\id 1PE ep 99.05.12 QuarkXPress to SFM (Paratext) \ide 65001 - Unicode (UTF8) \h 1 Pie'l \mt2 Amgwesewei wi'gatign \mt1 ta'n Pie'l ewi'gmuaji \mt2 ta'nig getlams'tasultiliji \imt1 Gegnugwataqan ugjit ula wi'gatign \ip Ula wi'gatignigtug Pie'l amgwesewei ewi'gmuaji ta'nig getlams'tasultiliji Westaulgigtug. Telui'tujig Gjinisgam gisi mgnaji mimajuinu'g. Se'sa'gnutmu'tijig ogwatnug E'siaji'je'gati. \ip Ta'nig mo getlams'tasulti'gw gisa'la'tiji a'sutme'winu'g ulmajo'ltlinew aq gitnme'walanew. \ip Etna na ugjit Pie'l ewi'gmuaji ugjit ajipjulanew. Na migwimaji, “Gsisinu na Westaulg gis welmaje'g'p aq weji np'g'pnaq ugjit ginu glaman piltu mimajultitesnu aq pugjitew pilei mimajuaqan guguntesnu wa'so'q aq maw gepmitelmugsitesnu.” \ip Li angita'sultigw aq ignmug Westaulg ilgwenugsinenu. Gegnu pmita'nej aq tla'taqatinej ta'n Gisiteget tel puatg je tlia ulmajoltinen. Na tujiw me' ml'gi gtlams'tasultitesnu aq Gjinisgam Gisiteget gepmite'lmugsitesnu ta'n tujiw Westaulg apaja'sij. \ip Pie'l migwimugsi'gw (nmitu 3.18) Westaulg nepg'pnaq. Na tepiaq ugjit gtlue'utinal apigsigtas'gtn. Gegnu pmiet ji'nm ugjit mo gegnu pmita'gw mimajuinu'g. Me' na apaja'lugsitoqs'p Nisgamewigtug. Wa'qieg nepmut'p gatu ugjijaqamij me' siawawsilitl. \iot Ta'n goqwei ewi'gas'g ula wi'gatignigtug \io1 Pie'l poq tl wi'giget wi'gatign aq etamatl Gisitegelitl ugjit ula mimajuinu'g (1.1,2) \io1 Elita'sit Gjinisgam Gisiteget ugs'taugsinenu aq ignmugsinenu gt'pung wa'so'q (1.3-12) \io1 Telteg gegnu pmita'gw ula ugs'tqamug (1.13–2.17) \io1 Westaulg teli ulmaje'g'p glaman ginu telteg wijei ulmajo'ltitesnu (2.18-25) \io1 Ta'n tlo'ltitaq a'sutme'winu'g je tlia ulmajo'ltinew (3.1–4.19) \io1 Glusuaqan ugjit ta'nig iganpugultijig a'sutme'winu'g (5.1-11) \io1 Ugtejgewe'l glusuaqann (5.12-14) \c 1 \p \v 1 Ni'n, Pie'l epa'si aq ewi'gmuloq wi'gatign ugjit gilew ta'n Gjinisgam Gisiteget megenugsioqop. Ewi'gmuloq ta'nig wigultioq maqamigal teluisultigl Pontusewa'gig, Galetiaewa'gig, Gappatosiaewa'gig, E'siaewa'gig, aq Pitiniaewa'gig, pas'g mo tleiaultiwoq muta nige' gilew Gisiteget ugtmimajuinumg. Ni'n Pie'l na Westaulg ugtapostale'witeml aq wel'ta'sualuloq. \v 2 Gjinisgam gujjinu gisite'tg'p aq megenugsioqop. Wet sapu tl lugwet Wejuli Nisgaml tepgisa'lugsioq ugjit negmewe'n, aq tla'taqatinew ta'n negm tel puatg aq sape'ultinew. Gisa'lugsioq jigs'tuanew Se'suguli na Westaulg. Apigsigtalugsioq 'gtlue'utiwal ta'n Se'suguli weji np'g'p aq gaqiguniepnaq. Waqamo'lti'gw umal'temg. Etamg Gjinisgam Gisiteget apji ul'telmulinew aq ignmulinew uggelu'lgm aq wantaqo'ti 'ggamlamunuaq. \s1 Geitu'g Gisiteget tla'tegetew // ta'n goqwei gelu'lg ugjit ginu \p \v 3 Ge' miwatmuanej Gjinisgam Gisiteget aq emtoqwa'lanej. Negm na Se'suguli ujjl. Se'suguli ta'n Gjisaqamawminu aq assumugsi'gw. Gjinisgam na tetuji ewlitelmugsi'gup na weji ignmugsi'gup pilei mimajuaqan. Se'sugulial gisi npliteg ugjit 'gtlue'utinal na tujiw Gjinisgam apaji minua'lapnn. Etna na ugjit elita'sulti'gw Gjinisgamewigtug aq geitu'g wijei tla'tegetew ugjit ginu. \v 4 Etli esgma'ti'gw aq geitu'g 'msntesnu ta'n te's'gl goqwe'l gelu'lgl wa'so'q ta'n ma gaqianugl, ma suguluganugul aq ma gesgamugwa'gtnugl. Gjinisgam na geggungl wa'so'q ugjit ugtmimajuinumg aq geitu'g 'msntesnu. \v 5 Na tela'tegep ugjit gilew ta'nig getlams'tasultioq Gjinisgamewigtug. Ugml'gigno'timg angweiultew ingute'jin glapis 'pgisin wa'so'q aq 'msntes iapjiwewei mimajuaqan. Na tujiw msntoqs'p ta'n goqwe'l gelu'lgl wa'so'q gatu amujpa na esgmoq glapis ugtejgewei na'gweg ta'n tujiw 'ms't wen 'gji'tutew na teli ugs'taugsioq aq gisi msnmnew ta'n goqwe'l Gjinisgam teplumugsioqop. \p \v 6 Na weji ul'ta'sultigw ugjit ulaal. Tlia nige' gijga'ji'j ewlgwijultioq aq sespeta'sultioq muta gaqais gitnm'titoqs'p. \v 7 Amujpa na teliaq glaman 'ms't wen 'gji'tuj tel mimajultioq ta'n teli 'gjitmi gtlams'tasultioq. Ta'n teli gtlams'tasultioq me' tepawgtig je mu wisaw suliewei ta'n wet nu'gwa'tas'g aq waqama'tas'g pugtewigtug gatu gaqiatew. Amujpa na ta'n teli gtlams'tasultioq wet nu'gwatas'g ta'n tel gitnm'tioq glaman gisipuguttoqs'p. Gatu na'gweg ta'n tujiw Se'suguli 'pgising, tluetew wela'tegen, gepmitelmultew aq iapjiw espitelmultew. \v 8 Nige' gilew gesaloq tlia menaq nemiawoq. Getlams'tasultioq negmeg tlia nige' mu nemiawoq. Welgwijultioq na tetuji ms'gi'g ul'ta'suaqan 'ggamlamunuaq je mu ta'n glusuaqann gis tluen. \v 9 Ta'n teli gtlams'tasultioqop Se'suguliewigtug Gjinisgam westaugsioqop. Na teliaqap. Etna na weji ulgwijultioq. \p \v 10 Na iganigjitegewinu'gi'g gigji gwiluasultipnig aq pipanigesultipnig ta'n Gjinisgam ugs'tawiataq mimajuinu'g. Negmow igani usgutmi'tipnig ta'n goqwe'l gelu'lgl Gjinisgam ignmugsitoqs'p ta'n teli ulapetmoq mo tel te'pmuoq. \v 11 Wejo'tmi'tipnig 'gji'tunew ta'n tliatew aq tli iga'qt'tew. Westaulg ugjijaqamitl ta'n ugtinnewaq eimlitl igan musga'tuaji ta'n Westaulg tli ulmaje'tew aq tli ewlgwija'sitew, gatu na tujiw me' gepmitelmaten. \v 12 Gisiteget musga'tuapni iganigjitegewinu'gi'g igan tlua'tijig ugjit me' enmiaq mu ugjit negmow ugna'gwegml. Wesgutmi'tipnig ta'n goqwe'l teliaqal nige'. Wegla goqwe'l ta'n nige' gis nutmoqol ta'n wenig gis pestunmugsio'q gelu'lg agnutmaqan. Wejuli Nisgam ta'n wetgitmut'p wa'so'q ignmuaji na ml'gigno'ti ugjit pestunmugsinew. Telimugsioqop wegla teliaqewe'l, we'gaw ansale'wijig 'gsatmi'tis gisi ns'tasultinew. \s1 Gisiteget wigumugsi'gw ugjit tla'taqatinenu // ta'n tel puatg \p \v 13 Geitu'g Gisiteget na ula 'ms't tla'tegetew ugjit ginu. Etna na ugjit apjiw siawita'sultigw 'gtangita'suaqanmual tla'taqatinew ta'n Gisiteget tel puatg aq ignmug ilgwennin. Pa'qoltigw aq siaw lita'sultigw ta'n goqwe'l gelu'lgl ignmugsitoqs'p ta'n Se'suguli apaja'sij. Geituoq na tla'tegetew ugjit gilew tlia mo tel te'pmuoq. \v 14 Jigs'tug Gisiteget aq tla'taqatigw ta'n tel puatg. Mut siaw tl mimajultinew ta'n teli gsatmoq 'st'ge' ta'n i' tlo'ltioqop gesgmnaq gejiawogweg Gisiteget. \v 15 Gjinisgam Gisiteget ta'n wigumugsioqop tel sape'wit, mo goqwei amsalteg eigtnug ta'n eig. Puatmugsioq tl sape'ultinew muta negm sape'wit. Glaman na tl sape'ultigw aq gegnu mimajultigw ta'n tel gaqais mila'taqatioq. \v 16 Muta Gisiteget teluep ugtwi'gatignigtug, “Amujpa na sape'win, muta ni'n sape'wi.” Na teluep Gjinisgam Gisiteget. \p \v 17 Na telui'toq Gjinisgam Gisiteget “Nujjinen” ta'n tujiw a'sutma'tioq. Gjinisgam ta'n ilsumaji 'ms't mimajuinu'g aq mo wen piamitelmagul. Ilsumaji 'ms't wen ta'n tela'tegej aq ta'n tel te'pmlij. Etna na ugjit siaw gegnu pmita'igw. Jipaqite'lmug aq gepmitelmug Gisiteget Gjinisgam ta'n teli pgitawsultioq ula ugs'tqamug. \v 18 Geituoq ta'n Gjinisgam apaji pgwatelugsioqop ugjit jigla'lugsinew ta'n mo tepawgtinug mimajuaqan weja'tuoqop gujjuowaq. Mo e'wmug suliewei gisna wisaw suliewei ta'n gaqiatew. \v 19 Gatu Gjinisgam apaji pgwatelugsioq ta'n Westaulg gaqiguniepnaq gujjieweigtug ugjit 'gtlue'utiwal apigsigtas'gtn. Me' tepawgtig Gjinisgamewigtug je mu wisaw suliewei gisna ta'n pas'g goqwei. Mo amsalteg eigtnug Westaulgeg. Negm pa wijei aq jijgluewji'jg gelu'sit ta'n tel pegisutasit aq ne'po't ugjit ignmugsin Gjinisgam. \v 20 Gesgmnaq gisita's'gtnugweg ugs'tqamu, Westaulg gis gisi mgnut ugjit ugs'taugsinew gatu nige' giaspiaqal na'gwegl, ta'n tujiw tetaputesg iga'q, nisgimut'p ugjit gilew ulapetmnew. \v 21 Ta'n goqwei tela'tegep na weji gtlams'tasultioq Gjinisgamewigtug. Ta'n Se'sus gisi np'geg, Gjinisgam apaji unaqa'lapnn. Apaji ignmuapnn uggepmite'lgaqanm aq espitelmapnn. Getlams'tasultioq, Gjinisgam elita'sultioq aq geituoq negm tla'tegetew ta'n teli tplumugsioqop. \p \v 22 Nige' 'gtlue'utinal apigsigtmugsioq aq waqamo'ltioq Gjinisgamewigtug ta'n Gjinisgam ugteliaqeweim jigs'tmoqop. Nige' gis waqamoltioq aq gesaltultioq teliaqeweigtug ta'nig getlams'tmu'tijig Gjinisgamewigtug. Ta'n telgi'g 'ggamlamunual tli gsalug 'ms't wen. \v 23 Na wet tla'taqatigw muta piluei mimajuaqan geggunmoq, muta getlams'tmoq Gjinisgam ugglusuaqanml ta'n ma 'gs'ga'nug gatu awna iapjiwewe'tew. Mo weji msnmuoqop ula piluei mimajuaqan gn'gi'guigtug muta mimajuaqan ignmugsioq gaqiatew. Weji msnmoq ula piluei mimajuaqan Gjinisgamewigtug, Gjinisgam gujjinu. Ula mimajuaqan iapjiwewe'tew muta wejiaq Gjinisgamewigtug aq ma gaqianug. \v 24 Ta'n tel wi'gas'g Gjinisgam ugtwi'gatiqn, \q1 “Mo pita'qtnug ta'n mimajuinu tel mimajit ula ugs'tqamug. \q1 Pa wijei aq 'msigu gisigweg aq 'np'tew. \q1 Mimajuinu uggepmite'lgaqanm gesga's'g \q1 pa wijei aq wasueg gisigweg aq mn'jaqt'tew. \p \v 25 “Gatu Gjisaqamaw ugglusuaqanm iapjiwewe'tew.” \m Ula na glusuaqan ta'n pegisitugsioqop aq pestunmugsio'q, na gelu'lg agnutmaqan ta'n Gjinisgam gis tluet. \c 2 \s1 Negm ta'n Gisiteget gisi mgnatl ugjit iganpugutuan // Gjinisgam ugtmimajuinumg \p \v 1 Jigla'tug ta'n te's'g lue'uti'l, mut nugu egsua'tinew, mut qalipusita'tinew, aq mut mil agnimanew mimajuinu'g aq mut pas'g wesgiji angamgusultinew, awna ulm'tu'tigw. \v 2 Pa wijei aq gopisun gewising pas'g mlagejg pualaji, pa na wijei gilew pas'g puatmug ta'n goqwei Nisgamewei aq ugglusuaqanm ta'n iapjiwewe'tew. Gegnu'tmasultigw glaman me' na ligutitoqs'p Gjinisgamewigtug aq ugs'ta'titoqs'p. \v 3 Ta'n tel wi'gas'g Gjinisgam ugtwi'gatigng, “Gi's gisi gji'tuoq ta'n teli ulm'toq Gjisaqamaw.” \p \v 4 'Lta'gw negmeg na Gjisaqamaw ta'n gisi ignmugsitoqs'p iapjiwewei mimajuaqan. Gjinisgam megnapnn muta tetuji gs'gelmapnn gatu mimajuinu'g mo menuaqa'la'tigupn. Pa wijei aq nujitaqatijig menuaqtmi'tig'p gun'tew teluejig, “Mo tali ugtapsunigw gatu maw gelu'lg.” \v 5 Gigje'ug Gjinisgam Gjisaqamaw ta'n ignmugsioq iapjiwewei mimajuaqan. Ignmug e'wugsinew ugtlgowaqan pa wijei aq gun'tal e'wmi'tij, el'tu'tij wen'ji'guom. Gjinisgam etlitoq ugta'sutuo'guom aq Wejuli Nisgam wigitew na'te'l. 'Gtinnewaq i'ttew aq tepgisa'lugsioq ugjit Gjinisgam. Gatu gilew sape'ultitoqs'p patlia'sg, ta'n elugutitoqs'p. Patlia'su'ultitoqs'p ta'n tel gegnu pmita'ioq ta'n tla'taqatitoqs'p aq tluetoqs'p ta'n negm tel pualugsioq. Emtoqwalatoqs'p aq miwatmuatoqs'p Gjinisgam aq a'sutmessewgjig igtigig. Wegla wel'te'tmugsioq muta gilew Se'suguli ugtmimajuinumg. \v 6 Muta Gjinisgam ugtwi'gatiqn telueg, \q1 “Megnmap tetuji gelu'lg gun'tew \q1 ta'n iga'tu 'gjigan Sioneg \q1 aq 'ms't goqwei mawn'g. \q1 Elgimg Westaulg. Negm pa na wijei \q1 aq ula maw gelu'lg gun'tew. \q1 Ta'n wen getlams'tuatl ma mil agnutmutinew \q1 aq ma ntaqo'qona'lam'g, awna gepmitelmaten.” \m \v 7 Na Gjinisgam megenmapnn Westaulgl. Westaulg pa na wijei aq ula gun'tew tetuji gelu'lg ugjit gilew ta'nig getlams'tmu'tioq, gatu mo gelu'lgtnug ugjit ta'nig mo getlams'tasulti'gw. Na tel wi'gas'g Gjinisgam ugtwi'gatignigtug, \q1 “Na gun'tew, ta'nig nujitaqatijig \q1 mo menuaqtmi'tigw, teluejig, \q1 ‘Mo tepianug tel gelu'lg gun'tew,’ \q1 etna na ula gun'tew \q1 ta'n Gjinisgam gisa'toq 'ms't goqwei mawn'g.” \m \v 8 Ap igtig telueg Gjinisgam ugtwi'gatiqn, \q1 “Ula na gun'tew ta'n mimajuinu'g pejitaqama'titaq aq nisiattaq.” \m Nisia'tijig muta mo getu ns'tmi'tigw na gelu'lg glusuaqan. Etna na ugjit Gjinisgam gisite'tg'p pejitaqama'tinew muta mo getu gtlams'tasulti'gw. \p \v 9 Gatu gilew gisi mgnugsioq Gjinisgam Gisiteget, aq patlia'su'ultioq ugjit Gjinisgam Gjielege'witewit. Gilew na Gjinisgam ugtmimajuinumg ta'n tepgisa'lugsioqop ugjit lugowanew. Gisi mgnugsioqop tluenew ta'n goqwe'l Gjinisgam gis tla'tegetl, pajiji gelu'lgl. Etna na negm ta'n gis wigmugsioqop oqonitpa'qigtug, aq nige' eimu'tioq ugwasetegm ta'n mawi gseteg. \v 10 Mujga amgwes gilew mo na Gjinisgam ugtmimajuinumtpnig, gatu nige' gilew na ugtmimajuinumg. Gis tliaq mo gejiawoq Gjinisgam ta'n getu ewlitelmugsioq gatu nige' gji'jioq aq ewlite'lmugsioq. \s1 Mut ignmatmnew elue'uti assumugsinew \p \v 11 Nigmatut, ta'nig getlams'tasultioq, gilew wigultioq ula ugs'tqamug, gatu mo tleiaultiwoq. Etawaqtmuloq mut tla'taqatinew ta'n goqwe'l winjigl muta mo glu'lgtnug ugjit ignmatmnew ga'qinal aq 'gtangita'suaqanm assumulinew. Getu' wissuignemaji aq gisa'lugsinew pata'taqatinew. Mo gisa'lugsiwoq gigjita'new Gjinisgamewigtug awna gisa'lugsitoqs'p mn'tua'gig 'lta'new. \v 12 Tl mimajultigw glaman musgalsultioq ta'nig mo getlams'tasulti'gw ta'n tetuji gegnu pmita'ioq. Ta'n tujiw pisui egsutmugsioq aq tlua'tijig gilew tla'taqatinew winjigl, na gigji angaptmi'tij aq nmitutaq ta'n goqwe'l gis tla'taqatioq gelu'lgl. Etug 'gtlams'tasultitaq Se'suseg na na'gweg jugu'elij aq miwatmuataq aq emtoqwalataq Nisgamal. \s1 Jigs'tug ta'nig iganpugutugsioq \p \v 13 Jigs'tmug 'gt'tplutaqanmuow gmt'giwaq muta Gjisaqamaw tel puatg. Aq jigs'tug g'pnno'lewaq aq ta'n mawi espe'g iganpuguit, \v 14 aq jigs'tug ta'nig iganpugutugsioq muta g'pnno'l petgimajig ugjit ugtapulanew ta'nig opla'taqatijig aq weli usgumanew ta'nig wela'taqatijig. \v 15 Ta'n tujiw wela'taqatioqop musga'tuatoqs'p mo telianug ta'n mimajuinu'g pisui ilsutmugsioq. Nmitutaq mo telianug aq gisa'latoqs'p punajeiugsinew. Etna na ula Gjinisgam tel pualugsioq tla'taqatinew. \s1 Mut ignmatmnew elue'uti assumugsinew \p \v 16 Gjinisgam gis jigla'lugsioq ta'n lue'uti assumugsioqop. Assumsultioq gatu mut tl'ta'sultinew gis tla'taqatitoqs'p ta'n goqwei pewatmoq gisna gisi opla'taqatinew. Gilew na Gjinisgam uggistejumg. Glaman jigs'tug ta'nig iganpugultijig aq tl mimajultigw ta'n Gjinisgam tel puatg. \v 17 Gepmitelmug 'ms't mimajuinu'g, 'gsalug gitapewaq ta'nig getlams'tmu'tijig. Jipalug aq gepmite'lmug Gjinisgam aq gepmitelmug g'pnno'lewaq. \s1 Se'suguli welmaje'g'p ugjit neia'tugsinenu // ta'n tl pmita'tesnu \p \v 18 Gilew gisteju'g amujpa jigs'tuoq ta'nig elugowoq aq gepmite'lmug mu pas'g ta'nig welm'tu'tijig aq angitelmugsioq, gatu elg ta'nig emegweiugsioq. \v 19 Pa na gisipugu'tmoq ta'n teli amasgipnnugsioq gatu tela'taqatioq ta'n goqwei Gjinisgam tetapua'latoqs'p aq ule'watogs'p, mo tel te'pmuoq. \v 20 Ma wen gepmitelmulug ta'n tel gisipugutmoq ta'n tujiw mattoqsioq muta te'pmoq. Gatu je tlia gisi ula'taqatioq ta'n tujiw amasgipnnugsioq aq gisipugutmoq, na tujiw Gjinisgam tetapua'latoqs'p aq ule'watoqs'p. \v 21 Etna na ula ugjit Gjinisgam wigumugsioqop, muta Se'suguli amasgipnnut'p ugjit gilew aq neia'tugsinew ta'n tl pmita'toqs'p. Nemituoq ta'n negm tela'teget, na gilew wijei tla'taqatitoqs'p. \v 22 Ta'n telueg Gjinisgam ugtwi'gatiqn, “Mo negm pata'tegegup, mo egsuegup. \v 23 Ta'n tujiw anmimuteg mo apaji anmimagupnig. Ta'n tujiw amasgipnnuteg, mo ewlumuagupnig, gatu elita'sipnn Gjinisgaml ta'n tel tetapu ilsutegelij. \v 24 Se'suguli amasgipnnut'p ugjit 'gtlue'utinal aq ne'po't'p gujjieweigtug glaman ejigla'lugsi'gw lue'utigtug. Na tujiw gegnu mimajultitesnu ta'n Gjinisgam tel puatg, aq ma nugu pata'taqatigw. Wesua'tugsi'gup 'gt'punual aq 'gtlue'utinal ta'n tujiw matto'teg. Nige' negm ugla'qanml, ginu weji npisulti'gw aq gelu'sulti'gw Gjinisgamewigtug. \v 25 Gilew pa wijei aq gesgoltijig jijgluewji'jg ta'n we'jujig aq apaja'lujig ugjit majulgwalanew nujiangweiwaji jijgluewji'jg. Pa na wijei aq nige' gilew apaji we'jugsioq aq apaja'lugsioq Se'suguliewigtug. Negm ta'n nuji angweiajig ugtmimajuinumg, angweiugsioq.” Na. \c 3 \s1 Ji'nmug aq ugte'pitemuaq \p \v 1 E'pittut, gilew ingute'jin gepmite'lmu 'gji'nmum. Ta'n tujiw 'gji'nmum mo getlams'tasiwg Gjinisgam ugtwi'gatiqn na gisa'lates 'gtlams'tmultew. Ta'n tel gegnu pmien musgalsin je ma newgte' glusuaqan tluen, \v 2 gatu nemi'sg ta'n teli ulm'tun aq ta'n tel gepmite'lm't Gjinisgam. \v 3 E'pittut, mut pas'g ilape ewnusultinew ugjit neialsultinew uli angamgusultinew, ta'n tel lugwatmoq usapunual, waiopsgul nasgmoqol aq ta'n tel mil pilsultioq. \v 4 Gatu gelu'lg 'gtangita'suaqanmual gugunmug aq wantaqo'ti 'ggamlamunuaq. Sangewo'ltigw aq wantaqamigsultigw, glaman ma wen gisa'lanew uggwain. Etna na ula gelu'lg aq tepawgtig sangeweie'n aq wantaqamigsin. Ma gisigu'anug Gjinisgamewigtug awna iapjiwewe'tew. \v 5 Gis sa'q na getlamia'tijig e'pijig ta'nig getlams'tua'tipnn aq elita'sitipnn Gjinisgaml tel pmalsultipnig. Gepmite'lma'tipnig ugji'nmumuaq. Na weli angamgug Gjinisgamewigtug. \v 6 Sala wijei tele'g'p, gepmite'lmapnn Aplamal aq telui'tapnn, “Saqamaw.” Gilew pa na wijei aq Sala, siaw tla'taqatioq gelu'lg aq ma goqwei jipatmu'tiwoq, awna Gjinisgam sangewite'lmug. \p \v 7 Ji'nmutut, uli tgwa'manew 'gte'pitemuaq. Ingute'jin, amujpa ule'w 'gte'pitem muta negm me' menaqanat aq gi'l. Amujpa na gepmite'lm't muta gte'pitem maw gi'l Gjinisgam ignmugsitoqs'p iapjiwewei mimajuaqan. Na wet tla'tegen me' na ma goqwei etoqwastnug 'gta'sutmaqanmg. Mu tla'tegewn Gjinisgam ma nutmulugul 'gta'sutmaqanml. \s1 Welmajo'ltioq ta'n teli ula'taqatioq \p \v 8 Aq nige' amujpa gilew wijei tli angita'sultigw aq ewliteltultioq. 'Gsalug ta'nig getlams'tasultijig aq uleiatultigw ta'n te'sit wen. Mut me'go'ltigw. \v 9 Mut apaji asita'law winjigigtug. Ta'n tujiw wen opla'l'sg, mut opla'law aq wen anmim'sg, mut apaji anmimaw, gatu awna apaji ula'l. Etna na ula telgitasin tla'tegen glaman mestapettes ta'n te's'g goqwei Nisgamewei. Muta Gjinisgam teplum'sg ugjit ignmulin ta'n goqwe'l gelu'lgl ta'n tujiw gis wigum'sg. \v 10 Ta'n telueg Gjinisgam ugtwi'gatiqn, \q1 “Ta'n wen getu wel mimajij aq gtu' ulgwijin, \q1 mo teltenug wini usguman igtigig aq amujpa na puni egsuet. \q1 \v 11 Amujpa na winjigl pun tla'tegetl aq wela'teget. \q1 Amujpa na siaw sangewe'g aq wantaqamigsit \q1 ta'n we'gusipgwatoq aq ule'waji igtigig. \q1 \v 12 Gjisaqamaw apji angweiwaji ta'nig tetapua'taqatiliji \q1 aq iapji jigs'tuaji ta'n tujiw a'sutma'tilij. \q1 Gatu ejiglapasualaji ta'nig opla'taqatiliji.” \p Na telueg Gelu'lg Wi'gatign. \v 13 Wen tala'lultew ta'n tujiw wela'tegen? 'Lpa mo wen! \v 14 Gatu tlia gitnman ta'n tujiw teli ula'tegen me' tli ulgwijintes muta Gjinisgam Gisiteget ulapemultew, glaman mut jipalaw mimajuinu'g aq mut sespeta'siw. \v 15 Gatu gepmitelmug Se'suguli 'ggamlamunuaq aq ignmug assumugsinew. Iapji gisgajo'ltigw ugjit gegnua'tuan ta'n getu wen pipanimasg ta'n teli gtlams'tasin Se'suguli aq ta'n elita'sin Gjinisgamewigtug. \v 16 Gatu gepmitelmug aq ul gelulug ta'n tujiw pipanimugsioq. Pas'g te'sioq tetapua'tega. Me' na ta'n tujiw pisui aqanimulg aq miluitulg, me' na ntaqo'qonalsultitaq muta gisi musga's'g ta'n pisui ilsutmasgig ta'n tujiw pas'g gisi ula'tegen aq ul gelusin muta majulgwalt Se'suguli. Etna na ugjit. \v 17 Pa na Gjinisgam pua'l'sg gitnman, na me' gelu'lg gitnman ugjit ta'n teli ula'tegen je mu opla'tegen. \v 18 Se'suguli nepg'pnaq aq na tepiaqap ugjit 'gtlue'utinal apigsigtasettn. Gegnu pmiet ji'nm ugjit mo gegnu pmita'gwigw mimajuinu'g. Me' na apaja'lugsitoqs'p Gjinisgamewigtug. Gujjieweigtug gis ne'po'tg'p gatu minua'lut'p Wejuli Nisgamewigtug aq apjiw mimajitew. \v 19 Ugjijaqamijuigtug eliep aq nat pestunmuapnig ta'nig mo getlams'tasulti'gupnig aq nige' nepu'titgi'g. Nige' pa na wijei aq laplusang pisultijig aq glapis Gjinisgam ilsumataq. \v 20 Negmow na mimajuinu'g ta'nig eimu'tipnig ta'n Noao'q mimajiteg, mo jigs'tua'tigupnn Gjinisgaml. Pegiji esgmalapni, na na'gwegl Noa etlitoq mesgi'g ugtuluow. Pas'g ta'sijig mimajuinu'g mo paqasia'tigupnig. Negmow na ugumuljin te'sijig, ta'n weji ugs'ta'tipnig. \v 21 Elt ginu westaugsi'gup ta'n teli gtlams'tasulti'gw Se'suguliewigtug. Se'sus ta'n weji np'g'p ugjit ginu aq apaji minunsit. Jigs'tug Gjinisgam ta'n ignmugsi'gup piltu mimajultinenu 'st'ge' ta'n napgetmu't'p sign'ta'suti. Mo ta'n gaqinal waqama'tugul samqwanigtug gatu awna ta'n waqamo'lti'gw Gjinisgamewigtug. Na tel napgetmu't'p sign'ta'suti. \v 22 Se'suguli eliepnaq wa'so'q aq inaqaneg epit Gjinisgaml. Igani assumajig ta'n te'siliji ansale'wiliji wa'so'q, 'ms't ta'n te'siliji etli iganpugua'tiliji aq ta'n telgi'g ml'gigno'ti geggung. \c 4 \s1 Gawasgita'sultijig ta'n tel mimajulti'tij \p \v 1 Se'suguli ta'n mimajuinualsip welmaje'g'p aq amasgipnnut'p. Elt gilew wijei tl'ta'sultigw 'st'ge' negm aq ul'te'tmug ulmajo'ltinew je mu opla'taqatinew. Ta'n wen etlpugutg ulmajo'qon je mu opla'tegegw, igalugsit ta'n lue'uti assumapnn. \v 2 Na nige' weja'tegemg, te'sioq amujpa na ignmat Gjinisgam ilgwenmulin 'gmimajuaqanm aq mo nugu tela'tegewn winjiggl ta'n i' tleiu't'p 'st'ge' ta'n mimajuinu'g i' tla'taqati'tij. \v 3 Gis tepiaqapnn ta'n goqwe'l gis tla'tegen pa wijei aq ta'nig mo getlams'tmu'ti'gw. Ta'n itl mimaji't'p winsuaqanigtug aq na pas'g teli angita'sitp. Ta'nig tepqatmu'tijig sespo'taqatijig aq ta'nig mo tepqatmu'ti'gw wijei tela'taqatijig, na gemutmto'tultijig, aq naqana'ma'tijig ta'n etl mawita'jig, aq emtoqwala'tij mn'tu'g. Winjigl tela'taqatijig aq Gjinisgam masgelmut ta'n tel luguti'tij. \v 4 Aq nige' ta'nig mo getlams'tmu'tigw paqalaiultijig ta'n tujiw mo wijitgweiwawj aq mo tela'tegewn na winjigl ta'n negmow tela'taqati'tij. Na tujiw ugs'gewo'ltitaq aq maligimultaq. \v 5 Gatu amujpa na ula musgalsultitaq Gjinisgamewigtug ta'n teli ilsumaten ta'nig me' mimajultijig aq ta'nig gis nepu'tipnig. \v 6 Etna na ula ugjit gelu'lg glusuaqan pestunmu'tpnig ugjit ta'nig nige' nepu'tipnig. Ta'n tel pata'taqatipnig gisi ilsumaji npmu'tinew 'st'ge' 'ms't mimajuinu'g gatu awna ta'n teli gtlams'tasultipnig Se'susewigtug gis tl mimajultitaq 'st'ge' Gjinisgam. \s1 E'wmoq na ml'gigno'ti ta'n Gjinisgam gisi ignmugsioq \p \v 7 Gespaqami'g pugjig iga'qt'tew. Amujpa na ilgwensin. Ango'te'n aq apji paqe'ien glaman gis tli a'sutmessewitesnen. \v 8 Ula na mawi espe'g, 'gjitmi 'gsaltultioq. Etna na ugjit mut wan'ta'suatmnew 'gsalug 'ms't wen ta'n telgi'g 'ggamlamunual muta ta'n tujiw gesalt igtig, pa na opla'l'sg, ta'n teli gsalt, na gisa'lultew apigsigtuates. \v 9 Ta'n tujiw wen getlams'tg giguaq pegising, u'leiug, smug aq ignmug ugtugunin. Uleiatultigw ala wen ap igtig aq mut amsalewistug. \v 10 Gjinisgam ignmugsioqop 'ms't wen ml'gigno'ti ugjit tla'tegen lugowaqan ugjit negm aq apoqonmuanew igtigig. Amujpa e'wmu'tioq ula ml'gigino'ti aq na teli ulapetmnew igtigig. Na tujiw 'ms't wen mawi ulapetmi'tij. \v 11 Ta'n wenig gisi msnmi'tij ml'gigno'ti ugjit pestunmuanew, amujpa na pestunmatmi'tij Nisgamewei glusuaqan. Ta'nig gisi msnmi'tij ml'gigno'ti ugjit apoqonmuanew igtigig amujpa na tela'taqatijig e'wmi'tij na ml'gigno'ti ta'n Gjinisgam teli ignmuapni. Na tujiw 'ms't goqweigtug mimajuinu'g miwatmua'tital Gjinisgaml aq emtoqwala'tital muta Se'suguli gisi ignmugsi'gw na ml'gigno'ti. Ge' miwatmuanej aq emtoqwa'lanej Gjinisgam, Se'suguli ugwisunmg. Negm mestai assusit iapjiw. Na tliaj! \s1 Gitnm'tioq muta getlams'tmu'tioq \p \v 12 Nigmatut, mut paqalaiultinew ta'n tujiw gitnm'tioq aq ugtnu'gwalugsioq aq gisa'lugsioq amasgipnnugsinew. Mut paqalaiultigw muta ula tliatew. \v 13 Gatu ul'ta'sultigw muta gilew welmajo'ltioq pa wijei aq Se'suguli gisi welmaje'g'p. Me' na gilew ul'ta'sultitoqs'p ta'n tujiw Se'sus 'pgising aq uggepmite'lgaqanm musga's'gt'tew. \v 14 Ulgwijultigw ta'n tujiw anmimugsioq aq pisui agnimugsioq muta gilew majulgwaloq Se'suguli. Getletug Wejuli Nisgam aq uggepmitelgaqanm eig 'gtinnewaq. \v 15 Mut 'ntaqite'tmun ulmaje'n ta'n teli ula'tegen ugjit Se'sus gatu 'ntaqo'qonalsin pa na opla'tegen. Mo teltenug ne'pa'tegen gisna gmutnen aq al matnalgen, gisna ali mgwasa'tun 'gsisgon mimajuinu'g ta'n telo'lti'tij. Mo teltenug ta'n wen getlams'tuatl Se'susal opla'tegen. \v 16 Gatu ulmajo'ltioq muta getlams'tasultioq Se'suguliewigtug. Mut 'ntaqite'tmnew gatu miwatmug Gjinisgam muta gilew na Se'suguli unaqapemg. \p \v 17 Tetaputesg iga'q ugjit mimajuinu'g ilsumugsinew aq ginu, Gjinisgam ugtmimajuinumg, amgwesewa'ju'ultitesnu. Ginu ilsumugsitesnu gatu tali ilsumaten ta'nig mo getlams'tasulti'gw Gjinisgaml gelu'lg ugtagnutmaqanm? Mawi mtue'tew ta'n teli ilsumuj. \v 18 Ta'n Gjinisgam ugtwi'gatiqn telueg, \q1 “Tli mtue'tew ugjit mimajuinu'g \q1 ta'nig getlamia'tijig ugs'ta'tinew. \q1 Talo'ltitaq ta'nig mo getlams'tmu'ti'gw \q1 aq siawi opla'taqatijig? Mawi mtue'tew.” Na. \m \v 19 Gatu gilew ulmajo'ltioq muta Gjinisgam tel'te'tg, gaqa lita'sualug Gisiteget ta'n iapjiw tela'teget ta'n teli tplumugsioq aq siawi ula'taqatigw. \c 5 \s1 Ta'n goqwei telteg ugjit iganpugultijig tla'taqatinew \p \v 1 Gilew ta'n iganpugultioq ta'nig getlams'tmu'tijig getu welgwija'luloq. Ni'n elg iganpugui. 'Npugugwigtug nemi'g'pnaq Se'suguli ta'n tel ne'po't'pnaq gujjieweigtug aq ni'n geitu ignmuitew uggepmite'lgaqanm ta'n tujiw apaja'sij. \v 2 Etamuloq, gilew ta'n iganpugultioq na gigji angweiug Gjinisgam ugtmimajuinu'g, pa wijei aq nujiangweiwaji jijgluewji'jg. Tla'taqatigw muta Gjinisgam tel pualugsioq. Mut pas'g wet tla'taqatinew muta amujpa na tela'taqatioq gatu awna tla'taqati'gw muta wel'te'tmoq tla'taqatinew. 'Gtlgowaqanuow lugwatmug muta getu apoqonmuoq igtigig mo ugjit pas'g suliewei gatu awna 'lpa ta'n teli ul'te'tmoq ta'n tel lugutioq. \v 3 Mut 'gtu assumanew ta'nig gisi ignmugsioqopnig ugjit angweiwanew, gatu awna musga'tug ta'n tel pmita'ioq ta'n negmow tl pmita'taq pa wijei aq jijgluewji'jg ta'n tel majulgwala'tij ta'n wenn angweiagwi'titl. \v 4 Ta'n tujiw pgisintew nuji assumajig ta'nig nuji angweiwatlijig jijgluewji'jg, na tujiw ignmugsitoqs'p wa'so'qewei elege'witewatgw ta'n ma gasa'gwianug aq iapjiw gepmitelmugsitoqs'p ta'nig wel lugutioq. \p \v 5 Pa na wijei etamuloq gilew maljewe'jg jigs'tug gisigu'g. Getletug na aq 'ms't ta'n te'sioq, gisigu'g aq maljewe'jg gepmitelmatultigw, apoqonmatultigw aq mut penoqitelga'tinew. Tl'te'lm 'ms't wen pa wijei aq gi'l, muta Gjinisgam ugtwi'gatiqn telueg, “Gjinisgam getanatl ta'n wen emtesgilitl aq espitelsilitl gatu ul'telmatal ta'n wen mo me'ge'ligul.” \v 6 Jigs'tug Gjinisgam aq tla'taqati'gw ta'n tel pualugsioq muta mawignat. Me' na negm espitelmugsitoqs'p aq gepmite'lmugsitoqs'p ta'n tujiw tetaputesg na'gweg iga'q. \v 7 Iga'tug Gjinisgam ta'n te's'g goqwei sespete'tmoqol muta iapji angitelmugsioq aq sespete'tmugsioq muta gesalugsioq. \p \v 8 Ango'tmug aq apji gisgajo'ltigw muta mn'tu ta'n getanugsioq, apji 'gtu gisapsgnugsioq pa wijei aq pittalu ta'n apji algimiet aq algwilg ta'n goqwei malqottew. \v 9 Ml'gito'ltigw ta'n teli gtlams'tasultioq, muta mu geituoq ta'n tujiw mn'tu gistesgugsitoqs'p. Siaw lita'sultigw Gjinisgam aq mut jigs'tuanew mn'tu. Ugsisgwa'lug. Na tujiw gisipugutuatoqs'p. Geituoq igtigig, ta'nig getlams'tasultijig ula ugs'tqamug wijei tel gitnm'tijig 'st'ge' gilew. Glaman ml'gito'ltigw. \v 10 Na Gjinisgam apji gsalugsioq aq wigumugsioqop mimajultitoqs'p wa'so'q muta majulgwaloq Se'suguli. Gjinisgam teli ul'telmugsioq aq gepmitelmugsitoqs'p iapjiwewei muta mawgatmu'tioq Se'suguli. Gitnm'tioq nige' gatu Gjinisgam 'lpa jugu'etew aq amgnultew. Iljoqwa'lugsitoqs'p aq ml'gipugualugsitoqs'p ta'n teli gtlams'tasultioq aq me' aji ml'gignewa'lugsitoqs'p aq gisa'lugsitoqs'p apji gisipugutmnew. \v 11 Negm iapjiw gaq gugung ml'gigno'ti aq mestai assusit. Na gis tliaq. Gepmite'lmanej Gjinisgam iapjiw. Na tliaj! \s1 Pem gaqawi'g'g ugtwi'gatiqn \p \v 12 Ewi'gmuloq ula wi'gatignji'j, ta'n nitap, Sailas, mesaqan wi'gig'p ugjit ni'n. Wijei teli gtlams'tuatl Se'sugulial pa wijei aq ni'n aq elita'sualg. Getu' ulgwijimuloq aq gis tlimuloq ta'n goqwei geitu ta'n Gjinisgam teli ul'te'lmaj ugtmimajuinumg. Ta'n goqwei gis tlimuloq ugjit Gjinisgam apoqonmugsitoqs'p ml'g'pugultinew glaman ml'g'pugultigw. Apjiw lita'sultigw ta'n Gjinisgam gesalugsioq. \p \v 13 Ta'nig getlams'tasultijig, ula tet na 'gjigan ta'n telui'tm Papilan puatmi'tij wi'tugsinew gilew ta'n Gjinisgam mawi mgnugsioq. Maw Malg pipanimugsitoqs'p, “Me'talo'ltioq?” Negm pa wijei aq 'ngwis Gjinisgamewigtug. \v 14 Tlatatultigw aq ugsaqamultultigw muta gesaltultioq Gjinisgamewigtug. Etamg Gjinisgam ugjit wantaqo'ti gugunmnew 'ggamlamunuaq gilew ta'n tleiawultioq Se'suguli. Glapis ap nemu'lan Pie'l.