\id 1CO \h 1 CORINTIOS \toc1 CARTA XIHNA ÑUHUN JA NI NTEE SAN PABLO APOSTOL NUU \toc2 1 CORINTIOS \toc3 1 Co. \mt1 CARTA XIHNA ÑUHUN JA NI NTEE SAN PABLO APOSTOL NUU NDA NCHIVI ÑUU CORINTO \c 1 \p \v 1 Maá nī cúu Pablo, de nī ncana Yāā Dios nduhū jā cúu nī apóstol Jesucristo. Chi súcuán nī jētahān inī yā nī ntají yā nduhū jā nacani nī tūhun yā. De ndúū ni jíín hermano ō Sóstenes \p \v 2 tée nī carta yáhá cuēē nūū ndá ndóhó nchivī ñuū Corinto jā cándíja nú Yāā Dios. Chi cúu ndá nú nchivī maá yā, chi yíhí nú ndahá Cristo Jesús. Chi nī ncana Yāā Dios ndá nú jā coo ndoo coo iī nū nūū yā. De nī ncana yā ndá nú jondē jíín ndá cā nchivī jā nácunehen ji maá Jētohō ō Jesucristo, ní-ni cúu nūū íyó ndá ji. Chi Jētohō ndācá ó jíín ndá ji cúu yā. \p \v 3 De ñúhún inī ni jā Tatá ó Yāā Dios jíín Jētohō ō Jesucristo ná sáhá cā yā jā váha ndá nú, de sāhá yā jā coo ndeé coo siī inī nū. \s1 Cristo cúu jā sáhá ndācá jā váha yóhó \p \v 4 De níní nácuetáhví nī nūū Yāā Dios jā síquī ndá nú, chi jā jíín Cristo Jesús nī nsāhá yā jā váha ndá nú. \p \v 5 Chi yíhí nú ndahá Cristo, de jā ñúcuán nī nsāhá Yāā Dios jā íyó cuícá ndá nú jíín ndācá tūhun yā, chi jícūhun vāha inī nū, de cúu nácani nú. \p \v 6 Chi súcuán cúu jā íñí nīhin ndá nú jíín tūhun Cristo jā ní nacani ndá nī nūū nū. \p \v 7 De súcuán de nduú cúmanī ni iin tāhvī jā jéhe yā jā cuu ánō ndá nú juni ndétu nú quīvī jā nenda nijīn Jētohō ō Jesucristo. \p \v 8 De maá yā chi sāhá yā jā cuiñi nīhin ndá nú jondē jīnu quīvī, tácua mā cōó cuāchi sīquī nū quīvī jā nenda Jētohō ō Jesucristo. \p \v 9 Chi squíncuu Yāā Dios ndācá jā ní nquee yuhú yā, de nī ncana yā ndá nú tácua cunī tāhán nú jíín Sēhe yā, Yāā cúu Jētohō ō Jesucristo. \s1 Sīquī jā má cōó síín inī ji jíín táhán ji \p \v 10 Hermano, jondē jíín síví Jētohō ō Jesucristo cáhān ndāhví nī jíín ndá nú jā inuú-ni natúhún ndá nú jíín táhán nú, de mā cōó síín inī nū, chi sa vāha inuú coo inī ndá nú jíín ndācá jā jáni inī nū. \p \v 11 Súcuán cáhān ni, ñanī mánī, chi nī ncachī tūhun ndá nchivī vehe Cloé nūū ni jā tétáhán ndá nú. \p \v 12 Chi tá iin iin nú síín síín cáhān nū: Nduhū chi jíín Pablo íñí nī, cáhān sava nú. De sava cā nū: Nduhū chi jíín Apolos. Nduhū chi jíín Pedro. Nduhū chi jíín Cristo. Cáhān ndá nú. \p \v 13 De jā cáhān ndá nú súcuán, ¿de á jáni inī nū jā síín síín Cristo cúu jā nácani ndá nī tūhun? ¿De á nduhū jā cúu Pablo nī jīhī yīcā cruz jā jéhē ndá nú? ¿De á jíín síví nduhū nī jenduté ndá nú? \p \v 14 Nduú cuitī. De cútahvī ni nūū Yāā Dios jāá nduú cuāhā ndá nú ní scuénduté nī, chi vāchi Crispo jíín Gayo-ni, \p \v 15 tácua mā cáhān ni iin nú jā jíín síví nī nī jenduté nú. \p \v 16 De cáta núcūhun inī ni jā suni nī scuénduté nī Estéfanas jíín nchivī vehe dē. De sanaā de súcuán-ni cúu nchivī jā ní scuénduté nī, jáni inī ni. \p \v 17 Chi nduú ní ntétíñú Cristo nduhū jā scuénduté nī, chi sa jā nacani nī tūhun jā scácu yā nchivī. De nduú ní ndúcú nī jā stéhēn ni nūū nū iin modo ndīchí jā má jícūhun inī nū, chi tú súcuán de mā cūú jīcūhun vāha inī nū tūhun jā ní jīhī Cristo yīcā cruz nícu. \s1 Jíín Cristo nī stéhēn Yāā Dios poder yā jíín tūhun ndíchí yā \p \v 18 De tūhun jā ní jīhī yā yīcā cruz jā scácu yā nchivī, chi tūhun naā cuitī cúu nūū ndá nchivī jā cuáhān nūū tānū tāhvī. Sochi ndá máá ó jā cuáhān ō nūū cācu ó, chi jínī ō jā tūhun Yāā Dios jā ndíso poder cúu. \p \v 19 Chi súcuán yósō nūū tutū īī jā ní ncāhān Yāā Dios: \q1 Ná snáā ni tūhun ndíchí jā cáhān nchivī ndīchí cuenta ñayīví yáhá, \q1 de mā cuétáhví nī tūhun cáhān ndá nchivī jā jáni inī jā jínī vāha. \m Ncachī yā. \p \v 20 ¿Túsaá de ní cuetíñú ndá tēe ndíchí cuenta ñayīví yáhá, jíín ndá tēe stéhēn tutū, jíín ndá tēe jā nánducú vāha sīquī ndá jā stéhēn nchivī ñayīví? Chi ndācá tūhun ndíchí cuenta ñayīví yáhá, nī ncāhān Yāā Dios jā tūhun naā cuitī cúu. \p \v 21 Chi ndíchí ndasí sáhá Yāā Dios. Chi ndá tūhun ndíchí jā jínī nchivī ñayīví, nī ncachī yā jāá nduú jétíñú jā cunī ji nāsa Yāā cúu yā. Ñúcuán de nī jētahān inī yā jā jíín tūhun yā jā nácani ndá nī de scácu yā nchivī cándíja, vísō jáni inī nchivī ñayīví jā tūhun naā cuitī cúu. \p \v 22 Chi nchivī hebreo, maá-ni jā cúnī ji jā sāhá Yāā Dios cuāhā tiñu ñáhnú jā stéhēn poder yā. De nchivī griego chi maá-ni sīquī tūhun ndíchí cúu jā ndíhvī inī ji. \p \v 23 Sochi ndá máá nī chi sa nácani nī tūhun jā ní jīhī Cristo yīcā cruz jā scácu yā nchivī. De tūhun yáhá sáhá jā cúyichī inī nchivī hebreo, de nchivī ndá cā nación chi jáni inī ji jā tūhun naā cuitī cúu. \p \v 24 Sochi ndá nchivī jā ní ncana yā jā ní nquīvi ndahá yā, vísō nchivī hebreo á nchivī griego, chi jínī ji jā jíín Cristo nī stéhēn Yāā Dios poder yā jíín tūhun ndíchí yā. \p \v 25 Chi tūhun Yāā Dios jā cáhān nchivī jā tūhun naā cuitī cúu, ndíchí ndasí cā nsūú cā tūhun ndíchí nchivī. De jáni inī nchivī jāá nduú nā poder yā tá nī jīhī Jesús jā scácu yā yóhó, de nduú chi téyíí ndasí cā poder yā ñúcuán nsūú cā poder nchivī. \p \v 26 Hermano, ndá máá nú cúu jā ní ncana yā nī nquīvi nú ndahá yā. De cundēhé ndá nú jāá nduú íyó cuāhā nū jā ndíchí jíín tūhun ñayīví, de ni nduú íyó cuāhā nū jā tátúnī, de ni nduú íyó cuāhā nū jā cúu sēhe nchivī cúñáhnú. \p \v 27 Chi sa nī nacāji Yāā Dios ndācá jā cáhān nchivī ñayīví jāá nduú ndíchí cuitī, tácua coo tūhun canoō nūū ndācá jā ndīchí. De nī nacāji yā nchivī jāá nduú téyíí inī ñayīví, tácua coo tūhun canoō nūū nchivī téyíí. \p \v 28 De suni nī nacāji yā ndācá jāá nduú cúñáhnú inī ñayīví, jíín ndācá jā sáhá jéhe inī ji nūū, jondē jíín ndācá jā jáni inī ji jāá nduú tiñu, tácua snúu yā ndācá jā cúñáhnú inī ñayīví. \p \v 29 Súcuán nī nsāhá yā tácua ni iin nchivī mā cūú sāhá téyíí ji maá ji nūū yā. \p \v 30 Sochi ndá máá nú chi nī nsāhá Yāā Dios jā inuú-ni cúu nú jíín Cristo Jesús. Chi jondē nūū maá yā nī nīhīn ō tūhun ndíchí, de nī sndáhvā yā cuāchi ó, de nī nsāhá yā jā íyó ndoo íyó īī ō nūū yā, chi nī scácu yā yóhó. \p \v 31 Túsaá de ná cóo tá cúu nūū cáhān tutū: Tú iin nchivī cúnī ji cutéyíí ji, de ná cútéyíí ji sīquī jā ní nsāhá maá Jētohō ō jēhē ji, cáchī. \c 2 \s1 Jā nácani Pablo tūhun jā ní jīhī Cristo \p \v 1 De nduhū, hermano, tá nī jēē ni nūū ndá nú jā nacani nī tūhun ndāā Yāā Dios, de nduú ní nácani nī tūhun ndíchí jā má jícūhun inī nū. \p \v 2 Chi tá nī īyo nī jíín nú de nduú nā incā tūhun ní ndúcú nī jā cachī tūhun nī nūū nū, chi maá-ni tūhun Jesucristo jā ní jīhī yā yīcā cruz jā scácu yā yóhó. \p \v 3 De tá nī jēē ni nūū ndá nú, chi nduú nā fuerza ni, de yúhú nī, de quísi nī. \p \v 4 De tá nī nacani nī tūhun nūū ndá nú, chi nsūú jíín tūhun ndíchí nchivī ñayīví ní scándíja nī ndá nú, chi sa jíín poder maá Espíritu Yāā Dios nī stéhēn ni nūū nū, \p \v 5 tácua mā cuīñí nú sīquī tūhun ndíchí jā cáhān nchivī, chi sa cuiñi nú sīquī poder Yāā Dios. \s1 Jíín Espíritu de stéhēn Yāā Dios nāsa Yāā cúu yā \p \v 6 De ndāā chi ndíchí cáhān ndá nī jíín ndá nchivī ja nī jija jíín tūhun jā cándíja ji yā. Sochi nsūú tūhun ndíchí jā íyó inī ñayīví yáhá, de ni nsūú tūhun ndíchí jā cáhān ndá tēe cúñáhnú ñayīví yáhá, chi ndá tēe ñúcuán chi yáha-ni jā cúñáhnú dē. \p \v 7 Chi tūhun jā cáhān ndá nī cúu tūhun ndíchí maá Yāā Dios jā ní nchiyuhū. Chi tūhun ndíchí ñúcuán jā ní īyo yuhū, chi nī jaquīn Yāā Dios jondē ncháha ca jēcōo ñayīví, tácua cācu ó jā cutecū ō níí cání sāhá tūhun ñúcuán. \p \v 8 Chi ni iin tēe jā cúñáhnú inī ñayīví yáhá, nduú ní jícūhun inī dē tūhun ndíchí ñúcuán. Chi tú ní jícūhun inī dē nícu, de mā cáhnī cuitī dē maá Jētohō ō, Yāā jā viī cúñáhnú. \p \v 9 Chi cúu tá cúu nūū cáhān tutū īī: \q1 Ndācá jā ní nsāhá tūha Yāā Dios jā cuu nchivī jā mānī jíín yā, \q1 ni iin ñúcuán nduú ní jínī jínúū nchivī, de ni nduú ní jíni jíín sóho ji, \q1 de ni nduú ní nquíji jā súcuán cani inī ji. \m Cáchī tutū. \p \v 10 Sochi ndá máá ó chi nī stéhēn Yāā Dios ndá ñúcuán nūū ō jíín Espíritu Santo yā. Chi maá Espíritu jínī vāha yā de stéhēn yā ndihi, chi jondē ndācá tūhun ndíchí cā maá Yāā Dios. \p \v 11 Chi ni iin nchivī mā cūú cunī ji nāsa jáni inī incā nchivī, chi maá ji-ni jíín ánō ji cúu jā jínī. De suni súcuán ni iin nchivī nduú jínī ji nāsa jáni inī Yāā Dios, chi maá-ni Espíritu Yāā Dios cúu jā jínī. \p \v 12 De maá ó chi nī nīhīn ō Espíritu ñúcuán jā váji nūū Yāā Dios, de nduú jáni inī ō tá jáni inī nchivī ñayīví. De jā ñúcuán cúu jā jícūhun inī ō nāsa nī nsāhá Yāā Dios jā váha yóhó sīquī jā vāha inī yā. \p \v 13 De suu sīquī ndācá yáhá cúu jā cáhān ndá nī, de nsūú jíín tūhun jā stéhēn nchivī ndīchí, chi sa jíín tūhun jā stéhēn maá Espíritu. Chi stéhēn ndá nī tūhun Espíritu nūū ndá nchivī jā névāha Espíritu. \p \v 14 Sochi nchivī jāá nduú névāha Espíritu Yāā Dios, nduú jétáhví ji ndá tūhun jā váji nūū Espíritu, chi jáni inī ji jā tūhun naā cuitī cúu. De mā cūú jīcūhun inī ji, chi nduú névāha ji maá Espíritu jā sāhá jā jīcūhun inī ji. \p \v 15 De nchivī jā névāha Espíritu, chi jícūhun inī ji nāsa íyó ndihi-ni. De nchivī ñayīví mā cūú jīcūhun inī ji nāsa nchivī cúu nchivī ñúcuán. \p \v 16 Chi cáhān tutū īī: ¿Ní iin cuu cunī nāsa jáni inī maá Jētohō ō? ¿De ní iin cuu stéhēn nūū yā? Ni iin mā cūú. Cáchī tutū. De vísō súcuán de maá ó chi jáni inī ō tá cúu nūū jáni inī Cristo. \c 3 \s1 Jā chíndeé táhán ndá dē jā sáhá dē tiñu Yāā Dios \p \v 1 De nduhū, hermano, nduú ní ncúu cāhān ni jíín ndá nú tá cúu nūū cáhān ni jíín nchivī jā jíca jíín Espíritu. Chi sa nī ncāhān ni tá cúu nūū cáhān ni jíín nchivī jā cáta jíca jíín modo maá. Chi cúu ndá nú tá cúu sūchí lúlí jāá ncháha ca cuja nú jíín tūhun Cristo. \p \v 2 Nī stéhēn ni jāá nduú víjín nūū ndá nú, chi cúu nú tá cúu sūchí lúlí jā cáta jáxīn cā. De nduú ní ncáhān ni jíín nú tūhun víjín jā cúu tá cúu jā cājí jā yájī nchivī ja nī jija, chi ncháha ca quenda nú jíín jondē saá. De mitan suni ncháha ca quenda nú jíín. \p \v 3 Chi cáta jíca cā ndá nú jíín modo nēhén maá nú. Chi cúcuásún inī ndá nú, de cánāá nú, de cúsíín inī nū. Túsaá de cúu ndá nú tá cúu nchivī ñayīví jā jíca jíín modo nēhén maá. \p \v 4 Chi iin nú cáhān: Nduhū chi jíín Pablo íñí nī. De incā nū cáhān: Nduhū chi jíín Apolos. De súcuán cúu jā jíca ndá nú jíín modo nēhén maá nú. \p \v 5 ¿De ní iin cúu nduhū, de ní iin cúu Apolos túsaá? Vāchi mozo-ni cúu ndúū ni nūū Yāā Dios, de nī jetíñú yā nduhū tácua candíja ndá nú maá Jētohō ō. Chi tá iin iin nī nī nsāhá tiñu nāsa nī jēhe maá Jētohō ō nūū ni. \p \v 6 Nduhū chi modo jā ní jaquīn ni tūhun yā inī ánō nū, de Apolos chi modo jā ní nchuhun dē ndute, cúu jā ní stéhēn cā dē nūū ndá nú. Sochi maá Yāā Dios cúu jā ní scuáhnu tūhun inī ánō nū. \p \v 7 Túsaá de nduú ná cúu sáhá tēe jā jáquīn, de saá-ni tēe jā chúhun ndute, chi sa maá Yāā Dios cúu jā scuáhnu. \p \v 8 De tēe jáquīn jíín tēe chúhun ndute, iin-ni cúu dē. De ndācá dē chi cuāha yā yāhvi dē nāsa tiñu nī nsāhá iin iin dē. \p \v 9 Chi ndá nduhū chi cúu nī tēe chíndeé táhán jā sáhá nī tiñu Yāā Dios. De ndá ndóhó cúu tá cúu itū maá Yāā Dios jā sátíñú yā jíín. De suni tá cúu iin vehe jā sáhá Yāā Dios cúu ndá nú. \p \v 10 De nduhū chi cúu nī tá cúu iin maestro albañil jā ní ntavā ni cimiento vehe ñúcuán, cúu jā ní scándíja nī ndá nú. De incā dē sámā dē sīquī, cúu jā stéhēn cā dē nūū nū. Túsaá de tá iin iin dē ná cóo cuidado dē nāsa sámā dē sīquī. \p \v 11 De Jesucristo cúu cimiento vehe ñúcuán, de ni iin mā cūú tavā incā cimiento, chi maá yā cúu jā ní sndáhvā cuāchi ó. \p \v 12 De ndācá nchivī cándíja, chi sáhá ji vehe sīquī cimiento ñúcuán, de á jíín ndatíñú váha tá cúu oro á plata á yūū luu, á jíín jā ñamā naā, tá cúu ñutun á itē á ndáyóho. \p \v 13 De natūu tiñu jā ní nsāhá iin iin ji, tú nāsa nī ndihvī inī ji sīquī maá yā. Chi maá quīvī juicio jā sāhá ndāā yā tiñu nchivī, suu quīvī ñúcuán natūu cájí tiñu ji. Chi jíín ñuhūn quiji quīvī ñúcuán, de modo tá sáhá ñuhūn jā téñuhūn ndācá jā cúu cáyū, suni súcuán coto túnī yā tiñu iin iin ji. \p \v 14 De tú nduú ní ncáyū tiñu jā ní nsāhá ji sīquī cimiento, de nīhīn ji tāhvī ji. \p \v 15 Sochi tú nduú ní ndíhvī inī ji jíín tiñu yā, de mā níhīn ji tāhvī ji, chi modo jā cāyū tiñu ji. Sochi maá ji chi cācu ánō ji, vísō modo ja ñatin cāyū ji nūū yáñuhūn. \p \v 16 ¿A nduú jínī ndá nú jā cúu nú tá cúu templo Yāā Dios, chi ndéē Espíritu Yāā Dios inī ánō nū? \p \v 17 De tú iin nchivī stíví ji templo Yāā Dios, de stánū tāhvī yā nchivī ñúcuán. Chi ndoo ndasí íyó templo yā, de suu cúu ndá máá nú. \p \v 18 Ni iin nú mā stáhví nú maá nú jíín jā jáni inī nū. Tú iin nchivī jáni inī ji jā ndíchí ji jíín ndá tūhun ñayīví yáhá, de vāha cā ná siáā ji, tácua coo ndíchí ndija ji jíín tūhun maá yā. \p \v 19 Chi tūhun ndíchí jā íyó inī ñayīví yáhá, tūhun naā cuitī cúu nūū Yāā Dios. Chi cáhān nūū tutū īī: Nchivī ndīchí cuenta ñayīví chi nátiin yā ji sīquī ndācá tūhun ndíchí ji jā jásī ji nūū tūhun yā, cáchī. \p \v 20 De cáhān tucu tutū: Maá Jētohō ō jínī yā ndācá jā jáni inī nchivī ndīchí, chi maá-ni jā jáni cāhá inī ji, cáchī. \p \v 21 Túsaá de ni iin nú mā cútéyíí nú jā síquī ni iin tēe ndíchí. Chi cuenta ndá máá nú cúu ndihi-ni. \p \v 22 Cúu Pablo, cúu Apolos, cúu Pedro jā stéhēn ndá dē nūū nū. Cúu ndihi jā íyó inī ñayīví, jā íyó mitan jíín jā coo. De vísō tú cutecū nū á cuū nū, de ndihi-ni cúu cuenta ndá nú. \p \v 23 De ndá máá nú cúu cuenta Cristo, de Cristo cúu cuenta Yāā Dios. \c 4 \s1 Jā sátíñú ndá apóstol sīquī tūhun yā \p \v 1 Túsaá de cani inī ndá nú jā mozo-ni cúu ndá nī nūū Cristo, jā ní ntetíñú yā nduhū jā stéhēn ni tūhun Yāā Dios jā ní nchiyuhū jondē janahán. \p \v 2 De ndāā chi tēe jā sátíñú sīquī ñúcuán, íyó responsable tá iin iin dē jā squíncuu vāha dē. \p \v 3 De nduhū chi nduú sáhá nī cuenta tú nánducú ndá nú sīquī ni nāsa sáhá nī, á tú nánducú nchivī jā cúñáhnú inī ñayīví. De juni maá nī chi nduú nánducú nī sīquī maá nī. \p \v 4 Chi vísō jínī ni jíín ánō ni jāá nduú nā cuāchi nī, sochi nsūú ñúcuán cúu jā quéndōo ndāā ni, chi maá Jētohō ō cúu jā jíto túnī nduhū. \p \v 5 Túsaá de mā nánducú ndá nú sīquī tiñu táhán nú, chi tá quenda maá quīvī sá de cunī nū. Chi jondē tá ndiji maá Jētohō ō, de nastúu nijīn yā ndācá tiñu jā yíyuhū nūū neē, de stéhēn nijīn yā ndācá jā jáni inī nchivī jíín ánō ji. Ñúcuán de maá Yāā Dios cuetúhún yā tá iin iin ji nāsa nī nsāhá ji. \p \v 6 Hermano, ndācá tūhun yáhá nī ncāhān ni tácua quendōo vāha ndá nú. De nī ncachī ni jā maá nī jíín Apolos, chi mozo-ni cúu ndúū ni nūū yā, de súcuán cúu nī iin ejemplo nūū ndá nú. De cáhān ni jā súcuán cúu nī, tácua cutūha nú cani inī nū maá-ni tá cúu nūū cáhān tutū īī. Chi mā sāhá vīxī nū jā cuetúhún nú iin tēe jā stéhēn, de incā dē nduú. \p \v 7 ¿De nūcu cútéyíí ndá nú nūū táhán nú túsaá? ¿De nā cuá íyó nūū ndá nú jāá nduú ní ncútahvī nū nūū yā? De tú jā ní ncutahvī nū cúu, ¿de nūcu sátéyíí ndá nú maá nú jā modo jāá nsūú jā ní ncutahvī nū cúu? \p \v 8 Va ja nī ncucuícá ndá nú, de ja névāha nú ndihi, jáni inī nū túsaá. De ja tátúnī ndá máá nú, de ni nduú cā jíni ñúhún nú nduhū, jáni inī nū. Nduú vāha jā súcuán cútéyíí ndá nú. De nācā vāha de tú jā tátúnī ndija ndá nú nícu, tácua va suni cuāha nú tūhun jā tatúnī ndá nī jíín nú túsaá. \p \v 9 De íyó tá jáni inī ni jā ndá nduhū jā cúu apóstol, chi nī nsāhá Yāā Dios jā cúu ndá nī modo tēe núu cā nūū nchivī, modo tēe jā ní ncundaā jā cuū dē. Chi níí ñayīví jíín andiví ndéhé vāha nūū ni, cúu ndá ángel jíín nchivī. \p \v 10 Chi jā síquī Cristo de cáhān ndá ji jā tēe naā cúu ndá nī. De ndá ndóhó chi va ndíchí nú jíín tūhun Cristo, jáni inī nū. De ndá nduhū chi nduú nā fuerza ni, de ndá ndóhó va íyó fuerza nū, jáni inī nū túsaá. De ndá ndóhó chi íyó yíñúhún nchivī nūū nū, sochi nūū ndá nduhū chi sáhá jéhe inī ji. \p \v 11 Níí cání jā váji ndá nī de jíhī ni sōco jondē mitan. De yíchī ndá nī ndute, de cúmanī sahma nī, de nduú sáhá vāha nchivī jíín nī, de ni nduú nā vehe névāha ndá nī. \p \v 12 De nīhin sátíñú ndá nī jíín ndahá nī. De cáhān nāvāha ji nūū ndá nī, sochi cáhān vāha nī jíín ndá ji. De jínī ūhvī ji ndá nī, sochi jéndeé inī ni. \p \v 13 De cáhān nēhén ji sīquī ndá nī, sochi cáhān mānī ni jíín ji. De cúu ndá nī tá cúu yācá inī ñayīví, de squéne yichī ji nduhū jondē mitan. \p \v 14 De nsūú jā tée nī yáhá jā cucanoō nū, chi sa jā sndíhvī inī ni ndá nú, chi cúu ndá nú modo sēhe nī jā mānī ni jíín. \p \v 15 Chi vísō ná cóo ūxī mil tēe jā stéhēn tūhun Cristo nūū nū, sochi iin-ni tatá nú íyó. De nduhū cúu modo tatá ndá nú, chi nī scándíja nī ndá nú jā ní nacani nī tūhun vāha Cristo Jesús jā scácu yā yóhó. \p \v 16 Túsaá de cáhān ndāhví nī jíín nú jā ndacu ndá nú nduhū. \p \v 17 De jā ñúcuán cúu jā ní ntají nī Timoteo cuēē dē nūū ndá nú. Chi cúu dē modo sēhe nī jā mānī ni jíín dē, de squíncuu vāha dē nūū maá Jētohō ō. De maá dē nachuhun inī ndá nú nāsa jíca nī jā cándíja nī Cristo, jíín nāsa stéhēn ni nūū ndá grupo nchivī cándíja ndācá lado. \p \v 18 Sochi sava nú chi sáhá téyíí nú maá nú, chi jáni inī nū jā má cuéē cuitī ni cā nūū nū. \p \v 19 De nduú chi ñamā cuēē ni nūū ndá nú de tú súcuán cúnī maá Jētohō ō. Ñúcuán de nanducú nī sīquī ndá tēe jā cútéyíí, de mā sāhá nī cuenta tūhun jā cáhān dē-ni, chi sa coto túnī ni dē de tú cuu squíncuu dē. \p \v 20 Chi jā tátúnī Yāā Dios nūū ō, chi nsūú jā cáhān ō-ni cúu, chi jíni ñúhún jā cundiso poder tūhun cáhān ō jíín tiñu sáhá ó. \p \v 21 ¿Túsaá de nāsa cúnī ndá nú? ¿A jā cuxeēn ni nūū nū tá cuēē ni, sīquī jāá nduú nácani inī nū, á jā nacani inī nū de cuēē ni jíín tūhun cúndáhví inī jíín tūhun vitá inī? \c 5 \s1 Jā sáhá ndāā Pablo sīquī iin cuāchi \p \v 1 De nī nīhīn ni tūhun jā jíca ndiī iin tēe jā íyó māhñú ndá nú, chi ndéca dē naná úū dē. De xēēn ndasí sáhá tēe jīñā, chi juni nchivī jāá nduú jínī tūhun Yāā Dios, nduú sáhá ji súcuán. \p \v 2 De vísō súcuán de sáhá téyíí ndá nú maá nú. Vāha cā jā cucuécá ndasí inī nū. De cánuú jā tavā nū tēe jā sáhá cuāchi ñúcuán ná quée dē māhñú ndá nú. \p \v 3 De nduhū vísō nduú íyó nī jíín ndá nú, sochi modo jā íyó nī jíín nú cúu jā ñúhún inī ni ndá ndóhó. De ja nī nsāhá ndāā ni sīquī tēe jā ní nsāhá cuāchi ñúcuán, chi tá-ni cúu jā íyó nī jíín ndá nú cúu. \p \v 4 Túsaá de ndutútú ndá nú, de maá Jētohō ō Jesucristo coo yā jíín nú. De nduhū chi modo jā coo nī jíín nú, chi ñúhún inī ni ndá nú. De poder maá Jētohō ō Jesús suni coo jíín nú. \p \v 5 De ná chíhi ó tēe jīñā ndahá Satanás, tácua ná ndóho yiqui cúñu dē, de nacani inī dē de cācu ánō dē quīvī jā ndiji Jētohō ō Jesús. \p \v 6 Nduú vāha jā sáhá téyíí ndá nú maá nú. ¿A nduú jínī nū tūhun jā cáhān suha? Vísō jacū-ni levadura de ndáā níí ñujan sáhá, cáchī. \p \v 7 Túsaá de tavā ndá nú tēe jīñā tá cúu nūū squéne nú levadura jā ní ntīví. De súcuán de cuu ndá nú modo pan jā cúvāha jíín ñujan jéé jāá nduú nā levadura yíhí, jā yájī ndá ji vico pascua. De suu súcuán cúu ndija ndá nú. Chi ja nī jīhī Cristo jā ní nsōcō yā maá yā jēhē ō, chi cúu yā modo tīcāchí pascua jā ní jīhī jā jéhē ō. \p \v 8 Túsaá de ná núcūhun inī ō nāsa nī ncuu vico ñúcuán, de ná cóo ndaā ndija ánō ō, de suu cúu tá cúu pan jāá nduú nā levadura yíhí. De mā sāhá ó tiñu néhén jíín tiñu téhén jā cúu tá cúu levadura jā ní ntīví. \p \v 9 Nūū incā carta jā ní ntee nī nūū ndá nú nī ncāhān ni jā má quívi nduū nū jíín nchivī jíca ndiī. \p \v 10 Sochi nduú ní ncáchī ni jā má quétáhán cuitī nū jíín ndá nchivī jāá nduú cándíja jā jíca ndiī, jā ndíyo inī, jā cuīhná, jā chíñúhún ídolo. Chi tú súcuán de jíni ñúhún quee nú inī ñayīví nícu, chi nduú nā incā modo jā cujiyo nú nūū ji chi ndéē ō ñayīví jíín ji. \p \v 11 Chi sa nī ncachī ni jā má quívi nduū nū jíín ndá máá nchivī jā cáhān ji jā cúu ji hermano, de tú jíca ndiī ji, á ndíyo inī ji, á chíñúhún ji ídolo, á sátúhún ji, á jíni ji, á cuíhná ji. De ni mā cājí cuitī nū stāā jíín nchivī jā sáhá súcuán. \p \v 12 Chi nsūú tiñu nī cúu jā sāhá ndāā ni sīquī nchivī jāá nduú íñí jíín ó. Yāā Dios cúu jā sāhá ndāā sīquī ji. \p \v 13 Sochi nchivī jā íñí jíín ndá nú chi cánuú jā sāhá ndāā nū sīquī ji. Túsaá de cánuú jā tavā ndá nú tēe jā ní nsāhá cuāchi ñúcuán jā íyó dē māhñú ndá nú, ná quíhīn dē. \c 6 \s1 Jā má cáquīn ji cuāchi sīquī táhán ji nūū justicia jāá nduú cándíja \p \v 1 De tú táhán nú jā cándíja nī nsāhá cuāchi sīquī nū, ¿de nūcu jéhēn ndá nú jíín dē nūū justicia jāá nduú cándíja? ¿De nūcu nduú sáhá ndāā ndá nú nūū táhán nú jā cándíja Yāā Dios? \p \v 2 ¿A nduú jínī nū jā nchivī cándíja Yāā Dios chi iin quīvī de sāhá ndāā ji tiñu nchivī ñayīví? De tú iin quīvī sāhá ndāā ndá nú tiñu nchivī ñayīví, ¿de á mā cūú sāhá ndāā nū mitan sīquī iin cuāchi lulí jā sáhá ndá táhán nú? \p \v 3 ¿A nduú jínī nū jā iin quīvī de sāhá ndāā ō jondē tiñu ndá ángel andiví? De nā oncā cúu tiñu ñayīví yáhá jā má cūú sāhá ndāā ō. \p \v 4 Túsaá de tú táhán nú sáhá dē iin cuāchi sīquī nū, ¿de nūcu jéhēn ndá nú sa nūū ndá tēe jāá nduú cúu dē táhán nchivī cándíja jā sāhá ndāā dē cuāchi nú? \p \v 5 Súcuán cáhān ni tácua cucanoō ndá nú. ¿A nduú íyó ni iin tēe jícūhun inī māhñú ndá nú jā cuu sāhá ndāā dē sīquī nū? \p \v 6 Nduú íyó vāha jā iin hermano caquīn cuāchi sīquī incā hermano nūū justicia jāá nduú cándíja. \p \v 7 De jā jáquīn ndá nú cuāchi sīquī táhán nú, chi jā stíví ndasí nú cúu. ¿A nduú vāha cā jā cuandeé inī nū jā ná sáhá ji cuāchi sīquī nū á jā candeē ji ndatíñú nú? \p \v 8 De nduú chi sa ndá máá nú cúu jā sáhá cuāchi de cándeē nū ndatíñú táhán nú, de nūū ndá hermano cúu jā sáhá nú súcuán. \p \v 9 ¿A nduú jínī ndá nú jā nchivī jāá nduú íyó ndāā, mā níhīn táhvī ji quīvi ji nūū tátúnī Yāā Dios? Mā stáhví nú maá nú jā cani inī nū jā nīhīn táhvī nū, chi ni nchivī jā jíca ndiī, ni nchivī jā chíñúhún ídolo, ni nchivī jā cásíquí ndéē táhán, ni tēe jā sáhá ndiī jíín táhán yíí, \p \v 10 ni nchivī cuīhná, ni nchivī ndíyo inī, ni nchivī jíni, ni nchivī sátúhún, ni nchivī jā stáhví táhán sīquī xūhún, mā níhīn táhvī ji quīvi ji nūū tátúnī Yāā Dios. \p \v 11 De súcuán nī īyo sava ndá nú nícu, sochi mitan chi ja nī naquete yā ndá nú, de íyó ndoo íyó īī nū nūū yā. Chi ja nī sndáhvā yā cuāchi nú nī nsāhá yā jíín maá Jētohō ō Jesús jíín Espíritu Yāā Dios. \s1 Jā íyó ndoo íyó īī yiqui cúñu nchivī cándíja \p \v 12 De ndāā cúu jā cáhān nchivī jā ndihi-ni tiñu íyó vāha jā sāhá ó tú nāsa cúnī ō. De vísō súcuán de nsūú ndihi sáhá jā quéndōo vāha ánō ō. Ndihi chi cuu sāhá ó, de vísō súcuán de nduú íyó vāha jā quívi ó nūū tiñu jā stíví ánō ō. \p \v 13 De ndāā cúu jā cáhān nchivī jā ndeyu cúu jā cuhun chījin, de chījin cúu jā cuhun ndeyu. Sochi iin quīvī de mā cōó cā súcuán, chi naā ndúū ñúcuán sāhá Yāā Dios. De nsūú sīquī jā sāhá ó tiñu ndiī cúu jā íyó yiqui cúñu ó, chi sa jā sāhá ó jā cúnī maá Jētohō ō. De Jētohō ō chi jíto yā yiqui cúñu ó. \p \v 14 De tá cúu nūū ní nastécū Yāā Dios Jētohō ō, suni súcuán nastécū yā yóhó jíín poder yā. \p \v 15 ¿A nduú jínī ndá nú jā yiqui cúñu tá iin iin ó cúu modo ndá parte yiqui cúñu Cristo? ¿Túsaá de á cuu candeē ō iin parte yiqui cúñu Cristo de squétáhán ó jíín iin ñahan ndiī? Mā cūú cuitī súcuán. \p \v 16 ¿A nduú jínī ndá nú jā tēe jā quétáhán jíín ñahan ndiī, de iin-ni cā yiqui cúñu nī nduu dē jíín ña? Chi cáhān tutū īī: Jā ndúū dē chi iin-ni cā yiqui cúñu cúu, cáchī. \p \v 17 Sochi nchivī jā quétáhán jíín maá Jētohō ō, chi suni súcuán iin-ni cā cúu ji jíín yā sīquī jā cándíja ji yā. \p \v 18 Túsaá de cunu ndá nú jā má quívi nú nūū tiñu ndiī. Chi ndá cā cuāchi jā sáhá nchivī, chi nsūú yiqui cúñu ji stíví ji. Sochi tú jíca ndiī ji, de sīquī yiqui cúñu ji cúu jā sáhá ji cuāchi. \p \v 19 ¿A nduú jínī ndá nú jā yiqui cúñu nú cúu templo Espíritu Santo jā ní jēhe Yāā Dios nūū nū, de ndéē yā inī nū? De nsūú cuenta maá nú cúu nú. \p \v 20 Chi Yāā Dios chi yāhvi ndasí nī nacueen yā ndá nú. Jā ñúcuán cánuú jā caca yíñúhún nú nūū Yāā Dios jā sāhá nú tiñu váha jondē jíín yiqui cúñu nú jíín inī jíín ánō nū, chi cuenta Yāā Dios cúu. \c 7 \s1 Jā cáchī tūhun sīquī yií jíín ñasíhí \p \v 1 Mitan de ná cáchī ni sīquī ndá tūhun jā ní jīcān tūhún ndá nú nduhū nūū carta. Jāndáā jā vāha cā quéndōo iin tēe de tú mā cúndeē dē jíín ñahan. \p \v 2 Sochi sīquī jā íyó tiñu ndiī, de vāha cā jā ndācá tēe ná cóo ñasíhí maá dē, de saá-ni ndācá ñahan ná cóo yií ña. \p \v 3 De yií ná squíncuu vāha dē nūū ñasíhí dē jā cúu dē yií ña. De saá-ni ñasíhí ná squíncuu vāha ña nūū yií ña. \p \v 4 Chi ñasíhí nduú cúu sāhá ña jā cúnī ña jíín yiqui cúñu ña, chi suni jā cúnī yií ña. De saá-ni yií nduú cúu sāhá dē jā cúnī dē jíín yiqui cúñu dē, chi suni jā cúnī ñasíhí dē. \p \v 5 De mā sásáhán ndá nú maá nú nūū táhán nú. Sochi tú cúnī ndúū nū jā víhí cā cācān táhvī nū jacū tiempo, de tú íyó conforme ndúū nū, de cuu sasáhán nú maá nú nūū táhán nú. De ñúcuán de vāha cā jā naquetáhán tucu nú, tácua mā cōtó túnī Satanás ndúū nū sīquī tiñu ndiī. \p \v 6 De nsūú jā ndácu nī tiñu jā cánuú jā coo ūū táhān nū, chi jā jéhe nī tūhun cúu. \p \v 7 Chi jétahān inī ni jā ndá tēe ná cóo mátúhún dē-ni, tá cúu nūū íyó maá nī. Sochi síín síín nī nsāhá Yāā Dios iin iin dē nāsa cúu maá dē, chi sava dē cuu coo mátúhún dē-ni, de sava cā dē chi nduú chi síín nī nsāhá yā jíín dē. \p \v 8 Túsaá de cáhān ni jíín ndá nchivī jā íyó mátúhún-ni, jíín ndá ñahan jā ní nquendōo ndáhví, jā vāha cā de tú coo ji súcuán-ni, tá cúu nūū íyó maá nī. \p \v 9 Sochi tú jínī ji jā má quēndá ji coo ji súcuán-ni, de ná cóo ūū táhān ji túsaá. Chi vāha cā jā coo ūū táhān ji nsūú cā jā jīhyó ji. \p \v 10 Sochi nūū nchivī jā ní ncuu ūū táhān chi ndácu nī tiñu jā ñahan mā sndóo ña yií ña. De nsūú nduhū cúu jā ndácu tiñu, chi sa maá Jētohō ō. \p \v 11 De tú sndóo iin ñahan yií ña, de ná quéndōo mátúhún ña-ni, de suni cuu naquetáhán ña jíín yií ña. De yií suni mā sndóo dē ñasíhí dē. \p \v 12 De jíín sava cā nchivī chi cáhān ni yáhá jā jáni inī maá nī, de nsūú jā ní ncachī maá Jētohō ō cúu: Tú iin hermano ndéca dē ñahan jāá nduú cándíja, de tú jétahān inī ña jā cundeē ña jíín dē, de mā sndóo dē ña. \p \v 13 De tú iin ñahan ndéca ña tēe jāá nduú cándíja, de tú jétahān inī dē cundeē dē jíín ña, de mā sndóo ña dē. \p \v 14 Chi tēe jāá nduú cándíja, yíhí cuenta dē nūū Yāā Dios sīquī jā ní nquetáhán dē jíín ñahan cándíja. De ñahan jāá nduú cándíja, suni yíhí cuenta ña nūū Yāā Dios sīquī jā ní nquetáhán ña jíín hermano cándíja. Chi tú nsūú súcuán de sēhe ji mā quīhí cuenta ji nūū Yāā Dios, sochi mitan chi yíhí cuenta ji nūū yā. \p \v 15 Sochi yií á ñasíhí jāá nduú cándíja, tú fuerza cúu jā cúnī ji sndóo ji táhán ji, de ná sndóo ji. Chi tú súcuán cúnī ji, de hermano á hermana cándíja nduú cánuú jā casī ji jā ndusíín táhán ji jāá nduú cándíja. Chi nī ncana Yāā Dios yóhó jā cundeē mānī ō jíín táhán ó. \p \v 16 Chi ndóhó jā cúu nú ñasíhí, nduú jínī nū, sanaā de candíja yií nú sāhá nú, de cācu dē. De saá-ni ndóhó jā cúu yií, nduú jínī nū, sanaā de candíja ñasíhí nú sāhá nú, de cācu ña. \p \v 17 Túsaá de tá iin iin nú ná quéndōo nú nāsa nī nsāhá Jētohō ō ndóhó, jíín nāsa-ni íyó nú tá nī ncana yā ndá nú jā ní ncandíja nú. De súcuán ndácu nī nūū ndācá grupo nchivī cándíja. \p \v 18 Tú nī ncana yā iin tēe jā ní ncuu circuncidar, de súcuán ná quéndōo dē. De tú nī ncana yā iin tēe jāá nduú ní ncúu circuncidar, de mā cūú dē circuncidar. \p \v 19 Chi nduú nā cuá sāhá á cuu ó circuncidar á nduú, chi jā cánuú cā cúu jā squíncuu vāha ó tiñu jā cúnī Yāā Dios. \p \v 20 Tá iin iin nú ná quéndōo nú nāsa-ni íyó nú tá nī ncana yā ndá nú nī ncandíja nú. \p \v 21 Tú mozo jā ní jeen nchivī cúu nú tá nī ncana yā ndóhó, de mā cúndihvī inī nū jā quee nú. Sochi tú íyó modo jā nduu libre nū, de íyó vāha jā sāhá nú. \p \v 22 Chi tēe cúu mozo jā ní jeen nchivī, de tú nī ncana Jētohō ō dē, de mitan chi nī nduu libre dē nūū cuáchi dē, de jétíñú maá Jētohō ō dē. De saá-ni tēe sátíñú cuenta maá, de tú nī ncana yā dē, de mitan de nī nduu dē mozo nūū Cristo jā ní nacueen yā dē. \p \v 23 Chi yāhvi nī ncuu jā ní nacueen Yāā Dios ndá ndóhó. Túsaá de mā sátíñú nú nūū tiñu cāhá jā ndácu nchivī ñayīví. \p \v 24 Túsaá hermano, tá iin iin nú ná quéndōo nú nūū Yāā Dios nāsa-ni íyó nú tá nī ncana yā ndá nú. \p \v 25 De mitan de sīquī nchivī jā íyó mátúhún-ni, de nduú nā tūhun ní ndácu maá Jētohō ō nūū ni. Sochi ná cáhān ni jā jáni inī maá nī, chi nī ncundáhví inī Jētohō ō nduhū, de nī nsāhá yā jā cuu cāhān ndāā ni. \p \v 26 Jáni inī ni jā vāha-ni quéndōo ndá tēe tú nāsa-ni íyó dē, jā síquī jā íyó tūndóhó ndá tiempo yáhá. \p \v 27 Tú íyó ñasíhí nú, de mā sndóo nú ña. De tú nduú nā ñasíhí nú íyó, de mā nducú nú ña. \p \v 28 Sochi tú coo ñasíhí nú, de nsūú cuāchi cúu. De tú quetáhán iin ñahan lúlí jíín tēe, de suni nsūú cuāchi cúu. Sochi nchivī jā íyó ūū táhān, chi nīhīn ji tūndóhó ñayīví yáhá, de cúnī ni jā má níhīn nū tūndóhó. \p \v 29 Hermano, tūhun jā cáhān ni yáhá cúu jā yachī-ni ndihi tiempo jā sāhá ó tiñu yā. Túsaá de jondē mitan de tēe jā íyó ñasíhí, ná cúndihvī cā inī dē sīquī tiñu maá yā nsūú cā sīquī ña. \p \v 30 De nchivī jā ní jīhī táhán vehe, ná sáhá ji modo jāá nduú cúcuécá inī ji. De nchivī jā cúsiī inī, ná sáhá ji modo jāá nduú-ni. De nchivī jéen, ná sáhá ji modo jāá nsūú ndatíñú ji cúu. Mā cuáha ji tūhun jā casī ndá ñúcuán jā má cúndihvī inī ji sīquī tiñu maá yā. \p \v 31 De nchivī jā ní ndihvī inī sīquī ndatíñú ñayīví yáhá, mā cútéñú cā ji jíín. Chi ja ñatin naā ndācá jā íyó inī ñayīví yáhá. \p \v 32 Cúnī ni jā má nácani ndasí inī ndá nú sīquī ndācá jā íyó inī ñayīví. Chi tēe cúu soltero, ndíhvī inī dē tiñu maá Jētohō ō, nāsa cusiī inī Jētohō ō sāhá dē. \p \v 33 Sochi tēe íyó ñasíhí, chi ndíhvī inī dē tiñu jā íyó ñayīví, nāsa cusiī inī ñasíhí dē sāhá dē. \p \v 34 De suni súcuán síín síín jáni inī ñahan íyó yií jíín ñahan íyó maá. Chi ñahan íyó maá, ndíhvī inī ña tiñu maá Jētohō ō, chi cúnī ña jā coo ndoo coo iī ánō ña jíín yiqui cúñu ña jā sāhá ña tiñu maá yā. Sochi ñahan íyó yií chi ndíhvī inī ña jíín tiñu jā íyó ñayīví, nāsa cusiī inī yií ña sāhá ña. \p \v 35 Jā váha ndá máá nú cúu jā cáhān ni súcuán. Chi nsūú jā ndúcú nī casī ni jā coo ūū táhān nū, chi sa cúnī ni jā caca yíñúhún nú de nune nú jā satíñú cutú nú nūū maá Jētohō ō jondē jíín inī jíín ánō nū. \p \v 36 De tú iin tēe íyó sēhe síhí dē, de tú cuāyāha cuīyā ji, de tú jáni inī dē jā vāha cā jā coo yií ji, túsaá de ná sáhá dē jā jáni inī dē, de ná cuáha dē tūhun jā coo yií ji, chi nsūú cuāchi cúu. \p \v 37 Sochi tú iin tēe nī ncundaā inī dē jā cundeē sēhe síhí dē súcuán-ni, jā má cuáha dē ji vísō jícān fuerza nchivī ji, túsaá de cuu quendōo ji tá cúu nūū cúnī dē, chi vāha-ni sáhá dē. \p \v 38 Túsaá de tēe jā jéhe tūhun jā coo yií ji, vāha-ni sáhá dē. De tēe jāá nduú jéhe tūhun, chi vāha cā sáhá dē. \p \v 39 De ñahan jā íyó yií, chi yíhí ña ndahá yií ña juni técū dē. Sochi tá ja nī jīhī yií ña, ñúcuán de ja nī ncuu libre ña jā quetáhán tucu ña jíín nā-ni tēe cúnī ña, de tú tēe cándíja nūū maá Jētohō ō cúu dē. \p \v 40 Sochi jáni inī ni jā ndetū cā coo ña de tú quendōo ña súcuán-ni. De suni jáni inī ni jā jíín Espíritu Yāā Dios cúu jā cáhān ni. \c 8 \s1 Sīquī cūñu jā ní nsōcō nūū ídolo \p \v 1 De mitan de ná cáchī ni sīquī cūñu jā ní nsōcō nūū ídolo. Ndāā chi ndācá ó jáni inī ō jā jínī vāha ó nāsa cúu. De ndācá jā jínī ō ñúcuán, chi ndúcú sāhá vīxī yóhó. De sa jā cúndáhví inī ō táhán ó, ñúcuán sáhá jā jíja ó jíín tūhun yā. \p \v 2 Tú nā-ni nchivī jáni inī ji jā jínī vāha ji, de nduú chi ncháha ca cunī cuitī ji tá cúu nūū cánuú cunī ji. \p \v 3 De sa nchivī jā mānī jíín Yāā Dios, maá ji cúu jā jétáhví yā. \p \v 4 Túsaá de ná cáchī tūhun nī sīquī cūñu jā ní nsōcō nchivī nūū ídolo. Ndāā chi jínī ō jā ndācá ídolo ñayīví, nduú ndāā cuitī. De nduú nā incā yāā íyó, chi mátúhún-ni Yāā Dios. \p \v 5 De nchivī chi jáni inī ji jā íyó ndācá yāā inī andiví jíín ñayīví, chi cáhān ji jā íyó cuāhā ndija ndá yāā ji jíín jētohō ji. \p \v 6 Sochi nūū ndá máá ó chi mátúhún-ni Yāā íyó, jā cúu Tatá ó Yāā Dios. De maá yā nī nsāhá ndācá jā íyó, de cuenta maá yā cúu ndācá ó. De suni íyó iin-ni Jētohō ō Jesucristo, de jondē nūū maá yā vāji ndācá jā íyó, de suni maá yā nī nsāhá yóhó. \p \v 7 De nchivī cándíja, chi nsūú ndihi ji jínī tūhun yáhá. Chi sava ji nī ncāan ji nī nchiñúhún ji ídolo jondē ncháha ca candíja ji. De jondē mitan de tú yájī ji cūñu ñúcuán de sáhá ji cuenta jā ní nsōcō nūū ídolo cúu. De sīquī jāá ncháha ca cuja ji jíín tūhun Yāā Dios, de jáni inī ji jā cutéhén ánō ji sāhá cūñu jā ní nsōcō nūū ídolo. \p \v 8 De ndāā chi nsūú jā yájī ō cúu jā sáhá jā cuetáhví Yāā Dios yóhó. Chi tú yájī ō, de nsūú ñúcuán sáhá jā quendōo vāha cā ō nūū Yāā Dios. De tú nduú yájī ō, de suni nduú sáhá jā quendōo núu cā ō nūū yā. \p \v 9 De vísō ni iin nduú jásī jā cajī nū cūñu ñúcuán, sochi coto nú táhán nú jāá ncháha ca cuja jíín tūhun yā, de mā sāhá nú jā suni cajī ji vísō jáni inī ji jā cuāchi cúu. \p \v 10 Vāha cā mā cājí nú túsaá, chi sanaā de hermano nū jāá ncháha ca cuja jíín tūhun yā, cunī dē ndóhó jā yájī nū inī vehe nūū íyó ídolo, chi jínī vāha nú jāá nduú nā cuá sāhá. De súcuán de sāhá nú jā cuu inī dē jā suni cajī maá dē cūñu jā ní nsōcō nūū ídolo, vísō jáni inī dē jā cuāchi cúu. \p \v 11 De súcuán de stíví nú ánō hermano nū jāá ncháha ca cuja jíín tūhun yā, vísō jínī vāha maá nú jāá nduú nā cuá sāhá jā cajī nū. De nduú vāha jā sáhá nú súcuán, chi suni jēhē maá dē nī jīhī Cristo. \p \v 12 De tú súcuán stíví nú ánō hermano nū jāá ncháha ca cuja jíín tūhun yā, túsaá de sīquī maá Cristo cúu jā sáhá nú cuāchi. \p \v 13 Túsaá de tú cūñu ñúcuán sáhá jā quīvi hermano ni cuāchi, de mā cājí cuitī cā ni cūñu ñúcuán, tácua mā sāhá nī jā quīvi dē cuāchi. \c 9 \s1 Sīquī jā íyó derecho ndá apóstol \p \v 1 De maá nī chi jíca libre ni, de íyó derecho ni sīquī jā cúu nī apóstol, tēe jā ní ntají yā jā scáca tūhun yā. Chi nī jinī ni nūū maá Jētohō ō Jesús, de ndá máá nú cúu tiñu jā ní nsāhá nī jā ní squívi nī ndá nú ndahá Jētohō ō. \p \v 2 De tú sava cā nchivī nduú jétáhví ji jā cúu nī apóstol, sochi nūū ndá máá nú chi suu cúu ndija nī. Chi sīquī jā ní scándíja nī ndá nú, de jā ñúcuán cúu nú prueba jā stéhēn jā ndíso tíñú nī jā cúu nī apóstol nūū maá Jētohō ō. \p \v 3 De tūhun yáhá cáhān ni jēhē maá nī nūū ndá nchivī jā cáhān sīquī ni: \p \v 4 Cáchī ni jā íyó derecho ni jā cajī ni coho nī jā táji nchivī de tú cúnī ni. \p \v 5 De suni íyó derecho ni tú cúnī ni cundeca nī iin hermana cándíja cuu ñasíhí nī, de caca ndúū ni jíín ña, tá cúu nūū íyó ñasíhí Pedro jíín ndá cā apóstol jíín ndá tēe cúu ñanī maá Jētohō ō. \p \v 6 ¿A jáni inī ndá nú jā maá-ni nduhū jíín Bernabé cúu jāá nduú nā derecho jā sndóo nī tiñu sáhá nī jā cutecū ni, tácua nune cā ni jā nacani nī tūhun vāha yā, á naá cúu? \p \v 7 ¿A íyó soldado jā técū dē xūhún vehe dē? ¿A íyó tēe jā jítu yūcū uva de nduú yájī dē uva? ¿A íyó tēe jā scájī tīcāchí de nduú jíhi dē leche tī? Nduú cuitī. De saá-ni nduhū, ¿á nduú íyó derecho ni jā cutecū ni sīquī tūhun yā, á naá cúu? \p \v 8 De mā cāní inī ndá nú jā ndācá jā cáhān ni yáhá, maá-ni tūhun jā cáhān nchivī ñayīví cúu. Chi jondē maá ley yā jā ní jēhe yā nūū Moisés, suni súcuán cáhān. \p \v 9 Chi cáhān nūū tutū ley yā: Mā chūhún nú ñunu yuhú stíquī, quiti jáxīn trigo, cáchī. De ndāā chi nsūú maá-ni sīquī stīquī cúu jā ní ncāhān yā súcuán. \p \v 10 Chi suni sīquī maá ó nī ncāhān yā. Chi ley ñúcuán nī jēhe yā jā váha yóhó, chi stéhēn jā tēe jítu jíín tēe jáxīn trigo, cánuú jā nīhīn dē sava ñúcuán quīvī jā ndutútú. \p \v 11 De suni súcuán ndá nduhū jā ní jaquīn ni tūhun Espíritu inī ánō nū, ¿de á tiñu vēe cúu nūū ndá nú tú nastútú nī nūū nū jā cutecū ni? \p \v 12 De tú sava cā tēe jā stéhēn nūū nū, íyó derecho dē jā cācān dē nūū nū, de nā oncā cúu ndá nduhū jā má cōó derecho ni jā cācān ni. Sochi nduú ní jícān ndá nī derecho ñúcuán, chi sa nī jendeé inī ni jā cajī ni cuenta maá nī, tácua mā cásī ni jā caca tūhun vāha Cristo. \p \v 13 De jínī ndá nú jā ndá sūtū jā sátíñú inī templo, nī ntecū ndá dē sīquī ndācá jā ní nsōcō nchivī inī templo. Chi ndá sūtū jā ní nsatíñú nūū altar nūū ní nsōcō ji quiti, suni nī nchajī dē sava quiti ñúcuán. \p \v 14 De suni súcuán nī ndacu maá Jētohō ō tiñu jā ndá tēe nácani tūhun jā scácu yā yóhó, sīquī tiñu ñúcuán nīhīn dē jā cutecū dē. \p \v 15 Sochi nduhū chi nduú ní jícān cuitī ni derecho ni yáhá, de suni nsūú jā tée nī tūhun yáhá nūū ndá nú jā taji nú nūū ni. Chi jáni inī ni jā vāha cā ná cúū ni nsūú cā jā quehen nī jā taji ndá nú, chi casī jā cúsiī inī ni jā scáca nī tūhun yā súcuán-ni. \p \v 16 De nduú vāha tú sāhá téyíí nī maá nī sīquī jā nácani nī tūhun jā scácu yā yóhó. Chi jā ní ntetíñú yā nduhū cúu, de cánuú jā squíncuu nī. Chi nācā ndáhví nī de tú mā nácani nī tūhun yā. \p \v 17 De tú jā cúu inī maá nī cúu jā nácani nī, ñúcuán de cuu cācān ni yāhvi nī nícu. De nduú chi cánuú jā squíncuu nī, chi maá Yāā Dios nī ntee tiñu nduhū. \p \v 18 Túsaá de yāhvi nī cúu jā cúsiī inī ni jā súcuán-ni nácani nī tūhun jā scácu yā yóhó, de nduú jícān ni derecho ni jā cutecū ni sīquī jā nácani nī tūhun yā. \p \v 19 Chi vísō ni iin nchivī nduú tátúnī nūū ni, sochi nī nsāhá nī maá nī mozo nūū ndācá ji jā nácani nī tūhun nūū ji, tácua nīhīn ni cuāhā ji jā candíja ji Cristo. \p \v 20 De tá íyó nī jíín ndá táhán nī hebreo, de sáhá nī tá cúu nūū sáhá maá ji, tácua cuu scándíja nī ji. Chi násāhá nī maá nī modo tēe jā yíhí chījin ley Moisés, tácua cuu scándíja nī ji jā yíhí ji chījin ley ñúcuán, vísō nduú cā yíhí maá nī chījin ley. \p \v 21 De suni násāhá nī maá nī modo nchivī jāá nduú yíhí chījin ley Moisés, tácua cuu scándíja nī nchivī ñúcuán. De vísō súcuán de yíhí nī chījin ley Yāā Dios, chi suu cúu ley Cristo jā squíncuu nī. \p \v 22 De tá íyó nī jíín nchivī jāá ncháha ca cuja jíín tūhun yā, de sáhá nī maá nī modo jā suni ncháha ca cuja nī, tácua cuu scándíja cā ni ji. Túsaá de násāhá nī maá nī tú nāsa íyó ndācá nchivī, tácua jíín ndācá-ni modo ñúcuán de cuu scándíja nī sava ji. \p \v 23 Ndācá yáhá sáhá nī jā síquī tūhun jā scácu yā yóhó, tácua suni nīhīn ni tāhvī jā ndíso tūhun yā. \p \v 24 De jínī ndá nú jā ndá tēe jā jínu carrera, de ndāā chi ndihi dē jínu, sochi iin dē-ni cúndeé jā níhīn premio. De suni súcuán nducú ndéé ndá máá nú squíncuu nú, tácua nīhīn nū premio nūū yā. \p \v 25 De ndācá tēe jā cúnī cundeé sīquī iin deporte, chi scuáha dē de jíto dē maá dē. Súcuán sáhá ndá dē tácua nīhīn dē iin premio jā cúu corona ndahá yúcū ñutun jā ñamā naā. Sochi ndá máá ó sa ndúcú ndéé ó tácua nīhīn ō iin premio jā má náā cuitī. \p \v 26 De saá-ni maá nī, suni ndúcú ndéé nī modo tá sáhá tēe jínu, de nduú ndúcú ndéé cāhá nī. De sáhá nī tá sáhá ndá tēe cánāá juego jāá nduú jéhe íyú dē, chi quée tiñu jā sáhá nī. \p \v 27 Chi sa sndóho nī yiqui cúñu nī, de sndíhvī inī ni maá nī jā squíncuu nī. Chi vísō sndíhvī inī ni incā nchivī jā nducú ndéé ji, de tú nduú ndúcú ndéé maá nī, de snáā ni premio ni. \c 10 \s1 Sīquī jā má chíñúhún ji ídolo \p \v 1 Hermano, cúnī ni jā ná jícūhun inī ndá nú nāsa nī jica ndá tatā ō jondē janahán. Chi ndihi ji nī jica chījin vīcō jā ní stéhēn ichi nūū ji, de ndihi ji nī nchāha māhñú ndute Mar Rojo jā ní ncusíín de nī nune ichi. \p \v 2 De súcuán cúu jā ní nduu inuú ndá ji jíín Moisés, chi nī niquīn ji dē chījin vīcō jíín māhñú mar. \p \v 3 De ndihi ji chi inuú-ni nī nchajī ji alimento jā ní jēhe maá Espíritu. \p \v 4 De suni ndihi ji nī jihi ndute jā ní jēhe Espíritu. Chi nī jihi ji ndute jā ní nquene yīcā cava nūū ní jica nuu ji. De Cristo cúu tá cúu cava ñúcuán jā jéhe yā ndute jā cutecū ō níí cání. \p \v 5 De vísō súcuán de cuāhā ji nī ncunīhin inī, de nduú ní ncúsiī inī Yāā Dios jíín ji, de jā ñúcuán cúu jā ní jīhī ji nūū ñuhun tíhá. \p \v 6 De ndācá jā ní ncuu ñúcuán, chi iin ejemplo cúu nūū ō, tácua mā ndíyo inī ō ndācá jā nēhén, tá cúu nūū ní ndīyo inī ndá ji. \p \v 7 De mā chíñúhún ndá nú ídolo, tá cúu nūū ní nsāhá sava ji. Chi súcuán cáhān nūū tutū īī: Nī jēcundeē ndá nchivī, nī nchajī ji nī jihi ji vico ídolo, de nī nacuiñī ji nī jita jéhé ji nūū, cáchī. \p \v 8 De ni mā cācá ndiī ō tá cúu nūū ní nsāhá sava ndá ji, de nī jīhī ōcō ūnī mil ji jā iin-ni quīvī. \p \v 9 De ni mā sāhá ó tiñu jā squítī inī ō Jētohō ō, tá cúu nūū ní nsāhá sava ji, de nī jīhī ji jā ní ntiin cōō ji nī nsāhá yā. \p \v 10 De ni mā cáhān sōó nú sīquī Yāā Dios, tá cúu nūū ní ncāhān sōó sava ji, de nī jīhī ji jā ní jahnī ángel yā ji. \p \v 11 De ndācá jā ní ncuu ñúcuán, chi iin ejemplo cúu nūū ō. De súcuán yósō nūū tutū tácua ná chúhun vāha inī maá ó. Chi ndá máá ó cúu nchivī técū quīvī jā cuándihi ñayīví. \p \v 12 Túsaá de ndá ndóhó jā jáni inī nū jā íñí nīhin nú jāá nduú sáhá nú cuāchi, de coto má quīvi nú cuāchi. \p \v 13 Chi íyó jā ndúcú squívi ndá ndóhó nūū cuáchi, de inuú-ni ndóho ndá nú súcuán jondē jíín ndá cā nchivī. Sochi cuu cundeé cucáhnú inī nū maá Yāā Dios, chi mā cuáha yā tūhun jā caa cā coto túnī Satanás ndóhó, chi maá medida-ni jā cuu cundeé nú jíín. Chi sa tú vāji jā ndúcú squívi ndóhó cuāchi, de chindeé yā ndóhó jā quee nú de cundeé nú sīquī. \p \v 14 Ñanī mánī, mā chíñúhún cuitī ndá nú ídolo túsaá. \p \v 15 Cáhān ni jíín ndá nú jā cúu nú nchivī jā jícūhun inī, de sāhá nú cuenta de tú íyó ndāā tūhun jā cáhān ni. \p \v 16 Maá vaso īī jā nácuetáhví ó jēhē, suu jíhi cáhnú ó jā stéhēn ō jā inuú-ni cúu ndihi ó chi nī jati nīñī Cristo jā síquī ō tá nī jīhī yā yīcā cruz. De stātílā jā scuáchi ó, jā yájī cāhnú ó, suu stéhēn jā inuú cúu ndihi ó sīquī jā ní jēhe Cristo yiqui cúñu yā nī jīhī yā jēhē ō. \p \v 17 De vísō cuāhā ō íyó, de iin-ni nchivī cúu ó, chi iin-ni stātílā ñúcuán yájī cāhnú ó sīquī jā cándíja ó. \p \v 18 Cūndēhé ndá nú nāsa sáhá nchivī Israel. Ndá nchivī jā yájī quiti jā ní nsōcō nūū yā, chi inuú-ni cúu ndihi ji sīquī jā yájī ji jā ní nsōcō ñúcuán. \p \v 19 De cáhān ni jāá nduú ná jétíñú ídolo, de suni nduú ná jétíñú cūñu jā ní nsōcō nūū ídolo, chi inuú-ni cúu jíín ndācá cā cūñu. \p \v 20 De suni cáhān ni jā nchivī jāá nduú jínī tūhun Yāā Dios, tá sócō ji, de nūū tāchī sócō ji, nsūú nūū Yāā Dios. De nduú cúnī ni jā quīvi nduū ndá nú jíín tāchī. \p \v 21 Mā cūú coho ndá nú vaso maá Jētohō ō de tú jíhi nú jā ní nsōcō nūū tāchī. De mā cūú cajī nū nūū mesa Jētohō ō de tú yájī nū jā ní nsōcō nūū tāchī. \p \v 22 Mā quívi nduū ō súcuán jíín tāchī, tácua mā sāhá ó jā cucuíñú Jētohō ō yóhó. ¿A jáni inī nū jā íyó téyíí cā maá ó nsūú cā maá yā jā má cūú cuāha yā castigo yóhó, á naá cúu? \s1 Ndihi-ni chi sāhá ó jíín tūhun cúndáhví inī \p \v 23 De ndāā cúu jā cáhān nchivī jā ndihi-ni tiñu íyó vāha jā sāhá ó tú nāsa cúnī ō. De nduú chi nsūú ndihi sáhá jā quendōo vāha ánō ō. Ndihi chi cuu sāhá ó, de vísō súcuán de nsūú ndihi sáhá jā cuja táhán ó jíín tūhun yā. \p \v 24 Chi cánuú jā sāhá ó jā váha táhán ó, nsūú maá-ni jā váha maá ó. \p \v 25 Cuu cajī ndá nú ndihi-ni cūñu jā cúyāhvi nūū yáhvi, de mā cátūhún nú de ni mā cāní inī nū á jā ní nsōcō nūū ídolo cúu. \p \v 26 Chi cuenta maá Jētohō ō cúu ñayīví jíín ndiviī jā íyó inī, de cuu cuetíñú ó. \p \v 27 De tú iin tēe jāá nduú cándíja cana dē ndóhó jā cajī nū jíín dē, de tú cúnī nū quīhīn nū, túsaá de cajī nū ndācá jā cani dē nūū nū. De mā cátūhún nú de ni mā cāní inī nū á jā ní nsōcō nūū ídolo cúu. \p \v 28 Sochi tú cachī iin-ji nūū nū jā cūñu jā ní nsōcō nūū ídolo cúu, ñúcuán de mā cājí nú, chi sīquī jā jáni inī ji jā cuāchi cúu, de sīquī jāá nduú cúnī nū jā quīvi ji cuāchi. \p \v 29 De súcuán cáhān ni sīquī jā incā ji jáni inī jā cuāchi cúu, vísō nsūú súcuán jáni inī maá nú. De sanaā de cāhān iin nú: ¿A nduú íyó libre ni jā cajī ni jā cúnī maá nī, vísō jáni inī incā ji jā cuāchi cúu? \p \v 30 De tú nácuetáhví nī nūū Yāā Dios de yájī ni, ¿de nājēhē cáhān ji sīquī ni jā yájī ni? cachī nū. \p \v 31 Nduú chi ndihi jā sáhá nú, vísō jā cajī nū á jā coho nú, á nā-ni tiñu sáhá nú, de ndihi-ni sāhá yíñúhún nú jíín Yāā Dios, tácua cunī nchivī jā viī cúñáhnú yā. \p \v 32 De mā sāhá nú tiñu jā squívi nú nchivī nūū cuāchi, cúu nchivī hebreo, cúu nchivī ndá nación jāá nduú jínī tūhun Yāā Dios, cúu nchivī cándíja Yāā Dios. \p \v 33 De nduhū chi ndúcú nī jā ná cúsiī inī ndācá nchivī jíín ndá tiñu jā sáhá nī. Nduú ndúcú nī jā váha maá nī-ni, chi sa ndúcú nī jā sāhá nī jā váha cuāhā nchivī, tácua cācu ndá ji. \c 11 \p \v 1 De ndacu ndá nú nduhū, tá cúu nūū ní ndacu maá nī Cristo. \s1 Sīquī nāsa cánuú sāhá ndá ñahan jā ndútútú \p \v 2 Vāha sáhá ndá nú, hermano, jā níní núcūhun inī nū nduhū, de ndíhvī inī nū jíín ndá tiñu jā ní stéhēn ni nūū nū. \p \v 3 Sochi cúnī ni jā ná jícūhun inī ndá nú jā Cristo cúñáhnú nūū ndācá tēe. De tēe cúñáhnú dē nūū ñasíhí dē. De Yāā Dios cúñáhnú yā nūū Cristo. \p \v 4 Tú iin tēe ñúhún dē xiní dē tá jícān táhvī dē á nácani dē tūhun nūū ndútútú nchivī cándíja, túsaá de jéhe dē tūhun canoō maá dē. \p \v 5 Sochi iin ñahan, tú nduú ndásī xīnī ña tá jícān táhvī ña á nácani ña tūhun, túsaá de jéhe ña tūhun canoō maá ña, chi iin-ni cúu ñúcuán jíín jā sēté xīnī ña. \p \v 6 Chi tú mā cásī ña xīnī ña, de vāha cā ná sété ndihi ña xīnī ña túsaá. De tú cúcanoō ña jā sēté ña xīnī ña á jā sēté ñií ña, de ná cásī ña túsaá. \p \v 7 Sochi tēe chi mā cásī dē xīnī dē, chi maá dē cúu muestra jā stéhēn nāsa cúu Yāā Dios jā cúñáhnú yā. De ñahan chi sa stéhēn ña jā cúñáhnú tēe. \p \v 8 Chi tá nī nsāhá yā tēe, de nsūú jíín yiqui ñahan ní nsáhá yā, chi sa jíín yiqui tēe nī nsāhá yā ñahan. \p \v 9 De ñahan chi nī ncuvāha ña jā síquī tēe, nsūú tēe jā síquī ñahan. \p \v 10 De jā ñúcuán cánuú jā cundasī xīnī ñahan, de suu stéhēn jā cúñáhnú tēe, chi suni ndéhé ndá ángel yā nāsa sáhá ña. \p \v 11 De vísō súcuán de yóhó jā cándíja ó chi jínī ō jā má cōó tēe de tú nduú ñahan, de mā cōó ñahan de tú nduú tēe. \p \v 12 Chi vísō nī nsāhá yā ñahan jíín yiqui tēe, de mitan chi cácu tēe chījin ñahan, de maá Yāā Dios cúu jā sáhá ndācá-ni. \p \v 13 Sāhá ndá máá nú cuenta, ¿á íyó vāha de tú nduú ndásī xīnī ñahan tá jícān táhvī ña nūū Yāā Dios? \p \v 14 Chi sáhá ó cuenta jā inī ñayīví yáhá, tú cání ixi tēe de cúcanoō dē sáhá. \p \v 15 Sochi ñahan chi sa viī cáá ña de tú cání ixi ña, chi suu nī jēhe yā jā cundasī xīnī ña. \p \v 16 De tú ní iin nchivī cúnī ji cāhān ji sīquī tūhun yáhá, de ndá nduhū jíín ndá grupo nchivī jā cándíja nūū Yāā Dios, nduú nā incā costumbre jétúhún nī sīquī tūhun yáhá. \s1 Jā stíví ndá ji sīquī Cena Jētohō ō \p \v 17 De íyó incā tūhun jā cánuú jā cāhān ni jíín ndá nú, chi nduú cúu cāhān ni jā vāha sáhá nú. Chi tá ndútútú ndá nú de nduú sáhá jā quéndōo vāha cā nū, chi sa jā stíví ndá nú. \p \v 18 Xihna cā tūhun yáhá cáhān ni, chi níhīn ni tūhun jā tá ndútútú ndá nú de cúsíín inī nū. De jáni inī ni jā ndáā cúu. \p \v 19 Chi níní coo sava nú jā cusíín inī, tácua natūu ní-ni nchivī cúu jā cándíja vāha māhñú ndá nú. \p \v 20 De jā cúsíín inī ndá nú súcuán tá ndútútú nú, de nsūú cena maá Jētohō ō cúu jā yájī nū túsaá. \p \v 21 Chi tá yájī ndá nú, de tá iin iin nú cúnī jā cajī xihna cā nsūú cā ndá táhán nú. De súcuán de sava nú nduú níhīn, de jíhī sōco, de sava nú jíni jā jíhi cuāhā. \p \v 22 ¿A nduú névāha ndá nú vehe nūū cajī nū coho nú, á naá cúu? Chi jā sáhá ndá nú súcuán cúu jāá nduú íyó yíñúhún nú inī vehe nūū ndútútú nchivī jā cándíja Yāā Dios, chi sáhá nú jā cúcanoō nchivī jāá nduú ná névāha. ¿Nāsa cāhān ni jíín ndá nú túsaá? ¿A cāhān ni jā vāha sáhá nú? Nduú chi nsūú jā váha cúu jā sáhá ndá nú súcuán. \s1 Sīquī jā ní jaquīn Jētohō ō Cena yā \r (Mt. 26.26‑29; Mr. 14.22‑25; Lc. 22.14‑20) \p \v 23 Chi tūhun yáhá jā ní nastéhēn ni nūū ndá nú, chi nūū maá Jētohō ō nī nīhīn ni: Jā maá jacuáā jā ní nastúu dē Jētohō ō Jesús, de nī nquehen yā stātílā. \p \v 24 De xihna cā nī nacuetáhví yā nūū Tatá yā, de nī scuáchi yā, de nī ncāhān yā jíín ndá tēe scuáha jíín yā: Quehen de cajī ndá nú, chi yáhá cúu yiqui cúñu nī jā ní nsōcō ni jā síquī ndá nú. De níní cajī ndá nú súcuán jā nūcūhun inī nū nduhū jā ní jīhī ni jēhē nū. Ncachī yā. \p \v 25 De suni súcuán nī nquehen yā vaso tá nī ncuu nī ncuxíní yā jíín ndá dē, de nī ncāhān yā: Jā ñúhún vaso yáhá cúu nīñī ni jā sáhá cutú trátū jeé jā scácu nī nchivī. De ndācá vuelta tá jíhi ndá nú, de nūcūhun inī nū nduhū. Ncachī yā. \p \v 26 Chi ndācá vuelta jā yájī ndá nú stātílā ñúcuán de jíhi nú vaso ñúcuán, chi súcuán stéhēn nū jā ní jīhī Jētohō ō jēhē ō. De súcuán sāhá ndá nú jondē quīvī jā nenda yā. \s1 Sīquī nāsa cajī yíñúhún ji Cena yā \p \v 27 De tú nā-ni nchivī cajī ji stātílā ñúcuán á coho ji vaso Jētohō ō ñúcuán, de tú nduú sáhá yíñúhún ji nūū Yāā Dios, túsaá de sáhá ji cuāchi jāá nduú íyó yíñúhún ji sīquī yiqui cúñu maá Jētohō ō jíín sīquī nīñī yā. \p \v 28 Túsaá de coto túnī ndá nú maá nú tú íyó ndoo ánō nū jāá nduú nā cuāchi nú. De sá de cuu cajī nū stātílā ñúcuán de coho nú vaso ñúcuán. \p \v 29 Chi tú iin nchivī nduú yájī nduú jíhi yíñúhún ji de nduú núcūhun inī ji jā yiqui cúñu yā cúu, de nchivī ñúcuán chi nīhīn ji castigo tú cajī ji coho ji. \p \v 30 Jā ñúcuán cúu jā íyó cuāhā nchivī cúhū jíín nchivī íyó xií māhñú ndá nú. De sava ji ja nī jīhī. \p \v 31 Sochi tú coto túnī ō maá ó jondē ncháha ca cajī ō, de Jētohō ō chi mā cuáha yā castigo yóhó. \p \v 32 De tú maá Jētohō ō jéhe yā castigo nūū ō, de súcuán sndóho yā yóhó tácua mā tánū tāhvī ō jíín nchivī ñayīví. \p \v 33 Ñanī mánī, túsaá de tá ndútútú ndá nú jā cajī nū cena yā, de cundetu táhán nú tácua cajī inuú nú. \p \v 34 De tú iin nchivī jíhī ji sōco, de xihna cā vehe ji ná cájī ji, tácua mā stíví ji nūū ndútútú ndá nú. De súcuán de mā cuáha yā castigo ji. De quīvī jā cuēē ni nūū ndá nú, de cachī ni nāsa coo sava cā tiñu. \c 12 \s1 Sīquī ndá tāhvī jā jéhe Espíritu \p \v 1 Hermano, cúnī ni jā ná jícūhun inī ndá nú sīquī ndācá tāhvī jā jéhe Espíritu Santo nūū ō, suu ndācá modo jā sátíñú iin iin ó nūū Yāā Dios. \p \v 2 De jínī ndá nú jā tá nī ncuu nú nchivī jāá nduú cándíja, de nī ndihvī inī nū nī nchiñúhún nú ndá ídolo ñīhín. \p \v 3 De mitan de ná jícūhun inī nū jā tú ní nchivī cáhān nāvāha ji sīquī Jesús, de nsūú jíín poder Espíritu Yāā Dios cúu jā cáhān ji súcuán. De ni iin ji suni mā cūú cāhān ji jā Jētohō ji cúu Jesús, de tú nduú ndéē poder Espíritu Santo inī ji. \p \v 4 De síín síín tāhvī jéhe yā jā sáhá iin iin ó tiñu yā, sochi iin-ni maá Espíritu Santo cúu jā jéhe. \p \v 5 De síín síín tiñu sáhá iin iin ó, sochi nūū iin-ni Jētohō ō sátíñú ndācá ó. \p \v 6 De síín síín modo sáhá ó tiñu yā, sochi iin-ni Yāā Dios cúu jā sáhá ndá tiñu ñúcuán jíín ó. \p \v 7 De nūū tá iin iin ó nī jēhe Yāā Dios tāhvī jā sáhá Espíritu yā jíín ó, tácua ná sáhá ó jā cuja ndá táhán ó jíín tūhun yā. \p \v 8 Chi sava ó nī nīhīn ō tāhvī jā cáhān ndīchí ó tūhun yā, jā sáhá maá Espíritu. De sava cā ō nī nīhīn ō jā cúu jícūhun vāha inī ō de cáchī tūhun ó, de suni maá Espíritu sáhá. \p \v 9 De nūū sava cā ō nī jēhe yā tāhvī jā cúu cándíja nīhin ó jā squíncuu yā jā jícān ō, de sava cā ō cúu sáhá ó jā ndúvāha nchivī cúhū, de suni maá Espíritu sáhá. \p \v 10 De sava cā ō cúu sáhá tiñu ñáhnú jíín poder Yāā Dios. De sava cā ō cúu nácani tūhun yā. De sava cā ō nī nsāhá yā jā nácunī ō ndācá tūhun, tú vāji nūū Espíritu yā á nduú. De sava cā ō nī nīhīn tāhvī jā cáhān ō quéhén yuhú jāá nduú jícūhun inī ō. De sava cā ō cúu nácachī tūhun ó tūhun jā ní ncāhān táhán ó jíín incā yuhú. \p \v 11 De ndācá tāhvī yáhá, chi iin-ni maá Espíritu cúu jā sájī, de síín síín jéhe yā nūū iin iin ó, nāsa jétahān inī maá yā. \s1 Ndihi ó cúu tá cúu iin-ni cā yiqui cúñu \p \v 12 Chi tá cúu nūū cúu iin yiqui cúñu jā íyó cuāhā parte, súcuán cúu ó jíín Cristo jā cúu ó modo yiqui cúñu yā, chi iin-ni cā cúu ó jíín yā. De vísō cuāhā parte cúu ó, sochi iin-ni cúu ó, tá cúu iin yiqui cúñu jā íyó cuāhā parte. \p \v 13 Chi iin-ni cā nī nduu ó jíín yā nī nsāhá iin-ni maá Espíritu Santo tá nī jenduté ndācá ó. Súcuán cúu vísō cúu ó nchivī hebreo á nchivī griego, vísō mozo jā ní jeen nchivī á tēe sátíñú cuenta maá. De ndihi ó chi iin-ni Espíritu nī nīhīn ō. \p \v 14 De iin yiqui cúñu chi nsūú iin-ni parte cúu, chi sa cuāhā parte cúu. \p \v 15 De tú jēhē cāhān: Nsūú cuenta yiqui cúñu cúu nī, chi nsūú ndahá cúu nī, de nduú chi iin parte yiqui cúñu cúu ndija. \p \v 16 De tú sōho cāhān: Nsūú cuenta yiqui cúñu cúu nī, chi nsūú tīnūú cúu nī, de nduú chi suni iin parte yiqui cúñu cúu ndija. \p \v 17 De tú níí yiqui cúñu ó cúu tīnūú, ¿de nāsa cunini ó túsaá? De saá-ni tú níí yiqui cúñu ó cúu sōho, ¿de nāsa nīhīn xicō ō túsaá? \p \v 18 Sochi Yāā Dios nī nchutáhán yā tá iin iin parte yiqui cúñu, nāsa nī ncuu inī yā jā coo. \p \v 19 Chi tú iin-ni parte cúu ndihi, de nsūú níí iin yiqui cúñu cúu túsaá. \p \v 20 De nduú chi cuāhā parte íyó, de iin-ni yiqui cúñu cúu. \p \v 21 De ni mā cūú cāhān tīnūú jíín ndahá: Nduú jíni ñúhún nī ndóhó. De saá-ni xīnī, mā cūú cāhān jíín jēhē: Nduú jíni ñúhún nī ndóhó. \p \v 22 Chi sa ndācá parte yiqui cúñu jā jáni inī ō jā núu cā fuerza, sa suu cúu jā cánuú cā. \p \v 23 De ndācá parte jā jáni inī ō jāá nduú cáá vāha, sa suu ñuncúún cā chúhun ó sahma. De ndá parte jāá nduú cáá viī, sa vāha cā jásī ō. \p \v 24 Chi ndá parte jā cáá viī, nduú cánuú jā cundasī. Chi súcuán nī nchutáhán Yāā Dios yiqui cúñu, jā ñuncúún cā jíto ó jāá nduú cáá viī. \p \v 25 Súcuán nī nsāhá yā tácua mā cúsíín ndācá parte yiqui cúñu, chi sa chindeé táhán vāha jíín táhán. \p \v 26 De tú játū iin parte yiqui cúñu, de suni níí cáhnú játū. De tú iin parte jíto ñuncúún ó, de suni ndihi-ni parte quéndōo vāha. \p \v 27 De ndá ndóhó chi modo yiqui cúñu Cristo cúu nú, chi iin-ni cā cúu ó jíín yā. De tá iin iin nú cúu iin iin parte yā. \p \v 28 Túsaá de síín síín tiñu nī jēhe Yāā Dios nūū ndācá nchivī cándíja jā cúu ji modo iin iin parte yā: Xihna cā ndācá apóstol jā ní jani yā jā scáca dē tūhun yā. Ñúcuán de jā úū, ndá tēe nácani tūhun yā, de jā únī, ndá tēe stéhēn. Ñúcuán de ndá nchivī jā sáhá tiñu ñáhnú jíín poder yā, jíín nchivī jā sáhá jā ndúvāha nchivī cúhū, jíín nchivī jā chíndeé táhán, jíín jā ndíso tíñú, jíín nchivī jā cáhān síín síín yuhú jāá nduú jícūhun inī. \p \v 29 ¿Túsaá de á ndihi ó cúu apóstol? ¿A ndihi ó nácani tūhun? ¿A ndihi ó stéhēn? ¿A ndihi ó cuu sāhá tiñu ñáhnú? \p \v 30 ¿A ndihi ó cuu sāhá jā nduvāha nchivī cúhū? ¿A ndihi ó cuu cāhān síín síín yuhú? ¿A ndihi ó cuu nacachī tūhun incā yuhú ñúcuán, á naá cúu? Nduú chi síín síín tāhvī nī nīhīn ndācá ó. \p \v 31 Túsaá de cundihvī inī ndá nú jā cācān nū jā cuāha Yāā Dios tāhvī jā cánuú cā nūū nū. De mitan de ná stéhēn ni nūū ndá nú iin jā váha cā nūū ndācá cā tāhvī ñúcuán, suu tūhun cúndáhví inī táhán. \c 13 \s1 Sīquī tūhun jā cúndáhví inī táhán \p \v 1 Vísō tú cuu cāhān ō quéhén yuhú jā cáhān ndá nchivī á jā cáhān ndá ángel Yāā Dios, de tú nduú cúndáhví inī ō táhán ó, de ndá tūhun jā cáhān ō cúu tá cúu iin tambor jā naxín cáxín á iin platillo jā naxín cáxín jā sáhá jā cúcúxí sōho nchivī. \p \v 2 De vísō cuu nacani vāha ó tūhun yā, de cuu jīcūhun inī ō ndācá tūhun yuhū yā jíín ndācá tūhun ndíchí, de tú nduú cúndáhví inī ō táhán ó, de nduú nā tiñu cuitī ō túsaá. De vísō cuu candíja téyíí ó jā jondē cuu cāhān ō jā cujiyo yucu, sochi tú nduú cúndáhví inī ō táhán ó, de nduú nā tiñu cuitī cúu. \p \v 3 De vísō ná sájī ō ndihi jā névāha ó cuu nchivī ndāhví, de vísō ná cuáha ó tūhun jā teñuhūn nchivī yóhó jā síquī tūhun yā, de tú nduú cúndáhví inī ō táhán ó, de nduú ná jétíñú cuitī túsaá. \p \v 4 Nchivī jā cúndáhví inī chi íyó paciencia jíín táhán, de íyó mānī inī, de nduú cúcuásún inī. De nduú sáhá vīxī, de nduú sáhá téyíí maá. \p \v 5 Nduú sájéhe inī, nduú ndúcú jā cuu maá, nduú quítī inī, nduú chúhun inī tūhun quítī inī. \p \v 6 Nduú cúsiī inī jíín tiñu néhén jā sáhá ndá táhán, chi sa cúsiī inī jíín tiñu váha. \p \v 7 Nchivī jā cúndáhví inī táhán chi ndihi-ni jéhndē inī jā ndoho jēhē táhán, de nduú jéncuiñī jā cándíja táhán, jíín jā ñúhún inī jā squíncuu táhán, jíín jā jéndeé inī jíín táhán. \p \v 8 Tūhun cúndáhví inī chi mā náā cuitī. De quiji quīvī jāá nduú cā nacani ji tūhun, de ni mā cáhān cā ji quéhén yuhú, de ni nduú cā jíni ñúhún tūhun ndíchí. \p \v 9 Chi nduú jínī vāha vāha ó mitan, de tūhun yā jā nácani ó suni jacū-ni cúu. \p \v 10 Sochi tá quiji quīvī jā cunī ō ndihi, ñúcuán de mā cōó cā jā jínī ō jacū-ni, chi ndihi-ni cunī ō. \p \v 11 Tá nī ncuu ó sūchí lúlí de nī ncāhān ō tá cáhān sūchí lúlí, de nī jani inī ō de nī jīcūhun inī ō modo sūchí lúlí. Sochi tá nī jahnu ó de nī sndóo ó modo sūchí lúlí. \p \v 12 De suni súcuán, jacū-ni jícūhun inī ō mitan, modo jā ndéhé ó nūū iin espejo jāá nduú nijīn vāha. Sochi cúcuéé cā de jīcūhun cájí inī ō ndihi. De mitan chi jacū-ni jínī ō, sochi cúcuéé cā de cunī vāha ó nāsa Yāā cúu yā, tá cúu nūū jínī vāha yā yóhó nāsa nchivī cúu ó. \p \v 13 Túsaá de íyó ūnī tūhun jā quéndōo cutú níí cání: jā candíja nīhin ó jā squíncuu yā jā ní nquee yuhú yā, jā cuhun inī ō ndācá jā váha jā coo, jíín jā cundáhví inī ō táhán ó. De tūhun cúndáhví inī chi ñáhnú ndasí cā cúu nūū ndācá cā yáhá. \c 14 \s1 Sīquī jā cáhān ji quéhén yuhú \p \v 1 Túsaá de cundihvī inī ndá nú jā cundáhví inī nū táhán nú, de suni cundihvī inī nū cācān nū ndá tāhvī jā jéhe Espíritu Santo. De tāhvī jā cánuú cā cúu jā nacani nú tūhun yā. \p \v 2 Chi tēe jā névāha tāhvī jā cáhān dē quéhén yuhú jāá nduú jícūhun inī dē, chi maá-ni Yāā Dios jínī jā cáhān dē, de nchivī chi nduú. Chi ni iin ji mā jícūhun inī jā cáhān dē. Chi sáhá Espíritu Santo jā cáhān dē ndá tūhun yuhū. \p \v 3 Sochi tēe jā nácani tūhun yā, chi jíín nchivī cáhān dē tácua cuja ji jíín tūhun yā, de sndíhvī inī dē ji, de cáhān dē tūhun ndeé inī jíín ji. \p \v 4 De tēe jā cáhān incā yuhú jāá nduú jícūhun inī, chi maá dē-ni cúu jā jíja jíín tūhun yā. Sochi tēe jā nácani tūhun yā chi sa suha sáhá dē jā nchivī cándíja, jíja ji jíín tūhun yā. \p \v 5 Jétahān inī ni jā ndihi nú cuu cāhān nū quéhén yuhú jāá nduú jícūhun inī nū, sochi jā cánuú ndasí cā cúu jā nacani nú tūhun yā. Chi ñáhnú cā tiñu sáhá tēe jā nácani tūhun yā nsūú cā tēe jā cáhān incā yuhú jāá nduú jícūhun inī. Chi tú nduú nā tēe jā cachī tūhun nā tūhun cúu jā cáhān dē, de mā cuétíñú jā cuja nchivī cándíja. \p \v 6 Jā ñúcuán hermano, tá cuēē ni nūū ndá nú de tú cāhān ni jíín yuhú jāá nduú jícūhun inī nū, ¿de nāsa cuetíñú ñúcuán túsaá? Sochi tú cāhān ni iin tūhun jā ní stéhēn yā, á iin jā cutūha nú tūhun ndāā, á iin jā nácani nī tūhun yā, á iin jā stéhēn ni nūū nū, suu ñúcuán cúu jā cuetíñú. \p \v 7 Ná sáhá ó cuenta jā instrumento música, vísō nduú técū, de cuu cata, tá cúu flauta jíín arpa. De tú nduú jíta síín síín nota, ¿de nāsa cunī ō nā yaā jíta? \p \v 8 De tú trompeta nduú ndáhyū cājí, de ni iin tēe mā sāhá tūha dē jā quíhīn de guerra. \p \v 9 De saá-ni ndá ndóhó, tú nduú cáhān cājí nú tūhun jā jícūhun inī nchivī, ¿de nāsa cunī ji nāá cúu jā cáhān nū? Chi tūhun jā cáhān nū chi vāchi tāchī-ni jíso cuāhān jíín. \p \v 10 De ndāā chi íyó cuāhā yuhú inī ñayīví, de ndācá yuhú chi íyó nchivī jícūhun inī. \p \v 11 Sochi tú nduú jícūhun inī ō yuhú jā cáhān iin tēe, de cúu ó tá cúu tēe ñuū jīcá nūū tēe jā cáhān, de suni tá cúu tēe ñuū jīcá cúu dē nūū maá ó. \p \v 12 De jā ñúcuán ndá ndóhó jā cúnī ndasí nú nīhīn nū tāhvī jā jéhe Espíritu, cācān nū tāhvī jā sáhá jā cuja nchivī cándíja jíín tūhun yā. \p \v 13 Túsaá de nchivī jā cáhān incā yuhú jāá nduú jícūhun inī ji, ná cácān táhvī ji jā cuu nacachī tūhun ji yuhú ñúcuán. \p \v 14 Chi tú jícān táhvī ō jíín incā yuhú, de maá ánō ō-ni cúu jā jícān táhvī, sochi nduú ná jétíñú jíín jāá ntúnī ō. \p \v 15 ¿Nāsa sāhá ó túsaá? Ná cácān táhvī ō jíín ánō ō, de saá-ni jíín jāá ntúnī ō. De suni ná cáta ó yaā īī jíín ánō ō, de saá-ni jíín jāá ntúnī ō. \p \v 16 Chi tú nácuetáhví nú maá-ni tūhun jā ní nquiji nūū ánō nū, de nduú jícūhun inī nū, túsaá de tēe níni jāá nduú jícūhun inī, mā cūú nacuetáhví dē jíín nú. Chi nduú jínī cuitī dē nā tūhun cáhān nū. \p \v 17 Ndāā chi vāha nácuetáhví maá nú, sochi incā dē nduú ná níhīn dē jā cuja ánō dē jíín tūhun yā. \p \v 18 Ná cútahvī ni nūū Yāā Dios jā cuāhā cā vuelta cáhān ni jíín yuhú jāá nduú jícūhun inī ō nsūú cā ndá ndóhó. \p \v 19 De vísō súcuán de tá íyó tútú nī jíín nchivī cándíja, de jétahān cā inī ni cāhān ni ūhūn-ni tūhun jā jícūhun inī ji de stéhēn nūū ji, nsūú cā jā cāhān ni ūxī mil tūhun jíín incā yuhú jāá nduú jícūhun inī ji. \p \v 20 Hermano, mā cāní inī ndá nú modo sūchí lúlí, chi sa cuja nú jā jīcūhun vāha inī nū. Sochi coo nú tá nūū cúu sūchí lúlí jāá nduú jínī ji tiñu néhén. \p \v 21 De suha yósō nūū tutū ley yā janahán: Jíín tūhun jā cáhān tēe incā yuhú, jíín tūhun jā cáhān tēe ñuū jīcá, sāhá nī jā cunini ndá nchivī yáhá tūhun nī. Sochi ni jíín ñúcuán de mā sāhá ji cuenta tūhun jā cāhān ni, cáchī maá Jētohō ō. \p \v 22 Túsaá de tú névāha ó tāhvī jā cáhān ō quéhén yuhú, ñúcuán cúu iin jā stéhēn poder Yāā Dios nūū nchivī jāá nduú cándíja, nsūú nūū nchivī cándíja. Sochi jā nácani ó tūhun yā, ñúcuán cúu jā stéhēn nūū nchivī cándíja, nsūú nūū nchivī jāá nduú cándíja. \p \v 23 Túsaá de tú ndācá nú nchivī cándíja, íyó tútú nú de ndācá nú cáhān síín síín yuhú, de quívi ndá nchivī jāá nduú jícūhun inī jíín nchivī jāá nduú cándíja, ¿de á mā cáhān ji jā ní nduu loco ndá nú? \p \v 24 Sochi tú ndācá nú nácani tūhun yā, de tú quīvi iin tēe jāá nduú cándíja á iin tēe jāá nduú jícūhun inī, ñúcuán de cunī dē jā tēe íyó cuāchi cúu dē, de coto túnī dē maá dē jíín tūhun jā nácani ndá nú. \p \v 25 De nūcūhun inī dē ndācá jā ní jani yuhū inī dē jíín ánō dē. Ñúcuán de cuiñi jítí dē de chiñúhún dē Yāā Dios. De cāhān dē jā Yāā Dios íyó ndija yā jíín ndá nú. \s1 Sīquī jā coo ñuncúún de coo yíñúhún tá ndútútú ó \p \v 26 Túsaá de tá ndútútú ndá nú, hermano, de ndācá nú coo iin yaā īī cata nú, á iin tūhun jā stéhēn nū, á iin tūhun jā ní nsāhá Yāā Dios jā jícūhun inī nū, á incā yuhú jā cāhān nū, á jā nacachī tūhun nú tūhun incā yuhú. De ndācá ñúcuán sāhá ndá nú tácua cuja nchivī cándíja jíín tūhun yā. \p \v 27 De tú íyó tēe jā cáhān incā yuhú, de ná cáhān ūū á ūnī dē-ni, de tá iin tá iin dē ná cáhān. De suni jíni ñúhún jā nacachī tūhun iin tēe tūhun ñúcuán. \p \v 28 De tú nduú nā tēe íyó jā cuu nacachī tūhun tūhun ñúcuán, de ndá tēe jā cáhān incā yuhú, vāha cā mā cáhān dē nūū ndútútú ndá nú, de ná cáhān maá dē-ni jíín Yāā Dios. \p \v 29 De saá-ni ndá tēe nácani tūhun, ná cáhān ūū á ūnī dē-ni, de sava cā nū nacani inī nū tú íyó ndāā jā cáhān ndá tēe ñúcuán. \p \v 30 De tú incā tēe jā ndéē nī nīhīn dē iin tūhun jā ní stéhēn yā nūū dē, túsaá de tēe cáhān ná jéncuiñī dē jā cáhān dē, tácua cāhān incā tēe ñúcuán. \p \v 31 Túsaá de tá iin tá iin nú cuu nacani ndá nú tūhun jā stéhēn yā nūū nū, tácua cutūha ndá nú de coo ndeé inī nū. \p \v 32 De ndá tēe nácani tūhun, cánuú jā cuetáhví dē jā nacani incā tēe tūhun de jencuiñī jā cáhān maá dē. \p \v 33 Chi Yāā Dios cúnī yā jā ná cóo nañíí māhñú ndá nú, nsūú jā sācā nuu de cuvaā nū. De tá cúu nūū sáhá ndá grupo nchivī cándíja, \p \v 34 de saá-ni ndācá ñahan jā ndútútú jíín nchivī yā, ná cóo nañíí ña. Chi nduú vāha jā cāhān ña, chi sa cuetáhví ña, tá cúu nūū cáhān tutū ley yā. \p \v 35 De tú cúnī ña cucáhnú inī ña iin tūhun, de jondē vehe ná cátūhún ña yií ña. Chi tūhun canoō cúu de tú cāhān iin ñahan māhñú nūū ndútútú nú. \p \v 36 De sāhá ndá nú cuenta chi nsūú nūū ndá máá nú ní nquée tūhun Yāā Dios, de suni nsūú vāchi ndá ndóhó-ni ní níhīn tūhun yā. \p \v 37 Tú iin tēe jáni inī dē jā tēe nácani tūhun jíín tēe névāha Espíritu cúu dē, túsaá de ná cuétúhún dē jā tiñu jā ní ndacu maá Jētohō ō cúu jā tée nī yáhá. \p \v 38 Sochi tú nduú jétáhví dē tūhun yáhá, de suni mā cuétáhví ó dē. \p \v 39 Túsaá, ñanī mánī, cundihvī inī ndá nú nacani nú tūhun yā, de mā cásī nū nūū tēe jā cáhān síín síín yuhú. \p \v 40 Sochi ñuncúún de yíñúhún sāhá ndá nú ndācá tiñu. \c 15 \s1 Tūhun jā ní natecū Cristo \p \v 1 Hermano, mitan de nūcūhun inī ndá nú tūhun jā scácu yā yóhó jā ní nacani nī nūū nū. De tūhun ñúcuán chi ja nī jetáhví ndá nú, de suni íñí nīhin nú jíín. \p \v 2 De suni jíín tūhun ñúcuán cúu jā ní scácu yā ndá nú, de tú íñí nīhin nú jíín tūhun jā ní nacani nī nūū nū, de tú nduú ní ncándíja cāhá nú. \p \v 3 Chi tūhun cánuú cā jā ní nīhīn maá nī nī nastéhēn ni nūū ndá nú: Jā ní jīhī Cristo sīquī cuāchi ó, tá cúu nūū ja cáhān tutū īī jondē janahán. \p \v 4 De nī jīquiyuhū yā, de nī natecū yā nūū únī quīvī, tá cúu nūū cáhān tutū īī. \p \v 5 De nī nenda yā nūū Pedro. De sá de nī nenda yā nūū ndihúxī cā apóstol. \p \v 6 De sá de nī nenda yā nūū víhí cā ūhūn ciento hermano jā íyó tútú. De sava ji técū cā mitan, de sava ji ja nī jīhī. \p \v 7 De sá de nī nenda yā nūū Jacobo, sá de nūū ndihi cā apóstol. \p \v 8 De jā sándīhí de nī nenda yā nūū maá nī. De tá cúu iin jā ní ncacu yúté, súcuán cúu jā iin sanaā-ni de nī nduu nī apóstol. \p \v 9 Chi tēe núu cā nūū ndá cā apóstol cúu nī, de ni nsūú tēe vāha cúu nī jā cunaní nī apóstol, chi nī nsāhá nāvāha nī nchivī cándíja nūū Yāā Dios. \p \v 10 De sīquī jā ní nsāhá Yāā Dios jā váha nduhū, jā ñúcuán cúu jā cúu nī apóstol mitan. De jā ní nsāhá yā jā váha nduhū, chi nduú cāhá ní ncúu, chi sa nī scáca cā ni tūhun yā nsūú cā ndá cā tēe apóstol. Sochi nsūú maá nī ní nsáhá, chi sa Yāā Dios nī nsāhá yā jā váha ñúcuán jíín nī. \p \v 11 Túsaá de vísō nduhū á ndá cā tēe ñúcuán, de súcuán nácani ndá nī tūhun, de suu cúu jā ní ncandíja ndá nú. \s1 Tūhun jā natecū ndīyi \p \v 12 De tú nácani ndá nī tūhun Cristo jā ní natecū yā māhñú ndīyi, ¿de nājēhē cáhān sava ndá nú jā má nátecū ndīyi? \p \v 13 Chi tú mā nátecū ndīyi, de suni mā nátecū Cristo nícu. \p \v 14 De tú nduú ní nátecū Cristo, de nácani cāhá ndá nī tūhun yā nícu, de suni cándíja cāhá ndá nú nícu. \p \v 15 Chi tú jā súcuán cúu, de cúu ndá nī tēe jāá nduú cáhān ndāā tūhun Yāā Dios, chi nī ncachī ni jā ní nastécū Yāā Dios Cristo. De tú mā nátecū ndija ndīyi, túsaá de nduú ndāā jā ní nastécū Yāā Dios Cristo. \p \v 16 Chi tú nduú nátecū ndīyi, de juni Cristo suni nduú ní nátecū yā nícu. \p \v 17 De tú nduú ní nátecū Cristo, de cándíja cāhá ndá nú de ndíso iī cā nū cuāchi nú nícu. \p \v 18 De tú jā súcuán cúu, de suni ja nī ntānū tāhvī ndá ndīyi jā ní ncandíja Cristo. \p \v 19 Chi tú mā nátecū ndīyi, de tú maá-ni sīquī iin-ni vida yáhá cúu jā ñúhún inī ō jā sāhá Cristo jā váha yóhó, túsaá de ndáhví ndasí cā cúu ó nsūú cā ndá cā nchivī, chi cándíja cāhá ó nícu. \p \v 20 De nduú chi íyó ndāā jā ní natecū Cristo māhñú ndīyi. De maá yā cúu jā xihna cā nī natecū nsūú cā ndācá cā ndīyi jā natecū. \p \v 21 Chi sīquī jā ní stíví iin-ni tēe Adán, de nī nquijéhé cuēhē jā jíhī nchivī. De suni súcuán sīquī jā ní nsāhá iin-ni tēe Cristo, de nátecū nchivī. \p \v 22 Chi tá cúu nūū jíhī ndihi ó sīquī jā cúu ó tatā Adán, de suni súcuán natecū ndihi ó sīquī jā yíhí ó ndahá Cristo. \p \v 23 Sochi tá iin iin nāsa ndíta táhán maá: Xihna cā Cristo nī natecū yā, de sá de quīvī ndiji yā de natecū ndá nchivī jā yíhí ndahá yā. \p \v 24 Ñúcuán de jīnu tiempo, de snáā yā poder ndācá enemigo jā cúñáhnú, jíín jā ndácu tiñu, jíín jā íyó poder. De ndihi jā tátúnī yā nūū, nacuāha yā nūū Tatá yā Yāā Dios. \p \v 25 Chi cánuú jā tatúnī Cristo jondē quiji quīvī jā candeē Yāā Dios poder ndācá jā jínī ūhvī nūū Cristo, de sndóho yā. \p \v 26 De jā sándīhí de snáā yā cuēhē jā jíhī nchivī. \p \v 27 Chi cáhān tutū īī jā ní nsāhá Yāā Dios jā cúñáhnú Cristo sīquī ndihi jā íyó, de cuetáhví nūū yā. De tá cáhān jā cúñáhnú yā sīquī ndihi-ni, de jínī vāha ó jā maá Yāā Dios mā quīhí yā ndahá Cristo, chi Yāā Dios cúu jā ní nchihi ndācá ñúcuán ndahá Cristo. \p \v 28 De tá nī nquīvi ndihi ñúcuán ndahá Cristo, sá de suni maá Cristo jā cúu yā Sēhe, quīvi yā ndahá maá Tatá yā, Yāā jā ní nchihi ndācá ñúcuán ndahá yā. De súcuán cúu jā tiin maá Yāā Dios ndihi-ni. \p \v 29 De íyó nchivī jā jénduté ji jā jéhē ndīyi. De tú mā nátecū cuitī ndīyi, ¿de nūcu jénduté ji jā jéhē ndīyi túsaá? \p \v 30 De ndá máá nī, ¿nājēhē cúu jā ndiquivī jéndeé inī ni jā íyó peligro jā cuū ni, de tú mā nátecū ndīyi? \p \v 31 Hermano, tá cúu nūū íyó ndāā jā cúsiī inī ni jā cándíja ndá nú Jētohō ō Jesucristo, suni súcuán íyó ndāā jā ndiquivī ndúcú nchivī cahnī nduhū sīquī tiñu yā. \p \v 32 De jā ní ndoho nī nī nsāhá ndá tēe xēēn ñuū Efeso jā cúu dē tá cúu quiti xéēn, ¿de nā cuá nīhīn ni sīquī ñúcuán túsaá? Chi tú mā nátecū ndīyi, de cuu cāhān ō tá cúu nūū cáchī iin tūhun: Ná cúsiī inī ō de cajī ō coho ó, chi sanaā de teēn de cuū ō, cachī ō nícu. \p \v 33 Mā cuáha ndá nú tūhun jā stáhví nchivī ndóhó. Chi cáchī iin tūhun: Tú jíca nú jíín ndá nchivī nēhén, de stíví ji ndóhó jā má cācá ndāā cā nū. \p \v 34 Nachuhun inī ndá nú, de sāhá nú tiñu ndāā, de mā sāhá cā nū cuāchi. Chi sava nú nduú jínī cuitī nū nāsa Yāā cúu Yāā Dios. Súcuán cáhān ni tácua cucanoō ndá nú. \s1 Sīquī nāsa natecū ndīyi \p \v 35 Sochi sanaā de cāhān iin nú: ¿Nāsa natecū ndá ndīyi? ¿Nāsa coo yiqui cúñu ji? cachī nū. \p \v 36 Nduú jícūhun cuitī inī nū túsaá. Chi cúu tá cúu jā chíhi ó ndācá tatā chījin ñuhun tácua quene yūcū ji. \p \v 37 De tatā jā quívi chījin ñuhun, á trigo á incā tatā, chi nsūú yūcū cúu, chi maá nūnī-ni cúu. \p \v 38 De cuéé cā de tāhvī, chi Yāā Dios nī jēhe yā yūcū ndá tatā ñúcuán, nāsa nī jētahān inī maá yā, de tá iin iin tatā chi síín síín cáá yūcū nī nsāhá yā. \p \v 39 De suni súcuán cúu ndācá yiqui cúñu, chi nsūú inuú cáá. Chi síín cáá nchivī, de síín cáá quiti, de síín cáá saā, de síín cáá tiacá. \p \v 40 De suni súcuán cúu ndācá jā íyó andiví jíín ndācá jā íyó ñayīví. De síín cáá viī jā íyó andiví, de síín cáá viī jā íyó ñayīví. \p \v 41 De síín jéndūtē ncandiī, de síín ndíī yoō, de síín xíñū ndá tiūūn. De tá iin iin tiūūn chi suni síín síín xíñū. \p \v 42 De suni súcuán coo ndá ndīyi jā natecū. Ndīyi jā chíyuhū ō chi téhyū, de tá nastécū yā chi mā cúū cā. \p \v 43 Jā chíyuhū ō chi ndáhví cáá, de tá nastécū yā chi viī cuñáhnú. Jā chíyuhū ō chi nduú nā fuerza, de tá nastécū yā chi coo fuerza. \p \v 44 Jā chíyuhū ō chi iin yiqui cúñu cuenta ñayīví cúu, de tá nastécū yā chi coo iin yiqui cúñu cuenta Espíritu. Chi íyó yiqui cúñu cuenta ñayīví, de suni íyó yiqui cúñu cuenta Espíritu. \p \v 45 Chi súcuán yósō nūū tutū īī: Adán, tēe jā xíhna ñúhún, nī ncuvāha dē jíín vida cuenta ñayīví, cáchī. De Cristo cúu modo incā Adán ūū, de maá yā cúu Espíritu jā jéhe vida. \p \v 46 De nsūú yiqui cúñu cuenta Espíritu cúu jā ní ncuvāha xihna cā, chi sa yiqui cúñu cuenta ñayīví, sá de nduu cuenta Espíritu. \p \v 47 De cuenta ñayīví cúu tēe jā xíhna ñúhún, chi nī ncuvāha dē jíín tīcāchāā ñuhun. De Adán ūū jā cúu maá Jētohō ō, chi jondē andiví nī nquiji yā. \p \v 48 De nchivī ñayīví yáhá, chi cúu ji táhán Adán jā ní ncuvāha jíín tīcāchāā ñuhun. De nchivī jā quívi andiví, chi ndúu ji tá cáá maá Yāā jā ní nquiji jondē andiví. \p \v 49 Chi jā cáá ó tá nūū cáá tēe jā ní ncuvāha jíín tīcāchāā ñuhun, de suni súcuán coo ó tá nūū cáá Yāā jā ní nquiji jondē andiví. \p \v 50 Tūhun yáhá cáchī tūhun nī nūū ndá nú hermano, jā yiqui cúñu ó cuenta ñayīví, mā cūú quīvi nūū tátúnī Yāā Dios. Chi jā jíhī cúu, de mā cūú quīvi nūū cutecū níí cání. \p \v 51 De cúnī ni jā ná jícūhun inī ndá nú tūhun yáhá jā ní nchiyuhū: Nsūú ndihi ó cuū, sochi ndihi ó chi nasāma yiqui cúñu ó. \p \v 52 Chi quīvī jā tivī trompeta jā sándīhí da, de iin núnúú-ni, modo iin jā nácueni ō-ni, de nasāma yā yóhó. Chi tivī trompeta, de natecū ndācá ndīyi jā má cúū cā ji. De ndācá ó jā técū ō quīvī ñúcuán, chi nasāma yā yiqui cúñu ó. \p \v 53 Chi jā téhyū yáhá, cánuú nūcūhun jā má téhyū cā. De jā jíhī, cánuú nūcūhun jā má cúū cuitī cā. \p \v 54 De jā jíhī jíín jā téhyū yáhá, chi quiji quīvī jā nūcūhun jā má cúū cā mā téhyū cā. Ñúcuán de quee ndaā tūhun jā yósō nūū tutū īī: Jíín poder yā nī snáā yā cuēhē jā jíhī nchivī. \p \v 55 Túsaá de cuēhē jā cuū ō, ¿nāsa cā cuu sāhá xēēn jíín ó? Chi natecū ō. ¿De nāsa cā cundeé jíín ó? Chi snáā yā. Cáchī tutū. \p \v 56 Chi maá cuāchi cúu jā sáhá jā cúndeé cuēhē jā jíhī nchivī. De ley yā janahán sáhá jā nénda cuāchi sīquī ō. \p \v 57 De ná cútahvī ō nūū Yāā Dios, chi jíín maá Jētohō ō Jesucristo sáhá yā jā cúndeé ó sīquī cuāchi jíín sīquī cuēhē jā cuū ō. \p \v 58 Jā ñúcuán ñanī mánī, cuiñi nīhin ndá nú de mā cācá yátá nú. De níní satíñú vāha ndá nú jíín tiñu maá Jētohō ō. Chi ja jínī nū jāá nduú sátíñú cāhá nú jíín maá Jētohō ō. \c 16 \s1 Sīquī jā caquīn ji xūhún cuu ndá hermano \p \v 1 De mitan de cāhān ni sīquī xūhún jā caquīn ndá nú jā cuu ndá hermano cándíja jā ndóho ndáhví. Suni sāhá ndá máá nú tá cúu nūū ní ndacu nī nūū ndá grupo nchivī cándíja jā íyó Galacia. \p \v 2 Ndācá domingo de tá iin iin nú chuvāha síín nú jacū xūhún, tú nāsa nī nīhīn ndá nú, tácua tá cuēē ni nūū nū de ja íyó tūha. \p \v 3 De tá cuēē ni, de cuāha nī carta nūū ndá tēe jā nacāji ndá nú, de tají nī dē quīhīn dē nūū ndá hermano jā íyó Jerusalén, quīsiáha dē xūhún jā ní jaquīn ndá nú. \p \v 4 De tú íyó vāha jā quīhīn ni, de suni quīhīn ni jíín ndá dē. \s1 Jā cáhān Pablo jā quíndēhé dē ndá nchivī cándíja \p \v 5 De jā cuéē ni nūū ndá nú, de cánuú jā xihna cā región Macedonia quenda nī coo nī ñúcuán, sá de cuēē ni ñuū ndá nú Corinto. \p \v 6 De sanaā de coo nī jíín ndá nú jacū tiempo, á sanaā de coo ó níí tiempo vījin. Ñúcuán de cuu chindeé ndá nú nduhū, ní-ni cúu nūū quíhīn cā ni. \p \v 7 Chi nduú cúnī ni cuēē ni nūū nū jā yāha ñamā ni quīhīn ni, chi ñúhún inī ni jā coo nī jíín ndá nú jacū tiempo, de tú cuāha maá Jētohō ō tūhun. \p \v 8 De coo nī ñuū Efeso yáhá jondē yāha quīvī Pentecostés. \p \v 9 Chi íyó cuāhā nchivī jā scándíja nī, chi vāha jíca tiñu Jētohō ō. De suni íyó cuāhā nchivī jā íyó contra. \p \v 10 De tú cuēē Timoteo, de sāhá ndá nú jā coo siī inī dē māhñú nú, de ni iin mā cāní inī dē sīquī. Chi suni tiñu maá Jētohō ō sáhá dē, tá cúu nūū sáhá nī. \p \v 11 Túsaá de ni iin ndá nú mā sájéhe inī nūū dē. Chi sa chindeé nú dē jā quíhīn cā dē, de coo ndeé coo siī inī dē, tácua ndiji dē jā nacunī tāhán nī jíín dē. Chi ndétu ndá nī dē jíín sava cā hermano. \p \v 12 De hermano Apolos, chi nī ncāhān ndāhví nī jíín dē jā ná cuéē dē nūū nū jíín sava cā hermano, cuēndēhé dē ndá nú. De nī jani inī dē jā má cūú cuēē dē mitan. Sochi tá nune dē de cuēē dē. \s1 Saludo jā sándīhí \p \v 13 Ndito coo inī ndá nú, de cuiñi nīhin nú jíín tūhun jā cándíja nú. De téyíí coo inī nū, de coo fuerza inī nū. \p \v 14 De ndācá jā sáhá nú, de sāhá nú jíín tūhun jā cúndáhví inī táhán. \p \v 15 Hermano, jínī ndá nú jā xihna cā nchivī vehe Estéfanas nī ncandíja ichi Acaya. De nī jēhe ji maá ji nūū tiñu jā chindeé ji ndá hermano cándíja. \p \v 16 De cúnī ni jā suni ndá máá nú cuetáhví vāha nú nchivī jā sáhá súcuán, jíín ndá cā nchivī jā chíndeé táhán de sátíñú sīquī tiñu yā. \p \v 17 Cúsiī inī ni jā ní nquenda Estéfanas jíín Fortunato jíín Acaico, chi ndá tēe yáhá nī nchindeé dē nduhū lugar ndá máá nú jāá nduú ní íyo nú jíín nī. \p \v 18 Chi nī ndundeé inī ni nī nsāhá ndá dē, de saá-ni nī nsāhá dē ndá máá nú. De cánuú jā cuetúhún nú ndá tēe jā sáhá súcuán. \p \v 19 Sāhá ndeé inī ndá nú, cáchī ndá grupo nchivī cándíja jā íyó Asia. Aquila jíín Priscila jíín nchivī cándíja jā ndútútú vehe dē, cáhān ndá ji jā sāhá ndeé ndasí inī ndá nú jíín tūhun maá Jētohō ō. \p \v 20 De ndācá hermano cáchī ji jā sāhá ndeé inī nū. De tá cáhān jítáhán ndá nú, de yíñúhún techuhú nú ndahá ji. \p \v 21 Maá nī jā cúu Pablo, jíín ndahá maá nī tée nī tūhun yáhá jā sāhá ndeé inī ndá nú. \p \v 22 De tú ní iin nduú íyó mānī jíín Jētohō ō Jesucristo, de ná tánū tāhvī ji túsaá. De ná cáhān ō: Jētohō sá, cúnī sá jā ñamā nenda ní. \p \v 23 De ñúhún inī ni jā maá Jētohō ō Jesucristo, ná sáhá cā yā jā váha ndá ndóhó. \p \v 24 De mānī ni jíín ndá nú jā cándíja nú Cristo Jesús. Súcuán ná cóo. Amén.