\id MRK - Mbara Version \ide UTF-8 \mt Kö'du Yöyö Laka 'ba Yësu \mt1 ma Marako ayöru \c 1 \s Kö'du yëtï 'ba Yowani Bapatisi \r (Mt. 3:1-12; Lk3:1-18; Yn. 1:19-28) \p \v 1 Nenye kö'du yöyö laka ga kö'du Yësu Korisitɔ, Wisi 'ba Wïrï. \v 2 Ayeto rë nï kaa mati Nëbï Yisaya ayöru, \q “Ma kutu vo lïtu ama dagba komo yï \q zi gërï ëyï kɔ'jɔ. \q \v 3 Vïdï maako ëdï mbere mï da lïpï, \q Akɔ'jɔ'e gërï nzɔ zi bi Yere. \q O'dɔ'e gërï mbïyï zi mo zi lasi.” \p \v 4 Here Yowani alaya mï da lïpï bapatisi kï'dï ehe kö'du yëtï. Mo ayada zi zë motɔ dë nnï tëmï kö'du kyënyë zi zë bapatisi, ehe Wïrï akila kö'du kyënyë 'bëzë ne. \v 5 Vïdï kayo tëmï dakaŋo 'ba Yuda ehe gawo kyedre 'ba Yerusalema ï'bënnï kö'du 'ba Yowani ne kowo. Zë odrɔ hë nnï tëmï kö'du kyënyë 'bënnï ne ehe mo abapatisi zë mï ranga 'ba Yeredene. \v 6 Yowani usu bɔngɔ 'bënï o'dɔ tëmï yëvu 'ba jemele, ida kɔ'di wana gbö gë nï, ehe wakonyo 'bɔmo wömï ehe yazi möku. \v 7 Mo ayöyö zi vïdïye henye, “Kora mati mo atayi ta ga ma ne, atëdï kyedre ta da ma. Manza dë na laka zi ra ma kïdë akaŋo zi kamoka 'bɔmo kinga. \v 8 Ma bapatisi ye wini aba, mora mo akabapatisi ye Lawo Kölö Laka aba.” \s Bapatisi 'ba Yësu \r (Mt. 3:13-4:11; Lk. 3:21-22, 4:1-13) \p \v 9 Tëmï kadra nani, Yësu ayi tëmï Nazereta mï dakaŋo 'ba Galilaya zi Yowani, zi nï bapatisi mï ranga 'ba Yeredene. \v 10 Kandi mati Yësu asi yaga tëmï wini, mo ongɔ komorïyë ayëhu rë nï, ehe Lawo Kölö Laka ayi aloso dɔ mo kaa atu'bu. \v 11 Here gu ayi ta komorïyë iya henye, “Yï gogo wisi ama ra. Ma na rakyenyi yï aba.” \v 12 Kandi Lawo Kölö Laka o'dɔ mo tï'bë mï da lïpï, \v 13 ani ko'do 'butësowɔ mï wayɔnzɔ 'ba Satani. Ngötu 'ba möku ëdïnnï kpa ani, mora malayika'e ayinnï ehe akɔnyinnï mo. \s Yësu ako'jo kora vo kyenze kïrï sowɔ \r (Mt. 4:12-22; Lk. 4:14-15, 5:1-11) \p \v 14 Tapëtï ï'dï Yowani ku mï kamba, Yësu ï'bë mï Galilaya ehe ayeto kö'du yöyö laka kazi Wïrï ne yëtï. \v 15 Mo iya henye, “Kadra ma laka ɔkɔ ku ehe damöku 'ba Wïrï ku kara. Otɔ de 'e tëmï kö'du kyënyë 'be'e ne ehe oma'e mï kö'du yöyö laka ne.” \p \v 16 Mati Yësu ï'bë ta da götï 'ba föfö 'ba Galilaya, mo i'ja kora vo kyenze kïrïye rïyö, Simona öndu nï Anderiya aba, ëdïnnï kyenze kïrï öndu aba. \v 17 Yësu iya zi zë henye, “Ayiye zi ma, makayandi ye zi vïdï kika zi ma.” \v 18 Kandi ilannï öndu 'bënnï ne, ehe ï'bënnï mo aba. \v 19 Mo ï'bë tisi dagba ani, ehe i'ja öndu maako'e rïyö Yemisi, Yowani aba, zë gisi 'ba Zebedeyo. Zë ëdïnnï mï töŋbö öndu ënnï kɔ'jɔ nzɔ. \v 20 Here mati Yësu ongɔ zë, mo ako'jo zë ehe zë ila 'bu nnï Zebedeyo mï töŋbö kora vo lɔɔ ëtï, ehe ï'bënnï Yësu aba. \s Kora wiri kyënyë aba \r (Lk. 4:31-37) \p \v 21 Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï ayinnï mï gawo 'ba Kaparanamo, mï ko'do 'ba ralawo aba, Yësu ï'bë mï bi 'ba mötu, ehe ayeto kö'du yëtï. \v 22 Vïdï mati owonnï ne, zë na rakaga tëmï gërï 'ba kö'du yëtï 'bɔmo ne, kö'du mo anza dë kaa vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye, ga kö'du mo ayëtï kö'du kalakonda aba. \v 23 Here kora dakyikyi aba mï nï ëdï mï bi 'ba mötu, ehe udu rïyë, \v 24 “Omba a'di kazi ze, Yësu 'ba Nazereta? Yï kinye ne zi yaŋa ze? Ma yɔlɔ ku yï ëyï ra, yï vo lïtu laka a Wïrï.” \v 25 Yësu ame'do na kamo zi dakyikyi ne, “Alima tiyi, ehe asi yaga ta ra kora ne.” \v 26 Dakyikyi ne akɔhɔ kora ne na kyigɔ, udu na kamo, ehe asi yaga ta rɔ mo. \v 27 Vïdï biya na rakaga ehe ayetonnï me'do na ga rë nnï zi oka maako. “A'di ra here? Ne kya 'ba kö'du yandi kyïyï maako? Kora nenye ëdï kalakonda aba zi kö'du kï'dï zi dakyikyiye, ehe zë owonnï hɔ mo.” \v 28 Here kö'du 'ba Yësu apere rë nï kandi ta ga bi ne biya mï dakaŋo 'ba Galilaya. \s Yësu akɔ'jɔ vïdï kayo \r (Mt. 8:14-17; Lk. 4:38-41) \p \v 29 Yësu, Yemisi, Yowani aba, ilannï bi 'ba mötu, ehe ï'bënnï mbïyï liŋɔ 'ba Simona ehe Anderiya. \v 30 Wese 'ba Simona ëdï na rakɔɔ mï sora rakyïtu aba, ehe kandi mati Yësu ɔkɔ, iyannï kö'du mo zi mo. \v 31 Mo ï'bë zi mo, ïrï kala mo ehe akɔnyi mo rïyë. Rakyïtu ne ila mo, ehe mo ayeto gbɔ lïtu zi zë. \p \v 32 Tapëtï kadra aloso ku ehe hutaga ɔkɔ kpa ku, vïdï ikannï zi Yësu vo rakɔɔ'e biya ehe zë mati dakyikyi aba. \v 33 Vïdï biya 'ba mï gawo ne atɔtɔ rë nnï ha loko. \v 34 Yësu akɔ'jɔ zë mati kyɔ na rakɔɔ dakyïnë aba biya, ehe ore dakyikyi lakyi yaga. Mo ila vo dakyikyiye dë zi kö'du maako kiya, ga ko'du zë ayɔlɔnnï ku mo ëyï ra. \s Yësu ayëtï kö'du mï Galilaya \r (Lk. 4:42-44) \p \v 35 Mï da mïndö maako gba kazi bikanyi 'ba kadra Yësu ënyï ila liŋɔ ehe ï'bë yaga tëmï gawo ga bi mbiya amötu. \v 36 Simona abokanï ëtï ï'bënnï mo koma. \v 37 Mati zë i'jannï mo, iyannï zi mo henye, “Vïdï biya ëdïnnï yï koma.” \v 38 Mora Yësu aya'ba da me'do zi zë henye, “Dï'bë'e zɔ dagba zi liŋɔ maako'e mati gbö kinye ne. Momba kpa zi kö'du yëtï mï zë, kö'du nere ra mayi gɔ mo.” \v 39 Here mo ï'bë mï Galilaya kö'du yëtï aba biya mï bi 'ba mötu ehe dakyikyi kore aba yaga. \s Yësu akɔ'jɔ kora vo mönyu \r (Mt. 8:1-4; Lk. 5:12-16) \p \v 40 Kora maako ëdï na riti kazi kɔɔ mönyu ayi zi Yësu, alɔmvɔ akaŋo ehe alenze mo kö'du wakɔnyi iya henye, “Ëzë omba ku, atɔ'bɔ ma ko'dɔ ŋbala.” \v 41 Yësu kö'du sösu aba, ehe iza kala nï yaga ehe ise rɔ mo. Mo aya'ba da me'do henye, “Momba ku. Ëdï na ŋbala.” \v 42 Kandi mönyu ila kora ne ehe rɔ mo gbɔ ŋbala. \v 43 Here Yësu ise gɔ mo, ehe utu mo 'de kandi, \v 44 iya henye, “Owo te, ayada kö'du ne dë zi vïdï ma kölö maako. Mora ï'bë zɔ mbïyï zi vo karasa mayɔnzɔ yï, zi yada zi vïdïye mönyu 'bëyï inde rë nï ku. Ï'dï wakumu kaa kö'du kï'dï 'ba Mosa.” \v 45 Mora kora ne ï'bë ehe kö'du ne yada ta ga bi ne biya. Mo ame'do takanyi mï kö'du ne, here Yësu ɔ'bɔ dekpe zi tï'bë mï gawo na dangölö. Mora mo alima akpa yaga mï ga bi mbiya ne'e ehe vïdï ayinnï zi mo tëmï ga bi ne biya. \c 2 \s Yësu akɔ'jɔ kora keŋe maako \r (Mt. 9:1-8; Lk. 5:17-26) \p \v 1 Tapëtï ko'do yaa, Yësu ënyï ï'bë hulëhu mï Kaparanamo ehe kö'du yöyö apere rë nï iya mo ëdï liŋɔ. \v 2 Vïdï kayo ayinnï ga bi kölö, ani bi ako ɔsɔ dë mï loko, gbï le yaga ha loko bi kpa anza dë. Yësu ëdï kö'du yöyö ne yëtï zi zë. \v 3 Vïdï kora sowɔ ɔkɔnnï, ëdïnnï kora mati eŋe kyere akaŋo ne kïnjë kika mo zi Yësu. \v 4 Ga kö'du vïdï kayo, zë ɔ'bɔnnï dë zi kora ne kika mo zi mo. Here zë ïtïnnï bïngö ta komo lembe mbïyï bi mati Yësu ëdï. Mati ayëhunnï bi ne ku, zë izannï kora ne akaŋo, ëdï ako'do da laŋba. \v 5 Mati Yësu ongɔ hala ëdïnnï kö'du koma aba, iya zi kora keŋe ne henye, “Wisi ama, kö'du kyënyë 'bëyï ila ku.” \p \v 6 Vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï maako'e mati ëdï alimannï ani ne, asösunnï kö'du, \v 7 “Hala mo ame'do kaa nenye here?” Ne kö'du sawiya ra. Wïrï ra nje kölö atɔ'bɔ kila kö'du kyënyë. \p \v 8 Kandi Yësu ayɔlɔ kö'du mati zë ëdïnnï asösu ne, here mo iya zi zë, “Ëdïye kö'du mahere ne sösu ga a'di? \v 9 Ma vala ra anza na kyigɔ zi kiya zi vo keŋe ne, ‘Ila yï ku tëmï kö'du kyënyë 'bëyï,’ kɔdɔ zi kiya henye, ‘Ënyï, ïnjë laŋba 'bëyï ne, ï'bë’? \v 10 Here zi ye yɔlɔ laka Wisi a Vïdï ëdï kalakonda 'ba dakaŋo nenye aba zi vïdï kila tëmï kö'du kyënyë, miya zi vo keŋe ne, \v 11 ‘Mëdï kiya zi yï, ënyï, ïnjë laŋba 'bëyï ne, ï'bë liŋɔ.’” \v 12 Here mo ënyï ta da komo zë, ehe ïnjë laŋba ënï, ï'bë gbɔ. Zë biya na rakaga, zë ayetonnï Wïrï, iyannï henye, “Wa mahere ne, dongɔ dë gba kyere.” \s Yësu ako'jo Lëvï \r (Mt. 9:9-13; Lk. 5:27-32) \p \v 13 Yësu ï'bë hulëhu löhu da götï föfö 'ba Galilaya, vïdï kayo atɔtɔ rë nnï zi mo ani, mo ayeto zë yandi. \v 14 Mati mo ëdï tï'bë lasi aba, mo i'ja vo 'be'bele kö'du ru mo Lëvï wisi 'ba Alipayo, ëdï alima mï bi 'ba 'be'bele kö'du. Yësu iya zi mo henye, “Alö'bö ga ma.” Lëvï ënyï, ehe alö'bö gbɔ gɔ mo. \p \v 15 Mati Yësu ëdï wakonyo liŋɔ a Lëvï, vo 'be'bele kö'du kayo ehe vo kö'du kyënyë kayo ko'dɔ'e mati alö'bönnï ga Yësu ne, ma kayo tëmï zë adrɔ'bo rë nnï mo aba, ehe vo lö'bö 'bɔmo ëtï wakonyo ga bi kölö. \v 16 Vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye ru zë Farasi ne, i'jannï Yësu ëdïnnï wakonyo ga bi kölö vo kö'du kyënyë ëtï ehe vo 'be'bele kö'du'e. Here zë ako'jonnï ha vo lö'bö 'bɔmo'e, “Kö'du a'di mo onyo wa vïdï mahere ne ëtï?” \v 17 Yësu owo kö'du 'bëzë ne, aya'ba dɔ mo zi zë, iya henye, “Vïdï mati rë zë na laka kazi kɔɔ, ombannï dakatörö dë, nje zë ma na rakɔɔ. Mayi dë ga kö'du vïdï laka'e, mayi ga kö'du vïdï kyënyë'e.” \s Kö'du 'ba hakoro \r (Mt. 9:14-17; Lk. 5:33-39) \p \v 18 Vo lö'bö 'ba Yowani Bapatisi ehe Farasiye ëdïnnï hë nnï koro. Vïdï maako'e ayinnï zi Yësu, ako'jonnï hɔ mo, “Kö'du a'di vo lö'bö 'ba Yowani Bapatisi ehe Farasiye ëdïnnï hë nnï koro, mora vo lö'bö 'bëyïye oronnï hë nnï dë gɔ mo?” \v 19 Yësu aya'ba da me'do zi zë iya henye, “Omba 'be'e yingɔ mati ëdïnnï bi 'ba oze ne, zi tï'bënnï kazi wakonyo? Anza here dë. Ëzë kora vo mbara ëdï gba zë aba, zë ɔ'bɔnnï dë zi ko'dɔ here. \v 20 Kadra mo atɔkɔ ëzë oba kora vo mbara ku 'de kazi zë akoro hë nnï 'da.” \p \v 21 “Vïdï maako uru bɔngɔ ma kyïyï dë zi kɔ'jɔ bɔngɔ ma kɔɔ. Ëzë o'dɔ here, ma kyïyï ne aya'ba tisiwa aba, ehe akire bɔngɔ ma kɔɔ ne, ehe ako'dɔ ogo kyedre. \v 22 Vïdï maako odrɔ a'ji ma kyïyï dë gbï mï lɔsɔ wana ma kɔɔ. Ëzë o'dɔ here, a'ji ne akiha lɔsɔ wana, ehe a'ji 'dö lɔsɔ wana aba akayaŋa rë nnï. Mora laka zi kope a'ji ma kyïyï gbï mï lɔsɔ wana ma kyïyï.” \s Kö'du ko'do 'ba ralawo \r (Mt. 12:1-8; Lk. 6:1-5) \p \v 23 Mï ko'do 'ba ralawo aba, Yësu ëdï atï'bë kpuru tëmï yaka 'ba nyenyo. Mati vo lö'bö 'bɔmo'e ëdï atï'bënnï mo aba ne, ayetonnï da nyenyo ne kowe zi konyo. \v 24 Farasiye iyannï zi Yësu henye, “Ongɔ te, kö'du a'di vo lö'bö 'bëyïye ëdïnnï kö'du mati ï'bë dë ga kö'du kï'dï 'ba ko'do 'ba ralawo ne ko'dɔ gɔ mo?” \p \v 25 Yësu ënyï, aya'ba dɔ mo zi zë iya henye, “Ako'jo'e kö'du mati Dawidi o'dɔ mï kadra nani dë, mati mo omba wa zi konyo mï kadra mati mo vïdï 'bënï ëtï na o'bo ne? \v 26 Here mo ï'bë mï loko a Wïrï ehe onyo mangɔlɔ'bɔ mati ï'dï zi Wïrï ne. Kö'du ne o'dɔ rë nï mï kadra mati Abiyata ra na vo karasa ma kyedre. Ëdï mï kö'du kï'dï 'beze nje vo karasa'e ra akonyonnï mangɔlɔ'bɔ ne, mora Dawidi onyo, ehe ï'dï kpa zi vïdï 'bënïye.” \v 27 Yësu aya'ba gɔ mo zi zë iya henye, “O'dɔ ko'do 'ba ralawo ne kö'du vïdï, o'dɔ vïdï dë kö'du ko'do 'ba ralawo. \v 28 Here Wisi a Vïdï ëdï gbï na Yere 'ba ko'do ralawo.” \c 3 \s Kora vo kala keŋe \r (Mt. 12:9-14; Lk. 6:6-11) \p \v 1 Kadra maako aba Yësu ï'bë bi 'ba mötu. Kora maako ëdï ani kala mo eŋe ku. \v 2 Vïdï maako'e ëdïnnï ani, zë ombannï zi Yësu susu ga kö'du lïtë ko'dɔ. Here zë alimannï mo kongɔ kara kɔdɔ mo akakɔ'jɔ kora ne ndö mï ko'do 'ba ralawo. \v 3 Yësu ame'do zi kora vo kala keŋe ne, “Ayi tɔrɔ komo ze kinye.” \p \v 4 Here mo ako'jo ha vïdï ne'e iya henye, “A'di ra kö'du kï'dï 'beze ila ze zi ko'dɔ mï ko'do 'ba ralawo? Zi kɔnyi, kɔdɔ zi ko'dɔ na kyënyë? Zi dïdï vïdï yɔmɔ, kɔdɔ zi yaŋa mo?” Mora 'de iyannï kö'du ako dë. \v 5 Yësu na kamo mati mo ongɔ bi dë zë, ga kö'du kazi kö'du kowo. Here mo iya zi kora ne, “Iza ga kala yï ne yaga.” Mo iza yaga, a'ba na laka löhu. \v 6 Here Farasiye ilannï bi 'ba mötu ne, ehe atɔtɔ rë nnï kandi vïdï 'ba Heroda ëtï, o'dɔnnï yeṛe zi Yësu kofo. \s Vïdï kayo da kapa föfö \p \v 7 Yësu vo lö'bö ënï ëtï ëdï tï'bënnï ha föfö 'ba Galilaya, vïdï kayo alö'bönnï gɔ mo. Vïdï ne maako'e ayinnï tëmï Galilaya, Yudiya, \v 8 Yerusalema, Edome, ta dakaŋo kafo ranga 'ba Yeredene, Tiyere, Sidoni aba. Vïdï ne ayinnï biya zi Yësu ga kö'du wa mati zë owonnï mo ëdï ako'dɔ. \v 9 Ga kö'du vïdï ayo takanyi, Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïye makɔ'jɔnnï töŋbö nzɔ zi nï tëkyï mï mo, kazi vïdï utunnï nï. \v 10 Mo akɔ'jɔ vo rakɔɔ kyɔ, ehe zë mati gba na rakɔɔ ne nduwë rë nnï sikyi dagba ga kö'du zi rɔ mo kise. \v 11 Ëzë vïdï mati ëdïnnï dakyikyi aba mï nnï ongɔnnï mo, akalëpïnnï akaŋo, akiyannï henye, “Yï wisi 'ba Wïrï.” \v 12 Here Yësu iya zi dakyikyi ne'e, mayadannï dë zi vïdï ëyï 'bënï nï. \s Yësu inzi vo lïtu 'butë dɔmorïyö \r (Mt. 10:1-4; Lk. 6:12-16) \p \v 13 Here Yësu ï'bë rïyë da lutu, ako'jo vïdï mati mo omba ne tayinnï zi nï. Zë ayinnï zi mo, \v 14 mo inzi 'butë dɔmorïyö tëmï zë, ï'dï ru zë ku vo lïtu'e, mo ayada zi zë henye, minzi ye ku zi tëdïye ma aba, zi kutu'e kpa yaga tï'bë kö'du yëtï, \v 15 zi tëdïye kpa kalakonda aba zi dakyikyi kore mo yaga. \p \v 16 Nenye ma 'butë dɔmorïyö mati mo inzi, Simona, Yësu ï'dï ru mo Petero, \v 17 Yemisi öndu nï Yowani aba, zë gisi 'ba Zebedeyo, Yësu ï'dï ru dë zë Bonerega kö'du ya'ba aba piwo, \v 18 Anderiya, Pilipo, Baratolomoya, Matayo, Toma, Yemisi wisi 'ba Alipayo, Tadöyösu, Simona mati o'dɔ lɔvɔ 'ba dakaŋo 'bënï, \v 19 Yudasi Sikereto mati asusu Yësu zi kofo mo ne. \s Yësu Belezobulu aba \r (Mt. 12:22-32; Lk. 11:14-23) \p \v 20 Yësu ï'bë ödu loko, vïdï kayo atɔtɔ rë nnï, here Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï i'jannï kadra 'ba zi wakonyo dë. \v 21 Mati vo dakota 'bɔmo owonnï kö'du ne here, ï'bënnï zi gɔ mo kongɔ, ga kö'du vïdï ëdïnnï akiya, “Mo aṛifo ku.” \p \v 22 Vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dï maako'e, mati ayinnï ta Yerusalema ne, iyannï henye, “Mo ëdï Belezobulu aba mï nï.” Ne yere 'ba dakyikyiye ra ï'dï kyigɔ ne zi mo zi kore zë yaga. \v 23 Here Yësu ako'jo zë zi nï, ame'do zi zë tëmï mala. “Hala Satani akore Satani yaga? \v 24 Ëzë damöku inye rë nï na gbɔngo gbɔngo, damöku ne akalëpï. \v 25 Here ëzë dakota inye rë nï na gbɔngo gbɔngo, dakota ne akalëpï. \v 26 Here ëzë damöku 'ba Satani inye rë nï na gbɔngo gbɔngo, ɔ'bɔ tëhï dë, akalëpï, akinde rë nï. \v 27 Vïdï kölö maako ɔ'bɔ dë zi tödu mï loko 'ba kora vo tembe zi wasisi ɔmo kolɔ, nje ëzë mo ida kora vo tembe ne ku dagba, atehe 'da wa ɔmo kolɔ. \v 28 Miya zi ye tïnyö henye, akatɔ'bɔ vïdï kila tëmï kö'du kyënyë 'bëzë ne biya, ehe me'do lasa 'bëzë biya. \v 29 Here vïdï mati akame'do kö'du kyënyë ra Lawo Kölö Laka ne ila mo dë, ga kö'du mo o'dɔ kö'du kyënyë ma ŋburu ŋburu ne ku.” \v 30 Yësu iya kö'du ne here, ga kö'du vïdï maako'e ëdïnnï akiya “Dakyikyi ra ëdï mo ko'dɔ.” \s Ma 'ba Yësu öndu mo ëtï \r (Mt. 12:46-50; Lk. 8:19-21) \p \v 31 Here ma 'ba Yësu öndu mo ëtï ɔkɔnnï. Zë ɔrɔnnï 'de yaga ta ra loko, utunnï kö'du kise kö'du ko'jo ga kö'du mo. \v 32 Vïdï mati ëdïnnï alima kpo ta ra Yësu, iyannï zi mo henye, “Ongɔ te, ma yï, öndu yïye ëtï ëdïnnï yaga, zë ombannï yï.” \v 33 Yësu aya'ba da me'do zi zë, iya henye, “Ëyï 'bënï ma ma? Ëyïye 'bënnï öndu ma'e?” \v 34 Mo ongɔ bi da vïdï mati ëdï alimannï kpo ta ra nï, iya henye, “Ongɔ'e te, kinye ne ma ma öndu ma'e ëtï. \v 35 Vïdï mati o'dɔ wa mati Wïrï omba zi mo ko'dɔ ne, mo öndu ma, ëmï ma, ehe ma ma.” \c 4 \s Mala 'ba vo kofo kïlï \r (Mt. 13:1-9; Lk. 8:4-8) \p \v 1 Kadra maako aba löhu, Yësu ayeto kö'du yandi da kapa föfö 'ba Galilaya. Vïdï mati atɔtɔ rë nnï kpo ta rɔ mo ne, ëdïnnï kyɔ, here mo ëkyï mï töŋbö, alima mï mo. Töŋbö ne ëdï mï föfö, vïdï kayo ne'e ɔrɔ 'bënnï 'de yaga da götï 'ba föfö. \v 2 Mo alima kö'du kayo ne yandi mo zi zë tëmï mala. Mï kö'du yandi 'bɔmo ne mo iya henye, \v 3 “Owo'e te. Kora maako ï'bë yaga kofo kïlï mï yaka. \v 4 Mati mo ïlï kofo ne mï yaka, maako'e alëpï da ga gërï, ali ayinnï, onyonnï 'de. \v 5 Maako'e alëpï dakaŋo ma ṛï'dï aba, mati kaŋo nje tisiwa aba ne. Kandi kofo ne ötu, ga kö'du kaŋo ne ayöndu dë. \v 6 Here kadra ayi rïyë, o'bɔ wevo ma luru ne, ga kö'du ngara'da mo ödu dë na laka mï kaŋo. \v 7 Kofo maako'e alëpï mï kutë kono, övu ayasi wevo nï, mora 'de ana dë. \v 8 Kofo maako'e alëpï mï kaŋo ma laka ne, wevo mo asi, övu, ana ï'jö. Maako'e ëdïnnï ï'jö aba 'butëwota, maako'e 'butëmodaka, maako'e lamikölö.” \v 9 Yësu aya'ba gɔ mo zi zë iya henye, “Mo mati ëdï mbili aba, mowo kö'du ne.” \s Kö'du a'di mo ayandi kö'du tëmï mala \r (Mt. 13:10-23; Lk. 8:9-15) \p \v 10 Mati Yësu ëdï kutï nï aba, vïdï maako'e mati owonnï kö'du mo ne, ayinnï zi mo vo lïtu 'butë dɔmorïyö ëtï, ako'jonnï hɔ mo zi mï mala ne'e yada. \v 11 Yësu aya'ba dɔ mo zi zë, iya henye, “Kö'du koho 'ba damöku 'ba Wïrï ï'dï ku zi ye. Mora zi vïdï maako'e kö'du koho akayandi tëmï mala. \q \v 12 Here zë akongɔnnï akongɔ, \q mora 'de kaa ongɔnnï dë. \q Ëzë o'dɔnnï here akotɔ dë nnï zi Wïrï, \q akila zë.” \s Yësu ayada mï mala 'ba vo kofo kïlï \r (Mt. 13:18-23; Lk. 8:11-15) \p \v 13 Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Ayɔlɔ'e mï mala ne dë? Akayɔlɔ'e mala maako'e hala? \v 14 Vo kofo kïlï ne ïlï kö'du me'do 'ba Wïrï. \v 15 Vïdï maako'e kaa kofo mati alëpï da ga gërï. Kandi ëzë owonnï kö'du me'do ne, Satani ayi oba 'de. \v 16 Vïdï maako'e kaa kofo mati alëpï da ṛï'dï. Kandi ëzë owonnï kö'du me'do ne, ïrïnnï na rakyenyi. \v 17 Mora ödu dë gbo mï zë, here ne ɔ'bɔ limannï 'diri dë. Ëzë riti maako mandere wakofo ayi ga kö'du me'do ne, zë akilannï 'de. \v 18 Vïdï maako'e ëdïnnï kaa kofo mati ïlï mï kutë kono. Ne ëdï zë mati owonnï me'do ne, \v 19 kö'du sösu, lɔvɔ 'ba kɔhi, lɔvɔ kö'du wakyɔ, akakɔhɔ me'do ne, mora anannï ï'jö dë. \v 20 Vïdï maako'e ëdïnnï kaa kofo mati ïlï mï kaŋo laka. Zë owonnï me'do ne, ombannï dɔ mo, anannï ï'jö maako'e 'butëwota, maako'e 'butëmodaka, maako'e lamikölö.” \s Lamba hu sora \r (Lk. 8:16-18) \p \v 21 Yësu alima nduwë kiya zi zë henye, “Vïdï maako here ne, oba lamba ndö kika mo hu sikɔ mandere hu sora? Anza here dë, ï'dï lamba da tarabiza. \v 22 Wa mati ëdï 'de kɔwɔ na koho akika yaga bikanyi. Wa mati ayöfu dɔ mo ne, akayëhu dɔ mo yaga. \v 23 Owo'e kö'du ne, ëzë ëdïye mbili aba.” \p \v 24 Mo iya kpa zi zë henye, “Kö'du mati mëdï akiya zi ye ne, oze mbiliye na laka zi kowo mo. Wa yeri mati ëdï ako'dɔ'e zi oka'e, ako'dɔ kpa zi ye. \v 25 Vïdï mati ëdï mo aba, akï'dï zi mo kyɔ. Vïdï mati anza mo aba, akoba 'de kazi mo.” \s Mala kö'du tövu 'ba kofo \p \v 26 Yësu nduwë kiya mo aba zi zë, iya henye, “Damöku 'ba Wïrï ëdï henye. Kora maako ïlï kofo mï yaka ënï. \v 27 Mati mo o'do yɔndɔ aba, ënyï kadra aba, kofo ne biya ëdïnnï ku mbili kï'dï, ëdïnnï kpa ku tövu. Mo ayɔlɔ dë hala o'dɔ rë nï here. \v 28 Kaŋo ra o'dɔ wevo ne na bi dënï zi tövu, zi ta na lɔgɔ. Dagba bïrïtï mo ma luru ne akalaya, mbili mo, ehe ndundu mo mbili ma ndɔ ï'jö aba. \v 29 Mati ï'jö ne alɔtri ku, kora ne ayeto kumu mo kulu aba, ga kö'du mo ayɔlɔ kadra mo ɔkɔ ku.” \s Mala kö'du kofo 'ba masatada \r (Mt. 13:31-32,34; Lk. 13:18-19) \p \v 30 Yësu ako'jo kö'du henye, “Dakiya ze damöku 'ba Wïrï ëdï kaa a'di? Mala a'di dako'dɔ ze zi yada mo? \v 31 Ëdï kaa kofo 'ba masatada, kofo mati tisi ṛiri mï dakaŋo ne. \v 32 Ta gɔ mo yaa, övu rïyë, ayi kyedre ta da wevo ne'e biya. Ï'dï ngora nï ma kyedre mo'e yaga, ali ayinnï, uvö loko ënnï mï galïlï mo.” \p \v 33 Yësu ayëtï kö'du kise 'bënï tëmï mala maako'e. Mo ayada zi zë kyɔ, kö'du zi zë tɔ'bɔ yɔlɔ mo. \v 34 Mo ɔ'bɔ dë me'do zi zë kazi mala. Ëzë mo ëdï vo lö'bö 'bënï ëtï, mo akayada kö'du ne'e biya zi zë. \s Yësu adɔrɔ buluku da wini \r (Mt. 8:23-27; Lk. 8:22-25) \p \v 35 Mï da hutaga mï ko'do nani, Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïye, “Ënyï dï'bë'e kyëtï 'ba föfö.” \v 36 Here zë ilannï vïdï kayo ne'e, ehe vo lö'bö'e ëkyïnnï mï töŋbö, mati Yësu ëdï alima nzɔ mï mo, obannï mo nnï aba. Töŋbö maako'e alö'bönnï kpa ga ndï mo. \p \v 37 Truku'du buluku kyigɔ aluku rïyë kagba 'ba wini, ayeto ku likɔ rïyë mï töŋbö, here omba ku kara zi koso wini aba. \v 38 Yësu ëdï 'de hulëhu mï töŋbö ako'do dë nï taka gara aba. Vo lö'bö 'bɔmo'e alironnï mo iyannï henye, “Vo komoyandi, asösu 'bëyï kö'du dë, ze hiya kara zi koli?” \p \v 39 Yësu ënyï rïyë, ame'do na kamo zi buluku, iya zi wini kagba ne henye, “Ɔrɔ, ti!” Buluku nnï wini kagba aba ɔrɔnnï, bi gbɔ liwo. \v 40 Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïye henye, “Kö'du a'di ëdïye atere gɔ mo? Anza'e dë koma aba?” \v 41 Zë tere kyedre aba, ako'jo ha oka maako, “Kora nenye ëyï? Buluku wini kagba aba, ɔwɔnnï mo?” \c 5 \s Yësu akɔ'jɔ kora dakyikyi aba \r (Mt. 8:28-34; Lk. 8:26-39) \p \v 1 Yësu vo lïtu 'bënï ëtï ënyï ï'bë ɔkɔnnï kyëtï kapa föfö 'ba Galilaya mï dakaŋo 'ba Gerasa. \v 2 Kandi mati Yësu asi yaga tëmï töŋbö, andɔsi dë nnï kora maako aba, asi tëmï wogo 'ba da wogo ani ne. Kora ne ëdï dakyikyi aba mï nï. \v 3 Mo ëdï alima mï kutë da wogo. Vïdï ako ɔ'bɔ dekpe zi sesi mo na kida nyɔri aba. \v 4 Da kyɔ ndï mo kala mo aba ëdï na kida, mora ta ga kadra ne biya mo akisi nyɔri ne, ehe akikye mï kɔhi ne ta ndï nï na nzoyi. Mo embe 'beri, vïdï maako ɔ'bɔ dë zi mo kïrï. \v 5 Kadra yɔndɔ aba mo ëdï lima alasi tëmï da wogo kpuru ta da lutu, kudu aba rë nï kumu yïtö aba. \p \v 6 Mo na kɔwɔ mati ongɔ Yësu, here aho alɔdrɔ domo nï aba akaŋo komo Yësu. \v 7 Here mo alörö na kyembe, iya henye, “Yësu wisi 'ba Wïrï omba a'di kazi ma? Lömu mï ru Wïrï, ma lenze yï, ï'dï riti dë zi ma.” \v 8 Mo iya kö'du ne ga kö'du Yësu ëdï akiya henye, “Dakyikyi asi 'de yaga ta ra kora ne.” \p \v 9 Here Yësu ako'jo hɔ mo iya henye, “Ru yï ëyï?” Kora ne aya'ba da me'do iya henye, “Ru ma ‘Gboko,’ ga kö'du dëdï ze kyɔ.” \v 10 Mo zɔ nduwë Yësu lenze kazi ore dakyikyi ne'e yaga ta dakaŋo nani. \p \v 11 Ani wa'do kayo ëdïnnï kara dakapa lutu wakonyo. \v 12 Here dakyikyi ne'e zɔ rë nnï la'ba zi Yësu, iyannï henye, “Utu ze zi wa'do ne'e, zi ze tï'bë tödu mï zë.” \v 13 Mo ila dakyikyi ne'e tï'bë, ödunnï gbɔ mï wa'do ne'e. Wa'do ne'e ëdïnnï biya kaa kpulukurïyö, ahonnï akaŋo mï föfö, ehe aluyïnnï. \p \v 14 Kora mati ëdïnnï ga wa'do ne'e kongɔ, ahonnï 'de, ayöyönnï kö'du ne mï gawo mï haliŋɔ kö'du mati o'dɔ rë nï ne, yada zi vïdï. Vïdï ënyï ï'bënnï biya kö'du mati o'dɔ rë nï ne kongɔ. \v 15 Mati ayinnï zi Yësu, zë ongɔnnï kora mati ëdï kani gboko 'ba dakyikyi ëtï mï nï ne, mo ëdï alima ani bɔngɔ aba rë nï, dɔ mo ku na laka, zë biya na tere. \v 16 Zë mati ongɔnnï komonnï aba, ayadannï zi vïdïye kö'du mati o'dɔ rë nï zi kora mati dakyikyi aba ne, ehe kö'du 'ba wa'do ne'e. \v 17 Here zë ako'jonnï ha Yësu zi tënyï atï'bë 'de tëmï dakaŋo ënnï. \p \v 18 Here mati Yësu omba ku zi tï'bë zi tëkyï mï töŋbö, kora mati ëdï kani dakyikyi aba mï nï ne, alenze mo iya henye, “Dï'bë ze yï aba.” \v 19 Yësu ila mo dë zi tï'bë ta gɔ mo, iya zi mo henye, “Ï'bë liŋɔ zi vo dakota 'bëyïye, ayada zi zë hala kö'du mati Yere o'dɔ zi yï, laka 'bɔmo zi yï ëdï hala.” \v 20 Here kora ne ënyï ï'bë biya kpuru tëmï Gawo 'Butë ne'e, kö'du mati Yësu o'dɔ zi nï ne yada mo aba. Vïdï mati owonnï kö'du ne biya na rakaga. \s Wu'jë 'ba Yayiro nnï mbara mati ise ra bɔngɔ 'ba Yësu \r (Mt. 9:18-26; Lk. 8:40-56) \p \v 21 Yësu ënyï ï'bë hulëhu kyëtï kapa 'ba föfö vere. Ani da kapa föfö, vïdï kayo atɔtɔ rë nnï kpo ta da kapa mo. \v 22 Here vere maako ru mo ëdï Yayiro, mo ra na vo dagba 'ba bi 'ba mötu ani, mati mo ɔkɔ, ongɔ Yësu, mo umë rë nï akaŋo ndï mo, \v 23 alenze mo kö'du komba aba, iya henye, “Wu'jë tisi 'bama na rakɔɔ. Akɔ ayi, ï'dï kala yï dɔ mo, here zi mo tëdï na laka, na dïdï.” \v 24 Yësu ënyï ï'bënnï mo aba. \p Here vïdï kayo mati ëdïnnï atï'bë Yësu ëtï ne, ëdïnnï mo diri ta da kapa biya. \v 25 Here mbara maako ëdï ani, na riti ga kö'du yama ëdï taho ta rɔ mo kazi tɔrɔ kɔɔ 'butë dɔmorïyö. \v 26 Dakatörö kayo ëdïnnï le ɔwɔ kï'dï zi mo. Mo ayaŋa kɔhi 'bënï biya, mora here ne zi ta'ba na laka anza dë, ëdï wënï zɔ rë nï kidra dagba ta ga kadra biya. \v 27 Mo owo kö'du Yësu, ënyï ayi kafo mo mï kutë vïdï kayo ne. \v 28 Mo iya na bi dënï henye, “Ëzë mise gbï le nje bɔngɔ rɔ mo ne, matëdï na laka.” \v 29 Mo ongɔ here ise bɔngɔ rɔ mo ne, kandi yama ɔrɔ, mo ayɔlɔ ku mï ida rë nï henye, na kɔ'jɔ rë nï ku tëmï riti kyedre 'bënï ne. \p \v 30 Yësu kandi ayɔlɔ henye, kyigɔ asi ku ta rë nï yaga. Mo opi rë nï kpo tëmï kutë vïdï kayo ne, ako'jo kö'du henye, “Ëyï ra ise ra bɔngɔ ama?” \v 31 Vo lö'bö 'bɔmo aya'bannï da me'do zi mo henye, “Ongɔ te vïdï kayo mati ëdïnnï yï kuru ne, kö'du a'di ako'jo 'bëyï kö'du gɔ mo henye ere, ‘Ëyï ra ise ra ma?’” \p \v 32 Yësu zɔ nduwë lima bi kongɔ kpo ta rë nï zi yɔlɔ ëyï ra o'dɔ kö'du ne. \v 33 Here mbara ne ayɔlɔ kö'du mati o'dɔ rë nï zi nï ne, mo ayi tese aba na tere, alɔdrɔ ndï mo, ayada kö'du tïnyö mati o'dɔ rë nï ne biya zi mo. \v 34 Yësu aya'ba da me'do zi mo henye, “Wu'jë ama, koma 'bëyï o'dɔ yï ku ŋbala. Ï'bë na rakyëyï, makɔ'jɔ yï tëmï riti ne.” \p \v 35 Mati Yësu ëdï kö'du ne kiya, Vïdï maako'e ayinnï ta liŋɔ 'ba Yayiro, ayadannï zi mo henye, “Wu'jë 'bëyï oli ku. Kö'du a'di kpe zi riti kï'dï ra vo komoyandi ne gɔ mo?” \v 36 Yësu oze mbili nï dë da kö'du mati iyannï ne, mo aya'ba zi Yayiro henye, “Ere dë, nje kölö koma.” \p \v 37 Here mo ila vïdï ma kölö maako dë zi tï'bë nï aba dagba, nje Petero, Yemisi, öndu nï Yowani aba. \v 38 Mati zë ɔkɔnnï liŋɔ 'ba Yayiro, Yësu ongɔ bi apere rë nï ku na yawa, owo kuyë rïyë kudu rala'ba aba. \v 39 Mo ënyï ï'bë ödu loko, iya henye zi zë “Kö'du a'di bi apere rë nï gɔ mo na yawa here? Kö'du a'di ëdïye kudu gɔ mo? Wu'jë tisi ne oli dë, ëdï öŋbö ako'do.” \p \v 40 Here zë ogonnï mo. Mora here mo ore zë biya yaga, oba 'bu 'ba wu'jë tisi ne, ma mo, vo lö'bö 'bënïye wota. Mo ënyï ï'bë ödu mï loko mati yöku wu'jë tisi ne o'ba 'dɔ mo. \p \v 41 Mo ïrï kala mo, iya zi mo henye, “Talita Kumu.” Kö'du ya'ba aba henye, “Wu'jë tisi, miya zi yï, ënyï rïyë.” \v 42 Here mo ënyï, alasi kpo. Kɔɔ 'bɔmo ëdï 'butë dɔmorïyö. Mati kö'du ne o'dɔ rë nï, zë biya na rakaga. \v 43 Yësu ï'dï kö'du kise anza dë zi zë yada zi vïdï kölö maako, ehe mo iya henye, “Ï'dïye wa zi mo zi konyo.” \c 6 \s Omba Yësu dë mï Nazereta \r (Mt. 13:53-58; Lk. 4:16-30) \p \v 1 Yësu ënyï ila bi nani, ehe ï'bë hulëhu mï gawo 'ba dakaŋo 'bënï. Vo lö'bö 'bɔmo'e ï'bënnï mo aba. \v 2 Mï ko'do 'ba ralawo aba, mo ayeto kö'du yandi mï bi 'ba mötu. Vïdï kayo ëdïnnï ani, mati zë owonnï kö'du mo, zë biya na rakaga. Zë ako'jonnï kö'du iyannï henye, “Here mo i'ja kö'du ne biya ta kila? Kö'du yɔlɔ 'ba a'di ra here mati ï'dï zi mo ne? Hala mo ëdï kö'du koro ne'e ko'dɔ mo? \v 3 Mo anza vo kaga kïsë, wisi 'ba Mariya, öndu 'ba Yemisi, Yosepa, Yudasi, Simona aba? Anza dë ëmï mo'e ra ëdïnnï alima kinye ne?” Here zë ombannï mo dë. \p \v 4 Yësu ënyï iya zi zë henye, “Nëbï ɔwɔ ta bi ne biya, nje vïdï mï gawo liŋɔ 'bɔmo, karo mo'e, vo dakota 'bɔmo ëtï ra ombannï mo dë.” \v 5 Mo omba dë zi kö'du koro ako'e ko'dɔ ani, mo ï'dï kala nï nje da vïdï 'ba rakɔɔ gbɔngo maako'e, ehe akɔ'jɔ zë gbɔ. \v 6 Mo rakaga kyedre aba ga kö'du vïdï anzannï dë kö'du koma aba. \s Yësu utu vo lïtu 'butë dɔmorïyö yaga \r (Mt. 10:5-15; Lk. 9:1-6) \p Yësu ënyï ï'bë kpo ta ra dakaŋo nani komo vïdï yandi aba. \v 7 Mo ako'jo vo lïtu 'butë dɔmorïyö ne'e bi kölö, utu zë yaga na rïyö rïyö. Mo ï'dï kalakonda ndra ta da dakyikyi ne'e. \p \v 8 Mo ise gɔ mo zi zë, “Oba'e waako dë 'e aba ta bi tï'bë 'be'e ne, mangɔlɔ'bɔ manza dë, aŋboro 'ba wa lenze manza dë, kɔhi manza kpa dë mï bɔngɔ re 'e, nje mɔvɔ. \v 9 Usu'e kamoka, ehe ïnjë'e kya 'ba bɔngɔ dë ëtï. \v 10 Ëzë ödu'e mï liŋɔ, alima'e mï liŋɔ nani le ila'e gawo nani. \v 11 Ëzë gawo mati ayiye mï mo vïdï ombannï dë 'e kïrï kala kyedre aba, mandere ombannï dë zi kö'du 'be'e kowo, ila'e bi nani, akyitɔ'e turufu ne 'de ta ndïye. Ne atëdï zi zë na wasënë.” \p \v 12 Here zë ënyï ï'bënnï yaga kö'du yëtï aba zi vïdï dë nnï kotɔ tëmï kö'du kyënyë 'bënnï ne'e. \v 13 Zë orennï dakyikyi yaga, apisinnï yënï ra vo kɔɔ'e, akɔ'jɔ zë gbɔ. \s Koli 'ba Yowani Bapatisi \r (Mt. 14:1-12; Lk. 9:7-9) \p \v 14 Yaanya aba Yere Heroda owo kö'du ne, ga kö'du wa komba 'ba Yësu inde bi biya. Vïdï maako'e iyannï henye, “Yowani Bapatisi ra ënyï ku na dïdï tëmï koli, kö'du nere ra mo ëdï kyigɔ nenye aba zi tëdï kö'du koro ne'e ko'dɔ mo.” \v 15 Vïdï maako'e iyannï henye, “Mo Eliya ra.” Agamo'e iyannï henye, “Mo nëbï ra, kaa tëmï ma kölö mati ëdïnnï kani kyere nani.” \p \v 16 Mati Heroda owo kö'du ne, iya henye, “Mo, Yowani Bapatisi, mati mikye dɔ mo 'de nere ra ënyï tëmï koli.” \v 17 Heroda ra na bi dënï ï'dï kö'du zi Yowani kïrï, kida mo, ku'du mo mï kamba. Heroda o'dɔ kö'du ne here ga kö'du mo oze Herodiya, mo le na mbara 'ba öndu mo Pilipo ne. \v 18 Yowani Bapatisi zɔ nduwë kö'du ne yada mo zi Heroda. “Anza dë na laka zi yï mbara 'ba öndu yï koze.” \v 19 Here Herodiya ïrï kö'du ra Yowani, omba zi mo kofo. Mora mo ɔ'bɔ dë, \v 20 ga kö'du Heroda ere Yowani, ga kö'du mo ayɔlɔ Yowani ne, mo vïdï laka ra, ehe agaga gɔ mo. Heroda ëdï le kö'du yëtï 'ba Yowani sösu, mora mo omba zɔ nduwë zi kowo mo. \p \v 21 Ndundu mo aba Herodiya i'ja gërï laka 'bënï. Ëdï mï ko'do ko'jo kadra 'ba Heroda, mo o'dɔ kyere, ise vïdï kyedre 'ba turu'e biya, vo wehe'e, vïdï kyedre 'ba Galilaya ëtï. \v 22 Mati wu'jë 'ba Herodiya ne ayi, ɔlɔ komo vïdïye, kö'du ne eme ra Heroda nnï yingɔ 'bɔmo ëtï. \p Here Yere Heroda iya zi wu'jë ne henye, “A'di ra omba zi tëdï zi yï? Makï'dï zi yï wa mati omba.” \v 23 Ha kï'dï lömu aba mo iya zi wu'jë ne henye, “Miya henye, makï'dï wa mati ako'jo kö'du mo ne zi yï, ëzë ëdï le kyedre kaa kutë damöku 'bama.” \p \v 24 Here wu'jë ne asi ï'bë zi ma nï yaga. Ako'jo hɔ mo, “A'di ra makako'jo kö'du mo?” Ma mo aya'ba da me'do iya henye, “Ako'jo kö'du ga da Yowani Bapatisi.” \v 25 Here wu'jë ne aho kandi hulëhu zi tï'bë kö'du ne kiya zi Yere Heroda, iya henye, “Momba zi yï kï'dï zi ma kinye yaanya aba ne da Yowani Bapatisi mï kakpa ne.” \p \v 26 Mati Yere Heroda owo kö'du ne here, o'dɔ mo na rasösu. Mo ɔ'bɔ dekpe zi komba dë zi wu'jë ne, ga kö'du mo o'dɔ ku na lömu ta da komo yingɔ 'bënï ne'e biya. \v 27 Here mo utu vo kanya 'bënï kö'du kï'dï aba zi tï'bë da Yowani kika mo. Vo kanya ënyï ï'bë mï kamba, ikye da Yowani 'de. \v 28 Mo ika mï kakpa, ï'dï zi wu'jë ne, ehe mo ï'dï gbɔ zi ma nï. \v 29 Mati vo lö'bö 'ba Yowaniye owonnï kö'du ne, zë ayinnï, obannï yöku mo, ï'bë usunnï. \s Yësu ï'dï wakonyo zi vïdï kpulukumuyï \r (Mt. 14:13-21; Lk. 9:10-17; Yn. 6:1-14) \p \v 30 Mati vo lïtu i'ja rë nnï Yësu ëtï, a'bannï wa mati zë o'dɔnnï, yandinnï ne yada mo zi Yësu. \v 31 Here vïdï kayo ëdï tayinnï ehe ëdï tï'bënnï, here Yësu vo lïtu 'bënï ëtï, i'jannï kadra 'ba zi wakonyo dë. Here mo iya zi zë henye, “Ënyï dï'bë'e 'de bi maako na bi de ze kutu ze aba, zi ye re 'e lawo tisi.” \p \v 32 Here zë ënyïnnï, ayetonnï tëkyï mï töŋbö tï'bë yaga na bi dë nnï bi mbiya maako. \v 33 Mati vïdï kayo ne'e ongɔnnï zë ëdïnnï atï'bë, kandi ayɔlɔnnï zë, here ënyï ï'bënnï biya tëmï gawo ne'e, ahonnï dagba ta dakaŋo, ɔkɔnnï dagba bi nani ta komo Yësu vo lïtu 'bënï ëtï. \v 34 Mati Yësu asi yaga tëmï töŋbö, mo ongɔ vïdï kayo ne'e, di'di mo oso ndɔ na kö'du sösu ga kö'du zë, ga kö'du zë kaa tïmëlë ma kazi vo yako. Here mo ayeto zë yandi kö'du kyɔ aba. \p \v 35 Mati kadra omba ku zi loso, vo lö'bö 'bɔmo'e ayinnï zi mo iyannï henye, “Ongɔ te, kadra anza kpe bi nenye na möku. \v 36 Utu vïdï nenye'e zi zë tï'bënnï mï liŋɔ mati ëdïnnï kpoko kinye zi zë wakonyo kogo zi konyo.” \p \v 37 Yësu aya'ba da me'do zi zë iya henye, “'E na bi de 'e, ï'dïye wakonyo zi zë zi konyo.” Zë ako'jonnï ha Yësu, “Kɔhi ne vïdï ako'dɔ lɔɔ yehwe modɔmowota zi ki'ja. Omba zi ze tï'bë yaŋa kɔhi lamirïyö ne da mangɔlɔ'bɔ zi tɔ'bɔ zë?” \v 38 Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Ëdïye mangɔlɔ'bɔ aba ndö? Ï'bë'e te kongɔ.” Mati i'jannï, iyannï kö'du mo zi mo henye, “Mangɔlɔ'bɔ ëdï muyï, kyenze rïyö.” \v 39 Yësu iya zi vo lïtu 'bënïye zi kiya zi vïdï ne'e biya zi rë nnï kinye na gbɔngo gbɔngo, ma limannï akaŋo da loma kyekpe ne. \v 40 Here vïdï ne'e biya alimannï na ratɔtɔ gbɔngo gbɔngo lamikölö maako'e 'butëmuyï. \p \v 41 Yësu oba mangɔlɔ'bɔ muyï ehe kyenze rïyö ne, ongɔ bi komorïyë, o'dɔ öwö'dï zi Wïrï. Mo owe mï mangɔlɔ'bɔ ne, ï'dï zi vo lö'bö 'bënïye zi yanya mo zi vïdïye. Mo inye mï kyenze rïyö ne kpa ta gë zë biya. \v 42 Vïdï biya onyonnï, ehe ɔvɔnnï gbɔ. \v 43 Vo lö'bö'e atɔtɔnnï kɔsɔ mangɔlɔ'bɔ kyenze aba mati ɔsɔ ne mï baga 'butë dɔmorïyö. \v 44 Watiti 'ba vïdï mati onyonnï wa ne kpulukumuyï. \s Yësu alasi ta da wini \r (Mt. 14:22-33; Yn. 6:15-21) \p \v 45 Kandi Yësu ï'dï vo lö'bö'e tëkyïnnï mï töŋbö tï'bënnï dagba komo nï mï Beteseyida ta kafo föfö, mora here mo iya kö'du zi vïdï kayo ne'e mï'bënnï liŋɔ. \v 46 Ta ga kö'du kiya 'bɔmo zi vïdï kayo ne'e, ï'bë'e gbɔ, mo ënyï ï'bë da lutu amötu. \v 47 Mati hutaga ɔkɔ, töŋbö ëdï ku 'de mï kutë 'ba föfö, mora Yësu nje kutu nï aba da götï. \v 48 Mo ongɔ vo lö'bö 'bënïye ëdïnnï ku rë nnï kï'dï zi ko'dɔ mo ngari aba, ga kö'du ëdïnnï akopi ta ga bi tayi 'ba buluku. Kutë yɔndɔ aba mo ï'bë zi zë, lasi aba ta da wini. Mo omba zi laga ta da kapa zë, \v 49 mora mati ongɔnnï mo ëdï alasi ta da wini ne, asösu 'bënnï iyannï wakoro ra, ehe a'bannï hë nnï gbögbö lörö aba. \v 50 Mati ongɔnnï mo ne, zë biya na tere. Mora Yësu ame'do zi zë kandi, iya henye, “Uku mï ye, ne ma ra. Ere'e dë.” \v 51 Here mo ënyï ëkyï rë zë mï töŋbö ehe, buluku ɔrɔ. Vo lö'bö'e biya na rakaga, \v 52 ga kö'du koro 'ba mangɔlɔ'bɔ mati mo o'dɔ zi vïdï kpulukumuyï konyo mo ne, ödu dë gba dë zë. \s Yësu akɔ'jɔ vo kɔɔ'e mï Genesereta \r (Mt. 14:34-36) \p \v 53 Zë ënyï umunnï kyëtï föfö da götï 'ba Genesereta, ehe idannï töŋbö ani. \v 54 Mati ilannï töŋbö ne, vïdï ayɔlɔnnï Yësu. \v 55 Here zë ënyï ahonnï ta bi ne biya. Ëzë owonnï bi mati mo ëdï 'dɔmo, ïnjënnï vïdï 'ba rakɔɔ'e da laŋba kika mo zi mo. \v 56 Bi mati biya Yësu ï'bë ta 'dɔmo ne, mï gawo, mï daliŋɔ maako'e, vïdï ako'bannï zë mati na rakɔɔ ne, ga bi 'ba wakogo. Akalenzennï mo gbï nje zi zë ha bɔngɔ 'bɔmo kise, zë mati biya isennï ne, akɔ'jɔ zë na laka. \c 7 \s Yandi kö'du 'ba ti'da ŋbala aba \r (Mt. 15:1-9) \p \v 1 Here Farasi maako'e nnï vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï mati ayinnï ta Yerusalema ne, atɔtɔ rë nnï kpo da kapa Yësu. \v 2 Zë ongɔnnï kya 'ba vo lö'bö 'bɔmo maako'e ëdïnnï wakonyo kala aba na ti'da kazi kaka. \v 3 Farasiye Yiserele'e ëtï onyonnï wa dë here, nje ëzë akaka kala nnï ku tëmï gërï 'ba 'bu nnïye. \v 4 Zë onyonnï wa maako mati ayi ta bi 'ba wakogo, nje ëzë akakannï rɔ mo ku dagba. Ehe ïrïnnï ga ndï gërï kyɔ 'ba 'bu nnïye, kaa sikɔ kaka, kyere kaka, tele kaka aba. \p \v 5 Here Farasiye vo kö'du kï'dï 'ba komoyandiye ëtï ako'jonnï ha Yësu, “Kö'du a'di vo lö'bö 'bëyïye ïrïnnï ga ndï kö'du yandi mati ï'dï zi ze akaŋo kazi 'bu ze dë, mora ëdïnnï wakonyo kala aba na ti'da.” \v 6 Yësu aya'ba da me'do zi zë, iya henye, “'E vïdï 'ba komokandi nenye, Yisaya ra ayɔlɔ kö'du kiya ga kö'du 'be'e, ayöru, iya henye, \q ‘Vïdï nenye'e oronnï ma, Yere Wïrï, nje hë nnï aba, \q mora di'di zë na kɔwɔ ta ra ma. \q \v 7 Mötu 'bëzë na yawa zi ma, \q kö'du yandi 'bëzë ayi nje kazi vïdïye.’ \m \v 8 Ï'dïye kö'du kï'dï 'ba Wïrï da kapa, ehe ɔwɔ'e kö'du yandi 'ba vïdï.” \p \v 9 Yësu zɔ nduwë, “Ëdïye gërï 'ba kö'du kï'dï 'ba Wïrï komba dë aba, ga kö'du zi ye kïrï kö'du yandi 'be'e ra. \v 10 Mosa iya henye, ‘Oro 'bu yï ma yï aba, ëzë vïdï maako awili 'bu nï mandere ma nï, akï'dï mo zi kofo.’ \v 11 Mora ayandiye henye, Vïdï mati ëdï wa aba, zi kï'dï zi 'bu nï kɔnyi mandere ma nï, mora mo atɔ'bɔ kiya, ‘Nenye Korobani,’ kö'du ya'ba aba henye, ‘'ba Wïrï ra.’ \v 12 Ila'e mo dekpe zi kɔnyi 'bu nï mandere ma nï. \v 13 Mï ga gërï ne, kö'du yandi 'be'e zi vïdï maako'e ne, ayaŋa me'do 'ba Wïrï yaga. Wa maako'e ëdïnnï kpa kyɔ kaa ma nenye, mati ëdï ako'dɔ'e ne.” \s Wa mati ëdïnnï vïdï ko'dɔ na ti'da \r (Mt. 15:10-20) \p \v 14 Here Yësu ako'jo vïdï kayo ne'e kpa löhu tayinnï zi nï, ehe iya zi zë henye, “'E biya, owo'e kö'du 'bama ne, ayɔlɔ'e. \v 15-16 Waako anza dë zi tï'bë mï vïdï ta yaga ako'dɔ mo na ti'da. Wa mati asi yaga tëmï vïdï ra, ako'dɔ mo na ti'da.” \p \v 17 Mati mo ila vïdï kayo ne'e, ï'bë ödu loko ne, vo lö'bö 'bɔmo'e ako'jonnï hɔ mo zi mï me'do ne yada. \v 18 Yësu iya zi zë, henye, “Anza'e dë na ngaṛa ta da oka'e. Ayɔlɔ'e dë? Waako anza dë mati atï'bë mï vïdï ta yaga ako'dɔ mo na ti'da, \v 19 ga kö'du anza dë tï'bë mï di'di mo, mora mï mo, ehe atï'bë zɔ dagba yaga tëmï ida ra.” Mï me'do ne, Yësu adɔrɔ gɔ mo zi zë wakonyo biya ŋbala zi konyo. \p \v 20 Mo zɔ nduwë kiya mo henye, “Ëdï wa mati asi yaga tëmï vïdï ra, ako'dɔ mo na ti'da. \v 21 Tëmï di'di 'ba vïdï atayi kö'du sösu kyënyë, rönyï, wa logo, wa kofo, ndoro, \v 22 mï kumbë, wa kyënyë, wa ko'ba, rakïsï, gu kï'dï, ru vïdï yaŋa, da kumbë, rakonza. \v 23 Wa biya na kyënyë nenye'e ayinnï ta dïdï vïdï, ehe o'dɔ mo na ti'da.” \s Mbara 'ba dakaŋo 'ba Siriya-Ponisiya \r (Mt. 15:21-28) \p \v 24 Here Yësu ënyï ï'bë bi, mati kara ra gawo kyedre 'ba Tiyere. Mo ënyï ï'bë ödu loko ehe omba dë zi vïdï kölö maako zi yɔlɔ zi kiya nëdï ani. Mora mo ɔ'bɔ dë zi lima na rakoho. \v 25 Mbara mati wu'jë 'bɔmo ëdï dakyikyi aba ne, owo kö'du Yësu, ayi zi mo kandi, alëpï akaŋo ndï mo. \v 26 Mbara ne ame'do ha Gïrïgï, o'jo mo mï Siriya-Ponisiya. Mo alenze Yësu zi dakyikyi kore mo yaga ta ra wu'jë ënï. \p \v 27 Mora Yësu aya'ba da me'do iya henye, “Dï'dïye wakonyo dero dagba zi gisisiye. Anza na laka zi wakonyo 'ba gisisiye koba ku'du mo zi wïhïye.” \v 28 Mo aya'ba da me'do zi mo iya henye, “Kyedre, wïhï mati alimannï hu tarabiza ne, ëdïnnï kpa kɔsɔ wakonyo 'ba gisisiye mati ɔsɔ ne konyo.” \v 29 Here Yësu iya zi mo henye, “Ga kö'du ya'ba nani, ï'bë hulëhu liŋɔ, akongɔ dakyikyi ne ï'bë ku yaga ta ra wu'jë 'bëyï ne.” \v 30 Mati mo ï'bë liŋɔ, i'ja wu'jë ënï ëdï ako'do da sora, dakyikyi ï'bë ku yaga ta rɔ mo. \s Yësu akɔ'jɔ vo mbili kïsï \p \v 31 Yësu ënyï tëmï dakaŋo 'ba Tiyere ani, ï'bë nduwë kpuru tëmï Sidoni, kpa zi föfö 'ba Galilaya. Mo ï'bë ödu mï dakaŋo mati ëdï ako'jo Gawo 'Butë ne. \v 32 Kya vïdï maako'e ikannï kora vo mbili kïsï, mati ɔ'bɔ dë zi me'do, zë alenzennï Yësu zi kala nï kï'dï dɔ mo. \p \v 33 Yësu oba mo kölö na kɔwɔ ta ra vïdï kayo ne'e, ï'dï da wisi kala nï mï mbili kora ne, o'bi oro, ise ndende kora ne gbɔ. \v 34 Yësu ongɔ bi komorïyë alawo na kyembe, iya zi kora ne henye, “Epata!” Kö'du ya'ba aba henye, “Ayëhu rïyë.” \v 35 Kandi kora ne ɔ'bɔ zi kö'du kowo. Mo ame'do kpa kazi riti. \p \v 36 Yësu ï'dï kö'du zi vïdï ne'e anza dë zi kö'du ne kiya zi vïdï ma kölö maako, mora zë nduwë kiya mo. \v 37 Vïdï biya mati owonnï kö'du ne, ëdïnnï na rakaga. Zë iyannï henye, “Hala mo o'dɔ wa biya na laka. Mo ï'dï vo mbili kïsï zi kö'du kowo, vïdï mati ɔ'bɔ dë zi me'do kpa ame'do.” \c 8 \s Yësu ï'dï wakonyo zi vïdï kpulukusowɔ \r (Mt. 15:32-39) \p \v 1 Kadra ma agamo aba, vïdï kayo maako'e ënyï atɔtɔ rë nnï, ayinnï ga bi kölö. Mati vïdï anzannï wa mati ɔsɔ aba zi konyo, Yësu ako'jo vo lö'bö 'bënïye zi nï, iya zi zë henye, \v 2 “Manza dë rakyenyi aba ga kö'du vïdï ne'e, ga kö'du zë ëdïnnï ma aba ko'do wota aba, mora yaanya aba wa anza dë zi konyo. \v 3 Ëzë mutu zë liŋɔ kazi wakonyo kï'dï zi zë, akatëdïnnï kazi kyigɔ ta bi tï'bë, ga kö'du kya maako'e ayinnï ta bi kɔwɔ.” \p \v 4 Vo lö'bö 'bɔmo'e ako'jonnï hɔ mo iyannï henye, “Ta kila mï da lïpï nenye, zi vïdï maako zi tɔ'bɔ wakonyo ki'ja kyɔ zi kï'dï zi vïdï nenye'e?” \v 5 Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Ëdïye mangɔlɔ'bɔ aba ndö?” Zë aya'bannï da me'do iyannï henye, “Mangɔlɔ'bɔ ëdï madɔmorïyö.” \p \v 6 Mo ï'dï kö'du zi vïdï ne'e zi limannï dakaŋo. Mo oba mangɔlɔ'bɔ madɔmorïyö ne'e, o'dɔ öwö'dï zi Wïrï, owe mï zë, ï'dï zi vo lö'bö 'bënïye zi yanya zi vïdï kayo ne'e. Vo lö'bö 'bɔmo'e o'dɔnnï gbɔ here. \v 7 Zë ëdïnnï kpa kyenze sisiye aba. Yësu o'dɔ öwö'dï ga kö'du ma nenye'e, ayada zi vo lö'bö'e zi kyenze ne'e yanya mo kpa. \v 8 Vïdï biya mati onyonnï, ɔvɔnnï. Here vo lö'bö obannï kɔsɔ mo mati ɔsɔ ne, baga madɔmorïyö ndɔndɔ. \v 9 Vïdï ne ëdïnnï ani kaa kpulukusowɔ here. Here Yësu utu vïdï ne'e liŋɔ, \v 10 ehe kandi ëkyïnnï mï töŋbö vo lö'bö 'bënï ëtï, ï'bënnï gbɔ mï dakaŋo 'ba Dalamonota. \s Farasi ako'jonnï ha Yësu ga kö'du koro \r (Mt. 16:1-4) \p \v 11 Here kya 'ba Farasiye ayinnï zi Yësu, ayetonnï hë nnï wasa mo aba. Zë ombannï zi Yësu yɔnzɔ, here ako'jonnï hɔ mo zi kö'du koro ko'dɔ zi yada mo ayi kazi Wïrï. \v 12 Yësu otɔ lawo na konda, iya henye, “Kö'du a'di vïdï mï ko'do ma ndenye ne, ako'jonnï kö'du ga kö'du koro? E'e, mayada zi ye tïnyö, anza zi kö'du mahere ne, zi kï'dï zi vïdï nenye'e.” \v 13 Mo ila zë, ehe ëkyï mï töŋbö, umu gbɔ kyëtï 'ba föfö. \s Langa 'ba Farasiye ehe 'ba Heroda \r (Mt. 16:5-12) \p \v 14 Here vo lö'bö'e kö'du ölu tëmï zë zi koba mangɔlɔ'bɔ kyɔ, ëdï nje mangɔlɔ'bɔ kölö zë ëtï mï töŋbö. \v 15 Yësu iya zi zë henye, “Ongɔ'e re 'e laka kazi langa 'ba Farasi ne'e ehe langa 'ba Heroda.” \v 16 Zë ayetonnï ame'do na ga rë nnï, “Mo iya kö'du ne ga kö'du danza dë mangɔlɔ'bɔ ako aba.” \p \v 17 Yësu ayɔlɔ kö'du a'di ëdïnnï ame'do gɔ mo, ako'jo hë zë, “Kö'du a'di ëdïye ame'do ga kö'du mangɔlɔ'bɔ anza dë? Ayɔlɔ'e dë gba? Di'diye na kyëndï? \v 18 Ëdïye komo'e aba ɔ'bɔ'e dë zi bi kongɔ? Ëdïye mbili aba ɔ'bɔ'e dë zi kö'du kowo? Ɔ'bɔ'e kö'du sösu dë? \v 19 Mati mowe mangɔlɔ'bɔ muyï kö'du zi vïdï kpulukumuyï ne'e, baga ëdï ndö na koso mati akö'du'e?” Zë aya'bannï da me'do, iyannï henye, “'Butë dɔmorïyö.” \v 20 Mora Yësu iya henye, “Mati mowe mangɔlɔ'bɔ madɔmorïyö zi vïdï kpulukusowɔ ne'e, baga ëdï ndö na koso mati akö'du'e?” Zë aya'bannï da me'do, iyannï henye, “Modɔmorïyö.” \v 21 Mo ako'jo hë zë iya henye, “Mora gba kö'du ne ayi dë de 'e?” \s Yësu akɔ'jɔ kora vo komoköndu mï Beteseyida \p \v 22 Mati zë ɔkɔnnï mï Beteseyida, vïdï maako'e ikannï kora vo komoköndu maako zi Yësu, alenzennï mo zi rɔ mo kise. \v 23 Yësu ïrï kala kora vo komoköndu ne, akɔkɔ mo, yaga tëmï liŋɔ. Tapëtï mati o'bi oro komo mo ne, Yësu ï'dï kala nï dɔ mo, ako'jo hɔ mo, “Atɔ'bɔ waako kongɔ?” \v 24 Here kora ne ongɔ bi rïyë, iya henye, “Ɔɔ, mɔ'bɔ vïdï kongɔ, mora zë alayannï kaa kaga ra ëdïnnï alasi.” \v 25 Yësu ï'dï kala nï kpa löhu da komo kora ne. Here kora ne obe komo nï kyedre. Komo mo akɔ'jɔ rë nï, mo ɔ'bɔ gbɔ zi wasisi kongɔ biya na laka. \v 26 Yësu iya zi mo, “Ï'bë liŋɔ, ï'bë dë mï gawo.” \s Petero iya Yësu Korisitɔ ra \r (Mt. 16:13-20; Lk. 9:18-21) \p \v 27 Yësu ënyï vo lö'bö 'bënï ëtï, ï'bënnï mï gawo 'ba Kasariya Filipo. Mati ëdï atï'bënnï ta da gërï ne, Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Ayada'e zi ma, vïdï ëdïnnï akiya ma ëyï?” \v 28 Here zë aya'bannï da me'do iyannï henye, “Maako'e iyannï yï Yowani Bapatisi ra, maako'e iyannï yï Eliya ra, agamo'e iyannï yï kölö tëmï kutë 'ba Nëbï ne'e.” \v 29 Mo ako'jo hë zë, “Mora 'e 'be'e? Iya 'be'e ma ëyï?” Petero ënyï aya'ba dɔ mo iya henye, “Yï Korisitɔ ra.” \v 30 Here Yësu ï'dï kö'du zi zë, iya henye, “Ayada'e kö'du ma dë zi vïdï kölö maako.” \s Yësu ame'do ga kö'du koli 'bënï \r (Mt. 16:21-28; Lk. 9:22-27) \p \v 31 Here Yësu ayeto vo lö'bö 'bënïye yandi, Wisi a vïdï atëdï riti kyedre aba, ehe vïdï kyedre, kyedre 'ba vo karasa'e, vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïye akombannï mo dë. Akï'dïnnï mo zi kofo, mora ko'do da wota aba, mo atënyï na dïdï. \v 32 Yësu ayada kö'du mati ako'dɔ rë nï ne biya zi zë. Here Petero oba mo tisi da kapa, ehe mo iya zi mo kö'du 'bɔmo ne eme dë. \p \v 33 Mora here Yësu opi rë nï kpo, ongɔ bi da vo lö'bö 'bënïye ehe mo iya zi Petero henye, “Ënyï 'de ta ra ma karani Satani. Kö'du sösu 'bëyï ne ayi dë kazi Wïrï, 'ba vïdï ra.” \v 34 Mora Yësu ako'jo vïdï kayo ne'e vo lö'bö 'bënïye ëtï zi nï, ayada zi zë henye, “Ëzë vïdï maako omba zi tayi ma aba, kö'du mo mölu ta dɔ mo, mïnjë taka 'bënï, ma lö'bö ga ma. \v 35 Vïdï mati omba zi dïdï nï yɔmɔ, akayölu. Mora vïdï mati ayölu dïdï nï ku ga kö'du ma, ehe ga kö'du laka 'ba Wïrï, akayɔmɔ. \v 36 Ëzë vïdï maako i'ja wasisi biya mï damöku ne, mora mo ayölu lawo nï, anza dë na laka zi mo. \v 37 Waako atanza dë zi mo zi tɔ'bɔ zi kutrë lawo nï aba. \v 38 Ëzë vïdï maako ëdï na komokaya ta ra ma, ehe kö'du yandi 'bama mï damöku kyënyë ne, Wisi a Vïdï atëdï na komokaya ta rɔ mo, ëzë mo ayi mï bikanyi 'ba 'Bu nï malayika laka ëtï.” \c 9 \s Yësu opi rë nï \r (Mt. 17:1-13; Lk. 9:28-36) \p \v 1 Yësu iya zi zë henye, “Mayada zi ye tïnyö damöku 'ba Wïrï atayi, aki'ja'e maako'e gba oli ye dë.” \p \v 2 Tapëtï ko'do modaka aba, Yësu oba Petero, Yemisi, ehe Yowani, ï'bënnï da döku konda rïyë. Ani zë na bi dë nnï. Mati ëdïnnï nduwë bi kongɔ, rakopi ayi zi Yësu, \v 3 ehe bɔngɔ 'bɔmo ëdï atanyi na kanyi, na kanyi ndra ta da vïdï ako mï dakaŋo nenye atɔ'bɔ kaka mo here. \v 4 Here vo lö'bö wota ne'e ongɔnnï Eliya ehe Mosa ëdïnnï ame'do Yësu ëtï. \p \v 5 Petero ame'do zi Yësu, “Vo komoyandi, hala ëdï na laka zi ze tëdï kinye. Da kuvö ze loko wota, kölö zi yï, kölö zi Mosa ehe kölö zi Eliya.” \v 6 Mo oka nnï ëtï na tere, mo ayɔlɔ dë na kiya a'di. \v 7 Here fɔli alaya ayöfu zë galïlï nï aba, gu ayi tëmï fɔli, “Nenye wisi ama ra.” \v 8 Zë ongɔnnï bi kandi gbö, mora 'de ongɔnnï vïdï ma kölö ako dë, nje Yësu zë ëtï. \p \v 9 Mati zë asinnï ku akaŋo ta da döku, Yësu ise gɔ mo zi zë, “Wa mati ongɔ'e ne, ayada'e dë zi vïdï ma kölö maako, le ëzë Wisi a Vïdï ënyï ku tëmï koli.” \v 10 Zë ɔwɔnnï kö'du kise 'bɔmo ne, mora tëmï kutë zë ayetonnï ame'do na ga rë nï ga kö'du ne, “A'di ra 'bënï tënyï tëmï koli?” \v 11 Zë ako'jonnï ha Yësu iyannï henye, “Kö'du a'di vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye iyannï Eliya ra atayi dagba?” \v 12 Kö'du ya'ba 'bɔmo ëdï henye, “Eliya ra tïnyö ëdï atayi dagba zi wasisi kɔ'jɔ nzɔ. Mora kö'du a'di Buku 'ba Wïrï iya nenye, Wisi 'ba Vïdï aki'ja riti ndra, ehe akomba mo dë? \v 13 Mayada zi ye hala Eliya ayi ku nzɔ, ehe vïdï o'dɔnnï mo kaa zë ombannï, kaa mati Buku iya kö'du ga kö'du mo.” \s Yësu akɔ'jɔ wisi kora dakyikyi aba \r (Mt. 17:4-21; Lk. 9:37-43a) \p \v 14 Mati zë adrɔko rë nnï kɔsɔ vo lö'bö ëtï, ongɔnnï vïdï kayo kpo ta rë nï ehe vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye, ëdïnnï me'do zë ëtï. \v 15 Mati vïdï ne'e ongɔnnï Yësu, zë rakaga kyedre aba, ahonnï zi mo ehe amëtënnï mo. \p \v 16 Yësu ako'jo ha vo lïtu 'bënïye iya henye, “A'di ra ëdï me'do'e zë ëtï ga kö'du mo?” \v 17 Kora maako mï kutë vïdï kayo ne'e aya'ba da me'do henye, “Vo komoyandi, mika wisi ama zi yï, ga kö'du mo ëdï dakyikyi aba mï nï, ɔ'bɔ dë zi me'do. \v 18 Ëzë dakyikyi ne ënyï ku mo ko'dɔ, umë mo akaŋo, amo aba hë nï, hë nï konyo aba, atëdï seserese. Mako'jo ha vo lö'bö 'bëyïye zi dakyikyi ne kore mo yaga, mora zë ɔ'bɔnnï dë.” \p \v 19 Yësu iya zi zë henye, “'E vïdï oma'e dë. Hala ma kalima 'diri ëtï? Hala matëdï 'diri nduwë na mïkuku? Ika wisi ne zi ma.” \v 20 Ikannï mo zi Yësu. Kandi mati dakyikyi ne ongɔ Yësu, umë wisi ne tese aba, here mo alö'bö akaŋo, alulu gbö amo aba hë nï. \v 21 Yësu ako'jo ha 'bu mo iya henye, “Mo ëdï here ne, ndala aba?” Mo aya'ba iya henye, “Kyere mo gba na wisi tisi. \v 22 Da kyɔ dakyikyi ne ëdï yɔnzɔ zi mo kofo, mo kumë aba mï wa'do ehe mï wini. Asösu kö'du ga kö'du ze, akɔnyi ze, ëzë akatɔ'bɔ.” \v 23 Yësu alëzë iya henye, “Iya ‘Ëzë mɔ'bɔ'e,’ Wa biya akyigɔ dë zi vïdï mati ëdï koma aba.” \v 24 Here kandi 'bu mo ënyï udu rïyë, “Mëdï koma aba, mora anza dë kyɔ. Akɔnyi ma zi tëdï mo aba kyɔ.” \p \v 25 Here Yësu ayɔlɔ vïdï kayo ne'e ëdïnnï ku tayi kara rë nï, here mo ï'dï kö'du zi dakyikyi ne. Mo iya henye, “Dakyikyi mati mbili kïsï ehe ha ngulu aba, mï'dï kö'du zi yï tasi yaga ta ra wisi ne, ehe ödu dekpe mï mo löhu.” \v 26 Here dakyikyi ne udu, umë wisi ne tese aba na kyigɔ, asi gbɔ yaga. Wisi ne ongɔ bi kaa yöku vïdï, vïdï biya na kölö kölö iyannï henye, “Mo oli ku.” \v 27 Yësu oba wisi ne kala nï aba, akɔnyi mo zi tënyï, mo ɔrɔ gbɔ rïyë. \p \v 28 Tapëtï Yësu mati ödu loko, vo lö'bö 'bɔmo'e ako'jonnï hɔ mo mati zë na ga rë nnï, “Kö'du a'di dɔ'bɔ dë dakyikyi kore gɔ mo yaga?” \v 29 Yësu aya'ba da me'do iya henye, “Nje mötu ra atɔ'bɔ kyïnë nenye kore mo yaga, waako ɔ'bɔ dë.” \s Yësu ame'do kö'du koli 'bënï löhu \r (Mt. 17:22-23; Lk. 9:43b-45) \p \v 30 Here Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï ilannï bi nani ï'bënnï nduwë kpuru tëmï Galilaya. Yësu omba dë zi vïdï kölö maako zi yɔlɔ nëdï kila, \v 31 ga kö'du mo ëdï vo lö'bö 'bënï ye yandi mo. Mo iya henye, “Wisi a Vïdï akï'dï zi vïdï maako'e, zë akofonnï mo. Ko'do da wota aba yaa, mo akaliro na dïdï.” \v 32 Mora zë ayɔlɔnnï mï kö'du yandi ne dë, zë na tere ta bi hɔ mo ko'jo. \s Ëyï ra 'bënï na kyedre? \r (Mt. 18:1-5; Lk. 9:46-48) \p \v 33 Here zë ayinnï Kaparanamo. Tapëtï tï'bë 'bëzë loko, Yësu ako'jo ha vo lïtu 'bënïye, “Ëdïye ame'do da ga gërï ne ga kö'du a'di?” \v 34 Mora zë aya'bannï da me'do dë zi mo, ga kö'du da ga gërï ne zë ëdïnnï ame'do na ga rë nnï, ëyï ra 'bënï kyedre. \p \v 35 Yësu alima akaŋo, ako'jo vo lïtu 'butë dɔmorïyö ne'e, iya zi zë henye, “Mo mati omba zi tëdï dagba, maya'ba rë nï hulëhu ta da vïdï biya, mo mëdï na vo lïtu zi vïdï biya.” \v 36 Here mo ïrï wisi kora ï'dï mo atɔrɔ da komo zë. Mo ï'dï kala nï kpo ta rɔ mo, iya zi zë henye, \v 37 “Vïdï mati ïrï wisi ma kölö tëmï gisisi nenye'e kalakyedre aba mï ru ma, mo ïrï ma kalakyedre aba. Vïdï mati ïrï ma kalakyedre aba, ïrï dë nje ma kalakyedre aba, mora mo mati utu ma ne kpa.” \s Vïdï mati kö'du ko'dɔ 'bɔmo anza dë \s Na kyënyë zi ze, mo 'beze \r (Lk. 9:49-50) \p \v 38 Here Yowani iya zi mo henye, “Vo komoyandi, dongɔ kora maako ëdï dakyikyi kore mo ru yï aba, dayada ze zi mo zi kila, ga kö'du mo anza dë mï gboko 'beze.” \v 39 Yësu ayada zi zë henye, “Ayɔnzɔ'e mo dɔrɔ dë, ga kö'du vïdï kölö maako mati ëdï kö'du koro ko'dɔ mï ru ma, akatɔ'bɔ dë kandi tapëtï mo kö'du kyënyë kiya ru ma aba. \v 40 Ga kö'du vïdï mati kö'du ko'dɔ 'bɔmo anza dë na kyënyë zi ze, mo 'beze. \v 41 Miya zi ye tïnyö henye, vïdï maako mati ï'dï wini zi ye kuwë ga kö'du'e 'bama, aki'ja biriti rë nï.” \s Kö'du kyënyë yɔnzɔ \r (Mt. 18:6-9; Lk. 17:1-12) \p \v 42 “Ëzë vïdï ma o'dɔ kö'du zi wisi tisi ma kölö nenye'e zi kö'du kyënyë ko'dɔ mati oma mï ma, atëdï na laka zi vïdï nani zi tëdï yïtö kyedre kida aba kpo ta gu nï ehe ku'du mo mï ranga. \v 43-44 Here ëzë kala yï o'dɔ yï zi kö'du kyënyë ko'dɔ, ikye yaga. Ëdï na laka zi yï lima kazi kala, ta da kala sesi mo 'dö rïyö tï'bë mo aba mï gehena mati inde rë nï dë. \v 45-46 Ëzë ndï yï o'dɔ yï zi kö'du kyënyë ko'dɔ, ikye yaga. Ëdï na laka zi yï lima kazi ndï, ta da ndï sesi mo 'dö rïyö tï'bë mo aba mï gehena mati inde rë nï dë. \v 47 Ëzë komo yï o'dɔ yï zi kö'du kyënyë ko'dɔ, oba yaga. Ëdï na laka zi yï tödu Damöku 'ba Wïrï komo kölö aba, ta da komo sesi mo 'dö rïyö tï'bë mo aba mï gehena, \v 48 mati ‘kuru oli dë, ehe wa'do inde rë nï dë.’” \p \v 49 “Vïdï na kölö kölö akakɔ'jɔ wa'do aba kaa wakumu ëdï akɔ'jɔ yɔ'dɔ aba. \v 50 Yɔ'dɔ ëdï laka, mora ëzë ayaŋa yɔkɔ nï ku, hala atɔ'bɔ ko'dɔ zi yɔkɔ löhu? Ëdïye yɔ'dɔ 'ba aboka aba mï kutë'e, ehe alima'e mï rakyëyï oka ma kölö maako aba.” \c 10 \s Yësu ayandi kö'du 'ba mbara yëyï \r (Mt. 19:1-12; Lk. 16.18) \p \v 1 Here Yësu ila bi nani, ënyï ï'bë mï dakaŋo 'ba Yudiya, ehe umu da ranga 'ba Yeredene. Vïdï ayinnï na kayo zi mo löhu, mo ayandi zë kaa mati mo ëdï 'duwï ako'dɔ. \v 2 Here kya 'ba Farasiye ayinnï zi mo, ayɔnzɔnnï zi mo kuyï. Zë ako'jonnï hɔ mo iyannï henye, “Ayada te zi ze, kö'du kï'dï 'beze akila vïdï zi mbara 'bënï yëyï?” \v 3 Yësu aya'ba dɔ mo tëmï kö'du ko'jo iya henye, “Kö'du kï'dï a'di ra Mosa ï'dï zi ye?” \v 4 Da kö'du ya'ba 'bëzë ëdï henye, “Mosa ï'dï dangölö zi vïdï waraga 'ba rayëyï yöru, ehe kore mbara 'bënï 'de.” \p \v 5 Yësu iya zi zë henye, “Mosa ayöru kö'du kï'dï ne here zi ye, ga kö'du de 'e na kyigɔ zi yandi. \v 6 Mora biyeto aba, mï kadra nani mati bi o'dɔ rë nï, Wïrï ï'dï kora mbara aba. \v 7 Mora ga kö'du nenye, kora akila 'bu nï ma nï, aba akadrɔko rë nnï mbara 'bënï aba, \v 8 ehe zë rïyö ne, ata'bannï na wa kölö. \v 9 Inye'e dë wa mati Wïrï adrɔko ku bi kölö ne.” \p \v 10 Mati zë a'bannï löhu hulëhu loko, vo lö'bö'e ako'jonnï ha Yësu ga kö'du ne. \v 11 Here mo iya zi zë henye, “Kora mati ayëyï mbara 'bënï ehe oze mbara vere, mo o'dɔ ndoro ta da mbara 'bënï. \v 12 Mï ga gërï kölö ne, mbara mati ayëyï kora 'bënï, ehe oze kora vere, ne o'dɔ ndoro.” \s Yësu ï'dï ya'da zi gisisiye \r (Mt. 19:13-15; Lk. 18:15-17) \p \v 13 Here kya vïdï maako'e ikannï gisisiye zi Yësu, ga kö'du zi mo kala nï kï'dï dë zë, mora vo lö'bö'e amonnï vïdï ne ëtï. \v 14 Mati Yësu ayɔlɔ kö'du nenye, mo na kamo ehe iya zi vo lö'bö 'bënïye henye, “Ila'e gisisiye 'bayinnï zi ma, ayata'e zë dë, ga kö'du damöku 'ba Wïrï ne ëdï kö'du zë kaa ma nenye'e. \v 15 Miya zi ye henye, mo mati ïrï damöku 'ba Wïrï dë kaa wisi tisi, ödu dë mï mo.” \v 16 Here mo ïrï gisisiye hu förö nï, ï'dï kala nï dë zë, ehe ï'dï ya'da zi zë. \s Kora vo wakayo \r (Mt. 19:16-30; Lk. 18:18-30) \p \v 17 Mora kaa Yësu ayeto ku da gërï 'bënï löhu, kora maako aho alɔdrɔ da komo mo, ako'jo hɔ mo iya henye, “Vo komoyandi laka, mako'dɔ a'di zi ma dïdï ma ŋburu ki'ja?” \v 18 Yësu ako'jo hɔ mo iya henye, “Kö'du a'di ako'jo ma na laka? Vïdï maako anza na laka, nje kölö Wïrï. \v 19 Ayɔlɔ kö'du kï'dï ne'e ku. Ofo vïdï dë, o'dɔ ndoro dë, alogo dë, asusu vïdï maako dë na ndɔndɔ, o'ba vïdï dë, ɔwɔ 'bu yï ma yï aba.” \p \v 20 Kora ne iya henye, “Vo komoyandi, kyere ma gba na ɔbi, mɔwɔ kö'du kï'dï ne biya.” \v 21 Here Yësu ongɔ bi mbïyï dɔ mo lɔvɔ aba, iya henye, “O'dɔ wa kölö dë gba. Ï'bë, ogo wa mati ëdï mo aba ne biya, ï'dï kɔhi mo zi vo leriye, atëdï wa aba kyɔ komorïyë, ayi alö'bö ga ndï ma.” \p \v 22 Mati kora ne owo kö'du ne, biköndu apere rë nï ta komo mo, ehe ï'bë 'de na rasösu, ga kö'du mo na vo wakayɔ. \v 23 Yësu ongɔ bi kpo da vo lö'bö 'bënïye, iya zi zë henye, “Atëdï na kyigɔ zi vïdï 'ba wakayɔ aba zi tödu mï damöku 'ba Wïrï.” \p \v 24 Mora here, vo lö'bö'e na rakaga mï me'do ne. Mora Yësu ï'bë nduwë kiya mo aba henye, “Gisi ama'e, ëdï na kyigɔ zi tödu damöku 'ba Wïrï. \v 25 Atëdï na kyigɔ ndra zi vïdï 'ba wakayɔ aba zi tödu mï damöku 'ba Wïrï, ta da jemele zi tï'bë kpuru ta komo wogo 'ba ibira.” \v 26 Mora here ne, vo lö'bö'e rakaga aba ndra, ako'jonnï oka maako, “Mora here ne, ëyï ra atɔ'bɔ yɔmɔ?” \v 27 Yësu ongɔ bi mbïyï dë zë, aya'ba dɔ mo henye, “Nenye wa mati vïdï ɔ'bɔ dë ko'dɔ mo, mora anza dë na kyigɔ zi Wïrï. Wïrï atɔ'bɔ wasisi ko'dɔ mo biya.” \p \v 28 Here Petero ame'do rïyë, “Ongɔ te, dila wasisi ku biya, da'ba dalö'bö ku gë yï.” \v 29 Yësu alëzë ɔɔ, iya zi zë henye, “Mayada zi ye henye, vïdï maako mo ila liŋɔ, mandere öndu'e, mandere ëmïye, mandere ma'e, mandere 'bu'e, mandere gisisiye mandere yaka'e, ga kö'du ma, ehe ga kö'du yöyö laka, \v 30 mo aki'ja ndra mï ko'do ma ndenye ne. Mo aki'ja loko lami da kyɔ, öndu'e, ëmïye, ma'e, gisisiye, yaka'e, ehe riti kpa. Mï ko'do mati atayi ne, mo aki'ja dïdï ŋburu. \v 31 Mora vïdï kyɔ mati dagba ne, atëdïnnï hulëhu, ehe vïdï kyɔ mati hulëhu ne, atëdïnnï dagba.” \s Yësu ame'do kö'du koli 'bënï \r (Mt. 20:17-19; Lk. 18:31-34) \p \v 32 Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï, yaanya aba ëdïnnï ku da ga gërï mati ï'bë le mï Yerusalema. Yësu ëdï atï'bë dagba komo vo lö'bö'e. Zë ndɔ na rakaga. Vïdï mati alö'bö 'bënnï hulëhu ne, na tere. Da kölö löhu Yësu oba vo lïtu 'butë dɔmorïyö ne'e dakapa, ame'do kö'du wa mati ako'dɔ rë nï zi nï. Mo iya zi zë henye, \v 33 “Owo'e te, dëdï tï'bë'e le mï Yerusalema, ani Wisi a Vïdï akï'dï zi kyedre 'ba vo karasa'e ehe vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïye. Zë akombannï da kö'du zi mo kofo, akï'dï mo zi vo leze'e, \v 34 mati ako'dɔnnï wari rɔ mo, ko'binnï oro rɔ mo, aku'bönnï hu mo, ehe akofonnï mo. Mora ko'do da wota aba, mo atënyï na dïdï.” \s Kö'du 'ba Yemisi nnï Yowani aba \r (Mt. 20:20-28) \p \v 35 Here Yemisi nnï Yowani aba zë gisi 'ba Zebedeyo, ayinnï zi Yësu, iyannï henye, “Vo komoyandi, waako ëdï ani domba zi yï ko'dɔ mo zi ze.” \v 36 Yësu ako'jo hë zë iyannï henye, “A'di ra here?” \v 37 Zë aya'bannï da me'do iya henye, “Ëzë alima ku da kyïtï 'ba bikanyi kyedre 'ba damöku 'bëyï, domba yï zi kila ze lima yï aba, ma kölö da kala yï ma tïrï, ehe ma kölö da kala yï ma gali.” \p \v 38 Yësu iya zi zë henye, “Ayɔlɔ'e dë, a'di ra ëdïye kö'du ko'jo gɔ mo. Akatɔ'bɔ'e köfö 'ba riti mati makuwë ne? Akatɔ'bɔ'e bapatisi tëmï gërï mati abapatisi ma?” \v 39 Aya'bannï da me'do henye, “Dakatɔ'bɔ.” Yësu iya zi zë henye, “Akuwë'e köfö mati makuwë, ehe akabapatisiye tëmï gërï mati abapatisi ma. \v 40 Mora mo'bɔ dë zi vïdï maako kinzi, ëyï ra akalima da kala ma ma tïrï, ehe da kala ma ma gali. Wïrï ra akï'dï bi nenye'e zi zë mati mo akɔ'jɔ ga kö'du zë.” \p \v 41 Mati kya 'ba vo lïtu'e 'butë owonnï kö'du ne, zë na kamo kazi Yemisi Yowani aba. \v 42 Here Yësu ako'jo zë biya zi nï ga bi kölö, iya zi zë henye, “Ayɔlɔ'e ku here, yere 'ba vo leze'e ëdïnnï yere kyigɔ'e kalakonda aba. \v 43 Nenye anza dë gërï mati ëdï mï kutë'e. Ëzë vïdï ma kölö tëmïye omba zi nï tëdï na kyedre, mo mëdï na vo kalima zi oka'e, \v 44 ehe vïdï ma kölö tëmïye omba zi nï tëdï dagba, mo mëdï na vo kalima zi oka'e biya. \v 45 Here Wisi 'ba Vïdï ayi dë zi vïdïye lɔɔ ko'dɔ zi mo, mo ra ayi zi ko'dɔ, ehe zi dïdï nï kï'dï zi vïdï kayo yɔmɔ.” \s Yësu akɔ'jɔ vo komoköndu Baratamoya \r (Mt. 20:29-34; Lk. 18:35-43) \p \v 46 Here zë ayinnï mï Yerïkö. Mati Yësu ila gawo vo lö'bö 'bënïye ëtï ehe vïdï kayo ëtï, vo komoköndu ru mo Baratamoya, Wisi 'ba Tomasi, ëdï alima da kapa gërï. \v 47 Mati mo owo henye Yësu 'ba Nazereta ra, mo ayeto hë nï gbögbö, “Yësu Wisi 'ba Dawidi akɔnyi ma.” \v 48 Vïdï kayo ne'e ënyïnnï mo aba na kamo, iyannï zi mo zi lima ti. Mora mo agbögbö hë nï gbɔ ndra rïyë, “Wisi 'ba Dawidi akɔnyi ma.” \p \v 49 Here Yësu ɔrɔ, iya henye, “Ako'jo mo.” Here zë ako'jonnï kora vo komoköndu ne gbɔ. Zë iyannï henye, “Ëdï rakyenyi aba, ënyï rïyë, mo ëdï yï ko'jo.” \v 50 Mo umë bɔngɔ 'bënï 'de, öfu rïyë, ayi zi Yësu. \v 51 Yësu ako'jo hɔ mo, “A'di ra omba zi ma zi ko'dɔ zi yï?” Kora vo komoköndu ne, aya'ba da me'do henye, “Vo komoyandi, momba zi bi kongɔ löhu.” \v 52 Yësu iya zi mo, “Ï'bë, kö'du koma 'bëyï akɔ'jɔ yï ku.” Kandi mo ɔ'bɔ zi bi kongɔ, alö'bö gbɔ ga Yësu da gërï. \c 11 \s Yësu ödu mï Yerusalema \r (Mt. 21:1-11; Lk. 19:28-40; Yo. 12:12-19) \p \v 1 Mati zë ëdïnnï ku tɔkɔ Yerusalema, kara ra gawo 'ba Betehege ehe Beteniya, zë ayinnï da Döku 'ba Olivo. Yësu utu vo lö'bö 'bënïye rïyö dagba kö'du zi wa maako ko'dɔ. \v 2 Yësu iya zi vo lö'bö'e henye, “Ï'bë'e zi daliŋɔ mati ëdï dagba komo'e. Ëzë kandi ɔkɔ'e ku ani, aki'ja'e wisi makakya na kida aho dë gba dɔ mo, inga'e, ika'e kinye. \v 3 Ëzë vïdï maako ako'jo he'e kö'du a'di ëdïye mokakya ne koba gɔ mo, ayada'e zi mo Yere ra omba, mo akaya'ba hulëhu kandi.” \p \v 4 Here zë ï'bënnï, i'jannï wisi makakya yaga da ga gërï, na kida kara ha loko. Mati zë ëdïnnï akinga, \v 5 kya 'ba vïdï mati ëdïnnï atɔrɔ dakapa ne, ako'jonnï hë zë henye, “Ëdïye a'di ko'dɔ here? Kö'du a'di ëdïye makakya ne kinga gɔ mo?” \v 6 Here zë aya'bannï da me'do kaa mati Yësu ayada zi zë, here vïdï ne'e ilannï zë gbɔ atï'bë. \v 7 Zë ikannï makakya ne zi Yësu, umënnï bɔngɔ 'bënnï da ngötu ne, Yësu ëkyï gbɔ dɔ mo. \v 8 Vïdï kayo o'bannï bɔngɔ 'bënnï da ga gërï, mora agamo'e ikye 'bënnï mbila kaga mati mï yaka ne, o'bannï da ga gërï. \v 9 Here vïdï mati ëdïnnï dagba ne, ehe vïdï mati alö'bö 'bënnï hulëhu ne, ayeto hë nnï gbögbö, \q “Wayeto zi Wïrï, \q Wïrï mï'dï ya'da zi mo mati ayi mï ru 'ba Yere. \q \v 10 Wïrï mï'dï ya'da zi damöku 'ba Yere Dawidi 'bu ze, \q mati ëdï atayi ne. \q Wayeto zi Wïrï.” \m \v 11 Mati Yësu ödu mï Yerusalema, ï'bë mï yëkëlu, ongɔ bi kpo ta da wasisi ne, mo ï'bë vo lïtu ma 'butë dɔmorïyö ne ëtï mï Beteniya kö'du kadra anza dekpe. \s Yësu asënë kaga kyëlu \r (Mt. 21:18-19) \p \v 12 Mï ko'do ma ta gɔ mo zë ëdïnnï ata'ba hulëhu tëmï Beteniya, Yësu na o'bo. \v 13 Mo ongɔ kaga kyëlu ta bi kɔwɔ ayöfu dɔ mo mbili yëyü aba. Here mo ï'bë akongɔ kɔdɔ na katɔ'bɔ ki'ja kɔlɔ dɔ mo. Mora mati mo ayi zi mo ani, mo i'ja nje mbili yëyu, ga kö'du anza kadra ma laka 'ba kyëlu zi tövu. \v 14 Yësu iya zi kaga kyëlu ne henye, “Vïdï kölö maako onyo kɔlɔ dekpe kazi yï löhu.” \s Yësu ï'bë mï yëkëlu \r (Mt. 21:12-17; Lk. 9:45-48; Yo. 2:13-22) \p \v 15 Mati ɔkɔnnï mï Yerusalema, Yësu ï'bë ödu mï yëkëlu, ayeto vïdï mati ëdïnnï wakogo ne kore mo biya yaga. Mo adu'du tarabiza 'ba vïdï mati ëdïnnï kɔhi kutrë, ehe gba'da 'ba vïdï mati ëdïnnï atu'bu kogo ne kaŋo. \v 16 Mo omba dë zi vïdï kölö maako kumbë wa maako kpuru tasi mo aba yaga tëmï yëkëlu. \v 17 Here mo ayandi vïdïye iya henye, “Ëdï na yöru Wïrï iya henye, ‘Yëkëlu 'bama ne akako'jo loko 'ba mötu zi tu'dë'e biya,’ mora ofɔ'e ku na bi 'ba rakoho 'ba vo logo'e.” \p \v 18 Kyedre 'ba vo karasa, ehe vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïye owonnï kö'du ne here, ayetonnï gërï maako koma zi Yësu kofo. Zë na tere kazi mo, ga kö'du vïdï kayo ne'e biya na rakaga tëmï kö'du yandi 'bɔmo. \v 19 Mati hutaga ɔkɔ, Yësu vo lïtu 'bënï ëtï, ï'bënnï 'de tëmï gawo nani. \s Kö'du yɔlɔ ta ra kaga kyëlu \r (Mt. 21:20-22) \p \v 20 Mï da mïndö vere 'do ŋbɔ, zë ëdïnnï atï'bë ta da gërï, ongɔnnï kaga kyëlu ne, oli ku ta rïyë le ngara'da nï aba akaŋo. \v 21 Petero asösu kö'du mati o'dɔ rë nï ne, ehe iya zi Yësu henye, “Ongɔ te, vo komoyandi, kaga kyëlu mati asënë ne, oli ku.” \v 22 Yësu aya'ba dɔ mo zi zë iya henye, “Ëdïye kö'du koma aba mï Wïrï. \v 23 Miya tïnyö zi ye henye, mo mati ayada kö'du zi lutu nenye tënyï rïyë ehe rë nï kumë mï ranga, dɔ mo anza dë jiri jiri, mora oma mï kö'du mati mo iya ne, ako'dɔ rë nï zi mo. \v 24 Ga kö'du ne mayada zi ye, ëzë amötu'e, ehe ako'jo'e kö'du wa, oma aki'ja, akï'dï wa mati ako'jo kö'du gɔ mo. \v 25-26 Ëzë ɔrɔ rïyë amötu, ila kö'du sisi mati ïrï ra vïdï maako, here 'Bu yï komorïyë akila kö'du kyënyë mati o'dɔ.” \s Kö'du ko'jo kö'du kalakonda 'ba Yësu \r (Mt. 21:23-27; Lk. 20:1-8) \p \v 27 Zë ɔkɔnnï kpa löhu mï Yerusalema. Mati Yësu ëdï alasi mï yëkëlu, kyedre 'ba vo karasa'e, vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye, ehe vïdï kyedre'e ayinnï zi mo \v 28 ako'jonnï hɔ mo iyannï henye, “Ayada zi ze, kalakonda 'ba a'di ra ëdï kö'du nenye'e ko'dɔ mo aba? Ëyï ra ï'dï kalakonda ne zi yï?” \v 29 Yësu aya'ba dɔ mo zi zë iya henye, “Ma kako'jo he'e nje kö'du ko'jo kölö aba. Ëzë aya'ba'e da kö'du ko'jo ne ku, makayada zi ye kalakonda 'bëyï ra mëdï kö'du nenye'e ko'dɔ mo aba. \v 30 Ayada'e zi ma, kalakonda 'ba Yowani mati ëdï vïdï bapatisi mo aba ne ayi ta kila, kazi Wïrï kɔdɔ kazi vïdï?” \p \v 31 Zë ayetonnï hë nnï wasa na ga rë nnï iyannï henye, “Dakiya ze a'di? Ëzë daya'ba'e dɔ mo, diya'e ‘Ayi kazi Wïrï,’ mo akiya henye, ‘Kö'du a'di oma'e dë mï Yowani?’ \v 32 Mora ëzë diya ‘Ayi kazi vïdï....’” Zë erennï vïdïye ga kö'du vïdï biya na kölö kölö omannï mï Yowani, iyannï mo Nëbï ra. \v 33 Here da me'do ya'ba 'bëzë zi Yësu ëdï henye, “Dayɔlɔ dë.” Yësu iya zi zë henye, “Makayada dë zi ye, kalakonda 'ba a'di ra mëdï kö'du nenye'e ko'dɔ mo aba.” \c 12 \s Mala 'ba vo lɔɔ \r (Mt. 21:33-46; Lk. 20:9-19) \p \v 1 Here Yësu ame'do zi zë tëmï mala. “Kora maako ëdï ani, isi yaka o'dɔ resi kpo ta rɔ mo, akɔ'jɔ bi zi nyenyo ku'bö dɔ mo, o'ba loko tɔrɔ 'ba zi bi kongɔ. Mo ila yaka ne zi vo lɔɔ ko'dɔ'e, ï'bë gbɔ bi yingɔ. \v 2 Mati kadra 'ba nyenyo kumu ɔkɔ ku, mo utu vo kalima 'bënï zi vo lɔɔ ko'dɔ ne'e, zi kïrï kazi zë mï 'bënï tëmï yaka. \v 3 Here vo lɔɔ ne'e ïrïnnï vo lïtu ne u'bönnï mo, utunnï mo hulëhu kazi wa maako. \v 4 Here vo kyeti yaka utu vo kalima ma agamo, vo lɔɔ ko'dɔ'e u'bönnï mo dɔ mo, ï'dïnnï komokaya dɔ mo. \v 5 Vo kyeti yaka utu vo kalima ma agamo, ofonnï mo. Mo utu zë kyɔ, ehe zë u'bönnï maako'e, ofonnï maako'e.” \p \v 6 “Kɔsɔ mo kölö mati ɔsɔ zi kutu, nje gogo wisi 'ba kora ne. Ndundu mo aba biya, mo utu wisi 'bënï zi vo lɔɔ'e. Mo iya henye, ‘Mayɔlɔ ku zë atɔwɔnnï wisi ama.’ \v 7 Mora vo lɔɔ nenye'e iyannï zi oka maako, ‘Nenye wisi 'ba vo yaka ra. Ayiye, dofo'e mo, wasisi 'bɔmo ne'e, atëdï 'beze.’ \v 8 Here zë ïrïnnï wisi ne, ofonnï mo, u'dunnï yöku mo yaga tëmï yaka.” \p \v 9 Yësu ako'jo kö'du iya henye, “A'di ra vo kyeti yaka ne ako'dɔ? Mo atayi akofo vo lɔɔ ne'e, akï'dï yaka ne zi vo lɔɔ maako'e. \v 10 Ako'jo'e kö'du yöru nenye ku. \q ‘Yïtö mati vo wa ko'ba'e ombannï dë, \q opi rë nï ku na ṛï'dï ma laka. \q \v 11 Nenye Yere ra o'dɔ, \q ëdï na rakaga zi ze.’” \m \v 12 Here vo dagba 'ba Yuda'e ayɔnzɔnnï zi Yësu kïrï, ga kö'du ze ayɔlɔnnï mo ëdï mala ne yada kö'du 'bënnï. Mora zë na tere kazi vïdï kayo ne'e, here zë ilannï mo ï'bë gbɔ. \s Kö'du 'ba 'be'bele kopi \r (Mt. 22:15-22; Lk. 20:20-26) \p \v 13 Yaa, zë utunnï kya 'ba Farasi maako'e, kya 'ba Heroda'e zi Yësu kïrï kö'du me'do hɔ mo. \v 14 Zë ayinnï zi mo iyannï henye, “Vo komoyandi, dayɔlɔ ku yï kora mati ëdï kö'du tïnyö ra yada. Vïdï maako o'ba yï dë, ga kö'du omba da me'do 'beze dë. Mora ëdï kö'du gërï 'ba Wïrï ra yandi tïnyö. Ëdï laka zi 'be'bele kopi zi Yere Siza kɔdɔ anza here dë?” \p \v 15 Mora here Yësu ongɔ bi kpuru tëmï kö'du yɔnzɔ 'bëzë ne, aya'ba dɔ mo iya henye, “Kö'du a'di ëdïye re 'e kï'dï zi ma kuyï? Ika'e kɔhi ŋbiriṛi ne mongɔ te.” \v 16 Zë ikannï zi mo kölö, mo ako'jo hë zë iya henye, “Komo ëyï ra ru mo aba nenye?” Zë aya'bannï, iyannï henye, 'ba Yere Siza ra. \v 17 Here Yësu iya henye, “Laka ï'dïye zi Yere Siza wa mati 'ba Yere Siza, ehe ï'dïye zi Wïrï wa mati 'ba Wïrï.” Zë na rakaga kazi Yësu. \s Kö'du 'ba tënyï tëmï koli \r (Mt. 22:23-33; Lk. 20:27-40) \p \v 18 Here kya Sadeke maako'e mati ëdïnnï akiya vïdï ënyï dë tëmï koli ne, ayinnï zi Yësu iyannï henye, \v 19 “Vo komoyandi, Mosa ayöru kö'du kï'dï ne zi ze, iya henye, ‘Ëzë kora mati mbara aba oli ila mbara ne kazi wisi, öndu 'ba kora ne moze mbara lu'bë ne ga kö'du zi zë gisisi ko'jo mï ru 'ba öndu mati oli ne.’” \p \v 20 “Here gisi öndu'e ëdïnnï madɔmorïyö. Ma kyedre oze mbara ehe oli 'de kazi wisi ko'jo. \v 21 Mora öndu ma rïyö mo oze mbara ne, ehe mo oli kpa 'de kazi wisi ko'jo. Kö'du ne o'dɔ rë nï kpa zi öndu ma wota mo. \v 22 Mora zɔ zi kɔsɔ mo ne'e. Gisi öndu madɔmorïyö ne'e biya ozennï mbara ne, ehe olinnï kazi gisi ko'jo. Ndundu mo aba mbara ne oli gbɔ. \v 23 Yaanya aba, ëzë vïdï mati olinnï, ënyïnnï ku na dïdï mï ko'do 'ba tënyï tëmï koli aba, mo atëdï 'bënï na mbara 'bëyï? Zë madɔmorïyö ne biya ozennï mo.” \p \v 24 Yësu aya'ba da me'do zi zë iya henye, “Kö'du a'di o'dɔ'e kö'du lïtë ne gɔ mo? Ëdï ga kö'du ayɔlɔ'e dë, a'di ra kö'du yöru iya? Kɔdɔ ayɔlɔ we'e kyigɔ 'ba Wïrï dë? \v 25 Ga kö'du ëzë vïdï mati olinnï ne ënyïnnï ku na dïdï, atëdïnnï kaa malayika'e komorïyë rakoze anza kpe. \v 26 Yaanya aba ne ga kö'du 'ba yöku zi tënyï ne, ako'jo'e dë tëmï Buku mati Mosa ayöru kö'du möku lɔ'bɔ? Ëdï na yöru ani, Wïrï iya zi Mosa henye, ‘Ma Wïrï 'ba Abarayama, Wïrï 'ba Yisika ehe Wïrï 'ba Yakoba.’ \v 27 Mo Wïrï 'ba dïdï anza dë 'ba koli. Alïtë'e kö'du ku!” \s Kö'du kï'dï ma kyedre ndra \r (Mt. 22:34-40; Lk. 10:25-28) \p \v 28 Here vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï ëdï ani, mo owo me'do ne gbɔ. Mo ongɔ Yësu ï'dï da me'do ya'ba laka zi Sadeke'e, here mo ayi zi mo, kö'du ko'jo aba. “Kö'du kï'dï ma vala ra ëdï na laka ndra, ta dë zë biya?” \v 29 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ma kölö ma laka ndra ëdï henye, ‘Owo'e kö'du Yiserele, Yere Wïrï 'beze nje Yere kölö. \v 30 Ï'dï lɔvɔ Yere Wïrï 'bëyï di'di yï aba biya, lawo yï aba biya, dë yï aba biya, ehe biya kyigɔ 'bëyï aba.’ \v 31 Kö'du kï'dï ma rïyö ma laka ndra ëdï henye, ‘O'dɔ lɔvɔ vo haliŋɔ oka kaa mati o'dɔ lɔvɔ yï.’ Kö'du kï'dï ako ndra ta da ma rïyö nenye'e anza dë.” \p \v 32 Vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï aya'ba dɔ mo zi Yësu iya henye, “Eme ndö, vo komoyandi. Ëdï tïnyö, kaa mati iya henye Wïrï nje kölö, Wïrï maako anza du mo. \v 33 Vïdï mo'dɔ lɔvɔ Wïrï biya di'di nï aba, dë nï aba biya, ehe biya kyigɔ 'bënï aba, mo mo'dɔ lɔvɔ vo haliŋɔ oka kaa, mati mo o'dɔ lɔvɔ nï. Ëdï na laka zi kö'du kï'dï rïyö nenye'e tɔwɔ mo ta da ngötu kï'dï wakumu maako ëtï zi Wïrï.” \p \v 34 Mati Yësu ayɔlɔ hala da kö'du ya'ba 'bënï ëdï na laka, mo iya zi mo, “Anza dë na kɔwɔ ta ra damöku 'ba Wïrï.” Ta ga ma ne, vïdï maako ï'dï rë nï dekpe zi ha Yësu ko'jo. \s Kö'du ko'jo ga kö'du 'ba Korisitɔ \r (Mt. 24:41-46; Lk. 20:41-44) \p \v 35 Mati Yësu ëdï kö'du yandi mï yëkëlu, mo ako'jo kö'du iya henye, “Hala vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye ɔ'bɔnnï akiya henye Korisitɔ atëdï tëmï kozo 'ba Dawidi? \v 36 Lawo Kölö Laka ï'dï me'do zi Dawidi kiya henye, \q ‘Yere iya zi Yere ama henye, \q Alima kinye da tïrï ma, \q le zi ma vo wehe 'bëyïye kï'dï burutu yï.’ \m \v 37 Dawidi na bi dënï ako'jo mo ‘Yere.’ Hala Korisitɔ akatɔ'bɔ tëdï na kozo a Dawidi?” \s Yësu ayada kö'du kyënyë 'ba vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye \r (Mt. 23:1-36; Lk. 20:45-47) \p \v 38 Yësu nduwë kö'du yandi, ehe vïdï kayo ëdï mbilinnï koze na rakyenyi. Mati mo ayandi zë, mo iya henye, “Andiye re 'e kazi vo komoyandi 'ba vo kö'du kïdï ne'e, o'dɔnnï lɔvɔ zi lasi kpo mï bɔngɔ konda 'bënnï ne, zë mëtë watɔwɔ aba mï bi wakogo. \v 39 Akinzi 'bënnï kyïtï ma kyedre mati akɔ'jɔ mï bi 'ba mötu ne, ehe bi ma laka mï bi 'ba ratɔtɔ. \v 40 Ï'dïnnï kö'du ko'dɔ 'bënnï ga kö'du mbara lu'bë ne'e, ehe wënnï wa 'bëzë logo mo ta liŋɔ. Here, zë o'dɔ rë nnï zi kongɔ na laka mötu konda ko'dɔ aba.” \s Wakï'dï 'ba mbara lu'bë \r (Lk. 21:1-4) \p \v 41 Mati Yësu alima kara ra söndu kɔhi 'ba yëkëlu, mo ëdï vïdï mati ëdïnnï kɔhi 'bënnï kï'dï ne kongɔ mo. Vïdï vo wa aba kyɔ, ï'dïnnï kɔhi kyɔ. \v 42 Mora mbara lu'bë vo leri ayi ï'dï tarifa rïyö. \v 43 Mo ako'jo vo lö'bö 'bënïye bi kölö, ehe iya zi zë henye, “Mayada zi ye mbara lu'bë vo leri nenye, ï'dï wakï'dï mï söndu ne ndra ta da oka'e biya. \v 44 Vïdï mati zë wa aba kyɔ, ï'dïnnï nje wa mati zë ombannï dë. Mora mo le na vo leri kaa mati mo ëdï ne, ï'dï 'bënï biya wa mati mo ëdï zi lima rɔ mo.” \c 13 \s Yësu ame'do kö'du 'ba yëkëlu yaŋa \r (Mt. 24:1-2; Lk. 21:1-6) \p \v 1 Mati Yësu ëdï alasi tëmï yëkëlu, vo lö'bö 'bɔmo iyannï zi mo henye, “Ongɔ te vo komoyandi, yïtö koro a'di ra here, loko ne aba? \v 2 Yësu aya'ba da me'do iya henye, Ongɔ loko kyedre ne'e ku? Yïtö ma kölö maako kinye akatɔsɔ dë ga bi nï, gë zë biya na kölö kölö aku'du akaŋo.” \v 3 Yaa mati Yësu ëdï alima da Döku 'ba Olivo, kyëtï 'ba yëkëlu, mora Petero, Yemisi, Yowani ehe Anderiya ayinnï zi mo na bi dë nnï. \v 4 Zë iyannï zi mo henye, “Ayada zi ze ndala aba nenye ako'dɔ rë nï, ehe ayada zi ze a'di ra ako'dɔ rë nï zi yada henye kadra mo ɔkɔ ku ga kö'du zi wasisi ne'e biya zi rë nnï ko'dɔ.” \v 5 Yësu iya zi zë henye, “Ëdïye komo kï'dï aba, ehe ila'e vïdï kölö maako dë zi ye ko'ba. \v 6 Vïdï kayo akï'dï rë nnï me'do ga kö'du ma, akatayi akiyannï henye, ma mo, ehe zë ako'bannï vïdï kayo. \v 7 Mora here, anza'e dë na riti ëzë owo'e kpɔrɔ wehe kara da kapa ehe kö'du yöyö 'ba wehe na kɔwɔ. Kö'du nere'e ako'dɔ rë nnï, mora anza dë zi kiya henye, ndundu 'ba dakaŋo ra ɔkɔ ku. \v 8 Dakaŋo ako'dɔ wehe oka ma kölö aba, damöku akalëpï da oka maako. Kinzikinzi atëdï ta bi ne biya ehe madöyï atëdï. Wa ne'e atëdïnnï kaa dagba tɔɔ 'ba wisi ko'jo. \v 9 'E na bi de 'e, ëdïye komo kï'dï aba. Akïrïye, ehe aku'bö'e bi 'ba vurë. Aku'bö'e mï bi 'ba mötu, atɔrɔ'e komo vo daliŋɔ'e, ehe yere'e ga kö'du ma, zi yada kö'du yöyö laka ne zi zë. \v 10 Mora dagba kazi ndundu mo tɔkɔ, kö'du yöyö laka ma yëtï zi vïdï biya. \v 11 Ëzë ïrïye, ika bi 'ba vurë, asösu'e dë ga kö'du mati akiya'e. Ëzë kadra mo ɔkɔ ku, iya'e mati ï'dï zi ye. Ga kö'du me'do mati akame'do'e ne, atanza 'be, atayinnï kazi Lawo Kölö Laka. \v 12 Öndu'e atënyïnnï akpa da öndu nnïye, ehe akï'dïnnï zë zi kofo. 'Bu'e atënyïnnï akpa da gisisi 'bënïye, ehe akï'dïnnï zë zi kofo. Gisisi ako'dɔnnï wehe akpa 'bu nnï aba, ehe akomannï gërï zi 'bu nnï, ma nnï ëtï kofo. \v 13 Vïdï biya na kölö kölö akoyinnïye ga kö'du ma. Mora vïdï mati ëdï mï kuku aba, le mï ndundu mo akayɔmɔ.” \s Tuku kyënyë \r (Mt. 24:15-28; Lk. 21:20-24) \p \v 14 “Akongɔ'e tuku kyedre atɔrɔ bi mati mo anza dë zi tëdï zi mo (kö'du zi vo ko'jo mo, ayɔlɔ na laka mï kö'du nenye a'di). Mora zë mati mï Yudiya, atahonnï 'de da lutu'e. \v 15 Vïdï mati ëdï da loko 'bënï asi dekpe akaŋo zi wa maako koba mo nï aba. \v 16 Vïdï mati ëdï yaka ï'bë dekpe hulëhu, liŋɔ kö'du bɔngɔ 'bënï. \v 17 Atëdï na kyënyë mï kadra naniye, zi mbara mati ɔmɔnnï, ehe zi ma'e mati ëdïnnï gisi luru aba. \v 18 Amötu zi Wïrï kazi kö'du nani o'dɔ rë nï mï tona. \v 19 Ga kö'du kyënyë 'ba mï ko'do naniye, atëdï kɔwɔ na kyënyë ta da mo biya gba damöku ayɔlɔ dë biyeto aba, mati Wïrï ï'dï damöku le mï kadra ma yaanya aba. Mora ani kö'du ako atanza dekpe kaa ma ne hulëhu. \v 20 Mora Yere aya'ba ra watiti mï ko'do naniye, ëzë mo o'dɔ dë here, ṛo vïdï ako ɔmɔ dë. Ga kö'du vïdï kinzi 'bɔmo'e, here mo aya'ba ra watiti 'ba ko'do naniye. \v 21 Mora here ëzë vïdï kölö maako iya zi yï, Ongɔ te kinye Korisitɔ ëdï ne, mandere ongɔ te nani mo ëdï, oma dë mï mo. \v 22 Ga kö'du Korisitɔ vo ndɔndɔ, ehe nëbï vo ndɔndɔ'e akalagannï, zë ako'dɔnnï kö'du koro, ehe kö'du rakaga zi vïdï ko'ba. Zë ako'dɔnnï kö'du ne zi vïdï 'ba Wïrï mati mo inzi. \v 23 Ëdïye na komokandi. Mayada ga kö'du ne ku biya zi ye gba kazi kadra mo tɔkɔ.” \s Tayi 'ba Wisi a Vïdï \r (Mt. 24:28-31; Lk. 21:25-28) \p \v 24 “Mi ko'do tapëtï kadra 'ba riti nani, kadra akuyï rë nï na köndu, yehwe ayanyi bi dekpe, \v 25 kyëlu akalëpïnnï ta komorïyë, ehe kyigɔ mï ga bi ne'e akore zë ta bi 'bëzë. \v 26 Mora here, wisi a vïdï akalaya ta bi tayi tëmï fɔli kyigɔ bikanyi kyedre aba. \v 27 Mo akutu malayika'e yaga zi bi sowɔ 'ba bi golo'bɔ 'ba dakaŋo ne zi vïdï kinzi 'ba Wïrï tɔtɔ mo ta ndundu 'ba damöku le kapa ma kyamo. \v 28 Kaga 'ba kyëlu ma yandi kö'du yɔlɔ zi ze. Ëzë ngora 'ba kaga kyëlu ne ayi ku na luwë, ehe na 'bɔlɔ, ehe yëyu na kyïyï ne ayeto tövu, akayɔlɔ henye omo ku kara. \v 29 Tëmï gërï kölö ne, ëzë ongɔ'e kö'du ne'e ëdï rë nnï ko'dɔ, akayɔlɔ'e henye, kadra mo ku kara nzɔ zi rë nï yeto. \v 30 Asösu'e henye, kö'du nenye'e biya ako'dɔ rë nnï dagba kazi vïdï mati ëdïnnï na dïdï yaanya aba ne koli biya. \v 31 Komorïyë dakaŋo aba akalagannï 'de, mora me'do 'bama alaga dë.” \s Vïdï kölö maako ayɔlɔ ko'do mo mandere kadra mo dë \r (Mt. 24:36-44) \p \v 32 “Here vïdï kölö maako ayɔlɔ dë ndala aba ko'do mo mandere kadra mo akatɔkɔ, le malayika 'ba komorïyë'e mandere wisi, nje 'bu ra akayɔlɔ. \v 33 Ëdïye komo kï'dï tandi aba ga kö'du ayɔlɔ'e dë, ndala aba kadra ne atɔkɔ. \v 34 Akatëdï kaa vïdï maako ënyï atï'bë bi yingɔ, kɔwɔ ta ra liŋɔ 'bënï, ehe ila vo lɔɔ 'bënïye ra na vo ga liŋɔ kongɔ. Tapëtï mo ï'dï zi zë lɔɔ 'ba vïdï ma kölö zi ko'dɔ mo, mora tapëtï mo ayada kö'du zi vo ha loko kongɔ, zi tëdï nduwë kongɔ mo. \v 35 Ëdïye komokandi aba ga kö'du ayɔlɔ'e dë ndala aba vo kyeti liŋɔ ne atɔkɔ. Mandere atëdï hutaga aba, mandere mï kutë yɔndɔ gba kono bi aba mandere bi loso 'ba kadra aba. \v 36 Ëzë mo ayi truku'du, mi'ja'e dë ako'do. \v 37 Kö'du mati miya zi yï ne, miya zi ye biya, ëdïye komo kï'dï aba.” \c 14 \s Kyedre 'ba Yuda'e o'dɔnnï yeṛe zi Yësu kofo \r (Mt. 26:1-5; Lk. 22:1-2; Yn. 11:45-53) \p \v 1 Here kadra 'ba kyërë karama 'ba laga 'ba koli ndenye ila ko'do mo ku nje da rïyö. Kyërë 'ba mangɔlɔ'bɔ konyo kazi langa gɔ mo. Here kyedre 'ba vo karasa, ehe vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye, ëdïnnï gërï koma zi Yësu kïrï na liwo zi kofo mo. \v 2 Zë iyannï henye, “Do'dɔ'e dë mï ko'do 'ba kyërë kazi vïdï ënyïnnï na koma wehe aba.” \s Apisi yënï ra Yësu mï Beteniya \r (Mt. 26:6-13; Yn. 12:1-8) \p \v 3 Mati Yësu ëdï mï Beteniya liŋɔ 'ba Simona, vo mönyu ne, wakonyo, mbara maako ayi ödu loko maṛanji 'ba yënï këzï ngutru aba kyɔ mï mo, kogo mo kɔhi kyedre aba. Mo ihiya maṛanji 'ba yënï këzï ngutru ne, ehe ope da Yësu. \v 4 Kya 'ba vïdï mati ëdïnnï ani ne, na kamo, ehe iyannï zi oka ma kölö maako henye, “Kö'du a'di 'bënï zi tëdï yënï këzï ngutru ne yaŋa gɔ mo? \v 5 Atɔ'bɔ kogo mo ndra ta da lamiwota tarifa, ehe kɔhi mo zi kï'dï zi vo leriye.” Here alimannï gbɔ di'di mbara ne kile mo. \v 6 Mora Yësu iya zi zë henye, “Ila'e mo kutu nï aba. Kö'du a'di ëdïye mï mo kile? Mo o'dɔ kö'du laka teme ne, ga kö'du ma. \v 7 Atëdïye 'duwï vïdï vo leri ëtï, ehe ta ga kadra biya omba zi ye zë kɔnyi. Mora 'duwï atanza'e dë ma aba. \v 8 Mo o'dɔ wa mati mo akatɔ'bɔ. Mo ope yënï këzï ngutru ne ra ma zi kɔ'jɔ ma dagba ta komo kadra kö'du zi kusu mo.” \v 9 Yaanya aba ne miya zi ye tïnyö, bi mati biya ayëtï Bayibolo zi mo mï damöku ne, wa mati mo o'dɔ ne, akayada mï kö'du sösu kö'du mo. \s Yudasi Isikirito omba da kö'du zi Yësu kogo \r (Mt. 26:14-16; Lk. 22:3-6) \p \v 10 Here Yudasi Sikereto mo kölö tëmï vo lïtu 'butë dɔmorïyö ne, ï'bë zi kyedre 'ba vo karasa'e, ga kö'du zi Yësu susu mo zi zë. \v 11 Zë na rakyenyi ga kö'du mati mo omba zi kiya kowo, ehe ï'dïnnï da kö'du zi kɔhi kï'dï mo zi mo. Here Yudasi Isikirito ayeto gërï ma laka koma mo zi Yësu kï'dï mo zi zë. \v 12 Mï ko'do dagba 'ba kyërë 'ba mangɔlɔ'bɔ konyo kazi langa, ko'do mati tïmëlë 'ba zi konyo ofo ku, Yësu vo lö'bö'e ako'jonnï hɔ mo, omba zi ze tï'bë ze zi wakonyo 'ba kyërë ne kɔ'jɔ nzɔ zi bi yï. \v 13 Here Yësu utu rïyö tëmï zë kö'du kise nenye aba, “Ï'bë'e mï gawo akandɔsi de 'e kora maako ëdï tele wini aba dë nï. Alö'bö'e gɔ mo \v 14 mï liŋɔ mati mo ödu ne, mora iya'e zi vo kyeti liŋɔ ne, henye, vo komoyandi iya henye, ‘Loko ma vala ra vo lö'bö 'bama'e, mora ma zi ze wakonyo 'ba kyërë 'ba karama 'ba laga 'ba koli ne, konyo mo 'dɔmo?’ \v 15 Mora mo akayada zi ye loko tɔrɔ kyedre, loko ne ëdï ku nzɔ zi bi ye akɔ'jɔ'e wakonyo zi 'beze ani.” \v 16 Vo lö'bö ënyï ï'bënnï mï gawo, ehe i'jannï kö'du ne te kaa mati Yësu iya zi zë ne, ehe akɔ'jɔnnï wakonyo 'ba kyërë 'ba karama 'ba laga 'ba koli gbɔ. \v 17 Hutaga aba, Yësu ayinnï vo lïtu 'bënï ëtï. \v 18 Mati ëdïnnï wakonyo da tarabiza, Yësu iya zi zë henye, “Mayada zi ye, vïdï ma kölö tëmïye akasusu ma, mati ëdï wakonyo ma aba ne.” \v 19 Vo lïtu'e na rasösu ehe ayetonnï hɔ mo ko'jo na kölö kölö, “Ma tïnyö manza kö'du aba rë yï.” \v 20 Yësu aya'ba da me'do zi zë iya henye, “Atëdï vïdï kölö tëmï ye 'butë dɔmorïyö mati usu mangɔlɔ'bɔ 'bënï ma aba mï gbenje ne. \v 21 Wisi a vïdï akoli kaa mati Biyibolo iya, ako'dɔ rëni here. Mora atëdï na kyënyë zi vïdï mati asusu mo ne. Atëdï na laka zi vïdï ne ëzë gba o'jo mo dë.” \s Wakonyo 'ba Yere \r (Mt. 26:26-30; Lk. 22:14-20; 1 Kor. 11:23-25) \p \v 22 Mati zë ëdïnnï wakonyo, Yësu oba nzoyi mangɔlɔ'bɔ ehe o'dɔ mötu 'ba öwö'dï, owe mï mo, ï'dï zi vo lö'bö 'bënïye. Mo iya zi zë henye, “Oba nenye ida ra ma ra.” \v 23 Here mo oba köfö, o'dɔ mötu 'ba öwö'dï zi Wïrï, ï'dï zi zë, zë uwënnï biya tëmï mo. \v 24 Yësu iya zi zë henye, “Nenye yama ma mati alikɔ yaga ga kö'du vïdï kayo, yama ma mati lömu 'ba Wïrï ɔrɔ ku dɔ mo ne. \v 25 Mayada zi ye muwë a'ji nenye dekpe löhu le mï ko'do mati makuwë a'ji ma kyïyï mï damöku 'ba Wïrï.” \v 26 Mora zë aya'binnï ngala ehe ï'bënnï yaga da Döku 'ba Olivo. \s Yësu iya kö'du ha kiga 'ba Petero \r (Mt. 26:31-35; Lk. 22:31-34; Yn. 13:36-38) \p \v 27 Yësu iya zi zë henye, “'E biya ataho'e, akila'e ma kaa mati Biyibolo iya, Wïrï akofo vo tïmëlë yako, mora tïmëlë akapere rë nnï biya. \v 28 Mora tapëtï mo ëzë mënyï ku na dïdï, ma katï'bë mï Galilaya dagba komo'e.” \v 29 Petero ënyï aya'ba da me'do henye, “Mila yï dë, ëzë kɔsɔ mo ne'e biya ilannï yï le.” \v 30 Yësu iya zi Petero henye, “Mayada zi yï henye, gba kazi zanga ayapa da rïyö yɔndɔ aba, akiya da wota henye, ayɔlɔ ma dë.” \v 31 Petero aya'ba da me'do na kyigɔ, “Makiya dë here, ëzë ëdï le zi ma zi koli yï aba.” Kɔsɔ vo lïtu ne'e iyannï biya here. \s Yësu amötu mï Getesemïna \r (Mt. 26:36-46; Lk. 22:39-46) \p \v 32 Zë ayi ɔkɔnnï bi mati ako'jo Getesemina, ehe Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïye, “Alima'e kinye ëzë mëdï amötu.” \v 33 Mo oba Petero, Yemisi ehe Yowani tï'bë nï aba. Kö'du sösu ayi zi mo \v 34 ehe mo iya zi zë henye, “Kö'du sösu mï di'di ma ne, na kyedre omba kara zi lihiya. Alima'e kinye ongɔ'e bi kida aba.” \v 35 Mo ënyï ï'bë tisi dagba, umë rë nï akaŋo amötu henye, ëzë ëdï zi rë nï ko'dɔ, mɔ'bɔ dë zi tï'bë kpuru tëmï kadra 'ba riti nani. \v 36 Amötu iya henye, “'Bu, 'bu ma wasisi biya ako'dɔ rë nï mï kö'du komba 'bëyï. Oba köfö 'ba riti nenye 'de ta ra ma. Mora ne anza dë gba wa mati momba, mora wa mati yï ra omba.” \p \v 37 Mati mo a'ba i'ja vo lö'bö wota ne'e ëdïnnï ako'do. Mo iya zi Petero, “Simona, ëdïye ako'do? Ɔ'bɔ'e dë zi lima na ngö gbï le nje kadra kölö?” \v 38 Mo iya zi zë henye, “Ëdïye bi kida aba, amötu'e henye, kazi alëpïye mï kö'du yɔnzɔ. Lawo Kölö Laka ra akatɔ'bɔ ida ra akyigɔ dë.” \v 39 Mo ï'bë kpa löhu da kölö amötu, amötu iya gbï me'do kölö kölö ne. \v 40 Mo a'ba hulëhu zi vo lïtu'e i'ja zë ako'do, zë ɔ'bɔnnï dë zi komonnï kila na hwërë. Zë ayɔlɔnnï dë a'di ra na kiyannï zi mo. \v 41 Mati mo ayi hulëhu mï kadra ma da wota mo aba, mo iya zi zë henye, Ëdïye gba ako'do alawo? Ɔ'bɔ ku! Kadra mo ɔkɔ ku! Ongɔ'e te, wisi a vïdï yaanya aba ï'dï ku zi vïdï 'ba kö'du kyënyë'e. \v 42 “Ënyïye rïyë dï'bë'e, ongɔ'e kinye, nenye kora mati asusu ma.” \s Yësu kïrï \r (Mt. 26:47-56; Lk. 22:47-53; Yn. 18:3-12) \p \v 43 Mati Yësu ëdï gba ame'do, Yudasi mo kölö tëmï vo lïtu 'butë dɔmorïyö ne ɔkɔ gbɔ. Mo aba vïdï kayo kulu, mɔvɔ aba. Kyedre 'ba vo karasa, vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïye 'e kyedre 'ba Yuda'e ra utunnï zë. \v 44 Vo wasusu ayada zi vïdï kayo ne'e, dakyïnë wa na ko'dɔ, iya henye, vïdï mati munzu hɔ mo ne, mo ra omba'e. “Ïrïye mo, oba'e mo 'de tasi mo aba yaga.” \v 45 Kandi mati Yudasi ɔkɔ, mo ï'bë zɔ zi Yësu, ehe iya henye, “Vo komoyandi” ehe unzu hɔ mo. \v 46 Here zë ïrïnnï Yësu anda'bannï mo gö. \v 47 Mora vïdï kölö tëmï zë mati ëdïnnï atɔrɔ ani ne, otɔ kulu 'bënï, iga mbili vo lö'bö 'ba karasa ma kyedre ne yaga. \v 48 Yësu ame'do rïyë iya zi zë henye, “Ayiye kulu aba, mɔvɔ aba zi ma kïrï mo, kaa ma vo kö'du kï'dï pere? \v 49 Ko'do ta ga ko'do mëdï ëtï wayandi mï yëkëlu, ehe ïrïye ma dë, mora here, kö'du ne ako'dɔ rë nnï biya kaa mati Biyibolo iya.” \v 50 Here, vo lïtu 'bɔmo'e biya ilannï mo, aho wënnï. \v 51 Vere maako gba na ɔbi bɔngɔ kolo aba rë nï, nje kölö usu ga Yësu ani. \v 52 Zë ayɔnzɔnnï zi mo kïrï, mo aho wënï na ga mbiya ila bɔngɔ ne 'de zi zë ani. \s Yësu komo kyedre 'ba Yuda'e \r (Mt. 26:57-68; Lk. 22:54-55,63-71; Yn. 18:13-14,19:24) \p \v 53 Here, obannï Yësu tï'bë mo aba liŋɔ 'ba kyedre 'ba vo karasa, ani Yere 'ba vo karasa'e, kyedre'e 'ba vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïye atɔtɔ rë nnï biya ani. \v 54 Mora here, Petero usu gɔ mo ta bi kɔwɔ ï'bë ödu mï liŋɔ 'ba kyedre 'ba vo karasa. Ani mo alima akaŋo vo bi kida ëtï wa'do koye. \v 55 Kyedre 'ba vo karasa'e, Yuda'e biya ï'dï rë nnï zi kö'du kyënyë mati Yësu o'dɔ ne ki'ja, atehe mo kofo, mora 'de i'jannï dë. \v 56 Vïdï kayo alimannï ndɔndɔ kiga ra Yësu, mora kö'du yada 'bëzë ne andele dë. \v 57 Kya 'ba vïdï maako'e ënyïnnï rïyë, igannï ndɔndɔ gu mo, iyannï henye, \v 58 “Dowo ze mo ëdï akiya henye, ‘Ma kihiya yëkëlu mati vïdï o'ba ne 'de, ehe tapëtï ko'do da wota aba, mako'ba mati vïdï ra dë ako'dɔ.’” \v 59 Ëzë zë o'dɔnnï le kö'du kiya 'bëzë ne ire dë. \v 60 Kyedre 'ba vo karasa'e ënyï da komo zë rïyë ako'jo ha Yësu iya henye, “Da kö'du ya'ba 'bëyï anza dë ga kö'du ndɔndɔ mati igannï gu yï ne?” \v 61 Mora Yësu alima wënï ti, omba dë zi me'do. Kyedre 'ba vo karasa ako'jo hɔ mo löhu iya henye, “Yï Korisitɔ, Wisi 'ba Wïrï mati ï'dï ya'da zi mo ne?” \v 62 Yësu aya'ba da me'do iya henye, “Ma ra. 'E biya akongɔ'e wisi a vïdï alima da kala tïrï a Wïrï, ehe atayi fɔli 'ba komorïyë aba.” \v 63 Here, kyedre 'ba vo karasa iza bɔngɔ 'bɔmo ehe iya henye, “Domba kya 'ba vo kö'du kiya dekpe. \v 64 Owo'e kö'du sawiya 'bɔmo ne ku. Kö'du sösu 'be'e a'di?” Zë biya u'dunnï födö rɔ mo, mo o'dɔ kö'du kyënyë ku mofo mo 'de. \v 65 Kya maako'e ayetonnï oro ko'bi ra Yësu, idannï komo mo u'bönnï mo, iyannï henye, “Asösu ëyï ra u'bö yï?” Ehe vo wehe ïrïnnï mo a'bannï kyila mo kisa mo. \s Tandi 'ba Petero \r (Mt. 26:69-75; Lk. 22:56-62; Yn. 18:15-18,25-27) \p \v 66 Mati Petero ëdï gba lima akaŋo liŋɔ 'ba kyedre 'ba vo karasa'e, wu'jë ma kölö maako ayi ta da kapa. \v 67 Mati ongɔ Petero ëdï wa'do koye, mo ongɔ bi mbïyï dɔ mo iya henye, “Yï kpa Yësu 'ba Nazereta aba.” \v 68 Mora mo andi wënï iya henye, Mayɔlɔ dë kö'du a'di ëdï ame'do gɔ mo? Ehe ënyï asi wënï zɔ yaga. Mora ta gɔ mo zanga ayapa gbɔ. \v 69 Mati wu'jë ne ongɔ mo atɔrɔ ani, ayeto kpa kö'du ne yada mo löhu zi vïdï mati ëdïnnï atɔrɔ ne'e. “Ma kölö tëmï zë.” \v 70 Mora Petero andi kpa löhu. Yaa ta gɔ mo, zë mati ëdïnnï atɔrɔ da kapa ani ne, asösunnï Petero kpa löhu, iyannï henye, ɔ'bɔ dë zi tandi, yï ma kölö tëmï zë ra ga kö'du yï kpa tëmï Galilaya. \v 71 Here Petero ënyï asënë rë nï iya henye, “Wïrï kire, kora mati ëdïye ame'do ga kö'du mo ne, mayɔlɔ dë.” \v 72 Mora here, tapëtï kö'du kiya 'ba Petero ne, zanga ënyï ayapa ma da rïyö mo, ehe Petero asösu kö'du mati Yësu ayada zi nï, iya henye, “Gba kazi zanga yapa da rïyö, akiya da wota henye, ayɔlɔ ma dë.” Ehe Petero na kö'du sösu ayeto gbɔ kudu. \c 15 \s Ika Yësu komo Pilato \r (Mt. 27:1-2,11-14; Lk. 23:1-5; Yn. 18:28-38) \p \v 1 'Do ŋbɔ da mïndö aba, kyedre 'ba vo karasa'e, kyedre 'ba Yuda'e, vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye, ehe Yuda'e biya atɔtɔ rë nnï bi kölö ame'do a'di ra ako'dɔ zi Yësu. Here zë idannï Yësu nyɔri aba ï'dïnnï mo zi Pilato, \v 2 Pilato ënyï ako'jo hɔ mo iya henye, “Yï ra Yere 'ba Yuda'e?” Yësu ënyï aya'ba da me'do iya henye, “Mora kaa mati iya ne.” \v 3 Kyedre 'ba vo karasa'e asösunnï Yësu ga kö'du sisi kyɔ. \v 4 Here Pilato ako'jo hɔ mo löhu iya henye, “Anza dë zi yï da kö'du ne ya'ba mo? Owo wasusu 'bëzë ne ku biya.” \v 5 Yësu omba dë zi me'do ma kölö kiya, mora o'dɔ Pilato na rakaga. \s Ikye vurë ra Yësu zi kofo \r (Mt. 27:15-26; Lk. 23:13-25; Yn. 18:39-19:16) \p \v 6 Tëmï kadra 'ba Kyërë 'ba Laga 'ba Koli, Pilato ëdï kö'du aba zi vïdï kinga kölö tëmï kamba, mati vïdï ombannï. \v 7 Mï kadra nani kora maako ru mo Barabasi ï'dï mo mï kamba ani, ga kö'du ofo vïdï. \v 8 Mati vïdï kayo ne'e atɔtɔ rë nnï, ayetonnï ha Pilato ko'jo kaa ma kyere. \v 9 Mo ako'jo hë zë iya henye, “Omba'e Yere 'ba Yuda'e ra zi ma kinga zi ye?” \v 10 Pilato ayɔlɔ na laka kyedre 'ba vo karasa'e mati ï'dïnnï Yësu zi nï ne, ga kö'du zë na mï kumbë. \v 11 Mora here, kyedre 'ba vo karasa'e alëlu da vïdï kayo ne'e zi ha Pilato ko'jo zi Barabasi kinga mo zi nnï. \v 12 Pilato ame'do löhu zi vïdï kayo ne'e, “A'di ra omba'e zi ma ko'dɔ zi mo mati ako'jo Yere 'ba Yuda'e ne?” \v 13 Zë ënyïnnï biya hë nnï gbögbö aba, “Atötö mo.” \v 14 Pilato ako'jo hë zë iya henye, “Kö'du kyënyë a'di ra mo o'dɔ?” \v 15 Here Pilato omba vïdï kayo ne'e zi tëdïnnï na rakyenyi, mo inga Barabasi zi zë, mo u'bö hu Yësu ï'dï mo gbɔ zi tötö. \s Vo wehe asawiyannï Yësu \r (Mt. 27:27-31; Yn. 19:2-3) \p \v 16 Vo wehe obannï Yësu tï'bë mo aba mï liŋɔ 'ba turu 'ba daliŋɔ, ani ako'jonnï kɔsɔ vo wehe ne'e biya bi kölö. \v 17 Here ayöfunnï bɔngɔ 'buluyë da Yësu, o'dɔnnï safo tëmï ngora kono ayöfunnï dɔ mo. \v 18 Mora here, zë ayetonnï mo sawiya mo, iyannï henye, “Lima konda zi yï Yere 'ba Yuda'e.” \v 19 Zë u'bönnï dɔ mo mɔvɔ aba o'binnï oro rɔ mo, alɔmvɔnnï domo nnï aba akaŋo amötunnï. \v 20 Mati zë indennï mo sawiya ku, obannï bɔngɔ 'buluyë ne 'de aya'bannï bɔngɔ ɔmo gbï rɔ mo löhu. Mora here, ikannï mo gbɔ yaga zi tötö. \s Atötö Yësu \r (Mt. 27:32-44; Lk. 23:26-43; Yn. 19:17-27) \p \v 21 Ta bi tï'bë 'bëzë ta da gërï, andɔsi dë nnï kora maako aba ru mo Simona tëmï Sirënë, ëdï atayi mï gawo, mora vo wehe o'dɔnnï mo na kamo zi taka 'ba Yësu kumbë. Mo 'bu 'ba Alekazende nnï Rafusa aba. \v 22 Zë obannï Yësu tï'bë mo aba bi mati ako'jo Gologota, kö'du ya'ba aba, “Bi 'ba yingɔ da.” \v 23 Mora ani, zë ayɔnzɔnnï zi a'ji asusë ɔwɔ aba ru mo mahiri, zi kï'dï zi mo mora Yësu omba dë zi kuwë mo. \v 24 Mora here, atötönnï mo ayanyannï bɔngɔ 'bɔmo na ga rë nnï födö ku'du aba ëyï akoba 'bënï bɔngɔ ma vala. \v 25 Mati atötönnï mo ne, ndï kadra 'ba damïndö ɔkɔ ku modɔmosowɔ. \v 26 Wayöru 'ba mo susu ne, iya henye, “Yere 'ba Yuda'e.” \v 27-28 Zë atötönnï vo logo kpa rïyö Yësu aba, ma kölö datïrï mo, ehe ma vere da gali mo. \v 29 Vïdï mati ëdïnnï alaga ta dakapa, ëdïnnï dë nnï njili na kamo Yësu lidi aba. “Aha! Omba zi tï'bë yëkëlu ne kihiya mo akaŋo zi ko'ba mo löhu ko'do da wota aba. \v 30 Yaanya aba ne asi akaŋo ta da taka ehe ayɔmɔ rëyï.” \v 31 Here tëmï gërï kölö ne kyedre 'ba vo karasa ehe vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye ogonnï Yësu iyannï henye, “Mo ayɔmɔ oka'e, mora ɔ'bɔ dë zi rë nï yɔmɔ. \v 32 Dongɔ'e Korisitɔ ne te, Yere 'ba Yiserele, asi akaŋo ta da taka ne yaanya aba ehe dakoma mï mo.” Vo logo rïyö mati atötö Yësu aba ne, alidi mo kpa. \s Koli 'ba Yësu \r (Mt. 27:45-56; Lk. 23:44-49; Yn. 19:28-30) \p \v 33 Mï kutë kadra aba, mandölu ayöfu bi kpo ta dakaŋo ehe inde rë nï tapëtï kadra wota. \v 34 Mati ndï kadra ɔkɔ ku komo kadra wota, Yësu ënyï udu rïyë gu kyembe aba, “Elöyï, Elöyï, lema sabakatani?” Kö'du ya'ba aba henye, “Wïrï ama, Wïrï ama, kö'du a'di ila ma gɔ mo?” \v 35 Kya vïdï mati ëdïnnï ani owonnï mo ne, iyannï henye, “Owo'e te, mo ëdï Eliya ko'jo.” \v 36 Mora here, ma kölö tëmï zë aho lifa aba usu mï a'ji ï'dï da njili mɔvɔ, ehe mo ïnjë dami'di ha Yësu iya henye, “Disiye bi mo, dongɔ'e ëzë Eliya ëdï atayi mo yasi akaŋo ta da taka.” \v 37 Mora Yësu udu rïyë gu kyembe aba, ehe oli gbɔ. \v 38 Here, mï bɔngɔ mati ove mï yëkëlu ne, aliza rïyö, kɔ ta rïyë le akaŋo. \v 39 Vo kyëlu 'ba vo wehe mati ëdï atɔrɔ komo taka ani ne, ongɔ hala Yësu oli. Mo iya henye, “Kora nenye tïnyö wisi 'ba Wïrï ra.” \v 40 Kya 'ba mbara maako'e ëdïnnï ani bi kongɔ ta bi kɔwɔ. Mï kutë zë ëdï Mariya Magadala, Salome, Mariya ma 'ba Yemisi nnï Yosepa aba. \v 41 Ne mbara mati usunnï ga Yësu mï Galilaya ehe ëdïnnï mo kɔnyi. Aga mbara maako'e kpa kyɔ ani. Mbara ne'e ayinnï Yësu ëtï mï Yerusalema. \s Kusu 'ba Yësu \r (Mt. 27:57-61; Lk. 23:50-56; Yn. 19:38-42) \p \v 42-43 Ko'do nenye ako'jo ko'do 'ba rakɔ'jɔ zi bi ko'do 'ba ralawo. Bi ëdï ku tayi ra hutaga, kora maako ru mo Yosepa, ta Arimataya ɔkɔ gbɔ. Mo mï gboko 'ba turu, ehe ɔwɔnnï mo, ehe mo kölö tëmï vïdï mati ëdïnnï bi tayi 'ba damöku 'ba Wïrï kida, ënyï ï'bë zi Pilato kazi tere, kö'du ko'jo ga kö'du yöku Yësu, zi kusu mo. \v 44 Pilato rakaga aba mati owo henye, Yësu oli ku. Mo ako'jo vo kyëlu 'ba vo wehe ako'jo hɔ mo kɔdɔ Yësu oli ku kyere ya. \v 45 Tapëtï mo owo kö'du yada 'ba vo kyëlu ne, Pilato iya zi Yosepa moba yöku ne. \v 46 Yosepa ënyï ï'bë wogo mbili bɔngɔ, ayasi yöku ne akaŋo olo mï mbili bɔngɔ ne, ïnjë ï'bë usu mï wogo mati ole mï döku ma kyigɔ ne. Here, mo alulu yïtö kyedre ŋbïrï ha bi tödu 'ba wogo ne. \v 47 Mariya Magadala nnï Mariya ma 'ba Yosepa aba, ëdïnnï akongɔ ta bi kɔwɔ, bi mati usu yöku Yësu 'dɔmo ne. \c 16 \s Tënyï tëmï koli \r (Mt. 28:1-8; Lk. 24:1-12; Yn. 20:1-10) \p \v 1 Tapëtï ko'do 'ba ralawo mati inde rë nï, Mariya Magadala, Mariya ma 'ba Yemisi wogonnï yënï këzï ngutru tï'bë mo aba zi pisi ra yöku Yësu. \v 2 'Do ŋbɔ mï ko'do 'ba ralawo kadra nzere aba, zë ënyï ï'bënnï da wogo. \v 3 Ta bi tï'bë 'bëzë ta da gërï, alimannï me'do na ga rë nnï, iyannï henye, “Ëyï ra akalulu yïtö ne ta bi tödu 'ba ha wogo ne zi ze?” \v 4 Mora mati ongɔnnï bi rïyë, i'jannï yïtö ne alulu ku nzɔ hulëhu. \v 5 Here ënyï ödunnï mï wogo ani, ongɔnnï wisi ɔbi maako ëdï alima datïrï usu bɔngɔ kanyi konda rë nï o'dɔ zë na rakaga. \v 6 Mo iya henye, “Ere'e dë. Mayɔlɔ ku ëdïye bi koma kö'du Yësu 'ba Nazereta mati atötö. Mo anza kpe kinye, mo ënyï ku tëmï koli, ongɔ'e te, ne bi mati ï'dïnnï mo 'dɔmo. \v 7 Mora here, yaanya aba ï'bë iya'e kö'du kise nenye zi vo lö'bö 'bɔmo'e Petero mëdï zë ëtï. Here mo ëdï tï'bë dagba komo'e mï Galilaya, ani akongɔ'e mo te kaa mati mo ayada zi ye.” \v 8 Here mbara ne asinnï yaga ahonnï ta da wogo kazi tere, onyonnï kö'du mo kpa dë zi vïdï kölö maako ga kö'du zë na tere. \s Yësu ayada rë nï zi Mariya Magadala \r (Mt. 28:9-10; Yn. 20:11-18) \p \v 9 Mora here, tapëtï tënyï 'ba Yësu tëmï koli 'do ŋbɔ ko'do 'ba ralawo aba, mo ayada rë nï dagba zi Mariya Magadala, mati mo ore dakyikyi madɔmorïyö yaga ta rɔ mo ne. \v 10 Mo ï'bë ayada zi aboka nïye. Zë na lu'bë ëdïnnï akudu. \v 11 Mati zë owonnï henye, mo iya Yësu ëdï na dïdï nongɔ mo komo nï aba, zë omannï dë mï me'do 'bɔmo ne. \s Yësu ayada rë nï zi vo lö'bö rïyö \r (Lk. 24:13-35) \p \v 12 Yaa ta gɔ mo, Yësu ayada dakyïnë nï 'beri zi vïdï rïyö maako'e ëdïnnï atï'bë wënnï ta da gërï mï dakaŋo maako. \v 13 Zë ayadannï kö'du ne, zi oka nnïye mora zë 'de omannï dë mï kö'du ne. \s Yësu ayada rë nï zi vo lïtu 'butë dɔmo kölö \r (Mt. 28:16-20; Lk. 24:36-49; Yn. 20:19-23; Lɔ. 1:6-8) \p \v 14 Mora mï ndundu mo ta gɔ mo biya, Yësu ayada rë nï zi vo lïtu 'butë dɔmo kölö ëdïnnï wakonyo. Mo asawiya zë ga kö'du zë anzannï dë koma aba, ehe zë kpa na vo kazi kö'du kowo zi koma mï vïdï mati iyannï mo na dïdï. \v 15 Mo iya zi zë henye, “Ï'bë'e ta damöku ne biya, ayëtïye kö'du yöyö laka ne zi dakyïnë vïdï biya. \v 16 Mo mati oma ïrï bapatisi, akayɔmɔ. Mo mati omba dë akï'dï riti zi mo. \v 17 Vo koma'e, akï'dï kyigɔ 'ba kö'du koro ko'dɔ zi zë. Zë akorennï dakyikyi yaga mï ru ma. Zë akame'donnï ha mënzë maako ëtï. \v 18 Mo mati ïrï wiri umbë le rïyë, mandere uwë waroso le, o'dɔ zë dë na kyënyë. Zë akï'dïnnï kala nnï da vo kɔɔ'e, akakɔ'jɔ zë.” \s Oba Yësu komorïyë \r (Lk. 24:50-53; Lɔ. 1:9-11) \p \v 19 Ta ëtï me'do 'ba Yere Yësu zi zë ne, oba mo komorïyë ehe alima ku da kala tïrï 'ba Wïrï. \v 20 Here, vo lö'bö ënyï ï'bënnï kö'du yëtï aba ta bi ne biya. Yere o'dɔ lɔɔ ne zë ëtï, ayada kö'du yëtï 'bëzë ne tïnyö ga kö'du koro mati ëdïnnï ako'dɔ ne.