\id MAT Makua Bible Version \ide UTF-8 \h Namatayo \toc1 Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni Namatayo \toc2 Namatayo \toc3 Mat \mt2 Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni \mt1 Namatayo \imt Malhove o uholhelha \ip Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni Namatayo phi imoka yo ichitabu ncheshe nhina Malhove o Naanano anohimiacha ukumi ni makhalhelho a Yesu Kuristo. Kila imoka aya ineehaniya “injili,” maana aya akhalhaka “malhove orera.” Chechiyo ichitabu chiyo chaalhepiye ni Namatayo, Namako, ashinna Luka ni Nayohana baada yo ukhwa wa Yesu. Attu o ushoma khachuwenlhe we ikekhiaye ikatema ilha ikitabu yo injili yaalhepiye ni Namatayo ilha vaalhepiye aya, nansho veekinaka yaari iyaakha yo 60 baada yo uyaria wa Kuristo. Tho, khinochuwania ilhapo waalhepiye aya, nansho attu enchi anaanyihera wiira yaalhepiye Upalestina, ni veekinaka tho, iwani yulhupalhe yo Uyerusalemu. \ip Alhepilhe ikitabu ilha phi Namatayo, yaari akarani o ulhiviha ikhodi ahinaya wiihaniya ni Yesu ukhalha owiittucha awe. Yayo tho aachuwania wo nchina ni Nalawi. Namatayo yaari mmoka a owiittucha khumi ni elhi, aalhempe wiira yashomiye ni Ayahudi. Yoyo mwaha uyo unowiichooniha mwaari vanohokolhelha aya miaha 60 chinaacha Malhove Matakatifu o Malhehano o Khalhayi. Namatayo aalhakenlhe wooniha wiira, Yesu aari Moopolhi, Noopo athanlhiye ni Nlhuku, aalhoheriye ni anamilhohi vatulhi vawo. Namatayo tho aholhepa venchi mwaha unaacha Umwene wa Nlhuku. Ayahudi yaari ammwehereraka Moopolhi uyo akhalhe phi ntawara o ilhapo aya. Namatayo aheechinanelha chinene uvaanyiha yoyo nrima uyo wo uhimiechesha rata umwene wo Nlhuku wo munrimani. \ip Ikitabu yo injili ilhepieye ni Namatayo, phi renre uchokholha Malhehano o Naanano ukhalhawaya miaha chonkhaye chinohokolhelha chittu chinaacha Malhehano o Khalhayi. Yeyo phi nolhutaaniha yayo Malhehano melhi ayo. Attu o ushoma tho ahohimia wiira, Namatayo aholhikacha ulhata iphiro chilhepiye ikitabu chi ashinna Musa, chiri phi ichitabu nthanu cho upacha nhina Malhehano o Khalhayi. Meettuchiho a Yesu o umwaakoni (Mat nlhako wo 5-7) anowooria ulhikaanihiya ni ikatema Nlhuku vaavaha awe malheheriyo ashinna Musa (Ikitabu yo Torati nlhako wo 19:3-23:33). \iot Chiri nhina \io Namatayo anochokholha injili wo uhimiacha mwaha wo uyaria wa Yesu Kuristo ni uchokholha wo ntheko awe nhina (nlhako wo 1:1-4:2). \io Tho, Namatayo anohimiacha ntheko wa Yesu ni meettuchiho awe menchi (nlhako wo 5:1-25:3). \io Wo umalhiha Namatayo anophiyelha ikatema ntheko wa Yesu vaari aya nchulhu ni unhimiacha nookhwa awe ni uhihimmwa wawe (nlhako wo 26-28). \c 1 \s Iyari ya Yesu Kuristo \r (Luk 3:23-38) \p \v 1 Alha phi machina a manyaapwiiya awe Yesu Kuristo o iyari ya Adaudi o iyari ya Aburahimu. \v 2 Aburahimu ni Naisaka ni Nayakhobo ni Nayuda ni achihimaya, \v 3 Nayuda nkaayara Nafarisi ni Nazera anumwanaya yaari Atamari. Nafarisi ahaayara Nahezironi, Nahezironi nkaayara Narami, \v 4 Narami nkaayara Naaminaadabu, Naaminadabu nkaayara Nanashoni, Nanashoni nkaayara Nasalmoni. \p \v 5 Nasalmoni nkaayara Naboazi, anumwanaya aari Narahabu, Naboazi ni Naruthu yaari manyanaangoro a Naobedi athumwanaya Nayese, \v 6 Naobedi nkaayara Nayese, Nayese nkaayara Amwene Adaudi. Adaudi nkaayara Naselemani (anumwanaya Naselemani aari Nabethsheba, mahanu a Nauriya). \v 7 Naselemani nkaayara Narehoboamu, Narehoboamu nkaayara Naabiya, Naabiya nkaayara Naasafu, \v 8 Naasafu nkaayara Nayehoshafati, Nayehoshafati nkaayara Nayoramu, Nayoramu nkaayara Nauziya, \v 9 Nauziya nkaayara Nayothamu, Nayothamu nkaayara Naahazi, Naahazi nkaayara Nahezekiya, \v 10 Nahezekiya nkaayara Namanase, Namanase nkaayara Naamoni, Naamoni nkaayara Nayosiya, \v 11 Nayosiya nkaayara Nayekoniya ni achihimaya. Yeyo yaari ikatema Ayahudi vaari aya upottani Ubabeli. \p \v 12 Ikatema Ayahudi vaarwehiye aya upottani Ubabeli, Nayekoniya nkaayara Nashaltieli, Nashaltieli nkaayara Nazerubabeli, \v 13 Nazerubabeli nkaayara Naabihudi, Naabihudi nkaayara Naeliakimu, Naeliakimu nkaayara Naazori, \v 14 Naazori nkaayara Nasadoki, Nasadoki nkaayara Naakimu, Naakimu nkaayara Naeliudi \v 15 Naeliudi nkaayara Naeliazeri, Naeliazeri nkaayara Amathani, Amathani nkaayara Nayakhobo, \v 16 Nayakhobo nkaayara Nayusufu owannyaya Amariamu anumwanawe Yesu neehaniya Kuristo. \p \v 17 Paahi etu, iyari chaari khumi ni ncheshe toka wa Aburahimu mpaka wa Adaudi, ni iyari khumi ni ncheshe toka wa Adaudi mpaka Ayahudi vaakushiye aya upottani Ubabeli ni iyari khumi ni ncheshe toka ukushiya ipotta mpaka vaayarelhe awe Kuristo. \s Uyaria wa Yesu Kuristo \r (Luk 2:1-7) \p \v 18 Paahi etu, cho phi chiichammo chenre aya wo uyaria Yesu Kuristo. Amariamu anumwanawe aari anavekiye ni Nayusufu, nansho uhinaya ukhalhiya vamoka thoko nlhopwana ni ahanu awe, Amariamu ahoonia wiira aari veruttuni wo woorihiya ni Iphumu ya Nlhuku. \v 19 Nansho ukhalhawaya Nayusufu owannyaya ayo, aari attu o nrima woombone, khaathananne woolhiha muru Amariamu vaattuni. Paahi etu aholhakelha waahiya wo nivitho, wo uhichuwania ni attu. \v 20 Vaari aya oopuwelhaka nenno nlhove nno etu, Nnepa wo wiirimu wa Athithi wahaakhuruwelha ntorani weeraka, “Inyu Nayusufu, mwaana a Adaudi, nhoove waakusha Amariamu akhalhe ahanu inyu, ukhalhawaya iweyi aya iyo iri wo worihiya ni Iphumu ya Nlhuku. \v 21 Anowa wiittukulha mwaana mwanlhopwana, ni inyu mmweeke mwaamwihana nchina nawe Yesu, ukhalhawaya yoyo phi nolhoha woopolha attu ukhuma mu uwonyani mwaya.” \p \v 22 Paahi alha onkhaye alha yaakhumelhenlhe nitimire nlhove ni Athithi naahimiye ni anamilhohi wiira, \v 23 “Mwalhi hinaatameriya nowa urupalha irukulhu ni unnyara mwaana mwanlhopwana nchina nawe nowa wiihaniya Imanueli.” Maana aya, “Nlhuku ri vamoka ni hii.” \v 24 Nayusufu vonkwilhe aya nkhoveni ahopanga thoko Nnepa wo wiirimu wa Athithi chenre aya wo ulhehera. Nkaakusha ni waakhalhana ahanu aya. \v 25 Nansho khawaarupiye vamoka mpaka vannyanre aya mwaana mwanlhopwana. Ni ayo nkayammaha nchina nawe Yesu. \c 2 \s Alheto ukhuma unosha nchuwa \p \v 1 Yesu aayarelhe iwani yo Ubethelehemu ilhapo yo Uyudea mahuku Naherode vaari aya amwene. Avireke mahuku, achuwelhi o ittotwa ukhuma unosha nchuwa yahowa Uyerusalemu \v 2 nkayaakoha, “Mwaana nowa ukhalha mwene a Ayahudi yariye vayi? Ukhalhawaya nihoona ittotwa awe vaakhumelhenlhe aya unosha nchuwa, ni hii nihowa unthimichani.” \p \v 3 Amwene Naherode yeeweke yayo malhove ayo, ahokelhiya nipampa chinene, vamoka ni attu onkhaye o Uyerusalemu. \v 4 Nkeehanacha Opochera ishaani Olhupalhe onkhaye vamoka ni attu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa nkaakoha, “Kuristo nohalha uyaria vayi?” \p \v 5 Ni ayo nkayaakhulha, “Ubethelehemu ilhapo yo Uyudea. Phi chiichammo anamilhohi chaalhempe aya, \q \v 6 ‘Inyu attu o Ubethelehemu ilhapo yo Uyudea, \q Inyuva kanhiwe akani variyari wo iwani cho uchuwania cho Uyudea, \q Ukhalhawaya uwaninyu nowa ukhuma nholhelhi \q Nolhoha waaholhelha attu aka o Uisraeli.’ ” \p \v 7 Vavawo Naherode nkayeehana untemerani achuwelhi o ittotwa yaakohe wiira yoonelhe yaakhani. \v 8 Yamalheke nkaaruma arwee Ubethelehemu yeeraka. “Nrweeke mwakoherere ikekhia yo malhove o mwaana uyo, mwamwoonaka, nkiwiihereke nttenga ni mii kirwee kanthimiche.” \p \v 9 Baada yo wiiwa malhove a Naherode, nkayaarwaa. Vaari aya mphironi nkayoona ittotwa ilhe yaaholhelhaka ikhumaka unosha nchuwa. \v 10 Vonne aya nkayaatelhiya chinene ni iyo nkayaaholhelha mpaka vaari awe mwaana. \v 11 Nkayaakelhacha mpaani, nkayaamwona mwaana uyo vamoka ni Amariamu anumwane, nkayaakhoroma unthimicha. Nkayaathaphulha mirupa chaya ni ukumiha izawadi, idhahabu ni ubani ni manemane ummaha mwaana. \p \v 12 Nkayaahokolhia umawannyaya aviraka iphiro chikina, ukhalhawaya Nlhuku ahaamuka ntorani wiira ahihokolhelhe tho u Naherode. \s Uttawelha Umisri \p \v 13 Alheto alhe athameke, nnepa wo wiirimu wa Athithi nkawaakhumelhelha Nayusufu ntorani ni weerelha, “Naherode anothanana umwiiva mwaana uyo. Munkweke etu munkushe mwaana vamoka ni anumwanawe ntawelheke Umisri. Mwakhalheke wowo mpaka vanohalha aka uhimeriani.” \p \v 14 Paahi etu Nayusufu nkayonkwa nkayankusha mwaana vamoka ni anumwanawe nkayaathama ni uhiyu nkayaarwaa Umisri. \v 15 Nkayaakhalha wowo mpaka Naherode vaakhwilhe aya. Nenno nlhove nno naapangia nitimire nlhove ni Athithi wo iphiro yo anamilhohi neera, “Kahomwiihana mwaamwanaka ukhuma Umisri.” \s Wiivakachiya ashaana ashinkani \p \v 16 Naherode yachuwelheke wiira achuwelhi o ttotwa alhe ahaathepiacha, ahorushiya chinene. Nkaalhehera wiira ashaana ashilhopwana onkhaye o iwani yo Ubethelehemu ni iwani cho waatamana, o malhipa o iyaakha pilhi ukhuruwa vathi yeevakachiye. Aapangilhe chiicho uttwaraana ni mahuku veewilhe aya yoyo mwaha uyo ukhuma wa achuwelhi o ttotwa alhe. \p \v 17 Phi chiichammo chenre aya wo utimira malhove yaahimiye wo iphiro ya anamilhohi Nayeremiya. \q \v 18 “Nlhove niheewania Uraama. \q Ikutto yulhupalhe. \q Araheli yonlhelhaka achishaana aya, \q Akhotaka umalhihiya, \q Ukhalhawaya khaawo tho.” \s Uhokolhia ukhuma Umisri \p \v 19 Naherode yarimeelheke, nnepa wo wiirimu wa Athithi wahaakhumelhelha Nayusufu ntorani Umisri \v 20 nkaweerelha, “Munkweke, munkusheke mwaana vamoka ni anumwanawe nhokolhieke tho ilhapo yo Uisraeli, ukhalhawaya alhe yaathanana ukumi wa mwaana uyo ahokhwa.” \v 21 Paahi etu Nayusufu ahonkwa, nkankusha mwaana vamoka ni anumwanawe nkayaahokolhia wi ilhapo yo Uisraeli. \p \v 22 Nansho Nayusufu yeeweke wiira Akelao mwaana a Naherode aari phi mwene o Uyudea nipuro ni athumwanawe, ahoova uhokolhia wowo. Ni ayo ahovahiya malhove makina ntorani o uchiichihiya, nkaarwa Ugalilaya. \v 23 Nkaathamelha iwani yo Unazareti. Phenre aya wo utimira malhove yahimiye ni anamilhohi wiira “Nowa wiihaniya Nnazarayo.” \c 3 \s Meettuchiho a Nayohana Obatiiza \r (Mako 1:1-8; Luk 3:1-18; Yoha 1:19-28) \p \v 1 Yayo mahuku ayo Nayohana Obatiiza ahokumelhelha uthako wo Uyudea, nkaachokholha wettuchiha attu. \v 2 Yaari yeeraka, “Nkhoromeke ni uhiya uwonya winyu, ukhalhawaya Imwene yo wiirimu ihaatameria!” \v 3 Nayohana phi alhe aahimiye ni anamilhohi ashinna Isaya venre aya, \q “Ntu nookhuwelha muuthakoni, \q ‘Nkooroshe iphiro ya Athithi, \q Mwookolhe iphiro chaya cho uvira!’ ” \p \v 4 Nayohana ayo yaawara ikuwo chaatottiye wo mapururu o ingamiya, ni nchako nnyununi mwaya, cholhia chaya chaari nashombe ni urawo wo umwiini. \v 5 Attu ukhuma Uyerusalemu ni ilhapo yonkhaye yo Uyudea, ni ilhapo cho nchereshere mwoolhoko wo Uyorodani ahowa uwiiwelhelhani. \v 6 Nkayaakhoroma ni uhimiacha uwonya waya, nkaabatiizacha mmwoolhokoni Uyorodani. \p \v 7 Nayohana yooneke Amafarisayo ni Amasadukayo enchi awaachaka athananaka ubatiiziya nkeerelha, “Inyu iyari yo inwaa nhimeriye ni apani wiira nttawe ntwarusho Nlhuku unowiiha awe? \v 8 Mwooniheke etu wo mitheko wiira nhorukunuwa ni uhiya uwonya. \v 9 Nhaanyihere wiira nihanaa athumwanihu, Aburahimu ukhalhawaya kinouhimeriani wiira Nlhuku noworia uthathusha alha malhuku alha nkaakhalha ashaana a Aburahimu! \v 10 Ipacho iri tayari ukakha mwiri vamithithaarini, kila mwiri uhinemma rata unookakhiya ni urihelhiya vamooroni. \v 11 mii kinobatiizani wo maashi wooniha wiira nhokhoroma, nansho nowa vatulhi waka nowa uubatiizani wo Iphumu ya Nlhuku ni mooro. Akhalhaka muulhupahe ukipwaha mii, kihiphwanelhiyaka inakhalhaka ukusha iratu chawe. \v 12 Yoyo novarelha mmononi ithelho yo uveerelha cholhia, wiira akhungure cholhia chawe, athokorerie ingaano nnikhupini, ni upaha iphepuwa vamooroni vahintiphiaa.” \s Ubatiiziya wa Yesu \r (Mako 1:9-11; Luk 3:21-22) \p \v 13 Yeyo ikatema iyo Yesu nkaawa akhumaka Ugalilaya, nkaawa u Nayohana umwolhokoni Uyorodani ni uyo abatiiziye ni Nayohana. \v 14 Nansho Nayohana aholhikacha unkhotelha eeraka, “Mii phi nophwanelhiya ubatiiziya ni inyuva, chani woonaka nnowa uwannyaka mii!” \p \v 15 Nansho Yesu nkeera, “Nhiye chikhalhe chiicho wo naanano va, ukhalhawaya wo yeyo iphiro iyo ninoopanga chittu chinothanana awe Nlhuku chonkhaye.” Vavawo Nayohana nkayaarumelhelha. \p \v 16 Yesu amalheke ubatiiziya, ahokhuma mmaashini. Irimu nkayaahulhiaa, nkamwoona Iphumu ya Nlhuku akhuruwaka thoko kaulha ni unkorweelha vachulhu vawe. \v 17 Nlhove ukhuma wiirimu nkaneera, “Ulha phi mwaamwanaka kinonttuna aka, hokichivelha.” \c 4 \s Ulhikachiya wa Yesu \r (Mako 1:12-13; Luk 4:1-13) \p \v 1 Yamalheke, Iphumu ya Nlhuku ahonholhelha Yesu mpaka uthakoni alhikachye ni Nakare. \v 2 Nkaattuka wo mahuku makhumi ncheshe uthana ni uhiyu wo uhilhia, nkaawolhiya ithalha. \v 3 Paahi etu Nthepi nkanrwelha nkeera, “Wakhalhaka uwe phi mwaana a Nlhuku, wiireke etu alha malhuku alha athathuwe ukhalha mikatte.” \p \v 4 Nansho Yesu nkaakhulha, “Iholhepiya, ‘Ntu khanolhama wo nkatte vekha, nansho wo nlhove ninohimiya ni Nlhuku.’ ” \p \v 5 Nakare nkankusha mpaka Uyerusalemu, Iwani Itakatifu, nkaamwemesha vachulhu ishanja yo Inupa ya Nlhuku, \v 6 nkeera, “Wakhalhaka uwe phi mwaana a Nlhuku uthupheke mpaka vathi ukhalhawaya iholhepiya wiira. \q ‘Nlhuku nowaalhehera minepa cho wiirimu awe chiwe wo nlhatu winyu, \q Okusheni mmathathani mwaya, \q Nhiwe mwaakwakwathuwa mmalhukuni.’ ” \p \v 7 Yesu nkaakhulha nkeera, “Iholhepiya tho wiira, ‘Nhaalhikache Athithi, Nlhuku inyu.’ ” \p \v 8 Yamalheke Nakare nkankusha vachulhu mwaako wo urekama, nkaamwoniha imwene chonkhaye cho velhaponi va ni urera waya wonkhaye. \v 9 Nkeera, “Chii chonkhaye chi kinowuvaha wakikhoromelhaka ni ukithimicha.” \p \v 10 Vavawo Yesu nkaakhulha, “Uthame vaa uwe Nakare! Iholhepiya, ‘Mwaathimicheke Athithi, Nlhuku inyu vekha aya ni uvara mitheko chaya!’ ” \p \v 11 Paahi Nakare nkanhiya Yesu, ni minepa cho wiirimu nkachaawa ni unkavihera. \s Yesu noochokholha ntheko Ugalilaya \r (Mako 1:14-15; Luk 4:14-15) \p \v 12 Yesu eeweke wiira Nayohana ahottukiya, ahohokolhia Ugalilaya. \v 13 Nansho kaakhanlhe Unazareti, nkaarwaa Ukapenaumu, ilhapo iri vachereshere nttiya no Ugalilaya, mmwinanoni mwo Uzabuloni ni Unaftali. \v 14 Phi chiicho chenre aya wo utimira nlhove naahimiye ni anamilhohi ashinna Isaya venre aya, \q \v 15 “Ilhapo yo Uzabuloni ni ilhapo yo Unaftali, \q Iphiro yo unttiyani, ukhopelhelhe Uyorodani, \q Ugalilaya, ilhapo ya attu ahinchuwenlhe Nlhuku! \q \v 16 Attu anokhalha mwiipiphini \q Anowa woona nthuko mulhupalhe. \q Wa attu anokhalha nhina ilhapo yo irungu yo nookhwa \q Nthuko unowa waamwalhelha.” \p \v 17 Toka yeyo ikatema iyo Yesu nkaachokholha wiittuchiha eeraka “Nkhoromeke nhiyeke uwonya winyu, ukhalhawaya Imwene yo wiirimu ihaatameria!” \s Yesu noowehana attu acheshe o uvara ihopa \r (Mako 1:16-20; Luk 5:1-11) \p \v 18 Yesu vaari awe eetaka vachereshere nttiya no Ugalilaya, ahoona attu o uvara ihopa elhi, Nasimoni eehaniya Peturo ni ahima aya Naandorea, ariaka ihopa ni nttavi munttiyani. \v 19 Yesu nkeerelha, “Nkittware, ni mii kinowittuchihani woopolha attu.” \v 20 Nkayaahiyacha ittavi chaya ni unttwara. \p \v 21 Arweeke miholho nkoona attu akina elhi, Nayakhobo ashaana a Nazebedayo ni nhima aya Yohana. Yayo yaari nkalhavani vamoka ni athumwanaya Nazebedayo ayo alhokihachaka ittavi chaya. Yesu nkeehanacha, \v 22 ni ayo nkayaahiyera ikalhava iyo athumwanaya, nkayanttwara. \s Yesu noweettuchiha attu ni waalhamiha mareta \r (Luk 6:7-19) \p \v 23 Yesu aari eetakachaka ni wiittuchiha mu inupa cho unlhapelha Nlhuku ilhapo yonkhaye yo Ugalilaya ahimiachaka Malhove Orera anohimia Imwene yo wiirimu, ni waalhamiha attu kila mareta yaarina aya. \v 24 Mwaha wawe nkawaawanelha ilhapo chonkhaye cho Usiriya, nkaawiiheriya attu aawereiya, yaari ni mareta ni alhe aahuvihachiya, attu aakelhiye ni mashoka o unanara, ichilhichilhi ni attu o remara ni Yesu nkaalhamihacha onkhaye. \v 25 Milhoko cha attu chinchi nkachanttwara ukhuma Ugalilaya, Udekapoli, Uyerusalemu, Uyudea ni ukhopelhelhe mwoolhoko wo Uyorodani. \c 5 \s Meettuchiho o umwaakoni \p \v 1 Yesu ooneke milhoko cha owiittucha awe, nkaawelha vamwaakoni, nkaakhalha. Owiittucha awe nkayaawacha, \v 2 ni uyo nkaapatakulha malhaku awe nkaachokholha weettuchiha. \s Mpuha wo ikeekhene \r (Luk 6:20-23) \q \v 3 “Ahoreeriya attu o nrima unohuvelha uchuwelha nlhove na Nlhuku \q Ukhalhawaya Imwene ya Nlhuku phi yawaya!” \q \v 4 “Ahoreeriya attu anonlha, \q Ukhalhawaya anomaalhihiya.” \q \v 5 “Ahoreeriya attu arii ni nrima wo wiitimarikha, \q Ukhalhawaya phi nohalha uhiyeriya ilhapo!” \q \v 6 “Ahoreeriya attu ammolhiya ithalha ni nttona no upanga chittu chinothanana awe Nlhuku, \q Ukhalhawaya anowa uwonihiya!” \q \v 7 “Ahoreeriya attu o ikiriri, \q Ukhalhawaya Nlhuku nowa waahiyerera milhatu chaya!” \q \v 8 “Ahoreeriya attu o nrima worera, \q Ukhalhawaya anowa umwoona Nlhuku!” \q \v 9 “Ahoreeriya attu aneewananiha attu, \q Ukhalhawaya anowa wiihaniya ashaana a Nlhuku!” \q \v 10 “Ahoreeriya attu anohuvihiya wo nlhatu wo upanga chittu chinothanana awe Nlhuku, \q Ukhalhawaya Imwene yo wiirimu phi yawaya!” \p \v 11 “Nhoreeriya inyu mwaattiva, attu oruwanakani ni uthurulhani ni uwotheriani wo kila iphiro yo unanara wo nlhatu no ukirumelhelha mii. \v 12 Nteelhiyeke ni uttapelhelha ukhalhawaya uttuviya winyu uhenchiva wiirimu. Phi chiichammo chaathurulhachiye aya anamilhohi yaari nhinaaya inyu.” \s Maakha ni nthuko \r (Mako 9:50; Luk 14:34-35) \p \v 13 “Mwaattiva phi maakha a attu onkhaye. Nansho maakha athuwaka anohalha uchivihani? Khanolhoka tho, yaahikhalhe urihiya vattayani ni unyikalhiya ni attu. \p \v 14 “Mwaattiva phi nthuko wo velhaponi. Iwani ithekiye vachulhu mwaako khineevitha. \v 15 Khaawo ntu noparihelha ikhandiri ni ukhunelha ndebe. Nansho ikhandiri inothomeiya vachulhu ikiango, yaamwalhelheke onkhaye ari mpaani. \v 16 Chiichammo etu, nthuko inyu unothananiya umwalhieke mwaattuni, attu oone meetelho inyu oombone, wiira aavahe nthimicho Athumwaninyu ari wiirimu.” \s Meettuchiho o Malhehero a ashinna Musa \p \v 17 “Nhaanyihere wiira kiwiilhe uchiichiha Malhehero a ashinna Musa ni ikano cha anamilhohi. Akiwiilhe uchiichiha, nansho uhimiechesha. \v 18 Kinouhimeriani we ikekhiaye wiira mpaka irimu ni ilhapo vanohalha aya uvira, khiiwo inakhalhaka inukuta imoka ama vakittu vakani chinene nhina Malhehero a ashinna Musa, vanohalha uwukulhiya mpaka onkhaye vanohalha aya uphiyelha. \v 19 Paahi etu, ntu riyoothe nolhoha uhiya nlheheriyo nimoka nikani upwaha onkhaye, ni weettuchiha attu akina apange chiicho, yoyo nowa waalhakelhiya mwankani nhina Imwene yo wiirimu. Nansho nolhoha uvara ni weettuchiha attu akina yoyo nookhalha mulhupalhe mu Imwene yo wiirimu. \v 20 Paahi kinouhimeriani, ikekhia inyu yaahipwaheke ulhoka wa Amafarisayo, ni attu owiittuchiha Malhehero khannowa mwaakelha mena nhina Imwene yo wiirimu.” \s Mwaha wo urushiya \r (Luk 12:57-59) \p \v 21 Nhomalha wiiwa wiira attu o khalhayi yeerelhiye, “Nhiive, nolhoha wiiva nohukumulhiya.” \v 22 Nansho mii vano kinouhimeriani wiira, ntu riyoothe nonthunanelha mmuchi awe yoyo arweehiye umilhatuni ahukumulhiye. Ntu nolhoha umwiirelha munnawe, Khannolhoka inyu! Yoyo arweehiyeke umilhatuni wulhupalhe, ni uyo hechatameriha umooroni Ujehannamu. \p \v 23 Mwarweehaka isadaka umadhubahuni uno muupuwelhaka wiira nhima inyu rii ni nlhove ni inyu, \v 24 nhiyeke isadaka inyu umadhubahuni nhokolhieke thoko mwamwiwanane nhima inyu, vavawo mmweeke tho ni ukumiha ishaani inyu. \p \v 25 Mmwiiwananeke ntu muntekenlhe inyu nhinaphiya umilhatuni. Mwaphiyaka wowo nhineewanana nowa uuhelhani mmathathani mwa attu o uhukumulha, ni ayo anowaavaha manyaasikari anaattuka attu, mwattukiye. \v 26 Kinouhimeriani wo ikekhiaye, wowo khannokhuma mpaka nholhiva nchurukhu wo umalhihera nlhatu winyu. \s Meettuchiho o mwaha wo ishembwere \p \v 27 “Nheewa wiira attu yeerelhiye ‘Nhilhuve!’ \v 28 Nansho mii kinouhimeriani, ntu nommweha nthiyana wonthanana, honlhuvana munrimani mwawe. \v 29 Paahi etu niitho ninyu no wiimonono nottekihakani, nkhulheke ni urihelha uwo shoro! Nambaya chinene uhikhalha ni itturi imoka mwiiruttuni mwinyu, iruttu yonkhaye ihiwe yaarihiya umooroni. \v 30 Ni moono inyu wo wiimonono wo uttekihakani, ntupulheke ni urihelha utayi! Nambaya mpoterihe itturi imoka mwiiruttuni mwinyu, iruttu inyu ihiwe yaatikhelhiya yonkhaye umooroni Ujehannamu. \s Mwaha wo umwalhaana nthelhi \r (Mat 19:9; Mako 10:11-12; Luk 16:18) \p \v 31 “Tho, yaheeriya wiira, ‘ntu naahiya ahanu awe, aavaheke italaka yo umwalhaana.’ \v 32 Nansho mii kinouhimeriani wiira ntu aahiyaka ahanu awe ni waavaha italaka yo umwalhaana vahirii nlhatu no ulhavalhava, haalhavalhaviha, ni ntu nottuna waathelha ni uyo holhavalhava. \s Mwaha wo ulhupelha \p \v 33 “Tho nheewa wiira attu o khalhayi yeerelhiye ‘Nhilhiyalhe ulhupelha winyu, nansho ntimiriheke naapo ninyu wa Athithi.’ \v 34 Nansho mii kinowirelhani nna, nhilhupelhe irimu, ukhalhawaya phi ihiche ya Nlhuku, \v 35 mena wo ilhapo, ukhalhawaya phi nipuro chineesha aya mieto chaya, mena wo Uyerusalemu, ukhalhawaya phi iwani ya Amwene olhupalhe. \v 36 Nhilhupelhe wo muru inyu, ukhalhawaya khannoria uthathusha ikharari inyu imoka ukhalha ipwii ama yooripa. \v 37 Mweeraka ‘Eiyo’ ikhalheke ‘Eiyo!’ Mweeraka ‘Kachihena’ ikhalheke ‘Kachihena.’ Ittu iriyoothe yo upwaha yayo inokhuma wa Nakare. \s Mwaha wo uhokolhoshera \r (Luk 6:29-30) \p \v 38 “Nheewa yeeriye wiira ‘Niitho wo niitho ni niino wo niino.’ \v 39 Nansho mii kinouhimeriani wiira nhinhokolhoshere ntu no upangelhani cho uhilhoka. Ntu riyoothe o watakani nrama no wilhopwana, munrukunushelheke nikina no wiimushi nno. \v 40 Ni ntu riyoothe o urwehakani uhukumulhiyani athananaka uuthurulhani mwinjiro winyu, munhiyereke awieke ni nikoti ninyu. \v 41 Ni ntu okhanyererihakani wiira munkushere nsigo awe nkwaha wo imaili imoka, munrwaaneke imaili pilhi. \v 42 Ntu noovekelhani ittu mummaheke, nowaashimani ittu mmwaashimeke. \s Waattuna amalhaponi \r (Luk 6:27-28, 32-36) \p \v 43 “Nheewa wiira yeeriye, ‘Munttuneke mmuchi inyu ni waavenga amalhaponi inyu.’ \v 44 Nansho mii kinolhelhani wiira mwaattuneke amalhaponi inyu ni waalhapelhelha attu anowomolhani mwaattiva, \v 45 mmwe mwaakhalha ashaana a Athumwaninyu ari wiirimu. Ukhalhawaya yayo phi naapharelhiha nchuwa naya attu o uhilhoka ni attu o nrima woombone ni waarupelha ipulha attu oombone ni attu o unanara mirima. \v 46 Chani Nlhuku nolhoha uttuvani ittu yaani wo waattuna attu anouttunani vekha aya? Ata attu anolhiviha ikhodi aneera chiicho! \v 47 Mwaakohachaka ashilhoko inyu vekha aya, chani vavawo nhopanga ittu yo ulhoka? Ata attu ahinchuwenlhe Nlhuku ni ayo anopanga chiichammo! \v 48 Paahi etu nkhalheke o wiiraniha thoko Athumwanihu o wiirimu chiri aya! \c 6 \s Meettuchiho o waavaha attu ahirina \p \v 1 “Mwiichinanelheke nhiwe mwaapanga chittu chinothanana awe Nlhuku vaattuni, mwoonachiye ni attu. Mwapangaka chiicho vaattuni, khiiwo inohalha inyu uttuvelhiya ni Athumwaninyu o wiirimu. \p \v 2 “Paahi etu vanommaha inyu ittu ntu hirina ittu nhiikhuwelhelhe, nhipange thoko chineera aya anafiki mu inupa cho unlhapelha Nlhuku ni mmaphironi. Aneera chiicho wiira yoonachiye ni attu avahiye nthimicho. Ikekhia kinouhimeriani, yayo ahomalha upochera uttuviya waya. \v 3 Nansho inyuva vanommaha inyu ntu novekelha ittu, mpangeke wo munrimani mwinyu ata ampwana inyu ahichuwelhe. \v 4 Mummaheke wo nivitho. Ni Athithi anoona nnivithoni anowuttuvani. \s Wiittuchihiya ulhapelha \r (Luk 11:2-4) \p \v 5 “Vanolhapelha inyu, nhipange thoko anafiki! Anottuna ulhapelha aneemenlhe mu inupa cho unlhapelha Nlhuku ni mmaphironi wiira yoonachiye ni attu. Ikekhiaye kinouhimeriani, yayo ahomalha uttuvelhiya. \v 6 Nansho inyu vanolhapelha inyu, mwiittelheke mpaani, ni waalhapelha Athithi inyu ahinoonia. Athithi anoona chiivinthe anowuttuvani. \p \v 7 “Vanolhapelha inyu, nhipwapwache malhove thoko attu ahinchuwenlhe Nlhuku, anaanyihera wiira milhuku chaya chinowewelhelha wo nlhatu no malhove menchi. \v 8 Nhilhikaane thoko yayo. Athumwaninyu ahochuwelha anohalha inyu uthanana nhinaalhepelha. \v 9 Vano etu, iphiro inothananiya inyu wulhumacha vanolhapelha inyu phi ilha, mwiireke \q ‘Athithi nri Wiirimu, \q Nchina ninyu nithimichiye, \q \v 10 Imwene inyu iwe, \q Chinothanana inyu, chipangieke velhaponi va thoko wiirimu. \q \v 11 Nnivaheke lhelho cholhia chihu cho kila nihuku. \q \v 12 Nnihiyerereke uwonya wihu, \q Thoko ni hii chineera ihu waahiyerera attu annittekelha. \q \v 13 Nhinihelhe mu ulhikachiyani \q Nansho nnoopolheke ni ulhe o mitheko cho unanara ulhe.’ \q (Ukhalhawaya umwene uri wawinyu ni machiri ni nthimicho wo mahuku o uhimalha. Aye.) \p \v 14 “Ukhalhawaya mwaahiyereraka attu milhatu chaya, Athumwaninyu o wiirimu anouhiyererani uwonya ni inyu. \v 15 Nansho mwaahahiyerereke attu akina milhatu chaya, ni ayo Athumwaninyu khanouhiyererani uwonya winyu. \s Meettuchiho o mwaha wo uttuka \p \v 16 “Vanottuka inyu, nhoonihe ichuku wiitho thoko anafiki chineera aya. Yayo anokhunyanyihacha wiitho yoonachiye ni attu wiira ahottuka. Kinouhimeriani wo ikekhiaye wiira, yayo ahomalha uttuviya. \v 17 Vanottuka inyu mwiihikeke makhura mmuruni, nkhucheke wiitho ni uvacha ikharari chinyu, \v 18 attu akina ahichuwelhe wiira nhottuka. Nansho ichuwaniaka tu ni Athumwaninyu ahinoonia. Ni ayo Athumwaninyu anoona chiivinthe, anowuttuvani. \s Nikhupi no wiirimu \r (Luk 12:33-34) \p \v 19 “Nhiicheshere nhakhu velhaponi va, vari ni ucheshe ni nrenje unotanganya ni attu owiiya aphomolhaka inupa ni wiiya. \v 20 Nansho mwiicheeshereke nhakhu inyu wiirimu, ucheshe ni nrenje uhinooria aya utanganyacha ni attu owiiya khanooria uphomolha ni wiiya. \v 21 Ukhalhawaya vari nhakhu inyu ni nrima inyu phi nohalha aya ukhalha vavawo. \s Nthuko wo iruttu \r (Luk 11:34-36) \p \v 22 “Miitho phi nthuko wo iruttu. Miitho inyu akhalhaka makumi iruttu yonkhaye iri voonene. \v 23 Nansho miitho inyu akhalhaka mareta iruttu yonkhaye inohalha ukhalha mwo unanara mwiipiphini. Nthuko uri mwiiruttuni mwinyu wakelhiyaka ipiphi paahi etu, yeyo ipiphi iyo iri yo woopiha chinene! \s Nlhuku ni nhakhu \r (Luk 16:13) \p \v 24 “Khaawo ntu nokhalha ipotta yo uvara ntheko wa attu elhi ukhalhawaya nohalha unttuna mmoka ni unvenga nkina, nokhalha o ukhulhuvelhiya wa ntu mmoka, ni uhikulhuvelhiya wa ntu nkina uyo. Khannoria ukavihera mitheko cha Athithi Nlhuku ni nhakhu vamoka. \s Nipampa \r (Luk 12:22-31) \p \v 25 “Phi iyo inouhimeriakani wiira, nhikhalhe ni nipampa no yolhia ni cho uwuriya chinothananiya ni ukumi inyu wiira nlhame, mena no ikuwo cho uwara mwiiruttuni. Chani ulhia yolhia phi ulhama? Ni iruttu chani ngati phi thempe upwaha ikuwo? \v 26 Mwooneke ashinuni, khanaalha imbeyu, khanokhungura mena khanoshunga nnikhupini, nansho Athithi o wiirimu anowaalhiha. Chani mwaattiva kanhiwena o ulhoka waapwaha ashaanuni? \v 27 Phi mpani munlhokoni mwinyu ri ni nipampa ninchi nooria wuncherera mahuku o ulhokelha wawe? \p \v 28 “Ni nlhatuni no ukhalha ni nipampa no ikuwo? Mwooneke ituva cho mmatimani chineera aya wookonda, khachinopanga mitheko mena utiva. \v 29 Nansho kinouhimeriani wiira anakhalhaka Amwene Naselemani anene ni upuha waya wonkhaye, khayaapante uwara ikuwo cho nthimicho thoko ituva imoka aya. \v 30 Nlhuku phi nokondiha thoko chiicho mathaakhuru o mmatani arii lhelho ahawo meelho ahorihiya vamooroni. Chani khanoria uwarihani mwaattiva wo upwaha chinene? Mwaattiva, chani woonaka mirima chinyu chiri chikani? \p \v 31 “Paahi etu nhikelhiye nipampa ‘Ninohalha ulhiani? Ama ninohalha uwuriani? Ama ninohalha uwarani!’ \v 32 Ukhalhawaya chechiyo chonkhaye chiyo chinohuvelhiya ni attu ahinchuwenlhe Nlhuku. Athithi inyu o wiirimu ahochuwelha wiira nnothanana chechiyo chittu chonkhaye chiyo. \v 33 Nansho, mwaatti mwaavieke thoko umwene wa Nlhuku ni chittu chinothananiya ni chiyo chonkhaye nnowunchereriya. \v 34 Paahi etu nhikhelhiye nipampa wo nlhatu no meelho, meelho nihawo nihuku naya. Uthemwa wo nihuku nimoka unowuthoshani wo nenno nihuku nno. \c 7 \s Waahukumulha akina \r (Luk 6:37-38, 41-42) \p \v 1 “Nhaahukumulhe attu akina nhiwe ni inyu mwaahukumulhiya ni Nlhuku, \v 2 ukhalhawaya chinohalha inyu waahukumulha attu akina phi chiichammo ni inyu chinohalha inyu uhukumulhiya. Ni uphimelhiya thoko yayo nnaaphimelha inyu attu ayo, Nlhuku phi nohalha awe uphimelhani. \v 3 Nnooria chani woona ikokholha nniithoni mwa nhima inyu uno nhoonaka nipattu niri nniithoni mwinyu mwaanene? \v 4 Ama inoriacha chani umwiirelha nhima inyu, ‘Munna nkankani kuuthamiheni ikokholha nniithoni mwinyu,’ uno mwaanene nhithamihaka nipattu nniithoni mwinyu? \v 5 Anafiki inyu! Nthamiheke thoko nipattu nirii nniithoni mwinyu, vavawo phi nohalha inyu wooria uthamiha ikokholha irii nniithoni mwa nhima inyu. \p \v 6 “Nhaavahe ashipwa chittu chitakatifu ahiwe arukunuwaka ni ulhumani mwaanene. Mena nhirihelhe nhakhu inyu nkulhuweni ahiwe anyikalhachaka. \s Uvekhelha, waavia ni uhodisha vankhorani \r (Luk 11:9-13) \p \v 7 “Nvekelheke nnoovahiya, mwaavieke nnoopatta, nhodisheke vankhorani nnoohulhelhiya. \v 8 Ukhalhawaya ntu riyoothe novekelha noovahiya, ni ntu riyoothe naavia noopatta ni uyo nohodisha, vankhorani noohulhelhiya. \v 9 Chani haawo ntu riyoothe naangoro munlhokoni mwinyu, nommaha nlhuku mwaamwanawe vanovekelha awe nkatte? \v 10 Ama nommaha inwaa vanovekelha awe ihopa? \v 11 Ata nhookhalharu attu o unanara mirima, nhochuwelha waavaha achishaana inyu chittu choombone. Malhehero Athumwanihu o wiirimu anoopanga uthepa vavawo anowaavaha chittu choombone attu anaavekelha. \p \v 12 “Chittu chonkhaye chinothanana inyu mpangelhiye ni attu ni inyu mwaapangelheke ni ayo chiichammo. Yayo phi Malhehero a ashinna Musa ni ikano cha anamilhohi. \s Nlhako wo uyevayeva \r (Luk 13:24) \p \v 13 “Nkelheke wo uvira nlhako wo uyevayeva ukhalhawaya iphiro inokelha uhinlhoka iri yo khanuwa ni nlhako wo ukelha ulhakalhihiyani uwo uri wo khanuwa ni ayo anovira yoyo nlhako uyo ari enchi. \v 14 Nansho iphiro inoholhelha muukumini iri yo uyevayeva ni attu anooria uvira yoyo nlhako uyo kheechinve. \s Mwiri unochuwaniaa wo maphepu unemma aya \r (Luk 6:43, 44) \p \v 15 “Mwiichinanelheke ni anamilhohi o woothacha, anooweelhani ooniaka wo vathe thoko ikhondoro, nansho nhina miichi cho uchacha. \v 16 Nnowaachuwelha wo mitheko chaya. Chani attu anowooria urukulha izabibu mmiiwani ama ittini munrokani? Mena! \v 17 Paahi etu mwiri wookonda phi nemma maphepu oombone ni mwiri wo uhikonda uneema maphepu o unanara. \v 18 Mwiri wookonda khunooria wiimma maphepu o uhilhoka ni mwiri wo uhikonda khunemma maphephu oombone. \v 19 Mwiri unemma maphepu o unanara unookakhiya ni upahiya vamooroni. \v 20 Paahi etu nnowa waachuwelha anamilhohi o woothacha wo mitheko chaya. \s Akuuchuwenlheni mwaatti \r (Luk 13:25-27) \p \v 21 “Kahiwe kila ntu mena nokiirelha ‘Thithi, thithi’ nohalha ukelha Imwene yo wiirimu yaahikalhe alhe anopanga chinthanana aya Athithi ari wiirimu. \v 22 Attu enchi anowa nenno nihuku no uhukumulhiya nno yeeraka, ‘Thithi, Thithi! Wo nchina ninyu nahohimiacha nttenga inyu ni wo nchina ninyu nahoomolha mashoka o unanara ni upanga cho ushangiha chinchi.’ \v 23 Vavawo kinowa weerelha ‘Wo ikekhiaye akuuchuwenlheni mwaattiva. Nthame va inyu mwaatti o uwonya va!’ \s Atheki elhi \r (Luk 6:47-49) \p \v 24 “Vavawo ntu neewa malhove aka ni uvarechesha no ulhikaanihiya ni ntu o irusho aathekilhe inupa awe vamwalhani. \v 25 Ipulha nkayaarupa ni miolhoko nkachaachara ni iphioo yo machiri nkayaawuka ni inupa kayaatikhinyelhe ukhalhawaya yaathekiye vamwalhani. \p \v 26 “Nansho ntu riyoothe neewa malhove aka wo uhivarechesha nolhikaanihiya ni nthirikhi aathekilhe inupa awe vanhaavani. \v 27 Ipulha yarupeke miolhoko nkachaachara ni iphioo yo machiri nkayaawuka nkayaakakha inupa iyo nkayaawulhuwa wo nkhito!” \s Ikuru cha Yesu \p \v 28 Yesu amalheke wulhumacha yayo malhove ayo nlhoko wa attu uyo nkawoomiya uwanoni wo meettuchiho eetuchiha awe. \v 29 Ukhalhawaya kheetuchiha thoko owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa cheera aya, nansho eettuchiha wo ikuru. \c 8 \s Yesu nonlhamilha ntu o makutulha \r (Mako 1:40-45; Luk 5:12-16) \p \v 1 Yesu akhuruweke umwaakoni milhoko chinchi cha attu chahonttwara. \v 2 Ntu mmoka o makutulha nkaawa wa Yesu, nkaakhoroma eeraka, “Thithi mwattunaka nnookilhamiha.” \p \v 3 Yesu nkookolha moono nkammara eeraka, “Kinothanana nlhameke etu.” Wo uhipicha nkaalhama makutulha awe. \v 4 Yesu nkaamwirelha “Nhinhimerie ntu riyoothe. Nansho nrweeke mweechoniheke wa attu opochera ishaani ni ukumiha isadaka thoko chinohimia aya malhehero a ashinna Musa uhimiechesha wiira nholhama.” \s Upisha nrima wa nholhelhi mmoka Nrumi \r (Luk 7:1-10) \p \v 5 Yesu vaakelha awe iwani yo Ukapenaumu nholhelhi mmoka o weemelhelha manyaasikari ahowa ni unlhepelha \v 6 nkeera, “Thithi, karumiya aka ri vanlhilhini nreta hoririyacha iruttu nowereiya chinene.” \p \v 7 Yesu nkaamwirelha, “Kinoowa unlhamihani.” \p \v 8 Nansho yoyo ntu uyo nkaakhulha, “Thithi, mii akiphwanelhiye wiira inyu nkelhe unupani waka. Nansho nromolheke nlhove tu namitheko aka noolhama. \v 9 Ukhalhawaya, ni mii kirii ntu kinowehiya ni mamulaka a attu akina, kikhalhanaka ikuru wa anamitheko. Kamwiirelhaka mmoka, ‘Urweeke!’ Khurwaaka. Kamwiirelhaka nkina, ‘Nkaawa va,’ khuwaaka. Nkina, kamwirelhaka ‘Upangeke ilha!’ Khupangaka.” \p \v 10 Yesu eeweke chiicho, nkaashanga chinene nkaahimeria attu anttwara ayo, “Kinohimia wo ikekhiaye wiira, akinapatta umwoona ntu riyoothe mu Israeli ri ni nrima thoko yolha. \v 11 Paahi etu, kinouhimeriani wiira attu enchi anoowa ukhuma unosha nchuwa ni akina uneelha nchuwa, akhalhaka vakaraamuni vamoka ni Aburahimu, Naisaka, ni Nayakhobo urii Imwene yo wiirimu. \v 12 Nansho alhe yaathananiye ukhalha muyoyo Umwene uyo anookakhelhiya vathe wiipiphini, uri nunlhiho ni ukhura miino.” \v 13 Amalheke, Yesu nkaamwirelha nholhelhi a manyaasikari Nrumi uyo, “Nrweeke uwani, ni iyo ikhalhekeke thoko mwinre inyu wo uvara nrima.” \p Ni yeyo isaa iyo karumiya awe nkaalhama. \s Yesu nowaalhamiha areta enchi \r (Mako 1:29-34; Luk 4:38-41) \p \v 14 Yesu nkaaphiya uwani u Napeturo, wowo nkaaphwanya ahokohi aya Napeturo anari areta vanlhilhini, awereiyaka iruttu. \v 15 Yesu nkaavara moono, ureta nkawaalhama. Nkayeemelha, nkayaachokholha waaterekhelha. \p \v 16 Uchechilho, Yesu nkaawiheriya attu enchi aari ni mashoka o unanara. Ni uyo wo wulhumacha nlhove tu, nkoomolhacha mashoka ni waalhamiha areta onkhaye. \v 17 Aapanga chiicho utimiriha malhove yaahimie ni anamilhohi ashinna Isaya wiira, “Yoyo howia uhichooria wihu, nkaakusha mareta ihu.” \s Iphiro yo unttwara Yesu \r (Luk 9:57-62) \p \v 18 Yesu vonne awe nlhoko wa attu ananrukurenrie, nkeerelha owiittucha awe arwee ukhopelhelhe nttiya. \v 19 Owiittuchiha Malhehero amoka nkanrwelha eeraka, “Owiittuchiha, ni mii kinouttwarani uriwoothe unohalha inyu urwaa.” \p \v 20 Yesu nkaakhulha, “Anancheto ahanaa milhiwi chaya ni ashanuni o uchulhu ahanaa iphuuru urimu, nansho Mwaana a Ntu kharina nipuro no waathalhelha muru awe.” \p \v 21 Ntu owiittucha nkina munlhokoni mwawe nkaamwirelha Yesu, “Thithi, nkihiye thoko kirwee kaavithe athumwanaka.” \p \v 22 Nansho Yesu nkaamwirelha, “Nkittwareke mii, mwaahiyeke attu akhwilhe avitheke mitembo chaya.” \s Yesu nootondoviha iphioo \r (Mako 4:35-41; Luk 8:22-25) \p \v 23 Yesu nkaawelha nkalhavani, owiittucha awe nkayanttwara. \v 24 Vahipincheru iphioo yo machiri nkayaawukelha munttiyani, maashi nkaakelha nkalhavani. Nansho Yesu aari narumpe ikhove. \v 25 Owiittucha awe nkayanrwelha, nkayammusha yiiraka, “Thithi, nnoopolhe, ninootitimira!” \p \v 26 Yesu nkaakhulha, “Mwaattiva o nrima mwankani, chani nnoovani?” Nkeemelha nkaachachera iphioo ni maashi, nttiya nkanaamaalha shiriri. \p \v 27 Attu nkayoomiya uwanoni yiiraka, “Phi ntu ani yolha? Ata iphioo ni nttiya chinomwiiwelhelha!” \s Yesu nowaalhamiha attu elhi o mashoka o unanara \r (Mako 5:1-20; Luk 8:26-39) \p \v 28 Yesu ni owiittucha awe nkayaaphiya ukhopelhelhe nttiya no Ugalilaya wi iwani yo Uagadara, wowo attu elhi yaavariye ni mashoka o unanara nkayankumaana akhumachaka umahiyeni. Yayo attu ayo yaari o woopiha chinene, mena khaawo ntu aavira yeyo iphiro iyo. \v 29 Ni ayo nkayaachokholha unyakulhacha yeeraka, “Urinani ni hii, uwe Mwaana a Nlhuku? Chani uwilhe unitwarusha nihuku nihu nihinaya?” \p \v 30 Vakhiviru ni vavawo vaari vahuwiyaka miphingo cho ikulhuwe. \v 31 Mashoka o unanara ayo nkayanlhepelha Yesu wiira, “Mwanoomolhaka, nnihiyeke nakelheke mphingo wo ikulhuwe.” \p \v 32 Yesu nkeerelha, “Nrwaacheke etu.” Vavawo nkayaakhuma attu o mashoka alhe, nkayaakelha nkulhuweni. Miphingo chonkhaye cho kulhuwe nkachaakhuruwelha uhito, nkachaakelha mmaashini nkachaakhwacha. \p \v 33 Attu yaahuwa ikulhuwe ayo nkayaattawacha nkayaarwaa, wowo nkayaahimiacha mmamatani chittu chonkhaye chaakumelhenlhe, ni mwaha wa attu o mashoka elhi alhe. \v 34 Paahi attu onkhaye o yeyo iwani iyo yahokhuma ni unrwelha Yesu, yamwooneke nkayanlhepelha wiira athame mwiilhaponi mwaya mmo. \c 9 \s Yesu nonlhamiha ntu oririya iruttu \r (Mako 2:1-12; Luk 5:17-26) \p \v 1 Yesu nkaawelha nkalhavani nkaalhapuwa nttiya nkaaphiya iwani yo uwannyawe. \v 2 Vavawo nkayaawacha attu anakunshe nkori wankushilhe aya ntu mmoka oheeta. Yesu vonne awe nrima aya, nkaamwirelha ntu oheeta uyo, “Upisheke nrima, mwaamwanaka! Uhohiyereriya uwonya wawo.” \p \v 3 Owiittuchiha Malhehero nkayaachukulhacha ashineneru wiira, “Yolha ntu ulha nonlhava Nlhuku.” \p \v 4 Yesu ahochuwelha ichuku chaya chiyo nkeera, “Nlhatu waani wo uchukulhacha mmamirimani mwinyu chittu cho uhilhoka chiyo? \v 5 Varenre vayi, umwiirelha, ‘uwonya winyu uhohiyereriya’ ama wiira ‘wunkweke, weeteke?’ \v 6 Paahi etu kinothanana nchuwelheke wiira Mwaana a Ntu hanaa ikuru velhaponi yo uhiyerera uwonya wa attu.” Vavawo nkaamwirelha ntu oheeta ulhe, “Wunkweke etu, ukusheke ikori awo urweeke uwani!” \p \v 7 Ntu oheeta ulhe nkeemelha nkaarwa uwannyawe. \v 8 Attu onkhaye munlhokoni mmwe yooneke yayo, yahoomiya uwanoni ni woova, nkayanthimicha Nlhuku avanhee attu ikuru thoko yeyo. \s Namatayo anowiihaniya ni Yesu \r (Mako 2:13-17; Luk 5:27-32) \p \v 9 Yesu ahothama vavawo. Vaari awe mphironi ahomwoona ntu mmoka eehaniya Matayo nakhanlhe wi inupa mwaalhivelhiya ikhodi. Yesu nkaamwiirelha “Nkittware.” \p Ni uyo nkeemelha ni unttwara Yesu. \p \v 10 Nkayaakhalha etu, vaari awe mpaani unupani u Namatayo alhiaka yolhia, attu yaalhiviha ikhodi enchi ni attu o uwonya yahorwaa nkayaakalha vamoka ni Yesu ni owiittucha awe. \v 11 Amafarisayo yooneke chiicho, nkayaakoha owiittucha awe, “Chani woonaka owiittuchiha inyu anolhia vamoka ni attu anolhiviha ikhodi ni attu o uwonya?” \p \v 12 Yesu veewilhe awe nkaakhulha eeraka, “Attu akumi khanaavia abwana mganga ihikhalhe areta phi naavia abwana mganga. \v 13 Paahi etu mwiittucheke yayo malhove aneera ayo, ‘Ikiriri phi nothanana aka, mena kuhiwe isadaka ya ashinama.’ Akiwilhe weehana attu o nrima woombone nansho attu o uwonya.” \s Mwaha wo uttuka \r (Mako 2:18-22; Luk 5:33-39) \p \v 14 Yamalhekeru, owiittucha a Nayohana obatiiza yahommwelha Yesu nkayankoha, “Hii ni Amafarisayo va ninottuka venchi, nansho chani woonaka owiittucha inyu khanottuka?” \p \v 15 Yesu nkaakhulha, “Chani, attu alhalheiye wa arusini anowooria uttuka uno abwana arusi anari vavawo? Mena, kuhiwe! Nansho ikatema inowa uphiya abwana arusi vanohalha aya uthama vavawo, yeyo ikatema iyo attu phi nohalha aya uttuka. \p \v 16 “Ikuwo yo khalhayi kinotottelhiya imbaati ikumi, ukhalhawaya yeyo imbaati iyo inototokora ikuwo yo khalhayi iyo ni wuncherera vathanlhe vawo. \v 17 Mena ntumpa wo wulhuvalha khunohelhiya idivai yoochasha. Yakhalhaka chiicho mwaapu unophwiaa ni idivai nkayaarihiaa. Nansho attu anhelha idivai yoochasha nhina mitumpa chikumi, ni chopilhi ntumpa ni idivai chinoolhama chonkhaye.” \s Mwalhi a nholhelhi ni nthiyana ammanre ikuwo Yesu \r (Mako 5:21-43; Luk 8:40-56) \p \v 18 Yesu vaari awe olhumachaka yayo, nholhelhi mmoka a Ayahudi nkaawa, nkankhoromelha ni wulhumacha eeraka, “Mwalhi aka hokhwa naanano vaa, nansho chonte nngwe mwamweeshere moono, ni uyo noolhama.” \v 19 Yesu ni owiittucha awe nkayaathama nkayanttwara. \p \v 20 Opani amoka, aari awereiyaka ireta yo ukhuma iphome, nchorochoro iyaakha khumi ni pilhi, ahonttwara Yesu vatulhi vawe, nkaavara ikuwo awe. \v 21 Aapangilhe chiicho opuwelhaka munrimani eeraka wiira, “Kavaraka tu ikuwo awe kinoolhama.” \v 22 Yesu nkaarukunuwa nkoona, nkeera, “Mwaamwanaka, wiilhipiheke nrima ao uhoolhamiha!” Opani ayo nkayaalhama yeyo isaa iyo. \p \v 23 Yamalheke Yesu nkaakelha mpaani mwa yoyo nholhelhi uyo. Oneekeru attu aamopa mpeta ni attu onlhacha, \v 24 nkeera, “Nthamache va attu onkhaye! Mwalhi ulha kanakhwa, howiraka urupa!” Attu yaamwiwilhe ayo nkayanthiacha. \v 25 Paahi etu attu athameke, Yesu nkaakelha mpaani waarumpe awe mwalhi, nkammara moono, ni uyo nkeemelha. \v 26 Nenno nlhove nno nkanaawanelha ilhapo yonkhaye. \s Yesu nowaalhamiha attu elhi ohoona \p \v 27 Yesu nkaathama vavawo, ni vaari awe arwaaka, attu ohoona elhi yahonttwara anyakulhachaka yiiraka, “Mwaana a Adaudi, nnoonelhe ikiriri!” \v 28 Yesu akelheke mpaani ohoona elhi alhe nkayanrwelha, ni uyo nkaakoha, “Chani? Nnoorumelhelha wiira kinowooria uulhamihani?” \p Ni ayo nkayaamwaakhulha “Eiyo Thithi!” \p \v 29 Vavawo Yesu nkaakwakwanya miitho, nkeera “Ikhalheke thoko nrima inyu chinothanana aya!” \v 30 Miitho aya nkayaapatakuwa. Yesu nkaamukacha wo uchacha eeraka, “Nhinhimerie ntu riyoothe ulha mwaha ulha.” \p \v 31 Nansho yathamacheke nkayaavira awanelhihaka mwaha wo Yesu ilhapo yonkhaye. \s Yesu nonlhamiha ntu o uhulhumacha \p \v 32 Attu vaarwacha aya umawannyaya, attu akina nkayanrwehelha Yesu ntu mmoka o uhulhumacha attukiye ni nshoka no unanara. \v 33 Wo uhipicha mashoka ayo yomolhachiyeke, ntu o uhulhumacha uyo nkaachokholha wulhumacha tho. Nlhoko wa attu nkawoomiya uwanoni nkayeera “Khaninapacha woona mwaha thoko yolha mu Israeli mu!” \v 34 Nansho Amafarisayo nkayaahalha yiiraka, “Noomolha mashoka wo ikuru yo nholhelhi o mashoka o unanara.” \s Yesu noowonelha attu ikiriri \p \v 35 Yesu aheetakachera iwani chonkhaye ni ittoko chaya ettuchihaka mu inupa chaya cho unlhapelha Nlhuku. Aari ettuchihaka Malhove Orera o Imwene ya Nlhuku, ni ulhamiha mareta onkhaye ni uhuperia wo kila iphiro. \v 36 Paahi ooneke attu milhoko wo milhoko, ahoonelha ikiriri ukhalhawaya yaari anoocheelhe chinene achariyaka ni nipampa thoko ikhondoro chihiri ni nshunga. \v 37 Vavawo nkeerelha owiittucha awe, “Nlhaalha uri mwinchi, nansho anamitheko ari vakani. \v 38 Paahi etu mwaalhapelheke Athithi, anene nlhaalha yaawiihe anamitheko o uwa ukhungurani.” \c 10 \s Akarumiya khumi ni elhi \r (Mako 3:13-19; Luk 6:12-16) \p \v 1 Yesu aheehana owiittucha awe khumi ni elhi, nkhaavaha ikuru yo woomolha mashoka o unanara ni waalhamiha attu ikwerere ni mareta onkhaye. \v 2 Machina aya akarumiya khumi ni elhi ayo phi alha, o upachera Nasimoni eehaniya Peturo ni ahima aya Naandorea, Nayakhobo ashaana a Nazebedayo, Nayohana nhima aya, \v 3 Nafilipo, Nabatolomayo, Natomaso, Namatayo aalhiviha ikhodi, Nayakhobo ashaana a Naalufayo, ni Natadayo, \v 4 Nasimoni o Ukaanani, ni Nayuda Isikariote anthuminhe Yesu. \s Yesu nowaaruma akarumiya khumi ni elhi \r (Mako 6:7-13; Luk 9:1-6) \p \v 5 Yesu nkaaruma khumi ni elhi ayo ni waalhehera choo, “Nhirwee iwani cha attu ahiri Ayahudi, mena nhikelhe mmawani mwa Asamariya. \v 6 Nansho, nrweeke wa attu o inupa yo Israeli apotenre thoko ikhondoro chihiri ni nshunga. \v 7 Vanorwaa inyu mwettuchiheke wiira, ‘Umwene wo wiirimu uhatameria!’ \v 8 Mwaalhamiheke areta, mwaahihimusheke attu akhwilhee, mwaalhamiheke attu o makutulha, mwoomolheke mashoka. Nvahiye wo maphathi mwakumiheke wo maphathi. \v 9 Nhikushe mmirupani mwinyu idhahabu mena nchurukhu mena nchurukhu wo shaba. \v 10 Nhikushe nrupa wo uvekelhelha mphironi mena mwiinjiro wo nayelhi, mena iratu cho nayelhi mena ikopo. Ukhalhawaya namitheko hophwanelhiya malhivo. \p \v 11 “Vanophiya inyu vawani ama ittoko iriyoothe, mwamwaavieke mommo ntu nottuna upocherani, mwakhalheke vavawo mpaka vanohalha inyu uthama vawo. \v 12 Vanokelha inyu mpaani mwa ntu mweereke ‘Mpuha ukhalhe ni inyu.’ \v 13 Yakhalhaka anenchi o yeyo inupa iyo anowupocherani mwaattiva, nhiyeke mpuha unolhapelha inyu ukhalhe ni ayo. Nansho yaahupocherekeni mwaattiva, paahi nhokolhosheke mpuha nnolhapelha inyu uyo. \v 14 Yakhalhaka inupa ama iwani khayopochenreni, paahi vanokhuma inyu yeyo inupa iyo au yeyo iwani iyo, ni ukukutta ntukurukhu nnyaani mwinyu ikhalheke phi iphiro yo waamuka. \v 15 Kinouhimeriani wo ikekhiaye wiira, Nihuku no Uhukumulhiya attu nno, ilhapo cho Usodoma ni Ugomora chinowa chaavilhelha ntwarusho, upwaha yeyo iwani iyo! \s Uttwaruwa unowa \r (Mako 13:9-13; Luk 21:12-17) \p \v 16 “Mwiiweke! Vano mii, kinourumani mwaattiva thoko ikhondoro umiichini. Mpenyeke thoko inwaa, ni wiitimarikha thoko kaulha. \v 17 Mwiichiinanelheke ni attu, ukhalhawaya nnoowa mwaavariya ni urwehiya umilhatuni ni waatiya ikopo mmanupani mwaya mwo unlhapelha Nlhuku. \v 18 Nnoowa mwaarweehiya wa attu antawara ni wo mamwene, mwahimiecheshe Malhove Orera uwannyaya ni wa attu ahiri Ayahudi wo nlhatu waka. \v 19 Paahi etu, vanohalha aya urwehani mwaattiva umilhatuni vawo, nhikelhiye nipampa chinohalha inyu wulhumacha ama nlhove naani ninohalha inyu uhimiacha, ikatema yaphiyaka, nnoowa uvahiya ittu yo uhimia. \v 20 Ukhalhawaya malhove anohalha inyu wulhumacha ayo kahiwe awinyu, anowa ukhuma wa Iphumu ya Athithi inyu olhumachaka wo malhaku inyu. \p \v 21 “Attu anowa waathumiha achihimaya eeviye, ni manyanaangoro anowa waathumiha achishaana aya, ni ashaana anowa wapitikulhelha manyanaangoro ni weevakacha. \v 22 Attu onkhaye anowa uuvengani wo nlhatu wo nchina naka. Nansho nohalha uvilhelha mpaka nihuku no umalhelha phi uyo nohalha woopolhiya. \p \v 23 “Mwavengiyaka iwani imoka, nttawelheke iwani ikina. Ikekhia kinouhimeriani kannomalhiha nkwaha inyu iwani chonkhaye cho Uisraeli Mwaana a Ntu hinaphiya. \p \v 24 “Khaawo owiittucha naapwaha owiittuchiha awe, mena karumiya nompwaha mwanene ntheko awe. \v 25 Wo chiichammo ihothosha owiittucha ukhalha ni ikuru thoko owiittuchiha awe ni karumiya ukhalha thoko mwanene ntheko. Yakhalhaka aneehana anene imbumba ya Belzebuli, chani akina khaneehana wo machina o uhilhoka! \s Anophwanelhiya Wooviya \r (Luk 12:2-7) \p \v 26 “Wo chiichammo etu nhoove attu. Ittu ikhunelhiye inowa yaapatakulhiya, ni ittu ivithiye inowa uhumbukulhiya. \v 27 Chinouhimeriakani mwaattiva mwiipiphini, nhimiacheke voonene, nlhove niiwilhe inyu naapiyaka mmweeke mwaahimiacha nneemenlhe vanchaarani. \v 28 Nhoove attu aneeva iruttu nansho ahooriaka wiiva nnepa, nansho mmwooveke Nlhuku, nooria wiiva chonkhaye iruttu vamoka ni nnepa umooroni Ujehannamu. \v 29 Athooche elhi anothumihiya wo isenti imoka, nansho khaawo ata mmoka nomora vathi Athithi inyu wo uhichuwelha. \v 30 Nansho uwaninyu mwaattiva, ata ikharari chinyu cho mmuruni chihaalhakelhiya chonkhaye. \v 31 Nhoove etu, mwaattiva nri o ukhulhuvelhiya chinene waapwaha athooche enchi! \s Unrumelhelha ni unkhota Moopolhi Kuristo \r (Luk 12:51-53; 14:26-27) \p \v 32 “Attu onkhaye anorumelhelha vaattuni wiira phi awaka, ni mii chiicho kinoowa kaarumelhelha wa Athumwanaka arii wiirimu. \v 33 Nansho ntu riyoothe nohalha ukikhota vaattuni, ni mii kinowa kankhota wa Athumwanaka ari wiirimu. \s Umwalhaana \r (Luk 12:8-9) \p \v 34 “Nhaanyihere wiira kiwiihilhe mpuha velhaponi. Mena, akiwanne mpuha, nansho uphanga. \v 35 Kiwiihilhe umwalhaana ntu ni athumwanawe, mwalhi ni anumwanawe, mmokohi ni ahokohi awe, \v 36 amalhaponi inyu anowa ukhalha phi attu o mmanupani mwinyu. \p \v 37 “Ntu naattuna athumwanawe ama anumwanawe chinene ukhiphwaha mii, yoyo khamphwanelhiya ukhalha owiittucha aka, ni ntu naattuna achishaana awe ashilhophwana ni ashithiyana chinene ukiphwaha mii yoyo khaphwanelhiye ukhalha owiittucha aka. \v 38 Ntu hinokusha nsalaaba awe ni ukittwara inyaa chaka khanooria ukhalha owiittucha aka. \v 39 Ntu novarechesha ukumi awe unonkulhuphuwa, nansho ntu hinovarechesha ukumi awe wo nlhatu waka nowa upatta tho. \s Nttuvo \r (Mako 9:41) \p \v 40 “Ntu riyoothe no upocherani mwaattiva nokipochera mii, ni uyo nokipochera mii naapochera akirumilhe. \v 41 Ntu nompochera namilhohi a Nlhuku wo nlhatu no ukhalha namilhohi a Nlhuku, nowa upochera nttuvo no namilhohi. Ni ntu riyoothe nompochera ntu o nrima woombone wo nlhatu wo urera nrima, nowa upatta nttuvo no utawara. \v 42 Kinouhimeriani wo ikekhiaye wiira, ntu riyoothe nohalha ummaha mmoka aya alha ashinkani alha nkawo wo maashi o uririya wo nlhatu wo ukhalha owiittucha aka, we ikeekhene khanowa aathuwiya nttuvo nawe.” \c 11 \s Akarumiya a Nayohana Obatiiza \r (Luk 7:18-35) \p \v 1 Yesu amalheke waalhehera owiittucha awe khumi ni elhi malhehero, ahothama vavawo nkaarwa uwiittuchihani ni uhimiacha Malhove Orera iwani cho vakhiviru. \p \v 2 Nayohana Obatiiza veewilhe aya ujeerani mwaha wo chittu chinopangacha awe Kuristo, nkaaruma owiittucha aya wa Yesu. \v 3 Nkayaarwaa unkohani yeeraka, “Nnihimerieke, ana inyuva phi ntu anhimmie aya Nayohana wiira haawo nowa, ama nimmweherereke ntu nkina?” \v 4 Yesu nkaakhulha, “Nhokolhieke mwaahimerieke Nayohana chittu chiwilhe inyu ni woona, \v 5 attu ohoona anowoona tho ni attu oheeta anoweeta ni attu o makutulha anoolhamihiya, attu ohiiwa anowiiwa, attu akhwilhe anoohihimushiya ni attu amashikini anoohimeriya Malhove Orera. \v 6 Ahoreeriya attu ahiri ni nipampa ni mii!” \p \v 7 Ikatema owiittucha a Nayohana vaathamanche aya, Yesu ahochokholha waahimeria milhoko cha attu mwaha unaacha Nayohana eeraka, “Vaarwelhe inyu u Nayohana uthakoni ulhe mwaakhenlhe woonani? Chani mwaarweelhe woona nthalhe utikhinyiyaka ni iphioo? \v 8 Mwaakenlhe woonani? Mwaakenlhe umwoona ntu warenlhe ikuwo cho uphwanelha? Attu anowara ikuwo cho uphwanelha anokhalha mmanupani mwa mamwene. \v 9 Nkihimerieke mwaakenlhe woonani? Umwoona namilhohi? Eiyo, nansho nkamwoona chittu cho unthepa namilhohi. \p \v 10 “Ukhalhawaya Nayohana phi ayo ahimiachiye ni Malhove Matakatifu, ‘Nlhuku heera, Kinonruma karumiya aka oholhelheni, akooroshe iphiro inyu.’ \m \v 11 Wo ikekhiaye kinouhimeriani wiira Nayohana Obatiiza phi olhupalhe umpwaha ntu riyoothe aapantte uyaria. Nansho ulhe rii mwankani chinene mu Imwene yo wiirimu ulhe phi mulhupalhe waapwaha Nayohana. \v 12 Ukhuma ikatema Nayohana Obatiiza vaahimianche aya nttenga mpaka nna, Umwene wo wiirimu uri uttwaruwaka chinene, ni attu o machiri alhikachaka uthurulha wo machiri. \v 13 Mpaka Nayohana vawiilhe aya, meettuchiho onkhaye a anamilhohi ni Malhehero a ashinna Musa inoolhumacha mwaha wo Umwene, \v 14 ni inyu mwarumelhelhaka nttenga aya, Nayohana phi Naeliya, aalhoheriye uwa waya. \v 15 Ri ni maaru eeweke etu! \p \v 16 “Paahi etu, kinohalha ulhikaaniha ni ittu yaani ilha iyari ya alha mahuku ilha? Attu aya ari thoko ashimirawo anokhalhacha mmapuwani nnopangiya maronda. Nkutiro mmoka waakhuwelhelhaka akhunanaya, \v 17 ‘Mwaatti nahowopelhani ikoma, nansho khamwenne! Naheepa ichipo cho nunlhiho nansho khamwonlhilhe!’ \m \v 18 Nayohana vaawilhe aya, ahottuka mena khaawunrie idivai, ni mwaatti nkamweera, ‘Ri ni nshoka no unanara!’ \v 19 Mwaana a Ntu wiilhe awe, noolhia ni uwuria, mwaattiva nkamweera, ‘Mummweheke ulha ntu ulha! Ntu o umenyekha ni uhapalhiya, mpwana aya attu anolhiviha ikhodi ni attu o uwonya!’ Ata chiicho etu, irusho cha Nlhuku chinowonihiya wiira chiri choombone wo ulhikaana ni mitheko chaya.” \s Iwani cho uhirumelhelha \r (Luk 10:13-15) \p \v 20 Yesu nkaachokholha waakuphulhacha attu o mmawani mwaapannge awe cho ushangiha nansho khayaarumelhenlhe ni ukhoroma uhiya uwonya waya. \v 21 “Nhothapana inyu attu o Ukorazini! Nhothapana inyu attu o Ubethsaida! Ukhalhawaya cho ushangiha chipangiye uwaninyu chikaapangiye Utiro ni Usidoni, attu o wowo yammwara majuniya ni wiihika ituura wooniha wiira ahokhoroma ni uhiya uwonya. \v 22 Nansho kinouhimeriani wiira, inowa ukhalha ittu yo waalhuwa wo attu o Utiro ni attu o Usidoni uvilhelha ntwarusho uupwahani mwaattiva! \v 23 Ni inyu Nakapenaumu! Chani nnothanana wiiwelhiha mwaanene wiirimu? Nnoowa mwaawulhusheriya unaminepa etu! Ukhalhawaya, ikaari cho ushangiha chipangiye uwaninyu chikaapangiye Usodoma, yeyo iwani iyo yanlhokelha mpaka nna. \v 24 Nansho kinouhimeriani wiira, inowa ukhalha ittu yo waalhuwa wo attu o ilhapo yo Usodoma uvilhelha ntwarusho nawe uupwahani inyuva!” \s Mmweeke uwannyaka mmwe mweettuwa \r (Luk 10:13-15) \p \v 25 Yeyo ikatema iyo Yesu nkeera, “Thithi, Athithi o wiirimu ni o velhaponi! Kinoushukuruni ukhalhawaya nhaavitha attu o irusho ni attu anochuwelha alha malhove alha, nkamwaapatakulhelha attu ahiri ni irusho. \v 26 Aye, Thithi, phinre aya wo uteelhani. \p \v 27 “Athithi ahokivaha chittu chonkhaye. Khaawo ntu nonchuwelha Mwaana yaahikalhe Athithi, mena khaawo naachuwelha Athithi ahikhalhe Mwaana, ni attu athanlhiye ni Mwaana nkaapatakulhelhiya. \v 28 Mmweeke uwannyaka mwaattiva onkhaye, nnohuva ni ulhemelhiya misigo va, ni mii kinowiittuwihani. \v 29 Mwiittukeke nikonkwa naka, nkusheke irusho uwannyaka, ukhalhawaya mii kiri ntu o maalha ni wiitimarikha munrimani, ni inyu nnowa mwaapatta nipuro no wiittuwa. \v 30 Ukhalhawaya nikonkwa ninouvahakani mii niri no wolhwaa, ni nsigo kinouvahaakani khulhemenlhe uri pheruu.” \fig Ing'ope cho ulhima chittukiye nikonkwa |src="13 Yoke.jpg" size="col" ref="11:30"\fig* \c 12 \s Chinaacha Nihuku no Wiittuwa \r (Mako 2:23-28; Luk 6:1-5) \p \v 1 Yeyo ikatema iyo, Yesu aari aviraka variyari imata cho ingaano Nihuku no Wiittuwa. Owiittucha awe aari anawolhiye ithalha, nkayontha machashi o ingaano ni ukhuura imbeyu chaya. \v 2 Amafarisayo yooneke chiicho, nkayaamwirelha Yesu, “Mwooneke, owiittucha inyu anopanga ittu ichiichihiye ni Malhehero wiira ihipangiye Nihuku no Wiittuwa!” \p \v 3 Yesu nkaakhulha, “Chani mwaatti khannashoma chaapannge aya Adaudi vamoka ni ashikhunanaya vaawolhiye aya ithalha? \v 4 Ahokelha Inupa ya Nlhuku, anene vamoka ni ashikhunanaya nkayaalhia mikatte chaakumihiye isadaka wa Nlhuku, inakhalhaka yaari ahittwaraka Malhehero a ashinna Musa wo ulhia chechiyo mikatte chiyo. Ukhalhawaya opochera ishaani vekha aya phi ahaachiichihiya ulhia. \v 5 Ama chani, khanashoma nhina Malhehero wiira kila Nihuku no Wiittuwa attu opochera ishaani wi Inupa ya Nlhuku ari ahivaraka malhehero o Nihuku no Wiittuwa, nansho ahiirelhiyaka wiira ahotteka? \v 6 Paahi, kinouhimeriani vano wiira hawo vaa ntu ri mulhupalhe upwaha Inupa ya Nlhuku. \v 7 Malhove Matakatifu aneera, ‘Ikiriri phi nothanana aka ni mena kihiwe isadaka ya ashinama.’ Mwachuwelhaka maana aya, khannaahukumulha attu ahittekilhe, \v 8 ukhalhawaya Mwaana a Ntu phi Mwanene Nihuku no Wiittuwa.” \s Ntu o moono wo ririya \r (Mako 3:1-6; Luk 6:6-11) \p \v 9 Yesu ahothama vavawo nkaakelha mu inupa yo unlhapelha Nlhuku, \v 10 mwaari awe ntu mmoka o moono wo uririyacha. Attu yaathanana umwootheria Yesu wiira hotteka, nkayankoha, “Chani, vahorera unlhamiha ntu Nihuku no Wiittuwa?” \p \v 11 Yesu nkaakhulha, “Mpani munlhokoni mwinyu ikhondoro awe yawulhuwelhaka munlhikitini Nihuku no Wiittuwa, hinorwaa ni ukumiha munlhikitini mmo? \v 12 Ntu phi ri o waalhakelhelhiya chinene upwaha ikhondoro! Paahi etu, khanichiichihiye umoopolha ntu Nihuku no Wiittuwa.” \v 13 Amalheke nkaamwirelha ntu o moono wo uririyacha ulhe, “Wookolheke moono awo.” \p Nkookolha, ni uyo nkawaakhalha nkumi tho, thoko moono nkina uyo. \v 14 Paahi etu Amafarisayo nkayaakhumacha vathe, nkayeewanana iphiro yo umwiiva Yesu. \s Karumiya thanlhiye ni Nlhuku \p \v 15 Nansho Yesu vaachuwenlhe awe nenno nlhove nno, nkaathama vavawo vakitu vawo, ni attu enchi nkayanttwara. Nkaalhamiha areta onkhaye \v 16 nkaalhehera wiira ahaahimerie attu akina yayo malhove ayo. \v 17 Enre chiicho wiira malhove aahimiye ni Nlhuku wo iphiro ya anamilhohi ashinna Isaya atimire, \q \v 18 “Ulha phi namitheko aka kinthanlhe aka, \q Nonttuna aka, nokiteelhiha munrimani. \q Kinonruma Iphumu aka vachulhu vawe, \q Ni uyo nouhimeriani ihukumu aka wa ahiri Ayahudi onkhaye. \q \v 19 Khanokhalha ni nikhanyerero mena khannyakulha, \q Mena nlhove nawe khaninewaniaa mmaphironi. \q \v 20 Khanontha nthalhe unyakathelhe, \q Mena khantiphiha utambi unottuwa mwiishi. \q Nolhokelha mpaka vanohalha awe uhimeriani ihukumu aka wa makosho onkhaye, \q \v 21 Wo yoyo, makosho onkhaye anoowa aakhulhuvelha nchina nawe.” \s Yesu ni Nakare \r (Mako 3:20-30; Luk 11:14-23) \p \v 22 Vavawo attu nkayanrwehelha Yesu ntu mmoka o hoona ni uhulhumacha aattukiye ni nshoka no unanara. Yesu nkanlhamiha, nkoolhumacha ni woona. \v 23 Nlhoko wa attu nkawoomiya uwanoni nkayeera, “Chani, nowooria ulha ukhalha mwaana a Adaudi?” \p \v 24 Amafarisayo yeeweke ulha mwaha ulha, nkayeera, “Ulha ntu ulha noomolha mashoka wo ikuru yo Belzebuli, nholhelhi o mashoka o unanara.” \p \v 25 Yesu nkaachuwelha choopuwelha aya munrimani, nkeerelha, “Imwene iriyoothe imianelhe milhoko miilhi chihineewanana, yeyo khinolhokelha. Ni iwani iriyoothe ama nikosho niriyoothe nimianne milhoko milhoko chihineewanana inowulhuwa. \v 26 Yakhalhaka umwene mmoka unaatakana ni umwene nkina wo machiri a Nakare, yoyo uhomalha umwalhaana unowulhuwa! \v 27 Mwaattiva nneera eti kinoomolha mashoka wo ikuru yo Belzebuli. Chani, owiittucha inyu etu anoomolha wo ikuru ya apani? Wo yoyo nlhatu uyo yayo phi nohalha uhukumulhani wiira nhotteka! \v 28 Mena kahiwe Nakare, nansho Iphumu ya Nlhuku, phi nokivaha ikuru yo woomolha mashoka, uhimiechesha wiira, Umwene wa Nlhuku uhooweelhani mwaattiva. \p \v 29 “Wo ikekhiaye, khaawo ntu nooria ukelha inupa ya ntu o machiri ni umwaakha nhakhu awe, mpaka anttukeke thoko ntu o machiri uyo, vavawo pinohalha awe wooria umwaakha nhakhu awe. \p \v 30 “Ntu riyothe hirii vamoka ni mii yoyo nookivinga, ntu hinokikaviha ukhungura yoyo noomwarusha. \v 31 Ni mii kinouhimeriani wiira attu anoohiyereriya uwonya ni ulhava waya wonkhaye, nansho khanowa aahiyereriya nlhatu wo unruwana Iphumu ya Nlhuku. \v 32 Ntu riyoothe noolhumacha nlhove no unlhava Mwaana a Ntu nohiyereriya, nansho ntu noolhumacha nlhove no unlhava Iphumu ya Nlhuku, khanohiyeriya, mwiilhaponi mu, mena ilhapo inowa. \s Mwiri ni maphepu aya \r (Luk 6:43-45) \p \v 33 “Wiira mpatte maphepu oombone nnothananiya waalha mwiri wookonda, mwiri waahikondeke, maphepu aya khanolhoka. Mwiri unochuwaniaa chineera aya wo wimma. \v 34 Mwaati iyari yo inwaa vaa nnohalha wooria chani uhimia malhove oombone uno nnari o uhilhoka? Ukhalhawaya malhaku a ntu anohimia chittu chiri munrimani. \v 35 Ntu o nrima woombone noyara chittu choombone munhakhuni mwo chittu chawe choombone, ni ntu o uhilhoka noyara chittu cho uhilhoka munhakhuni mwawe mwo uhilhoka mmo. \p \v 36 “Paahi, kinouhimeriani nchuwelhe wiira, Nihuku no Uhukumulhiya attu, kila ntu nowa aakhulha vachulhu wo kila nlhove no uhikhalha marumbo noolhumanche awe. \v 37 Malhove inyu phi nohalha uhukumulhani wiira nhotteka ama nhopanga moombone.” \s Uvekelhiya woona cho ushangiha \r (Mako 8:11-12; Luk 11:29-32) \p \v 38 Yamalheke, owiittuchiha Malhehero akina ni Amafarisayo nkayanlhelha Yesu, “Owiittuchiha, ninothanana woona mpangaka ithikineha.” \v 39 Yesu nkaakhulha, “Mwinre chani attu o uhilhoka o ulhuva va! Nnovekelha woona cho ushangiha? Mena! Ithikineha inohalha inyu woonihiya iri ya anamilhohi Nayona vekha aya. \v 40 Iphiro yaakhanlhe aya Nayona mahuku mararu uthana ni uhiyu mmirimani mwo nankumi, phi chiicho Mwaana a Ntu chinohalha awe ulhokelha unaminepa wuuthi ilhapo mahuku mararu uthana ni uhiyu. \v 41 Nihuku no Uhukumulhiya attu, attu o Uninavi anowa weemelha ni uhimia milhatu chinyu, ukhalhawaya ahomalha ukhoroma ni uhiya uwonya veewilhe aya nttenga u Nayona, ni mii vano kinouhimeriani wiira hawo mulhupalhe vaa naapwaha Nayona! \v 42 Nihuku no Uhukumulhiya attu nno, Ahano o Usheeba anowa weemelha ni uhimiacha milhatu chinyu, ukhalhawaya yayo aheeta ukhuma utayi, nkaawa wiiwelhelha malhove o irusho a Naselemani. Nansho kinouhimeriani wiira vaa hawo ri mulhupalhe waapwaha Naselemani! \s Uhokolhia wo nshoka no unanara \r (Luk 11:24-26) \p \v 43 “Nshoka no unanara vanoomolhiya aya mwiiruttuni mwa ntu, ninoovira naarukureriacha muuthakoni naaviaka vakittu vo wiittuwa. Naahooneke, \v 44 vavawo phi neera aya, ‘Kinohokolhiaa unupani waka.’ Kuhokolhiaka ni uphwanya inupa mwaari, inakwechiye ni urerihiya. \v 45 Phi norwaa aya ni waakusha mashoka makina saba o uhilhoka upwaha uyo, nkayaawacha ni ukhalha mwiiruttuni mwa ntu uyo. Vanomalha aya, ukumi wa ntu uyo vano unokhalha wo unanara upwaha khalhayi. Phi chiicho chinohalha aya ukhalha wa attu o uhilhoka a alha mahuku alha.” \s Amuchi a Yesu \r (Mako 3:33-35; Luk 8:19-21) \p \v 46 Yesu aari olhumachaka ni nlhoko wa attu ikatema anumwane ni ashilhoko awe vaawilhe aya. Nkayeemelhacha vathe, athananaka umulhumana. \v 47 Paahi ntu mmoka nkaamwirelha, “Nkoonani, anumwaninyu ni ashihima inyu arii vathe vawo, anothanana uwoonani.” \v 48 Nansho Yesu nkaakhulha, “Anumwanaka phi apani? Ashilhoko aka phi apani?” \v 49 Amalheke nkaathonya owiittucha awe, nkeera, “Mwooneke alha va! Alha phi manyaanumwanaka ni ashilhoko aka! \v 50 Ukhalhawaya ntu riyoothe nopanga chinothanana aya Athithi ari wiirimu, yoyo phi nhima aka ni mwanrokoraka ni phi anumwanaka.” \c 13 \s Nlhikaaniho na ntu naalha imbeyu \r (Mako 4:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Nenno nihuku, Yesu ahothama yeyo inupa iyo, nkaarwa ni ukhalha vachereshere nttiya. \v 2 Milhoko cha attu chanrukurenrie chaari chinchi mpaka nkaawelha nkalhavani, nkaakhalha. Attu nkayeemelha vachengweni, vachereshere nttiya. \v 3 Yesu nkaahimiacha chittu chinchi wo ulhikaanihacha. \p “Ahaawo ntu aarweelhe uumwaalhani nakhuwo. \v 4 Vaalha awe imbeyu mmatani, chahaawo chaamonre mphironi, ashanuni nkayaalhia. \v 5 Chikina nkachaamora vamalhukuni vahirii ittaya yinchi. Nkaachamelha wo uhipicha ukhalhawaya ittaya yaari vakani. \v 6 Nansho nchuwa vaapharenlhe aya nkachaavia, ukhalhawaya mithithaari chaya khachethipenlhe, chahonyalha. \v 7 Imbeyu chikina chaakorenlhe vamiiwani, nkachonnuwa nkachaatiyelhelhiya. \v 8 Nansho imbeyu chikina chaamorenlhe vachaayirani, nkachaamelha rata, nkachemma, chikina inuku imia imoka, chikina makhumi sita ni chikina makhumi mararu. \v 9 Rii ni maaru eeweke!” \s Nlhatu no wulhumacha wo ulhikaaniha \r (Mako 4:10-12; Luk 8:9-10) \p \v 10 Nkayaawa Owiittucha awe, nkayankoha, “Nlhatu waani no wulhumana attu wo malhikaaniho?” \p \v 11 Yesu nkaakhulha, “Mwaattiva nhovaheriya uchuwelha chittu chivithiye cho Umwene wo wiirimu, nansho ayo khavaheriye. \v 12 Ukhalhawaya ntu rina ittu nowunchereriya, ni ukhalhana chinchi, nansho ntu hirina ittu, ata ikani irinawe iyo ni iyo inookushiya. \v 13 Nlhatu nowulhumacha wo malhikaaniho niri wiira, anooweha nansho khaanona, anowiwelhelha nansho khaneewa, mena khanochuwelha. \v 14 Nihotimira vano nlhove ni anamilhohi ashinna Isaya, \q ‘Wo ikekhiaye alha attu alha wiiwa anowiiwa, nansho khanochuwelha inohimiya, \q Uweha anoweha, nansho khanoona, \q \v 15 Ukhalhawaya irusho chaya chihophupuwalha, \q Ahotiyelha maaru aya, \q Ni utiyelhelha miitho aya. \q Ihikaari chiicho miitho aya yaanoona, \q Ni manyaru aya yaaneewa, \q Mirima chaya chanchuwelha, \q Ni ayo anokirukunuwelha mii, neera Nlhuku, \q Ni mii kaanalhamiha.’ \b \p \v 16 “Nansho nhoreeriya mwaatti! Ukhalhawaya miitho inyu anowoona ni maaru inyu anowiiwa. \v 17 Ikekhia kinouhimeriani wiira, anamilhohi enchi ni attu enchi o nrima woombone yahothanana woona alha anoona inyu alha, ahoone, ni wiiwa alha nneewa inyu alha, ahiiwe. \s Yesu noolhamulha malhikaanihero a ntu o waalha imbeyu \r (Mako 4:13-20; Luk 8:11-15) \p \v 18 “Paahi mwiiweke, ni wiittucha malhikaaniho o ntu o waalha imbeyu. \v 19 Attu ariyoothe aneewa nlhove no Imwene ya Nlhuku nansho ahichuwelhaka, ari thoko imbeyu chaamorenlhe vaphironi. Nakare nowa ni uthesha imbeyu chaalhiye munrimani mwaya. \v 20 Imbeyu chaamonre vanagagani chinokhalha thoko attu vaneewa aya nttenga anopochera uno ateelhiyaka munrimani. \v 21 Nansho nttenga khunolhokelha munrimani mwaya ukhalhawaya khachinkhalha ni mithithaari nhina mwaya. Uhuvihiya vanowa aya wo nlhatu no nttenga nno, anookhwa nrima wo uhipicha. \v 22 Imbeyu chaamonre vamiiwani chineemelhelha attu aneewa nttenga, nansho nipampa naacharaka ni nikakata no velhaponi nivaravaraka nttenga uyo, ni ayo khaneemma maphepu. \v 23 Ni imbeyu chaalhiye vachaayirani chinene chineemelhelha attu aneewa nttenga ni uchuwelha chihimiye, khwimmaka rata maphepu, mmoka imia, nkina makhumi sita ni nkina makhumi mararu.” \s Nlhikaaniho no mahichi \p \v 24 Yesu nkaahimiachera nlhikaaniho nikina eeraka, “Umwene wo wiirimu uri thoko ntu aanlhe imbeyu choombone mmatani mwawe. \v 25 Uhiyu attu anarumpe, mmalhaponi nkaawa, nkaaphateelha mahichi mmeelheni nkaarwa. \v 26 Minyepu vonnuwa aya ni meelhe aphiyaka vanothaphuruwa aya, mahichi ni ayo phi nothaphuruwa aya. \v 27 Akarumiya o mwanene imata nkaawa ni umwiirelha mwanene imata, ‘Munna, kwaani khamwaanlhe imbeyu choombone umatani ulhe, vano mahichi alhe ankhuma vayi?’ \v 28 Anene imata phi naakhulha aya, ‘Amalhaponi phi phateelhe yayo mahichi ayo.’ Ni anamitheko ayo khunkohaka mwanene imata ‘Nnoona chani vano etu, nirweeke ngati naphelhacheke mahichi ayo?’ \v 29 Mwanene imata khwaakulhaka tho. ‘Mena, nhirwee, ukhalhawaya mwarwaaka, nnokoophelha mahichi ni meelhe vamoka. \v 30 Nhiyeke chonkhaye chunnuweke rata mpaka nlhaalha vanohalha aya waaya. Vavawo kinowa koohimierani wiira nrweeke mwaphelhacheke thoko mahichi ayo, mwattukacheke matita matita, ni upaha vamooroni. Mwamalhaka mwakhwacheke meelhe ayo ni uthokoreria nnikhupini.’ ” \s Ukhikaanera imbeyu yo haradali \r (Mako 4:30-32; Luk 13:18-19) \p \v 31 Yesu nkaalhamulhelha nlhikaaniho nikina, “Imwene yo Wiirimu iri thoko choo. Ntu ahaalha imbeyu yo iharadali umatani wawe. \v 32 Imbeyu inene iyo iri yooyeva upwaha imbeyu chikina chonkhaye, nansho vanonnuwa aya unokhalha mwiri mulhupalhe chinene upwaha miri chikina. Khukhalhaka mwiri unothekiya iphuuru cha ashinuni o wiirimu mmarittani mwaya.” \s Nlhikaaniho no ihengedure \r (Luk 13:20-21) \p \v 33 Yesu nkaahimeria nlhikaaniho nikhwawe tho, “Imwene yo wiirimu iri thoko opani anowiaa ihengedure vakani ni uthuwaniha ni iphepa madebe melhi ni ntikha, nkayaarurummwa yonkhaye.” \s Malhikaaniho \r (Mako 4:33-34) \p \v 34 Yesu ahaahimiachera attu yayo onkhaye ayo wo ulhikaanihacha, khoolhumanche nlhove wo uhikhalha ni malhikaaniho. \v 35 Eera chiicho wo utimiriha chaahimiye ni anamilhohi wiira, \q “Kinowulhumacha wo ulhikaaniha vanohalha aka wolhumana, \q Kinoowa kaapatakulha malhove ahinapacha aya wiiwa toka wuupiya ilhapo.” \s Yesu noolhamulha nlhikaaniho no mahichi \p \v 36 Yesu vaathamme awe ni ukelha mpaani, owiittucha awe nkayaawa ni umwiirelha, “Nkanihimerieni maana o nlhikaaniho no mahichi amenlhe umatani, phi ishiyani.” \p \v 37 Yesu nkaakhulha, “Ntu aanlhe imbeyu choombone phi Mwaana a Ntu, \v 38 imata phi ilhapo ilha, imbeyu choombone phi attu o Imwene, mahichi phi attu a Nakare, \v 39 ni amalhaponi anlhe mahichi phi Nakare. Nlhaalha phi umalha wo ilhapo, ni attu o khungura phi minepa o wiirimu. \v 40 Chenre aya wo uphelhiya mahichi ni upahiya vamooroni, phi nohalha aya ukhalha nihuku no umalha ilhapo, \v 41 Mwaana a Ntu nowa waaruma minepa o wiirimu awe avire aakhungura attu ukhuma Umweneni wawe, alhe onkhaye aattekihilhe attu ni ayo o uwonya, \v 42 ni waariha umooroni, unohalha aya wunlha ni ushilha miino. \v 43 Vavawo attu o rera nrima anowa waaria thoko nchuwa wi Umweneni wa Athithi. Mwiiweke, nri ni maaru!” \s Nlhikaaniho no nhakhu waavithiye \p \v 44 “Umwene wo wiirimu uri thoko, ntu novitulha nhakhu waavithiye umatani. Nkaawuhelha, nkaahokolhia uwani nateelhiye urwaa uuthumihani kila ittu irinawe, ni uhokolhia urwaa uwoopolhani imata iyo.” \s Nlhikaaniho no ilulu \p \v 45 “Tho, Umwene wo wiirimu uri thoko ntu naavia ilulu yo nhakhu, \v 46 vanovitulha awe imoka yorera chinene, khurwaaka uuthumihani kila ittu irinawe, ni woopolha ilulu iyo.” \s Nlhikaaniho no nttavi no ihopa \p \v 47 “Tho, Umwene wo wiirimu uri thoko attu o wiiva ihopa anriaa nttavi munttiyani ni uvara ihopa yo kila nikosho. \v 48 Nttavi vanchara aya, khupurulhaka ni ukhalha nipuro vachereshere nttiya, athanlhe ihopa. Choombone chiyo kuhelhiyaka mmakayani, nansho cho uhilhokalhoka chiyo khurihiyaka. \v 49 Inohalha ukhalha thoko chommo nihuku noomalhelha ilhapo, minepa o wiirimu anowa aavira aakhunguraka attu o uhilhoka mwa attu o nrima woombone \v 50 ni waariha umooroni, unohalha aya wunlha ni ushilha miino.” \s Meettuchiho o Naanno ni meettuchiho o Khalhayi \p \v 51 Yesu nkaakoha, “Chani nhochuwelha ulha mwaha ulha?” \p Nkayaakhulha, “Eiyo nihochuwelha.” \p \v 52 Paahi etu nkeera, “Kila ntu owiittuchiha Malhehero neettucha ukhuma Imwene yo wiirimu nokhalha thoko ntu ri ni inupa nokumiha chittu cho naanano ni chittu cho khalhayi ukhuma munhakhuni mwawe.” \s Yesu nookhotiya Unazareti \r (Mako 6:1-6; Luk 4:16-30) \p \v 53 Yesu amalhiheke uhimia yayo malhikaaniho ayo, nkaathama vavawo \v 54 nkaahokolhia uwannyawe. Nkeettuchiha mu inupa cho unlhapelha Nlhuku, ni attu amwiiwa nkaashangacha. Nkayaakohanacha eeraka. “Ana yolha pantte vayi chechilha irusho chilha? Ni wooria upanga cho ushangiha chi? \v 55 Ana yolha kahiwe phi ulhe mwaana a ntu nokoorosha milhako ni ihiche ulhe? Amariamu kahiwe phi anumwanawe, ni achihimawe kahiwe Nayakhobo ni Nayusufu ni Nasimoni ni Nayuda? \v 56 Ashirokorawe onkhaye kahiwe phi alha anokhalha ni hii alha vaa?” \v 57 Paahi etu nkayankhotacha. \p Yesu nkeera, “Namilhohi nolhohiya wa amalhaponi, nansho uwannyawe wa ashilhoko awe nookhotiya.” \v 58 Wo nlhatu no ulhipa waya nrima, khaapannge yo ushangiha iriyoothe wowo. \c 14 \s Nookhwa a Nayohana Obatiiza \r (Mako 6:14-29; Luk 9:7-9) \p \v 1 Yeyo ikatema iyo Naherode amwene, o Ugalilaya yaheewa mwaha wa Yesu. \v 2 Nkayeerelha anamitheko aya eeraka, “Ulha ntu ulha phi Nayohana Obatiiza, hohihimmwa ukhuma nnookhwani, phi nlhatu no woona ikuru yo ushangiha inopanga ntheko mwiiruttuni mwawe.” \p \v 3 Naherode phi alhehenre wiira Nayohana avariye ni uttukiya mittondoro ni urweehiya ujeerani, wo nlhatu ni Naherodiya, mahanu a Nafilipo, ahima aya. \v 4 Nlhatu waari Nayohana waamuka Naherode wiira, “Khavanorera inyu waathelha Naherodiya ahanu a ahima inyu!” \v 5 Naherode nkayaathanana weeva Nayohana, nansho yaari oovaka attu ukhalhawaya yaari achuwelhaka wiira Nayohana aari anamilhohi. \p \v 6 Nihuku no wuupuwelhiya uyaria waya Naherode, mwalhi mwaana a Naherodiya aheena machoma rata vaalhetoni. Naherode nkayaateelhiya, \v 7 ata nkayanlhupelha eeraka, “Kinouvaha ittu iriyoothe inottuna awo uvekelha!” \p \v 8 Ni mwalhi uyo wo uchopelhiya ni anumwanawe, nkaavekelha eeraka, “Kinothanana naanano vava muru u Nayohana Obatiiza uneeshiye mphacheni.” \p \v 9 Amwene Naherode nkayaakelhiya ihuzuni, nansho wo naapo naalhupenlhe aya vaattuni, nkayaalhehera wiira avahiye. \v 10 Paahi nkayanruma ntu arwee ujerani aahithe Nayohana. \v 11 Muru nkawaawiihiya mphacheni, nkaavahiya mwalhi ulhe, ni uyo nkaarwehelha anumwanawe. \v 12 Owiittucha a Nayohana nkayaawa, nkayaakusha iruttu iyo, urwaa uwavithani, nkayaarwaa unhimeriani Yesu. \s Yesu nowaalhiha attu maelufu nthanu \r (Mako 6:30-44; Luk 9:10-17; Yoha 6:1-14) \p \v 13 Yesu eeweke mwaha u Nayohana, nkaathama vavawo vakittu vawo nkayaawelhacha nkalhavani, nkaarwa vakittu vo wiivitha yeekha awe. Attu yeeweke, nkayaathama mmawannyaya nkayanttwara wo mieto. \v 14 Yesu akhuruweke nkalhavani, nkoona nlhoko mulhupalhe wa attu, nrima awe nkawaakelhiya ikiriri, nkaalhamiha areta mareta aya. \p \v 15 Vaari aya uchechilho, owiittucha awe nkayanrweelha ni umwiirelha, “Uheelha vano, ni va vakittu va vauthakoni. Paahi etu mwaalheheke attu wiira athamache ahokolhieke mmawani athumeke yolhia.” \v 16 Yesu nkaakhulha, “Khavanooria waahiya chiicho, mwaavaheke yolhia mwaattiva!” \v 17 Ayo nkayamwaakhulha, “Khanirina yolhia, nirina mikatte mithanu ni ihopa pilhi.” \v 18 Yesu nkeera, “Nkiwiihereke vaa.” \v 19 Nkaalhehera attu akhalhe vathi mmanyashini, nkaakusha mikatte mithanu chilhe ni ihopa pilhi chilhe, nkaaweha wiirimu, nkalhapelhelha ibarakha, nkaamianihacha nkaavaha owiittucha awe yaakawelhe attu. \v 20 Attu onkhaye nkayaalhia ni uwona. Yamalheke owiittucha nkayaakusha mikatte chaahanlhe, nkayaachariha makaya khumi ni melhi. \v 21 Attu yaalhilhie yaari manyaalhopwana maelufu nthanu, wo uhaalhakelha manyaathiyana ni ashaana. \s Yesu noweeta vachulhu maashi \r (Mako 6:45-52; Yoha 6:15-21) \p \v 22 Yesu nkaakhanyereriha owiittucha awe awelhe nkalhavani aaholhelhe ukhopelhelhe nttiya, mwanene vaahiya awe ni waalheha attu. \v 23 Amalheke waalheha attu, ahothama nkaawelha umwaakoni ulhapelhani. Yesu aari wowo yeekha awe mpaka uchechilho, \v 24 yeyo ikatema iyo ikalhava ilhe yaari inaphiilhe variyari nttiya, nansho yaari ithemwihiyaka ni iphioo yaawuka yaakakhaka. \p \v 25 Mapikoosha, Yesu nkaawa wa owiittucha awe eetaka vachulhu maashi. \v 26 Owiittucha awe vaamwonne aya eetaka vachulhu maashi nkayoova chinene, nkayeera, “Nshoka!” Nkayaakhuwelha yoovaka. \v 27 Yesu nkoolhumacha eeraka, “Nvareke nrima! Phi mii. Nhoove” \v 28 Napeturo nkayaamwakhulha eeraka, “Thithi, akhalhaka phi inyuva we ikekhiaye, mwiireke etu ni mii keete vachulhu maashi kiwe varii inyu.” \v 29 Yesu nkeera, “Mmweeke.” Paahi Napeturo nkayaakhuruwa nkalhavani, nkayeeta vachulhu maashi, arwaaka vaari awe Yesu. \v 30 Nansho yooneke iphioo iwukaka, nkayoova, nkayaachokholha utitimira akhuwelhaka, “Thithi, nkoopolhe!” \p \v 31 Yesu nkaavara moono nkeerelha, “Nrima wani mwankani nrina inyu! Woonaka nnowoova?” \v 32 Yamalheke o yelhi nkayaawelha nkalhavani, ni iphioo nkayaatondova. \v 33 Owiittucha onkhaye yaari nkalhavani nkayanthimicha, eeraka, we ikekhiaye inyuva phi Mwaana a Nlhuku. \s Yesu nowaalhamiha attu Ugenesareti \r (Mako 6:53-56) \p \v 34 Nkayaalhapuwa nttiya nkayaaphiya Ugenesareti, \v 35 attu nkayanchuwelha Yesu. Paahi nkayanrweehelha areta onkhaye yaari mmawani. \v 36 Nkayanlhepelha aahiyere avare inakhalhaka nlhuto no ikuwo chawe, ni attu onkhaye yaavanre aholhamacha. \c 15 \s Meettuchiho a manyaapwiya \r (Mako 7:1-13) \p \v 1 Amafarisayo akina ni owiittuchiha Malhehero yahonttwara Yesu ukhuma Uyerusalemu uwa unkohani, \v 2 “Nlhatu waani owiittucha inyu khantuna meettuchiho nipochenre ihu wa ashulhupalhe? Khanonyawa mathatha rata thoko chinolheheriya aya ahinaya ulhia yolhia!” \p \v 3 Yesu nkaakhulha, “Wo nlhatu waani mwaatti khannottwara malheheriyo a Nlhuku, nansho nttwaraka meettuchiho inyu mwaashinene? \v 4 Nlhuku heera wiira, ‘Mwaathimicheke athumwaninyu ni anumwaninyu, ni ntu riyoothe naaruwana athumwanawe ama anumwanawe, yoyo nambaya eeviye.’ \v 5 Nansho mwaattiva nnettuchiha wiira ntu akhalhanaka ittu yo waavaha athumwanawe ama anumwanawe, nansho eeraka, ‘Ilha ittu ilha kihommaha isadaka Nlhuku,’ \v 6 paahi, ahaalhohe tho athumwanawe! Chiichammo etu phi hinolhoha inyu malheheriyo a Nlhuku, nlhatu no uttwara meettuchiho inyu mwaanene. \v 7 Mwaattiva va, anafiki! Ashinna Isaya aholhohera rata o waachakani mwaatti! \q \v 8 ‘Nlhuku neera, Alha attu alha anokithimicha wo malhoveru, nansho munrimani mwaya arii utayi ni mii. \q \v 9 Ukithimicha waya khunolhoka, \q Ukhalhawaya aneettuchiha malhove a attu, nansho anari malheheriyo aka!’ ” \s Chittu chinonnyalhiha ntu \r (Mako 7:14-23) \p \v 10 Yesu nkeehana nlhoko wa attu, nkeerelha, “Mwiiweke ni uchuwelha! \v 11 Ittu inonhelha ntu nsheru kihiwe inokelha vamalhakuni, nansho chilhe chinokhuma mmwano phi chechiyo chinonnanariha ntu,” \p \v 12 Yamalheke owiittucha nkayaawa, nkayeera, “Chani, nhochuwelha wiira Amafarisayo ahorushiya veewilhe aya malhove inyu?” \v 13 Yesu nkaakhulha, “Kila ntepo uhaalhiye ni Athithi o wiirimu unoophelhiya.” \v 14 “Nhoove yayo manyaattu ayo! Yayo phi aholhelhi o hoona, aaholhelhaka o hoona akhunanaya, onkhaye elhi ayo anootumbuchira munlhikitini.” \v 15 Napeturo nkayeera, “Nkanilhamulhelheni nenno nlhikaaniho nno.” \v 16 Yesu nkeera, “Ata mwaattiva khannochuwelha mpaka nna? \v 17 Chani, khanchuwenlhe wiira ittu inokelha mmwano inokelha munthunkwani, kaanyuma khukumihiyaka urindini? \v 18 Nansho chittu chinokhumelha uwano chinokhuma munrimani, ni chiyo phi nonnanariha ntu. \v 19 Ukhalhawaya munrimani mwa ntu phi nokhuma malhove o uhilhoka, o wiiva, o ulhuva, o ulhavalhava, o wiiya, o woothacha ni o uruwana. \v 20 Yayo phi no nnanariha ntu. Nansho ulhia yolhia wo uhinyawa mathatha thoko chineera inyu khunonnanariha ntu.” \s Nthiyana o nrima \r (Mako 7:24-30) \p \v 21 Yesu nkaathama vavawo vakitu vawo nkaarwa uukhalhani ilhapo yaatamana ni iwani cho Utiro ni Usidoni. \v 22 Opani amoka Akananayo aakhalha yeyo ilhapo iyo ahonrweelha Yesu nkayaakhuwelha eeraka, “Mwaana a Adaudi, ukoonelhe ikiriri Thithi! Mwaamwanaka, mwalhi noohuvihiya ni mashoka o unanara.” \p \v 23 Nansho Yesu khaakhunlhe nlhove. Paahi owiittucha awe yahonrwelha, nkayaamwirelha, “Mwaahiyeke arwee! Khannoona wiira anonittwarattwara ni uninyakulha!” \p \v 24 Yesu nkaakhulha, “Kirumiye wa attu o inupa yo Israeli vekha aya, apotenre thoko ikhondoro chihiri ni nshunga.” \v 25 Opani ayo nkayaawa, nkayaakhoroma, nkayeera, “Thithi nkoonelhe ikiriri!” \p \v 26 Yesu nkaakhulha, “Khavanorera waathurulha ashaana yolhia aya ni waawonyera ashipwa.” \p \v 27 Opani ayo nkaayakhulha, “Eiyo Thithi, nansho ata ashipwa ayo anoorokottacha cholhia chinomoramora vamezani va apwiiya aya.” \p \v 28 Vavawo Yesu nkaakhulha, “Maanyi nrima inyu mulhupalhe! Paahi etu, mpangelhiyeke thoko chinothanana inyu.” Yeyo isaa, mwalhi aya uyo nkaalhama. \s Yesu nowaalhamiha attu enchi \p \v 29 Yesu nkaathama vavawo nkaarwa uchereshere ibahari yo Ugalilaya. Nkaawelha mmwaakoni, nkaakhalha. \v 30 Attu enchi nkayammweelha, yaawihaka attu o heeta ni o uhiweha ni o remara ni o uhulhumacha ni attu akina enchi yaari areta, nkayeeshiya vamietoni va Yesu, nkaalhamihacha. \v 31 Nlhoko wa attu nkawoomiya uwanoni chinene yooneke attu ohulhumacha yuulhumachaka, oremara alhamaka, oheeta yeetaka ni attu o hoona yoonaka, attu nkayanthimicha Nlhuku o Uisraeli. \s Yesu nowaalhiha attu enchi akina \r (Mako 8:1-10) \p \v 32 Yesu nkeehana owiittucha awe, nkeera, “Kinowoonelha ikiriri alha attu alha wo nlhatu no ukhalha ni mii wo mahuku mararu wo uhilhia. Ni mii khakinooria waahiya wo uhilhia, anookomwaacha mphironi.” \p \v 33 Owiittucha awe nkayankoha, “Ninohalha upatta vayi yolhia yo uwanelha attu enchi thoko alha?” \p \v 34 Yesu nkaakoha, “Nrina mikatte nchani?” \p Nkayaamwakhulha, “Chiri mikatte saba ni achihopa vakani.” \p \v 35 Paahi, Yesu nkaalhehera wiira attu akhalhihiye vathi. \v 36 Nkaawiaa mikatte chilhe ni achihopa alhe, nkanthimicha Nlhuku, nkaamianihacha, nkaavaha owiittucha, ni ayo nkayaakawelha attu. \v 37 Attu onkhaye nkayaalhia, nkayaawonacha. Yamalheke owiittucha nkayaakusha mahalha aahanlhe, nkayaachariha makaya saba. \v 38 Attu yaalhilhie yaari manyaalhopwana maelufu ncheshe, wo uhaalhakelha manyopani ni ashaana. \p \v 39 Paahi Yesu nkaalheha attu, nkaathama nkaawelha nkalhavani, nkaarwa ilhapo yo Umagadani. \c 16 \s Uvekelhiya cho ushangiha \r (Mako 8:11-13; Luk 12:54-56) \p \v 1 Amafarisayo akina ni Amasadukayo nkayanrwelha Yesu, athananaka unlhikacha. Nkayanlhepelha oonihe cho ushangiha cho wiirimu. \v 2 Nansho Yesu nkaakhulha, “Vaneelha aya nchuwa mwaattiva nneera, ‘Uheelha rata, ukhalhawaya irimu ihokhwilha.’ \v 3 Vanosha nchuwa nneera, ‘Ipulha inoorupa lhelho, nlhatu no ukhwiilha irimu ni ipiphi.’ Nnohukumulha mahuku wo uweha irimu, nansho nkelhiyaka nipampa wo uhichuwelha ithikineha cha alha mahuku. \v 4 Mwinre chani mwaatti o uhilhoka attu a alha mahuku o ulhuva va! Nnovekelha woona ithikineha? Ithikineha nnohalha inyu uvahiya phi i Nayona.” \p Paahi etu nkayaathamacha ni uhokolhia umawannyaya. \s Ihengedure ya Amafarisayo ni Amasadukayo \r (Mako 8:14-21) \p \v 5 Owiittucha vaalhapuwilhe aya nthelha wo nayelhi wo nttiya, yaari analhiyanlhe ukusha mikatte. \v 6 Yesu nkeerelha, “Nhiitialhe, mwiichinanelheke ni ihengedure ya Amafarisayo ni ya Amasadukayo.” \p \v 7 Nansho nkayaahalha akohanachaka ashineneru, “Ana, neera chiicho wo nlhatu no uhikusha mikatte?” \p \v 8 Yesu ahochuwelha ittu yaanyihera aya, nkeera, “Inyu attu nrii ni nrima mwankani! Chani woonaka nnarerihelha mwaha wo ulhiyalha ukusha mikatte? \v 9 Chani khannachuwelha? Khannoopuwelha vaamianihilhe aka mikatte nthanu ni waalhiha attu maelufu nthanu? Makaya nchani yaacharihilhe inyu mahalhahalha o mikatte yaahalhenlhe? \v 10 Chani khannopuwelha mwaha wo mikatte saba chaakawelhiye aya attu maelufu ncheshe chilhe, chani mwaarokontte makaya nchani o mahalhahalha? \v 11 Chani khannopuwelha wiira akahimmie ittu inaacha mikatte? Mwiichinanelheke meettuchiho o uhilhoka a Amafarisayo ni Amasadukayo!” \v 12 Vavawo owiittucha nkayaachuwelha wiira eerelha wiira eechinanelhe kuhii ni ihengedure yo ururumulha mikatte, nansho ni meettuchiho o uhilhoka a Amafarisayo ni Amasadukayo. \s Urumelhelha u Napeturo \r (Mako 8:27-30; Luk 9:18-21) \p \v 13 Yesu nkaarwa ilhapo cho Ukaisariya Filipi, waakohilhe awe owiittucha awe, “Attu aneera Mwaana a Ntu phi mpani?” \v 14 Nkayaamwaakulha, “Akina aneera Nayohana Obatiiza, akina aneera Naeliya, akina Nayeremiya ama namilhohi nkina.” \v 15 Yesu nkaakoha, “Ni mwaattiva chani, nneera mii phi mpani?” \v 16 Nasimoni Peturo nkayaakulha, “Inyuva phi Kuristo Moopolhi, Mwaana a Nlhuku rii nkumi.” \v 17 Yesu nkeera, “Nhoreeriya inyuva Nasimoni ashaana a Bariyona. Ukhalhawaya iruttu ni iphome khachipatakunlhe uwaninyu nna nlhove nna, yaahikalhe Athumwanaka arii wiirimu. \v 18 Ni mii kinouhimeriani, inyuva Napeturo, inyuva phi mwalha, ni vachulhu ulha mwalha ulha kinootheka nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo, mena machiri o unaminepa khanowa ooriaka uphomolha. \v 19 Kinowuvahani mittukulho cho Umwene wo wiirimu, chinohalha inyu uttuka velhaponi va chinoottukiya chiicho wiirimu, chinohalha inyu uttukulha velhaponi va, chinoottukulhiya chiicho wiirimu.” \p \v 20 Yesu amalheke wulhumacha, nkaachiichiha owiittucha wiira ahinhimiachere ntu riyoothe wiira aari phi Kuristo Moopolhi. \s Yesu nowulhumachera uhuvihiya ni ukhwa wawe \r (Mako 8:31-9:1; Luk 9:22-27) \p \v 21 Uchokholhelha vavawo, Yesu nkaachokholha uhimiacha mwaari wo owiittucha awe wiira, “Ihokiphwanelha wiira kirwee Uyerusalemu kahuvihachiye chinene ni ashulhupalhe ni Opochera ishaani olhupalhe ni attu owiittuchiha Malhehero. Kinowiiviya, nansho nihuku no neraru kinowa kaahihimmwa.” \v 22 Vavawo Napeturo nkayankusha Yesu vachereshere, nkayaamwamuka, “Nlhuku khanooria wiira chiicho Thithi! Khavanooria!” \v 23 Nansho Yesu nkaarukunuwa, nkeerelha Napeturo, “Uthame va uwe Nakare! Inyuva phi itiyelhelho uwannyaka, ukhalhawaya irusho chinyu khachinokhuma wa Nlhuku, chinokhuma wa ntuni.” \p \v 24 Yamalheke, Yesu nkaahimeria owiittucha awe, “Ntu riyoothe nothanana ukittwara mii, eeruneke mwanene, akusheke nsalaaba awe, akittwareke. \v 25 Ukhalhawaya, ntu nothanana woopolha ukumi awe mwanene, nowa upoteriha, nansho noriha ukumi awe wo nlhatu waka nowa upatta. \v 26 Chani, ntu nolhoha upuha ittu yaani apattaka mpuha wonkhaye wo velhaponi va ni uno apoteriha ukumi awe? Khiiwo mena! Khiiwo nolhoha awe ukumiha wiira apatte ukumi awe tho. \v 27 Ukhalhawaya, Mwaana a Ntu nolhoha uwa ni nthimicho wa Athumwanawe vamoka ni minepa cho wiirimu chawe, vavawo phi nohalha awe unlhiva kila ntu inomphwanelha wo ulhikaana ni mitheko chawe. \v 28 Wo ikekhiaye kinouhimeriani wiira, ahawo akina va khanonlhawiha nookhwa ahinaya umwoona Mwaana a Ntu awaaka ni Umwene awe.” \c 17 \s Yesu noorukunuwa ikhove \r (Mako 9:2-13; Luk 9:28-36) \p \v 1 Yavireke mahuku sita, Yesu nkaakusha Napeturo ni Nayakhobo ni Nayohana nhima aya, nkaarwana vekha ayaru vachulhu mwaako wo urekama. \v 2 Vammweha aya, Yesu nkaarukunuwa ikhove, ikhove awe nkayaapharelha thoko nchuwa ni ikuwo chawe nkachaateelha ttuuu. \v 3 Owiittucha araru ayo nkayoona ashinna Musa ni Naeliya yaarerihaka ni Yesu. \v 4 Vavawo Napeturo nkaamwiirelha Yesu, “Thithi, ihorera hii ukhalha vaa! Mwathananaka kinookorosha mahema mararu, nimoka nawinyu, nimoka ni ashinna Musa nimoka ni Naeliya.” \p \v 5 Vaari awe olhumachaka chiicho, nihute nooteelha nkanaakhuneelha, ni nlhove nkaneewaniaa nnihuteni niiraka, “Ulha phi Mwaamwanaka kinonttuna aka, nookitelhiha nrima, mmwiiwelhelheke yoyo!” \v 6 Owiittucha yeeweke chiicho nkayaawulhuwa makukhu, nkayoova chinene. \v 7 Yesu nkaarwelha, nkaavaracha. Nkeera, “Mwemelheke, nhoove!” \v 8 Vaawenhe aya uchulhu khayamwoonne ntu nkina, ahikhalhe Yesu vekha awe. \p \v 9 Paahi, vaakhuruwa aya umwaakoni, Yesu nkaamuka nkeerelha wiira, “Nhinhimiachere ntu ritoothe ulha mwaha upatakulhelhiye inyu ulha mpaka nihuku no uhihimmwa Mwaana a Ntu.” \v 10 Yamalheke owiittucha nkayankoha Yesu, “Chani woonaka owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa aneera wiira Naeliya phi nohalha uholhelha uwa?” \v 11 Yesu nkaakhulha eeraka, “Wo ikekhiaye, Naeliya phi nohalha uholhelha uwa, uweeshani tayari chittu chonkhaye. \v 12 Nansho kinouhimeriani wiira, Naeliya ahomalha uwa nansho attu khayaachuwenlhe, nkayaapangelha chaathananne aya. Mwaana a Ntu ni uyo noowa aahuvihiya chiichammo mmathathani mwaya.” \v 13 Paahi etu owiittucha nkayaachuwelha wiira aari aahimeriaka mwaha unaacha Nayohana Obatiiza. \s Yesu nonlhamiha mmirawo o nshoka no unanara \r (Mako 9:14-29; Luk 9:37-43a) \p \v 14 Vaahokolhelhe aya wa attu, ntu mmoka nkaawa wa Yesu, nkankhoromelha, \v 15 nkeera, “Thithi, mmwonelhe ikiriri mwaamwanaka! Nreta ichilhichilhi, noohuva chinene. Ikatema chinchi noowulhuwelha vamooroni ama mmaashini. \v 16 Kahommwiiha wa owiittucha inyu, nansho khayonrie unlhamiha.” \v 17 Yesu nkaakhulha, “Mwaattiva attu o iyari ihiri ni nrima, ipotenre! Kinohalha ukhalha ni inyu mpaka iyaakhani? Kuuvilhelhekeni mpaka iyaakhani? Mummwiiheke mmirawo inyu uyo vaa.” \v 18 Paahi Yesu nkaachachera nshoka nno, nkanankhuma mwaana uyo, yeyo isaa nkaalhama. \p \v 19 Owiittucha nkayaawacha wa Yesu nkayankoha wo ntemera wiira, “Ana chani woonaka hii khanoonrie woomolha nshoka nne?” \v 20 Yesu nkaakhulha eeraka, “Wo ikekhiaye kinouhimeriani wiira, mwakhalhaka ni nrima inakhalhaka vakani thoko imbeyu yo iharadali, nnowooria wiirelha ulha mwaako ulha, ‘Nthame vaa nrwee uwo!’ Ni uyo unoorwaa. Nnowooria upanga ittu iriyoothe!” \v 21 “Mwoochenlhe wo nlhatu no ulhipa mirima chinyu. Nansho nshoka thoko nenno ninothamihiya wo iphiro yo unlhepelha Nlhuku uttuka ulhia.” \s Yesu nonhimiacha tho nookhwa awe \r (Mako 9:30-32; Luk 9:43-45) \p \v 22 Vaari awe akhalhaka ni owiittucha awe onkhaye Ugalilaya, Yesu aheerelhacha, “Mwaana a Ntu haatameria vo uhelhiya mmathathani mwa attu \v 23 anohalha umwiiva, nansho nihuku no neraru nowa aahihimushiya muukumini.” \p Owiittucha awe nkayaakelhiya ihuzuni chinene. \s Malhivo o Inupa ya Nlhuku \p \v 24 Yesu ni owiittucha awe vaaphilhe aya Ukapenaumu, attu o ulhiviha ikhodi yo Inupa ya Nlhuku nkayaawa u Napeturo ni waakoha, “Owiittuchiha inyu anoolhiva ikhodi yo inupa ya Nlhuku?” \v 25 Napeturo nkayaakhulha, “Eiyo, anoolhiva.” Napeturo vaakenlhe aya mpaani, Yesu nkaaholhelha wulhumacha eeraka, “Nasimoni, nnoopuwelha chani? Apani amphwanelhiya ulhiva ikhodi wa mamwene o velhaponi va? Anenchi ama alheto?” \p \v 26 Napeturo nkayaakhulha eeraka, “Alheto phi nophwanelhiya.” \p Yesu nkaakhulha, “Aye, anenchi khanlhivihiya. \v 27 Nansho wo wiira nihaahuvihe munrimani, nrweeke etu unttiyani mwariheke indoana mmenjeke, mwakusheke ihopa inohalha inyu uvara iyo, mwapatakulheke iyano aya nnokoophwanya nchurukhu unthosha ulhiva ikhodi yawaka ni yawinyu. Mwaavaheke wiira ninoolhiva ikhodi yo inupa ya Nlhuku.” \c 18 \s Mpani ri Mulhupalhe \r (Mako 9:33-37; Luk 9:46-48) \p \v 1 Yeyo ikatema iyo owiittucha nkayaawa wa Yesu, nkayankoha, “Phi mpani ri mulhupalhe chinene mu Imwene yo wiirimu?” \v 2 Yesu nkaamwiihana mwanhima, nkaamwemesha variyari aya, \v 3 nkeera, “Kinouhimeriani ikekhiaye, mwaahirukunuweke ni ukhalha thoko achihima, khannowa mwaakelha wi Imwene yo wiirimu mena. \v 4 Mulhupalhe nhina Imwene yo wiirimu, ri phi ntu neetimarikha thoko ulha mwanhima ulha. \v 5 Ntu riyoothe nompochera mwanhima thoko ulha wo nchina naka, nokipochera mii.” \s Ulhikachiya \r (Mako 9:42-48; Luk 17:1-2) \p \v 6 “Ntu riyoothe nohalha unttekiha mmoka aya alha ashinkani anokirumelhelha alha, irii mbaya yoyo ntu uyo attukelhelhiye nshilho nulhupalhe nshikoni ni utitimerihiya ubaharini wo wiisha chinene.\fig Attu elhi anooshilha vanshilhoni|src="01 Millstone.jpg" size="col" ref="18:6"\fig* \v 7 Ihothapana ilhapo wo nlhatu no ulhikachiya unaawulhusha attu mu uwonyani! Ulhikachiya thoko chiicho unoowa waakhumelhelha, nansho ahothapana attu anohalha upanga chiicho! \p \v 8 “Yakhalhaka moono inyu ama mweto inyu uhoottekihakani, ntupulheke ni urihelha uwo shoro! Iri mbaya inyuva ukelha mu ukumini wo uhikhalha ni moono ama mweto, kuliko urihiya umooroni uhintiphia mahuku o uhimalha nnari ni miono miilhi ni mieto chinyu miilhi. \v 9 Ni niitho ninyu noottekihakani, nkhulheke nrihelheke utayi. Iri nambaya wo inyuva ukelha mu ukumini nnari ni niitho nimoka, kuliko utikhelhiya vamooroni Ujehannamu nnari ni miitho melhi.” \s Nlhikaaniho no ikhondoro ipotenre \r (Luk 15:3-7) \p \v 10 “Mwiishungeke! Nhimpangelhe niphiondho mmoka aya ashinkani alha. Kinouhimeriani wiira minepa chaya cho wiirimu chiri muulhokelhani wo mahuku onkhaye wa Athumwanaka o wiirimu.” \p \v 11 “Ukhalhawaya Mwaana a Ntu wiilhe woopolha attu apotenre. \v 12 Nnoona chani, ntu akhalhaka ni ikhondoro imia imoka, yapoteraka imoka, nopangani? Noohiya chilhe makhumi tisa ni tisa umwaakoni, nkaarwa uuthothani ikhondoro imoka ipotenre. \v 13 Vanoona awe, we ikekhiaye vavawo phi nottapelhelha awe wo nlhatu no ikhondoro imoka iyo, ipwahaka chikhwawe makhumi tisa ni tisa chaahanlhe chiyo. \v 14 Phi chiichammo, Athumwanihu o wiirimu vahinotuna aya inakhalhaka mmoka aya alha ashinkani alha apotere.” \s Waamukana \p \v 15 “Yakhalhaka munninyu hoottekelhani, nrweeke mwamwaamukeke. Nansho mwamwaamukeke nnari elhi vekha inyu. Owiiwaakani, nhompatta nhima inyu. \v 16 Nansho aahiwelhelheke, munkusheke ntu mmoka ama attu elhi mwaarwaneke, akhalhe phi attu o uhimiechesha nenno nlhove nno, thoko chinohimiya ni Malhove Matakatifu, attu elhi ama araru. \v 17 Aahiwelhelheke yayo attu ayo, nhimiacheke wa attu anrumelhenlhe Kuristo. Aahiwelhelheke nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo, ooniyeke etu thoko attu ahinchuwenlhe Nlhuku ama attu anolhiviha ikhodi.” \s Uchiichiha ni uhiyerera \p \v 18 “Vavawo, kinouhimeriani wo ikekhiaye mwaatti wiira, chinohalha inyu uttuka velhaponi va, chinoottukiya chiicho wiirimu, ni chittu chinohalha inyu uttukulha velhaponi va, chinoottukulhiya chiicho wiirimu. \v 19 Tho kinouhimeriani wo ikekhiaye wiira, attu o irusho cho uchuwelha mu nlhokoni mwinyu yeewananaka velhaponi va nlhove niriyoothe no ulhepelha, Athumwanaka o wiirimu anoupangelhani nenno nlhove nno. \v 20 Ukhalhawaya variwoothe wanthukumana aya attu elhi ama araru wo nchina naka, mii kirii vavawo vamoka ni ayo.” \s Nlhikaaniho no karumiya o uhilheva \p \v 21 Napeturo nkayanttwara Yesu, nkankoha, “Eti Thithi, nhimaaka akittekelhaka, kinlhevelheke vachani? Mikwaha saba?” \p \v 22 Yesu nkaakhulha, “Akineera vathanu ni velhi, nansho makhumi saba mikwaha saba. \v 23 Ukhalhawaya Umwene wo wiirimu unolhikaana ni mwene mmoka aalhakenlhe uwehaweha maalhakelho a anamitheko aari nhina mamulaka awe. \v 24 Vaachokhonlhe awe, nkaawiheriya ntu mmoka aari ni nlhatu wo nchurukhu ishilingi maelufu khumi. \v 25 Yoyo ntu uyo khaarina ittu iriyoothe yo ulhiva nlhatu awe, paahi eti anene ntheko ayo nkayaalhehera wiira athumihiye ipotta, ahanu awe, achishaana awe ni chittu chonkhaye chirinawe, alhive nlhatu. \v 26 Paahi yoyo karumiya uyo nkaakhoroma wa mwanene nhakhu uyo, nkeera, ‘Nkilhite, ni mii kinoulhivani nlhatu winyu!’ \v 27 Mwanene ntheko uyo nkayaamwonelha ikiriri namitheko uyo, nkanhiyerera nlhatu wonkhaye, nkanhiya arweeke.” \p \v 28 “Nansho namitheko uyo mwanene nkaathama, nkamphwanya mmoka a anamitheko akhunanawe aari ni nlhatu wo nchurukhu ishilingi imia imoka. Nkammara, nkaamwama ishiko eeraka, ‘Nkilhive nlhatu aka!’ \v 29 Karumiya nkhunanawe nkaakhoroma, nkammenda eeraka, ‘Nkilhite ni mii kinowulhivani.’ \v 30 Nansho uyo khaattunne, nkanttuka ujeerani mpaka vaalhinve awe nlhatu.” \p \v 31 “Paahi, anamitheko ashikhunanawe yooneke yayo yahochukulha chinene, nkayaarwaa uwaahimeriani amwene mwaha wonkhaye ukhumelhenlhe. \v 32 Vavawo anene ntheko nkayaamwiihana yoyo karumiya uyo, nkaamwirelha, ‘Uwe karumiya o uhilhoka chinene! Wahokilhepelha, ni mii nkakoohiyerera nlhatu wonkhaye. \v 33 Nhothananiya umonelha ikiriri karumiya nkhunaninyu thoko mii chowonenlhe akani ikiriri.’” \v 34 “Amwene nkayaarushiya chinene, nkantikhelha ujerani atwarushiye mpaka vanohalha awe ulhiva nlhatu wonkhaye.” \p \v 35 “Ni Athumwanaka arii wiirimu, anoupangelhani chiichammo yakhalhaka kila mmoka inyu khanohiyerera uwonya wa nhima awe wo nrima awe wonkhaye.” \c 19 \s Yesu nowaamuka mwaha wo umwalhaana nthelhi \r (Mako 10:1-12) \p \v 1 Yesu amalheke wulhumacha yayo malhove ayo, ahothama Ugalilaya, nkaarwa Uyudea, ukhopelhelhe mwoolhoko wo Uyorodani. \v 2 Attu enchi nkayanttwara, ni uyo nkaalhamiha wowo mareta aya. \p \v 3 Amafarisayo akina nkayanttwara, nkayankoha wo unlhikacha, “Eti, inorera nlhopwana waahiya ahanu awe wo nlhatu uriyoothe?” \v 4 Yesu nkaakhulha, “Chani, khannashoma Malhove Matakatifu alhepiye wiira Nlhuku voopilhe awe ilhapo ahomuupa nlhopwana ni nthiyana? \v 5 Nlhuku nkeera, ‘Wo yoyo nlhatu uyo etu nlhopwana nowaahiya athumwanawe ni anumwanawe, ni ulhutaana ni ahanu awe ni ukhalha iruttu imoka?’ \v 6 Wo chiichammo etu, yayo kahena attu elhi tho, nansho iruttu imoka. Paahi, chilhutanihiye ni Nlhuku, ntu himwalhaanihe.” \p \v 7 Amafarisayo nkayankoha yeeraka, “Nlhatu waani etu, ashinna Musa unilhehera wiira nthiyana avahiyeke italaka ni uhiiya?” \v 8 Yesu nkaakhulha, “Ashinna Musa ovahilheni nlhove no waahiya manyaahanu inyu wo nlhatu no ulhipa mirima winyu. Nansho khachaakhanlhe chiicho voopiye aya ilhapo. \v 9 Paahi kinouhimeriani wiira, nlhopwana riyoothe nohalha waamwalhaana ahanu awe yaahikalhe wo nlhatu wo ulhavalhava, ni uyo nolhavalhava aathelhaka athiyana akina.” \p \v 10 Owiittucha awe nkayaamwirelha, “Yakhalhaka mwaha wa nlhopwana ni nthiyana phiri aya chiicho, nambaya etu ukhalha wo uhithelha.” \p \v 11 Yesu nkeerelha, “Kaahiwe attu onkhaye anooria upochera meettuchiho thoko alha, yaahikalhe attu areeriye ni Nlhuku. \v 12 Ukhalhawaya chihawo milhatu chikina chinaapanga alhopwana ahithelhe, ukhalhawaya akina aayarelhe chiicho toka munthunkwani mwa anumwanaya, akina wo nlhatu nopangiya chiicho ni attu, ni attu akina athananne anene uhithelha wo nlhatu no Umwene wo wiirimu. Nolhoha wooria urumelhelha nna nlhove nna, akhalheke chiicho.” \s Yesu nowaavaha ibarakha ashaana ashinkani \r (Mako 10:13-16; Luk 18:15-17) \p \v 13 Yamalheke attu nkayammwiihera Yesu ashaana ashinkani awe eeshera miono ni waalhapelhelha, nansho owiittucha nkayaachiichihacha. \v 14 Yesu nkeera, “Mwaahiyeke ashaana awe uwannyaka, mena nhaachiichihe, ukhalhawaya Imwene yo wiirimu iri ya attu arii thoko alha ashaana alha.” \p \v 15 Paahi nkeesheracha miono, amalheke nkaathama vavawo. \s Mmirawo o Nhakhu \r (Mako 10:17-31; Luk 18:18-30) \p \v 16 Ntu mmoka nkaawa wa Yesu, nkankoha, “Owiittuchiha, kipangeke ittu yaani yoombone ni mii kipatte ukumi wo uhimalha?” \v 17 Yesu nkaamwiirelha, “Woonaka nnokikoherera ittu yaani iri yorera? Orera ri mmoka tu. Mwathananaka ukelha mu ukumini, mmarechesheke malheheriyo.” \p \v 18 Yoyo ntu uyo nkaakoha, “Malheheriyo ani?” \p Yesu nkeera, “Nhiive, Nhilhavelhave, Nhiiye, nhoothache, \v 19 mwaathimicheke athumwaninyu ni anumwaninyu, ni waattuna amwaatamana inyu thoko chineettuna inyu mwaanene.” \p \v 20 Mmirawo uyo nkaamwirelha Yesu, “Yayo onkhaye ayo kihovarechesha, kipangeke ittu yaani vano yo uthepa vavawo?” \v 21 Yesu nkaamwirelha, “Mwathananaka ulhikaanelhiya nrweeke mwathumiheke nhakhu inyu wonkhaye, ni nchurukhu uyo mwaakawelheke attu ashikini, ni inyu nnowiicheshera nhakhu wiirimu, mwamalhihaka nkittwareke.” \v 22 Yoyo mmirawo uyo eeweke chiicho, nkaathama narushiye, ukhalhawaya aari ntu o nhakhu chinene. \p \v 23 Vavawo Yesu nkaahimeria owiittucha awe wiira, “Ikekhiaye kinouhimeriani, inowa urikarika chinene wo ntu o nhakhu ukelha wi Imwene yo wiirimu. \v 24 Kinouhimeriani tho, iri vo urikarika chinene wo ntu o nhakhu ukhelha Imwene ya Nlhuku, upwaha ingamiya uperetta niitho no ntotto no utottelha ikuwo.” \p \v 25 Owiittucha yeeweke chiicho nkayoomiya uwanoni chinene, nkayankoha Yesu, “Phi mpani etu, nohalha ulhama?” \v 26 Yesu nkaaweha, nkeera, “Vaattuni khavanooria nansho kuhiwe wa Nlhuku, ukhalhawaya wa Nlhuku chonkhaye chinowooriacha.” \p \v 27 Yamalheke Napeturo nkayeera, “Ni hii nihohiya chonkhaye nihoottwarani inyuva, ninohalha upattani etu?” \v 28 Yesu nkaahimeria wiira, “Kinouhimeriani ikekhiaye, Mwaana a Ntu vanohalha awe ukhalhelha ihiche awe yo nthimicho wi Ilhapo yo Naanano, mwaattiva khumi ni elhi nkittwarilhe, nnoowa mwaakhalha mu imwene yo utawara, mwaahukumulhaka makosho khumi ni melhi o Uisraeli. \v 29 Ni kila ntu hiilhe inupa ama aahilhe ashihima awe, ama ashirokorawe, ama athumwanawe, ama anumwanawe, ama ashaana awe, ama imata chawe, wo nlhatu no nchina naka, nowa upochera wo mamia ni upwaha, ni upatta ukumi wo uhimalha. \v 30 Nansho attu enchi anoholhelha vano anowa ukhalha o umalhelha, ni attu ari utulhi anowa ukhalha o uholhelha. \c 20 \s Anamitheko imata yo Zabibu \p \v 1 “Umwene wo wiirimu unolhikaana ni ntu aari ni imata yo zabibu, aalhawenlhe wichishuru waavaha attu ntheko umatani wawe. \v 2 Nkeewanana waalhiva thoko chaari aya chilhiviyaka, nchurukhu idinari imoka wo nihuku, nkaarweha u imata awe yo zabibu. \v 3 Vaari aya saa tatu wichishu, nkaarwa weehanani attu akina, nkoona attu ahirina ntheko aneemenlhe wo uhikhalha ni ntheko vanopangiya maronda, \v 4 nkeerelhacha, ‘Nrweeke ni inyu mwaattiva mwavareke ntheko imata yo zabibu, ni mii kinoulhivani iri ye ikekhiaye.’ \v 5 Paahi nkayaarwaa. Saa sita uthana ni saa tisa nkeera chiicho. \v 6 Ata vaari aya saa khumi ni moja uchechilho, nkaarwa tho, nkaaphwanya attu akina anemelhanche vasokoni vawo. ‘Paahi nkaakoha, woonaka nhowemelhacha vaa uthana wonkhaye ulha wo uhikhalha ntheko?’ \v 7 Nkayamwaakulha, ‘Khaawo ntu nivanhe ntheko.’ Ni uyo nkeerelhacha nrwaacheke ni inyu mwaattiva mwavare ntheko imata yo zabibu.” \p \v 8 “Weelhekeru, mwanene imata yo zabibu nkanlhehera ntu noshunga nhakhu awe, ‘Mweehane attu ammara ntheko umatani ayo, mwaalhiveke malhivo aya, mpacheraka waalhiva attu awilhee katashi, ni wamalhihera o upacha alhe.’ \v 9 Attu yaachokhonlhe ntheko saa khumi ni moja nkayaalhiviya nchurukhu idinari imoka kila mmoka. \v 10 Attu o upacha yaweeke, aari yaanyiheraka wiira anohalha ulhiviya waapwaha akina, nansho ata ni ayo yaavahiye kila mmoka idinari imoka. \v 11 Nkayaakhelha nchurukhu aya, ni unchukulhachera mwanene ntheko. \v 12 Nkayeera, ‘Attu avahiye ntheko katashi apannge ntheko wo isaa imoka tu, woonaka nnilhivilhe thoko yayo uno hii ninavilhenlhe ntheko woorika uthana wonkhaye niviaka nchuwa!’ \p \v 13 “Vavawo mwanene ntheko nkaamwaakhulha mmoka aya, ‘Mpwana, akupangenlheni chittu cho uhilhoka. Chani, khanewananne ni mii malhivo o idinari imoka? \v 14 Nkusheke iri yawinyu, nrweeke. Kihothanana ummaha ulha o umalhihera thoko nlhiviye inyu inyuva. \v 15 Chani kinopanga ittu yo uhilhoka upanga chiicho wo nhakhu aka, thoko chinothanana aka? Ama nnoona ihache wo nlhatu no ukhalha ni nrima worera?’ ” \p \v 16 Yesu nkaamalhiha wo wiira, “Chiicho, arii o umalhihera anowa ukhalha o upacha, ni o upacha anowa ukhalha o umalhihera.” \s Yesu nonhimiacha nookhwa awe vaneraru \r (Mako 10:32-34; Luk 18:31-34) \p \v 17 Yesu vaari awe awelhaka urwaa Uyerusalemu, ahaattukana owiittucha awe khumi ni elhi ni waarerihana wo ntemera mphironi. \v 18 Nkeerelha, “Mwiiwelhelheke, vano ninokelha Uyerusalemu, wowo Mwaana a Ntu nokoohelhiya mmathathani mwa attu opochera ishaani olhupalhe ni owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa. Ni ayo anonhukumulha wiira eeviye \v 19 ni uvahiya attu ahinchuwenlhe Nlhuku, ampangelhe ncheche ni umwaata ikopo ni unkhomelhelha vansalaabani, nansho nihuku no neraru noohihimmwa.” \s Ulhepelha wa anumwanaya Nayakhobo ni Nayohana \r (Mako 10:35-45) \p \v 20 Vavawo anumwanaya ashaana a Nazebedayo yahonrwelha Yesu vamoka ni ashaana aya, nkaakhoroma vaari awe ni unlhepelha nlhove. \p \v 21 Yesu nkaakoha “Nnothananani?” \p Nkayaakhulha, “Nlhupelheke wo uhimia wiira mu Imweneni winyu, alha ashaana aka elhi alha anowa ukhalha mmoka wiimonono winyu ni nkina uyo wiimushi winyu.” \p \v 22 Yesu nkaakhulha, “Khanchuwenlhe ittu inolhepelha inyu, chani, nnowooria uwureria ikikombe yo ntwarusho inohalha aka uwureria mii?” \p Nkayaamwaakulha, “Eiyo ninowooria.” \p \v 23 Yesu nkaahimeria wiira, “Wo ikekhiaye nnowureria ikikombe aka, nansho akirina ikuru yo unthanlha nohalha ukhalha wiimonono ama wiimushi waka. Yayo mapuro ayo anohalha uvahiya attu eesheriye tayari ni Athumwanaka.” \p \v 24 Owiittucha akina khumi alhe yeeweke yoyo mwaha uyo, nkayaarushiya nkayaathunalhelha yayo ashilhoko elhi ayo. \v 25 Paahi Yesu nkeehanacha, nkaahimeria wiira, “Nnoochuwelha wiira attu anaatawara attu ahinchuwenlhe Nlhuku, anaatawara attu wo machiri, ni nholhelhi aya aatawaraka attu aya. \v 26 Nansho ihikalhe chiicho uwaninyu mwaattiva, namitheko nothanana ukhalha mulhupalhe munlhokoni mwinyu hothananiya ukhalha namitheko inyu, \v 27 ni ntu nothanana ukhalha o upacha nhina mwinyu hothananiya ukhalha ipotta inyu. \v 28 Wo yeyo iphiro iyo etu, Mwaana a Ntu khaawilhe awe aapangelhiya mitheko ni attu, nansho ukaviherani ni ukumiha ukumi awe ukhalha noopo wa attu akina.” \s Yesu nowaalhamiha attu elhi ohoona \r (Mako 10:46-52; Luk 18:35-43) \p \v 29 Yesu vaathama awe iwani yo Uyeriko, nlhoko wa attu wahonttwara. \v 30 Paahi ahokhalha attu ohoona elhi yaakhanlhe vachereshere iphiro, yeeweke wiira Yesu noovira vavawo, nkayaakhuwelha, “Thithi, Mwaana a Adaudi, unoonelhe ikiriri!” \p \v 31 Nlhoko wa attu nkawaachiichiha ni waamaalhiha. Nansho ayo nkayaathepa ukhuwelha, “Thithi Mwaana a Adaudi nnoonelhe ikiriri!” \v 32 Yesu nkeemelha nkeehana ni waakoha “Nnothanana kupangelhekeni ittu yaani?” \p \v 33 Nkayaaamwakulha, “Thithi ninolhepelha miitho ihu apatakuwe!” \p \v 34 Paahi etu Yesu nkoona ikiriri, nkaatonya miitho aya, ni vavawo nkayoona tho, nkayanttwara. \c 21 \s Yesu nookelha wo uttapelhelhiya Uyerusalemu \r (Mako 11:1-11; Luk 19:28-40; Yoha 12:12-19) \p \v 1 Yesu ni owiittucha awe vaatamenrie aya Uyerusalemu ahophiya Ubetifage waari mwaako wo Mizeituni. Wowo Yesu ahaaruma owiittucha awe elhi, \v 2 eerelhaka, “Nrweeke mpaka iwani iri miholho mwinyu ni wowo nnokoophwanya iphuta ihottukelhelhiya vamoka ni mwaamwanawe. Mwaathapulheke nkiwiihereke vaa. \v 3 Ntu riyoothe okohakani ittu, mwamwiirelheke, ‘Athithi anonthanana,’ ni uyo nouhiyerani vavawo.” \p \v 4 Nlhove nna naapangelhe atimire malhove aatangiye ni anamilhohi yeera, \q \v 5 “Mwiirelheke iwani yo Usayuni, \q Mmweheke, mwene inyu noowa! \q O wiitimarikha nawenlhe iphuta \q Mwaaphuta, mwaana o phuta.” \b \p \v 6 Chiicho etu, owiittucha nkayaarwaa nkayaapanga thoko Yesu chaalheherilhe awe, \v 7 nkayammwiiha mwaaphuta uyo, nkayaathalhacha ikuwo chaya vachulhu wawe, ni Yesu nkaakhalha vachulhu vawo. \v 8 Nlhoko mulhupalhe wa attu nkawaathalhacha ikuwo chaya mphironi, ni attu akina nkayontha maphumbulhu o miri nkayaathalhacha mphironi. \v 9 Milhoko cha attu yaanholhenlhe ni alhe yanttwara yaari akhuwelhachaka yeeraka, “Hosana, Atotopelhiye Mwaana a Adaudi! Vahiye ibarakha, nowa wo nchina na Athithi! Athimichiye Nlhuku, wiirimu!” \p \v 10 Yesu vaaphiya awe Uyerusalemu, iwani yonkhaye nkayaakhalha yakariyakari wo uhiiwananiya. Attu nkayaakoha, “Ulha phi mpani?” \v 11 Nlhoko wa attu nkawaakhulha, “Ulha phi namilhohi Yesu o Unazareti yo Ugalilaya.” \s Yesu noorwaa Inupa ya Nlhuku \r (Mako 11:15-19; Luk 19:45-48; Yoha 2:13-22) \p \v 12 Yesu nkaakelha Inupa ya Nlhuku, nkoomolha vathe attu onkhaye yaathumiha ni uthuma chittu mommo. Nkaapitikulhacha imeza cha attu yaakakaniha nchurukhu ni ihiche cha attu yaathumiha ikhunda, \v 13 nkeerelha, “Iholhepiya nhina Malhove Matakatifu wiira, Nlhuku heera, ‘Inupa aka inowa wiihaniya inupa yo ulhapelha.’ Nansho mwaattiva nhorukunusha ukhalha nikhuku no attu o uvara makhuche!” \p \v 14 Attu o hoona ni attu o heeta nkayanrweelha Yesu u Inupa ya Nlhuku, nkaalhamihacha. \v 15 Opochera ishaani olhupalhe ni attu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa nkayaarushiya wo woona cho ushangiha chaapannge awe ni ashinamwane yeepachaka u Inupa ya Nlhuku yiiraka, “Hosana, uthimichiye Mwaana a Adaudi!” \v 16 Paahi nkayankoha Yesu, “Chani, nnowiiwa chineera aya?” \p Yesu nkaakhulha, “Eiyo kinowiiwa. Chani khannashoma malhove alhepiye? ‘Wo malhaku a ashinamwane ni ashaana ashinkani unototopelhiya we ikekhiaye.’ ” \p \v 17 Yesu nkaahiya, nkaakhuma vathe ni urwaa Ubethaniya nkaakhalha wowo. \s Yesu noolhava mwiri wo nkhuyu \r (Mako 11:12-14, 20-24) \p \v 18 Yesu vaari awe ahokolhiaka vawani mapikoosha, aari nawolhiye ithalha. \v 19 Nkoona mwiri wo ntiini vacheshere iphiro, nkaachushera, nansho khaapwannye ittu ihikhalhe mathaakhururu. Paahi, nkeerelha mwiri uyo, “Uhimme maphepu tho mahuku onkhaye!” Vavawo vavawo mwiri uyo nkawooma. \v 20 Owiittucha yooneke nkayoomiya uwanoni yiiraka, “Mwiri ulha wuumilhe chani, vavawo vavawo?” \v 21 Yesu nkaakhulha, “Ikekhiaye kinouhimeriani, Mwakhalhaka ni nrima wo urumelhelha uhiri ni nipampa, nnowooria kuhena wo upangaru chiicho, nansho ata mweerelhaka ulha mwaako ulha, ‘Uthame weerihelhe ubaharini,’ chinopangia chiicho. \v 22 Ni inyu mwakhalhaka ni nrima, chittu chiri choothe chinohalha inyu ulhepelha munlhapelhaka Nlhuku nnoovahiya.” \s Ukohereriya ikuru cha Yesu \r (Mako 11:27-33; Luk 20:1-8) \p \v 23 Yesu nkaakelha tho Inupa ya Nlhuku, ni uyo vaari awe eetuchihaka, attu opochera ishaani olhupalhe vamoka ni ashulhupalhe nkayankoha, “Nnopanga chechi chittu chi wo ikuru ya apani? Apani yuvanheni chechi ikuru chi?” \p \v 24 Yesu nkaakhulha, “Ni mii kinoukohani nlhove nimoka, mwakaakhulhaka, ni mii kinouhimeriani kinopanga chechi chittu chi wo ikuru yaani. \v 25 Eti ikuru i Nayohana obatiiza yaakhumme uyi? Chani yaakumme wiirimu ama wa attu?” \p Nansho nkayaahalha olhumachaka ashineneru, “Nimwaakhulheke chani? Neeraka, ‘yaakhumme wiirimu, noonikoha, woonaka etu khamwaarumelhelha Nayohana ayo?’ \v 26 Vavawo neeraka, ‘yaakhumme wa attuni,’ ninowoova nlhoko wa attu ukhalhawaya attu onkhaye anorumelhelha wiira Nayohana anamilhohi.” \v 27 Paahi, nkayaamwaakhulha, “Khanichuwenlhe hii!” \p Ni uyo Yesu nkaakhulha “Ni mii akinouhimeriani kimpanga chechi chittu chi wo ikuru yaani. \s Nlhikaaniho no ashaana elhi \p \v 28 “Mwaattiva nnoona chani? Ahaawo ntu mmoka aari ni ashaana elhi. Nkaamwirelha mulhupalhe uyo, ‘Mwaamwanaka, lhelho urweeke wavare ntheko imata yo zabibu.’ \v 29 Mmirawo uyo nkaakhulha, ‘Akinottuna!’ Nansho vahipincheru nkaarukunusha nulhumo nawe, nkaarwa uvarani ntheko. \v 30 Yayo athithi ayo nkaarwa wa o nayelhi uyo nkaamwirelha chiichammo, ni uyo nkaakhulha, ‘Eiyo thithi!’ Nansho khaarwelhe unthekoni. \v 31 Chani vavawo etu, wa yayo elhi ayo, phuuyi aathiminche athumwane?” Nkayaamwaakhulha, “Ulhe mwaana mulhupalhe ulhe.” \p Paahi, Yesu nkaahimeria wiira, “Ikekhiaye kinouhimeriani, attu anolhiviha ikhodi ni attu o ishembwere anowa yaakelha mu Imwene ya Nlhuku oholhelhakani. \v 32 Ukhalhawaya Nayohana obatiiza ahowa uwaninyu uwonihani iphiro yo ikekhia, nansho mwaattiva khamwaarumelhenlhe, nansho attu anolhiviha ikhodi ni attu o ishembwere yahaarumelhelha. Ata nnoonaka chi chonkhaye chi, mwaattiva khankhoromme ni urumelhelha.” \s Nlhikaaniho no imata yo zabibu ni anamalhima \r (Mako 12:1-12; Luk 20:9-19) \p \v 33 Yesu nkeera, “Mwiiwelhelheke nlhikaaniho nikina. Ntu mmoka mwanene imata aalhilhe izabibu, nkarukureriha ukucho, nkaathipa ilhushi yo waamelha idivai, nkaatheka ishanja mommo. Amalheke nkaashimiha anamalhima, nkeeta nkwaha ilhapo yo utayi. \v 34 Ikatema yo nlhaalha yaphiyeke, nkaaruma anamitheko awe wa anamalhima alhe arwee apochere mahalha o nlhaalha. \v 35 Nansho anamalhima alhe nkaayavara akarumiya ayo, nkayaamwata mmoka ni umwiiva nkina ni umwata malhuku nkina uyo. \v 36 Mwanene imata uyo nkaaruma tho anamitheko akina, enchi upwaha o upacha alhe, ni ayo nkayaapangelhiya thoko o upacha alhe. \v 37 Wo umalhihera nkanruma mwaamwanaya aanyiheraka wiira, ‘Anonlhoha mwaamwanaka kinonttuna aka.’ \v 38 Nansho anamalhima alhe yamwooneke mwaamwanaya uyo nkayeerelhana ashineneru, ‘Ulha vano phi mwaamwanaya anene imata nohalha ukhalha phi mwanene nhakhu. Haya nngwe nimwiiveke etu, nipatte hii nhakhu awe uyo!’ \v 39 Paahi etu, nkayammara, nkayankakhelha vachereshere imata yo zabibu nkayaamwiiva. \p \v 40 “Vanova vavawo etu, mwanene imata yo zabibu uyo vanohalha awe uwa nohalha waapangelhani yayo anamalhima ayo?” \v 41 Nkayaamwaakulha, “Noweeva yayo attu o uhilhoka ayo, ni imata yo zabibu iyo nowaashimiha attu akina anohalha ummaha mahalha nlhaalha vanohalha aya uphiya.” \p \v 42 Yesu nkeera, “Chani, khannashoma Malhove Matakatifu chinohimia aya? \q ‘Nlhuku nikhotiye ni atheki wiira khaninlhoka \q Nihokhalha vano nlhuku no nsingi no vakhoonani. \q Athithi phi pangilhe nenna nlhove nna, \q Ninno niri no ushangiha chinene uwanihu!’ \p \v 43 “Wo chiichammo etu, kinouhimeriani wiira Umwene wa Nlhuku unookushiya ni uvahiya attu ahiri Ayahudi, anohalha wiima maphepu oombone.” \v 44 “Nohalha uwulhuwelha nenno nlhuku nno nowunthakiacha, ni nno nammulhuwelhaka ntu riyoothe, ninonhararia.” \p \v 45 Opochera ishaani olhupalhe ni Amafarisayo yeeweke yayo malhikaaniho ayo, nkayaachuwelha wiira aachiya ayo. \v 46 Wo chiichammo etu nkayaahalha yaaviaka iphiro yo unhelha mmachirini, nansho yaari yoovaka attu wo nlhatu no uchuwelhiya wiira Yesu aari namilhohi. \c 22 \s Nlhikaaniho no yolhia yo waarusini \r (Luk 14:15-24) \p \v 1 Yesu nkoolhumacha tho nlhove no ulhikaaniha voolhumana awe attu eeraka, \v 2 “Umwene wo wiirimu uholhikaana ni mwene anterekhenlhe mwaamwanawe ikaramu ya arusi.” \v 3 Paahi, nkaaruma anamitheko avire eehanaka attu yaalhalheiye wa arusini, nansho yayo attu yaalhalheiye ayo khaattunne uwa. \v 4 “Nkaaruma tho anamitheko akina, eeraka, mwaahimerieke attu alhalheiye u arusini ayo wiira, Ikaramu ihaaya, madume ni ikhondoro chihohithiya, awaacheke u arusini vano.” \p \v 5 “Nansho attu yaalhalheiye ayo khayaalhohilhe, nkayaathepa uvaracha mitheko chaya. kila mmoka, nkaarwa waakelhenlhe awe, mmoka umatani wawe, nkina uthumihani maronda awe, \v 6 ni akina nkayaavara akarumiya ayo ni waapangelha chittu cho uhilhoka ni uweevakacha.” \p \v 7 “Amwene ayo nkayaarushiya chinene, nkayaaruma manyaasikari aya arwee yeevakache yayo attu o niiviho ayo ni upaha mooro iwani chaya. \v 8 Amalheke, nkeerelha akarumiya aya, ikaramu ya arusi ihaaya kataashiru, nansho alhalheiye ayo khawaachilhe. \v 9 Paahi etu, nrweeke etu mmaphironi, mwaalhalhieke attu ariyoothe anohalha inyu waaphwanya awaacheke u arusini. \v 10 Anamitheko alhe nkayaathama, nkayaarwaa mmaphironi waarumiye aya, nkayaawiihacha attu onkhaye, attu orera nrima ni attu o uhilhoka nrima, nkayaakhalhacha, inupa nkayaachara alheto too.” \p \v 11 “Amwene vaakenlhe aya uwaakohachani alheto, nkaamwona ntu mmoka ahawanre isaare ya arusi hokhalha mwommo. \v 12 Amwene nkayankoha, ‘Mpwana ukenlhe chani mu ni uwe khurina isaare ya arusi?’ Nansho uyo nkaamalha yii. \v 13 Vavawo amwene nkeerelha anamitheko, ‘Munttukeke mieto ni miono munkakhelheke vathe wiipiphini. Wowo nokowunlha ni ukhuura miino.’ ” \p \v 14 Yesu nkaamalhiha wo wiira, “Attu enchi aholhalheiya, nansho attu vakani phi thanlhiye.” \s Ulhiva ikhodi wa Amwene o Urumi \r (Mako 12:13-17; Luk 20:20-27) \p \v 15 Amafarisayo nkayaarwaacha, nkayeewanana iphiro inolhoha aya ummara Yesu wo malhove awe. \v 16 Paahi, nkayaaruma owiittucha aya vamoka ni attu anttwara nlhoko wa Naherode. Nkayankoha, “Owiittuchiha, wo ikekhiaye nihochuwelha wiira inyuva phi ntu omanya, ni wiira nnohimiacha Ikeekhene ya Nlhuku. Khannomwoova ntu riyoothe, ukhalhawaya ikuru ya ntu khava ittu uwaninyu. \v 17 Haya, etu nnihimerie chinoona inyu. Chani, vahorera waalhiva ikhodi Nakaisari ama khinorera?” \v 18 Nansho Yesu ahochuwelha yoyo unafiki waya uyo, nkeerelha, mwaattiva anafiki, woonaka nnookilhikacha? \v 19 Nkooniheke etu nchurukhu unlhivelhiya ikhodi uyo. Ni ayo nkayakumiha nikhobilhi nimoka. \v 20 Paahi, Yesu nkaakoha, “Ikhove ilha ni nchina nna na apani?” \v 21 Nkayaamwaakulha, “Ya Nakaisari.” Vavawo Yesu nkeerelha, “Paahi, iri ya Amwene avahiyeke Amwene, ni ya Nlhuku avahiyeke Nlhuku.” \v 22 Yeeweke chiicho nkayoomiya uwanoni nkayanhiya nkayaarwaacha. \s Meettuchiho o mwaha wo Uhihimmwa \r (Mako 12:18-27; Luk 20:27-40) \p \v 23 Nenno nihuku nno, Amasadukayo akina aneera wiira attu akhwilhe kanohihimmwa nnookhwani nkaawacha wa Yesu. \v 24 Nkayeera, “Owiittuchiha, ashinna Musa yenre ntu thenlhe akhwaaka wo uhahiya ashaana, nhimawe akelheke manupa annyarelheke ashaana. \v 25 Paahi, ahaawo attu saba. O upacha ahothelha nkaakhwa wo uhaahiya ashaana, nhima aya nkaakhelha manupa wa anankhwelhi ayo. \v 26 Nkayeera chiicho wo manyaattu o nayelhi, ni o neraru, mpaka o saba aamalhihera. \v 27 Yamalheke onkhaye ukhwaacha, opani ayo ni ayo nkayaakhwa. \v 28 Vano etu, nihuku no uhihimushiya akhwilhe nno, anankhwelhi ayo anohalha ukhalha ahanu apani? Ukhalhawaya ahopacha uthelhiya ni attu onkhaye saba ayo.” \p \v 29 Yesu nkaakhulha, “Nhowonya mwaattiva ayi! Ukhalhawaya khanchuwenlhe Malhove Matakatifu mena ikuru cha Nlhuku. \v 30 Ukhalhawaya attu akhwilhe vanohalha aya uhihimushiya khanowa aathelha mena uthelhiya, anohalha ukhalha thoko minepa o wiirimu. \v 31 Nansho inaacha uhihimmwa wa attu akhwilhe, chani khannashoma mwaahimeriye inyu ni Nlhuku? Mwanene aheera, \v 32 ‘Mii phi Nlhuku a Aburahimu, Nlhuku a Naisaka ni Nlhuku a Nayakhobo!’ Paahi, yoyo kahiwe Nlhuku a attu akhwilhe, nansho Nlhuku a attu akumi.” \v 33 Attu yeeweke chiicho, nkayaashangihiya wo meettuchiho awe. \s Nlheheriyo nulhupalhe \r (Mako 12:28-34; Luk 10:25-28) \p \v 34 Amafarisayo yeeweke wiira Yesu hamaalhiha Amasadukayo, nkayathukumana vamoka, \v 35 mmoka aya, ntu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa, nkankoha Yesu wo unlhikacha, \v 36 “Owiittuchiha, nlheheriyo naani niri nulhupalhe nhina Malhehero a ashinna Musa?” \p \v 37 Yesu nkaamwaakhulha, “ ‘Mwaattune Athithi Nlhuku inyu wo nrima inyu wonkhaye, ni wo nnepa inyu wonkhaye ni wo irusho chinyu chonkhaye.’ \v 38 Nna phi nlheheriyo nulhupalhe ni phi no upacha. \v 39 No nayelhi ninolhikaana ni nno, ‘Munttune nomwaatamana inyu thoko chinettuna inyu mwaanene.’ \v 40 Malhehero a ashinna Musa onkhaye ni meettuchiho a anamilhohi anokhulhuvelha alha malheheriyo melhi alha.” \s Nlhove ninomwaacha Kuristo Moopolhi \r (Mako 12:35-37; Luk 20:41-44) \p \v 41 Amafarisayo vaathukumanne aya vamoka, Yesu nkaakoha, \v 42 “Mwaattiva nnochuwelha chani mwaha unomwaacha Kuristo Moopolhi? Chani, yoyo iyari ya apani?” \p Nkayaamwaakhulha, “Mwaana a Adaudi.” \p \v 43 Yesu nkaakoha, “Paahi inooria chani wiira wo ikuru cho Iphumu ya Nlhuku Adaudi amwihane yoyo Thithi?” \p “Ukhalhawaya aheera, \q \v 44 ‘Athithi aherelha Athumwanaka, \q Nkhalheke wiimonono waka, \q Mpaka vanohalha aka waathalha amalhaponi inyu wuuthi inyaa chinyu.’ \m \v 45 Paahi, yakhalhaka Adaudi ahomwiihana yoyo ‘Thithi’ inooriacha chani etu ukhalha mwaamwanaya?” \p \v 46 Khaariwo ntu riyoothe onrie umwaakhulha nlhove. Ni toka nenno nihuku nno khaawo ntu aalhikanche tho unkoha ittu. \c 23 \s Yesu nowaakuphulhacha owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo \r (Mako 12:38-39; Luk 11:43, 46; 20:45-46) \p \v 1 Amalheke Yesu nkaahimeria nlhoko wa attu ni owiittucha awe, \v 2 “Owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo ahanaa ikuru yo ulhamulha Malhehero a ashinna Musa. \v 3 Wo chiichammo etu, nvarechesheke ni uttwara nlhove niriyoothe ninohalha aya uwiirelhani, nansho nhithakihe chinopanga aya, ukhalhawaya khanopanga chineettuchiha aya. \v 4 Anoottuka misigo cho ulhemelha ni waathatha attu mmakhathani, nansho ashinene ahittunaka wookolha inakhalhaka nikokho wiira akushe chechiyo misigo chiyo. \v 5 Yayo anopanga mitheko chaya chonkhaye wiira yooniye ni attu. Anowara itepe chilhepiye Malhehero a ashinna Musa mmiononi ni ukhanulha miono cho miinjiro chaya. \v 6 Anothananacha ukhalha mapuro o urera mwaattuni ni ihiche cho nthimicho mu inupa cho unlhapelha Nlhuku. \v 7 Anoteelhiya ukohachiya wo nthimicho vanopangiya maronda ni uchivelhiya wiihaniya ni attu, ‘Owiittuchiha.’ \v 8 Nansho mwaattiva nhiteelhiye wiihaniya ‘Owiittuchiha,’ ukhalhawaya Owiittuchiha arii amoka tu, ni mwaattiva onkhaye nri attu o nlhoko mmoka. \v 9 Mena nhimwiihane ntu riyoothe velhaponi va, ‘Thithi’ ukhalhawaya athumwaninyu ari amoka tu, arii wiirimu. \v 10 Mena nhiihaniye ‘Aholhelhi,’ ukhalhawaya nholhelhi inyu ri mmoka tu, phi Kuristo Moopolhi. \v 11 Rii mulhupalhe munlhokoni mwinyu yoyo akhalheke phi karumiya inyu. \v 12 Neewelhiha nookurushiya, neekurusha noowelhihiya.” \s Yesu nowaamuka uhiya wiipanga o rera nrima \r (Mako 12:40; Luk 11:39-42, 44, 52; 20:47) \p \v 13 “Nhothapana inyu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni inyu Amafarisayo! Mwa anafiki inyu! Nnootiyelhelha nlhako wo umwene wo wiirimu vamiithoni va attu. Mwaashinene nhikelhaka mpaani, mena khannaahulhelha attu anthanana ukelha. \v 14 Nhothapana inyu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo! Nneepanga o urera nrima! Nnoonelha anankhwelhi ni wi chootheriha ukhalha attu o nrima woombone wo ulhapelha wo malhove menchi. Wo yoyo nlhatu uyo etu nnoowa mwaatwarushiya wo uweria.” \p \v 15 “Nhothapana inyu mwaatti o nkutiro wa owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo! Mwa anafiki! Nneetakacha ubaharini ni velhaponi mumpatte ntu o uttwara meettuchiho inyu. Vanompatta inyu, nnonttekiha velhi wiira atikhelhiye vamooroni Ujehannamu, o uhiyakani mwaashinene.” \p \v 16 “Nhothapana inyu aholhelhi ohoona! Mwaattiva nneera eti ntu alhupelhaka Inupa ya Nlhuku, naapo nawe khani ittu, nansho alhupelhaka wo idhahabu iri Nnupani mwa Nlhuku, naapo nno ninommara. \v 17 Mwaattiva ohoona o uphupuwalha! Ittuni iri yoombone chinene, idhahabu ama Inupa ya Nlhuku inohapiha idhahabu iyo? \v 18 Tho nneettuchiha wiira, ‘Ntu alhupelhaka wo madhubahu, khava ittu, nansho alhupelhaka wo izawadi yeeshiye vamadhubahuni, nenno naapo nno ninommara.’ \v 19 Mwaattiva ohoona va! Ittu yaani iri yoombone chinene, izawadi ama madhubahu anohapiha izawadi ithimichiye iyo? \v 20 Ntu nolhupelha vamadhubahuni holhupelha wo madhubahu ayo, ni wo ittu chonkhaye cheeshiye vachulhu waya, \v 21 ni ntu alhupelhaka wo ulhupelha Inupa ya Nlhuku, holhupelha wo yeyo Inupa ya Nlhuku iyo, ni wa Nlhuku, nokhalha nhina mwaya, \v 22 ni ntu alhupelhaka irimu, holhupelha varii ihiche yo Umwene ya Nlhuku ni wa Nlhuku nokhalha vachulhu waya.” \p \v 23 “Nhothapana, inyu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo! Mwa anafiki! Nnaalhiviha attu isadaka yo nifungu no khumi, ata yo mathaakhuru o nihiriri noonukhelha, manjano ni ijira, uno nhiyaka chittu cho uchuwania cho Malhehero a ashinna Musa, ikiriri ni upisha nrima ni ukhulhuvelhiya. Kinouhimeriani wiira alha phi ayo mwaathananiye inyu uvarelhelha chinene, nhilhiyalhaka makina ayo. \v 24 Aholhelhi ohoona! Nnothamiha iphepelhe iri nhina cho uwuriya, nansho mmiriaka ingamiya!” \p \v 25 “Nhothapana inyu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo va! Mwa anafiki! Nnohapiha ikahi ni inyipo wo vathe, nansho nnohiya nhina chinananre chittu cho nanrokotolhe ni chittu chipante inyu wo uhichooria winyu, wo waathurulha attu ni ilhema. \v 26 Afarisayo ohoona inyu! Nhapiheke ikahi nhina thoko ni vathe vawo vanoorera chiicho.” \p \v 27 “Nhothapana inyu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo! Mwa anafiki! Nri thoko mahiye ahikiye ishwaakara wo vathe yooniaka orera, nansho nhina anachanre makhuva a attu akhwilhe ni kila ittu iri yo unanara. \v 28 Wo vathe mwaattiva nnoonia ni attu thoko attu o nrima woombone, nansho nhina anafiki ni o nrima wo uhilhoka.” \s Yesu noolhohera uttwaruwa unowa \r (Luk 11:47-51) \p \v 29 “Nhothapana mwaatti owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni Amafarisayo! Mwa anafiki va! Nnothekelha mahiye a anamilhohi ni ushiringa mahiye a attu orera nrima. \v 30 Mwiiraka wiira yakaari mwahokhalha yeyo ikatema ya ashulhupalhe ihu iyo, khamwaakaviha chittu chenre aya, weevakacha anamilhohi. \v 31 Chiichammo etu, nnowiihimiechesha wiira mwaattiva mwaashinene phi ashaana a attu yeevilhe anamilhohi. \v 32 Haya etu, mmalhihereke ntheko waachokholhiye ni ashulhupalhe inyu! \v 33 Inyu nri inwaa ni iyari yo inwaa! Nnoorieke chani ushemba ihukumu yo mooro wo Ujehannamu? \v 34 Phi nlhatu etu, mii kinouwiherani mwaattiva anamilhohi ni attu o irusho ni owiittuchiha, mmwaaka mweevaka ni waakhomelhelhacha akina aya, ni waatakacha ikopo mu inupa chinyu cho unlhapelha Nlhuku ni waavia avia kila iwani. \p \v 35 “Paahi etu, utwarushiya wo nlhatu no weeva attu o rera nrima vahirii nlhatu, unowupatani wo nlhatu no iphome aya. Eiyo, toka urihia wo iphome i Nahabilu ahaattenke, mpaka ya Nazakariya, mwaana a Abarakiya, mweevilhe inyu iriyari yo madhubahu u Inupa ya Nlhuku. \v 36 Wo ikekhiaye kinouhimeriani tho wiira, utwarushiya waya alha attu o niiviho alha unoowa waawulhuwelhaka attu a alha mahuku alha! \s Ilhapo yo Uyerusalemu chenre aya wo uttuniya ni Yesu \r (Luk 13:34-35) \p \v 37 “Uyerusalemu! Uyerusalemu! Nneeva anamilhohi nnaata malhuku akarumiya arumiye ni Nlhuku uwaninyu! Vachani kilhikanche aka waathukumaniha ashaana inyu uwannyaka, thoko nankutu chinaathukumaniha awe achishaana awe mmapuphani mwawe, nansho khamwaattunne. \v 38 Haya etu, Inupa inyu ya Nlhuku inoohiiya mathalha. \v 39 Kinouhimeriani uchokholha nna va wiira, khannokoona tho, mpaka ikatema vanohalha inyu wiira ‘Avahiye ibarakha uyo nowa wo nchina ni Athithi uyo.’ ” \c 24 \s Yesu nohimiacha mwaha wo uphomolhiya Inupa ya Nlhuku \r (Mako 13:1-2; Luk 21:5-6) \p \v 1 Yesu ahokhuma Inupa ya Nlhuku, owiittucha awe vaawilhe aya nkayaamoniha manupa o Inupa ya Nlhuku. \v 2 Yesu nkeerelha, “Eiyo, nnowoona alha manupa onkhaye alha! Ikekhia kinouhimeriani, khaninhalha ata nlhuku nimoka ninohalha uhalha vaa vachulhu nikina, kila nlhuku ninowa uwulhushiya vathi.” \s Uhuva ni mahuviho \r (Mako 13:3-13; Luk 21:7-19) \p \v 3 Yesu vaari awe nakhanlhe vachulhu Mwaako wo Mizeituni, owiittucha yahonttwara untemerani, nkayaamwirelha, “Nnihimerie yoyo mwaha uyo unohalha ukhumelhelha iyaakhani? Ni ithikineha chani chinohalha ukhumelhelha unichuwelhiha uwa winyu ni umalha wo ilhapo?” \v 4 Yesu nkaakhulha, “Mwiishungeke nhiwe mwaathepiachiya ni ntu. \v 5 Ukhalhawaya attu enchi anowa aakhumelhelha eeraka kila mmoka wiira phi Kuristo ni ayo anoowa yaapoteriha attu enchi. \v 6 Nnoowa mweewa mwaha ikhoto ni itetesi cho ikhoto, nansho nhihuvihachiye. Ukhalhawaya yayo ahothananiya ukhumelhelha, nansho umalha unene uhinaaya. \v 7 Nikosho nimoka inoowa yaatakana ni nikosho nikina, umwene mmoka unowa waatakana ni umwene nkina. Ikuruna ni utetemelha wo ilhapo unoowa waakhumelhelha vawo ni valhe. \v 8 Yayo onkhaye ayo ari thoko nkuri wo uweria wo wiittukulha mwaana.” \p \v 9 “Yamalhaka nnoowa mwaavariya mwapangelhiye ichimwa ni wiiviya. Makosho onkhaye anoowa aarushiya wo nlhatu wo nchina naka. \v 10 Attu enchi anoowa aahiya mirima chaya, anoowa aathumihana ni uvengana ashineneru. \v 11 Anoowa aakhumelhelha anamilhohi o woothacha enchi anohalha waapoteriha attu enchi. \v 12 Uhilhoka wa attu unoowa wunchereria, ni uttunana wa attu unowa uwolha. \v 13 Nansho ntu riyoothe noohalha uvilhelha mpaka umalhelha yoyo phi nohalha woopolhiya. \v 14 Nansho umalhelha uhinaya uphiya, alha Malhove Orera o Umwene wa Nlhuku alha, anoowa aahimiachiya ilhapo yonkhaye wo uhimiechesha wo attu onkhaye, vavawo umalhelha wo makosho phi nohalha aya uwa.” \s Uhuva wulhupalhe \r (Mako 13:14-23; Luk 21:20-24) \p \v 15 “Nnoowa mwoona ‘Nrusho no utanganya’ naahimiye ni anamilhohi Nadanieli ninemenlhe vamapuroni vatakatifu, noshoma achuwelheke maana aya! \v 16 Vavawo, arii Uyudea attawelheke umiakoni. \v 17 Ntu rii vanchaarani hikhuruwe vathi uukushani ittu mpaani mwawe. \v 18 Ntu rii umatani hihokolhie uwani ukusha ikuwo awe. \v 19 Ahothapana manyopani anohalha ukhalha ve iruttuni ni manyopani anaamwiha yayo mahuku ayo! \v 20 Munlhapelheke Nlhuku wiira uttawa winyu uhiwe nlhaalha wo uririya ama Nihuku no Wiittuwa! \v 21 Ukhalhawaya uhuva wo yeyo ikatema iyo unolhoha ukhalha wulhupalhe uhinapacha woonia toka woopiya ilhapo mpaka lhelho nna. Mena kunowa waakhumelhelha tho. \v 22 Nansho Nlhuku homalha uwukulha yayo mahuku ayo, ahakaawukulhiye, khaawo ntu riyoothe akoopolhiye. Nansho wo nlhatu ni attu athanlhiye etu, Nlhuku noowa aawukulha yayo mahuku ayo.” \p \v 23 “Paahi etu, ntu owirelhakani yayo mahuku ayo, ‘Kuristo rii vaa’ ama ‘rii valhe,’ nhinrumelhelhe. \v 24 Ukhalhawaya anoowa aakhumelhelha ashi kuristo o woothacha ni anamilhohi o woothacha, anoowa upanga cho ushangiha chulhupalhe ni woopiha cho waarimelhiha ata attu athanlhiye ni Nlhuku, yooriachaka. \v 25 Mwiiwelhelheke etu, mii kinowaamukani mahuku ahinaya uphiya.” \p \v 26 “Paahi etu yowiirelhakani, ‘Mummweheke, rii uthakoni!’ Nhirumelhelhe, ama yeeraka ‘Mmweheke, eevinthe vaa!’ Nhirumelhelhe mena. \v 27 Ukhalhawaya Mwaana a Ntu nohalha uwa thoko chineera aya wo uverunya vanomwalhelha aya unosha nchuwa mpaka uneelha nchuwa.” \p \v 28 “Vari ntembo, phi vakittu vanothukumana marepo.” \s Uwa wo Mwaana a Ntu \r (Mako 13:24-27; Luk 21:25-28) \p \v 29 “Wamalhakaru uhuva wo yayo mahuku ayo, nchuwa ninohelhiya ipiphi, mweeri khunowa waapharelha, ittotwa chinoomora wiirimu, ni machiri o wiirimu anoowa aatikhinyiya. \v 30 Ithikineha yo Mwaana a Ntu inoowa woonia wiirimu, ni makosho onkhaye o velhaponi anoowa aachukulhacha vanohalha aya umwoona Mwaana a Ntu awaaka vachulhu mahute o wiirimu wo ikuru ni nthimicho mulhupalhe. \v 31 Nrombe nulhupalhe no mapalhapata ninowa uruma, ni uyo noowa waaruma minepa o wiirimu awe avire mithelha micheshe cho iphioo, ni waathukumaniha attu athanlhiye ukhuma mithelha chonkhaye ncheshe cho ilhapo.” \s Nlhikaaniho no nkhuyu \r (Mako 13:14-23; Luk 21:20-24) \p \v 32 “Mwiiittucheke etu malhikaaniho o mwiri wo nkhuyu. Maritta vanophuwa aya mathaakhuru, vavawo phi nochuwelha inyu wiira, ilhimwe ihaatameria. \v 33 Chiichammo etu, mwaattiva vanohalha inyu woona alha onkhaye alha apangiaka, mmweeke mwaachuwelha wiira ikatema ihaaya, wa ayo ukhumelhelha. \v 34 Wo ikekhiaye muupuwelheke wiira ulha mwaha wonkhaye ulha, unohalha ukhumelhelha ilha iyari ilha ihinavira. \v 35 Irimu ni ilhapo chinoovira, nansho malhove aka khanovira mena.” \s Khaawo ntu chuwenlhe nihuku mena ikatema \r (Mako 13:32-37; Luk 17:26-30, 34-36) \p \v 36 “Khaawo ntu chuwenlhe, nihuku mena ikatema, inolhoha uwa yaakhani, anakhalhaka minepa o wiirimu, mena Mwaana. Athithi vekha aya phi chuwenlhe. \v 37 Uwa wa Mwaana a Ntu unohalha ukhalha thoko chenre aya ikatema ya Anuhu. \v 38 Mahuku igarika ihinaphiya, attu yaari alhiaka ni uwuria, athelhaka ni uthelhiya, mpaka nihuku Anuhu vaakenlhe aya ikalhava yuulhupalhe, isafina, \v 39 attu khayaachuwenlhe irini mpaka maashi o igarika vaawilhe aya, nkayaakusha onkhaye. Chiicho phi nohalha aya ukhalha nihuku Mwaana a Ntu vanolhoha awe uwa. \v 40 Yeyo ikatema iyo attu elhi anowa ukhalha umatani, mmoka noochishiya, ni nkina noohiya. \v 41 Manyopani elhi anowa ushilha vamoka, mmoka nowa ukushiya, nkina nowa uhiiya.” \p \v 42 “Paahi etu nshiheke, ukhalhawaya khanchuwenlhe nihuku no uhokolhia Athithi inyu. \v 43 Mwanene inupa akaachuwenlhe nihuku noowa attu owiiya, nchuwelheke wiira anshelhelhiha, mena kaahiya inupa awe iphomolhiye. \v 44 Wo chiichammo etu, ni inyu mwaatti nkalheke tayari, ukhalhawaya Mwaana a Ntu nolhoha uwa ikatema ihinaanyihera inyu.” \s Namitheko o ukhulhuvelhiya ni o uhikhulhuvelhiya \r (Luk 12:41-48) \p \v 45 “Phi mpani etu, rii karumiya o ukhulhuvelhiya, o irusho? Ri ntu novahiya ntheko ni anene ntheko, wo weemelhelha akhunanawe ni waavaha cholhia ikatema yaayaka. \v 46 Horeeriya yoyo karumiya nohalha uphwanyiya ni mwanene ntheko apangaka ntheko awe rata vanohokolhia aya uwani! \v 47 Kinouhimeriani wo ikekhiaye wiira, mwanene ntheko uyo nommaha yoyo karumiya uyo ntheko wo weemelhelha nhakhu awe wonkhaye. \v 48 Nansho akhalhaka karumiya o uhikhulhuvelhiya, nowiichirelha munrimani mwawe wiira, anene ntheko kanohokolhia phiyaru, \v 49 nkaachokholha waatakacha anamitheko akhunanawe, nkaalhia cholhia chiyo vekha awe ni uwuria vamoka ni attu o uhapalhiya. \v 50 Nansho mwanene ntheko noohokolhia nihuku nihinoweherera awe ni isaa ihichuwenlhe awe. \v 51 Phi vavawo mwanene ntheko, vanowa awe untwarusha, ni umweesha nlhoko mmoka ni anafiki. Wowo phi nohalha aya ukhalha ikutto ni ushilha miino.” \c 25 \s Nlhikaaniho na imialhi khumi \p \v 1 “Yeyo ikatema iyo, Umwene wo wiirimu unowa ulhikaana ni mialhi khumi yaakunshe ikhandiri chaya, nkayaarwaa u wekamelhani abwana arusi. \v 2 Athanu aya yaari o uhikhalha ni irusho ni athanu yaari o irusho. \v 3 Athanu o uhikhalha ni irusho ayo yaakunshe akhandiri aya wo uhikusha makhura a akhiba, \v 4 nansho o irusho ayo yahokusha makhura a akhiba nchuupani vamoka ni ikhandiri chaya. \v 5 Abwana arusi nkaacherewa uwa, imialhi alhe onkhaye nkayaarupacha ikhove.” \p \v 6 “Uhiyu iriyari nkaneewiya nlhove nikhuwelhaka wiira, ‘Haya abwana arusi ahowa! Nrwee mweekamelhe!’ \v 7 Vavawo imialhi onkhaye nkayonkwacha, nkayaaparihelha ikhandiri chaya. \v 8 Imialhi o uhikhalha ni irusho ayo nkayerelha imialhi o irusho alhe, ‘Nnivaheke makhura inyu vakani, ukhalhawaya ikhandiri chihu chihotiphiaa.’ \v 9 Nansho o irusho alhe nkayaakhulha, ‘Khanthosha ari vakani, mbaya nrweeke unothumihiya aya mwathumeke mwaashinene!’ \v 10 Paahi, imialhi o uhikhalha ni irusho alhe nkayaarwaa uuthumani makhura, vaarwaa aya, abwana arusi nkayaawa. Imialhi yaari tayari alhe, nkayaakelha mpaani vamoka ni ayo, inupa ya arusi, nkhora nkawaatteiya.” \p \v 11 “Vahipinche imialhi akina ayo nkayaahokolhia, nkayeehana, ‘Pwiiya, abwana arusi, pwiiya abwana arusi! Nnihulhelhe!’” \p \v 12 “Nansho abwana arusi ayo nkayaakhulha, ‘Kinouhimeriani ikekhiaye, akuuchuwenlheni mwaattiva.’ ” \p \v 13 Yamalheke Yesu nkeera, “Nshelhelhiheke etu, ukhalhawaya khanchuwenlhe nihuku mena ikatema.” \s Ulhikaaniheriya anamitheko araru \r (Luk 19:11-27) \p \v 14 “Yeyo ikatema iyo Umwene wo wiirimu unowa ukhalha thoko ntu mmoka aathananne urwaa nkwaha wo utayi, nkeehana anamitheko awe, nkaaruma ntheko wo weemelhelha nhakhu awe. \v 15 Nkammaha kila mmoka ntheko wo ulhikaana chinooria awe, mmoka nhakhu ichipande cho italanta nthanu ni nkina italanta pilhi ni nkina italanta imoka thoko chooria awe. Amalheke nkaarwa. \v 16 Karumiya aavahiye nhakhu italanta nthanu nkaapanga maronda nkaapatta italanta chikina nthanu. \v 17 Ni chiichammo ntu aavahiye nhakhu italanta pilhi nkaapatta italanta chikina pilhi. \v 18 Nansho ntu aavahiye italanta imoka nkaarwa uuthipelhani vathi, nkaavitha nhakhu wa mwanene uyo.” \p \v 19 “Yavireke mahuku menchi, mwanene ntheko ulhe nkaahokolhia, nkaachokholha waalhakelha nhakhu awe. \v 20 Karumiya aavahiye nhakhu italanta nthanu nkaawa ni italanta nthanu chikina. Nkeera, ‘Pwiiya mwaakivanhe italanta nthanu. Mwooneke etu, kihopatta italanta nthanu chikina.’ \v 21 Mwanene ntheko nkeera, ‘Morera, anamitheko oombone ni o ukhulhuvelhiya! Nhokhulhuvelhiya wo nhakhu vakani, vano etu kinouhiyerani ntheko mulhupalhe. Mmweeke etu niwe naapuha vamoka ni mii!’ ” \p \v 22 “Karumiya aavahiye nhakhu italanta pilhi nkaawa, nkaakumiha italanta pilhi chikina chaayarinhe awe nkeera, ‘Pwiiya mwaakivanhe italanta pilhi. Mwooneke etu italanta chikina chipantte aka.’ \v 23 Mwanene ntheko nkaamwirelha, ‘Morera, anamitheko oombone ni o ukhulhuvelhiya. Nhokhalha o ukhulhuvelhiya wo nhakhu vakani, vano kinouhiyerani ntheko mulhupalhe. Mmweeke etu, mmwe mwaapuha vamoka ni mii.’ ” \p \v 24 “Nansho namitheko aavahiye italanta imoka nkaawa, nkeera, ‘Pwiiya, kihochuwelha wiira inyuva nri attu orikarika, inyuva nnokhungura vahaanlhe inyu, ni ukukhulhulha vahaamwanche inyu. \v 25 Kahoova, nkakaavitha nhakhu inyu vathi. Mmwieke etu nhakhu inyu!’ ” \p \v 26 “Mwanene ntheko nkaamwirelha, ‘Uweva uri karumiya o uhilhoka ni uhuva! Uhochuwelha wiira mii kinokhungura vakittu vahaanlhe aka, ni ukukhulhulha vahimwanche aka. \v 27 Paahi etu, waaphwanelhiye weesha nchurukhu aka unoshungiya nchurukhu, ni mii kaanopatta nchurukhu aka ni ifaida aya! \v 28 Vano etu munthurulheke nchurukhu uyo, nkusheke nrweeke mwammaheke ulhe rina italanta khumi ulhe. \v 29 Ukhalhawaya, ntu ri ni ittu noovahiya ni wunchereriya. Nansho ntu hirina ittu, hata ikani irinawe iyo inookushiya. \v 30 Nansho ulha karumiya o uhikhulhuvelhiya ulha, akakhelhiyeke vathe wiipiphini uwo! Wowo phi unohalha ukhalha ikutto ni ushilha miino.’ ” \s Ihukumu yo umalhihera \p \v 31 “Ikatema Mwaana a Ntu vanohalha awe uwa nari Mwene vamoka ni minepa o wiirimu atakatifu onkhaye, vavawo nowa aakhalha vahicheni vawe vo nthimicho, \v 32 ni attu o makosho onkhaye anowa uthukumana vari awe, ni uyo nowa waanyulhacha attu milhoko miilhi, thoko nshunga vanaanyulhacha awe ikhondoro ni ipuri. Ikhondoro mpatta mmoka wo wiimonono ni ipuri mpatta wo wiimushi. \v 33 Noowa weesha attu anrumelhenlhe wiimonono wawe ni attu akina ahinrumelhenlhe wiimushi wawe.” \p \v 34 “Yamalhaka Amwene anowa weerelha alhe arii mpatta wawe wo wiimonono, ‘Mmweeke mwaattiva nvahiye ibarakha ni Athithi! Mmweeke mwaapochera umwene mwesheriye inyu toka voopiye aya ilhapo. \v 35 Ulhalhawaya kahowolhiya ithalha ni inyu nkamwaakivaha yolhia, kahowolhiya nttona ni inyu mwaattiva mwahokivaha maashi, kaari nlheto ni mwaattiva nkamwaakipochera, \v 36 akawanre, nkamwaakiwariha, kaari ki nreta ni inyu nkamwaawa uukonani, kaari muuttukiyani ni inyu mwaattiva nkamwaawa ukishukuriani.’ ” \p \v 37 “Vavawo, attu orera nrima anowa waakhulha Amwene, ‘Thithi, yaakhani nowonneni nnawolhiye ithalha ni hii nkanoovahani yolhia, ama nnari ni nttona ni hii nkanowurihani maashi? \v 38 Ni yaakhani mwaari inyu alheto ni hii nkanoopocherani, ama mwaari wo uhikhalha ni ikuwo ni hii nkanoowarihani? \v 39 Ama yaakhani nowonneni nnari areta ama nnattukiye ni hii nkanaawa uwoonani?’ \v 40 Amwene anoowa waakhulha, ‘Ikekhia kinouhimeriani, kila ittu champangenlhe inyu mmoka aya ashilhoko aka akani aakirumelhenlhe alha, mwaakipangenlhe mii!’ ” \p \v 41 “Amalhaka anowa weerelha attu arii mpatta waya wo wiimushi, ‘Nthamache vari aka inyu mwaatti nlhaviye ni Nlhuku va! Nrwaacheke uri mooro wo hitiphiaa mahuku o uhimalha wesheriye Nakare ni minepa chawe! \v 42 Ukhalhawaya kahowolhiya ithalha ni mwaattiva khamwakivanhe yolhia ni kaari ni nttona mwaattiva khamwakivanhe maashi. \v 43 Kaari nlheto mwaattiva khamwakipochenre ni kaari nreta ni ntu o ttukiye mwaattiva khamwaawilhe uukiwehani.’ ” \p \v 44 “Vavawo attu ayo anowa ukoha, ‘Thithi, yaakhani nowonilhe inyu nnawolhiye ithalha ama nttona, nnari nlheto ama wo uhikhalha ni ikuwo, nnari areta, ni hii khanokavihenreni?’ \v 45 Amwene anowa waakhulha, ‘Kinouhimeriani ikekhia, kila vaakhonte inyu umpangelha ittu yoombone mmoka aya alha ashinkani alha, mwaakhonte ukipangelha mii.’ \v 46 Paahi, alha attu alha anowa urweehiya urii ntwarusho no uhimalha, nansho attu orera nrima alhe anowa urweehiya urii ukumi wo uhimalha.” \c 26 \s Miruku cho umwiiva Yesu \r (Mako 14:1-2; Luk 22:1-2; Yoha 11:45-53) \p \v 1 Yesu amalhiheke wiittuchiha yayo meettuchiho onkhaye ayo, nkaahimeria owiittucha awe, \v 2 “Nhochuwelha wiira mahuku melhi anowa, phi nihuku no Pasaka, ni Mwaana a Ntu nookumihiya akhomelhelhiye munsalaabani.” \p \v 3 Yeyo ikatema iyo opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe ahokumaana vamoka upuwani u Nakayafa, opochera ishaani olhupalhe, \v 4 nkayeewanana miruku cho unhelha Yesu mmachirini wo umwoonelha, amwiive. \v 5 Nansho ewananne wiira, “Nihipange nenna nlhove nna ikatema yo Pasaka, ihiwe ikhumelhelhaka injoove mwaattuni.” \s Yesu nowootihiya makhura o unukhelha Ubethaniya \r (Mako 14:3-9; Yoha 12:1-8) \p \v 6 Yesu vaari awe Ubethaniya, uwani u Nasimoni, ntu o makutulha, \v 7 opani amoka aawelhe ichupa yo malhuku o alabasta yo makhura o unukhelha o nchurukhu mwinchi, nkayaawa wa Yesu vamezani vaakhalha awe ulhia yolhia. Nkaamminelha makhura ayo mmuruni. \v 8 Owiittucha awe nkoona yeyo nkayaarushiya. Nkayaakoha, “Yeeshiyani urihakacha alha makhura alha? \v 9 Makhura thoko alha anthumihiya wo nchurukhu mwinchi, ni nchurukhu uyo waanooria uvahiya attu amashikini.” \p \v 10 Yesu ahochuwelha chaanyihera aya, nkaahimeria, “Woonaka nnowahuviha alha opani alha? Yayo ahokipangelha ittu yoombone. \v 11 Attu ahirina ittu ari mahuku onkhaye vamoka ni inyu, nansho mii akinkhalha vamoka ni inyu mahuku onkhaye. \v 12 Alha opani alha ahokimiinelha makhura o unukhelha wo weesha iruttu aka tayari wo nihuku no uvithiya waka. \v 13 Vano etu, kinouhimeriani ikekhiaye wiira, vakittu variwoothe velhaponi va vanohalha uhimiachiya alha Malhove Orera alha, mwaha upangilhe aya alha opani alha, unowa uhimiachiya wo wuupuwelhiya waya.” \s Nayuda anorumelhelha unthumiha Yesu \r (Mako 14:10-11; Luk 22:3-6) \p \v 14 Yamalheke Nayuda Isikariote, mmoka aya owiittucha khumi ni elhi, nkarwa wa attu opochera ishaani olhupalhe, \v 15 nkeerelha, “Nnohalha ukivaha ittu yaani kanthumihaka Yesu uwaninyu?” Nkayaamwalhakelha nchurukhu makhobilhi makhumi mararu. \v 16 Ni toka yeyo ikatema iyo Nayuda nkaavia nipesha no unthumiha Yesu wa attu opochera isadaka. \s Yesu nonlhia Pasaka vamoka ni owiittucha awe \r (Mako 14:12-21; Luk 22:7-13; 21-23; Yoha 13:21-30) \p \v 17 Nihuku naaholhelha nihuku no Pasaka, nihuku no mikatte cho uhihelhiya ihengedure, owiittucha yahonttwara Yesu nkayankoha, “Nnothanana nooterekhelhekeni vayi yolhia yo Pasaka?” \v 18 Yesu nkaakhulha, “Nrweeke wa ntu mmoka urii iwani mwanhimerieke, ‘Owiittuchiha aneera, ikatema aka ihophiya, mii ni owiittucha aka ninowa unlhelhia Pasaka uwaninyu.’ ” \p \v 19 Owiittucha nkayeera thoko Yesu chaalhehenre awe nkayaakoorosha yolhia yo Pasaka. \p \v 20 Uchechilho, Yesu nkaakhalha vamezani vamoka ni owiittucha awe khumi ni elhi, \v 21 Vaari aya alhiaka, Yesu nkeera, “Kinouhimeriani ikekhia wiira, mmoka inyu nookithumiha.” \v 22 Owiittucha nkayaachukulha chinene, nkayankohacha mmoka mmoka, “Thithi! Chani phi mii?” \p \v 23 Yesu nkaakhulha, “Ntu nopapha nkatte vamoka ni mii nnyiponi phi yoyo nohalha ukithumiha. \v 24 Mwaana a Ntu noorwaa unkelha awe thoko Malhove Matakatifu chinohimia aya, nansho hothapana ntu ulhe nolhoha unthumiha Mwaana a Ntu! Ikaari mbaya wa yoyo ntu uyo ahikaayarelhe!” \p \v 25 Nayuda, aari phi ayo yaathanana unthumiha, nkayankoha, “Owiittuchiha! Chani, phi mii?” \p Yesu nkaakhulha, “Inyuva mwaanene nheeromolha.” \s Yolhia ya Athithi \r (Mako 14:22-26; Luk 22:14-20; 1Ako 11:23-25) \p \v 26 Vaari aya alhiachaka, Yesu nkaakusha nkatte, nkaalhapelhelha wa Nlhuku, nkaamia, nkaavahacha owiittucha awe eeraka, “Mmwieke nlhieke, ilha phi iruttu aka.” \v 27 Amalhiheke nkaathesha ikikombe yo idivai, nkanthimicha Nlhuku, nkaavahacha eeraka, “Mmwurieke onkhaye, \v 28 ilha phi iphome aka inotimiriha malhehano a Nlhuku, iphome aka inrihiaa wo nlhatu ni attu enchi wo uhiyereriya uwonya waya. \v 29 Kinouhimeriani, akinowuria tho idivai yo zabibu mpaka nihuku vanohalha aka uwuria idivai yo naanano vamoka ninyu mu Umweneni wa Athumwanaka.” \p \v 30 Vaamanlhe aya wiipa ichipo, nkayaathama, nkayaarwaa waari Mwako wo Mizeituni. \s Yesu nohimiacha mwaha wo uruniya ni Napeturo \r (Mako 14:27-31; Luk 22:31-34; Yoha 13:36-38) \p \v 31 Yamalheke Yesu nkeerelha, “Uhiyu wo lhelho ulha, mwaattiva onkhaye nnowa uttawa ni ukihiya, ukhalhawaya Malhove Matakatifu anohimia wiira, \q ‘Kinoomwata nshunga \q Ni ikhondoro chinoomwaria.’ \m \v 32 Nansho baada yo uhihimmwa, kinouholhelhani Ugalilaya.” \p \v 33 Napeturo nkaamwirelha Yesu, “Akinowa koohiyani, ata attu onkhaye anattawaka.” \v 34 Yesu nkeerelha, “Ikekhia kinouhimeriani, ulha uhiyu ulha nthupi uhinaya wiipa, nnowa mwaakikhota vararu.” \p \v 35 Napeturo nkayeera, “Ata yakhalhaka ukhwa, mbaya ni mii kikhwe vamoka ni inyu, akinookhotani mena.” \p Ni ayo owiittucha akina onkhaye nkayeera chiichammo. \s Yesu noolhepelha umatani Ugethsemane \r (Mako 14:32-42; Luk 22:39-46) \p \v 36 Yamalheke Yesu nkaarwa vamoka ni owiittucha awe waari imata yeehaniya Gethsemane, nkeerelha wiira, “Nkhalheke vaa ni mii kirwee vaholho vawo kalhapelhe.” \p \v 37 Nkaakusha Napeturo ni ashaana elhi a Nazebedayo. Ihuzuni ni uthemwa nkawanchokholha, \v 38 nkeerelha, “Nrima aka uhochariya ihuzuni yinchi, uthananaka ukiwulhusha. Nkhalheke vaa nshiheke vamoka ni mii.” \p \v 39 Paahi, nkaarwa miholho vakani, nkaawulhuwa makukhu, nkaalhapelha, “Thithi, yakhalhaka inoworiacha, ilha ikikombe ilha ikivire! Nansho ihikalhe thoko chinthanana aka mii, nansho chinottuna inyu inyuva mwaanene.” \p \v 40 Nkaahokolhia vaari aya owiittucha, nkaaphwanyacha anarumpe. Nkeerelha Napeturo, “Chani khamwonrie ushelhelhiha vamoka ni mii inakhalhaka isaa imoka? \v 41 Nshelhelhiheke ni ulhapelha nhiwe mwaakelha muulhikachiyani. Nrima uhottuna nansho iruttu inoohuperia.” \p \v 42 Nkaarwa tho no nayelhi nkaalhapelha, “Thithi, yakhalhaka khinooriacha wiira, ilha ikikombe yo uweria ilha ikivire wo uhiwureria, paahi etu, chikhalheke thoko chinothanana inyu mwaanene.” \v 43 Nkaarwelha tho, nkaaphwanyacha anarupilhe, ukhalhawaya miitho aya aari anachanre ikhove. \p \v 44 Paahi, nkaahiyacha, nkaarwa tho ulhapelhani no neraru olhumachaka yayo malhove ayo. \v 45 Yamalheke nkaarwelha owiittucha, nkeerelha, “Chani, nri muurupani ni wiittuwa mpaka nna? Mwooneke! Ikatema vano ihophiya, ni Mwaana a Ntu nookumihiya wa attu o uwonya. \v 46 Munkweke etu, nirweeke. Ntu nokithumiha uyo ulha vaa howa!” \s Yesu noovariya \r (Mako 14:43-50; Luk 22:47-53; Yoha 18:3-12) \p \v 47 Yesu aari olhumachaka ikatema Nayuda, owiittucha mmoka aya khumi ni elhi alhe vaawilhe aya. Vamoka ni ayo nkayaawa attu enchi arii ni maphanga ni indonga yaarumiye ni attu opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe. \v 48 Ntu anthumiha Yesu ahomalha waahimeria nlhove no uthikineha wiira, “Ulhe nohalha aka unkumbatira uyo, phi yoyo nothananiya. Mummareke!” \p \v 49 Paahi, Nayuda nkaamwatameria Yesu, nkankohacha eeraka, “Mpuha ukhalhe ni inyu Owiittuchiha!” Nkankumbatira. \p \v 50 Yesu nkaamwirelha, “Mpwana, upangeke uwenlhe ao.” \p Vavawo attu alhe nkayaawa, nkayammara Yesu, nkayanhelha mmachirini. \p \v 51 Ntu mmoka aari vamoka ni Yesu nkaatholholha mwaalho awe mulhupalhe, nkanthikilha nnyaru no wiimonono karumiya a Opochera ishaani Olhupalhe, nkankwatulha. \v 52 Nansho Yesu nkaamwirelha, “Nhokolhoshe uphanga inyu nnigonereni, ukhalhawaya ntu riyoothe neeva wo uphanga, nookhwa wo uphanga. \v 53 Chani, khanchuwenlhe wiira kaanooria waalhepelha Athithi, ni ayo wo uhipicha yankiwihera minepa o wiirimu milhoko cho upwaha milhoko khumi ni melhi? \v 54 Nansho anohalha utimira chani Malhove Matakatifu anohimiacha wiira phi chiicho chinophwanelhiya aya chikhalhe?” \p \v 55 Yeyo ikatema iyo Yesu nkaahimeria attu o nlhoko waawilhe ummarani, “Chani, mmwilhee ukivara ni mialho chulhupalhe ni indonga thoko wiira ki ntu o uvara makhuche? Kila nihuku kaari keettuchihaka attu wi Inupa ya Nlhuku, ni inyu khamwaakivanre! \v 56 Nansho alha onkhaye alha apangelhe wiira Malhove Matakatifu aalhempe aya anamilhohi atimire.” Yamalheke, owiittucha awe nkayanhiya nkayaattawacha. \s Yesu umilhatuni \r (Mako 14:53-65; Luk 22:54-55, 63-71; Yoha 18:13-14, 19-24) \p \v 57 Paahi, attu yammanre Yesu nkayanrweha upuwani u Nakayafa, Opochera ishaani Olhupalhe, waathukumanne aya attu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa vamoka ni ashulhupalhe. \v 58 Napeturo nkayanttwara wo utayi mpaka upuwani wa Opochera ishaani Olhupalhe, nkayaakelha mpaani vamoka ni anamitheko nkayaakhalha vathi yoone chittu chinohalha aya wiira. \v 59 Paahi, Opochera ishaani Olhupalhe ni nkutiro wonkhaye nkayaavia nlhove no uhimiechesha woothacha, umootheria Yesu wiira amwiive, \v 60 nansho khayaapante nlhove niriyoothe no uhimiechesha, inakhalhaka yahowa attu enchi eepanga uhimiechesha wo malhove o woothacha. Wo umalhihera nkayaawa attu elhi o uhimiechesha, \v 61 nkayeera, “Ulha ntu ulha aheera, ‘Kinowooria uphomolha Inupa ya Nlhuku ni utheka tho wo mahuku mararu.’ ” \p \v 62 Opochera ishaani Olhupalhe nkayeemelha, nkayankoha Yesu, “Chani, woonaka khannaakhulha nlhove? Alha attu alha anohimiecheshani uwaachani?” \v 63 Nansho Yesu nkaamalha yii. Opochera ishaani Olhupalhe nkayaamwirelha, “Kinowulhupelhihani wa Nlhuku rii nkumi, nnihimerie yakhalhaka ikekhia inyuva phi Kuristo Moopolhi, Mwaana a Nlhuku!” \p \v 64 Yesu nkaakhulha eeraka, “Eiyo inyuva nhohimia! Nansho kinouhimeriani mwaattiva onkhaye, toka vano nnoomwona Mwaana a Ntu nakhanlhe wiimonono wa Athithi, awaaka wo ikuru umahuteni wiirimu.” \p \v 65 Vavawo, Opochera ishaani Olhupalhe nkaahulha ikuwo chaya, eeraka, “Holhava! Ni rini vano tho yowaavia attu o uhimiechesha? Vano mwaatti nheewa mwaanene ulhava wawe. \v 66 Haya mwaatti nnoona chani?” Attu ayo nkayaamwaakhulha, “Hotteka, hophwanelhiya ukhwa!” \v 67 Yamalheke nkayanshuwelha ishenye wiitho, nkayaamwata makofi, ni attu akina nkayaamwata makofi chiicho, \v 68 nkayaamwiirelha, “Inyuva na Kuristo, nlhamulhelheke etu, mpani owatilheni!” \s Napeturo anonruna Yesu \r (Mako 14:66-72; Luk 22:56-62; Yoha 18:15-18, 25-27) \p \v 69 Napeturo yaari anakhanlhe vathe ulhuwanini karumiya mmoka nthiyana a Opochera ishaani Olhupalhe vaawilhe awe nkeera, “Ni inyu, chiicho, mwaari vamoka ni Yesu o Ugalilaya.” \v 70 Napeturo nkaaruna vaattuni eeraka, “Akichuwelhe ittu inoolhumacha inyu.” \v 71 Nkaakhuma vathe, nansho vaakhuma aya, vankhorani, karumiya nkina nthiyana nkoona, nkeerelha attu yaari vavawo ayo, “Ulha ntu ulha aari vamoka ni Yesu o Unazareti.” \v 72 Napeturo nkaaruna tho eeraka, “Kinoolhupelha wiira akinchuwenlhe yoyo ntu uyo!” \v 73 Miholho vakani, attu yaari vavawo ayo, nkayaarwelha Napeturo, nkayeera, “We ikekhiaye, inyuva mwaari mmoka aya, ukhalhawaya nulhumo ninyu ninouhimiecheshani!” \p \v 74 Vavawo Napeturo nkayeera, “Kinoolhupelha wiira kinoolhumacha aka phi ikeekhene! Nlhuku akihukumulheke etu koothachaka! Akinchuwelhaka ulha ntu ulha!” Vahipinche nthupi nkaweepa. \v 75 Napeturo nkayoopuwelha malhove aahimeriye aya ni Yesu wiira, “Nthupi uhinaya wiipa, nnoowa mwaakiruna mikwaha miraru.” Paahi, nkaakhuma vathe, nkonlha chinene. \c 27 \s Yesu noorweehiya u Napilato \r (Mako 15:1; Luk 23:1-2; Yoha 18:28-32) \p \v 1 Washeeke waya attu opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe yahopanga miruku cho umwiiva Yesu. \v 2 Nkayanttuka mittondoro cho yuuma, nkayankusha, nkayanrweeha u Napilato yaari agavana. \s Ukhwa u Nayuda \r (Mitk 1:18-19) \p \v 3 Vavawo Nayuda, anthuminhe Yesu vonne aya wiira Yesu homalha uhukumulhiya, nkaachukulha munrimani, nkaarwa waahokolhoshera opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe makhobilhi makhumi mararu o nchurukhu. \v 4 Nkeerelha, “Kihotteka wo unthumiha ntu hittenke eeviye.” Nansho ayo nkayaamwiirelha. “Hiyaano ninochuwelha chani yayo malhove ayo? Nlhatu inyu mwaanene.” \v 5 Nayuda nkayaarihelha makhobilhi o nchurukhu alhe mpaani u Inupa ya Nlhuku, nkayaathama, nkaarwa uwiittukelhelhani anene. \p \v 6 Opochera ishaani Olhupalhe nkayaakusha makhobilhi o nchurukhu ulhe, nkayeera, “Khavanorera weesha Nnupani mwa Nlhuku ulha nchurukhu ulha ukhalhawaya uri nchurukhu wo iphome.” \v 7 Paahi, yeewananeke, nkayoopolha imata ya ntu oopa miapu vakhalhe vakittu vo uvithiya alheto. \v 8 Phi nlhatu mpaka lhelho yeyo imata iyo ineehaniya imata yo iphome. \v 9 Wo chiichammo etu, malhove a anamilhohi Nayeremiya chaatiminre aya venre aya, “Yahokusha nchurukhu makhobilhi makhumi mararu, nhakhu waakumihiye ni attu o Israeli vewananne aya malhivo awe, \v 10 nkayoopolha imata ya ntu o wuupa miapu, thoko Athithi chaakilhehenre aya.” \s Napilato anonkohakoha Yesu \r (Mako 15:2-5; Luk 23:3-5; Yoha 18:33-38) \p \v 11 Yesu nkeemeshiya wa Aholhelhi o Urumi, ankonhe wiira, “Chani, inyuva phi Amwene a Ayahudi?” \p Yesu nkaakhulha, “Inyuva nhohimia.” \v 12 Nansho khaakhunlhe ittu wo milhatu chaareiya awe ni attu opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe. \p \v 13 Chiicho Napilato nkayankoha, “Chani, khannewa milhatu chonkhaye chinohimiya chuwaachakani?” \p \v 14 Nansho Yesu khaakhunlhe ata nlhove nimoka, mpaka Napilato nkayoomiya uwanoni chinene. \s Yesu noohukumulhiya ukhwa \r (Mako 15:6-15; Luk 23:13-25; Yoha 18:39-19:16) \p \v 15 Napilato ahokhalhana malhemalhelho ikatema yo Pasaka unhiyerera ntu ttukiye mmoka aathananiye ni attu. \v 16 Yeyo ikatema iyo Yesu vaahukumulhiya awe, ahaawo ntu ottukiya mmoka aachuwanelhe chinene, nchina nawe aari Baraba. \v 17 Paahi attu vaathukumanne aya vamoka, Napilato nkayaakoha, “Mwaatti nnothanana kinhiyerereke mpani? Baraba ama Yesu neehaniya Kuristo?” \v 18 Napilato yahochuwelha wiira aholhelhi a Ayahudi yanrwehilhe Yesu wo nlhatu no mwoonelha ihache. \p \v 19 Napilato vaari aya anakhanlhe vachulhu ihiche yo waahukumulhelha attu, ahanu aya nkayaarwehelha nttenga wiira, “Nhikhalhe ni nlhove niriyoothe ni uyo ntu orera nrima hittenke uyo, ukhalhawaya lhelho uhiyu kihothemwihiya chinene ntorani wo nlhatu nawe.” \v 20 Nansho attu opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe nkayapepechacha attu avekelhe wiira Baraba attukulhiye ni Yesu eeviye. \v 21 Nansho Napilato nkaakoha, “Phi mpani wa alha attu elhi alha nnothanana inyu kinhiyerere?” Attu nkayaakulha, “Ninonthanana Baraba!” \p \v 22 Napilato nkayaakoha tho, “Vano, kimwiiriheke ittu yaani Yesu neehaniya Kuristo ulha?” \p Attu onkhaye nkayeera “Akhomelhelhiye vansalaabani!” \p \v 23 Napilato nkayaathepa ukoha, “Wo nlhatu waani? Panngeni yo uhilhoka?” Attu nkayaathepa ukhuwelha, “Akhomelhelhiye vansalaabani!” \p \v 24 Paahi, Napilato yachuwelheke wiira khavanshichira tho, ni attu yaari achokholhaka uhelha injoove, nkayaawia maashi nkaanyawa mathatha aya vaattuni, nkayeera, “Mii akirina nlhatu vachulhulhu iphome awe ulha ntu ulha! Nlhatu winyu mwaashinene!” \v 25 Attu onkhaye nkayeera, “Iphome awe inihokolheelheke vachulhu wihu ni achishaana ihu!” \v 26 Vavawo Napilato nkayanhulhelha Baraba ukhuma waattukiye awe, nkaamwata Yesu ikopo ni waavaha Yesu akhomelhelhiye. \s Manyaasikaari anompangelha Yesu ncheche \r (Mako 15:16-20; Yoha 19:2-3) \p \v 27 Yamalheke manyaasikari a Napilato nkayanrweeha Yesu mpaani, ni attu onkhaye nkayancharaanelha. \v 28 Nkayanrulha ikuwo chawe, nkayammwariha ikanzu yokhwilha. \v 29 Yamalheke nkayaativa mphumburu wo miiwa, nkayammwariha mmuruni, nkayammariha nthalhe moono wo wiimonono. Nkayaakhoroma vaari awe, nkayampangelha mattepwa yiiraka, “Moyoo Amwene a Ayahudi!” \v 30 Nkayanshuwelha ishenye, nkayaakusha nthalhe ulhe, nkayaamwatelha mmuruni. \v 31 Yamalheke umpangelhacha ncheche, nkayanrulha ikanzu ilhe, nkayammwariha ikuwo chawe. Nkayanrweha unkhomelhelhani munsalaabani. \s Yesu nookhomelhelhiya \r (Mako 15:21-32; Luk 23:26-43; Yoha 19:17-27) \p \v 32 Vaari aya arwaaka nkayankumaana ntu mmoka nchina nawe Simoni nnenchi o Ukirene, nkayanchuchumiha ni unkhanyereriha wiira akushe nsalaaba wa Yesu. \v 33 Yaphiyeke vakittu vaneehaniya Gologota, maana aya, “Nikhurukucha no muru.” \v 34 Nkayammaha idivai yaathakanihiye ni ittu yo uhapalha, nansho Yesu alhawiheke khaawunrie. \p \v 35 Nkayankhomelhelha vansalaabani. Yamalheke nkayaakawana ikuwo chawe wo woopa ikhura. \v 36 Nkayaakhalha, anlhitelhelhaka. \v 37 Vamuruni vawe, nkawaalhepiya milhatu chawe cheera, “Ulha phi Yesu, Mwene a Ayahudi.” \v 38 Nkayaakhomelhelha tho attu elhi o uvara makhuche, mmoka wiimushi ni nkina wiimonono. \p \v 39 Attu yaavira vavawo vakitu vawo ahopukhunyacha miuru ni unruwana eeraka, \v 40 “Inyuva! Ngati mweera nnowooria uphomolha Inupa ya Nlhuku ni utheka tho wo mahuku mararu! Mwiichoopolheke etu mwanene mwakhalhaka inyuva phi Mwaana a Nlhuku! Paahi, nkhuruweke vansalaabani vawo!” \p \v 41 Wo yeyo iphiro iyo opochera ishaani olhupalhe vamoka ni attu owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ni ashulhupalhe yahonnyoholhacha yeeraka, \v 42 “Ahoopolha akina, nansho wiiyopolha khanooria wiiyopolha mwanene! Kahiwe phi yoyo Mwene a Ayahudi? Paahi, ooriaka wiikurusha vansalaabani, hii ninonrumelhelha! \v 43 Ahonrumelhelha Nlhuku ni wiira eti yoyo phi Mwaana a Nlhuku, paahi, Nlhuku amwopolheke yakhalhaka nonttuna.” \p \v 44 Ni ayo o uvara makhuche akhomelhelhiye vamoka ayo, yahonruwanakacha chiicho. \s Yesu nookhwa vansalaabani \r (Mako 15:33-41; Luk 23:44-49; Yoha 19:28-30) \p \v 45 Vaari aya saa sita uthana ilhapo yonkhaye nkayaakelhiya ipiphi, yaalhokenlhe wo isaa taaru. \v 46 Yaphiyeke isaa tisa Yesu nkaakhuwelha wo nlhove nuulhupalhe eeraka, “Eloi, Eloi, lama sabakthani?” Maana aya, “Nlhuku aka, Nlhuku aka, woonaka nhookihiya?” \p \v 47 Nansho attu yeemenlhe vavawo yeeweke chiicho nkayeera, “Neehana Naeliya.” \v 48 Mmoka aya nkaattimakacha, nkaakusha ndodoki, nkaanelhiha nsiikini, nkeesha munthalheni, nkammaha awurie. \p \v 49 Nansho attu akina nkayeera, “Nhiye noone yakhalhaka Naeliya anowa uumopolhani.” \v 50 Paahi, Yesu nkaakhuwelha tho, nkaahiya nrima. \p \v 51 Vavawo nipaziya nulhupalhe no u Inupa ya Nlhuku nkanaahuwa ipaande pilhi, ukhuma nchulhu mpaka vathi. Ilhapo nkayaatetemelha, mialha nkachaphwiaa, \v 52 mahiye nkayaapatakuwa ni iruttu cha atakatifu enchi yaakhwilhe, nkachaahihimmwa. \v 53 Nkayaakhuma mmahiyeni, ni Yesu vaahihimmwe awe nkayaarwaa Iwani Itakatifu, nkayoonachiya ni attu enchi. \p \v 54 Paahi, olhupalhe a manyaasikari ni manyaasikari yaariwo, anlhitelhelhaka Yesu yooneke ntetemelho no ilhapo ni attu aakhumelhenlhe, nkayoova chinene, nkayeera, “Ikekhiaye yolha ntu ulha aari Mwaana a Nlhuku.” \p \v 55 Vavawo vakittu vawo yahawo manyopani enchi awehaka wo utayi. Yayo phi alhe yanttwarilhe Yesu ukhuma Ugalilaya ankavihaka ntheko. \v 56 Mommo munlhokoni mwaya mmo yahaawo Amariamu Magidalena, Amariamu anumwanaya Nayakhobo ni Nayusufu, vamoka ni ahanu a Nazebedayo. \s Uvithiya wa Yesu \r (Mako 15:42-47; Luk 23:50-56; Yoha 19:38-42) \p \v 57 Uchechilho, nkaawa ntu mmoka o nhakhu nnenchi o Uarimathaya, eehaniya Nayusufu. Ni ayo chiicho aari owiittucha a Yesu. \v 58 Nkayaarwelha Napilato, nkayaalhepelha wiira avahiye iruttu ya Yesu. Paahi, Napilato nkayaalhehera wiira avahiye. \v 59 Nayusufu ahokusha iruttu ilhe, nkaavilhikelhelha isaanda yorera yo hariri, \v 60 nkayaavitha mu nihiye no naanano naahemme aya vamwalhani. Amalheke nkaapirikisha nlhuku nulhupalhe utiya vanlhakoni, nkaarwa uwani. \v 61 Amariamu Magidalena ni Amariamu akina yaari anakhanlhe awehaka miitho unihiyeni. \s Ulhitelhelhiya nihiye \p \v 62 Nihuku no nayelhi naari Nihuku no Wiittuwa. Opochera ishaani olhupalhe ni Amafarisayo nkayaakumaana ni Napilato, \v 63 nkayeera, “Pwiiya, nihoopuwelha wiira ulhe ntu othepiacha ulhe aheera hinaya ukhwa eti, ‘yaviraka mahuku mararu kinohihimmwa.’ \v 64 Wo chiichammo etu nlheehereke wiira nihiye nilhitelhelhiye mpaka nihuku no neraru, owiittucha awe ahiwe eiyaka iruttu awe, ni werelha attu wiira hohihimmwa. Woothacha wo umalhihera uwo unowa unanara upwaha wo upacha ulhe.” \p \v 65 Napilato nkeerelha, “Haya etu, nrweeke mwakhalhelheke nihiye nno thoko chinoona inyu.” \p \v 66 Paahi, nkayaarwaa ulhitelhelhani nihiye, nkayaashiringa vachulhu nlhuku nne ni waahiya vavawo manyaasikari o lhitelhelha. \c 28 \s Uhihimmwa wa Yesu \r (Mako 16:1-10; Luk 24:1-12; Yoha 20:1-10) \p \v 1 Navireke Nihuku no Wiittuwa, mapikoosha o nihuku no jumaapili, Amariamu Magidalena ni Amariamu akina yahorwaa uwehani nihiye nne. \v 2 Wo uhipicha nkawaakhumelhelha utetemelha wo ilhapo wo machiri, nnepa wo wiirimu wa Athithi wahokuruwa ukhuma wiirimu, nkawaapikirisha nlhuku ni ukhalhelha. \v 3 Waaria waya waari thoko wo uverunya, ni ikuwo chawe chaari chootelha twetwetwetwe. \v 4 Attu yaalhitelhelha nihiye nkayaatetemelha wo woova chinene, nkayaakhalha thoko attu akhwilhe. \v 5 Nnepa wo wiirimu nkawoolhumacha weerelha manyopani alhe, “Mwaatti nhoove, ukhalhawaya kihochuwelha wiira nnomwaavia Yesu, aakhomelhelhiye vansalaabani. \v 6 Khaawo vaa, hohihimmwa, thoko chenre awe wo uhimia. Mmweeke mwoona vakittu veeshiye awe. \v 7 Paahi, nrweeke chitema mwerelheke owiittucha awe wiira hohihimmwa ukhuma unookhwani, ni vano hooholhelhani urwaa Ugalilaya, wowo nnokoomwona! Muupuwelheke nlhove kiuhimenriakani nno.” \p \v 8 Manyopani ayo nkayaathama unihiyeni wo waakuviacha, anari oovaka uno atelhiyaka chinene, nkayaattimakacha urwaa uwaalhelhani owiittucha awe. \p \v 9 Vahipinche, Yesu nkaakumaana nkeera “Mpuha ukhalhe ni inyu.” Nkayamwaatameria, nkayankhoromelha ni ummara mieto chawe, nkayanthimicha. \v 10 Yesu nkeerelha, “Nhoove, nrweeke mwaahimerieke ashilhoko aka wiira arwee Ugalilaya, wowo anookona.” \s Nttenga wa attu yaalhitelhelha nihiye \p \v 11 Manyopani alhe vaari aya mphironi arwaachaka, attu yaalhitelhelha nihiye nkayaarwaa uwani uwahimiacherani opochera ishaani olhupalhe mwaha wonkhaye ukhumelhenlhe. \v 12 Paahi, opochera ishaani olhupalhe nkayaakumaanacha vamoka ni ashulhupalhe nkayeewanana, nkayaavaha manyaasikari yaalhitelhelha nihiye alhe nchurukhu mwinchi \v 13 yiiraka, “Mwaatti mweereke wiira, owiittucha awe yahowa uhiyu, nkayeeiya iruttu awe hii ninarupilhe ikhove. \v 14 Ni aholhelhi o utawara eewakaru, hii ninowolhumana ni waahimeria ikekhiaye wiira mwaattiva khanttenke, ni inyu khannopatta milhatu.” \p \v 15 Manyaasikari ayo nkayaawia nchurukhu ulhe, nkayeera thoko chenre aya wo wiittuchihiya. Yoyo mwaha uyo nkawaawanelha mwa Ayahudi mpaka lhelho nna. \s Yesu nowaakhumelhaka Owiittucha awe \r (Mako 16:14-18; Luk 24:36-49; Yoha 20:19-23) \p \v 16 Owiittucha khumi ni mmoka nkayaarwaa umwaakoni Ugalilaya waalhehenre awe Yesu wiira arwaacheke wowo. \v 17 Yamwooneke nkayanthimicha, yaahokhalharu akina yahaarumelhenlhe. \v 18 Yesu nkachushera vakhiviru waya, nkaahimia wiira, “Kihovahiya ikuru yonkhaye yo wiirimu ni yo velhaponi. \v 19 Nrwaacheke etu, wa attu o makosho onkhaye mwaapangeke ukhalha owiittucha aka, mwaabatiizeke wo nchina ni Athithi, ni no Mwaana, ni Iphumu ya Nlhuku, \v 20 mwettuchiheke uvara malhehero onkhaye yuvanheakani. Ni mii kinolhokelha vamoka ni inyu mahuku onkhaye, mpaka umalha wo ilhapo.”