\id LUK Makua Bible Version \ide UTF-8 \h Luka \toc1 Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni ashinna Luka \toc2 Ashinna Luka \toc3 Luk \mt2 Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni \mt1 Ashinna Luka \imt Malhove o uholhelha \ip Ikitabu yo Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni ashinna Luka phi imoka yo ichitabu ncheshe nhina Malhehano o Naanano chinohimiacha ukumi ni makhalhelho a Yesu Kuristo. Kila imoka yo chechiyo ineehaniya “injili,” maana aya “malhove Orera.” Chechiyo ichitabu chiyo chilhepiye ni Namatayo, Namako, ashinna Luka ni Nayohana. Ashinna Luka khalhempe mwaha unomwaacha Yesu vekha ayaru, nansho aholhepa mwaha unaacha mitheko chaapangiye ni akarumiya baada yo ukhwa ni uhihimmwa wawe nhina ikitabu yo Mitheko cha akarumiya. Khaawo ata ntu mmoka nochuwelha wo ikekhiaye ikatema vaalhepiye aya Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni ashinna Luka, ama ukittu waalhepiye aya. Nansho attu o ushoma enchi anorumelhelha wiira veekinaka yaalhepiye iyaakha cho 70 baada yo uyaria wa Kuristo. \ip Ashinna Luka phi lhepilhe, yayo aari abwana mganga. Iphiro ilhepilhe aya ni nulhumo naya chinowooniha wiira aari ntu o ushoma chinene. Ashinna Luka ahothanana ulhepa rata mwaha unomwaacha Yesu, ahimiachaka chittu cheera aya wo upangia, wiira attu akina apatte ittu yo uchuwelha vanohalha aya ushoma (nlhako wo 1:1-3). Ashinna Luka khayaari Ayahudi (Akol nlhako wo 4:10-14), aholhepa wo iphiro inohalha wooriha attu ahiri Ayahudi uchuwelha chittu chihimiye. Yayo anoonia mwaari wo iphiro inohimiacha aya makhalhelho ni meetelho a Ayahudi (nlhako wo 1:8). \ip Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni ashinna Luka anolhikaana chinene ni ikitabu chi Namatayo ni Namako, ukhalhawaya anohimiacha chittu chechiyo chechiyo wo iphiro inolhikaana. Wo chechiyo ichitabu taaru chiyo, ashinna Luka phi nohiamiacha wo nhina mwaha wo uyaria wa Nayohana Obatiiza. Ashinna Luka tho anoomindelha mwaha wo uhiyerera milhatu (nlhako wo 3:3, 11:4, 17:3-4, 23:34, 24:47) ni mwaha wo ulhapelha (nlhako wo 3:21, 5:16, 6:12, 11:1-12, 22:32). \iot Chiri nhina \io Nlhako wo 1:1-4, ashinna Luka anoochuwelhiha Malhove Orera ni uhimiacha nnikwa aya wo ulhepa ikitabu iyo. \io Tho, anoohimiacha mwaha wo uyaria wa Yesu ni iphiro chaachokhonlhe awe ntheko awe (nlhako wo 1:5-4:13). \io Vakittu venchi nhina Malhove Orera mmo (nlhako wo 4:14-21:38), ashinna Luka anoohimiacha mitheko chaapannge awe Yesu, hasahasa cho ushangiha chaapanganche awe ni meettuchiho eettuchinhe awe attu. \io Wo umalhihera, nhina milhako milhi chiyo (nlhako wo 22-24), anohimiacha Yesu chenre awe wo ukhwa, uvithiya ni uhihimmwa wawe. \c 1 \p \v 1 Munna nnottuniya Nateofilo, \p Attu enchi aholhepa rata mwaha waapangeelhe variyari ihu. \v 2 Aalhempe thoko chenre ihu wo weewa attu yoonechenshe ni anamitheko o nenno nlhove nno toka machokholhelho aya. \v 3 Paahi etu, Munna Nateofilo, ukhalhawaya kihowehaweha wo ikekhiaye chittu chonkhaye rata chene toka khalhayi, kihoona vahorera etu ulhepa wo nlhatu winyu, \v 4 ni inyu nchuwelhe mwaanene ikeekhene yiituchihiye inyu. \s Uyaria u Nayohana Obatiiza unoohimiachiya \p \v 5 Naherode vaari aya amwene o Uyudea, ahawo anamilhohi eehaniya Azakariya, o nlhoko wa opochera ishaani eehaniya Naabiya. Ahanu aya Azakariya eehaniya Naelisabeti, o nihimo na anamilhohi Naharuni. \v 6 Onkhaye elhi ayo aari attu aapanga chittu cho ikekhiaye mmiholho wa Nlhuku, attwaraka iphiro cho malhehero ni ikano cha Athithi wo uhikhalha ni nlhatu wo ukhuwachiya. \v 7 Nansho yaari ahirina ashaana ukhalhawaya Naelisabeti yaari o uhiyara, ni ayo onkhaye ayo aari anoolhuvanlhe chinene. \p \v 8 Nihuku nimoka Azakariya yaari avaraka ntheko aya wo upochera ishaani Unupani wa Nlhuku. \v 9 Yaari vaathanlhiye aya thoko chaari aya chipangiyaka ni opochera ishaani, urwaa uutusherani ubani umadhubahuni. Paahi etu nkayaarwaa u Inupa ya Athithi. \v 10 Attu akina yaari vathe awehereraka anlhapelhaka Nlhuku ubani vaatusheriya aya. \p \v 11 Nnepa wo wiirimu wa Athithi nkawaakhumelhelha mpaani mmo, nkaweemelha wiimonono wo madhubahu mwaatusheriya ubani. \v 12 Azakariya vonne aya nnepa uyo nkayaathukumelha ni woova chinene. \v 13 Nansho nnepa wo wiirimu nkaweera, “Azakariya, nhoove! Nlhuku heewa ulhapelha winyu, ni ahanu inyu Naelisabeti anonnyara mwaana mwanlhopwana. Mmweeke mwaamwiihana nchina nawe Yohana. \v 14 Kihochuwelha wiira nnowa mwaateelhiya chinene, ni attu enchi akina anowa uteelhiya chiicho vanohalha awe uyaria! \v 15 Nowa ukhalha ntu mulhupalhe mmiholho wa Athithi. Khanowa aawuria idivai mena utheka uriwoothe. Toka vanohalha awe uyaria ni anumwanawe noowa aachariya Iphumu ya Nlhuku, \v 16 ni weewananiha rata attu enchi o Israeli ni waapiiha wa Athithi ri Nlhuku aya. \v 17 Nowa waaholhelha Athithi, wo machiri ni Iphumu thoko ya Naeliya. Noowa weewananiha manyanaangoro ni achishaana aya, nowa urukunusha mirima cha attu o itiyamaru wiira avire iphiro choombone, ni weesha tayari attu a Atithi.” \p \v 18 Azakariya nkaakhulha nnepa wo wiirimu eeraka, “Kinohalha uchuwelha chani yayo malhove ayo? Mii kihoolhuvalha ni ahanu aka chiicho ahoolhuvalha.” \p \v 19 Nnepa wo wiirimu nkawaakhulha, “Mii kinoolhumacha va phi Gabrieli kineemelha mmiholho wa Nlhuku, kirumme uwa uhimeriani yoyo nttenga wo urera uyo. \v 20 Nansho ukhalhawaya khanrumelhenlhe nttenga aka, unowa utimira waayaka. Wo yoyo nlhatu uyo etu, nnottukiya malhaku inyu, nnookhalha chiicho wo uhulhumacha mpaka nihuku vanohalha aya utimira malheheriyo aka alha.” \p \v 21 Yeyo ikatema iyo attu yaari yaawehereraka Azakariya uno ashangaka chani woonaka ahothepa ulhokelha chinene u Inupa ya Nlhuku mmo. \v 22 Vaakhumme aya vathe, khooria wulhumacha, paahi attu nkayaachuwelha wiira ahoona ithikineha vaari aya u Inupa ya Nlhuku. Yaari athoonyaka wo mathatha. \p \v 23 Ikatema aya yo uvara ntheko wo upochera ishaani Unupani wa Nlhuku vaamanlhe aya, Azakariya nkayaahokolhia uwani. \v 24 Baada yo uvira mahuku, ahanu aya, Naelisabeti nkayaarupalha irukulhu. Nkayeettelha mpaani mieri nthanu. \v 25 Nkayoolhumacha yiiraka, “Athithi ahokuupuwelha vano, ahothamiha ishoni yoona aka mwaattuni!” \s Uyaria wa Yesu unoohimiachiya \p \v 26 Mweri wo sita wo iweyi i Naelisabeti Nlhuku nkanruma nnepa wo wiirimu Gabrieli arwee iwani wi ilhapo yo Ugalilaya yeehaniya Nazareti. \v 27 Arweehe wowo nttenga wa mwalhi mmoka aavekiye ni ntu mmoka o iyari ya Adaudi nchina nawe Yusufu. Mwalhi aarweehelhiya nttenga uyo eehaniya Mariamu. \v 28 Nnepa nkawaaphiya wa Amariamu nkaweera, “Mpuha ukhalhe ni inyu! Athithi ari ni inyu, nhovahiya nnema mulhupalhe!” \p \v 29 Amariamu veewilhe aya yayo malhove ayo nkayaathemwa chinene, nkayaashanga wo uhichuwelha maana o yayo malhove ayo. \v 30 Nnepa wo wiirimu nkaweera, “Amariamu, nhoove, Nlhuku hoovahani nnema. \v 31 Nnoorupalha iweyi ni unnyara mwaana mwanlhopwana, nnohalha inyu umwiihana nchina nawe Yesu. \v 32 Yoyo nowa wiihaniya Mwaana a Nlhuku Mulhupalhe, noovahiya ihiche yo imwene thoko apwiiya awe Adaudi chenre aya, \v 33 ni uwa ukhalha mwene aya iyari i Nayakhobo mahuku o uhimalha, umwene wawe khunowa waamalha!” \p \v 34 Amariamu nkaakhulha nnepa wo wiirimu, “Mii ki mwalhi kihinaatameriya. Inohalha wiiria chani etu?” \v 35 Nnepa wo wiirimu nkawaakhulha, “Iphumu ya Nlhuku nowuukhuruwelhani, ni ikuru ya Nlhuku inowa ukhunelhani. Wo yoyo nlhatu uyo etu, mwaana ntakatifu nowa wiihaniya Mwaana a Nlhuku. \v 36 Moopuwelheke tho alhoko inyu Naelisabeti, Yayo yeeriya wiira khannyara, nansho vano ari veruttuni iweyi yo mieri sita, ni wulhuvalha waya. \v 37 Khiiwo ihinooria wa Nlhuku.” \v 38 Amariamu nkayeera, “Mii, karumiya a Athithi, yiirieke etu thoko chinre inyu wo wulhumacha.” Nnepa uyo nkawaathama. \s Amariamu anoweetakachera Naelisabeti \p \v 39 Mahuku vaavinre aya, Amariamu wo uhipicha nkayaarwaa mpaka iwani yo umiakoni Uyudea. \v 40 Aarweelhe mpaka uwani wa Azakariya ni waashikuria Naelisabeti. \v 41 Naelisabeti veewilhe aya Amariamu aashikuriaka, mwaana mwankani nkaathuphathupha munthunkwani mwaya. Naelisabeti nkayaachariya Iphumu ya Nlhuku \v 42 nkayoolhumacha akhuwelhaka wiira, “Nhovahiya ibarakha waapwaha manyopani onkhaye, ni mwaana inyu nohalha uyaria hovahiya nnema! \v 43 Ki mpani mii mpaka alha akhumelhelhe uwannyaka, anumwanaya Athithi akeetelhelhe? \v 44 Kinouhimeriani wiira, veewilhe aka tu nlhove ninyu, mwaana mwankani hothupha munthunkwani mwaka ateelhiyaka. \v 45 Nhoreeriya inyu mwaarumelhenlhe wiira anowa aatimira malhove o nttenga wa Athithi ahimeriye inyu!” \s Nchipo na Amariamu \p \v 46 Amariamu nkayeera, \q “Nrima aka unowaathimicha Athithi, \q \v 47 nrima aka uhoteelhiya ukhalhawaya Nlhuku phi moopolhi aka, \q \v 48 ukhalhawaya hokuupuwelha, mii karumiya kihiphwanelhiye! \q Uchokholha lhelho attu onkhaye anowa ukiihana mii o mpuha, \q \v 49 ukhalhawaya Nlhuku o ikuru yulhupalhe hokipangelha chittu chulhupalhe. \q Nchina nawe nitakatifu, \q \v 50 uchokholha iyari imoka mpaka iyari chikina \q hooniha ikiriri wa attu onkhaye anaathimicha. \q \v 51 Ahopanga mitheko chulhupalhe wo moono aya wo machiri \q ni waamwarushacha attu o mahuchuru anoopuwelha chittu cho mu nrimani mwaya. \q \v 52 Haakurushacha mamwene aholhelhi vahicheni waya, \q nkaawelhihacha attu o wiitimarikha. \q \v 53 Haawoniha chittu choombone attu awolhiye ithalha, \q ni woomolhacha attu o nhakhu nkaahiya mathatharu. \q \v 54 Hotimiriha malhehano aapannge awe ni manyaapwiiya ihu, \q ni umwoonelha ikiriri namitheko aya Israeli. \q \v 55 Hoopuwelha ikiriri awe wa Aburahimu \q ni iyari aya mahuku o uhimalha!” \p \v 56 Amariamu nkayaalhokelha mieri miraru u Naelisabeti nkayaahokolhia uwani. \s Uyaria u Nayohana Obatiiza \p \v 57 Nkawaaya wa Naelisabeti wiithaphulha, nkayannyara mwaana mwanlhopwana. \v 58 Amwaatamana aya vamoka ni ashilhoko aya nkayeewa Athithi chinre awe wo woonelha ikiriri, nkawaattapelhelhiya vamoka. \p \v 59 Mwaana vaapihilhe nihuku no nane, nkaarwehiya uwiinelhiyani unyawo, ni urwaa ummahani nchina na athumwane Zakariya. \v 60 Nansho anumwane nkayeera, “Mena! Nchina nawe Yohana.” \p \v 61 Attu nkayeera, “Nansho woonaka khaawo nlhoko inyu neehaniya chiicho!” \v 62 Paahi etu, nkayaathoonya waakoha athumwane wiira ehaniyeke nchina naani. \p \v 63 Azakariya nkayaavekelha wiira avahiye ikibau alhepe, nkayaalhepa wiira, “Nchina nawe Yohana.” Attu onkhaye nkayaashangacha! \v 64 Ni vavawo Azakariya nkayaattukuwa malhaku ni nlhimi naya, nkayoolhumacha tho, nkaachokholha untotopelha Nlhuku. \v 65 Amwaatamana nkayoovacha chinene, ni mwaha uyo nkawaawanelha ilhapo yonkhaye yo miakoni Uyudea. \v 66 Kila ntu eewilhe nkaahalha oopuwelhaka munrimani ni ukoha, “Nohalha ukhalha chani yolha mwaana ulha?” Ukhalhawaya machiri a Athithi aari vachulhu vawe. \s Ulhohera u Nazakariya \p \v 67 Azakariya nkayaachariya Iphumu ya Nlhuku, nkayoolhumacha nttenga wa Nlhuku, \q \v 68 “Atotopelhiye Athithi, Nlhuku a attu o Israeli! \q Haaweelha attu awe woopolhani. \q \v 69 Honivaha Moopolhi o machiri unupani waya, \q karumiya a Adaudi. \q \v 70 Aholhumacha toka ikatema yo machokholhelho wo iphiro ya anamilhohi awe atakatifu, \q \v 71 wiira anowa anoopolha wa amalhaponi ihu, \q mmathathani mwa attu annipangelha ichimwa. \q \v 72 Aheera wiira anowoonelha ikiriri manyaapwiiya ihu \q ni wuupuwelha malhehano aya matakatifu. \q \v 73 Ahaalheha apwiiya \q Aburahimu wiira, \q \v 74 anonoopolha wa amalhaponi ni univaha ntheko wa waakaviha wo uhoova, \q \v 75 wiira nkhalheke wo utakatifu mpangaka chittu chinothanana awe Nlhuku, \q mahuku ihu onkhaye. \q \v 76 Ni uwe mwanaka, unowa wiihaniya namilhohi a Nlhuku ri Mulhupalhe. \q Unowa waaholhelha Athithi \q wookolhelha iphiro aya, \q \v 77 waahimeria attu aya wiira anowa woopolhiya \q wo uhiyereriya uwonya waya. \q \v 78 Nlhuku ihu ri o kiriri ni nrima woombone. \q Noniwiihera nthuko unokhuma wiirimu \q \v 79 ni waamwalhelha nthuko attu onkhaye ari mwiipiphini mwo nookhwa, \q ni unooniha iphiro yo urwaa umpuhani.” \p \v 80 Mwaana nkonnuwa, nkaachara machiri mwiiruttuni ni munnepani. Nkaakhalha uthakoni mpaka veechoninhe awe vaattuni wa attu o Israeli. \c 2 \s Uyaria wa Yesu \r (Mat 1:18-25) \p \v 1 Yayo mahuku ayo naholheheriya nlhove ni Akaisari Augusto no waahimeria attu onkhaye aari imwene yo Rumi wiira aalhakelhiye. \v 2 Waalhakelhiya attu wo upacha waari ikatema Akurenio vaari aya atawaraka ilhapo yo Usiriya. \v 3 Kila ntu nkaarwa urii iwani awe wiira aalhakelhiye. \p \v 4 Nayusufu ni ayo ahottuka nkwaha ukhuma iwani yaakhalha aya yo Unazareti Ugalilaya ni ukelha Ubethelehemu ilhapo yo Uyudea, waayarelhe aya Amwene Adaudi. Aarweelhe wowo ukhalhawaya yaari o iyari ya Adaudi. \v 5 Aarweelhe uwaalhakelhiyani vamoka ni Amariamu, ahanu aavekilhe aya aari ve iruttuni, \v 6 vaari aya Ubethelehemu uwo, ikatema aya yo wiithaphulha yahophiya. \v 7 Nkayeethaphulha nttara naya, mwaana mwanlhopwana, nkayanvilhikelha ikuwo ni umwaathalhelha nnikulhani mwaalhiheriya ashinama nhiilhini ukhalhawaya khayapantte nipuro nhina inupa ya alheto. \s Minepa ni ashunga o ikhondoro \p \v 8 Vakhiviru ni yeyo iwani iyo ahokhalha attu aashunga mihuwo ashelhelhihaka mwiithuphini, alhitelhelhaka mihuwo chaya.\fig Ashunga anooshunga ikhondoro|src="02 Shepherds.jpg" size="col" ref="2:8"\fig* \v 9 Nnepa wo wiirimu wa Athithi nkawaakhumelhelha, ni nthimicho wa Athithi nkawaamwalheelha kila vakittu. Nkayoovacha chinene, \v 10 nansho nnepa wo wiirimu nkaweera, “Nhoove mwaatti! Kinouhimiacherani nttenga wo urera, unohalha waateelhiha mirima attu onkhaye. \v 11 Ukhalhawaya lhelho nna iwani ya Amwene Adaudi Moopolhi inyu hoyaria, Athithi Kuristo aalhehiye ni Nlhuku! \v 12 Ni nna phi nthonyero nnohalha inyu uhimiechesha, nnokoomwoona mwaana navilhikelhelhiye ikuwo che inamwane ni waathalhelhiya nhiilhini.” \p \v 13 Wo uhipicha nlhoko mulhupalhe wo minepa o wiirimu nkawaawa vamoka ni nnepa ulhe, chiipaka ichipo cho untotopelha Nlhuku. \q \v 14 “Nthimicho wa Nlhuku wiirimu uchulhu, \q ni mpuha velhaponi va wa attu anochivelhiya awe!” \p \v 15 Minepa vaathamme aya ni uhokolhia wiirimu, ashunga alhe nkeerelhana ashineneru wiira, “Ngwee etu Ubethelehemu noonecheshe chikhumelhenlhe, chi ninohimeriya ihu na Apwiiya chi.” \p \v 16 Paahi etu nkayaakuviacha ni waaphwanya Amariamu ni Nayusufu ni umwoona mwaana naathalhelhiye nhiilhini. \v 17 Ashunga vaamwonne aya, nkayaahimeria mwaha waahimeriye aya ni nnepa. \v 18 Attu onkhaye yeewa ahoshanga choolhumachiya na ashunga. \v 19 Amariamu nkaathepa wuupuwelha mwaha wonkhaye munrimani mwaya. \v 20 Ashunga nkayaahokolhia eepachaka ichipo cho untotopelha Nlhuku wo mwaha weewilhe aya ni woonechesha, waari thoko chaahimeriye aya ni nnepa. \s Yesu noovahiya nchina \p \v 21 Yavireke mahuku nane, vaayilhe aya ikatema yo wiinelhiya unyawo mwaana, nkaavahiya nchina nawe Yesu, nchina naakumihiye ni nnepa wo wiirimu hinaya urupalhiya. \s Yesu noorweehiya Unupani wa Nlhuku \p \v 22 Mahuku nkaaya wo Nayusufu ni Amariamu urwaa uttukuriyani, thoko chaalheheriya ni Malhehero a ashinna Musa. Paahi etu nkayankusha mwaana unrweeha Uyerusalemu, uttukuriyani wa Athithi, \v 23 thoko chaalhepiye aya nhina Malhehero a Athithi, “Kila nttara nilhopwana niihaniyeke ntakatifu a Athithi.” \v 24 Yaarweelhe tho uukumihani isadaka ya akaulha elhi ama makhandi o ikhunda melhi, thoko chaalheheriya ni malheheriyo a Athithi. \p \v 25 Yayo mahuku ayo ahokhalha ntu eehaniya Nasimeoni aakhalha Uyerusalemu. Yaari ntu orera nrima aapanga chaathanana awe Nlhuku awehereraka woopolhiya wo Israeli, Iphumu ya Nlhuku akhalhaka ni ayo. \v 26 Iphumu ya Nlhuku aari anaahimiachenre wiira khanokhwa ahinaya umwoona Kuristo aalhehiye ni Athithi. \v 27 Aholhelhiyaka ni Iphumu ya Nlhuku, Nasimeoni ahorwaa Inupa ya Nlhuku. Ni yeyo ikatema iyo manyanaangoro ahommwiiha mwaana Yesu wi Inupa ya Nlhuku uttukuriyani thoko chaalheheriya ni Malhehero a ashinna Musa. \v 28 Nasimeoni yahompochera mwaana mmiononi mwaya ni untotopelha Nlhuku, \q \v 29 “Vano Pwiiya, nhotimiriha malhehano inyu, \q munhiyeke vano karumiya inyu arwee wo mpuha. \q \v 30 Wo miitho aka kimwanene kihoona unoopolha winyu, \q \v 31 nkoronshe inyu wooniye ni attu inyu onkhaye, \q \v 32 Nthuko wo wamwalhelha attu ahiri Ayahudi, \q ni nthuko wo nthimicho wa attu inyu Israeli.” \p \v 33 Manyanaangoro o mwaana aahanlhe anoomiye uwanoni wo chittu chaahimiya ni Nasimeoni chimwaachaka mwaana. \v 34 Nasimeoni nkaalhepelhelha ibarakha ni weerelha Amariamu anumwanawe, “Mwaana inyu ulha hothanlhiya ni Nlhuku wo nlhatu no upotera ni uhihimulhiya wa attu enchi o Uisraeli. Nohalha ukhalha ithikineha yo uvengiya ni attu \v 35 chiicho wuupuwelha wa attu enchi unowa uchuwania. Ni inyu mwaanene nnowa ukelhiya ihuzuni yo uweria thoko uphanga wo wiithia, inoohomani munrimani.” \p \v 36 Ahokhalha anamilhohi anankhwelhi o wulhuvalha, eehaniya Ana abiti Fanueli o nikosho ni Naasheri. Aakhanlhe ni owannyaya iyaakha saba tu. \v 37 Aari o wulhuvalha, aaphiya iyaakha makhumi nane ni ncheshe, ni mahuku onkhaye yaari alhokelhaka wi Inupa ya Nlhuku uthana ni uhiyu, anthimichaka Nlhuku, attukaka ni unlhapelha. \v 38 Yeyo ikatema iyo yaari anawiilhe unthimichani Nlhuku olhumachaka malhove anomwaacha mwaana wa attu onkhaye aaweherera woopolhiya wo Yerusalemu. \s Uhokolhia Unazareti \p \v 39 Nayusufu ni Amariamu vaamalhinhe aya upanga thoko chaalheheriye aya ni Malhehero a Apwiiya, yahohokolhia uwani Unazareti ilhapo yo Ugalilaya. \v 40 Mwaana nkonnuwa ni upatta machiri, nkaachara irusho, ni nnema wa Nlhuku waari vamoka ni uyo. \s Mwanhima Yesu Unupani wa Nlhuku \p \v 41 Kila iyaakha manyanaangoro a Yesu yaari arwaaka Uyerusalemu unlhiani Pasaka. \v 42 Yesu vaari awe ni malhipa o iyaakha khumi khuwa miilhi, yahorwaa unlhiani Pasaka thoko cheera aya mahuku ene. \v 43 Pasaka vaamanlhe awe, nkayaachokholha nkwaha wo uhokolhia uwani, nansho mwaana mwanhima Yesu aahanlhe Uyerusalemu. Manyanaangoro awe yaari ahichuwelhaka, \v 44 yaari aanyiheraka wiira aari munkwahani mmo, paahi etu nkayeeta nkwaha wo nihuku phi yaachokhonlhe aya umwaavia mwaashilhoko aya ni manyampwana aya. \v 45 Khayaamwoonne, paahi nkayaahokolhia tho Uyerusalemu umwaaviani. \p \v 46 Nihuku no neraru, nkayamphwanya nari wi Inupa ya Nlhuku, nakhanlhe vamoka ni owiittuchiha e Iyahudi, eewelhelhaka ni waakoha chookohiya. \v 47 Attu onkhaye yaamwiiwa ahoshanga cheera awe wo waakhulha wo irusho. \v 48 Manyanaangoro nkayoomiya uwanoni vaamwonne aya, ni anumwanawe nkayeera, “Mwaamwanaka, nlhatu waani wo upanga chiicho? Athumwana ni mii naari nuwaaviaka ninashannge.” \v 49 Nkaakhulha, “Mwaakavierani? Khamwaachuwenlhe wiira ihokiphwanelha ukhalha nnupani mwa Athithi?” \v 50 Nansho khayaachuwenlhe maana o malhove olhumacha awe. \p \v 51 Paahi etu Yesu nkahokolhia Unazareti vamoka ni manyanaangoro awe, nkeewelhelha ni wiitimarikha. Anumwanawe nkayaashunga mwaha wonkhaye uyo munrimani mwaya. \v 52 Yesu nkonnuwa nchusha ni ukhalha o irusho, athepaka uttuniya ni Nlhuku vamoka ni attu. \c 3 \s Nttenga u Nayohana Obatiiza \r (Mat 3:1-12; Mako 1:1-8; Yoha 1:19-28) \p \v 1 Iyaakha yo khumi ni nthanu yo utawara wa Nakaisari Natiberiyo, Apontio Pilato phi aari aatawara ilhapo yo Uyudea, Naherode aari atawaraka Ugalilaya ni ahima aya Nafilipo yaari atawaraka ilhapo cho Uturea ni Utrikoni. Alusaniya aatawara Uabileni, \v 2 Ashinna Anasi ni Nakayafa phi yaari Opochera Ishaani Olhupalhe. Yayo mahuku ayo Nlhove na Nlhuku nkanaakhuruwelha Nayohana mwaana a Azakariya uthakoni. \v 3 Paahi etu Nayohana nkayaarwaa ilhapo chonkhaye chaatamana mwoolhoko wo Uyorodani, eettuchihaka wiira, “Nkhoromeke ni uhiya uwonya winyu mbatiiziyeke, Nlhuku nouhiyererani uwonya winyu.” \q \v 4 Phi lhepiye aya nkitabuni mwa anamilhohi ashinna Isaya wiira, \q “Ntu mmoka nookhuwelha muthakoni, \q ‘Nkooroshe iphiro yo uvira Apwiiya, \q mwookolhe mitalha chinohalha aya uvira! \q \v 5 Kila nlhikiti ninoowuhelhiya, \q kila mwalha ni mwaako unoolhokihiya. \q Iphiro cho uhookwaa chinowookolhiya, \q ni mitalha chinananre chinoorerihiya. \q \v 6 Attu onkhaye anomwona Nlhuku opolhaka attu!’ ” \p \v 7 Paahi etu, milhoko cha attu enchi nkayaawa u Nayohana uubatiiziyani. Nayohana nkayakoha, “Inyu iyari yo inwaa va, nhimeriye ni apani wiira nttawe ntwarusho Nlhuku unowiiha awe? \v 8 Mpangeke etu mitheko cho wooniha etu wiira nhokhoroma ni uhiya uwonya winyu. Nhichokholhe vano etu wiira Aburahimu phi athumwaninyu. Kinouhimeriani wiira Nlhuku noworia uthathusha alha malhuku alha ukhalha ashaana a Aburahimu! \v 9 Ipacho iri tayari ukakha mwiri vamithithaarini, miri chonkhaye chihinemma rata chinookakhiya ni urihelhiya vamooroni.” \p \v 10 Attu nkayaakoha, “Niireke chani etu?” \p \v 11 Nayohana nkayaakhulha, “Ntu ri ni ikuwo pilhi ammaheke imoka ntu hirina, ni ntu rini yolhia ankawelheke nkhunanawe hirina.” \p \v 12 Attu yaalhiviha ikhodi nkayaawa uubatiiziyani, nkayaakoha Nayohana, “Owiittuchiha, ni hii niireke chani etu?” \p \v 13 Nayohana nkayaakhulha yeeraka, “Nhinlhivihe ntu upwaha chilheheriye inyu waalhiviha attu.” \p \v 14 Manyaasikaari akina ni ayo nkayaakoha, “Ni hii chiicho, niireke chani?” \p Ni ayo nkayaakhulha, nkayeera, “Nhinthurulhe ntu nchurukhu awe ama umwootheria choomwotheria. Nthoshiyeke nchurukhu unolhiviya inyu uyo.” \p \v 15 Attu nkaayaakhulhuvelha ittu, nkayaahalha oopuwelhaka munrimani wiira Nayohana ayo aari phi Kuristo Moopolhi aathanlhiye ni Nlhuku. \v 16 Paahi etu Nayohana nkayeera, “Mii kinoubatiizani ni maashi, nansho ntu mmoka noowa ri mulhupalhe ukipwaha mii kihinooriaka inakhalhaka uthapulha miripwe cho iratu chawe. Yoyo noowa uubatiizani wo Iphumu ya Nlhuku ni mooro. \v 17 Yoyo hanaa ithelho mmoononi yo ukhungurelha cholhia, akwechaka ipuwa awe yo weepettelha ni uthokoreria ingaano nnikhupini, ni upaha iphepuwa vamooroni vahintiphiaa.” \p \v 18 Paahi etu, vamoka ni meettuchiho o Malhove Orera makina menchi, Nayohana ahaakurumicha attu urukunusha makhalhelho aya. \v 19 Nansho Nayohana yahaachacheracha Amwene Naherode nlhatu no waathelha Naherodiya, aari ahanu a ahima aya ni mwaha wo uhilhoka mwinchi waapanga aya. \v 20 Paahi etu Naherode nkayaathepiha uwonya waya, nkayaavara Nayohana ni waattuka ujeerani. \s Yesu noobatiiziya \r (Mat 3:13-17; Mako 1:9-11) \p \v 21 Attu onkhaye vaamanlhe aya ubatiiziya, Yesu ni uyo ahobatiiziya. Vaari awe anlhapelhaka Nlhuku, irimu nkachaahulhia, \v 22 ni Iphumu ya Nlhuku aari ni iruttu thoko kaulha nkayankorwelha. Ni nlhove nkaneewiya ukhuma wiirimu niiraka, “Uwe phi Mwaamwanaka kinonttuna aka. Uhokichivelha.” \s Nihimo na Yesu \r (Mat 1:1-17) \p \v 23 Yesu vaachokhonlhe awe ntheko mwaattuni, aari ni iyaakha makhumi mararu. Attu yaari amwaanyiheraka wiira aari mwaana a Nayusufu mwaana a Naheli, \v 24 mwaana a Namaatati, mwaana a Lawi, mwaana a Nameliki, mwaana a Nayanai, mwaana a Nayusufu \v 25 mwaana a Namatatiya, mwaana a ashinna Amosi, mwaana a Nanahumu, mwaana a Naesili, mwaana a Nanagai \v 26 mwaana a Namaathi, mwaana a Namatatiya, mwaana a Nasemeini, mwaana a Nayoseki, mwaana a Nayoda \v 27 mwaana a Nayoanani, mwaana a Nareesa, mwaana a Nazerubabeli, mwaana a Nashaltieli, mwaana a Naneeri \v 28 mwaana a Nameliki, mwaana a Naadi, mwaana a Nakosamu, mwaana a Naelimadamu, mwaana a Nanaeri \v 29 mwaana a Nayoshua, mwaana a Naelieza, mwaana a Nayorimu, mwaana a Namaatati, mwaana a Nalawi, \v 30 mwaana a Nasimeoni, mwaana a Nayuda, mwaana a Nayusufu, mwaana a Nayonamu, mwaana a Naeliakimu \v 31 mwaana a Namelea, mwaana a Namena, mwaana a Namatata, mwaana a Nanathani, mwaana a Adaudi \v 32 mwaana a Nayese, mwaana a Naobedi, mwaana a Naboazi, mwaana a Nasalmoni, mwaana a Nanashoni \v 33 mwaana a Naaminaadabu, mwaana a Naadimini, mwaana a Naarni, mwaana a Nahezironi, mwaana a Nafarisi, mwaana a Nayuda \v 34 mwaana a Nayakhobo, mwaana a Naisaka, mwaana a Aburahimu, mwaana a Natera, mwaana a Nanaahori \v 35 mwaana a Naserugi, mwaana a Nareu, mwaana a Napelegi, mwaana a Naeberi, mwaana a Nashela \v 36 mwaana a Nakainani, mwaana a Naarfakisadi, mwaana a Nashemu, mwaana a Anuhu, mwaana a Nalameki, \v 37 mwaana a Nametusela, mwaana a Nahenoko, mwaana a Nayaredi, mwaana a Namahalaleli, mwaana a Nakainamu \v 38 aari mwaana a Naenoshi, mwaana a Naseeti, mwaana a Adamu, aari mwaana a Nlhuku. \c 4 \s Ulhikachiya wa Yesu \r (Mat 4:1-11; Mako 1:2-13) \p \v 1 Yesu nkaahokolhia Uyorodani nachanre Iphumu ya Nlhuku, nkaaholhelhiya ni Iphumu mpaka uthakoni, \v 2 waalhikachiye awe ni Nakare wo mahuku makhumi ncheshe. Mahuku onkhaye ayo ahottuka wo uhilhia ittu, paahi etu avireke yayo mahuku ayo nkaawolhiya ithalha. \v 3 Nakare nkaamwirelha, “Wakhalhaka uwe phi Mwaana a Nlhuku, ulheehereke etu wiira alha malhuku alha athathuwe nkatte.” \v 4 Nansho Yesu nkaakhulha, “Malhove Matakatifu aneera, ‘Ntu khanlhama wo ulhia nkatte vekha.’ ” \p \v 5 Nakare nkankusha tho mpaka vachulhu ni umwooniha imwene chonkhaye cho velhaponi va. \v 6 Nakare nkeera, “Kinouvaha ikuru wo chilha imwene chonkhaye chi ni urera waya. Chonkhaye chi chiri mmathathani mwaka, kathananaka ummaha ntu kinowooria. \v 7 Mwakikhoromelhaka ni ukithimicha, chonkhaye chi chinookhalha chawinyu.” \v 8 Yesu nkaakhulha, “iholhepiya, ‘Mwaathimicheke Athithi, Nlhuku inyu vekha aya ni uvara mitheko chaya!’ ” \p \v 9 Nakare nkanrweeha mpaka Uyerusalemu vachulhu ishanja yo Inupa ya Nlhuku, nkeera, “Wakhalhaka uwe phi Mwaana a Nlhuku, paahi etu uthupeke mpaka vathi. \v 10 Ukhalhawaya Malhove Matakatifu aneera, ‘Nlhuku noolhehera minepa chawe chiwe chuwopolheni.’ \v 11 Ni vawo tho aneera wiira, ‘Anoukushani mmathathani mwaya nhiwe mwaarakalha mmalhukuni.’ ” \p \v 12 Nansho Yesu nkaakhulha, “Iholhepiya, ‘Nhinlhikache Nlhuku, Athithi inyu.’ ” \p \v 13 Nakare amalheke unlhikacha Yesu wo kila iphiro, nkanhiya mpaka ikatema inothananiya. \s Yesu noochokholha ntheko awe Ugalilaya \r (Mat 4:12-17; Mako 1:14-15) \p \v 14 Paahi Yesu ahohokolhia Ugalilaya, ni ikuru yo Iphumu ya Nlhuku yaari vamoka ni uyo. Mwaha unomwaacha nkawaawanelha mwiilhaponi mwonkhaye. \v 15 Nkeettuchiha mu inupa chaya cho unlhapelha Nlhuku, nkaatotopelhiya ni attu onkhaye. \s Yesu nookhotiya Unazareti \r (Mat 13:53-58; Mako 6:1-6) \p \v 16 Paahi etu Yesu nkaarwa Unazareti, iwani yonnuwenlhe awe, ni Nihuku no Wiittuwa nkaarwa u inupa yo unlhapelha Nlhuku thoko chaalhemalhenlhe awe. Nkeemelha ushoma Malhove Matakatifu \v 17 nkaavahiya nrapalha naalhepiye Malhove Matakatifu ni anamilhohi ashinna Isaya wiira ashome. Nkaapatakulha ni ushoma vakittu valhepiye wiira, \q \v 18 “Iphumu ya Athithi uri vamoka ni mii, \q ukhalhawaya ahokihika makhura wiira kaahimerie Malhove Orera amashikini. \q Ahokiruma kihimiache uhiyereriya attu attukiye \q ni woonihiya tho attu ahinoona, \q ni woopolha attu anohuvihiya \q \v 19 ni uhimiacha wiira ikatema ihaaya \q Athithi vanohalha aya woopolha attu aya.” \p \v 20 Yesu nkaavilhika ikitabu ni uhokolhosha wa namitheko aashunga, nkaakhalha vathi. Attu onkhaye wi inupa yo unlhapelha Nlhuku mmo nkayammweha wo miitho melhi paranda, \v 21 venre awe, “Alha Malhove Matakatifu alha ahotimira lhelho, thoko chinre inyu wo wiiwa kishomaka.” \v 22 Attu onkhaye nkayaachivelhiya, nkayaashangacha wiiwa malhove o nnema aahimiacha awe. Nkayaakohanacha yeeraka, “Ana ulha kahiwena mwaana a Nayusufu ulha?” \p \v 23 Nkeerelha wiira, “Kihochuwelha wiira nnookiirelha nlhikaaniho no wiira, ‘Namirete, wiilhamiheke umwanene.’ Ni ukiirelha tho kipangache chittu mwiiwilhe inyu kipangachaka Ukapenaumu.” \v 24 “Kinouhimeriani wo ikekhiaye tho wiira, anamilhohi khanolhohiya uwannyaya. \p \v 25 “Nansho nkakiiweni, wo ikekhiaye, wahokhalha anankhwelhi enchi mwiilhaponi mu Israeli mwonkhaye mu ikatema i Naeliya, irimu vaattukiye aya, ni ipulha khayarumpe iyaakha taaru ni nusu ni ikuruna nkayaawanelha ilhapo yonkhaye. \v 26 Ni Naeliya khayaarumiye wa anankhwelhi ariyoothe ahikhalhe anankhwelhi yaakhalha Userepta umwiinanoni ni ilhapo yo Usidoni. \v 27 Tho, yahaawo attu enchi yaawereiya makutulha mwiilhaponi mu Israeli Naelisha vaari aya anamilhohi, nansho khaawo ntu aalhamme ahikhalhe Nanaamani, ntu o Usiriya.” \p \v 28 Attu onkhaye yaari inupa yo unlhapelha Nlhuku veewilhe aya chiicho, nkayaarushiya. \v 29 Nkayeemelhacha, nkayankhweremiha uchereshere iwani ni unkusha mpaka vachereshere mwaako wiira ankakhelhe vathi wuuthi mwaako, \v 30 nansho nkaavira variyari aya ni urwaa. \s Ntu o mashoka o unanara \r (Mako 1:21-28) \p \v 31 Paahi Yesu nkaarwa Ukapenaumu, iwani yaari Ugalilaya, nkeettuchiha attu Nihuku no Wiittuwa. \v 32 Attu onkhaye yaari ashangaka chettuchiha awe, ukhalhawaya olhumacha wo ikuru. \v 33 Nkaakhalha ntu o mashoka o unanara wi inupa yo unlhapelha Nlhuku mmo, akhuwelha chinene, \v 34 “Niuttekenlheni hii, uwe Yesu o Nazareti? Uwilhe unoomolha? Kihochuwelha chinre awo, uwe phi karumiya ntakatifu a Nlhuku!” \p \v 35 Yesu nkoomolha nshoka no unanara nno, “Mmaalhe munkhume ulha ntu ulha!” Nshoka nkanammulhusha ntu ulhe vathi, nkanaathama wo hinrakalhiha. \v 36 Attu onkhaye nkayoomiya uwanoni olhumachaka ashineneru, “Ilha phi ishiyani vano? Wo machiri ni ikuru yolha ntu ulha nolhehera wiira mashoka o unanara, athamache, ni ayo anoothamacha!” \v 37 Mwaha wa Yesu nkawaawanelha kila vakittu velhaponi vawo. \s Yesu nowaalhamiha attu enchi \r (Mat 8:14-17; Mako 1:29-34) \p \v 38 Yesu nkaathama wi inupa yo unlhapelha Nlhuku nkaakelha unupani wa Nasimoni. Wowo ahokohi aya Nasimoni yaari areta iruttu, Yesu nkaahimeriya. \v 39 Nkaarwa vaathalhelhiye aya ni weemelha vachereshere ikori ni woomolha ureta waathame apwiyawe ayo. Ureta nkawaalhama, nkayaachokholha waaterekhelha. \p \v 40 Uchechilho, attu yaari ni manyampwana aya yaawereia nkayaawiihacha areta ayo wa Yesu, ni uyo nkeesheracha miono chawe kila mmoka nkayaalhamacha. \v 41 Mashoka o unanara ni ayo nkaayathamacha attu enchi, olhumachaka, “Uweva phi Mwaana a Nlhuku!” \p Yesu nkoomolha mashoka o unanara wiira ahihokolhiache tho ni ayo khayoolhumanche tho, ukhalhawaya ahochuwelha wiira aari phi Kuristo Moopolhi. \s Yesu nowiittuchiha wi inupa yo unlhapelha Nlhuku \r (Mako 1:35-39) \p \v 42 Waashelhe waya Yesu ahothama vawani vawo, nkaarwa vakittu vaari awe yeekha. Attu khayaachokholha umwaavia, vaamwonne aya, nkayanchiichiha wiira hithame uwannyaya. \v 43 Nansho nkeerelhacha, “Kihophwanelhiya uhimiacha Malhove Orera o Imwene ya Nlhuku iwani chikina, ukhalhawaya Nlhuku kirumme wiira kipange yoyo ntheko uyo.” \p \v 44 Paahi etu nkaavira eettuchihachaka attu mu inupa cho unlhapelha Nlhuku ilhapo yonkhaye yo Uyudea. \c 5 \s Yesu noweehana Owiittucha o upachera \r (Mat 4:18-22; Mako 1:16-20) \p \v 1 Nihuku nimoka Yesu aari neemenlhe vachengweni nttiya no Genesareti, attu vaathothokanacha aya uwa uwiiwelhelhani nlhove na Nlhuku. \v 2 Nkoona ikalhava pilhi vachereshere nttiya, ashinene yaari anakhuruwilhe alhokihachaka ittavi chaya. \v 3 Yesu nkaawelha ikalhava imoka i Nasimoni, nkaalhepelha anene ayo wiira athame vachengweni vawo achusheriheke miholho vakani. Nkaakhalha nkalhavani mmo ni weettuchiha milhoko cha attu. \p \v 4 Amalhiheke weettuchiha attu, nkeerelha Nasimoni, “Nchusheriheke ikalhava inyu mpaka variyari nttiya, mwarieke ittavi chinyu chiyo mwavare ihopa.” \v 5 Nasimoni nkayaakhulha, “Thithi, nihoshelhelhiha wo uhipatta ittu. Nansho wo nlhove ninyu, kinokoriaa ittavi vano.” \v 6 Arieke ittavi mmaashini, nkayaarulha ihopa chinchi, mpaka ittavi waatameria upaphuwa. \v 7 Nkayeehana ashikhunanaya yaari ikalhava ikina, awe aakaviha. Nkayaawacha, nkayaacharihacha ihopa ikalhava pilhi chonkhaye chaatameriaka utitimira mmaashini. \p \v 8 Nasimoni Peturo voonne aya ikhumelhenlhe, nkayankhoromelha Yesu amwiirelhaka, “Nthame vawannnyaka va, Thithi! Ki ntu o uwonya mii!” \v 9 Napeturo anene vamoka ni ashikhunanaya nkayoomachiya uwanoni wo woona ihopa chinchi thoko chechiyo chaavarilhe aya chiyo. \v 10 Yaari chiicho ata u Nayakhobo ni Nayohana ashaana a Nazebedayo, akavihi nanaya Nasimoni. Yesu nkeerelha, “Nhoovache mwaatti, uchokholha lhelho va nnookhalha o woopolha attu.” \v 11 Nkayaapurulha ikalhava mpaka uchengweni, nkayaahiya kila ittu ni unttwara Yesu. \s Yesu nonlhamiha ntu o makutulha \r (Mat 8:1-4; Mako 1:40-45) \p \v 12 Nkayaakhalha wiira Yesu vaari awe iwani imoka ntu mmoka aawereiya makutulha ahomwoona, nkaawa wa Yesu. Nkeewulhusha makukhu ni unlhepelha Yesu, “Thithi, mwattunaka, nnowooria ukilhamiha!” \p \v 13 Yesu nkookolha moono awe ni ummara ntu o makutulha uyo nkaamwiirelha, “Kihothanana, nlhameke etu!” \v 14 Nkanlhehera ntu uyo wiira, “Nhirwee uhimiecheshani wa attu, nansho nrweeke mweechoniheke wa opochera ishaani, mwakumiheke isadaka inyu mwiittukurie wiira nholhama thoko chilheheriye aya ni ashinna Musa.” \p \v 15 Nansho mwaha waapannge awe Yesu nkawaawanelha kila vakittu. Attu enchi nkayaathukumana uumwiiwelhelhani ni ulhamihiya mareta aya. \v 16 Nansho nkaathama ni urwaa vakittu vo yekha awe, nkaakhalha wowo anlhapelhaka Nlhuku. \s Yesu nonlhamiha ntu o ririyacha moono \r (Mat 9:1-8; Mako 2:1-12) \p \v 17 Nihuku nimoka Yesu aari eettuchihaka, Amafarisayo akina ni owiittuchiha Malhehero yaakhumme iwani cho Ugalilaya ni Uyudea ni Uyerusalemu, yaakhalhanche eewelhelhaka. Machiri a Athithi aari vamoka ni uyo wiira aalhamihe areta. \v 18 Nkayaawa attu yankushilhe vankorini ntu o uririyacha iruttu, nkayaalhikacha unkelhiha mpaani mwaari awe Yesu. \v 19 Nansho attu chenre aya wo uchara, khayoonrie ukelha mpaani. Paahi etu, nkayankusha mpaka vachulhu nchaara, nkayaakhunulha nivatho wiira anvirihe ni ikori awe mpaka vaari awe Yesu.\fig Attu anomperetiha nreta vanchaarani|src="17 Lowering Man Through the Roof.jpg" size="col" ref="5:19"\fig* \v 20 Yesu vonne awe yoyo nrima aya uyo, nkaamwirelha ntu o ririyacha moono uyo, “Uhohiyereriya uwonya wao, mpwana aka.” \p \v 21 Owiittuchiha Malhehero ni Amafarisayo nkayaachokholha wiikoha ashineneru, “Ana phi mpani yolha nonlhava Nlhuku ulha! Nlhuku vekha awe phi nohiyerera uwonya!” \v 22 Yesu ahochuwelha ichuku chaya, nkeera, “Nlhatu waani wo uchukulhacha munrimani chiicho? \v 23 Vaalhuwilhe vayi ana, wiira, ‘Uwonya winyu uhohiyereriya,’ ama wiira, ‘Munkweke nrweeke?’ \v 24 Kinowoonihani etu wiira, Mwaana a Ntu hanaa ikuru velhaponi va yo uhiyerera uwonya wa attu.” Paahi etu nkaamwiirelha ntu o moono wo uririyacha ulhe, “Kinoohimeriani wiira, munkweke, mwiirieke nkori inyu nhokolhieke uwani!” \v 25 Vavawo vavawo ntu ulhe nkeemelha attu yoonaka, nkaakusha nkori waarupelha awe, nkaahokolhia uwannyawe, anthimichaka Nlhuku. \v 26 Attu onkhaye nkayaahalha malhaku mwaari! Aari yoovaka, nkayanthimicha Nlhuku yiiraka, “Nihoona chittu cho ushangiha lhelho!” \s Yesu noweehana Nalawi \r (Mat 9:9-13; Mako 2:13-17) \p \v 27 Yamalhekeru, Yesu nkaakhuma vathe nkaamwona ntu aalhiviha ikhodi eehaniya Lawi, nakhanlhe vanupani vaalhiviha awe ikhodi. Yesu nkaamwiirelha, “Nkittware.” \v 28 Nalawi nkayeemelha, nkayaahiya kila ittu ni unttwara Yesu. \v 29 Yamalheke Nalawi nkayanterekhelha Yesu yolhia yo uchechilho, ni alheto yaalhalheiye yaari attu olhiviha ikhodi enchi aakhanlhe unlhiana Yesu vamoka ni attu akina. \v 30 Amafarisayo akina ni owiittuchiha Malhehero nkayaachukulha, nkayaakoha owiittucha a Yesu yeeraka, “Chani woonaka mwaatti nnolhia ni uwuria vamoka ni attu o ulhiviha ikhodi ni attu o uwonya?” \v 31 Yesu nkaakhulha, “Attu arii akumi khanaavia abwana mganga, ihikhalhe areta phi naavia. \v 32 Akiwiilhe u weehanani attu anopanga chittu cho urera wiira akhorome, nansho attu o uwonya.” \s Mwaha wo uttuka \r (Mat 9:14-17; Mako 2:18-22) \p \v 33 Attu akina nkayaamwiirelha Yesu, “Owiittucha a Nayohana anoottuka venchi ni ulhapelha, ni owiittucha a Amafarisayo anopanga chiicho, nansho owiittucha inyu anolhia ni uwuria.” \v 34 Yesu nkaakhulha, “Chani attu alhalheiye u arusini ahophwanelhiya uttuka abwana arusi anari vavawo? Mena! \v 35 Nansho nihuku ninoowa abwana arusi vanowa aya uthamihiya, vavawo attu phi nowa aya aattuka.” \p \v 36 Yesu nkaahimeria tho nna nlhikaaniho nna, “Khaawo ntu neesha imbaati yo naanano vachulhu ikuwo yoothalha. Eeraka chiicho, noothepiha ikuwo iyo waahuwa, ni imbaati iyo khinaathana ni ikuwo yo khalhayi. \v 37 Chiicho khaawo ntu nohelha idivai yoochasha ntumpa wo nrapalha wo wuulhuvalha, ukhalhawaya idivai yoochasha iyo inoopwesha ntumpa uyo ni urihiaa. \v 38 Nansho, idivai yoochasha inohelhiya mu nrupa nkumi! \v 39 Khaawo ntu nothanana uwuria idivai ihinachasha amalhihaka uwuria idivai yoochasha. Attu aneera, ‘Ittu yo khalhayi phi nlhoka chinene.’ ” \c 6 \s Mwaha wo Nihuku no Wiittuwa \r (Mat 12:1-8; Mako 2:23-28) \p \v 1 Yesu aari etakachaka mmamatani Nihuku no Wiittuwa. Owiittucha awe nkayonthacha machashi o meelhe, nkayaatikitta ni ukhuura imbeyu chaya. \v 2 Amafarisayo akina nkayaakoha, “Nlhatu waani upanga ittu ichiichihiye ni Malhehero wiira ihipangiye Nihuku no Wiittuwa?” \v 3 Yesu nkaakhulha, “Ana khannashoma yaapannge aya Adaudi ni ashikhunanaya vaawolhiye aya ithalha? \v 4 Ahokelha Inupa ya Nlhuku, nkayaalha mikatte chaakumihiye isadaka wa Nlhuku, nkayaalhia, ni waakawelha ashikhunanaya. Mikatte chaachiichihiye ulhiya ni attu akina yaakhihale opochera ishaani vekha aya.” \v 5 Yesu nkaamalhiha eeraka, “Mwaana a Ntu phi Mwanene Nihuku no Wiittuwa.” \s Ntu o moono wo ririyacha \r (Mat 12:9-14; Mako 3:16) \p \v 6 Nihuku no Wiittuwa nikina, Yesu ahorwaa wi inupa yo unlhapelha Nlhuku ni wettuchiha attu. Ahokhalha mwommo ntu o moono wo uririyacha. \v 7 Owiittuchiha Malhehero akina ni Amafarisayo nkayaavia nlhatu wo mwootheria wiira hotteka, paahi etu nkayammweha paranda yoone yakhalhaka nonlhamiha ntu uyo Nihuku no Wiittuwa. \v 8 Nansho Yesu ahochuwelha ichuku chaya nkaamwirelha ntu ulhe, “Munkweke mmweeke. Mweemelhe uholho unouno.” Nkeemelha nkaawa uholho. \v 9 Paahi Yesu nkeerelha, “Kinoukohani mwaatti, Ikekhia ihu inaacha Nihuku no Wiittuwa inonilhehera nipangekeni lhelho? Upanga ittu yo urera ama yo uhilhoka? Woopolha ukumi wa ntu ama wiiva?” \v 10 Nkaaweha attu onkhaye yaari vavawo, nkaamwirelha ntu o moono wo uririyacha ulhe, “Wookolheke moono awo uyo.” Nkookolha, nkawaalhama nkawaakhalha nkumi tho. \p \v 11 Nansho attu yanvenga Yesu nkayaathunalhacha, nkayaakhalha ashineneru yaaviaka nlhatu wo umwiiriha Yesu. \s Yesu nowaathanlha akarumiya khumi ni elhi \r (Mat 10:1-4; Mako 3:13-19) \p \v 12 Yesu nkaarwa umwaakoni ulhepelhani, nkaashelhelhiha wowo anlhapelhaka Nlhuku. \v 13 Waashelhe waya, nkeehanacha owiittucha awe ni waathanlha khumi ni elhi, ehanne awe akarumiya, \v 14 Nasimoni aavanhe awe nchina Napeturo ni ahima aya Naandorea ni Nayakhobo ni Nayohana ni Nafilipo ni Nabatolomayo \v 15 Namatayo ni Natomaso ni Nayakhobo ashaana a Alufayo ni Nasimoni eehaniya nnenchi \v 16 Nayuda mwaamwanaa Nayakhobo ni Yuda Isikariote, anthuminhe Yesu. \s Yesu nowiittuchiha ni waalhamiha attu \r (Mat 4:23-25) \p \v 17 Vaakhuruwilhe awe umwaakoni ni akarumiya awe, nkeemelha ni waaphwanya owiittuchiha awe enchi anathothokanne vamoka. Yayo yaari attu yaakhumme ilhapo cho Uyudea ni Uyerusalemu ni iwani cho umbwaani cho Utiro ni Usidoni, \v 18 aawachilhe umwiiwelhelhani ni uwa uulhamihiyani mareta aya. Attu yaahuvihiya ni mashoka o unanara ni ayo ahowaacha uulhamihiyani. \v 19 Attu onkhaye yaari athananaka inakhalhaka uvara mwiinjiro wawe, ukhalhawaya machiri aari ankhumaka ni waalhamiha attu onkhaye. \s Mpuha ni ihuzuni \r (Mat 5:1-12) \p \v 20 Yesu nkaaweha owiittucha awe nkeera, \q “Nhoreeriya mwaatti nnohuvelha unchuwelha Nlhuku va, \q umwene wa Nlhuku phi wawinyu! \q \v 21 Nhoreeriya mwaatti nnowolhiya ithalha va, \q ukhalhawaya nnoowa mwaawonihiya! \q Nhoreeriya mwaatti nnonlha vano, \q ukhalhawaya nnoowa mwaathiaa ni uteelhiya!” \p \v 22 “Nhoreeriya mwaatti vanopangelhiya inyu ichimwa ni attu, okhotakani, oruwanakani ni uheulhacha nchina ninyu wiira nhopanga ittu yo uhilhoka wo nlhatu wo Mwaana a Ntu! \v 23 Nteelhiyeke vanohalha aya ukhumelhelha yayo, ntapelhelheke wo ushangarara, ukhalhawaya wo ikekhiaye nhoshungeriya nttuvo nulhupalhe wiirimu. Kwaani ata manyaapwiiya aya aapannge chiicho, waapangelha anamilhohi a Nlhuku. \q \v 24 Nansho nhothapana mwaatti attu o nhakhu va, \q ukhalhawaya nhomalha upuha! \q \v 25 Nhothapana mwaatti nnorupalha vano va, \q ukhalhawaya nnoowa mwaawolhiya ithalha! \q Nhothapana mwaatti nnothiaa vano va, \q ukhalhawaya nnoowa mwonlha ni uthuthelha!” \p \v 26 “Nhothapana mwaatti vanototopelhiya inyu ni attu, ukhalhawaya manyaapwiiya aya ahaapangelha chiicho anamilhohi o woothacha.” \s Waattuna amalhaponi \r (Mat 5:38-48; 7:12a) \p \v 27 “Nansho kinouhimeriani mwaatti nnokiiwa va, mwaattuneke attu anoupangelhani ichimwa, \v 28 mwaalhapelhelheke ibarakha anoulhavani, mwaalhapelhelheke attu anoupangelhani ichimwa. \v 29 Ntu owaatakani nrama ninyu nimoka, munhiyereke owatekeni nikina no nayelhi nno, ntu othurulhakani nikoti ninyu, munhiyereke ni mwiinjiro winyu. \v 30 Ntu noovekelhani mummaheke, ntu akushaka nhakhu inyu nhintware wiira ohokolhoshereni. \v 31 Chineera inyu wo uthanana wiira mpangelhiye ni attu, mwaapangelheke ni ayo chiicho.” \p \v 32 “Mwaattunaka attu anouttunani vekha aya, nnohalha chani upochera nnema? Ata attu o uwonya anaattuna attu anaattuna aya! \v 33 Mwapangaka moombone wa attu anoupangelhani moombone, chani nnohalha upatta chani ibarakha? Ata attu o uwonya aneera chiicho wa attu anaapangelha moombone! \v 34 Vavawo mwaashimihaka attu nnokhulhuvelha wiira anouhokolhosherani, nnohalha upatta chani ibarakha? Ata attu o uwonya anaashimiha attu anaahokolhoshera! \v 35 Mena! Mwaattuneke amalhaponi inyu ni waapangelha moombone, mwaashimiheke nhikhulhuvelhaka uhokolhosheriya. Vavawo nnoowa mwaapatta nttuvo mwinchi, ni ukhalha ashaana a Nlhuku Mulhupalhe Chinene. Ukhalhawaya ri o uwiiha mpuha wa attu ahichuwenlhe ushukuru ni o unanara mirima. \v 36 Nkhalheke attu o kiriri thoko Athumwaninyu chiri aya o ikiriri.” \s Waahukumulha attu akina \r (Mat 7:1-6) \p \v 37 “Nhaahukumulhe attu akina, Nlhuku khanowa ohukumulhani, nhaakuphulhache attu akina, ni inyu nhiwe mwaakuphulhachiya, mwaahiyerereke attu akina, Nlhuku ohiyererekeni ni inyu. \v 38 Mwaavaheke attu akina, Nlhuku nouvahani ni inyu. Chiicho etu nnoowa mwaapochera wo winchiva chinene, nikaviho mmathathani mwinyu. Maphimelho inyu wa attu, phi maphimelho nnohalha inyu uphimelhiya ni Nlhuku.” \p \v 39 Yesu nkaahimeria nna nlhikaaniho nna, “Ntu ohoona khanooria unholhelha ntu ohoona nanawe, eeraka chiicho, onkhaye elhi ayo anootumbuchira munlhikitini. \v 40 Khaawo owiittucha naapwaha owiittuchiha awe, nansho owiittucha amalhaka wiittucha phi nolhikaana awe ni owittuchiha awe.” \p \v 41 “Nlhatuni etu no woona ikokholha nnithoni mwa nhima inyu uno nhoonaka nipattu niri nnithoni mwinyu mwaanene? \v 42 Nnohalha wiira chani wa nhima inyu, ‘Nhima aka nkankani kuuthamihe ikokholha nnithoni mwao,’ nansho nhithamihaka nipattu niri nnithoni mwinyu mwaanene? Mwa anafiki inyu! Nthamiheke thoko nipattu nnithoni mwinyu, vavawo phi nohalha inyu wooria uthamiha ikokholha nnithoni mwa munninyu.” \s Mwiri ni maphepu aya \r (Mat 7:16-20; Mako 12:33-35) \p \v 43 “Mwiri wo ukonda khunemma pufia, mena mwiri wo uhikonda khunemma maphepu oombone. \v 44 Mwiri uriwoothe unchuwania wo maphepu unemma aya, khavanooria urukulha ittini munrokani ama urukulha izabibu va mwiri wo miiwa. \v 45 Ntu o nrima woombone nopanga mitheko choombone chiri munrimani mwawe, ntu o uhilhoka nopanga chittu cho unanara chiri munrimani mwawe. Malhaku anoolhumacha chittu chichanre munrimani.” \s Atheki elhi \r (Mat 7:24-27) \p \v 46 “Nlhatuni no ukiihana mii, ‘Thithi, Thithi,’ uno nhipangaka thoko chineera aka wo ulheherani? \v 47 Ntu nokiweelha ni wiiwelhelha malhove aka ni uvarechesha Kinouhimeriani chiri awe. \v 48 Nokhalha thoko ntu, notheka inupa awe, athipaka chinene ni utheka nsingi vamwalhani. Mwoolhoko nkawaapaphulha maashi ni ukhita inupa iyo nansho kayaatikhinyelhe, ukhalhawaya yaaholhipihiya vaathekiya aya. \v 49 Nansho ntu riyoothe neewa malhove aka wo uhivarechesha, nokhalha thoko ntu notheka inupa awe wo uhithipa nsingi vathi, maashi atikhinyeke inupa iyo, yahowulhuwa phiyaru wo nkhito urrrr!” \c 7 \s Yesu nonlhamiha karumiya a nholhelhi o manyaasikari o Urumi \r (Mat 8:5-13) \p \v 1 Yesu amalhiheke waahimeria attu yayo malhove onkhaye ayo, nkaarwa iwani yo Ukapenaumu. \v 2 Nholhelhi o manyaasikari o Urumi ahaana namitheko anttuna aya chinene, yoyo aari nreta chinene amwaatameriaka nookhwa.\fig Nholhelhi a manyaasikari o Urumi|src="08 Centurion.jpg" size="col" ref="7:2"\fig* \v 3 Nholhelhi uyo veewilhe aya mwaha wa Yesu, nkaaruma ashulhupalhe Ayahudi amwiirelhe awe anlhamiha namitheko awe uyo. \v 4 Nkayaarwaa wa Yesu ni ummenda, ampepechaka wiira, “Yolha ntu ulha hophwanelhiya wiira mwankavihe. \v 5 Noottuna ilhapo ihu, tho honikaviha utheka inupa yo unlhapelha Nlhuku.” \p \v 6 Paahi etu Yesu nkaattukana. Vaari awe naatamenrie vawani, nholhelhi uyo nkaaruma attu anhimerie Yesu wiira, “Thithi, mii akiphwanelhiye wiira inyu nkelhe unupani waka, \v 7 phi nlhatu etu akoonrie uwa kimwanene uwiihanani. Mulhumacheke nlhove tu, namitheko aka noolhama. \v 8 Mii kimwanene, ki ntu o ipilhi wa attu akina, kihanaa ikuru yo wemelhelha manyaasikari. Kamwiirelhaka mmoka, ‘Nrweeke!’ Khurwaaka, nkina kamwiirelhaka, ‘Nkaawa va!’ Khuwaaka, kaarumaka anamitheko aka, ‘Mpangeke ilha!’ Khupangaka.” \p \v 9 Yesu nkaashanga veewilhe awe nna nlhove nna, nkaarukunuwa ni weerelha attu anttwara ayo, “Kinohimia wiira, akinapacha woona nrima thoko ulha, ata mwiilhaponi mu Israeli mwonkhaye!” \p \v 10 Anamitheko nkayaahokolhiacha waarumiye aya ni umphwanya karumiya nreta ulhe nalhamme. \s Yesu nonhihimusha mwaana a anankhwelhi \p \v 11 Kaanyuma vakani, Yesu nkaarwa iwani yeehaniya Unaini, aattukanaka vamoka owiittucha awe ni mphingo mulhupalhe wa attu. \v 12 Vaaphiya awe wowo, nkaakumaana attu aarwaa unvithani ntu. Ntu aakhwilhe uyo aari mwammirawo o yekha wa anumwane, yaari anankhwelhi, avelhelhiyaka ni nlhoko mulhupalhe wa attu. \v 13 Athithi vonne aya anankhwelhi ayo, nrima waya nkawaakelhiya ihuzuni yo woonelha ikiriri anankhwelhi ayo, nkeerelha, “Nhunlhe.” \v 14 Nkaachushera, nkaapaapelha ikori yaatheshelhiye ntembo uyo, attu aawelhe ayo nkayeemelhacha. Yesu nkeera, “Mmirawo! Kinowiirelha wiira, wunkweke!” \v 15 Mmirawo aakhwilhe uyo nkaakhalha ni uchokholha wulhumacha, Yesu nkanhokolhosha wa anumwane. \v 16 Attu onkhaye nkayoovacha chinene, nkayanthimicha Nlhuku, yiiraka, “Namilhohi a Nlhuku mulhupalhe honikhumelhelha! Nlhuku howa uwoopolhani attu awe!” \v 17 Yoyo mwaha waapannge awe Yesu uyo, nkawaawanelha ilhapo yo Uyudea yonkhaye ni ilhapo chaatamana aya. \s Akarumiya ukhuma u Nayohana Obatiiza \r (Mat 11:2-19) \p \v 18 Owiittucha a Nayohana nkayaahimeria Nayohana yoyo mwaha wonkhaye uyo. \v 19 Nayohana etu, nkaaruma owiittucha ya elhi arwee yaakohe Athithi wiira, “Chani inyuva phi alhe aahimiye ni Nayohana wiira, phi nowa ama naaweherereke akina?” \v 20 Paahi vaaphilhe aya wa Yesu, nkayeera, “Nayohana Obatiiza ahoniruma nuukoheni wiira inyuva phi alhe aaromonlhe aya wiira haawo nowa ama nimmweherereke ntu nkina?” \p \v 21 Yeyo ikatema iyo Yesu aari aavahaka attu enchi nnema wo ulhamihiya mareta aya, ikwerere ni mashoka o unanara ni waattukulha miitho attu ohoona. \v 22 Nkaakhulha akarumiya a Nayohana wiira, “Nhokolhieke mwaahimerieke Nayohana chittu chonne inyu, attu ohoona anowoona, attu oheeta anoweeta, attu o makutulha anoolhamihiya, attu ohiiwa anowiiwa, attu akhwilhe anoohihimushiya ni attu anokwana anoohimeriya Malhove Orera. \v 23 Ahoreeriya attu ahiri ni nipampa ni mii!” \p \v 24 Owiittucha yaarumiye ni Nayohana vaathamanche aya, Yesu ahochokholha waahimeria attu mwaha unaacha Nayohana, “Vaarwelhe inyu u Nayohana uthakoni ulhe, mwaanyihera wiira nnokowoonani? Nthalhe utikhinyiyaka ni iphioo? \v 25 Mwaanyihera anoonieke chani? Thoko ntu warenlhe ikuwo chorera? Attu anowara chittu cho nthimicho ni ukhalha apuhaka yayo anokhalhacha uttato! \v 26 Nkihimerieke etu, mwaakenlhe woonani? Woona anamilhohi a Nlhuku? Eiyo, nansho nkamwoona chaathempe anamilhohi a Nlhuku. \v 27 Ukhalhawaya Nayohana phi alhe ahimiye ni Malhove Matakatifu wiira, ‘Nlhuku heera, Kinonruma karumiya aka oholhelheni akooroshe iphiro inyu.’ ” \v 28 Yesu nkeera tho, “Nayohana phi olhupalhe waapwaha attu onkhaye apanche ukhalha velhaponi va. Nansho ntu ri mwankani nhina Imwene ya Nlhuku phi mulhupalhe waapwaha Nayohana Obatiiza.” \p \v 29 Attu onkhaye nkayaamwiwa, attu aalhiviha ikhodi nkayaarumelhelhacha ni utotopelha mitheko choombone cha Nlhuku, akhalhaka phi attu yaapochenre ubatiizo u Nayohana. \v 30 Nansho Amafarisayo ni owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa ahokhotacha unrumelhelha Nlhuku, ni ukhota ubatiiziya ni Nayohana. \p \v 31 Yesu nkeera tho, “Vano etu, kinohalha ulhikaaniha ni ittu yaani ilha iyari ilha? Attu aya ari thoko chani? \v 32 Ari thoko ashimirawo aakhalhanche mmapuwani nnopangiya maronda ni wiichiirelha ashineneru, ‘Nahowopelhani ikoma nansho khamwenne! Naheepa ichipo cho nunlhiho nansho khamwonlhilhe!’ \v 33 Nayohana Obatiiza yahowa, ahottuka, khaawunrie idivai, mwaatti nkamweera, ‘Mmwooneke, ri ni nshoka no unanara!’ \v 34 Mwaana a Ntu nkaawa, nkaalhia ni uwuria, ni mwaattiva nkamweera, ‘Nkamwooneni yolha ntu ulha! Ntu o menyekha ni uhapalhiya, mpwana aya attu anolhiviha ikhodi ni attu o uwonya!’ \v 35 Irusho cha Nlhuku, inakhalhaka chiicho, chinohimiecheshiya wiira cho ikekhia ni attu anrumelhelha.” \s Yesu vawani va Nasimoni Afarisayo \p \v 36 Afarisayo yahonlhalhia Yesu wiira alhie yolhia vamoka ni ayo, nkarwaa uwannyaya nkaakhalha ulhia yolhia. \v 37 Yeyo iwani iyo ahokhalha opani amoka aapangacha chittu cho uhilhokalhoka. Nkayeewa wiira Yesu aari alhiaka yolhia wa Afarisayo, nkayaakusha ichupa yo malhuku o alabasta yaachanre makhura o unukhelha \v 38 nkayeemelha amwaatameriaka Yesu uno onlhaka, nkayaammorihelha miithori chaya, vamietoni. Nkayaapoholha ni ikharari mmuruni, nkayaanukhanukha, nkayanhikahika makhura o unukhelha ayo. \v 39 Afarisayo ayo vonne aya, nkayeera munrimani mwaya, “Ulha ntu ulha akaari namilhohi, anochuwelha chiri aya alha opani anommarakacha alha, aanachuwelha chiri aya ntu o uwonya!” \v 40 Yesu nkoolhumacha eeraka, “Nasimoni, kihanaa nlhove no uhimeriani.” Afarisayo nkayaakhulha, “Aye, Owiittuchiha, nkihimerieke.” \p \v 41 Yesu nkeera, “Ahaawo attu elhi yaashimme nchurukhu wa ntu. Mmoka aashimme nchurukhu idinari imia nthanu ni nkina aashimme nhakhu idinari makhumi nthanu. \v 42 Attu ayo voochenlhe aya ulhiva, aheehanacha ni waahiyerera milhatu chaya onkhaye. Paahi etu, wa yayo attu elhi ayo, phuuyi nohalha waattuna chinene attu aashiminhe nchurukhu alhe?” \p \v 43 Nasimoni nkayaakhulha, “Mii kinoona wiira, ntu aahiyereriye nchurukhu mwinchi ulhe, phi nohalha unttuna chinene yoyo ntu uyo.” Yesu nkeera, “Vavawo nhohukumulha rata.” \p \v 44 Nkaarukunuwelha opani alhe nkeerelha Nasimoni, “Nnoowona alha opani alha? Vaawilhe aka unupani winyu, khamwaakivanhe maashi o ukhucha mieto chaka, nansho alha opani alha ahokikhuchiha inyaa ni miithori aya nkayaapoholha ni ikharari chaya. \v 45 Khankipochenre rata ni ukibuusu, nansho alha ikatema yonkhaye ari vaa vamoka ni mii. \v 46 Khankivanhe makhura o wiihika mmuruni, nansho alha ahokootiha makhura o unukhelha mmietoni. \v 47 Kinouhimeriani wiira, uttuna woninhe aya uhaapanga ahiyereriye uwonya waya wonkhaye. Nansho nohiyereriya makani, yoyo nottuna vakani.” \v 48 Yesu nkeerelha opani alhe, “Nhohiyereriya uwonya winyu.” \p \v 49 Attu akina yaakhalhanche vayolhiani vawo, nkayoolhumacha ashineneru, “Phi ntu ani yolha, naahiyerera attu o uwonya ulha?” \p \v 50 Nansho Yesu nkeerelha opani alhe, “Nrima inyu uhowoopolhani, nrweeke wo mpuha.” \c 8 \s Manyopani anttukana Yesu \p \v 1 Athameke vavawo, Yesu ahorwaa nkwaha wo mmawani ni ittoko ahimiachaka Malhove Orera o Imwene ya Nlhuku. Akarumiya awe khumi ni elhi yaari anttukanaka. \v 2 Tho, akina yaari manyopani oomolhelhiye mashoka o unanara ni Yesu ni ulhamihiya mareta aya. Yayo phi anganya Amariamu eehaniya Magidalena, omolhelhiye mashoka saba, \v 3 Nayoana mahanu a Nakuuza attu aapanga ntheko upuwani u Naherode, Asusaana ni manyopani enchi akina aakumiha nhakhu waya unkavihera Yesu ni owiittucha awe. \s Nlhikaaniho no namwaalha imbeyu \r (Mat 13:1-9; Mako 4:1-9) \p \v 4 Milhoko cha attu nkachaarwa wa Yesu chikhumaka iwani imoka baada ye ikina. Vaari aya anachanre, Yesu nkaahimeria nna nlhikaaniho nna, \p \v 5 “Ahokhalha ntu mmoka aarweelhe uwaalhani imbeyu cho meelhe. Vaalha awe aari amichaka, nkachaakhalha chaamonre vaphironi, nkachaanyikalhachiya na attu, ni ashinuni o wiirimu nkayaalhiacha. \v 6 Chikina chaamorenlhe vamwalhani, vaamenlhe aya nkachaanyalha, ukhalhawaya ittaya khayaari ni maashi. \v 7 Imbeyu chikhwawe chaamorenlhe vaari ittaya yoombone, chahomelha ni utiyelhelhiya ni miiwa. \v 8 Chikina chaamorenlhe vachaayirani chinene, minyepu nkachonnuwa ni uyara meelhe, kila nchashi imbeyu imia imoka.” \p Yesu nkaamalhiha eeraka, “Ri ni maaru eeweke!” \s Ulhamulhiya malhikaaniho \r (Mat 13:10-17; Mako 4:10-12) \p \v 9 Owiittucha awe nkayankoha Yesu maana o yayo malhikaaniho ayo, \v 10 ni uyo nkaakhulha, “Irusho cho uchuwelha chittu cho Imwene ya Nlhuku nvahiye mwaattiva, nansho attu akina yayo anohalha uchuwelha wo malhikaaniho, vano anooweha nansho khanoona, anowiiwa nansho khanowa aachuwelha. \s Nlhikaaniho no ntu o waalha imbeyu \r (Mat 13:18-23; Mako 4:13-20) \p \v 11 “Maana o nlhikaaniho nno phi wiira, imbeyu phi nlhove na Nlhuku. \v 12 Imbeyu chaamonre vaphironi chinooniha attu aneewa, nansho Nakare noowa ni ukusha nttenga uyo mmamirimani mwaya wo waachiichiha wiira ahirumelhelhe ni woopolhiya. \v 13 Imbeyu chaamonre vamwalhani chinooniha attu aneewa nttenga ni upochera ateelhiyaka munrimani. Nansho khachinkhalha ni mithithaari nhina mwaya, anorumelhelha wo ikatema ikani, ni ulhikachiya wawaakaru anowulhuwa. \v 14 Imbeyu chaamonre vamiiwani chinokhalha phi attu onkhaye aneewa, nansho nipampa ni nikakata ninowaakelha ni waatiyelhelha wiira ahiyare. \v 15 Imbeyu chaamorenlhe vachaayirani chinooniha attu aneewa nttenga ni upochera wo nrima worera, ni ayo khuvilhelhaka mpaka vanoyara aya maphepu oombone. \s Ikhandiri ni ittutu \r (Mako 4:21-25) \p \v 16 “Attu khanoparihelha ikhandiri ni ukhuneelha ittutu ama weesha nkhwikwichiri. Nansho anothomia vachulhu ikiango, wiira attu yoone nthuko aya uyo amwalheelhiye. \p \v 17 “Ittu iriyoothe ivithiye inowa yaawiihiya voonene, ni ittu iriyoothe ikhuneelhiye inowa yaapatakulhiya ni uwiihiya voonene. \p \v 18 “Nhiittialhe, mmweheke rata chittu chineewa inyu chiyo, ukhalhawaya attu ari ni ittu anowunchereriya, nansho attu ahirina ittu, ata ikani anaanyihera aya wiira ahanaa iyo inookushiya.” \s Anumwanawe ni ashihima awe Yesu \r (Mat 12:46-50; Mako 3:31-35) \p \v 19 Vavawo anumwanawe Yesu vamoka ni ashihima awe nkayaawa, nansho ahoochelha umwaatameria wo nlhatu no uchara attu. \v 20 Ntu mmoka nkaamwirelha Yesu, “Anumwaninyu ni ashihima inyu arii vathe vawo anothanana uwoonani.” \p \v 21 Yesu nkeera, “Anumwanaka ni ashilhoko aka ari phi attu onkhaye aneewelhelha malhove a Nlhuku ni uvarechesha.” \s Yesu noomaalhiha iphioo munttiyani \r (Mat 8:23-27; Mako 4:35-41) \p \v 22 Nihuku nimoka Yesu ahowelha nkalhavani owiittucha awe nkayanttwara, nkeerelha, “Nngwee nilhapuwe nttiya nirwee ukhopelhelhe.” Paahi etu nkwaha nkawaachokholha. \v 23 Mphironi, Yesu ahowolhiya ikhove nkaarupa. Vahipinche, iphioo yo machiri nkayaawuka munttiyani, ikalhava nkayaachokholha uchara maashi, ni attu onkhaye yaari ntatakoni. \v 24 Owiittucha nkayanrwelha ummushani, yeeraka, “Owiittuchiha, Owiittuchiha! Niri ntatakoni!” \p Yesu nkonkwa ni umaalhiha iphioo ni iyo nkayaamaalha, nttiya nkanaakhalha shiriri. \v 25 Nkaakoha owiittucha, “Uri vayi nrima inyu?” \p Nansho yaari anoomiye uwanoni yoovachaka, yeerelhanaka ashineneru, “Phi ntu ani yolha? Nochachera iphioo ni mawimbi wiira chimaalhe, ni chiyo chinomwiiwelhelha!” \s Yesu nowoomolha mashoka o unanara \r (Mat 8:28-34; Mako 5:1-20) \p \v 26 Yesu ni owiittucha awe nkayaaphiya iwani yo Ugerasi, inowehana ni nttiya no Ugalilaya. \v 27 Vaakhuruwa awe umbwaani, nkankumaana ntu mmoka o mashoka o unanara. Wo iyaakha chinchi, yoyo ntu uyo aari eetaka wo uhiwara ikuwo hikhalhaka uwani, alhokelhaka umahiyeni. \v 28 Vaamwonne awe Yesu, nkaakhuwelha, eewulhushaka vamietoni vawe, ni ukhuwelhacha, “Yesu, Mwaana a Nlhuku Mulhupalhe Chinene! Unothanani uwannyaka? Kinoulhepelha wiira, uhikoomolhe!” \v 29 olhumacha chiicho ukhalhawaya Yesu ahoolhumacha nlhove no ulhehera uthama nshoka nno. Ni nenno nshoka nno naari nimmaraka ikatema chinchi, ata vaattukiya awe mittondoro wiira heetakache aari akwatulhachaka, attawihiyaka ni nshoka no unanara nno wiithuphini. \p \v 30 Yesu nkankoha, “Nchina ninyu apani?” \p Nkaakhulha, “Nchina naka ‘Nlhoko,’ ” ukhalhawaya mashoka enchi aari anankenlhe. \v 31 Mashoka nkayanlhepelha Yesu wiira, hilhehere wiira oomolhelhiye unaminepa unohalha aya utwarushiya. \p \v 32 Vavawo vakittu vawo vaari vahuwiyaka ikulhuwe, chilhiachaka umwakoni. Paahi mashoka nkayanlhepelha Yesu wiira aahiye akelhe nkulhuweni, ni uyo nkaahiyerera. \v 33 Mashoka nkayankhuma ntu ulhe ni ukhelha nkulhuweni. Mphingo wonkhaye wo ikulhuwe nkawaattawelha vathi uhito ni ukelha chititimiraka mmaashini. \p \v 34 Attu yaahuwacha ikulhuwe ayo nkayaattawacha, vonne aya ittu ikhumelhenlhe, ni urwaa uwanelhihani mwaha uyo mmawani ni mmamatani mwonkhaye. \v 35 Attu nkayaawa yoone chikhumelhenlhe. Vaaphilhe aya wa Yesu, nkayamphwanya ntu aakumihiye mashoka nakhanlhe vamietoni va Yesu, nawanre ikuwo ni irusho chinankhanlhe rata mmuruni, attu onkhaye nkayoovacha. \v 36 Alhe yonne, nkayaahimiachera akhunanaya chinre awe wo ulhamihiya mashoka wa ntu ulhe. \v 37 Attu o iwani yo Ugerasi ayo nkayoovacha chinene. Nkayanlhepelha Yesu wiira athame. Paahi etu nkaawelha ikalhava nkaathama. \v 38 Ntu aalhamihiye mashoka ulhe ahonlhepelha Yesu wiira, “Ni mii nkittukane.” \p Nansho Yesu nkankhotelha, amwiirelhaka, \v 39 “Nhokolhieke uwani mwahimieke chipangelhiye inyu ni Nlhuku.” \p Ntu uyo nkaavira mmawani ahimiachaka chinre awe wo upangelhiya ni Yesu. \s Abiti Yairo ni nthiyana mmoka anoolhamihiya \r (Mat 9:18-26; Mako 5:21-43) \p \v 40 Yesu vaahokolhelhe awe ukhopelhelhe nttiya, attu yahompochera, ukhalhawaya yaari ammwehereraka. \v 41 Paahi ntu eehaniya Yairo nkaawa, aari nholhelhi neemelhelha inupa yo unlhapelha Nlhuku. Nkeewulhusha makukhu ammekelhaka Yesu wiira arwee uwannyawe, \v 42 ukhalhawaya mwaamwanaya o vekhawe, mwamwalhi o malhipa o iyaakha khumi ni pilhi aari nnookhwani. \p Yesu vaari awe arwaaka, attu yaari anthothokelhaka uno ni uno. \v 43 Mmoka aya aari opani amoka aawereiya ireta yo ukhuma iphome, nchorochoro wo iyaakha khumi ni pilhi, amalhihaka nhakhu aya uvira mmireteni, nansho ahilhamaka. \v 44 Nkayanttwara Yesu utulhi, nkayaavara ikuwo awe, iphome nkayaamaalha vavawo vavawo. \v 45 Yesu nkaakoha, “Apani akivanre?” \p Kila ntu nkaakhota, ni Napeturo nkayeera, “Owiittuchiha, attu ahourukureriani uno ni uno!” \p \v 46 Nansho Yesu nkeera, “Hawo ntu kivanre, kihochuwelha ukhalhawaya machiri ahokikhuma.” \v 47 Opani alhe vonne aya wiira khanooria wiivitha, nkayeewiha uno athukhumelhaka ni wiiwulhusha vamietoni va Yesu. Nkayeehimiacha vaattuni vawo, ahimiachaka nlhatu waani wo uvara mwiinjiro ni chinre aya wo ulhama ikwerere aya. \v 48 Yesu nkeera, “Mwaamwanaka, nrima ao uhoolhamiha. Urweeke wo mpuha.” \p \v 49 Yesu voolhumacha awe chiicho, karumiya aya o weemelhelha inupa yo unlhapelha Nlhuku nkaawa, nkeerelha, “Mwamwalhi inyu hokhwa, nhaahuvihe tho Owiittuchiha ayo.” \p \v 50 Nansho Yesu nkeewa, nkeerelha Nayairo, “Nhoove, mpisheke nrima, noolhama.” \p \v 51 Vaaphilhe aya vanupani, nkaachiichiha ntu unkelhana mpaani ahikhalhe Napeturo ni Nayohana ni Nayakhobo ni manyanaangoro o mwalhi uyo. \v 52 Kila ntu vavawo aari onlhaka umunlhelha mwalhi uyo. Yesu nkeera, “Umaalhiye uhuunlhiye. Mwalhi ulha kanakhwa, howiraka urupa!” \p \v 53 Attu onkhaye nkayanthiacha, ukhalhawaya yaari achuwelhaka wiira hokhwa. \v 54 Nansho Yesu nkammara moono nkeera, “Mwalhi, wunkweke!” \v 55 Nrima awe nkawanhokolhelha, nkonkwa, Yesu nkaalhehera wiira avahiye yolhia. \v 56 Manyanaangoro awe yaari anashannge, nansho Yesu nkaalhehera wiira ahinhimerie ntu riyoothe mwaha ukhumelhenlhe. \c 9 \s Yesu nowaaruma owiittucha khumi ni elhi \r (Mat 10:5-15; Mako 6:7-13) \p \v 1 Yesu nkeehana owiittucha khumi ni elhi alhe, nkaavaha machiri ni ikuru yo woomolha mashoka o unanara ni waalhamiha areta. \v 2 Paahi nkaaruma yayo khumi ni elhi ayo avire ahimiachaka Imwene ya Nlhuku, ni waalhamiha areta onkhaye. \v 3 Nkeerelhacha, “Nhikushe ittu iriyoothe munkwahani, nhiwie ikopo mena nrupa mena mashurupu mena nchurukhu, ni mena mmoka inyu hikushe mwiinjiro wo nayelhi. \v 4 Inupa iriyoothe inohalha inyu upocheriya iyo, mwakhalheke vavawo mpaka vanohalha inyu uthama vawo. \v 5 Vahinopocheriya uhimiechesha winyu, mwathameke yeyo iwani iyo ni ukukutta ntukurukhu nnyaani wo waamuka.” \p \v 6 Owiittucha nkayaathamacha nkayaarwa mmawani, ahimiachaka Malhove Orera o Imwene ya Nlhuku ni waalhamiha attu awereiya. \s Nipampa ni Naherode \r (Mat 14:1-12; Mako 6:14-29) \p \v 7 Naherode Amwene o Ugalilaya veewilhe aya chittu chaapangiaa, nkayoova, ukhalhawaya attu akina yeera wiira Nayohana Obatiiza ahohihimmwa. \v 8 Attu akina eera wiira Naeliya ahoonia, akina yiiraka anamilhohi o khalhayi ahohihimmwa. \v 9 Naherode nkayeera, “Nayohana kihaahitha, nansho ulha ntu kinomwiiwaaka ulha phi mpani?” Nkayaathanana umwoona Yesu. \s Yesu nowaalhiha attu maelufu nthanu \r (Mat 14:13-21; Mako 6:30-44; Yoha 6:1-14) \p \v 10 Akarumiya yahokolhieke, nkayanhimeria Yesu kila ittu yaapannge aya. Nkaakushacha nkayaarwa iwani yo Ubethsaida. \v 11 Attu vanchuwenlhe aya, nkayanttwara. Nkaapochera, nkoolhumacha mwaha wo Malhove Orera o Imwene ya Nlhuku, ni waalhamiha mareta yaarina aya. \p \v 12 Nchuwa veelha aya, akarumiya khumi ni elhi nkayanrweelha ni unhimeria wiira, “Mwaahiyeke attu ayo ahokolhiacheke uwannyaya ni uvira yaaviaka yolhia mmawani ni mmamatani, yaavie yolhia ni mapuro o urupa, ukhalhawaya vari ihu va vauthakoni.” \p \v 13 Nansho Yesu nkeera, “Mwaavaheke yolhia mwaattiva.” \p Nkayaakhulha, “Ittu nirina ihu iri mikatte nthanu ni ihopa pilhi. Chani nirweeke nathumeke yolhia yo waavaha attu onkhaye alha?” \v 14 Attu yaari vavawo aari alhopwana maelufu nthanu. \p Yesu nkeerelha owiittucha awe, “Mwaakhalhiheke attu vathi milhoko cha attu makhumi nthanu kila nimoka.” \p \v 15 Owiittucha yamalheke waakhalhiha attu mmapuroni, \v 16 Yesu nkaakusha mikatte nthanu ni ihopa pilhi, nkaaweha wiirimu, nkalhapelhelha ibarakha, nkaamianihacha, nkaavaha owiittucha yaakawelhe attu. \v 17 Attu onkhaye nkayaalhia, nkayaawonacha, ni owiittucha nkayaarokottacha mahalhahalha aahanlhe, nkayaachariha ni ukusha makaya khumi ni melhi. \s Napeturo anonhimiechesha Yesu \r (Mat 16:13-19; Mako 8:27-29) \p \v 18 Nihuku nimoka Yesu aari alhapelhaka vekha awe, owiittucha nkayaawacha, nkaakohacha, “Ana attu aneera mii phi mpani?” \p \v 19 Nkayaakhulhacha yiiraka, “Akina aneera, Nayohana Obatiiza, akina aneera Naeliya, ni akina aneera inyuva mmoka a anamilhohi o khalhayi hihimmwe.” \p \v 20 Nkaakoha, “Ni inyu mwaatti chani, nneera mii phi mpani?” \p Napeturo nkayaakhulha, “Inyuva phi Kuristo Moopolhi thanlhiye ni Nlhuku.” \s Yesu nonhimiacha nookhwa awe \r (Mat 16:20-28; Mako 8:30-9:1) \p \v 21 Paahi Yesu nkaachiichiha wiira ahinhimiachere ntu riyoothe yoyo mwaha uyo. \v 22 Nkaahimeria tho, “Mwaana a Ntu nowa utwarushiya ni ukhotiya ni ashulhupalhe ni opochera ishaani olhupalhe ni owiittuchiha Malhehero. Noowa eeviya nansho nihuku no neraru nowa uhihimmwa.” \p \v 23 Nkeerelha attu onkhaye, “Ntu riyoothe nothanana ukittwara eeruneke mwanene, akusheke nsalaaba awe kila nihuku akittwareke, \v 24 Ukhalhawaya ntu riyoothe nothanana woopolha ukumi awe, noopoteriha, nansho ntu riyoothe noriha ukumi awe wo nlhatu waka nowa woopolha. \v 25 Ntu nohalha upattani wo upatta mpuha wonkhaye wo velhaponi va, nansho apoterihaka ukumi awe mwanene? Mena khiiwo! \v 26 Ntu oonaka ishoni wo nlhatu naka ni meettuchiho aka, Mwaana a Ntu ni uyo nowa umwoonelha ishoni vanohalha awe uwa wo nthimicho wa Athithi ni minepa chitakatifu. \v 27 Kinoohimeriani ikekhia wiira, ahawo akina vaa ahinowa aakhwa ahinaya woona Imwene ya Nlhuku.” \s Yesu noorukunuwa ikhove \r (Mat 17:1-8; Mako 9:2-8) \p \v 28 Yavireke ijuma imoka toka voolhumanche awe yayo malhove ayo, Yesu nkaakusha Napeturo ni Nayohana ni Nayakhobo nkayaarwaa umwaakoni ulhapelhani. \v 29 Vaari aya alhapelhachaka, ikhove awe nkayaarukunuwa, ni ikuwo chawe nkachaateelha chinene. \v 30 Nkoonia attu elhi amwaarerihanaka Yesu, ni ayo yaari ashinna Musa ni Naeliya, \v 31 aakhumelhenlhe wo nthimicho, nkaamwaarerihana mwaha wo umalhiha ntheko wa Nlhuku nnookhwani ukhumelhelha Uyerusalemu. \v 32 Napeturo ni akhunanaya yaari anarumpe, yeyo ikatema nkayonkwa ni woona nthimicho wa Yesu ni attu elhi emenlhe vamoka ni uyo. \v 33 Attu elhi ayo vaathama aya wa Yesu, Napeturo nkeera, “Owiittuchiha, ihorera hii ukhalha vaa! Ninootheka etu mahema mararu, nimoka nawinyu nikina na ashinna Musa ni nikina ni Naeliya.” We ikekhiaye khayaari achuwelhaka inoolhumacha aya. \p \v 34 Napeturo voolhumacha aya, nihute nkanaakhuruwa ni waakhuneelha, vaawa aya owiittucha alhe yaari yoovaka chinene. \v 35 Nlhove nkaneewiya ukhuma wiirimu neeraka, “Ulha phi Mwaamwanaka, kinonttuna aka, mmwiiwelhelheke yoyo!” \p \v 36 Nlhove vaamaanlhe aya, Yesu aari vekha awe. Owiittucha nkayaamaalha wo unhihimeria ntu riyoothe yoyo mwaha uyo. \s Yesu nowoomolha mashoka o unanara ammanre mwammirawo \r (Mat 17:14-18; Mako 9:14-27) \p \v 37 Waashelhe waya Yesu ni owiittucha araru ahokhuruwa umwaakoni, ni nlhoko mwinchi wa attu nkawankumaana Yesu. \v 38 Vavawo, ntu mmoka nkaakhuwelha, “Owiittuchiha! Kinoulhepelhani chonte mummwehe mwanaka, mwanaka o yekha awe! \v 39 Nshoka ninonkelhakelha, khummulhushaka venchi, khukumaka niphoru mmwano, khunhuvihachaka chinene wo uhinhiya! \v 40 Kahaalhepelha owiittucha inyu wiira oomolhe nshoka nno, nansho khayonrie.” \p \v 41 Yesu nkaakhulha, “Mwaatti iyari ihiri ni nrima, iwonnye va! Kinohalha ulhokelha ni uvilhelhani mpaka iyaakhani?” Nkeerelha athumwanawe mwaana ayo, “Mummwiiheke mwaamwaninyu uyo vaa.” \p \v 42 Mwaana vaawihiya awe, nshoka no unanara nkanammulhusha vathi ni unhelha ichilhichilhi. Yesu nkaachachera nshoka nno, mwaana nkaalhama, nkanhokolhosha wa athumwanawe. \v 43 Attu onkhaye nkayoomiya uwanoni woona ikuru chulhupalhe cha Nlhuku. \s Yesu nonhimiacha tho nookhwa awe. \r (Mat 17:22-23; Mako 9:30-32) \p Attu yaari ashangaka chittu chonkhaye chaapangiye ni Yesu, venre awe wo owiittucha awe, \v 44 “Mwiiwelhelheke alha kinohalha aka uhimeriani! Mwaana a Ntu nokelha uhelhiya mmathathani mwa attu.” \v 45 Nansho owiittucha khayaachuwenlhe yaahimia awe, ukhalhawaya yaari inavithiye uwannyaya. Nkayoova unkoha maana aya. \s Mpani ri mulhupalhe aya? \r (Mat 18:1-4; Mako 9:33-37) \p \v 46 Nkawaachokholha ukohaniya owiittucha ashineneru wiira phi mpani ri mulhupalhe aya. \v 47 Yesu nkaachuwelha choopuwelha aya munrimani, paahi etu nkankusha mwanhima, nkaamweemesha vaari aya, \v 48 nkeera, “Ntu riyoothe nompochera mwanhima thoko ulha wo nchina naka nokipochera mii, ni ntu nokipochera mii, naapochera akirumilhe. Ukhalhawaya ri mwankani waapwaha onkhaye munlhokoni mwinyu, yoyo phi mulhupalhe inyu.” \s Hinoovengani yoyo ri vamoka ni inyu \r (Mako 9:38-40) \p \v 49 Nayohana nkayoolhumacha, “Owiittuchiha, nahomwoona ntu oomolhaka mashoka wo nchina ninyu, nkananchiichiha, ukhalhawaya khari nyu ninonttukana ihu vamoka.” \p \v 50 Yesu nkeerelha, “Nhichiichihe, ukhalhawaya ntu riyoothe hinoovengani yoyo ri vamoka ni inyu.” \s Iwani ya Asamariya inonkhota Yesu \p \v 51 Ikatema vaatamenrie aya ukushiya Yesu wiirimu, nkoona mbaya arwee Uyerusalemu. \v 52 Nkaaruma akarumiya anholhelhe, arwee Usamariya akooroshe vakittu vanohalha awe uphiyelha. \v 53 Nansho anenchi o Usamariya ahokhota umpochera ukhalhawaya aari alhukamaka Uyerusalemu. \v 54 Paahi etu owiittucha Nayakhobo ni Nayohana vonne aya chiicho, nkayeera, “Thithi, chani niihaniheke mooro wo wiirimu naamalhihe yalha?” \p \v 55 Yesu nkaarukunuwa ni waachachera. \v 56 Paahi Yesu nkaathama mwanene vamoka ni owiittucha awe nkayaarwaa iwani ikina. \s Aphwanelhiye ukhalha owiittucha \r (Mat 8:19-22) \p \v 57 Vaari aya munkwahani, ntu mmoka nkaamwirelha Yesu, “Kinouttwarani uriwoothe unohalha inyu urwaa.” \p \v 58 Yesu nkaamwaakhulha, “Anancheto ahana milhiwi ni ashinuni o uchulhu urimu ahanaa iphuuru chaya nansho Mwaana a Ntu kharina nipuro no waathalhelha muru awe.” \p \v 59 Nkaamwirelha ntu nkhwawe, “Nkittware.” \p Nansho ntu ulhe nkeera, “Thithi, nkihiye thoko kirwee kaavithe athumwanaka.” \p \v 60 Yesu nkaakhulha, nkeerelha, “Mwaahiyeke attu akhwilhe yaavitheke attu aya khwilhe. Inyu nrweeke mwahimiacheke Imwene ya Nlhuku.” \p \v 61 Ntu nkina nkeera, “Thithi kinouttwarani, nansho nkihiye thoko kalhehe uwani.” \p \v 62 Yesu nkeera, “Ntu riyoothe nolhima uno awehaka utulhi, yoyo khanooria ittu nhina Imwene ya Nlhuku.” \c 10 \s Yesu nowaaruma akarumiya makhumi saba ni elhi \p \v 1 Yamalheke yayo, Athithi nkayaathanlha akina makhumi saba ni elhi, nkaaruma elhielhi arwee aholhelhe kila iwani ni kila vakittu vaathanana awe urwaa. \v 2 Nkeerelhacha, “Nlhaalha uri mwinchi, nansho anamitheko o ukhungura ari vakani. Nlhepelheke etu anene nlhaalha yaawihe anamitheko oowa ukhungurani cholhia chaya. \v 3 Nrweeke etu! Kinourumani mwaattiva thoko ikhondoro umiichini. \v 4 Nhikushe nchako wo nchurukhu mena nrupa mena iratu, nhinkohache ntu riyoothe mphironi. \v 5 Vanophiya inyu vawani, nchokholheke wo wiira, ‘Mpuha ukhalhe ni inyu,’ \v 6 Akhalhaka haawo ntu noopocherani mwommo, nhiyeke mpuha inyu vavawo, aahikhalheke, nhokolhosheke mpuha inyu. \v 7 Mwakhalheke vavawo, mwalhieke ni uwuria ittu iriyoothe nnohalha inyu uvahiya, ukhalhawaya namitheko hophwanelhiya malhivo. Nhikelhe mwaakukuriacha uno ni uno. \v 8 Mwaphiyaka vawani mpocheriyaka, nlhieke yolhia nterekhelhiye inyu iyo, \v 9 mwaalhamiheke areta ni waahimeria attu o wowo wiira, ‘Imwene ya Nlhuku ihaatameria.’ \v 10 Nansho mwaphiyaka vawani vahinopocheriya inyu, nthameke, ni vanovira inyu mmaphironi mwaya mweereke, \v 11 ‘Ata ntukurukhu no vawani winyu ninivanre nnyani nno, ninookukutta vano wooniha wiira nihouhiyerani mwaashinene! Nansho nchuwelheke wiira, Imwene ya Nlhuku ihaatameria.’ \v 12 Kinouhimeriani ikekhiaye wiira, Nihuku no uhukumulhiya attu nno, inowa ukhalha ittu yo waalhuwa chinene wo iwani yo Usodoma uvilhelha ntwarusho upwaha yeyo iwani iyo!” \s Uthapana iwani chihinorumelhelha \r (Mat 11:20-24) \p \v 13 “Nhothapana inyu iwani yo Ukorazini! Nhothapana iwani yo Ubethsaida! Ukhalhawaya cho ushangiha chipangiye uwaninyu chikaapangiye Utiro ni Usidoni, attu yammwara majuniya ni wuupuruwa vaatuurani wooniha wiira ahokhoroma uhiya uwonya waya! \v 14 Nansho nihuku no ihukumu nno, inowa ukhalha ittu yo waalhuwa wo iwani cho Utiro ni Usidoni wooria uvilhelha ntwarusho naya upwahani mwaattiva. \v 15 Ni inyu Nakapenaumu! Chani nnothanana wiiwelhiha mwaanene wiirimu? Nnoowa mwaawulhusheriya unaminepa!” \p \v 16 Yesu nkeerelha owiittucha awe, “Ntu riyoothe nowiiwelhelhani, hokiiwelhelha mii, ntu riyoothe nookhottani nokikhota mii, ni ntu nokikhota mii naakhota akirumme.” \s Uhokolhia makhumi saba ni elhi \p \v 17 Makhumi saba ni elhi aarumiye alhe nkayaahokolhia, yaari anateelhiye chinene yeeraka, “Thithi, ata mashoka ahoniiwa vaaromonlhe ihu nchina ninyu!” \p \v 18 Yesu nkaakhulha, “Kahomwoona Nakare awulhuwaka thoko uverunya ukhuma wiirimu. \v 19 Mwiiweke etu! Kihohuvahani ikuru, yo unyikalha inwaa ni makharang'andha ni ikuru yo unnyikalha mmalhaponi inyu ulhe, ihikhalhaka ittu cho uhilhoka. \v 20 Nansho nhiteelhiye ukhalhawaya nshoka nihowiiwani, nansho nteelhiyeke ukhalhawaya machina inyu aholhepiya wiirimu.” \s Yesu nooteelhiya nrima \r (Mat 11:25-27; 13:16-17) \p \v 21 Yeyo ikatema iyo, Yesu ahoteelhiya wo ikuru yo Iphumu ya Nlhuku nkeera, “Thithi, Athithi o wiirimu ni o velhaponi! Kinoushukuruni ukhalhawaya nhaavitha attu o irusho ulha mwaha ulha, nkamwaapatakulhelha akani. Aye, Thithi, phinre aya wo uchivelhani.” \p \v 22 Nkeera tho, “Athithi ahokivaha chittu chonkhaye. Khaawo nchuwenlhe Mwaana ahikhalhe Athithi ni khaawo aachuwenlhe Athithi ihikhalhe Mwaana ni attu athanlhiye ni Mwaana wiira aapatakulhelhe.” \p \v 23 Yesu nkaarukunuwelha owiittucha awe nkaahimeria wo nivitho, “Nhoreeriya mwaatti ukhalhawaya miitho inyu ahoona chi chittu chinoona inyu chi! \v 24 Kinouhimeriani wiira, anamilhohi a Nlhuku ni mamwene enchi yahothanana alha anoona inyu alha, ahoone ni wiiwa, nansho khayoonne, ahottuna wiiwa thoko mwaattiva nansho khayeewilhe.” \s Nlhikaaniho no Nsamariya orera nrima \p \v 25 Owiittuchiha Malhehero rata nkayaawa ni unkoha Yesu wo unlhikacha. “Owittuchiha, kipangekeni kipatte ukumi wo uhimalha?” \p \v 26 Yesu nkaakhulha, “Malhehero alhepiye chani? Nnoshomani?” \p \v 27 Yoyo ntu uyo nkaakhulha, “Munttuneke Nlhuku inyu wo nrima inyu wonkhaye ni nnepa inyu wonkhaye ni machiri inyu onkhaye ni irusho chinyu chonkhaye ni waattuna amwaatamana inyu thoko chineettuna inyu mwaanene.” \p \v 28 Yesu nkeerelha, “Nhaakhulha rata. Mpangeke etu ni ukhalha thoko chiicho.” \p \v 29 Nansho ochuwelha Malhehero rata ayo nkayaathanana wiichooniha wiira aari ntu o nrima woombone, paahi ahonkoha Yesu, “Amwaatamana aka phi apani?” \p \v 30 Yesu nkaakhulha, “Ntu mmoka aari alhukamaka Uyeriko akhumaka Uyerusalemu. Nkaavariya ni attu o uvara makhuche, nkayanrulha ikuwo, nkayanthurulha nhakhu awe nkayaamwata chinene, nkaahiya nakomweelhe. \v 31 Opochera ishaani amoka nkayaavira vavawo, nansho vaamwonne aya khayanlhohilhe, nkayaavira uchereshere. \v 32 Chiichammo, Nlawi mmoka nkaaphiya vavawo, nkaamwona nkaavira uchereshere. \v 33 Nansho Nsamariya mmoka eeta munkwahani ahophiya vavawo, vaamwonne awe ahomwonelha ikiriri. \v 34 Nkaamwaatameria, nkanhapiha makhwata, nkanhika makhura ni idivai ni unttukelha. Amalheke nkammwelhiha vachulhu iphuta awe, nkanrweha inupa ya alheto ammwerehe. \v 35 Washeeke, nkaakumiha nchurukhu wo malhivo o mahuku melhi ummaha mwanene inupa ni umwiirelha, ‘Mummwereheke ntu ulha, ni ittu inohalha wunchereria kinoowa kaalhiva vanohalha aka uhokolhia.’ ” \v 36 Paahi Yesu nkaakoha, “Wo irusho chinyu inyuva, wo yayo attu araru ayo, phi mpani aari namwaatamana e ikekhiaye a ntu aatakachiye ni attu o uvara makhuche ulhe?” \p \v 37 Ochuwelha Malhehero rata alhe nkayaakhulha, “Aari ntu amwonenlhe ikiriri ulhe.” \p Yesu nkeera, “Ni inyu etu nrweeke, mwapangeke thoko chiicho.” \s Yesu uwani u Namatha ni Amariamu \p \v 38 Yesu ni owiittucha awe vaari aya munkwahani, yahophiya iwani yaapocherie awe uwani wa opani amoka eehaniya Namatha. \v 39 Yayo yaari ni arokoraya eehaniya Amariamu, aakhanlhe vathi vamietoni va Athithi ni wiiwelhelha meettuchiho aya. \v 40 Namatha nkayaathunalha woona wiira aapanga vekha aya ntheko wo waaterekhelha alheto, nkayaarwaa ni wiira, “Thithi, woonaka khannoona wiira arokoraka ayo ahokihiyera ntheko vekha aka? Mweerelheke aweeke aakikaviha!” \p \v 41 Athithi nkayaakhulha, “Namatha, Namatha! Nnothemwani. \v 42 Ittu imoka tu phi renre. Amariamu ahothanlha ittu yoombone ihinooria uthurulhiya ni ntu riyoothe.” \c 11 \s Yesu nowiittuchiha ulhepelha \r (Mat 6:9-13; 7:7-11) \p \v 1 Nihuku nimoka Yesu aari alhapelhaka vo vekha awe. Amalhiheke, owiittucha awe mmoka nkaamwirelha, “Thithi, nniittuchiheke ni hii ulhepelha, thoko chinre aya Nayohana wo weettuchiha owiittucha aya.” \p \v 2 Yesu nkeerelha, “Vanolhapelha inyu mwiireke, \q ‘Athithi nri wiirimu, \q Nchina ninyu nithimichiye, \q imwene inyu iwe. \q \v 3 Nnivaheke yolhia ihu kila nihuku. \q \v 4 Nnihiyerereke uwonya wihu, \q thoko nineera ihu wo waahiyerera anittekenlhe. \q Nnoopolhe muulhikachiyani.’ ” \p \v 5 Yesu nkeerelhacha tho owiittucha awe, “Ikhalhe wiira mmoka inyu norwaa wa ampwana awe uhiyu variyari ni uhimia wiira, ‘Mpwana, nkaashimihe mikatte miraru, \v 6 alheto ahokiphwanya ampwana aka ari munkwahani, ni mii akirina ittu yo waavaha!’ \v 7 Ni ayo anari mpaani nkayaakhulha, ‘Nthame uwo nhikihuvihe mii! Kihottia nlhako, mii ni achishaana aka nihokelha mpaani urupani. Paahi akinonkwa kiwe kouvahani ittu iriyoothe.’ \v 8 Inohalha wiiria chani etu? Kinouhimeriani ikekhia wiira khanoonkwa uwaavahani nkatte wo nlhatu no umpwana waarina aya, mena, nansho wo nlhatu no waanyakulha ni uthepa uvekelha, phi chiichammo chinohalha aya wunkwa ni waavaha ittu inovekelha aya. \p \v 9 “Paahi etu, Nvekelheke nnoovahiya, mwaavieke nnoopatta, nhodisheke vankhorani nnoohulhelhiya. \v 10 Ukhalhawaya ntu riyoothe novekelha noovahiya, ni ntu naavia noopatta, ni ntu nohodisha vankhorani noohulhelhiya. \v 11 Chani mwaana vanovekelha awe ihopa wa anaangoro awe, novahiya inwaa kuhiwe ihopa? \v 12 Ama novahiya nikharang'andha vanovekelha awe nnyoche? \v 13 Inakhalhaka nri attu o unanara mirima nansho nhochuwelha chittu choombone cho waavaha achishaana inyu. Chani etu, athumwaninyu o wiirimu khanouvahani chittu choombone wo upwaha, anowaavaha Iphumu ya Nlhuku attu anaavekelha!” \s Yesu ni Belzebuli \r (Mat 12:22-30; Mako 3:20-27) \p \v 14 Nihuku nimoka Yesu aari omolhaka nshoka no unanara nantunke ntu huulhumache. Paahi etu vankhumme aya, ntu ulhe ahooria wulhumacha tho, mpaka nlhoko wa attu nkawoomiya uwanoni. \v 15 Nansho attu akina nkayeera, “Noomolha mashoka wo ikuru yo Belzebuli, nholhelhi o mashoka o unanara, phi nommaha ikuru yo woomolha.” \p \v 16 Attu akina yaari athananaka unria Yesu, paahi nkayamwiirelha wiira apange cho ushangiha cho wiirimu oonihe wiira Nlhuku ri vamoka ni uyo. \v 17 Nansho Yesu ahochuwelha choopuwelha aya, nkeera, “Imwene iriyoothe imianelhe yaatakanaka ineeneru yeyo khinolhokelha chinene, chiicho iwani imianelhe yaatakanaka ineneru inowulhuwa. \v 18 Paahi yakhalhaka etu imwene yo Nakare iheemianiha yaatakanaka ineeneru, inohalha ulhokelha chani? Mwaatti nneera wiira eti kinoomolha mashoka wo uvahiya ikuru ni Belzebuli. \v 19 Yakhalhaka kinoomolha mashoka wo ikuru yo Belzebuli, owiittucha inyu etu anoomolha wo ikuru ya apani? Wo yoyo nlhatu uyo etu ashaana inyu mwaashinene phi nowa uhukumulhani mwaatti. \v 20 Nansho yakhalhaka kinoomolha mashoka wo ikuru ya Nlhuku, nchuwelheke wiira Imwene ya Nlhuku ihomalha uphiya uwaninyu. \p \v 21 “Ntu o machiri vanolhitelhelha awe inupa awe ni ikerero, inupa ni nhakhu awe chinoolhama. \v 22 Nansho awaaka ntu o machiri chinene o mpwaha ni umwaata ni ummulhusha, yoyo nookusha ikerero chaakhulhuvelha awe chiyo ni umwaakha nhakhu. \p \v 23 “Ntu riyoothe hiri vamoka ni mii, yoyo nookivinga, hinokhungura vamoka ni mii yoyo phi noomwarusha. \s Uhokolhia nshoka no unanara \r (Mat 12:43-45) \p \v 24 “Nshoka no unanara vanoomolhiya aya mwiiruttuni mwa ntu, nivovira neetakachaka uhiri maashi naaviaka nipuro no wiittuwa. Naahooneke, vavawo phi neera aya, ‘Kinoohokolhia unupani waka.’ \v 25 Paahi noohokolhia ni uphwanya inupa mwaari inakwechiye ni urerihiya. \v 26 Paahi tho, phi norwaa aya ni waakusha mashoka makina saba o uhilhoka umphwaha uyo, ni uwa uukhalhani vamoka ni uyo. Vanomalha aya, ntu uyo nokhalha muuhuvani chinene upwaha khalhayi.” \s Mpuha we ikekhiaye \p \v 27 Yesu voolhumacha awe, opani amoka nkayeera, “Ahopuha athiyana uyanreni ni uwaamwiihani!” \p \v 28 Nansho Yesu nkaakhulha, “Nansho areeriye chinene, phi ayo aneewa nlhove na Nlhuku ni uvarechesha!” \s Uvekelhiya cho ushangiha \r (Mat 12:38-42) \p \v 29 Nlhoko wa attu voonchereria aya, Yesu nkeera tho, “Ilha iyari ilha iri yo uhilhoka ilha! Inovekelha woona cho ushangiha, nansho khinoonihiya yo ushangiha iriyoothe ihikhalhe i Nayona. \v 30 Chiichammo etu Nayona chenre aya wo waashangiha attu o Uninavi, phi chiichammo Mwaana a Ntu chinohalha awe waashangiha attu o ilha iyari ilha. \v 31 Nihuku no uhukumulhiya attu nno, Ahano o Usheeba anowa weemelha ni waahukumulha attu e ilha iyari ilha, ukhalhawaya ahovira toka utayi awe eewelhelha irusho chi Naselemani, ni mii kinohimia wiira vaa haawo Yesu, ntu mulhupalhe naapwaha Naselemani. \v 32 Nihuku no uhukumulhiya attu, attu o Uninavi anowa weemelha waahukumulha attu o ilha iyari ilha wiira ahowonya. Ukhalhawaya attu o Uninavi ahokhoroma veewilhe aya meettuchiho a Nayona, nansho vaa hawo mulhupalhe naapwaha Nayona! \s Nthuko wo iruttu \r (Mat 5:15; 6:22-23) \p \v 33 “Khaawo ntu noparihelha ikhandiri awe ni ukhuneelha ittutu, nansho nothomia vachulhu ikiango wiira yaamwalhelhe attu anokelha mpaani. \v 34 Miitho inyu phi nthuko wo iruttu. Miitho inyu akhalhaka makumi, iruttu yonkhaye inokhalha voonene, nansho miitho awereiyaka iruttu yonkhaye inokhalha yo unanara, inokhalha mwiipiphini. \v 35 Mwiiraniheke etu, nthuko uri nhina mwinyu uhikhalhe ipiphi. \v 36 Paahi etu, iruttu inyu yonkhaye yakhalhaka voonene, wo uhikhalha mwiipiphini, iruttu inokhalha voonene thoko vanomwalhelhiya aya ni nthuko.” \s Yesu nowaakuphulhacha Amafarisayo ni owiittuchiha Malhehero \r (Mat 23:1-36; Mako 12:38-40) \p \v 37 Yesu amalhihekeru wulhumacha, Afarisayo amoka ahomwiirelha arwee alhie yolhia uwannyawe. Nkaarwa ulhiani yolhia, nkaakhalha ulhia. \v 38 Afarisayo ayo nkayaashanga woona wiira Yesu aari alhiaka wo uhinyawa mathatha rata. \v 39 Paahi Athithi nkayeera, “Mwaatti Amafarisayo va, nnohapiha ikahi ni iphache wo vatheru, nansho nhina ncharaka chittu cho nanrokotolhe chihinlhoka. \v 40 Nhophupuwalha inyu ayi! Nlhuku phi kooronshe vathe ni nhina chiicho. \v 41 Nansho mwaavaheke attu ahirina chittu chiri nhina, ni chikina chonkhaye chiyo chinookhalha chorera uwaninyu. \p \v 42 “Nhothapana inyu Mwaamafarisayo va! Ukhalhawaya nnaahukumulha ni waalhiviha attu isadaka yo nifungu no khumi ata yo mathaakhuru o uhelhiya mmathapani, nchicha ni mathaakhuru makina, nansho nhilhohaka mwaha wo uvarechesha ikekhiaye ni uttuna wa Nlhuku. Yayo yaaphwanelhiye wooniya wiira nhovarechesha rata nhilhiyalhaka makina ayo. \p \v 43 “Nhothapana inyu Mwaamafarisayo va! Mwaatti nnottuna ukhalha miholho mapuro o nthimicho wi inupa yo unlhapelha Nlhuku ni ukohachiya wo nthimicho vanopangiya maronda. \v 44 Nhothapana inyu! Mwaatti nri thoko mahiye o uhichuwania, attu aneeta aya vachulhu waya ahichuwelhaka.” \p \v 45 Owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa amoka nkayaamwiirelha, “Owiittuchiha, venre inyu chiicho, nhoniruwana!” \p \v 46 Yesu nkaakhulha, “Nhothapana ni inyu Owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa va! Nnaaria attu misigo cho ulhemelha, nansho mwaanene nhookolhaka nikokho nhaakavihaka ukusha chechiyo misigo chiyo. \v 47 Nhothapana inyu! Ukhalhawaya nnoovaka mahiye a anamilhohi a Nlhuku eevakachiye ni manyaapwiinyu. \v 48 Paahi etu nnohimiechesha ni uvarechesha mitheko cho manyaapwiiya inyu, ukhalhawaya yayo phi evilhe anamilhohi ni inyu vano nnoovaka mahiye aya. \v 49 Wo nenno nlhove nno etu, irusho cha Nlhuku chineera, ‘Kinowaarweehelha anamilhohi ni akarumiya, anokoweeva akina ni waatwarushacha akina.’ \v 50 Paahi etu attu o ilha iyari ilha anowa utwarushachiya wo weeva anamilhohi a Nlhuku onkhaye toka voopiye aya ilhapo, \v 51 toka wiiviya wa Nahabilu mpaka wiiviya u Nazakariya, yeeviye variyari madhubahu ni Inupa Itakatifu. Eiyo, kinouhimeriani wiira, attu a ilha iyari ilha anowa utwarushiya wo mitheko chaya! \p \v 52 “Nhothapana inyu owiittuchiha Malhehero! Ukhalhawaya nhokusha mittukulho cho nlhako wo inupa yo irusho, mwaanene nhikelhaka, mwaachiichihaka attu anlhikacha ukelha wowo!” \p \v 53 Vaathama awe, Amafarisayo alhe ni owiittuchiha Malhehero nkayaachokholha unchopeyacha chinene wo unkohakoha chookohiya chinchi, \v 54 alhikachaka unria wiira ammare wo malhove awe. \c 12 \s Waamukiya attu aneepanga unchuwelha Nlhuku \r (Mat 10:26-27) \p \v 1 Attu maelufu menchi vaathukhumana aya vamoka, anyikalhanachaka ashineneru, Yesu nkeerelhacha owiittucha awe thoko, “Mwiichinanelheke ni ihengedure ya Amafarisayo, yaani unafiki waya. \v 2 Kila ittu ivithiye inowa uhumbukulhiya ni kila ittu ivithiye inowa yaapatakulhiya. \v 3 Paahi etu, kila ittu yuulhumachilhe inyu mwiipiphini, inowa yeewania voonene, ni ittu yaapilhe inyu nlhako unatteiye, inowa yaahimiachiya vanchaarani. \s Mpani nooviya \r (Mat 10:28-31) \p \v 4 “Kinouhimeriani, manyampwana aka, nhoove attu aneeva iruttu nansho ahooriaka ittu ikina iriyoothe. \v 5 Kinowoonihani vano etu, mpani o umwoova. Mmwooveke Nlhuku, nooria wiiva, amalhaka wiiva, hanaa ikuru yo unrihelha ntu umooroni Ujehannamu. Nkirumelhelheke mii, yoyo phi vekha awe o wooviya! \p \v 6 “Chani, athooche athanu khanthumihiya wo isenti pilhi? Nansho Nlhuku khanonlhiyalha ata mmoka. \v 7 Wo ikekhiaye, ata ikharari chinyu cho mmuruni chihaalhakelhiya chonkhaye. Nhoove etu, mwaatti nri o ukhulhuvelhiya chinene waapwaha athooche enchi va! \s Unrumelhelha ni unruna Yesu \r (Mat 10:32-33; 12:32; 10:19-20) \p \v 8 “Kinouhimeriani ikekhiaye wiira, kila ntu norumelhelha vaattuni wiira phi awaka, Mwaana a Ntu ni uyo noowa aarumelhelha wo minepa cha Nlhuku wiira phi awawe. \v 9 Nansho attu onkhaye anokikhotta vaattuni, Mwaana a Ntu nowa ni uyo nowa unkhota wo minepa cha Nlhuku. \p \v 10 “Ntu riyoothe noolhumacha nlhove no unvinga Mwaana a Ntu nowa uhiyereriya, nansho attu anohalha wulhumacha malhove o nlhava Iphumu ya Nlhuku, khanowa aahiyereriya. \p \v 11 “Vanohalha aya uweemeshani mu inupa yo unlhapelha Nlhuku ama wa aholhelhi ama wo attu o ikuru yo utawara, nhikelhiye nipampa wiira nnohalha wulhumachani wiira mwaakhulhe. \v 12 Iphumu ya Nlhuku nowa owiittuchihani yeyo ikatema iyo nlhove naani no wulhumacha.” \s Nlhikaaniho na ntu o nhakhu o uphupuwalha \p \v 13 Ntu mmoka o nhakhu mwaattuni mmo nkaamwirelha Yesu, “Owiittuchiha, mmwiirelheke nhima aka wiira nikawane nhakhu nihiyeriye ihu na athumwanihu.” \p \v 14 Yesu nkaamwaakhulha, “Mpwana, mpani kivanhe mii ntheko wo uhukumulhani ama ukawaniha nhakhu inyu mwaatti elhi va?” \v 15 Nkaathepa waahimeria attu onkhaye eeraka, “Mwiichinanelheke ni iphiro chonkhaye cho nlhulha, ukhalhawaya ukumi wa ntu khumpangiaa ni chittu chirinawe ama wo nhakhu urinawe.” \p \v 16 Paahi Yesu nkaahimeria nlhikaaniho nna, “Ahaawo ntu mmoka o nhakhu wo imata yaaruweria awe chinene. \v 17 Nkaakhalha oopuwelhaka mwaneneru, ‘Akirina nikhupi no uthokoreria cholhia chaka. Kiireke chani etu?’ \v 18 Nkeecheerelha, ‘Kinoophomolha ichikuti chaka ni utheka nikhupi nulhupalhe chinene, ninohalha aka uthokoreria cholhia ni chittu chaka chonkhaye. \v 19 Vavawo phi nohalha aka wiira, Nhoreeriya! Nhanaa vano akhiba yo chittu chonkhaye chaathemwelha inyu iyaakha chinchi chinene. Mwiittuweke etu vano, nlhieke, mmwurieke ni ulhia mpuha ene!’ \v 20 Nansho Nlhuku nkaamwirelha, ‘Nhophupuwalha inyu! Ulha uhiyu wo lhelho ulha, ukumi inyu phi noweiya aya, ni nhakhu wonkhaye nshungilhe inyu unohalha ukhalha wa apani?’ ” \p \v 21 Yesu nkaamalhiha eeraka, “Phiri aya chiicho wa ntu neecheshera nhakhu awe mwanene, uhikhalhaka nhakhu unomphwanelha Nlhuku.” \s Munrumelhelheke Nlhuku \r (Mat 6:25-34) \p \v 22 Yesu nkeerelha owiittucha awe, “Mwaatti kinouhimeriani wiira, nhikelhiye nipampa no mwaha wo yolhia wiira nlhame ama ikuwo cho uwara mwiiruttuni mwinyu. \v 23 Ukumi phi renre upwaha yolhia ni iruttu upwaha ikuwo. \v 24 Mwooneke anakhuku, khanaalha imbeyu ama ukhungura vanlhaalhani, kharina ichikuti mena nikhupi, Nlhuku phi naalhiha! Ni inyu mwaatti nri o ukhulhuvelhiya waapwaha ashinuni! \v 25 Mpani munlhokoni mwinyu wo ukhalha ni nipampa, nowooria wuncherera ukumi awe vakani? \v 26 Paahi etu, yakhalhaka wiira khannooria ata vakani upanga ittu thoko yeyo, nipampa ne ishiyani etu? \v 27 Mwooneke ituva chineera aya wookonda, khachirina ntheko mena khachinotiva. Nansho kinouhimeriani wiira ata Amwene Naselemani anene ayo, ni mpuha waya wonkhaye khayaawanre ikuwo yo nthimicho thoko imoka aya ituva chi. \v 28 Yakhalhaka etu Nlhuku phi nokondiha chiicho mathaakhuru o mmatani ari lhelho ahaawo, meelho ahorihiya vamooroni, chani khanoria uwarihani mwaatti wo upwaha? Mwaatti chani woonaka mirima chinyu chiri chikani! \p \v 29 “Paahi etu nhikelhiye nipampa, nhuvihiyaka ni chittu cho ulhia ni uwuria. \v 30 Ukhalhawaya chechiyo chittu chonkhaye chiyo chinohuvelhiya velhaponi va ni attu ahinchuwenlhe Nlhuku. Athumwaninyu o wiirimu ahochuwelha chittu chonkhaye nnothanana inyu chiyo. \v 31 Nansho mwaatti nchenjeukelheke thoko Imwene ya Nlhuku, ni inyu nnoowa mwaavahiya ni wuncherereriya.” \s Nhakhu wiirimu \r (Mat 6:19-21) \p \v 32 “Nhoove, inyu mwaatti nri nlhoko mwankani wa owiittucha aka, Athumwaninyu o wiirimu ahochivelhiya uuvahani mwaatti Imwene. \v 33 Nthumiheke nhakhu inyu ni waavaha nchurukhu uyo amashikini. Nkoorosheke mirupa chihinthaalha, ni wiishungera nhakhu wiirimu uhinowukuwa aya. Wowo, attu o wiiya khaneeiya mena nrenje khunolhia. \v 34 Vanohalha ukhalha nhakhu inyu, nrima inyu unohalha ukhalha vavawo. \s Akarumiya o ukhulhuvelhiya \p \v 35 “Nhiittialhe, nkhaalheke rata, ni ikhandiri chinyu chikhalheke tayari, \v 36 thoko anamitheko anaaweherera anene ntheko ahokolhie ukhuma u arusini, awe aahulhelha vanohalha aya wiihana vankhorani. \v 37 Ahoreeriya yayo anamitheko ayo, anohalha uphwanyiya ni anene ntheko ashelhelhihaka! Kinouhimeriani wo ikekhiaye wiira, anowa urulha nikoti naya, ni waakhalhiha wiira aaterekhelhache. \v 38 Areeriye chani yayo anamitheko ayo anohalha uphwanyiya ashelhelhihaka inakhalhaka uhiyu veriyari ama mapikoosha! \v 39 Nchuwelheke wiira, anene inupa akaachuwenlhe ikatema o wiiya vanowa aya, khaarupa, anshelhelhiha alhitelhelhaka inupa aya ihiphomolhiye. \v 40 Ni inyu mwaatti chiicho, nhittialhe, ukhalhawaya Mwaana a Ntu nowaa ikatema ihinaanyihera inyu.” \s Akarumiya o ukhulhuvelhiya ni o uhikhulhuvelhiya \r (Mat 24:45-51) \p \v 41 Napeturo nkayeera, “Thithi, nna nlhikaaniho nna nawihu vekha ama ni attu akina chiicho?” \p \v 42 Athithi nkayaakhulha, “Paahi etu, phi karumiya ani nokhulhuvelhiya o irusho? Phi yoyo novahiya ipilhi, weemelhelha ni waalhiha anamitheko nanawe waayakaru. \v 43 Horeeriya yoyo karumiya uyo vanophwanyiya awe ni anene ntheko apangaka chiicho vanohokolhia aya uwani! \v 44 Ikekhiaye nowa ummaha ntheko mulhupalhe wo weemelhelha nhakhu aya wonkhaye. \v 45 Nansho, karumiya uyo echiirelhaka munrimani mwaneneru wiira anene ntheko khanohokolhia chitema, nkaachokholha waatakacha anamitheko akhunanawe, ashilhopwana ni ashithiyana alhiaka ni uhapalhiya, \v 46 anene ntheko phi nohokolhia aya chitema nihuku nihinaanyihera awe ni ikatema ihichuwenlhe awe. Anene ntheko anowa untwarusha ni unkakhelha wa attu ahinonrumelhelha Nlhuku. \p \v 47 “Karumiya nochuwelha mathananelho a anene ntheko, nansho hiicheshaka rata, nowaatiya chinene. \v 48 Nansho karumiya nopanga wo uhichuwelha nowa utwarushiya vakani. Vahiye chinchi nowa ukohiya chinchi, vahiye chinchi chinene nowa ukohiya chinchi chinene. \s Yesu nowamwalhaaniha attu \r (Mat 10:34-36) \p \v 49 “Kiwilhe uparihelha mooro velhaponi, ukaari unapharenlhee! \v 50 Kihanaa ubatiizo wo utwarushiya ukiphwanenlhe, kinthemwa chani wiira utimire! \v 51 Nnaanyihera kiwanne mpuha velhaponi va? Mena, akiwanne mpuha, kiwanne umwalhaana. \v 52 Uchokholha vano nna, iwani ya attu athanu inomwalhaana, attu araru wa attu elhi ni elhi wa araru. \v 53 Manyanaangoro ashilhopwana avenganaka ni achishaana aya ashilhopwana, ni ashaana ashilhopwana aavengaka ashithumwanaya, manyanaangoro athiyana aavengaka ashaana aya ashithiyana, ni ashaana ashithiyana aavengaka manyanaangoro, ahokohi aavengaka ashihokohi aya.” \s Uchuwelha ikatema \r (Mat 16:2-3) \p \v 54 Yesu nkaahimeria tho attu, “Vanoona inyu nihute nikhumaka uneelha nchuwa, mwaatti nneera, ipulha inoorupa lhelho, ni iyo khurupaka. \v 55 Vanoona inyu iphioo iwukaka uchawa, nneera, ntukutta ninoopaha lhelho, khuupahakani. \v 56 Mwa anafiki inyu! Nhochuwelha uweha vathi ni wiirimu ni uhukumulha ittu yaani inohalha ukhumelhelha, nnoochelha chani etu uchuwelha maana o ikatema chi? \s Mmwiiwananeke mmalhaponi inyu \r (Mat 5:25-26) \p \v 57 “Chani woonaka khannooria wiihukumulha ittu yorera yo upanga? \v 58 Ukhalhawaya ntu munttekenlhe inyu orwehakani umilhatuni, iri mbaya umwiiwanana nnari mphironi nhinaphiya, huurweeheni wa aholhelhi anohukumulha milhatu, ni inyu nkamwaattukiya wa attu anaatuka attu, nhelhiyaka njeerani. \v 59 Ikekhiaye khannowa mwaakhuma wowo mpaka nhomalha ulhiva isenti yo umalhihera nlhatu winyu.” \c 13 \s Nhiyeke uwonya \p \v 1 Yeyo ikatema iyo, nkayaawa attu akina ni umwiirelha Yesu mwaha wa attu o Ugalilaya yeevakachiye ni Napilato ni iphome aya nkayaathakanihiya ni isadaka yaakumihiya wa Nlhuku. \v 2 Yesu nkaakhulha, “Chani nnaanyihera wiira yayo attu ayo aari o uwonya waapwaha Agalilaya akina, wo wowo uttwaruwa uwo? \v 3 Mena! Ni mii kinouhimeriani wiira, mwaahikhoromeke ni uhiya uwonya winyu, nnookhwacha onkhaye thoko chinre aya. \v 4 Ama attu khumi ni nane yaawulhuwelhiye ishanja Usiloamu ulhe nkayaakhwa, yaari attu o uwonya waapwaha attu yaakhalha Uyerusalemu? \v 5 Mena! Kinouhimeriani wiira, mwaahikhoromeke ni uhiya uwonya winyu, ni inyu nnookhwa chiicho.” \s Nlhikaaniho no ntiini wo uhimma \p \v 6 Paahi Yesu nkaahimeria nna nlhikaaniho nna, “Ahaawo ntu mmoka aalhilhe mwiri wo ntini umatani waanlhe awe izabibu. Nkaawa uuwehani kila iyaakha oone wiira uhemma athomolhe, nansho wo uhiphwanya ittu. \v 7 Nkaamwiirelha ntu aashunga imata uyo, ‘Nkoonani! Iyaakha taaru chonkhaye chi kihowa va wo uhiphwanya ittu ata mena. Vano etu nkakheke mwiri uyo! Weeshiyani uthepa ulhia ittaya wo uhikhalha maana?’ \v 8 Nansho ntu aalhita imata uyo nkaakhulha, ‘Nkahiyani pwiiya, ukhalhe iyaakha imoka ilha, kinookhureria ni uhelha ichaayira. \v 9 Mwaahiino wemmaka aye, waahimmeke, vavawo etu mmweeke mwaakakha.’ ” \s Yesu nonlhamiha nthiyana Nihuku no Wiittuwa \p \v 10 Nihuku no Wiittuwa nimoka Yesu aari eettuchihaka wi inupa yo unlhapelha Nlhuku. \v 11 Vavawo ahokhalha nthiyana mmoka awereiya mashoka o unanara iyaakha choomalhaka khumi ni nane, iruttu aya yaari inaremanre ahookokwaka. \v 12 Yesu vonne awe, nkaamwiihana ni umwiirelha, “Amma, nholhamihiya ikwerere inyu.” \v 13 Nkamweeshera moono awe, ni yeyo ikatema, iruttu awe nkayookwaa tho, nkayanthimicha Nlhuku. \p \v 14 Nansho olhupalhe emelhelha inupa yo unlhapelha Nlhuku nkayaarushiya chinene woona wiira Yesu honlhamiha ntu Nihuku no Wiittuwa. Paahi etu, nkeerelha attu, “Arii mahuku sita o upanga ntheko, mmweeke yayo mahuku ayo mmwe mwaalhamihiya, nansho kuhiwe Nihuku no Wiittuwa!” \p \v 15 Athithi nkayaakhulha, “Mwa anafiki inyu! Mpani mmoka inyu hinonthaphulha mwannama awe ama iphuta awe nhiilhini wiira awurihe maashi Nihuku no Wiittuwa? \v 16 Vano etu vaa hawo Mwaana a Aburahimu aremarihiye ni Nakare iyaakha khumi ni nane. Chani khireenre wiira ahulhelhiye Nihuku no Wiittuwa?” \v 17 Nlhove naakhunlhe awe, nkanaahelha ishoni amalhaponi awe, nansho attu akina onkhaye yaari anateelhiye wo woona chittu cho nthimicho chaapangelhe. \s Nlhikaaniho no imbeyu yo iharadali \r (Mat 13:31-32; Mako 4:30-32) \p \v 18 Yesu nkaakoha, “Imwene ya Nlhuku inolhikaana ni? Kilhikaaniheke ni ishiyani? \v 19 Inolhikaana thoko choo. Ntu aawelhe imbeyu ikaani chinene yo iharadali nkaalha umatani wawe. Nnyepu nkawonnuwa ukhalha mwiri mulhupalhe, ashinuni o uchulhu wiirimu nkayaathekacha iphuuru chaya mmarittani mwaya mmo.” \s Nlhikaaniho no ihengedure \r (Mat 13:33) \p \v 20 Yesu nkaakoha tho, “Kilhikaanihekeni ni Imwene ya Nlhuku? \v 21 Thoko, opani amoka aawelhe ihengedure nkoothuwaniha iphepa madebe melhi ni ntikha nkayaarurummwa.” \s Nlhako wo yevayeva \r (Mat 7:13-14, 21-23) \p \v 22 Yesu nkaarwa miholho nkwaha awe wo Uyerusalemu aviraka mmawani ni nttokoni mwonkhaye, eettuchihaka attu. \v 23 Ntu mmoka nkankoha eeraka, “Thithi, chani attu vakani phi nohalha ulhama?” \p Yesu nkaakhulha, \v 24 “Mwiikayeke uvira nlhako wo uyevayeva, ukhalhawaya attu enchi anoolhikacha uvira nansho ahooriaka. \v 25 Anoowa mahuku anene inupa vanohalha aya uttia nkhora, ni inyu mwaatti mweemelhaka vathe mwiihanaka mwiiraka, ‘Pwiiya, nnihulhelhe.’ Nansho yayo anowa uwaakhulhani, ‘Akuuchuwenlheni mwaattiva!’ \v 26 Ni inyu nnoowa mwaakhulha, ‘Hii phi alhe naalhia ni uwuria vamoka ni inyu, nkamweenittuchiha uwanihu!’ \v 27 Ayo anowa wiira vavawo tho, ‘Kinre wiira akuuchuwenlheni mwaatti. Nthamache va, inyu mwaatti o uwonya va!’ \v 28 Phi nohalha aya ukhalha nunlhiho ni ukhura miino, vanohalha inyu woona Aburahimu ni Naisaka ni Nayakhobo ni anamilhohi onkhaye nhina Imwene ya Nlhuku, nansho mwaatti nkamwaakhotiya! \v 29 Attu anoowa ukhuma unosha nchuwa ni akina uneelha nchuwa, uchulhu ni uchawa ni ukhalha ukaraamuni Imwene ya Nlhuku. \v 30 Eiyo, wo ikekhiaye ahanlhe utulhi anowa ukhalha o uholhelha, ni ayo aholhenlhe vano ayo anowa ukhalha o umalhihera.” \s Uttuna wa Yesu iwani yo Uyerusalemu \r (Mat 23:37-39) \p \v 31 Yeyo ikatema iyo, Amafarisayo akina nkayaawa wa Yesu ni umwiirelha, “Nthame vaa nrwee vakittu vakina, ukhalhawaya Naherode anothanana uwiivani.” \p \v 32 Yesu nkaamwaakhulha eeraka, “Nrweeke mwaahimerieke anancheto ayo, ‘Kinoomolha mashoka o unanara ni waalhamiha areta lhelho ni meelho, nihuku no neraru kinomalhiha ntheko aka.’ \v 33 Inakhalhaka chiicho, lhelho, meelho ni nroto kiri munkwahani mwaka, khavanlhoka namilhohi wiiviya uriwoothe ihikhalhe Uyerusalemu. \p \v 34 “Uyerusalemu, Uyerusalemu! Nneeva anamilhohi, nnaata malhuku akarumiya arumiye ni Nlhuku! Vachani kilhikanche aka waathothokaniha achishaana inyu, thoko nankutu chineera awe wo wooramelha achishaana awe mmapuphani mwawe, nansho khamwaattunne. \v 35 Haya etu, iwani inyu inoophomolhiya. Kinouhimeriani wiira, khannokoona mpaka vanohalha inyu wiira, ‘Atotopelhiye uyo nowa wo nchina na Athithi uyo.’ ” \c 14 \s Yesu nonlhamiha nreta \p \v 1 Nihuku no Wiittuwa nimoka, Yesu ahorwaa ulhia yolhia uwani wa Afarisayo aholhelhi, ni attu aari vavawo yaari ammwehawehaka. \v 2 Ntu mmoka eepilhe mieto ni miono nkaawa wa Yesu, \v 3 Yesu nkaakoha owiittuchiha malhehero ni Amafarisayo, “Chani, Malhehero ihu anonivaha ikuru yo upanga cho urera unlhamiha nreta Nihuku no Wiittuwa ama uhipanga?” \p \v 4 Nansho khayaakhunlhe nlhove. Yesu nkankusha ntu uyo, nkanlhamiha, ni unhiya ahokolhie uwani. \v 5 Paahi nkeerelha attu ayo, “Mpani munlhokoni mwinyu mwaamwanawe ama iphuta awe yatumbuchiraka munlhikitini, hinorwaa ni unkumiha inakhalhaka niri Nihuku no Wiittuwa?” \v 6 Attu ayo khayoonrie umwaakhulha ittu. \s Nrima woombone ni wiitimarikha \p \v 7 Yesu nkoona attu akina alhalheiye cheera aya wo uthanlha ihiche choombone, nkeerelha nna nlhikaaniho nna, \v 8 “Ntu olhalhiakani u arusini, nhikhalhe mapuro o nthimicho, hiwe nlheto nothimichiya uupwahani inyuva. \v 9 Vavawo ntu olhalhelheni mwaattiva onkhaye, nowa uwiirelhani, ‘Nthameke mwaaviriheke alha.’ Phi vavawo vanowa inyu wuulhihiya muru vaattuni ni urwaa uukhalhani utulhi. \v 10 Nansho, mwalhalheiyaka nrweeke, mwaphiyaka mwakhalheke utulhi, anenchi inyu ayo owihanekeni, eereke, ‘Mpwana uweeke waakhalha uholho unouno.’ Vavawo nnowa mwaapatta nthimicho vaattuni va alheto onkhaye vawo. \v 11 Ukhalhawaya ntu riyoothe neewelhiha, nookurushiya, ni ntu neekurusha noowelhihiya.” \p \v 12 Paahi Yesu nkeerelha anenchi awe ayo, “Mwaaterekhelhaka attu yolhia, uthana ama uhiyu, nhaalhalhie ashilhoko inyu ama manyampwana inyu ama attu o nhakhu, ukhalhawaya ni ayo anowa uulhalhiani, nkayolhivani. \v 13 Vanoterekha inyu yolhia ya ikaramu, mweehanacheke ashikini, attu o uremara, attu o makutulha ni attu ohoona, \v 14 vavawo nnooreeriya, ukhalhawaya yayo kharina ittu yo ulhivani. Nlhuku phi nohalha uulhivani nihuku na attu orera nrima vanowa aya uhihimushiya nnookhwani.” \s Nlhikaaniho no ikaramu yulhupalhe \r (Mat 22:1-10) \p \v 15 Ntu mmoka aari nakhanlhe vavawo veewilhe awe, nkaamwirelha Yesu, “Ahoreeriya yayo attu anohalha ukhalha ukaraamuni alhiaka wi Imwene ya Nlhuku ayo!” \p \v 16 Yesu nkaakhulha, “Ntu mmoka ahoterekha ikaramu yulhupalhe yeehanne awe attu enchi. \v 17 Vaayilhe aya, nkaamwiirelha karumiya awe arwee ehanache alheto, ‘Mmweeke vano mwaatti, ikaramu ihaaya!’ \v 18 Nansho onkhaye khayaawilhe, kila mmoka ahimiaka nlhatu ni urwaa unthekoni wawe, o upacha alhepelhaka eeraka, ‘Nkakihiyeni kirwee kawehe imata kithumme aka, nkihiye etu kirwee wowo.’ \v 19 Nkhwawe uyo aholhepelha ni wiira, ‘Kihothuma ing'ope khumi cho ulhima elhi elhi ni vaa kiri munkwahani ulhikachani, nkakihiyeni kirwee wowo.’ \v 20 Nkina nkeera, ‘Kithenlhe naanano, paahi etu akinowa.’” \v 21 “Karumiya nkaahokolhia ni waahimeria anrumme. Anene ntheko nkayaarushiya chinene nkaamwirelha karumiya uyo, ‘Waakuvieke urweeke mmaphironi ni mmawani, mweehaneke amashikini ni attu oremara ni attu ohoona ni attu oheeta.’ \v 22 Karumiya nkaahokolhia nkeera, ‘Thithi, malhehero inyu ahopangia, nansho attu khari enchi khanachara.’ \v 23 Anene nkayamwiirelha karumiya tho, ‘Urweeke etu vano mmaphironi ni nchereshere mmo, waakhupeke attu awaacheke awe aachariha inupa. \v 24 Kinouhimeriani wiira, khaawo ata ntu mmoka kinlhalhelhe aka nohalha ulhawiha yolhia iterekhiye ukaraamuni waka va!’ ” \s Iphiro yo ukhalha owiittucha \r (Mat 10:37-38) \p \v 25 Vavawo milhoko minchi cha attu chaari chinttwaraka Yesu, nkaarukunuwa ni weerelha, \v 26 “Ntu riyoothe nowa uwannyaka, ahikittuneke mii ni waavenga athumwanawe ama anumwanawe ni ahanu awe ni achishaana awe ni ashihima awe ni ashirokorawe ata ni ukumi awe mwanene, khanooria ukhalha owiittucha aka. \v 27 Ntu hinokusha nsalaaba awe ni ukittwara khanooria ukhalha owiittucha aka. \p \v 28 “Ntu mmoka inyu athananaka utheka ishanja, nochokholha ukhalha thoko vathi aalhakelhe nhakhu unthananiya, oone wiira nowooria yoyo ntheko uyo. \v 29 Aahikhalhaneke, khanooria upanga ata ntheko wo utheka nsingi, ni attu onkhaye anowa unthiaa, \v 30 yiiraka, ‘Yolha ntu ulha ahochokholha rata, nansho hoochelha umalhiha!’ \p \v 31 “Ama mwene ani nothanana waatakana ikhoto ni mwene nkina hinokhalha nipuro ni wuupuwelha thoko. Noopuwelha wiira, chani manyaasikari elufu khumi arina awe anowooria waatakana ikhoto ni amwene akina? \v 32 Oonaka wiira khanooria, phi naaruma awe attu o urweeha nttenga wo mpuha wo wiiwanana ni yoyo mwene uyo ahinakumaana. \v 33 Chiichammo etu, khaawo ata mmoka inyu nokhalha owiittucha aka aahihiyereke kila ittu rina awe. \s Maakha othuwa \r (Mat 5:13; Mako 9:50) \p \v 34 “Maakha ari o uchiva, nansho athuwaka, anohalha uchivihani? \v 35 Khanlhoka tho nttayani mena ukhalha ichaayira, anokhalha o rihiya. Ri ni maaru eeweke!” \c 15 \s Ikhondoro yoopotera \p \v 1 Nihuku nimoka attu o ulhiviha ikhodi ni attu o uwonya enchi yahowa umwiiwelhelhani Yesu, \v 2 Amafarisayo ni owiittuchiha Malhehero nkayaachokholha utukutuwacha, “Mmwooneke yolha ntu ulha! Naapochera attu o uwonya ni waalhiana yolhia!” \v 3 Paahi Yesu nkaahimeria nna nlhikaanihero nna, \p \v 4 “Ntu ri ni ikhondoro imia imoka, oonaka imoka ihopotera, neera chani? Noohiya chikina makhumi tisa ni tisa chiyo wiithuphini, ni urwaa uuthothani imoka ipotenre iyo mpaka oone. \v 5 Oonakaru, khuchishaka vanikhathani \v 6 ni uhokolhia attapelhelhaka. Khweehanaka manyampwana awe ni amwatamana eeraka, ‘Nittapelhelheke etu mwaatti, ikhondoro yaapotenre ihoonia!’ \v 7 Chiicho kinouhimeriani wiira, phi nohalha aya uttapelhelhiya wiirimu ntu mmoka o uwonya vanokhoroma awe ni uhiya uwonya, waapwaha akina makhumi tisa ni tisa ahinovarechesha ikekhia. \s Nikhobilhi nipotenre \p \v 8 “Ama nnoona chani, opani amoka ari ni makhobilhi khumi, naapoteraka nimoka anohalha wiira chani? Anooparihelha ikhandiri ni ukwecha inupa aaviaka rata mpaka oone. \v 9 Vanoona aya, phi neehana aya manyampwana aya ni amwaatamana vamoka, eeraka, ‘Mwaatti, nkanngwe nittapelhelhe nikhobilhi naakipotenre nihoonia!’ \v 10 Chiichammo etu, kinouhimeriani wiira, minepa cha Nlhuku phi neera aya wo uttapelhelha ntu mmoka o uwonya vanokhoroma awe.” \s Mwaana aapotenre \p \v 11 Yesu nkaathepa waahimeria eeraka, “Ahaawo ntu aari ni ashaana elhi. \v 12 Mwankani uyo nkeerelha athumwane, ‘Athumwanaka, nkivahe nhakhu unkiphwanelha.’ Nkaakawelhachiya elhi ayo. \v 13 Avireke mahuku vakani, nkaathumiha nhakhu awe ni urwaa nkwaha wo utayi ni ihera chonkhaye chaarina awe. Wowo nkaakhalha ni ulhia chonkhaye pufia. \v 14 Vaamalhinhe awe kila ittu, nkawaakhumelhelha ikuruna, nkaachokholha uthemwathemwa. \v 15 Nkaarwa upangani ntheko wa ntu mmoka nnenchi o yeyo ilhapo iyo, anrweehilhe umatani wawe alhihe ikulhuwe. \v 16 Nkaathanana ata ukhura makova aalhiya ni ikulhuwe, ukhalhawaya khaawo ntu anlhoha. \v 17 Voopuwenlhe awe, nkeera, ‘Wa athumwanaka, anamitheko enchi anoolhia ni urupalha, ni mii uno kikhwaaka ithalha! \v 18 Kinoohokolhia etu uwani wa athumwanaka keerelhe, Athumwanaka, kihowonya irimu ni uwaninyu. \v 19 Akinophwanelhiya wiihaniya mwaamwaninyu, nkipangeke thoko mmoka a anamitheko inyu.’ \v 20 Paahi etu nkaachokholha nkwaha wo uhokolhia uwani.” \p “Nari utayi, athumwanawe nkaamwona, nrima nkawaakelha ikiriri, nkayaattimakacha, nkayampochera ni unkumbatira mwaamwanaya. \v 21 Mwaamwanaya nkeera, ‘Athumwanaka, kihowonya wa Nlhuku wiirimu ni uwaninyu. Akiphwanelhiyaka tho wiihaniya mwaamwaninyu.’ \v 22 Nansho athumwanawe nkeehana akarumiya aya, eeraka, ‘Mwaakuvieke, nkawaani! Mmwiiheke ikuwo choombone chiyo, mmwe mwammwariha. Mummwariheke ni pete nnikokhoni ni iratu mmietoni mwawe. \v 23 Mwamalhaka nrweeke mwanhitheke mwang'ope o uneneva uyo, nittapelhelhe! \v 24 Ukhalhawaya mwaamwanaka ulha ahokhwa nansho vano ri nkumi, ahopotera, nansho vano hoonia.’ Nkayaachokholha uttapelhelha.” \p \v 25 “Yeyo ikatema iyo, mwaana mulhupalhe uyo aari umatani. Vaahokolhia aya, aatameriaka vawani, nkayeewa ikoma choopiyaka attu eenaka. \v 26 Paahi etu nkaamwiihana karumiya mmoka ni unkoha, ‘Ana urini?’ \v 27 Karumiya nkaakhulha eeraka, ‘Nhima inyu hohokolhia uwani, ni athumwaninyu ahonhithelha mwang'ope o uneneva ulhe, ukhalhawaya ahompatta nari nkumi.’ \v 28 Mmirawo mulhupalhe uyo nkaathunalha chinene nkaakhota ukelha mpaani, athumwane nkayaawa ni umpepecha wiira akelhe mpaani. \v 29 Nansho uyo nkaakhulha, ‘Nkoonani thithi, iyaakha chonkhaye chi kinovara ntheko uukavihani thoko ipotta, mena akinawonya malheheriyo inyu. Nkivanheni? Khannakivaha ata mwaapuri wiira kiipuhihe ni manyampwana aka! \v 30 Nansho ulha mwamwaninyu ulha, holhia pufia nhakhu wonkhaye ni ashithiyana o ulhavalhava, ni vano vahokolhelhe awe, nhonhithelha mwang'ope o uneneva! \p \v 31 “Athumwanawe nkayaakhulha, ‘Mwaamwanaka, uri ulhokelhaka ni mii, ni kila ittu iri yawawo. \v 32 Nansho ninttapelhelha ukhalhawaya nhima inyu ahokhwa, nansho vano ri nkumi, ahopotera nansho vano hoonia.’” \c 16 \s Akarani o woothacha \p \v 1 Yesu nkeerelha owiittucha awe, “Ahaawo ntu o nhakhu aari ni akarani o ipilhi yo weemelhelha nhakhu awe. Nkaahimeriya wiira akarani ayo aari alhiaka pufia nhakhu awe uyo. \v 2 Paahi nkeehana ni weerelha, ‘Urini anaa, malhove kineewa aka alha? Nkaalhakelheke etu nhakhu aka, ukhalhawaya khanrina tho ipilhi yo ukhalha akarani aka.’ \v 3 Akarani nkayeechiirelha aneneru, ‘Anene ntheko alha ankelha ukithurulha ipilhi aka. Kiireke chani vano etu? Akooriaka ulhima, koonaka ishoni unlhepelha ntu. \v 4 Aye, kihochuwelha cho wiira! Vanohalha aka uhiihiya ipilhi aka munthekoni vawo, kinowa kaapatta manyampwana o kipochera mii mmanupani mwaya.’ \p \v 5 “Paahi nkeehana attu onkhaye aashimihiye nchurukhu ni anene ntheko. Nkaakoha o upacha, ‘Ana mwaashimme nchurukhu nchani?’ \v 6 Nkaakhulha, ‘Mapipa imia o makhura o uto, maalhakelhiyo ayo alha vaa.’ Akarani nkayeera, ‘Nkhalheke nlhepeke wiira yaari makhumi nthanu.’ \v 7 Nkankoha nkina, ‘Haya ni inyu mwaashimme nchani?’ Nkaakhulha, ‘Kaashimme mirupa imia imoka cho ngaano. Maalhakelhiyo ayo phi alha vaa.’ Nkeerelhiya ni uyo, ‘Nlhepeke wiira yaari mirupa makhumi nane.’ \p \v 8 “Paahi etu, anene ntheko ayo nkayaapuhiha yayo akarani o ipilhi o uhilhoka ayo wo irusho chaarina aya. Ukhalhawaya attu o velhaponi ari o upenya waapwaha attu o nthuko.” \p \v 9 Yesu nkoolhumacha tho, “Ni mii kinowiirelhani wiira, mpangeke umpwana ni nhakhu wo mwiilhaponi, vanohalha aya umalha vawo, mmwe mwaapocheriya mu nihema no mahuku o uhimalha.” Vavawo nkeerelha, “Mwaatti nneepanga orera nrima mwaattuni, nansho Nlhuku achuwelhaka mirima chinyu. Ukhalhawaya ittu inoonia uteelha waattuni, Nlhuku noona wiira phiri yo uhilhoka. \v 10 Ntu riyoothe nokhulhuvelhiya wo makani nowa ukhulhuvelhiya wo chittu chuulhupalhe, ntu hinokhulhuvelhiya wo makani, khanowa aakhulhuvelhiya wo chittu chulhupalhe. \v 11 Mwaahirumelhelhiyeke wo chittu cho mwiilhaponi, nnohalha ukhulhuvelhiya chani etu wo nhakhu we ikekhiaye? \v 12 Vavawo mwaahiphwanelheke munhakhuni mwa ntu nkina, mpani etu nohalha uuvahani ittu?” \p \v 13 “Khaawo namitheko nooria waatumikelha ashinene ntheko elhi, apangaka chiicho, nowa unvenga mmoka ni unttuna akina ama nookhulhuvelhiya wa ntu mmoka ni uhikhulhuvelhiya wa ntu nkina. Khannoria ukaviha ntheko wa Nlhuku ni nhakhu vamoka.” \s Malhikaaniho makina a Yesu \r (Mat 11:12-13; 5:31-32; Mako 10:11-12) \p \v 14 Amafarisayo veewilhe aya chaahimiya ni Yesu, nkaayaathunalhacha wo nlhatu no uttuna nchurukhu chinene. \v 15 Yesu nkeerelhacha, “Mwaatti phi inyu nneepanga attu o nrima woombone mwaattuni, nansho Nlhuku achuwelhaka uwonya winyu. Ukhalhawaya chittu chinoonia wiira phi chorera mwaattuni chechiyo phi cho uhilhoka wa Nlhuku. \p \v 16 “Malhehero a ashinna Musa ni malhove alhepiye ni anamilhohi chaari chihimiyaka mpaka ikatema i Nayohana Obatiiza, ukhuma vavawo, Malhove Orera o Imwene ya Nlhuku phi nohimiachiya, ni kila ntu akelhaka wo machiri. \v 17 Nansho vari vowaalhuwa irimu ni ilhapo uvira, upwaha inakhalhaka nlhove nimoka nilhepiye no Malhehero ufutiya. \p \v 18 “Ntu riyoothe naavaha mahanu awe italaka ni waathelha athiyana akina, holhavalhava, ni ntu naathelha opani ayo, ni uyo holhuva. \s Ntu o nhakhu ni Nalazaro \p \v 19 “Ahaawo ntu mmoka o nhakhu aawara ikuwo cho nchurukhu mwinchi cho thereria ni ukhalha mumpuhani mahuku onkhaye. \v 20 Nkaakhalha tho ntu nshikini eehaniya Lazaro, aachanre makhwata iruttu yonkhaye, aawiihiya kila nihuku vankhorani va ntu o nhakhu ulhe, \v 21 amirelhaka ishenye cholhia chaamoramora vamezani va ntu o nhakhu ulhe. Ni ashipwa aari awaaka alhathaka makhwata awe. \p \v 22 “Nshikini ulhe, nkaakhwa, nkaakushiya ni minepa wiirimu ukhalhihiyani vamoka ni Aburahimu. Ntu o nhakhu ni uyo nkaakhwa, nkaavithiya. \v 23 Unaminepa nkaakhalha muuttwaruwani chinene, nkaapathusha miitho nkoona Aburahimu anakhanlhe utayi vamoka ni Nalazaro. \v 24 Paahi etu nkayeehana, ‘Apwiiya Aburahimu! Nkoonelhe ikiriri, mwaarume Nalazaro inakhalhaka apaphe vachulhu nikokho naya mmaashini, awe aatipiha nlhimi naka nna, ukhalhawaya mooro uri mu ukipahani chinene!’ \p \v 25 “Nansho Aburahimu nkayaakhulha, ‘Muupuwelheke anaka, wiira vaari inyu akumi valhe mwaari mpuhaka chinene, Nalazaro ahuvaka. Nansho vano uno ari mumpuhani, ni inyu nhuvaka. \v 26 Inakhalhaka chiicho, variyari ihu hii ni inyu mwaatti, vari nlhikiti nulhupalhe, khavanooria ntu uwa uno ni attu o uno uwa wowo.’ \v 27 Ntu aari o nhakhu ulhe nkeera, ‘Kinolhepelha etu pwiiya wiira, mwaarume Nalazaro ayo arwee uwannyaka wa athumwanaka, \v 28 ukhalhawaya ahohalha ashihima aka athanu, arwee aamukache, ni ayo ahiwe aaphiyelha nna nipuro no ntwarusho nna.’ \p \v 29 “Aburahimu nkayeera, ‘Ashihima inyu ahana malhove alhepiye a ashinna Musa ni anamilhohi akina o waamuka, eewelhelheke yayo.’ \v 30 Ntu o nhakhu ulhe nkaakhulha, ‘Yeyo vekha aya khinthosha, pwiiya Aburahimu! Nansho ntu akaahihimmwe ni urwaa wowo, vavawo anokhoroma ahiyaka uwonya waya.’ \v 31 Nansho Aburahimu nkayeera, ‘Yaahiiweke malhove a ashinna Musa ni anamilhohi, khanowa aarumelhelha attu ariyoothe anakhalhaka ahihimmwe nnookhwani.’ ” \c 17 \s Uwonya \r (Mat 18:6-7, 21-22; Mako 9:42) \p \v 1 Yesu nkaahimiachera owiittucha awe wiira, “Chittu chinaahelha attu mu uwonyani lazima chikhumelhelhe, nansho hothapana ntu naawonyiha attu akina! \v 2 Ikaari mbaya yoyo ntu uyo akaattukelhelhiye nshilho nshikoni ni urihelhiya ubaharini kuliko ummwonyiha mmoka aya alha ashinkani alha. \v 3 Paahi etu mwiichinanelheke! \p “Nhima inyu awonyaka, munchachereke, akhoromaka munlhevelhelheke. \v 4 Ottekelhakani imara saba wo nihuku nimoka, ni kila ikatema awaaka ni wiira, ‘kihokhoroma,’ munlhevelhelheke.” \s Ukhalha ni nrima \p \v 5 Akarumiya nkayeerelha Athithi, “Nnuncherereke nrima.” \p \v 6 Athithi nkayaakhulha, “Mwakaari ni nrima wo upisha inakhalhaka mwankani thoko imbeyu yo iharadali, mwaneerelha ulha mwiri wo nkhuyu ulha, ‘Mwiikhulhe mwaanene mweephateelhe ubaharini!’ ni uyo waanowiiwani. \s Ntheko wa akarumiya \p \v 7 “Niire wiira mmoka inyu hanaa karumiya nonlhimelha ama noshunga ikhondoro chawe. Chani vanohokolhia awe umatani, noomwiirelha, waakuvieke, ukhalheke, ulhieke yolhia? \v 8 Mena! Nomwiirelha, ‘Ukiterekhelhe yolhia mii thoko, mwiichesheke rata ni ukitumikelha mii vanolhia aka ni uwuria vawo, wamalhaka uterekheke yawao.’ \v 9 Chani aterekhaka nonttuna yoyo karumiya uyo wo ntheko ulheheriye awe? \v 10 Ni inyu mwaatti chiicho, mwapangaka ntheko ulheheriye inyu, mwiireke, ‘Hii niri akarumiya o uhikhulhuvelhiya, nihopanga tu thoko chilheeheriye ihu.’ ” \s Yesu nowaalhamiha attu khumi \p \v 11 Yesu vaarwaa awe Uyerusalemu, ahovira mmwiinanoni mwo Usamariya ni Ugalilaya. \v 12 Vaaphiya awe iwani imoka, nkaakumaana attu khumi o makutulha eemenlhe utayi \v 13 akhuwelhachaka, “Yesu! Thithi! Nnoonelhe ikiriri!” \p \v 14 Yesu vonne awe nkeera, “Nrweeke mweechooniheke wa opochera ishaani.” \p Vaari aya mphironi arwaachaka, nkayaalhamacha. \v 15 Mmoka vonne awe wiira holhama, nkaahokolhia, anthimichaka Nlhuku wo nlhove nulhupalhe. \v 16 Nkeewulhusha vathi oopuruwaka vamietoni va Yesu ni unshukuru. Yoyo ntu uyo aari Nsamariya. \v 17 Yesu nkeera, “Yaari attu khumi alhamihiye, akina tisa ayo ari vayi etu? \v 18 Chani woonaka ulha nlheto ulha vekha awe phi wilhe unthimichani Nlhuku?” \v 19 Paahi Yesu nkaamwirelha ntu uyo, “Munkweke nrweeke, nrima inyu uhoolhamihani.” \s Uwa Imwene \r (Mat 24:23-28, 37-41) \p \v 20 Amafarisayo akina nkayankoha Yesu Imwene ya Nlhuku inohalha uwa iyaakhani. Aakhunlhe eeraka, “Imwene ya Nlhuku khinowa thoko chinaanyihera inyu. \v 21 Khaawo ntu nohalha wiira, ‘Alha va!’ Ama wiira, ‘Irii valhe!’, ukhalhawaya Imwene ya Nlhuku iri nhina mwinyu.” \p \v 22 Paahi nkaahimeria owiittucha awe, “Ikatema inoowa vanohalha inyu wunlhelha woona ikatema yo Mwaana a Ntu, nansho nhoonaka. \v 23 Ahawo anohalha uwa uwiirelhani, ‘Nkoonani, rii valhe!’ Ama ‘Nkoonani rii vaa!’ Nansho mwaatti nhirwee ummwehani. \v 24 Ukhalhawaya thoko chineera aya wo uverunya uno ni uno wiirimu, phi chiichammo Mwaana a Ntu chinohalha awe wiira nenno nihuku nno. \v 25 nansho ahinaya yayo mahuku ayo, hophwanelhiya uhuva chinene ni ukhotiya ni attu o ilha iyari ilha. \v 26 Thoko chaari aya ikatema ya Anuhu, phi nohalha aya ukhalha nihuku no Mwaana a Ntu. \v 27 Attu yaari alhiaka ni uwuria, athelhaka ni uthelhiya, mpaka nihuku Anuhu vaawelha aya isafina. Igarika nkayaawa nkayeevakacha attu onkhaye. \v 28 Inottuna ukhalha thoko mahuku a Nalutu. Attu yaari alhiaka awuriaka, athumihaka ni uthuma aalhaka imbeyu ni utheka manupa. \v 29 Nihuku Nalutu vaathama aya Usodoma, malhuku o mooro nkaarupa thoko ipulha ukhuma wiirimu ni weevakacha attu onkhaye. \v 30 Phi nohalha aya ukhalha nihuku Mwaana a Ntu vanohalha awe upatakulhiya.” \p \v 31 “Nenno nihuku nno, ntu riyoothe nohalha uphwanyiya vanchaarani hikhuruwe vathi uwa ukusha nhakhu awe, chiicho ntu riyoothe nohalha uphwanyiya utimani hihokolhie uwani. \v 32 Moopuwelheke ahanu a Nalutu! \v 33 Ntu nothanana woopolha ukumi awe noopoteriha, ntu nokumiha ukumi awe nowa woopolha. \v 34 Yoyo uhiyu uyo, Kinouhimeriani wiira, attu elhi anowa urupa vamoka, mmoka nowa ukushiya, nkina ahiiyaka utulhi. \v 35 Manyopani elhi anowa ushilha meelhe vamoka, amoka anowa ukushiya akina ahiiyaka utulhi. \v 36 Attu elhi anowa ulhima mmatani vamoka, amoka anowa ukushiya akina ahiiyaka.” \p \v 37 Owiittucha nkayankoha Yesu, “Thithi, vayi wowo?” \p Yesu nkaakhulha, “Vakittu variwoothe vari ntembo, phi vakittu vanothukumanacha marepo.” \c 18 \s Nlhikaaniho ni anankhwelhi ni Ohukumulha \p \v 1 Paahi, Yesu nkaahimiachera nlhikaaniho no weettuchiha wiira ikatema yonkhaye anthananiya akhalhe anlhapelhaka Nlhuku wo uhocha ntu. \v 2 Nkeera, “Iwani i naneshe ahaawo Ohukumulha mmoka ahanthimicha Nlhuku mena waalhoha attu. \v 3 Ni wowo akhalhaka anankhwelhi aawa kila ikatema uwaalhepelhani aakavihe apatte yaahuvelha aya, eeraka, ‘Nkikavihe kipatte ikekhia inohuvelha aka ukhuma wa mmalhaponi aka!’ \v 4 Wo mahuku menchi Ohukumulha ayo yaari akhotaka, nansho wo umalhihera nkeera aneneru munrimani mwaya, ‘Inakhalhaka akimoovaka Nlhuku ama waalhoha attu, \v 5 nansho wo nlhatu wo uhuvihiya chinene ni anankhwelhi alha, kinowenkelha ikekhia aya. Kaahiireke chiicho anoothepa ukinyoonyiha, ni ukoocheeha!’ ” \p \v 6 Athithi nkayaathepa wulhumacha, “Paahi mwiiweke etu, chenre aya wo wulhumacha yayo o uhukumulha o uhilhoka ayo. \v 7 Chani etu, Nlhuku khanowa aalhakelhaka ikekhia attu athanlhiye, anomunlhelha kila nihuku uthana ni uhiyu? Chani noocherewa waavaha inonlhelha aya? \v 8 Kinouhimeriani wiira, nowaavaha ikekhia wo uhicherewa. Nansho chani, Mwaana a Ntu nowa aaphwanya attu o nrima vanohalha awe uwa?” \s Nlhikaaniho na Amafarisayo ni attu o ulhiviha ikhodi \p \v 9 Yesu nkaahimiacha tho nna nlhikaaniho nna wa attu eecherumelhelha woona urera nrima ni waaveehacha attu akina. \v 10 “Ahaawo attu elhi aarweelhe u Inupa ya Nlhuku uulhapelhani, amoka yaari Afarisayo, ni akina yaari olhiviha ikhodi. \p \v 11 “Afarisayo nkeemelha vachereshere vo vekha aya, nkaalhapelha munrimani, ‘Kinoushukuru Nlhuku, ukhalhawaya akirii thoko akina o uhilhoka, akihiwe ntu omenyekha mena owiiya mena ntu o ishembwere thoko attu akina chiri aya. Kinooshukuru tho akirii thoko ntu olhiviha ikhodi emenlhe ulha va. \v 12 Kinoottuka mahuku melhi kila ijuma, kikumihaka ikikhumi yo nhakhu kinopatta aka.’ \p \v 13 “Nansho olhiviha ikhodi ayo, eemenlhe utayi oochelhaka upathusha miitho wiirimu, nansho echaataka vakhakaachani onlhaka ahiyereriye, eeraka, ‘Nlhuku nkoonelhe ikiriri mii ntu o uwonya va!’ ” \v 14 Kinouhimeriani wiira, “Ntu olhiviha ikhodi ulhe aahokolheelhe uwani naalhakelhiye ikekhia. Nansho kuhiwe wa Afarisayo ayo, ukhalhawaya kila neewelhiha nookurushiya, ni kila neekurusha noowelhihiya.” \s Yesu noweeshera miono ashaana ashinkani \r (Mat 19:13-15; Mako 10:13-16) \p \v 15 Attu nkayammwiihera Yesu ashaana ashinkani awe eesheracha miono chawe. Owiittucha vonne aya nkaachiichihacha ni waachacheracha. \v 16 Nansho Yesu nkeehanacha eeraka, “Mwaahiye ashaana ashinkani ayo we uwannyaka, mena nhaachiichihe, ukhalhawaya Imwene ya Nlhuku phi yawaya attu thoko alha. \v 17 Muupuwelheke wo ikekhiaye wiira, ntu riyoothe hinopochera Imwene ya Nlhuku thoko mwaana mwankani khanowa aakhelha mwiimweneni.” \s Ntu o nhakhu \r (Mat 19:16-30; Mako 10:17-31) \p \v 18 Nholhelhi mmoka a Ayahudi nkankoha Yesu, “Owiittuchiha orera nrima, kipangeke ittu yaani kipatte ukumi wo uhimalha?” \p \v 19 Yesu ni uyo nkaakoha, “Chani woonaka nnokiihana orera nrima? Khaawo ri orera nrima ahikhalhe Nlhuku vekha awe. \v 20 Nhochuwelha malheheriyo, ‘Nhilhavelhave, nhiive, nhiiye, nhimwootherie ntu, mwaathimicheke athumwaninyu ni anumwaninyu.’ ” \p \v 21 Nholhelhi uyo nkeera, “Mii kihovara yayo meettuchiho ayo toka kinari mwanhima.” \p \v 22 Yesu veewilhe awe, nkaamwirelha, “Nhohalhiha nimoka nnothananiya inyu upanga. Nthumiheke chittu chinyu chonkhaye ni nchurukhu uyo mwaavaheke amashikini, ni inyu nnowiishungera nhakhu wiirimu, mwamalhaka vavawo nkittwareke.” \v 23 Nansho ntu ulhe veewilhe awe chiicho, nkaakelhiya ichuku chinene, ukhalhawaya aari ntu o nhakhu chinene. \p \v 24 Yesu nkoona ichuku chawe nkaamwirelha, “Vari voorikarika chinene attu o nhakhu ukelha wi Imwene ya Nlhuku! \v 25 Eiyo, khavanorikarika wa ingamiya uperetta va niitho no ntotto, kuliko wa ntu o nhakhu ukelha wi Imwene ya Nlhuku.” \p \v 26 Attu yeewa nkayeera, “Mpani etu, nohalha ulhama?” \p \v 27 Yesu nkaakhulha, “Chihinooria wa nttuni, chinowooria wa Nlhuku.” \p \v 28 Paahi Napeturo nkayeera, “Mwooneke etu, hii nihohiya kila ittu ni uuttwarani inyuva.” \p \v 29 Yesu nkeerelha attu onkhaye, “Eiyo, ikekhia kinouhimeriani, ntu riyoothe hilhe inupa awe ama amwaarawe ama ashihima awe ama manyanaangoro awe ama ashaana awe wo uttwara Imwene ya Nlhuku \v 30 nowa upochera menchi wo upwaha ilha ikatema ilha ni ukumi wo uhimalha ikatema inowa.” \s Yesu nonhimiacha nookhwa awe voneraru \r (Mat 20:17-19; Mako 10:32-34) \p \v 31 Yesu nkaakusha owiittucha khumi ni elhi vathetho nkeerelha, “Mwiiwelhelheke! Vano ninorwaa Uyerusalemu, wowo kila ittu ilhepiye ni anamilhohi imwaachaka Mwaana a Ntu inokootimira. \v 32 Nokoohelhiya mmathathani mwa attu ahiri Ayahudi anohalha umpangelhacha ncheche ni unruwana ni unshuwelha ishenye. \v 33 Anokoomwaata ni umwiiva, nansho nihuku no neraru noohihimmwa.” \p \v 34 Nansho owiittucha khayaari achuwelhaka yoyo mwaha uyo, maana aya aari anavithiye, ahichuwelhaka ittu yaahimia awe Yesu. \s Yesu nonlhamiha ntu ohoona \r (Mat 20:29-34; Mako 10:46-52) \p \v 35 Yesu vaatameria awe Uyeriko, nkamphwanya ntu mmoka ohoona aakhanlhe vachereshere iphiro, avekelhaka. \v 36 Veewa awe attu enchi aviraka nkaakoha, “Anaa urini?” \v 37 Nkaakhulhiya wiira, “Yesu o Unazareti phi novira.” \p \v 38 Nkaakhuwelha eeraka, “Yesu! Mwaana a Adaudi ukoonelhe ikiriri!” \p \v 39 Attu yaaholhenlhe ayo nkayanchachera wiira amaalhe. Nansho uyo nkaathepa ukhuwelha, “Mwaana a Adaudi, ukoonelhe ikiriri!” \p \v 40 Yesu nkeemelha ni ulhehera wiira ehaniye. Vaawiihiye awe, Yesu nkankoha, \v 41 “Unothanana kuupangelheke ittu yaani?” \p Nkaakhulha, “Thithi, kinolhepelha woona.” \p \v 42 Yesu nkaamwirelha, “Uvahiyeke woona etu! Nrima awo uhoolhamiha.” \v 43 Yeyo ikatema, ohoona ulhe nkoona, nkanttwara Yesu uno anthimichaka Nlhuku. Attu onkhaye vonne aya, nkayanthimicha Nlhuku. \c 19 \s Yesu ni Nazakayo \p \v 1 Yesu nkaaphiya Uyeriko, nkeetakacha mmaphironi. \v 2 Wowo ahaawo ntu olhiviha ikhodi mulhupalhe eehaniya Zakayo. Yoyo aari ntu o nhakhu. \v 3 Aari athananaka umwoona Yesu chiri awe, nansho aari akani o khuvia oocheelhaka umwoona Yesu rata wo nlhatu no uchara attu. \v 4 Paahi etu nkaattimakacha uholho, nkaawelha munkhuyuni amwoone Yesu rata vanohalha awe uvira. \v 5 Yesu vaaphilhe awe vavawo, nkaaweha nchulhu ni uwerelha Nazakayo, “Nazakayo, nkhuruweke mwaakuvieke, lhelho mii ki nlheto uwaninyu.” \p \v 6 Nazakayo nkayaakhuruwa ni umpochera Yesu athaatheelhaka. \v 7 Attu onkhaye oona nkayaachukulhacha, “Yolha ntu ulha nokelha uukhalhani wa ntu o uwonya!” \p \v 8 Nazakayo nkayeemelha ni wiihimia wa Athithi, “Mwiiweke Thithi! Kinookumiha inusu yo nhakhu aka waavaha amashikini, ni yakhalhaka hawo ntu kanthurunlhe aka ittu, kinonhokolhoshera vacheshe.” \p \v 9 Yesu nkeera, “Lelho, inupa inyu ihoopolhiya, ukhalhawaya ulha ri uwaninyu ulha ri o iyari ya Aburahimu. \v 10 Mwaana a Ntu wiilhe waathotha ni woopolha attu apotenre.” \s Nlhikaaniho ni akarumiya khumi \r (Mat 25:14-30) \p \v 11 Attu vaamwiwelhelha aya, Yesu nkaathepa nkaahimeria wo malhikaaniho. Vavawo aari aatameriaka uphiya Uyerusalemu, ni attu yaanyiheraka vano wiira Imwene ya Nlhuku waanonia chitema. \v 12 Paahi etu nkeera, “Ahaawo ntu o iyari ye Imwene aarweelhe nkwaha wo utayi apochere umwene, vanomalha awe ahokolhie. \v 13 Vaari awe hinaya uthama, nkeehanacha akarumiya awe khumi ni waavaha kila mmoka nchurukhu wo ulhikaana ni umwiirelha, ‘Mpangelheke maronda mpaka vanohokolhia aka.’ \v 14 Nansho attu o uwannyawe yaari anvengaka, nkayaaruma akarumiya arwee aahimerie attu ammara nchina wiira, ‘Khaninaattuna ahivariye umwene.’ \p \v 15 “Ntu uyo nkaavariya umwene nkaahokolhia uwani. Vaahokolhelhe awe, nkaalhehera eeraka wiira akarumiya aavanhe awe nchurukhu ayo ehaniye awe aalhakelha ifaida apantte aya. \v 16 O upacha nkaawa eeraka, ‘Pwiiya, kihopatta nchurukhu nkina mikwaha khumi wo nchurukhu mmoka mwaakivanhe inyu ulhe.’ \v 17 Nkaakhulhiya, ‘Aye, anamitheko oombone inyu! Nhokhulhuvelhiya wo makani, kinouvahani vano ikuru yulhupalhe yo weemelhelha iwani khumi.’ \v 18 Karumiya o nayelhi nkaawa eeraka, ‘Pwiiya, kihopatta ifaida mikwaha nthanu vachulhu nchurukhu waakivanhe inyu.’ \v 19 Yoyo nkaakhulhiya eerelhiyaka, ‘Nnoweemelhelha iwani nthanu.’ \p \v 20 “Karumiya nkina nkaawa nkeera, ‘Pwiiya, nchurukhu wo idhahabu inyu ulha va, kahovitha vanlhutoni. \v 21 Kaari kuwoovakani, ukhalhawaya inyu attu o urikarika. Nnokusha ittu ihiri yawinyu ni ukhungura vahaanlhe inyu.’ \v 22 Yoyo aakhulhiye wiira, ‘Karumiya o uhilhoka uwe! Kinouhukumulhani wo nulhumo ninyu! Wahochuwelha wiira mii kiri ntu orikarika, kinokusha ittu ihiri yawaka ni ukhungura vahaanlhe aka. \v 23 Aye, woonaka khawarweehilhe unoshungiya nchurukhu? Wowo kaanopatta ifaida yo wuncherera vanohalha aka urwa uhokolhoshani.’ \p \v 24 “Paahi etu, nkeerelha attu yeemenlhe vavawo ayo, ‘Munthurulheke nchurukhu uyo, nkusheke nrweeke mwammaheke karumiya pantte ifaida mikwaha khumi uyo.’ \v 25 Nansho attu ayo nkayeera, ‘Pwiiya woonaka hopatta ifaida mikwaha khumi upwaha nchurukhu waanvanhe inyu!’ \v 26 Nkayaakhulha, ‘Kinouhimeriani wiira attu arina ittu, anowunchereriya, nansho attu ahirina ittu, ata ikani irina aya iyo inookushiya \v 27 Ni vano kineera, attu anokivenga wiira kihivariye umwene ayo, mwaawiiheke vaa, eevakachiye vava koonaka kimwanene!’ ” \s Upocheriya wo nkhito Uyerusalemu \r (Mat 21:1-11; Mako 11:1-11; Yoha 12:12-19) \p \v 28 Yesu amalhiheke wulhumacha, nkaaholhelha urwaa Uyerusalemu. \v 29 Vaaphiya awe Ubetifage ni Ubethaniya uri Mwaako wo Mizeituni, ahaaruma owiittucha awe elhi anholhelhe \v 30 aalheheraka eeraka, “Nrweeke iwani iri uholho iyo, vanophiya inyu, nnokomphwanya mwaaphuta nattukelhelhiye hinaya weetihiya ni ntu. Mwanthaphulheke mwammwiiheke vaa.\fig Mwaaphuta|src="15 Colt.jpg" size="col" ref="19:30"\fig* \v 31 Ntu riyoothe okohakani woonaka nnonthaphulha, mwamwiirelheke wiira, Athithi anonthanana.” \p \v 32 Nkayaarwaacha ni uphwanya kila ittu thoko chaahimeriye aya ni Yesu. \v 33 Vanthaphulha aya mwaaphuta uyo, ashinene nkayaakoha, “Chani woonaka mwaatti nnonthaphulha mwaaphuta uyo?” \p \v 34 Nkayaakhulha, “Athithi phi nonthanana.” \v 35 Nkayankusha mwaaphuta unrwehelha Yesu. Nkayaathalhacha ikuwo vanthanani ni ummwelhiha Yesu akhalhe vachulhu vawe. \v 36 Vaamweetiha awe, attu nkayaathalhacha ikuwo chaya mphironi nkaavira vachulhu ikuwo vawo. \p \v 37 Vaatameria awe Uyerusalemu, iphiro yaakelha uri Mwaako wo Mizeituni, nlhoko mwinchi wa owiittucha awe nkawaachokholha untotopelha Nlhuku akhuwelhaka voona aya cho ushangiha chonkhaye choona aya, \v 38 Yaari akhuwelhaka, “Nlhuku ammahe ibarakha mwene nowa wo nchina no Athithi uyo! Mpuha ukhalhe wiirimu ni nthimicho wa Nlhuku wiirimu!” \p \v 39 Amafarisayo akina munlhokoni mmo nkayaamwiirelha Yesu, “Owiittuchiha, mwaamaalhiheke owiittucha inyu ayo!” \p \v 40 Yesu nkaakhulha, “Kinouhimeriani wiira, kaamaalhihaka, malhuku anoweemelha ni ukhuwelha.” \s Yesu nowunlhelha iwani yo Yerusalemu \p \v 41 Nkaatameria iwani, ni vawo vonne awe, nkaamoriha miithori o nlhelhaka attu o Uyerusalemu, \v 42 eeraka, “Mwakaachuwenlhe lhelho chittu chimmwiiha mpuha! Nansho chihovithiya uwaninyu. \v 43 Ukhalhawaya mahuku anoowa amalhaponi inyu vanohalha aya urukurerihani ntuto, othothokelhakani kila mpatta. \v 44 Anowa uunyikalhachani inyuva vamoka ni attu inyu nlhuwanini mwinyu, ahihalhihaka ata nlhuku nimoka vachulhu nlhuku nikina, wo nlhatu noohichuwelha nihuku Nlhuku naawilhe awe uwoopolhani.” \s Yesu nookelha Inupa ya Nlhuku \r (Mat 21:12-17; Mako 11:15-19; Yoha 2:13-22) \p \v 45 Yesu nkaarwa ni Inupa ya Nlhuku nkaachokholha woomolha vathe attu yaapanga maronda, \v 46 eerelhaka, “Iholhepiya, Nlhuku heera, ‘Inupa aka inohalha ukhalha inupa yo lhapelha attu.’ Nansho mwaattiva nhorukunusha ukhalha nikhuku no attu o uvara makhuche!” \p \v 47 Kila nihuku Yesu nkeettuchiha attu upuwani u Inupa ya Nlhuku. Opochera ishaani olhupalhe ni owiittuchiha Malhehero, ni aholhelhi a attu yaari athananaka umwiiva, \v 48 nansho khayaari ni iphiro yo wiira ukhalhawaya attu onkhaye aari amwiiwelhelhaka, ahittunaka ukufia ata nlhove nimoka. \c 20 \s Ukohereriya ikuru ya Yesu \r (Mat 21:23-27; Mako 11:27-33) \p \v 1 Nihuku nimoka Yesu veettuchiha awe u Inupa ya Nlhuku, ahimiachaka Malhove Orera, opochera ishaani olhupalhe ni owiittuchiha Malhehero, vamoka ni ashulhupalhe wahowiya, \v 2 nkayaamwiirelha, “Nnihimerie! Nnopanga chi chittu chi wo ikuru ya apani?” \p \v 3 Yesu nkaakhulha, “Nkani ni mii kuukoheni nlhove. Nkakihimerieni etu, \v 4 ikuru i Nayohana yo waabatiiza attu yaakhumme wa Nlhuku wiirimu ama wa attu?” \p \v 5 Nkayaachokholha ukohanacha ashineneru, “Nimwaakhulheke chani? Neeraka, ‘Wa Nlhuku wiirimu’ no wiira, ‘Chani woonaka khamwaarumelhenlhe Nayohana ayo?’ \v 6 Neerakaru, ‘Yaakhumme wa attu,’ alha attu onkhaye alha anoonata malhuku, ukhalhawaya attu onkhaye yanrumelhelha wiira Nayohana aari anamilhohi a Nlhuku.” \v 7 Paahi etu nkayaakhulha wiira, “Hii khanichuwenlhe waakhumme aya.” \p \v 8 Yesu nkeerelha, “Ata mii akinouhimeriani kimpanga chii wo ikuru yo ukhuma vayi.” \s Nlhikaaniho no imata yo zabibu ni anamalhima \r (Mat 21:33-46; Mako 12:1-12) \p \v 9 Paahi Yesu nkaahimeria attu nna nlhikaaniho nna, “Ahaawo ntu mmoka aalhimme imata yo zabibu, nkaashimiha wa anamalhima, nkaarwa nkwaha wo utayi. \v 10 Nlhaalha waayeke, nkanruma karumiya arwee apochere mahalha o izabibu. Nansho anamalhima alhe nkayaamwata karumiya uyo, nkayanhokolhosha mathatharu. \v 11 Nkayanruma karumiya nkina, nansho anamalhima ayo nkayanruwanakacha, nkaahokolhia mathatharu. \v 12 Nkanruma tho karumiya o neraru, anamalhima ayo nkayanrakalhiha ni uyo, ni umwoomolha umatani. \v 13 Yamalhekeru anene imata yo zabibu nkayeera, ‘Vano kiireke chani? Kinonruma mwaamwanaka kinonttuna aka, ulha anokonlhoha!’ \v 14 Nansho anamalhima vaamwonne aya, nkayeeracha ashineneru, ‘Ulha phi mwaamwanaya nohalha uhiyeriya nhakhu. Nngwee nimwiive, nhakhu awe uyo ukhalheke wawihu!’ \v 15 Paahi etu nkayankakhelha uchereshere imata yo zabibu nkayaamwiiva.” Yesu nkaakoha, “Vano anene imata ayo, anohalha weeriha chani anamalhima alhe? \v 16 Anene imata ayo anowa weeva yayo anamalhima ayo, ni uwaashimiha attu akina imata aya iyo.” \p Attu veewilhe aya, nkayeera, “Mena ahiniphwanye hii yayo!” \p \v 17 Yesu nkaaweha nkaakoha, “Haya etu alha Malhove Matakatifu alha anohimiani? \q ‘Nlhuku nikhotiye ni atheki wiira khaninlhoka \q nihokhalha vano nlhuku no nsingi no vakhoonani.’ \m \v 18 Ntu riyoothe nohalha ukwakwathuwa nenno nlhuku nno nowunthakiacha, ni nno nammulhuwelhaka ntu, ninonhararia.” \s Mwaha wo ulhiva ikhodi \r (Mat 22:15-22; Mako 12:13-17) \p \v 19 Owiittuchiha Malhehero ni opochera ishaani olhupalhe nkayaalhikacha ummara Yesu vavawo, ukhalhawaya ahochuwelha wiira aahimiacha nenno nlhikaaniho nno aachaka, nansho nkayoova attu. \v 20 Paahi nkayaavia ikatema yoombone. Nkayaahonga attu o wiipangapanga arwee yankohache chookohiya choonria. Vavawo apatte iphiro yo ummara ni unrweeha wa attu o ikuru yo utawara o Urumi. \v 21 Yayo attu yaarumiye ayo, nkayaamwiirelha, “Owiittuchiha, nihochuwelha wiira, nri o wiiraniha. Nihochuwelha wiira, khannomova ntu, nnohimiacha ikeekhene yo iphiro ya Nlhuku. \v 22 Nnihimerieke etu, iri yo urera ama yo unanara hii waalhiva ikhodi Nakaisari?” \p \v 23 Nansho Yesu ahochuwelha nriankho aya uyo, nkeerelha, \v 24 “Nkakooniheni nikhobilhi no nchurukhu. Ilha ikhove ni nchina nna cha apani?” \p Nkayaakhulha, “Chi Nakaisari.” \p \v 25 Paahi Yesu nkeera, “Morera, paahi etu, mwaalhiveke Nakaisari iri ya Nakaisari, ni unlhiva Nlhuku iri ya Nlhuku.” \p \v 26 Nkayoochelha ummara wo nlhove niriyoothe vaattuni vawo, paahi nkayaamaalha athikhinaka chenre awe wo waakhulha. \s Mwaha wo uhihimmwa \r (Mat 22:23-33; Mako 12:18-27) \p \v 27 Amasadukayo akina, attu yaakhota wiira attu akhwilhe kanhihimwa, nkayaawa wa Yesu unkohani, nkayeera, \v 28 “Owiittuchiha, ashinna Musa ahonilhehera wiira, ‘Nlhopwana akhwaakaru ni waahiya mahanu awe ahinayara, ahima awe akelheke manupa annyarelheke ashaana ntu khwilhe uyo. \v 29 Ahaawo ashilhoko saba o irukulhu imoka, olhupalhe ayo ahothelha nkaakhwa wo uhaahiya ashaana. \v 30 O nayelhi nkaakhelha manupa, \v 31 o neraru chiicho. Nkayeeriya chiichammo wa attu saba onkhaye nkayaakhwacha wo haahiya ashaana. \v 32 Wo umalhihera opani ayo nkayaakhwa. \v 33 vano etu, nihuku no uhihimushiya attu akhwilhe nno, apani anohalha ukhalha phi owannyaya athiyana alhe? Ukhalhawaya onkhaye saba ahaathelha.’ ” \p \v 34 Yesu nkaakhulha, “Attu o ilha ilhapo ilha anoothelha ni uthelhiya, \v 35 nansho attu Nlhuku nohalha awe waahihimusha ikatema yo uhihimushiya attu, khanowa aathelha mena uthelhiya. \v 36 Anowa ukhalha thoko minepa mena khanowa aakhwa. Anowa ukhalha ashaana a Nlhuku ahihimushiye nnookhwani. \v 37 Nansho ashinna Musa ahomalha uhimiecheshani wiira attu akhwilhe anoohihimushiya nnookhwani. Vari nlhako unohimiacha mwaha wo ithuphi yaapharelha, inohimia wiira, Athithi phi, ‘Nlhuku a Aburahimu ni Nlhuku a Naisaka ni Nlhuku a Nayakhobo.’ \v 38 Paahi etu ri Nlhuku a attu akumi, kahiwe a attu akhwilhe, ukhalhawaya uwannyawe khaawo nookhwa.” \p \v 39 Owiittuchiha akina nkayeera, “Owiittuchiha, vavawo nhaakhulha rata!” \v 40 olhumanche chiicho ukhalhawaya khayaarina chookohiya chikina tho. \s Ukohereriya mwaha wa Kuristo Moopolhi \r (Mat 22:41-46; Mako 12:35-37) \p \v 41 Yesu nkaakoha, “Inooria chani wiira Kuristo thanlhiye ni Nlhuku, mwaana a Adaudi? \v 42 Adaudi anene nhina ichipo cho Izaburi aneera, \q ‘Athithi aheerelha Athithi, \q Nkhalheke wiimonono waka \q \v 43 mpaka vanohalha aka waathalha amalhaponi inyu wuuthi inyaa chinyu wiira mwaakalhelhe.’ \m \v 44 Yakhalhaka Adaudi ehanne yayo, ‘Athithi’, vano etu, ineeria chani Moopolhi ukhalha mwaana a Adaudi?” \s Yesu nowaamuka Owiittuchiha Malhehero \r (Mat 23:1-36; Mako 12:38-40) \p \v 45 Attu onkhaye vaari aya amwiiwelhelhaka, Yesu nkeerelha owiittucha awe, \v 46 “Mwiichinanelheke ni owiittuchiha Malhehero, anottuna weetakacha anawanre ikuwo cho utalhiva ni uchivelhiya ukohachiya wo nthimicho vakittu vanopangachiya maronda, athanlhaka mapuro o nthimicho mmanupani mwo unlhapelha Nlhuku ni mmanupani munoterekhiya ikaramu, \v 47 anaathurulhacha anankhwelhi ni wiipanga attu o ulhapelha wo ulhapelha ikatema yinchi! Yayo anowa uhukumulhiya ntwarusho wo uweria chinene!” \c 21 \s Isadaka ya anankhwelhi \r (Mako 12:41-44) \p \v 1 Yesu nkaaweha rata, nkoona attu o nhakhu cheera aya wo ukumiha isadaka chaya mphacheni Inupa ya Nlhuku, \v 2 nkoona tho, opani ashikini amoka amorihaka isenti pilhi. \v 3 Nkeera, “Kinouhimeriani wo ikekhiaye wiira alha opani ashikini alha ahokumiha waapwaha attu onkhaye akuminhe muu. \v 4 Ukhalhawaya attu o nhakhu ayo akuminhe isadaka inokhuma mu ifaida yo munhakhuni mwaya, nansho opani alha, ni ushikini urina aya, akuminhe ittu yaakhulhuvelha aya.” \s Yesu noohimiacha uphomolhiya wa Inupa ya Nlhuku \r (Mat 24:1-2; Mako 13:1-2) \p \v 5 Owiittucha akina aari aarerihaka wi Inupa ya Nlhuku mwaha wo urera malhuku athekelhiye inupa ayo, vamoka ni isadaka chikumihiye wa Nlhuku. Yesu nkeera, \v 6 “Alha malhuku athekelhiye ishiri onkhaye nnona inyu alha, anoowa mahuku vanohalha aya uhihalha vaa ata nlhuku nimoka vachulhu nikina, kila ittu inoophomolhiya.” \s Uhuva ni uvelhavelha \r (Mat 24:3-14; Mako 13:3-13) \p \v 7 Nkayankoha, “Owiittuchiha, yayo malhove ayo anowa ukhumelhelha iyaakhani? Ni ithikineha yaani inowa unichuwelhiha wiira ikatema ihaaya?” \p \v 8 Yesu nkaakhulha, “Nhiitialhe, nhiwe mwaathepiya. Attu enchi, anowa wiipanga phi mii, eeraka, ‘Miyaano phi Kuristo Moopolhi thanlhiye ni Nlhuku!’ Nkina eeraka, ‘Ikatema ihaaya!’ Nansho mwaattiva nhaatware. \v 9 Nhiwe mwoova vanohalha inyu wiiwa mwaha wo ikhoto ni uthemwathemwa, yayo ahothananiya uwa, nansho kuhiwe phi umalha wo chittu.” \p \v 10 Nkaahimeria tho, “Makosho anowa waatakana nimoka ni nikina, imwene chinowa chaatakana chineneru. \v 11 Ilhapo inowa utikhinyia chinene ni ikuruna ni mareta. Unowa ukhumelhelha mwaha wo woopiha attu ni ithikineha chulhupalhe chikhumaka wiirimu. \v 12 Nansho yayo ahinaya, nnoowa mwaavariya, nkamwaatwarushiya ni urweehiya mu inupa cho unlhapelha Nlhuku ni ujeerani, nnowa urweehiya wo mamwene ni attu o utawara wo nlhatu no nchina naka. \v 13 Yeyo phi ikatema inyu yo uhimiechesha Malhove Orera uwannyaya. \v 14 Mirima chinyu chihiwe chaathemwa, mena woova wiira nnohalha wiira chani wo wiivaraanga, \v 15 ukhalhawaya kinoowa koovahani malhove ni irusho chihinooria uvaanyihiya ni amalhaponi inyu. \v 16 Nnoowa mwaapangelhiya ichimwa ni manyanaangoro inyu ni ashilhoko inyu ni manyampwana inyu, ni akina munlhokoni mwinyu eeviyaka. \v 17 Kila ntu nowa uvengani wo nlhatu wo nchina naka. \v 18 nansho khiiwo ata ikharari imoka mmuruni mwinyu inohalha upotera. \v 19 Wo uvilhelha winyu, nnowiichoopolha ukumi inyu.” \s Yesu nohimiacha upohomolhiya iwani yo Uyerusalemu \r (Mat 24:15-21; Mako 13:14-19) \p \v 20 “Vanohalha inyu woona iwani yo Uyerusalemu inarukureriye ni amalhaponi, vavawo mmweeke mwaachuwelha wiira uhaaya wo uphomolhiya waya. \v 21 Vavawo etu attu arii Uyudea attawelheke umiakoni, attu arii vawani athamacheke, ni ayo ahiri vawani ayo ahihokolhie uwani. \v 22 Ukhalhawaya yayo mahuku ayo phi ‘Mahuku o ntwarusho’, Malhove Matakatifu atimirihiye. \v 23 Ahothapana manyopani ari veruttuni ni ayo anaamwiha ashaana ashinkani yayo mahuku ayo! Ukhaalhawaya milhatu cho uhuva ni ntwarusho chinowa chaakhumelhelha velhaponi va, ni urushiya wa Nlhuku waawulhuwelhaka alha attu alha. \v 24 Attu akina anowa wiiviya wo uphanga, ni attu akina anowa ukushiya mateeka velhaponi vonkhaye, ni iwani yo Uyerusalemu inoowa yaanyikalhachiya ni attu ahiri Ayahudi, mpaka ikatema vanohalha aya utimira.” \s Uwa wo Mwaana a Ntu \r (Mat 24:29-31; Mako 13:24-27) \p \v 25 “Chinowa woonia ithikineha chinchi wo nchuwa ni mweeri ni ittotwa. Velhaponi, ilhapo chonkhaye chinowa uhuva, wo nipampa no woova nkhito wo iphioo cho mbaharini. \v 26 Attu anowa ukomwaa wo nlhatu no woova, awehereraka mwaha unohalha ukhumelhelha velhaponi, ukhalhawaya machiri o wiirimu anowa utikhinyiya. \v 27 Vavawo etu, mwaana a Ntu phi nowa awe, awaaka mmahuteni wo machiri ni nthimicho mwinchi. \v 28 Yayo vanohalha aya uchokholha, mweemelheke rata ni utheesha miuru chinyu wiirimu, ukhalhawaya Moopolhi inyu ri vakhiviru.” \s Wiittucha wo mwiri wo nkhuyu \r (Mat 24:32-35; Mako 13:28-31) \p \v 29 Yesu nkaahimeria nlhikaaniho, “Nkoopuwelhani mwiri wo nkhuyu ni miri chikina chinchi. \v 30 Vanoona inyu miri chiphuwaka, phi nochuwelha inyu wiira mmalha iyaakha vano. \v 31 Chiichammo etu vanohalha inyu woona alha onkhaye alha apangiaka, nnowa mwaachuwelha wiira, Imwene ya Nlhuku ihaatameria.” \p \v 32 “Wo ikekhiaye muupuwelheke wiira, ilha iyari ilha khinovira yayo ahinaya ukhumelhelha. \v 33 Irimu ni ilhapo chinoovira, nansho malhove aka khanovira mena.” \s Nshelhelhiheke \p \v 34 “Nkhalheke miitho! Mirima chinyu chihiwe chaalhemelhiya ni nikakata no chittu cho velhaponi ni uhapalhiya ni nipampa no iphiro cho mwiilhaponi. Mweettialhaka nenno nihuku nno ninowa \v 35 noovarakani thoko nriankho. Ukhalhawaya ninoowa naaphwanya attu onkhaye velhaponi va. \v 36 Nhiittialhe etu, nlhapelheke wo uhoochaa, mmwe mwaapatta machiri o uvira rata vanohalha aya uwa yayo malhove ayo, ni weemelha rata uholho wa Mwaana a Ntu.” \p \v 37 Yesu nkaalhokelha yayo mahuku ayo eettuchihaka attu Inupa ya Nlhuku, ni nchuwa veelha aya, aarwaa ulhokelhani uhiyu waari Mwaako wo Mizeituni. \v 38 Vaasha aya kila nihuku attu aari apeheriaka Inupa ya Nlhuku uumwiiwelhelhani. \c 22 \s Miruku cho umwiivelha Yesu \r (Mat 26:1-5; Mako 14:1-2; Yoha 11:45-53) \p \v 1 Nihuku no isikuukuu yo mikatte cho uhihelhiya ihengedure yo Pasaka naari ninaatamenrie. \v 2 Opochera ishaani olhupalhe ni owiittuchiha Malhehero yaari yoovaka attu, paahi nkayaavia nipesha no unhelha Yesu mmachirini eeviye wo uhichuwania ni attu. \s Nayuda anorumelhelha unthumiha Yesu \r (Mat 26:14-16; Mako 14:10-11) \p \v 3 Nakare nkaakelha Nayuda ehaniya Isikariote, mmoka aya owiittucha khumi ni elhi a Yesu. \v 4 Paahi etu Nayuda nkayaarwaa uupangani miruku ni opochera ishaani olhupalhe ni aholhelhi yeemelhelha Inupa ya Nlhuku chinohalha aya unthumiha Yesu uwannyaya. \v 5 Nkayaateelhiya nkayeewanana ummaha nchurukhu. \v 6 Nayuda nkayaarumelhelha, nkayaakhalha yaaviaka nipesha noombone no unrweeha Yesu attu ahichuwelhaka. \s Yesu nowiichesha tayari unlhia Pasaka \r (Mat 26:17-25; Mako 14:12-21; Yoha 13:21-30) \p \v 7 Nihuku nkanaaphiya no mikatte cho uhihelhiya ihengedure mwaakhondoro o Pasaka vaakumihiya awe isadaka. \v 8 Yesu nkaaruma Napeturo ni Nayohana eeraka, “Nrweeke mwaterekheke ikaramu yo Pasaka niwe naalhia.” \p \v 9 Owiittucha ayo nkayankoha, “Nnothanana nirweeke naterekhelheke uuyi?” \p \v 10 Yesu nkaakhulha, “Vanophiya inyu vawani, nnokomwoona ntu welhe mwaapu wo maashi. Mwanttwareke mpaka inupa inohalha awe ukelha, \v 11 mwamwiirelheke, ‘Owiittuchiha aneera, iri vayi ichuumba inohalha aka unlhelhia pasaka vamoka ni owiittucha aka?’ \v 12 Nokowonihani ichuumba yulhupalhe iri inupa yo nchulhu, imanlhe urerihiya.” \p \v 13 Nkayarwaacha ni uphwanya kila ittu inari thoko chaahimmie awe Yesu, nkayaaterekhacha cholhia cho Pasaka. \s Yolhia ya Athithi \r (Mat 26:26-30; Mako 14:22-26; 1Ako 11:23-25) \p \v 14 Ikatema yaayeke, Yesu nkaakhalha ulhia yolhia vamoka ni akarumiya awe. \v 15 Nkeerelhacha, “Kaholhakelha chinene unlhia Pasaka ulha vamoka ni inyu mwaatti kihinaya uhuvihiya! \v 16 Kinouhimeriani wiira, Akinowa kanlhia tho mpaka nihuku vanohalha aya utimira wi Imweneni wa Nlhuku.” \p \v 17 Nkaawiaa ikikombe yo idivai, nkanshukuru Nlhuku, nkaavahacha eeraka, “Mmwieke nkawanacheke. \v 18 Ukhalhawaya kinohimia wiira, ukhuma nna akinowuria tho idivai yo zabibu mpaka Imwene ya Nlhuku vanohalha aya uwa.” \p \v 19 Nkaakusha nkatte, nkanshukuru Nlhuku, nkaamianiha, nkaavahacha, eeraka, “Ilha phi iruttu aka, nnovahiya inyu. Mpangeke chiicho wo ukuupuwelha.” \v 20 Thoko chiichammo, nkaavahacha ikikombe vaamalhinhe aya ulhia, eeraka, “Ilha ikikombe ilha phi Malhehano o Naanano anohimiecheshiya ni iphome aka, inorihiaa wo nlhatu ninyu.” \p \v 21 “Nansho, mwooneke! Ntu nokithumiha rii vava, nolhia vamoka ni mii! \v 22 Mwaana a Ntu nookhwa thoko Nlhuku chenre awe wo uhimia, nansho hothapana yoyo ntu nohalha unthumiha uyo!” \p \v 23 Paahi nkayaachokholha ukohanacha ashineneru, phi mpani yoyo nohalha wiira chommo. \s Mwaha wo ukohana mpani rii mulhupalhe \p \v 24 Nkawaakhumelhelha uvaanyihana munlhokoni mwa owiittucha wiira mpani rii mulhupalhe aya. \v 25 Yesu nkeerelha, “Amwene o velhaponi va anaatawara attu ahiri Ayahudi wo ikuru, ehaniyaka ‘Manyampwana a attu’. \v 26 Nansho ihikhalhe chiicho uwaninyu mwaatti, ntu ri mulhupalhe munlhokoni mwinyu nophwanelhiya ukhalha mwankani waapwaha onkhaye munlhokoni mwinyu, ni nholhelhi akhalheke thoko namitheko. \v 27 Attu anaanyihera mulhupalhe phi mpani? Phi nokhalha uweherera aterekhelhiye ama naaterekhelha akina? Phi yoyo nokhalha ni uterekhelhiya. Nansho mii kiri va ukhalha namitheko inyu.” \p \v 28 “Nholhokelha ni mii ikatema yonkhaye yo ulhikachiya waka, \v 29 ni chiyo thoko chinre aya Athithi wo ukivaha mii Imwene, ni mii kinouvahani mwaatti Imwene iyo. \v 30 Nnowa mwaalhia ni uwuria vamoka ni mii wi Imwene aka, ni inyu nnowa ukhalhelha ihiche ye Imwene mwaahukumulhaka makosho khumi ni melhi o Uisraeli.” \s Yesu noolhohera ukhotiya ni Napeturo \r (Mat 26:31-35; Mako 14:27-31; Yoha 13:36-38) \p \v 31 “Nasimoni, Nasimoni! Nkeewani! Nakare naavia nipesha no ulhikachani onkhaye, no uveera imbeyu ni iphepuwa, thoko namalhima chinoveera awe mmuka. \v 32 Nansho mii kihoulhapelhelhani, Nasimoni, wiira nrima winyu uhiwukuwe. Ni inyu vanohalha inyu ukihokolheelha, mmwe mwaahelha nrima ashilhoko inyu.” \p \v 33 Napeturo nkayeera, “Thithi, Kiri tayari uttukiya ata ukhwa vamoka ni inyu!” \p \v 34 Yesu nkeera, “Napeturo kinouhimeriani wiira, nthupi uhinaya wiipa mapikoosha, nnowa mwaakiruna vararu wiira khankichuwenlhe mii.” \s Nchako, Nrupa ni Uphanga \p \v 35 Yesu nkaakoha owiittucha awe, “Ikatema korumme akani wo hikusha nrupa wo nchurukhu mena nchako mena iraatu, chani mwahohuvelha ittu iriyoothe?” \p Nkayaakhulhacha, “Ata mena.” \p \v 36 Yesu nkeera, “Nansho vano, ntu ri ni nrupa ama nchako wo nchurukhu akusheke, ni ntu hiri ni uphanga, athumiheke nikoti nawe athumeke. \v 37 Paahi kinouhimeriani wiira, Malhove Matakatifu aneera, ‘Aheeshiya nlhoko mmoka ni attu o uwonya,’ anootimira, ukhalhawaya nlhove ninokaacha mii ninootimirihiya.” \p \v 38 Owiittucha nkayeeracha, “Thithi, mmweheke! Vaa ahawo maphanga melhi!” \p Nkaakhulha, “Haya etu.” \s Yesu noolhapelha u Mwaako wo Mizeituni \r (Mat 26:36-46; Mako 14:32-42) \p \v 39 Yesu nkaathama ni urwaa waari Mwaako wo Mizeituni, aattukanaka owiittucha awe thoko cheera awe. \v 40 Vaaphilhe awe wowo, nkeerelhacha, “Nlhapelheke, nhiwe mwaawulhuwa muulhikachiyani.” \p \v 41 Nkaahiyacha, nkaarwa vatayi vakani wo ntu uwonya nlhuku, nkaakhoroma ulhapelha. \v 42 “Thithi, mwattunaka nthamiheke ilha ikikombe ilha. Nansho kuhiwe thoko chinothanana aka nansho mattunelho inyu, atimirihiye.” \v 43 Nnepa wo wiirimu nkawaawa unhelha nrima. \v 44 Ahuvaka chinene munrimani, nkaalhepelha wo machiri chinene, ntukutta thoko iphome nkanankhuma nkanaamora vathi. \p \v 45 Amalhiheke ulhapelha, nkaahokolhelha owiittucha awe, nkaaphwanyacha anarumpe, ukhalhawaya yaari anakelhiye ihuzuni. \v 46 Nkeerelhacha, “Chani woonaka nnorupa? Mweemelheke nlhapelheke wiira nhiwulhuwe muulhikachiyani.” \s Yesu noovariya \r (Mat 26:47-56; Mako 14:43-50; Yoha 18:3-11) \p \v 47 Yesu aari bado olhumachaka, mphingo wa attu vaawilhe aya, aholhelhiyaka ni Nayuda, mmoka aya owiittucha khumi ni elhi. Nkaawa ni uthanana unkumbatira Yesu. \v 48 Nansho Yesu nkeera, “Nayuda, nnothanana unthumiha Mwaana a Ntu wo unkumbatira?” \p \v 49 Owiittucha awe yooneke, nkayeeracha, “Thithi, chani nikumiheke mialho?” \v 50 Mmoka aya nkanthikilha karumiya a Opochera ishaani olhupalhe ni unkwatulha nnyaru no wiimonono. \p \v 51 Nansho Yesu nkeera, “Nhiyeke, ilha ihothosha!” Nkankwakwanya nnyaru naakhapiye nno, nkaalhamiha. \p \v 52 Paahi etu, Yesu nkeerelhacha opochera ishaani olhupalhe ni aholhelhi ni attu emelhelha Inupa ya Nlhuku ni ashulhupalhe yaawiilhe ummara ayo, “Chani woonaka mmweelhe mialho chulhupalhe ni indonga uwa uukivarani thoko nnowa ummara ntu o uvara makhuche? \v 53 Kaari ni inyu mwaatti kila nihuku keettuchihaka Inupa ya Nlhuku, nansho khamwakivanre. Nansho vano phi ikatema inyu yo upanga, phi ikatema yo ikuru yo mwiipiphini.” \s Napeturo anonruna Yesu \r (Mat 26:57-58, 69-75; Mako 14:53-54, 66-72; Yoha 18:12-18, 25-27) \p \v 54 Nkayammara Yesu ni unrweeha upuwani wa Opochera ishaani olhupalhe, Napeturo attwaraka utayiutayi. \v 55 Mooro waari unaparihelhiye variyari ipuwa, Napeturo nkayaakhalha wootta vamoka ni attu akina. \v 56 Karumiya mmoka nthiyana vonne aya anakhanlhe oottaka mooro, nkaaweha ni uhimia wiira, “Ulha ntu ulha chiicho aari vamoka ni Yesu!” \p \v 57 Nansho Napeturo nkayaaruna, “Uwe nthiyana, akinchuwenlhe mii yoyo ntu uyo!” \p \v 58 Katashi tho, ntu nkina nkoona Napeturo nkeera, “Inyu mwaari mmoka aya!” \p Nansho Napeturo nkaakhulha, “Uwe, mii akihiwe!” \p \v 59 Yavireke isaa imoka, ntu nkina nkaamindelha, “Wo ikekhiaye, khiiwo yo ukhota, wiira ulha aari vamoka ni Yesu, ukhalhawaya ni uyo nokhuma Ugalilaya!” \p \v 60 Nansho Napeturo nkayaakhulha, “Uwena, akichuwenlhe unhimia awo!” \p Vavawo vavawo, anari olhumachaka, nthupi nkaweepa. \v 61 Athithi nkayaarukunuwa ni waaweha Napeturo wiitho. Napeturo nkayoopuwelha cheerelhiye aya ni Athithi, “Nthupi uhinaya wiipa mapikoosha, nnoowa mwaakiruna mikwaha miraru wiira khankichuwenlhe.” \v 62 Napeturo nkayaakhuma vathe, nkayonlha chinene. \s Yesu noheulhachiya ni waatiya \r (Mat 26:67-68; Mako 14:65) \p \v 63 Attu anlhitelhelha Yesu ayo, nkayaamwata ni unheulhacha. \v 64 Nkayanttuka ikuwo wiitho ni unkoha, “Nlhamulheke mpani owatilheni!” \v 65 Nkayanruwanakacha chinene. \s Yesu upuwani \r (Mat 26:59-66; Mako 14:55-64; Yoha 18:19-24) \p \v 66 Washeeke, ashulhupalhe ni opochera ishaani olhupalhe ni owiittuchiha Malhehero a ashinna nkayaakumaana uwaamulhani, Yesu nkaawihiya upuwani. \v 67 Nkayeeracha, “Unihimerieke, Uweva phi Kuristo Moopolhi?” \p Yesu nkaakhulha, “Mii kahimiaka, mwaatti khannokirumelhelha, \v 68 ni vavawo kookohakani, khannokaakhulha. \v 69 Nansho uchokholhelha nna Mwaana a Ntu nowa ukhalha wiimonono wa Athithi Nlhuku o machiri.” \p \v 70 Attu onkhaye nkayeera, “Paahi niireke etu, uwe phi Mwaana a Nlhuku?” \p Yesu nkaakhulha, “Inyu mwaatti nhohimia, wiira phi mii.” \v 71 Ni ayo nkayeeracha, “Chani uhawo uhimiechesha ukina tho! Ukhalhawaya hohimiacha wo malhaku awe mwanene ni inyu nheewacha!” \c 23 \s Yesu noorweehiya u Napilato \r (Mat 27:1-2, 11-14; Mako 15:1-5; Yoha 18:28-38) \p \v 1 Nlhoko wonkhaye nkaweemelha ni unrweha Yesu mpaka u Napilato \v 2 waamwemenshe aya ni uchokholha uhimiacha milhatu, “Nahomwona ulha ntu ulha aapoterihaka attu o velhaponi, eerelhaka wiira ahilhive ikhodi wa Nakaisari ni wiichihana mwanene wiira, Kuristo Moopolhi thanlhiye ni Nlhuku mwene a Ayahudi.” \p \v 3 Napilato nkayankoha Yesu, “Inyuva phi amwene a Ayahudi?” \p Yesu nkaakhulha, “Thoko chinre inyu wo wulhumacha.” \p \v 4 Napilato nkayeerelha opochera ishaani olhupalhe ni attu wiira, “Akoonaka nlhatu uriwoothe wa ulha ntu ulha.” \p \v 5 Nansho attu nkayaathepa ukuruvalhelha wo machiri chinene, “Nowaachopeacha ni weettuchiha attu apange injoove ilhapo yonkhaye yo Uyudea. Aachokhonlhe Ugalilaya vano rii vaa.” \s Yesu noorweehiya u Naherode \p \v 6 Napilato veewilhe aya, nkayaakoha, “Kwani yolha ntu ulha nokhuma Ugalilaya?” \v 7 Vaachuwenlhe aya wiira aari ntu o ilhapo yo ikuru i Naherode, nkayanhokolhosha u Naherode uwo, aari yeyo ikatema iyo Uyerusalemu. \v 8 Naherode nkayaateelhiya nrima umwoona Yesu, ukhalhawaya yaari amwiiwaka athananaka umwoona toka khalhayi. Akhulhuvelhaka umwoona Yesu apangaka cho ushangiha. \v 9 Paahi etu Naherode nkayankoha Yesu chookohiya chinchi, nansho Yesu khaakhunlhe. \v 10 Opochera ishaani olhupalhe ni owiittuchiha Malhehero yaari miholho ahimiachaka milhatu chinchi choomwootheria Yesu. \v 11 Naherode ni manyaaasikari aya nkayampangelha Yesu ncheche, nkayammwariha n'golole we imwene nkayanhokolhosha u Napilato. \v 12 Toka nenno nihuku nno, Napilato ni Naherode nkayaalhutanaacha umpwana, ukhalhawaya khalhayi vawo kila mmoka khaari ewananaka ni nkhunanawe. \s Yesu noohukumulhiya wiiviya \r (Mat 27:15-26; Mako 15:6-15; Yoha 18:39-19:16) \p \v 13 Napilato nkayeehanacha opochera ishaani olhupalhe ni aholhelhi ni attu vamoka, \v 14 nkayeera, “Nhommwiiha yolha ntu ulha uwannyaka mwiiraka wiira aari aapoterihaka attu. Vano etu, kihonkohacha mwaatti mwiiwaka, ni mii akoonne nlhatu uriwoothe uhimianche inyu. \v 15 Akihiwe mii vekha mena Naherode oonne nlhatu, phi nhokolhonshe aya uwanihu. Khuuwo nlhatu wo hii umwiiva. \v 16 Paahi mii kinomwaata ikopo ni unhiyerera.” \p \v 17 Kila nihuku no Pasaka, Napilato aari ni malhemalhelho o unhiyerera ntu mmoka ttukiye aathananiya ni attu. \p \v 18 Nlhoko wonkhaye nkawaakhuwelha, “Eeviye! Munhiyerereke Baraba!” \v 19 Baraba uyo aattukiye wo nlhatu no injoove yaapangeelhe vawani ni nlhatu no weeva attu. \p \v 20 Napilato aari athananaka unhiyerera Yesu, paahi nkayoolhumana attu tho. \v 21 Nansho attu yaari akhuwelhachaka, “Munkhomelhelhe vansalaabani! Munkhomelhelhe vansalaabani!” \p \v 22 Napilato nkayeera tho vo neraru, “Nansho ttenkeni? Khuuwo nlhatu kinoona aka wo umwiiva! Kinoomwata ikopo ni unthaphulha.” \p \v 23 Nansho attu nkayaathepa ukhuwelhacha avekelhaka wiira Yesu akhomelhelhiye, ni nlhove naya nkanaarumelhelhiya. \v 24 Paahi etu Napilato nkayanhukumulha Yesu thoko chaalhepelha aya attu. \v 25 Nkayanthaphulha Baraba, ntu aattukiye wo nlhatu no injoove ni niiviho, nkayaavaha Yesu wiira ampangeke ittu yaathanana aya, thoko chaavekelha aya. \s Yesu nookhomelhelhiya \r (Mat 27:32-44; Mako 15:21-32; Yoha 19:17-27) \p \v 26 Manyaasikaari nkayanvelhelha Yesu, vaarwaa aya nkayankumaana ntu o Ukirene nchina nawe Simoni aawa akhumaka umatani. Nkayanchuchumiha, nkayanriaa nsalaaba, akushe anttwaraka Yesu utulhi. \p \v 27 Nlhoko mulhupalhe wa attu nkawanttwara, akina aya yaari manyopani onlhacha umunlhelha. \v 28 Yesu nkaarukunuwelha, nkeerelha, “Manyopani o Uyerusalemu! Nhikunlhelhe mii, nansho mwichunlhelheke mwaashinene ni achishaana inyu. \v 29 Ukhalhawaya mahuku anowa attu vanowa aya wiira, ‘Ahoreeriya manyaathiyana ahiyanre, ahaayanre ashaana mena ulhelha!’ \v 30 Yeyo ikatema iyo, attu phi nowa aya wiirelha miako, ‘Nniwulhuwelheke! Nnivitheke!’ \v 31 Vavawo attu aneera chiicho wo mwiri nkithi, mwiri wo wuuma inohalha wiiria chani?” \p \v 32 Attu akina elhi, onkhaye o uwonya, yaari ni ayo arweehiyaka wiiviya vamoka ni Yesu. \v 33 Vaaphilhe aya vakittu vaneehaniya “Nikhurukucha no muru,” nkayankhomelhelha Yesu vavawo, ni attu elhi o uwonya, mmoka wiimonono ni nkina wiimushi. \v 34 Yesu nkeera, “Thithi mwaalhevelheke! Ukhalhawaya khachuwenlhe impanga aya.” \p Nkayaakawanacha ikuwo chawe wo woopelha ikhura. \v 35 Attu nkayeemelhacha aawehaka Aholhelhi a Ayahudi vampangelha aya ncheche, “Ahoopolha attu akina, haya etu echopolheke mwanene yakhalhaka uyo phi Kuristo Moopolhi thanlhiye ni Nlhuku!” \p \v 36 Manyaasikaari ni ayo nkayampangelha ncheche chiicho, nkayaawa nkayammaha isiki, \v 37 yiiraka, “Wiichopolheke umwanene wakhalhaka uwe phi mwene a Ayahudi!” \p \v 38 Vachulhu nsalaaba nkayaakhomelhelha nipattu naalhempe aya malhove eera, “Ulha phi mwene a Ayahudi.” \p \v 39 Mmoka a attu yaakhomelhelhiye vamoka ni Yesu nkaachokholha unruwana Yesu, “Uwe kuhiwe phi Kuristo Moopolhi? Wiichoopolheke umwanene, unoopolheke ni hii!” \p \v 40 Nkina uyo nansho, nkanchachera nkhunanawe eeraka, “Uwe khunomoova Nlhuku? Ihukumu ipantte awo iyo phi pantte awe. \v 41 Hii, ikekhiaye ihu iyo, phi niphwanenlhe, ukhalhawaya nihopochera malhivo o mitheko chihu, nansho uyo khawonnye ittu.” \v 42 Nkaamwiirelha Yesu, “Yesu wakuupuwelheke mii, vanohalha awo uwa unari Amwene vawo!” \p \v 43 Yesu nkaamwirelha, “Kinoolhelha wo ikekhiaye wiira lhelho nna, unowa waakhalha ni mii Uphiooni.” \s Ukhwa wa Yesu \r (Mat 27:45-56; Mako 15:33-41; Yoha 19:28-30) \p \v 44 Yaari saa sita uthana nchuwa vaatiphiilhe aya, ipiphi nkayaawanelha ilhapo yonkhaye mpaka vaari aya saa tisa, \v 45 Nipaziya nulhupalhe naattukelhelhiye variyari u Inupa ya Nlhuku nkanaahuwa velhi. \v 46 Yesu nkaakhuwelha, “Thithi! Kinoweesha nnepa aka mmathathani mwinyu!” Voolhumanche awe chiicho, nkaarihiaa. \p \v 47 Nholhelhi a manyaasikari o Rumi nkoona cheeria, nkanthimicha Nlhuku, eeraka, “We ikekhiaye ulha aari ntu orera nrima!” \p \v 48 Attu aathukumanne vavawo uweha chaapangiaa ahoona chikhumelhenlhe, nkayaathuruwa mmawani, echatakachaka ikhakacha wo wooniha ihuzuni. \v 49 Attu onkhaye anchuwenlhe Yesu, ikhalhaka vamoka ni manyopani antwanre ukhuma Ugalilaya, yaari aneemenlhe utayi awehaka. \s Uvithiya wa Yesu \r (Mat 27:57-61; Mako 15:42-47; Yoha 19:38-42) \p \v 50 Ahokhalha attu amoka o rera nrima anenchi o Uarimathaya iwani yo Uyudea nchina naya Nayusufu. \v 51 Yayo aari ntu o Uarimathaya, aapanga thoko Nlhuku chaathanana awe attuniyaka ni attu, awehereraka uwa wo Imwene ya Nlhuku. Inakhalhaka aari ntu o Ipuwa yulhupalhe ya Ayahudi, khaari arumelhelhaka ittu ipangiye. \v 52 Yayo yahorwaa u Napilato nkayaavekelha avahiye iruttu ya Yesu. \v 53 Nkayaakurusha iruttu iyo vathi, nkaavilhikelha ikuwo yo hariri, nkayaavitha nnihiyeni mwaahemiye vamwalhani, nihiye naari bado uvithiya ntu. \v 54 Nenno naari nihuku no Ijumaa, Nihuku no Wiittuwa niwaaka meelho aya. \p \v 55 Manyopani yantwanre Yesu ukhuma Ugalilaya nkayarwaa ni Nayusufu uwinnuwelhani nihiye nivithiye awe Yesu. Nkayoona vavithiye aya iruttu awe. \v 56 Nkayaahokolhiacha uwani nkayaakooroshacha makhura o unukhelha o uwa uuhikani iruttu ya Yesu. \p Nihuku no Wiittuwa nkayeettuwa thoko Malhehero chaalhehera aya. \c 24 \s Uhihimmwa wa Yesu \r (Mat 28:1-10; Mako 16:1-8; Yoha 20:1-10) \p \v 1 Mapikoosha o nihuku no Jumaapili manyopani yahorwaa unihiyeni, anakushilhe makhura o unukhelha aakoronshe aya. \v 2 Nkayaaphwanya nlhuku ninapirikishiye ni uthama vanlhakoni vawo,\fig Nlhuku nihopirikishiya vanihiyeni|src="16 Tomb.jpg" size="col" ref="24:2"\fig* \v 3 paahi etu nkayaakelhacha nhina, nansho khayaaphwannye iruttu ya Athithi Yesu. \v 4 Nkayeemelha ashangachaka yoyo mwaha uyo, wo uhikhulhuvelha, nkayaakhumelhelha attu elhi aawanre ikuwo chootelha chinene, eemelhaka waatameria. \v 5 Manyopani ayo yoovaka nkayaakhoromacha vathi, attu ayo veera aya, “Yeeshiyani umwaavia ntu nkumi mwa attu akhwilhe? \v 6 Khaawo vaa, hohihimwa. Muupuwelheke chenre awe wo uhimia vaari inyu Ugalilaya, \v 7 ‘Mwaana a Ntu hophwanelhiya uhelhiya mmathathani mwa attu o uwonya, akhomelhelhiye, ni nihuku no neraru ahihimmwe.’ ” \p \v 8 Manyopani nkayoopuwelha malhove awe, \v 9 nkayaakhuma nnihiyeni, nkayaahimiacha mwaha wonkhaye waahimiachera owiittucha khumi ni mmoka ahanlhe alhe. \v 10 Manyopani ayo yaari Amariamu Magidalena ni Nayoana ni Amariamu anumwanaya Nayakhobo, yayo ni manyopani akina phi ahimianche wa akarumiya. \v 11 Nansho akarumiya nkayoona yayo malhove ayo thoko ncheche, khayaarumelhenlhe. \v 12 Nansho Napeturo nkayaarwaa unihiyeni attimakachaka, nkayooroma, vaathurumenlhe aya nkayoona ikuworu. Paahi nkayaahokolhia uwani ashangaka mwaha ukhumelhenlhe. \s Nkwaha wo Uemau \r (Mako 16:12-13) \p \v 13 Nenno nihuku, owiittucha elhi a Yesu yaari akelhaka iwani yeehaniya Uemau, imaili saba ukhuma Uyerusalemu, \v 14 arerihaka ashineneru mwaha wonkhaye upangeelhe. \v 15 Vaari aya eetaka arerihaka, Yesu mwanene nkaawa aatameriaka ni weeta vamoka ni ayo, \v 16 nkayaamwona, nansho ahinchuwelhaka. \v 17 Yesu nkeerelhacha, “Nnoopa mwaha waani mwaashineneru uno mweetaka?” \p Nkayeemelhacha, wiitho anachanre ihuzuni. \v 18 Mmoka aya eehaniya Nakileopa nkankoha, “Kwani inyuva alheto va Yerusalemu va, vekha nhinochuwelha chittu chipangelhe alha mahuku vakani avinre alha?” \p \v 19 Yesu nkaakoha, “Mwaha waani?” \p Nkayaamwaakhulha, “Mwaha umphwannye Yesu o Unazareti. Yoyo ntu uyo aari namilhohi a Nlhuku aari ni ikuru wa Nlhuku ni wa attu yo upanga chittu ni wiittuchiha. \v 20 Opochera ishaani olhupalhe ni aholhelhi ihu yahonkumiha wiira ahukumulhiye, nkaakhomelhelhiya. \v 21 Nansho hii nahonkhulhuvelha wiira phi nowa woopolha attu o Israeli! Upwaha vavawo, lhelho nihuku no neraru toka vaapangeelhe aya. \v 22 Tho manyopani akina munlhokoni mwihu ahonithuthusha, yahorwaa unihiyeni lhelho wichishuru, \v 23 nansho khayoonne iruttu iyo. Nkayaahokolhia eeraka wiira ahoona minepa chaahimmie wiira hohihimmwa. \v 24 Attu akina nkayaarwaa unihiyeni ni uphwanya thoko chaahimiye ni manyopani alhe, nansho khayamwonne.” \p \v 25 Vavawo etu Yesu nkeerelha, “Woonaka nhophupuwalha mwaatti ayi, wo mirima chimpicha urumelhelha malhove aahimiye ni anamilhohi a Nlhuku! \v 26 Chani, khawalhonke Kuristo Moopolhi thanlhiye ni Nlhuku uhuvihachiya, wiira akelhe rata munthimichoni mwawe?” \v 27 Nkaapatakulhelha chittu chonkhaye chaamwacha nhina Malhove Matakatifu uchokholha wa ashinna Musa mpaka wa anamilhohi onkhaye. \p \v 28 Vaatameria aya iwani yaalhukama aya, Yesu nkeepanga thoko noopwaha vavawo, \v 29 nansho yayo manyaattu ayo nkayampepecha, eeraka, “Nkhalheke ni hii, uheelha.” Paahi etu nkaarwa uwannyaya. \v 30 Nkaakhalha ulhia yolhia vamoka, nkaakusha nkatte, nkaalhapelhelha ibarakha, nkaamia, nkaavahacha. \v 31 Miitho aya nkayaapatakulhiya nkayanchuwelha, nansho nkaapotera vamiithoni waya. \v 32 Nkayeera ashineneru, “Chani mirima chihu khachaari chipharelhaka mooro volhumachawe unilhamulhelha Malhove Matakatifu mphironi mmwe?” \p \v 33 Yeyo ikatema nkayaathama nkayaahokolhia Uyerusalemu, nkayaaphwanyacha owiittucha khumi ni mmoka anathukumanne vamoka, \v 34 eerachaka wiira, “Wo ikekhiaye, Athithi ahohihimmwa! Ahaakhumelhelha Nasimoni!” \p \v 35 Owiittucha elhi nkayaahimiacha mwaha waakhumelhenlhe mphironi, ni chenre aya wo waachuwelha Athithi vaamianinhe aya nkatte wa Owiittucha aya. \s Yesu nowaakhumelhelha Owiittucha awe \r (Mat 28:16-20; Mako 16:14-18; Yoha 20:19-23; Mitk 1:6-8) \p \v 36 Akarumiya elhi ayo vaari aya ahimiachaka yoyo mwaha uyo, wo uhiweherera, Athithi anene nkayeemelha variyari aya eeraka, “Mpuha ukhalhe ni inyu.” \p \v 37 Nkayaathuthuwacha, yaanyiheraka wiira ahoona nshoka. \v 38 Nansho nkeerelhacha, “Nnoovani? Nnowelhiyani nipampa mu nrimani? \v 39 Mmweheke mathatha ni mieto chaka, nkiweheke ni mii kimwanene. Nkikwakwanyeke, nnowoona wiira akiri nshoka, ukhalhawaya nshoka khanirina iruttu yo ithayi mena makhuva, thoko nnokoona inyu chi.” \p \v 40 Nkeera chiicho oonihachaka mathatha awe ni mieto chawe. \v 41 Akarumiya vaari aya ahirumelhelhaka ittu yoona aya, uno athepaka wuumiya uwanoni wo uteelhiya, Yesu ahaakohacha, “Nhanaa ittu yo ulhia va?” \v 42 Nkayammaha ihopa yo waaneelhiya, \v 43 nkaakusha nkaalhia amwoonaka. \p \v 44 Paahi nkaahimeriacha wiira, “Chilha phi chittu chaahimilhe aka ikatema vaari aka ni inyu. Ikhalhe wiira, kila ittu ilhepiye ikaachaka nhina Malhehero a ashinna Musa, chilhepiye ni anamilhohi ni Izaburi chihotimira.” \p \v 45 Nkaapatakulha irusho chaya wiira achuwelhe Malhove Matakatifu \v 46 nkeerelhacha, “Phinre aya wo ulhepiya, Kuristo Moopolhi nowa uhuvihiya ni uhihimmwa nnookhwani aviraka nihuku no neraru, \v 47 ni wo nchina nawe nttenga wo uhiyereriya uwonya unohimiachiya mwiilhaponi mwonkhaye, ichokholhaka Uyerusalemu. \v 48 Inyu phi o uhimiechesha chittu chonkhaye chi. \v 49 Ni mii kinommwiiha alhehiye ni Athithi uwaninyu. Nansho nnothananiya uweherera nnari iwani yuulhupalhe mpaka machiri o wiirimu vanohalha aya uwa.” \s Yesu nookushiya wiirimu \r (Mako 16:19-20; Mitk 1:9-11) \p \v 50 Paahi nkaaholhelha uthama vawani mpaka Ubethaniya, vaathenshe awe miono nkaavaha ibarakha. \v 51 Vaari awe aavahaka ibarakha, ahaahiya, nkaakushiya wiirimu. \v 52 Nkayanthimicha ni uhokolhia Uyerusalemu, wo mpuha mwinchi, \v 53 nkayaalhokelhacha ikatema yonkhaye akhalhaka Inupa ya Nlhuku antotopelhaka Nlhuku.