\id ACT - Makua Bible Version \ide UTF-8 \h Mitheko \toc1 Mitheko cha akarumiya \toc2 Mitheko \toc3 Mitk \mt1 Mitheko \mt2 cha akarumiya \imt Malhove o uholhelha \ip Ikitabu yo Mitheko cha akarumiya phi ikitabu inohimiacha mwaha wo uchokholha milhoko cha attu yanrumelhenlhe Kuristo ni iphiro chenre aya wo uwanelha ukhuma Uyerusalemu mpaka Uyudea ni Usamariya ni ukhopelhelhe waya thoko Yesu chenre awe wo waalheelha owiittucha awe hinaya urwaa wiirimu (nlhako wo 1:8). Ilha ikitabu ilha ilhepiye ni ashinna Luka alhepilhe tho ikitabu yo Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko alhepiye aya ni ashinna Luka. Yayo ashinna Luka ayo aari abwana mganga, onrie ulhepa rata kila ittu yaahimiacha aya. Nhina chechiyo ichitabu pilhi chiyo, ahoromolha nchina ni Nateofilo ntu o ilhapo yo Uyunani, nansho nrima aya wooniaka wiira ichitabu chonkhaye chiyo chaalhakelhiye wa milhoko cha attu yanrumelhenlhe Kuristo Ayunani ni Ayahudi (nlhako wo 1:1). \ip Ikitabu yo Mitheko cha akarumiya yaalhepiye veekinaka iyaakha yo 60-64 baada yo uyaria wa Kuristo ukhalhawaya inomalha Napaolo ahinaya uhiyereriya ukhuma ujeerani. Ashinna Luka ni ayo aheeta nkwaha vamoka ni akarumiya Napaolo ni veekinaka ikitabu yaalhepiye vaari aya Uantiokiya. Ikitabu yo Mitheko cha akarumiya ilha phi nothepiha uhimiacha chihimiye nhina Malhove Orera a Yesu Kuristo alhepiye ni ashinna Luka ichokholhaka Yesu vaarwaa awe wiirimu. Nnikwa wa ashinna Luka ulhepa ikitabu yo Mitheko cha akarumiya phi mmoka yoyo ni nnikwa aya wo ulhepa Malhove Orera a Yesu Kuristo. Athananne Nateofilo vamoka ni nlhoko wo nchereria wa attu anrumelhenlhe Kuristo wiira avarecheshe ittu yeettuchihiye aya, phi vavawo chilhempe aya rata mwaha unaacha ukumi wa Yesu ni uwanelha wo milhoko cha attu anrumelhenlhe Kuristo. \ip Ikitabu yo Mitheko cha akarumiya inoonivaha hii iphiro cho utwariha milhoko cha attu anrumelhenlhe Kuristo o upacha ni iphiro cho upisha nrima nhina Kuristo. Tho, makhalhelho a akarumiya anoononiha iphiro cho ukhulhuvelha machiri o Iphumu ya Nlhuku muuwanelhihani nttenga wo Malhove Orera wa attu akina. \iot Chiri nhina \io Iphumu ya Nlhuku nowaaweelha akarumiya ni uchokholha milhoko cha attu yanrumelhenlhe Kuristo (nlhako wo 1:1-8:1). \io Attu yanrumelhenlhe Kuristo anootwarushiya ni uchokholha uwanelha ukhopelhelhe wo Uyerusalemu (nlhako wo 8:2-12:23). \io Napaolo anoweeta nkwaha waya wo upacha wo uhimiacha Malhove Orera (nlhako wo 12:4-14:28). \io Milhoko chinokumaana Uyerusalemu waavia nlhove no upanga wa attu anonrumelhelha Kuristo (nlhako wo 15:1-35). \io Napaolo anoweeta nkwaha aya wo nayelhi wo uhimiacha Malhove Orera (nlhako wo 15:36-18:2). \io Napaolo anoweeta nkwaha aya wo neraru wo uhimiacha Malhove Orera (nlhako wo 18:23-20:38). \io Napaolo anoovariya Uyerusalemu (nlhako wo 21-26). \io Wo umalhihera, Napaolo anorweehiya Urumi (nlhako wo 27-28). \c 1 \p \v 1 Munna Nateofilo, \p Ikitabu yo upachera kaaholhenlhe aka ulhepa ilhe, kaalhempe yaachaka mwaha wonkhaye waapannge awe Yesu ni wiittuchiha toka vaachokhonlhe awe ntheko \v 2 mpaka nihuku naakushiye awe wiirimu. Nansho hinaya ukushiya wiirimu ahaalhehera wo ikuru yo Iphumu ya Nlhuku, akarumiya aathanlhe awe. \v 3 Wo mahuku makhumi macheshe toka vaahihimmwe awe ahaakhumelhelha wo iphiro chinchi uhimiechesha wiira hohihimmwa. Aheechooniha wa akarumiya awe, ni woopana mwaha unaacha Imwene ya Nlhuku. \v 4 Ikatema yaakumanne awe vamoka ahaalhehera wiira, “Nhithame va Yerusalemu, nansho mummweherereke Iphumu ya Nlhuku, mpochere izawadi ilhehiye ni Athithi uvahani. \v 5 Nayohana yaabatinze attu wo maashi, nansho yaviraka mahuku vakani, mwaattiva nnoowa mwaabatiiziya wo Iphumu ya Nlhuku.” \s Yesu nootheshiya urwaa Wiirimu \r (Mako 16:19-20; Luk 24:50-53) \p \v 6 Paahi akarumiya ikatema vaakumanne aya ni Yesu, yahonkoha, “Thithi, chani ilha ikatema ilha phi naahokolhoshera inyu umwene attu o Uisraeli?” \p \v 7 Yesu nkeerelha, “Mwaatti kuhii ntheko inyu uchuwelha ikatema yo ukhumelhelha waya, yeyo irii mu ikuru ya Athumwanaka vekha aya. \v 8 Nansho nnoowa mwaapochera machiri o Iphumu ya Nlhuku vanohalha aya uukhuruwelhani. Ni inyu nnoowa mwaakihimiechesha Uyerusalemu ni ilhapo yonkhaye yo Uyudea ni Usamariya ni kila vakittu velhaponi.” \v 9 Amalhiheke wulhumacha yayo, ahokushiya wiirimu attu onkhaye amwoonaka, nihute nkanankhuneelha ahimwoonaka tho. \p \v 10 Nansho vaathepa aya uweha wiirimu, Yesu vaarwaa awe, wo uhipicha attu elhi yaawanre ikuwo cho utakatifu twetwetwe yaheemelha ni waatameria. \v 11 Nkayeera, “Attu o Ugalilaya! Chani woonaka nheemelha mmwehaka wiirimu? Ulha Yesu kushiye ukhuma uwaninyu urwaa wiirimu ulha, noowa tho thoko chimoonilhe inyu arwaaka wiirimu chiyo.” \s Namatiya anoothanlhiya ukhalha karumiya \r (Mat 27:3-10) \p \v 12 Yamalhekeru akarumiya yahohokolhia Uyerusalemu ukhuma waari mwaako uneehaniya Mwaako wo Mizeituni waari imaili imoka, waatameriaka nkwaha wo Nihuku no Wiittuwa. \v 13 Vaaphilhe aya vawani nkayaakelha uchuumbani inupa yo nchulhu ugoroofani mwaakhalha aya. Yayo yaari Napeturo ni Nayohana vamoka ni Nayakhobo ni Naandorea ni Nafilipo ni Natomaso tho ni Nabatolomayo ni Namatayo ni nkina aari Yakhobo mwaamwanaa Naalufayo ni Nasimoni Nnenchi aakhwelha ilhapo yo Ukaanani ni Nayuda mwaana a ashinna Yakhobo. \v 14 Nkawakumaaniya akarumiya vamoka ni manyopani akina ni Amariamu anumwanawe Yesu ni ashihima awe unlhapelha Nlhuku wo nrima mmoka. \p \v 15 Nihuku nimoka Napeturo yaheemelha ni wulhumacha munlhokoni mwa attu aarumelhenlhe Athithi, yaaphiyelha attu imia imoka ni makhumi melhi, \v 16 nkayeera, “Ashilhoko aka munrumelhenlhe Yesu, wo woorihiya ni machiri o Iphumu ya Nlhuku, Adaudi aholhepa nlhove no waacha Nayuda nhina Malhove Matakatifu, ni nno nihokhumelhelha. Nayuda yaari akhunanihu, nansho phi yayo yaaholhenlhe attu yammanre Yesu. \v 17 Nayuda yaari amoka munkutironi mwihu, ukhalhawaya ahothanlhiya ni Yesu ulhutaana ni hii mu nthekoni wihu.” \p \v 18 Nayuda yahothuma imata wo nchurukhu waalhiviye aya wo uhilhoka waya. Nkayaawulhuwa wowo umatani uwo, nkayaaphwia nthunkwa ni marupo aya nkayaakhuma vathe. \v 19 Attu o Uyerusalemu veewilhe aya yoyo mwaha uyo, nkayeehana yeyo imata iyo wo nulhumo naya, Hakelidama, maana aya, “Imata yo Iphome.” \p \v 20 “Ukhalhawaya iholhepiya nhina ikitabu yo Izaburi, \q ‘Inupa awe ihiiyeke mathalha, riyoothe hikhalhe nhina mwaya.’ \m Tho iholhepiya, \q ‘Ntu nkina akusheke ntheko wo ushunga waapanga awe.’ \p \v 21 “Paahi etu athanlhiyeke ntu mmoka o unikaviha ntheko wo uhimiechesha uhihimmwa wa Athithi Yesu. \v 22 Yoyo akhalheke ntu mmoka anttukana ihu toka nihuku Athithi Yesu vaabatiiziye aya ni Nayohana mpaka nihuku naakushiye aya wiirimu nne. Yoyo nookhalha o uhimiechesha uhihimmwa wa Yesu.” \p \v 23 Nkayaaromolhiya machina a attu elhi, o upacha yaari Nayusufu yeehaniya Nabarsaba tho yeehaniya Yusto. O nayelhi yaari Namatiya. \v 24 Yamalhiheke nkayanlhapelha Nlhuku, “Thithi, inyuva phi nochuwelha mirima cha attu onkhaye chiri aya! Paahi etu, nnooniheke mpani wa alha attu elhi alha munthanlhe phuuyi, \v 25 wiira akhalhe karumiya ntheko uhiilhe aya Nayuda, nkayaarwaa vakittu vaaphwanenlhe aya.” \v 26 Nkayoopa ikhura, nkaathanlhiya Namatiya yonchereriye munlhokoni mwa akarumiya khumi ni mmoka alhe. \c 2 \s Uwa wo Iphumu ya Nlhuku \p \v 1 Nihuku no Pentekote naayeke, attu anrumelhenlhe Kuristo onkhaye yaari anathothokanne vakittu vamoka. \v 2 Wo uhipicha, nkaneewania nlhove naaruma ukhuma wiirimu naaruma thoko iphioo yo machiri! Nkanaachara inupa yonkhaye mwaari aya anakumanne. \v 3 Yamalheke, nkachaakhumelhelha chittu choonelhe thoko malhimi o mooro, nkacheemianiha ni ukorweelha vachulhu kila mmoka aya. \v 4 Kila mmoka nkaachariya Iphumu ya Nlhuku, nkayaachokholha wulhumacha wo nulhumo nilheto, thoko Iphumu chaavahenre aya wulhumacha. \p \v 5 Ni Uyerusalemu uwo yahokhalha Ayahudi enchi yaari attu yanthimicha Nlhuku, yaakhumme kila ilhapo yo velhaponi wuuthi irimu. \v 6 Veewilhe aya nenno nlhove nno, nlhoko wa attu enchi wahokumaana. Nansho onkhaye yahothuthuwa chinene, ukhalhawaya yaari eewaka kila ntu olhumachaka wo nulhumo nawe mwanene. \v 7 Nkayaathikhina ni ushanga yeeraka, \p “Chani, alha onkhaye aneewa ihu yuulhumachaka alha, kahiwe anenchi o Ugalilaya alha? \v 8 Yiireelhe chani, etu, weewa yuulhumachaka wo nulhumo kila ntu niyarelhe awe? \v 9 Attu akina ihu akhumme Uparthi, akina Uamedi, akina Uelami, akina Umesopotamiya, akina Uyudea, akina Ukapadokiya, akina Uponto, akina Uasiya, \v 10 akina Ufirigiya ni Upamfiliya, akina Umisri ni ilhapo cho Ulibiya waatameriana Ukirene. Ni akina ihu nikhumme Urumi, akina Ayahudi ni akina eettuchilhe idini ya Ayahudi akhumme Ukirete ni Uarabia., \v 11 Hiyaano onkhaye ninowiiwa nkutiro wa Ayahudi ni akina akhumme Ukirete ni Uarabiya, yuulhumachaka wo nulhumo nihu naashinene mitheko cho ushangiha chipangilhe awe Nlhuku!” \v 12 Attu onkhaye ahoshanga yoovaka chinene ashineneru akohanachaka, “Yelha maana aya phi ishiyani?” \p \v 13 Nansho attu akina nkayaapangelha mattepwa attu yarumelhenlhe Athithi alhe, yeeraka, “Alha manyaattu alha ahohapalhiya!” \s Napeturo anowuulhumana attu \p \v 14 Napeturo nkayeemelha vamoka ni akarumiya khumi ni mmoka alhe nkayaawelhiha nlhove naya ni uchokholha waahimeria attu yeeraka “Ashilhoko aka Ayahudi ni inyu onkhaye nnokhalha va Yerusalemu va, mwiiwelhelheke kuuhimerieni ulha mwaha ulha. \v 15 Alha attu alha kahapalhiye thoko chinaanyihera inyu mwaatti, woonaka vano bado saa tatu yo wichishu? \v 16 Kuhiwe chiicho, ulha mwaha ulha phi ulhe waahimmie aya anamilhohi a Nlhuku Nayoeli. \q \v 17 ‘Nlhuku neera, kinoopanga cho mahuku o umalhelha, \q Kinowaamiinelha attu onkhaye Iphumu aka. \q Achishaana inyu ashilhopwana ni ashithiyana anoohimiacha nttenga wa Nlhuku, \q Ashimirawo anowa woona chowooniya, \q Ni ashulhupalhe inyu anoolhoha itora. \q \v 18 Eiyo, ata akarumiya aka ashilhopwana ni ashithiyana, \q Kinowaamiinelha Iphumu aka yayo mahuku ayo, \q Ni ayo anoowa aahimiacha Malhove aka. \q \v 19 Kinoopanga ithikineha wiirimu uchulhu ni cho ushangiha vathi velhaponi. \q Vanowa ukhalha iphome ni mooro ni mwiishi wo ulhemelha. \q \v 20 Nchuwa ninookelhiya ipiphi ni mweeri unookhalha wo khwiilha thoko iphome, \q nihinaaya nihuku nulhupalhe no uwa wa Athithi nne. \q \v 21 Vavawo ntu riyoothe nohalha ulhapelha wo nchina na Athithi, nowoopolhiya.’ \p \v 22 “Anenchi o Uisraeli, nkeewelhelhani alha malhove alha! Thoko chineera inyu wo uchuwelha, Yesu o Unazareti aari ntu o ikuru ya Nlhuku yoonihiye uwaninyu wo ithikineha ni cho ushangiha chaapannge awe iriyari inyu. \v 23 Nlhuku ahochuwelha ni ulhakelha wiira Yesu nowa uhelhiya mmathathani mwinyu ni inyu nnoowa mwaavaha attu o uwonya ankhomelhelhe eeviye munsalaabani. \v 24 Nansho Nlhuku ahonhihimusha unookhwani, nkaamoopolha nookhwa ni uweria wawe ukhalhawaya nookhwa khoonrie mena unttuka. \v 25 Ukhalhawaya Adaudi yahoolhumacha mwaha awe wiira, \q ‘Athithi arii mmiholho waka ikatema chonkhaye, \q Ahokaatama ni mii khakinowa kaahuva. \q \v 26 Chiichammo etu, nrima aka uhoteelhiya, \q malhove aka ahochara mpuha, iruttu aka yo ukhwa ilha inowa yaakhulhuvelha. \q \v 27 Ukhalhawaya inyuva Apwiiya Nlhuku khannokihiya unaminepa, \q Mena khannonhiyerera ntu inyu ntakatifu wiira onte. \q \v 28 Nhokooniha iphiro cho ukumi, ukhalha winyu uhokichariha mpuha!’ \p \v 29 “Mwaattu ashilhoko aka, ihorera uhimeriani mwaha waapantte apwiiya Adaudi. Yayo yahokhwa, nkayaavithiya ni nihiye naya nirii vava vawanihuva mpaka lhelho nna. \v 30 Nansho ukhalhawaya Adaudi yaari anamilhohi a Nlhuku, yahochuwelha wiira Nlhuku ahaalheha wiira anommara nchina mmoka o iyari aya ukhalhelha ihiche yo imwene vanipuroni waya. \v 31 Adaudi yahoona chitema mwaha unohalha upangiya ni Nlhuku, chiicho etu nkayoolhumacha mwaha wo uhihimmwa wa Kuristo Moopolhi ikatema venre aya \q ‘Khahiiye unaminepa, iruttu awe khayontilhe unihiyeni.’ \m \v 32 Nlhuku ahonhihimusha yoyo Yesu uyo ni hiyaano onkhaye phi o uhimiechesha yoyo mwaha uyo. \v 33 Awelhihiyeke wiirimu ni weeshiya wiimonono wa Nlhuku, ahompochera Iphumu ya Nlhuku aalhehiye ni Athithi. Ilha inoona inyu ilha ni wiiwa vano ilha, phi Iphumu ya Nlhuku niminenlhe aya. \v 34 Ukhalhawaya Adaudi anene, khayaawenlhe mpaka wiirimu, ihikhalhe yenre, \q ‘Athithi yaheerelha Athithi \q Nkhalheke wiimonono waka, \q \v 35 Mpaka vanohalha aka waathalha amalhaponi inyu wuuthi inyaa chinyu wiira mwaanyikalhelhe.’ \p \v 36 “Attu onkhaye o inupa yo Israeli achuwelheke we ikekhiaye wiira uyo Yesu aakhomelhelhiye vansalaabani, phi uyo Nlhuku mpannge awe ukhalha Athithi ni Kuristo!” \p \v 37 Paahi etu, attu veewilhe aya yayo malhove ayo, nkayaahomiya mirima chinene, nkayaakoha Napeturo ni akarumiya akhunanaya alhe “Ashilhoko ihu, niireke chani etu?” \v 38 Napeturo nkayaakhulha nkayeera, “Nkhoromeke, nhiyeke uwonya ni kila mmoka inyu abatiiziyeke wo nchina na Yesu Kuristo, wiira nhiyereriye uwonya winyu, ni inyu nnompochera Iphumu ya Nlhuku aalheehiye ni Nlhuku. \v 39 Ukhalhawaya malhehano a Nlhuku yaari wo nlhatu ninyu ni achishaana inyu ni attu onkhaye anokhalha utayi ni wo nlhatu no kila ntu nohalha wiihaniya ni Athithi Nlhuku uwannyaya.” \p \v 40 Ni wo malhove makina menchi, Napeturo ahohimiechesha ni waakurumicha attu eeraka, “Mwiichopolheke ni uttwaruwa unaaweelha attu o uwonya o ilha ilhapo ilha.” \v 41 Attu enchi yahorumelhelha malhove aya, nkayaabatiiziya. Nenno nihuku nno attu yaaphiyelha maelufu mararu ahonchereria mu mphingoni mmwe. \v 42 Nkayaathepa wiittucha wa akarumiya ni ukhalha nlhoko mmoka thoko o uyaraana ni umia nkatte vamoka ni unlhapelha Nlhuku vamoka. \s Makhalhelho a attu anrumelhenlhe Yesu \p \v 43 Ithikineha ni cho ushangiha chinchi chahopangia wo iphiro ya akarumiya ata attu onkhaye nkayaathulhuwa mmakhuvani. \v 44 Attu onkhaye yanrumelhenlhe Yesu yahothepa ukhalha ittu imoka akawanaka kila ittu yaarina aya. \v 45 Yaari athumihaka chittu chaya, nkayaakawana nchurukhu ulhikaana ni kila mmoka chaahuvelha awe. \v 46 Nkayaathepa ukumaana vamoka kila nihuku Inupa ya Nlhuku. Nansho ikatema yo umia nkatte, yaakumaana mmanupani mwaya nkayaamia nkatte vamoka ateelhachiyaka nrima. \v 47 Yahontotopelha Nlhuku, nkayaattuniya ni attu onkhaye. Kila nihuku Athithi yahoncherera attu munlhokoni mwa attu oopolhiya. \c 3 \s Ntu o uheeta noolhamihiya \p \v 1 Nihuku nimoka saa tisa uthana ikatema yo unlhapelha Nlhuku, Napeturo ni Nayohana yaari arwaaka wi Inupa ya Nlhuku ulhapelhani. \v 2 Ni ntu mmoka o uheeta toka vaayariye awe ni anumwanawe, eeshiya kila nihuku Inupa ya Nlhuku va nlhako weehaniya “Nlhako wo urera,” wiira aavekelhe attu yaakelha Inupa ya Nlhuku, \v 3 voonne awe Napeturo ni Nayohana akelhaka Inupa ya Nlhuku, ahaavekelha anvahe ittu iriyoothe. \v 4 Napeturo nkayammweha wo miitho melhi, ni Nayohana chiicho, nkayaamwiirelha, “Uniweheke hii!” \v 5 Nkaaweha, akhulhuvelhaka upochera ittu uwannyaya. \v 6 Nansho Napeturo nkayaamwiirelha, “Khakirina nchurukhu mena idhahabu, nansho kinouvaha ilhe irina aka. Wo nchina na Yesu Kuristo o Unazareti, wunkweke weeteke!” \v 7 Nkammara moono wo wiimonono, nkaamweemesha. Vavawo vavawo mieto ni makutha awe nkaahelhiya machiri. \v 8 Nkeemelha, nkaachokholha weeta. Nkaakelhana vamoka Inupa ya Nlhuku eetaka ni uthuphathupha uno antotopelhaka Nlhuku. \p \v 9 Attu onkhaye yaari vavawo ayo yahomwoona eetaka ni untotopelha Nlhuku, \v 10 vaanchuwenlhe aya wiira aari phi ulhe aavekelha va “Nlhako Worera,” Inupa ya Nlhuku, nkayaashangacha chinene ahichuwelhaka chinkhumelhenlhe. \s Malhove a Napeturo \p \v 11 Ntu ulhe vaari awe aattwaraka Napeturo ni Nayohana wi Ipwaro i Naselemani, attu onkhaye yaari ashangaka chinene, nkayaattimakelha. \v 12 Paahi etu, Napeturo vonne aya attu alhe nkayeera, “Anenchi o Uisraeli, nnoshangani ulha mwaha ulha? Woonaka nnooniweha chinene thoko wiira nimwetinhe ulha ntu ulha wo machiri ihu ama wo unthimicha wihu Nlhuku? \v 13 Nlhuku a Aburahimu ni Naisaka ni Nayakhobo, Nlhuku a manyaapwiiya ihu honthimicha namitheko awe Yesu. Nansho mwaatti mwahonhelha mmiononi mwa ashulhupalhe wiira eeviye ni unkhota upuwani u Napilato, ata Napilato volhumanche aya nlhove no unhukumulha wiira ahiyereriye. \v 14 Aari ntakatifu ni orera nrima, nansho mwaattiva mwahonkhota, nkamwaavekelha wiira ntu aari owiiva ahiyereriye. \v 15 Paahi, mwaatti mwahomwiiva ulhe aari machokholhelho o ukumi, nansho Nlhuku ahonhihimusha, ni hii phi o uhimiechesha yoyo mwaha uyo. \v 16 Machiri o nchina na Yesu ni nrima wo nenno nchina nno phi nvanhe machiri ulha ntu nnomwoona inyu ni unchuwelha ulha. Nrima wo unrumelhelha Yesu phi nlhaminhe ulha ntu ulha thoko onkhaye chinoona inyu. \p \v 17 “Vano etu, ashilhoko aka, kihochuwelha wiira mwaattiva ni aholhelhi inyu mwaapannge yayo wo nlhatu no uhichuwelha winyu. \v 18 Nlhuku ahohimia khalhayi wo iphiro cha anamilhohi onkhaye wiira Kuristo awe hophwanelhiya uhuva, phi chiichammo etu chitimirinhe awe wo ilha iphiro ilha. \v 19 Paahi etu, nkhoromeke, nhiyeke uwonya, munhokolheelheke Nlhuku, ni uyo nouhiyererani uwonya winyu. Mweeraka chiicho, \v 20 ikatema ya Athithi yo uvahani machiri o munnepani inoowa ni ayo anonruma Yesu Kuristo anthanlhe aya. \v 21 Noolhokelha wiirimu mpaka vanohalha aya uphiya ikatema yo urehelhelhiya chittu chonkhaye, thoko Nlhuku chaahimmie awe toka machokholhelho wo iphiro ya anamilhohi awe atakatifu. \p \v 22 “Ukhalhawaya ashinna Musa yaheera, ‘Athithi Nlhuku inyu anouwiiherani namilhohi thoko mii ukhuma munlhokoni mwinyu mwaashinene. Ni inyu mwiiwelhelheke ittu iriyoothe inohalha awe uhimeriani. \v 23 Ntu riyoothe hinowa umwiiwelhelha yoyo namilhohi a Nlhuku uyo, attu a Nlhuku anonhiya utayi ni urimeelhihiya.’ \v 24 Wo ikekhiaye, anamilhohi a Nlhuku onkhaye upachera Nasamweli ni alhe yaattwanre, yahohimiacha yolha mwaha unopangia alha mahuku alha. \v 25 Malhehano a Nlhuku, aakuminhe awe wo iphiro ya anamilhohi phi awinyu, ni inyu nri nhina yayo malhehano a Nlhuku ayo, aapannge awe ni manyaapwiiya inyu, thoko cheerenlhe aya Aburahimu, ‘Wo iphiro yo iyari inyu, attu onkhaye o velhaponi anoovahiya ibarakha.’ \v 26 Paahi, Nlhuku ahonhihimusha namitheko awe ni wo upacha ahonruma uwaninyu, owiihereni ibarakha wo umpanga kila mmoka inyu arukunuwe ni uhiya uwonya.” \c 4 \s Napeturo ni Nayohana Upuwani wa ashulhupalhe \p \v 1 Napeturo ni Nayohana yaari bado olhumachaka ni attu, opochera ishaani ni nholhelhi a attu olhitelhelha Inupa ya Nlhuku vamoka ni Amasadukayo akina yahowaacha. \v 2 Nkayaathunalhacha chinene, ukhalhawaya akarumiya ayo yaari aahimiacheraka attu wiira Yesu ahohihimmwa, mwaha unohimiechesha wiira akhwilhe anohihimmwa. \v 3 Paahi etu, nkayaavara akarumiya nkayaarweha ujeerani. Nansho ukhalhawaya waari uneelhilhe nkayaalhitelhelha mpaka waashelhe waya. \v 4 Nansho attu enchi yeewilhe nttenga u Napeturo ni Nayohana yahorumelhelha. Wo waalhakelhiya manyaalhopwana yaarumelhenlhe yaari maelufu nthanu. \p \v 5 Waashelhe waya, aholhelhi a Ayahudi ni ashulhupalhe ni owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa yahothukumana vamoka Uyerusalemu. \v 6 Nkayaakumaana ni ashinna Anasi Opochera ishaani Olhupalhe ni Nakayafa ni Nayohana ni Naalekizanda ni akina yaari o nihimo ni a Opochera ishaani Olhupalhe. \v 7 Nkayeemeshacha Napeturo ni Nayohana uholho, ni waakoha, “Mwaattiva mpannge ulha mwaha ulha wo machiri ani ni wo nchina na apani?” \p \v 8 Vavawo Napeturo anachariye Iphumu ya Nlhuku, nkayaakhulha, “Aholhelhi a attu ni ashulhupalhe! \v 9 Yakhalhaka lhelho nnoonikoha mwaha wo ntheko woombone wiireelhe wa ntu o uheeta ni iphiro chilhamme awe, \v 10 paahi, mwaattiva ni attu onkhaye o Uisraeli nchuwelheke wiira ulha ntu ulha neemelha uholho winyu lhelho, lhamme wo nchina na Yesu Kuristo o Unazareti aakhomelhelhiye vansalaabani ni inyu mwaatti. Nansho Nlhuku ahonhihimusha unookhwani. \v 11 Yesu phi ulhe Malhove Matakatifu aneera, \q ‘Nlhuku mwaakhotilhe inyu mwaatti atheki va wiira khaninlhoka, \q nihokhalha vano nlhuku nulhupalhe no nsingi no ukhulhuvelhiya.’ \m \v 12 Noopo nopattiya wa iphiro awe vekha, velhaponi wuuthi irimu vonkhaye khaniwo nchina nikina niriyoothe nikumihiye ni Nlhuku wiira ninoopolhe.” \p \v 13 Ashulhupalhe o va Ipuwa ayo, ahoshanga woona Napeturo ni Nayohana yuulhumachaka rata, anakhalhaka yaari attu o uhishoma mena irusho chiriyoothe. Nkayaachuwelha wiira yaari vamoka ni Yesu. \v 14 Nansho vamoonne aya ntu aalhamihiye ni Napeturo ni Nayohana ulhe neemenlhe vamoka ni ayo khayoolhumanche ittu. \v 15 Paahi etu, nkayeerelhiya akhumache vathe. Ni ashulhupalhe o va Ipuwa ayo nkayaahalha mpaani ashineneru apangaka ntemera. \v 16 Nkayaakohanacha ashineneru, “Naapangekeni etu alha attu alha? Kila ntu nokhalha va Yerusalemu noochuwelha wiira ilha yo ushangiha yulhupalhe ilha ihopangia, ni hii khaninooria uvaanyiha yoyo mwaha uyo. \v 17 Nansho wo wiira nitiyelhelhe ulha mwaha ulha uhiiwaniee chinene mwaattuni, naamukeke wiira ahulhumache tho mwaha wo nchina na Yesu wa ntu riyoothe.” \p \v 18 Paahi etu, nkayeehanacha tho akarumiya mpaani, nkaalhehera wiira ahuulhumache tho voonene, mena wiittuchiha wo nchina na Yesu. \v 19 Nansho Napeturo ni Nayohana nkayaakhulha, “Yakhalhaka ihorera mmiholho wa Nlhuku uwiiwelhelhani mwaattiva upwaha chinomwiwelhelha ihu Nlhuku, nhukumulheke mwaattiva mwaashinene. \v 20 Ukhalhawaya hii khaninooria uhiya wulhumacha naachaka mwaha woonilhe ihu ni wiiwa.” \v 21 Paahi, ashulhupalhe o va Ipuwa ayo nkayaamuka ni waachachera chinene, nkayaahiyerera. Khayoonrie waatwarusha ukhalhawaya attu onkhaye yaari anthimichaka Nlhuku wo nlhatu wo yoyo mwaha uyo. \v 22 Ntu aapangelhiye cho ushangiha uyo aari o malhipa o iyaakha chaapwaha makhumi ncheshe. \s Orumelhelha anonlhapelha Nlhuku aavahe machiri \p \v 23 Vahipinche baada yo uhiyereriya, Napeturo ni Nayohana yahohokolhia wa ashikhunanaya, nkayaahimiachera chilhe chihimiye ni opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe chilhe. \v 24 Attu onkhaye veewilhe aya yoyo mwaha uyo aholhutaana vamoka unlhapelha Nlhuku wo nrima mmoka akhuwelhaka yiiraka, “Thithi, inyuva phi inyu Muupilhe irimu ni ilhapo ni ibahari ni chittu chonkhaye chiriwo! \v 25 Wo iphiro yo Iphumu ya Nlhuku mwahoolhumacha wo iphiro ya anamitheko inyu, apwiiya Adaudi, venre aya, \q ‘Attu ahiri Ayahudi arushiyeni? \q Woonaka attu ahopanga miruku cho nshatha? \q \v 26 Mamwene o velhaponi yahokhalha tayari, \q ni aholhelhi o utawara yahokumaana vamoka, \q waakhota Athithi ni unkhota Kuristo hikiye makhura.’ \m \v 27 Ukhalhawaya wo ikekhiaye phi chiichammo etu, Naherode ni Apontio Pilato ni attu o Uisraeli ni attu ahiri Ayahudi chaakumanne aya yelha iwani ilha unkhota Namitheko inyu ntakatifu Yesu, munhinke inyu makhura. \v 28 Yahopanga ittu mwaalhakenlhe inyu ukhuma khalhayi wo wooria winyu ni uttuna winyu. \v 29 Nansho vano, inyu Thithi, mwooneke chinera aya wo unoopopiha. Nnikavihereke hiyaano akarumiya inyu wiittuchiha nlhove ninyu wo uhoovaa. \v 30 Mwookolheke moono inyu mwaalhamihe attu. Mpangeke ithikineha ni cho ushangiha wo nchina na Yesu, Namitheko inyu ntakatifu.” \p \v 31 Yamalhiheke unlhapelha Nlhuku, vakittu vaakumanne aya valhe nkavaatikhinyia, onkhaye nkayachariya Iphumu ya Nlhuku. Nkayaahimiacha nlhove na Nlhuku wo uhoova. \s Attu anrumelhenlhe Yesu yahokawana chittu chaarina aya \p \v 32 Attu onkhaye yanrumelhenlhe Yesu yaari nrima mmoka ni nnepa mmoka. Khaawo ata mmoka aari ni ittu iriyoothe enshe ukhalha yo vekha awe, nansho yaari akawanaka ittu iriyoothe yaarina aya. \v 33 Akarumiya yahohimiechesha wo machiri menchi uhihimmwa wa Athithi Yesu. Nlhuku nkaavaha ibarakha chinene. \v 34 Khaawo ntu riyoothe aakwanne, ukhalhawaya attu yaari ni imata ama inupa yahothumihacha \v 35 nkayaarwehelha akarumiya nchurukhu waapantte aya, nkawaakawiya ulhikaana ni kila mmoka chaahuvelha awe. \p \v 36 Ahokhalha Nlawi mmoka o nnenchi o nikosho no Ukipro eehaniya Nayusufu, tho akarumiya yaamwiihana Nabanaba, maana aya, “Ntu o waahelha attu mirima.” \v 37 Yoyo chiicho ahothumiha imata awe, nkaakusha nchurukhu ulhe nkaarweha wa akarumiya. \c 5 \s Ananiya ni Asafira \p \v 1 Ntu mmoka eehaniya Ananiya ni ahanu awe Safira ni ayo chiicho yahothumiha imata aya. \v 2 Ni ahanu awe ayo achuwelhaka yoyo mwaha uyo, Ananiya ahovitha nchurukhu nkina waapantte aya ni nkina uyo nkaarwa weesha vamietoni wa akarumiya. \v 3 Napeturo nkayaakoha, “Ananiya, woonaka Nakare houhelhani nrima wo unthepiacha Iphumu ya Nlhuku wo uvitha nchurukhu upantte inyu vaathumihilhe inyu imata ilhe? \v 4 Imata vaari aya ihinathumihiya yaari yawinyu, mwathumiheke, nchurukhu uyo waari wawinyu, mwahanaa ikuru yo upangelha chaathanana inyu. Nlhatu waani etu, no ulhakelha munrimani mwinyu upanga chiicho? Khamunthempie ntu, Nlhuku phi nthempie inyu!” \v 5 Ananiya yeeweke chiicho, nkaawulhuwa vathi nkaakhwa. Attu onkhaye yeeweke yoyo mwaha uyo yahoovacha chinene. \v 6 Nkayaawacha ashimirawo nkayaavilhikelha isaanda ntembo ulhe, nkaarwehiya uuvithiyani. \p \v 7 Chavireke isaa taaru, ahanu aya, ahichuwelhaka ittu ikhumelhenlhe, nkayaakelha mpaani mmwe. \v 8 Napeturo nkayeerelha, “Nkihimerie, chani, ulha phi nchurukhu wonkhaye upantte inyu vaathumihilhe inyu imata ilhe?” Asafira ayo nkayaakhulha, “Eiyo, phi yoyo wonkhaye.” \v 9 Paahi Napeturo nkayeera, “Woonaka mwaatti nhopanga miruku cho ulhikacha Iphumu ya Athithi? Mwiiwelhelheke! Attu arweelhe uwaavithani owannyu alhe, vano ari vankhorani, anouthathani ni inyu chiicho!” \v 10 Vahipincheru Asafira nkaawulhuwa vamietoni va Napeturo, nkayaakhwa. Ashimirawo alhe yaweeke, nkayaaphwanya anakhwilhe, nkayaathatha vathe, nkayaavitha wo waatamana ni owannyaya. \v 11 Attu anrumelhenlhe Kuristo onkhaye ni attu akina yahokelhiya nipampa veewilhe aya yoyo mwaha uyo. \s Akarumiya anoopangacha ithikineha ni cho ushangiha chinchi \p \v 12 Akarumiya ahopangacha ithikineha ni cho ushangiha chinchi mwaattuni. Attu onkhaye yanrumelhenlhe Yesu yaari akumaanaka vamoka va ipuwa ya Naselemani. \v 13 Khaariwo ntu nkina riyoothe ahaarumelhenlhe aalhikanche uvaraana ni ayo. Anakhalhaka chiicho, attu yahaatotopelha. \v 14 Manyaalhopwana ni manyopani enchi yaarumelhenlhe Athithi ahonchereria munlhokoni mwaya. \v 15 Ni wo mitheko chaapanga aya akarumiya, attu yaari yaarweehaka areta mmaphironi ni waathalhelha mmikorini ni mmattatoni wiira inakhalhaka irungu ya Napeturo yaakhunelhe vanohalha aya uvira. \v 16 Attu enchi o iwani chaatamana Uyerusalemu, yahaawiha areta ni attu o mashoka o unanara. Ni ayo onkhaye yaholhamihiya. \s Akarumiya anootwarushachiya \p \v 17 Opochera ishaani Olhupalhe ni akhunanaya o mphingo wa Amasadukayo o vavawo, yahoonelha ihache akarumiya. \v 18 Paahi nkayaavaracha akarumiya, nkayaattuka ujera yuulhupalhe. \v 19 Nansho uhiyu nnepa wa Athithi nkawaahulha milhako cho ijera, nkaakumiha vathe, nkeerelhacha, \v 20 “Nrwaacheke mweemelhe Inupa ya Nlhuku mwaahimeriacheke attu mwaha wonkhaye wo ulha ukumi wo naanano ulha.” \v 21 Akarumiya nkayaarumelhelha. Wichishuru nkayaakelha Inupa ya Nlhuku, nkayaachokholha weettuchiha attu. \p Opochera ishaani Olhupalhe ni akhunanaya yaholhatulha nkutaano mulhupalhe wo ukumaana ni aholhelhi onkhaye a Ayahudi. Nkayaaruma attu ujerani arwee yaawiihe akarumiya alhe. \v 22 Nansho yayo attu ayo yaphiyeke wowo, khayaapwannye anamitheko ujeerani mmwe. Paahi nkayaahokolhia, nkayaahimiacha wiira, \v 23 “Naphiyeke ujerani naaphwannye ijera inatteiye nti ni attu olhita alhitelhelhaka milhako. Nansho nahulheke nlhako khanamphwannye ntu riyoothe mpaani.” \v 24 Opochera ishaani olhupalhe ni nholhelhi a attu olhitelhelha Inupa ya Nlhuku veewilhe aya yoyo mwaha uyo nkayaashanga ahichuwelhaka mwaha waapantte akarumiya. \v 25 Nkaawa ntu mmoka nkeerelha, “Nkeewani mwaatti! Alhe attu yaattunke inyu ujerani alhe, naanano va arii Inupa ya Nlhuku, aneettuchihacha attu.” \v 26 Paahi nholhelhi olhita Inupa ya Nlhuku vamoka ni anamitheko awe nkayaarwaa uwaakushani. Nansho khayaavanre wo machiri, ukhalhawaya yaari yoovaka attu wiira yanaatiya malhuku. \p \v 27 Paahi akarumiya nkayaakushiya ni uwiihiya, nkayeemeshiya uholho vankutaanoni. Opochera ishaani olhupalhe nkayaakoha, \v 28 “Nahoochiichihani chinene wiira nhiilhehere wo nchina no ulha ntu ulha, nansho mwooneke chinre inyu vano! Nhowanelhiha meettuchiho inyu Uyerusalemu wonkhaye ni unihambulhiha vachulhu iphome awe yolha ntu ulha.” \p \v 29 Vavawo Napeturo vamoka ni akarumiya akina alhe, nkayaakhulha, “Nlhuku phi ninothananiya ihu umwiiwelhelha hii, kuhiwe ntu. \v 30 Nlhuku a manyaapwiiya ihu ahonhihimusha Yesu mwankhomelhenlhe inyu vansalaabani. \v 31 Nlhuku a manyaapwiiya ihu ahommwelhiha mpaka wiimonono wawe, nkaakhalha Nholhelhi ni Moopolhi, wiira attu o Uisraeli akhorome, ahiyereriye uwonya waya. \v 32 Hiyaano phi o uhimiechesha yoyo mwaha uyo, vamoka ni Iphumu ya Nlhuku anovahiya aya attu anonrumelhelha.” \p \v 33 Attu onkhaye vankutaanoni vawo, yeeweke yayo, nkayaarushiya chinene, nkayaathanana weeva. \v 34 Nansho Afarisayo amoka owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa aathimichiya chinene ni attu onkhaye, eehaniya Nagamalieli, nkayeemelha uholho vankutaanoni vawo. Nkaalhehera wiira akarumiya alhe akumihiye vathe kaaye. \v 35 Yamalheke nkayeerelha attu vankutaanoni valhe, “Aisraeli nanaka, muupuwelheke kaaye nhinaaya upanga yeyo nnothanana inyu waapangelha alha attu alha iyo! \v 36 Nnowuupuwelha wiira katashi vakani, ahokhumelhelha ntu mmoka eehaniya Theuda. Yoyo aheepanga orera nrima ni attu yaatameria imia ncheshe yahonttwara. Nansho aheeviya, attu onkhaye yanttwara nkayaamwariacha. \v 37 Kaanyuma tho, ikatema yo waalhakelhiya attu ilhe, ahokhumelhelha Nayuda o Ugalilaya. Ni ayo ahaapatta attu o waattwara, nansho ni ayo chiicho nkeeviya, attu yaatwara nkayaamwariacha. \v 38 Ni mii vano, kinouhimeriani chiicho wiira nhaapangelhe alha attu alha ittu iriyoothe, mwaahiyeke! Yakhalhaka ulha mwaha aya ulha uchokholhihiye ni ntu, unoomalha uneneru. \v 39 Nansho yakhalhaka uchokholhihiye ni Nlhuku, mwaatti khannooria waawulhusha, nneephwanyeke mwaanaka ni Nlhuku.” \p Paahi, nkayaattwara nlhove ni Nagamalieli. \v 40 Nkayeehana akarumiya alhe va ipuwa, nkayaalhehera wiira yaatiye mikwaju ni waamukiya wiira ahiittuchihe tho wo nchina na Yesu, yamalheke nkayaahiya arwaacheke. \v 41 Paahi etu, akarumiya nkayaathama vankutaanoni valhe anateelhiye mirima chinene, ukhalhawaya Nlhuku ahoona wiira ahophwanelhiya wuulhihiya muru wo nlhatu no nchina na Yesu. \v 42 Kila nihuku nkayaathepa weettuchiha attu ni uhimiacha Malhove Orera a Yesu wiira phi Kuristo nhina Inupa ya Nlhuku ni mmanupani mwa attu. \c 6 \s Okaviha saba \p \v 1 Mahuku o miholho, owiittucha vaari aya athepaka wunchereria, yahokhumelhelha ichuku wa attu yanrumelhenlhe Kuristo, e Iyunani ni alhe yoolhumacha Iebraniya. Ichuku ya attu olhumacha Iyunani yaari woona wiira anankhwelhi aya yaari alhiyalhiyaka vanokawiya aya cholhia cho kila nihuku. \v 2 Paahi etu, akarumiya khumi ni elhi alhe nkayeehana nlhoko wa owiittucha onkhaye, nkayeera, “Khavalhonke hiyaano uhiya uhimiacha nlhove na Nlhuku wiira nichenjeukelhe mwaha wo ukawacha chittu chinhuvelhiya. \v 3 Chiicho etu, manyonnihu, mwaathanlheke attu saba munlhokoni mwinyu ahimiecheshiye ukhalha ni nrima woombone, achariye ni Iphumu ya Nlhuku ni wiitimarikha, ni hii ninowaavariha yoyo ntheko uyo. \v 4 Nansho hiyaano, ninoohalha nivaraka ntheko wo unlhapelha Nlhuku ni ntheko wo uhimiacha Nlhove na Nlhuku ikatema yonkhaye.” \p \v 5 Yoyo mwaha uyo wahaachivelha nkutiro wa attu onkhaye anrumelhenlhe Yesu. Nkaathanlhiya Stefano, ntu o nrima chinene aachariye ni Iphumu ya Nlhuku ni Filipo ni Prokoro ni Nikanori ni Timoni ni Parmena ni Nikolao aari Nyahudi o Uantiokiya, eettuchilhe idini ya Ayahudi ikatema imoka. \v 6 Attu yaathanlhiye alhe nkayeemeshiya uholho wa akarumiya. Vaamalhinhe aya unlhapelha Nlhuku, nkayeesheriya miono. \p \v 7 Nlhove na Nlhuku nkanaathepa uwanelha ni owiittucha o Uyerusalemu yaarumelhelha yahonchereria chinene. Mphingo mulhupalhe wa opochera ishaani wahopisha nrima ni unrumelhelha Yesu. \s Uvariya wa Nastefano \p \v 8 Nlhuku ahaavaha Nastefano nnema mwinchi ni machiri menchi ata nkayooniha ithikineha ni cho ushangiha iriyari ya attu. \v 9 Nansho attu akina o inupa yo unlhapelha Nlhuku imoka yeehaniya “Inupa yo Ulhapelha ya Aneethi,” vamoka ni Ayahudi yaakhumme Ukirene ni Ualekizanderiya aalhapelha mwommo ayo ahovaanyihana ni Nastefano. Akina tho, yaakhumme Ukilikiya ni Uasiya wiikaani. \v 10 Nansho khayoriye ukhalhawaya Iphumu ya Nlhuku ahaavaha Nastefano irusho cho wooriha voolhumacha aya. \v 11 Paahi etu, nkayaahonga attu akina yulhumache wiira, “Nihomwiiwa Stefano olhumachaka malhove o waaruwana ashinna Musa ni unhambulhacha Nlhuku!” \v 12 Wo yeyo iphiro iyo etu, yahaathunalhiha attu ni ashulhupalhe ni owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa. Paahi, nkayaavara Nastefano, nkayaarweha wi Ipuwa yo milhatu yuulhupalhe. \v 13 Nkayaawiiha va Ipuwa vawo attu o uhimiechesha wo woothacha yeerilhe, “Ulha ntu ulha khanohiya mena wulhumacha malhove o uhambulha Inupa takatifu ya Nlhuku ni uruwanakacha Malhehero a ashinna Musa. \v 14 Ukhalhawaya nahomwiiwa eeraka eti yoyo Yesu o Unazareti uyo noophomolha Inupa ya Nlhuku ilha ni urukunusha malhemalhelho nipochenre ihu wa ashinna Musa.” \p \v 15 Attu onkhaye yaari va Ipuwa valhe nkayaakumiha miitho waaweha Nastefano, nkayoona ikhove aya inari thoko yo nnepa wo wiirimu. \c 7 \s Malhove a Nastefano \p \v 1 Paahi, Opochera ishaani Olhupalhe nkayaakoha Nastefano, “Chani, yolha mwaha ulha we ikekhiaye?” \p \v 2 Nkayaakhulha, “mwaatti, ashilhoko aka, nkakiiwelhelheni! Nlhuku o nthimicho ahaakhumelhelha apwiiya Aburahimu vaari aya Umesopotamiya ahinaya urwaa ukhalhani Uharani. \v 3 Nkeerelha, ‘Nthame wiilhaponi winyu, mwaahiyeke ashilhoko inyu, nrweeke ilhapo inohalha aka uwoonihani.’ \v 4 Paahi etu, Aburahimu nkayaathama ilhapo yo Ukaldayo, nkayarwaa uukhalhani Uharani. Athumwanaya arimeelheke, Nlhuku ahaathamiha tho Uharani nkayaawa uukhalhani ilha ilhapo nnokhalha inyu vano ilha. \v 5 Nlhuku khaavanhe inakhalha ikipande imoka yo ilhapo ilha ikhalhe yawaya, inakhalhaka chiicho, ahaalheha waavaha ilha ilhapo ilha ikhalhe yawaya ni iyari aya, inakhalhaka yeyo ikatema iyo Aburahimu khayaarina mwaana. \v 6 Nlhuku olhumachilhe cho, ‘Iyari inyu inoorweehiya ilhapo ya amalhaponi ni wowo anokoopangiya ipotta ni upangelhiya chittu cho uhilhoka wo iyaakha imia ncheshe. \v 7 Nansho mii kinowaahukumulha attu o yeyo ilhapo inohalha waapanga ipotta iyo, Nlhuku phi neera awe. Yamalhaka kinowaathamiha yeyo ilhapo iyo wiira awe yaakilhapelha va vakittu va.’ \v 8 Yamalheke, Nlhuku aheenelha unyawo Aburahimu ukhalha phi malhehano aya. Aburahimu ni ayo nkayamwiinelha mwaamwanaya Isaka nihuku no nane toka ayariekeru. Ni Naisaka chiicho, yahenelha Nayakhobo. Chiicho etu, Nayakhobo yahenelha unyawo manyaapwiiya ihu khumi ni elhi alhe.” \p \v 9 “Manyaapwiiya alhe nkayaamwonelha ihache mwanhimaya Yusufu, nkayanthumiha wiira akhalhe ipotta Umisri. Nansho Nlhuku aari vamoka ni uyo, \v 10 nkaamwoopolha mu uhuvani mwawe mwonkhaye. Nlhuku ahonvahera nnema wo nrima woombone ni irusho, ata vaaphilhe awe u Nafarao amwene o Umisri nkaapangiya ni Nafarao ukhalha o weemelhelha ilhapo ilhe ni inupa ya amwene. \v 11 Paahi nkayaakelha ikuruna ilhapo yonkhaye yo Umisri ni Ukanaani, yaahuvinhe chinene. Manyaapwiiya ihu khayoonrie upatta yolhia iriyoothe. \v 12 Nayakhobo yeeweke wiira chihawo cholhia Umisri uwo, yahaaruma achishaana aya, yaani manyaapwiiya ihu, arwee Umisri wo nkwaha wo upacha athume cholhia. \v 13 Nkwaha aya wo nayelhi, Nayusufu nkayeechuwelhiha wa manyonnaya ni Nafarao nkayaachuwelhacha ashilhoko aya Nayusufu. \p \v 14 “Paahi etu Nayusufu yahoruma nttenga wo weehana Nayakhobo athumwanaya ni ashilhoko aya onkhaye, aaphiyelha attu makhumi saba ni nthanu wiira awe Umisri. \v 15 Chiichammo etu, Nayakhobo yahorwaa Umisri, waarimenlhe aya ni manyaapwiiya ihu akina. \v 16 Mitembo chaya chahokushiya mpaka Ushekemu, nkachaavithiya nnihiyeni mwooponlhe aya Aburahimu ukhuma nikosho na Ahamori.” \p \v 17 “Ikatema yaayekeru Nlhuku wo utimiriha malhehano eerenlhe awe Aburahimu, attu yaari Umisri ulhe yahonchereria chinene. \v 18 Yamalheke, mwene mmoka ahaachuwenlhe Nayusufu ahochokholha utawara ilhapo yo Umisri. \v 19 Ahaapangelha attu ihu ushilhilhi, ni waapangelha chittu cho uhilhoka manyaapwiiya ihu wo waakhanyereriha yaarihe vathe achishaana aya ashikaani wiira akhwaache. \v 20 Yaari phi ikatema vaayarelhe aya ashinna Musa, akhalhaka mwaana o urera chinene. Nkayaalhelhiya uwani wo mieri miraru unupani wa apwiiya awe, \v 21 ata vaathamihiye aya naarihiya umolhokoni, abiti Farao ahaakusha, ni waalhelha thoko mwaana aya onnyara anene. \v 22 Ashinna Musa nkayeettuchihiya uchuwelha irusho chonkhaye cha attu o Umisri, nkayaapenya wo wooria wulhumacha ni uvara mitheko. \p \v 23 “Ashinna Musa vaari aya ni malhipa o iyaakha makhumi ncheshe yaholhakelha munrimani wiira arwee oone ashilhoko aya Aisraeli cheera aya wo utwarushiya ni attu o Umisri. \v 24 Wowo yahomwoona mu Israeli mmoka apangelhiyaka ittu yo uhilhoka ni Mmisri. Nkayaamwaakiha ni uhokolhoshera wo umwiiva Mmisri ulhe. \v 25 Yaari aanyiheraka wiira Aisraeli ashilhoko aya yanchuwelha wiira Nlhuku haaruma wiira opolhe, nansho khayachuwenlhe chiicho. \v 26 Waashelhe waya yahoona Aisraeli elhi yaana indewo, nkayaalhikacha waathaniha eeraka, ‘Mwaattiva attu o nlhoko mmoka, nnopangelhana chittu cho uhilhoka mwaashineneru?’ \v 27 Nansho ulhe ampangelha ittu yo uhilhoka nkhunanawe ulhe nkaakakha ashinna Musa uchereshere eeraka, ‘Phi mpani oweensheni inyuva ukhalha nholhelhi o unihukumulha hii? \v 28 Chani, nnothanana ukiiva thoko chaamwiivilhe inyu Mmisri ulhe nchana valhe?’ \v 29 Ashinna Musa yeeweke chiicho yahottawa nkayarwaa uukhalhani ilhapo yo Umidiani ni wowo nkayaapatta ashaana elhi.” \p \v 30 “Iyaakha makhumi ncheshe chatimireke, nnepa wo wiirimu wa Athithi wahaakhumelhelha ashinna Musa va ithuphi yaapharelha mooro uthakoni waatamana mwaako wo Usinai. \v 31 Ashinna Musa yahoshanga chinene voona aya yeyo ittu iyo, nkayaachushera vakhiviru wiira athurumelhe, nansho nkayeewa nlhove na Athithi, \v 32 ‘Mii phi Nlhuku a manyaapwiiya inyu ni Nlhuku a Aburahimu ni Nlhuku a Naisaka ni Nlhuku a Nayakhobo!’ Ashinna Musa nkayaathukumelha wo woova ni mena khayonrie uweha chinene. \v 33 Athithi nkayeerelha, ‘Nrulhe iratu chinyu ukhalhawaya va vaneemelha inyu va phi vakittu vatakatifu. \v 34 Kihoona chittu cho uhilhoka chinopangelhiya aya attu aka Umisri. Kiheewa ikutto aya ni mii kihowa woopolhani. Paahi vano, kinourumani nrwee Umisri.’” \p \v 35 “Ashinna Musa ayo phi alhe yaakhotiye Umisri ni attu o Uisraeli yenre, ‘Phi mpani oweensheni inyuva ukhalha nholhelhi o unihukumulha hii?’ Nlhuku ahaaruma yayo ashinna Musa ayo ukhalha aholhelhi ni moopolhi wo iphiro yo nnepa waakhumelhenlhe aya ithuphi vaapharelha aya mooro uthakhwani. \v 36 Phi yayo yaholhenlhe attu alhe akhume Umisri wo upanga ithikineha ni cho ushangiha, Umisri ni ubahari yo Shamu ni uthakoni iyaakha makhumi ncheshe. \v 37 Ashinna Musa phi erenlhe attu o Uisraeli, ‘Nlhuku nouthanlhelhani namilhohi thoko chikirumilhe awe mii, ukhuma munlhokoni mwinyu mwaashinene.’ \v 38 Attu o Uisraeli vaathothokanne aya uthakoni, ashinna Musa yaari wowo vamoka ni ashulhupalhe ihu, ni nnepa waholhumacha ni ayo umwaakoni Usinai ulhe. Phi yayo yaapochenre malhove annivaha ukumi alhe anivahe hiyaano.” \p \v 39 “Nansho manyaapwiiya ihu yahokhota weewelhelha, nkayaakakhelha uchereshere, mirima chaya nkachaathanana uhokolhia Umisri. \v 40 Nkayeerelha Naharuni, ‘Nnikooroshelhe milhuku chinohalha uniholhelha. Ukhalhawaya khanichuwenlhe chaapantte ashinna Musa anithaminhe ilhapo yo Umisri!’ \v 41 Yeyo etu phi ikatema vaakoronshe aya isinyago yo mwannama, nkayaakumihera isadaka, ni uttapelhelha ittu ikooronshe aya ashinene. \v 42 Nansho Nlhuku ahorukunuwa nkaathama iriyari aya, nkaahiya athimiche ittotwa cho wiirimu, thoko chilhepiye aya nkitaabuni mwa anamilhohi a Nlhuku, \q ‘Mwaatti attu o Uisraeli! \q Akihiwe phi mii mwaakihithenlhe ashinama ni ukivaha isadaka \q wo iyaakha makhumi ncheshe uthakoni ulhe. \q \v 43 Mwaattiva mwahokusha nihema na nlhuku Moleki, ni isinyago yo ittotwa ya nlhuku inyu Refani. \q Mwaathimicha isinyago chaapanganche inyu. \q Wo yoyo nlhatu uyo kinourweehani upottani utayi uvira Ubabeli!’ \p \v 44 “Manyaapwiiya ihu yahokoorosha Nihema na Nlhuku no uhimiechesha wiira ri variyari aya uthakoni ulhe. Naakoroshiye thoko Nlhuku chaalhehenre aya ashinna Musa wiira apangache, nilhikaanaka thoko nne noonihiye aya. \v 45 Yamalheke manyaapwiiya ihu yahopocherana Nihema ashineneru mpaka ikatema i Nayoshua, vooponlhe aya ilhapo ukhuma wa amalhaponi omonlhe awe Nlhuku umiholho waya. Vavawo naholhokelha mpaka ikatema ya Adaudi. \v 46 Adaudi yahottuniya chinene ni Nlhuku, nkayanvekelha nipesha no utheka nipuro no ukhalha Nlhuku a Nayakhobo. \v 47 Nansho yanthekenlhe Nlhuku inupa yaari Naselemani.” \p \v 48 “Inakhalhaka chiicho, Nlhuku Mulhupalhe khanokhalha inupa chithekiye na attu, thoko namilhohi a Nlhuku chineera awe, \q \v 49 Athithi aneera, \q ‘Irimu phi machokholhelho o Imwene aka ni ilhapo phi nipitinkwa naka no waathalhelha mieto. \q Inupa thoko phivi nnohalha inyu ukithekelha? \q Iri vayi ihiche aka o ukhalhelha? \q \v 50 Mii vekha aka phi upilhe chittu chonkhaye chi.’ ” \p \v 51 Nastefano nkayaathepa wiira, “Inyu mwaatti o vaanyiha va! Mirima chinyu ni maaru inyu ari thoko attu o mwiilhaponi ahinchuwenlhe Nlhuku. Nrii thoko manyaapwiiya inyu. Mahuku onkhaye nnonvinga Iphumu ya Nlhuku! \v 52 Chani hawo namilhohi a Nlhuku riyoothe hihuvihachiye ni manyaapwiiya inyu? Yaheevakacha attu yaarumiye ni Nlhuku wiira ahimiache uwa wawe uyo ri Karumiya e Ikekhiaye uyo. Ni uyo vano, nhonthumiha nkamwaamwiiva. \v 53 Mwaatti mwahopochera Malhehero a Nlhuku yaawiihiye ni minepa, nansho khamwaarumelhenlhe.” \s Waatiya malhuku Nastefano \p \v 54 Ashulhupalhe veewilhe aya, yahothunalha chinene, nkayaakhuura miino wo nlhatu no urushiya. \v 55 Nansho Nastefano anachariye Iphumu ya Nlhuku, ahoweha wiirimu, nkoona nthimicho wa Nlhuku ni Yesu neemenlhe wiimonono wa Nlhuku. \v 56 Nkayeera, “Mwooneke! Kihoona irimu chihohulhiya ni Mwaana a Ntu howeemelha wiimonono wa Nlhuku.” \p \v 57 Attu onkhaye va Ipuwa vawo, ahotiyelha maaru aya wo makokho nkayaakhuwelhacha. Paahi, attu onkhaye nkayaathuphelha Nastefano, \v 58 nkayaapurulhelha uchereshere iwani ni uwaata malhuku. Attu yaahimiechesha ayo, nkayaarulhacha miinjiro chaya ni ummaha mmirawo mmoka eehaniya Sauli wiira alhitelhelhe. \v 59 Vaatiya aya malhuku, Nastefano yaari yaalhapelhaka Athithi nkayaamumulha eeraka, “Thithi Yesu, nrima aka!” \fig Nastefano anowaatiya malhuku mpaka ukhwa|src="19 Being Stoned.jpg" size="col" ref="7:59"\fig* \v 60 Nkayaakhoroma, nkayaakhuwelha, “Thithi, nhaalhakelhe uwonya waya ulha!” Olhumacheke chiicho, nkayaarimeelha. \c 8 \p \v 1 Sauli aari vavawo ni uyo ahorumelhelha wiiviya wa Nastefano. \s Nlhoko wa attu anrumelhenlhe Yesu unootwarushiya \p Nenno nihuku attu anrumelhenlhe Kuristo Uyerusalemu yahochokholha utwarushiya chinene. Attu onkhaye, ahikhalhe akarumiya, ahomwariacha nkayaattawelha mmamatani ilhapo cho Uyudea ni Usamariya. \v 2 Attu anthimicha Nlhuku yahakusha ni waavitha Nastefano ni wonlhelha chinene. \p \v 3 Nansho Sauli aholhikacha waatwarusha attu anrumelhenlhe Kuristo, wo urwaa kila inupa. Nkaapurulhacha attu vathe, manyaalhopwana ni manyopani, nkaatikhelha ujeerani. \s Attu a Nlhuku anowiittuchiha Malhove Orera Usamariya. \p \v 4 Attu yaamwarianche alhe, kila waattawenlhe aya yahohimiacha Malhove Orera wa attu. \v 5 Nafilipo aarweelhe iwani yo Usamariya ni waahimiachera attu wiira Yesu phi Kuristo aathanlhiye ni Nlhuku. \v 6 Attu aheewelhelha rata nttenga u Nafilipo uyo, ni woona cho ushangiha chaapanga aya. \v 7 Mashoka o unanara yahaakhuma attu enchi akhuwelhachaka, ni attu enchi o uremaracha aholhamihiya. \v 8 Iwani yonkhaye yahoteelhiya chinene. \p \v 9 Paahi etu yeyo iwani iyo ahaawo ntu mmoka nkhwiri eehaniya Simoni. Yoyo aari aashangihaka attu o ilhapo yo Usamariya, nkeechoona ukhalha ntu ochuwania. \v 10 Attu onkhaye o akani o uhichuwania ni attu o olhupalhe o nhakhu, yahomwiiwelhelha rata yiiraka, “ashinna Simoni phi machiri a Nlhuku aneehaniya ‘Machiri Molhupalhe.’ ” \v 11 Yaachivelhiya chinene ukhalhawaya ukhwiri waya wahaashangiha attu wo iyaakha chinchi. \v 12 Nansho vaarumelhenlhe aya nttenga u Nafilipo waahimia Malhove Orera o Imwene ya Nlhuku, manyaalhopwana ni manyaathiyana yahobatiizachiya wo nchina na Yesu Kuristo. \v 13 Ata Simoni mwanene ahorumelhelha, abatiiziyeke, aari attukanaka ni Nafilipo, ashangaka chinene ithikineha ni cho ushangiha chaapaangiya. \p \v 14 Akarumiya yaari Uyerusalemu alhe, veewilhe aya wiira attu o Usamariya ahopochera nlhove na Nlhuku, yahaaruma Napeturo ni Nayohana urwaa wowo. \v 15 Vaaphilhe aya nkayaalhapelhelha attu wiira ampochere Iphumu ya Nlhuku, \v 16 Ukhalhawaya yeyo ikatema iyo Iphumu ya Nlhuku khaari anankhuruwelhe ntu riyoothe munlhokoni mwaya, yaari ahowiiraka ubatiiziyaru wo nchina na Athithi Yesu. \v 17 Paahi etu, Napeturo ni Nayohana nkayeesheracha attu miono, nkayampochera Iphumu ya Nlhuku. \p \v 18 Simoni nkaachuwelha wiira wo weesheriya miono ni akarumiya, attu yahovahiya Iphumu ya Nlhuku. Paahi nkaakumiha nchurukhu athananaka waahonga Napeturo ni Nayohana \v 19 eeraka, “Nkivaheke ni mii ikuru iyo ikhalhe wiira vanohalha aka umweeshera miono ntu riyoothe, ampochere Iphumu ya Nlhuku.” \p \v 20 Nansho Napeturo nkayaakhulha, “Mpotereke uwo, ni nchurukhu inyu, ukhalhawaya nnaanyihera wiira nnowooria uthuma ikuru ya Nlhuku wo nchurukhu! \v 21 Khanrina ittu munthekoni mwihu ukhalhawaya nrima inyu uhowonya mmiithoni mwa Nlhuku \v 22 paahi etu, nkhoromeke nhiyeke uwonya winyu, mwaalhapelheke Athithi anowooria ulhevelhelhani irusho chinyu thoko yayo. \v 23 Ukhalhawaya kihoona wiira nhochariya ihache ni uttukiya mu unanarani!” \p \v 24 Nasimoni nkayaakhulha Napeturo ni Nayohana, “Nkilhapelheke wa Athithi wiira, nihikipatte no uhilhoka niriyoothe wo yayo malhove muulhumanche inyu ayo.” \p \v 25 Napeturo ni Nayohana yamalheke uhimiechesha nttenga wa Athithi, yahohokolhia Uyerusalemu. Vaahokolhia aya, ahovira ahimiachaka Malhove Orera iwani chinchi cho Usamariya. \s Nafilipo anombattiza ntu o pilhi yulhupalhe o Uithiopia \p \v 26 Nnepa wa Athithi nkawolhumacha weerelha Nafilipo, “Mwiirehelhelheke nrweeke iphiro cho uthakoni, iphiro inokhuma Uyerusalemu ukhelha Ugaza.” \v 27 Paahi etu, Nafilipo nkayaakhalha rata, nkaachokholha nkwaha. Yeyo ikatema, ahaawo ntu mmoka nholhelhi mulhupalhe o Uithiopia aheechooria mpaani. Yoyo aari akhumaka Uyerusalemu unthimichani Nlhuku ahokolhiaka Uithiopia waavara awe ntheko mulhupalhe wo ushunga nhakhu wa apwiyamwene Nakandake, apwiyamwene o Uithiopiya. \v 28 Nkukuta waawenlhe awe waari wo upurulhiya ni ashinama. Nkaamwiiwa ashomaka wo nlhove ikitabu ya anamilhohi a Nlhuku ashinna Isaya. \v 29 Iphumu ya Nlhuku nkeerelha Nafilipo, “Nrweeke unovira aya nkukuta uyo mwaattwareke.” \v 30 Nafilipo nkayaattimakelha nkukuta uyo, kayaamwiiwa ntu o pilhi uyo ashomaka ikitabu ya anamilhohi a Nlhuku ashinna Isaya. Nafilipo nkayankoha, “Chani nhochuwelha ittu inoshoma inyu iyo?” \p \v 31 Ntu o pilhi uyo nkaakhulha, “Kinaachuwelheke chani wo uhiittuchihiya ni ntu?” Paahi nkayeehana Nafilipo wiira awelhe munkukutani mmo amwiittuchihe. \v 32 Nlhako waashoma awe waari Malhove Matakatifu eera, \q “Aari thoko ikhondoro yaarweehiya uuhithiyani, \q inamaanlhe thoko mwaakhondoro vanothikilhiya awe mapururu, \q khaapatakunlhe malhaku awe. \q \v 33 Ahoolhihiya muru ni woonelhiya. \q Khaawo nolhoha uhukumulha mwaha wo iyari awe, \q ukhalhawaya ukumi awe uhothamihiya velhaponi va.” \p \v 34 Ntu o pilhi o Uithiopia uyo nkaalhepelha Nafilipo, “Nkihimerieke, anamilhohi a Nlhuku alha anomwaacha mpani? Aneera echaachaka anene ama anomwaacha ntu nkina?” \v 35 Paahi etu, Nafilipo nkayaapatakulha malhaku aya wulhumacha, ni uchokholhaka ni yoyo nlhako wo Malhove Matakatifu uyo, yahohimiacha Malhove Orera a Yesu Kuristo. \v 36 Nkwaha vaathepa aya, yahophiya vakittu vaari ni maashi, ni ntu o pilhi uyo nkeera “Maashi alha vaa, chani, ittu yaani inohalha ukihiiha wiira kihibatiiziye?”\fig Ubatiiziya mmaashini|src="20 Baptism.jpg" size="col" ref="8:36"\fig* \f + \fr 8:36 \fr*\ft Nafilipo nkayeera, “Yakhalhaka nhorumelhelha wo nrima winyu wonkhaye, nnowooria ubatiiziya.”\ft*\f* \v 37 Ntu o pilhi uyo nkaakhulha, “Eiyo, kihorumelhelha wiira Yesu Kuristo phi Mwaana a Nlhuku.” \p \v 38 Paahi etu nkaalhehera nkukuta uyo weemeshiye. Onkhaye, Nafilipo ni ntu o pilhi uyo nkayaakhuruwa mmaashini, ni Nafilipo nkayambatiiza. \v 39 Vaakhuma aya mmaashini, Iphumu ya Athithi nkawaakusha Nafilipo. Ntu o pilhi ulhe khoonne Nafilipo tho, nansho nkaawelha munkukutani mwawe ateelhiyaka chinene munrimani. \v 40 Nafilipo nkayeephwanya anari Uazoto, nkayaavira iwani chonkhaye ahimiachaka Malhove Orera mpaka nkayaaphiya Ukaisariya. \c 9 \s Urukunuwa wa Sauli \r (Mitk 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 Yeyo ikatema iyo, Sauli ahothepiha ushilhilhi wo weeva owiittucha a Athithi. Nkaarwa wa Opochera ishaani Olhupalhe, \v 2 nkaalhepelha iwarakha yo unchuwelhiha Udameski, wi inupa cho unlhapelha Nlhuku cha Ayahudi wiira aaphwanyaka wowo attu anaarumelhelha Athithi aavare ni waawiiha Uyerusalemu. \p \v 3 Vaari awe mphironi aatameriaka uphiya Udameski, nchakarimia no wiirimu nahommwalhelha uno ni uno wo gafula, \v 4 nkaawulhuwa makukhu vathi, nkeewa nlhove neera, “Sauli, Sauli woonaka unookitwarusha?” \v 5 Sauli nkaakoha, “Thithi, Inyuva phi apani?” \p Nkaakhulhiya, “Mii phi Yesu unokitwarusha va. \v 6 Nansho weemelheke vano, urweeke vawani, wowo unokoohimeriya ittu yo upanga.” \p \v 7 Attu yaari munkwahani vamoka ni Sauli ayo, nkayeemelha wo uhikhalha ni nlhove niriyoothe, eewaka nlhove nansho ahimwoonaka ntu noolhumacha. \v 8 Sauli nkonkwa vathi vawo, vaapatakulha awe miitho khoonne ittu iriyoothe. Nkaavariya moono mpaka Udameski. \v 9 Sauli ahokhalha mahuku mararu hoonaka, hilhiaka mena uwuria ittu iriyoothe. \p \v 10 Wowo Udameski uwo, ahaawo owiittucha mmoka eehaniya Ananiya. Nkaahimeriya ni Athithi muntorani wiira, “Ananiya!” \p Nkayaakhulha, “Thithi, phi mii vaa.” \v 11 Athithi nkayeera, “Mwiichesheke rata, nrweeke iphiro ineehaniya Iphiro yo wookokwaa. Mwaphiyaka unupani u Nayuda mwankoherereke ntu mmoka o Utaso neehaniya Sauli. Nnokomphwanya anlhapelhaka Nlhuku. \v 12 Ntorani, Sauli nkaamwona ntu eehaniya Ananiya akelhaka mpaani mwaari awe ni umweeshera miono wiira awehe tho.” \v 13 Ananiya nkaakhulha, “Thithi, kiheewa attu enchi ahimiachaka mwaha wo uhilhoka waapangelha awe atakatifu inyu Uyerusalemu. \v 14 Ni uyo howa vaa ni ikuru ya opochera ishaani olhupalhe yo waavara attu anlhapelha wo nchina ninyu.” \v 15 Athithi nkayeera, “Nrweeke tu, ukhalhawaya kihonthanlha wiira akhalhe karumiya aka, ahimiache nchina naka wa attu ahiri Ayahudi ni mamwene aya ni wa attu o Uisraeli. \v 16 Mii kimwanene kinoomwooniha chittu chinchi chinohalha untwarusha wo nlhatu wo nchina naka.” \v 17 Paahi Ananiya nkayaarwaa mpaka yeyo inupa iyo. Nkaamweeshera Sauli miono chaya nkayeera, “Alhoko aka Nasauli, Athithi arii phi Yesu Kuristo, anene okhumelhenlheni mphironi mmwaaka, ahokiruma wiira mpatte woona tho ni ucharihiya Iphumu ya Nlhuku.” \v 18 Wo uhipicha chittu thoko makakahapa nkachaamora mmiithoni mwa Sauli, nkaaweha tho. Nkeemelha nkaabatiiziya. \v 19 Vaamanlhe aya ulhia yolhia, machiri nkayanhokolhelha. \s Nasauli anoohimiacha Malhove Udameski \p Nasauli nkayaakhalha wo mahuku vakani vamoka ni owiittucha Udameski. \v 20 Nkayaarwaa inupa cho unlhapelha Nlhuku cha Ayahudi nkaachokholha uhimiacha wiira Yesu phi Mwaana a Nlhuku. \p \v 21 Attu onkhaye yeewilhe yahoshanga, nkayeera, “Chani, ulha ntu ulha kahiwe phi yoolhe eeva attu yaalhapelha wo nna nchina nna Uyerusalemu ulhe? Ni va aawilhe athananaka waavara yayo attu ayo aarweehe wa attu opochera ishaani olhupalhe?” \p \v 22 Nasauli nkayaathepa upatta machiri, ni wo iphiro chaahimiechenshe aya wiira Yesu phi Kuristo thanlhiye ni Nlhuku, Ayahudi o Udameski khayari ni nlhove no uwaakhulha. \p \v 23 Avireke mahuku menchi, Ayahudi yahokumaana ni upanga miruku cho weeva Nasauli. \v 24 Uthana ni uhiyu yaari alhitiyaka mmamilhakoni mwo ukelhelha vawani wiira yeeviye. Nansho Nasauli yahochuwelha chechiyo miruku chaya chiyo. \v 25 Uhiyu owiittucha ashikhunanaya yahaakusha, nkayaatemulha ishiri yaarukureria iwani iyo nkayaakurusha vathe anari nhina ichikapu yuulhupalhe. \s Sauli noohokolhia Uyerusalemu \p \v 26 Sauli ahokolhieke Uyerusalemu yaholhikacha uvaarana ni owiittucha alhe. Nansho onkhaye yaari oovaka ni uhirumelhelha wiira ni uyo hokhalha vano owiittucha a Yesu. \v 27 Vavawo, Nabanaba nkayaawa nkayaakusha Sauli, nkanrweha wa akarumiya ni waahimeria chenre awe Sauli wo woona Athithi mphironi nkayaarerihana. Tho chaachokhonlhe awe Sauli uhimiacha nchina na Yesu wo uhoova Udameski. \v 28 Paahi etu Sauli yahokhalha vamoka ni akarumiya nkayeetakacha ilhapo yonkhaye yo Uyerusalemu ahimiachaka wo machiri nlhove na Athithi. \v 29 Tho, ahohimiacha ni uvaanyihana Ayahudi anoolhumacha Iyunani. Nansho ni yayo manyaattu ayo yaholhikacha weeva Sauli. \v 30 Nlhoko wa attu yanrumelhenlhe Yesu alhe yachuwelheke yoyo mwaha uyo, nkayankusha Sauli, nkayanrweeha iwani yo Ukaisariya, nkayaahiya wiira arwee Utaso. \p \v 31 Yeyo ikatema iyo attu anrumelhenlhe Kuristo onkhaye, Uyudea ni Ugalilaya ni Usamariya yahokhalha mumpuhani. Wo Iphumu ya Nlhuku, attu ahohelhiya nrima ni wunchereria aathimichaka Athithi. \s Naenea anoolhamihiya \p \v 32 Napeturo vaari aya munkwahani aviraka kila vakittu, nihuku nimoka yahophiya wa atakatifu anrumelhenlhe Kuristo yaakhalha Ulida. \v 33 Wowo yahomphwanya ntu mmoka eehaniya Naenea, aari vanlhilhini wo iyaakha nane wo uririiya iruttu. \v 34 Napeturo nkayeerelha, “Naenea, Yesu Kuristo noulhamihani. Munkweke mwaathalheke ikori inyu.” Vavawovavawo Naenea nkayonkwa. \v 35 Attu onkhaye yaakhalha Ulida ni Usaroni vonne aya Naenea, onkhaye yahaarukunuwelha Athithi. \s Adorkasi anoolhamihiya \p \v 36 Ahokhalha owiittucha amoka opani iwani yo Uyafa ehaniya Atabitha we nulhumo ne Iyunani yeehaniya, Adorkasi, ilhamulhiyaka, “Nachoro”. Yayo apwiyawe ayo yaari apangaka mitheko chorera cho waakavihera amashikini iyaakha chonkhaye. \v 37 Yeyo ikatema iyo yahowereiya, nkayaarimeelha. Attu nkayaarapiha ntembo aya, nkayaathalhelha uchuumbani ugoroofani. \v 38 Uyafa ni Ulida chaari iwani cho waatamana chinene, paahi etu, owiittucha veewilhe aya wiira Napeturo arii Ulida, nkayaaruma attu elhi waarwehelha nttenga, “Mmwe uwanihu chitema chinooria inyu.” \p \v 39 Paahi, Napeturo nkayaattukana vamoka attu ayo. Yaphiyeke nkayaarwehiya ichuumba yo nchulhu ugoroofani. Wowo anankhwelhi enchi yahaarukureria Napeturo yunlhaka ni wooniha miinjiro ni ikuwo chaatottiye ni Adorkasi ikatema vaari aya akumi. \v 40 Napeturo yaheerelha attu onkhaye akhume vathe, nkayaakhoroma, nkayanlhapelha Nlhuku. Yamalheke nkayaarukunuwelha ntembo ulhe, nkayeera, “Atabitha, munkwe.” Atabitha nkayaapatakulha miitho aya. Vonne aya Napeturo, nkayaakhalha. \v 41 Napeturo nkayaavara moono nkayeemesha, nkayeehana atakatifu anrumelhenlhe Yesu ni anankhwelhi alhe, nkayooniha wiira arii akumi. \v 42 Yoyo mwaha uyo nkawawanelha Uyafa uwo ni attu enchi nkayaarumelhelha Athithi. \v 43 Napeturo yaholhokelha Uyafa wo mahuku menchi, nkayaakhalha uwani wa ntu mmoka o uwamba marapalha ehaniya Simoni. \c 10 \s Napeturo ni Nakonelio \p \v 1 Ahokhalha ntu mmoka Ukaisariya eehaniya Konelio, nholhelhi o mphingo wa manyaasikari weehaniya, “Mphingo wo Italiya.” \v 2 Aari ntu orera nrima, uyo vamoka ni inupa awe onkhaye yaakhalha wo unthimicha Nlhuku, apangachaka menchi o waakavihera amashikini, anlhapelhaka Nlhuku ikatema chonkhaye. \v 3 Nihuku nimoka vaaphiyelha aya saa tisa uthana, ahoona itora, nnepa wo wiirimu wa Nlhuku ukelhaka mpaani ni weerelha, “Nakonelio!” \p \v 4 Nakonelio nkayaaweha nnepa wo wiirimu ulhe chinene yoovaka, nkayeera, “Munna, urini?” \p Nnepa wo wiirimu uyo nkaweerelha, “Nlhuku hoteelhiya ulhapelha ni isadaka chinaavaha inyu amashikini. Nowuupuwelha mena khanolhiyalhani. \v 5 Vano etu, mwaarumeke attu Uyafa yamwiihane ntu mmoka neehaniya Simoni, wo nchina nikina Peturo. \v 6 Yayo arii uwani u Nasimoni o uwamba marapalha, inupa aya iri vachereshere ibahari.” \v 7 Nnepa wo wiirimu wathameke, Akonelio nkayeehana akarumiya elhi aavara ntheko wo mpaani ni mmoka a olhita aya anthimicha Nlhuku, \v 8 nkaahimeria chonkhaye chikhumelhenlhe, nkaaruma Uyafa. \p \v 9 Waashelhe waya, vaaphiyelha aya uthana, nchuwa variyari, yayo attu araru ayo anari munkwahani yaatameriaka Uyafa, Napeturo yahowelha uchulhu inupa wiira yanlhapelhe Nlhuku. \v 10 Nkayaawolhiya ithalha, athananaka ulhia yolhia. Yolhia vaari aya iterekhiyaka, nkayoona itora. \v 11 Nkayoona irimu inahulhiye ni ishuka yuulhupalhe ikurushiyaka vathi inavarelhiye malhuto aya macheshe. \v 12 Ashinama onkhaye yaari nhina ishuka mmo, ashinama o mieto micheshe, anaakooko ni ashinuni o uchulhu wiirimu. \v 13 Nkayeewa nlhove neerelhaka, “Napeturo, munkwe nhitheke, nlhieke!” \p \v 14 Napeturo nkayaakhulha, “Mena, Thithi, miyaano khakinalhawiha mena ittu iriyoothe yo unyalha ama yo unanara.” \p \v 15 Nlhove nne nkaneewaniaa nkwaha wo nayelhi tho neerelhaka, “Nhiihane ukhalha cho unyalha chittu chirerihilhe awe Nlhuku ukhalha chitakatifu!” \v 16 Yoyo mwaha uyo wahopangia mikwaha miraru. Yamalheke ikuwo ilhe nkayaahokushiya wiirimu. \p \v 17 Napeturo vaari aya anoomiye uwanoni oopuwelhaka yeyo itora yoonilhe aya iyo, attu yaarumiye ni Akonelio alhe yahophiya uwani u Nasimoni. Nkayaachushera vanlhakoni \v 18 nkayeehana ni ukoha, “Chani, ahawo alheto momu aneehaniya Simoni Peturo?” \p \v 19 Napeturo anari alhikachaka wuupuwelha itora ilhe, vavawo Iphumu nkayeerelha, “Mwiiweke! Ahowa attu araru va, anowaaviani. \v 20 Nkhuruweke chitema mena nhoone nipampa waattukana, ukhalhawaya phi miyaano kaarumilhe.” \v 21 Napeturo nkayaakhuruwa vathi, nkayeerelha attu alhe, “Anaavia inyu ayo, phi mii. Mmwanne nlhatu waani?” \p \v 22 Ni attu ayo nkayaahimiechesha wiira, “Nakonelio aholhelhi a manyaasikari ri ntu orera nrima, nonthimicha Nlhuku nolhohiya ni Ayahudi onkhaye, ahoniruma uwaninyu. Hohimeriya ni nnepa ntakatifu olhalhieni uwannyawe wiira ewelhelhe iriyoothe inohalha inyu wulhumacha.” \v 23 Napeturo nkayaapochera alheto aya alhe, nkayaaveria vakittu vo urupa uhiyu uyo. \p Waashelhe waya, Napeturo nkayaachokholha nkwaha aattukanaka nlhoko wa attu alhe ni attu akina o Uyafa. \v 24 Nihuku no nayelhi yahophiya Ukaisariya. Wowo Akonelio yaari yaawereraka alhoko aya ni vamoka manyampwana aya o uthepa yaalhalhelhe aya. \v 25 Napeturo vaari aya aphiyaka, Nakonelio yahokhuma weekamelhani vathe, nkayaakhoromelha ni wooroma mpaka vathi. \v 26 Nansho Napeturo nkayeemesha, nkayeerelha, “Mweemelhe, ni mii ki ntu thoko inyuva.” \v 27 Napeturo nkayaathepa waareriha ni Nakonelio vaakelha aya mpaani mwaaphwannye aya attu enchi anathothokanne. \v 28 Napeturo nkayeerelha, “Mwaattiva mwaashinene nnoochuwelha wiira Nyahudi riyoothe hochiichihiya ni ikekhia awe uphakana ni alheto, attu ahiri Ayahudi. Nansho Nlhuku hokihimeria wiira kihimwoone ntu riyoothe ukhalha o uhilhoka ama nnyalha. \v 29 Wo yoyo nlhatu uyo etu, vakiihanne inyu kihowa wo uhikhalha nipampa. Paahi etu, kinoukohani, nkiihanenlheni?” \p \v 30 Akonelio nkayeera, “Mahuku mararu avinre ikatema yo uthana thoko yelha, kaari kinlhapelhaka Nlhuku uchuumbani waka. Wo uhiweherera, ntu awanre ikuwo cho uteelha twee aheemelha uholho waka, \v 31 nkeera, ‘Nakonelio! Nlhuku hoteelhiya ulhapelha winyu ni isadaka chinaavaha inyu amashikini. \v 32 Munrumeke ntu Uyafa amwiihane ntu mmoka neehaniya Simoni, wo nchina nikina Peturo, rii uwani u Nasimoni o uwamba marapalha anokhalha vachereshere ibahari.’ \v 33 Paahi etu kahoruma nttenga wo uhicherewa, ni inyu nhopanga rata uwa. Vano, hiyaano niheecheesha uholho wa Nlhuku, wiiwelhelha iriyoothe ilheheriye inyu ni Athithi uhimiacha.” \s Nttenga u Napeturo \p \v 34 Vavawo Napeturo nkayaapatakulha malhaku nkayaachokholha uhimiacha, nkayeera, “vano kihochuwelha wiira we ikekhiaye Nlhuku khanthanlha. \v 35 Ntu o nikosho niriyoothe nonthimicha Nlhuku ni upanga ikekhia, Nlhuku nompochera. \v 36 Ulha phi ulhe nttenga Nlhuku waarwehilhe awe wa attu o Uisraeli, ahimiachaka Malhove Orera anowiiha mpuha wo iphiro ya Yesu Kuristo rii Athithi wa attu onkhaye. \v 37 Mwaattiva nnoochuwelha mwaha waakhumelhenlhe ilhapo yonkhaye yo Uyudea uchokholha Ugalilaya kaanyuma yo ubatiizo waahimiacha aya Nayohana ulhe. \v 38 Nnonchuwelha Yesu o Nazareti ni iphiro Nlhuku chanhikilhe awe makhura wo ummineelha Iphumu ya Nlhuku ni machiri. Yoyo ahorwaa uwo ni uwo nkaapanga mitheko choombone ni waalhamiha onkhaye yaavariye ni Nakare, ukhalhawaya Nlhuku aari ni uyo. \v 39 Hiyaano phi o uhimiechesha mwaha wonkhaye waapannge awe ilhapo ya Uyahudi ni Uyerusalemu, weeviye awe wo ukhomelhelhiya vansalaabani. \v 40 Nansho Nlhuku ahonhihimusha nihuku no neraru no wiiviya wawe, nkayampanga ooniye, \v 41 kuhiwe wa attu onkhaye, ihikhalhe o uhimiechesha yaathanlhiye ni Nlhuku, hiyaano naalhilhie ni ummuriana kaanyuma yo uhihimmwa wawe unookhwani. \p \v 42 “Nlhuku ahonilhehera wiira nihimiache Malhove Orera wa attu onkhaye, ni uhimiechesha wiira Yesu phi athanlhiye ni Nlhuku akhalhe owaahukumulha attu akumi ni attu akhwiilhe. \v 43 Anamilhohi onkhaye yahonhimiechesha wiira kila ntu nohalha unrumelhelha noohiyereriya uwonya wawe wonkhaye wo machiri o nchina nawe.” \s Attu ahiri Ayahudi anompochera Iphumu ya Nlhuku \p \v 44 Ikatema Napeturo vaari aya yuulhumachaka yayo malhove ayo, Iphumu ya Nlhuku ahaakhuruwelha onkhaye yeewelhelha yoyo nttenga uyo. \v 45 Ayahudi o wiinelhiya unyawo o Uyafa yanrumelhenlhe Yesu yaawilhe vamoka ni Napeturo yahoshanga woona wiira Nlhuku ahaamiinelha machiri o Iphumu ya Nlhuku attu ahiri Ayahudi chiicho, \v 46 ukhalhawaya yaheewa yuulhumachaka wo moolhumo anthimichaka Nlhuku. Vavawo Napeturo nkayeera, \v 47 “Alha attu alha ahompochera Iphumu ya Nlhuku thoko chimpochenre ihu hiyaano. Chani, haawo ntu riyoothe o waachiichiha ahibatiiziye wo maashi?” \v 48 Paahi, nkayaalhehera abatiiziye wo nchina na Yesu Kuristo. Yamalheke attu nkayaalhepelha wiira athepe ukhalha vavawo wo mahuku vakani. \c 11 \s Nttenga u Napeturo wa attu anrumelhenlhe Yesu o Uyerusalemu \p \v 1 Akarumiya ni nlhoko wa attu akina yaari ilhapo yonkhaye yo Uyudea yaheewa wiira attu ahiri Ayahudi ni ayo ahopochera nlhove na Nlhuku. \v 2 Paahi Napeturo vaarwelhe aya uhokolhia Uyerusalemu, ahochukulhachiya ni Ayahudi o wiinelhiya unyawo yeerelhiyaka, \v 3 “Inyuva mwahorwaa ni ukhalha ni attu o uhiinelhiya unyawo ni ata ulhia mwahaalhiana! \v 4 Vavawo Napeturo nkayaahimia wo uhivitha mwaha wo chittu chaapangeelhe ukhuma khalhayi, \p \v 5 “Nihuku nimoka vaari aka Uyafa, kinari kinlhapelhaka Nlhuku, kahoona itora, kahoona ittu thoko ikuwo yuulhupalhe ikhuruwaka vathi ukhuma wiirimu inavarelhiye malhuto aya macheshe, nkayeeshiya vakhiviru ni mii. \v 6 Kahothurumelha chinene nhina nkakoona ashinama o mieto micheshe o uhuwiya ni ashinama o umwiini, anaakooko ni ashinuni o uchulhu wiirimu. \v 7 Yamalheke nkakeewa nlhove nikiirelhaka, ‘Napeturo munkwe, nhitheke, nlhieke.’ \v 8 Nansho mii nkakeera, ‘Thithi, ittu iriyoothe yo nsheru ama yo unanara khinapatta mena ukelha umalhakuni waka.’ \v 9 Nlhove nne nkaneewaniaa nkwaha wo nayelhi tho ukhuma wiirimu niiraka, ‘Nhinanarihe chittu chirerihilhe awe Nlhuku ukhalha chitakatifu.’ \v 10 Yoyo mwaha uyo wahohokolhelha upangia vararu. Yamalheke chittu chonkhaye chapurulhelhiya tho wiirimu. \v 11 Wo uhipicha, attu araru yaakhumme Ukaisariya, yaarumiye ukiweelha yahowa unupani waakhalha aka. \v 12 Iphumu ya Nlhuku nkaakihimeria wiira kihikelhiye nipampa, kirweeke kaattukaneke. Nlhoko wa attu sita o Uyafa yahokittukana urwaa Ukaisariya. Ni wowo hii onkhaye va nahokelha unupani wa Nakonelio. \p \v 13 “Nakonelio yahonihimeria chenre aya wo woona nnepa uneemenlhe nnupani mwaya ni weerelha, ‘Munrume ntu Uyafa mmwiihane ntu neehaniya Simoni, wo nchina nikina Peturo. \v 14 Yoyo nouhimeriani malhove ni wo yayo malhove ayo inyuva ni inupa inyu yonkhaye nnowoopolhiya.’ \v 15 Vaachokhonlhe aka tu wulhumacha, Iphumu ya Nlhuku ahaakhuruwelha thoko chaanikhuruwenlhe aya hii khalhayi valhe. \v 16 Vavawo kahoopuwelha malhove yoolhumanche aya Athithi, ‘Nayohana yahabatiiza attu wo maashi, nansho mwaattiva nnobatiiziya wo Iphumu ya Nlhuku.’ \v 17 Yakhalhaka Nlhuku hoona ihorera waavaha attu ahiri Ayahudi machiri anivanhe awe hii vaarumelhenlhe ihu Athithi Yesu Kuristo, chani, mii phi mpani ata kilhikache unvaanyiha Nlhuku?” \p \v 18 Yeeweke yayo malhove ayo, nkayaahiya uvaanyiha, nkayanthimicha Nlhuku eeraka, “Nlhuku haavaha attu ahiri Ayahudi nipesha no ukhoroma apatte ukumi!” \s Attu anrumelhenlhe Yesu o Uantiokiya \p \v 19 Attu akina yanrumelhenlhe Yesu yaamwarielhe wo nlhatu no ntwarusho waakhumelhenlhe ikatema veeviye aya Nastefano, yahorwaa Ufoinike ni Ukipro ni Uantiokiya ahimiachaka nttenga wa Nlhuku wa Ayahudi vekha ayaru. \v 20 Nansho owiittucha akina yaari attu yaakhumme Ukipro ni Ukirene, yahorwaa Uantiokiya nkayaahimiacha yoyo nttenga uyo wa Ayahudi e Iyunani, yaahimiacheraka Malhove Orera anaacha Athithi Yesu. \v 21 Machiri a Athithi yaari vamoka ni ayo ni attu enchi yahorumelhelha nkayaarukunuwelha Athithi. \p \v 22 Yoyo mwaha uyo nkaweewania wa attu anrumelhenlhe Kuristo o Uyerusalemu. Paahi etu nkayaaruma Nabanaba arwee Uantiokiya. \v 23 Vaaphilhe aya wowo ni woona Nlhuku chenre awe wo waavaha nnema attu, ahoteelhiya ni waakurumicha onkhaye wiira athepeke waakhulhuvelha Athithi wo nrima waya wonkhaye. \v 24 Nabanaba yaari ntu o nrima woombone, aachariye Iphumu ya Nlhuku ni o upisha nrima. Nlhoko mwinchi wa attu nkawaarukunuwelha Athithi. \p \v 25 Yamalheke Nabanaba nkayaarwaa Utaso uwaaviani Nasauli. \v 26 Vaavitunlhe aya nkayaawiiha Uantiokiya ni ayo onkhaye oyelhi nkayaakhalha vamoka ni attu alhe wo umalhaka iyaakha, yeettuchihaka nlhoko mulhupalhe wa attu anrumelhenlhe Kuristo, yaari wowo Uantiokiya uwo owiittucha vaachokhonlhe aya wiihaniya Akuristo. \p \v 27 Yeyo ikatema, anamilhohi akina a Nlhuku yahorwaa Uantiokiya akhumaka Uyerusalemu. \v 28 Paahi, mmoka aya eehaniya Naagabo aheemelha. Ni wo machiri o Iphumu ya Nlhuku nkaayalhohera wiira unookhalha ikuruna ilhapo yonkhaye. Yeyo ikuruna iyo yaakhumelhenlhe ikatema Nakilaudiyo vaatawara aya. \v 29 Akuristo o Uantiokiya nkayaalhakelha wiira kila mmoka chooria arweehe ittu iriyoothe yo waakavihera nlhoko wa owiittucha ashikhunanaya anokhalha Uyudea. \v 30 Nkayaapanga chiicho, nkayaaruma Nabanaba ni Nasauli urweeha nchurukhu wa ashulhupalhe. \c 12 \s Ntwarusho no uthepa \p \v 1 Yeyo ikatema iyo, Amwene Naherode yahochokholha waatwarusha attu anrumelhenlhe Kuristo. \v 2 Nkayaavara Nayakhobo ahima aya Nayohana wiira eeviye wo uphanga. \v 3 Yooneke wiira yoyo mwaha uyo uhaachivelha Ayahudi, nkayaavara ni Napeturo. Chechiyo chaapangeelhe ikatema yo isikuukuu yo mikatte cho uhihelhiya ihengedure. \v 4 Napeturo avariyeke ahokushiya mpaka ujeerani nkayaalhitelhelhiya ni milhoko micheshe cha attu olhita acheshe acheshe. Naherode yaalhakenlhe waakumiha vapuwani aviraka Pasaka. \v 5 Napeturo vaari aya anattukiye, attu anrumelhenlhe Kuristo yaari alhapelhaka wa Nlhuku, wo nrima wo ukhulhuvelha chinene. \s Napeturo anookumihiya ujeerani \p \v 6 Uhiyu, nihinaaya nihuku naathanana aya Naherode waakumiha Napeturo upuwani wiira ahukumulhiye, Napeturo yaari anarumpe variyari yo manyaasikari olhita elhi anattukelhelhiye mittondoro miilhi. Olhita akina yaari alhitaka nlhako. \v 7 Wo uhikhulhuvelhiya, nnepa wa Athithi nkawaakhumelhelha vaarumpe aya Napeturo ni nthuko nkawaamwalhia ichuumba yo ijera ilhe. Nnepa wo wiirimu wa Nlhuku nkawaakwakwanya Napeturo vanikhathani nkawaawusha wiiraka, “Mwaakuvie! Munkwe!” Vavawo vavawo mittondoro chaattukiye aya mmiononi nkachaakwatuwa nkachaamora vathi. \v 8 Nnepa nkaweerelha, “Mwiittukeke nchako inyu, mmwareke iratu chinyu.” Napeturo nkayaapanga chiicho. Nnepa ulhe nkaweerelha, “Mmwareke mwiinjiro inyu, nkittwareke.” \p \v 9 Napeturo nkayaattwara nnepa wo wiirimu ulhe ukhuma ujeerani ahichuwelhaka wiira yayo anopanga nnepa ayo yaari ye ikeekhene, yaari yaanyiheraka wiira anowiiraka ulhoha. \v 10 Nkayaavira olhita o upacha ni onayelhi nkayaaphiya nlhako wo umalhihera wo iyuuma wo ukelhelha vawani. Nlhako uyo nkawaahulhia nneeneru, ni ayo nkayaakhuma vathe. Nkayaarwaa yeetaka mphironi, ni ahiwehereraka nnepa ulhe nkawaahiya Napeturo. \p \v 11 Vavawo Napeturo nkayaachuwelha chaakhumelhenlhe, nkayeera, “Vano kihochuwelha we ikekhiaye wiira Athithi ahonruma nnepa aya nkaakoopolha mmiononi mu Naherode ni mwaha wonkhaye waawehereriya ni Ayahudi.” \p \v 12 Yachuwelheke chiicho nkayaarwaa mpaka unupani wa Amariamu anumwanaya Nayohana aneehaniya Namako. Mommo attu enchi yaari anathothokanne anlhapelhaka Nlhuku. \v 13 Napeturo nkayaahodisha vankhorani. Karumiya mmoka mwalhi eehaniya Roda, nkaarwa vankhorani uwaakhulhani. \v 14 Mwalhi uyo nkaachuwelha nlhove ni Napeturo nkaateelhiya chinene. Nkaahiya uhulha nlhako ulhe, nkaattimakelha mpaani ni weerelha attu wiira Napeturo yaari vathe vawo ahoweemelha vankhorani. \v 15 Attu nkayaamwaakhulha, “Nri ni ihalhahalha!” Nansho mwalhi uyo nkaathepa uminda wiira phi Napeturo anene. Ni ayo nkayeera, “Yoyo nnepa aya.” \p \v 16 Yeyo ikatema iyo Napeturo yaari athepaka uhodisha vankhorani. Vavawo attu nkayaarwaa ni uhulha nkhora, nkayoona Napeturo nkayomiya uwanoni. \v 17 Napeturo nkayaathonyera nikokho attu wiira amaalhe, nkayaahimiacha Athithi chinre aya wo waakumiha ujeerani. Yamalheke nkayaalhehera wiira arwehelhiye nttenga Nayakhobo ni ashilhoko ihu anrumelhenlhe Kuristo akina, achuwelhe yoyo mwaha uyo. Napeturo nkayaathama nkayaarwaa vakittu vakina. \p \v 18 Washeeke, attu olhita yahokelhiya nipampa chinene wo ahichuwelhaka mwaha waapantte Napeturo. \v 19 Naherode nkayaalhehera wiira Napeturo yaaviye, nansho khayooniye. Paahi nkayaalhehera wiira olhita alhe akohakohiye ni ulhehera wiira eeviye. \p Paahi Naherode nkayaathama Uyudea nkayarwaa Ukaisariya nkayaakhalha wowo. \s Ukhwa u Naherode \p \v 20 Naherode ahorushiya chinene ni attu o Utiro ni attu o Usidoni. Paahi milhoko cha attu o chechiyo ilhapo chiyo yahorweha nttenga wo waapepecha. Nkayaachokholha wo waapatta Nabulasto emelhelha inupa ya Amwene, wiira aakavihe. Nkayaarwaa u Naherode ulhepelhani mwaha wo waathaniya, ukhalhawaya ilhapo chaya chaakhulhuvelha cholhia chaakhuma ilhapo ya amwene ayo. \p \v 21 Nkanaathanlhiya nihuku no wuulhumana. Naherode nkayaawa anawarenlhe ikuwo chaya cho utawara. Nkaakhalhelha ihiche aya yo umwene, nkoolhumana attu. \v 22 Attu nkayaakhuwelha eeraka, “Mmoka o milhuku phi noolhumacha, kahena ntu.” \v 23 Vavawo nnepa wa Athithi nkawaawulhusha Naherode vathi ukhalhawaya khayammanhe Nlhuku nthimicho, nansho ntu. Nkayaaveethachiya ni ashimwettu nkayaakhwa. \p \v 24 Nansho nlhove na Nlhuku nkanaathepa uwanelha. \p \v 25 Nabanaba ni Nasauli nkayaamalhiha ntheko aya Uyerusalemu, nkayaahokolhia yaakushaka Nayohana aneehaniya Namako. \c 13 \s Nabanaba ni Nasauli anoothanlhiya ni urumiya \p \v 1 Munlhokoni mwa attu anrumelhenlhe Kuristo o Uantiokiya yahokhalha akina yaari anamilhohi ni owiittuchiha, Nabanaba ni Nasimeoni aneehaniya Oriipa ni Nalukiyo o Ukirene ni Nasauli ni Namanaeni yaalhelhiye vamoka ni Naherode Antipasi. \v 2 Nihuku nimoka vaari aya yaalhapelhaka Athithi ni uttuka, Iphumu ya Nlhuku nkeerelha, “Nkeeshereke Nabanaba ni Nasauli apange ntheko weehanenlhe aka.” \p \v 3 Nkaayaattuka ni unlhapelha Nlhuku, nkayeeshera miono, nkayaahiya arwaacheke apange ntheko wo uhimiacha Malhove Orera a Nlhuku. \s Nabanaba ni Nasauli anoophiya Ukipro \p \v 4 Nabanaba ni Nasauli yahorwaa iwani yo Useleukiya waarumiye aya ni Iphumu ya Nlhuku. Uthama wowo yahowelha mmeelini nkayaarwaa u ichirumba yo Ukipro. \v 5 Yaphiyeke iwani yo Usalami yahohimiacha Nlhove na Nlhuku mu inupa cho unlhapelha Nlhuku cha Ayahudi. Nayohana eehaniya Namako yaari phi anamitheko aakaviha munthekoni mwaya. \p \v 6 Nkayaalhapuwa ukhopelhelhe nkayaaphiya Upafo. Wowo nkayamphwanya ntu mmoka namihapo Nyahudi namilhohi o woothacha eehaniya Bariyesu. \v 7 Yoyo aari ampwana a Segiyo Paolo, ntu o irusho chinene aatawara yeyo ichirumba iyo. Segiyo Paolo aheehana Nabanaba ni Nasauli wiira awe eewa nlhove na Nlhuku. \v 8 Nansho yayo ahovingiya ni nkhwiri o mihapo Elima, thoko cheehaniya awe we Igiriki. Yoyo aholhikacha untiyelhelha Segiyo Paolo hiwe aapisha nrima ni urumelhelha Nlhove na Nlhuku. \v 9 Paahi, Nasauli aneehaniya Napaolo, uno anachariye ni Iphumu ya Nlhuku, nkayammweha chinene yoyo nkhwiri uyo, \v 10 nkayaamwiirelha, “Uwe mwaana a Nakare! Inyu nnovinga kila ittu iriyoothe irii yo ikekhiaye. Nhochara uhilhoka wo kila iphiro. Nnaathepiacha attu kila ikatema wiira ikeekhene ya Athithi iri yo wookolhia! \v 11 Moono wa Athithi unowaatani, nnookhalha ohoona ni inyu khannoona nchuwa wo mahuku.” \p Vavawovavawo Elima nkaakelhiya naawiriphi mmiithoni nkoocheelha woona, nkeeta uno amwaaviaka ntu o ummara moono. \v 12 Ntawara o iwani ulhe ooneke chikhumelhenlhe, nkaarumelhelha, ukhalhawaya aari noomiye uwanoni veewa awe meettuchiho a Athithi. \s Uantiokiya yo Upisidiya \p \v 13 Napaolo ni akhunanaya yahothama Upafo nkayaawelha mmeelini nkayarwaa Uperga ilhapo yo Upamfiliya. Wowo Nayohana aneehaniya Namako ahaahiya akhunanaya, nkayaahokolhia Uyerusalemu. \v 14 Nabanaba ni Napaolo nkayaathama Uperga nkayaaphiya Uantiokiya yo Upisidiya. Nihuku no Wiittuwa nkayaarwaa inupa yo unlhapelha Nlhuku ya Ayahudi nkayaakhalha. \v 15 Yamalheke ushomiya ikitabu yo Malhehero a ashinna Musa ni malhove a anamilhohi a Nlhuku, olhupalhe eemelhelha inupa yo unlhapelha Nlhuku ilhe nkayaarwehelha nttenga, “Ashilhoko ihu, yakhalhaka nhanaa nttenga uriyoothe wo waavaha attu nrima, muulhumacheke.” \v 16 Napaolo nkayeemelha nkayaapungelha attu moono, nkayaachokholha wulhumacha, \p “Aisraeli nanaka ni attu ahiri Ayahudi nnonthimicha Nlhuku, nkiiwelhelheke! \v 17 Nlhuku a attu o Uisraeli ahaathanlha manyaapwiiya ihu, nkaapanga ukhalha ilhapo yuulhupalhe vaari aya upottani Umisri. Nlhuku ahaathamiha Umisri wo machiri awe moolhupalhe, \v 18 ni wo iyaakha makhumi ncheshe ahaavilhelha uthakoni ulhe. \v 19 Ahorimeelhiha ilhapo saba cha attu yaakhalhelha ilhapo yo Ukanaani nkaapanga ukhalha ilhapo ya attu awe. \v 20 Yayo onkhaye yaapangelhe iyaakha imia ncheshe ni makhumi nthanu. \p “Nkayaavaha owaahukumulha o waaholhelha mpaka ikatema ya anamilhohi Nasamweli. \v 21 Vavawo yavekelheke umpatta mwene, Nlhuku nkaavaha Sauli, mwaana a Naakishi ntu o nikosho ni Nabenyamini, ukhalha mwene wo iyaakha makhumi ncheshe. \v 22 Yaathamiheke Nasauli, Nlhuku ahaathanlha Adaudi ukhalha mwene aya. Nlhuku aathanlhe wo uhimiechesha vachulhu aya, ‘Kihomwoona Daudi mwaana a Nayese, ntu nokiteelhiha nrima aka nohalha upangacha chittu chonkhaye chinothanana aka upanga.’ ” \v 23 “Nhina iyari ya Adaudi, Nlhuku ahaawiihera attu o Uisraeli Moopolhi, phi Yesu thoko chaalhehilhe awe. \v 24 Yesu hinaaya uchokholha ntheko awe, Nayohana yahaahimiachera mwaha wo ukhoroma attu onkhaye o Uisraeli, ahiye uwonya waya abatiiziye. \v 25 Nayohana vaari aya amalhihaka ntheko aya, nkayeerelha attu, Nnaanyihera wiira mii phi Kuristo? Mena! Mii kakihiwe. Nansho mwiiwelhelheke, Yoyo noowa utulhi waka ni mii kihiphwanelhiyaka ata unrulha ikwakwata mmietoni mwawe. \p \v 26 “Ashilhoko aka, Aisraeli nanaka, o nihimo ni Aburahimu ni attu nhiri Ayahudi onkhaye nnonthimicha Nlhuku, ulha nttenga wo noopo ulha uhowiihiya uwanihu! \v 27 Ukhalhawaya attu o Uyerusalemu ni aholhelhi aya khayanchuwenlhe wiira Yoyo phi Moopolhi, mena khayaachuwenlhe malhove a anamilhohi anoshomiya kila Nihuku no Wiittuwa. Ata chiicho yahopanga malhove a anamilhohi atimire wo unhukumulha Yesu wiiviya. \v 28 Inakhalhaka khayaapantte nlhatu uriyoothe waaphwanenlhe umwiiva, yahaavekelha Napilato wiira anhukumulhe Yesu eeviye. \v 29 Vaamalhinhe aya upanga thoko chilhepiye ni Malhove Matakatifu chimwaaka, ahonkurusha vansalaabani, nkayamweesha nnihiyeni. \v 30 Nansho Nlhuku ahonhihimusha nnookhwani, \v 31 ni wo mahuku menchi ahaakhumelhelha attu aattukanne awe ukhuma Ugalilaya mpaka Uyerusalemu. Ni yayo vano phi nohimiechesha wa attu o Israeli. \v 32 Ni hii nihowa vaa niuhimiachereni mwaatti Malhove Orera, Nlhuku aalhehire awe manyaapwiiya ihu wiira, \v 33 Nlhuku nowaapangelha, anipangelhaka vano hii nirii iyari aya wo unhihimusha Yesu muukumini. Thoko malhove o izaburi yo nayelhi chineera aya, \q ‘Uweva phi Mwaamwanaka, lhelho mii phi Athumwana.’ \m \v 34 Nlhuku enre cho vachulhu mwaha wo unhihimusha, wiira khanonta umahiyeni, \q ‘Kinouvaha nnema wo utakatifu wo ukhulhuvelhiya kaalhenhe aka Adaudi.’ \m \v 35 Tho nlhako nkina wo izaburi uneera, \q ‘Nlhuku khannonhiya karumiya awe matakatifu ontilhe umahiyeni.’ \m \v 36 Ulha nohimiya ulha kahiwe Adaudi. Ukhalhawaya Adaudi ahotimiriha ntheko wo mattunelho a Nlhuku wo ikatema aya, nkayaarimeelha ni uvithiya wo waatamana ni manyaapwiiya aya, iruttu aya nkayonta nnihiyeni. \v 37 Nansho uyo Yesu aahihimushiye ni Nlhuku uyo, khontilhe. \p \v 38 “Paahi etu ashilhoko aka nchuwelheke wiira, wo iphiro awe Yesu uyo, nttenga unolhehera uhiyereriya uwonya unoohimiachiya uwaninyu vano. \v 39 Ntu riyoothe nonrumelhelha Yesu, noohiyereriya milhatu chawe chonkhaye, ittu yahooriya upangiya ni Malhehero a ashinna Musa. \v 40 Mwiishungeke etu, nhiwe mwaawulhuwelha mwaahimiye ni anamilhohi a Nlhuku. \q \v 41 ‘Mwiiwelhelheke inyu mwaatti o nihambu va. \q Nshangeke ni upotera! \q Ukhalhawaya ittu kinopanga aka lhelho ilha, \q phi ittu ihinorumelhelha inyu, ata mwanahimeriyaka chani!’ ” \p \v 42 Napaolo ni Nabanaba vaakhuma aya nnupani mwo lhapelha mmo, yaholhalheiya wiira awe tho Nihuku no Wiittuwa naattwara, awe aahimiachera attu chinene yoyo mwaha uyo. \v 43 Nkutaano vaamanlhe aya wi inupa yo unlhapelha Nlhuku, nkutiro wa Ayahudi enchi ni attu ahiri Ayahudi yeettuchilhe idini ya Ayahudi, yahaattwara Napaolo ni Nabanaba. Akarumiya nkayaarerihana ni waahelha nrima wiira athepeke ukhalha akhulhuvelhelhaka nnema wa Nlhuku. \p \v 44 Nihuku no Wiittuwa naatwara, kila ntu o iwani iyo ahowa wiiwelhelha nlhove na Athithi. \v 45 Ayahudi vonne aya nlhoko wa attu, nkayaakelhiya ihache, nkayaavinga malhove olhumachiya ni Napaolo nkayaaruwana. \v 46 Nansho inakhalhaka chiicho etu, Napaolo ni Nabanaba yahoolhumacha wo machiri chinene, eeraka, “Nhochuwelha wiira yaari lazima nlhove na Nlhuku nichokholheke uhimiachiya uwaninyu mwaatti, nansho ukhalhawaya mwahokhota mwiichonaka wiira khamphwanelhiye ukumi wo uhimalha, ninouhiyani ni urwaa wa attu ahiri Ayahudi. \v 47 Ukhalhawaya Athithi ahonilhehera wiira, \q ‘Kihoweeshani inyuva ukhalha nthuko wa ahiri Ayahudi, wiira attu oopolhiye velhaponi voothe.’ ” \p \v 48 Attu ahiri Ayahudi veewilhe aya yahoteelhiya, nkayaatotopelha wiira nlhove na Athithi noombone, ni attu yaathanlhiye upatta ukumi wo uhimalha, nkayaarumelhelha. \p \v 49 Nlhove ni Athithi nkanaawanelha mwonkhaye velhaponi vawo. \v 50 Nansho Aholhelhi a Ayahudi yahaahelha ichimwa manyopani o nhakhu ahiri Ayahudi yanthimicha Nlhuku ni manyaalhopwana ochuwania o yeyo iwani iyo. Nkayaachokholha waatwarusha Napaolo ni Nabanaba, nkayoomolhacha athame vawani vawo. \v 51 Paahi etu, akarumiya nkayaakukuttacha ntukurukhu nnyaani mwaya ikhalhaka iphiro yo waamuka, nkayaathamacha nkayaarwaa Uikoniyo. \v 52 Owiittucha o Uantiokiya yaari anachariye mpuha ni Iphumu ya Nlhuku. \c 14 \s Uikoniyo \p \v 1 Mwaha thoko yoyo wahokhumelhelha Uikoniyo Napaolo ni Nabanaba vaarwelhe aya wi inupa yo unlhapelha Nlhuku nkayoolhumacha malhove wo wiishipa mpaka mphingo mulhupalhe wa Ayahudi ni Ayunani yahorumelhelha. \v 2 Nansho Ayahudi yahaarumelhenlhe yahowiiha ichimwa ni uphateelha mu nrimani mwa attu ahiri Ayahudi wiira yaapangelhe chittu cho uhilhoka ashilhoko ihu yaarumelhenlhe. \v 3 Nansho Napaolo ni Nabanaba yaholhokelha wowo wo mahuku menchi. Nkayaaminda waahimiacha Athithi, wo uhimiechesha ikeekhene yo nttenga waahimianche aya waachaka nnema waya, wo wooriha upangacha cho ushangiha ni ithikineha. \v 4 Attu o yeyo iwani iyo yahomwalhaanacha, akina alhutaanaka ni Ayahudi ni akina aattwaraka akarumiya. \p \v 5 Paahi etu, attu akina ahiri Ayahudi vamoka ni Ayahudi akavihanaka ni aholhelhi aya, yaholhakelha waapangelha ichimwa akarumiya ayo yo waatakacha malhuku. \v 6 Akarumiya vaachuwenlhe aya, yahottawelha Ulistra ni Uderbe, iwani cho Ulukaoniya ni iwani chaatamana. \v 7 Nkayaahimiacha Malhove Orera wowo. \s Napaolo ni Nabanaba Ulistra ni Uderbe \p \v 8 Ahaawo ntu mmoka Ulistra, aari oheeta toka vaayariye awe ni anumwanawe. \v 9 Yoyo ntu uyo aheewelhelha Napaolo vaahimiacha aya Malhove Orera. Napaolo nkayammweha wo miitho melhi, vonne aya wiira hanaa nrima wo ulhamihiya, \v 10 ahokhuwelha amwiirelhaka, “Weemelheke ni mieto chao!” Ntu aremanre mieto uyo nkeemelha yeyo ikatema, nkaachokholha weeta. \v 11 Nlhoko wa attu vonne aya ittu ipannge aya Napaolo, nkayaachokholha ukhuwelhacha wo nulhumo no Ulukaoniya, “Milhuku chinoonia thoko attu chihonikhuruwelha!” \v 12 Nabanaba nkayaavahiya nchina nkayeehaniya Zeu, ni Napaolo nkayeehaniya Heme ukhalhawaya phi aaholhelha wulhumacha. \v 13 Ni ayo opochera ishaani a nlhuku Zeu o inupa yo ulhapelha yaari vachereshere iwani ahowiiha madume o ing'ope ni maua uwiiha vaari nlhako mulhupalhe wo ukhelhelha vawani vawo. Anene ayo ni attu akina yaari athananaka waavaha isadaka akarumiya. \p \v 14 Akarumiya Nabanaba ni Napaolo veewilhe aya, yahorulha miinjiro chaya cho nchulhu, nkayaatimakacha mpaka waari nlhoko wa attu nkayaakhuwelhacha, \v 15 “Ashilhoko ihu, nlhatuni no wiira chiicho? Hii attu thoko chiri inyu mwaattiva! Nirii vaa uwa uuhimiacherani malhove Orera wiira nhiye ulhapelha isinyago chii, munrukunuwelhe Nlhuku ri nkumi. Nlhuku oopilhe irimu ni ilhapo ni ibahari ni chittu chonkhaye chiriwo. \v 16 Khalhayi vawo Nlhuku ahohiya kila ilhapo ipange thoko chaathanana aya. \v 17 Nansho inakhalhaka chiicho, Nlhuku kaahilhe wiihimiechesha wo upanga chittu choombone chinonipangelha awe, nourupelhani ipulha ukhuma wiirimu, nnooruweria nlhaalha vanaaya aya, nouvahani yolhia ni uuvahani mpuha mu nrimani mwinyu.” \v 18 Nansho akarumiya anolhumachaka chiicho, ahovara ntheko mulhupalhe chinene wo waachiichiha attu waathimicha ni waavaha isadaka. \p \v 19 Nansho yahowa Ayahudi akina yaakhumme Uantiokiya ilhapo yo Upisidiya ni Uikoniyo, nkaayaapatta attu o waalhuta moono. Nkayaatakacha Napaolo malhuku ni waapurulhelha mpaka vachereshere iwani yaanyiheraka wiira ahomalha ukhwa. \v 20 Nansho owiittucha vaathukumanne aya ni waarukureria, ahonkwa nkayaahokolhia vawani. Waashelhe waya, Napaolo ni Nabanaba yahothama nkayaarwaa Uderbe. \s Napaolo ni Nabanaba anoohokolhia Uantiokiya ni Usiriya \p \v 21 Napaolo ni Nabanaba vaamalhinhe aya uhimiacha Malhove Orera ni waapatta owiittucha enchi yaarumelhenlhe Uderbe, yahottuka nkwaha wo urwaa Uantiokiya avirelhaka Ulistra ni Uikoniyo. \v 22 Yahaahelha nrima owiittucha o chechiyo iwani chiyo wiira avarecheshe nrima ni uhalha munrimani. Nkayeerelha, “Ihophwanelha hii onkhaye uvira iphiro cho ntwarusho wiira noorie ukelha mu Imwene ya Nlhuku.” \v 23 Yahaathanlha ashulhupalhe o kila nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo wo nlhatu na attu anrumelhenlhe Yesu, ni wo unlhapelha Nlhuku ni uttuka wo uhilhia yolhia, nkayaahiya ashungiyaka ni Athithi yaarumelhelha aya. \p \v 24 Amalheke uvira ilhapo cho Upisidiya ahophiya iwani yo Upamfiliya. \v 25 Amalheke uhimiacha Malhove Orera iwani yo Uperga, yahorwaa Uatalia. \v 26 Yathameke wowo yahorwaa wo imeli nkayaahokolhia Uantiokiya waapanche aya weeshiya mmathathani mwo nnema wa Nlhuku wo nlhatu no ntheko waatimiriha aya vano. \p \v 27 Vaaphilhe aya Uantiokiya yaheesha nkutaano wo nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo no wowo, nkayaahimia nttenga wo mwaha waapannge awe Nlhuku nhina mwaya ni chenre awe wo waahulhelha attu ahiri Ayahudi nlhako wo upisha nrima. \v 28 Nkayaalhokelha vamoka ni owiittucha wo mahuku menchi. \c 15 \s Ukumaaniya Uyerusalemu \p \v 1 Attu akina aakhumme Uyudea yahowa Uantiokiya nkayaachokholha weettuchiha nlhoko wa attu arumelhenlhe alhe eeraka, “Yakhalhaka khannenelhiya unyawo ulhikaana ni malhehero nipochenre ihu wa ashinna Musa, khannoopolhiya.” \v 2 Napaolo ni Nabanaba yahovaanyihana ni attu vachulhu yoyo mwaha uyo chinene. Wamalheke ukohanachiya nkayooniya wiira Napaolo ni Nabanaba vamoka ni attu arumelhenlhe akina o Uantiokiya arwee Uyerusalemu uwoonani akarumiya ni ashulhupalhe o nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo wo yoyo nlhatu uyo. \p \v 3 Paahi etu nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo nkanaalheeha, ni ayo vaavinre aya Ufoinike ni Usamariya yahaahimiachera attu mwaha wa attu ahiri Ayahudi arukunuwilhe unttwara Nlhuku. Yoyo mwaha uyo wahaateelhiha nrima chinene yayo attu ayo. \v 4 Vaaphilhe aya Uyerusalemu, yahopocheriya ni attu anrumelhenlhe Kuristo vamoka ni akarumiya ni ashulhupalhe. Nkayaahimiachera mwaha wonkhaye Nlhuku waapannge awe wo iphiro aya. \v 5 Nansho attu yaarumelhenlhe akina, o nkutiro wa Amafarisayo yaheemelha nkayeera, “Ihothananiya attu ahiri Ayahudi wiinelhiya unyawo ni wiittuchihiya Malhehero a ashinna Musa.” \p \v 6 Akarumiya ni ashulhupalhe wahokumaaniya waarerihelha yoyo mwaha uyo. \v 7 Waarerihiyeke chinene, Napeturo aheemelha nkayeera, “Ashilhoko aka, mwaatti nhochuwelha wiira wa pachenre aya vawo, Nlhuku ahokithanlha mii munlhokoni mwinyu wiira kihimiache Malhove Orera wa attu ahiri Ayahudi, wiira eewe ni urumelhelha. \v 8 Nlhuku, nochuwelha mirima cha attu, ahohimiechesha wiira haapochera ni ayo wo waavaha Iphumu ya Nlhuku thoko chinre awe wo univaha ni hii. \v 9 Khaamwalhaaninhe ittu iriyoothe variyari ihu ni yayo manyaattu ayo. Wo uchuwelha waya ahaahapiha mirima chaya. \v 10 Vano etu, nlhatu waani no unlhikacha Nlhuku wo waatwichiriha owiittucha nsigo uhinooria ukushiya upachera wa manyaapwiiya ihu mena hii naashinene? \v 11 Ihikhalhe chiicho mena! Nansho ninorumelhelha wiira, hii ninoopolhiya wo nnema wa Athithi Yesu.” \p \v 12 Nlhoko wonkhaye wahomaalha shiriri, weewelhelha Nabanaba ni Napaolo vaahimiacha aya cho ushangiha ni ithikineha chaavahiye aya ni Nlhuku ni upanga wo miono chaya mwa attu ahiri Ayahudi. \v 13 Vaamalhinhe aya wulhumacha, Nayakhobo ahoolhumacha wiira, “Mwaatti ashilhoko aka, nkakiiweni! \v 14 Nasimoni ahohimia Nlhuku wo uchokholha chenre awe wo wachenjeukelha attu ahiri Ayahudi, aathanlhaka akina aya ukhalha attu awe. \v 15 Malhove aahimiye ni anamilhohi anowiiwanana rata ni ulha mwaha ulha, thoko Malhove Matakatifu chineera aya \q \v 16 ‘Athithi aneera, wamalhaka ulha mwaha ulha, \q kinoohokolhia ni utheka tho nrapatta na Adaudi niwulhuwilhe. \q Kinoolhokiha mathalha, \q Ni utheka tho wo machiri. \q \v 17 Vavawo attu akina onkhaye ahalhenlhe yaavie Athithi, \q ni attu onkhaye ahiri Ayahudi keehanne aka ukhalha attu aka. \q \v 18 Phi neera aya Athithi, apannge ulha mwaha ulha wiira uchuwaniee toka mahuku o uhimalha.’ ” \p \v 19 Nayakhobo nkayaathepa wiira, “Paahi etu mwaatti, nlhove ninohukumulha aka phi nna, nihaahuvihache attu ahiri Ayahudi anonrukunuwelha Nlhuku. \v 20 Nansho naarweehelheke iwarakha yo waahimeria wiira ahilhie cholhia chinyalhihiye wo ulhapelhelhiya isinyago, ahiwehewehe mwaha wo ishembwere, ni uhiya ulhia inama ya ashinama achipulhiye ishiko mena ahiwurie iphome. \v 21 Ukhalhawaya Malhehero a ashinna Musa ihohimiachiya wo mahuku menchi mmanupani mwo unlhapelha Nlhuku kila Nihuku no Wiittuwa, ni malhove aya anoshomiya kila iwani.” \s Iwarakha wa attu anrumelhenlhe Yesu ahiri Ayahudi \p \v 22 Akarumiya ni ashulhupalhe ni nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo onkhaye yahaathanlha attu akina munlhokoni mwaya ni waaruma Uantiokiya vamoka ni Napaolo ni Nabanaba. Nkayaathanlha attu elhi yaarumelhelhiya ni attu, Nayuda aneehaniya Barsaba ni Nasila. \v 23 Nkayaavaha iwarakha yeera, \p “Hii, akarumiya vamoka ni ashulhupalhe, manyonninyu, ninoowiha isalamu wa ashilhoko ihu ahiri Ayahudi anokhalha Uantiokiya ni Usiriya ni Ukilikiya. \v 24 Niheewa wiira attu akhwawe aakhumme uwanihu uno ahowa nkayoothemwihani wo malhove aya anaacha mwaha wo wiinelhiya unyawo, nkayoohelhani nipampa. Nansho hii khanaarumme ahimiache chiicho. \v 25 Paahi etu, nihokumaana ni woona mbaya waathanlha akarumiya akina ni waaruma uwaninyu. Anowa vamoka ni manyampwana anaattuna ihu Nabanaba ni Napaolo. \v 26 Yayo phi attu akuminhe ukumi aya wo uhimiechesha nchina na Athithi Yesu Kuristo. \v 27 Ninowaaruma tho, Nayuda ni Nasila anowa uuhimeriani mwaatti mwaha thoko nilhemmpe ihu muwarakhani. \v 28 Paahi, Iphumu ya Nlhuku ni hii nihorumelhelha wiira nihiurieni tho misigo cho uthepa ulha mwaha ulha, \v 29 nhilhie cholhia chikumihiye ishaani chilhapelhiye isinyago, nhiwurie iphome, nhinkhuure mwannama chipulhiye ishiko, mena nhiwehewehe mwaha wo ishembwere. Inookhalha mwoomboneru mwashembaka upanga chechiyo chittu chiyo. Kwaheri, nihomalhiha!” \p \v 30 Akarumiya nkayaalheehiya, nkayaarwaa Uantiokiya. Wowo yaheehaniha nkutaano wo nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo, nkayaavaha iwarakha iyo. \v 31 Vaashomiye aya, malhove yahaaahelha mirima attu, nkayaateelhachiya chinene. \v 32 Nayuda ni Nasila yaari ni ayo anamilhohi a Nlhuku, yahoopa mwaha chinene ni yayo manyaattu ashilhoko ihu ayo, aahelhaka nrima ni waalhipiha. \v 33 Alhokelheke wo mahuku, yaholheehiya ni ashilhoko o Uantiokiya wo woopelhiya mpuha, nkayaahokolhia waarumiye aya. \v 34 Nansho Nasila aahanlhe wowo. \p \v 35 Napaolo ni Nabanaba yahokhalha Uantiokiya wo mahuku, nkayeettuchiha ni uhimiacha wa attu nlhove na Athithi, vamoka ni attu akina enchi. \s Umwalhaaniya u Napaolo ni Nabanaba \p \v 36 Yavireke mahuku, Napaolo nkayeerelha Nabanaba, “Nngwee etu nihokolhie neetelhelhe achihima ihu iwani chaahimianche ihu nlhove na Athithi, noonecheshe chineera aya wo uthepa.” \v 37 Nabanaba yaari athananaka waattukana Nayohana Mako. \v 38 Nansho Napaolo khayaattunne waattukana Namako, ukhalhawaya yayo ahokhota waakaviha mitheko chaya ni waahiya Upamfiliya. \v 39 Paahi nkayaakhulhanacha ashineneru chinene, nkayaamwalhaanacha. Nabanaba nkayaakusha Namako nkayaawelha mmeelini nkayaarwaa Ukipro. \v 40 Nansho Napaolo nkayaathanlha Nasila. Nkayaathama alhepelhelhiyaka ni nlhoko ulhe ni weeshiya muushungiyani mwo nnema wa Athithi, nkayaathama. \v 41 Munkwahani mwaya yahorwaa Usiriya ni Ukilikiya, alhipihachaka milhoko cha attu anrumelhenlhe Kuristo. \c 16 \s Natimotheo anoottukaniya nkwaha u Napaolo ni Nasila \p \v 1 Napaolo yahorwaa Uderbe ni Ulistra, waakhalha awe owiittucha mmoka eehaniya Timotheo. Anumwanawe yoyo aari Ayahudi anrumelhenlhe Kuristo, nansho athumwanawe aari Ayunani. \v 2 Timotheo ari ntu ahimiecheshiye ni attu anrumelhenlhe Kuristo onkhaye o Ulistra ni Uikoniyo. \v 3 Napaolo yahothanana unttukana Timotheo munkwahani, paahi etu nkayaamwiinelha unyawo. Yaapannge chiicho ukhalhawaya Ayahudi yaakhalha yeyo ilhapo iyo yahochuwelha wiira athumwanawe aari Ayunani. \v 4 Vaavira aya mmawani mmwe yahaavaha attu malhehero aahukumulhiye ni akarumiya ni ashulhupalhe o Uyerusalemu, yaakurumichaka wiira avarecheshe. \v 5 Paahi etu, attu anrumelhenlhe Kuristo nkayaathepa ukhomaalha nrima chinene, ni attu yaarumelhelha nkayaathepa wunchereria kila nihuku. \s Napaolo anoowoona itora Utroa \p \v 6 Nkayaarwaa aviraka iwani cho Ufirigiya ni Ugalatiya ukhalhawaya Iphumu ya Nlhuku ahaachiichiha uhimiacha nttenga wa Athithi iwani yo Uasiya. \v 7 Yaphiyeke miinano cho Umisiya, yaholhikacha urwaa iwani yo Ubithiniya, nansho Iphumu ya Yesu yahaachiichiha. \v 8 Nkayaavira Umisiya, nkayarwaa mpaka Utroa. \v 9 Uhiyu waya, Napaolo nkayamwoona ntorani ntu mmoka o Umakedoniya howeemelha aalhepelhaka wiira, “Nlhapuwe, mmwe Umakedoniya, mmwe mwaanikaviha!” \v 10 Napaolo yamalheke woona yoyo ntora uyo, aheechesha rata urwaa Umakedoniya wo uhipicha, ukhalhawaya nahoona ikekhiaye wiira Nlhuku honiihana naahimiachere Malhove Orera attu o wowo. \s Woopolhiya wa Naridiya \p \v 11 Nahothama Utroa, nkanaawelha mmelini urwaa nhina ilhapo mpaka Usamotrake. Waashelhe waya nkanaaphiya Uneapoli. \v 12 Vaathamme ihu wowo, nahorwaa mpaka Ufilipi, iwani yuulhupalhe yo Umakedoniya, yaatawariya ni Arumi. Nahokhalha yeyo iwani iyo wo mahuku. \v 13 Nihuku no Wiittuwa nahothama nkanarwaa uchereshere iwani umwoolhokoni, vakittu vaanyihenre ihu wiira Ayahudi yanokumaana unlhapelha Nlhuku. Nahokhalha nkanoolhumacha ni manyopani yaakumanne vavawo. \v 14 Amoka o manyopani yaaniiwelhelha yaari eehaniya Naridiya, opani anthimicha Nlhuku, anenchi o Uthiatira, aapanga ntheko wo uchurusha ikuwo cho nhakhu mwinchi. Athithi yahotukulha nrima aya nkayaapochera malhove yaahimiachiya ni Napaolo alhe. \v 15 Yamalheke ubatiiziya vamoka ni manyaalhoko aya, yahonilhalhia uwannyaya eeraka, “Yakhalhaka we ikeekhene nhochuwelha wiira mii kinowaarumelhelha Athithi, mmweeke mwaakhalha uwannyaka.” Nkayaanipepecha wiira nirwee. \s Napaolo ni Nasila anoohelhiya ujeerani Ufilipi \p \v 16 Nihuku nimoka vaari ihu nirwaaka vakittu vo unlhapelha Nlhuku, nahonkhumaana mwalhi mmoka namitheko aari ni nshoka no unanara nammaha wooria umoopa nttiti. Yoyo nttiti uyo waari waapattelhaka apwiiya awe nchurukhu mwinchi. \v 17 Yoyo mwalhi uyo ahaattwara Napaolo anyakhulhaka eeraka, “Alha attu alha phi akarumiya a Nlhuku Mulhupalhe! Anowiittuchihani chinohalha inyu woopolhiya!” \v 18 Nkaaninyakulha chiicho mahuku menchi, mpaka Napaolo nkayaarushiya, nkayanrukunuwelha nkayaachachera nshoka nne, “Kinoulheherani wo nchina na Yesu Kuristo munthame ulha mwalhi ulha!” Yeyo ikatema nshoka nkanaanthama. \p \v 19 Ashinene yanruma mwalhi ulhe yooneke wiira yaakhulhuvelha aya upatta nhakhu ilhe ihomalha, yahaavara Napaolo ni Nasila. Nkayaakwekhweremiha mpaka va ipuwa uholho wa aholhelhi. \v 20 Nkayaarweha milhatu wa aholhelhi Arumi eeraka, “Alha Ayahudi alha ahopanga injarare vawanihuva. \v 21 Aneettuchiha meettuchiho ahinaathana ni ikekhia ihu. Hii Arumi va nihochiichihiya wiira nihirumelhelhe mena uttwarattwara yayo.” \v 22 Nlhoko wa attu nkawaalhutaana waatwarusha Napaolo ni Nasila. \p Aholhelhi alhe nkayaarulha ikuwo Napaolo ni Nasila, nkayaalhehera wiira yaatiye mikwaju. \v 23 Yamalheke waatiya chinene nkayeeshiya ujeerani ni olhitelhelha nkaalheheriya wiira yaashunge chinene. \v 24 Wo uvarechesha malhehero alhe, olhita alhe nkayeesha Napaolo ni Nasila ichuumba yo nhina ujeerani ni waattukelhelha mieto chaya wo nkhukhulhu mulhupalhe.\fig Uttukelhelhiya mieto ni nkhukulhu mulhupalhe |src="21 Feet in Stocks.jpg" size="col" ref="16:24"\fig* \p \v 25 Uhiyu iriyari Napaolo ni Nasila yaari anlhapelhaka Nlhuku ni wiipa ichipo cho unthimicha Nlhuku, uno attu aattukiye nanaya ewelhelhaka. \v 26 Wo uhikhulhuvelhiya, ilhapo nkayaatetemelha ni utikhinya nsingi wo ijeera. Yeyo ikatema milhako cho ijera nkachaahulhia ni mittondoro chaattukachiye aya nkachaakwatuwacha. \v 27 Olhita ijera olhupalhe yonkweke, nkayoona wiira milhako cho ijera chihohulhiya, yahaanyihera wiira attukiye onkhaye ahottawacha, paahi etu yahotholholha uphanga aya nkayaathanana wiichiiva. \v 28 Nansho Napaolo nkayaakhuwelha wo nlhove nulhupalhe, “Nhiichiive mwaanene! Hii onkhaye nirii va!” \p \v 29 Olhita aholhelhi nkayaavekelha wiira iwiihiye ikhandiri, nkaattimakelha mpaani, nkeewulhusha vamietoni va Napaolo ni Nasila uno athukumelhaka wo woova. \v 30 Paahi nkaakumiha vathe, nkaakoha, “Manyaapwiiya, kipangekeni etu kipatte woopolhiya?” \v 31 Napaolo ni Nasila nkayaamwaakhulha, eeraka, “Mwaarumelhelheke Athithi Yesu ni inyu nnowoopolhiya vamoka ni inupa inyu yonkhaye.” \v 32 Napaolo ni Nasila nkayaahimiachera nlhove ni Athithi, ayo vamoka ni ashilhoko aya. \v 33 Yoyo uhiyu, olhita olhupalhe alhe nkaakusha Napaolo ni Nasila nkaahapihacha makhwata aya. Amalhiheke, yoyo vamoka ni manyaalhoko awe onkhaye nkayaabatiiziya. \v 34 Yamalheke vavawo nkaakusha Napaolo ni Nasila uwannyawe, nkaavaha yolhia. Uyo ni manyaalhoko awe nkayaattapelhelha chinene, ukhalhawaya vano yahonrumelhelha Nlhuku. \p \v 35 Waashelhe waya aholhelhi Arumi alhe nkayaaruma attu aya eerelhaka, “Mwaathaphulheke attu alhe.” \p \v 36 Olhita ijera olhupalhe alhe nkaahimeria Napaolo, “Aholhelhi ahoruma nttenga wiira nttukulhiye. Vano nkhumeke nrweeke wo mpuha.” \v 37 Nansho Napaolo nkayaakhulha eeraka, “Inakhalhaka khanaattekilhe ittu iriyoothe, yahonaata mikwaju vapuwani uno ni hii ninari anenchi o Urumi! Tho yahoneesha mpaani, vano anothanana unihiyerera wo nivitho. Khiyooriaka mena! Aweeke yayo ashinene ayo va anihulhelheke.” \p \v 38 Olhita olhupalhe alhe nkayaahimeria aholhelhi o Urumi yayo malhove ayo ni ayo yeeweke wiira Napaolo ni Nasila yaari anenchi o Urumi, yahoova chinene. \v 39 Paahi nkayaarwaa uwaavarani mweto, vaamanlhe aya waakumiha mpaani nkayeerelha wiira athame yelhe iwani ilhe. \v 40 Napaolo ni Nasila yahokhuma ujeerani nkayaarwaa uwani u Naridiya. Wowo yahokumaana ni attu anrumelhenlhe Kuristo. Yamalheke woopa mwaha ni nlhoko ulhe wo malhove o waavaha nrima, nkayaathama. \c 17 \s Injarare Uthesalonike \p \v 1 Napaolo ni Nasila nkayaarwaa aviraka iwani cho Uamfipoli ni Uapoloniya mpaka Uthesalonike, waari aya inupa yo unlhapelha Nlhuku ya Ayahudi. \v 2 Thoko chenre aya wo ulhemalhelha, Napaolo yahorwaa unupani wo unlhapelha Nlhuku. Ni wo Mahuku Owiittuwa mararu ahoopana attu mwaha unaacha Malhove Matakatifu. \v 3 Ahohimiacha ni wooniha wiira Kuristo ahophwanelhiya wiira atwarushiye ni uhihimmwa unookhwani ahimiaka wiira, “Yesu kinonhimiacha aka phi Kuristo Moopolhi thanlhiye ni Nlhuku.” \v 4 Akina yahorumelhelha nkayaalhutaana ni Napaolo ni Nasila. Tho, nlhoko mulhupalhe wa Ayunani yanthimicha Nlhuku vamoka ni manyaathiyana enchi o nhakhu, yaholhutaana ni ayo. \p \v 5 Nansho Ayahudi akina nkayaakelhiya ihache, nkayaalhatulha attu o uhilhoka, nkayeesha nkutaano wo nlhatu wo utharamulha injarare iwani yonkhaye. Nkayaakelha unupani wa Nayasoni akhulhuvelhaka wiira anokowaapatta Napaolo ni Nasila yaawiihe upuwani. \v 6 Nansho khayaapantte, paahi etu nkayaakweremiha Nayasoni vamoka ni ashilhoko akina mpaka wa aholhelhi o iwani, uno anyakulhachaka wiira, “Alha attu alha anootindaniha ilhapo yonkhaye ni vano arii vawanihuva. \v 7 Ni Nayasoni ahaapochera uwannyaya. Ni ayo onkhaye anopanga mwaha uhinaathana ni malheheriyo a Akaisari, eeraka eti, hawo mwene nkina, neehaniya Yesu.” \v 8 Wo yayo malhove ayo yahaahelha ichuku aholhelhi o iwani ni attu onkhaye. \v 9 Aholhelhi nkayaalhiviha Nayasoni ni akhunanaya nchurukhu wiira ahiyereriye, yalhiveke yahohiiya arwaache. \s Napaolo ni Nasila Ubereya \p \v 10 Uhiyu, nlhoko wa attu arumelhenlhe nkayaakurumicha Napaolo ni Nasila arwee Ubereya. Vaaphiilhe aya wowo nkayarwaa inupa yo unlhapelha Nlhuku ya Ayahudi. \v 11 Attu o wowo yaari owiiwelhelha chinene waapwaha attu o Uthesalonike alhe. Yahopochera nttenga wo wiiwelhelha chinene, nkayaawehaweha Malhove Matakatifu kila nihuku wiira yoone akhalhaka alhe yaahimiachiya ni Napaolo ni Nasila yaari ye ikeekhene. \v 12 Attu enchi yahorumelhelha tho manyaathiyana Ayunani o nhakhu ni manyaalhopwana e Iyunani yahorumelhelha chiicho. \v 13 Nansho Ayahudi o Uthesalonike yeeweke wiira Napaolo yaari ahimiachaka nlhove na Nlhuku Ubereya, yahorwaa wowo, nkayaatharamulha injarare ni waathunalhiha milhoko cha attu. \v 14 Nlhoko wa attu aarumelhenlhe alhe nkayaavelheelha Napaolo wo waakuva urwaa umbwaani nansho Nasila ni Natimotheo nkayaahalha Ubereya. \v 15 Attu yaavelhenlhe Napaolo alhe nkayaarwaa vamoka ni ayo mpaka Uathene. Yamalheke nkayaahokolhia ni malhehero ukhuma u Napaolo wiira Nasila ni Natimotheo arwee yaattware wo waakuva chinooria aya. \s Napaolo anowaarerihana attu o Uathene \p \v 16 Napaolo vaari aya yaalhitelhelhaka Nasila ni Natimotheo Uathene, nrima aya nkawaarushiya chinene voonilhe aya iwani yonkhaye inachanre isinyago cho milhuku. \v 17 Yahoolhumana Ayahudi ni attu akina yanthimicha Nlhuku nnupani mwo unlhapelha Nlhuku, ni kila nihuku yaari olhumanaka vakittu vapangiya maronda ni attu onkhaye yaakhumelhenlhe. \v 18 Attu akina yaattwara meettuchiho o Epikuro ni o Stoiki yahovaanyihanana ni ayo. Akina aya yeera, “Nothanana uhimiani ulha o upwesha mahulha ulha?” Akina aya nkayaakhulha, “Inowoonia thoko wiira nohimiacha malhove anaacha milhuku chilheto.” Yoolhumanche chiicho ukhalhawaya Napaolo yaahimiacha vachulhu ya Yesu ni vachulhu yo uhihimmwa. \p \v 19 Paahi etu, nkayaakusha Napaolo, nkayaarweha wiipuwa yeehaniya Areopago, eeraka, “Ninothanana uchuwelha ulha mwaha wo naanano nnohimiacha inyu ulha. \v 20 Nihowiiwani muulhumachaka chittu chilheto. Ninoothanana uchuwelha maana ya phi ishiyani.” \v 21 Anenchi o Uathene ni anenchi akina o wowo yaari akhalhaka ikatema aya yonkhaye wo uhimeriana ni wiiwelhelha mwaha wo naanano. \p \v 22 Paahi, Napaolo yaheemelha upuwani Uareopago, nkayeera, “Anenchi o Uathene, kinowoona wiira wo iphiro iriyoothe mwaatti nri attu o idini chinene. \v 23 Vaavira aka kiviraka uwo ni uwo kiwehawehaka isinyago chinolhapelhacha inyu, kahoona madhubahu ilhepiye, ‘Wa Nlhuku hinochuwania.’ Paahi, uyo nnonthimicha inyu wo uhinchuwelha, phi nonhimiacha aka uwaninyu. \v 24 Nlhuku oopilhe ilhapo ni chonkhaye chiriwo ni Athithi o irimu ni ilhapo, yayo khanokhalha Inupa cha Nlhuku chithekiye wo miono cha attu. \v 25 Mena khanothanana ittu iriyoothe, ukhalhawaya yayo anene phi naalhamiha attu ni wooriha umumulha ni waakawelha attu onkhaye kila ittu. \v 26 Uchokholha wa ntu mmoka yahoopa ilhapo chonkhaye ni uthikitheria velhaponi vonkhaye. Aholhakelha upanga ilhapo ihinaaya yaakhani ni vayi chechiyo ilhapo chiyo unohalha aya ukhalha. \p \v 27 “Nlhuku aapannge chiicho wiira chechiyo ilhapo chiyo chinkhulhuvelhe, inakhalhaka wo waapaapelhacha, chiwe champhiyelha, inakhalhaka kharii utayi ni kila mmoka ihu. \v 28 ‘Thoko chihimmie awe ntu mmoka, nhina mwawe hiyaano ninookhalha akumi, ninowiichooria ni ulhokelha!’ Thoko mmoka inyu owiipa ichipo chenre awe wo ikekhiaye wiira hiyaano phi ashaana awe.” \p \v 29 “Yakhalhaka etu, hiyaano phi ashaana a Nlhuku, khinlhoka umwaanyihera Nlhuku ukhalha thoko idhahabu, nchurukhu ama nlhuku nihaniye ni urerihiya ni attu. \v 30 Nlhuku aheepanga wiira thoko khanoona ikatema attu vaari o uhichuwelha valhe. Nansho vano nowaalhehera attu onkhaye kila vakittu akhorome. \v 31 Ukhalhawaya homalha weesha nihuku ninohalha awe uhukumulha ilhapo we ikekhiaye wo iphiro yo ntu mmoka nrumelhenlhe awe. Nlhuku hooniha onkhaye ulha mwaha ulha wo unhihimusha unookhwani yoyo ntu uyo!” \p \v 32 Yeeweke Napaolo yuulhumachaka mwaha wo uhihimmwa unookhwani, attu akina aya yahothiaa, nansho akina yaheera, “Ninoothanana uwiiwani nhimiachaka yoyo mwaha uyo tho.” \v 33 Paahi, Napaolo nkayaahiya, nkayaathama vapuwani vawo. \v 34 Nansho attu enchi yahaattukana, ni ukhalha arumelhenlhe. Munlhokoni mwaya yaari Nadionisi yaari amoka mwa attu o ipuwa yo Areopago ni nthiyana amoka eehaniya Damaresi ni attu akina. \c 18 \s Napaolo Ukorintho \p \v 1 Yamalhekeru, Napaolo ahothama Uathene nkayaarwaa Ukorintho. \v 2 Wowo nkayaankumaana Nyahudi o nikosho no Uponto eehaniya Akwila, aahokolhelhe naanano ukhuma Uitaliya vamoka ni ahanu awe Aprisila. Aahokolhelhe wo nlhatu no woomolhiya na Amwene Nakilaudiyo aalhehenre wiira Ayahudi onkhaye athamache Urumi. Napaolo nkayaarwaa uwaashikuriani. \v 3 Naakwila ni Apurisila yaari o koorosha mahema thoko chaari aya Napaolo. Paahi etu nkayaakhalhana vamoka. \v 4 Nkayaareriha ni attu wi inupa yo unlhapelha Nlhuku kila Nihuku no Wiittuwa alhikachaka waapatta Ayahudi ni Ayunani. \p \v 5 Nasila na Natimotheo vaawiilhe aya ukhuma Umakedoniya, Napaolo yahovarelha nipesha naya nonkhaye no wiittuchiha ni waahimiachera Ayahudi wiira Yesu phi Kuristo Moopolhi thanlhiye ni Nlhuku. \v 6 Vaavingiye aya ni uruwaniya, ahokuphulha ikuwo chaya ni weerelha, “Iphome inyu ikhalheke vachulhu inyu mwaashinene, mii akirina ittu iriyoothe yo ukuphulhachiya vachulhu yoyo mwaha uyo! Mii ki ntu orera, akiriwo. Ukhuma lhelho na kinokelha wa attu ahiri Ayahudi.” \v 7 Paahi etu, nkayaathama vavawo nkayaarwaa uukhalhani unupani wa ntu mmoka ankhulhuvelha Nlhuku yeehaniya Natito Yusto, aakhalha vakhiviru ni inupa yo unlhapelha Nlhuku. \v 8 Nakurispo, olhupalhe emelhelha inupa yo unlhapelha Nlhuku iyo, ahaarumelhelha Athithi vamoka ni inupa aya, ni attu akina o Ukorintho ahopochera nttenga, nkayaarumelhelha ni ubatiiziya. \p \v 9 Nihuku nimoka uhiyu Napaolo aholhoha itora Athithi eerelhaka wiira, “Nhoove, nthepeke uhimiacha nttenga, \v 10 ukhalhawaya mii kiri vamoka ni inyu. Khaawo nohalha uuhuvihani ukhalhawaya ata iwani ilha vaa, ahaawo attu awaka enchi.” \v 11 Paahi Napaolo ahokhalha wowo eettuchihaka attu nlhove na Nlhuku iyaakha imoka ni nusu. \p \v 12 Nansho Nagaliyo vaari aya atawara e Rumi o ilhapo yo Uakaya, Ayahudi wowo wo winchiva ahaavara Napaolo ni waarweha umilhatuni. \v 13 Nkayeeracha, “Ninommwiiha unlhatuni ulha ntu ulha wo nlhatu wo waashawishi attu unthimicha Nlhuku wo iphiro ihinaathana ni Malhehero.” \v 14 Napaolo ahinaya upatakulha malhaku wulhumacha, ashinna Galiyo nkayeerelha Ayahudi, “Nkeewani mwaatti mwa Ayahudi va! Yakaari ulha nlhatu ulha hopanga chittu cho uhilhoka ama hotteka kanowiiwelhelhani. \v 15 Nansho yakhalhaka vachulhu mwaha wo waakhulhaniya malhove ni machina ni Malhehero inyu, mwaamulheke mwaashinene. Mii akinttuna ukhalha o uhukumulha milhatu thoko chechiyo!” \v 16 Paahi nkoomolhacha va ipuwa yo uhukumulhelhiya milhatu vawo. \v 17 Attu onkhaye nkayaavara Nasositene, ntu mulhupalhe emelhelha inupa yo unlhapelha Nlhuku, nkayaatakachiya vavawo vapuwani va uhukumulhelhiya vawo. Nansho ashinna Galiyo khayalhonhe yeyo ittu iyo ata vakani. \s Napaolo anoohokolhia Uantiokiya \p \v 18 Napaolo nkayaalhokelha Ukorintho wa nlhoko wa attu anrumelhenlhe Yesu wo mahuku menchi. Yamalheke nkaahiyacha, nkaawelha mmeelini nkaarwa Usiriya aattukanaka vamoka Aprisila ni Naakwila. Ahinaya uthama Ukinkreya ahohama ikharari mmuruni, chaashunnge aya ishaani. \v 19 Nkayaaphiyacha Uefeso. Wowo Napaolo ahaahiyacha Aprisila ni Naakwila nkayaarwaa u inupa yo unlhapelha Nlhuku nkoopa mwaha ni Ayahudi. \v 20 Attu yahaalhepelha wiira athepe ukhalha wo mahuku menchi, nansho khayaattunne. \v 21 Vaathama aya enre wiira, “Nlhuku attunaka, kinoowa kaahokolhia tho uwaninyu.” Nkayaathama nkayaawelha mmeelini urwaa Uefeso. \p \v 22 Imeeli nkayaaphiya Ukaisariya, ni Napaolo nkayaarwaa Uyerusalemu uwaathotholhani attu anrumelhenlhe Kuristo Moopolhi, nkayaalheha nkayaarwaa Uantiokiya. \v 23 Nkayaakhalha wowo wo mahuku vakani. Yamalheke, nkayaarwaa nkwaha wo uvira iwani cho Ugalatiya ni Ufirigiya aahelhaka nrima owiittucha onkhaye o wowo. \s Ashinna Apolo Uefeso ni Ukorintho \p \v 24 Nyahudi mmoka eehaniya Apolo o nikosho no Ualekizanderiya ahowa Uefeso. Yoyo aari ntu o wulhumacha rata ni o uchuwelha chinene Malhove Matakatifu. \v 25 Aari aneettuchihiye mwaha wo Iphiro ya Athithi, apharelhaka unrimani, ahoolhumacha mwaha wa Yesu nkayeettuchiha wo ikekhiaye inakhalhaka yaari achuwelhaka ubatiizo u Nayohana yeekharu. \v 26 Aprisila ni Naakwila veewilhe aya ashinna Apolo olhumachaka wo uminda wi inupa yo unlhapelha Nlhuku, yahaakusha uwannyaya nkayeettuchiha yeyo iphiro ya Nlhuku iyo rata chinene. \v 27 Ashinna Apolo vonne aya wiira arwee Uakaya, nlhoko wa attu o Uefeso ulhe, yaahahelha nrima wo waavaha iwarakha yaalhepiye wa owiittucha wiira yaapochere ashinna Apolo ayo. Vaaphilhe aya wowo, wo nnema wa Nlhuku ahaakaviha rata chinene attu yanrumelhenlhe Yesu, \v 28 ukhalhawaya wo ikuru ahothepa waavaanyiha Ayahudi vaattuni ahimiecheshaka wo Malhove Matakatifu wiira Yesu phi Kuristo thanlhiye ni Nlhuku. \c 19 \s Napaolo anoohimiacha nlhove na Nlhuku Uefeso \p \v 1 Ikatema Naapolo vaari aya Ukorintho, Napaolo yahorwaa nhina ilhapo ni uphiya Uefeso, waaphwannye aya owiittucha enchi, \v 2 nkayaakoha, “Chani, vaarumelhenlhe inyu mwahompochera Iphumu ya Nlhuku?” \p Ni ayo nkayaakhulha, “Mena khanineewa wiira haawo Iphumu ya Nlhuku.” \p \v 3 Napaolo nkayaakoha, “Vano mwaapantte ubatiizo waani?” \p Ni ayo nkayaakhulha, “Ubatiizo u Nayohana.” \p \v 4 Napaolo nkayeera, “Ubatiizo u Nayohana waari woowoniha attu ahokhoroma uwonya, ni waahimeria attu o Uisraeli wiira anrumelhelhe ulhe nowa kaanyuma aya, yaani Yesu.” \p \v 5 Yamalheke wiiwa yayo malhove ayo, nkayaabatiiziya wo nchina na Athithi Yesu. \v 6 Napaolo nkayeesheracha miono vamuruni ni Iphumu ya Nlhuku nkaakhuruwelha nkayaachokholha wulhumacha wo nulhumo nilheto ni uhimiacha nttenga wa Nlhuku. \v 7 Attu onkhaye yaari aphiyelhaka khumi ni elhi. \p \v 8 Wo mieri miraru, Napaolo yaari arwaaka inupa yo unlhapelha Nlhuku, nkayaarerihana attu chinene mwaha wo waatelhiha unaacha Umwene wa Nlhuku. \v 9 Nansho attu akina yaari o vaanyiha, ahinrumelhelha, yaachokhonlhe wulhumacha malhove o uhilhoka anaacha iphiro ya Athithi vaattuni. Vavawo Napaolo nkayaahiya yayo attu ayo, nkayaakusha owiittucha aya uchereshere nkayaarerihana kila nihuku unupani wo ushomelha i Natirano. \v 10 Nkayeera chiicho wo iyaakha pilhi mpaka attu onkhaye o Uasiya, Ayahudi ni Ayunani yaheewa Nlhove ni Athithi. \s Ashaana a Sikewa \p \v 11 Nlhuku ahopangacha ithikineha cho ushangiha wo miono chi Napaolo. \v 12 Attu yaari akushachaka ikitambaa ni ikuwo cho ukhuma mwiiruttuni mwa Napaolo, nkayaarwehelha areta ni ayo nkayaalhamihiya mareta aya. Ni mashoka o unanara yahothama wa attu. \v 13 Ayahudi akina yoomolha mashoka o unanara yahorwaacha uwo ni uwo alhikachaka woomolha mashoka o unanara wo nchina na Athithi Yesu. Yaari yeerelhaka mashoka o unanara ayo, “Kinowoomolhani wo nchina na Athithi Yesu anohimiachiya ni Napaolo.” \v 14 Ashaana saba a ntu mmoka eehaniya Nasikewa, yaari Opochera ishaani olhupalhe a Ayahudi, yaari mu nlhokoni mwa attu yaapangacha chiicho. \p \v 15 Nansho nshoka no unanara nkaneera, “Kinonchuwelha Yesu, ni waachuwelha Napaolo, nansho mwaattiva phi apani etu?” \p \v 16 Ntu o mashoka o unanara uyo nkaathuphelha onkhaye wo nkhito, nkaawulhushacha. Nkayaattawacha pwithipwithi ukhuma inupa ya ntu o mashoka iyo anarakalhihachiye. \v 17 Ayahudi onkhaye ni Ayunani o Uefeso uwo, aheewa yoyo mwaha uyo, nkayoova chinene nkayaathimicha nchina na Athithi Yesu. \v 18 Attu yaarumelhenlhe enchi yahowa, nkayaahimiacha vaattuni mwaha waari aya apangaka. \v 19 Akhwiri enchi, yahowiiha ichitabu chaapangelha aya ukhwiri vaattuni, nkayaapahacha mooro. Vaalhekelhiye aya, chahophiyelha uthumihiya wo nchurukhu ichipande maelufu makhumi nthanu. \v 20 Wo yeyo iphiro iyo, Nlhove na Athithi nkanaathepa uwanelha ni upatta machiri chinene. \s Injarare Uefeso \p \v 21 Wamalheke yoyo mwaha uyo, Napaolo yahoona munrimani mbaya arwee Uyerusalemu wo uvira iwani cho Umakedoniya ni Uakaya. Yeera “Kaphiyaka wowo, kinoothanana uphiya ni Urumi.” \v 22 Paahi nkayaaruma Natimotheo ni ashinna Erasto, yaaholhelhe urwaa Umakedoniya, anene ayo nkayaahalha thoko Uasiya. \p \v 23 Yeyo ikatema iyo nkayaanyuwa injarare yuulhupalhe Uefeso, wo nlhatu no Iphiro ya Athithi. \v 24 Ntu mmoka o uhana iheera eehaniya Demetriyo, aari ni ntheko wo ukooroshacha isinyago cho inupa cha nlhuku nthiyana neehaniya Artemi, yoyo ntheko uyo wahaavaha anamitheko awe mahalha menchi. \v 25 Nademetriyo ahaakumaaniha anamitheko ayo vamoka ni attu o mitheko thoko chawaya chiyo, nkayeerelha, “Mwaatti, nhochuwelha wiira nhakhu ihu unowa wa alha maronda alha. \v 26 Vano etu, nheewa ni woona mwaashinene mwaha unopangacha aya Napaolo ni ashikhunanaya. Aneera wiira milhuku chinokooroshiya wo miono cha attu chi, kachihiwe milhuku mena. Ahooria waarukunusha attu enchi, Uefeso va ni ata ilhapo yonkhaye yo Uasiya. \v 27 Wo chiichammo etu, maronda ihu anookelhiya ikusu ni nchina no uhilhoka. Kuhiwe chiichoru, nansho ulha mwaha ulha unoonanariha inupa ya nlhuku Artemi. Utotopelhiya ni uthimichiya waya ni attu onkhaye o Uasiya ni ilhapo yonkhaye unoorimeelha!” \p \v 28 Attu yeewekeru yayo, nkayaarushiya chinene, nkayaakhuwelhacha, “Artemi phi olhupalhe o Uefeso!” \v 29 Injarare nkayaawanelha iwani yonkhaye. Nkayaavara Nagayo ni Naaristako, anenchi o Umakedoniya, akhunanaya Napaolo munkwahani nkayaattawiha mpaka inupa yaathwelhiya mihapo. \v 30 Napaolo anene yahothanana urwaa uvinganani ni yoyo nlhoko wa attu uyo, nansho owiittucha alhe yahaachiichiha. \v 31 Manyampwana aya akina, attu o pilhi o iwani yo Uasiya yahaarweehelha Napaolo nttenga wo waapepecha wiira ahirwee inupa yo mihapo anowiihelha itatako. \p \v 32 Yeyo ikatema iyo kila ntu aari anyakulhaka, akina ittu imoka akina eeraka ilhe, mpaka nkutano ulhe nkawamwariaa ukhalhawaya attu enchi yaari ahichuwelhaka nlhatu no ukumaana waya. \v 33 Ayahudi akina nkayoona wiira Naalekizanda phi nlhatu, nkayaakhanyererihiya wiira eemelhe uholho. Paahi Naalekizanda nkayaapunga moono waamaalhiha attu wiira eevaraange vaattuni vawo. \v 34 Nansho yachuwelheke wiira ni ayo aari Ayahudi, attu onkhaye nkayaakhuwelhacha wo isaa pilhi wo nlhove nimoka eeraka, “Artemi phi mulhupalhe o Uefeso!” \p \v 35 Yamalheke, akarani emelhelha iwani, yahooria waamaalhiha attu, venre aya, “Anenchi o Uefeso, kila ntu hochuwelha wiira ilha iwani yo Uefeso ilha phi nolhitelhelha inupa ya nlhuku Artemi ni yo ulhitelhelha nlhuku niteelhihiye naamonre ukhuma wiirimu nne. \v 36 Khaawo ntu nooria uruna yoyo mwaha uyo. Paahi etu, nkamaalhani, nhipange ittu iriyoothe yo unanara. \v 37 Nhaawiiha alha attu alha va, anakhalhaka kheeyilhe nnupani mwa nlhuku mena unruwana nlhuku ihu nthiyana. \v 38 Akhalhaka Nademetriyo ni anamitheko aya arii ni milhatu chaya vachulhu ntu riyoothe, chihawo ipuwa cho uhukumulhelha ni attu o uhukumulha, chirweehiyeke milhatu chaya wowo etu. \v 39 Yakhalhaka nhanaa milhatu chikina, nrweeheke cholhumachiyeke unokumaana aya attu, unoolhumachiya Malhove Orera. \v 40 Ukhalhawaya naanooria upatta milhatu cho waatharamulha attu wo chi chikhumelhenlhe lhelho chi. Chi injarare chi khachirina muru mena hiyaano khanirina nlhatu wo uchuwania vachulhu waya.” \v 41 Amalhiheke wulhumacha yayo, ahomwarusha nkutano. \c 20 \s Napaolo anoorwaa tho Umakedoniya ni Uakaya \p \v 1 Injoove ilhe yatondoveke, Napaolo yaheehana vamoka owiittucha alhe, nkayaahelha wo waavaha malhove o waahelha nrima. Yamalheke nkayaarwaa Umakedoniya. \v 2 Yahovira mmawani mwo cheechiyo ilhapo chiyo yaavahaka attu malhove menchi o waahelha nrima. Nkayaaphiya Uyunani, \v 3 waakhanlhe aya wo mieri miraru. Vaari aya echeshaka rata wo nkwaha wo Usiriya, yahochuwelha miruku chaapangia ni Ayahudi cho waapangelha chittu cho unanara. Paahi etu nkayaahokolhia wo uvirelha Umakedoniya. \v 4 Aattukanne ni Nasopatro mwaana a Napirho, o Ubereya, tho ni Naaristako ni Nasekundo o Uthesalonike ni Nagayo ukhuma Uderbe ni Natimotheo ni Natikiko ni Natrofimo o Uasiya. \v 5 Yayo ahoholhelha ni unilhitelhelha Utroa. \v 6 Ni hii, yamalheke isikuukuu yo mikatte cho uhichukumanihiya, nahowelha imeli Ufilipi ni yavireke mahuku mararu nkanaaphwanya Utroa. Nkanaakhalha wowo ijuma imoka. \s Nkwaha wo umalhelha u Napaolo wo Uturoa \p \v 7 Nihuku no Jumaamosi nahokumaana wiira nimiee nkatte. Ukhalhawaya Napaolo yaalhakenlhe uthama waashelhe waya, yahaahimiachera attu Nlhove na Nlhuku ni waarerihana wo uthepa mpaka uhiyu iriyari. \v 8 Ikhandiri chinchi chahopharihelhiya nchuumbani inupa yo nchulhu mwaari ihu ninakhanlhe. \v 9 Napaolo vaari aya athepaka uhimiacha Nlhove na Nlhuku, mmirawo mmoka eehaniya Yutiko aakhanlhe vandirishani ahochokholha uhichilha vakanivakani. Ikhove nkachankusha, nkaathoromwaa vathi ukhuma inupa yo nchulhu yo neraru. Nkaarokottiya nakhwilhe. \v 10 Nansho Napaolo nkayaakhuruwa vathi, nkayooroma nkayankumbatira eeraka, “Nhikelhiye nipampa, nkumi ulha!” \v 11 Yamalheke nkaawelha tho uchulhu nkayaamia nkatte nkayaalhia. Nkayaathepa uhimiacha Nlhove na Nlhuku mpaka mapikoosha, nkayaathama. \v 12 Attu alhe nkayankusha mwammirawo ulhe unrweeha uwaani nari nkumi, uno anateelhiye chinene. \s Nkwaha wo ukhuma Utroa ukelha Umileto \p \v 13 Hiyaano nkanaawelha imeli nkanaholhelha Uaso wakaakushilhe ihu Napaolo. Ukhalhawaya anilhehenre wiira yahothanana uphiya wowo wo iphiro yo vathi. \v 14 Paahi, nkayaaniphwanya Uaso, nkanaakusha mmelini nkanaarwaa Umitilene. \v 15 Ukhuma wowo nahorwaa ni uphiya Ukiyo waashelhe waya. Nihuku no nayelhi nahophiya Usamo ni waashelhe waya nahophiya Umileto. \v 16 Napaolo yahoona wiira awelhe imeli wo uhivirelha Uefeso wiira ahicherewe chinene Uasiya. Wo uchuwelha wiira yaari yaakuvelhaka uphiya Uyerusalemu nihuku no isikuukuu yo Pentekote yoriaka. \s Napaolo anowaalheha ashulhupalhe o Uefeso \p \v 17 Vaari aya Umileto Napaolo yahorweha nttenga wa ashulhupalhe o nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo no Uefeso wiira awe yaakumanane. \v 18 Ashulhupalhe alhe yaweekeru, Napaolo nkayeerelha, “Nhochuwelha chenre aka wo ukhalha ni inyu mwaatti mahuku onkhaye uchokholhaka nihuku kiphiilhe aka Uasiya wiikani nne. \v 19 Nhochuwelha chinre aka wo uvara ntheko wa Athithi, wo wiitimarikha chinene, wo miithori ni itatako chikipantte wo miruku cho uhilhoka cha Ayahudi. \v 20 Nhochuwelha wiira akaahiilhe ata vakani uuhimiacherani Nlhove na Nlhuku ni uwiittuchihani voonene ni mmanupani mwinyu ittu iriyoothe yo uukavihani. \v 21 Kahaamuka Ayahudi ni Ayunani wiira onkhaye ahiye uwonya waya anrukunuwelhe Nlhuku, apishe nrima ni waarumelhelha Athithi Yesu Kuristo. \v 22 Vano etu, wo wiiwelhelha Iphumu ya Nlhuku, kinokelha Uyerusalemu kihichuwelhaka chinohalha ukipatta wowo. \v 23 Ittu inochuwelhihiya aka ni Iphumu ya Nlhuku kila iwani, irii imoka. Waamukiya wiira uttukiya ni utwarushiya phi nokilhitelhelha. \v 24 Nansho, khakinolhoha ukumi aka ukhalha ittu chinene uwannyaka, ihikhalhe utimiriha urumiya waka ni ntheko ukivanhe aya Athithi Yesu kipange, yaani kihimiecheshe Malhove Orera o nnema wa Nlhuku. \p \v 25 “Kihovira mmwannyu mwaattiva onkhaye kihimiachaka Imwene ya Nlhuku. Ni vano etu, kihochuwelha wiira khaawo ata mmoka inyu nohalha ukoona tho. \v 26 Paahi etu, lhelho nna kinouhimeriani vo ureraru wiira, akirina nlhatu wo unanara vachulhu iphome ya ntu riyoothe! \v 27 Ukhalhawaya akihiilhe ata vakani uuhimeriani mattunelho a Nlhuku onkhaye. \v 28 Paahi etu, mwiichinanelheke mwaashinene, nshungeke mphingo wa attu nvahiye inyu ni Iphumu ya Nlhuku wiira mwaalhelhe. Nshungeke attu o nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo na Nlhuku nipantte awe wo iphome yo Mwaamwanawe. \p \v 29 “Kihochuwelha rata chene wiira vanothama aka miichi cho uchacha chinoukelhelhani ni umwarusha mphingo, chihoonelhaka ikiriri yoyo mphingo uyo. \v 30 Ikatema inoowa, attu o munlhokoni mwinyu vanohalha aya uhimiacha mwaha wo woothacha wiira yaapoterihe owiittucha anonrumelhelha Kuristo wiira yaatware yayo attu ayo. \v 31 Paahi etu nshiheke muupuwelhaka wiira wo iyaakha taaru, uthana ni uhiyu, kahomwiittuchiha kila mmoka inyu kunlhaka. \p \v 32 “Vano etu, kinouhiyani mmathathani mwaya Athithi Nlhuku ni nttenga wo nnema waya unooria uuthekani ni uuvahani ibarakha yenshe awe wa attu ahapihilhe awe. \v 33 Mii ata mena vamoka akanvekenlhe ntu riyoothe nchurukhu mena idhahabu mena ikuwo. \v 34 Mwaattiva mwaashinene mwahokoona vaavara aka mitheko wo wiikavihera wo miono chaka kimwanene, wiira kipatte chaathanana aka ni cha akhunanaka. \v 35 Wo kila iphiro kihowoonihani wiira wo uvara ntheko thoko chommo, ninoothananiya waakavihera attu ahineechoria, nuupuwelhaka malhove a Athithi Yesu anene venre aya, ‘Ahoreeriya chinene anokumiha upwaha ampochera.’ ” \p \v 36 Napaolo amalhiheke wulhumacha yayo, ahokhoroma vamoka ni attu alhe onkhaye, nkayaanlhapelha Nlhuku. \v 37 Nkayaalhehana wo ukumbatirana ni Napaolo, onkhaye yunlhaka. \v 38 Nlhove naahenlhe ihuzuni chinene attu naari noolhumanche aya Napaolo wiira khanowa ooniya tho. Paahi, nkayaavelhelhiya mpaka umeelini. \c 21 \s Napaolo anoorwaa Uyerusalemu \p \v 1 Namalheke ulheehana ni attu ayo, nahowelha mmeelini nkanaarwaa Ukosi. Waashelhe waya nkanaaphiya Urode, nathameke wowo nkanaarwaa Upatara. \v 2 Wowo nahophwanya imeli yaarwaa Ufoinike, nkanaawelha nkanaarwaa. \v 3 Nahophiya vakittu voonrie ihu woona iwani yo Ukipro, nkanaavira mpatta waya wo uchawa nkanaalhukama Usiriya. Nkanaaphiya iwani yo Utiro, imeli ilhe waakurusha aya misigo chaya. \v 4 Wowo nahoona owiittucha yanrumelhenlhe Kuristo, nkanaakhalhana ijuma imoka. Attu anrumelhenlhe Kuristo ayo nkayoolhumacha wo machiri a Iphumu ya Nlhuku nkayeerelha Napaolo wiira ahirwee Uyerusalemu. \v 5 Nansho mahuku ihu yamalheke nahothama nkanaarwaa. Akuristo onkhaye, manyaalhopwana vamoka ni manyaahanu aya ni achishaana aya yahonivelhelha mpaka umbwaani. Nkanaakhoroma onkhaye nkananlhapelha Nlhuku. \v 6 Yamalheke nkanaalhehana kila mmoka, hiyaano nkanaawelha mmeelini ni ayo nkayaahokolhia umawannyaya. \p \v 7 Hiyaano nkanaathepa urwaa munkwahani wihu. Nathameke Utiro nkanaaphiya Utolemaisi waashikunrie ihu ashilhoko ihu Akuristo, nkanaakhalha wo nihuku nimoka. \v 8 Waashelhe waya nahothama nkanaarwaa Ukaisariya. Wowo nahorwaa unupani u Nafilipo yaahimiacha Nlhove na Nlhuku. Yayo yaari amoka aya saba yaathanlhiye ukhalha okaviha o nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo no Uyerusalemu alhe. \v 9 Yayo yahaana imialhi acheshe yaavaheriye ukhalha anamilhohi a Nlhuku. \v 10 Naholhokelha wowo wo mahuku menchi, vaawilhe awe namilhohi mmoka a Nlhuku aakhumme Uyudea neehaniya Naagabo. \v 11 Yoyo ahoniweelha, nkaakusha nchako u Napaolo, nkeettuka mmiononi ni mmietoni, nkeera, “Iphumu ya Nlhuku neera wiira, Mwanene ulha nchako ulha nokottukiya thoko cho ni Ayahudi o Uyerusalemu ni uhelhiya mmiononi mwa attu ahiri Ayahudi.” \p \v 12 Neeweke chiicho, hiyaano ni attu akina yaari vavawo alhe nahaalhepelha Napaolo wiira ahirwee Uyerusalemu. \v 13 Nansho Napaolo nkayaakhulha, “Nnonlhani vano, chani nnothanana ukuntha nrima aka? Kirii tayari kuhiwe uttukiyaru Uyerusalemu, nansho ata ukhwa wo nlhatu no nchina na Athithi Yesu.” \p \v 14 Noochelheke waachiichiha nkanaamalha, nkaneera, “Chiirieke etu thoko chinothanana aya Athithi.” \p \v 15 Yamalheke, nkanaattuka mirupa chihu cho munkwahani, nkanaarwaa nkwaha ihu wo ukelha Uyerusalemu. \v 16 Owiittucha akina o Ukaisariya alhe nahaattukana, nkayaanirweha uwani u Namnasoni waakelha ihu umakelha wo mahuku. Nanasoni aari nnenchi o Ukipro Akuristo o mahuku menchi. \s Napaolo anoorwaa uwaashikuriani Nayakhobo \p \v 17 Naphiyeke Uyerusalemu, ashilhoko ihu yanrumelhenlhe Kuristo yahonipochera rata chene. \v 18 Waashelhe waya Napaolo yahorwaa vamoka ni hii uwoonani Nayakhobo. Ashulhupalhe o nlhoko wa attu anrumelhenlhe Kuristo onkhaye ni ayo yahowa. \v 19 Napaolo yaashikurieke attu onkhaye, yahohimiacha chittu chonkhaye Nlhuku chaapannge awe mwa attu ahiri Ayahudi wo iphiro yo ntheko waya. \v 20 Attu ayo yeeweke yayo, yahonthimicha Nlhuku. Yamalheke nkayeerelha Napaolo, “Munna Napaolo, nnowoona vano wiira ahaawo maelufu menchi ya Ayahudi chinre aya wo urumelhelha, ni onkhaye ayo chineera aya wo wiinanelha Malhehero a ashinna Musa. \v 21 Ahohimeriya mwaha inyu wiira nnooweettuchiha Ayahudi anokhalha ilhapo cha attu ahiri Ayahudi, wiira ahilhohe Malhehero a ashinna Musa, aheenelhe achishaana aya unyawo ni uhiya uttwara malhemalhelho a Ayahudi \v 22 Vano inaakhalheke chani etu? Ukhalhawaya we ikekhiaye anowiiwa wiira nhowa vaa. \p \v 23 “Paahi etu, cho phi nothanana ihu wiira mpange. Nihanaa va attu acheshe attunke ishaani. \v 24 Mwaattukaneke attu uulhapelhani ni wiihapiha. Mwaalhivelheke nchurukhu unothananiya, yamalhaka ahamiyeke ikharari chaya. Yamalhaka etu, attu onkhaye anoochuwelha wiira mwaha uhimeriye aya ulhe uri wowoothachiya ni inyu mwaanene nri mpaka nna nvarecheshaka ni uttwara Malhehero a ashinna Musa. \v 25 Nansho wa attu yanrumelhenlhe Kuristo ahiri Ayahudi, nihaarweehelha iwarakha yo waachuwelhiha mwaha wiiwananne ihu, ahilhie isadaka iriyoothe ilhapelhelhiye mashoka mena ahiwurie iphome mena ahilhie inama yo mwannama chipulhiye ishiko ni mena ahiwehewehe mwaha wo ishembwere.” \p \v 26 Paahi etu, Napaolo nkayaakusha attu alhe nkayaalhapelha ni wiittukuria vamoka ni ayo thoko chaalhemalhelhiye aya. Yamalheke nkayaakelha Inupa ya Nlhuku uuhimiachani nihuku no umalhiha wiittukuria, vanohalha aya ukumihiya isadaka wo nlhatu wo kila mmoka aya. \s Napaolo anoovariya Inupa ya Nlhuku \p \v 27 Nansho yayo mahuku saba ayo vaatameria aya umalha, Ayahudi yaakhumme ilhapo yo Uasiya yahoona Napaolo Inupa ya Nlhuku. Paahi, nkayaahelha ichimwa mmamirimani mwo nlhoko wonkhaye wa attu, nkayaavara Napaolo. \v 28 Nkayaakhuwelhacha yiiraka, “Anenchi o Uisraeli, nnikavihe! Ulha phi ulhe ntu neettuchiha attu kila vakittu mwaha unovingana attu o Uisraeli, unovinga Malhehero a ashinna Musa ni Inupa ya Nlhuku. Ata vano nna haakelhiha Ayunani wi Inupa ya Nlhuku ni unyalhiha vatakatifu va” \v 29 Yoolhumacha chiicho wo waanyihera wiira Natrofimo, anenchi o Uefeso yaari vamoka ni Napaolo vawani, yahokelhihiya ni Napaolo Inupa ya Nlhuku. \p \v 30 Injarare nkayaawanelha iwani yonkhaye, attu nkayaawa uwo ni uwo, nkayaavara Napaolo, nkayaapurulha mpaka vachereshere Inupa ya Nlhuku ni vavawo milhako cho Inupa ya Nlhuku nkachaatteiya. \v 31 Attu vaari aya aatameriaka weeva Napaolo, nttenga wahorwaa ni waaphiyelha olhupalhe a manyaasikari o Urumi wiira injarare ihokelha Uyerusalemu wonkhaye. \v 32 Yeyo ikatema mulhupalhe a manyaasikari nkaakusha manyaasikari olhupalhe akina ni manyaasikari aya nkayaattimakelha unjarareni. Ni ayo vamonne aya ni manyaasikari awe, nkayaahiya waakukutta Napaolo. \v 33 Mulhupalhe o manyaasikari nkaarwelha Napaolo, nkaavara ni ulhehera wiira attukiye mittondoro miilhi. Yamalheke nkaakoha, “Phi mpani yolha ntu ulha, ana panngeni?” \p \v 34 Attu akina munlhokoni mmo yaari akhuwelhaka ilha, akina akhuwelhaka ilhe. Wo nlhatu no uhiiwananiya uwo, mulhupalhe o manyaasikari khoonrie uchuwelha ikekhiaye yo nlhatu. Paahi etu, ahaalhehera attu awe waarweha Napaolo waari ikambi yo manyaasikari. \v 35 Waphiiyeke vanivatoni, manyaasikari yahaathatha vachulhu Napaolo wo nlhatu no injarare chaapangiya ni attu. \v 36 Ukhalhawaya nlhoko mulhupalhe wa attu waahaattwara akhuwelhaka, “Eeviye, mwiive!!” \s Napaolo anowiivaranga \p \v 37 Vaari aya akelhihiyaka nningomeni, Napaolo yahaalhepelha olhupalhe o manyaasikari eraka, “Chani akinochiichihiya uhimeriani ittu?” Olhupalhe alhe nkaakhulha, “Ana ni inyu nnoochuwelha wulhumacha Iyunani! \v 38 Ana inyuva kanhiwe phi ulhe Mmisri machurichuri va aanitindanihilhe ni waaholhelha attu o uvara makhuche maelufu ncheshe mpaka uthakoni?” \p \v 39 Napaolo nkayaakhulha, “Miyaano ki Nyahudi, kiyareelhe Utaso ilhapo yo Ukilikiya, miyaano ki nnenchi o iwani yo uchuwania chinene. Kinoulhepelhani, chonte, nkihiye kuulhumache ni attu.” \p \v 40 Mulhupalhe o manyaasikari ulhe nkaahiya yuulhumache. Paahi, Napaolo nkayeemelha vamavatoni nkayaapungelha attu alhe moono, yamaalheke, nkayaachokholha woolhumana wo nulhumo ne Iebraniya. \c 22 \s Napaolo anoohimiacha chenre aya wo woopolhiya \p \v 1 “Manyaalhopwana, ashilhoko aka va, nkiiwelhelheke vano vaneevaranga aka uholho winyu!” \v 2 Attu veewilhe aya Napaolo yuulhumachaka wo nulhumo no Iebraniya nkayaathepa umaalha. Ni ayo nkayaathepa wulhumacha eeraka, \p \v 3 “Miyaano ki Nyahudi, ntu yareelhe Utaso ilhapo yo Ukilikiya. Nansho kilhelhiye va Yerusalemu vava mmiononi mwa owiittuchiha Nagamalieli. Kaheettuchihiya rata uttwara wo nrima wonkhaye Malhehero a ashinna Musa. Kaheekumiha wo uminda chinene unrumelhelha Nlhuku thoko chiri inyu mwaattiva mwaashinene lhelho va. \v 4 Kahaatwarusha ata weeva attu yaatwara ilha iphiro ilha. Kahaavara manyaalhopwana ni manyaathiyana ni waattuka ujeerani. \v 5 Opochera ishaani Olhupalhe ni ipuwa yonkhaye ya ashulhupalhe anowooria uhimiechesha yoyo mwaha uyo. Uwannyaya kahopochera iwarakha yaalhepiye urweehiya wa ashilhoko ihu Ayahudi yaari Udameski. Kahorwaa wiira kaavare yayo attu ayo ni waawiiha anattukiye mpaka Uyerusalemu wiira atwarushiye.” \s Napaolo anoohimiacha chenre aya wo woopolhiya \r (Mitk 9:19; 26:12-18) \p \v 6 “Paahi, vaari aka mphironi kaatameriaka uphiya Udameski, uthana variyari, wo uhikhulhuvelha nchakarimia nulhupalhe nahoverunya wiirimu, nkanaakimwalheelha ni ukirukureria. \v 7 Vavawo nkakaawulhuwa vathi, nkakeewa nlhove nikiirelhaka, ‘Sauli, Sauli! Woonaka unookitwarusha?’” \p \v 8 “Ni mii nkakaakoha, ‘Thithi, Apani inyuva?’ Ni ayo nkayaakiirelha, ‘Miyaano phi Yesu o Unazareti. Nnokitwarusha va.’ \v 9 Attu yaari ni mii alhe yahoona nchakarimia nne nansho khayeewilhe nlhove ni ulhe olhumacha ni mii ulhe.” \p \v 10 “ ‘Paahi etu, Kiireke chani etu Thithi?’ Nkakaakoha. Ni ayo Athithi nkayaakiirelha, \p “ ‘Mweemelheke, nrweeke Udameski ni wowo nnokoohimeriya chonkhaye chinothanana aka mpange.’ \v 11 Wo nlhatu no nthimicho mulhupalhe ulhe khakoona. Paahi etu akhunanaka alhe nkayaakiholhelha wo ukivara moono mpaka Udameski.” \p \v 12 “Wowo ahokhalha ntu mmoka anthimicha Nlhuku eehaniya Ananiya, ntu owiinanelha Malhehero a ashinna Musa aahimiecheshiya chinene munlhokoni mwa Ayahudi yaakhalha Udameski. \v 13 Yayo yahowa uukoonani, nkayeemelha wo ukaatama, nkayeera, ‘Munna Nasauli, mwoone tho!’ Yeyo ikatema nkakoona tho, nkakaaweha.” \p \v 14 “Ananiya nkayeera, ‘Nlhuku a manyaapwiiya ihu hothanlhani wiira nchuwelhe chinothanana awe ni umoona Uyo e ikekhiaye uyo ni umwiiwa yoyo mwanene arerihaka. \v 15 Ukhalhawaya nnowa mwanhimiechesha wa attu onkhaye mwaahimeriaka chilhe choonilhe inyu ni wiiwa. \v 16 Vano etu, nnocherewani? Mweemelheke mwabatiiziyeke ni uhiyereriya uwonya winyu wo ulhapelha nchina nawe.’ ” \s Napaolo anowiihaniya uhimiacha nttenga wa Nlhuku \p \v 17 “Paahi kahohokolhia Uyerusalemu ni wowo vaari aka kilhapelhaka Inupa ya Nlhuku, kahoonihiya ntora. \v 18 Kahoona Athithi Yesu akiirelhaka, ‘Mwaakuvieke! Nthame Uyerusalemu wo waakuviaa ukhalhawaya attu o va khanorumelhelha uhimiechesha winyu unokaacha mii.’” \p \v 19 Nkaakhulha, “ ‘Thithi!’ Ayo ahochuwelha wiira miyaano phi yolhe aaviravira inupa cho unlhapelha Nlhuku nkakaavara ni waatakacha attu yo urumelhelhani alhe. \v 20 Ata ikatema akarumiya inyu Nastefano o uhimiechesha Kuristo veeviye aya, miyaano kimwanene kaari vavawo, nkakaarumelhelha yoyo mwaha uyo ni ulhitelhelha miinjiro cha attu yeeva alhe. \v 21 Athithi nkayaakiirelha, ‘Nrweeke, kinourumani utayi wa attu ahiri Ayahudi.’ ” \s Napaolo anenchi o Urumi \p \v 22 Attu yaari yeewelhelhaka Napaolo mpaka vavawo, nansho yoolhumacheke yayo, nkayaakhuwelha, “Mwaathamihe velhaponi! Eeviye! Ntu thoko ulha khaphwanelhiye ukhalha!” \v 23 Nkayaathepa ukhuwelha akuphulhachaka miinjiro chaya amwarushaka ntukurukhu wiirimu wo urushiya chinene. \v 24 Mulhupalhe a manyaasikari Nrumi aheerelha manyaasikari awe yaarweehe Napaolo nningomeni. Nkaalhehera Napaolo yaatiye mikwaju wiira achuwelhe nlhatu no unyakulha wa Ayahudi. \v 25 Nansho Napaolo yaattukiyeke wiira yaatiye mikwaju, yahonkoha mulhupalhe a manyaasikari mmoka emenlhe vavawo, “Chani, ihorera mwaatti umwaata mikwaju nnenchi o Urumi hinaaya uhukumulhiya?” \p \v 26 Olhita ulhe eeweke yayo nkanhimeria olhita mulhupalhe eeraka, “Nnothanana upanga ittu yaani? Ulha ntu ulha nnenchi o Urumi!” \p \v 27 Paahi etu, mulhupalhe o manyaasikari olhita nkaarwelha Napaolo, nkaakoha eeraka, “Nkakihimerieni, chani, inyuva mwa anenchi o Urumi?” \p Napaolo nkayaakhulha, “Eiyo.” \p \v 28 Mulhupalhe o manyaasikari olhita ulhe nkeera, “Mii kihokhalha nnenchi o Urumi wo ulhiva nchurukhu mwinchi.” \p Napaolo nkayeera, “Nansho miyaano nnenchi o Urumi wo uyaria.” \p \v 29 Attu yeechenshe rata waakohakoha Napaolo alhe yahothama. Ata olhita mulhupalhe ulhe ahoova wo uchuwelha wiira Napaolo yaari anenchi o Urumi ni wiira yaari mpaani anattukiye. \s Napaolo anoorweehiya wi Ipuwa ya Ayahudi \p \v 30 Mulhupalhe o manyaasikari olhita ahothanana uchuwelha ikekhiaye yo milhatu chonkhaye chaareeiye aya Napaolo ni Ayahudi. Paahi waashelhe waya yahaattukulha Napaolo mittondoro, nkayaalhehera opochera ishaani olhupalhe ni Ipuwa yonkhaye akumaane. Yamalheke nkayaawiiha Napaolo, nkayeemesha wi Ipuwa yo milhatu. \c 23 \p \v 1 Napaolo nkayaaweha chinene attu o wi Ipuwa ayo nkayeera, “Ashilhoko aka, mpaka lhelho nna nrima aka uri woombone, kikhalhaka mmiholho wa Nlhuku mpaka lhelho nna.” \v 2 Vavawo Opochera ishaani Olhupalhe ashinna Ananiya nkayaalhehera attu yeemenlhe waatameria Napaolo alhe yaakwatte uwanoni. \v 3 Paahi, Napaolo nkayeerelha, “Nlhuku mwanene noukwattani inyuva nnepanga orera nrima va! Nnoorieke chani ukihukumulha wo uttwara Malhehero uno mwaanene munthaka, vanolhehera inyu wiira kikwattiye?” \p \v 4 Attu yaatamenrie Napaolo nkayeera, “Inyuva, nnowaaruwana Opochera ishaani Olhupalhe a Nlhuku!” \p \v 5 Napaolo nkayaakhulha, “Ashilhoko aka, mii khakaachuwenlhe wiira yayo phi Opochera ishaani Olhupalhe. Ukhalhawaya Malhove aneera, ‘Nhuulhumache pufia wa nholhelhi inyu.’ ” \p \v 6 Vavawo Napaolo yachuwelheke wiira attu akina va Ipuwa vawo yaari Amasadukayo ni akina Amafarisayo, yahokhuwelha, “Ashilhoko aka, miyaano ki Mfarisayo, mwaana a Mfarisayo. Kiri vamilhatuni va ukhalhawaya kinookhulhuvelha wiira akhwilhe anoohihimushiya.” \p \v 7 Yoolhumacheke yayo, Amafarisayo ni Amasadukayo khayeewananne, nkayemianiha milhoko miilhi. \v 8 Nlhatu ukhalhaka wiira, Amasadukayo aneera wiira attu akhwilhe khanohihimushiya ni mena khachiwo minepa o wiirimu ama mashoka. Nansho Amafarisayo anoorumelhelha yayo onkhaye mararu ayo. \v 9 Attu nkayaathepa unyakulha, ni owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa akina o nkutiro wa Amafarisayo amoka yahothunalha, nkayeemelha ni wulhumacha amindaka wiira, “Khaninoona ittu iriyoothe yo unanara wa ulha ntu ulha. Inowooria wiira nshoka ama nnepa wa Nlhuku uhomuulhumana.” \p \v 10 Waakhulhaniya wahothepa ata mulhupalhe o manyaasikari nkoova wiira Napaolo anomianihachiya itturiitturi. Paahi etu nkayaalhehera manyaasikari aya akelhe iriyari yo mphingo ulhe, yaathamihe Napaolo ni waahokolhosha waarweha nningomeni. \p \v 11 Uhiyu waya Athithi nkayeemelha vakhiviru va Napaolo, nkayeerelha, “Nvareke nrima! Nhokihimiechesha va Yerusalemu va, nnokoopanga thoko chiichammo iwani yo Urumi.” \s Miruku cho weeva Napaolo \p \v 12 Washeeke, Ayahudi akina yahokumaana nkayeesha ntemera. Nkayaalhupelha eeraka, khaninolhia mena uwuria ittu iriyoothe mpaka vanohalha ihu weeva Napaolo. \v 13 Attu yeenshe ntemera uyo yaari apwahaka makhumi ncheshe. \v 14 Nkayaarwaa wa Opochera ishaani Olhupalhe ni ashulhupalhe nkayeera, “Hiyaano niholhupelha wiira khaninolhia ittu iriyoothe mpaka vanohalha ihu weeva Napaolo. \v 15 Vano etu, mwaattiva vamoka ni Ipuwa yo milhatu nrweeheke nttenga wa olhupalhe o manyaasikari o Urumi wiira yaawiihe Napaolo uwaninyu, mwiichootheriaka wiira nnothanana ukohakoha nchuwelhe rata mwaha unaacha. Niri tayari weeva ata ahinaya waatameria va.” \p \v 16 Nansho mwaana a mwanrokoraya Napaolo aheewa cheechiyo miruku chiyo, paahi nkaarwa uningomeni, nkaalhelha Napaolo. \v 17 Vavawo Napaolo nkayaamwiihana olhita mulhupalhe mmoka, nkayaamwiirelha, “Munkusheke ulha mmirawo ulha munrweeheke wa olhupalhe o manyaasikari, hanaa ittu yo waahimeria.” \v 18 Olhita mulhupalhe nkankusha mmirawo uyo, nkanrweha wa olhupalhe o manyaasikari, nkeera, “Napaolo, attukiye alhe, yahookihana nkayaakilhepelha kimmwiihe ulha mmirawo ulha uwaninyu ukhalhawaya ri ni nlhove no uhimeriani.” \p \v 19 Mulhupalhe o manyaasikari ulhe nkammara moono mmirawo ulhe, nkayaathama ni unrweha untemerani, nkayankoha, “Urinani yo ukihimeria?” \p \v 20 Mmirawo ulhe nkeera, “Ayahudi aheewanana ovekelheni meelho mwaarweehe Napaolo wi Ipuwa, echotheriaka wiira Ipuwa inothanana uchuwelha rata mwaha unaacha. \v 21 Nansho nheewelhelhe, ukhalhawaya ahaawo attu ampwaha makhumi ncheshe aheevitha weethelha wiira avariye. Aholhupelha wiira ahilhie mena uhiwuria ittu mpaka vanohalha aya weeva Napaolo. Arii tayari upanga chiicho, anolhitelhelha nlhove ninyu.” \p \v 22 Olhupalhe o manyaasikari nkaanlhehera, “Nhihimie wa ntu riyoothe wiira nhokihimeria ulha mwaha ulha.” Nkanhiya mmirawo uyo arweeke. \s Napaolo anoorweehiya wa atawara o Uyudea \p \v 23 Paahi, mulhupalhe o manyaasikari nkeehana olhita olhupalhe elhi nkeerelha, “Mweesheke tayari manyaasikaari imia pilhi, manyaasikaari o uwelha afarasi makhumi saba ni manyaasikaari o mavaka imia pilhi, arwee Ukaisariya, akhalheke tayari uthama ihinaaya uphiya saa tatu uhiyu wo lhelho. \v 24 Mweesheke afarasi akina o waakusha Napaolo, mwenkelhe ni waapiha u Nafeliksi, atawara Arumi anari akumi.” \v 25 Olhupalhe alhe nkayaalhepa iwarakha yeera cho, \p \v 26 “Isalamu chiuphwanyeni Munna Nafeliksi, atawara o ilhapo yo Uyudea. Mii Kilaudiyo Lusiya kinolhepa iwarakha yo uwa uwaninyu kihimiachaka wiira, \v 27 Ayahudi yahommara ulha ntu ulha, nkayaaphiyelha umwiiva. Kachuwelheke wiira aari nnenchi o Urumi, nkakaarwaa vamoka ni olhita aka nkakaamoopolha. \v 28 Nkakaathanana uchuwelha nlhatu waya, paahi nkakanrweha Upuwani waya. \v 29 Khakoonne wiira hopanga ittu iriyoothe inophwanelhiya wiiviya ama uttukiya ujeerani, nansho milhatu chene chaari uvaanyihana mwaha wo Malhehero a ashinna Musa. \v 30 Vavawo kahimeriyeke wiira Ayahudi ahopanga miruku cho umwiiva, nkakoona kimmwiihe uwaninyu. Nkakaalhehera attu attekelhiye alhe wiira awiiheke milhatu chaya uwaninyu.” \p \v 31 Manyaasikaari alhe nkayaakusha Napaolo yoyo uhiyu uyo thoko chaalheheriye aya, nkayaarweeha mpaka Uantipatiri. \v 32 Waashelhe waya olhita o mieto nkayaahokolhia ungoomeni nkayaahiya olhita o waawelha afarasi arwaaka vamoka ni Napaolo. \v 33 Yaphiyeke Ukaisariya, nkayaavaha iwarakha ilhe atawara olhupalhe o ilhapo ni weesha Napaolo mmathathani mwaya. \v 34 Ntawara mulhupalhe o ilhapo ashomeke iwarakha ilhe nkaakoha, Napaolo akhumme ilhapo yaani. Yachuwelheke wiira akhumme ilhapo yo Ukilikiya, \v 35 nkayeerelha Napaolo, “Kinowa wiiwelhelha milhatu chinyu kaanyuma vanohalha aya uwa attu awinhe milhatu chinyu.” Paahi nkayalheehera Napaolo yeeshiye mmathathani mwa attu olhita nhina ingome i Naherode. \c 24 \s Milhatu chaareiye Napaolo \p \v 1 Yavireke mahuku nthanu Opochera ishaani Olhupalhe Ananiya, yahowa Ukaisariya vamoka ni ashulhupalhe akina ni o wemelhelha Ikekhia amoka aneehaniya Tetulo. nkayaarwelha Nafeliksi aatawara ilhapo nkayaahimeria milhatu chi Napaolo. \v 2 Napaolo nkayeehaniya ni Natetulo nkayaachokholha milhatu. \p “Nkayeera, Munna Nafeliksi! Uholhelhi inyu woombone uhowiiha mpuha wo mahuku menchi ni ukooroshiya chinothananiya unopangiya wo nlhatu no ilhapo ihu. \v 3 Nafeliksi nihopochera yolha mwaha ulha, ikatema chonkhaye wo uteelhiya ni ushukuruni chinene. \v 4 Nansho akinothanana uwiaa ikatema inyu yinchi, paahi, kinoulhepelhani wo nrima winyu worera, mwiiwelhelhe milhatu chihu wo makhuvi. \v 5 Nihoona wiira ulha ntu ulha ri o woopiha chinene. Yoyo nootharamulhacha injarare iriyari ya Ayahudi kila ilhapo velhaponi va. Ni uyo phi nholhelhi o nkutiro wa attu o Unazareti ulhe. \v 6 Yoyo tho, aholhikacha unanariha Inupa ya Nlhuku, ni hii nkanammara. Nkanaathanana unhukumulha wo ikekhia ihu. \v 7 Nansho Nalusia, olhupalhe o manyaasikari yahowa nkayaanithurulha wo machiri mmiononi mwihu. Nkayaalhehera wiira awiihiye uwaninyu. \v 8 Nkayaalhehera attu anria milhatu ayo awe uwaninyu. Mwankohakohaka, inyuva mwaanene nnowa woona chi milhatu chonkhaye chi.” \v 9 Ayahudi nkayaarumelhelha milhatu chonkhaye wiira chaari che ikeekhene. \s Napaolo anowiivaraanga u Nafeliksi \p \v 10 Paahi Nafeliksi ntawara o ilhapo iyo nkayaathoonyera moono Napaolo wiira yuulhumache, Napaolo nkayeera, “Kihoteelhiya wiivaraanga uwaninyu ukhalhawaya kihochuwelha wiira nri phi o uhukumulha milhatu velhaponi va wo iyaakha chinchi. \v 11 Thoko chichuwenlhe inyu mwaanene, wiira mahuku ahimpwaha khumi khuwa melhi avinre kahorwaa Uyerusalemu unthimichani Nlhuku. \v 12 Ayahudi khayakiphwannye mii kaakhulhanaka ni ntu riyoothe Inupa ya Nlhuku, mena akaathunalhinhe attu mmanupani mwo unlhapelha Nlhuku ama vakittu variwoothe vavawo velhaponi vawo. \v 13 Mena kharina yo uhimiechesha milhatu chikuminhe aya vachulhu waka. \v 14 Nlhove kinorumelhelha aka uwaninyu phi nna, Mii kinonthimicha Nlhuku a manyaapwiiya ihu kitwaraka Iphiro chineehana aya ayo wiira chowoothiya. Nansho tho, kinorumelhelha chittu chonkhaye chilhepiye nhina Malhehero a ashinna Musa ni ichitabu cha anamilhohi a Nlhuku. \v 15 Mii kinonkhulhuvelha Nlhuku thoko chineera aya ni ayo wo unkhulhuvelha, wiira we ikekhiaye attu onkhaye oombone ni o uhilhoka, anowa uhihimushiya. \v 16 Wo chiichammo etu kiri kimindaka ikatema chonkhaye ukhalha ni nrima woombone mmiholho wa Nlhuku ni waattuni.” \p \v 17 “Kakhalheke utayi iyaakha chinchi, kahohokolhia Uyerusalemu wiira kaarweehelhe attu o ilhapo aka nchurukhu wo waakavihera ni ukumiha isadaka. \v 18 Vaari aka kipangaka chiicho phi akiphwannye aya Inupa ya Nlhuku kimalhihaka unlhapelha Nlhuku ni wiihapiha. Khawaariwo nlhoko wa attu mena waakhulhana. \v 19 Nansho ahokhalha Ayahudi akina yaakhumme Uasiya. Yayo phi akaaphwanelhiye uwa uholho winyu ni uhimia milhatu chaya akhalhaka ahana iriyoothe vachulhu waka. \v 20 Ama mwaahiyeke alha arii vaa alha ahimiache nlhatu wo uhilhoka ukonne aya ikatema yeemenlhe aka wi Ipuwa yo milhatu. \v 21 Ahikhalheru malhove koolhumanche aka veemenlhe aka uholho waya kiiraka wiira, ‘Nnokihukumulha lhelhova wo nlhatu no urumelhelha wiira, akhwilhe anoohihimushiya.’ ” \p \v 22 Vavawo Nafeliksi aachuwelha rata mphingo wa Akuristo, nkayeemesha milhatu chiyo. Nkayeerelha, “Kinoowa kaahukumulha milhatu chi vanohalha aya uwa vaa Nalusiya olhupalhe a manyaasikari.” \v 23 Paahi nkayanlhehera nholhelhi a manyaasikari aatikhelhe Napaolo mpaani, nansho avahiyeke nipesha no ushikuriachiya. Tho manyampwana aya ahiiyeke awiiheke ittu yo waakavihera yaathanana aya. \s Napaolo uholho u Nafeliksi ni Adurusila \p \v 24 Yavireke mahuku vakani, Nafeliksi yahowa vamoka ni Adurusila, ahanu aya yaari Ayahudi. Nkayeehaniha wiira awiihiye Napaolo, nkayeewelhelha vaahimiacha aya mwaha wo nrima wo unrumelhelha Yesu Kuristo. \v 25 Nansho Napaolo vaachokhonlhe aya uhimiacha mwaha wo meetelho o ikekhiaye ni mwaha wo nlhulha ni mwaha wo Nihuku no Uhukumulhiya attu, Nafeliksi yahoova nkayeera, “Vano nrweeke etu, kinowiihanani tho kapattaka nipesha.” \v 26 Yeyo ikatema iyo, yaari akhulhuvelhelhaka wiira Napaolo yanaahonga nchurukhu. Wo yoyo nlhatu uyo etu, yaari eehanaka Napaolo venchi woopana mwaha. \p \v 27 Chavireke iyaakha pilhi, Naporkio Festo yahokusha nipuro ni Nafeliksi. Ni wo uttuna waateelhiha Ayahudi, Nafeliksi yaahilhe Napaolo anari mpaani. \c 25 \s Napaolo anoolhepelha irufaa arweehiye wa Amwene olhupalhe o Urumi \p \v 1 Nihuku noneraru toka uphiya waya velhaponi vawo, Nafesto ahothama Ukaisariya nkayaarwaa Uyerusalemu. \v 2 Opochera ishaani olhupalhe vamoka ni aholhelhi a Ayahudi akina yahaahimiachera mwaha wo milhatu chi Napaolo. \v 3 Nkayaavekelha Nafesto wiira aapangelhe attu ittu yaattuna aya, waawiha Napaolo Uyerusalemu, ukhalhawaya yaari anapangachilhe miruku cho uweeva Napaolo mphironi. \v 4 Nansho Nafesto yahaakhulha, “Napaolo anoohalha muuttukiyani Ukaisariya ni mii kinoohokolhia wowo mahuku vakani anowa. \v 5 Mwaahiyeke aholhelhi inyu akittukaneke mii wowo, arwee ahimiacheke milhatu chaya yakhalhaka ihaawo ittu yo uwonya ipannge aya.” \p \v 6 Nafesto yaholhokelha wowo mahuku nane ama khumi, nkayaahokolhia Ukaisariya. Waashelhe waya yahorwaa va ipuwa yo uhukumulhelhiya milhatu, nkayaalhehera uwiihiya Napaolo. \v 7 Napaolo vaawiihiye aya, Ayahudi yaakhumme Uyerusalemu yahaarukureria ni uchokholha uhimiacha milhatu chinchi chulhupalhe chahooria uhimiechesha ikekhiaye. \v 8 Wo wiichaakiha, Napaolo yaheera, “Mii akittekilhe ittu iriyoothe inaacha mwaha wo Malhehero a Ayahudi, mena upanga ittu iriyoothe inaacha Inupa ya Nlhuku mena inaacha Nakaisari.” \p \v 9 Nafesto yahottuna waatelhiha Ayahudi. Paahi etu nkayaakoha Napaolo, “Chani mwaanothanana urwaa Uyerusalemu mwahukumulhiye ni mii chilha milhatu chilha?” \p \v 10 Napaolo nkayaakhulha, “Kineemelha va ipuwa yo milhatu ya Nakaisari, vaa phi nophwanelhiya aka uhukumulhiya. Thoko chinochuwelha inyu, akaapangenlhe Ayahudi ittu yo uhilhoka ttekenlhe Ayahudi ittu iriyoothe. \v 11 Paahi etu, yakhalhaka kihopanga ittu yo uhilhoka vanophwanelha wiiviya, akinlhepelha wiira kihiyereriye kihiiviye. Nansho yakhalhaka khiiwo ikeekhene nhina chi milhatu chihimiachiye chi, khaawo ntu okihelha mmathathani mwaya. Vano etu, kinolhepelha wiira kirweehiyeke kahumulhiye ni Nakaisari!” \p \v 12 Nafesto yoolhumaneke attu aya yaakaviha, nkayeerelha Napaolo, “Nholhepelha irufaa yo wiiwelhelhiya ni Nakaisari, paahi etu nnoorweehiya wowo!” \s Naagiripa ni Nabenike anowiiwelhelha milhatu chi Napaolo \p \v 13 Mahuku vakani miholho, amwene Naagiripa yahowa Ukaisariya vamoka ni Nabenike arokoraya uwaashikuriani Nafesto. \v 14 Vaalhokenlhe aya wowo wo mahuku vakani, Nafesto yahaahimiachera Amwene mwaha u Napaolo wiira, “Hawo ntu mmoka vaa hiiye mpaani ni Nafeliksi. \v 15 Vaarwelhe aka Uyerusalemu opochera ishaani olhupalhe ni ashulhupalhe a Ayahudi yahokihimeria milhatu chawe ni ukilhepelha wiira kinhukumulhe. \v 16 Nansho mii kahaakhulha wiira kihiwe phi makhalhelho a Arumi unhukumulha ntu hinaya wiiwelhelhiya. Ahiyereriyeke thoko apatte nipesha no wiivaraanga wa attu apangelhiye chittu cho uhirera. \v 17 Paahi vaawiilhe aya vaa, akaapichilhe. Waashelhe waya kahokhalha vapuwani va uhukumulhelha milhatu ni ulhehera wiira Napaolo awiihiye. \v 18 Attu yaawilhe alhe yahohimiacha milhatu, nansho chihikhalhaka ni mwaha uriwoothe wo unanara thoko chaaweherera aka. \p \v 19 “Nansho mwaha waarina aya waari waakhulhana ni attu akina mwaha wo ulhapelha ni mwaha wa ntu mmoka aakhwilhe neehaniya Yesu nansho Napaolo anominda wiira ri nkumi. \v 20 Akinochuwelha ittu yo upanga wiira kipatte ikekhiaye nhina mwo yoyo nlhatu uyo. Paahi kahaakoha Napaolo yakhalhaka wiira yanthanana urweehiya uhukumulhiyani Uyerusalemu. \v 21 Nansho Napaolo nkayaalhepelha irufaa wiira, ahiiyeke mpaani mpaka ahukumulhiye ni Nakaisari. Paahi nkakaalhehera wiira, mbaya akhalhe mpaani mpaka vanohalha aka waahokolhosha wa Nakaisari.” \p \v 22 Paahi Naagiripa nkayeerelha Nafesto, “Kinoothanana umwiiwa kimwanene yoyo ntu uyo.” \p Nafesto nkayeera, “Nnomwiiwa meelho.” \p \v 23 Washeeke, Naagiripa ni Nabenike yahowa upuwani attapelhelhiyaka anaattukanne aholhelhi o manyaasikari ni attu o weemelhelha iwani. Nafesto nkayaalhehera wiira Napaolo awiihiye mpaani. \v 24 Nafesto nkayeera, “Amwene Naagiripa ni attu onkhaye nrii vaa vamoka ni hii, Vaa haawo ntu mmoka khuwachiye ni Ayahudi onkhaye o vaa ni o Uyerusalemu wiira kaphwanelhiye ukhalha nkumi tho. \v 25 Nansho mii akoonne wiira hotteka vanohukumulhiya wiira eeviye. Nansho ukhalhawaya Napaolo anene yaholhepelha irufaa wa Amwene o Urumi, kahoona mbaya kaarweehe. \v 26 Nansho uwannyaka mii akirina ittu yo ulhepa wa apwiiya amwene olhupalhe o Urumi imwaachaka. Phi nlhatu etu no ummwiiha uwaninyu Amwene Naagiripa, mwamalhaka ukohakoha milhatu chawe, kipatteke nlhove no ulhepa. \v 27 Ukhalhawaya inowa ukhalha thoko ncheche unrweeha ntu ttukiye wo uhiromolhacha milhatu chawe.” \c 26 \s Napaolo anowiivaraanga u Naagiripa \p \v 1 Naagiripa nkayeerelha Napaolo, “Nhovahiya nipesha mwiivaraangeke etu.” Napaolo yahookolha moono aya nkayevaraanga cho, \p \v 2 “Amwene Naagiripa! Kihoreeriya lhelho wiivaraanga uwaninyu mwaha wo milhatu chonkhaye chihimiachiye ni Ayahudi chikaachaka, \v 3 ukhalhawaya inyuva mwaanene nri o chuwelha malhemalhelho a Ayahudi ni uhiiwelhelha waya. Paahi etu, kinoulhepelhani wiira nkivilhelheke vaneevaraanga aka. \p \v 4 “Ayahudi onkhaye ahochuwelha makhalhelho aka toka unamwane aka. Ahochuwelha meetelho aka o khalhayi wiilhaponi waka ni Uyerusalemu uwo. \v 5 Ahokichuwelha venchi, yathananaka anowooria uhimiechesha wiira, toka khalhayi kaari mmoka ya attu o uttwara chinene Malhehero a ashinna Musa. Kaari mmoka a Amafarisayo. \v 6 Ni vaa vano, kirii uhukumulhiyani wo nlhatu no ukhulhuvelha malhehano a Nlhuku alheehilhe awe manyaapwiiya ihu. \v 7 Yayo malhehano ayo phi alhe anokhulhuvelhiya ni makosho khumi ni melhi o velhaponi wihu, vanonlhapelha aya Nlhuku wo nrima uthana ni uhiyu. Amwene, yoyo phi nlhatu etu, uwiihiye uwaninyu ni Ayahudi! \v 8 Nlhatuni etu mwaatti no woochelha upisha nrima ni uchuwelha wiira Nlhuku nowaahihimusha attu akhwilhe? \p \v 9 “Miyaano kimwanene kahoona wiira kaari kirataka chinene ukhota nchina na Yesu o Unazareti. \v 10 Yoyo phi ulhe mwaha waapanga aka Uyerusalemu. Mii kimwanene kahovahiya ikuru yaakhumme wa opochera ishaani olhupalhe, nkakaattuka ujeerani atakatifu enchi a Nlhuku. Vaahukumulhiye aya wiiviya mii kahoopa ikhura yo urumelhelha. \v 11 Kahaatwarusha attu venchi mmanupani mwo unlhapelha Nlhuku mwonkhaye, wo waakhanyereriha unruwana Nlhuku. Urushiya waka waari wo upwaha, mpaka nkakaarwaa iwani cho utayi ni waatwarushacha. \s Napaolo anoohimiacha chenre aya wo wiihaniya unooponi \r (Mitk 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 “Wo yoyo nlhatu uyo etu kahorwaa Udameski kinari ni ikuru ni malhehero aakhumme wa opochera ishaani olhupalhe. \v 13 Amwene, vaari aka mphironi ikatema yo uthana, kahoona wiirimu nchakarimia no utheka miitho chinene upwaha nchuwa, nkawaanimwalheelha mii ni attu yaattukanne aka. \v 14 Hiyaano onkhaye nahowulhuwa vathi, ni mii nkakeewa nlhove nikiirelhaka wo Iebraniya, ‘Nasauli, Nasauli! Woonaka nnookitwarusha? Woonaka nnowiiweria mwaanene thoko mwannama nokhita ikopo ya apwiiya awe.’ \p \v 15 “Nkakaakoha, ‘Thithi, inyuva phi apani?’ Ni Athithi ayo nkayaakaakhulha, ‘Miyaano phi Yesu nnontwarusha inyu. \v 16 Nansho vano munkweke, mweemelheke. Kihoukhumelhelhani wiira kuweesheni ukhalha namitheko aka. Nnowa uhimiechesha wa attu mwaha woonilhe inyu lhelho ni alhe anohalha aka uwoonihani miholho. \v 17 Kinowoopolhani wa attu o Uisraeli ni wa attu ahiri Ayahudi unoorumaakani, \v 18 wiira mwaapatakulhe irusho chaya, akhume mwiipiphini akelhe unthukoni, akhume u ikuru yo Nakare anrukunuwelhe Nlhuku. Arumelhelhaka apatte ibarakha yo uhiyereriya uwonya waya ni ukusha nipuro naya munlhokoni mwa attu a Nlhuku ahapihiye wo iphiro yo upisha nrima.’ \s Napaolo anoohimiacha ntheko waya \p \v 19 “Wo chiichammo etu, Amwene Naagiripa, khakavaanyinhe chittu choonihiye aka wiirimu chiyo. \v 20 Nkakaahimiacha Nlhove na Nlhuku kichokholhaka Udameski, khuwaaka Uyerusalemu ni ilhapo yonkhaye yo Uyudea ni chiicho wo attu ahiri Ayahudi. Kahaakurumicha akhorome, ahiye uwonya anrukunuwelhe Nlhuku oonihaka wo mitheko wiira ahorukunusha mirima chaya. \v 21 Wo yoyo nlhatu uyo etu, Ayahudi nkayaakivara kinari Inupa ya Nlhuku, nkayaalhikacha ukiiva. \v 22 Nansho mahuku onkhaye alha Nlhuku nookinanelha, ni wo chiicho etu mpaka lhelho nna kiheemelha rata kiihimiecheshaka wa attu onkhaye, olhupalhe ni akani. Malhove kinohimiacha aka phi alhe yaahimiye ni anamilhohi a Nlhuku ni ashinna Musa wiira anoowa aakhumelhelha. \v 23 Kuristo Moopolhi noothananiya utwarushiya ni ukhalha o uchokholha uhihimmwa wa attu akhwilhe, ahimiache wiira nthuko wo noopo unowaamwalheelha vano attu onkhaye, Ayahudi ni attu ahiri Ayahudi.” \p \v 24 Napaolo evaraangeke mpaka vavawo, Nafesto nkayaakhuwelha, “Napaolo! Inyu nri ni ihalhahalha! Ushoma winyu chinene uhoohelhani ihalhahalha!” \p \v 25 Napaolo nkayaakhulha, “Khakirina ihalhahalha, Amwene Nafesto. Kinohimia aka phi ye ikeekhene. \v 26 Amwene Naagiripa! Kinohimiacha uwaninyu wo uhoova ukhalhawaya nhochuwelha chittu chonkhaye chi. Khakirina nipampa wiira unoochuwania uwaninyu ukhalhawaya khuwaapangeelhe wo nivitho. \v 27 Amwene Naagiripa, chani, nnowaarumelhelha anamilhohi a Nlhuku? Kihochuwelha wiira nnowaarumelhelha.” \p \v 28 Amwene Naagiripa nkayaakhulha Napaolo, “Nnaanyihera wo malhove inyu vakani nnowooria ukirukunusha mii ukhalha Nkuristo?” \p \v 29 Napaolo nkayaakhulha, “Kinonlhapelha Nlhuku wiira wo ikatema ikhuvi ama yo urekama, inyuva ni attu onkhaye anokiiwelhelha lhelho mpatte ukhalha thoko mii, nansho ihikhalhe wo mittondoro thoko cho.” \p \v 30 Vavawo amwene Naagiripa ni Nafesto o utawara ilhapo ni Nabenike ni akina onkhaye nkayeemelha nkayaathama. \v 31 Yathameke nkayolhumacha ashineneru, “Ulha ntu ulha khattenke vanophwanelha wiiviya ama uttukiya.” \v 32 Amwene Naagiripa nkayeerelha Nafesto, “Ulha ntu ulha aanooria uthaphulhiya hikaalhepenlhe urweehiya wa Nakaisari.” \c 27 \s Napaolo anoorwaa Urumi \p \v 1 Wahukumulhiyeke wiira nirwee Uitaliya, yaheesha Napaolo vamoka ni attu attukiye akina mmiononi mwa Nayulio yaari olhita olhupalhe o mphingo weehaniya, “Mphingo wa Amwene o Urumi.” \v 2 Naaristako nnenchi o Umakedoniya aakhumme Uthesalonike aari vamoka ni hii. Nkanaawelha imeli yo Uadromito yaarwaa ivirelhaka ibandari chinchi cho ilhapo yo Uasiya, nkanaachokholha nkwaha. \v 3 Waashelhe waya nahophiya ibandari yo Usidoni. Nayulio yahaapangelha ittu yoombone Napaolo yo waavaha nipesha no woona manyampwana aya ni upatta chaathanana aya. \v 4 Nathameke wowo nkanaathepa urwaa miholho, nansho ukhalhawaya iphioo yaari iwukaka wo machiri uholho wihu, nkanaavira mpatta wahaawuka iphioo yinchi nkanaakurusha inanga uchulhu ichirumba yo Ukipro. \v 5 Nkanaavira imbwaani cho Ukilikiya ni Upamfiliya, nkanaaphiya Umura iwani yo Ulukiya. \v 6 Wowo ntu olhita mulhupalhe uyo ahophwanya imeli imoka yaakhuma Ualekizanderiya yaarwaa Uitaliya, paahi etu nkaaniwelhiha mwommo. \p \v 7 Wo mahuku menchi nkwaha waari wo uhakuviaa, nihuvahuvaka, vo umalhelha nkanaaphiya Uniido. Ukhalhawaya iphioo yo machiri yaari inivingaka chinene, naheemelha vavawo. Vaawukuwilhe aya, nahorwaa niviraka mpatta wo Ukirete moono wo ilhapo ubahari yo Usalumone. \v 8 Nkanaavira uchereshere waya nihuvaka ni uphiya weehaniya, “Ibandari Yoombone” waatamana ni Ulaseya. \p \v 9 Naholhokelha chinene wowo, mpaka nlhaalha nkawaananara chinene. Ukhalhawaya vano waari ikatema ihinorera weeta nkwaha wo mmaashini ukhalhawaya mahuku o uttuka ahaatameria. Napaolo nkayaamuka wiira, \v 10 “Manyaalhopwana, kinoona wiira nkwaha ulha khunrera, ni itatako yo urimeelha imeli ni misigo iri yuulhupalhe ata ni ukumi wihu.” \v 11 Nansho olhita mulhupalhe ulhe ewelhenlhe chinene malhove a ntu oweetiha imeli ni mwanene imeli ilhe upwaha nlhove ni Napaolo. \v 12 Ni yelhe ibandari ilhe khayaari yoombone ulhokelha ikatema yo nlhaalha wo uririya chinene. Attu yaari alhakelhaka uwelha ni urwaa, wiira yooriachaka yaphiye Ufoinike yalhokelhe wowo nlhaalha wo uririya uyo. Ibandari yo Ufoinike yaari ilhapo yo Ukirete yaaweha uchawa uneelha nchuwa ni uchulhu uneelha nchuwa. \s Iphioo yo machiri Ubaharini \p \v 13 Paahi etu iphioo yo uchawa yahochokholha uwuka, attu nkayaanyihera wiira ahopatta mwaha waaweherera aya, paahi yahokhulha ikhomo yo yuuma yo ulhemelha yaavarelhelha imeli ilhe wiira ihikushiye ni iphioo, nkayeetiha imeli vakhiviru ni imbwaani yo Ukirete. \v 14 Nansho vahipincheru, iphioo yahorukunuwa. Iphioo yo machiri yeehaniya, “Iphioo yo uchulhu” yahochokholha uwuka ikhumelhelhaka uchirumbani. \v 15 Nkayaakakha imeli ilhe. Ni hii ukhalhawaya khanoonrie uvingana ni iphioo ilhe, nahohiya wiira ikakhachiye ni iphioo iyo. \v 16 Nkanaavira ichirumba ikaani ineehaniya Kauda, yaanitiyelhenlhe vakani iphioo ilhe, nkanooria woopolha ikalhava yo imeli ilhe inakhalhaka wo uhuvahuva chinene. \v 17 Anamitheko o mmelini alhe yahopurulhelha ikalhava nhina. Nkayaatukelhelhiya wo machiri nttondoro waarukurenrie imeli ilhe. Yaari yoovaka wiira imeli yaanowaya vachengweni veehaniya Sirti, imbwaani yo Ulibiya. Paahi nkayaakurusha mattanga ni uhiya imeli ilhe ikhupiye ni iphioo. \v 18 Iphioo nkayaathepa uwuka. Waashelhe waya nkayaachokholha urihelha mmaashini misigo chaari mmeelini chilhe. \v 19 Nihuku no neraru nkayaachokholha uriha ata ikerero cho imeli ilhe mmaashini wo mathatha aya ashinene. \v 20 Nchuwa naari nihipharelhaka mena ittotwa wiirimu wo mahuku menchi iphioo iwukaka chinene, nkanaakhwa nrima wo uhikhulhuvelha wiira ninoolhama. \p \v 21 Nakhalheke ikatema yinchi wo uhilhuma ittu, Napaolo yaheemelha uholho wa attu onkhaye nkayaahelha nrima, “Ashilhoko aka, yakaari mwahokiiwelhelha, nkamweemesha nkwaha Ukirete ulhe, nanshemba wu uhuva wu ni ihasara chonkhaye chilha. \v 22 Nansho mpisheke nrima! Khaawo anakhalhaka ntu mmoka nohalha urimeelha ukumi awe, imeliru phi nohalha utitimira. \v 23 Ukhalhawaya uhiyu wo nchana wahokikhumelhelha nnepa wa Nlhuku kinonthimicha aka, \v 24 nkawaakiirelha, ‘Napaolo nhoove! Ukhalhawaya nhothananiya inyuva weemelha uholho wa Nakaisari. Wo nlhatu winyu Nlhuku nouvahani ibarakha yo woopolha ukumi wa attu onkhaye arii munkwahani vamoka ni inyu ahirimeelhe.’ \v 25 Paahi etu, mwaatti mpisheke nrima! Ukhalhawaya kinoorumelhelha wiira Nlhuku noopanga thoko chinre aka wo wulhumacha. \v 26 Nansho ninoorihelhiya uchengweni ichirumba ihinachuwelha ihu.” \p \v 27 Uhiyu iriyari nihuku no khumi na nne, nithepaka ukakhiya ni iphioo variyari ibahari yo Mediterenia, anamitheko yahaanyihera wiira naari vakhiviru uphiya uchengweni. \v 28 Paahi nkayaatumbucheriha ikhwambalha yaattukelhiye iyuuma yolhemelha aphimaka vakittu voohiisha yeemeshe imeli. Nkayaapatta vakittu vaaphiyelha miono makhumi ncheshe. Nkayaaphima tho, wiisha waari miono makhumi nthanu. \v 29 Nansho wo woova wiira imeli ihiwe yaawaya vamalhukuni, yahokurusha iyuuma cholhemelha ncheshe cho uvarelhelha imeli wo utulhi uno alhapelhaka wiira waakuvie usha. \v 30 Anamitheko nkayaalhikacha ummwia nyerere, nkayaakurusha ikalhava mmaashini, athepiachaka wiira anokelha uholho uukurushani iyuuma yo ulhemelha yo uvarelhelha imeli wiira ihiveverushiye. \v 31 Nansho Napaolo nkayaahimeria olhita olhupalhe ni manyaasikari wiira, “Anamitheko alha yaahihalheke mmeelini mu, khannoopolhia.” \v 32 Vavawo olhita yahotupulha ikhwambalha chaattukelhelhiye ikalhava ilhe, nkayaahiya ikhupiye ni maashi. \p \v 33 Mapikoosha, Napaolo yahaakurumicha attu alhie yolhia yiiraka, “Wo mahuku khumi na nne vano, mwaatti nrii nnipampani wo uhilhia ittu iriyoothe. \v 34 Paahi kinoulhepelhani wiira nlhieke yolhia, ukumi inyu unokhulhuvelha chechiyo wiira nhokholhie. Ukhalhawaya khiiwo ata ikharari imoka yo mmuruni mwinyu inohalha upotera.” \v 35 Yoolhumacheke chiicho, Napaolo nkayaakusha nkatte, nkayanshukuru Nlhuku onkhaye oonaka, nkayaamia, nkayaalhia. \v 36 Vavawo attu onkhaye nkayaapatta nrima ni ayo chiicho nkayaalhia yolhia. \v 37 Hii onkhaye mmelini mmo naari attu imia pilhi ni makhumi saba ni sita. \v 38 Kila ntu alhieke ni urupalha, anamitheko yahowukulha misigo cho cholhia wo urihelha mbaharini. \s Imeeli inowunthia \p \v 39 Washeeke anamitheko khayari achuwelhaka yelhe ilhapo ilhe, nansho yahoona ichengwe yo nhava. Nkayoona yakhalhaka inowooria mbaya weemesha imeli wowo. \v 40 Paahi nkayaakwattulha iyuuma ncheshe chilhe ni uhiya mbaharini, nkayaattukulha mittondoro chaattukelhiye nshukani wo imeli. Yamalheke nkayaattukelhelha nttanga nimoka uholho uvara iphioo, nkanaakelhelha umbwaani. \v 41 Nansho imeli nkayaaphara naphiyeke vanokumaana aya iphata pilhi cho ibahari. Uholho yaari inatitiminre munhaavani wo uhitikhinyia. Utulhi, imeli yahochokholha wunthakiaa wo nlhatu no machiri o maashi. \p \v 42 Manyaasikaari olhita nkayoona mbaya weeva attu attukiye onkhaye wo woova wiira yanrapelha mpaka umbwaani ni uttawa. \v 43 Nansho ukhalhawaya mulhupalhe a manyaasikari ulhe ahothanana woopolha Napaolo ahaachiichiha ahiire chiicho. Nkaalhehera alhe anooria urapelha alhe athupheke mmaashini arapelheke mpaka umbwaani. \v 44 Ni akina atwareke avarelhelhaka imbau ama ichipande cho imeli yuntheelhe. Phi chiicho chenre ihu onkhaye wo wopolhia ni uphiya uchengweni rata. \c 28 \s Napaolo Umalta \p \v 1 Nahoopolhia ni aphiya rata uchengweni, nkanaachuwelha wiira yelhe ichirumba ilhe yeehaniya Malta. \v 2 Anenchi o vavawo yahonooniha nrima wo unittuna. Ipulha yahochokholha urupa nkawaachokholha uririya, paahi nkayaaparihelha mooro nootte. \v 3 Napaolo nkayaakhupa ashithathu vakani nkayaathotheria vamooroni. Vavawo wo nlhatu no uviha mooro ulhe, inwaa nkayaakolhuwa nthathuni mmwe nkayeevilhikelha mmoononi mu Napaolo nkayaalhuma. \v 4 Anenchi o Umalta yooneke inwaa iheevilhikelha ni waalhuma Napaolo mmoononi nkayeerelhana ashineneru, “We ikeekhene inowooria ulha ntu ulha o wiiva. Inakhalhaka hookokwaa urimeelha ubaharini, ikekhiaye khinonhiya wiira alhame wo uthepa!” \v 5 Nansho Napaolo nkayaakukuttelha inwaa ilhe vamooroni, ahiwereiyaka ata vakani. \v 6 Attu alhe yaari awehereraka wiira anochakhulha moono ama anowulhuwa ni ukhwa. Yaweherereke chinene wohoona ittu iriyoothe yaapattaka Napaolo, nkayaarukunusha irusho chaya, nkayeera wiira, ulha phi mmoka o milhuku. \p \v 7 Vakhiviru yo vavawo vakittu vawo chahokhalha imata cha anene yeyo ichirumba iyo eehaniya Napabulo. Yayo yahonipochera rata, nkanaakhalha alheto aya wo mahuku mararu. \v 8 Athumwanaya Napabulo ayo yaari vanlhilhini awereiyaka itekusha ni uharisha iphome. Napaolo yahorwaa uwaawehani. Yamalheke unlhapelha Nlhuku, nkayeesha miono chaya vamuruni va areta alhe nkayaalhamiha. \v 9 Wakhumelhelheke yoyo mwaha uyo, areta akina o yeyo ilhapo iyo yahowaacha u Napaolo nkayaalhamihachiya. \v 10 Attu nkayaanivaha izawadi chinchi. Ni vawo vaachokholha ihu nkwaha tho, yahoniwelhihera mmeelini mashurupu yaathanana ihu. \s Nkwaha wo uthama Umalta ukelha Urumi \p \v 11 Chavireke mieri miraru nahochokholha tho nkwaha ihu wo uwelha imeli imoka yo Ualekizanderiya ineehaniya “Ashilhoko Mavata.” Yeyo imeli iyo yeemenlhe Umalta nlhaalha wonkhaye wo uririya ulhe. \v 12 Nahophiya iwani yo Usirakusa, nkanaakhalha vavawo mahuku mararu. \v 13 Vaathamme ihu wowo nkanaarwaa ni uphiya Uregio. Nihuku naatwara iphioo yo uchawa nkayaachokholha uwuka. Baada yo nihuku no nayelhi nkanaaphiya ibandari yo Upotioli. \v 14 Wowo nahaapwanya ashilhoko ihu anrumelhenlhe Kuristo akina yanrumelhenlhe Yesu yaanilhepenlhe wiira nilhokelhe uwannyaya wo ijuma imoka. Paahi phi chiichammo chaaphilhe ihu Urumi. \v 15 Ashilhoko ihu anrumelhenlhe Kuristo o Urumi ulhe yaheewa mwaha ihu, nkayaanikamelha waari ipuwa yo maronda yo Uapio ni iwani yo Ihoteli taaru. Napaolo voonne aya, yahonshukuru Nlhuku, nrima nkawaahokolhelha chinene. \s Napaolo Urumi \p \v 16 Naphiyeke Urumi Napaolo yahovahiya nipesha no ukhalha vekha aya ni owalhita mmoka. \p \v 17 Yavireke mahuku mararu, Napaolo yaheehana vamoka aholhelhi a Ayahudi o vavalhe. Wakumaaniyeke, Napaolo nkayeerelha, “Ashilhoko aka Aisraeli nanaka, inakhalhaka mii akaapannge ittu iriyoothe yo uhilhoka wa attu ihu mena uvinga malhemalhelho a manyaapwiiya ihu, kahottukiya u Yerusalemu ulhe nkakeeshiya mmiononi mwa Arumi. \v 18 Yakikohakoheke ni woona wiira khakaattenke ittu iriyoothe, Arumi yahothanana ukihiya ukhalhawaya khayonne nlhatu uriyoothe. \v 19 Nansho Ayahudi akina vaavinga aya yoyo mwaha uyo, mii kahoona mbaya kivekelhe irufaa yo urweehiya wa Nakaisari, anakhalhaka khakaarina milhatu cho weerelha attu o nikosho naka. \v 20 Yoyo phi nlhatu etu wo uvekelha woonana ni waareriha ni inyu mwaatti, ukhalhawaya kittukiye chii mittondoro chii wo nlhatu no uyo nokhulhuvelhiya ni attu o Uisraeli.” \p \v 21 Attu ayo nkayaakhulha, “Hiyaano khaninapochera iwarakha iriyoothe ikhumme Uyudea, mena khaawo nlhoko ihu riyoothe wiihilhe va mwaha uriyoothe ama uhimiacha ittu iriyoothe yo uhilhoka inowaachani. \v 22 Nansho ninowoona inookhalha mbaya vano niiwe nlhove ninyu mwaanene ni mwaha urina inyu. Ukhalhawaya nihochuwelha wiira kila vakittu yoyo mphingo winyu uyo uri uvingiyaka.” \p \v 23 Paahi, nkaneeshiya nihuku no ukumaana, attu enchi nkayaawa wowo waakhalha aya Napaolo uwo. No wichishu nno totoro Napaolo yahaahimiachera nttenga waarina aya vachulhu Imwene ya Nlhuku. Nkayeettuchiha attu wiira anrumelhelhe Yesu wo woopusha Malhehero a ashinna Musa ni malhove alhepiye ni Anamilhohi a Nlhuku. \v 24 Attu akina yahorumelhelha malhove aya, nansho akina khayaarumelhenlhe. \v 25 Paahi attu nkayaathamacha, ahiiwananaka ashineneru, Napaolo venre aya, “Ikekhiaye Iphumu ya Nlhuku ahaahimeria manyaapwiiya inyu wo iphiro ya anamilhohi a Nlhuku ashinna Isaya!” \q \v 26 Eeraka, \q “Nrweeke wa alha attu alha mwaahimerieke, \q Wo ikekhiaye wiiwa nnowiiwa, nansho khannochuwelha inohimiya, \q Uweha nnooweha, nansho khannoona. \q \v 27 Ukhalhawaya irusho chaya chihophupuwalha, \q Ahotiyelha maaru aya, ahohichilha miitho aya. \q Ama, yanoona wo miitho aya, yaaneewa wo maaru aya, \q Yanchuwelha wo irusho chaya, \q Ni ukirukunuwelha, \q Ni mii kinowaalhamiha.” Nlhuku phi neera awe. \p \v 28 Yamalheke, Napaolo nkayeera, “Nchuwelheke etu, nttenga wa Nlhuku vachulhu noopo uhorweehiya wa attu ahiri Ayahudi. Yayo anokowiiwelhelha!” \p \v 29 Napaolo amalhiheke wulhumacha yayo, Ayahudi yahothamacha uno athepaka uhiiwanana ashineneru. \p \v 30 Wo iyaakha pilhi Napaolo yaari akhalhaka waari inupa yaashimme aya, aapocheraka attu onkhaye yaarwaa uwaashikuriani. \v 31 Yaari ahimiachaka Imwene ya Nlhuku ni wiittuchiha wo ushipa mwaha wa Athithi Yesu Kuristo, ihikhalhaka yo waachiichiha.