\id LUK - MATENGO Bible Version \ide UTF-8 \h Luka \toc1 Lijambu la Amboni ngati ejuandiki Luka \toc2 Luka \toc3 Luka \mt2 Lijambu la Amboni ngati ejuandiki \mt1 Luka \imt Ulongulelu \ip Lijambu la Amboni ngati ejuandiki Luka ndi kitabu simu kati ji itabu nnsesi yeibii mu Lijambu la Amboni yeilongale majambu gaka Yesu pajabii pundema. Kila kitabu kati jiitabu ye hei bikikema “Injili” mana jaki “Lijambu la Amboni.” Itabu yehei iandikwi na Matei na Maluko na Luka na Yohana baada ja kuwa Yesu. Luka ngasejaandiki pe majambu gaka Yesu pajabii pundema, kabee jaandiki mahengu gabahenga banafunzi baka Yesu baada ja kuwa nukuyoka kwaki, ni kitabu se hesi bikikema Mahengu ga Atumi, lakini nga mundu jojumanya muda wa sakaka gobaandika Lijambu la Amboni ngati ejuandiki Luka au pandu pajuandaki, lakini asomi bingi ajetangane kuwesikana aandiki yaka 70 baada ja kusaliwa Yesu. \ip Jojuandiki se hesi kitabu ndi Luka, jojabii sing'anga. Indela jejutumii kuandika na luga jejitumii jilangii jabii mundu mbolewa. Luka japala kuandika lijambu la sakaka gaka Yesu pajutamika pundema, julongale majambu gaka egapitii, ili bangi amanya sapi majambu haga kupete kusoma kitabu hesi. Linga mulipungu 1:1-3. Luka ngasejabii Nyahudi, mu lipungu la Kolosai 4:10-14, kabee jaandika kwi indela jeawesa kuelewa bandu banga Ayaudi. Heji jiwesa kubonikana sapi kwi indela ejulandii utamaduni Ukiyahudi. Linga mulipungu 1:8. \ip Lijambu la Amboni ngati ejuandiki Luka lilengana ngamaa ni kitabu saka Matei na Maluko, ndaba ilandi majambu agalagala kwi indela yeilengana. Kati ji itabu itatu, Luka julandi sapi kubelekwa kwaka Yohana Mmbatisa. Kabee Luka juhingamaki ngamaa kulekake mahakau. Linga mulipungu 3:3; 11:4; 17:3-4; 23:34; 24:47; nukundoba Sapanga. Linga mulipungu 3:21; 5:16; 6:12; 11:1-12; 22:32. \iot Gagabii nkati: \io Luka julongule kumanyisa Lijambu la Amboni sukulandi ndaba jukuandika lijambu le heli. Mulipungu 1:1-4. \io Ndienu jalandila kubelekwa kwaka Yesu na ejaandia lihengu laki. Linga mulipungu 1:5-4:13. \io Pandu pangi pakolongu papahigali pa Injili, Luka julandii lihengu lejahenga Yesu, hasa ndonduke yejahenga na majambu gajaabola bandu. Linga mulipungu 4:14-21:38 \io Pamwisuwe mumapungu mabeli gamwisu, julandi Yesu ejakuwa, na ebuntaga na ejayoka kuhuma kwa bandu baawii. Linga mulipungu 22-24. \c 1 \s Ulongulela \p \v 1 Nkolongu Teofilo. \p Bandu bingi batumbuliya kuandika majambu gala ngati egahengika nkati jitu. \v 2 Baandiki majambu ngati ebutupwagila na bandu babagabona kwa mihu gabu tangu puwanzu, na bandu babalandila malobi gene. \v 3 Unkolongu Teofili, nenamweti ningiki majambu haga goti sapi toka puwanzu, moniki kwibia sapi nuguandakya sukupanga majambu ge haga sapi. \v 4 Ndenda hela ndaba nanagu gumanya usakaka gwoti gwa majambu gabugubola. \s Kusaliwa kwaka Yohana Mmbatisa kutenda kulongaleka. \p \v 5 Mumasoba gala Helodi pajabi bambu nkolongu juku Yudea, jakabii nngolu jumu joankemika Zakalia, jojabiya jumu kati ja agolu buku Abiya. Nhwanu waki bunkemika Elizabeti, najombi jabia juhumi mulukolu lwaka nngolu Aloni. \v 6 Boka abeli babia baajetakiwi palongi jaka Sapanga, koni akamulaki ngani malagalaki goka gaka Bambu sanga lawama. \v 7 Lakini ngasebabii na bana, ndabaje Elizabeti jabi nga nikibeleko, na boti abeli babii aseja ngamaa. \p \v 8 Lisoba limu, Zakalia pajatenda lihengu luugolu mu Nyumba jaka Sapanga, jabia zamu jaki. \v 9 Zakalia bunhagula kwa gudugudu ngati ekwayobaliki muugolu kujingi mu Nyumba jaka Sapanga kupogale ubani. \v 10 Kipindi sukupogale ubani esahika, bandu boha babi kunza bukundoba Sapanga. \v 11 Ndipala ntumi jukunani kwaka Bambu ampitila, jajemiki upandi wamalele pa mesa jukupiiki litambiku lejwapogalya ubani. \v 12 Zakalia eambona ntumi jukunani we hoju jatenda kusituka nukujogopa. \v 13 Lakini ntumi jukunani ampwagila, “Zakalia, gwijogopa! Sapanga jujoine segulobikaje. Nu nhwanu waku Elizabeti jwagupapila mwana mwanalome, nanagu wankema Yohana. \v 14 Gwiitoguliya ngamaa na bandu bingi bitenda kutogule ndaba jukusaliwa kwaki. \v 15 Jombi jwibiya ntumisi nkolongu pamihu jaka Bambu. Ngajikunyi divai wala uwembi. Loho jaka Sapanga antwelila kabula lisoba lukusaliwa kwaki. \v 16 Jaalongua bandu bingi buku Izilaeli kunkelabuki Bambu Sapanga wabu. \v 17 Jiilongulya palongi jaka Bambu, jiibia na makili na loho ngati jaka Elia jojabii Mlota waka Sapanga. Jajing'alumbua mioju jaka hengo kwaapala bana babu, jaahenga bandu banga kunzoane Sapanga ahenga gajupala Sapanga, jahenga bandu bijiandia kunzopa Bambu.” \p \v 18 Zakalia andalukia ntumi jukunani kwaka Sapanga, “Nimanya boo lilobi le hele? Neje nuseja na ahanubabe kabee aseja.” \p \v 19 Ntumi jukunani kwaka Sapanga japwaga, “Nena Gabulieli. Nenyema palongi jaka Sapanga, jojundumiki kulonge naweapa, nugupwagila lijambu la sapi lende. \v 20 Jogwana, gwibiya gwikimumuta ndaba ngaseguhobale malobi gangu ne gagitimia kwa masoba gaki. Ngawiwesi kulonge mbaka ganugupwagi haga pagipitila.” \p \v 21 Muda gwe hogu bandu bundendaliya Zakalia koni bakasangia kuselewa kwaki mu Nyumba jaka Sapanga. \v 22 Pajapita kunza, ngasejawesiki kulonge nabu, henu bamanyiki jagabweni majambu kuhuma kwaka mu Nyumba jaka Sapanga. Jalongila nabu kwa maboku gaki ndaba ngasejawesa kupwaga. \p \v 23 Masoba gaki gukuhenga lihengu lu ugolu mu Nyumba jaka Sapanga egajomuka, Zakalia jabuja kunyumba jaki. \v 24 Monikatae Elizabeti nhwanu waki jabia nikitumbo. Jajoba mu nyumba muda wa mieyi nhwanu. \v 25 Elizabeti jilipwagila, “Hela ndi Bambu ejundendi, jumoniki nu kumoke hiyoni kwa bandu.” \s Kusaliwa kwaka Yesu kutenda kulongaleka. \p \v 26 Kitumbu saka Elizabeti hesahika miehi sita, Sapanga antuma ntumi ukunani kwaka Sapanga jobunkema Gabulieli jujenda mmusi uku Nazaleti kundema uku Galilaya, \v 27 kwaka kamwali jumu jobunkema Malia jwangakuketangana na mwanalomi nsumba waka mundu jumu joakema Josepu, jojuhumi mulukolu lwaka Bambu nkolongu Daudi. \v 28 Ntumi jukunani kwaka Sapanga anhikila kamwali jola nukumpwagi, “Lukwali lubiya pamu na weapa! Webabugupeki wamboni waka Sapanga nukugupengee!” \p \v 29 Malia pajajowana malobi ge haga, jasangia mmwoju jaki, najombi jaholalya malobi ge haga manaki je kike? \v 30 Ntumi ukunani waka Sapanga ampwagila, “Malia, wijogopa! Ndaba Sapanga jugulangi wamboni waki. \v 31 Gwitotula kitumbu gwibelika mwana mwanalome, gwankema Yesu. \v 32 Jombi jwiba nkolongu, bankema Mwana waka Sapanga jojubii kunani ngani. Bambu Sapanga jwampekia kiteu su ubambu nkolongu saka Daudi ahoku baki. \v 33 Jwibiya Bambu juku kibeleku saka Yakobu masoba goka. Nu ubambu ukolongu waki ngagwikubi na mwiso!” \p \v 34 Malia ampwagila ntumi jukunani kwaka Sapanga, “Kwiwesikana bole, naneje ngasewahiki kuketangana namwanalome?” \p \v 35 Ntumi jukunani kwaka Sapanga ampwagila, “Loho jaka Sapanga jiitenda kuguhulukila na makili gaka Sapanga giitenda kuguyekale. Henu Mwana wa Sapi jitenda kusaliwa, bankema Mwana waka Sapanga. \v 36 Gunkombuka nndongu waku Elizabeti jupatiki kitumbu pamu nu useja waki. Lakini bandu bapwagannya ngajukubeleka mwana, nahenu jubi nikitumbu sa myei sita. \v 37 Ndaba ngasindu sejusindwa kutenda Sapanga.” \p \v 38 Malia jwapwaga ana, “Nenga nuntumwa waka Bambu, jundendila ngati egupwagike.” Ndipala ntumi jukunani jola jatenda kuboka. \s Malia jujenda kuntembale Elizabeti \p \v 39 Masoba agalaga Malia jwajenda nyata mmusi gumu gogubi mwitombi yu nndema uku Yudea. \v 40 Kola jajingala nnyumba jaka Zakalia, andamukya Elizabeti. \v 41 Elizabeti ejwajowana Malia andamuki, mwana jojwabi mulutumbu jaki jatenda kuhomba. Najombi Elizabeti jwatwelila Loho jaka Sapanga, \v 42 jajamalya, “Bugupendali kuliku aka mbomba boha, mwana jowibelika jiibiya jupengaliwi! \v 43 Ndaba jaki sindu kikolongu ngati ase kimbitii nenga, mbaka amabu baka Bambu wangu anhiki nenga? \v 44 Enajowana wakanamukya, kamwana kakeki kwaatenda kuhomba mulutumbu jangu koni kwaatogule. \v 45 Gupengaliwi na Sapanga ndaba guhobali gajugupwagi Bambu gala!” \s Uhwambu waka Malia \p \v 46 Malia japwaaga, \q “Mwoju wangu gundumbali Bambu. \q \v 47 Loho jango juntogule Sapanga jojubi Nkombosi wangu. \q \v 48 Ndaba juningali kwikiya ndaba jukombwiki ntumwa waki jojulihulwii pai ngani! \q Tumbuka sajeno nukuendale bandu boti biingema na mundu jojupendaliwi, \q \v 49 ndaba Sapanga jwana na Makili jundendi makolongu. \q Lihina laki la Sapi, \q \v 50 jaabone hikia bandu babunzogopa jombi. \q Hikia yaki hitama kibeleku mbaka kibeleku. \q \v 51 Juhengiki majambu makolongu nu kuboku kwaki. \q Jaapesangini bandu babikipunika mmyoju jabu. \q1 \v 52 Jwahulwi akolongu kuhuma mwiteu yabu yu ubambu, \q na jatondabi bandu bangakupala makolongu. \q \v 53 Bini inzala baatupalisi majambu gaamboni, \q na jaabengiki bandu bana mali gingi maboku matopu. \q \v 54 Anzangati ntumisi waki Izilaeli, \q koni jwakakombuka hikia yaki. \q \v 55 Jukombwiki kumbone hikia \q Ibulahimu ni kibeleku saki yaka petapeta ngati ejalagila aseja bitu!” \p \v 56 Malia jatemi na Elizabeti kwa miehi mitato, ndipala jabuja kunyumba jaki. \s Kusaliwa kwaka Yohana Mbatisa \p \v 57 Masoba gaka Elizabeti gukubeleka egahika, najombi jabelika mwana mwanalome. \v 58 Bandu bapambipi na alongu ebajowana lijambu laka Bambu kumbone hikia ngolongu, batogulya pamu najombi. \p \v 59 Mwana ejahikisa lisoba la nani bahika kunseku jandu. Bapala kumpeke liina Zakalia, liina la ahengo baki. \v 60 Lakine amabaki bapwaga, “Koto! Lihina laki tunkema Yohana!” \p \v 61 Bandu bala bumpwagila, “Mbona nga mundu jwini liina ngati heli mulukolu wako!” \v 62 Ndipala balongila kwa nginyuli na Zakalia, bapala amanya jombi jupala mwanamundu ankema lihina bole. \p \v 63 Zakalia jaloba kibau sukuandaki, ndipala jaandika, “Lihina laki Yohana!” Bandu boha batenda kusangaa. \v 64 Apalapa, Zakalia jawesa kulonge kabee, nukutumbuli kundumbali Sapanga. \v 65 Bandu bapambipi boha batenda kujogopa, na majambu ge haga gaeniya nndema yoka yiitombi yuku Yudea. \v 66 Bandu pabajoana majambu gala bawasaliya mmyoju jabu koni bikililalukya, “Boo mwana we hoju jibiya mundu bole?” Ndaba makili gaka Bambu gabonikana gabi pamu najombi. \s Ulote waka Zakalia \p \v 67 Zakalia ahengo baka Yohana batwelala Loho jaka Sapanga, najombi jalota, nukupwaga, \q \v 68 “Julumbalika Bambu, Sapanga juku Izilaeli! \q Ndaba jahiki bandu baki nakagombo. \q \v 69 Jutupeki twepani Nkombosi mwana makili, \q nsokoo waka mtumisi waki Daudi. \q \v 70 Ngati ejapwaga toka pamwandi kupete alota baki baa Sapi. \q \v 71 Jatukombula kwa abaya bitu nu kutupia \q mwamaboku babutusuki. \q \v 72 Japwaga jwabonila hikia aseja bitu \q nu kukomboka lilaganu laki la sapi. \q \v 73 Jalapa kwaka Ibulahimu ahengo bitu, \q \v 74 Jwahokua kuhuma kwaka abaya bitu, \q na jatujangatya tuwesa kuntumiki Sapanga bila kujogopa. \q \v 75 Tubiya twa sapi na tubiya bandu bamboni palongi jaka Sapanga, \q masoba goti ga womi wito.” \q \v 76 “Wehapa wamwanango, bagukema Mlota waka Sapanga nkolongu. \q Wandongulya Bambu \q kundenganake indela jaki, \q \v 77 Kwaapwagi bandu baki biitenda kuokuleka, \q sakaalekake mahakau gabu. \q \v 78 Sapanga witu mpoli na jwana mmwoju wa sapi. \q Jaamulakya unang'anu na kwaagomboo kuhuma kwaka Sapanga juku nani. \q \v 79 Gwamulaki bandu boti batama mlwii lwa kuwa, \q Jutulongua magolu gitu mwiindela jaamboni.” \p \v 80 Mwana jakola nu kujonzukeka makili mu loho. Jatama pulugwenza mbaka lisoba lejaapitila bandu buku Izilaeli. \c 2 \s Kusaliwa kwaka Yesu \r Matei 1:18-25 \p \v 1 Masoba gala Agusitu, Bambu nkolongu, juku Loma jalagalakya bandu boka buku ukolongu guku Loma baabalanga. \v 2 Kwaabalanga bandu kwe hoku kwabia kuutumbuli, kipindi Kilenia pajabia nkolongu juku nndema uku Silia. \v 3 Ndienu, kila mundu jajenda kumusi waki kubalangwa. \p \v 4 Josepu jahuma mmusi uku Nazaleti gogubi kunndema juku Galilaya, jajenda kumusi uku Betelehemu gogubi ku Yudea, pandu pajasaliwa bambu nkolongu Daudi. Josepu jajenda hoku ndaba jabia juhumi mukibeleku saka Daudi. \v 5 Jajenda kubalangwa pamu nu nsumba waki Malia jojwabi ni kitumbo. \v 6 Pababi ku Betelehemu hoku, lisoba laki lukubeleka labiya lihikiki. \v 7 Jabelika mwana jukutumbuli mwanalomi, bunhwatiki indenga. Ndipala bunngonika mulukoi lukulele ng'ombi, ndaba ngasebapatiki pandu pukutama munyumba ja ageni. \s Alimu ba makondoo na atumi bu kunani kwaka Sapanga \p \v 8 Mmusi agolago, babi alimu batamika ikilu kumatuhi kulendale mipugu jabu.\fig Alimu alima makondoo gabu|alt="Shepherds watching over their flocks" src="02 Shepherds.jpg" size="col" ref="2:8"\fig* \v 9 Ntumi jukunani kwaka Sapanga waka Bambu jwaapitila nu ulumbi waka Bambu waanang'annya, nabombi bajogipi ngamaa. \v 10 Lakini ntumi jukunani kwaka Bambu jola jaapwagila, “Mwijogopa! Nundeti Lijambu la Amboni, lebiitoguliya bandu boka. \v 11 Leleno pamusi jaka Daudi jusaliwi Nkombosi wino Kilisitu, Bambu! \v 12 Jeneji jibiya nginyuli jino, mwanketaniya mwana nsaliwano anhwati indenga, angoniki mulukoi.” \p \v 13 Apalapa likundi likolongu la atumi bu kunani kwaka Sapanga laketangana nu ntumi jukunani hoju, koni bukundumbalya Sapanga, bakapwaga, \q \v 14 “Ukolongu kwaka Sapanga jojubi kunani ngani kumaundi, \q nu lukwali kwa bandu babi pundema poti bagulisiki nabu!” \p \v 15 Atumi bu kunani bala pababuja kunani kwa mahundi, alimu bapwagannya, “Tubokannya ku Betelehemu tukikibona sekipiti, sejutupwagi bambu.” \p \v 16 Ndienu babutuka, baaketannya Malia na Josepu na mwana nsaliwanu we jola bunngoniki mulukoi. \v 17 Alimu be pabumbona mwana we jola, baapwagila majambu ga mwana jola gabapwaga atumi bu kunani kwaka Sapanga. \v 18 Bandu boka babajowana ganiaga basangia malobi gaalimu. \v 19 Lakini Malia jabeka haga goka mmwoju jaki nukugawasali ngamaa. \v 20 Alimu bala bakelubuka kunyumba jabu, bundumbalya Sapanga kwa goka gabajoana na kugabona, goti gapitila ngati ntumi jukunani kwaka Sapanga ejaapwagila. \s Mwana bumpeke lihina \p \v 21 Mulisoba la nani, lisoba lukunseku jandu mwana, bumpekya lihina laki Yesu. Lihina le heli amabu bapatiki kuhuma kwaka ntumi jukunani kwaka Sapanga kabula jukupata kitumbu amabu. \s Yesu ampeleka pa Nyumba jaka Sapanga \p \v 22 Gahika masoba gaka Josepu na Malia kuhenga malagalaki gu kunyambisika ili ajetakika palongi jaka Sapanga ngati Malagalaki gaka Musa egalagalaki. Henu bunzukua mwana, bajenda naku kumusi uku Yelusalemu kumpenge palongi jaka Bambu, \v 23 ngati egaandiki malagalaki gaka Bambu Sapanga, “Kila mwana mwanalomi juutumbuli bumpelika kwaka Sapanga.” \v 24 Kabee bajenda ili akatambika, kupalika apia inzeba ibele au ibana ya ngunda ibeli, ngati Malagalaki gaka Bambu Sapanga egapwaga. \p \v 25 Ku Yelusalemu kola jwabi mundu jumu jobunkemika Simoni. Mundu we hoju jwabi jwa sapi joanzetakya Sapanga, jojuwe jwabi mundu jojulendalya ukombosi guku Izilaeli, najombi jwabii na Loho jaka Sapanga pamu na jombi. \v 26 Loho jaka Sapanga anhyekulya kupwaga ngajukui mbaka ambona Kilisitu Nkombosi jojuhaguliki na Bambu. \v 27 Ndienu Loho jaka Sapanga andongua Simoni kujenda ku Nyumba jaka Sapanga. Ahengo na amabu baka Yesu bumpelika mwana mundu mu Nyumba jaka Sapanga, buhengila ngati hebayobali mu Malagalaki gaka Musa. \v 28 Simoni anzukua mwana Yesu mwamaboku gaki nukunsengu Sapanga koni jwakapwaga, \q \v 29 “Enu Bambu gutimisi lilagi laku, gunzetakya ntumi waku, \q jupomulya kulukwali, \q \v 30 kwa mihu gangu nugubweni ukombosi waku, \q \v 31 gogutei gubonikana kwa bandu boka, \q \v 32 Unang'anu gogumulika kwa bandu boka banga Ayaudi \q nu kuleta ukolongu waku kwa bandu baku buku Izilaeli.” \p \v 33 Ahengo na amabu baka Yesu batenda kusangaa kwi lijambu laka mwana wabu lejwapwaga Simoni. \v 34 Simoni jwaapengila, nukumpwagi Malia, nyongo waka Yesu, “Linga, mwana we hoju juhaguliwi na Sapanga ndaba jukuhoba nakaagombo bandu bingi buku Izilaeli. Ndienu jiibia nginyuli kuhuma kwaka Sapanga, jebaajikana bandu bingi. \v 35 Ndipala mawasu ga bandu bingi gibonikana pangwendu. Nawamweti usungu gogubi ngati mpamba gogutema gwaguhosa mmwoju waku.” \p \v 36 Jabi mlota jumu mmbomba, jabi nseja ngamaa, lihina laki Ana, kamwali waka Fanueli, julukolu lwaka Asheli. Mmbomba we hoju jatemi yaka saba pee nu nndomi waki hoju tumbuka ehantola. \v 37 Ndienu jabia mmbomba joawi alomi baki mbaka masoba gajabi nseja jwa yaka makomi nane nu nsesi jimu. Na masoba ge haga goa jabia jutama mu Nyumba jaka Sapanga jupungika kula posu nukunndoba Sapanga ikilu na muhi. \v 38 Lisaa alelale, Ana jajendila, koni ansengula Sapanga, jaapwagila lijambu laka mwana jola kwa bandu boka bababia alendale ukombosi uku Yelusalemu. \s Kubuja ku Nazaleti \p \v 39 Josepu na Malia pababiya ajomuli majambu gabu goti gagapalika mu Malagalaki gaka Bambu Sapanga, babuja kunyumba jabu ku Nazaleti mmusi uku Galilaya. \v 40 Mwana jakola, jajonzukeka makili, jatwelila malangu na waamboni waka Sapanga wabia pamu najombi. \s Nkombu Yesu pa Nyumba jaka Sapanga \p \v 41 Kila saka, Josepu na Malia babii ayobali kujenda ku Yelusalemu kwa ndaba ja tipati ja Pasaka, \v 42 Yesu pajabiya na yaka komi ni mibeli, bajenda naku ku tipati ngati hebayobali. \v 43 Pabajomula tipati ja Pasaka, na pababiya abuja kunyumba jabu. Yesu jaigala kunyuma ku Yelusalemu koni ahengo na amabu bila kumanya, \v 44 bombi ahambusiya jubi pamu na bandu bababii musapwali jabu, bajenda pipipipi. Ndienu batumbulya kunkagu kwaka alongu baki na akosi baki. \v 45 Ngasebumbweni, henu bakelubukya ku Yelusalemu kunkagu. \v 46 Mlisoba la tatu, bunkolila pa Nyumba jaka Sapanga pikilanda ja abola biki Yahudi, jabia jakaajonnya nakaalaluki. \v 47 Boti babunzowana batenda kusangaa malangu gaki na ejwabia jaajibu. \v 48 Ahengo na amabu baki ebumbona basangii ngamaa. Anyongo baki bundalukiya, “Mwanango, ndaba jakii gutei hela? Nepani na ahengo baku tukubika tutenda kugutaputa ku usungu.” \p \v 49 Yesu jaajibua, “Henu nndaputya kyane? Ngasemmanyiki le nepani kupalika miya pa Nyumba ja Ahengo bango?” \v 50 Lakini bombi ngasebaheliwi mana ja malobi gajaapwagila. \p \v 51 Ndienu jabuja nabu mbaka ku Nazaleti najombi jatenda kwaajowane. Anyongo baki bagabeka haga goti mmwoju wabu. \v 52 Yesu jakola nu kujonzukeka malangu nu ulasu, nukundengane Sapanga na bandu. \c 3 \s Yohana Mbatisa jaalandi bandu \r Matei 3:1-12; Maluko 1:1-8; Yohana 1:19-28 \p \v 1 Saka sa komi nu nhwanu wu ukolongu waka Bambu nkolongu juku Loma jobunkema Tibelio, Pontio Pilato jabia kilongosi juku Yudea. Helodi jabi kilongosi juku Galilaya, nu nndongu waki Pilipi jojabi kilongosi ju pundema puku Itulea nu nndema uku Tilakoniti na Lusania jabi kilongosi juku Abilene. \v 2 Anasi na Kayafa babi agolu akolongu, mumasoba ge haga Lilobi laka Sapanga lunhikila Yohana, mwana waka Zakalia kulungwenza. \v 3 Ndienu, Yohana jajenda nndema joka jejipakini na losi luku Yoludani. Jaalandila nakapwagi, “Nzetakya kugaleka mahakau ginu nu kubatiswa ili Sapanga jundekakya mahakau gino.” \v 4 Ngati ekiandiki kitabu saka mlota waka Sapanga Isaya, \q “Mundu jujamali pulukoba, \q ‘Muhandaliya Bambu indela jaki, \q nnyoosha indela jaki! \q \v 5 Kila likemba lipalika kuyelale, \q kila kitombi kikolongu ni kitombi kisoku sitenda kulenganakeka, \q papapendiki piitenda kunyosheka, \q indela jiliha jiitenda kunyosheka na kuba sapi. \q \v 6 Na bandu boti bagubona uwokovu waka Sapanga!’ ” \p \v 7 Ndienu bandu bingi bunzendila Yohana ili jaabatisa, najombi jaapwagila, “Mwanganya mwa bandu bilijoka! Nya jojumpwagi nhwesa kujepa inyela yaka Sapanga yeyihikaje? \v 8 Nhenga mahengu gagalangi nkotwiki mahakau. Mwipwaaga, ‘Ibulahimu ndi hoku witu!’ Numpwagi sakaka, Sapanga jubi nuuwesu ukung'anambu malibu haga gabia bana baka Ibulahimu! \v 9 Ndienu, lipengu abei punhina ji mikongu, na henu nkongu gokapi wanga kupapa matunda ga sapi biitenda kuguseku nukuguleke pamwotu.” \p \v 10 Nsambi wa bandu gundalukiya, “Henu tutenda kike?” \p \v 11 Yohana jaajibua, “Mundu jojubi ni ingobu ibele ambaguliya jwangakuba nayu, jojubi na posu ampekya jwini inzala.” \p \v 12 Nabombi baajopa kodi bahika ili baabatisa, bundalukiya, “Mbola, natwe tutendaa kyane?” \p \v 13 Najombi jwaapwagila, “Mwijopa kodi ngolongu kupeta yebupangi.” \p \v 14 Nabombi aka alonda bundalukya, “Natwe tutenda kyane?” \p Najombi jaajibua, “Mwinyaga hindu yaka mundu jokapi kwa makili wala mwankopake mundu jokapi jola. Ntosika na sebundepa.” \p \v 15 Bandu ebabiya ahobale gagiipitila, bandu boha bawasaliya mmyoju lijambu laka Yohana kupwaga jombi ndi Kilisitu Nkombosi. \v 16 Papuje Yohana jaapwagila boti, “Nenga numbatisa kwa masi, lakini juhika junuwesu kupeta nenga, jojuwe ne ngasembalika hata kujinama kummbopo ng'oji ya makobasi gake. Jombi jaambatisa kwa Loho jaka Sapanga na kwa mwotu. \v 17 Jombi jubi ni kipalu saki mumaboku gaki, najombi jupeta inganu yaki, jubeka pamu mwikikoku saki na jwijosa mwegeu mumwotu wanga kususuka masoba goha.” \p \v 18 Henu, kwa malobi gangi gingi Yohana jabia jakaalandila bandu Lijambu la Amboni nakahingamaki ang'anambua indela yabu. \v 19 Lakini Yohana andosa Helodi nkolongu juku ku Galilaya, ndaba anzukwi Helodia, nhwanu waka nndongu waki, na majambu gangi gingi giliha gajatei Helodi. \v 20 Helodi jajonzukiya ubaja waki sunkukonga Yohana mkipungu. \s Yesu atenda kumbatisa \r Matei 3:13-17; Maluko 1:9-11 \p \v 21 Bandu boti pajajomula kwaabatisa, ndienu Yesu batenda kumbatisa, na pajabiya jakaloba, mahundi gatenda kuyekuka, \v 22 na Loho jaka Sapanga anhulukiya jabi na nhyega ngati ngunda. Jajowanika sauti kuhuma kunani kwaka Sapanga, “We wamwanango jonugupaile, gutei kunenganela.” \s Aka hoku baka Yesu \r Matei 1:1-17 \p \v 23 Yesu ejatumbulya lihengu jabi na yaka makomi matatu, na bandu baambusiya jombi mwana waka Josepu, mwana waka Heli. \v 24 Heli jabi mwana waka Matati, Matati jojabi mwana waka Lawi, Lawi jojabii mwana waka Meliki, Meliki jojabii mwana waka Yanai, Yanai jojabii mwana waka Josepu, \v 25 Josepu jojabi mwana waka Matatiasi, Matatia jojabii mwana waka Amosi, Amosi jojabii mwana waka Nahumu, Naumu jojabii mwana waka Hesili, Hesili jojabii mwana waka Nagai, \v 26 Nagai jojabi mwana waka Maati, Maati jojabii mwana waka Matatia, Matatiasi jojabii mwana waka Shemeni, Shemeli jojabii mwana waka Yoseki, Yoseki jojabii mwana waka Yuda, \v 27 Yuda jojabi mwana waka Yohanani, Yohanani jojabii mwana waka Lesa, Lesa jojabii mwana waka Zelubabeli, Zelubabeli jojabii mwana waka Shetieli, Shetieti jojabii mwana waka Neli, \v 28 Neli jojabii mwana waka Meliki, Meliki jojabii mwana waka Adi, Adi jojabii mwana waka Kosamu, Kosamu jojabii mwana waka Elimadamu, Elimadamu jojabii mwana waka Eli, \v 29 Eli jojabi mwana waka Yoshua, Yoshua jojabii mwana waka Eliezeli, Eliezeli jojabii mwana waka Yolimu, Jolimu jojabii mwana waka Matati mwana waka Lawi, \v 30 Lawi jojabi mwana waka Simoni, Simoni jojabii mwana waka Yuda, Yuda jojabii mwana waka Josepu, Josepu jojabii mwana waka Yonamu, Jonamu jojabii mwana waka Eliakimu, \v 31 Eliakimu jojabi mwana waka Melea, Melea jojabii mwana waka Mena, Mena jojabii mwana waka Matata, Matata jojabii mwana waka Natani, Natani jojabii mwana waka Daudi, \v 32 Daudi Jojabi mwana waka Yese, Yese jojabii mwana waka Obedi, Obedi jojabii mwana waka Boazi, Boazi jojabii mwana waka Salumoni, Salumoni jojabii mwana waka Nashoni, \v 33 jojabi mwana waka Aminadabu, mwana waka Alimini, mwana waka Heziloni, mwana waka Pelesi, mwana waka Yuda, \v 34 jojabi mwana waka Yakobu, mwana waka Isaka, mwana waka Ibulahimu, mwana waka Tela, mwana waka Naholi, \v 35 jojabi mwana waka Selugi, mwana waka Leu, mwana waka Pelegi, mwana waka Ebeli, mwana waka Sala, \v 36 jojabi mwana waka Kainamu, mwana waka Alifikisadi, mwana waka Shemu, mwana waka Noa, mwana waka Lameki, \v 37 jojabi mwana waka Metusela, mwana waka Enoki, mwana waka Yaledi, mwana waka Mahalaleli, mwana waka Kainamu, \v 38 jojabi mwana waka Enoshi, mwana waka Seti, mwana waka Adamu, jojabi mwana waka Sapanga. \c 4 \s Kulengwa kwaka Yesu \r Matei 4:1-11; Maluko 1:12-13 \p \v 1 Yesu jahuma ku losi luku Yoludani koni jutweli Loho jaka Sapanga na Loho jaka Sapanga jundongua mbaka pulukoba. \v 2 Hoku jalengwa ni Lijobi kwa masoba makomi nu nsesi. Mumasoba ge gala goka ngasejakuliki sokapi na masoba ge gala egajomuka jilijoannya inzala. \p \v 3 Lijobi lumpwagila, “Ana we wa Mwana waka Sapanga, gulipwagila lilibu lende libiya libumunda.” \p \v 4 Lakini Yesu ampwagila, “Aandiki, ‘Mundu ngasejutama sa kula libumunda pena.’ ” \p \v 5 Ndipala, Lijobi lundongua Yesu mbaka pikitombi kilasu, nukundangi kwa mala jimwa ukolongu woti gupundema poka. \v 6 Lijobi lumpwagila, “Nagupekia ubambu ukolongu nu ulumbi, ndaba yoti ambeki nepani, nane niwesa kumpeke mundu jokapi jonumpai. \v 7 Nagupekia yenieyi yoka, ana gung'ungamali.” \p \v 8 Yesu ampwagila, “Aandiki, ‘Gungungamalya Bambu Sapanga waku, nukuntumaki jombi pena.’ ” \p \v 9 Ndienu Lijobi lunzukua Yesu mbaka ku Yelusalemu nukumbeka kunani pikibekubeku sikipaga sa Nyumba jaka Sapanga. Ampwagila, “Ana we wa Mwana waka Sapanga, ulilekala toka pamba mbaka pai. \v 10 Ndaba ahandiki, ‘Sapanga jaalagalakya atumi baki bu kunani kwaka Sapanga bugulonda.’ \v 11 ‘Nabombi bagujukua mwamaboku gabu, walikobando kugolu kwaku pililibo.’ ” \p \v 12 Lakini Yesu ampwagila, “Ahandiki, ‘Gwanndenga Bambu Sapanga waku.’ ” \p \v 13 Lijobi palajomula kundenga Yesu kwa kila sindu, andeka kipindi kisokopi. \s Yesu jutumbuli lihengu laki ku Galilaya \r Matei 4:12-17; Maluko 1:14-15 \p \v 14 Ndi Yesu ejakelubukiya kundema uku Galilaya, koni jutweli makili ga Loho jaka Sapanga. Majambu gaki gaenia ku Galilaya na ndema ya pambipi. \v 15 Jombi jabiya jaabola bandu mu nyumba yabu yukuketangane Ayaudi, na bandu boha batenda kundumbali. \s Yesu bunkana ku Nazaleti \r Matei 13:53-58; Maluko 6:1-6 \p \v 16 Ndienu, Yesu jakelubuka ku Nazaleti, pandu pajukoli. Lisoba lu Kupomulela, jajenda mu nyumba jukuketangane Ayaudi ngati ejayobalile. Jajema nukusoma Maandiku ga Sapi kwa sauti. \v 17 Bumpekya kitabu saka Isaya jojabii Mlota waka Sapanga. Ejayekula, japaketannya pandu paahandiki, \q \v 18 “Loho jaka Bambu jubi panani jangu, \q ndaba juhagwi nenga naapelakya Ahagu Lijambu la Amboni. \q Jundumiki naalandila apungwa kulekakewa, \q na banga kulinga biitenda kulinga. \q Jundumiki kagombo bandu bababone, \q \v 19 nukupwaga masoba \q gahikiki gaka Bambu kagombo bandu baki.” \p \v 20 Yesu ejajomula kusoma, japunga kitabu se sela, ampekya ntumi, ndipala nukutama pai. Bandu boha bababi nkati mu nyumba jukuketangane Ayaudi butupila mihu. \v 21 Najombi jaapwagila, “Lihandiku lende lenzowini litimi lelenu pamwakabii mwakajoaniya.” \p \v 22 Bandu boti bundongaliya sapi, balwehuka na malobi gaki ga sapi gajabia jakapwaga. Bapwaga, “Boo, jonzo le nga mwana waka Josepu?” \p \v 23 Yesu jaapwagila, “Manyiki mwibwagila lilobi lende, ‘Wa sing'anga gulilamisa wamwete!’ Kabee mwipwaga, ‘Goa gatujowini guhengiki ku Kapelinaumu, enu ugatenda kabee pamusi jaku pambane.’ ” \v 24 Yesu jaendaliya kupwaaga, “Sakaka numpwagi, mlota ngasebunzetake pamusi jaki. \v 25 Nnzoannya! Sakaka numpwagi kwakabi na aka mbomba bingi buku Izilaeli baawii alomi babu kipindi saka Elia. Masoba ge gala ngasejakuniki iyula kwa miyaka mitato na mieyi sita, japitii inzala ngolongu nndema we woti. \v 26 Hata hela Elia ngasebuntumiki kwaka mundu jokapi joawii alomi baki juku Izilaeli, ila pe kwaka mbomba joawii alomi jojutamika ku Selefati nndema juku Sidoni. \v 27 Mumasoba gaka Elisha jojabii mlota waka Sapanga kwabii na bandu bingi bababi aleliki. Ngamundu jokapi jojalamiki ila pe Naamani mwenei juku Silia.” \p \v 28 Bandu boha bababii mu nyumba jukuketangane Ayaudi pabajowana malobi ge haga bayomiki ngamaa. \v 29 Bajema, bunkamula Yesu kwa makili nunkangi kunza ja musi, bumpelika kunani jikitombi pabasengiki musi wabu. Bumpelika pukegi jilikemba bapala bunkangila pilikemba, \v 30 lakini Yesu jwapeta pikilanda jabu nukuyetuana. \s Mundu jwini kilombu \r Maluko 1:21-28 \p \v 31 Ndipala Yesu jahuluka mbaka ku Kapelinaumu musi uku Galilaya. Mlisoba lu Kupomulela jabiya jaabola bandu. \v 32 Basangia uwesu gojabinaku pajabiya jutenda kubola. \v 33 Mnyumba jukuketangane Ayaudi, jabi mundu jwini kilombu, jajamalya nukupwaga, \v 34 “Gupala gututenda ki twenga wa Yesu uku Nazaleti? Guhikiki le kutukoma? Nenugumanye, wehapa ntumisi wa Sapi waka Sapanga!” \p \v 35 Yesu jikilakalya kilombu se sela, “Tumbala! Gumboka mundu hoju!” Kilombu suhabua pai mundu we jola palongi ja bandu boha, nukumpita bila kunhumisa. \p \v 36 Bandu boka basangii ngamaa, bakapwagannya, “Ganiaga mabolee bole? Mundu we hoju jubii nu uwesu na makili gukulakali, kilombu na sombi nukunzoanela.” \v 37 Ndienu majambu gaka Yesu gaeni pundema poti puku Galilaya. \s Yesu jalamisa bandu bingi \r Matei 8:14-17; Maluko 1:29-34 \p \v 38 Yesu jaboka munyumba jukuketangane Ayaudi, jajenda munyumba jaka Simoni. Jaakolila akoanu baka simoni alwala homa ingali, nabombi bundoba Yesu jalamisa. \v 39 Ndienu Yesu jahika nukujenda pambipi najombi, nukujilakali homa je jela. Homa je jela jumboka, apalapa jatenda kujumuka, nukutumbuli kwaatelake posu. \p \v 40 Lyoba palabiya lakajingala, bandu bundetila Yesu agonzu ba kila namuna, najombi jaabekila maboku gaki kwa kila nngonzu, nakwaalamisa boti. \v 41 Ilombu yaapita bandu bingi, yajamalia koni yakapwaga, “Wehapa Mwana waka Sapanga!” \p Lakini Yesu jiilakaliya na ngasejiijetakali kupwaga sokapi, ndaba yumanyiki jombi ndi Kilisitu Nkombosi. \s Yesu jaalandi bandu muma nyumba gukuketangane Ayaudi \r Maluko 1:35-39 \p \v 42 Kilabu jaki pulukela Yesu jajenda kunza ja musi pandu panga bandu. Bandu batumbulya kuntaputa, ebumbona bumpengalya jiiboka. \v 43 Lakini Yesu jaapwagila, “Ahelahe mbalika kaalandi bandu Lijambu la Amboni lu Ubambu Ukolongu waka Sapanga mmisi jengi kabee, ndaba ndi sejundumi Sapanga kuhenga.” \p \v 44 Ndienu jwaendalya kaalandi bandu mu nyumba yukuketangane Ayaudi buku ndema uku Yudea. \c 5 \s Yesu jaakema banafunzi bu uhwanzu \r Matei 4:18-22; Maluko 1:16-20 \p \v 1 Lisoba limu, Yesu jabiya jujemiki pulutengu juhanga uku Genesaleti na papuje bandu batei kuntwelale koni babiya anyongaliti, bajoannya Lilobi laka Sapanga. \v 2 Jijibona minhwatu jibeli mulutengu ju nhanga, jebijileka alobo homba bababia abokani apiti kutabulana ilepa yabu. \v 3 Yesu jajingala munhwatu gumu waka Simoni, ampwagila Simoni juhegakya nhwatu kuhuma mulutengu ju nhanga mbaka mmasi. Ndipala jatama pai nukugubola nsambi wa bandu koni jubi munhwatu. \p \v 4 Pajajomula kubola, ampwagila Simoni, “Gukanga nhwatu we hogu mbaka papanyoliki ndienu wakalekala ilepa yaku mmasi gulopua homba.” \p \v 5 Simoni ampwagila, “Bambu! Tuhengiki lihengu likolongu le heli kelukelu bila kupata sindu sokapi. Lakini ndaba gupwagi wehapa, nyenda kuleke ilepa mmasi.” \v 6 Balekala ilepa yabu mmasi na balopwi homba hingi ngamaa, mbaka ilepa yabu yatumbulya kujenduka. \v 7 Henu baakema ajabu bababi mu nhwatu gongi ahika kwaajangati. Bahika, batwelakiya minhwatu joti mibeli homba mbaki yapala kuhobe mmasi. \v 8 Simoni Petili ejagabona ganiaga, ampegila magoti Yesu koni jakapwaga, “Bambu boka palongi jangu ndaba nepani mii na mahakau!” \p \v 9 Simoni pamu na ajaki boa basangia ndaba ja homba hingi yebalopula. \v 10 Yakobu na Yohana bana baka Zebedayu, bababii aloi ajaki Simoni batenda kusangaa ahelahe. Yesu ampwagila Simoni, “Wijogopa, tumbuka sajenu nukuendele nagutenda gubia waaleta bandu kwangu ngati ewabii gulobo homba nukupeleka kunyumba.” \p \v 11 Ndienu, pabaleta pe minhwatu jela pulutengu ju nhanga, bagaleka goti, nukunzengale Yesu. \s Yesu andamisa mundu jojuleliki \r Matei 8:1-4; Maluko 1:40-45 \p \v 12 Yesu ejabi musi gumu, kati ja misi ja hoku, jahika mundu jumu jojuleliki nhyega joti. Nngonzu we hoju eambona Yesu, jahabuka sukunzinamii, nukundoba Yesu, “Bambu, nagupai guwesa kunyambisa.” \p \v 13 Yesu janyoosha kuboku, angusa nukupwaga, “Mbala! Gunyambisika!” Apalapa kuleleka kwatenda kumboka. \v 14 Yesu ampwagila, “Wampwagi mundu jokapi. Ila gujenda, ukililangia kwaka nngolu nkolongu ukapia litambiku ngati Musa ejulagalakya, ili bandu boti abona wehapa gulamike.” \p \v 15 Lakini majambu gaka Yesu gajoanika ngani kila pandu. Bandu bingi bahika kunzoane na bapala jaalamisa magonzu gabu. \v 16 Lakini Yesu kila mala jwajenda pandu panga na bandu, kola andoba Sapanga. \s Yesu andamisa mundu jojulei \r Matei 9:1-8; Maluko 2:1-12 \p \v 17 Lisoba limu Yesu pajabiya jutenda kubola, Afalisayu bangi naka abola ba malagalaki kuhuma misi juku Galilaya, ku Yudea nuku Yelusalemu, babi pala. Makili gaka Bambu gabia pamu najombi jakalamisa agonzu. \v 18 Apalapa bandu bangi bahika antogwi mundu jumu jojulei angoniki pu mpandu, bapala kunzingi nkati ili bummbeka palongi jaka Yesu. \v 19 Lakini ndaba ju nsambi wa bandu, ngasebawesiki kunzingi nkate. Ndienu, bakwela panani ju nhagaa bahotula lihotu likolongu punhagaa nukunhulu jojulei we jola pikilanda ja bandu nukumbeka palongi jaka Yesu pamu nilipega laki.\fig Bandu nnsesi bunhulu mundu kupete nhgaa|alt="Four men lowering a man through a roof" src="17 Lowering Man Through the Roof.jpg" size="col" ref="5:19"\fig* \v 20 Yesu ejukubona kuhobale kwabu, ampwagila mundu jojulei, “Nkosiwango, gulekakiwi mahakau gako.” \p \v 21 Abola ba malagalaki na Afalisayu batumbulya kulilaluki beni, “Boo, hajo mundu bo joantondo Sapanga? Nya jojuwesa kulekake bandu mahakao? Sapanga kajika jojuwesa kwaalekake bandu mahakau!” \p \v 22 Yesu jagamanyiki mawasu gabu, jaalalukya, “Nhwasali kike mmyoju jino? \v 23 Sa sekijojwiki, kupwaga, ‘Gulekakiwi mahakau,’ au kupwaga, ‘Jema gujendaje?’ \v 24 Ndienu, mbala mmanya Mwana waka Mundu jubi nuuwesu pundema ukulekake mahakau ga bandu.” Papuje ampwagila mundu jojulei we jola, “Jema, jukua lipega laku gujenda kuyumba jaku.” \p \v 25 Apalapa, mundu we jola jajema palongi jabu, jajukua lipega laki. Jajenda kunyumba jaki koni akundumbalya Sapanga. \v 26 Boti basangii ngamaa! Bajogupa nuku nndumbali Sapanga koni apwaga, “Lelenu twagabweni majambu gagasangasa!” \s Yesu ankema Lawi \r Matei 9:9-13; Maluko 2:13-17 \p \v 27 Egapeta ganiaga, Yesu japita kunza ambona jojujopa kodi jumu joankema Lawi, jutemi mu nyumba jukulepe kodi. Yesu ampwagila, “Nyengalya!” \v 28 Lawi jajema, nukukileka kila sindu nukunzengale Yesu. \p \v 29 Ndipala Lawi antendila Yesu tipati ngolongu kunyumba jaki. Nilikundi la bandu likolongu la baajopa kodi na bandu bangi babia akula pamu najombi. \v 30 Lakini Afalisayu bangi naka abola ba Malagalaka baayomila banafunzi baki bakapwaga, “Ndaba jaki nkula na kunywa pamu na bandu bajopa kodi na baabi na mahakao?” \p \v 31 Yesu jaajibua, “Babii bomi ngaseampala sing'anga, ila baabi agonzu ndi babumpala sing'anga. \v 32 Ngasenhikiki kakema bandu baamboni palongi jaka Sapanga, ila babi na mahakau, ajetakya mahakau gabu.” \s Yesu bundaluki kupete kupunga kula posu \r Matei 9:14-17; Maluko 2:18-22 \p \v 33 Bandu bangi bumpwagila Yesu, “Banafunzi baka Yohana mmbatisa mala jingi apunga nu kuloba, hata banafunzi baka Afalisayu ahenga ahelahe. Lakini banafunzi baku akula na kunywa.” \p \v 34 Yesu jaajibua, “Boo, nhwesa le kwaapenga babaakokiki pandoa kula posu na akati abii na bambu jojupunga ndoa? Ngakuwesikana! \v 35 Lakini lisoba lihika bambu ndoa pabamboa kati jabu, muda we hogu ndi pabipunga kula posu.” \p \v 36 Yesu jaapwagila lilenganu lende, “Mundu ngasejuseku kibambu si ingobu inyai nukusone mwiingobu jejilai. Ana jutei hela, kiijendula ingobu jejilai jejela, ni kibambu si ingobu inyai ngasilengani ni ingobu jejilai je jela. \v 37 Nga mundu jojujege divai inyai mumipuku jealenganaki na ngosi ja mwandi. Ana jutei hela, divai inyai jela jitenda kututumuka nukujendu mipuku jealenganaki na ngosi je jela, divai jiitenda kujitika ni mipuku jealenganaki na ngosi jitenda kuhalabika. \v 38 Lakini bandu abeka divai inyae mumipuku jealenganaki na ngosi inyae! \v 39 Nga mundu jojupala kunywa divai ja mwandi na divai inyai, ndaba jiipwaga, ‘Divai ja mwandi ndi ja sapi.’ ” \c 6 \s Mabole kupete Lisoba lu Kupomulela \r Matei 12:1-8; Maluko 2:23-28 \p \v 1 Lisoba limu lu Kupomulela Yesu jabiya jupeta pikilanda ja matui gi inganu. Banafunzi baki batumbulya kupanyu ipambiku yi inganu, bapulua inganu yaki kwa maboku, nakula. \v 2 Afalisayu bangi andalukiya, “Ndaba jakii nhenga lijambo leakaniki kutenda Lisoba lu Kupomulela?” \p \v 3 Yesu jaalalukya, “Boo, ngasensomiki lee sejahenga Daudi pamu na ajake pababii ni inzala? \v 4 Daudi jajingala mu Nyumba jaka Sapanga, jajukua mabumunda gabumpekya Sapanga, nakula. Kabee gangi jaapekya ajaki. Malagalaki gaka Musa gunkana mundu jokapi kula mabumunda ge haga ila agolu pena ndi baatakiwa kula.” \p \v 5 Ndipala Yesu jaapwagila, “Mwana waka Mundu jubi nuwesu Mlisoba lu Kupomulela.” \s Mundu junu kuboku kokulei \r Matei 12:9-14; Maluko 3:1-6 \p \v 6 Lisoba lengi lu Kupomulela Yesu jajingala kubola mu Nyumba jukuketangane Ayaudi. Mu nyumba mola jabi mundu jojulei kuboku kwaki kwa malele. \v 7 Aka abola bangi Malagalaki na Afalisayu bapala apata kikopakale sukunkamuli Yesu. Henu babia andingali ngamaa ana andamisa mundu Lisoba lu Kupomulela. \v 8 Lakini Yesu jikimanyiki sebawasalya, ampwagila mundu jojulei kuboku jola, “Hika gujema pikilanda pamba.” Mundu we jola jajema nukujenda kujema pikilanda. \v 9 Ndipala Yesu jaapwagila, “Nundaluki mwanganya, boo, mu Lisoba lu Kupomulela sapi le kuhenga lijambu la sapi au kuhenga lijambu lilyaa, kundamisa mundu au kunkoma?” \v 10 Jaalinga bandu boti bababi pala, ampwagila mundu we jola, “Nyoosa kuboku kwaku.” Jahenga ngati Yesu eampwagila, nu kuboku kwaki kwatenda kulama. \p \v 11 Lakini bombi bayomiki ngamaa batumbulya kupwagani sindu siliyaa sukuntenda Yesu. \s Yesu jahagu atumi kumi na abeli \r Matei 10:1-4; Maluko 3:13-19 \p \v 12 Mmasoba gala Yesu jajenda kukitombi, jatama kelukelu akundoba Sapanga. \v 13 Ekwakusa, Yesu jaakema banafunzi baki. Jaahagula banafunzi komi na abeli nakakema atumi. \v 14 Bajahagula be ndi Simoni, joampekia Yesu liina Petili na Andilea nnuhuna waki na Yakobu na Yohana na Pilipi na Batolomayu. \v 15 Matei na Tomasi na Yakobu mwana waka Alufayo na Simoni jowankemika Zelote, mundu jojukomane nndema waki. \v 16 Yuda mwana waka Yakobu na Yuda Isikaliote, joang'alumbuka Yesu. \s Yesu jubola nakalamisa bandu \r Matei 4:23-25 \p \v 17 Yesu pajahuluka pikitombi pamu na banafunzi baki, jajema puubamba ni likundi likolongu la banafunzi baki. Bandu bingi bababi pala bahuma nndema yoka yuku Yudea, na Yelusalemu na babahuma nndema yoka yuku kumbwani ja Tilo na Sidoni. \v 18 Bandu haba bahika kunzoane Yesu nu kulamiswa magonzu gabu. Kabee bandu baang'alika ni ilombu bahika nukulamiswa. \v 19 Bandu boa bapala kunngusa Yesu, ndaba makili gabia gumpita nkati jaki na kwaalamisa bandu boti. \s Kupengalewa nu kung'ong'ateka \r Matei 5:1-12 \p \v 20 Yesu jaang'anumbukya banafunzi baki, nukupwaga, \q “Mpengaliwi mwanganya mombii mwahagu, \q ndaba Ubambu ukolongu waka Sapanga gwinu. \q \v 21 Mpengaliwi mwanganya mommbii ni inzala sajenu, \q ndaba mwitenda kutupi!” \q Mpengaliwi mwanganya mondela heno, \q Ndaba mwitenda kutogule! \p \v 22 “Mpengaliwi mwanganya ana bandu bitenda kunsuki, biitenda kummbagu nukuntondoo nukumpwaga mwanganya mwaabaja, ndaba jaka Mwana waka Mundu! \v 23 Ntoguliya nukuhina haga pagipitila ndaba nhupi jinu bammbekia kunani kwaka Sapanga. Hela ndi aseja babu ebaatendila alota. \q \v 24 Lakini mwing'alika mmbanganya mombi na mali gingi, \q ndaba mwanganya nntoguli mmwoju jino! \q \v 25 Mwingalika mwaanganya montupi sajeno, \q ndaba pamwibia ni inzala! \q Mwiing'alika mwanganya montogule sajenu, \q ndaba mwagubona usungu nukulela!” \p \v 26 “Mwiing'alika ana bandu boti bandumbalya mwanganya sapi! Ndaba hela ndi aseja babu baahengila alota biisoli.” \s Kapala babunsuki \r Matei 5:38-48; 7:12a \p \v 27 “Lakini numpwaji mmbanganya monyoane, mwaapala abaja binu, na mwahengila ga sapi babunsuki, \v 28 Mwapengila bandu bala babundiga, nakalobe kwaka Sapanga bandu babuntende galiya. \v 29 Mundu ana jugulapwi lituku limu, gung'anumbukiya ni lituku lengi, mundu najugunyagiki puti jaku, gundekila jujukua ni likoti laku. \v 30 Jokapi jojuguloba sindu gumpekiya, na mundu jojugunyaga hindu yaku gwipala jugukelubukiya. \v 31 Mwatendila bandu banhengila ngati empala buntendila mwanganya.” \p \v 32 “Anamwapai babumpala mwanganya pee, boo, mwiipata nhupi bole? Hata baabi na mahakau baapala babapala bombi! \v 33 Ana mwahengi ga sapi bandu babuhenge mwanganya ga sapi mwiipata mbengee bole? Hata baabi na mahakau ahenga ahelahela! \v 34 Ana mwaakopisi bandu banhobale bundepa, boo, mwiipata mbengee bole? Hata baabi na mahakau baakopesa ajabu nu kuhobale bakelubukya.” \v 35 “Lakini mwaapala babunsuki mwanganya nakatende gasapi, mwaakopisa bila kunhobale kunkelubuki. Ndienu hupi jinu jibia ngolongu kunani kwaka Sapanga na mwiibia mwabana baka Sapanga jojubi kunani ngani. Ndaba jombi jwa amboni kwa bandu banga kunsengu na bandu abaya. \v 36 Mmbia ni ikia ngati Atati binu ebii ni ikia. \s Kwaatemu bandu bangi \r Matei 7:1-5 \p \v 37 “Mwaatemu bandu bangi na Sapanga ngajantemu. Mwaang'alisa bangi na Sapanga ngajanng'alise, mwaalekakya bangi na Sapanga jaanndekakya mwanganya. \v 38 Mwapekia bandu bangi yeapala na Sapanga jampekya, nanamu mwiijopa kipemu sekitweli mukuboku mbaka kujitika. Ndaba kipemu sentumi kwa bandu bangi, Sapanga jiitumia kipemu sese kwinu.” \p \v 39 Ndienu Yesu jaapwagila lilenganu lende, “Boo, jwanga kulinga le juwesa kundongo jwanga kulinga nnzake? Ngahela! Boti biabukiya mulibomba. \v 40 Mbolee ngaseampeta mmbola wake, lakini mbolee anajujomwi kubolwa kwaki jukuba ngati mmbola wake. \p \v 41 “Ndaba jakii ukibona kijola mmihu juku nnzaku, lakini ngaseulibona lumbagau lolubii nndiu jaku? \v 42 Guwesa boo, kumpwagi nndongu wako, ‘Nndongu wango, leka nuguboi lumbagau nndiu jaku,’ na wamweti ngaseulibona lijola lelibii nndiu jako? We ulikopake waamboni! Guboa oti lijola lelibii nndiu jaku, ndienu wiilinga sapi nukukibona kijola sekibii nndiu juku nndongu waku. \s Nkongu na matunda gaki \r Matei 7:16-20; 12:33-35 \p \v 43 “Nkongu wa sapi ngasegubeleka matunda giliya, wala ngakuba nkongu uliya gogubeleka matunda ga sapi. \v 44 Bandu bugumanya nkongu kupete matunda gaki, lakini bandu ngakuwesa kutongo matunda gabagakema tini kuhuma mumi gwandu, wala ngaseatongo zabibu kuhuma mmbigili. \v 45 Mundu jwa amboni jupia gagabi ga sapi kuhuma gajagabei mmwoju jaki, na mundu juliya jupia gagabi giliya kuhuma nkati gajabei mmwoju jake. Ndaba mundu julonge gagatweli mmwoju jake.” \s Bandu abeli baasenga nyumba \r Matei 7:24-27 \p \v 46 “Ndaba jakii nngema, ‘Bambu, Bambu,’ nakoni ngasenntenda ganumpwagila ntenda gala? \v 47 Nampekya lilenganu lelilengana na mundu jojupalika kuhika kwangu nenga. Jojupalika kuhika kwangu ndi mundu jojujoane malobi gangu nakugahenga ngati ekupalika. \v 48 Hoju julengana na mundu, jojusenga nyumba, sukuhemba pai ngani pililibu, nukusenga nyumba je heji panani jaki. Esahika kikoka ngasesawesa kujinyua nyumba, ndaba basengiki sapi. \v 49 Lakini jokapi jojujoana malobi gangu bila kugatenda ngati ekutakiwa, hoju julengana na mundu jojasengiki nyumba munsangi bila kuhemba ngani. Kikoka esahika, masi gijinyua nyumba nukujihabu, na nyumba joti jatenda kubomboka!” \c 7 \s Yesu andamisa ntumi juku nkolongu wa alonda juku Loma \r Matei 8:5-13 \p \v 1 Yesu pajajomula kupwaga majambu gala kwa bandu, jajenda ku Kapelinaumu. \v 2 Kokuje jabi nkolongu jumu jwa alonda makomi komi juku Loma, jojabi nu ntumi waki joampai ngani. Ntumi we hoju jutendika kulwala jahegalya kuwa.\fig Nndonda jwa Aloma|alt="A Roman centurion" src="08 Centurion.jpg" size="col" ref="7:2"\fig* \v 3 Nkolongu we jola ejwajowana majambu gaka Yesu, jatuma aseja bakumu buku Uyaudi ajenda kundoba Yesu juhika kundamisa ntumi waki. \v 4 Ebahika kwaka Yesu bundobiki ngamaa, bapwaga, “Kye! Mundu hoju jupalika unzangatiya, \v 5 ndaba jombi jaapai bandu bitu najombi ndi jojutusengiki Nyumba jukuketangane Ayaudi.” \p \v 6 Ndienu, Yesu jajenda pamu na bombi. Ejahegalya kuhika kunyumba jaka nkolongu hoju, nkolongu hoju jaatuma akakosi baki ampwagila Yesu, “Bambu, wing'alika kuika koni, ndaba nenga ngasembalika wenga kujingi nnyumba jango. \v 7 Ndaba nepani ngase mbalika hata kuhika kwako. Lakini pwaga pee lilobi, nu ntumi wa jwiitenda kulama. \v 8 Ndaba namweti kabee mipai ju ukolongu, mi na alonda pai jangu. Ana numpwagi jumu, ‘Jenda!’ Najombi jutenda kujenda, ana numpwagi jongi, ‘Hikaa!’ Najombi jutenda kuhika, ana numpwagi ntumi wangu, ‘Henga ase!’ Najombi jutenda kuhenga.” \p \v 9 Yesu ejajoana ganiaga, jatenda kusangaa ndipala jugung'anumbukya nsambi wa bandu gogwabia gunzengalee, nukugupwagi, “Sakaka numpwaji ngasenumbweni mundu jwana hobale ngati jenze hata ku Izilaeli!” \p \v 10 Ndipala bandu be bala pabahika kunyumba juku nkolongu jwa alonda juku Loma bunketannya ntumi we jola julamiki. \s Yesu anhyoha mwana waka mmbomba joawi alomi \p \v 11 Monikatae, Yesu jajenda ku musi gumu gobugukema Naini na banafunzi baki, koni julongini nu usambi wa bandu. \v 12 Ndienu,Yesu ejahegalya pundyangu nkolongu wa musi, bapitila bandu babatotwi nsiba guku nkombu, nkombu weni jabia mwana wa kanzika kwaka mmbomba joawi alomi. Nu nsambi wa bandu wa musi gola wabi pamu nu mmbomba we jola. \v 13 Bambu ejumbona mmbomba jola, ambonila ikia, ampwagila, “Wilela.” \v 14 Ndipala Yesu, jajenda kukamu uleli we gola, na bababia atotwi uleli gola batenda kujema. Yesu japwaga, “Nkomboo! Nugupwaji jumuka!” \v 15 Nkombu jojawi we jola jatenda kujumuka, nukutumbuli kulonge. Yesu ankabisa nkombu we jola kwa amabaki. \p \v 16 Bandu boka batenda kujogopa nukundumbali Sapanga koni bakapwaga, “Mlota nkolongu jupitii kati jitu. Sapanga juhikiki kwaajangati bandu baki.” \p \v 17 Majambu gaka Yesu gaeniya mu Yudea mwoka na ndema ya pambipi. \s Yeau na banafunzi baka Yohana Mmbatisa \r Matei 11:2-19 \p \v 18 Banafunzi baka Yohana Mmbatisa bajenda nukumpwagi Yohana majambu goti gajahenga Yesu. Najombi jaakema banafunzi baki abeli, \v 19 jaatuma kwaka Bambu bukundalukya, “We lee ndi jojapwaga Yohana Mmbatisa guhika, au tundendaliya jonge?” \p \v 20 Banafunzi bala pabunhikila Yesu bumpwagila, “Yohana mmbatisa jututumiki kwaku tugulalukya, ‘We lee ndi jojuhika, au tundendalya jonge?’ ” \p \v 21 Kipindi aselase, Yesu jabiya jaalamisi agonzu bingi ngamaa, japia bandu bingi ilombu na kwaajangatii banga linga kulinga. \v 22 Ndienu, Yesu jaajibua banafunzi baka Yohana Mmbatisa, “Nnzendannya mukumpwagila Yohana gamwagabweni na ganzoini, banga linga henu atenda kulinga, na ilema atenda kujenda na baaleliki atei kunyambisika na bangajoa atenda kujoana na baawii ateikuyoka na ahagu baalandi Majambu ga Sapi. \v 23 Jupengaliwi mundu jojuhobale nepani!” \p \v 24 Ndienu, banafunzi baka Yohana pababia abohi, Yesu jatumbulya kwaapwagi bandu majambu gaka Yohana, “Pamwajenda kulungwenza mwajenda kulinga kike? Boo, mwajenda lee kulinga nndai lelinyuka nu nhwae? \v 25 Boo! Henu mwajenda kulinga kike? Mwajenda lee kundinga mundu jojuweti ingobu yeinyambike? Bandu baawata ingobu yeinyambiki nukutama kwa laha, atama mumanyumba gu ubambu ukolongu! \v 26 Henu mwajenda kulinga kike? Mwajenda lee kumbona mlota waka Sapanga? Heelo, sakaka lakini mubweni nkolongu kupeta Mlota waka Sapanga. \v 27 Jonioju Yohana jobumpwaga mu Mahandiku ga Sapi, Sapanga japwaga, ‘Nantuma ntumi wangu jugulongulya, jojaguhandaliya indela jaku.’ ” \v 28 Ndienu Yesu jaapwajila, “Numpwagi, Yohana Mmbatisa ndi nkolongu kati ja bandu boti baabelikwi nu mmbomba. Lakini mundu jojubi nsoku mu Ukolongu waka Sapanga ndi nkolongu kupeta Yohana.” \p \v 29 Bandu boa pamu na baajopa kodi ebajowana ganiaga bajetakiya indela jaka Sapanga ndi ja sakaka na haba ndi bababatiswa na Yohana. \v 30 Lakini Afalisayu naka abola ba Malagalaki, bakana gajalagalakiya Sapanga kwabu, kabee bakana kubatiswa na Yohana. \p \v 31 Yesu jaendaliya kupwaga, “Boo! Bandu bikibeleku senze alengana na kike? Alengana na sindu bole? \v 32 Alengana ngati bana baabii kugulio. Akemana beni na beni. ‘Tunzembi mapenenga, lakini ngasemwahiniki! Tunzembi mihambu ja malelu, lakini ngasemwaleile!’ \v 33 Ndaba Yohana Mmbatisa jahikiki, jukubika jupunga kula wala ngase jukunywikaje, nanamu mwapwaga, ‘Yohana jubi ni ilombu!’ \v 34 Mwana waka Mundu juhikiki, jukula na kunywa, nanamu mpwaga, ‘Mundu jonzo jukula ngamaa na julobe ngamaa, nkosi jwa bandu baajopa kodi na baabi na mahakau!’ \v 35 Lakini malangu gaka Sapanga galangi sakaka kwa bandu boka babunzetaki.” \s Yesu munyumba jaka Simoni mfalisayu \p \v 36 Mfalisayo jumu ankokiki Yesu kula posu ja pakamii kunyumba jaki. Yesu jajingala ku nyumba jaka Mfalisayu we hoju, nukutama kula posu. \v 37 Pa musi je pala jabii nyongo jumu jwana mahakau. Ejwajowana Yesu jukula mu nyumba jaka Mfalisayu hoju, mmbomba jahika nilisupa lebalenganaki kwa malibu ga alabasita lelabii na mahuta gaganungii sapi. \v 38 Mmbomba we jola jajema pambipi na magolu gaka Yesu, koni julela na maholi gaki gahabukya mmagolu gaka Yesu. Ndipala jagahungula magolu gaka Yesu kwa majunzu gaki, nukugasonzoo magolu nu kugapakia mahuta. \v 39 Mfalisayu joankoka Yesu jola pajagabona haga, jawasalya mmyoju jaki, “Mundu ajo ana sakaka mlota waka Sapanga, jakamanya mmbomba joankamwi ajo jubii boo, jakamanya jubii na mahakau.” \p \v 40 Yesu ampwagila Mfalisayu jola, “Simoni, mina sindu mbala kukugupwagila.” \p Simoni jajibua, “Ena mmbola, mbwagilaje.” \p \v 41 Yesu jatumbuliya kupwaga, “Bandu abeli babii bunkopiki mundu lupija, jumu jabia jukopiki lupija makomi hamsine, na jongi makomi nhwanu. \v 42 Pabasindwa kulepa lupija lola, mundu we jola jojaakopesa lupija jaalekakya boti abele. Boo nyanye kati jabu joampala ngani mundu jojukopesa lupija jola?” \p \v 43 Simoni jajibua, “Neholale joandekaki lupija lwingi ngani jola ampala ngani jojukopesa jola.” \p Yesu ampwagila, “Gujibwiki sapi.” \v 44 Ndipala Yesu ang'anumbukya mmbomba we jola, nukumpwagi Simoni, “Boo gumbweni lee mmbomba jonzone? Nepani enyingala nnyumba jaku, ngasewambeki masi gu kusamba magolu gangu, lakini mmbomba jonzo jung'olwi magolu gangu kwa maholi gaki nukuputa kwa majunzu gaki. \v 45 Wehapa ngasewanamuki sukunzonzo, lakini mmbomba jonzo tumbuka panyingala pambani ngasejakotwiki kubusu magolu gango. \v 46 Wehapa ngasewangalibisi sukumbaki mahuta kumutu, lakini mmbomba jonzo jumbaki mahuta gaganungi mwamagolu gango. \v 47 Nugupwagi, ndaba julekakewa mahakau gaki gingi, henu jumbai ngani. Jojulekakiwi mahakau kidogu, jupala kidogu.” \p \v 48 Ndienu Yesu ampwagila mmbomba we jola, “Gulekakiwi mahakau gaku.” \p \v 49 Bandu bangi bajabi jukula naku batumbuliya kupwagani, “Hajo mundu boo jojuwesa kulekake mahakao?” \p \v 50 Yesu apwagila mmbomba jola, “Kuhobale kwaku kugukombwi. Jenda sulukwali.” \c 8 \s Aka mbomba babunzangatya Yesu muliengu lyaki \p \v 1 Ebajomula ganiaga, Yesu jayongulitya mmusi ni kwijiji, koni jakalandila bandu Lijambu la Amboni lu Ukolongu waka Sapanga. Mwoha mojapetila jabi pamu na banafunzi baki komi na abeli, \v 2 jalongini kabee na aka mbomba bangi bababi Yesu jaapihiki ilombu nakwaalamisa magonzu. Aka mbomba be ndi Malia juku Magidala, jojabi Yesu ampihiki ilombo saba, \v 3 Yoana nhwanu waka Kuza, kilongosi wapasengu jaka Helodi na Susana na aka mbomba bangi bingi bababii apia hindu yabu hingi kunzangati Yesu na banafunzi baki. \s Malenganu gaka mundu jojupanda \r Matei 13:1-9; Maluko 4:1-9 \p \v 4 Nsambi wa bandu gunzendila Yesu kuhuma kila musi, nu nsambi wa bandu gola pawaketangini pamu, Yesu jaapwajila lilenganu lende. \p \v 5 “Mpanda jajenda kukweta imbeju yaki. Ejwabia jukweta imbeju mulituhi, imbeju yengi yaabuka mwindela. Babapeta mwiindela batenda kuitimbana ni ijuni yakula imbeju ye yela. \v 6 Imbeju yengi yaabukiya puluhombi lolubii pililibu, payamela yatenda kunyala ndaba ubeibei ngasegabii muluombi. \v 7 Yengi yaabukya pimikongu ja miya, mikongu ja miha yela heyakola yatenda kuihinya mimea jejela. \v 8 Yengi yaabuki muluombi lwa sapi, nayombi yamela nukupapa ilebi, kila jimu ja papa nu kujonzukeka mala miya jiimbeju jejapandiki.” \p Yesu pajwapwaga hela japwaga kwa sauti, “Mundu jojubi na makutu gukujoane nujujowana!” \s Ndaba ja malengano \r Matei 13:10-17; Maluko 4:10-12 \p \v 9 Banafunzi baka Yesu bundalukiya ndaba jililenganu lela, \v 10 Yesu jajibua, “Mmbanganya bunhwesisi kumanya indu ya sili yu Ukolongu waka Sapanga. Lakini bandu bangi mbwaga nabu kupete malengano, biilinga lakini biibona, ajowana lakini biihelewa sindu.” \s Yesu julandi ndaba ja lilenganu laka jojupanda \r Matei 13:18-23; Maluko 4:13-20 \p \v 11 “Ndienu ndaba jililenganu le heli ndi jenze, imbeju jilangi Lilobi laka Sapanga. \v 12 Imbeju yeyahabwiki mwindela, ilangi bandu babilijowane lilobe, lakini Lijobi lihika nu kuliboa lilobi mmyoju jabu, ili biihobale nu kulama. \v 13 Imbeju yeyahabuki puluhombi lolubi pililibu lilangi bandu bala babilijone lilobi, bilijopa nukutogule, ila ngase lijingi nkati ja myoju jabu ndaba ngaselibii ni mikega. Bilihobale kwa muda nsokopi, lakini kipindi si milengu ji lijobi akotoka kuhobale lilobi laka Sapanga. \v 14 Imbeju yeyahabuki mwi mikongu ja miha ilangi bandu bala babilijone lilobi laka Sapanga, lakini eaendale kidogu, lilobi laka Sapanga lihinywa nikiholu ndaba jamang'aliku ga mahengu ga kila lisoba, kutokule, kutogule, nukupala kuba na mali gingi hiliya, kwaatenda bandu haba biihendelee kulijetake lilobi laka Sapanga. \v 15 Lakini imbeju yeyahabuki muluhombi lwa sapi ndi jilangi bandu bala babilijone lilobi laka Sapanga nukulikamu kwa mwoju wabu nukulihobale, nukuendele kuhenga ga gundengane Sapanga. \s Kolobohi jeyekali nikitonga \r Maluko 4:21-25 \p \v 16 “Bandu ngase apambaki taa nu kujiyekale nikitonga au kujibeka kwii ji kitanda. Lakini bijibeka pikipanda, ndaba kila mundu jojujingi nkati jugubona unang'anu. \p \v 17 “Sokapi sebikihihiki sibiya pangwendu, na sokapi seyekali simanyikana nakuba pa gwenda. \p \v 18 “Ndienu nzepana na ganzowana, ndaba mundu jokapi jojubi na sindu biitenda kunzonzukela, lakini jwanga na sindu bannyaga hata kidogu sejawasali jubi nasu.” \s Anyongo baka Yesu na alongu baka Yesu \r Matei 12:46-50; Maluko 3:31-35 \p \v 19 Anyongo na alongu baka Yesu batenda kunhiki, lakini ngasebawesiki kuhika pambipi jaki ndaba ju nsambi wa bandu. \v 20 Mundu jumu ampwagila Yesu, “Anyongo baku na alongu baku ajemiki kunza, apala kugubona.” \p \v 21 Yesu jaapwajila, “Anyongo bango na alongu bango ndi babilijowane lilobi laka Sapanga nukulihenge lihengu.” \s Yesu julakali majeba gatulia \r Matei 8:23-27; Maluko 4:35-41 \p \v 22 Lisoba limwa Yesu jakwela munhwatu pamwa na banafunzi baki na kwaapwagi, “Tulombuka tujenda kwii junhanga.” Ndipala, batumbulya sapwali. \v 23 Ebabiya mwindela, Yesu jagosila lugonu. Apalapa kimbonga kikolongu satumbuka kupoga mu nhanga, masi gatumbuka kujingi nkati ju unwatu, boti baegaliya kuwa. \v 24 Banafunzi bunzendila Yesu nukunzumu nu kumpwaji, “Bambo, Bambo! Tutenda kuwa!” \p Yesu jajumuka nu kukilakali kimbonga se sela na majeba ga masi, nayombi yatenda kukotoka. Nunhanga watulia nuuu. \v 25 Ndienu Yesu jaalalukiya banafunzi baki, “Kuobale kwii kubi kwako?” \p Lakini bombi basangii, bajogopa koni bakapwaganya, “Boo! Jonujuwe nyanye? Mbaka jikilakali kimbonga na majeba nayombi itenda kunzowanela!” \s Yesu andamisa mundu jwinikilombu \r Matei 8:28-32; Maluko 5:1-20 \p \v 26 Yesu na banafunzi baki baendaliya na sapwali, bahika kumbwani uku nndema uku Gelasi, jejibii kwii junhanga uku Galilaya. \v 27 Yesu ejwabiya juhuluka pee kuhuma munhwatu kumbwani, jwaketangana na mundu jojabii niilombu. Mundu we jola ngasejawatiki ingobu kwa masoba gingi, jukubika ngasejutama nkati ja nyumba, lakini jukubika jutama ku matengela. \v 28 Eambona pe Yesu, jalela nuku jileke pai palongi jaka Yesu nukujamali koni jakapwaga kwa sauti, “We wa Yesu Mwana waka Sapanga Wogubii Kunani Ngani! Boo gupala ki kwangu nenga? Nuguloba, gwing'alisa!” \v 29 Mundu we jola japwaga hela ndaba Yesu jabia jikipwagi kilombu se sumpita mundu we jola. Kilombu se hesi kikubika suntukali mundu we hoju mala jingi. Hata ana bandu babia bunzigali nkati koni mumagolu na mumaboku babiya bunkongiki kwi minyolu, lakini jombi jukubika jutenda kuseku. Kilombu se sela kikubika sunzombate mbaka pulungwenza. \p \v 30 Yesu andalukiya, “Lihina laku wa nyanye?” \p Anzibua, “Nsambi waalonda.” Japwaga hela ndaba jabii ni ilombu hingi. \v 31 Ilombu ye yela yundoba Yesu jaipwaji ijenda ku libomba lilasu langa na mwisu. \p \v 32 Pambipi na pala wabi nsambi nkolongu wa magolobi gatenda kula pikitombi. Ndipala ilombu ye yela yundoba Yesu jiijetakya yagajingala magolobi, najombi Yesu jajetakiya yagajingala magolobi. \v 33 Ilombu yela yumpita mundu jola, nukujingi mumagolobi gala. Nsambi wa magolobi gola gwatila pikiheleu kikolongu nu kujingii munhanga, nukuwele mmasi. \p \v 34 Alimu ba magolobi bala ebabona goti gala ga gahengiki, batenda kutila bajenda kaalandi bandu kumusi nuku ijiji. \v 35 Bandu bajenda kulinga ga gapiiti, pabahika kwaka Yesu, bumbona mundu jola joyumpitaa ilombu jutemi pambipi na Yesu, juweti ingobu, malangu gaki gunkelubuki kabee. Bandu boka batenda kujogopa. \v 36 Bandu bala bababona lijambu lela baalandila bandu Yesu heandamisa mundu jola. \v 37 Ndienu bandu bu nndema uku Gelasi saakamwi kiholu kikolongu. Ndipala bundoba Yesu juboka kwabu, ndienu Yesu jakwela munhwatu, nu kuboka. \v 38 Mundu jola joyumpitiki ilombu andoba Yesu, “Nandi noba nyenda pamu na wenga.” \p Lakini Yesu ngase anzetaki kujenda naku, ila ampwagila, \v 39 “Gubuja ku nyumba wakaalandila bandu majambu goka makolongu ga juguhengi Sapanga.” \p Ndienu, mundu jola jajenda musi goti nakaalandi bandu majambu ga junhengi Yesu. \s Kamwali waka Yailo nu mbomba jumu atenda kulamiswa \r Matei 9:18-26; Maluko 5:21-43 \p \v 40 Yesu ejwakelubuka upandi gongi gunhanga, nsambi nkolongu wa bandu gunzopa sukutogule ndaba boti batenda kundendale. \v 41 Ndienu jahika mundu jumu joakema Yailo, jojabii kilongosi jwa nyumba jukuketangane Ayaudi. Jililekala mwamagolu gaka Yesu, andoba jujenda kunyumba jaki, \v 42 ndaba kamwali waki wa kajika, jwana yaka komi ni mibele, jwabiya juhegale kuwa. \p Yesu ejwabiya jutenda kujenda, nsambi wa bandu gwatenda kunhinya pandi yoka. \v 43 Muunsambi wa bandu gola, jwabi mmbomba jumu pikilanda ju unsambi wa bandu gola, jojuwe jwabi mmbomba junu ugonzu gukujahuka kwa miaka komi ni mibele, kabee jwabiya jutumi hindu yaki hingi kwaka sing'anga, nga mundu jojawesa kunndamisa. \v 44 Mmbomba we jola ampwata Yesu sumunyuma, nukugusa mu lupeta lwi ingobu yaki, apalapala ugonzu waki hukujahuka watenda kulama. \v 45 Yesu jalalukiya, “Kanono! Nya jojung'usike?” \p Bandu boka batenda kukana. Petili japwaaga, “Bambu, nsambi wa bandu guguyongalwiti nukuguhinya.” \p \v 46 Lakini Yesu japwaga, “Nemanyiki mundu jutei kung'usa, ndaba nilijowani makili gangu gandei kumbita.” \v 47 Mmbomba jola pajilibona ngasejuwesa kulihiya, japitila koni jakabagaja sukujogopa. Jililekala pamagolu gaka Yesu. Ndipala japwaga pa bandu boha ndaba jukugusa ingobu jaka Yesu nu kulama. \v 48 Yesu ampwagila mmbomba jola, “Kamwali wango, kuhobale kwaku kugulamise. Gujenda sulukwali.” \p \v 49 Yesu pajabiya jakoni jakalongela, jahika ntenga kuhuma ku nyumba jaka Yailo. Ampwagila Yailo, “Kamwali waku juwile, ndaba jaki kunsumbu Mmbola?” \p \v 50 Lakini Yesu ejwajowana ganiaga apwagila Yailo, “Gwijogopa, we guhobaliya pena, na mwana waku mbaka julame.” \p \v 51 Yesu pajahika kunyumba jaka Yailo, jaakana bandu biijingi nkati pamu najombi ila ajingala pe Petili na Yohana na Yakobu na amabu na ahengo baka kamwali we jola. \v 52 Bandu boka babiya bakalela nukulobalake ndaba jaka kamwali jola. Lakini Yesu jaapwagila, “Mwilela, ndaba kamwali ngase juwile ila jutei kugone pee.” \p \v 53 Bandu boti bunheka Yesu ndaba babia amanyiki kamwali jola juwii. \v 54 Ndipala Yesu ankamula kuboku kamwali jola nukumpwaagi, “Mwanango, jumuka!” \v 55 Kamwali jola womi waki unkelubukiya kabee, apalapa jatenda kujumuka. Ndipala Yesu jaaloba bumpekia posu kamwali. \v 56 Ahengo na amabu baki basangii ngamaa, lakini Yesu jaakanakiya bampwagi mundu jokapi sekipitii. \c 9 \s Yesu jaatuma banafunzi baki komi na abeli \r Matei 10:5-15; Maluko 6:7-13 \p \v 1 Yesu jaakema pamu banafunzi baki komi na abeli, jaapekia makili nu uwesu gwakaboa bandu ilombu, nakwalamisa agonzu. \v 2 Ndienu jaatuma ajenda bakaalandila bandu lijambu lu Ukolongu waka Sapanga nakalamisa agonzu. \v 3 Jaapwagila, “Mwiitoto sindu sokapi emwijenda mwiindela, mwitoto ndonga, wala kibwahila, wala posu, wala lupija, wala ingobu ibeli. \v 4 Nyumba jokapi jemwijingala nukunzopa, mwakatama momu mbaka pamwiboka mwikijiji se hesi. \v 5 Bandu nabunkaniki kunzopa, mmbokaniya musi we hogu, nanamu emwibia ntenda kuboka mwikung'unda luhombi mwamagolu ginu jibiya nginyuli kwabu jukunkana kunzowane.” \p \v 6 Ndipala, banafunzi batenda kuboka, bapeta kila hijiji koni bakaalandila bandu Lijambu la Amboni nakalamisa agonzu kila pandu. \s Lujogopu lwaka nkolongu Helode \r Matei 14:1-12; Maluko 6:14-29 \p \v 7 Nkolongu Helodi juku Galilaya, pajabona majambu goha gagahengika. Jajogupa ndaba bandu bangi babiya apwaaga, Yohana mmbatisa juyokiki. \v 8 Bandu bangi bapwaga Elia jutei kupitii, na bangi bapwaga jombi ndi jumu ja alota baka Sapanga ba mwandi, jutei kuyoka. \v 9 Helodi japwaaga, “Yohana mmbatisa we nunsekwii kimutu, jo nyowana majambu gake hoju nyane?” Najombi japala ammbona. \s Yesu jaapeke posu bandu bingi \r Matei 14:13-21; Maluko 6:30-44; Yohana 6:1-14 \p \v 10 Atumi bala pabakelubuka bumpwagila Yesu goha gabahengiki. Yesu jaajukua banafunzi baki nukujenda nabu pandu panga na bandu kumusi uku Betisaida. \v 11 Lakini bandu ebamanya kobapiti, batenda kunkagu. Yesu jaajopa, na kwaabola Ukolongu waka Sapanga egubii nakalamisa boka babapala kulama. \p \v 12 Palajingala lyoba, banafunzi komi na abeli bala bunzendila Yesu nukumpwagi, “Waapwagila bandu haba ajendaninnya kwijiji ya pambipi na kwamatui bakataputa posu na pandu pukugone, ndaba pamba je pulungwenza.” \p \v 13 Lakini Yesu jaapwagila, “Mwaapekia mwanganya poso akulaje.” \p Nabombi bunzibua, “Twepani tubii na mabumunda unhwano na homba ibele pena. Boo gupala lee tujenda twabeti twakaalombila posu bandu behaba?” \v 14 Papuje babii akanalomi ngati elupu unhwano. \p Yesu jaapwagila banafunzi baki, “Mwapwagila bandu beaba atama malundumalundu ga bandu makomi nhwanu.” \p \v 15 Banafunzi baki batenda ngati ejaapwagila, na bandu boti batama pai. \v 16 Ndipala Yesu jajukua mabumunda unhwanu na homba ibeli yela, jalingalya kunani kwaka Sapanga kwaka Sapanga, nukuipengee. Ndienu janukula mabumunda nahomba, nakaapeke banafunzi baki baabagila bandu. \v 17 Bandu boha bakula, nukutupi. Na banafunzi baki batondwi makombu gagaigali itonga yeyatweli komi ni ibeli. \s Petili jujetake kuundomu waki Yesu ndi Kilisitu nkombosi \r Matei 16:13-19; Maluko 8:27-29 \p \v 18 Lisoba limu Yesu jabiya kajika jaki andoba Sapanga. Banafunzi baki babi bunzendila pajubii, najombi jaalalukiya, “Boo bandu apwaga ne nanyane?” \p \v 19 Nabombi bapwaga, “Bandu bangi apwaga we wa Yohana Mmbatisa, bangi apwaga we wa Elia na bangi apwaga jumu kati ja Alota baka Sapanga ba mwandi jojuyokiki.” \p \v 20 Najombi jalalukiya, “Mwanganya boo, mpwaga ne nanyane?” \p Petili japwaga, “Weapa ndi Kilisitu weguhumiki kwaka Sapanga.” \s Yesu julongale kuwa kwaki \r Matei 16:20-28; Maluko 8:30; 9:1 \p \v 21 Ndipala Yesu jaakanakiya mwampwagi mundu jokapi lijambu le hele. \v 22 Ahelahe Yesu jaapwagila, “Mwana waka Mundu jupalika kung'alika ngamaa nu kunkana aseja na agolu akolongu na abola ba Malagalaki. Jwiitenda kukomeka lakini jwiyoka mlisoba la tatu.” \p \v 23 Ndipala Yesu jaapwagila bandu boha, “Mundu jokapi najupai kunyengale ne, kupalika julikana na majambu gaki mweni nukujuku nsalaba waki, junyengaliya. \v 24 Mundu jokapi jojupala kugugombo womi waki mweni, jitenda kuguhoa, lakini mundu jojuhoa womi waki ndaba jami ne jaguokuwa womi waki wamasoba goha. \v 25 Boo sanzangatiya kii mundu ana jupatiki kila sindu su punndema pane koni na julihoa mweni? \v 26 Mundu jojumonee nepani iyoni pamu na mabolee gangu, Mwana waka Mundu jaambonila iyoni mundu we hoju pajihika mu ulumbi waki nu ulumbi wa Ahengo nu ulumbi wa atumisi ba asapi bu kunani kwaka Sapanga. \v 27 Numpwagi sakaka, abii bangi apamba ngabikuwi mbaka pabagubona Ukolongu waka Sapanga.” \s Yesu jung'anambuka kubonikana waki \r Matei 17:1-8; Maluko 9:2-8 \p \v 28 Egapeta masoba nani tumbuka ejapwaga majambu ge gala, Yesu anzukua Petili na Yakobu na Yohana bakwela pikitombi kundoba Sapanga. \v 29 Yesu pababiya jakaloba, bumbona jakang'anumbuka pamihu, ni ingobu yaki yabia iyuu kwejakweja. \v 30 Apalapa bandu abeli babia alonge naku. Bandu be haba babia Musa na Elia, \v 31 babonikana abi muulumbi gukunani kwaka Sapanga kwaka Sapanga na bakalongila na Yesu lijambu la kuwa kwaki kokwipitila ku Yelusalemu. \v 32 Petili na ajaki babi agosi lugonu, na pabajumuka bugubona ulumbi waka Yesu, baabona na bandu abeli bajabi jujemiki nabu pamwa. \v 33 Musa na Elia pababia bakaboka, Petili ampwagila Yesu, “Bambu, sapi twe kutama pambane. Tusenga indamba hitatu, simwa sako, simwa saka Musa na sengi saka Elia.” Lakini Petili ngasejamanyiki sejikipwaga. \p \v 34 Petili ejwabiya jakalongila, gapitila mahundi nakaayekale, na banafunzi bajogapa ngamaa liundi elaayekaliya. \v 35 Sauti japita kuhuma mulihundi, “Jonzo ndi Mwanangu jonuwagwi, munzowaniya.” \p \v 36 Sauti ejatumbala, Yesu jabonikana jubii kajika jaki. Banafunzi batumbala kinunu na ngasebumpwagi mundu jokapi sindu sebikibweni masoba ge gala. \s Yesu andamisa nkombu jwini ilombu \r Matei 17:14-18; Maluko 9:14-27 \p \v 37 Elwahika lukela Yesu na banafunzi baki atatu bahuluka kuhuma kukitombi, nu nsambi wa bandu jatenda kuketangana nabu. \v 38 Mundu jumwa mu nsambi we gola jajamalia kwa sauti, japwaga, “Mmbola! Nuguloba gundingaliya mwanango, ndaba jonioju mwanawa wakajika! \v 39 Kilombu kikuba kitenda kuntukali nukunhenga jujamalia, sunzege kihindu hindu, ni lihuluhulu lumpita kukanu nukuendale kunng'alisa na ngase sundekakeye kanyata! \v 40 Naalobalakiya banafunzi baku bikiboha kilombu, lakini ngasebawesike.” \p \v 41 Yesu japwaga, “Mmbanganya mwabandu bikibeleku sanga kuhobale na sekihobiki! Boo ndama na mwanganya nukunhinakali mbaka lile?” Ndipala ampwagila mundu we jola, “Gunndeta mwanawaku we pamba.” \p \v 42 Nkombu we jola ejwabiya anzende Yesu, kilombu se sela suhabua pai nukunzege kihindu hindu. Lakini Yesu jikilakaliya kilombu, nukundamisa nkombu we jola nukunkelabu kwa ahengo baki. \v 43 Bandu boka basangia ku uwesu nkolongu waka Sapanga. \s Yesu julongale kabee kuwa kwaki \r Matei 17:22-23; Maluko 9:30-32 \p Bandu ebabiya bakona bakasangia majambu goha gajutei Yesu, jaapwajila banafunzi baki, \v 44 “Nnzowaniya sapi malobi ganga gambala kumpwaji! Mwana waka Mundu jupalika kunkabisa mwamaboku ga bandu.” \v 45 Lakini banafunzi baki ngasebamanyiki ndaba lilobi heli, ndaba lijambu leheli babibia baahihiki kwabu ili biimanya, nabombi bajogipi kundaluki Yesu ndaba ja malobi haga. \s Nya jojubi nkolongu? \r Matei 18:1-5; Maluko 9:33-37 \p \v 46 Banafunzi baka Yesu batumbuliya kubisana nya jojubii nkolongu kati jabu. \v 47 Lakini Yesu jamanyiki kuholale kwabu, ndipala anzukua mwana nsoku nukumbeka pambipi jaki, \v 48 ndipala jaapwajila banafunzi baki, “Mundu jokapi joanzopa mwana nsoku ngati jonzo kulihina langu, junyopa nenga. Na mundu jokapi jojinyopa nepani, ahelahe anzopa jojundumiki nepani. Ndaba mundu jokapi jojubii nsoku kati jinu jibia nkolongu kupeta boti.” \s Jwanga kupengana na numbanganya jubi upandi wino \r Maluko 9:38-40 \p \v 49 Yohana jajangila kupwaga, “Bambu, tumbweni mundu jumu jakaapia ilombu kulihina lako natwe tunkana ndaba jombi nga jumu wito.” \p \v 50 Lakini Yesu ampwagila Yohana na banafunzi bangi, “Mwankana, ndaba mundu jokapi jwanga kupengana na mwanganya jubii pamu na twee.” \s Bandu bikijiji sa Samalia akana kunzopa Yesu \p \v 51 Masoba gaka Yesu gukujukulika kujenda kunani kwa mahundi kwaka Sapanga pagaeliya, Yesu japala kujenda ku Yelusalemu. \v 52 Jaatuma atumi bundonguliya na ajenda mwiijiji yuku Samalia ili bukuhandaliya kila sindu. \v 53 Lakini bandu buku Samalia ngase bunzopike, ndaba bamanyiki jujenda ku Yelusalemu. \v 54 Banafunzi baki, aka Yakobu na Yohana ebagabona haga, bundalukiya Yesu, “Bambu, boo gupala tundoba Sapanga juhuluwa mwotu kuhuma kunani kwaka Sapanga gwatiniya tikitiki ngati ejatei Elia?” \v 55 Yesu jang'alumbukiya nakalakali. \v 56 Ndipala Yesu na banafunzi baki bajenda mwikijiji sengi. \s Majambu gagapaliki kumpwata Yesu \r Matei 8:19-22 \p \v 57 Pababi mwiindela, mundu jumwa ampwagila Yesu, “Nagupwata kwokapi kola kowijenda.” \p \v 58 Yesu jaapwagila, “Mabwea gabi ni imbaku yabu ni ijuni ibi ni ihui yabu, lakini Mwana waka Mundu ngasejubi na pandu pukupomulela wala pukubeka kimutu saki.” \p \v 59 Yesu ampwagila mundu jongi, “Bwata.” \p Lakini mundu jola japwaga, “Bambu gunendaliya hoti muja ku nyumba nakaataga atati bango.” \p \v 60 Yesu ampwagila, “Waaleka baawii haba baataga ajabu, ila we gujenda ukalandila bandu lijambu lu Ukolongu waka Sapanga.” \p \v 61 Mundu jongi kabee ampwagila, “Bambu nagujengaliya lakini lendaliya hoti nakaatabuka alongu bango.” \p \v 62 Yesu ampwagila, “Mundu jokapi jojutumbuka kulema koni jakalinga munyuma ngasejuwesa kujangati sokapi mu Ukolongu waka Sapanga.” \c 10 \s Yesu jaatuma banafunzi makomi saba na abele \p \v 1 Ndipala Yesu jasagula banafunzi bangi makomi saba na abele nakaatuma abeliabeli, bundonguliya kila mwikijiji na kila pandu pajapala kujenda. \v 2 Yesu jaapwagila, “Ilebi yukuhusa ibii hingipi, lakini bandu bukuhuna asokopi. Ndienu, munndoba jwini lituhi jaatuma bandu bukuhusa mulitui laki. \v 3 Henu nnzendaniya, nuntuma mwanganya ngati matoli gi likondoo pikilanda jiimei. \v 4 Mwijuku lupija wala mpuku, wala mitamaduni, wala mwandamuki jokapi mwindela. \v 5 Nyumba jokapi jemwakajingala, mwakatumbulya kwaalamu ana, ‘Lukwali lubia mu nyumba jenze!’ \v 6 Najubi mundu jojupala lukwali, lukwali lwinu lwibia naku mundu hoju lakini ana ngase jubii mundu jojupala lukwali, lukwali lwinu lwitenda kunkelabuki. \v 7 Ntama mu nyumba heji, mwakakula nakunywa kila sebampekia, ndaba jojuhenga lihengo jupalika kulepwa malepu gaki. Ntama mu nyumba jenhiki mwiboka kujenda nyumba jengi. \v 8 Musi gokapi gomwakajingala na bandu na bunzopiki mwakakula sindu sokapi sebukumpekia, \v 9 mwaalamisa agonzu babi pala, na mwakaapwagila bandu, ‘Ukolongu waka Sapanga guhegali kwinu.’ \v 10 Lakini nanzingi mmusi gokapi na bandu akaniki kunzopa, mwakapita, mkapetannya mwindela yabu koni mwakapwaga, \v 11 ‘Hata luombi lwa musi winu gagakamulini mwamagolu gitu, tugakung'unda ndaba jinu kulangi ntei liyaha. Lakini mmanya ukolongu waka Sapanga gunhegali.’ \v 12 Numpwaji sakaka mlisoba lu kutemu kwaka Sapanga bandu ba musi uku Sodoma awesa kuhinakali kutemuliwa na Sapanga kuliku bandu ba musiwe hogu! \s Misi janga kuobale \r Matei 11:20-24 \p \v 13 “Misi mwikiboni mwa bandu muku Kolazini! Msimwikiboni mwabandu buku Betisaida! Ndaba ana ndondukela yeyahengika pala gakahengiki ku Tilo nuku Sidoni, bandu baapala bakawata magunila nukupaki malihu ili kulangi alekaki mahakau gabu. \v 14 Mlisoba luku kutemu, bandu ba misi juku Tilo nuku Sidoni biiwesa kunhinakali kutemuliwa na Sapanga kupeta mwanganya. \v 15 Na mwabandu buku Kapelinaumu! Boo bantondabiya mbaka kunani kwaka Sapanga? Ngahela! Bandekala mbaka koajenda bandu baawile!” \p \v 16 Yesu jaapwaga banafunzi baki, “Mundu jokapi jojunzoane mwanganya, junyoane nepani, na mundu jokapi jojunkana mwanganya, jungana nenga. Na mundu jokapi jojungana nenga, ankana jojundumiki nenga!” \s Bandu makomi saba na abele bala atenda kubuja \p \v 17 Mwoni katai bandu makomi saba na abeli bakelubuka bakatoguliya ngamaa, bakapwaga, “Bambo, kuliina laku twabenga ilombu nayombi nukutujetake.” \p \v 18 Yesu jaapwajila, “Nilibweni lijobi lakahabuka ngati unang'anu ukitobi kuhuma kunani kwaka Sapanga kwaka Sapanga. \v 19 Nzoaninya! Numpeki ukolongu, ndienu nhwesa kutimba lijoka ni kipelela, na mwagawesa makili goa gili Lijobi na nga gutendi sindo. \v 20 Lakini, mwitogule ndaba ilombu yuntei kunzetakela, ila ntoguliya ndaba mahina gi gahandikwi kunani kwaka Sapanga.” \s Yesu jutenda kutogule \r Matei 11:25-27; 13:16-17 \p \v 21 Kipindi aselasela, Yesu jatoguliya ngamaa ku uwesu wa Loho jaka Sapanga, japwaaga, “Atati, Bambu jukunani kwaka Sapanga nu kundema, nukusengu ndaba majambu ganga gwaahihiki babi na malangu na asomi, nawe waalangi bana asoku! Atati, hela ndi ekugulengani.” \p \v 22 Ahelahela Yesu jaendaliya kupwaaga, “Atati bangu ambeki hindu yoka. Nga joammanyiki mwana ila Atati, wala joamanyiki Atati ila mwana, na boka Mwana bajwahagwi kwaayekuli kwaka Sapanga.” \p \v 23 Ndienu Yesu jang'alumbukiya banafunzi baki kajika jabu nakapwagi, “Apengaliwi babagabona gamwagabona mwanganya! \v 24 Numpwagi sakaka, alota baka Sapanga bingi na aka bambu akolongu batokuliya bagabona gamwagabona mwanganya, lakini ngasebagabwene, nukujoane sela senzoane, lakini ngasebawesiki kujoane.” \s Lilenganu laka mundu jwaamboni juku Samalia \p \v 25 Mbola wa Malagalaki jajema kundenga Yesu, nukundaluki “Mbola, ndenda kike anambai mbata womi wa masoba goa?” \p \v 26 Yesu andalukiya, “Boo, aandiki kike mmalagalaki gaka Musa? Guelewa bole?” \p \v 27 Mundu jola japwaaga, “Gumpala Bambu Sapanga waku kwa mwoju waku woti, kwa loho jaku joti, na kwa makili gaku goti, kwa malangu gaku goti, na gumpala nnzaku ngati eulipala wamwete.” \p \v 28 Yesu ampwagila, “Gupwagiki sapi. Tenda ahelahela nawe gwibia na womi wa masoba goa.” \p \v 29 Lakini mundu we jola koni jupala jubonikana jombi wamboni, andalukiya Yesu, “Boo nnzangu wee ndi nyanye?” \p \v 30 Yesu ampwagila, “Jabii mundu jumu jabia juhele kuhuma ku Yelusalemu kujenda ku Yeliko. Pajabiya mwiindela buntukalya manzolinzoli, bunnyaga hindu yaki nukundapu, bundeka jugoni pala juhegale kuwa. \v 31 Monikatai japeta nngolu nkolongu jumu juhelee piindela jela, lakini eambona mundu joandapwi we jola japeta kulutengu. \v 32 Ahelahe Mlawi jumu ejahika pala ammbona mundu jola najombi japeta kulutengu. \v 33 Lakini mundu jumu juku Samalia jojwabia jujenda sapwali jaki. Eambona, ammbonila ikia. \v 34 Anzendila, ampakia mahuta na divai nukukonga ilonda yaki sapi, nukunkwea mliponda laki, ampelika mu nyumba ja ageni nukunnwaa. \v 35 Kilabu jaki Msamalia jola japia lupija dinali ibele nukumpeke mwana nyumba, nukumpwagi, ‘Muntunza mundu jonzo, paniikelubuka nakulepa sokapi sewijonzukya kutumi.’ ” \p \v 36 Ndipala Yesu jalalukya, “Gubona boo kati ja atatu be haba, nya jojabonakini nzake jake mundu jobuntukali manzolinzoli?” \p \v 37 Mbola wa Malagalaki jola ampwagila, “Joambonila hikia.” \p Yesu ampwagila, “Nawe gujenda kahenga ahelahela.” \s Yesu jujenda ku nyumba jaka Maluta na Malia \p \v 38 Yesu na banafunzi baki pababiya ajenda sapwali, bajingala mwikijiji simwa. Mmbomba jumu joakema Maluta anzopa Yesu mu nyumba jaki. \v 39 Maluta jwabi numbeli waki joakema Malia, jojuweni jatemi pambipi na Yesu, na jabia jakajowannya mabole gaka Yesu. \v 40 Lakini Maluta jwabiya juhenga mahengu gingi. Ndipala, anzendila Yesu nukundaluki, “Bambu, ngasegumona le nnuhuna wangu hoju juneki mahengu goti henga kajika jango? Gumpwagila junyangatyaje.” \p \v 41 Lakini Bambu ampwagila, “We Maluta, mbona guhangajika kwa majambu gingi, \v 42 lakini sindu simu pe sekipalika. Na Malia juhagwi sindu sa sapi, wala ngamundu jukunnyagaje.” \c 11 \s Yesu jaabola banafunzi baki kundoba Sapanga \r Matei 6:9-13; 7:7-11 \p \v 1 Lisoba limu, Yesu jabi pandu akundoba Sapanga. Ejajomula kuloba, mbolee waki jumu apwagila, “Bambo, tuloba utubola kundoba Sapanga ngati Yohana Mmbatisa ejwaabolaa banafunzi baki.” \p \v 2 Yesu jaapwagila, “Pamundoba Sapanga mpwaaga ana, \q ‘Atati bitu! \q Lihina laku la Sapi lilumbilika, \q Ukolongu waku guhika. \q \v 3 Gutupekiya posu jitu ja kila lisoba. \q \v 4 Gutulekakiya mahakau gitu, \q ngati twenga etwalekake bandu boti babutuhengi liyaha. \q Wala watubeka mwimilengu.’ ” \p \v 5 Ndienu Yesu jaapwagila banafunzi baki, “Tupwaga kati ji jumu jubi nukosi waki, jwajenda kunyumba jaki pamahiku nukumpwagi, ‘Nkosi wango, nanoba gumbeke mabumunda matatu, \v 6 ndaba nkosi waa jojubii kusapwali juhikiki kunyumba jango, nane ngase mina posu.’ \v 7 Najombi koni jubi nkati jakapwaga, ‘Gwinzumbua nepani! Nepani mbungiki nndiyangu, nepani na bana bangu tugoni. Nganhwesi kujumuka kukupeke sokapi.’ \v 8 Numpwagi sakaka, hata ana mundu hoju ngajwiijumuki kumpeke posu nkosi waki ndaba nkosi waki lakini ndaba ngasejubona iyoni kuendalee kuloba, ndienu mwoni katai jwiijumuka nukumpeke sokapi sela sejupala.” \v 9 “Ndienu numpwagila, nndoba nanamu biitenda kupekea, ntaputa nanamu mwiitenda kupata, nhotima nanamu biitenda kunhogule nndyango. \v 10 Ndaba mundu jokapi jojuloba jwiitenda kujopa, na mundu jokapi jojutaputa jwiitenda kujupata, na mundu jokapi jojuhotima biitenda kunhogule nndiyango. \v 11 Atati boo kati jinu mwana waki ana anndobiki homba ampekia lijoka? \v 12 Au najulobiki lihombi, apekia lee kipeleli? \v 13 Ana mwanganya, mombi na mahakau mmanyiki kwaapeke bana bi hindu ya sapi, boo atati binu bu kunani, nga lee baapekee Loho jaki bandu babundoba!” \s Yesu na Beluzebuli \r Matei 12:22-30; Maluko 3:20-27 \p \v 14 Lisoba limwa Yesu jwabiya jupia kilombu kuhuma kwaka mundu sesuhengika mundu we hoju jubia kimumuta. Ni kilombu esumpita mundu we jola jatumbuliya kulonge, bandu basangii ngamaa. \v 15 Lakini bandu bangi bapwaga, “Haba, abenga ilombu kwa makili gaka Belizebuli, nkolongu wii hilombu.” \p \v 16 Bandu bangi bapala kundenga Yesu, bapala julangila nginyuli kuhuma kunani kwaka Sapanga yeilangi Sapanga antei kuntuma. \v 17 Lakini Yesu jamanyiki kuholale kwabu, ndienu jaapwajila, “Ukolongu wokapi gogubaganiki makundimakundi nukukomana ngasegutama, lukolu lolubaganika lweni kwa lweni lwitenda kuwa. \v 18 Ana Lijobi gogubaganiki nukulipenga lyeni, ukolongu waki gwijema bole? Mbwaga hela ndaba mwanganya mpwaga ne menga ilombu kwa makili gaka Belizebuli. \v 19 Ana ne mbia ilombu kwamakili gaka Belizebuli, boo bandu bii apia ilombu kwa makili gaka nyanye? Ana hela bandu binu mwabe biitenda kuntemu! \v 20 Lakini ana mbia ilombu kuuwesu waka Sapanga, nala mmanya ukolongu waka Sapanga guhikiki kwiinu. \p \v 21 “Mundu jwana makili pajulonda nyumba jaki kwa hindu yukukomane ngondu, hindu yaki ngakuwesa kunyagika. \v 22 Lakini ana juhikiki mundu jongi jwanamakili kupeta jombi, jwiitenda kunndapu nukuwesa, jwiinyaga hindu yaki yukukomane ngondu yejuihobale yela nukubaga hindu yebunnyagiki. \p \v 23 “Mundu jokapi jwanga kuba upandi wangu hoju jundenda kumbenga, na mundu jokapi jwanga kubonga pamu nanepani jutenda kupesangana. \s Kilombu kukelabuki kwa mundu \r Matei 12:43-45 \p \v 24 “Kilombu esumpita mundu, kijendajenda pandu panga na masi kitaputa pandu pukupomule. Ana ngasekipatiki pandu pukupomule salipwagila, ‘Niikelubuka mu nyumba jangu monapita.’ \v 25 Henu ekikelabuka nukuketane nyumba apyagi sapi nukubeka kilasindu sapi. \v 26 Ndienu kijenda kujuku hilombu yengi saba yeibi na makili kuliku sombi. Nayoti hijenda nukunzingi mundu we jola. Henu hali jaka mundu we jikuba jiliha kuliku pajatumbuka.” \s Kutogule kwa sakaka \p \v 27 Yesu pajwabia jupwaga majambu haga, mmbomba jumwa kuhumaa munsambi we gola japwaga Yesu, “Mbanga mmbomba jojugubeliki nukukujoha!” \p \v 28 Lakini Yesu japwaga, “Lakini mbanga ngani bandu babilijone lilobi laka Sapanga nukulijetake.” \s Bandu apala nginyuli \r Matei 12:38-42 \p \v 29 Nsambi wa bandu egwabiya guendale kujonzukeka, Yesu jaendaliya kwaapwagi, “Kibeleku senze sa bandu banamahakau kipala nginyuli. Ngakipati nginyuli jokapi ila nginyuli jaka Yona jela. \v 30 Ngati Yona ejabi nginyuli kwa bandu buku Ninawi, ndi Mwana waka Mundu ejibiya nginyuli kwa bandu bikibeleku senze. \v 31 Lisoba lu kutemu, Malikia juku Sheba jihika nukupwa bandu bikibeleku senze abii na mahakau, ndaba jombi ja huma kundema jaki nukuhika kujowane mabole gana malangu gaka Bambu Nkolongu Solomoni, lakini pamba jubii mundu nkolongu kupeta Selemani. \v 32 Mulisoba lu kutemu bandu, bandu buku Ninawi bijema nukupwaga bandu bikibeleku senze abii na mahakau, ndaba bombi balekakiya mahakau gabu hebajogwana pee malandi gaka Yona. \s Unang'anu gwa nhyega \r Matei 5:15; 6:22-23 \p \v 33 “Nga mundu jojupambaki taa nu kujiyekale au kuiya nikitonga, lakini jujibeka pikipanda ili bandu baajingi nkati bugubona unang'anu. \v 34 Liu laku ndi taa ja nhyega jaku. Ana liu laku libii sapi, nhyega jaku joha jikuba na unang'anu. Lakini ana liu laku libii lyaa, nhyega jaku joka jitwelila lwii. \v 35 Henu ulilenda, unang'anu gogubii nhyega jaku ili gwiikuba na lwii. \v 36 Ndienu, nhyega jaku joka najitweli unang'anu, ana ngakuba pandu pokapi papabii na lwii nhyega joka jiitenda kunang'ana ngati taa ejinang'ana na unang'anu waki.” \s Yesu jaataki Mafalisayu na abola ba Malagalaki \r Matei 23:1-36; Maluko 12:38-40 \p \v 37 Yesu ejajomula kulongela, Mfalisayu jumwa ankoka Yesu kula posu ku nyumba jaki. Ndienu Yesu jajingala nkati jatama nakula posu. \v 38 Mfalisayu jola jasangii kumbona Yesu jukula posu bila kusamba maboku. \v 39 Ndi Bambu jaapwagila, “Mmbanganya mwaka, Afalisayu nngolo nnzipuli na sahani kunza, lakini nkati ja mioju jino jitweli ndokule ja wii nu ubaya. \v 40 Mmbanganya ngasembi na malango! Boo Sapanga jojundenganaki kunza ngalee ndi jojundenganaki nuukate? \v 41 Henu mwapekia ahagu hindu yeibii nkati ja mioju jii na kila sindu kwinu kiibia sapi palongi jaka Sapanga. \p \v 42 “Lakini musi mukiboni mwaka Mafalisayu! Ndaba mwaajopa bandu zaka hata manyoi gaganungi nunsisa nakila aina jilikolu, lakini ngasempala kwaatende bandu majambu ga sapi palongi jaka Sapanga na nkotoka kumpala Sapanga. Kutaki kuba hoti mwabandu baamboni bila kugaleka gangiaga. \p \v 43 “Musimukiboni mwaka Afalisayu! Ndaba mpala kutama hiteu yeibii palongi munyumba jukuketangane Ayaudi, nukundamu kwi hisima kugulihu. \v 44 Musimukiboni! Ndaba mmbi ngati matenge gagilihihiki, na bandu apeta panani bila mwabeti kumanya.” \p \v 45 Mmbola jumu jwa Malagalaki ampwagila, “Mbola, egulonge hela gututondo kabee natwenga!” \p \v 46 Yesu jaapwagila, “Musimukiboni na mwanganya mwabola bamalagalaki! Ndaba mwatweka bandu misigu jejitopiki janga kutotoleka, koni mwabee ngasennyosa hata maboku gino kwajangati. \v 47 Musimukiboni, ndaba mwasenge matenge alota baka Sapanga babakomika na aseja bino. \v 48 Mwanganya mwabee mwagabweni nuku jezetake goha gabahenga aka aseja binu ndaba bombi baakoma alota baka Sapanga, nananu nsengale matenge gabu. \v 49 Henu malobi gasapi gaka Sapanga gapwaga ana, ‘Naatuma alota baka Sapanga na atumisi, lakini bangi biitenda kaakoma na bangi kwaang'alisa.’ \v 50 Henu bandu bikiibeleku senze sipata azabu ndaba jakakoma alota baka Sapanga boka tangu kutumbuka nndema, \v 51 tumbuka kukomeka kwaka Abeli mbaka kukomeka kwaka Zakalia, jobukoma pikilanda ja mesa jukupiiki litambiku na pandu pa sapi. Sakaka numpwaji kibeleku senze bitenda kukitemu kwa majambu goti haga. \p \v 52 “Musimukiboni mwaabola bamalagalaki mbanganya! Ndaba nhihiki upunguu gukuelewa. Mwabe ngasennzingi na mwaapengali bandu baapala kujingi!” \p \v 53 Yesu ejaboka pala, Mafalisayu na abola ba Malagalaki batumbuliya kumpenga sukundaluki maswali gingi, \v 54 ili bunkamula kwa sindu sokapi sejiilongila. \c 12 \s Yesu jaalakali bandu babilikopake baamboni \r Matei 10:26-27 \p \v 1 Kipindi bandu bingi aketangini pamu mbaka kukanyatana. Yesu jatumbulya kulonge na banafunzi baki, “Nzepana amila jaka Afalisayu, bandu babilikopake baamboni. \v 2 Sindu sokapi sebikiyekali kiitenda kuyekuliwa, nasokapi sebikihihiki sitenda kuyekuliwa. \v 3 Ndienu, kila sealongi palwii sijowanika pu unang'anu, na sokapi sebalongila nkati koni nndyangu apungiki, siilandiwa pagwendu kunani ju nhaga. \s Nya juku nnzogopa \r Matei 10:28-31 \p \v 4 “Numpwagi mmbanganya mwakosi bangu, mwaajogopa bandu baakoma nhyega pena lakini ngaseawesa kuhenga sindu sengi siliya ngani. \v 5 Lakini mitinundangia jukunzogopa. Munzogupa jola ana junkomiki mundu, juwesa kundeke mundu wehoju mu mwotu wa masoba goha. Numpwagi, hoju ndi munnzogupa. \p \v 6 “Boo iweba nhwanu ngase alombesa kwi lingengalema pena? Lakini nga kiweba hata simu sejukijegwa Sapanga. \v 7 Lakini hata majunzu gukumutu jinu atei kugabalanga goka. Mwijogopa, ndaba mwanganya mpalika ngani na Sapanga kupeta iweba. \s Kunzetake nukunkana Kilisitu \r Matei 10:32-33; 12:32; 10:19-20 \p \v 8 “Numpwagi sakaka, mundu jokapi jojunyetake nepani pa bandu, Mwana waka Mundu najombi anzetakiya palongi ja atumi bu kunani baka Sapanga kupwaga mundu hoju waki. \v 9 Lakini mundu jokapi jojungana palongi ja bandu, najombi Mwana waka Mundu ankana palongi ja atumi bu kunani baka Sapanga.” \p \v 10 “Mundu jokapi jojwiipwaga lilobi luku mpenga Mwana waka Mundu, jwitenda kulekakewa mahakahu haga, lakini joantondo Loho jaka Sapanga ngajulekakewi. \p \v 11 “Pabampelika mwanganya palongi ja nyumba jukuketangane Ayaudi na palongi ja akolongu na palongi ja aka kilongosi, mwijogopa namna jukulilonge. \v 12 Ndaba Loho jaka Sapanga jwammbola sukulonge kipindi semwipala kulonge.” \s Malenganu gaka mundu nng'ang'a jwana mali gingi \p \v 13 Mundu jumwa jojwabi mu nsambi wa bandu apwagila Yesu, “Mbola, mpwagila nndongu wangu tubagana hindu yebutuleki atate bito.” \p \v 14 Yesu jaapwagila, “Nkose wango, nya jojumei nepani mia namundu jukuamuli au kubaganisa hindu hii?” \v 15 Ndi Yesu jaapwajila boti, “Nnzepana na majambu gukupala mali gingi! Ndaba womi waka mundu ngaseguhobale mu hindu yejubi nako.” \p \v 16 Ndipala Yesu jaapwagila lilengano lende, “Jwabi mundu jumwa jojabi na mali gingi jabii ni litui laki lelabii niilebi hingi. \v 17 Henu jawasaliya mmwoju jaki, ‘Boo ndenda bole nane ngase mii na pandu pukubeka ilebi yango?’ \v 18 Japwaga, ‘Nitenda ana, niibombula hikoku yaa nukusenga yengi hikolongu ngani. Niibeka momu ilebi yaa yoka na hindu yango.’ \v 19 Ndienu najipwagila namweti, ‘Wamwoju wango! Gubi na mali gingi yukutumii yaka ingi. Pomuliya, gukula na gukunywa na gutogulya!’ \v 20 Ndipala Sapanga ampwagila jwana mali gingi jola, ‘Weapa gung'ang'a! Ikilu ja lelenu womi waku musigutenda kujukulika. Boo hindu yehei yeulibeki hibiya yakanyanye?’ ” \p \v 21 Yesu jajomuliya sukupwaga, “Ndi mokwibelila mundu jojijibeke hindu yaki ndaba jaki mweni, lakini palongi jaka Sapanga ngase jubonikana jubii na sindo.” \s Gunhobaliya Sapanga \r Matei 6:25-34 \p \v 22 Ndipala Yesu jaapwajila banafunzi baki, “Ndienu numpwaji mwiing'alika kupete posu ndaba ja womi wii, wala ingobu yemwipala kuwata mu nhyega jino. \v 23 Ndaba womi winu mbanga nakanopi kupeta posu, na nhyega yinu mbanga nakanopi kupeta ingobu. \v 24 Mwiilinga ijuni yumukiholi yombi ngase ipanda wala kuhusa, wala ngaseibii nikikoku sokapi wala pandu pokapi pukubeka posu, lakini Sapanga jwiilea! Mmbanganya mpalika na Sapanga ngani kupeta ijune! \v 25 Boo, nya kati jinu kukujihangajisa ngani, jojuwesa kujonzuke hata lisaa limu lukutama punndema? \v 26 Ana ngasenhwesa kuhenga lijambu lisoku ngati heli, ndaba ja kii muisumbuki hindu yenge? \v 27 Nndinga maua mogakole, ngasegaenga lihengu lokapi wala kulipumi ingobu. Lakini numpwagi, hata Nkolongu Solomoni pamwa na mali gingi yejabinaku katika womi waki ngasejawahiki kuwata ingobu ya sapi ngati mauwa gagalengani ngati ganga. \v 28 Ana Sapanga jiliwatika linyonyoli lukulitui lelibii lelenu nikilabu bilileke mu mwotu, boo, nga janhwatiki lee ngani mmbanganya mwenhobale kidogu? \p \v 29 “Henu mwiihangajaki sindu sakula wala sindu sakunywa. Mwiiholale ganiaga. \v 30 Ndaba bandu banga kummanya Sapanga asumbuki ngamaa hindu ngati hei. Atati bii bukukunani amanyiki hindu ye mpala. \v 31 Lakini ntaputa oti Ukolongu waka Sapanga na hindu yengi biitenda kumpeke. \s Kulibeke indu hingi kunani kwaka Sapanga \r Matei 6:19-21 \p \v 32 “Mwijogopa mwembii mukilundu kisokopi, ndaba Atati bii bu kunani apai kumpeke Ukolongu. \v 33 Nndombisa hindu hii, mwakaapekia bandu banga nuwesu lupija. Mwililenganakya mipuku jangakulala, nukulibeke mali gingi kunani kwaka Sapanga, kokuje mali gingi ye ngase ipungua. Kokuje nga bii, bukujiba wala nkeki goguwesa kuhalabana. \v 34 Ndaba paibii hindu yaku hingi, ndi pagubii mwoju waku. \s Kutama mihu \p \v 35 “Mbia muliandii sapi ndaba ji lihengu, na taa hinu hibiya itenda kunyaka, \v 36 mmbia ngati hatumisi babundendale nkolongu wabu ejukelubuka kuhuma kutipati ja ndoa. Ejukelabuka nukuhotima nyatanyata antenda kunhogule. \v 37 Apengaliwi hatumisi bala nkolongu wabu pajiikelubuka jaaketaniya atemi mihu! Numpwaji sakaka, nkolongu hoju jaalikonga luhunga mwikibunu, jaapwagila atamapai nakaatumaki. \v 38 Apengaliwi atumisi bala nkolongu wabu ejihika hata pamahiku, jaaketaniya abii mihu! \v 39 Lakini mmanya ana, ana mwananyumba ejakamanyiki muda mwii pajiihika, jwakatama mihu. Wala ngajikijilei nyumba jaki mwii jubombula nukujiba hindu. \v 40 Nanamu, ahelahe kupalika mliandia, ndaba Mwana waka Mundu jiihika muda wanga kugumanya.” \s Ntumisi jojuhobaleka nu ntumisi jwanga kuhobaleka \r Matei 24:45-51 \p \v 41 Petili andalukia, “Bambo lilenganu alee gutupwaji twepani kajika pena au bandu boka?” \p \v 42 Bambu japwaga, “Nya, jojubi ntumisi jojuhobaleka na jwanamalangu? Nkolongu waki ana ambei kwaajemale baahenga lihengu bangi nakaapeke posu kipindi sekipalika. \v 43 Jupengaliwi ntumisi jola nkolongu waki pajibuja aketaniya jakahenga hela. \v 44 Numpwagi sakaka, nkolongu hoju ambeka mundu jola jujemalya hindu yoka. \v 45 Lakini ana ntumisi hoju julipwaji mweni mmwoju jaki, ‘Bambu wango juselewa kukelabuka.’ Ndipala nukutumbuka kwaalapu hatumisi hajaki akanalomi nakaambomba, najombi nukukula na kunywa nukulobe, \v 46 Bambu waki hejiipala kuhika, jiika lisoba langa kuobale na muda wanga kugumanya. Na bambu jola ansekulana hipandi ibeli nukummbeka lipungu limu na hatumisi banga kuhobaleka. \p \v 47 “Ntumisi jojumanyiki sapi sejupai nkolongu waki, lakini ngasejijibeka tayali kuhenga gagatakiwa, ntumi hoju bundapula ngamaa. \v 48 Lakini ntumisi jola jojuhenga majambu gagapalika azabu bila kumanya banndapula pasoku. Jobumpekii hingipi banndaja hingi, jobupekii hingi ngamaa banndaja hingi ngani. \s Yesu jahenga bandu abaganika \r Matei 10:34-36 \p \v 49 “Nikiki kupambaki mwotu pundema, ndokule mbakasajenu gwakabia gunyakiki! \v 50 Mii nuubatisu gukung'alika gombalika kugupata, nane ng'alika ngamaa mbaka ngamilisa kung'alika kwe hoku! \v 51 Boo nhwasali nkiki kuleta lukwali pee pundema pane? Ngaela! Ngasenhikiki kwaahenga bandu baatama kulukwali ila kwaabaganisa. \v 52 Toka sajeno bandu nhwano baabii nnyumba jimu biitenda kukomana, bandu atatu biilosana na abeli na abeli bilosana na atatu. \v 53 Ahengo biilosana na mwana, na mwana jilosana na ahengo baki. Anyongo biilosana na mwana waki, mwana waki jiilosana na amabu baki. Aniala baki biilosana na mwinikimwana waki na mwinikimwana waki jiilosana na anialabaki.” \s Kumanya misimu \r Matei 1:2-3 \p \v 54 Yesu jaapwajila bandu, “Emmbona mahundi gakapitila kolijingi lyoba, mpwaga, ‘Iyula jiitenda kukuna’ Na sakaka iyula jikuna. \v 55 Pammbona unhwahi guhuma upandi ukusine mpwaaga, ‘Kuibiya na jotu’ Na ahelahe kutenda kuba. \v 56 Mmbanganya mwemlikopake mwaamboni! Nhwesa kulingali lihundi nu unhwahi nukulote iyula jitenda kukuna pani pundema au lyoba litenda kunyaka. Boo ngasemmanyi lee kumanya majambu gaheno? \s Patana nu mmbaya waku \r Matei 5:25-26 \p \v 57 “Ndaba ja kii mwa bee ngasenhwesa kumanya majambu boo gaamboni gukuhenga? \v 58 Na mundu jo jugutaki pasengu, nambanga gupatana naku koni mwakona mwindela, ana nga hela jojutemu magambu jagupelika kwaka mlonda wa bandu najombi jagupelika kukipungu. \v 59 Nugupwaji, ngawipiti momu mbaka egwilepa lingengalema la mwisu.” \c 13 \s Mwagaleka mahakau ginu ana nga hela mwitenda kuwa \p \v 1 Kipindi sehesi, babi bandu babumpwagila Yesu majambu ga bandu benei buku Galilaya bajwaakoma Pilatu na mwai wa bandu behaba jwahangangana na matambiku gabu giinyama gababia bakapia. \v 2 Yesu jaapwagila, “Boo mwanganya nhwasali lee benei buku Galilaya babawii ngati hela babi lee na mahakau gingi kupeta Agalilaya bangi bote? \v 3 Ngahela! Numpwagi sakaka ana nanamu ngamugaleki mahakau ginu, nanamu mwihoba ngati ebahoba bombi. \v 4 Au bandu komi na nane bala bagwaahabuki nnala ku Soloamu kola? Boo nhwasali lee bandu be bala babii na mahakau kupeta bandu bangi boti baatamika ku Yelusalemu? \v 5 Ngahela! Numpwagi sakaka mwanganya ana ngakulekake mahakau, mwihoba ngati ebahoba bombi.” \s Malenganu gunkongu nkoju gwanga kupapa matunda \p \v 6 Ndipala Yesu jaapwagila kwa malenganu ganga, “Mundu jumu jabi nunkongu wa matunda mulitui waki. Mundu we hoju jajenda kutongo matunda munkongu gola, lakini ngasegwabii nilitunda lokapi. \v 7 Ndienu ampwagila jojutunza litui lela, ‘Lingalya, hikika kutongo matunda munkongu gongo yaka itatu, sanga kupata sokapi. Sekula nkongu wehogu! Ndaba jaki guendale kutumi ndema bwaka?’ \v 8 Lakini jojutunza litui jola japwaaga, ‘Bambo, guleka hoti mwaka gumu nepani niitenda kugukulagali nukugujegale mbolea. \v 9 Ana gupapiki matunda pamwaka, kwibia sapi, lakini anangasegupapiki, wagusekula.’ ” \s Yesu andamisa nyongo jumwa Lisoba lu Kupomulela \p \v 10 Lisoba limu Yesu jabia jaabola bandu mu nyumba jukuketangane Ayaudi Lisoba lu Kupomulela. \v 11 Papuje jabii mmbomba jumu jojabii nikilombu sesundwalisa miaka komi na nane. Nngongu waki wabii gupendiki ngasejwabia juwesa kulinyosa. \v 12 Yesu paambona, ankema nuku mpwagi, “Nyongo gulamisiki ugonzu waku!” \v 13 Ndienu Yesu ambekila maboku gaki nyongo we jola nukundobe kwaka Sapanga, apalapa nngongu watenda kunyoka nuku tumbuli kundumbali Sapanga. \p \v 14 Lakini kilongosi jwa nyumba jukuketangane Ayaudi jatenda kuyoma ndaba Yesu andamisa nyongo we hoju Lisoba lu Kupomulela, henu jaapwajila bandu ba baketangini pala, “Mbii na masoba sita gukuhenga lihengu. Nhika masoba ge haga mwilamiswa magonzu gii, lakini mwihika Lisoba lu Kupomulela ili kulamiswa.” \p \v 15 Ndipala Bambu anzibua, “Mwee mwabandu babilikopake baambone! Nyaa kati ji ngase jubopulee ng'ombi jaki au liponda laki kuuma mwikisisi nukupeleka kunywa masi, hata na lakabi Lisoba lu Kupomulela? \v 16 Henu pamba jubii mbomba jo juhuma mulukolu lwaka Ibulahimu, joluntukali lijobi kwa miaka komi na nane. Boo, ngase kwabii lee sapi kunhogule Mlisoba lu Kupomulela?” \v 17 Yesu pajajomula kupwaga haga, bandu babumpenga bilijogwanya iyoni, lakini bandu bangi boti batenda kutogule ndaba ja majambu gu kusangasa goti gajwahengiki Yesu. \s Malenganu gi imbeju nzoku ja haladali \r Matei 13:31-32; Maluko 4:30-32 \p \v 18 Ndienu Yesu jalalukiya, “Boo Ukolongu waka Sapanga uwanangini na kike? Boo nu gulenganisa nakii? \v 19 Uwanangana ngati imbeju nzoku ja haladali jejajukua mundu jumu nukujenda kupanda mu lituhi laki. Imbeji jela jamela nakuba nkongu nkolongu, ijuni yukunani yasenga inhui yabu mu mambandi gaki.” \s Malenganu ga amila \r Matei 13:31-32; Maluko 4:30-32 \p \v 20 Yesu jaalalukiya kabee, “Boo, Ukolongu waka Sapanga gubii boo? Nagulenganisa na kike? \v 21 Guwanangini ngati amila jejajukwi nyongo jumu nukuangangana pamu nu uwembi ukutelake mabumunda madebi mabeli nu uwembi gola woka watenda kututumuka.” \s Nndiyangu mpepandau \r Matei 7:13-14, 21-23 \p \v 22 Yesu jaendaliya na sapwali jaki kujenda ku Yelusalemu. Pajabii mwindela, japetila mmusi na mwijiji koni jaka abola bandu majambu ga sapi gaka Sapanga. \v 23 Mundu jumwa andalukiya Yesu, “Bambo, boo, bandu babiilama biibia asokopi pena?” \p Yesu jajibua, \v 24 “Mkasana kujingi nkati su kupete nndiyangu mpepandau, ndaba bingi biipala kujingi kunani kwaka Sapanga lakini ngabiwesi. \v 25 Mwananyumba jwiijema nu kupunga nndiyangu. Mwanganya mwijema kunza nu kutumbuli kuhotima pundyangu mwakapwaga, ‘Bambo, utuhoguliyaje.’ Lakini jombi jaajibua, ‘Ngasenummanyike konhumila!’ \v 26 Nanamu mwitumbuka kupwaga, ‘Twepani ndi twetwakula na kunywa pamu nawe, kabee wabola mmusi witu!’ \v 27 Lakini jombi jwiipwaga kabee, ‘Nee ngase nukumanyi konhuma. Mmbokaniya mwa boti montenda mahakau!’ \v 28 Ndienu mwilela nukupola minu, kipindi pamwambona Ibulahimu na Isaka na Yakobu na alota baka Sanga boti abii mu Ukolongu waka Sapanga, lakini mwanganya bandekala kunza! \v 29 Bandu bihika kuhuma kuupandi golipita lyoba na kolijingi lyoba, nukuhuma upandi wa pai nu upandi ukunani, biitama kula posu mu Ukolongu waka Sapanga. \v 30 Ndienu bandu bababii ba mwisu bikuba buutumbuli, na bandu bababibumbuli bikuba bamwisu.” \s Yesu jaalele bandu buku Yelusalemu \r Matei 23:37-39 \p \v 31 Kipindi aselase Afalisayu bangi bunzendila Yesu nukumpwagi, “Guboka pamba gujenda pandu pangi, ndaba Helodi jupala kugukoma.” \p \v 32 Yesu jaajibua, “Nzendannya mkilipwagila libwea leheli, ‘Lelenu ni kilabu menga ilombu nukulamisa bandu, nane lisoba la tatu niijomula lihengu lango.’ \v 33 Hata ela, lelenu ni kilabu na pamalabu, ndaba mbalika endaliya na sapwali jangu, ndaba ngasapi mlota waka Sapanga kuwele pandu pangi ila ku Yelusalemu. \p \v 34 “Mwabandu buku Yelusalemu! Mwabandu buku Yelusalemu! Mwaakomiki alota baka Sapanga na kwaalapu kwa malibu atumisi baka Sapanga babaatumiki kwinu. Mala jingi mbaliki kwaabeka bana baku pamu ngati ingoku heyiikema ibana yaki paijamapapati gaki, lakini mmbanganya ngasemwapaile! \v 35 Lingalilya! Nyumba jinu bijilei lihame. Ngammoni kabee mbaka pamwipwaga, ‘Jupengalika jojuhika kupete lihina laka Bambo.’ ” \c 14 \s Yesu andamisa mundu nngonzu \p \v 1 Lisoba limu lu Kupomulela, Yesu jajenda kula posu ku nyumba jaka kilongosi jumu jwa Afalisayu, na bandu bababi pala batenda kunndingalaki ngamaa Yesu. \v 2 Mundu jumu jojubi nu ugonzu ukuimba nhyega jabii palongi jaka Yesu. \v 3 Yesu jaalalukiya abola bamalagalaki na Afalisayu, “Boo, Malagalaki gitu gatupwata gutupwagi tulamisa bandu mlisoba lu Kupomulela au ngasegutuluhuso?” \p \v 4 Lakini ngasebajibwiki sindo. Ndienu Yesu ankamula nngonzu jola nukundamisa nukunndeka jujenda. \v 5 Ndi Yesu jaalalukia, “Nya kati jii mwanawaki au ng'ombi jaki ana jiabuki mukiliba Lisoba lu Kupomulela ngaampie kunza?” \p \v 6 Lakini ngasebawesa kujibu sindo. \s Upoli na mwoju wa sapi \p \v 7 Yesu pajaabona ageni bangi babaakokiki biliaguli beni kutama iteu yapa longi yiniisima, jaapwagila malenganu ganga. \v 8 “Ana mundu junkukokiki kutipati ja ndoa, witama piiteu yapalongi piisima. Ndaba juwesa kuhika mundu joankokiki jongi jwiisima kupeta weapa, \v 9 na mundu jojunkokiki mwaboti jwihika nu kukupwagi, ‘Jumuka jutama jonzo.’ Ndi wiibona ihoni pa bandu boka kujenda kutama kumwisu. \v 10 Lakini weapa guhenga ana eguhika ku kutipati, gujenda gukatama mwiteu yumunyuma, ili jo jugukokiki pajwiika jugupwagila, ‘Nkosi wango, jumuka, guhika gutama piiteu yapalongi.’ Ndi wibiya gupatiki isima pa bandu boti babaakokiki pamu na weapa. \v 11 Ndaba mundu jokapi jojulikwea kulibona nkolongu banhenga kuba nsoku, najojulihulu kuba nsoku bankwea jubiya nkolongu.” \p \v 12 Ndipala Yesu ampwagila mundu jojaakokiki bandu jola, “Ana waandali bandu posu ja muhi au pakamii, kotokwaakoka akosi baku au alongu baku au bandu bana mali gingi babii pambipi nawenga. Nagutei hela, nabombi bagukoka kabee ku nyumba jabu, nanagu bagulepa ngati egwahengi. \v 13 Lakini pagukuba na tipati, waakoka bandu ahagu ni ileema na bandu basindwa kujenda na bandu banga kulinga, \v 14 nawe wiitenda kupengeleka, ndaba baniaba ngabiiwesi kugulepa. Sapanga jagulepa masoba guku yoka bandu baamboni.” \s Malenganu ga tipati ngolongu gakula posu \r Matei 22:1-10 \p \v 15 Mundu jumu kati ja bandu bababia atemi pamu na Yesu bakakula posu japwaga, “Jupengiwi mundu jojwikula posu mu ukolongu waka Sapanga.” \p \v 16 Yesu jajibua, “Mundu jumu jatei tipati ngolongu ja kula posu, jaakokiki bandu bingi. \v 17 Muda wa kula ewahika, mundu jola antuma ntumi waki jakaapwagila bandu bajaakokiki, ‘Nhikaniya, ndaba kila sindu kibi tayali!’ \v 18 Lakini boti kila jumu batenda kupia sababu. Mundu juku tumbuli, japwaga ‘Nombiki litui, mbala nyenda kulibona, gupepa koku ngahike.’ \v 19 Mundu jongi japwaga, ‘Nombiki ng'ombi kome yu kuleme, henu nyenda kuilenge. Gupepa koku ngahike,’ \v 20 ahelahe mundu jongi japwaaga, ‘Nyukwi mbomba ehenu, nganhwesi kuika.’ \v 21 Mtumi hoju jabuja nukumpwagi nkolongu waki majambu goti. Nkolongu waki jayomiki ngamaa, ampwagila mtumi waki, ‘Gujenda nyatanyata mwijiji na mumipeta ya musi wakapwajila ahagu, baalemi na banga kujenda na banga kulinga ahika.’ \v 22 Monikatai, mtumi jola japwaga, ‘Nkolongu, ndei ngati egumbwagi lakini jakona napwasi jukutama bandu.’ \v 23 Ndi nkolongu ampwagila mtumi waki, ‘Gujenda mwiindela na mumipeta ya musi waalasimisa bandu aikaniya, ili nyumba jangu jitwelila. \v 24 Numpwagi sakaka, ngamundu jumu kati jabandu banaakokiki jojwionza posu ja tipati jangu!’ ” \s Gagapalika ili kuba mbolee \r Matei 10:37-38 \p \v 25 Ndipala, nsambi nkolongu wa bandu egwabiya gujenda najombi, Yesu jugung'anumbukiya nsambi wa bandu nakugupwagi, \v 26 “Mundu jokapi jojuhika kwangu kutaki jumbala nepani kupeta hejwaapala ahengo baki na amabu baki, nunhwanu waki na bana baki, alongu baki na aka alombu baki hata womi waki mweni, ngasejiwesa kuba mbolee wango. \v 27 Mundu jokapi janga kujuku nsalaba waki nukumbwata ngajwiwesi kuba mbolee wango. \v 28 Boo nya kati ji na jupai kusenga nnala nkolongu, ngajwiitami oti pai kubalanga lupija lojiwesa kusenge, ili jumanya ana jubii nu lupija lukujomule lihengu lake? \v 29 Ana jutumbuli kusenga nsingi, nangasejuwesa kujomule bandu boti babumbona biitenda kunheka. \v 30 Ndienu biipwaaga, ‘Mundu hoju jutumbulii kusenga, lakini ngasejawesiki kujomulile lihengu laki.’ \v 31 Au bambu nkolongu boo jojupala kujenda kukomana na bambu nkolongu jongi, nga jutami hoti pai kuwasali ana mbaka juwesi kukomana kwa alonda baki elupu komi bajubinaku na alonda elupu ishilini baka bambu nkolongu jongi hoju? \v 32 Ana jubona ngajwiiwesi, jaatuma atumi baki ajenda kuku nkolongu hoju koni jakoni kutali ili kundoba ajatangannya biikomana. \v 33 Ahelahe, ana mundu ngase juwesa kukileka sindu sejubii nasu ngasejupalika kuba mbolee wango.” \s Mwinyu goguhalabiki \r Matei 5:13; Maluko 9:50 \p \v 34 “Mwinyu sindu sa sapi, lakini naguohiki kunong'amake kwaki, wijonzukiya kii ili kukelubuki kunoga kwaki? \v 35 Ngasegupalika kubeka puluombi wala kuangangana na mbolea. Bandu biitenda kujileke kutali. Jojubi na makutu jujoana!” \c 15 \s Malengano ji likondoo lelihobiki \r Matei 18:12-14 \p \v 1 Lisoba limu baajopa kodi na bana mahakau bingi bajenda kunzowane Yesu. \v 2 Lakini Afalisayu na abola ba Malagalaki batumbuka kusikatika, “Mundu ajo, jaajopa bana mahakau, kabee jutenda kula nabu.” \v 3 Ndipala Yesu jaapwagila malengano ganga. \p \v 4 “Ana jumu kati jii jubi na makondoo makomi komi, najumanyiki limu liteikuhoba, jiitenda bole? Jwagaleka makondoo makomi tisa na tisa pululela nukujenda kulitaputa limu lelihobiki mbaka julipata. \v 5 Najilipatiki, jalitogula puubega koni jutogule, \v 6 nu kulipeleka pa nyumba. Ndienu jaakema akosi baki na bapambipi baki na kaapwagi, ‘Ntoguliya pamwa nane ndaba mbatiki likondoo langu lelahobiki.’ \v 7 Numpwagi, kwibia nukutogule ngamaa kunani kwaka Sapanga mundu jumu jwana mahakau ana julekaki mahakau gaki kupeta bandu tisini na tisa babilibona bombi baamboni palongi jaka Sapanga koni ngaseapala kulekake mahakau gabu.” \s Lilenganu lilingengalema lelihobiki \p \v 8 “Au tupwaga mmbomba jumu jubii na mangengalema komi gu lupija, ana juhoiki lingengalema limu boo, jwiitenda bole? Jipambakiya taa, nuku pyagii mu nyumba nukulitaputa mbaka julipata. \v 9 Najilipatiki, jaakema akakosi baki na ba pambipi jaki nakaapwagi, ‘Ntoguliya pamwa nane, ndaba mbatiki lingengalema langu lelahobiki!’ \v 10 Ahelahela numpwagi, atumi bu kunani kwaka Sapanga biitoguliya ngamaa ndaba jaka mundu jumu jwana mahakau jojulekake mahakau gaki.” \s Malenganu gaka mwana jojuhobiki \p \v 11 Yesu jaendaliya kupwaga, “Jwabi mundu jumu jojabi na bana akanalomi abeli. \v 12 Mwana nsoku jola jaapwagila atati baki, ‘Atati, mmbekia lipungu la hindu yango.’ Najombi jaabagila hindu yaki. \v 13 Hegapeta masoba masokopi, nsoku jola jwalombisa hindu yaki, jwaboka pala kujenda musi uku tali. Kokuje jwajomula lupija lwaki kulombe indu ya lyaa ngamaa. \v 14 Pajwajomula lupija lwaki, ling'ai li inzala ngolongu japitila mu musi we gola, najombi jatumbuliya kung'alika. \v 15 Ndipala jajenda kuloba lihengu kwaka mundu jumwa mwenei jwa musi gola, mundu we jola ampekiya lihengu lukulea magolobi mwi litui laki. \v 16 Jatokuliya ngamaa kula manyonyoli gajuleikya magolobi lakini nga mundu joampekiya posu. \v 17 Pajapata malangu jawasalya, ‘Atati bangu abi na baahenga lihengu bingi, mbona akula nu kutupi hadi posu jengi kuigii, nane ngua pamba ni inzala!’ \v 18 Nikelubukya kwa atati bangu nakaapwagila, ‘Atati, nuntendii mahakau Sapanga na kabee nu nuntendi mahakau mwa atati.’ \v 19 Ngasembalika hata kungema na mwana wako, gunhenga ngati jumwa jwa atumisi bako.” \v 20 Ndienu jatumbuliya sapwali kukelabuki kwa atati baki. \p “Lakini pajwabiya jwakona kutali, ahengo baki eabummbona ambonila ikia anzombatakiya, nukunzobate, nukumbusu.” \v 21 “Mwana jaapwagila, ‘Atati bango, nunhengi mahakau Sapanga na kabee nunhengi mwenhapa mahakau. Ngasembalika kungema na mwana wino.’ \v 22 Lakini atati baki jakema atumisi baki nakaapwagi, ‘Nyatanyata! Nndeta ingobu ya sapi munhwatika! Munhwatika na peti ja ngonzi mulukonzi lwaki na makobasi mu kugolu jaki. \v 23 Nsinza Litoli lelikendiki. Twaboa tukula nu kutogule! \v 24 Ndaba mwanangu jonzo jabi juwii, lakini henu jubi nsima, jabi juhobiki, lakini henu jubonakini. Henu batenda kutogule.’ ” \p \v 25 “Tipati ejwabia jitenda kuendale mwana waki nkolongu jabia jakona ku litui. Ejwabiya jukelabuka juegale kuhika pa nyumba jajowana ing'oma na bandu bakahina. \v 26 Ndienu ankema mtumisi jumu, nukundalu, ‘Panyumba hapa kibikike?’ \v 27 Mtumisi jola ampwagila, ‘Nnuuna waku juhikike, na atati baku asinzi litoli lelikendiki ndaba mwana waki juhikiki kunyumba jwakona mwome.’ \v 28 Nkombu nkolongu jwatenda kuyoma, jakana kujingi nkati, ndienu atati baki bapita kunza nuku nndoba jujingala nkati. \v 29 Lakini jombi jaajibua atati baki, ‘Linga, yaka joha heyi nugu tumaki ngati mtumi waku, ngasenakaaniki gawambwagila kuhenga. Lakini ngasewambeki hata kambui kasoku ndoguliya na akosi bango! \v 30 Lakini mwana waku jojuhalabini hindu yaku pamu naaka mbomba baatenda ugoni hejuhikiki pee pa nyumba mweapa munsinzi litoli lelikendiki!’ \v 31 Atati baki bumpwagila, ‘Mwanango, weapa gubi na ne masoba goha, na hindu yoka yeminaku nepani ndi yaku. \v 32 Lakini tupalika kutogule nukuhekale, ndaba nnuuna waku we hoju twamanyiki juwii, lakini henu jubii mwomi, jabi juhobiki, lakini henu jubonakini.’ ” \c 16 \s Lilenganu laka jojujemale nnzanza \p \v 1 Yesu jaapwagila banafunzi baki, “Mundu jumu jwana mali gingi jwabii na mundu jukujemalee hindu yaki. Mundu jwana mali gingi we jola, jaajoana kuhuma kwa bandu akapwaga jojujemalee hindu yaki jola jutumi hindu yaki liyaa. \v 2 Ndienu ankema nkati jojujemalee hindu yaki jola nukundaluki, ‘Boo majambu bo ganagajoa kwaku wenga? Noba gubalanga hindu yangu yoti yegujopiki na yegubohiki, ndaba ngaguwesi kuba kabee wogujemalee hindu yango.’ \v 3 Jojujemalee we jola jawasaliya mmoju, ‘Nkolongu wangu jiimenga lihengu. Boo, niihenga kike? Kulema ngasenhwesa, kujenda kulobaloba ngati nhagu niibona iyoni. \v 4 Enu manyiki sindu sukutenda, ili ebiimenga lihengu langu, bandu anyopa muma nyumba gabu.’ \v 5 Ndienu jaakema bandu boti bajaalaja hindu yaka nkolongu waki. Andalukiya jojalonguli kuhika ‘Nkolongu wangu jugulaja kike?’ \v 6 Najombi japwaaga, ‘Madebi mia moja ga mahuta gimi zeituni,’ Jojujemale we jola ampwagila, ‘Jukua likalatasi laku lilideni, tama pai nyata handika madebi amusini.’ \v 7 Ndipala andalukiya joandaja jongi, ‘Weapa bugulaja ilenga?’ Jombi japwaga, ‘Maguni mia gi ingano?’ Jojujemalee we jola ampwagila, ‘Jukua likalatasi laku lilideni, andika maguni semanini.’ \v 8 Ndienu, nkolongu jola andumbalya jojujemale hindu jwanga kuhobaleka jola ndaba jatei ujanza. Ndaba bandu bupundema pani abii nu ujanza nkolongu gukuhenga majambu gabu kupeta bandu ba pamwanga.” \p \v 9 Yesu jaendaliya kupwaga, “Henu numpwagi, mlintaputiya aka akosi kupete hindu yu pundema ili payijomuka, Sapanga junzopa kunani kwaka Sapanga mu nyumba ja womi wa masoba goha. \v 10 Jokapi jojuhobaleka ku lijambu lisoko, jiihobalika ku lijambu likolongu, na mundu jokapi jwanga kuhobaleka ku lijambu lisoku, ngajihobaliki ku lijambu likolongo. \v 11 Ndienu, ana mwanganya ngasenhobaleka mu hindu yu pundema, boo nya jojiwesa kugupeke hindu ya sakaka? \v 12 Ana ngasenhobaleka mu hindu ya mundu jongi, boo nya jojwampekiya hindu hinu mwabete? \p \v 13 “Nga ntumisi jojuwesa kwaatumaki aka akolongu abeli, ndaba ansukia jumu nukumpala jongi, au jijongana na jumu nukundeka jongi. Nganhwesi kuntumaki Sapanga nu lupija muda gumu.” \s Mabole gangi gaka Yesu \r Matei 11:12-13; 5:31-32; Maluko 10:11-12 \p \v 14 Lakini Afalisayu pabajowana majambu haga goha, bundongama Yesu, ndaba bombi babi apala ngamaa lupija. \v 15 Yesu jaapwagila, “Mmbanganya mulikopake mwaamboni pa bandu, lakini Sapanga jijimanyiki mioju jino. Ndaba sekibonekana sa sapi kwa bandu, kwaka Sapanga kibonikana siliyaa. \p \v 16 “Malagalaki gaka Musa na maandiku ga alota galandika mbaka kipindi saka Yohana Mmbatisa. Toka pala Lijambu la Amboni lu Ukolongu waka Sapanga litenda kulandika, na kila mundu jujingi kwa makili. \v 17 Lakini kujojwiki ngani kunani kwaka Sapanga nu ndema ekwipeta, kuliku kuputika hata kalembu kamu kiliandiku la Malagalaki gaka Sapanga. \p \v 18 “Mwanalomi jokapi joandeka nhwanu waki nukunzuku mbomba jongi jutenda ugone, na mwanalomi jokapi joanzuku mmbomba jobunndekiki kabee jutenda ugone. \s Mundu jana mali gingi na Lazalo \p \v 19 “Jwabii mundu jumu jwana mali gingi, jojabii juwata ingobu ya bei ngolongu ngamaa, kila lisoba jukubika jutumi hindu yaki lyaa kuhenga tipati. \v 20 Nu pundyangu nkolongu, akubika ambeka mundu jumu nhagu jobunkema Lazalu jojabi ni ilonda nhyega joka. \v 21 Lazalo jatokulya kula posu jejihabwiki pai kuhuma pamesa. Hata hibwa yabiya ihika nuku lamba hilonda yaki. \v 22 Henu nhagu we jola jatenda kuwa, nabombi atumi bu kunani kwaka Sapanga bunzukua mbaka pambipi jaka Ibulahimu. Na mundu jwana mali gingi jola najombi jatenda kuwa na batenda kuntaga. \v 23 Henu koatama bandu ba akuwa kola, mundu jwana mali gingi jola jukubika jung'alika ngamaa, jalinga kunani, ambona Ibulahimu su kutali pamu na Lazalu jojatemi pambipi jaka Ibulahimu. \v 24 Henu ankema kwa sauti ngolongu, ‘Atati a Ibulahimu! Gumonila hikia! Guntuma Lazalu jubeka lukonzi lwaki mmasi, jutulisa lulimi lwango, ndaba ne ng'alika ngamaa na mmwotu gongo!’ \v 25 Lakini Ibulahimu anzibua, ‘Kombuka mwanango, pawabii punndema wajopiki hindu yoti ya sapi, na Lazalo jajopiki giliya. Lakini henu Lazalu jubii pamba jutenda kutogule weapa gutenda kung'alika. \v 26 Hata hela, kati jitu twepani na weapa libi libomba likolongu, ili mundu jojupala kuhomba kuhuma hoku kuhika kwitu jwiiwesa, na kabee nga mundu jojuwesa kuhomba kuhuma kwinu kuhika kwito.’ \v 27 Mundu jwana mali gingi we jola japwaga, ‘Nala nunndoba mwaatati mwaa Ibulahimu, guntuma Lazalo jujenda ku nyumba ja atati bango, \v 28 ndaba mi naakaalongu bangu nhwano. Nndeka jujenda jakaakanakiya biitenda ngati enatenda nepani ili bihika pamba nu kung'alika ngati hening'alika nepane.’ \v 29 Ibulahimu ampwagila, ‘Alongu baku abii na Musa na alota baka Sapanga, waaleka baajoanakiya bombe.’ \v 30 Lakini mundu jwana mali gingi jola japwaaga, ‘Ngahela atati bangu a Ibulahimu! Ana mundu juyokiki kuhuma kwa bandu bawii nakaajende, bagalekakiya mahakau gabu.’ \v 31 Ibulahimu ampwaga, ‘Ngasebaajowani Maandiku gaka Musa na Maandiku gaka alota baka Sapanga, ngabiiwesi kujoane hata najuyokiki mundu kuhuma kwa bandu baawii.’ ” \c 17 \s Mahakau \r Matei 18:6-7; 21-22; Maluko 9:42 \p \v 1 Ndienu Yesu jaapwagila banafunzi baki, “Sakaka ipitila hindu yeyunkolo mundu kutenda mahakau, lakini musijikiboni mundu jojaakoloha mahakau gapitila! \v 2 Kwiibia mbanga kwaka mundu hoju kunkongale lilibu likolongu lukupole pahingujaki nukundeke gunhanga, kuliku kunhenga jumwa jwa asoku haba jutenda mmahakau. \v 3 Henu mulilenda! \p “Nndongu waku najukukosi, nndakalya, najombi najujetaki mahakau gaki jijeleka kabee, gundekakiya. \v 4 Ana jukosi mala saba ku lisoba limu, najukelabwiki kwaku kabee mala saba sukupwaga, ‘Nyetaki mahakau nganijeleki kabee,’ Gupalika gundekakiya.” \s Kuobale \p \v 5 Atumi baki bumpwagila Bambu, “Utujonzukya kuhobale.” \p \v 6 Bambu japwaaga, “Ana kuhobale kwinu kwakabia kusoku hata ngati imbeju ja haladali, mwakawesa kugupwagi nkoju ago, ‘Tupuka ukalipanda ku nhanga!’ Nagwombi wiitenda kunzoane. \s Lihengu laku ntumisi \p \v 7 “Tupwaga jumwa kati jinu jubi nu ntumisi waki jojulema litui au julima makondoo. Boo, ntumisi jola hejuhika kuhuma ku nngonda, bambu waki ampwagila lee, ‘Guhika nyata gu kula poso?’ \v 8 Ngajupwagiela! Jwiipwaga, ‘Ndelakiya posu, utumbuliya kundumaki nepani mbaka pani jomula kula na kunywa, ndi nawe wiikula na kunywa!’ \v 9 Boo, jwiitenda lee kunsengu ntumisi jola ndaba juhengiki sapi gaandagalakile? \v 10 Nanamu ahelahela na nhengiti gajundagalaki Sapanga, mpwaga, ‘Twepani twa atumisi twanga na faida, tuhengiki sewalagalaki tuhenga.’ ” \s Yesu jaalamisa bandu komi \p \v 11 Yesu pajabii mwindela kujenda ku Yelusalemu jwapetii mu mipaka juku Samalia nuku Galilaya. \v 12 Pajajingala mu kijiji simu, baketangini na bandu komi baa leliki, bajemiki sukutali, \v 13 bajamalya kwa sauti, “Yesu! Bambu! Utubonila ikia!” \p \v 14 Yesu ejaabona jaapwagila, “Nzendannya mukililangia kwaka agolu.” \p Pababi mwiindela bakajendaninya batenda kunyambisika. \v 15 Jumu wabu ejabona julamiki, jakelabukya kwaka Yesu, koni andumbali Sapanga suku jamalii. \v 16 Jililekala pai kulongi ja magolu gaka Yesu koni akunsengula. Mundu we hoju jabii juku Samalia. \v 17 Yesu jalalukya, “Boo, ngase mwalamiki lee mwa bandu kome? Boo bangi tisa bala abi kwako? \v 18 Boo, nga lee jongi jojukelabwiki ku ndumbali Sapanga ila nngeni jonzo pena?” \v 19 Ndienu Yesu ampwagila mundu jola, “Jumuka gujenda, kuhobale kwaku kugulamise.” \s Eguhika ubambu Ukolongu waka Sapanga \r Matei 24:23-28, 37-41 \p \v 20 Lisoba limu Afalisayu bundalukiya Yesu, “Ukolongu waka Sapanga wiika lii?” Najombi jaapwagila, “Ukolongu waka Sapanga ngaguhiki sukubonikana kwa miho. \v 21 Ngamundu jojwiwesa kupwaaga, ‘Gubii pamba,’ au ‘Gubi kolakola.’ Ndaba Ukolongu waka Sapanga gubii nkati jino.” \p \v 22 Ndienu jaapwagila Banafunzi baki, “Gihika masoba mwipala kulibona lisoba limu laka Mwana waka Mundu, lakini ngamwalibone. \v 23 Bandu bampwagila, ‘Ndingalya, jubii kolakola!’ Au ‘Jubi kongone!’ Lakini mwanganya nkoto kwaapwata. \v 24 Ndaba ngati unang'anu ukitobi, hegupiti nukumulika kunani kuhumi upandi gumu mbaka upandi gongi, ndi hejwibia Mwana waka Mundu hejiiki mmasoba gaki. \v 25 Lakini kabula ja haga jwiitumbuliya hoti kung'alika ngamaa na bandu bikibeleku senze kunkana, \v 26 ngati egabii masoba gaka Noa, ndi ekwibia ahelahe mu masoba gaka Mwana waka Mundu. \v 27 Bandu baendalya kula na kunywa, akanalomi baendalya kujuku aka mbomba na aka mbomba baendaliya kujenda ku ulomu mbaka lisoba lejwajingala Noa munhwatu nkolongu gobugukema safina. Ndipala kikoka sa masi saika na kwaakoma boa. \v 28 Kwibia ngati ekwabia mmasoba gaka Lutu. Bandu baendalya kula na kunywa, kulomba nu kulombesa, kupanda imbeju nu kusenga. \v 29 Lakini lisoba lejaboka Lutu ku Sodoma, motu na malibu gagalipuka mwotu gahuluka pai kuhuma kunani kwaka Sapanga nakwaa kupisa boti. \v 30 Ndi hekwibia lisoba laka Mwana waka Mundu hejwiiyekuliwa. \p \v 31 “Mlisoba lee heli, mundu jokapi jojubi kunani jikipagaa jiihuluka kujingi mu nyumba kujuku hindu yaki. Kabee, najojubi ku lituhi jwikelabuki ku nyumba. \v 32 Nkombuka gagumpataa nhwanu waka Lutu. \v 33 Jokapi jojupala kugombo womi waki jitenda kuguhoa, na jokapi jojuhoa womi waki ndaba jangu, jiipata womi wa masoba goti. \v 34 Numpwagi, lisoba leheli hikilu bandu abeli biibia agoni kitanda simu, jumu biitenda kunzuku najongi biitenda kundeka. \v 35 Aka mbomba abeli bibia pamu apola ilebi yabu, jumu biitenda kunzuku najongi biitenda kundeka.” \v 36 Bandu abeli biibia kulitui, jumu biitenda kunzuku najongi biitenda kundeka. \p \v 37 Ndienu banafunzi baki bundalukya, “Bambo ganiaga giipitila kwako?” \p Yesu jajibua “Pakibii sindu sekiwii ndi ihegalane hijuni ikolongu yebikema tai.” \c 18 \s Malenganu gaka mbomba joawii alomi baki na jojujomoo magambu \p \v 1 Ndienu, Yesu jaabola banafunzi baki kwa malenganu, kulangi masoba goa kutaki bunndoba Sapanga bila kusoka. \v 2 Jwapwaaga, “Kumusi gumu kwabii na ntemu magambu, jojuwe ngaseanzogupa Sapanga wala ngasejwaapala bandu. \v 3 Mmusi we hogu jwabii kabee nyongo jumu joawii alomi baki, anzendila ntemu magambu hoju mala jingi koni andoba, ‘Nandi unyangatia kupata sekibii sangu kuhuma kuka mmbaja wango!’ \v 4 Kwa masoba gingi ntemu magambu jola, jutendika kukana kunzangati mmbomba joawii alomi we jola. Lakini mwisuwe japwaga, ‘Hata ngama nepane ngasenunzogopa Sapanga wala kwaapala bandu, \v 5 lakini ndaba mmbomba joawi alomi baki ajo jundenda kunzumbua, nanzangatiya kupata sekibii saki anangahela jwiiendalea kunzumbua!’ ” \p \v 6 Ndienu, Bambu jaendaliya kupwaaga, “Nzoaninya sejupwagiki jojutemu jojubii juliyaa ajo. \v 7 Boo, Sapanga lee nga jaajangatiya sekibii sabu bandu bajaagwi babunndele muhi ni ikilo? Boo, jwiiselewa lee kwaajangatila? \v 8 Numpwagi jaajangatya nyata. Lakini Mwana waka Mundu pajwiika, boo, mbaka lee jwaakolee bandu babunhobale pundema?” \s Lilenganu laka Mfalisayu na mundu jojujopa kodi \p \v 9 Ndipala Yesu jaapwagila lilenganu lende bandu babilibonaa baamboni na kwaalongama bangi. \v 10 “Bandu abeli bajenda mu Nyumba jaka Sapanga kundoba Sapanga. Jumu mfalisayu na jongi jojujopa bandu kodi. \v 11 Mfalisayu, jaloba mmoju jaki koni jakapwaga, ‘Nugusengu wa Sapanga, ndaba nepani nga ngati bandu bangi baakula kupeta kipemu na asoli na baatenda ugoni na wala nepani nga ngati jojujopa kode ajojo. \v 12 Nepani mbunga kula masoba mabeli kila juma, mbia lipungu la komi mhindu yoti yembata.’ \v 13 Lakini jojujopa kodi jola jajemiki sukutali wala ngasejalingali mihu gaki kunani kwaka Sapanga, ila jililapula pamoju ku usungu, nukupwaga, ‘Sapanga, nagumonee ikia, nepani mii na mahakau!’ \v 14 Yesu japwagi, jojujopa kodi ajo, jabuja ku nyumba koni jujetakiwi na Sapanga kupeta Mfalisayu jola. Ndaba mundu jokapi jojulibeka kuba nkolongu bantenda kunhulu na jokapi jojulibeka kuba nsoku biitenda kunkwea.” \s Yesu jaapengee bana asoku \r Matei 19:13-15; Maluko 10:13-16 \p \v 15 Bandu bundetila Yesu bana asoku ili jwaabekila maboku gaki na kwaapengee. Banafunzi pabaabona jutenda hela, batenda kwa alakali, \v 16 lakini Yesu jaakema bana bebala nakaapwagi, “Mwaaleka bana asoku ahika kwangu, mwaakana, ndaba Ukolongu waka Sapanga gwaahiki bandu ngati baniaba. \v 17 Numpwagi sakaka! Mundu jokapi jwanga kugujopa Ukolongu waka Sapanga ngati mwana nsoku, kyee nga jwijingi mu Ukolongu waka Sapanga.” \s Mundu jwana mali gingi \r Matei 19:16-30; Maluko 10:17-31 \p \v 18 Nkolongu jumu jwa Ayaudi andalukiya Yesu, “Mmbola wa ambone, ndenda kike ili nhwesa kupata womi wa masoba goka?” \p \v 19 Yesu andalukiya, “Ndaba jakii gungema na ambone? Ngase jubii mundu jwa amboni ila Sapanga kajika jaki. \v 20 Ugamanyiki malagalaki gaka Sapanga egapwaga, ‘Witenda ugoni, wikoma, wijiiba, wiipwaga isoli, wajetakiya ahengo baku na amabu baku.’ ” \p \v 21 Mundu jola japwaga, “Malagalaki haga gooka nepani nagakamwi tumbuka pu ukombu wangu.” \p \v 22 Yesu pajajowana hela ampwagila, “Kipungwi sindu simu, kalombisa hindu yoti yegubinaku, nu lupija lwe waapekya ahagu, nanagu wibia na mali gingi kunani kwaka Sapanga, ndienu guhika gumbwata.” \v 23 Lakini mundu jola pajajogwa hela gumbina mmoju ngamaa ndaba jabii na mali gingi. \p \v 24 Yesu paambona gumbina mmoju, japwaga, “Kunonipi ngamaa mundu jwana mali gingi kundeke womi waki Sapanga! \v 25 Ndaba kujojwiki ngani kinyama sebikikema ngamia kupeta mulihotu la sindanu, kuliku mundu jwana mali gingi kundeke womi waki Sapanga.” \p \v 26 Bandu babunzogwannya Yesu bundalukiya, “Boo nya enu jojwiwesa kugombolewa na Sapanga?” \p \v 27 Yesu japwaaga, “Ganga kuwesikana kwa bandu, kwaka Sapanga kiwesikana.” \p \v 28 Ndienu Petili jalalukiya, “Na twe bole? Twilei hindu yoka tugupwatiki wehapa!” \p \v 29 Yesu jaapwagila, “Sakaka numpwagi mundu jokapi jojwijilei nyumba jaki au nhanamundu au ndongumundu au hengo na nyongoo au bana, ndaba ju Ukolongu waka Sapanga, \v 30 jwijopa mali gingi mu masoba ganga na jitama mu womi wa masoba goha masoba gagahika.” \s Yesu julongale mala ja tatu kuwa nu kuyoka kwaki \r Matei 20:17-19; Maluko 10:32-34 \p \v 31 Yesu jaajuku banafunzi baki komi na abeli bala, nakaapwagi, “Nzoannya! Tukwela kujenda ku Yelusalemu na hoku kila sindu seanhandaki alota baka Sapanga Mwana waka Mundu sakatenda kupitii. \v 32 Ndaba bitenda kunkamu nukunkabisa kwa bandu banga Ayaudi. Nabombi biitenda kundongama, nukuntondo, nukunhuni imata, \v 33 bandapula iboku nu kunkoma. Lakini mu lisoba la tatu jwiitenda kuyoka.” \p \v 34 Lakini banafunzi baki ngase bamanyiki julongalekike. Baahihiki majambu ge haga, na ngasebamanyiki sejwapwaga Yesu. \s Yesu andamisa mundu jwanga kulinga \r Matei 20:29-34; Maluko 10:46-52 \p \v 35 Yesu pajahegalya kuhika ku Yeliko, mundu jumu jwanga kulinga jwatemi pulutengu jiindela jakaloba. \v 36 Mundu jwanga linga we jola pajajoa nsambi wa bandu gutenda kupeta, jalalukiya, “Boo kibii kike?” \p \v 37 Bumpwagila, “Yesu juku Nazaleti jutenda kupeta.” \p \v 38 Najombi jajamalya koni jakapwaaga, “Yesu, Mwana waka Daude, gumonila ikia!” \p \v 39 Bandu bababia andongulii andakalya nukupwagi tumbala, lakini jombi jaendalya kujamalii, “Yesu Mwana waka Daude, gumonila ikia!” \p \v 40 Yesu jajema, nakaapwagi bundeta mundu hoju pajajemiki jombi. Jwanga kulinga we jola hejwahegaliya pambipi, Yesu andalukiya, \v 41 “Gupala nu guhengila kike?” \p Najombi japwaaga, “Bambu, mbala kulinga kabee.” \p \v 42 Yesu ampwagila, “Linga! Kuhobale kwaku kugulamise.” \p \v 43 Apalapa jwanga kulinga we jola jwatenda kulinga, ampwata Yesu koni akundumbaliya Sapanga: Bandu boa pababoona hela, nabombi bundumbaliya Sapanga. \c 19 \s Yesu na Zakayu \p \v 1 Yesu jajingala ku musi uku Yeliko, jabia jupeta pi kilanda ja musi we gola. \v 2 Jwabii mundu jumu mmusi we gola joankemika Zakayu, jojabii nkolongu wa baajopa kodi, najombi jwabi mundu jwana mali gingi. \v 3 Japala kumbona Yesu ejubije, lakini ngasejawesa ndaba kwabii na bandu bingi najombi jwabii nzipi. \v 4 Henu, jajombatakiya palongi ja bandu, jakwela munkongu nkoju ndaba Yesu japetila indela ajelaje. \v 5 Ndienu, Yesu pajahikaa pala, jalinga kunani, nukumpwagi Zakayu, “Zakayu huluka nyata, ndaba lelenu nepani mbalika kupilaki mu nyumba jako.” \p \v 6 Zakayu jahuluka nnyata nukunzopa Yesu koni jutogule. \v 7 Bandu boa pababona hela, batumbuliya kung'ong'ateka koni bakapwaga, “Mundu we hoju jupiti kutama kunyumba jaka mundu jwana mahakau.” \p \v 8 Lakini Zakayu jajema, ampwagila Yesu, “Jogwana Bambu! Nepani naapekya ahagu nusu ja hindu yangu, ana nunyagiki mundu jokapi sindu sokapi, na nkelabuki nu kunzonzuke mala nsese.” \p \v 9 Yesu ampwagila, “Lelenu ukombosi guhikiki nyumba jenze, ndaba jonzo najombi julukolu lwaka Ibulahimu. \v 10 Ndaba Mwana waka Mundu juhikiki kataputa na kagombo bandu bahobiki.” \s Lilenganu la atumi komi \r Matei 25:14-30 \p \v 11 Bandu pababi ajogwane malobi gala, Yesu jaendaliya kaapwagi kwa malenganu. Ndaba jabii pambipi nuku Yelusalemu, nabombi bawasaliya Ukolongu waka Sapanga gubii pambipi kupiti. \v 12 Ndienu jaapwagila, “Jabii mundu jumu kuhuma mulukolu luu ubambu nkolungu jabia jujenda kundema ukutali ili bukunzemika kuba bambu nkolongu, na kabee jwiibuja. \v 13 Henu, kabula jukuboka, jwaakema atumisi baki komi na abeli, jaapekya lupija kila mundu na kaapwagi, ‘Nhengila lihengu lukulomba hindu nukulombase lupija londo mbaka panikelubuka.’ \v 14 Lakini bandu bu pundema jaki batenda kunsuki, baatuma bandu ajenda akapwaga, ‘Ngasetumpai mundu hoju jubia bambu nkolongu wito.’ \p \v 15 “Pabunzemika kuba bambu nkolongu, jakelubuka ku nyumba jaki na kalagalaki atumisi baki bajaapeki lupija lola ili jumanya kila mundu ijonzukiki ilengaa. \v 16 Ntumisi jojalonguli, japwaaga ‘Nkolongu, lupija lwaku lowambeki lujonzukiki longi komi.’ \v 17 Bambu jola japwaaga, ‘Guhengiki Sapi, weapa untumisi waamboni. Ndaba guhobaliki nsindu kisokopi, nukupeke ukolongu wa misi komi!’ \v 18 Ntumisi ja pili jahika japwaaga, ‘Bambo, lupija lowambeki lujonzukiki longi nhwano.’ \v 19 Najombi ampwagila, ‘Sapi nanagu wibia nkolongu wa misi nhwanu.’ \v 20 Ntumisi jongi jwahika nu kupwaga, ‘Jukua lupija lwaku, nulukongiki sapi mu kitambaa, \v 21 nugujogupa ndaba weapa wa mundu unkali. Gujuku hindu yanga kuba yaku nukuhusa hindu yanga kupanda wamweti.’ \v 22 Nkolongu waki ampwagila, ‘We hapa guntumi mbaja nukulepa ngati heguhengiki! Wamanyiki ne na mundu nunkali, nenyuku hindu yela yanga kubeka namweti nukuhusa yanga kupanda namweti. \v 23 Ndaba jaki ngase wabei lupija lwangu kwa bandu baatunza lupija, nane henakahika nakajopa lupija lwangu lolujonzukike?’ \v 24 Ndi jaapwagila bandu bababi ajemiki pala, ‘Munyaga lupija lweholu, mumpekya ntumisi jola jolujonzukiki jengi komi.’ \v 25 Lakini bombi bumpwagila, ‘Nkolongu, lakini mbona jonioju lujonzukiki lupija longi kome!’ \v 26 Najombi jaapwagila, ‘Numpwagi sakaka, kila jojubii na sindu biitenda kunzonzuke. Lakini janga kuba na sindu, hata kisoku sejubinasu biitenda kunyaga. \v 27 Henu abaya bangu baangana nepani kwaalongosa, mwaaleta pani na mwaakoma apambane koni nakalingalya.’ ” \s Yesu jujingi ku Yelusalemu nikilulu kikolongu \r Matei 21:1-11; Maluko 11:1-11; Yohana 12:12-19 \p \v 28 Yesu hejajomula kulonge ganiaga, jalongulya palongi kujenda ku Yelusalemu. \v 29 Pajaegalya kuhika ku Betifage nuku Betania, pambipi ni Kitombi suku Mizeituni, Yesu jaatuma banafunzi baki abeli, \v 30 jaapwagila, “Nzenda mu ijiji yemwibona palongi jii. Hemwibia nzingi mu ijiji heyi, mkilibona liponda bilikongiki kulongi jii ngasejuwahiki kulitumii mundo. Mwilibopula mukilileta pambane.\fig Kamwana ki liponda|alt="The child of a donkey" src="15 Colt.jpg" size="col" ref="19:30"\fig* \v 31 Ana mundu jundaluki mundu jokapi ndaba jukubopo liponda, mu kumpwagila, ‘Julipala Bambo.’ ” \p \v 32 Banafunzi bala ebajenda pala, bunkolila ngati Yesu ejaapwagila. \v 33 Pababia bilibopo liponda lela, mwini liponda jaalalukya, “Ndaba jaki mu libopo liponda hele?” \p \v 34 Nabombi bumpwagila, “Julipala Bambo.” \v 35 Ndipala bumpelakya liponda lelela Yesu, batandika ingobu yabu pungongu ji liponda, nuku nkwea Yesu panani jaki. \v 36 Yesu pajaendalya kujenda, na bandu batandika ingobu yabu mwiindela. \p \v 37 Yesu pajahegalya ku Yelusalemu, pi kihelelu si Kitombi si Mizeituni, nsambi nkolongu wa banafunzi baki batumbuliya kundumbali Sapanga koni atogule kwa sauti ngolongu ndaba ja majambu makolongu gabagabweni, \v 38 babia apwaga, “Jupengaliki Bambu nkolongu jojuhika ku liina laka Bambo! Kubia lukwali nu ulumbi kunani kwaka Sapanga!” \p \v 39 Papuje Afalisayu bangi bababi munsambi wa bandu gola bumpwagila Yesu, “Mbola, waapwagila banafunzi baku atumbalaje!” \p \v 40 Yesu jaajibua, “Numpwagi bandu be haba ana atumbii, malibu haga gijamaliya kwa sauti.” \s Yesu jaalele bandu buku Yelusalemu \p \v 41 Yesu pajaegalya musi guku Yelusalemu napajabona bandu ba musi gola jatenda kaalele. \v 42 Japwaaga, “Ana wakamanyiki lelenu majambu gagaleta lukwali! Lakini henu ahihiki pamihu jii. \v 43 Ndaba gihika masoba, abaya baku bagusengila ubegu, biitenda kuguyongolota nu kukuhinya pandi yoka. \v 44 Bagutimbatimba weapa na bana baku mu nyumba jaku. Ngabilileki lilibu panani jililibu lengi, ndaba ngase gumanyiki kipindi sukuhika Sapanga kungombo.” \s Yesu jujingi pa Nyumba jaka Sapanga \r Matei 21:12-17; Maluko 11:15-19; Yohana 2:13-22 \p \v 45 Yesu jajingala pa Nyumba jaka Sapanga, jatumbuliya kabeenge kunza bandu babaii alombase hindu, \v 46 koni jakapwaaga, “Ahandiki, ‘Nyumba jangu jiibia nyumba jukundobe Sapanga,’ Lakini mwanganya mwijing'anabwi kuba imbaku ja manzolinzoli.” \p \v 47 Lisoba limu Yesu jabia jaabola bandu pa Nyumba jaka Sapanga. Agolu akolongu, na abola ba Malagalaki na aka akolongu bataputa indela jukunkoma, \v 48 lakini ngase bapatiki mbekenyu jukunkoma ndaba bandu babiya bukunzoaniya. \c 20 \s Uwesu waka Yesu guuma kwako \r Matei 21:23-27; Maluko 11:27-33 \p \v 1 Lisoba limu, Yesu pajabi jaabola bandu pa nyumba jaka Sapanga nakaalandi bandu Lijambu laa Sapi, agolu akolongu naaka abola ba malagalaki pamu na aseja bahikiki, \v 2 bundalukiya, “Utupwagila guhenga mahengu ge haga kupete uwesu bole? Boo nya jojugu peki uwesu we hogo?” \p \v 3 Yesu jaapwagila, “Nane nanndaluki lijambu limu, mmbwajila, \v 4 boo, uwesu waka Yohana lukubatisa bandu lwahuma kwako? Boo, kwaka Sapanga au kwa bandu?” \p \v 5 Lakini bombi balaluana beni kwa beni nukupwaga, “Ana tupwagiki guhuma kwaka Sapanga, jombi jatulalukya, mbona ngase munhobali Yohana?” \v 6 Kabee ana tupwagiki wahuma kwa bandu, bandu boa batulapula kwa malibu, ndaba boa anhobali Yohana jabii mlota waka Sapanga! \v 7 Henu, bumpwagila, “Ngasetumanya uwesu we hogu wahuma kwako.” \p \v 8 Yesu japwaaga, “Hata nepani nganumpwagi henga lihengu lende kupete uwesu bole.” \s Malenganu gilituhi li Mizabibu na bandu baalema \r Matei 21:33-46; Maluko 12:1-12 \p \v 9 Ndienu Yesu jaendalya kaapwagi bandu malenganu ganga, “Mundu jumu jalemiki lituhi li mizabibu. Nukulikodisa kwa bandu baalema, ndi jaboka nukujenda kutama kundema jengi. \v 10 Kipindi sukutongo zabibu esahika, antuma mtumisi waki kwa bandu baalema bala ili bumbaguliya zabibu. Lakini bandu baalema bala bumbenga nukundapu nukunkelabu maboku matopu. \v 11 Nkolongu jola antuma kabee ntumi jongi, lakini bombi bunndapula ahelahe nukunhenge majambu giliya, nukunkelabu maboku matopu. \v 12 Antuma kabee ntumisi wa tatu, hoju najombi, batenda kunhumisa, nukundeke kunza jilitui. \v 13 Ndipala mundu jwini litui jola japwaaga, ‘Niitenda bole? Nantuma mwana wangu jonumpai, kwaa buntenda kunzogopa ngamaa.’ \v 14 Lakini bandu baalema bala pabumbona pee, bapwagannya, ‘Jonzo ndi jobandekila lituhi lende. Enu, tunkoma ili litui libia liito.’ \v 15 Enu, bumpia kunza jilitui li mizabibu lela, nukunkoma.” \p Yesu jaalalukya, “Boo, mundu jojubii nilitui jola jaatenda kii bandu baalema bala? \v 16 Jwiika na kaakoma bandu baalema bala, nakaapeke bandu bangi litui li mizabibu lela.” \p Bandu pabajogwa malenganu gala, bapwaga, “Ngahela, haga giipiti!” \p \v 17 Lakini Yesu jaalingalya na kaapwagi, “Maandiku ganga gabii na maana boo? \q ‘Lilibu lebilikana bandu baasenga, \q enu ndi libii lilibu lelipalika ngamaa nnyumba!’ \m \v 18 Mundu jokapi najuabuki panani jililibu heli jwiitunyuka ipandiipandi, na mundu jokapi ana lunhabuki lilibu heli litenda kumponda.” \s Lijambu lukulepa kodi kwaka Kaisali \r Matei 22:15-22; Maluko 12:13-17 \p \v 19 Abola ba malagalaki na agolu akolongu bamanyiki malenganu gala gaalenga bombi, ndi bapala bunkamula Yesu apalapala. Lakini baajogopa bandu. \v 20 Enu, babiya ataputa muda wa sapi wukunkamu. Ndi baatuma bandu bilikopakya baamboni kwaki, bumpendakiya kwa maswali, ili jujibwa liya apata indela jukunkali nukumpeleka kwaka kilongosi juku Loma. \v 21 Bandu bala bumpwagila Yesu, “Mbola, tumanyiki weapa gupwaga nukubola majambu gasakaka, ngasegulinga ukolongu waka mundu, lakini gubola lijambu la sakaka lejupala Sapanga tuhenga. \v 22 Utupwagila, boo sapi lee kulepakodi kwaka bambu nkolongu juku Loma joakema Kaisali au nga sape!” \p \v 23 Yesu jamanyiki kupendake kwabu, jaapwagila, \v 24 “Nnangia lingengalema. Boo, sula jenze ni lihina lende laka nyane?” \p Bunzibua, “Yuku bambu nkolongu juku Loma joakema Kaisali.” \p \v 25 Ndienu Yesu jaapwagila, “Sapi, hindu yaka nkolongu juku Loma mupekia nkolongu juku Loma, nayaka Sapanga mupekia Sapanga.” \p \v 26 Ndienu ngasebawesiki kunkamu kupete lilobi lokapi lejwapwagiki pa bandu ila basangi lijibu laki baamua kutumba. \s Mabolee gukuyoka \r Matei 22:23-33; Maluko 12:18-27 \p \v 27 Ndipala Asadukayu bangi, bandu bapwaga nga kuyoka kwa bandu bawii, buhikila Yesu nukundaluki, \v 28 “Mbola, Musa, jutuandakya, ‘Ana nndongu waka mundu juwi nukunndeka nndonguwaki bila mwana, nndongu waki kupalika kuntola mmbomba we hoju, ili ampapila nndongu waki bana.’ \v 29 Kwabii naaka alongu saba. Jakwanza jola anzukua mmbomba na jakuwa bila kundeka mwana. \v 30 Ndongu jwa pili jola anzukua mmbomba joawii alomi we jola, najombi jakuwa bila kwaaleka bana, \v 31 watatu anzukua mmbomba jola na kwabiya ahelahe boti saba, lakini bakuwa bila kwaaleka bana. \v 32 Mwisuwe jakuwa kabee mmbomba we jola. \v 33 Boo, lisoba la bandu pabiyoka, nyongoo we hoju jwiibia nhwanu waka nyane? Ndaba babia anzukwi boa saba.” \p \v 34 Yesu ampwagila, “Bandu ba ndema jenze ajuku nu kujukulika, \v 35 lakini bandu bajaabona Sapanga awesa kuba mu ndema jejihika ili kuyoka ngabiijuku wala kujukulika. \v 36 Ngabiiwesi kuwa kabee, ndaba bibia ngati atumi bu kunani kwaka Sapanga, bombi biibia bana baka Sapanga ndaba atei kuyoka. \v 37 Lakini sakaka kuyoka kuhuma kwa bandu baawi kubii. Ata Musa jalangia lijambu leheli mu Maandiku gaka Sapanga pajapwaga kupete kitengu sesabiya kinyakaa mwotu. Papuje jwapwaga Bambu ndi Sapanga jwaka Ibulahimu, Sapanga waka Isaka na Sapanga waka Yakobu. \v 38 Najombi nga Sapanga wa bandu baawii lakini jombi Sapanga ja bandu bome. Ndaba boti atama pundema ndaba jaki.” \p \v 39 Aka abola bangi ba Malagalaki bapwaaga, “Mmbola, gujibwiki sapi ngamaa.” \v 40 Nabombi ngasebalengiki kundaluki malobi gange. \s Kilisitu mwana waka nyanye \r Matei 22:41-46; Maluko 12:35-37 \p \v 41 Ndienu Yesu jalalukya, “Bandu apwaga boo, Kilisitu mwana waka Daude? \v 42 Daudi weni jupwaga mu kitabu sa Zabuli, \q ‘Bambu ampwagila bambu wangu. \q Tama upandi wangu ukumalele, \q \v 43 mbaka naabeka bandu babugusuki ngati kiteu sukubeke magolu.’ \v 44 Ana Daudi we ankema jombi, ‘Bambu,’ kwibia boo jubiya mwama waka Daude?” \s Kujilenda na abola ba Malagalaki \r Matei 23:1-36; Maluko 12:38-40 \p \v 45 Bandu boti pababiya bunzowane Yesu, jaapwagila banafunzi baki, \v 46 “Nzepana naka abola ba Malagalaki bapala kupetapeta koni aweti ingobu ilasu, apala kulamukiwa kwii hisima na bandu mumagulio, nukutama mwiteu yapalongi mu nyumba jukuketangane Ayaudi nuku tipati. \v 47 Baajibi bandu bawii aka alomi babu, bilikopake ngati baamboni sukulilangi aloba ku kipindi kilasu, bandu haba bipata azabu ngolongu!” \c 21 \s Litambiku laka mmbomba joawi alomi \r Maluko 12:41-44 \p \v 1 Yesu jalingiki ngamaa, jaabona bandu bana mali gingi ajege matambiku gabu mukikoku pa Nyumba jaka Sapanga. \v 2 Ambona nyongoo jumu joawi alomi jujege mangengalema mabeli. \v 3 Yesu jaapwagila, “Numpwagi sakaka, nyongo nhwagu joawi alomi ajo jupiiki sindu kikolongu kupeta yeajegi bandu boa. \v 4 Ndaba bangi boa apihiki matambiku gabu gagapeti mu hindu yabu, lakini nyongo ajo pamu nu uhagu waki jupihiki kila sindu sejukipala mu womi.” \s Yesu julongale kuhalabana Nyumba jaka Sapanga \r Matei 24:1-2; Maluko 13:1-2 \p \v 5 Banafunzi bangi babia alongale kupete Nyumba jaka Sapanga, jeasengiki kwa malibu gu lupija lwingi, kabee balongalia matambiku gabaapihihiki kwaka Sapanga. Lakini Yesu japwaga, \v 6 “Haga goa gamwagabona, masoba gagihika, biitenda kubombulana ngaliigi lilibu panani jililibu lengi, na kila sindu kiitenda kuhalabika.” \s Tabu nuku ng'alika \r Matei 24:3-14; Maluko 13:3-13 \p \v 7 Bandu bundalukya Yesu, “Mmbola, majambu ge haga gipitila lile? Nginyuli boo yeyiilangia majambu ge haga egibia pambipi kupiti?” \p \v 8 Yesu jajibua, “Nnzepa, mundu jankonga. Ndaba bandu bingi bihika kuliina langu nukupwaga, ‘Nepani ndi Kilisitu,’ na ‘Nilisoba lee libi pambipi.’ Lakini mwanganya mwaapwata! \v 9 Pamwijoana majambu gukukomana na puju, mwijogopa, ndaba majambu ge haga gapalika gapitila hoti, lakini mwisu ngaseguhika nyata.” \p \v 10 Ndipala, Yesu jaendalya kupwaga, “Bandu ba ndema jimwa biikomana na bandu bu ndema jengi, nu ukolongu gumu gwikomana nu ukolongu gongi. \v 11 Kwipitila kililima kikolongu su ndema, ling'ai linzala, na magonzu guku jambukani, kwipitila majambu gingi guku jogopesa na nginyuli ngolongu kunani kwaka Sapanga. \v 12 Lakini kabula jukupiti haga goti, biitenda kunkamuu nu kung'alisa. Bampelika mma nyumba guku ketangane Ayaudi na muma gelesa, na bampelika palongi jaka bambu akolongu na aka kilongosi ndaba ji liina lango, \v 13 kupete haga mwiikuba mwaalandii bandu Lijambu la Amboni. \v 14 Lakini mmoju jinu, mwiholale sukulonge, \v 15 Ndaba nepani nampekia malobi gukupwaaga gaa sapi, ngajwiikubi mbaja winu jojwiiwesa kukana wala kumpenga gamwipwaaga. \v 16 Nanamu banng'anambuka hata na ahengo na aka nyongo binu, aka kilongu binu, naakosi binu na bangi kati jinu biitenda kukomeka. \v 17 Bandu boti bansukila mwanganya ndaba jukuhobale nepani. \v 18 Lakini hata lijunzu li limu ngalihobe. \v 19 Kuhinakali kwinu, mwiitenda kulama. \s Yesu julongale kuhalabika musi uku Yelusalemu \r Matei 24:15-21; Maluko 13:14-19 \p \v 20 “Pamwagubona nndema guku Yelusalemu aguyongalwiti alonda bu pundema, ndienu mwiimanya kipindi sukuguhalabana musi we hogu kihegali. \v 21 Papuje, bandu baabi ku Yudea bitilila kwi itombi, na baabi pikilanda ja musi biitilila kunza ja musi, na boti baabi ku matuhi biitili ku musi. \v 22 Ndaba masoba ge haga giibia masoba gukutemu, ili goa gaahandiki gatimia. \v 23 Misibikiboni aka mbomba biniitumbu na bajongesa! Ndaba kwibia na manga'aliku makolongu ngani pundema na Sapanga jaatemula bandu bu pundema pani. \v 24 Bangi babu baakoma nimipanga, na bangi baajonza kuba apungwa nakapeleka kundema jengi. Na Musi uku Yelusalemu bagukanyata kanyata bandu banga Ayaudi, mbaka kipindi sabu esijomuka. \s Kuhika kwaka Mwana waka Mundu \r Matei 24:29-31; Maluko 13:24-27 \p \v 25 “Ndienu kwibia na nginyuli mu lyoba, mu mwei na mu ndondu. Mu ndema kwibia na mang'aliku ndaba jukujogopa kukwihika kupete kulundamii ku nhanga na majeba gaki. \v 26 Bandu biitenda kuhinduka ndaba jikiholu, sukulendale majambu gagipitila mu nndema, ndaba hindu yu kunani kwaka Sapanga yiitenda kunyukanyuka. \v 27 Ndipala, mwaambona Mwana waka Mundu juhika jubii mu mahundi, kwa makili nu ulumbi nkolongu. \v 28 Majambu ge haga egitumbulia kupiti, nzema nukutondabee imutu hii kulinga ndaba kipindi saka Sapanga sukungombo kupita mu mang'aliku ginu kihegali.” \s Mabole gu nkongu nkoju \r Matei 24:32-35; Maluko 13:28-31 \p \v 29 Ndipala Yesu jaapwagila lilenganu lende, “Nndingalya nkongu wu ntini ni mikongu jengi joti. \v 30 Pammbona manyoi gatenda kutunduli, mmanya iyula jihegali. \v 31 Nanamu ahelahe, emwagabona majambu ge haga gakapitila, mmanya ukolongu waka Sapanga guhegali. \v 32 Numpwagi sakaka, bandu bikibeleku senze ngabiwesi kuwa mbaka hindu yenze ipitila. \v 33 Mahundi nu nndema gwiitenda kupeta, lakini malobi gangu ngagiipeti tekateka. \s Nkelukiya \p \v 34 “Mbia miu! Myoju jinu mwiiutwa nukupala mali gingi, ulepi nukusumbuki yukutujangati kutama pundema pani ndaba lisoba leheli lihika sukujituki ngati itaba eijonza. \v 35 Ndaba lisoba leheli laahikila bandu baatama punndema pani gapula ngati ntegu. \v 36 Nkelukiya masoba goti, nndoba ili mpata makili kunhinakali haga goti pagiipitila ili nzema palongi jaka Mwana waka Mundu.” \p \v 37 Kila lisoba, Yesu jabiya jubola pa Nyumba jaka Sapanga, ni ikilu jabia jujenda mwi Kitombi si Mizeituni nu kutama koku. \v 38 Bandu boti babia ajumuka pulukela nukujenda pa Nyumba jaka Sapanga, kunzoane Yesu. \c 22 \s Mipangu juku nkoma Yesu \r Matei 26:1-5; Maluko 14:1-2; Yohana 11:45-53 \p \v 1 Lisoba la kula mabumunda ganga kujege amila, lebijikema tipati ja Pasaka, labia lihegali. \v 2 Agolu akolongu naka abola ba Malagalaki babia ataputa indela juku nkoma Yesu, lakini babiya baajogopa bandu. \s Yuda jujetake kunng'anambuka Yesu \r Matei 26:14-16; Maluko 14:10-11 \p \v 3 Ndienu, Lijobi lunzingia Yuda jo bunkema Isikalioti, jumu ja atumi komi na abele. \v 4 Yuda jajenda kwa Agolu akolongu na alonda ba Nyumba jaka Sapanga, jalongila nabu namuna jukung'anambuka Yesu. \v 5 Nabombi batogulya nuku jetakake kumpeke Yuda lupija. \v 6 Yuda jajetakiya na jatumbuliya kutaputa indela juku ng'anambuka Yesu kipindi sesabii nganu kumanya nsambi wa bandu. \s Yesu juliandaa kula posu ja Pasaka \r Matei 26:17-25; Maluko 14:12-21; Yohana 13:21-30 \p \v 7 Lisoba la mabumunda ganga kujege amila labiya lihikiki. Ndi labia lisoba lukusinza likondoo la tipati ja Pasaka. \v 8 Henu Yesu jaatuma Petili na Yohana, nakaapwagi, “Nnzendaninya mkutuandaliya posu ja kula Pasaka.” \p \v 9 Nabombi bundalukiya, “Gupala tukuguandaliya kwako?” \p \v 10 Yesu jaapwagila, “Nnzowanya sukuhingamaki, pamwakajingila ku Musi, mwakaketangana na mwanalomi jumu jojutogwi nndundu wa masi. Mukumpwata mbaka mu nyumba mojijingala. \v 11 Mukumpwajila mwana nyumba jola, ‘Mbola julaluki, kibi kwa sumba sa ageni sukulele posu ja Pasaka pamwa na banafunzi bango?’ \v 12 Najombi jwandangia sumba kikolongu sukunani, seapambiki sapi. Nanamu mkaandia posu je momu.” \p \v 13 Ndienu bajenda bukuketaniya kila sindu ngati Yesu ejabi jaapwaji, nabombi baandia posu ja Pasaka. \s Posu jaka Bambu \r Matei 26:26-30; Maluko 14:22-26; 1Akolintu 11:23-25 \p \v 14 Lisaa elahika, Yesu jatama kula posu pamwa na atumi baki. \v 15 Jaapwagila, “Ndokuli ngamaa kula posu ja Pasaka nu mbanganya kabula juku ng'alika kwango! \v 16 Sakaka numpwagi, nganikuli kabee mbaki pajikamilika mu Ukolongu waka Sapanga.” \p \v 17 Yesu ndienu jajukua nzipuli wa divai, ansengula Sapanga, nukupwaaga, “Nzoopa nzipuli gongo mmbagana mwaboa. \v 18 Numpwagi, ngangunywi kabee divai ji Mizeituni jenze mbaka ukolongu waka Sapanga hegwiika.” \p \v 19 Ndipala jajukua libumunda, ansengula Sapanga, jasekula, jaapekia banafunzi baki nu kupwaga, “Jenze nhyega jango jejipita ndaba jinu mwanganya. Nhenga hela kungomboka nepani.” \v 20 Ahelahe ejajomula kula posu japakamii, jaapekiya nzipuli wa divai nu kupwaaga, “Gongo nzipuli gu lilaganu linyai laka Sapanga lelijemaliwi na mwai wango, gogujitika ndaba jinu mwanganya. \p \v 21 “Lakini nndingalya! Mundu jojing'anumbuka nepani jubii pamu na nepani pamesa, pakula posu! \v 22 Sakaka Mwana waka Mundu jujenda kuwa ngati Sapanga ejapai, lakini musijikiboni mundu jojwiing'anumbuka nepani.” \p \v 23 Ndipala batumbuliya kulaluana beni na beni, nya kati jabu jojihenga lihengu hele. \s Ubisi kupete ukolongu \p \v 24 Banafunzi baka Yesu batumbuliya kubisana nya jojuholaleka kuba nkolongu kati jabu. \v 25 Yesu jaapwagila, “Aka bambu akolongu ba bandu banga Ayaudi baalongo bandu kwa makili. Aka akolongu be haba bilikema ‘Akosi ba bandu.’ \v 26 Lakini kwinu mwanganya ngahela, lakini jojubii nkolongu kupeta mwaboti kati jinu, jubiya nsoku kupeta mwaboa, na kilongosi jubia ngati ntumisi. \v 27 Nya jojubii nkolongu, jojutami pamesa kula posu, au lee jojuhudumii jola? Lasima jojutama pamesa kula posu! Lakini, nepani mi pamba kati jinu ngati ntumisi. \p \v 28 “Mwanganya ndi mwatemi pamu na nane mu milengu jango, \v 29 ngati ahengo bangu ebamei kuba nu nkolongu nane numpeke ukolongu we hogu mwanganya. \v 30 Nhwesa kula na kunywa pamu na nane mu Ukolongu wangu, nuku tama mwiteu yu ubambu kulutemu lukolu komi na lubeli luku Izilaeli.” \s Yesu andote Petili antenda kung'alambuka \r Matei 26:31-35; Maluko 14:27-31; Yohana 13:36-38 \p \v 31 Yesu japwaaga, “Simoni, Simoni! Joanya! Lijobi lipala kumpeta mwanganya ngati mundu ejupeta inganu. \v 32 Lakini nugulobi kwaka Sapanga we hapa wa Simoni ili kunhobale kwaku kwiipongo, nanagu egwikelubuka wajangatiya ajaku anhobaliya nepani ngani.” \p \v 33 Petili ampwagila, “Bambu, nepani niijenda nawe pamu na weapa hata ku kipungu na hata kuwa.” \p \v 34 Yesu ampwagila, “Petili nugupwagi lelenu, kabula ji likongobi kubeka, wingana mala patato.” \s Kuliandaa masoba gi ling'ai \p \v 35 Ndipala Yesu jaalalukiya banafunzi baki, “Boo, panuntuma bila mpuku gu lupija wala nkoba wala makobasi, sumpungukii sindu sokape?” \p Bapwaga, “Ngahela ngase twapungukiwi sindo.” \p \v 36 Yesu japwaaga, “Lakini henu jojubii nu mpuku ulupija jujukua na jojubii nunkoba jujukua, na jokapi jwanga nu mpanga, julombisa likoti laki julomba upanga. \v 37 Ndaba Maandiku ga Sapi gagapwaaga, ‘Bumbei likundi limu na bandu banamahakau gatimi.’ Numpwagi, haga goti bahandiki ndaba jangunepani giitenda kutimi.” \p \v 38 Banafunzi bapwaga, “Bambu linga pamba tubii ni mipanga mibele.” \p Najombi japwaga, “Kutosiki kulongale mipanga!” \s Yesu andoba Sapanga mwikitombi si Mizeituni \r Matei 26:36-46; Maluko 14:32-42 \p \v 39 Yesu jajenda kwi Kitombi si Mizeituni ngati ejajoyobali, nabombi banafunzi baki bajenda pamu najombi. \v 40 Pajahika hoku jaapwagila, “Mundoba Sapanga ili mwijingii mu milengu.” \p \v 41 Ndipala jaaleka, jajenda utali wa mundu kuwesa kuleke lilibu. Japega magoti nu kundoba Sapanga. \v 42 Japwaaga, “Atati, ana gupai guboa nzipuli hago guku ng'alika, lakini si ngati embala nenga ila ngati egupala wehapa.” \v 43 Papuje atumi kuhuma kunani kwaka Sapanga ampitila nu kumpeke makili. \v 44 Yesu koni jubii mu usungu nkolongu ukujogopa kuwa, andoba ngamaa Sapanga, mbaka lumpita lyogate, lyogate laki labia ngati mandondu ga mwai gagahabuka pai. \p \v 45 Pajajomula kundoba Sapanga, jakelubuka kwa banafunzi baki jaakolila agoni ndaba babi nu usungu. \v 46 Jaapwajila, “Boo ndaba jakii ntei kugonela? Nzumuka mu ndoba Sapanga, ili mwijingi mwi milengu.” \s Yesu atenda kunkamula \r Matei 26:47-56; Maluko 14:43-50; Yohana 18:3-11 \p \v 47 Yesu pajabia jakoni jakalongela, nsambi wa bandu wahika koni julongo Yuda, jojabi jumu ja banafunzi baki komi na abele. Yuda anzendila Yesu nu kundamu suku kumbate. \v 48 Lakini Yesu andalukiya, “Yuda, boo, unng'anambuka Mwana waka Mundu suku kunkumbatila?” \p \v 49 Banafunzi baki pabagabona haga gatenda kupiti bundalukiya, “Bambu, twaasekula lee ni mipanga jito?” \v 50 Na jumu kati jabu andapula mpanga ntumi waka nngolu nkolongu, nuku nseku likutu laki la kumalele. \p \v 51 Lakini Yesu japwaga, “Kotuka kutenda hela!” Jiligusa likutu laka mundu we hoju, nukulilamisa. \p \v 52 Ndipala Yesu jaapwagila agolu akolongu, aka kilongosi na alonda ba Nyumba jaka Sapanga na aseja bababia ahikiki kunkamuu, “Boo, ndaba jakii nhikiki ni mipanga ni ibonga kungamu ngati jojunyaga hindu? \v 53 Masoba goti natami na mwanganya pa Nyumba jaka Sapanga, ngase mwangamwi. Lakini senze ndi kipindi sinu sukutawala palwiye.” \s Petili ankana Yesu \r Matei 26:57-58; Maluko 14:53-54, 66-72; Yohana 18:12-18, 25-27 \p \v 54 Ndienu bunkamula Yesu, bajenda naku ku nyumba jaka nngolu nkolongu, Petili jabia anzengalee Yesu munyuma su kutali. \v 55 Bandu bangi bakoa mwotu pikilanda ja hua nukutama na Petili jahika kunyata mwotu pamu nabu. \v 56 Mtumi jumu mmbomba ambona Petili jutami papu jakanyata mwotu, antupila mihu, nu kupwaga, “Mundu ajo najombi jabii pamu na Yesu.” \p \v 57 Lakini Petili jakana, nu kupwaga, “Mmbomba wee! Nepani ngasenikimanyi segulongela!” \p \v 58 Monikatai, mundu jongi ambona Petili, najombi japwaaga, “Weapa na nanagu wa jumu kati jabu!” \p Lakini Petili japwaaga, “Bambo, nganenga.” \p \v 59 Ndipala lapeta lisaa limu, mundu jongi anhingamakiya nu kumpwaji, “Sakaka jonouju jwabii pamu na Yesu, ndaba na jombi mwenei juku Galilaya!” \p \v 60 Lakini Petili japwaga, “Wamundu wee ngase manyiki segupwaga!” \p Apalapa pajabii jakoni jakapwaga, likongobi latenda kubeka. \v 61 Bambu jang'anambuka nu kundingali Petili. Najombi Petili jakombuka malobi gajabia Bambu ampwagi, “Lelenu kabula ji likongobi kubeka, wingana mala patato wiipwaga ngasegumanyiki.” \v 62 Petili japita kunza nukulela ku usungu. \s Yesu bundongama nu kundapu \r Matei 26:67-68; Maluko 14:65 \p \v 63 Bandu bababia anndonda Yesu, kundongama nukundapu. \v 64 Bunkongiki ingobu kumihu nu kundaluki, “Lotila, nya jojugulapwile?” \v 65 Ndienu bapwaaga malobi gingi gukuntondoo. \s Yesu ampeleka pa sengu \r Matei 26:59-66; Maluko 14:55-64; Yohana 18:19-24 \p \v 66 Ekwakusa, aseja, aka akolongu na abola ba Malagalaki na agolu akolongu, baketangana pamu bumpelika Yesu pasengu jabu. \v 67 Bapwaaga, “Tupwagila! Boo, weapa lee wa Kilisitu Nkombose?” \p Lakini Yesu jaapwajila, “Hata nanumpwagi, mbanganya nganzetakele, \v 68 nanundaluki, ngammbwagile. \v 69 Lakini tumbuka sajeno nukuendalee, Mwana waka Mundu jiitama kuboku kwa malele kwaka Sapanga jwana makili.” \p \v 70 Ndipala boa bundalukya, “Boo, weapa ndi wa Mwana waka Sapanga?” \p Najombi japwaaga, “Mwanganya mpwaga nepani ndi jombi.” \p \v 71 Bapwaaga, “Boo, tupala lee mundu jongi julongilaje? Twee twabee tujoini sejupwaga kupete ndomu waki mwene.” \c 23 \s Yesu bumpeleka kwaka Pilatu \r Matei 27:1-2, 11-14; Maluko 15:1-5; Yohana 18:28-38 \p \v 1 Ndipala boka batenda kujema, nu kumpeleka Yesu kwaka Pilatu. \v 2 Batumbuliya kuntakii koni bakapwaga, “Tunkoli mundu ajo jaahoa bandu biito kwa malobi gisoli. Jaakana bandu kulepa kodi kwaka nkolongu juku Loma, jupwaaga jombi ndi Kilisitu, Bambo nkolongu.” \p \v 3 Pilatu andalukiya Yesu, “Boo, we lee Bambu Nkolongu wa Ayaude?” \p Yesu jajibua, “Ngati egupwagiki weapa.” \p \v 4 Ndienu Pilatu jaapwagila agolu akolongu nu nsambi wa bandu bala, “Ngase nilibweni likosa lokapi lejutei mundu jonzo.” \p \v 5 Lakini bombi bahingamaki ngamaa koni apwaaga, “Kupetea mabolee gaki jaakwelake bandu baabii ku ndema juku Yudea. Jatumbuliya ku Galilaya mbaka kongo.” \s Yesu bumpeleka kwaka Helodi \p \v 6 Pilatu pajajogwa haga, andalukiya, “Boo, mundu hoju mwenei juku Galilaya?” \v 7 Pilatu pajamanya Yesu jahumi mundema jejitawala Helodi, ampelika kwaka Helodi, jojabii ku Yelusalemu masoba gegala. \v 8 Helodi pa ambona Yesu, jatogulii ngamaa ndaba masoba gingi japala kumbona. Jabia jujoini majambu gaki na japala jubona ndonduke kuhuma kwaki. \v 9 Helodi andalukiya Yesu malobi gingi lakini Yesu ngasejajibwiki sokapi. \v 10 Agolu akolongu na aka abola ba Malagalaki bajemiki pala, bumpikia Yesu magambu gingi kwa makili ngamaa. \v 11 Helodi na alonda baki bunhengila Yesu liyaa nu kundongama. Bunhwatika ingobu ya sapi ngamaa ngati laka bambu nkolongu, nu kunkelabuu kwaka Pilatu. \v 12 Tumbuka lisoba le leli, Helodi jabia nkosi waka Pilatu, kabula ja masoba gu munyuma batenda kusukiana. \s Yesu antemu kuwa \r Matei 27:15-26; Maluko 15:6-15; Yohana 18:39-19:16 \p \v 13 Ndienu, Pilatu jaakema pamu aka agolu akolongu, aka kilongosi na bandu, \v 14 jaapwagila, “Mundetiki mundu ajoo kwangu ngati jojaakonga bandu. Ne nundaluki palongi jinu, lakini ngasenilibweni likosa lokapi lemuntakali. \v 15 Najombi Helodi ahelahe ankelabwi mundu jonzo kwitu, ndaba ngasejilibweni likosa lake. Henu mundu jonzo ngase jatei sokapi sesunhenga kuwa. \v 16 Henu nagalaki mundapula iboku, ndi mundekakiya jujenda.” \v 17 Kila lisoba la tipati ja Pasaka, Pilatu jwayobali kundekake mpungwa jumu. \p \v 18 Lakini bandu boti bajamaliya pamwa, “Gunkoma mundu hoju, utubopuliya Balaba!” \v 19 Balaba jabia mundu joankongiki mkipungu ndaba jukusababisa puju jejapiti kumusi nukukoma bandu. \p \v 20 Pilatu japala kundekake Yesu, henu jalongila nabu kabee. \v 21 Lakini bombi bajamalya kwa sauti, “Mumbambaliya mu nsalaba! Mumbambaliya mu nsalaba!” \p \v 22 Pilatu jaapwagila kwa mala ja tatu, “Ndaba ja kike? Boo jutei likosa boo mundu we jone? Ngase nilibweni likosa lokapi leluntenda mbaka kunkoma. Henu nu ndapu iboku ya ndomondo nu kundekakela.” \p \v 23 Lakini bombi baendalya kujamali kwa sauti ngolongu ngamaa, bapala ambambaliya Yesu mu nsalaba. Kujamali kwabu buntenda Pilatu jujetakiya. \v 24 Ndienu Pilatu jaamua sebapala bandu bala kihengika. \v 25 Andekakiya mundu jobumpala jola, jobummbei mukipungu jojwatei puju nukukoma bandu na kwaapeke Yesu bunhengila seapala. \s Yesu ammbambika mu nsalaba \r Matei 27:32-44; Maluko 15:21-32; Yohana 19:17-27 \p \v 26 Pababia bumpeleka, baketangana na mundu jumu jobunkema Simoni, mwenei juku Kilene, jojabia juhuma ku litui. Ndipala bunkamula, buntweka nsalaba we gola ili jutotula su munyuma jaka Yesu. \p \v 27 Nsambi nkolongu wa bandu unkagula Yesu, pamu na aka mbomba bababia alobalake nu kundele Yesu. \v 28 Yesu jaang'anumbukiya na kwaapwaagi, “Mbanganya mwa aka mbomba buku Yelusalemu, mwinele nenga, ila nndela ndaba jinu mwabeti na bana bino. \v 29 Ndaba gahika masoba pabipwaga, ‘Nambanga banga akambonga banga kubeleka, banga kuwai kupata bana wala mabeli gangakujongesa bana!’ \v 30 Masoba ge haga, bandu pa biitumbuka kiipwagi itombi, ‘Mtuhabukiya!’ Ni itombi isoku, ‘Mtuyelalya!’ \v 31 Ana bandu ahengiki hela ku nkongu mmbei, kwibia boo ku nkongu nzomu?” \p \v 32 Bandu bangi abeli bababii baahenga galiya baapeliki pamu na Yesu ili bakaabambaliya. \v 33 Pabahika pandu pabapakema, “Lihupa lu Umutu” Ndienu bummbambaliya Yesu pamu na bababi baahenga galiya abeli bala kila mundu nu nsalaba waki, jumu upandi waki wamalele na jongi upandi waki wamangega. \v 34 Yesu japwaga “Atati! Waalekakiya mahakahu gabu ndaba ngase amanyiki se ahenga.” \p Ndienu alonda bala bapega gudugudu ili kubagana ingobu yaki. \v 35 Bandu babia ajemiki pala buku ndingalya, na akakolongu ba Ayaudi babia bundongama Yesu bakapwaga, “Jaakombwi bandu bangi, henu julikombula mweni, ana jombi ndi Kilisitu Nkombosi jojuhaguliwi na Sapanga!” \p \v 36 Ahelahe alonda batenda kundongama kabee, bunzendila nu kumpeke divai jejibabiki, \v 37 nabombi bumpwagila, “Ana sakaka weapa Bambu Nkolongu wa Ayaudi, ulikombula wamwete!” \p \v 38 Panani ju nsalaba waki babia ahandiki malobi ganga, “Jonzo ndi Bambu Nkolongu jwa Ayaudi.” \p \v 39 Jumu jojabii jojuhenga galiya babaambalii mu nsalaba antondula Yesu nu kupwaga, “Weapa le nga wi Kilisitu? Ulikombula wamweti na twe utumbula!” \p \v 40 Lakini jojuhenga giliyaa jongi jola andakaliya nzaki juliyaa jola nu kupwagi, “Boo weapa ngase gunzogopa Sapanga? Wehapa bukutemu ngati jombi. \v 41 Weapa na nepani bututemwi ngati ekupalika, ndienu tujopiki malepu ga mahengu gitu, lakini mundu jonzo ngasejatei sindu siliya.” \v 42 Ndipala mundu jola ampwagila Yesu, “Waa Yesu, egwihika mu Ukolongu waku gwingombuka.” \p \v 43 Yesu japwaga, “Nugupwagi sakaka lelenu gwiibiya pamu nane pandu pa laha pabapakema Paladiso.” \s Yesu jukuwa punsalaba \r Matei 27:45-56; Maluko 15:33-41; Yohana 19:28-30 \p \v 44 Kwabiya saa sita lyoba mutu, lwahika lwii nndema gwooti mbaka saa tisa. \v 45 Ndipala, lipazia la Nyumba jaka Sapanga lajenduka hipandi ibele. \v 46 Yesu jajamaliya kwa sauti ngolongu, japwaaga, “Atati, Mwamaboku gaku nijibeka loho jango!” Ejapwaaga hela jwatendakuwa. \p \v 47 Nkolongu ja alonda miya moja juku Loma jola pajabona gagapiti, andumbaliya Sapanga nukupwaaga, “Sakaka mundu jonzo jabii jwaamboni.” \p \v 48 Bandu boka bababii ahikiki kulingali lijambu heli, pabagabona gagapiti, bajenda mwama nyumba gabu, koni abii nu usungu. \v 49 Lakini bandu boti babummanyiki Yesu bajeema su kutali ili bagabona majambu ge haga. Kati jabu babii aka mbomba babunzengali Yesu kuhuma ku Galilaya. \s Yesu atenda kuntaga \r Matei 27:57-61; Maluko 15:42-47; Yohana 19:38-42 \p \v 50 Jabii mundu jumu, lihina laki Josepu jojahumi ku Alimataya musi uku Yudea. Mundu we hoju jwabii jwa amboni na jabii juhenga majambu ga amboni na jabia julendale Ukolongu waka Sapanga. \v 51 Hata ngati Alimatayo jabii jumu kati ja akolongu ba pasengu ja Ayaudi. Lakini ngasejajetaki sebahenga ajake, \v 52 Josepu jajenda kwaka Pilatu, kuloba nhyega jaka Yesu. \v 53 Henu jahulua kuhuma pu nsalaba, jijiwatika sanda, jugubeka pilitenge lelabii ahembiki pi lilibu, lelule ngasebawaiki kuntaga mundu. \v 54 Lisoba lee heli labii lijumaa, lisoba le heli labi lisoba lukutumbuli Lisoba lu Kupomulela. \p \v 55 Aka mbomba bala bababii ampwatiki Yesu kuhuma ku Galilaya bumpwata Josepu, na bilibona litenge lela na ebabei nhyega jaka Yesu. \v 56 Ndipala babujaninya ku nyumba, baandia mahuta gaganungi sapi ili bijipakia nhyega jaka Yesu. \p Lisoba lu Kupomulela bapomulya ngati Malagalaki gaka Sapanga egapwaaga. \c 24 \s Yesu jutenda kuyoka \r Matei 28:1-10; Maluko 16:1-8; Yohana 20:1-10 \p \v 1 Lisoba la Jumapili pulukela ngani aka mbomba bajukua mahuta gaganungi sapi nu kujenda kulitenge. \v 2 Biliketannya lilibu lukuyekale litenge lihilangaliti puukegi jilitengela.\fig Lilibu lebilihingati kuhuma mu litenge|alt="A stone rolled away from a tomb" src="16 Tomb.jpg" size="col" ref="24:2"\fig* \v 3 Henu pabajingala mwilitenge, ngasebijibweni nhyega jaka Bambu Yesu. \v 4 Bajema papu koni bakasangia lijambu leheli, apalapa bapitila bandu abeli aweti ingobu inhuu kwejakweja bajema pambipi nabombi. \v 5 Aka mbomba be haba bajogipi ngamaa, bajinama pai. Papuje bandu be bala baapwagila, “Ndaba jaki ki muntaputa jojubii mwomi kati ja bandu baawile? \v 6 Yesu ngasejubii pane, juyokiki. Nkombuka gajumpwagila pajabii ku ndema uku Galilaya. \v 7 ‘Mwana waka Mundu kwabia bunkamula bandu bana mahakau, nabombi bambambaliya pu nsalaba na mlisoba la tatu juyoka.’ ” \p \v 8 Ndienu aka mbomba bagakombuka malobi gaka Yesu gajwaapwagila, \v 9 pabakelubuka kuhuma kwi litenge, baapwagila majambu ge haga goti banafunzi komi na jumu pamu na bangi bala boti. \v 10 Aka mbomba babapwaaga majambu ge gala kwa banafunzi baka Yesu, babii Malia juku Magidala, Yoana na Malia amabu baka Yakobu pamu na bangi bajalongini naku. \v 11 Lakini banafunzi baka Yesu, pabajoana malobi ge gala, bagabona giking'ang'a henu ngasebahobalile. \v 12 Lakini Petili jaboka nukujombateka imbelu mbaka kulitenge. Pajahika, jajinama nu kulingali nkati, papuje jijibona sanda pena. Ndienu jabuja ku nyumba koni jakasangia kupete gagapitii. \s Yesu jililangi kwaka banafunzi abeli \r Maluko 16:12-13 \p \v 13 Lisoba alelale, banafunzi abeli baka Yesu babia ajenda kukijiji simu se bikikema Emau, utali waki kilumita komomi na moja kuhuma ku Yelusalemu, \v 14 Babia alongalee haga goti gagapiti. \v 15 Pababia alongalane nuku pwaganii, Yesu mweni jatenda kwaapitii, nukujenda pamu nabombi. \v 16 Bummbona kwa mihu, lakini ngase bummanyiki. \v 17 Yesu jaalalukiya, “Mndongalane kyane koni nzendanela?” \p Nabombi bajeema nuu, na pamihu jabu pabonikana nu usungu. \v 18 Jumu kati jabu, jobunkemika Kileopa, andalukiya, “Boo, weapa ndi kajika jaku gu ngeni uku Yelusalemu, ngasegumanyiki majambu gagapiti mu masoba ga heno haga?” \p \v 19 Najombi jaalalukya, “Majambu bole?” \p Bumpwagila, “Majambu gagumpata Yesu juku Nazaleti. Mundu we hoju jabii Mlota waka Sapanga junu makili gukubola nukuhenga mahengu gaki, palongi jaka Sapanga na palongi ja bandu boti. \v 20 Aka akolongu ba agolu na aka kilongosi bitu bumpelika kwa akolongu buku Loma ili antemumula kuwa, nabombi bummbambaliya pu nsalaba. \v 21 Lakini twepani twabia tunhobale jombi ndi jaagombula bandu buku Izilaeli. Nalelenu lisoba la tatu tumbuka majambu ge haga pagapitila. \v 22 Kabee, aka mbomba bangi ba kwitu batenda kutusangasa. Pulukela ngani bajenda kulitenge, \v 23 lakini ngase bijiketanii nhyega jaka Yesu. Bakelubuka nu kupwaga, baapitii atumi bu kunani kwaka Sapanga, atumi be bapwaga Yesu jubii mwome. \v 24 Ndipala bandu bangi ajitu bajenda kulitenge, nabombi bukuketannya ngati ebapwaga aka mbomba bala, lakini ngase bumbweni Yesu.” \p \v 25 Ndipala Yesu jaapwagila, “Mbona mwaang'ang'a hela! Na mwanganya nhobale mbolimboli gabapwaaga alota baka Sapanga! \v 26 Boo, ngasekwapalika Kilisitu jung'alika ngati hela, na moni katai jujingila mu ulumbi wake?” \v 27 Yesu jaayekulia hotuhotu majambu goti gagundangii jombi mu Maandiku ga Sapi, tumbuka mu itabu yejuandiki Musa na mu maandiku gaka alota boha baka Sapanga. \p \v 28 Nabombi pabahika pambipi ni kijiji sela sebabia bakajenda, Yesu jatenda ngati kupetana, \v 29 lakini bombi buhingamakiya ngamaa juhigaliya nabu, koni bakapwaga, “Tama pamba na twe, ndaba sajenu pakamihi na lwii lutenda kuhika.” Ndienu jajingala nkati nu kutama nabu. \v 30 Yesu pajabii jutami nabu pamu na kula nabu posu, jajukua libumunda, ansengula Sapanga, jamega na kapeke ajaki. \v 31 Apalapa mihu gabu gatenda kuogoka nabombi bumanya jombi, najombi jahoba ngase bumbona kabee. \v 32 Ndipala, bapwaganiya, “Boo, mioju jito ngasejutujosiki pajabii jutupwagi mwiindela nu kutusimuli Maandiku ga sapi?” \p \v 33 Babokaniya apalapa, bakelubuka ku Yelusalemu, kokuje baaketaniya banafunzi bala komi na jumu na bangi bababii pamwa nabu aketangini. \v 34 Bapwaga, “Sakaka Bambu juyokiki! Ampiti Simoni!” \p \v 35 Ndipala bandu abeli bala baapwagila ajabu gagapiti mwindela, na ebummanya Yesu pajamega libumunda. \s Yesu jaapiti banafunzi baki \r Matei 28:16-20; Maluko 16:14-18; Yohana 20:19-23; Mahengu 1:6-8 \p \v 36 Pababiya bakoni bakaalandila bangi, mweni Yesu jajema kati jabu, na kwaapwagi, “Lukwali lubiya kwinu.” \p \v 37 Bombi basitukaniya nu kujogopa ngamaa, baambusiya bilibweni lihoka. \v 38 Lakini Yesu jalalukiya, “Ndaba ja kii ntenda kuangajika? Ndaba jaki nng'alika mmoju jino? \v 39 Nndinga mabanga ga mmaboku na mabanga mmagolu gango ili nhobaliya anenganenga. Nhika nngamula ili mmbona, ndaba lihoka ngaselibii na nhyega wala mahupa ngati nepani.” \p \v 40 Yesu pajapwaga hela, jalangia maboku na magolu gaki. \v 41 Pababiya bakona ngakuhobale ndaba juku togulela nu kusangaa ngani, Yesu jalalukiya, “Mmbii na posu jokapi panipane?” \v 42 Bumpekia kipandi sa homba seababali pamwotu. \v 43 Jwajukua na kula koni bandu boka bukumbona. \p \v 44 Ndienu jaapwagila, “Ganga ndi majambu ganumpwagila panabii namwanganya: Kwabia gatimia goti gabahandaki nepani gagabii mu Malagalaki gaka Musa na alota baka Sapanga na mu kitabu sa Zabuli.” \p \v 45 Ndipala, jaayekula malangu gabu ili amanya Maandiku ga Sapi. \v 46 Jwaapwagila, “Ahandiki ana, Kilisitu Nkombosi jing'aliswa nilisoba la tatu jwiitenda kuyoka. \v 47 Bandu boka tumbuka ku Yelusalemu nuku ndema yengi yoti lasima baalandila lijambu la asapi kupete lihina laki, ili alekakiya mahakau gabu, najombi Sapanga jaalekakiya mahakau gabu. \v 48 Mmbanganya mwaka banafunzi mpalika kwaapwagi bandu amanya goti gagambiti nepane gasakaka. \v 49 Nanamweti nandetila Loho jaka Sapanga jojwaalagila Atati bangu. Lakini mwanganya nndendaliya mbaki Sapanga ampekia makili kuhuma kunani.” \s Yesu juyetuki kujenda kunani kwaka Sapanga \r Maluko 16:19-20; Matei 1:9-11 \p \v 50 Ndienu jaalongua banafunzi baki kunza ja musi guku Yelusalemu mbaka ku Betania, najombi jatondabiya maboku gaki kunani, nakaapenge. \v 51 Pajabiya jaapenge, jaaleka, nukuyetuki kujenda kunani kwaka Sapanga. \v 52 Bombi batenda kungungamali, ndipala bakelubuka ku Yelusalemu koni bakatoguliya ngamaa. \v 53 Baendaliya kutama mu Nyumba jaka Sapanga koni bukundumbalya Sapanga.