\id EPH \h EFESIOS \toc1 CARTA JEE NI TEE APOSTOL SAN PABLO NUU ÑAYUU ÑUU EFESO \toc2 EFESIOS \toc3 Ef. \mt1 CARTA JEE NI TEE APOSTOL SAN PABLO NUU ÑAYUU ÑUU EFESO \c 1 \p \v 1 Máá rí cúu Pablo, apóstol Jesucristo, chi súcuan ni nujnahan ni Yaā Dios ni tají yá ruhū. Te tée ri carta yáha cuájeē nuū rohó ñáyuu ñuu Efeso, jeē cácuu ró ñáyuu maá yá jeē cácandíje ró Cristo Jesús. \v 2 Te ñúhun ni rī jeē Tatá yō Yaā Dios jiín Jítoho yō Jesucristo, na sáha ga yā jeē váha róhó, te sáha ya jeē coo ndeyɨ́ coo sɨɨ̄ ni rō. \s1 Jeē sáha Cristo jeē quéndōo vāha ánuá yō \p \v 3 Na cáhán yō jeē yóhyo cújéhnu Yaā Dios, Yaā cúu Tátá Jitoho yō Jesucristo. Chi ni jēhe ya tāca jéē váha íyó andɨvɨ́ jéē quéndōo vāha ánuá yō, chi yɨ́hɨ yó ndaha Cristo. \v 4 Chi nde ná tu jecōo ñayɨ̄vɨ́ te ni nacāji ya yohó jéē quɨ́vɨ yó ndaha Cristo, návāha coo ndoo ánuá yō te caca ndaā yō nuū yā. \v 5 Je ni cundáhú ni yā yohó nde saá, te ni tana ya yohó jéē náquihin séhe ya yohó. Te jíín Jesucristo ni sáha ya súcuan, chi ni nujnahan ni yā sáha ya. \v 6 Te jeē yúcuan níní na cáhán yō jeē yóhyo cújéhnu ya, chi yōhyo vāha ni sáha ya yohó jiín táca jéē váha ni yā, sɨquɨ̄ jeē yɨ́hɨ yó ndaha Cristo, Sēhe ya jeē maní yā jiín. \v 7 Te sɨquɨ̄ jeē yóhyo vāha ni yā jiín yó, te Sēhe ya un ní jnama ya yohó jéē ni jíhī yā jehē yō, te ni ine cáhnu ni yā nuū cuéchi yó. \v 8 Te ni steén yā jeē cundáhú ndasɨ́ ni yā yohó, te ni sáha ya jeē jécūhun ni yō te cundíchí yó jiín jnúhun ya. \v 9 Te ni sáha ya jeē cuni yō ɨɨn jnūhun ya jeē ní yɨsāhí, jeē tu ní sáha ya jeē cuni ñayuu jenahán. Chi súcuan ni tee ni yā nde saá, te nújnahan ni yā sáha ya. \v 10 Te yāha cúu jnūhun ún: Nde na quée tiempo te sáha ya jeē ndɨhɨ jeē yúcu andɨvɨ́ jíín jéē yúcu ñayɨ̄vɨ́, ɨnuú‑ni nduu, quɨhɨ ndaha Cristo. \p \v 11 Te sɨquɨ̄ jeē yɨ́hɨ yó ndaha Cristo, te nihīn yō tahū yō, chi je ni nacāji Yaā Dios yohó nde saá. Chi súcuan ni tee ni maá yá, chi sáha ya tācá‑ni jeē jé ni cundaā ni yā jeē nújnahan ni yā sáha ya. \v 12 Súcuan ni sáha ya návāha máá rí jeē xíhna gā ni cacandíje ri Cristo, caca ndaā rī te súcuan sájéhnu ri yā jeē yōhyo luu cújéhnu ya. \v 13 Te suni máá ró jijnáhan ró, ni cajini ró jnúhun ndaā jnūhun vāha jeē jnáma ya rohó, te ni cacandíje ró Cristo. Te ni canihīn rō Espíritu Santo jeē ni jéjnūhun ya jeē cuáha ya. Te ndéé Espíritu yā ún ini anuá yō, te cúu ya nájnūhun sello jeē steén jeē cúu yó séhe Yaā Dios. \v 14 Te sáha ya jeē jiní ndije yó jéē cucuéé gá te cuāha Yaā Dios tahū yō, nde na sínu ya jniñu jeē jnáma ya ñayuu yā. Te quɨvɨ̄ ún cahān yō jeē cujéhnu ya, chi yōhyo luu cújéhnu ya. \s1 Jeē jicán tahú Pablo jehē ñáyuu cácandíje \p \v 15 Te ruhū ni jini jnūhun ri ndese cácandíje ró jéē ni sáha Jitoho yō Jesús jehē rō, jíín ndese cácundáhú ni rō ndɨhɨ ñayuu cáyɨhɨ ndaha Yaā Dios. \v 16 Te jeē yúcuan tu jécuɨñɨ̄ rī jeē nácuatáhú rí jehē rō, te jeē jicán tahú rī te tu náā ni rī cacān tahú rī jehē rō. \v 17 Chi jícán tahú rī jeē na sáha Yaā Dios jeē jécūhun vāha ni rō te ndundíchí ró jiín jnúhun ya, te cuni gā rō ndese Yaā cúu ya. Chi máá yá cúu Yaā Dios Jitoho yō Jesucristo, te cúu ya Tatá yō jeē lúu ndasɨ́ cújéhnu. \v 18 Te jícán tahú rī jeē na sándijin gā yā nuū jeē níjnūní rō, návāha jecūhun ni rō ndese cáa ndɨhɨ jeē cáñuhun ni rō nihīn rō sɨquɨ̄ jeē ní cana ya rohó. Te jecūhun ni rō ndese cúcá cácuu ró jíín táca jnúhun jéhnu luu ndíso jnūhun ya jeē cúu ñayuu maá yá. \v 19 Te jícán tahú rī jeē na jécūhun ni rō ndese yōhyo jéhnu poder yā jeē sájniñu ya ini anuá yohó jéē cúu yó ñáyuu cácandíje. Chi tu ndɨ́hɨ cuɨtɨ poder yā. \v 20 Te suu poder un cúu jeē ni stéén yā ná ni sáha ya ɨɨn jniñu jéhnu ga jeē ní nastécu yā Cristo mēhñu ndɨ́yɨ te ni scúcōo ya lado váha ya nde andɨvɨ́. \v 21 Te ni jeni ya Cristo sɨquɨ̄ tāca jéē cujéhnu, jíín jéē ndíso jníñu, jíín jéē jnɨ́ɨ poder, jíín jéē ndácu jniñu, jíín sɨ́quɨ̄ táca jeē cácahān ñayuu jeē cujéhnu, cúu tiempo yáha, cúu tiempo quiji. \v 22 Te ni jēhe ya jeē cujéhnu Cristo sɨquɨ̄ ndɨvii. Te ni sáha ya jeē cúnuú yá cujéhnu ya nuū ñáyuu cácandíje. \v 23 Te ñayuu cácandíje un cácuu i nájnūhun yɨquɨ cúñu ya, chi ɨɨn na cúu i jíín yá te ñúhun chitú yá ini anuá i, chi Yaā jeē ñúhun chitú nɨ́ɨ́ cáhnu‑ni cúu ya. \s1 Ni cācu yó sɨ́quɨ̄ jeē ní cundáhú ni yā yohó \c 2 \p \v 1 Te ni sáha ya jeē cotecu rō nɨɨ́ cáni jíín Cristo. Chi je ni cacuu ró nájnūhun ndɨ̄yɨ nuū yā, ni sáha cuēchi ró jíín jniñu néé ní casáha ró. \v 2 Chi ni cajica ró jíín jniñu yúcuan nde saá, ná ni cacondiquīn rō jniñu ñayuu ñayɨ̄vɨ́, ná ni cajetáhú ró núū jexeén jeē ndácu jniñu nuū tāca táchī xeén, te jíca nuū tachí. Te suu cúu jeē scánda ini ñayuu nīhni ni nuū Yaā Dios. \v 3 Te máá rí jijnáhan ri, suni súcuan ni cajica ri, chi ni casáha ri jniñu néé jéē cuní maá rí, jiín táca jéē jicán yɨquɨ cúñu rī, jiín jéē cájeni néé ni rī nde saá. Jeē yúcuan suni ni cacuu ri ñayuu jeē nihīn castigo xeēn jeē cuáha ya nuú, chi ɨnuú‑ni ni casáha ri nájnūhun cásáha máá i. \v 4 Te Yaā Dios chi yōhyo cuehē ni cundáhú ni yā yohó, te vāha ndasɨ́ ni yā jiín yó. \v 5 Te náa cúu yó nájnūhun ndɨ̄yɨ nuū yā ni sáha cuēchi yó, te ni nastécu yā yohó jéē cótecu yō nɨɨ́ cáni jíín Cristo. Chi sɨquɨ̄ jeē yóhyo vāha ni yā cúu jeē ní jnama ya yohó. \v 6 Te ni nastécu yā yohó jéē cótecu ɨnuú yó jíín Cristo Jesús, te scúcōo ya yohó jíín yá nde andɨvɨ́. \v 7 Súcuan ni sáha ya návāha nɨ́ɨ́ gá tiempo jeē quíji, te stéén yā ndese yōhyo manī yā jiín yó, jíín ndese vāha ni yā jiín yó jeē sɨquɨ́ Cristo Jesús. \v 8 Chi sɨquɨ̄ jeē yóhyo manī yā jiín ró cúu jeē ní jnama ya rohó, chi ni cacandíje ró jéē sáha ya jehē rō. Te nasūu sɨ́quɨ̄ jeē ní casáha máá ró cúu, chi tahū jeē ni jéhe ya nuū rō cúu. \v 9 Chi tú na jniñu váha ní cásáha yó jéē jnáma ya yohó, te jeē yúcuan ni ɨɨn yó ma cúu sátéyɨ́ yó maá yó. \v 10 Chi cúu yó ɨɨn jniñu luu jeē ní nasáha máá yá, chi ni nasáha ya yohó jéē cundúú yó jiín Cristo Jesús, návāha sáha yó táca jniñu váha jeē jé ni sátūhva Yaā Dios jeē sáha yó. \s1 Jeē sáha Cristo jeē ndɨ́vɨ yó núū jnúhun manī Yaā Dios jiín yó \p \v 11 Núu súcuan te na núcūhun ni rō ndese ñayuu ni cacuu ró ndé saá. Chi tu ní cácuu ró ñáyuu hebreo, chi sa suhva ni cacuu ró ñáyuu tācá nación jeē tu jíní jnūhun ya. Te ñayuu hebreo jeē casáha circuncidar yɨquɨ cúñu, ni cacahān i jeē cácuu ró ñáyuu tu sáha circuncidar. \v 12 Na núcūhun ni rō jeē ndé saá tu ní cáhīin ró jíín Cristo, te ni cacuu ró ñáyuu ñuu jicá núū nación Israel. Te tu ní cájini rō tāca jnúhun contrato jeē ni jéjnūhun Yaā Dios. Te tu ní íne Yaā Dios jiín ró ñayɨ̄vɨ yáha, te tú na vé jeē váha ní cáñuhun ni rō jeē cóo. \v 13 Te vijna chi ni ndɨ̄vɨcoo ró núū Yaā Dios jeē tu ní cájini rō jnūhun ya nde saá, chi ni quɨ̄vɨcoo ró ndaha Cristo sɨquɨ̄ jeē ni jíhī yā jehē rō. \v 14 Chi Cristo cúu Yaā sáha jeē ndúmanī jnáhan yó. Chi ni sáha ya jeē ñáyuu hebreo jiín ñáyuu tāca gá nación, ni nduu yó ɨɨn na nuū yā. Chi ni sáha ya jeē tuá jíto uhū jnáhan yó, te suu cúu nájnūhun jeē ní jenu ya ɨɨn jeē ndihyú sava mēhñu yó jeē sásɨ́ɨn yóhó. \v 15 Chi ni socō yā maá yá ni jihī yā, te súcuan ni ndahva yā ley jenahán jíín jnúhun ndácu jniñu jíín jéē tajnúní ndíso máá. Chi ley un ní sásɨ́ɨn ñayuu hebreo jiín táca nación jeē tu ní jíní i ley un. Te ni nasquíjnáhan ya ndɨhɨ yó jéē ní nduu yó ɨɨn na nación jeé, yɨ́hɨ yó ndaha ya. Te súcuan ni sáha ya jeē ní ndumanī jnáhan yó. \v 16 Te jíín jéē ni jíhī yā jicā cruz, te ni snáā yā jnūhun cájito uhū jnáhan ñayuu hebreo jiín táca gá nación. Te ni sáha ya jeē ndɨ́vɨcoo yó núū jnúhun manī Yaā Dios jiín yó, te ni nduu yó ɨɨn na ñayuu maá yá. \p \v 17 Chi ni quiji Cristo ni nacani ya jnūhun vāha nuū tāca ñáyuu jeē na ndɨ́vɨ i nuū jnúhun manī yā jiín i, cúu róhó ñáyuu tu ní cájini jnūhun ya, te suni ñayuu jnáhan ri hebreo jeē cájini jnūhun ya. \v 18 Te vijna te sɨquɨ̄ jeē ni jíhī Cristo, te ndɨhɨ yó, cúu ñayuu hebreo chí ñáyuu tāca gá nación, cuu quɨ̄vɨcoo yó núū Tatá yō Yaā Dios, te ɨɨn‑ni Espíritu yā sáha. \v 19 Núu súcuan te tuá cúu ró nájnūhun ñayuu ñuu jicá ni ñayuu tatú, chi ɨɨn na ni nduu ró jíín ñáyuu ñuu maá yá. Te jnáhan ñayuu vehe Yaā Dios cácuu ró. \v 20 Te cácuu ró nájnūhun ɨɨn ɨɨn parte ɨɨn vehe cáhnu jeē cúvāha sɨquɨ̄ cimiento, te cimiento un cúu jnūhun Cristo jeē ní canacani tācá apóstol jiín tée ni canacani jnūhun ya jenahán. Te máá Jesucristo cúu nájnūhun yuū cánuú gá jeē yɨ́tuu vehe. \v 21 Te nɨ́ɨ́ vehe cúvāha vāha sɨquɨ̄ maá yá, cúsúcún cuáhān, cúu ɨɨn templo iī jeē ndeé maá Jítoho yō. \v 22 Te suu cúu máá ró jijnáhan ró, chi ndúú ró jiín Cristo, te ɨnuú‑ni sáma ya rohó jiín táca ñáyuu cácandíje, cácuu ró nájnūhun ɨɨn ɨɨn yuū templo. Te suu cúu jeē ndeé Espíritu Yaā Dios ini rō nájnūhun ini ɨɨn templo. \s1 Jeē ndíso jníñu Pablo nácani de jnūhun nuū ñáyuu tu jíní jnūhun Yaā Dios \c 3 \p \v 1 Te jeē yúcuan ruhū Pablo, jícán tahú rī nuū yā. Te íne ri vecāa sɨquɨ̄ jeē ní nacani ri jnūhun Cristo Jesús nuū rohó ñáyuu tācá nación jeē tu ní jíní jnūhun ya nuú. \v 2 Te jíní rī jeē ní cajini ró jnúhun ndese yōhyo vāha ni sáha Yaā Dios jiín rí, chi ni jēhe ya jniñu nuū rī jeē nácani ri jnūhun vāha ya nuū rō. \v 3 Te jnūhun ya jeē ní yɨsāhí, ni nastúu ya nuū rī, nájnūhun je ni tee ri jecu sɨquɨ̄ un núū rō. \v 4 Te núu na cáhu ró te cuu jecūhun ni rō jeē ní jini vāha ri jnūhun Cristo jeē ní yɨsāhí un. \v 5 Te tu ní stéén yā jnūhun sāhí un núū ní ɨɨn ñayuu tāca cuíyā ní quiji ichi yátá. Te vijna cúu jeē steén ndijin yā jiín Espíritu yā nuū tācá apóstol jeē ní jeni ndoo ya, jiín núū tée cánacani jnūhun ya. \v 6 Te súcuan cáhán jnūhun ní yɨsāhí un: Ñayuu tāca gá nación, ɨɨn cáhnu‑ni nihīn i tahū i jíín ñáyuu hebreo, chi ni cacandíje i jnūhun jeē jnáma ya i. Te ɨnuú‑ni ni nduu ndɨhɨ i, te ɨɨn cáhnu‑ni quéndōo ndetū anuá i sáha Cristo, nájnūhun ni jejnūhun Yaā Dios. \v 7 Te jeē sɨquɨ́ jnūhun yáha cúu jeē ní jeni ya ruhū jeē nácani ri jnūhun nuū rō. Chi ni cutahū rī jniñu luu yáha jeē ni jéhe ya nuū rī. Te jíín poder yā ni sáha ya un jíín rí. \v 8 Te ruhū chi cúu ri tēe núu ga nuū tāca ñáyuu núu ga jeē yɨ́hɨ ndaha ya. Te vēsú súcuan te nuū maá rí ni jēhe ya jniñu luu yáha jéē nácani ri jnūhun vāha ya nuū ñáyuu tācá nación jeē tu jíní, ndese yōhyo cúcá yó ndɨhɨ jeē ndíso jnūhun Cristo, jeē ma cánda cuɨtɨ yō jecūhun ni yō. \v 9 Chi ni jeni ya ruhū jeē steén cají rí jeē suni máá i jnama ya i. Te yūcuan cúu jnūhun Yaā Dios jeē ni yɨ́sāhi ndé jenahán ndasɨ́, chi máá yá ni sáha ndɨhɨ‑ni. \v 10 Te súcuan ni sáha ya jiín ñáyuu, návāha vijna te tāca jéē cácujéhnu jíín jéē ndíso jníñu nuū sucún, na cúni ndese ndíchí ndasɨ́ Yaā Dios. Chi ndíchí ndasɨ́ ni sáha ya jiín ñáyuu cácandíje. \v 11 Chi súcuan ni tee ni yā nde nɨɨ́ cáni, te ni sáha ya jeē Jítoho yō Cristo Jesús ni squícu ya ún. \v 12 Te sɨquɨ̄ jeē ni sáha Cristo, te vijna te jíní ndije yó jéē cúu quɨ̄vɨ yó cáhān yō jiín Yaā Dios sɨquɨ̄ jeē candíje yó Cristo. \v 13 Núu súcuan te cáhán ndahú rí jiín ró jeē ma cucuíhyá ni rō sɨquɨ̄ jnūndóho jeē ndóho ri jehē rō. Chi suu sáha jeē quéndōo ndetū anuá rō jijnáhan ró. \s1 Cristo yōhyo cúndáhú ni yā yohó \p \v 14 Te jeē yúcuan cúu jeē jécuɨñɨ̄ yɨtɨ́ rí nuū maá Yaā cúu Tátá Jitoho yō Jesucristo. \v 15 Te máá yá cúu Tátá nuū ndɨhɨ ñayuu yā jeē yúcu andɨvɨ́ jíín ñáyɨ̄vɨ́. \v 16 Te jícán tahú rī jeē jiín poder yā jeē cujéhnu ndasɨ́ yá, na sáha ya jeē íje vāha ni rō jiín jnúhun ya, te coo fuerza ini anuá rō, sáha Espíritu yā. \v 17 Te jícán rī jeē candíje nīhin ró Cristo, návāha condee yā ini anuá rō, te jnɨɨ vāha ró jnúhun jeē cundáhú ni yā rohó, te cuɨñɨ nīhin ró jíín. \v 18 Te súcuan te cuu jecūhun vāha ni rō jiín táca ñáyuu candíje, ndese cáa jnūhun cúndáhú ni Cristo yohó. Chi yōhyo jíté, cáni, cúnú, súcún jnúhun ún, chi yōhyo cuehē sáha. \v 19 Te jícán rī jeē na cúni vāha ró ndese cúndáhú ni yā yohó, vēsú tu cúu cuɨtɨ jecūhun ni yō ndɨhɨ ndɨhɨ. Te súcuan te cundúú ró jiín Yaā Dios jeē cunuú yá ini anuá rō. \p \v 20 Núu súcuan te na cáhán yō jeē yóhyo luu cújéhnu ya, chi máá yá cúu Yaā iyó poder jeē sáha ya jeē váha ndasɨ́ gá vēsú ndɨhɨ jeē jicán yō chí jéē jéni ni yō. Te sáha ya un jíín poder yā jeē sájniñu ini anuá yō. \v 21 Te na cáhán yō jeē yóhyo luu cújéhnu ya jeē sɨquɨ́ jeē ni sáha ya jehē ñayuu cácandíje jíín jéē sɨquɨ́ Cristo Jesús. Te súcuan na cóo nde nɨɨ́ cáni cuɨtɨ tiempo jeē quíji. Amén. \s1 Ɨnuú‑ni cácuu ñayuu cácandíje sáha Espíritu \c 4 \p \v 1 Te ruhū jeē íne ri vecāa sɨquɨ̄ jnúhun maá Jítoho yō, cáhán ndahú rí jiín ró jeē na cáca ndaā rō nájnūhun cánuú caca ró jéē cácuu ró ñáyuu ni cana ya. \v 2 Te níní na cóo suchí ni rō, te coo vītá ni rō. Te na cóo paciencia rō, te cuandeyɨ́ ni rō jiín jnáhan ró jéē cundáhú ni rō i. \v 3 Te na cóndɨhvɨ̄ ni rō coyūcu mánī ɨnuú ró, sáha máá Espíritu nuū véji jnūhun manī ni. \v 4 Chi ɨɨn‑ni cácuu ñayuu maá yá, te íyó ɨɨn‑ni Espíritu, te ɨnuú cáñūhun ni yō jeē cóo jeē váha sɨquɨ̄ jeē ní cana ya yohó. \v 5 Te íyó ɨɨn‑ni Jitoho yō, jiín ɨɨn‑ni jnūhun cándíje yó, jíín ɨɨn‑ni jnūhun jéndute yó. \v 6 Te íyó ɨɨn‑ni Yaā Dios jeē cúu Tátá yō jijnáhan yó. Te máá yá cujéhnu sɨquɨ̄ ndɨhɨ yó, te sájniñu ya jiín ndɨhɨ yó, te ndéé yá ini ndɨhɨ yó. \p \v 7 Te tācá ɨɨn ɨɨn yó ní cacutahū yō sɨ́ɨn sɨ́ɨn jniñu sáha yó, núu ndese ni tana Cristo cūhva tahū un núū yō. \v 8 Jeē yúcuan cáhán tutu iī: \q1 Ná ni ndaa ya cuanuhun yā andɨvɨ́, te ni stutú yá cuehē jeē yɨ́ndihyū, cuahān yā jiín. \q1 Te ni saja ya tahū nuū tāca ñáyuu. \p \v 9 Te jeē cahán tutu jeē ní ndaa ya, suni cúní cahān jeē xīhna gā nde andɨvɨ́ ni cuun ya nde nuū cunú gá ñayɨ̄vɨ yáha. \v 10 Te Yaā ní cuun, suni máá yá cúu jeē ní ndaa nde nuū sucún gá andɨvɨ́, návāha cuhun chitú yá nɨɨ́ cáhnu‑ni. \v 11 Te ni tana ya sɨ́ɨn sɨ́ɨn jniñu sáha ñayuu. Chi ni jeni ya sava ñayuu cuu apóstol, te sava ga nacani jnūhun ya, te sava ga scándíje ñayuu jnūhun jeē jnáma ya i, te sava ga coo pastor condito ñayuu cácandíje, te sava ga steén. \v 12 Súcuan ni jeni ya ñayuu maá yá jeē cuajníñu i nuū yā, návāha cuehnu ga ñayuu Cristo jiín jnúhun ya. \v 13 Te súcuan coo nde nduu ɨnuú‑ni ndɨhɨ yó jíín jnúhun cándíje yó, te cuni vāha yó ndese Yaā cúu Sēhe Yaā Dios. Te súcuan ije vāha yó ndé na cúchitú yó jiín ndɨhɨ jnūhun jeē ñúhun chitú ini Cristo. \v 14 Te súcuan te ma cóo ga yō nájnūhun sūchi lúlí jéē yachī jéni yāha jéni yūcuán ni i, ni ma quɨ́vɨ nduu yō cháha chúcuan jíín sɨ́ɨn sɨ́ɨn jnūhun jeé cástéén tēe stáhú jéē yóhyo ndito de squɨ́vɨ de yóhó nuū jnúhun stáhú. \v 15 Chi sa suhva na cóndiquīn yō jnūhun ndaā jiín jnúhun cúndáhú ni. Te súcuan cuehnu yó jíín táca jniñu cúní Cristo, Yaā cujéhnu nuū ñáyuu cácuu nájnūhun yɨquɨ cúñu yā, chi ɨɨn na cúu i jíín yá. \v 16 Te sáha ya jeē nduu ɨnuú ni tācá i jeē cáhije i cuahān i, chi cácuu i nájnūhun ɨɨn na yɨquɨ cúñu jiín yá. Te jéjníñu vāha tācá ɨɨn ɨɨn i ndese ni nihīn jníñu i, návāha scuéhnu jnáhan te ije jíjnáhan jíín jnúhun cúndáhú ni. \s1 Jeē ndújeé yó sáha Cristo \p \v 17 Núu súcuan te yāha cúu jnūhun cáhán rī jiín ró, te jeē achí Jítoho yō cúu jeē cahán nīhin ri jiín ró: jeē ma cáca ga rō nájnūhun cájica sava ga ñayuu jeē tu jíní i ndese Yaā cúu Yaā Dios, chi cájica i jíín jnúhun jeē jéni sáá‑ni máá i. \v 18 Te íyó nee nuū jeē níjnūní i, te tu névāha i Espíritu jeē véji nuū Yaā Dios, chi tu jíní i jnūhun ya, sɨquɨ̄ jeē níhni ni i. \v 19 Te tuá cúcanu i, chi ni quɨ̄vɨcoo i jíín jniñu néé ndasɨ́, te ndɨ́hvɨ́ ni i sáha i tācá jniñu jnéhén. \v 20 Te róhó jíjnáhan ró, nasūu súcuan ní cáscuáha ró jnúhun Cristo, \v 21 te núu ndaā jeē ní cajini ró jnúhun ya jiín jéē ní cacutūhva ró jíín jnúhun ndaā Jesús. \v 22 Núu súcuan te na stóo ró táca jniñu ní casáha ró ichi yátá, ná ni casáha ró modo cuní maá ró jeē ní cujnéhén ánuá rō ni sáha jniñu néé stáhú jéē ní ndiyo ni rō. \v 23 Te na ndújeé ánuá rō jiín jéē níjnūní rō. \v 24 Te na cuáha ró jnúhun ndujeé ró, chi nasáha Yaā Dios rohó nájnūhun cúní maá yá jeē cáca ndaā rō jiín jniñu váha jniñu ndoo. \p \v 25 Núu súcuan te ma cahán gā rō jnūhun stáhú, te na cáhán ndaā rō jiín táca jnáhan ró, chi ɨɨn‑ni cácuu ndɨhɨ yó. \p \v 26 Núu vēji ɨɨn jeē squɨtɨ́ ni rohó, te ma quɨtɨ́ neé ni rō. Te ma quɨtɨ́ ni rō nde quēe niāndii. \v 27 Ma cuáha ró jnúhun jeē sáha jexeén jeē quɨ́vɨ ró cuéchi. \p \v 28 Ñayuu ní sacuíhná, ma sacuíhná gá i, chi sa suhva na sájniñu i, te na cócuu i jíín jniñu váha, návāha nihīn i jeē cuáha i nuū ñáyuu cúmanī nuū. \p \v 29 Ni ɨɨn jnūhun néé ma cahán rō, chi sa suhva na cáhán rō jnūhun vāha jeē scuéhnu jnáhan jíín jnúhun ya, te sáha jeē quéndōo vāha ñayuu jíni sōho. \v 30 Ma sáha ró cuéchi návāha ma cucuíhyá ni Espíritu Santo Yaā Dios. Chi Espíritu yā cúu nájnūhun sello jeē steén jeē cúu yó séhe Yaā Dios, nde quiji quɨvɨ̄ jínu jniñu jeē jnáma ya rohó. \p \v 31 Te na siáá rō tāca jnúhun cútucu ni, jiín jnúhun xeēn ni, jiín jnúhun quɨ́tɨ́ ni, jiín jnúhun cáhán ndevāha, jíín táca jnúhun néé. \v 32 Chi sa suhva na cóo vāha ni rō jiín jnáhan ró, te cundáhú ni rō i. Na cóne cáhnu ni rō nuū jnáhan ró, nájnūhun ni ine cáhnu ni Yaā Dios nuū rō sɨquɨ̄ Cristo. \s1 Ndese cánuú caca ndaā sēhe Yaā Dios \c 5 \p \v 1 Núu súcuan te na ndácu ró Yaā Dios, chi cácuu ró séhe ya jeē maní yā jiín. \v 2 Te níní cundáhú ni rō jnáhan ró, nájnūhun ni cundáhú ni Cristo yohó, te ni socō yā maá yá jehē yō, ni cuu ya nájnūhun ɨɨn londe jeē jeén asɨ̄n nuū Yaā Dios jeē ni sócō yā maá yá. \p \v 3 Te vijna jeē cácuu ró séhe Yaā Dios, te ni ma sáha ró ni ma ndájnūhun ró sɨ́quɨ̄ jnūhun jíca jnéní, ni tācá jniñu jnéhén, ni jnūhun ndíyo ni ndajníñu. \v 4 Te ni ma cahán rō tāca jnúhun sáha jeē cúcanu jnáhan, ni jnūhun cánéé íī, ni jnūhun jeē tu ndé jéjníñu cuɨtɨ. Chi tācá un tu níhín jníñu. Chi sa suhva na nácuatáhú ró nuū Yaā Dios. \v 5 Chi je cájini rō jeē ní ɨɨn ñayuu cájica jnéní, ni jeē sáha jniñu jnéhén, ni jeē ndíyo ni tācá ndajníñu, ma nihín tahú i quɨ̄vɨ i ndaha Cristo jiín Yaā Dios jeē ndacu ya jniñu nuū i. Chi tāca jéē ndíyo ni i cúu nájnūhun ídolo i jeē cáchiñúhún i. \v 6 Te coto ró jéē ma stahú ni ɨɨn i róhó jíín táca jnúhun cáhán saá ni i, chi sɨquɨ̄ tāca jnúhun néé yáha cúu jeē quíji castigo xeēn Yaā Dios nuū tāca ñáyuu nīhni ni. \v 7 Ma quɨ́vɨ nduu rō jiín i núu súcuan. \p \v 8 Chi tāca quɨ́vɨ saá ni coyūcu ró nájnūhun nuū néē, te vijna chi cáyūcu ró jíín luz maá Jítoho yō, cúu jeē cájecūhun ni rō sɨquɨ̄ yā. Te na cáca ró nájnūhun cájica ñayuu jeē steén luz yā ini anuá i. \v 9 Chi jniñu sáha luz yā jiín yó cúu tācá jniñu manī ni, jniñu ndaā, jiín jniñu váha. \v 10 Scuáha ró sáha ró táca jniñu jeē nújnahan ni maá Jítoho yō. \v 11 Te ma quɨ́vɨ nduu rō jiín táca jeē tu níhín jníñu jeē casáha ñayuu cáyūcu nájnūhun nuū néē. Chi sa suhva stéén rō nuū i jeē tú vāha cásáha i. \v 12 Chi cúcanu yō cahān yō sɨquɨ̄ jníñu cásáha yuhu maá i. \v 13 Te luz yā sáha jeē nátūu tācá jniñu néé cásáha i. Te núu cuatáhú i luz yā te caca i jíín luz ún. \v 14 Jeē yúcuan cáhán tutu: \q1 Róhó jeē cúhuun ni, jeē nájnūhun quíxí, natahū ni, \q1 te quenda ró méhñu ñáyuu jeē cácuu nájnūhun ndɨ̄yɨ. \q1 Te Cristo steén yā luz yā ini anuá rō. \m Achí tutu. \p \v 15 Núu súcuan te coto vāha ró ndese caca yúcún ró. Te ma cáca ró nájnūhun cájica ñayuu canéé, chi caca ró nájnūhun cájica tēe ndíchí. \v 16 Ma snáā rō tiempo, chi condɨhvɨ̄ ni rō jiín jniñu ya, chi íyó cuéhē cuēchi quɨvɨ̄ yáha. \v 17 Núu súcuan te ma cóo néé xínī rō, chi sa suhva na jécūhun vāha ni rō na jniñu nújnahan ni maá Jítoho yō. \v 18 Te ma nájīni ró, chi tɨ̄vɨ ró sáha. Chi sa suhva na ndúcú ró jeē cúnuú Espíritu Santo ini anuá rō. \v 19 Te cahān rō jiín jnáhan ró jíín salmo jiín himno, yaa iī jeē cahán jnūhun ya. Te ini anuá rō cahān rō jiín yá jiín táca yaa, chi yūcuan cúu jeē jíta ánuá rō nuū yā chíñúhún ró yā. \v 20 Te níní nacuatáhú ró sɨquɨ̄ tācá‑ni nuū Tatá yō Yaā Dios te ndacunehen ró sɨ́hvɨ́ máá Jítoho yō Jesucristo. \s1 Ndese squícu vāha ñayuu cácandíje nuū jnáhan i \p \v 21 Te cuatáhú ró nuū jnáhan ró sɨ́quɨ̄ jeē cáhīyo yɨ́ñúhún ró nuū Cristo. \p \v 22 Róhó ñahan cácuu ñasɨhɨ́, cuatáhú ró nuū yɨɨ ró, nájnūhun jétáhú ró nuū Jítoho yō. \v 23 Chi yɨɨ cújéhnu nuū ñásɨhɨ́, nájnūhun cújéhnu Cristo nuū yohó ñáyuu cácandíje, jeē cácuu yó nájnūhun yɨquɨ cúñu yā, chi ɨɨn na cúu yó jiín yá. Te máá yá jnáma ya yohó. \v 24 Chi nájnūhun ñayuu cácandíje cájetáhú i nuū Cristo, suni súcuan ñasɨhɨ́ cuatáhú ña ndɨhɨ jeē cahán yɨɨ ña. \p \v 25 Te róhó tée cácuu yɨɨ, cundáhú ni rō ñasɨhɨ́ ró, nájnūhun ni cundáhú ni Cristo yohó ñáyuu cácandíje, te ni socō yā maá yá jehē yō. \v 26 Súcuan ni sáha ya jeē cóo ndoo coo iī yō nuū yā, te ni nacate ya anuá yō jiín jnúhun ya jiín jéē ní jendute yó. \v 27 Te yóhó ñáyuu cácandíje chi cuɨñɨ yó núū yā, te luu cujéhnu yó. Te ma cóndee cuēchi ánuá yō, ni jeē tú luu, ni ɨɨn jeē súcuan, chi sa suhva coo ndoo coo iī yō nuū yā, te tú na vé cumanī gā. \v 28 Te nájnūhun Cristo ni cundáhú ni yā ñayuu cácandíje, suni súcuan cánuú jéē cundáhú ni yɨɨ ñasɨhɨ́ de, nájnūhun cúndáhú ni de máá de. Chi tēe cúndáhú ni de ñasɨhɨ́ de, máá de cúndáhú ni de. \v 29 Chi ni ɨɨn tēe tu jíto uhū de máá de, chi sa suhva yéji de te ndíto yúcún de máá de. Te suni súcuan sáha Cristo jiín yóhó ñáyuu cácandíje nuū yā. \v 30 Chi cácuu yó nájnūhun yɨquɨ cúñu yā, te ɨɨn ɨɨn yó cácuu nájnūhun ɨɨn ɨɨn parte yɨquɨ cúñu yā. \v 31 Te suu cúu nájnūhun tēe jeē stóo de tátá de náná de, te quijnáhan de jíín ñasɨhɨ́ de, te ɨɨn na cúu ndɨndúú de. \v 32 Yōhyo jéhnu jnūhun sāhi yáha, te cáhán rī jeē ñáyuu cácandíje suni súcuan quíjnáhan i jíín Cristo. \v 33 Te suni súcuan ná ɨɨn ná ɨɨn ró cundáhú ni rō ñasɨhɨ́ ró, nájnūhun cúndáhú ni rō maá ró. Te ñasɨhɨ́ na cúu yɨ́ñúhún ña jíín yɨɨ ña. \c 6 \p \v 1 Te róhó séhe jíjnáhan ró, cuandije ró núū tatá rō nuū naná rō, chi yūcuan cúu jeē váha sáha ró jéē candíje ró Jítoho yō. \v 2 Chi yāha cúu ɨɨn jnáhan jeē uxí jnūhun ndácu jniñu jeē ni jéhe ya, te xīhna gā jnūhun yáha ndíso tahū: Coo yɨ́ñúhún ró nuū tatá rō nuū naná rō, \v 3 návāha quendōo ndetū rō, te náhán cotecu rō ini ñayɨ̄vɨ yáha. Achí. \p \v 4 Te róhó tátá jijnáhan ró, ma squɨtɨ́ ni rō sēhe ró, chi sa suhva scuéhnu ró i jíín jnúhun cuandije i, te stéén rō nuū i jeē candíje i máá Jítoho yō. \p \v 5 Te róhó mozo jijnáhan ró, cuandije ró núū patrón rō ñayɨ̄vɨ yáha, te coo yɨ́ñúhún ró te conso īyo ró núū de. Te na sájniñu ndaā sájniñu ndije ró, cani ni rō jeē nuū Cristo cájejníñu ró. \v 6 Ma sájniñu ndúxí ró jeē maá jéē coto de te cuajnúhún de róhó. Chi sa suhva sáha ró cuenta jeē mozo Cristo cácuu ró. Te sáha ró jéē nújnahan ni Yaā Dios nde jiín ini jiín ánuá rō. \v 7 Te na cúsɨɨ̄ ni rō sájniñu ró, te na cáni ni rō jeē nuū maá Jítoho yō cájejníñu ró, nasūu núū ñáyuu. \v 8 Chi je cájini rō jeē jníñu váha sáha ɨɨn ɨɨn ró, te nihīn rō yāhu jniñu yúcuan núū maá Jítoho yō, vēsú cúu ró mozo chí tée sájniñu máá. \p \v 9 Te róhó patrón jijnáhan ró, suni súcuan sáha ró jíín mozo rō, te ma cahán xeēn rō jiín i. Chi na cócuhun ni rō jeē suni máá ró jiín máá i yɨ́hɨ ró ndaha Jitoho yō, Yaā ndeé andɨvɨ́. Te tu sáha ya cuenta ndese cúu ɨɨn ɨɨn ñayuu, chi ɨnuú sáha ya jiín i. \s1 Na cúcutú yó jiín táca fuerza Yaā Dios \p \v 10 Te íyó ɨnga jnūhun, hermano jijnáhan ró. Nducú ró jeē na cóo fuerza ini rō jiín fuerza maá Jítoho yō jeē nduú yá jiín ró, chi íyó téyɨ́ poder yā. \v 11 Na cúcutú ró jíín táca fuerza Yaā Dios, návāha cuu cuɨñɨ nīhin ró jéē ma stahú jexeén róhó. \v 12 Chi nájnūhun jeē cájejnáhan yó jíín táca jéē neé. Te nasūu ñáyuu cúu jeē cájejnáhan yó jíín, chi sa suhva jíín táca táchī cájica nuū sucún. Te yūcuan cúu jeē cácujéhnu, jíín jéē cándiso jníñu, jíín jéē cándacu jniñu nuū ñáyuu ñayɨ̄vɨ yáha jeē nájnūhun cájica i nuū néē. \v 13 Núu súcuan te na cúcutú ró jíín ndɨhɨ fuerza Yaā Dios, návāha cuu cuɨñɨ nīhin ró quɨ́vɨ̄ jíto ndee jexeén rohó. Te súcuan coo tūhva ró jíín táca ndɨhɨ jeē cuɨ́ñɨ nīhin ró jíín. \v 14 Núu súcuan te cuɨñɨ nīhin ró jíín jnúhun ndaā jeē cúu nájnūhun jeē yɨ́hɨ nīhin sanchíi chīji ró. Te sácutú ró maá ró jiín jnúhun caca ndaā rō, te suu cúu nájnūhun jeē cúcutú soldado jiín sahma cáa jeē ndihyú de. \v 15 Te níní cotūhva ró nacani ró jnúhun ndeyɨ́ jnūhun sɨɨ̄ ni jeē véji nuū Yaā Dios. Te suu cúu nájnūhun jeē chíhi soldado ndijēn jehē de. \v 16 Te jeē cánuú gá cúu jeē candíje ró jeē iyó yá jiín ró. Te yūcuan cúu nájnūhun jeē túhva ró máá ró yatā ɨɨn escudo. Chi jíín jnúhun cándíje ró un te cuu ndahva rō ndɨhɨ jeē tají máá jéxeén, jeē cúu nájnūhun nduva jeē cayú yáñuhūn punta. \v 17 Te cuɨñɨ ró jíín jnúhun ni jnama ya rohó, jeē cúu nájnūhun ɨɨn lélú cāa. Te cuajníñu ró jnúhun jeē yosó núū tútu Yaā Dios jeē ni jéhe Espíritu Santo nuū rō. Chi yūcuan cúu nájnūhun jéjníñu soldado espada de. \v 18 Te níní cácān tahú rō nuū Yaā Dios sɨquɨ̄ ndɨhɨ‑ni, te cahān ndahú ró jíín yá jiín fuerza Espíritu. Núu súcuan te ndito na cóo ni rō, te ma jécuɨñɨ̄ rō jeē cacán tahú rō jehē tāca ñáyuu maá yá. \v 19 Te suni cahān rō jehē rī, návāha nihīn rī jnūhun cahān rī, te coo téyɨ́ ni rī nacani cájí rí jnūhun jeē jnáma ya yohó, suu jnūhun jeē ní yɨsāhí un. \v 20 Chi ni tají yá ruhū jeē jíca ri nácani ri jnūhun ya ún, te jeē sɨquɨ́ un cúu jeē íne ri vecāa. Te na cácán tahú rō jeē coo téyɨ́ ni rī cahān rī jnūhun ya, nájnūhun cánuú cahān rī. \s1 Saludo jeē sándɨ̄hɨ́ \p \v 21 Tíquico cúu ɨɨn hermano jeē maní yō jiín, te cúu de tēe squícu vāha chíndéé ñájnáhan jíín rí nuū jníñu máá Jítoho yō. Te máá de castūhún ndɨhɨ ndese cuahān jniñu ri te ndese íyó rí. \v 22 Jeē yúcuan ní tají rí de cuajeē de nuū rō, návāha cachi de ndese cáhīyo ri, te coo ndeyɨ́ ni rō jijnáhan ró sáha de. \p \v 23 Te ñúhun ni rī jeē Tatá yō Yaā Dios jiín Jítoho yō Jesucristo, na sáha ya jeē coo ndeyɨ́ coo sɨɨ̄ ni tāca róhó jéē cácuu hermano, te coo manī gā rō jiín yá, te candíje vāha ró. \v 24 Te ñúhun ni rī jeē na sáha ga yā jeē váha róhó jíjnáhan ró jéē maní ndije ró jíín Jítoho yō Jesucristo. Súcuan na cóo. Amén.