\id COL ep 99.05.12 QuarkXPress to SFM (Paratext) \ide 65001 - Unicode (UTF8) \h Golosiewaq \mt2 Na wi'gatign \mt2 ta'n Poligap ewi'gmuaji \mt1 Golosiewaq \imt1 Gegnugwataqan ugjit ula wi'gatign \ip Na gjigan Golosi eteg na mesgi'g maqamigew teluisig E'siaji'j (Nige' gisgug teluisig, Aputapegiejit.) Me' ugjipenug eteg Golosi aq Epesus ta'n eteg gta'nug tg'snug na maqamigew. \ip Mu na Poligap ta'n amgwesewei gegina'muagupnig ugjit Gisiteget gatu getu apoqonmuaji ta'n teli gtlams'tasultiliji Westaulgeg. Gis nutmat nuji egsugina'mua'tijig eigig Golosieg. Teluejig, “Amujpa emtogwaloq ansalewilijig aq amujpa majulgwatmoq igtigl tplutaqan ugjit ugs'tawi'n. Mo gis malqotmuoq gegnue'g mijipjewei aq ma gisi ugtu'tmun aq ji'nmug amujpa elugwatasultijig.” Gatu ta'n teluejig mo telianug aq Poligap getu tlimaji gigwajiaqewei ugjit Gjinisgam Gisitegelitl aq na gelu'lg agnutmaqan. \ip Pas'g negm na Westaulg ta'n gisi ugs'taugsinenu. Etna na negm ta'n teli np'gpnaq gujjieweigtug aq minunsip. Nige' pemgopit Gjinisgam ugtinaqanmg wa'so'q aq mestai assuteget. Etna na negm ta'n gis gisa'lugsi'tesnu 'msnmnenu iapjiwewei mimajuaqan wa'so'q. \ip Westaulg 'ms't goqwei gisitoqop. Ugml'gigno'timg ms't goqwei weji gisita's'g. 'Ms't goqwei wa'so'q aq maw ugs'tqamug ta'n ujjl Gjinisgaml Gisitegelitl gisite'tmlij. \ip Mimajuinu'g nigtuita'jig Gjinisgamewigtug ugjit ugtlue'utiwal. Gatu Gisiteget wel'te'tg apajo'lan negmeg wet sapu tl lugwet ta'n uggwisl gis tla'tegelij. Amujpa siawi gtlams'tasulti'gw Westaulgigtug aq jigs'tug pas'g negm. \ip Na ji'nm teluisit Tigigus 'pgisitew ula wi'gatign Golosiewaq maw na gisteju Onesimus ta'n Poligap ewi'gmuapnn Pilimanal ugjit ulapetmnew Onesimusal. \iot Ta'n goqwei ewi'gas'g ula wi'gatignigtug \io1 Poligap wel'ta'sualaji Golosiewaq (1.1-2) \io1 Miwatmuatl Gisitegelitl aq a'sutmessewaji na Golasiewaq (1.3-8) \io1 Westaulg ta'n wenit aq ta'n apaja'lugsi'gw Gjinisgamewigtug (1.9–2.19) \io1 Westaulg ignmugsi'gw pilei mimajuaqan ta'n iapjiwewe'tew (2.20–4.6) \io1 Ugtejgewe'l glusuaqann (4.7-18) \c 1 \p \v 1-2 Ni'n Poligap epa'si aq ewi'gmuloq Golosieultioq. Gilew na Gjinisgam Gisiteget ugtmimajuinumg ta'n melgi gtlams'tasultioq aq wettaqane'wasultioq Se'suguliewigtug. Etamg Gjinisgam gujjinu ul'telmugsinew aq ignmugsinew uggelu'lgm aq wantaqo'ti 'ggamlamunuaq. Ni'n apostale'witewi ugjit Se'suguli, na teli ulte'tg Gjinisgam. Elgitmuleg ula wi'gatign maw 'gjignaminu Timoti. \s1 Miwatmaqat Gjinisgam \p \v 3 Apji miwatmaqat Gjinisgam Gisiteget, ta'n gaqais a'sutmesseuleg. Negm na Se'suguli Gjisaqamawminu ujjl. \v 4 Miwatmaqat muta nutmaieg'p ta'n tel melgi gtlams'tasultioq Se'suguliewigtug aq ta'n teli gsaloq ta'n te'sijig Gjinisgam ugtmimajuinumg. Na tliaj. \v 5 Na gelulg agnutmaqan pestunmugsio'q. Gis nutmaioqop ula teliaqewei agnutmaqan ta'n la'lugsitoqs'p wa'so'q. Teli gtlams'tasultioq aq teli gsaluloq muta elita'sultioq aq geituoq 'msntoqs'p ta'n goqwe'l Gjinisgam geggunmugsioqol wa'so'q. \v 6 Na gelu'lg agnutmaqan pem se'sa's'g ta'n telgi'g ugs'tqamu. Gisa'laji mimajuinu'g 'gtlams'tasultinew aq gawasgita'sultinew lue'utigtug aq gegnu mimajultinew 'st'ge' gilew ta'n tela'lugsioqop mujga amgwes ta'n nutmaio'q. Teliaqeweigtug gisi gji'jioqop Gjinisgam ta'n teli ul'telmugsioq. \v 7 Gis gina'mugsioq na ji'nm Epapalas ugjit Gjinisgaml. Epapalas maw me'gitelm'gt nitapinen ta'n elugowatl Gjinisgaml maw ninen. Melgi lugowatl Gjinisgaml ugjit gilew 'ggelu'lgmuow aq gis lita'sua'latoqs'p. \v 8 Gis tlimugsieg ta'n Wejuli Nisgam gisa'lugsioqop tetuji gsaloq ta'nig getlams'tasultijig Gjinisgamewigtug. \p \v 9 Etna na ugjit gaqaisg a'sutmesseuleg mujga amgwes na na'gweg nutmaie'g. Gjinisgam etamg't gisa'lultew giasgiwewei 'gji'tutes ta'n negm pual'sg tla'tegen. Etamg't ugjit Wejuli Nisgam gisa'lultew mawi ntawe'tes aq gelu'lg angita'suaqan guguntes. Etna na ula gisa'lultew 'gji'tutes ta'n tel pualugsioq tla'taqatitoqs'p. \v 10 A'sutmesseuleg glaman gis tle'tes ta'n Gjinisgam tel pua'l'sg aq apji tla'tegetes ta'n tl tetapua'lates Gjinisgam. A'sutmesseuleg glaman mili ula'tegen ta'n tel mimajin. Glaman me' pmi gji'jiates Gjinisgam aq me' ul nenuates. Na tliaj. \v 11 Gjinisgam etamg't e'wtew ugml'gigno'tim ta'n tetuji ms'gi'g ugjit ggamlamun aq gtangita'suaqanm me' ml'gignewa's'gt'tew. Etamg't glaman apji ulgwijintes ta'n getu tliaq, ta'n pas'g goqwei menaqa gisipuguttesg aq ma musguajuewn. \v 12 Miwatmuates Gjinisgam Gujjinu ta'n teli ulgwijin, gisgatlugwatmasg ugjit 'msnmnew ta'n goqwe'l ignmuataq ugtmimajuinumg ta'n eimu'tilijig etl waseteg. \v 13 Gjinisgam ejigla'lugsi'gup etli oqonitpa'q ta'n mn'tu i' tli elgwenugsi'gup aq pegisulugsi'gup ta'n etl waseteg. Gjinisgam uggwisl nige' ilgwennugsi'gw. Uggwisl na mawi gsalatl. \v 14 Gjinisgam na apigsigtmugsi'gul 'gtlue'utinal ta'n Se'sus gaqiguniep gujjieweigtug ugjit ginu. Na teli iga'lugsi'gw ta'n teli ugtaputigupnn. \s1 Ta'n wenit Se'sus aq ugtlgowaqan \p \v 15 Se'suguli ta'n tel mimajuinualsip musga'tugsi'gw ta'n tel lugwelij ujjl aq ta'n tele'lij Gjinisgaml ta'n menaq wen nemiagul. Se'sus na Gjinisgam newgtunatl uggwisl. Mestai assusit ula ugs'tqamu aq maw wa'so'q ta'n telgi'g muta 'ms't goqwei gisitoqop. \v 16 Ugml'gigno'timg 'ms't goqwei na weji gisita's'g, 'ms't goqwei wa'so'q aq ugs'tqamug ta'n Gjinisgam ujjl gis'tlip. 'Ms't goqwei ta'n nemitmgl aq 'ms't goqwei ta'n mo nemi't'm't, Gjinisgam ujjl 'ms't goqwei gisite'tg. Se'sus gisiaji gaqais nemigsultiliji ansale'wiliji, ta'nig iganpugultiliji aq maw igtigig. 'Ms't goqwei gisitoq Se'sus, tli e'wtew, ugjit gepmitelmugsin. \v 17 Se'suguli eig'p gesgmnaq ta'n pas'g goqwei gisita's'gtnugweg. Ugml'gigno'timg 'ms't goqwei mawn'g, ta'n telgi'g wa'so'q aq maw ugs'tqamug. \v 18 Negm iganpuguit weget ta'nig getlams'tasultijig. Mawnugsi'gw Se'suseg. Gisa'laji ta'nig getlams'tasultijig siaw mimajultinew aq 'ms't goqwei nujo'tg. Negm na mawi amgwesewa'jt'p ta'n nepg aq apaji minunsip glaman 'ms't goqwei iganpugutg. \v 19 Se'sus musga'tugsi'gw ujjl ta'n tel lugwelij aq ta'n tele'lij, muta negm wijei Nisgamewitewit 'st'ge' ujjl. Na gisite'tg Gjinisgam tlian. \v 20 Mimajuinu'g aq ta'n telgi'g ugs'tqamu nigtuita'jig Gjinisgamewigtug ugjit ugtlue'utiwal. Gjinisgam wel'te'tg'p ugjit apajo'lan mimajuinu'g negmeg. Wet sapu tl lugweg uggwisg ta'n teli nplipnn gujjieweigtug aq gaqiguniepnaq ugjit ginu. Nige' geggunmug wantaqo'ti 'ggamlamuninaq. Gjinisgam apajo'laji sapu tl lugweg Se'suseg, 'ms't goqwei ugs'tqamug aq maw wa'so'q. Iga'lugsi'gw ta'n teli gtapu'tigupnn. \p \v 21 Na gneg sitatug eimu'tioqop Gjinisgamewigtug aq getanoqop gesgmnaq poqji gtlams'tasultiwoq Gjinisgam. Winjiggl ta'n goqwe'l tela'taqatioqop aq winjig ta'n teli angita'sultioq gesgmnaq Gjinisgam gejia'tigweg. \v 22 Gatu nige' Gjinisgam uggwisl mimajuinualsilipnn aq neplipnn ugjit ginu. Gjinisgam apajo'lugsioq aq nige' gisa'lugsioq witapeultinew. Na wet tla'teget glaman gis la'lugsitoqs'p ta'n eig. Gisa'lugsioq sape'ultitoqs'p aq waqamoltitoqs'p. Ma lue'uti gugunmuoq aq ma goqwei amsaltenug i'tt'tew 'gtinnewaq. \v 23 Amujpa na siaw majulgwatmn ta'n teli gtlams'tasin. Ml'gipugui ta'n gaqamin aq ma gis maja'unmut. Mo eliamsiun gatu siawi gtlams'tmn gelu'lg agnutmaqan ta'n nutmu't'p. Geitun Gjinisgam ugs'taultew. Etna na ula gelu'lg agnutmaqan ta'n pem se'sa'gnutas'g ta'n telgi'g ugs'tqamu aq ni'n Poligap 'ntlgowaqan nut se'sa'tu gelu'lg agnutmaqan. \s1 Poligap ugtlgowaqan \p \v 24 Ta'nig getlams'tua'titl Se'sugulial, amujpa na wej gisi pugu'tmi'tij ta'n te's'g ulmajo'qon weltesgmi'tij. Pa na wijei aq Se'suguli ta'n teli ulmaje'g'p. Wel'ta'siap ta'n teli ulmaje'i ugjit gilew. Siaw ulmaje'i ta'n Se'suguli gisi mgenip ugjit ta'nig majulgwalgwi'titl. Negmow na Se'suguli wa'qi ula ugs'tqamu. \v 25 Gjinisgam ni'n iga'lip ugjit apoqonmuan ta'nig getlams'tasultijig. Wet tla'tegei ugjit 'ggelu'lgmuow. Gaq gnua'tuloq ta'n te's'g goqwei geitu, Gjinisgam ugglusuaqanml, aq mo goqwei esgwa'tu. \v 26 Ta'n goqwei sa'q a'guteg na ula gelu'lg agnutmaqan, nige' atejoqoq musga's'g ugjit Gjinisgam ugtmimajuinumg. Ta'n goqwei gujjinaqi'g menaq geitas'gtnugup nige' musga's'g. \v 27 Gjinisgam na tel'te'tg ugjit ugtmimajuinumg 'gji'tunew ta'n goqwei sa'q mimgwatas'g. Etna na ula: Ta'nig mo Lesui'peulti'gw elt maw muni ul'telmaten Gjinisgamewigtug, Se'suguli 'gtinnewaq eig aq Gjinisgam gepmitelmultew ta'n negm gis gepmitelmugsit. Maw mesgi'g aq mujgajewei paqalaiwaqan. \v 28 Na toqo tujiw 'ms't wen telimg't ugjit Se'sugulial. Gigwaji gegnua'taqat ta'n goqwei telteg 'gji'tunew, ta'n goqwei gelu'lg tla'tegen aq ta'n goqwei mo glu'lgtnug. 'Ms't wen gegina'maqat ugjit 'gji'jianew Gjinisgaml. Na wet tla'taqatieg glaman gisa'latesnen 'gtlams'tasultinew Se'suguliewigtug. Na tujiw ugjo'tmi'titaq tla'taqatinew ta'n Gjinisgam tel puatg muta tleiaultijig Se'suguliewigtug. \v 29 Etna na ugjit weji attigna'si ta'n telgi'g pegwatu. Se'suguli ugml'gigno'tim ta'n tetuji ms'gi'g eteg 'ntinnaq. Etna na ula ml'gigno'ti e'wman aq etna na ula ta'n elugweg ni'nneg. Ula ta'n Se'suguli ignmuip. Etna na ugjit na tel lugwei. \c 2 \p \v 1 Ge' gnua'tulap ta'n tetuji attigna'si ugjit gilew aq ta'nig Leiotisiaewaq aq wenig ta'n menaq nemi'gwig. \v 2 Wet tla'tegei glaman me' pmi gsaltultitoqs'p aq mawalsultitoqs'p. Na tujiw 'ggamlamunual welgwija'tas'gl aq me' melgi gtlams'tasultioq. Wet tla'tegei glaman menaqqajewei 'ns'tasultitoqs'p aq 'gjitmi gji'tutoqs'p ta'n goqwei gis a'guteg aq 'gji'jiatoqs'p Se'suguli ta'n mimgwa'tuapnig gujjuaqi'g gatu nige' musga'tugsi'gw. \v 3 Etna na Se'sus ta'n 'ms't goqwei geitoq ta'n te's'g goqwei Nisgamewei aq gaqi gji'toq 'ns'tuo'qon Nisgamewei aq gis gina'mugsitesnu aq gisa'lultew 'ns'tmn na maw gelu'lg agnutmaqan. \p \v 4 Na ula wet tlimuloq glaman ma wen gis lue'wannuoq gisna gistesguluoq. Mut ignmuaw ewnasi gina'mulin ta'n getu tli ntawe'g wen aq mut jigs'tuawt. \v 5 Mo na'te'l eimu gatu apjiw angitelmuloq. Getletug na, aq elt we'gu ul'ta'si 'gji'tuloq ta'n tel maw ul lugutioq aq maw melgipugultioq ta'n teli gtlams'tasultioq Se'suguliewigtug. \s1 Ignmu Se'suguli ilgwenmulin ta'n tel mimajin \p \v 6 Getlams'tasi't'p Se'suguliewigtug glaman nige' ignmu ilgwennulin muta ugtinneg eimn. El mimaji ta'n negm tel tetapua'l'j. \v 7 Glaman nige' siaw melgi gtlams'tasi aq siaw mimajin ta'n tel gina'mulg'p ugjit Se'suguli amgweseweieg. Ta'n tel mimajin Gjinisgamewigtug, na ma'muniw lita'si Se'suguliewigtug aq siaw tla'tega ta'n telim'sg. Melgo'te'n ta'n teli gtlams'tmn aq apjiw miwatmu Gjinisgam na gujjinu. \p \v 8 Uli ango'te'n aq mut wen ignmuaw lue'wa'lulin aq gisa'lulin ugjit majulgwalan negm ta'n tel gina'masg. Egsu gina'mulin pas'g negm ta'n teli angita'sij gisna ta'n igtigig mimajuinu'g tel gina'mugupnig. Mo tepawgtinug jigs'tuj muta mo wejianug Se'suguliewigtug gatu awna wejiaq pas'g mimajuinuigtug aq mn'tu ta'n tel gina'muaj. Getanatl Se'sugulial ta'n westaugsi'gup. \v 9 Uli angweiasultigw aq mut wen lue'wa'lulin muta Se'suguli ta'n tel mimajuinualsip musga'toq Gjinisgaml ta'n tel lugwelij aq ta'n tele'lij muta Se'sus wijei Nisgamewitewit 'st'ge' ujjl. \v 10 Aq mut wen lue'wa'lulin muta Se'suguli gis ignmasg giwnaqqajewei ta'n el mimajin Gjinisgamewigtug. Eimn Se'suguli ugtinneg. Negm ta'n 'ms't goqwei mestai assuteget we'gaw iganpugutliji aq 'ms't a'sisguaji, nuji tplutaqatiliji wa'so'q, ugs'tqamug, aq maw mn'tua'gig. \p \v 11 Gi'l elt mawn'sg Se'suguli aq gisa'l'sg pileiawin mimajuinuin aq nige' gi'l na Gjinisgam un'jan. Mut nugu tle'un ta'n i' tleiu't'p. Nige' pileiawin mimajuinuin. Etna na Se'suguli ejigla'l'sg ta'n i' tl pata'tege't'p, mu na mimajuinu. Winjigt'p ta'n i' tli angita'sit'p aq i' tli assumesg'p lue'uti, gatu Se'suguli gaq jigla'toq aq ignmasg pilei angita'suaqan aq pileiawin mimajuinuin Gjinisgamewigtug. \v 12 Ta'n tujiw sign'tulgeg, ula pa na wijei aq Se'suguli ta'n teli np'g'p aq utqutalut'p utqutaqane'gati aq ta'n tel minunsip. Sign'tulgeg musga'tun gawasga'tui't'p ta'n goqwe'l winjiggl aq nige' pileiawin mimajuinuin. Na wet tliaq ta'n teli gtlams'tmn Gjinisgam ugml'gigno'tim aq getlams'tasin Gjinisgam ta'n apaji minua'lapnn Se'sugulial. \v 13 Mu Lesui'pewiwgt'p aq mu geggunmuawoqopn 'tplutaqan ta'n ignmuapnn Mowisal aq tele'iut'p ta'n teli gsatmn. Ta'n i' tl mimaji't'p elue'utigtug pa na wijei aq 'npmn. Gatu nige' gi'l apigsigtmasg'p 'gtlue'uti'l aq gisa'l'sg piltu mimajin Gjinisgamewigtug maw Se'sugulial. \v 14 Gatu nige', gaq jigla'toqol 'ms't goqwe'l ta'n mesaqan wi'gas'gl ugjit 'gtlue'utinal. Nasta's'gl gujjieweigtug ta'n Se'suguli weji np'g'pnaq aq 'ms't goqwe'l gasa'toqol. \v 15 Gjinisgam wissuignemapni mn'tu'l aq uglugowinu'jmg ta'n iganpugutua'tiji mimajuinu'g. Wissuignemapni ta'n Se'sus teli np'g'pnaq gujjieweigtug aq ta'n teli apaji minunsipnaq. Musga'tuapni mimajuinu'g ugml'gigno'timg aq mn'tu na'te'l etli gs'pu'tut. \p \v 16 Etna na ula ugjit mut ignmuaw wen ilsumulin ta'n goqwei malqottes, gisna wen tlimulin tegen na'gwegl me' sape'wigl aq amujpa na majulgwatmn, gisna pestie'umgl, gisna tepgunsejig, gisna atlasmutigisgugl. \v 17 Ula ta'n goqwe'l wesgutman pas'g maqatawe't'pn glapis Se'suguli pegisingeg. Gatu nige' pegising'p aq negm majulgwalj na ugs'taultew. \v 18 Mut jigs'tuaw mimajuinu'g ta'n teluejig, “Tlaplgigwa'iap, gis nemi'gig ansale'wijig aq amujpa emtoqwaluggig.” Na negmow tel'ta'sultijig penoqitelsultijig Gjinisgamewigtug muta emtoqwala'tiji ansale'wiliji gatu pas'g wesgiji angamgusultijig aq penoqitelmugsioq. Menaqqajewei ula mimajuinu'g me'goltijig aq mawi metuitoltijig ta'n teli angita'sulti'tij aq ta'n telaplgigolti'tij. Tlue'tij gi'l gesga'n muta mo emtoqwalawgjig ansale'wijig maw Gjinisgam. Mut jigs'tuaw aq mut ignmu lue'wannui'tij. \v 19 Pas'g mo teliaqeweigtug gegina'mua'tigwi ugjit Se'suguli. Etna na Se'suguli ta'n iganpugutuaji ta'ni getlams'tmu'tiliji. Gisa'laji maw lugutinew aq Gjinisgam ta'n tel puatg tla'taqatiliji. Pa na wijei aq mimajuinu wa'qi ta'n tel lugweg. Ugt'p aq ugtangwita'suaqanm 'ms't maw lugwegl aq gisa'toq ugtangwisga's'g aq ugtnnuang maw lugwegl aq ta'n te's'g tel milig wa'qi 'ms't goqwei tetapu lugweg aq mawigweg. Pa na wijei Se'sus gisa'laji a'sutmewinu'g maw lugutinew aq mawigu'tinew. \s1 Se'suguli ignmugsitesnu pilei mimajuaqan \p \v 20 Pa na toqweioq Se'suguli ta'n teli np'g'p, mut majulgwatmu gina'masuti'l ugs'tqamugewe'l ta'n wejiaq mimajuinu'g ugtangita'suaqanmuaq aq mn'tu'g ta'n iganpugutmi'tij ula ugs'tqamug ugjit glu'lgtn Gjinisgamewigtug. Ma gisannugul ugs'tan. Ta'n tujiw mimajuinu gisi np'g ma nugu gisi ilsumam'g ula ugs'tqamu. Pa na toqweioq Se'suguli ta'n teli np'g'p, goqwei weji siawi 'gtu majulgwatmn ula 'tplutaqann ta'n wegla gis wi'tmuloqol ugjit ugs'tan? \v 21 Etegl 'tplutaqann telim'sg ta'n goqwei gis malqottes piltuamu'g mijipjewei aq ta'n goqwei mu gis malgo'tmun aq jijuaqa telim'sg mu sama'tun aq mu ugt'tmun. \v 22 Ula 'tplutaqann pas'g mimajuinuewe'l, muta Gjinisgam gisitoqop mijipjewei ugjit malgo'tmnenu. \v 23 Ula ugs'tqamugewe'l 'tplutaqann weli angamgugl aq wel glusigl. Pas'g mo glu'lgtnugul Gjinisgamewigtug emtoqwala'tiji ansale'wiliji aq eliaptmn wa'qiwal. Tel'ta'sultijig penoqitelsultijig Gjinisgamewigtug gatu pas'g wesgiji angamgusultijig ta'n tel nilaje'g. Na telamu'gl 'tplutaqann melgignaqal ugjit ga'qianal, gatu ma tal piam ula'lugsi'gw Gjinisgamewigtug. Ma gis gawasgannug ta'n tel wini angita'sin awna gisa'lultew me'ge'tes. \c 3 \s1 Pilei mimajuaqan ta'n iapjiwewe'tew \p \v 1 Gjinisgam gisa'lugsioq 'msnmnew pilei mimajuaqan ta'n iapjiwewe'tew pa na wijei aq Se'suguli ta'n tel minunsip. Glaman siaw ml'go'tmug ta'n goqwe'l tleiawigl wa'so'q ta'n Se'suguli eig. Pemgopit Gjinisgaml ugtinaqanmg. \v 2 Teli angita'sultigw aq melgo'tmug ta'n goqwe'l tleiawigl wa'so'qewe'l aq mo ta'n goqwe'l ugs'tqamugewe'l. \v 3 Pa na wijei aq mimajuinu ta'n nepg, gis puna'tuoq ta'n i' tlo'ltioqop. Nige' eimu'tioq Se'suguli ugtinneg aq 'gmimajuaqanmuow eteg Gjinisgamewigtug. Ma mimajuinu'g gis nemitu'ti'gw ula 'gjitmei mimajuaqan ta'n iapjiwewe'tew muta ma gis nemitm'g mimajuinu'g ugpuguguaq. \v 4 Se'suguli gisa'lugsioq 'msnmnew iapjiwewei mimajuaqan. Ta'n tujiw ap neia'sij, na tujiw elt gilew ne'ita'toqs'p maw Se'suguli aq gepmitelmaten aq maw gilew gepmitelmugsitoqs'p. \s1 Gjinisgam gisa'l'sg pileiawin mimajuinuin \iex [Mimajuinu ta'n gis nepg ma gisi opla'tegegw, puna'toq ta'n teli opla'tegej. Nige' Gjinisgam gisa'l'sg pileiawin mimajuinuin.] \p \v 5 Amujpa puna'tun ta'n goqwe'l i' tla'tege't'p winjigl. Amujpa na 'ggamlamun waqama'tun aq ta'n i' tli angita'si't'p. Etna na ula wesgutman: Ta'nig sespo'taqatijig, aq maw maljewe'jg ta'n wijei tel lugutijig, e'pijig sespeiatultijig aq wiji e'pilitl elietl aq wijei ji'nmug tel lugutijig aq ta'n pas'g goqwei tela'taqatijig winjigl ta'n goqwe'l mu tla'tegeg. Apji 'gtu tla'taqatijig winsuaqan aq ta'n goqwe'l winjigl lue'uti'l. Me'ga'sultijig. (Ma'mun piamite'tmi'tij goqwei je mu Gjinisgam.) Amujpa na wegla 'ms't gaq jiglo'tun. \v 6 Muta mimajuinu'g ula tela'taqatiliji Gjinisgam uggwaiugtuataq. Ta'nig mo jigs'tagwi'tigul wetapulataq. \v 7 Elt gilew i' tlo'ltioqop ta'n tujiw Gjinisgam ma jigs'tawoq. \p \v 8 Nige' amujpa elt weget ejiglo'tun: uggwaiuti'l, taqalita'sutil, pisuiw ugsi'getmn aq almimtimgewe'l. Pa na mo goqwei winjig ugji'tuanuis 'gtung. Mut ewlimaw mimajuinu aq mut wisgowa'tuew aq mut wintungew. \v 9 Mut mimajuinu egs'pugualaw muta gis ejigla'tui't'p ta'n i' tleiu't'p. \v 10 Muta gis nige' waqame'n, piltu gamigsin. Gjinisgam gisa'l'sg'p pileiawin mimajuinuin aq gisa'l'sg me' tl gamigsin 'st'ge' negm glaman pugjig 'gjitmi gji'jiates Gjinisgam. \v 11 Ta'n tel nemugsi'gw negm, 'ms't wen wijei gaqamij. Etna na ugjit mo istue'nug Lesui'paq aq ta'nig mo Lesui'peulti'gw. Nige' 'ms't wijei ugjit Gjinisgam. 'Nnu'g aq igtigig ta'n se'g tle'g mimajuinu'g ta'n piltui'sultijig, gisteju'g gisna ta'nig assumsultijig. Mo tale'nug ugjit Se'suguli. Etna na negm ta'n mawi espe'g. 'Ms't tami eig aq ta'n te'siliji mimajuinu'g nuje'waji. \p \v 12 Gilew na Gjinisgam ugtmimajuinumg. Gisi mgnugsioq aq sitatug iga'lugsioqop ugjit negm aq gesalugsioq. Etna na ugjit amujpa ewliteltultioq, weleiatultioq, wel glultultioq, ejigla'tuoqol penoqitelsimgewe'l, sangewoltioq aq weji gisi pugu'tmog. \v 13 Gamatatultigw aq apigsigtatultioq, ul mawo'ltigw aq uli apoqonmatultigw. Natuen opla'l'sg, lia aq apigsigtu. Pa na wijei aq Se'suguli ta'n teli apigsigtasg, na piluei mimajuinu tli apigsigtu gi'l. \v 14 Ula na mawi espe'g te's'g, “'Gsaltultigw.” Amujpa na 'ms't goqwei tla'taqatioq ta'n teli gsaltultioq 'ggamlamunuaq. \v 15 Siaw ignmu Se'suguli tli assusin 'ggamlamun aq 'gtangita'suaqanm. Na tujiw wantaqo'ti i'tt'tew 'ggamlamung. Gjinisgam gisi ignmugsioqop na ml'gigno'ti ugjit wantaqo'ti i'ttn ta'n tel mawoltioq. Aq apji miwa'lug Gjinisgam ta'n teli ula'lugsioq. \v 16 Siaw angite'tmug Se'suguli ugtagnutmaqanm, glaman uli gji'tutoqs'p aq gnnmug 'ggamlamunuaq. Gnua'tatultigw aq gegina'matultigw Gjinisgam ugglusuaqanml. 'Gtapegiatmug a'sutmaqane'l 'gtapegiaqann, wejiaqal Gjinisgam ugtwi'gatiqn. Emtoqwalug aq miwatmug Se'sus 'gtapegiaqanigtug aq tlintu'tigw ta'n Wejuli Nisgam ignmugsioq 'gjijaqamijuaq. \v 17 Ta'n pas goqwei tela'tegen gisna teluen tla'tega Gjisaqamaw Se'sus ugwisunmg aq apji miwatmu Gjinisgam gujjinu ugjit ta'n goqwei Se'suguli gis tla'teget ugjit gi'l. \s1 Ul mawo'ltigw muta pilei mimajuaqan geggunmoq \p \v 18 E'pittut ingute'jin gepmitelm 'gji'nmum. Ula telteg tla'tegen muta getlams'tasin Gjisaqamawigtug. \p \v 19 Ji'nmutut, ingute'jin 'gsal 'gte'pitem aq mut ewla'law. \p \v 20 Mijua'ji'jtut, ta'nig getlams'tasultioq Gjisaqamawigtug telgitasultioq siaw jigs'tuanew gn'gi'gug. Ula tetapua'l't Gjinisgam. \p \v 21 Gilew ta'n un'janultioq, mut taqalipnaw gun'januaq aq gisa'lanew uggwaiultinew glaman ma musguajualawog. \p \v 22 Gisteju'g, jigs'tug ta'nig assumugsioq. Mut pas'g ula'taqatinew pas'g ta'n tujiw angamugsioq glaman ul'telmulten, gatu apji tla'tega. 'Ggamlamung 'gjiaj muta ula tel gepmitelm't Gjinisgam. \v 23 Ta'n pas'g goqwei tela'tegen, tla'tega ta'n telgi'g 'ggamlamun, pa na wijei aq tl lugo'j Gjisaqamaw aq mo mimajuinu. \v 24 Migwite'te'n Gjisaqamaw apangitultew aq 'msntes ta'n goqwei gis sa'q geggunas'g ugjit ugtmimajuinumg. Gjitm na assusit ta'n elugo't. \v 25 Aq ta'nig siawi opla'taqatiji ta'n getu wen, na negm elt apangituaten ta'n goqwei i' opla'toq muta Gjinisgam 'ms't wen wijei tela'latl. Ilsumatal ta'n tel te'pmlij. \c 4 \p \v 1 Gilew ta'nig assusultioq uleiug 'glugowinumg. Na telteg tla'taqatinew. Migwite'te'n elt geggung assusit wa'so'q. \s1 Ta'n telteg tla'tegen \p \v 2 Apji munsa ta'n teli a'sutman. Ta'n tujiw mesnm ta'n teli a'sutmat'p miwatmu Gjinisgam. \v 3 Aq maw ninen a'sutmessewinen, glaman Gjinisgam pana'tugsitesnen ga'qan ta'n tli pestunmatesnen gelu'lg agnutmaqan. Na tujiw gis tlueieg ta'n goqwei mo geitas'gtnugweg ugjit Se'suguli. Etna na ugjit ni'n wet pisi laplusang nige'. \v 4 A'sutmessewi glaman uli ns'tuiten na gelu'lg agnutmaqan ta'n pestunmatm. Amujpa tla'tegei glaman wel gnu'tmaqig mimajuinu'g na gelu'lg glusuaqan aq ns'tuitaq. \p \v 5 Ango'tmug tli pmita'gw ns'tuo'qonigtug glaman ta'nig mo getlams'tasulti'gw 'gji'jultaq ta'n teli gtlams'tasin ta'n tel piltu gamigsin aq gis tlimjig ugjit Se'suguli ta'n pa tujiw aq ta'n getu tami i'mn aq ma goqwei etegigjennug. \v 6 Apji wantaqamigsin. Mut gi'gaja'sualaw igtigig awna ule'w aq ul glul glaman ne'pa'te'n ta'n tel gisi asite'mates. Ta'n tujiw gigji jigs'te'n ta'n teluej weji gji'tun ta'n asitemates. \s1 Ugtejgewei glusuaqann \p \v 7 Na ji'nm Tigigus gaqi agnutmugsitoqs'p ugjit ni'n. Negm na 'gjignaminu Gjinisgamewigtug ta'n gesalu'g. Siawi apoqonmuit aq maw lugweieg Gjisaqamaw ugtlgowaqanm. \v 8 Etna na ugjit elgimg ugjit gilew apgnua'lugsinew aq tlimulinew 'ms't ta'n te'sieg ta'n telo'ltieg. \v 9 Aq maw elgimg na ji'nm Onesimus, 'gjignaminu Gjinisgamewigtug aq ta'n gesalg. Gis lita'sualatoqs'p, 'gjignaminu, tleiawit ta'n tleiaultioq. Negmow tlimugsitoqs'p 'ms't goqwei ta'n teliaqap ula tet. \p \v 10 Na ji'nm Alistalgus, ta'n maw pisieg laplusang getu wi'tugsioq aq maw Malg ta'n woqomal Pnnalal, aq gis gilew gegnua'tuloqop ugjit Malg ultesguatoqs'p ta'n tujiw liej ta'n eimoq. \v 11 Elt Ja'sua telui'tut Justus, elt getu wi'tugsioq. Wegla nesisijig Lesui'paq getlams'tua'titl Se'susal. Maw lugutieg ugjit gisa'lan mimajuinu'g majulgwalataq Gjinisgaml aq ignmua'titl ilgwengunew. Mo wen igtig Lesui'paq maw lugutiweg'p. Gatu negmow mesgi'g ta'n teli apoqonmui'tij. \p \v 12 Elt getu wi'tugsioq Epapalas, tleiawit ta'n eimu'tioq aq elugowatl Se'sugulial. Apji a'sutmesseugsioq ta'n tel we'gusipgwatoq. Etamatl Gjinisgaml ugjit gisa'lugsinew ml'g'pugu'tinew aq melgignewa'lugsioq. Mo apji apsgwita'sultinew aq mu punia'tinew ta'n teli gtlams'tasultioq aq siawi gtlams'tasultioq Gjinisgamewigtug ta'n telgi'g 'ggamlamunuaq. Etamatl Gjinisgaml ugjit gilew giasgiwewei jigs'tuatoqs'p Gjinisgam. \v 13 Ni'n gis tlimultoqs'p ta'n teli attigna'sit. Tetuji sespetelmugsioq gilew aq maw ta'nig tleiaultijig na 'gjigann Leiotisia aq Ailapolis. \v 14 Lu'g, 'gmalpale'witeminu, ta'n maw gesitelm'g aq Temas getu wi'tugsioq. \p \v 15 Puatmuleg wi'titesnen ta'nig getlams'tasultijig Leiotisiaeg, aq maw na e'pit teluisit Nimpa getu wi'titesnen aq maw ta'nig getlams'tasultijig ta'n i' tli ultesgatultijig wiguaq. \v 16 Ta'n tujiw gis gitmoq ula wi'gatign amujpa na elgitmuoq Leiotisiaewa'jg ta'nig getlams'tasultijig aq pa na wijei gitmuatoqs'p wi'gatign ta'n ni'n elgitmaqapnig. \v 17 Aq tlimug na ji'nm Algipus, “Siaw lugote'n na 'lgowaqan ta'n Gjisaqamaw ignmulg'p ta'n tel lugo't Gjinisgam glapis gaqa'tutes.” \p \v 18 Pa na ni'n 'npitn gis wi'gm ula: “Ni'n, Poligap, wel'ta'sualuloq.” Mut awan'ta'sualinew ta'n tel glpisi aq pisgataqanapigtug. Etamg Gjinisgam ul'telmugsinew. Glapis ap nemu'lan. Poligap.