ra sihin ra: ¿Ñacu cuyuhu xaan ndo sihin ñaha ya? I zavaha ña minoo sa vaha sihin. 
\p  
\v 11 Tandɨhɨ tyiemvu cua coo ñiyɨvɨ ndahvi sihin ndo, ta cuu tyindyee ndo sii ñu tatu cuñi ndo. Zoco yuhvi ma cundyei sihin ndo tandɨhɨ tyiemvu. 
\p  
\v 12 Cuhva i zavaha ña ya sa tyozo ña azetye vixi coño ñuhi cuu sa zanduvaha ña sii, sa cuenda sa cuquɨhi ñaña. 
\p  
\v 13 Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi vazu ndyacamaa nacatyi ñiyɨvɨ Tuhun Ndyoo, zoco cua nacatyi ñu cuhva i zavaha ña ya sihin, ta cua nacohon iñi ñiyɨvɨ sii ña. I catyi ra Jesús. 
\s1 Cuhva i xico ra Judas sii ra Jesús 
\p  
\v 14 Yaha cuan ta zɨquɨ minoo sa usi uu tahan ra i casi ra Jesús, ra sa nañi Judas Iscariote, cuahan ra cua cahan ra sihin ra zutu nahnu. 
\p  
\v 15 Ta i catyi ra sihin ra: ¿Yozo cua cuhva ndo sii, tatu cuhva cuende sii ra sii ndo? Ta i zandaa ra tyiño sa cua cuhva ra oco usi tahan xuhun cuisi. 
\p  
\v 16 Ta ndya quɨvɨ cuan, i quisaha nducu xaan ra Judas cuhva cua cuhva cuenda ra sii ra Jesús sii ra cuan. 
\s1 I cuxiñi ra Jesús sihin sa usi uu tahan ra i casi ra 
\p  
\v 17 Nu quisaha vico nu tuhva ñiyɨvɨ hebreo sasi pan ña ndaa, i tuhva ra i casi ra Jesús sii ra, ta i catyi ra sihin ra: ¿Ndyamaa cuñun vatyi cua zanduvaha ndi sa cua cuxiñun sa cuenda vico zuhun ya? 
\p  
\v 18 Ta i catyi ra Jesús: Cuahan ndo ndya ñuu cahnu vehe ra sa cahan yo tuhun, ta catyi ndo sihin ra: “Catyi ra Maestro, cua saa cuhva sa cua cui. Vehe moo cua cuxiñi sa cuenda vico zuhun ya sihin ra i casi.” 
\p  
\v 19 Ta tacuan i zavaha ra, cuhva i catyi ra Jesús sihin ra, ta i zanduvaha ra sa cuxiñi ra sa cuenda vico cuan. 
\p  
\v 20 Ta cuhva sa sa cuaa cuan, sa ndyaa ra Jesús mesa sihin sa usi uu tahan ra i casi ra. 
\p  
\v 21 Ta nɨɨ ñi sa sasi ra xita i catyi ra Jesús sihin ra: Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi cua xico minoo ndo sii. Catyi ra. 
\p  
\v 22 Ta i nducuihya xaan iñi ra ndɨhɨ sihin ra, ta i quisaha ndaca tuhun minoo minoo ra sii ra Jesús: Tata, ¿atu yuhvi cui? 
\p  
\v 23 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra: Ra sa sasi sihin ɨɨn ñi coho, yucuan ra cuu ra cua xico sii. 
\p  
\v 24 Cuahan ra i quisi ndya gloria cuhva catyi Tuhun Ndyoo; zoco ¡ndahvi ñi cuu ra xico sii! Vaha ca tatu sa ñá cacu ra vatyi cua ndyehe xaan ra tundoho. 
\p  
\v 25 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ ra Judas ra sa xico sii ra i ndaca tuhun ra sii ra, ta catyi ra: Maestro, ¿atu zuun yuhvi cui? Ta i catyi ra sihin ra: Tacuan cu si, tañi catyi moo. 
\p  
\v 26 Ta cuhva sa cuxiñi ra, i quihin ra Jesús pan, ta i saha ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo, ta zɨquɨ i sahnu ra sii si ta saha ra sii si sii ra i casi ra, ta i catyi ra: Quihin ndo sii si ta casi ndo. Ihya cuu tañi coño ñuhi. 
\p  
\v 27 Tacuan ta i quihin ra minoo vaso ñoho vino, ta i saha ra tyahvi ndyoo sii ra Ndyoo, ta i saha ra sii si sii ra, ta i catyi ra: Coho tandɨhɨ ndo zuhva zuhva 
\p  
\v 28 vatyi ihya cuu tañi nɨñi sa cuenda tyiño saa sa zandaa ra Ndyoo. Cua cati si, ta sa cuenda maa si, cua ndasi cuatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 29 Zoco catyi sihin ndo vatyi ma coho que vino ndya quɨvɨ cua cohi sii si sihin maa ndo minoo cuhva saa nu ndyaca ñaha ra Ndyoo. 
\s1 Catyi ra Jesús vatyi cua catyi ra Pedro vatyi ña sito ra sii ra 
\p  
\v 30 I sata tandɨhɨ ra minoo yaa Ndyoo, ta zɨquɨ cuahan ra ndya yucu Olivos. 
\p  
\v 31 Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ra: Sa cuaa vityi tandɨhɨ cuii ndo cua zandoo ndo sii. Ta ma cuñi ca ndo cundyico ndo sii, vatyi catyi Tuhun Ndyoo: “Cua cuu ra cu pastor, ta cua quɨtɨ cuatyi tandɨhɨ cuii mvee ticatyi zono ra.” 
\p  
\v 32 Zoco sa yaha nandote ta cua cuhin yatyi ca ta zɨquɨ maa ndo ndya Galilea. 
\p  
\v 33 Ta zɨquɨ i catyi ra Pedro sihin ra: Vazu zandoo tandɨhɨ ca ra ya suun, zoco yuhvi cua cundyique suun. 
\p  
\v 34 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Sa ndisa catyi suhun vatyi zuun ñi sa cuaa vityi, cuee ca sa vacu saa ndɨvɨ tyahnu, cua catyun uñi tahan saha vatyi ña siton sii. 
\p  
\v 35 Ta i catyi ra Pedro sihin ra: Vazu cui suhun, zoco ma catyi sa ña site suun. Ta tacuan tucu i cahan tandɨhɨ ca ra i casi ra Jesús. 
\s1 Cahan ra Jesús sihin ra Ndyoo minoo nu yucu yutu tyaqui nu nañi si Getsemaní 
\p  
\v 36 Tacuan ta zɨquɨ i saa ra Jesús sihin ra i casi ra ndya minoo nu yucu yutu tyaqui nu nañi si Getsemaní, ta i catyi ra sihin ra: Cundyaa ndo ihya vatyi cuehin cua quehin sihin ra Ndyoo ityi nuu ca. 
\p  
\v 37 Ta i quihin ra Jesús sii ra Pedro ta sii nduu tahan zehe ra Zebedeo cuahan sihin ra, ta i quisaha nducuihya xaan iñi ra, ta ndahvi xaan cuñi ra. 
\p  
\v 38 Tacuan ta i catyi ra: Cuihya xaan cuñi añime cuhva ndya sa cuñi cui. Ndoo ndo ihya ñi, ta cundyaa tyacu ndo sihin. 
\p  
\v 39 Ta zɨquɨ cuahan ra Jesús zuhva ca ityi nuu, ta i sicava ndyayu ra nu ñuhu, ta i sica tahvi ra sii ra Ndyoo, ta catyi ra: Ndyoo Zuti, tatu sa vatyi cuu, cuhvon sa ma ndyehi tundoho sa cua ndyehi vityi, zoco ma cuu si cuhva cuñi mi, nacuu si cuhva cuñi moo. 
\p  
\v 40 Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i sahan ra nu yucu ra ndɨhɨ sihin ra, ta i nañihi ra sii ra quixi ra, ta i catyi ra sihin ra Pedro: ¿Yozo caa? ¿Ñacu ñá cuu cundyaa tyacu ndo sihin numinoo ora? 
\p  
\v 41 Cutyacu ndo ta cahan ndo sihin ra Ndyoo coto nducu coto ihñi cuihna sii ndo. Cuñi ndo zavaha ndo sa vaha, zoco ña cuu sii ndo sa maa tuhun ñi ndo. 
\p  
\v 42 Tacuan ta i sahan tucu ra Jesús inga saha sa cua cahan ra sihin ra Ndyoo, ta i catyi ra: Ndyoo Zuti, tatu cuu sa ma ndyehi tundoho ya, vaha xaan, zoco tatu ma cuu, nacuu si cuhva cuñi moo. Catyi ra. 
\p  
\v 43 Ta zɨquɨ i nasaa ra, ta i nañihi ra sii ra ndɨhɨ sihin ra quixi tucu ra vatyi sitatu xaan ra. 
\p  
\v 44 Ta i zandoo ra sii ra, ta cuahan ra sa cu uñi saha, ta zuun ñi tuhun cuan i cahan ra sihin ra Ndyoo. 
\p  
\v 45 Ta zɨquɨ i nasaa tucu ra nu yucu ra i casi ra, ta i catyi ra sihin ra: Cuzu ndo vityi, ta quitatu vaha ndo. Sa saa cuhva sa cua nacuhva ñiyɨvɨ sii ra i quisi ndya gloria sii ra iyo cuatyi. 
\p  
\v 46 Ta nduvita ndo. Coho yo. Sa vasi ra xico sii. 
\s1 Tɨɨn ra sii ra Jesús 
\p  
\v 47 Nu cahan ca ra Jesús, ta i saa ra Judas; minoo sa usi uu tahan ra i casi ra Jesús cuu ra. Ta i quisi cuaha xaan ñiyɨvɨ sihin ra. I tasi ra zutu nahnu ta ra mandoñi sii ra, ta ñaa ra mityi ta yutu. 
\p  
\v 48 Ra sa xico sii ra Jesús, i saha ra minoo cuhva sii ra cuan, ta catyi ra: Ra cua cohi xɨtɨ cuan, yucuan cuu ra tɨɨn ndo. Tɨɨn vaha ndo sii ra. 
\p  
\v 49 Ta i saa ra Judas, ta i tuhva ra sii ra Jesús, ta i catyi ra: Nacumi suun, Maestro. Ta i sihi ra xɨtɨ ra. 
\p  
\v 50 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Amigo, ¿ñaa cuenda vasun? Catyi ra. Ta zɨquɨ i tɨɨn ra sii ra Jesús, ta cuahan ra sihin ra. 
\p  
\v 51 Ta minoo ra ndɨhɨ sihin ra Jesús, i tava ra mityi ra, ta i cañi ra sii ra cu muzu ra cu zutu ya cahnu, ta i sahndya ra zoho ra siyo cuaha. 
\p  
\v 52 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra: Natyuhun mityun sisi veno si. Ra cahñi tahan sihin mityi, cua cuu ra sihin mityi. 
\p  
\v 53 ¿Atu sica iñun vatyi ma cuu caque sii Zuti ta vityi vityi cua tasi ra tañi usi uu ityi ángel cua zacuenda sii? 
\p  
\v 54 Zoco tatu tacuan zavehi, ¿yozo caa ta natahan si cuhva catyi Tuhun Ndyoo vatyi cua tahan si sii? 
\p  
\v 55 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ñiyɨvɨ: ¿Atu vasi tɨɨn ndo sii minoo ra zuhu vatyi ñaa ndo mityi ta ndaha tyiño xaan? Tahan tahan quɨvɨ i sehin vehe ñuhu cahnu ta yucu ndo, zoco ñá tɨɨn ndo sii yucuan. 
\p  
\v 56 Zoco tacuan cu si tandɨhɨ cuhva ya vatyi cua natahan tandɨhɨ cuhva i tyaa ra profeta nuu tutu ra Ndyoo. Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i zandoo tandɨhɨ ra i casi ra sii ra, ta i sino ra. 
\s1 I sindyaca ra sii ra Jesús nu titahan ra cu tyiño hebreo 
\p  
\v 57 Ra i tɨɨn sii ra Jesús, i sindyaca ra sii ra ityi nuu ra Caifás. Ra Caifás cuu ra cu nuu sii tandɨhɨ ra cu zutu. Ta yucuan i titahan ra maestro cuenda ley ta ra mandoñi. 
\p  
\v 58 Ta i sindyico ra Pedro sica sica ñi ndya cuhva ndya saa ra nuquehe vehe ra cu zutu ya cahnu, ta yucuan i quɨhvɨ ra, ta i sicundyaa ra sihin ra policía vatyi cua ndyehe ra yozo caa cua cundaa tyiño sa cuenda ra Jesús. 
\p  
\v 59 Ra cu zutu ya cahnu sihin ra mandoñi ta tandɨhɨ ra cu tyiño hebreo, i nanducu xaan ra ñiyɨvɨ cua cuhva sa ndaa sa cuenda ra Jesús vazu maa cuendu ñi cuu si vatyi cuñi ra cahñi ra sii ra. 
\p  
\v 60 Zoco ñá ñihi ra cuhva sa yatyi vazu cuaha ñiyɨvɨ saha sa ndaa, vatyi ñá nacasi tahan sa cahan ra. Ndya nu ndɨhɨ tuhun i ñihi ra sii uu tahan ra. 
\p  
\v 61 Ta i catyi ra cuan: Ihya ra i catyi: “Cuu cani vehe ñuhu cahnu ra Ndyoo, ta cuu zanandei sii si sisi sa uñi quɨvɨ ñi.” 
\p  
\v 62 Ta zɨquɨ i nduvita ra cu zutu ya cahnu, ta i catyi ra sihin ra Jesús: ¿Ñacu ña nacohon ii caña ñi? ¿Ñaa sa cuu sa cahan ñiyɨvɨ ya zɨcun? Catyi ra. 
\p  
\v 63 Zoco ñá nacahan maa ra Jesús. Tacuan ta i catyi ra cu zutu ya cahnu: Sihin zɨvɨ ra Ndyoo ndito quehin, ta catyi suhun vatyi cohon sa ndisa ta nacatyun sihin ndi tatu ra Cristo cuun, ra cu Zehe ra Ndyoo. 
\p  
\v 64 Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Zuun ra cui tañi catyun. Ta catyi tuqui sihin maa ndo vatyi cua ndyehe ndo sii ra i quisi ndya gloria cuhva cundyaa ra siyo cuaha ra Ndyoo ta cuhva cua quisi ra ndya andɨvɨ sisi vico. 
\p  
\v 65 Tacuan catyi ra Jesús, ta zɨquɨ ra cu zutu ya cahnu, cuxaan ra ta i ndata ra zuun ñi zahma maa ra, ta i catyi ra: ¿Ñaa ca sa ndaa cuñi si vityi? Sa siñi ndo sa cahan ra ndya vaha ñi sii ra Ndyoo. 
\p  
\v 66 ¿Ñaa catyi ndo vityi? Ta i nacahan tandɨhɨ ra, ta i catyi ra: Nacuu ra vatyi iyo cuatyi ra. 
\p  
\v 67 Ta zɨquɨ i quisaha tyicu zɨɨ ra nuu ra, ta inga ra cati ra nuu ra sihin ndaha ra. 
\p  
\v 68 Ta i catyi ra: Tatu ndisa vatyi ra Cristo cuun, nacoton yoo ra cañi suun. 
\s1 I catyi ra Pedro vatyi ña sito ra sii ra Jesús 
\p  
\v 69 Nɨɨ ñi sa yaha tandɨhɨ cuhva cuan, ndyaa ra Pedro nuquehe, ta i tuhva minoo muzu sii ra, ta i catyi ña sihin ra: Cutahan aan sica noon sihin ra Jesús, ra i quita Galilea. 
\p  
\v 70 Zoco i catyi ra Pedro ityi nuu tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi yɨvɨ ra cuu ra. I catyi ra sihin ña: Ña site ñaa tuhun cohon. Catyi ra. 
\p  
\v 71 Tacuan ta sa quita ra Pedro ndya yuvehe nuzama, ta i ndyehe inga muzu sii ra, ta i catyi ña sihin ñiyɨvɨ yucu yucuan: Ra ihya, ra tahan ra cuu sii ra Jesús, ra ñuu Nazaret. 
\p  
\v 72 Ta i tyiñaha ra Pedro ndyoo nuu ñiyɨvɨ yucu yucuan, ta i catyi ra: Ña site sii ra cohon tuhun ña. 
\p  
\v 73 Ta i yaha zuhva cuhva, ta i tuhva ra nandyaa yucuan sii ra Pedro, ta i catyi ra sihin ra: Ndisa cuii vatyi minoo ra tahan ra cuu tucu oo vatyi cohon tañi cahan ñiyɨvɨ nu cu si Galilea. Catyi ra. 
\p  
\v 74 Tacuan ta i quisaha cahan ra Pedro ndya vaha ñi, ta catyi ra: Ña site sii ra cuan. Catyi ra. Ta zuun ñi caa cuhva cuan, i sacu saa ndɨvɨ tyahnu. 
\p  
\v 75 Ta zɨquɨ i nacohon iñi ra Pedro cuhva i catyi ra Jesús sihin ra: “Cuee ca sa vacu saa ndɨvɨ tyahnu, cua catyun uñi saha vatyi ña siton sii.” Ta sa nacohon iñi ra Pedro cuhva cuan, i quita ra, ta i sacu xaan ra vatyi i nducuihya xaan iñi ra. 
\c 27  
\s1 Nacuhva cuenda ra sii ra Jesús sii ra Pilato 
\p  
\v 1 Ta sa cundisi i zandoo ra tyiño, tandɨhɨ ra zutu nahnu ta ra mandoñi. Sa ndu‑ɨɨn ra minoo cuhva, cuhva cua cahñi ra sii ra Jesús. 
\p  
\v 2 Ta i sihñi ra sii ra Jesús, ta i sindyaca ra sii ra nu ndyaa ra Poncio Pilato, ra cu gobernador. 
\s1 Cuhva i sihi ra Judas 
\p  
\v 3 Ra Judas, ra i xico sii ra Jesús, i ndyehe ra vatyi cua cahñi ra sii ra Jesús, ta zɨquɨ i ndu‑uu iñi ra cuatyi ra, ta i nacuhva ra sa oco usi tahan xuhun cuisi sii ra zutu nahnu ta ra mandoñi, 
\p  
\v 4 ta i catyi ra sihin ra: Cahnu xaan cuatyi i zavehi vatyi i saha cuende sii minoo ra ñahñi cuatyi, ta vityi cua cuu ra. Zoco i nacahan ra cuan, ta catyi ra: ¿Ta ñaa sa cuenda nduhvi? ¡Ndyehe moo yozo caa zacuun vityi! 
\p  
\v 5 Tacuan ta i zavita ihno ra Judas xuhun cuan sisi vehe ñuhu cahnu ta cuahan ra, ta i sahñi ra sii ra. Tyihi ra minoo yoho zucu ra. 
\p  
\v 6 I nacuaan ra zutu nahnu xuhun cuan, ta catyi ra: Ma cuu tyihi yo xuhun ya sihin xuhun ofrenda vatyi xuhun sa cuenda sa cua cati nɨñɨ minoo ra cu si. 
\p  
\v 7 Ta zɨquɨ i ndu‑ɨɨn ra minoo cuhva, ta sihin xuhun cuan, i zata ra minoo ñuhu nañi si Nu Tava Ñiyɨvɨ Ndyahyu sa cua Zavaha Ñu Ndaha Tyiño. Ta tyaa ra cuhva vatyi ñuhu cuan cua cuu nuñaña sa cuenda ñiyɨvɨ inga ñuu tatu cua cuu ñu ñuu Jerusalén. 
\p  
\v 8 Ta yucuan cuenda ndya cuhva ndya vityi nañi ñuhu cuan, Ñuhu Cuenda Nɨñɨ. 
\p  
\v 9 Ta cuhva cuan i natahan si cuhva i catyi ra Jeremías, minoo ra cu profeta ta sa naha. Tyehen i tyaa ra: “I naquihin ra sa usi uu tahan xuhun cuisi. Yucuan cuu yahvi i sicundyaa ra i zacuu ñiyɨvɨ hebreo. 
\p  
\v 10 Ta sihin xuhun cuan i zata ra ñuhu sii ra zavaha quɨyɨ tañi i catyi maa ra Ndyoo sihin.” Tacuan i tyaa ra Jeremías sa cuenda cuhva cua tahan ra Jesús. 
\s1 Cua cundaa tyiño ra Jesús nuu ra Pilato 
\p  
\v 11 I sindyaca ra sii ra Jesús ityi nuu ra Pilato, ra cu gobernador, ta i ndaca tuhun ra Pilato sii ra Jesús: ¿Atu yoho cuu rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo? Ta i catyi ra Jesús: Tacuan cu si tañi catyi moo. 
\p  
\v 12 Tacuan ta i tyaa ra zutu nahnu ta ra mandoñi cuatyi sata ra Jesús, zoco ñá nacahan ra ndaha ñi. 
\p  
\v 13 Ta zɨquɨ i catyi ra Pilato: ¿Atu ña siñun sa cahan ra ya, cuhva tyaa ra cuatyi saton? Catyi ra. 
\p  
\v 14 Zoco ñá nacahan ra Jesús ndaha ñi, ta iyo xaan i cuñi ra Pilato. 
\s1 Saha ra Pilato sa cuu ra Jesús 
\p  
\v 15 Ta vico cuan, tuhva ra gobernador tava sii minoo ra ñoho vehe caa, yoo ra cua catyi ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 16 Ta sicoo minoo ra sa sito tandɨhɨ ñiyɨvɨ. Barrabás nañi ra. 
\p  
\v 17 Ta cuhva i titahan tandɨhɨ ñiyɨvɨ, i ndaca tuhun ra Pilato sii ñu: ¿Yoo ra cuñi ndo sa zañe, a sii ra Barrabás a sii ra Jesús sa nañi Cristo? 
\p  
\v 18 Vatyi sa sito ra Pilato vatyi ña tahan iñi ra cu tyiño hebreo sii ra Jesús, ta yucuan cuenda i saha cuenda ra sii ra sii ra. 
\p  
\v 19 Nɨɨ ñi sa ndyaa ra Pilato tyayu ra nu zandaa ra tyiño, i tasi ñazɨhɨ ra tyiño nu ndyaa ra, ta catyi ña: “Coto ñaha ñaa sa zavohon sihin ra vaha cuan vatyi i ndyehi minoo ñimahna quiñi xaan sa cuenda ra cuñi.” Tacuan catyi tutu i tyaa ña. 
\p  
\v 20 Zoco i zasino ra zutu nahnu cuan ta ra mandoñi iñi ñiyɨvɨ vatyi cua caca ñu sii ra Barrabás, ta cua catyi ñu vatyi nacuu ra Jesús. 
\p  
\v 21 I cahan ra gobernador inga saha, ta catyi ra: ¿Yoo ra cuñi ndo sa cua zañe? Ta i catyi ñu: Sii ra Barrabás. 
\p  
\v 22 Ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Pilato: Ta ¿ñaa sa cua zavehi sihin ra Jesús sa nañi Cristo? Ta i nacahan tandɨhɨ ñu, ta catyi ñu: ¡Nacuu ra nu cruz! 
\p  
\v 23 Ta i catyi ra Pilato: ¿Ñaa cuenda? ¿Ñaa sa ña vaha i zavaha ra? Zoco i cana saa ñu ñihi ca, ta catyi ñu: ¡Nacuu ra nu cruz! 
\p  
\v 24 Ta zɨquɨ i ndyehe ra Pilato vatyi ñá cuu zacuu ra. I nduvaa ñi maa ñiyɨvɨ. Yucuan cuenda i quihin ra ndutya, ta i nacatya ra ndaha ra ityi nuu ñiyɨvɨ, ta catyi ra: Yɨvɨ cuatyi mi cuu ta cua cati nɨñɨ ra vaha ya. Ndyehe maa ndo cua ndoo cuatyi sata maa ndo. 
\p  
\v 25 Ta i nacahan tandɨhɨ ñiyɨvɨ, ta catyi ñu: Nacuu si cuatyi maa ndi ta cuatyi zehe ndi. Catyi ñu. 
\p  
\v 26 Ta zɨquɨ i zaña ra Pilato sii ra Barrabás, ta i tava ra tyiño vatyi cua cañi zandaru sii ra Jesús, ta zɨquɨ i saha cuenda ra sii ra vatyi cua cuu ra nu cruz. 
\p  
\v 27 I sindyaca zandaru ra Pilato sii ra Jesús sisi vehe tyiño, ta i titahan tandɨhɨ inga zandaru sihin ra. 
\p  
\v 28 I tava ra zahma ra Jesús, ta i natyihi ra minoo zahma tixinda sii ra. 
\p  
\v 29 Ta i zavaha ra minoo corona iñu ta tyihi ra xiñi ra Jesús, ta saha ra minoo tuyoo caxtyila cuñaa ra, ta zɨquɨ i sicuɨñɨ sɨtɨ zandaru ityi nuu ra, ta i sacu ndyaa ra sii ra, ta catyi ra: Nacumi suun, yoho ra cu rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo. 
\p  
\v 30 I tyicu zɨɨ zandaru sii ra Jesús, ta i naquihin ra tuyoo caxtyila cuan, ta i cañi xaan ra xiñi ra. 
\p  
\v 31 Ta sa yaha sacu ndyaa ra sii ra, i tava ra zahma tixinda cuan, ta i natyihi ra zahma maa ra sii ra. Ta zɨquɨ i quihin ra sii ra vatyi cua cahñi ra sii ra nu cruz. 
\s1 Nu i tyaa ra sii ra Jesús nu cruz 
\p  
\v 32 Ta cuhva sa cuahan ra ityi, i tahan ra sii minoo ra ñuu Cirene. Simón nañi ra. Ta i zacuizo zandaru cuan cruz ra Jesús sii ra. 
\p  
\v 33 Ta cuahan tandɨhɨ ra nu nañi si Gólgota. Tuhun Gólgota cuan cuñi si catyi si Nu Yucu Yɨquɨ Xiñi Ndɨyɨ. 
\p  
\v 34 Ta cuhva sa saa ra yucuan, i saha ra vino zaca si sihin minoo sa uva xaan vatyi cua coho ra Jesús, zoco i sihi ra Jesús siin ñi ta zɨquɨ ñá cuñi ca ra coho sii si. 
\p  
\v 35 Ta sa yaha tyaa zandaru sii ra Jesús nu cruz ta zɨquɨ i sizɨquɨ ra vatyi cua ndyehe ra yoo ra cua zahacanaa minoo minoo zahma ra. Cuhva cuan i natahan si cuhva i tyaa minoo ra profeta sa cuenda ra Jesús nu catyi si tyehen: “I zasa ra zahme sii tahan ra, ta i sizɨquɨ ra yoo ra cua ñihi zahma cañi vii.” 
\p  
\v 36 Ta zɨquɨ i sicundyaa zandaru, ta i zacuenda ra sii ra Jesús. 
\p  
\v 37 Ta xiñi cruz i tyaa ra minoo tutu, ta catyi si ñaa cuenda cua cuu ra, ta catyi si: “Ihya ra cuu ra Jesús, rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo.” 
\p  
\v 38 Ta i sihi tucu uu tahan ra zuhu sihin ra Jesús, minoo ra siyo cuaha ra, ta inga ra siyo zatyi ra. 
\p  
\v 39 Cuhva sa yaha ñiyɨvɨ nu ndyaa ra Jesús, i sacu ndyaa ñu sii ra, ta zavico xiñi ñi ca ñu 
\p  
\v 40 ta catyi ñu: Yoho, ra catyi vatyi cua canun vehe ñuhu ta uñi quɨvɨ ñi ta cua zanduvohon sii si, tatu sa ndisa vatyi zehe ra Ndyoo cuu suun, noon nu cruz. 
\p  
\v 41 Ta i sacu ndyaa tucu ra zutu nahnu ta ra maestro cuenda ley ta ra mandoñi sii ra, ta catyi ra: 
\p  
\v 42 I zacacu ra sii inga ñiyɨvɨ, zoco ña cuu zacacu ra sii ra. Tatu rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo cuu ra, nanoo ra nu cruz vityi, ta cua sino iñi yo sii maa ra. 
\p  
\v 43 Sino xaan iñi ra sii ra Ndyoo, nazacacu ra Ndyoo sii ra vityi tatu sa ndisa vatyi cuñi ra Ndyoo sii ra vatyi i catyi ra vatyi Zehe ra Ndyoo cuu sii ra. Catyi ra. 
\p  
\v 44 Ta ndya cuhva ndya ra zuhu, ra sihi ɨɨn ñi sihin ra Jesús, ta i cahan tucu ra ndya vaha ñi sii ra Jesús. 
\s1 Nu i sihi ra Jesús 
\p  
\v 45 Tacuan ta i nduñaa xaan nacahnu ñuu ñiyɨvɨ ndya maa ora ta ndya cuhva ndya caa uñi sa sahiñi. 
\p  
\v 46 Ta cuhva caa uñi i cana saa ra Jesús minoo sa ñihi xaan, ta i catyi ra: Elí, Elí ¿lama sabactani? Cuñi si catyi si: Zutu mañi yu, Zutu mañi yu, ¿ñaa cuenda i zandoon sii? Catyi ra. 
\p  
\v 47 Zuhva ñiyɨvɨ nandyaa yucuan, i siñi ñu ta catyi ñu: Ra ihya cana saa ra sii ra profeta Elías. Catyi ñu. 
\p  
\v 48 Ta zuun ñi caa cuhva cuan, i cacono minoo ra cuan, ta i quihin ra sii minoo sa ñahma, ta i zatyii ra sii si sihin ndutya iya. I tyaa ra sii si numinoo yutu, ta i zandaa ra sii si nu ndyaa ra Jesús vatyi cua coho ra. 
\p  
\v 49 Ta i catyi inga ra yucu yucuan: Cuatu noo, nandyehe yo tatu cua quisi zanoo ra Elías sii ra. 
\p  
\v 50 I sacu saa ra Jesús inga saha minoo sa ñihi xaan, ta zɨquɨ i sihi ra. 
\p  
\v 51 Zuun ñi caa cuhva cuan, i ndata zava zama coco sa ndita sisi vehe ñuhu cahnu ndya zɨquɨ ta ndya xuu. I taan minoo sa ñihi xaan, ta i ndata yuu nahnu, 
\p  
\v 52 ta i nuña ñaña, ta i nandoto cuaha xaan ñiyɨvɨ i sino iñi sii ra Ndyoo. 
\p  
\v 53 Sa yaha nandoto ra Jesús, ta zɨquɨ i quita maa ñu ñaña, ta saa ñu ñuu Jerusalén, ñuu ra Ndyoo, ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i ndyehe sii ñu. 
\p  
\v 54 Ta minoo ra cu nuu sii minoo ziendu zandaru ta zandaru ra zacuenda sii ra Jesús ɨɨn ñi sihin ra cuan, i ndyehe ra cuhva i taan ta tandɨhɨ inga sa i cuu, ta i yuhu xaan ra, ta i catyi ra: Ndisa cuii ra ihya vatyi zehe Ndyoo cu sii ra. 
\p  
\v 55 Ndya zava ñi i siyucu cuaha xaan ñu zɨhɨ. Ndyehe ñu sii ra Jesús. I sindyico ñu sii ra ndya Galilea, ta i tyindyee ñu sii ra. 
\p  
\v 56 Minoo ña cuan, nañi ña María Magdalena, ta inga ña cuu ña María zɨhɨ ra Jacobo ta ra José, ta inga ña cuu ñazɨhɨ ra Zebedeo. 
\s1 I tyihi ra sii ra Jesús sisi ñaña 
\p  
\v 57 Minoo ra cuca sa nañi José, ra ñuu Arimatea cuu ra, ta ndyico ra sii ra Jesús. Ta sa tyahan cuan 
\p  
\v 58 i sahan ra nu ndyaa ra Pilato, ta i sica ra coño ñuhu ra Jesús. I saha ra Pilato tyiño vatyi cuu quihin ra sii si. 
\p  
\v 59 Ta i quihin ra José coño ñuhu ra Jesús, ta i cava noo ra minoo zahma vaha sii si, 
\p  
\v 60 ta i saqui ra sii si sisi ñaña saa maa ra sa i zavaha ra sisi minoo yuu. I tyazi ra yuhu ñaña cuan sihin minoo yuu cahnu, ta cuahan ra. 
\p  
\v 61 Ta cuhva cuan i siyucu ña María Magdalena ta inga ña María yatyi ñi yuñaña cuan. 
\s1 Cuhva i zacuenda ra ñaña ra Jesús 
\p  
\v 62 Inga quɨvɨ, quɨvɨ sa cua quitatu ñiyɨvɨ, sa ndɨhɨ zanduvaha ñu sa cuenda vico cuan, ta i sahan ra zutu nahnu ta ra fariseo nu ndyaa ra Pilato. 
\p  
\v 63 Ta i catyi ra sihin ra: Tata, nacohon iñi ndi vatyi nɨɨ ñi sa ndito ra vatya cuan ta i catyi ra vatyi tatu sa yaha uñi quɨvɨ cua nandoto ra sisi sa i sihi ra. 
\p  
\v 64 Yucuan cuenda cuñi ndi vatyi tavon tyiño vatyi cundyaa zeyun yuhu ñaña ra ndya cuhva ndya sa yaha uñi quɨvɨ coto quisi ra tahan ra sa sa cuaa ta zuhu ra coño ñuhu ra, ta zɨquɨ cua catyi ra sihin ñiyɨvɨ vatyi i nandoto ra sisi sa i sihi ra. Tatu tacuan cua cuu, yaha ca cua sino iñi ñiyɨvɨ tuhun vatya sa cahan ra ta zɨquɨ sa xihna ñi. Catyi ra. 
\p  
\v 65 Ta i catyi ra Pilato sihin ra: Quihin ndo zuhva zandaru. Ta cuhun ndo ta cazi cutu vaha ndo yozo ca cuhva cuu sii ndo. Catyi ra. 
\p  
\v 66 Tacuan ta cuahan ra, ta i tyazi cutu vaha ra ñaña cuan, ta i tyaa ra zeyu yuhu si, ta i zandoo ra sii zandaru yucuan vatyi cua zacuenda ra. 
\c 28  
\s1 Cuhva i nandoto ra Jesús 
\p  
\v 1 I yaha quɨvɨ quitatu ñiyɨvɨ hebreo. Ta quɨvɨ tumingu cuhva sa vasi cundisi i saa ña María Magdalena sihin inga ña Mariá vatyi cua ndyehe ñu ñaña cuan. 
\p  
\v 2 Ta zuun ñi caa cuhva cuan i taan minoo sa ñihi xaan vatyi i quita minoo ángel ra Ndyoo ndya andɨvɨ, ta i noo ra ndya nu ñuhu, ta i saa ra ndya ñaña. I tyaa siyo ra yuu sa ndazi yuñaña cuan, ta i sicundyaa ra nuu si. 
\p  
\v 3 Ndisi xaan ra tañi minoo tasa zavi, ta cuisi xaan zahma ra tañi caa nieve cuisi. 
\p  
\v 4 Cuhva sa ndyehe zandaru sii ra, ta nɨhɨ ra sihin sa yuhu ra, ta i cuañaa ra. 
\p  
\v 5 Ta i catyi ángel cuan sihin ñu zɨhɨ cuan: Ma yuhu ndo. Site vatyi nanducu ndo sii ra Jesús, ra i sihi nu cruz. 
\p  
\v 6 Yoñi ca ra ihya. Sa i nandoto ra tañi i nacatyi ra. Ñaha ndo, ta ndyehe ndo nu i caa coño ñuhu ra. 
\p  
\v 7 Yatyi cuii ñi cuhun ndo, ta nacatyi ndo sihin ra i casi ra vatyi sa nandoto ra. Ta catyi ndo: “Xihna ca ra Jesús cuahan ndya Galilea ta zɨquɨ maa ndo. Yucuan cua ndyehe ndo sii ra,” catyi ndo. Ihya cuu sa tahan si nacatyi sihin ndo, catyi ángel cuan sihin ñu zɨhɨ cuan. 
\p  
\v 8 Ta i yuhu xaan ñu zɨhɨ cuan, ta zɨɨ xaan i cuñi ñu, ndɨhɨ ca, ta yatyi xaan i naquihin ñu ityi cuahan ñu, ta i cacono ñu vatyi cua nacatyi ñu sihin ra i casi ra Jesús. 
\p  
\v 9 Ityi cuahan ñu i quituu ra Jesús ityi nuu ñu, ta i catyi ra: Nacumi sii maa ndo. Ta i tuhva ñu sii ra Jesús, ta i tɨɨn ñu saha ra, ta i zacahnu xaan ñu sii ra. 
\p  
\v 10 Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ñu: Ma yuhu ndo. Cuahan ndo ta nacatyi ndo sihin ra yañi vatyi nacuhun ra ndya Galilea, ta yucuan cua ndyehe ra sii. 
\s1 Cuhva i nacatyi zandaru 
\p  
\v 11 Nɨɨ ñi sa cuahan ñu zɨhɨ cuan, ta zuhva zandaru, ra zacuenda ñaña cuan, cuanuhu ra ndya ñuu, ta i nacatyi ra sihin ra zutu nahnu tandɨhɨ sa i cuu. 
\p  
\v 12 Ta i sahan ra zutu nahnu cuan, ta i natuhun ra sihin ra mandoñi yozo caa cua zavaha ra ta i ndu‑ɨɨn ra minoo cuhva. Ta zɨquɨ i saha ra cuaha xaan xuhun sii zandaru, 
\p  
\v 13 ta i catyi ra sihin ra: Catyi ndo vatyi i quisi ra tahan ra sa sa cuaa, ta i zuhu ra coño ñuhu ra nɨɨ ñi sa quixi ndo. 
\p  
\v 14 Ta tatu cua coto ra gobernador cuhva ya, cua zasino ndi iñi ra, ta tacuan ta ñahñi cua tahan ndo. 
\p  
\v 15 Tacuan ta i quihin zandaru xuhun cuan, ta cuahan ra, ta i cahan ra cuhva i nacatyi ra cuan sihin ra. Ta sino iñi ñiyɨvɨ hebreo tuhun cuan ndya cuhva ndya vityi. 
\s1 Cuhva i saha ra Jesús tyiño sii ra i casi ra 
\p  
\v 16 Tacuan ta cuahan sa usi ɨɨn tahan ra i casi ra Jesús ndya Galilea ndya minoo yucu sa i zacoto ra Jesús sii ra. 
\p  
\v 17 Ta cuhva sa ndyehe ra sii ra Jesús, i zacahnu ra sii ra, zoco zuhva ra ñá sino vaha iñi sa zuun ra cuu ra. 
\p  
\v 18 Ta zɨquɨ i tuhva ra Jesús sii ra, ta i catyi ra sihin ra: Saha ra Ndyoo tandɨhɨ cuii cuhva sii sa cundyaca ñehi andɨvɨ ta nu ñuhu ñuu ñiyɨvɨ. 
\p  
\v 19 Cuahan ndo nacahnu ñuu ñiyɨvɨ, ta zacuaha ndo sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ. Zacoo ndutya ndo sii ñu sihin zɨvɨ ra Ndyoo Zutu yo ta sihin zɨvɨ Zehe ra ta sihin zɨvɨ Tatyi Ii ra Ndyoo. 
\p  
\v 20 Tandɨhɨ sa i zacuehi sii ndo, nacatyi ndo sii si sihin ñu cua sino iñi vatyi natyaa ñu yahvi sii si. Ta coto ndo vatyi yuhvi ndyei sihin ndo tandɨhɨ cuii quɨvɨ ndya cuhva ndya cua ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ. Ta nacuu si tacuan, ta nacuu si sa ndisa.