\id 1TI - Matengo Bible Version \ide UTF-8 \h 1 Timoti \toc1 Balua jukutumbulii jaka Pauli kwaka Timoti \toc2 1 Timoti \toc3 1 Timo \mt2 Balua ju ukutumbulii jaka Pauli kwaka \mt1 Timoti \imt Ulongulelu \ip Kitabu su utumbuli saka Timoti ndi balua je juandiki kuhuma kwaka Pauli kujenda kwaka ntumi waki Timoti. Balua jenze kuwesikana aandiki kati ja saka sa 62-64 baada ju kubelekwa Yesu Kilisitu. Kuwesikana kwabii kuegale mwisu wa womi waka Pauli kutama pundema. Pauli jatenda ukosi na Timoti na mala jingi ankemika ngati mwana mwaki. Pilimini 2:22, 1 Timoti 1:2 na 1:18. \ip Balua jenze ndi jimu kati ya balua nsesi kuhuma kwaka Pauli yejwaandakiya mundu jumujumu, na ngase jiliandakiya likundi la bandu ba bunhobali Kilisitu. Balua yengi itatu ndi balua ja pili jaka Pauli kwaka Timoti, na balua kwaka Titu na balua kwaka Pilimini. Balua ju utumbuli kwaka Timoti jilongale mabole gingipi gu kundumbali Sapanga mu likundi la bandu ba bunhobale Kilisitu, mu lipungu 2:1-15 na ngati ekupalika mundu kuba kilongosi wi likundi la ba bunhobali Kilisitu, mu lipungu 3: 1-13, na malakali ga mabole gi isoli, mu lipungu 1:3-11 na 4:1-5 na 6:2-5. Ganiaga gabonikini kwa namuna Pauli heambola Timoti kuba kilongosi kati ja bandu ba bunhobale Kilisitu. Balua ju utumbuli jaka Timoti, jilangi indela hingi yeiwesa kujangati aka kilongosi ba makundi ga bandu ba bunhobale Kilisitu, mu masoba gitu gani kulongosa makundi masokumasoku ga bandu ba bunhobale Kilisitu. \iot Gagabii nkati: \io Pauli jutumbuli su kundamuki Timoti, mu lipungu 1:1-2. \io Kabee ankanaki Timoti kujingi mu mabole gi isoli, mu lipungu la 1:3-11. \io Pauli juendale kusengu namuna hejubi ndaba jaka Yesu Kilisitu, mu lipungu 1: 12-19. \io Ndienu anndagalaki Timoti majambu gukulumbali na majambu ga aka kilongosi ba makundi ga bandu ba bunhobale Kilisitu, mu lipungu. 2-3. \io Pauli jujomule balua jaki su kumpeke Timoti malagalaki ga mwisu, mu lipungu 4:6. \c 1 \p \v 1 Nepani Pauli, ntumi waka Yesu Kilisitu ku uhilu waka Sapanga jojutukombwi twepani na Yesu Kilisitu ndi jotuhobale twepani. \p \v 2 Nuguhandaki wa Timoti wa mwanangu wa sakaka wa hobalelu. \p Nukulobe wamboni waka Sapanga, ikia nu lukwali kuhuma kwaka Sapanga Atati bitu na Yesu Kilisitu Bambu Witu. \s Kukanaki kupete mabolisu gi isoli \p \v 3 Mbala gutama ku Epesu ngati enugulagalakiya panabii nyenda ku Makedonia. Abii bandu bangi hoku abolesa mabolee gi isoli, mwaakanakiya bandu haba. \v 4 Wapwagila akotuka iyomu hi isoli, pamu na majambu ganga na mwisu wakahoku. Haga goti galeta ing'omu, wala nga sindu ngaseyasenga mu lihengu laka Sapanga gu uhokovu, gogumanyikana kwii indela ju kuhobale. \v 5 Lilengu uhilu gongo kutimisa mapali yagabokana mu mwoju wa sapi, mwoju gogumanya ga sapi ni giliya na hobale ja sakaka. \v 6 Bandu bangi baboka nu kung'anambuki nu kulongalane malobi matopu. \v 7 Apala kuba abola ba malagalaki gaka Musa, lakini ngasebikimanyi seapwaga au majambu gagahingamaki. \p \v 8 Tumanyi sapi malagalaki ga sakaka, ngati natumi ekupalika. \v 9 Lakini nkombuka tumanyiki ana malagalaki ngasealetiki ndaba ja bandu ba amboni, ila ndaba ja bandu bahalabana malagalaki na bandu banga kujetake malagalaki na banga kunzetake Sapanga na babii na mahakau, bandu banga na dini na bundema, bandu babakoma akahengo na aka nyongo, au babakoma bangi. \v 10 Malagalaki abei ndaba ja aselati batenda kinyumi na maumbile na babajiba bandu na kwaalombesa ngati atumwa, bini isoli na baalapa kwi isoli au bahenga sokapi sekibi kinyumi na mabolee ga sakaka. \v 11 Mabolee haga gapatikana mu Lijambu la Amboni laka Sapanga mu ulumbi na jojubii na uamboni jojuwe nepani jumbeki nililandila. \s Kusengu ndaba ji ikia jaka Sapanga \p \v 12 Nusengu Bambu witu Yesu Kilisitu jojumbeki makili ndaba ji lihengu lango. Nunsengu kukumona nepani nenihobaleka, janhagula nutumakiya, \v 13 hata ngati pamwandi nepani nu kuntondo na kwaang'alisa bandu babuhobale Kilisitu na kwaanyaga hindu. Lakini Sapanga jamonila ikia, ndaba nabii nakoni ngase hobale nahela ngasenamanyiki senabii nakahenga. \v 14 Lakini Bambu witu jambeki wamboni waki wingi, jambekia hobale nu upali sukujongana na Kilisitu Yesu. \v 15 Lilobi lende ndi lasakaka na kabee lijetakeka ngamaa nukuhobaleka: Kilisitu Yesu jahika pundema kwaoko babii na mahakau. Nanepani ndi mwana mahakau nu mbaja kuliku boka, \v 16 lakini Sapanga jamonila ikia, ili Kilisitu julangia kuhinakali kwaki kwoti kwangu nepani, ngati lilenganu kwa bala boka babube monikatai babahobaliya nukujopa womi wa masoba goka. \v 17 Kwaki jombi ndi Nkolongu wa masoba goha, jwanga kuwa, jwanga kubonikana na jojubii Sapanga kajika, kwaka jombi jibiya isima nu ulumbi wa yaka petapeta! Amina. \p \v 18 Timoti wamwanangu mu kuhobale, nugupeke nhilu gongo kulengana na malobi ga alota gabapwaga pa mwandi kupete wehapa. Malobi haga gabiya silaha jaku jukukomane ngondu sapi, \v 19 nugukamula kuhobale kwaku na mwoju wa sapi. Bandu bangi ngasebajowani mioju ja sapi jukumanya ga amboni ni giliya henu nukuhabana hobale jabu. \v 20 Kati jabu ndi Himenayo na Alekizanda babube numpeki Lijobi, ili jwaabola bantondo Sapanga. \c 2 \s Mabole gu kundoba Sapanga \p \v 1 Sukutumbuli nu hingamaki mwanganya mwalobila bandu boka, mundoba Sapanga nu kunsengu Sapanga ndaba ja bandu boka, \v 2 ndaba ja akolongu na boka babii nu uwesu, ili tupata kutama maisa gu kuhinakali nu lukwali pamu na nukuhenga gaamboni bandu babundumbali Sapanga. \v 3 Lijambu lende la sapi na lumpalisa Sapanga jojuwe ndi Nhokozi witu, \v 4 jojuwe jupala bandu boka ahokuliwa na apata kugumanya usakaka. \v 5 Ndaba jubii Sapanga jumu na kabee jubii jumu jojujonganisa bandu na Sapanga, mundu we hoju ndi Kilisitu Yesu, \v 6 jojuwe jilipia mweni ngati litambiku kwaagombo bandu boka. Ukombosi we hogu henu gubonikini kipindi saki, ana Sapanga jupala kwaoko bandu boka. \v 7 Ndaba hela nepani bandumiki miya nuntumi na mbola wa bandu banga kummanya Sapanga, naalandila lijambu lukuhobale na usakaka. Mbwaga usakaka, ngasembwaga isoli! \p \v 8 Ndienu, pokapi panketangana kunndoba Sapanga mbala akanalomi aloba, akanalomi babube babilipiiki kuhenga lihengu laka Sapanga atondabiya maboku gabu kuloba sanga hasila wala ing'omu. \v 9 Mbala ahelahe aka mbomba abiya bana isima na awata ingobu yeipalika; na nga kukujilemba ku mitindu ukuloka majunzu, kulipamba kwa zaabu, lulu au ingobu ya bei ngolongu, \v 10 ila ahenga mahengu gaamboni ngati ekupalika mmbomba joandumbali Sapanga. \v 11 Aka mbomba apalika kulibola kinunukinunu nakuba bajetake ngani kipindi su kulibola. \v 12 Nepani ngasembai mmbomba jubolisa au andongusa mwanalomi; kupalika jutama kinunu. \v 13 Ndaba Adamu bumbomba hoti nu kupwati Eva. \v 14 Na nga Adamu jojwakongwa ila mmbomba jola ndi jojwakongwa nukuhenga gabunkana jwiihenga. \v 15 Hata hela, mmbomba jiokulika ku kupata bana, ngati naaendali kutama mu kuhobale nu upali nu usapi nu kuba jojutosaniki. \c 3 \s Aka kilongosi mu likundi bandu babuhobale Kilisitu \p \v 1 Lende lilobi la sakaka, ngati mundu najutokule lihengu lukunzemale hoju jupalika kuhenga lihengu la sapi. \v 2 Kilongosi jupalika kuba mundu jwanga na makosa, nu jupalika kuba nu mmbomba jumu pena, jubiya nu uwesu ukulilongosa mweni, mundu joanzoane bandu jojubii nu uwesu ukuamu majambu gaki sapi na jukusanga ageni na jojuwesa kubola; \v 3 jwikuba nndepi au wala jojukomana ila jubiya mpoli, jojupala lukwali, jwiikuba mundu jojupala lupija; \v 4 jupalika jubiya mundu jojuwesa kulongosa bandu bu nyumba jaki, nakahenga bana baki bunzowannya kwi isima yoti. \v 5 Ndaba ngati mundu ngasejuwesa kulongosa sapi bandu bu nyumba jaki, jiwesa boo kulitunza likundi la bandu babuhobale Kilisitu laka Sapanga? \v 6 Ngasejupalika mundu jwanga kukola sukuhobale baahenga kuba kilongosi mu likundi la bandu babuhobale Kilisitu, ili jwiika kukipuna nu kutemuliwa ngati mbaja ebuntemuliwa. \v 7 Kupalika jubiya jwana sipa ja sapi kwa bandu babii kunza ja likundi lebunhobale Kilisitu, ili bandaumu nukuabuka mu ntegu waka lijobi. \s Baajangati mu likundi la bandu babuhobale Kilisitu \p \v 8 Baajangati mu likundi lebunhobale Kilisitu apalika kuba bandu bana tabiya jaamboni na bini ihisima; bikuba alepi ba divai au batokule lupija, \v 9 apalika kuba na mwoju gwa sapi gukumanya majambu ga amboni ni giliya nu usakaka wu nkati jukuhobale. \v 10 Kupalika hoti alegwa, abonikana abii sapi na bakabonikana atenda kupalika, ndienu apia mahengu gabu. \v 11 Akaahanu babu apalika kuba na tabia ja sapi, banga kwaalongale bandu liya, na baawesa kulilongoo mweni bana isima na bahobale mu majambu goti. \v 12 Jojujangati mu kikundi sa bandu babuhobale Kilisitu kupalika jubiya nu mmbomba jumu pena, na jojuwesa kulongosa sapi bana baki na bandu bu nyumba jaki. \v 13 Ndaba bajangati bahenga lihengu labu sapi nakuba nganganganga, na awesa kupwaga sanga kujogopa kupete kuhobale kwabu mu Kilisitu Yesu. \s Malamuki ga mwisu \p \v 14 Nuguhandaki balua jenze koni hobale kuhika kwaku masoba ga pambipi. \v 15 Lakini nanzeliwi, ndienu balua jenze jugumanyisa namuna hetupalika kutama nabu mu nyumba jaka Sapanga, jejuje bandu babuhobale Kilisitu baka Sapanga jojubii mwomi, na jejuje ndi kipanda nu nsingi wa sakaka. \v 16 Ngasekibii kiholu sokapi kupete ukolongu na sili ju kuhobale kwitu hejibii ngolongu. \q Jabonikana mu liumbu lu umundu, \q jabonikana kuba junu upali mu Loho kuba ndi jwaamboni, \q jabonikana na atumi bu kunani kwaka Sapanga. \q Jaalandila bandu banga kuhobale Sapanga, \q jabombaliwa nu undema, \q jajukulika mu ulumbi. \c 4 \s Abola bi isoli \p \v 1 Loho jaka Sapanga jupwaga hotu hotu masoba ga mwisu bandu bangi bilekala kuhobale; bijetakiya loho yu kukonga nu kupwata mabolesu gi ilombu. \v 2 Mabolesu haga gahuma kwa bandu babilikopake babube bapwaga isoli, babube mioju ja sapi jejimanya ga amboni na giliya jitei kuwa. \v 3 Bandu haba abolesa ana ndi makosa kutola mmbomba na kula posu jengi. Lakini Sapanga jiibomba posu hei, ili bala babii ahobali na apata kumanya usakaka, atumia kukusengu. \v 4 Kila sindu sejubombiki Sapanga ndi sapi, wala ngasekipalika kulongoswa ila yoka ijopilika kukuloba nuku nsengu, \v 5 Ndaba lilobi laka Sapanga nukuloba bikihenga sindu hesi kijetikika na Sapanga. \s Ntumisi wa sapi waka Yesu Kilisitu \p \v 6 Ngati nawapeki alongu boka malagisu ganga, wibiya guntumisi wa sapi waka Yesu Kilisitu, kulikolesa kiloho kwa malobi na majambu guku hobale na mabolesu ga sapi gawagapwatiki gu usakaka. \v 7 Lakini gukotuka iyomu yela yanga ikidini na yanga na mana. Guyobaliya kutama maisa gukundumbali Sapanga. \v 8 Mazoesi ga nhyega ndi lijambu la amboni, lakini mazoesi giki loho gabii gaamboni ndi gagapalika nakanopi, ndaba gutulagi woti mu maisa ga sajenu, kabee haga gaiahika. \v 9 Lende lilobi lukuhobaleka kabee lipalika kujetakewa nakanopi. \v 10 Twepani tukasana nukuhenga lihengu namangani ndaba tunhobale Sapanga jojubii mwomi ndi Mwokosi wa bandu boka, na hasa bala ba bunhobale. \p \v 11 Wapekia malagi haga na wabola mabole haga. \v 12 Wijetake mundu jokapi jugutondula ndaba wehapa gunkombu, lakini gukasana gubiya gu malenganu kwa bandu baahobale: Mu malobi gaku na tabiya jaku nu upali nu kuhobale na maisa ga sapi. \v 13 Gutumia kipindi saku nu kukasana kwaku kwakasome bandu pangwendu Maandiku ga Sapi, kulandi nu kubola, mbaka panihika. \v 14 Gwikotoka kutumi kipaji sela saka Kilisitu nkati jaku sebugupeki kwa malobi ga alota na kwaabeke maboku na kwaalobe aseja. \v 15 Guwasaliya ngamaa kupete haga goha nukugahenga sanahuli kuendele kwaku kubonikana na boka. \v 16 Gulingaliya ngamaa majambu gaku wamweti na mabolee gaku. Guendaliya kuhenga haga, ndaba nagutei hela, wajiokua wamweti na bala babugujowane. \c 5 \s Hetupalika kutama na bandu baahobale \p \v 1 Wandakali mwanalomi nseja, ila gumpwagila ngati atati baku. Wapwagila akakombu ngati alongu baku, \v 2 na waapwagila aka mbomba aseja ngati akaamabaku, na aka kamwali ngati akaabeli baku, ku usapi woti. \p \v 3 Watendila isima aka mbomba bawii akalomi babu babube ngaseabii na bandu bakajangatila. \v 4 Lakini mmbomba joawii alomi jojubii na bana na asokoo, haba apalika kulibola kutimisa mahengu gabu gikidini kwa alongu babu beni nakalepa akahengo babu na ahoku babu, ndi heli lijambu luku mpalisa palongi jaka Sapanga. \v 5 Mmbomba joawii alomi sakaka, jwanga na mundu jukunzangati, ambeki Sapanga hobale laki nukuendale kunndoba Sapanga bunzangatiya ikilu na muhi. \v 6 Lakini mmbomba joawii alomi jojutama kukutokule kila sindu, hoju juwi hata ngati jakona mwomi. \v 7 Wapekia malagisu ganga, ili mundu jokapi jukotuka kwaalongale liya. \v 8 Lakini ana mundu ngasejaatunza alongu baki, hasa bukunyumba jaki, mundu hoju jwiikuba jukukaniki kuhobale kwaki na jwiikuba mmbaja ngani kupeta mundu jwanga kuhobale. \p \v 9 Wammbalangi mundu jokapi kuba ngati mundu joawii alomi baki ana ngase jujomwi yaka sitini. Kabee jubia juwaiki kujukulika malajimu pee, \v 10 na jubiya na mahengu gaamboni: Jojaatunziki banabaki sapi, jojaajopiki ageni kunyumba jaki, jojaajopa atumisi baka Sapanga, jojajangatiya bandu bana mang'aliku, na jojilipia kuhenga majambu gaamboni. \p \v 11 Kotuka kwaandika bandu baawii alomi akanabali, ndaba ana ndokule yabu ya nhyega ana ijonzukiki kuba na makili ngani kupeta kulipia kwabu kwaka Kilisitu, biipala kutoguleka kabee, \v 12 nabombi kwi indela heji biibonikana abii na makosa ngani ndaba jukulileka lilagi labu lu puuwanzu. \v 13 Aka mbomba bawii alomi ngati haba atumbuli kuhoa kipindi sabu suku jendajenda nyumba mbaki nyumba; kabee sindu siliyaa ngani atumbuli kwaalongale bandu liya, nukulijege mu majambu ga bandu bangi, koni bakapwaga majambu gaguge ngasebapalika kupwaga. \v 14 Henu mbala aka mbomba bawii akalomi akanabali atogulika, apata bana nukutunza nyumba yabu ili mbaja witu bipata napwasi kupwaga majambu giliya kati jitu. \v 15 Ndaba aka mbomba bawii akalomi bangi ahobiki nukulipwata Lijobi. \v 16 Lakini ana nyongo joanhobale Kilisitu jubii na aka mbomba bawii alomi mu nyumba jaki, jombi jupalika kwaatunza na nga kulileke likundi la bandu babuhobale Kilisitu nsigu hogu, ili likundi la bandu babuhobale Kilisitu liwesa kwaatunza aka mbomba bawii alome bala bahigali kajika jabu pena. \p \v 17 Aka kilongosi bi likundi la bandu babuhobale Kilisitu babalongosa bandu sapi apalika kupata isima ngamaa, hasa bandu baalandi nukubola bandu. \v 18 Ndaba Maandiku ga Sapi gapwaga, “Gwiinkonga ng'ombi punndomu paujitumi lihengu lukuhusa ilebi,” naka bee, “Jojuhenga lihengu jupalika malipu gaki.” \v 19 Wijetake kujopa mataki gabaataki aseja ana ngasegaletiki bandu abeli au atatu baaboniki nu kujoana. \v 20 Bandu baatenda mahakau waalakalia pangwendu, ili bangi ajogapa. \p \v 21 Nugulagalaki palongi jaka Sapanga, na palongi jaka Kilisitu Yesu na palongi ja atumi buku nani kwaka Sapanga ba Sapi, ugakamulakia malagalaki ganga bila kulileka hatalimu, wala kumpendale mundu jokapi mu kila segutenda. \v 22 Mwijombatee kumbeke mundu jokapi maboku ndaba jukunndobe. Wiihangani mahakau ga bangi; ulibeka mu sapi. \p \v 23 Wiikunywa masi pena, ila gukunywa na divai kasokopi ndaba ji litumbu laku, ndaba gulwala mala kwa mala. \p \v 24 Mahakau ga bandu bangi gabonikana pangwendu, yombi yaalongule mukutemuliwa; lakini mahakau ga bangi gabonikana pe monikatae. \v 25 Ahelahe, mahengu gaamboni gabonikana pangwendu, na hata mahengu gangakubonikana pangwendu ngasegawesa kuhihika. \c 6 \p \v 1 Atumwa boka apalika kwaatende isima akolongu babu ili kwikuba na ndaba ja bandu kulitondo lihina laka Sapanga na mabole gitu. \v 2 Atumwa babube akolongu babu bandu ba bunhobale Kilisitu baalongama alongu babu. Badala jaki, apalika kwaatumaki sapi nganii, ndaba haba apata hindu kupete lihengu labu ndi apwasi babaapai. \s Mabole gi isoli na mundu jwana mali gingi wa sakaka \p Upalika kubola nukulandi majambu ganga. \v 3 Mundu jokapi jojubolesa kinyumi sa majambu ganga, na ngasejujetangane na malobi ga sakaka gaka Bambu witu Yesu Kilisitu na mabole gu kunndumbali Sapanga, \v 4 hoju jutenda kukipuna na ngasejukimanyi sokapi. Mundu hoju jupai ubisi nu ugombi na jojubii na malobi ganga na mana, nahela jwaahenga bandu abia na wipi nu ugombi na matondu na kwaawasali bandu liya, \v 5 nu ubisi wanga na mwisu kokuhuma kwa bandu babube malangu gabu gatei kuhalabika, na ngaseabii nu usakaka. Ahambuki dini ndi indela jukupati mali gingi. \p \v 6 Sakaka kundumbali Sapanga kunhenga mundu jubiya na mali gingi ngamaa, ana jutoseka na hindu yejubinaku. \v 7 Ndaba ngasetwaleta sindu sokapi punndema pani, wala ngatwiijuku sokapi. \v 8 Ndienu ana tubii na posu ni ingobu, tupalika kutoseka nayu. \v 9 Lakini bandu baapala mali gingi ahabuka mumilengu, nukujonzeka muntegu wa ndokule hingi iliyaa na hiking'ang'a, yeyuye yahuta mbaka mu kuhoba nukupoteka. \v 10 Ndaba kupala lupija ngamaa ndi utumbuli wu ubaja woti. Bandu bangi atokule ngamaa lupija mbaka kukotoka kunhobale Kilisitu, nukujijosa mioju jabu ku ubini nkolongu ngani. \s Malagalaki kwaka Timoteo \p \v 11 Lakini weapa wa mundu waka Sapanga, ulijepa na majambu gaanga. Guhenga ngati ejupala Sapanga na gundumbaliya Sapanga nukunhobale na kuba nu upali nukuhinakali nu nukugungamali. \v 12 Nkasana kulengana na henhwesa mu kusindani imbelu jukuhobale, ukamula womi wa yaka petapeta gojunkemi Sapanga pawajetakia kuhobale kwaku palongi ja bandu bingi babukubona nukukujowana. \v 13 Nugulagaki palongi jaka Sapanga jojuipeke hindu yoti womi, na palongi jaka Yesu Kilisitu jojapwaga majambu gajwagabweni nukupwaga ku ndomu waki kupete kuhobale kwaki palongi jaka Pontio Pilato, \v 14 nugulagalaki gukamula malagisu gaku nukujetake sukuhobale mbaka lisoba lela pajihika Bambu witu Yesu Kilisitu. \v 15 Kuhika kwaka Yesu kuihengika kipindi sekipalika sejupangiki Sapanga na jojubii nu ukolongu na jojulongosa kajika, Nkolongu jwa akolongu, na Bambu wa mabambu. \v 16 Jombi kajika jaki jutama yaka petapeta mu unang'anu gwanga kuwesa kuhalabiwa na mundu. Nga mundu jojuwaiki kumbona wala jojuwesa kumbona. Kwaki jibiya isima nu uwesu wa yaka petapeta! Amina. \p \v 17 Walagalakiya bala babii na mali gingi mu majambu ga maisa ga sajenu bakipuna, ahelahe biibeka kuhobale kwabu mu hindu yanga kupalika kuhobale, ila anhobaliya Sapanga, jojuwe sukutujopa jutupeke hindu yoti twiitogulya. \v 18 Wapwagila ahenga gaamboni abia na bandu bana mali gingi mu mahengu gaamboni, abiya bandu babajopa bandu bangi kunyumba jabu na abiya bawesa kwahangi bangi mali gabu. \v 19 Kukuhenga hela balibekila akiba jejuje jibiya kwabu nsingi gogubii nganganganga ku kipindi sesihika. Hapa ndi pabiiwesa kupata womi goguwe ndi womi wa sakaka. \p \v 20 Timoti, tunza sapi majambu goti gabulagalaki. Tama kutali na malongelu mabaja ni ing'omu iking'ang'a ngati hebugukema bandu bangi, “Umanyi.” \v 21 Ndaba bangi akipuniki kuba nu umanyi we hogu, na kukuhenga hela gagapitila biibiya ahoiki kuhobale. \q Nunndobe mwaboti uamboni waka Sapanga!