\id REV - Margi Tiwi Ənga Tǝm [mfm] \ide UTF-8 \h Mǝtakǝr Yahwana \toc3 Mǝta \toc2 Mǝtakǝr Nǝ Yahwana \toc1 Mǝtakǝr \mt2 Mǝtakǝr Anǝ \mt1 Yahwana \c 1 \s Sǝra Tsǝfǝ Kau Ar Kǝri \p \v 1 Mǝtakǝr sara ara Yesu Kǝrsiti, kǝra Hyal nǝ nyi aga ja canǝ nyi anǝ njir mǝl thlǝr nyiˈyar, sǝra ɗar lǝhǝu kǝl ju nda nyabiya dzau. Ji cabiya sǝ kau ar babal lagura ji sǝwa waladi nyi anǝ ndǝr mǝl thlǝr nyi Yahwana. \v 2 Yahwana lǝri sakida ar kǝra kalar sǝra ji lari, naja ngǝ, ndǝr Hyal ǝnga sakida kǝra Yesu Kǝrsiti lǝri. \v 3 Barka anǝ ndǝr jiga ndǝrhaha sara ara Hyal kau, ǝnga barka anǝ njira nggari ba ndǝ fuwa wu ɗǝfuwa nda sǝra tsǝtsǝfau, ara pǝcir nyabiya dzǝr nda patǝ a ɗari lǝhǝu. \s Usa Dzau Anǝ Daɓǝ Dzǝr Njir Nuˈyar Wu Mǝlmǝ Pampamǝu Mǝɗǝfau \p \v 4 Nayi, Yahwana, ngǝ lǝri tsǝfǝ kau, anǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ pamǝpamǝ mǝɗǝfau wu ˈyiˈyir Asǝya. \p Mayiwakur ǝnga nggya jamǝkur sara ara Hyal ja nggya ǝnga hyi, Hyal ndǝra aˈyi ǝshina, ǝnga saya ɗa, ǝnga ndǝra wu nda shili, ba sara ara mambǝl pamǝpamǝ mǝɗǝfau kǝra a vǝr nggya wu mwar tsǝkafǝ nǝ Hyal. \v 5 Ənga sara ara Yesu Kǝrsiti ndǝra naja ngǝ fǝr kǝr nǝ jijiri, ndǝr lǝ sakida, ja nggya ǝnga hyi, naja ngǝ ndǝ nǝ tanggǝrma kǝra hyaˈari sara vir tau, ǝnga ndǝr sǝm tǝlkur ar kǝra tǝltǝlˈyar nǝ duniya. \p Naja ndǝra cabiya mǝn yiwukur, ǝnga ndǝra kǝtiya mǝn sara wu mafakur nǝ bikǝr mǝn lagur pǝna mashi nyi. \v 6 Naja ngǝ mǝliya mǝn, mǝn ɗa daɓǝ njir sǝm tǝlkur ǝnga pubuˈyar, njir mǝl thlǝr anǝ Hyal ǝnga anǝ Dǝnyi. Anǝ nyi ngǝ kadakadarkur ǝnga dǝnama baˈanuwa. Amina. \p \v 7 Tsama mau, kǝja ju shili wu dlama sara dǝmǝlmau. \q2 Kalar ndapi wu nda lar nyi, \q1 patǝ ǝkkǝˈyi njira tsatsaviya nyi ǝnga katsakǝr. \q2 Ənga patǝkura njir duniya wu nda tiwi arya ja. \qr Ənga jiri, abangǝ nga nyi wu nda ɗa. Amina. \p \v 8 Əngwar Hyal Thlagǝu, “Nayi ngǝ Dzǝgwa, nayi ngǝ Kuɗiya. Nayi ngǝ ndǝra aˈyi ǝshina, ǝnga saya ɗa, ǝnga ndǝra wu ɓǝra nda sha shili, Ndǝ dǝgal dǝnama.” \s Mǝtakǝr Ar Kǝra Kǝrsiti \p \v 9 Nayi Yahwana, zamǝr hyi, kǝra wu cir zǝmǝ ǝkkǝˈyi hyi wu sa ɓwaɓwatǝu, ǝnga wu tǝlkur Hyal, ba ǝnga wu mba ɗǝfu kǝra nǝr mǝn wu Kǝrsiti Yesu. Nji kǝdlǝna ɗa a gwar dzǝgur dǝl nǝ Patǝmosu arya ndǝr Hyal kǝra yi tǝtǝlna ǝnga sakida kǝra yi lǝri ar kǝra Yesu. \v 10 Ar pǝci nǝ Thlagǝu, ǝnggǝra Mambǝl shida ar kǝra yau, ba yi nggari ɗahǝu dǝgal wu yukuɗǝ ɗa ǝnggǝr mbiɗǝ tǝlǝmǝ, \v 11 kǝra a vǝr na, “Tsǝfǝya ar lǝkakaɗau, sǝra gǝ lari ba ga sǝwa nyi anǝ daɓǝ dzǝ nǝ njir nuˈyar mǝɗǝfau, kǝra wu mǝlmǝ Afisa, ǝnga Sǝmarna, ǝnga Pagamusu, ǝnga Tayatǝra, ǝnga Sardisu, ǝnga Filadelfiya, ba ǝnga Lawudekiya.” \p \v 12 Ba yi shabiya dzau aga ya lari ndǝra vǝr ndǝr anǝ ɗa. Ayukuɗa yi shabiya dzau, ba yi lari sǝr sǝɓǝ pitǝlla nǝ ǝndzau mǝɗǝfau. \v 13 A gwar hada sǝr sǝɓǝ pitǝlla pamǝpamǝ mǝɗǝfǝ kau, ba yi lari vanyi ndau kǝra a papa Zǝr Ndau, ji hari lǝgutǝ kǝra wu gya haɗiya hiya ja sǝrǝpǝu, ǝnga ji thlaˈubiya hathla ja ǝnga takulagǝ nǝ ǝndzau. \v 14 Kǝra ja ǝnga shishir kǝra ja a ɗar pǝrtǝ pwahǝu ǝnggǝr ǝpur paˈwa, pǝrtǝ pwahǝu ǝnggǝr mǝtǝndili. Liya ja tsu wu mbǝl dǝgǝ kiyara uˈu. \v 15 Hiya ja wu mbǝl ǝnggǝr liyangǝ shishiˈwu kǝra nji nǝna wu thla, ǝnga ɗaha ja wu pa tsǝkir shidar dǝl. \v 16 Ji sǝɓiya shashilga mǝɗǝfau wu tsi mazǝma ja, ǝnga sara vu miya ja ngǝ katsakǝr cacaɗǝ miya wu biya. Bama ja tsu wu mbǝl ǝnggǝr mbǝl nǝ pǝci ma pǝci taˈyi kǝr. \p \v 17 Ta yi lari nyi, ba yi dla a gyu huɗǝ nyi ǝnggǝr ndǝra tǝtau. Kǝ ji fǝr tsi mazǝma ja a dar yau, ji na anǝ ɗa, “Ga sara hivǝr mai, nayi ngǝ tanggǝrma ǝnga nayi ngǝ kuɗiya. \v 18 Nayi ngǝ ndǝra ǝnga pi. Nayi ngǝ ndǝra tau, ama kǝja yi ǝnga pi nǝ baˈanuwa. Nayi ngǝ ǝnga dǝnama ar kǝra tau, ǝnga ar kǝra ki nǝ nji gǝ mambǝl. \v 19 Ga tsǝfǝri kalar sǝra gǝ lari, sǝra aˈyi a vǝr ɗa kabangǝkau, ǝnga sǝra wu nggura ɗa a ndu mwa. \v 20 Kǝja sǝra ɗǝɗǝwa ar kǝra shashilgaˈyar mǝɗǝfǝ kǝra gǝ lari wu tsi mazǝma yau, ǝnga sǝr jigǝ pitǝlla nǝ ǝndzǝ mǝɗǝfǝ ta aga nyi: Shashilgaˈyar mǝɗǝfau, nanda ngǝ waladiˈyar nǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar, wu mǝlmǝ pamǝpamǝ mǝɗǝfau ǝnga sǝr sǝɓǝ pitǝlla mǝɗǝfau, ca ngǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar wu mǝlmǝ pamǝpamǝ mǝɗǝfau. \c 2 \s Cama Anǝ Daɓǝ Dzǝ Njir Nu Wu Mǝlmǝ Afisa \p \v 1 “Ga tsǝfǝri cama tsǝtsǝfǝ kǝ anǝ waladi nǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ Afisa , abǝr, \p “Kǝja cama sara ara ndǝra sǝɓiya shashilgaˈyar mǝɗǝfau wu tsi mazǝma ja, ǝnga naja kǝra a vǝr ɓau wu pama sǝr jigǝ pitǝlla nǝ ǝndzǝ mǝɗǝfau kǝ nana. \p \v 2 “Wu sǝni yi sǝr mǝla gǝ patǝu. A lari yi kwakwaɗǝkura gu thlǝr kǝra ga vǝr mǝl, ǝnga ɓwaɓwatǝ kǝra ga vǝr sǝsǝˈwau. Yu sǝni abǝr nagǝ wu tsamǝ nji ɗǝmwaˈyi ǝnga li mai. Ənga gu tsambiya njira wu ngga kǝrnda cama sǝsau ama aˈyi nda abangǝ mai. Ənga a sǝnbiyar gau, abǝr nǝ fati nga nda. \v 3 A sǝn yau abǝr a nggyar gǝ ǝnga mba ɗǝfu, ǝnga sǝsǝˈwu ɓwaɓwatǝu gǝra ǝnga hǝɗa arya thlǝmǝ ɗa. \v 4 Ama kǝja sǝra yi vazǝya ngǝ ni, a piyari gǝ yiwukur kǝra aˈyi ara gǝ tsu kaɗǝu. \v 5 Ga ɗǝngari ǝnggǝra gǝ ɗǝɗǝmǝu divira ga dla a gyu yukuɗu! Ga tubi sara ara bikǝ ngau, ga dumwa ǝnga mǝl sǝra ga vǝr mǝl mǝnahǝ ɗǝɗǝmǝ ta. Ma aˈyi gǝ tubi mai, yu shida, ba ya sa hǝna sǝr jigǝ pitǝlla nǝ ngau ar vir nggya nyi. \v 6 Ama kǝja sǝr mǝla gǝ kǝra mǝnahǝu, gǝ piyari sǝr mǝla njir Nikolayitanu, ǝnggǝr kǝra yi piyari tsu. \p \v 7 “Kalar ndǝra ǝnga himi ngga sau, kǝl ja sǝya himi ja nggari sǝra Mambǝl a vǝr na anǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar. Anǝ kalar ndǝra sǝmku tǝlkur, yu nda nǝ nyi dǝnama nǝ sǝm yayar wu nǝ pi kǝra ar wu nǝ pi ar fa wu nǝ Hyal. \s Cama Anǝ Daɓǝ Dzǝ Njir Nu Kǝra Wu Mǝlmǝ Sǝmarna \p \v 8 “Ga tsǝfǝri cama tsǝtsǝfǝ kǝ anǝ waladi nǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ Sǝmarna abǝr, \p “Kǝja cama sara ara ndǝra tanggǝrma ǝnga kuɗiya, ndǝra tau ba ji ɓǝra ɗa aˈyi ǝnga pi. \v 9 Yu sǝni ɓwaɓwatǝ ngau ǝnga gha ngau, ama ndǝ dudur nga gau! Yu sǝni culi ndǝr diɗa vi kǝra wu biya sara wu miya njira wu ngga kǝrnda njir Yahudiya nji ɗǝɗǝm nǝ Hyal, ama aˈyi nda abangǝ mai, ama daɓǝ dzǝr nda, daɓǝ dzǝ nǝ Shatan ngau. \v 10 Ga sara hivǝr arya culi ɓwaɓwatǝ kǝra gu nda sa mai. Yu nar ngau, shatan wu nda sa vakuwa alenyi nju pama hyi a gwu fursǝna, aga nja dzǝbiya hyi. Hyu nda lari ɓwaɓwatǝ nǝ pida kumou. Ama ma hyi sǝn cinapi, hya nggya ǝnga fǝr kǝr wu mbǝrsar hyi, alaga ji dla ǝnga tau, nayi tsu, yu nǝ hyi dara tǝlkur nǝ pi. \p \v 11 “Kalar ndǝra ǝnga himi ngga sau, kǝl ja sǝya himi ja nggari sǝra Mambǝl a vǝr na anǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar. Kalar ndǝra sǝmku tǝlkur, naju lar ɓwaɓwatǝ ara tǝ nǝ mǝthlǝkura nyi mai. \s1 Cama Anǝ Daɓǝ Njir Nu Kǝra Wu Mǝlmǝ Pagamamu \p \v 12 “Ga tsǝfǝri cama tsǝtsǝfǝ kǝ anǝ waladi nǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ Pagamusu abǝr, \p “Kǝja cama sara ara ndǝra ǝnga katsakǝr cacaɗǝ miya wu tsa ja. \v 13 Yu sǝni abǝr vira ga vǝr nggya a gwa, vira Shatan a vǝr sǝm tǝlkur nyi ari ngau. Alaga abangau , kǝ gǝ sǝɓiya ɗa ǝnga jirkur. Nagǝ aˈyi shin ɗa yi lagur mbǝrsa ngǝ mai, alaga ar pǝci kǝra nji tsǝya Antipasu wu pama hyi, ndǝra lǝr sakida tsaˈa miya ɗǝfu ar kǝra yau, ar vira Shatan wu nggya. \pi1 \v 14 Alaga abangau, alenyi sǝ aˈyi kǝra yi vaziya ngau a gwa. Alenyi nji aˈyi wu pama hyi kǝra sǝɓiya highiɓǝ nǝ Balamu, naja ngǝ ndǝra highiɓǝr nyi anǝ Balakǝu lagura ja mǝliya njir Izirayila nda mǝliya bikǝ ari, lagur sǝm sǝr sǝm kǝra nji thlana anǝ katǝu, ǝnga mǝl sǝsukur. \v 15 Abangǝ tsu aˈyi hyi ǝnga njira sǝɓiya highiɓǝ nǝ Nikolayitanu. \v 16 Agabangau, kǝl ga tubi! Ma aˈyi abangǝ mai, kǝja yu shili ara gau ǝnga kusa, ba ya sa pana nda ǝnga katsakǝr kǝra wu biya sara wu miya yau. \pi1 \v 17 Kalar ndǝra ǝnga himi ngga sau, kǝl ja sǝya himi ja nggari sǝra Mambǝl a vǝr na anǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar. Anǝ kalar ndǝra sǝmku tǝlkur, yu nǝ nyi sara wu mana kǝra ɗǝɗǝwa sara dǝmǝlmau. Ənga tsu, yu nda nǝ nyi tsǝka pǝrtǝu kǝra thlǝmǝ mafǝliyangǝ tsǝtsǝfau ari, kǝra kǝl ndǝra dlǝwuri tsǝka nyi ngu nggabiya wacu. \s1 Cama Anǝ Daɓǝ Dzǝ Njir Nu Wu Mǝlmǝ Tayatǝra \p \v 18 “Ga tsǝfǝri cama tsǝtsǝfǝ kǝ anǝ waladi nǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ Tayatǝra abǝr, \p “Kǝja cama sara ara Zǝr Hyal, Ndǝra ǝnga liya ja ǝnggǝr kyara uˈu, ǝnga hiya ja tsu ǝnggǝr liyangǝ kǝra nji nǝna wu thla. \v 19 Yu sǝni sǝra mǝla gau, ǝnga yiwukur ngau, ǝnga mbǝrsa ngau. Yu sǝni dlǝwa dzǝ ngau ǝnga sǝsǝˈwu sǝ ngau. Yu sǝni tsu abǝr sǝr mǝl ngǝ nǝ kabangǝkau a ndiya ta ɗǝɗǝmǝu. \pi1 \v 20 Alaga abangau, kǝja sǝr vazǝ ngǝ kǝra aˈyi. Nagau, gǝ nǝ nyi lagu anǝ mala kǝra nja ngga ǝnga Jazabelu, mala kǝra wu ngga kǝrnyi ǝnga nabi mala. Lagur highiɓǝ nyi, ji mǝliya njir mǝl thlǝr ɗaˈyar gu mǝl sǝsukur ǝnga sǝm sǝr sǝm kǝra nji thlana anǝ katǝu. \v 21 Yi nǝ nyi pǝci aga ja tubi sara ara sǝsukur nyi, ama kǝ ji nggǝl ara piyari sǝsukur nyi. \v 22 Agabangau, yu nda nǝ nyi shilǝgǝ ɗǝmwaˈyi gagaɗau, ǝnga kalar njira mǝl sǝsukur ǝnga ja, ndu nda lari ɓwaɓwatǝ gagaɗau. Yu nda mǝl anǝ nda abangau, ma ndǝ nggǝl ara tubi nda piyari sǝr mǝla ja. \v 23 Yu nda dlǝna wazha nyi. Daɓǝr njir nu patǝ wu nda sǝnbiya abǝr nayi ngǝ ndǝra wu sǝni sǝra wu ɗǝfuwa ndau, ǝnga sǝra ndu ɗǝnga patǝu. Yu nda kina nyi anǝ kalar ndau tsaˈa ǝnga sǝr mǝla ja. \v 24 “Ama tsu ya ˈyi ǝnga cama anǝ hyi, nahyi njira hiyau wu Tayatǝra, nahyi kǝra gǝra nu highiɓǝ fati kau, ǝnga nu sǝ Shatan kǝra ndu ngga ‘Sǝ Shatan kǝra ɗǝɗǝwa.’ Tsu yu ɓǝra cakǝ ɓwaɓwatǝ gagaɗǝ anǝ hyi mai. \v 25 Sǝra aˈyi, kǝl hya sǝɓiya mbǝrsar hyi ɓaɓalu, kǝl nayi ɓǝra sha shili. \pi1 \v 26 Anǝ patǝr njira sǝmku tǝlkur, ǝnga ndǝ ɓǝlari ndǝr ɗa baˈanǝ kuɗiya, yu nǝ nda dǝnama sara ara dǝɗa ar kǝra njir duniya patǝu. \q1 \v 27 “Nji wu nda sǝm tǝlkur ar kǝra njir duniya ǝnga zǝwa liyangǝu, \q2 ǝnga nju nda pǝpǝthlǝna nda ǝnggǝr tǝm kǝra nji hǝriya sara wu tsǝkwaɓǝu. \v 28 Ndu nda ɗa ǝnga dǝnama nǝ sǝɓǝ nji ǝnggǝr kǝra yi dlǝwuri sara ara dǝɗa, yu ɓǝra nǝr nda shashilga nǝ mudlau. \v 29 Kalar ndǝra ǝnga himi ngga sau, kǝl ja sǝya himi ja nggari sǝra Mambǝl a vǝr na anǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar.” \c 3 \s Cama Anǝ Daɓǝ Dzǝ Njir Nu Wu Mǝlmǝ Sadisu \p \v 1 “Ga tsǝfǝri cama tsǝtsǝfǝ kǝ anǝ waladi nǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ Sardisu abǝr, kǝja cama sara ara ndǝra sǝɓiya mambǝlˈyar nǝ Hyal mǝɗǝfau, ǝnga shashilga pamǝpamǝ mǝɗǝfau. Yu sǝni sǝr mǝla gǝ papatǝu, gu tsamǝ kǝrngau ǝnggǝr ndǝ mbǝmbǝɗǝ nga gau, ama kǝja tǝtǝ nga gau. \v 2 Ga hyaˈari sara wu ghanyi! Ga nǝrdzau aga ga taˈyibiya sǝra hyi kushu divira ja tau. A sǝnbiyar yau abǝr sǝr mǝla gau, aˈyi tsaˈa wu mwar Hyal ɗa mai. \v 3 Agabangau, ga ɗǝngari sǝra gǝ nggari ǝnga sǝra gǝ hǝnggǝri ǝni tanggǝrma, ba ga ɓǝlari ǝnga ga tubi. Ama ma nagǝ aˈyi hyaˈari wu ghanyi mai, yu shili ǝnggǝr ndǝr hǝl kukuthlǝu, nagǝ wu nda sǝni pǝci kǝra yu nda shili ar mai.” \pi \v 4 Alaga abangau, aˈyi gǝ ǝnga alenyi nji kǝra wu daɓǝ dzǝ njir nu nǝ Sardisu kǝra gǝra deɓǝna kar har nda. Ndu nda ɓau ǝkkǝˈyi yau wu kar pǝrtǝu, arya a ɗar nda tsaˈa aga nyi. \v 5 Patǝr njira sǝmku tǝlkur yu nda har nda kar pǝrtǝu. Ənggǝra ji ɗa patǝu, nayu hǝbiya thlǝmǝr nda wu lǝkakaɗǝ nǝ pi mai, ama yu nda hǝˈuna nda wu mwar dǝɗa ǝkkǝˈyi waladi nyiˈyar abǝr nǝɗa nga nda. \pi \v 6 Kalar ndǝra ǝnga himi ngga sau, kǝl ja sǝya himi ja nggari sǝra Mambǝl a vǝr na anǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar. \s Cama Anǝ Daɓǝ Dzǝ Njir Nu Wu Mǝlmǝ Filadelfiya \p \v 7 “Ga tsǝfǝri cama tsǝtsǝfǝ kǝ anǝ waladi nǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ Filadelfiya abǝr, kǝja cama sara ara ndǝra cicau ǝnga jiri ndǝra ǝnga sǝr pahǝ miya ki nǝ Dawuda. Sǝra ji pahǝna ndǝr haɗiya aˈyi mai, ba tsu sǝra ji haɗiya, ndǝr sǝn pahǝna aˈyi mai. \v 8 Wu sǝni yi sǝr mǝla gǝ patǝu, kǝja ya pahǝnari miya ki kǝra ndǝr sǝn haɗiya aˈyi mai. Yu sǝni dǝnama ngau tǝtǝwa nga nyi, ama alaga abangau, kǝ gǝ ɓǝlari ndǝr ɗa, nagǝ aˈyi shin ɗa yi mai. \v 9 Lara mau, yu nda ciwa kaɓǝ njir nu Shatan, nda sa ɓǝliya undi wu mwa ngau, ǝnga ya mǝliya nda, nda sǝnbiya abǝr nagǝ ngǝ ndǝra yu yiwu, nanda njir thla fati, njira wu ngga kǝrnda njir Yahudiya ama aˈyi nda abangǝ mai.” \pi \v 10 Arya gǝ ɓǝlari dlaɗǝ ɗa nǝ capi, yu nda sa kǝtiya ngau sara ara madiya pǝcir dzǝ kǝra a vǝr shili ar kǝra duniya patǝ aga sa dzǝ njira wu duniya. \v 11 Yu shili gǝra ǝnga sǝkari. Ga sǝɓiya sǝra ara gau ɓaɓalu, ara nja sara mbǝliya akkǝri ngau. \v 12 Kalar ndǝra sǝmku tǝlkur, yu mǝliya nyi aga shimal nǝ Ki Hyal ɗa, naja ɓǝra biya sara a gwa mai. Yu nda tsǝfǝya ar ja thlǝmǝ Hyal ɗa, ǝnga thlǝmǝr mǝlmǝ Hyal ɗa, naja ngǝ Urshalima mafǝliyangǝ kǝra wu shida sara dǝ mǝlmau sara dara Hyal ɗa, ǝnga tsu yu tsǝfǝri ar ja thlǝmǝ ɗa kǝra mafǝliyangǝu. \pi \v 13 Kalar ndǝra ǝnga himi ngga sau, kǝl ja sǝya himi ja nggari sǝra Mambǝl a vǝr na anǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar. \s Cama Tsǝtsǝfau Anǝ Daɓǝ Dzǝ Njir Nu Wu Mǝlmǝ Lawudekiya \m \v 14 Ga tsǝfǝri cama tsǝtsǝfǝ kǝ anǝ waladi nǝ daɓǝ dzǝ njir nu wu mǝlmǝ Lawudekiya abǝr, \pi1 “Cama kau, sara ara ndǝra naja ngǝ Amina, ndǝra naja ngǝ fǝr kǝr ǝnga sakida nǝ jijiri ǝnga ndǝr sǝm tǝlkur nǝ Hyal kǝra mǝliya kalar sau. \v 15 Yu sǝni sǝr mǝla gau, nagǝ aˈyi gǝ shishiˈwu mai, ya, aˈyi gǝ kwakwaɗǝ tsu mai. Cimǝ ɗa ga kyaga ɗa pathlǝu wu pama nyi! \v 16 Ama kǝ gǝ ɗa mǝmǝlamǝu, kǝra aˈyi gǝ shishiˈwu mai, ǝnga aˈyi gǝ kwakwaɗǝ tsu mai, agabangau, yu tǝfǝbiya ngau sara wu miya yau! \v 17 Ara gu na, ‘Nayi ndǝr bǝrba ngau ǝnga aˈyi yau ǝnga kalar sǝra yu yiwu.’ Ama nagǝ wu sǝni abǝr ndǝ ɗaɗali nga gǝ mai, ndǝ gǝra ǝnga sǝ dur. Nagǝ sǝr tǝhuɗu, ndǝ lǝfau, ǝnga ndǝ turusu. \v 18 Agabangau, yu nǝr ngǝ hangǝ aga ga ɗǝlbiya ǝndzau sara ara yau, ǝndzǝ kǝra nji thlǝna wu uˈu aga ga ɗa ndǝr bǝrba. Ənga tsu ga ɗǝlbiya lǝgutu pǝrtǝ nǝ ha sara ara yau, aga ga mbuya turusukur ngau ǝni, ara ga sara gu sǝli. Ətsu ga ɗǝlbiya mal pǝ wu li aga ga daɓaga lar sau mǝnahǝu. \pi1 \v 19 Patǝkura njira yu yiwu, yu kughiya nda ǝnga yu hwathliya nda. Agabangau, ga nǝrdzǝ ga mǝl sǝra tsaˈa ǝnga jiri ba ga tubi. \v 20 Sǝya mǝ himi! Kǝja yi taˈyi a miya ki ya vǝr tsa. Kalar ndǝra nggari ɗaha yau, ba ji pahǝna miya ki, yu vwau ya vuwa nggya wu ja, ba ˈya sǝm sǝr sǝm ǝnga ja. \pi1 \v 21 Kalar ndǝra sǝmku tǝlkur, ju nda nggya ǝnga yau ar tsǝkafǝ ɗa, ǝnggǝr kǝra yi sǝmku tǝlkur ya vǝr nggya ǝnga dǝɗa ar tsǝkafǝ nyi. \v 22 Kalar ndǝra ǝnga himi ngga sau, kǝl ja sǝya himi ja nggari sǝra Mambǝl a vǝr na anǝ daɓǝ dzǝ njir nuˈyar.” \c 4 \s1 Dlǝvau A Dǝmǝlmau \p \v 1 Ayukuɗa kau, ba yi tsamǝ, ba yi lari vanyi miya ki papahau a dǝmǝlmau. Ɗahǝ ta yi saya nggari ǝnggǝr mbiɗǝ tǝlǝmǝ ta, ǝnga yi ɓǝra nggari ja vǝr ndǝr anǝ ɗa, ju na, “Shida ǝnggau, ba ya sa canǝ ngǝ sǝra kǝl ji ɗarkǝr ayukuɗa kau.” \v 2 Ənggǝrna ba Mambǝl shida ar kǝra yau, ba yi lari tsǝkafǝ a dǝmǝlmau ǝnga vanyi ndau a vǝr nggya ari. \v 3 Ndǝra vǝr nggya a dar tsǝkafǝ kau, ju mbǝl ǝnggǝr tsǝka dǝzǝ mǝnahǝu, kǝra nja ngga ǝnga jaspa ba karneliyanu. Mbǝmbǝl shamba kǝra zǝwuya tsǝkafǝ kau, a ya pata tsǝka kǝra wu mbǝl ǝnggǝr sǝkwar kwa. \v 4 Tsǝkafǝ pamǝpamǝ mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ ngǝ zǝwari nyi, ǝnga njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ fwahǝu nga vǝr nggya ar nda. Ndǝ ɓathlǝr dzau ǝnga kar pǝrtǝu ǝnga dara tǝlkur nǝ ǝndzǝ ngu kǝra nda patǝu. \v 5 Sara ar tsǝkafǝ kǝ ngǝ sǝm par wu biya ǝnga dǝraghi par ba dlǝɗǝ par. A dumwar tsǝkafǝ kau, tǝsǝ uˈu mǝɗǝfau aˈyi a vǝr mbǝl. Nanda ngǝ mambǝl pamǝpamǝ mǝɗǝfau nǝ Hyal. \v 6 A dumwar tsǝkafǝ kau, vanyi sǝ aˈyi kǝra ǝnggǝr dǝl mǝshiˈwa, kǝra wu mbǝl wilwilu ǝnggǝr tsǝka pǝrtǝu. \p A vwar hada ba zǝwuya tsǝkafǝ kau, ngǝ sǝ ǝnga pi foɗǝu. Li ngǝ sa nda haɗiya nda a dumwa ǝnga a biyu yukuɗu. \v 7 Sǝ nǝ tanggǝrma wu sǝ ǝnga pi foɗǝ kau, a ya pata lǝvari, nǝ mǝthlǝkura nyi a ya pata thla zǝwa, ǝnga nǝ makǝrkura nyi a pa bama ndau, ba nǝ foɗǝkura nyi tsu a ya pata dǝgumbǝla kǝra a vǝr mau. \v 8 Kalar zǝma sǝ ǝnga pi foɗǝ kau, aˈyi nda ǝnga ɓǝgǝ kwa kwa ba li ngǝ zǝwar nda patǝu, a vu huɗǝu ǝnga a biyar ya nda. Vuˈyi ǝnga pǝci nga ndu dumwa ndu na, \q1 “Ndǝ cicau, ndǝ cicau, ndǝ cicau \q2 ngǝ Hyal Thlagǝu ndǝ dǝgal dǝnama! \q1 Ndǝra aˈyi ja ɗǝɗǝmǝu, aˈyi ja kabangǝkau, \q2 ǝnga ju ɓǝra nda shili.” \p \v 9 Kalar pǝci kǝra sǝˈyar kǝ ǝnga pi kǝ lǝ kadakadarkur, ǝnga dǝgalkur, ba ǝnga usaku anǝ ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kau, ndǝra aˈyi ǝnga pi baˈanuwa, \v 10 nanda njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ kau, wu ɓǝliya undi wu huɗǝ ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kau, ndu dlǝvǝ nyi, ndǝra aˈyi ǝnga pi baˈanuwa. Ndu pina dara tǝlkur nda a dumwar tsǝkafǝu, ndu na, \b \q1 \v 11 “Nagǝ ngǝ ɗa tsaˈa aga dlǝvǝ, Hyal Thlagǝr ˈya, \q2 dlǝwuri kadakadarkur, ǝnga hakǝr, ba ǝnga dǝnama, \q1 arya nagǝ ngǝ mǝliya patǝr sau, \q2 ǝnga aˈyi nda ǝnga pi ara nagǝ ngǝ mǝliya kalar sǝra gu yiwu patǝu.” \c 5 \s Lǝkakaɗǝ Pǝpǝɗau Ənga Zǝr Gamǝu \p \v 1 Kǝ yi lari lǝkakaɗǝ pǝpǝɗau wu tsi mazǝma ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kau. Lǝkakaɗǝ pǝpǝɗǝ kau, aˈyi ja ǝnga tsǝfau a gwu huɗa nyi, ǝnga a biyar ya nyi, kǝra nji ghiɗǝna miya nyi ǝnga mǝtsamǝ ghighiɗau mǝɗǝfau. \v 2 Kǝ yi lari vanyi madiya waladi, kǝra hyaˈana ɗahǝ dzǝdzǝgamǝu, ju hǝˈu sau, ju na, “Wa ngǝ ɗa tsaˈa aga ja tǝkuɗǝna mǝtsamǝ ghighiɗǝ nǝ lǝkakaɗǝ ka, ba ja pahǝna?” \p \v 3 Ama ndǝ aˈyi kǝra ɗa tsaˈa a dǝmǝlmau ǝnga wu duniya ba ǝnga wu ndǝla ˈyiˈyi kǝra wu sǝn pahǝna lǝkakaɗǝ kǝ ǝnga ja tsamǝ sǝra a gwa gwa mai. \v 4 Kǝ yi tiwi ǝnga sǝlǝm gagaɗau ara ndǝ aˈyi kǝra ɗa tsaˈa aga ja pahǝna lǝkakaɗǝ kau, ǝnga ja tsamiya sǝra a gwa gwa mai. \v 5 Kǝ pathlǝu wu pama njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ kǝ na anǝ ɗa, “Ga sara tiwi mai! Lari, kǝja Lǝvari nǝ culi Yahuda, sara wu nggilang nga Dawuda a sǝmkur tǝlkur. Naja ngǝ ndǝra ɗa tsaˈa aga ja pahǝna lǝkakaɗǝ kau ǝnga mǝtsamǝ ghighiɗǝ mǝɗǝfǝ kau.” \p \v 6 Tǝma, kǝ yi lari vanyi zǝr gamǝu, kǝra ǝnggǝr nji tsǝya, ama kǝja taˈyi nga ja wu pama tsǝkafǝu, ǝnga sǝ ǝnga pi foɗǝu, ba ǝnga njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ kau. Aˈyi ja ǝnga tǝlǝmǝ mǝɗǝfau ǝnga li mǝɗǝfau, nanda nga ar viya mambǝl Hyal mǝɗǝfǝ kau, kǝra Hyal sǝwa a ndu huɗa duniya patǝu. \v 7 Kǝ Zǝr Gamǝ kǝ hyaˈari ji nda dlǝwuri lǝkakaɗǝ pǝpǝɗǝ kau sara wu tsa mazǝma ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kau. \v 8 Ta ji dlǝwuri lǝkakaɗǝ pǝpǝɗǝ kau, tǝma, kǝ sǝ ǝnga pi foɗǝ kau, ǝnga njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ kǝ ɓǝliya undi wu mwar Zǝr Gamǝ kau. Kalar ndu pama nda aˈyi ja ǝnga sǝmbǝl, ǝnga ndu sǝɓǝ tasaˈwu ǝndzǝ nyinyau ǝnga sǝ kisǝu, kǝra ca ngǝ kǝdi Hyal nǝ nji cici gǝ Hyal. \v 9 Kǝ ndǝ thlǝ na mafǝliyangǝ, ndu na, \b \q1 “A ɗari gǝ tsaˈa ga dlǝwuri lǝkakaɗǝ pǝpǝɗǝ kau \q2 ga tǝkuɗǝna mǝtsama nyi ǝnga ga pahǝna. \q1 Ara a tsǝya ngǝr nji, \q2 ǝnga mashi ngau, \q1 nga gǝ bǝliya nji anǝ Hyal, \q2 sara wu kalar culi ǝnga miya ǝnga ˈyiˈyi nǝ duniya pampamǝu. \q1 \v 10 Kǝ gǝ shabiya nda, ndǝ ɗa njir tǝlkur ǝnga pubuˈyar \q2 njir mǝl thlǝr anǝ Hyalǝr mǝn. \q2 Ənga ndu nda sǝm tǝlkur tsu ar kǝra duniya.” \b \p \v 11 Kǝ yi tsamǝ ba yi nggar ɗaha waladiˈyar kǝra ndiya dubu duburam tataˈyi kǝra zǝwari tsǝkafǝ kau, ǝnga sǝ ǝnga pi foɗǝ ta, ba njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ ta. \v 12 Ənga ndu thlǝ na, ndu na, \b \q1 “Zǝr gamǝ kǝra nji tsǝya a ɗari tsaˈa ja dlǝwuri dǝnama ǝnga bǝrbakur, \q1 ǝnga hahangǝkur, ǝnga nǝrdzau, ǝnga dǝgalkur, \q2 ǝnga kadakadarkur ba fal!” \b \p \v 13 Tǝma, kǝ yi nggari kalar sǝ kǝra ǝnga pi a dǝmǝlmau ǝnga kǝra a gyiwu ˈyi, ba kǝra a gyu ndǝla ˈyiˈyi ba ǝnga kǝra a gwu dǝl, patǝkura sǝra ǝnga nda vǝr thlǝ miya, ndu na, \b \q1 “Fal, ǝnga dǝgalkur ǝnga kadakadarkur ba dǝnama \q2 a nggyari anǝ ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ nǝ tǝlkur \q2 ǝnga tsu anǝ Zǝr Gamǝ baˈanuwa!” \b \m \v 14 Kǝ sǝ ǝnga pi foɗǝ kǝ dlǝwubiya, ndǝ na, “Amina!” Kǝ njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ kǝ ɓǝliya undi ndu dlǝvǝ nyi. \c 6 \s Zǝr Gamǝ Tǝkuɗǝna Mǝtsamǝ Ghighiɗau Nǝ Lǝkakaɗau \p \v 1 Kǝ yi lari Zǝr Gamǝ tǝkuɗǝna pathlǝ wu pama mǝtsamǝ ghighiɗǝ mǝɗǝfǝ ta, ba yi nggari pathlǝ wu pama sǝ ǝnga pi foɗǝ ta a vǝr na, ǝnga ɗahǝ dlaɓǝu kǝra ǝnggǝr dlǝɗau, wu na, “Ɓa shili!” \v 2 Ta yi tsamǝ, ba yi lari vanyi tagu pǝrtǝu. Ndǝra a dari sǝɓiya laga wu tsa ja, kǝ nji nǝ nyi dara nǝ tǝlkur. Ji biya ǝnggǝr ndǝra sǝmku tǝlkur aga ja biya sǝmku tǝlkur. \p \v 3 Ta Zǝr Gamǝ tǝkuɗǝna mǝtsamǝ ghighiɗǝ nǝ mǝthlǝkura nyi, ba yi nggari sǝ ǝnga pi nǝ mǝthlǝkura nyi wu pama sǝ ǝnga pi ˈyar ta, wu na, “Ɓa shili!” \v 4 Kǝ vanyi tagu sǝbiya, tagu dǝzǝu. Ndǝr dla nyi, nji nǝ nyi dǝnama aga ja kar nggya jamǝu wu duniya, ǝnga ja mǝliya nji, nda tsa kǝrnda. A nǝ nyir nji madiya katsakǝr. \p \v 5 Ta Zǝr Gamǝ tǝkuɗǝna mǝtsamǝ ghighiɗǝ nǝ makǝrkura nyi, ba yi nggari sǝ ǝnga pi nǝ makǝrkura nyi wu pama sǝ ǝnga pi ˈyar ta, wu na, “Ɓa shili!” Kǝ yi tsamǝ, tǝma, kǝ yi lari vanyi tagu kyakyaru! Ndǝr dlǝ tagu kau, ǝnga sǝr tǝkǝ sǝ bama ǝnga bama wu tsa ja. \v 6 Kǝ yi nggar vanyi sau, kǝra wu pa ɗahǝu sara wu pama sǝ ǝnga pi foɗǝ ta, wu na, “Tasaˈwu tǝkǝ sǝ nǝ uhi pathlǝu nju nda ɗǝl ǝnga gǝnna thlǝr nǝ pǝkǝ pathlǝu. Tasaˈwu tǝkǝ sǝ makǝr nǝ yeɗi nju nda ɗǝl ǝnga gǝnna nǝ thlǝr pǝkǝ pathlǝu. Ama hya sara ndzana mal zaitunu ǝnga ˈyimir wur inabi mai.” \p \v 7 Ta Zǝr Gamǝ tǝkuɗǝna mǝtsamǝ ghighiɗǝ nǝ foɗǝkura nyi, tǝma, kǝ yi nggari sǝ ǝnga pi nǝ foɗǝkura nyi wu pama sǝ pi ˈyar ta, wu na, “Ɓa shili!” \v 8 Ənggǝra yi tsamǝ, kǝja vanyi tagu, pǝtǝhulu! Ənga ndǝr dla nyi, thlǝmǝ nyi ca ngǝ tau, ǝnga vir nggya nji gǝ mambǝl ngu nu nyi. Tǝma, kǝ nji nǝ nyi dǝnama ar kǝra cifǝ pathlǝu nǝ foɗǝkura duniya, aga ja dlǝna nda ǝnga katsakǝr ba wuɓau, ba ǝnga shilǝgǝ pamǝpamǝ ǝnga sǝr tagǝu. \p \v 9 Ta Zǝr Gamǝ tǝkuɗǝna mǝtsamǝ ghighiɗǝ nǝ tǝfukura nyi, kǝ yi lari a vu gya kiɗa bagadi kau, mambǝl njira nji tsǝya arya ndǝr Hyal ǝnga sakida kǝra ndǝ lǝri. \v 10 Kǝ ndǝ hyaˈana ɗahǝ gagaɗau, ndu na, “Hyal Thlagǝu, ndǝ dǝgal dǝnama, ndǝ cicau ǝnga tsu ndǝ jiri, kǝl a nuwa nga gu nda mǝl numa anǝ njir duniya, ǝnga ga mǝliya njira tsǝya ˈya nda kina mashir ˈya?” \v 11 Tǝma, kǝ nji nǝ nyi anǝ kalar ndu pama nda lǝgutǝ pǝrtǝu, kǝ nji nar nda aga nda sǝkari nǝ pǝci kushu, kǝl nji nyabiya gangǝkura njir mǝl thlǝr kuvwar nda ǝnga zamǝr nda kǝra nju nda tsǝya ǝnggǝr kǝra nji tsǝya nda kǝ tsu. \p \v 12 Ənggǝ tsu, tǝma, yi lari Zǝr Gamǝ tǝkuɗǝna mǝtsamǝ ghighiɗǝ nǝ kwakura nyi. Kǝ ˈyiˈyi kǝnggǝɗǝr dzau, kǝ pǝci ɗa kiyakiyar sitǝu ǝnggǝr nggusǝmi, ba hya ɗa dǝzǝu tsu ǝnggǝr mashi. \v 13 Shashilgaˈyar tǝtǝɗau a gyiwu ˈyi ǝnggǝr kǝra yayar wur kanda wu pǝpau a gyiwu ˈyi tsu ndǝ gǝra nau ma yambaɗǝ dǝdǝgal sau. \v 14 Tǝma, kǝ nji pǝɗǝna dǝmǝlmau, ǝnggǝr kǝra nju pǝɗǝ buci, ǝnga kǝ nji faˈana kalar mau ǝnga dzǝgur dǝl ar vir nggyar nda. \v 15 Kǝ tǝltǝlˈyar nǝ duniya ǝnga njir sǝm tǝlkur, ǝnga njira nggurǝm nǝ soja, ǝnga njir gǝnna, ba njir dǝnama, ǝnga mafaˈyar ba ǝnga kambǝr nji ɗǝwana kǝrnda wu thlǝlthlǝlˈyar ǝnga wu mǝˈyar. \v 16 Ndu ngga mǝˈyar ǝnga tsǝkaˈyar ndu na anǝ nda, “Tǝɗa mau a gyar ˈya aga hya ɗǝwana ˈya wu mwar ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kau, ǝnga sara ara huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Zǝr Gamǝ kau. \v 17 Arya pǝci dǝgal nǝ huɗǝ ndzǝndzǝr nda a shiliri, wa nga sǝn nda sǝsǝˈwura?” \c 7 \s Nji Dubu Gharu Ənga Dubu Fwaɗǝ kumunyi Apǝ Foɗǝu \p \v 1 Ayukuɗa sǝˈyar kau, tǝma, kǝ yi lari waladiˈyar foɗǝ tataˈyiu ar hyaka duniya pamǝpamǝ foɗǝu, ba ndǝ kar yambaɗǝ ara sau wu duniya, ar ˈyiˈyi ǝnga ar dǝl ǝnga alaga ar wu. \v 2 Kǝ yi ɓǝra lari vanyi waladi a vǝr shida sara wu sǝbiyar pǝci kǝra aˈyi ǝnga mǝtsamǝ nǝ Hyal kǝra ǝnga pi wu tsa ja. Ənga ɗahǝ dǝgal ji ngga waladiˈyar ta foɗǝu, kǝra nji nǝ nda dǝnama nǝ lǝ ɓwaɓwatǝ anǝ duniya ǝnga dǝl tsu. \v 3 Əngwar waladiya nyi, “A sara hya lǝ ɓwaɓwatǝ anǝ duniya, ǝnga dǝl ǝnga wuˈyar kwatahǝ mai, kǝl ˈyi fǝr mǝtsamǝ ar huɗǝma njir mǝl thlǝr anǝ Hyal.” \v 4 Kǝ yi nggari gangǝkura njira nji fǝr nda mǝtsamǝ nǝ Hyal kau, nanda nji dubu gharu ǝnga dubu foɗǝ kumunyi apǝ foɗǝ ngau (144,000), sara wu culi kumo apǝ mǝthlǝu nǝ njir Izirayila. \v 5 Kǝja ǝnggǝra nji fǝr nda mǝtsamǝ kau, \b \li sara wu culi nji gǝ Yahuda 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Rubenu 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Gadu 12,000, \li \v 6 sara wu culi nji gǝ Ashiru 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Nafǝtali 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Manasa 12,000, \li \v 7 sara wu culi nji gǝ Simiyanu 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Lawi 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Isaka 12,000, \li \v 8 sara wu culi nji gǝ Zabulanu 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Yusufu 12,000, \li sara wu culi nji gǝ Benjamenu 12,000. \s Daɓǝ Dzǝ Njir Nu Kǝra Cicau \p \v 9 Ayukuɗa kau, tǝma, kǝ yi tsamǝ ba yi lari daɓǝ dzǝ nji cici gǝ Hyal gangǝ gagaɗau kǝra nji gǝra sǝn jigabiya. Ndǝ sǝbiya sara wu kalar culi ǝnga ˈyiˈyi ǝnga miya pampamǝu, tataˈyi nda wu mwar tsǝkafǝu, ba ǝnga wu mwar Zǝr Gamǝ kau. Ndǝ hari lǝgutǝ pǝpǝrtǝ patǝu, ǝnga hyali hyifa ngu tsa nda. \v 10 Ndǝ hyaˈana ɗahǝu dǝdǝgalǝu, ndu na, \b \q1 “Mbǝɗau sara ara Hyalǝr mǝn, \q2 ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kau \q2 ǝnga anǝ zǝr gama nyi!” \b \p \v 11 Waladiˈyar kǝ patǝ tataˈyi nda, ndǝ zǝwar tsǝkafǝ kau, ǝkkǝˈyi njira nggurǝm ba sǝ ǝnga pi foɗǝ ta. Kǝ ndǝ dla a gyiwu ˈyi wu mwar tsǝkafǝ kau, ndu dlǝvǝ Hyal, \v 12 ndu na, \b \q1 “Amina! Fal, ǝnga hakǝr, \q2 ǝnga hahangǝkur, ǝnga usaku, ǝnga gǝnggǝr sǝli, \q2 ǝnga dǝnama, ǝnga dǝgalkur \q1 a nggyari anǝ Hyalǝr mǝn \q2 baˈanuwa! Amina!” \b \p \v 13 Kǝ pathlǝu wu pama njira nggurǝm kǝ yiwa ɗa, ji na, “Nji mani ngǝ hari lǝgutǝ pǝpǝrtǝ ka? Ənga sara mani nga nda ǝtsu wa?” \p \v 14 Kǝ yi shaɗǝwa nyi, yi na, “Malǝmǝ, nagǝ ngu ndiya ǝnga sǝni.” \p Kǝ ji na anǝ ɗa, “Nanda ngǝ njira biya sara wu ɓwaɓwatǝ kǝra kwakwaɗǝu. Ndǝ cina lǝgutǝr nda ǝnga mashi Zǝr Gamǝ kau, ba ji ɗa pǝrtǝ pwahǝu. \v 15 Ca ngǝ ɗa, \b \q1 “Ndǝ tataˈyau, wu mwar tsǝkafǝ Hyal, \q2 ndu dlǝvǝ nyi vuˈyi ǝnga pǝci \q2 wu ki Hyal. \q1 Ənga ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kǝ \q2 wu nda mbuya nda ǝgyakiɗa kwapatǝ nyi. \q1 \v 16 Tsu ndu ɓǝra ngga wuɓǝ mai, \q2 alaga hili mai. \q1 Kwakwaɗǝkur nǝ pǝci wu nda mbǝl a gyar kǝra nda mai, \q2 ǝnga alaga kwakwaɗǝkur nǝ vitǝku mai. \q1 \v 17 Zǝr gamǝ kǝra vwar hada tsǝkafǝ kau, \q2 ngu nda ɗa ndǝr ɓǝlar nda, \q1 ja dzǝgwa lǝbiya nda a ndar vira ǝnga ˈyimi mandǝli mbǝmbǝɗau nǝ lǝ pi gǝra kuɗau. \q2 Hyal ngu nda ɗana nda sǝlǝmǝr liya nda patǝu.” \c 8 \s Mǝtsamǝ Ghighiɗǝ Mǝɗǝfǝkura Nyi \p \v 1 Ta Zǝr Gamǝ tǝkuɗǝna mǝtsamǝ ghighiɗǝ mǝɗǝfǝkura nyi kǝra ar dar lǝkakaɗǝ pǝpǝɗǝ kau, kǝ vi ɗa ɗiyu a dǝmǝlmǝ nǝ reta saka pathlǝu. \v 2 Kǝ yi lari waladiˈyar mǝɗǝfau kǝra tataˈyi wu mwar Hyal, tǝma, kǝ nji nǝ nda tǝlǝmǝ nǝ mbiɗǝ tugu mǝɗǝfau. \v 3 Vanyi waladi ǝnga kyi nǝ ǝndzau, ji shili ji sa taˈyi wu mwar bagadi kau. Nji nǝ nyi sǝ kisǝu gangǝu aga ja ɗǝzǝ sau daɓǝ ǝnga kǝdi Hyal nǝ nji cici gǝ Hyal patǝu, a dar bagadi nǝ ǝndzǝ wu mwar tsǝkafǝu. \v 4 ˈYar nǝ sǝ ɗǝɗǝzǝ kisǝ kau, daɓǝ ǝnga kǝdi Hyal nǝ nji cici gǝ Hyal hyaˈari a dumwar Hyal, a dǝmǝlmau sara wu tsa waladiya nyi. \v 5 Kǝ waladiya nyi hǝr kiyi kau, tǝma, kǝ ji nyana ǝnga uˈu sara dar bagadi kau, ba ji dzǝgwa vakana nyi a gyu duniya. Kǝ sǝˈyar kǝ hyaˈari, dlǝɗǝ par, ǝnga dǝraghi par, ǝnga sǝm par, ba ǝnga kǝnggǝɗǝr ˈyiˈyi. \s1 Tǝlǝmǝ Tuguˈyar \p \v 6 Kǝ waladiˈyar kǝ mǝɗǝfau, ǝnga tǝlǝmǝ tuguˈyar mǝɗǝfǝ pabǝr dzau, aga nda mbiɗiya mbiɗau. \p \v 7 Ta waladi nǝ tanggǝrma mbiɗiya nǝ nyi, kǝ mǝtǝndili ǝnga uˈu gwagwaɗǝ ǝnga mashi pǝpau a shida wu duniya. Kǝ cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ duniya mbar uˈu, ǝnga cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ wuˈyar ǝnga sarˈyar kǝra kyakyaru nggyinakǝr tsu. \p \v 8 Ta waladi nǝ mǝthlǝkura nyi mbiɗiya nǝ nya tǝlǝmǝ tugu, kǝ sǝ tumu ǝnggǝr mau, kǝra a mbar uˈu, nji vakuwa a gwu dǝl. Kǝ cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ ˈyimir dǝl sha aga mashi. \v 9 Kǝ cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ sǝra ǝnga pi a gwu dǝl tǝnakǝr patǝu, ǝnga cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ kwambwalˈyar kǝra a gwar dǝl kǝ ndzǝnakǝr. \p \v 10 Ta waladi nǝ makǝrkura nyi mbiɗiya nǝ nyi tǝlǝmǝ tugu, kǝ madiya shashilga kǝra wu mbǝl ǝnggǝr uˈu tǝsǝu, tǝɗau sara a dǝmǝlmau a gyar cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ ˈyimir dǝl ǝnga ˈyimi kǝra wu ndǝla sara gyu ˈyi. \v 11 Thlǝmǝr shashilga kau, ca ngǝ maɗǝwatǝu. Kǝ ji shabiya cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ ˈyimir dǝl ɗa ɗǝwatǝu, ba nji gangǝ kǝra tǝwar ˈyimi kǝ tǝnakǝr ara ɗǝwatǝkura nyi. \p \v 12 Ta waladi nǝ foɗǝkura nyi mbiɗiya nǝ nyi tǝlǝmǝ tugu, kǝ cifǝ pathlǝ wu makǝr nǝ pǝci, ǝnga hya, ba shashilgaˈyar jiɓar dzau, kǝlta cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ mbǝmbǝlǝr nda sha aga kuthlǝu. Mbǝmbǝl nǝ cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ puci aˈyi mai, abangǝ tsu ngǝ vuˈyi. \p \v 13 Ənggǝra yi tsamǝ sau, ba yi nggari vanyi dǝgumbǝla kǝra a vǝr mau a dar hada mǝlmau wu ngga ǝnga ɗahǝ dǝdǝgal, ju na, “Sǝr Tǝhuɗǝu! Sǝr Tǝhuɗǝu! Sǝr Tǝhuɗǝu, anǝ njira vir nggya wu duniya ar pǝci kǝra waladiˈyar kǝ makǝru wu nda mbiɗǝ tǝlǝmǝ tugur nda kǝra ndu yiwu nda mbiɗau!” \c 9 \s Tǝlǝmǝ Tugu Nǝ Tǝfukura Nyi \p \v 1 Ta waladi nǝ tǝfukura nyi mbiɗiya nǝ nyi tǝlǝmǝ tugu, ba yi lari shashilga kǝra tǝɗau sara dǝmǝlmau a shida wu duniya. Ba nji nǝ nyi sǝr pahǝ miya ki nǝ kaˈu dzǝgamǝ gagaɗǝ kau. \v 2 Kǝ shashilga nyi pahǝna miya kaˈu kǝra nji gǝra sǝn tǝkǝna ta, kǝ ˈyar biya sara a gwa ǝnggǝr ˈyar kǝra wu biya sara ar vir thlǝ tǝm kǝra dǝgal gagaɗau. Pǝci ǝnga dǝmǝlmau haɗiya dzau ǝnga kuthlǝ ara ˈyar kǝra a vǝr biya sara wu kaˈu kǝra nji gǝra sǝn tǝkǝna ta. \v 3 Sara wu ˈyar ta, kǝ ndzǝkwa shida a shida wu duniya, ǝnga nji nǝ nda dǝnama nǝ da ǝnggǝr ǝdiˈyar. \v 4 Kǝ nji nar nda, abǝr nda sara lǝ ɓwaɓwatǝ anǝ sar ǝnga sǝ tsǝtsǝˈyar, ba wuˈyar mai, ama kǝl njira gǝra ǝnga mǝtsamǝ nǝ Hyal ar huɗǝma nda. \v 5 Nji aˈyi nǝ nda dǝnama nǝ tsa nji mai, ama aga nda takasǝya nda wacu nǝ hya tufu. Ənga ɓwaɓwatǝ kǝra ndǝ lari ǝnggǝr da ǝdi nga nyi, kǝra dǝya ndau. \v 6 Ar pǝci kau, nju gal tau ama nandǝ wu uya mai. Ndu nda cim nda tau ama ba ta hwinakǝr ara nda. \p \v 7 Ndzǝkwa nyiˈyar ndu pa tagu kǝra nji ɓathlǝr aga gwa pa. A dar kǝra nda, ndǝ hari sǝ ǝnggǝr dara nǝ tǝlkur kǝra nji mǝliya sara wu ǝndzau, bama nda tsu wu pa bama nji. \v 8 Shishir kǝra nda ǝnggǝr shishir kǝra mathlǝkǝˈyi nga nyi, ǝnga hira nda tsu ǝnggǝr hira lǝvari nga nyi. \v 9 Nji haɗiya hathla nda ǝnga lǝgutǝ ha kǝra nji mǝliya sara wu liyangǝ kyakyaru, ǝnga tsǝkir ɓǝga nda ǝnggǝr tsǝkir tagu ǝnga keki tagu kǝra a vǝr hwi a nda miya pa. \v 10 Aˈyi nda ǝnga shiˈwu ǝnga hir da ǝnggǝr nǝ ǝdiyau, wu shiˈwa nda dǝnama aˈyi, nǝ lǝ ɓwaɓwatǝ anǝ nji nǝ hya tufu. \v 11 Aˈyi nda ǝnga tǝl kǝra wu sǝm tǝlkur ar kǝra nda, naja ngǝ waladi nǝ kaˈu dzǝgamǝ gagaɗǝ ta, thlǝmǝ nyi wu miya njir Yahudiya ca ngǝ “Abadonu” ba ǝnga miya njir Gǝrikǝu tsu ca ngǝ “Apoliyanu” kǝra cabiya “Ndǝr Ndza Sau.” \p \v 12 Sǝr tǝhuɗǝ nǝ tanggǝrma a tǝrabiyari, ama kǝja tsu mǝthla nyi a vǝr shili. \s Tǝlǝmǝ Tugu Nǝ Kwakura Nyi \p \v 13 Ta waladi nǝ kwakura nyi mbiɗiya nǝ nyi tǝlǝmǝ tugu, ba yi nggari ɗahǝ a vǝr biya sara ar miya cira bagadi nǝ ǝndzǝ kǝra wu mwar Hyal. \v 14 Kǝ ɗahǝ kǝ na anǝ waladi nǝ kwakura nyi kau, “Pǝlna waladiˈyar kǝ foɗǝ kau, kǝra nji biya nda a gwar dǝl dǝgal nǝ Yifǝratǝsu.” \v 15 Tǝma, kǝ nji pǝliya waladiˈyar kǝ foɗǝ kau, kǝra nji pabǝri nda aga najaka saka ǝnga najaka pǝci, ǝnga najaka hya ǝnga tsu najaka fa aga nda dlǝna cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ ndapi. \v 16 Kǝja sojaˈyar nǝ pa a dar ya tagu. A nar ɗar nji gangǝkura nda, a kari nda njir pa dubu duburam gharu mǝthlǝu. \p \v 17 Wu mǝtakǝr ɗa, kǝ yi lari tagu ǝnga njir dlǝ nda, ndǝ hari lǝgutǝ liyangǝ kǝra dǝdǝzǝu, ǝnga kǝra ǝnggǝr zaragina, ǝnga tsu kǝra nǝnanǝna. Kalar tagu kau, ǝnga kǝra ja ǝnggǝr nǝ lǝvari, ǝnga sara wu miya nda ngǝ uˈu wu biya ǝnga ˈyar ǝnga uˈu pǝrtǝ pwahǝu wu shuni. \v 18 Ənga sǝr kuɗa nji kǝ makǝr kau, ngǝ cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ ndapi kǝra aˈyi wu duniya ngǝ kuɗǝr nda sara ara, nanda ngǝ uˈu ǝnga ˈyar ba ǝnga uˈu pǝrtǝ pwahǝu wu shuni kǝra wu biya sara wu miya nda. \v 19 Dǝnama nǝ taguˈyar kau wu miya nda nga nyi ǝnga wu shiˈwa nda. Shiˈwa nda ǝnggǝr nǝ pabǝˈyar, kǝra ǝnga kǝr kǝra ndu lǝ ɓwaɓwatǝ anǝ nji ǝni. \p \v 20 Alenyi ndapi kǝra hiyau ara tau sara ara sǝr dlǝ nji ta, kǝ ndǝ nggǝl ara tubi ara sǝr mǝla nda. Nanda aˈyi piyari dlǝvǝ mambǝl ɗǝmwaˈyi mai, ǝnga katǝ liyangǝ dǝzǝr nda, ǝnga katǝ liyangǝ mbǝl wilwilu ǝnga liyangǝ kyakyaru, ba sara wu tsǝka ǝnga wu mai. Nanda ngǝ katǝˈyar kǝra gǝra sǝn lar sau, ǝnga nggari ba gǝra sǝn ɓau. \v 21 Nanda tsu aˈyi tubi ara tsa ndǝ mai ǝnga sǝm dǝshakur ba mǝl sǝsukur ǝnga hǝl sǝ ndǝ mai. \c 10 \s Waladi Ənga Zǝr Lǝkakaɗǝ Pǝpǝɗau \p \v 1 Kǝ yi ɓǝra lari vanyi madiya waladi a vǝr shida sara dǝmǝlmau, kǝra dlama zǝwar nyi, ǝnga shamba adabanga kǝra ja. Bama ja ǝnggǝr pǝci, hiya ja tsu ǝnggǝr shimal uˈu. \v 2 Aˈyi ja ǝnga zǝr lǝkakaɗǝ pǝpǝɗau wu tsa ja kǝra papahau. Kǝ ji fiya hi mazǝma ja a gwar dǝl ǝnga hi matsala ja ar ˈyiˈyi. \v 3 Ji sǝya mala wau kǝra ma gǝ nggari dǝgǝ abǝr nǝ lǝvari. Ənga ǝnggǝra ji wau, ba dlǝɗǝ pamǝpamǝ mǝɗǝfǝ kǝ dlǝwubiya. \v 4 Ənggǝra dlǝɗǝ pamǝpamǝ mǝɗǝfǝ kǝ dlǝwubiya, yu yiwu ya tsǝfǝya, ama ba yi nggari ɗahǝ sara dǝmǝlmǝ a vǝr na, “Ga haɗiya sǝra dlǝɗǝ mǝɗǝfǝ kǝ nana, ga sara tsǝfǝ mai.” \p \v 5 Kǝ waladi ta yi lari taˈyi a gwar dǝl ǝnga ar ˈyiˈyi ta har tsi mazǝma ja a dǝmǝlmau. \v 6 Ba ji sǝmku fǝla ǝnga thlǝmǝr ndǝra aˈyi baˈanuwa, ndǝra mǝliya dǝmǝlmau ǝnga sǝra a gwa patǝu, ǝnga duniya ǝnga sǝra a gwa patǝu, ǝnga dǝl ǝnga sǝra a gwa patǝu, ji na, “Tsu vanyi sana pǝci aˈyi mai. \v 7 Ama ar pǝci kǝra waladi nǝ mǝɗǝfǝkura nyi wu nda mbǝɗǝ tǝlǝmǝ tugu nyi, sǝra aˈyi ɗǝɗǝwa nǝ Hyal wu nda nyabiya dzau ar babal, ǝnggǝr kǝra ji nana, anǝ njir mǝl thlǝr nyi, nabiˈyar.” \p \v 8 Kǝ ɗahǝ ta yi saya nggar ta, sara dǝmǝlmǝ ta, ɓǝra ndǝr anǝ ɗa wayu, ji na, “Maˈyi, ga gwa hǝri zǝr lǝkakaɗǝ papahǝ ta, kǝra wu tsa waladi ta, kǝra aˈyi taˈyi a gwar dǝl ǝnga ar ˈyiˈyi.” \p \v 9 Tǝma, kǝ yi maˈyi a ndǝgya waladiya nyi, yi nda yiwa aga ja nǝ ɗa zǝr lǝkakaɗa nyi. Əngwar ja anǝ ɗa, “Hǝri ba ga ɗǝhu. Ju nda shabiya ta gau ja ɗa ɗǝwatǝu, ama wu miya gau wu nda ɗa nǝnǝmǝu ǝnggǝr ciɗi.” \v 10 Kǝ yi dlǝwuri zǝr lǝkakaɗa nyi, sara wu tsa waladiya nyi, ba yi ɗǝhu. Ta yi fuwa a du miya yau ba ji ɗa nǝnǝmǝu wu miya yau ǝnggǝr ciɗi, ama ta yi tasǝya ba ji ɗa ɗǝwatǝu a gyu ta yau. \v 11 Kǝ nji nar ɗa, “Kǝl ya ɓǝra habiya ndǝr ar kǝra nji pamǝpamǝ gangǝu, ǝnga ˈyiˈyi ˈyiˈyi pamǝpamǝ ǝnga miya pamǝpamǝ ba ǝnga tǝl tǝl pampamǝu.” \c 11 \s Sakida Mǝthlǝu Nǝ Hyal \p \v 1 Nji nǝ ɗa zǝwa tǝkǝ sau, kǝ nji na anǝ ɗa, “Maˈyi ga nda tǝkǝri ki Hyal ǝnga bagadi nyi, ba ga dzǝgwa jigabiya njir dlǝvǝ kǝra a gwa gwa. \v 2 Ama ga sara tǝkǝ vi kǝra a biyar ya ki Hyal mai, ga piyari, arya a nǝ nyir nji anǝ njira gǝra sǝn Hyal. Ndu nda lǝr ɓwaɓwatǝ anǝ mǝlmǝ cici nǝ Hyal nǝ hya foɗǝ kumunyi apǝ mǝthlǝu. \v 3 Yu nda sǝwa sakida ɗaˈyar mǝthlǝu, njira har lǝgutǝ sǝˈyinggu, yu nda nǝ nda dǝnama nǝ habiya ndǝr nǝ pida dubu pathlǝu ǝnga gharu mǝthlǝu ǝnga kwakumunyi, ca ngǝ (1,260).” \p \v 4 Najaka njir lǝ sakida, nanda wur zaitunu mǝthlǝu ǝnga sǝr sǝɓǝ pitǝlla mǝthlǝu kǝra a vǝr taˈyi wu mwar Thlagǝr duniya. \v 5 Kalar ndǝra wu yiwu ja nǝ nda ɓwaɓwatǝu, ba uˈu a biya sara wu miya nda ba ja sana dawar nda ˈyar. Abangǝ tsu ngǝ kalar ndǝra wu yiwu ja nǝ nda ɓwaɓwatǝ wu nda tau. \v 6 Nji kǝ aˈyi nda ǝnga dǝnama nǝ haɗǝ dǝmǝlmau ara par a sara tǝɗau ar pǝci kǝra nda vǝr habiya ndǝr Hyal. Aˈyi nda ǝnga dǝnama nǝ shabiya ˈyimi aga ja sha aga mashi ba aga nda lǝr uˈu ar dza mǝlmǝ pamǝpamǝ gangǝu ar kalar pǝci kǝra ndu yiwu. \p \v 7 Ayukuɗa ndǝ kuɗana lǝ sakidar nda, ba sǝr tagǝ kǝra biya sara wu kaˈu kǝra nji gǝra sǝn tǝkǝna ta, ka sa pana nda. Ba ja sǝmku tǝlkur ar kǝra nda, ǝnga ja tsǝya nda. \v 8 Nju nda piyari tǝtǝkura nda ar babal wu huɗa mǝlmǝ kǝra nji dlakǝya Thlagǝr nda a gwa. Nju gǝla najaka mǝlmǝ ǝnga Sodomu ba Masaru. \v 9 Nǝ pida makǝr ǝnga reta ngǝ nji sara wu kalar culi ǝnga miya ba ǝnga ˈyiˈyi wu nda tsamǝ dza nji tǝta nyi ama nandǝ wu piyari nja haɗǝna nda mai. \v 10 Njira vǝr nggya wu duniya wu nda gu caguli ara tǝr sakidaˈyar kǝ mǝthlǝu kau. Ndu nda lǝ sǝ wu pamǝ ara caguli, arya sakidaˈyar kǝ mǝthlǝ kau, a lǝri nda ɓwaɓwatǝ gagaɗau anǝ njira wu nggya wu duniya. \p \v 11 Ama ayukuɗa pida makǝr ǝnga reta, kǝ sǝpi nǝ lǝ pi shida sara ara Hyal, ba ji sa gwu nda, ba ndǝ hyaˈari ar hiya nda, kǝ ndǝ ɓǝra ɗa aˈyi ǝnga pi. Kǝ hivǝr mbar njira lar nda. \v 12 Kǝ sakidaˈyar kǝ mǝthlǝ kǝ nggari ɗahǝ dǝdǝgal sara dǝmǝlmǝ wu na, “Shida mǝ ǝnggau!” Kǝ ndǝ maˈyi a dǝmǝlmǝ wu dlama, wu liya dawar nda ndu tsamǝ nda. \v 13 Ar pǝci kau, kǝ kǝnggǝɗǝ nǝ ˈyiˈyi gagaɗǝ ɗarkǝr, kǝ cifǝ pathlǝu nǝ kumo wu pama mǝlmǝ kǝ dlanakǝr. Nji dubu mǝɗǝfau ngǝ kuɗau arya kǝnggǝɗǝr ˈyiˈyi kau, ba hivǝr mbar njira hyi mbǝmbǝɗau, ba ndǝ dzǝgwa fal Hyal kǝra a dǝmǝlmau. \p \v 14 Sǝr tǝhuɗǝ nǝ mǝthlǝkura nyi a tǝrabiyari, kǝja sǝr tǝhuɗǝ nǝ makǝrkura nyi a vǝr shili ǝnga kusa. \s Tǝlǝmǝ Tugu Nǝ Mǝɗǝfǝkura Nyi \p \v 15 Kǝ waladi nǝ mǝɗǝfǝkura nyi mbiɗiya tǝlǝmǝ tugu nyi. Kǝ nji nggar ɗahǝ dǝdǝgal sara dǝmǝlmau, a vǝr na, \q1 “Tǝlkur nǝ duniya a ɗari tǝlkur nǝ Thlagǝr mǝn ǝnga nǝ Kǝrsiti nyi, \q2 ǝnga ju nda sǝm tǝlkur nyi baˈanuwa.” \m \v 16 Kǝ njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝu, kǝra a vǝr nggya ar tsǝkafǝr nda a dumwar Hyal, ndǝ dla ar bama nda a gyu mwar Hyal, ndu dlǝvǝ nyi, \v 17 ndu na, \q1 “ˈYu usa ngau, Hyal Thlagǝu, ndǝ dǝgal dǝnama, \q2 ndǝra aˈyi ǝnga ndǝra saya ɗa, \q1 arya a hǝri gau dǝnama ngau kǝra dǝgalǝu, \q2 ba gǝ dzǝguya sǝm tǝlkur ngau. \q1 \v 18 Huɗa njir duniya a ndzǝri, \q2 ǝnga huɗǝ ndzǝndzǝ ngau a shiliri. \q1 Pǝci a shiliri aga ga sa mǝl numa anǝ nji tǝtau, \q2 ǝnga ba ga dzǝgwa lǝr akkǝri anǝ njir mǝl thlǝr ngau, nabiˈyar, \q1 ǝnga nji cici gǝ Hyal, ba njira vǝr gǝnggǝr sǝli anǝ thlǝmǝ ngau, \q2 nji yiɗǝɗǝu ǝnga nji nggunggurǝm. \q1 Pǝci a shiliri aga ga dlǝna njira dlǝna duniya.” \p \v 19 Kǝ ki Hyal a dǝmǝlmǝ pahǝna dzau, a gwu ki Hyal kau, ba nji lar akwati alkawal mbamba nyi. Kǝ mbǝmbǝl sǝm par daɓǝ ǝnga dǝraghi par, ba dlǝɗǝ par ǝnga kǝnggǝɗǝr ˈyiˈyi ba madiya mǝtǝndili. \c 12 \s Vanyi Mala Ənga Pabǝr Vuwa \p \v 1 Kǝ nji lari vanyi madiya mǝtsamǝ a dǝmǝlmau, vanyi mala nji haɗiya nyi ǝnga pǝci, ǝnga hya a gyi gya kiɗa hiya ja ǝnga dara tǝlkur nǝ shashilga kumou apǝ mǝthlǝu wu kǝra ja. \v 2 Mala kau ǝnga huɗǝ nga ja, ja vǝr wau nǝ ya ara ar tsǝkar ya nga ja. \p \v 3 Kǝ vanyi mǝtsamǝ ɓǝra cabiya dzau a dǝmǝlmau, vanyi pabǝr vuwa, kǝra dǝzǝu ǝnga kǝr mǝɗǝfau ba tǝlǝmǝ kumou ǝnga dara tǝlkur mǝɗǝfau wu kǝra ja. \v 4 Kǝ shiˈwa ja tsǝkǝna cifǝ pathlǝu wu makǝr nǝ shashilga kǝra a dǝmǝlmau, a gyiwu ˈyi. Kǝ pabǝr vuwa ta taˈyi wu mwar mala huɗǝ kau, aga ja tasǝya zǝr nyi kau, ma ja yari. \v 5 Kǝ mala kǝ yabiya zǝr nyi, zǝr sal, naja ngu nda sǝm tǝlkur ar kǝra njir duniya patǝ ǝnga zǝwa liyangǝu. Ama kǝ nji tsǝr zǝr nyi kau a dǝmǝlmau a dǝgya Hyal a dar tsǝkafǝ nyi. \v 6 Kǝ mala kǝ hwinakǝr a ndar tagǝ mashi, vira Hyal pabǝri nyi, vira nju nda nggya ǝnga ja nju ɓǝla nyi nǝ pida 1,260. \p \v 7 Kǝ pa hyaˈari a dǝmǝlmau. Mayikalu ǝnga waladi nyiˈyar pana pa ǝnga pabǝr vuwa ta, kǝ pabǝr vuwa ǝnga waladi nyiˈyar pa ǝnga nda tsu. \v 8 Ama kǝ ˈyi pabǝr vuwa aˈyi nda ǝnga dǝnama mai, kǝ nji sǝmku tǝlkur ar kǝra nda, tǝma, ba ndǝ tini vir nggyar nda a dǝmǝlmau. \v 9 Kǝ nji vakana pabǝr vuwa ta a gyiwu ˈyi, naja ngǝ pabǝ ɗǝɗǝmǝ kǝra nju ngga ǝnga tǝl shatan, ba ǝnga Shatan, ndǝra nggutana duniya patǝu. Nji vakana nyi a shida wu ˈyi ǝnga waladi nyiˈyar. \p \v 10 Kǝ yi nggari vanyi ɗahǝ fwangǝ gagaɗau sara dǝmǝlmau, \q1 “Kabangǝkau mbǝɗau ǝnga dǝnama ǝnga tǝlkur nǝ Hyalǝr mǝn a shidari, \q2 ǝnga dǝnama tǝlkur nǝ Kǝrsiti nyi. \q1 Ara ndǝr cuɗau a miya ndǝla zamǝr mǝn ˈyar, \q2 ndǝra wu cuɗǝ ar kǝra nda wu mwar Hyalǝr mǝn vuˈyi ǝnga puci, \q2 a vakana nyir nji a gyiwu ˈyi. \q1 \v 11 Ndǝ ndiya dǝnama nyi \q2 ǝnga mashi Zǝr Gamǝ \q2 ba ǝnga ndǝr sakida kǝra wu biya sara wu miya nda, \q1 nanda aˈyi yiwu piya nda gagaɗǝ mai \q2 nanda aˈyi hwi ara tǝ mai. \q1 \v 12 Agabangau, hya caguli nahyi kǝra a dǝmǝlmau \q2 ǝnga nahyi njira wu nggya a dǝna! \q2 Ama sǝr tǝhuɗǝu anǝ ˈyiˈyi ǝnga dǝl, \q2 arya shatan a gyar ja a gya ara hyi! \q1 Nyinyi nga ja ǝnga ɗǝfu arya ju sǝni abǝr pǝci nyi gusǝ nga nyi.” \p \v 13 Ta pabǝr vuwa ta lari abǝr a vakuwa nyir nji a shida wu duniya, tǝma kǝ ji kǝdlǝ mala ta yabiya zǝr sal ta. \v 14 Kǝ nji nǝ nyi ɓǝgǝ mǝthlǝu nǝ madiya mbǝmbǝlǝmǝ anǝ mala nyi, aga ja mau a dar vira nji pabǝr nyi a gwar tagǝ mashi, vira nju nda ɓǝla nyi ari nǝ pǝci ǝnga pǝciˈyar ba ǝnga reta pǝci, ara pabǝ ta a sara tsǝkwar nyi. \v 15 Sara vu miya pabǝr vuwa ta ngǝ ˈyimi wu biya ǝnggǝr nǝ dǝl, aga ja hǝr mala kau ǝnga dǝnama aga ja maˈyi ǝnga ja. \v 16 Ama kǝ ˈyiˈyi dlǝwar mala kau, lagur pahǝna miya ja tǝma, ba ji tasǝya dǝl kǝra biya sara wu miya pabǝr vuwa ta. \v 17 Kǝ pabǝr vuwa ta nyabiya dzǝ ǝnga ɗǝfu ar kǝra mala kau, ba ji maˈyi, ji nda dzǝgwa pa ǝnga alenyi culi mala kǝ patǝu, njira wu ɓǝlari dlaɗǝ nǝ Hyal, ǝnga ndǝ sǝɓiya sakida nǝ Yesu ǝnga jiri. \v 18 Ənggau kǝ pabǝr vuwa ta taˈyi ar mǝshiˈwa nǝ miya dǝla nyi. \c 13 \s Sǝr Tagǝu Kǝra Biya Sara Wu Dǝl \p \v 1 Kǝ yi lari sǝr tagǝu a vǝr biya sara wu dǝl. Sǝr tagǝ kau aˈyi ja ǝnga tǝlǝmǝ kumou, ba ǝtsu ǝnga kǝr mǝɗǝfau. Aˈyi ja ǝnga dara tǝlkur kumou ar tǝlǝma nyiˈyar, ǝnga ar kalar kǝr, sǝr diɗa thlǝmǝr Hyal aˈyi ari. \v 2 Sǝr tagǝ kǝra yi lari kau, wu pa ufwa wula, ama aˈyi ja ǝnga hi ǝnggǝr nǝ cimjigǝl, ǝnga miya tsu ǝnggǝr miya lǝvari. Pabǝr vuwa ta nǝ nyi dǝnama nyi, ǝnga tsǝkafǝ nyi ba ǝnga dǝnama nǝ tǝlkur nyi. \p \v 3 Pathlǝu wu pama kǝra sǝr tagǝ ta ɗa ǝnggǝr ji uya mbǝlgǝ nǝ tau, ama mbǝlgǝ nǝ tǝ kau, ba shilǝgǝbiya dzau. Kǝ sǝkǝ ɗa sǝ dǝdǝgur anǝ duniya patǝ ba ndǝ dzǝgwa nu sǝr tagǝ ta. \v 4 Nju gǝnggǝr nyi sǝli anǝ pabǝr vuwa ta, arya ji nǝ nyi dǝnama anǝ sǝr tagǝ kau, ǝnga nji tsu ndǝ gǝnggǝr nyi sǝli anǝ sǝr tagǝ kau, ndu yiwa ndu na, “Wa ngǝ ǝnggǝr sǝr tagǝ ka? Wa nga sǝn pa ǝnga ja?” \p \v 5 Nji nǝ nyi miya anǝ sǝr tagǝu, aga ndǝr nǝ ɓwadzau ǝnga ndǝr nǝ diɗa Hyal, ǝnga nji piyari nyi ja ca dǝnama nyi nǝ hya foɗǝ kumunyi apǝ mǝthlǝu. \v 6 Kǝ ji pahǝna miya ja aga diɗa Hyal, ju diɗa thlǝmǝr Hyal ǝnga vir nggya Hyal ǝnga njira vǝr nggya a dǝmǝlmau. \v 7 Nji nǝ nyi dǝnama nǝ pa nji cici gǝ Hyal ǝnga ja sǝmku tǝlkur ar kǝra nda. Kǝ nji nǝ nyi dǝnama ar kǝra kalar culi, ǝnga nji, ǝnga miya ba ˈyiˈyi pampamǝu. \v 8 Patǝr njira wu duniya wu gǝnggǝr nyi sǝli anǝ sǝr tagǝ kau, kǝl njira thlǝmǝr nda aˈyi tsǝtsǝfau divira duniya a dzǝguya dzau wu lǝkakaɗǝ pi nǝ Zǝr Gamǝ kǝra nji thlana. \p \v 9 Ndǝra ǝnga himi ngga bǝgǝ ja nggari. \q1 \v 10 Ma ndǝra wu kyaga ɗa mafa, \q2 mafakur nga ju nggya. \q1 Ma ndǝra nju kyaga tsǝya nyi ǝnga katsakǝr, \q2 ǝnga katsakǝr nga ju tau. \p Culi sǝˈyar kau, wu yiwu nji cici gǝ Hyal nda nggya ǝnga sǝsu sau ba ǝnga mbǝrsa. \s1 Sǝr Tagǝ Kǝra Biya Sara Wu ˈYiˈyi \p \v 11 Kǝ yi ɓǝra lari vanyi sǝr tagǝu kǝra biya sara wu ˈyiˈyi. Aˈyi ja ǝnga tǝlǝmǝ mǝthlǝu ǝnggǝr nǝ Zǝr Gamǝ, ama ju ndǝr ǝnggǝr nǝ pabǝr vuwa ta. \v 12 Ji mǝl thlǝr ǝnga patǝr dǝnama nǝ tǝlkur nǝ sǝr tagǝ tanggǝrma ta anǝ nyi. Ənga ji mǝliya duniya ǝnga njira a gwa gǝnggǝr nyi sǝli anǝ sǝr tagǝ nǝ tanggǝrma ta, kǝra mbǝlgǝ nǝ tǝ nyi ta a shilǝgǝbiyar dzau. \v 13 Ji mǝliya madiya mǝtsamǝ gangǝu, kǝlta ji mǝliya uˈu a shida sara a dǝmǝlmau wu liya nji patǝu. \v 14 Arya dǝnama kǝra nji nǝ nyi aga mǝl mǝtsamǝ nǝ sǝ dǝdǝgur kǝra ji mǝliya ar viya sǝr tagǝ nǝ tanggǝrma ta, ba ji nggutana njira wu duniya. Ji ciwa nda aga nda hǝriya sǝra a papa sǝr tagǝ ta nji uya nyi ǝnga mbǝlgǝ nǝ katsakǝr ama naja aˈyi tǝ mai ta aga nda gǝnggǝr nyi sǝli. \v 15 Nji nǝ nyi dǝnama nǝ lǝ sǝpi anǝ sǝra nji hǝriya kǝra a papa sǝr tagǝ nǝ tanggǝrma ta, aga ja sǝn ndǝr, ǝnga ja tsǝya patǝr njira nggǝl ara gǝnggǝr nyi sǝli. \v 16 Naja tsu kǝ ji ciwa kalar ndau, ndǝ kushu ǝnga ndǝ dǝgalǝu, ndǝr gǝnna ǝnga ndǝra gǝra gǝnna, kambau ǝnga mafa, aga nda dlǝwuri mǝtsamǝ kau ar pǝl mazǝma nda ma aˈyi mai ar huɗǝma nda. \v 17 Ji mǝl abangau ara ndǝ a sara ɗǝlbiya ǝnga ɗǝlna sau, kǝl ndǝra ǝnga mǝtsamǝ kau, ca ngǝ ndaliya thlǝmǝr sǝr tagǝ kau, ǝnga lamba nǝ thlǝmǝ nyi. \p \v 18 Sǝ kau wu yiwu hahangǝkur. Ma ndǝ aˈyi ǝnga sǝnbiya, bǝgǝ ja jigabiya lamba sǝr tagǝ kau, ara lamba nǝ ndapi ngau, lamba kau, ca ngǝ 666. \c 14 \s Zǝr Gamǝ Ənga Nji 144,000 \p \v 1 Ta yi tsamau, ba yi lari Zǝr Gamǝ taˈyi ar mǝ nǝ Sǝhiyona. Ənga ja, nji aˈyi, nji duburam gharu ǝnga duburam foɗǝ kumunyi apǝ foɗǝu (144,000) kǝra ǝnga thlǝmǝ nyi ǝnga thlǝmǝr dǝnyi tsǝtsǝfau ar huɗǝma nda. \v 2 Kǝ yi nggari vanyi ɗahǝ sara dǝmǝlmau ǝnggǝr huhwir ˈyimi ǝnga dlǝɗǝr par. Ɗaha nyi a papa ɗaha sǝmbǝl. \v 3 Nda vǝr thlǝ na mafǝliyangǝu a dumwar tsǝkafǝ Hyal ǝnga a dumwar sǝ ǝnga pi foɗǝ kau ba ǝnga njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝ ta. Ndǝ aˈyi kǝra wu sǝn highiɓǝri thlǝ na kǝ mai, kǝl nji 144,000 kau, kǝra Zǝr Gamǝ bǝliya nda sara wu tsa duniya. \v 4 Nji ngau kǝra gǝra diyaɓǝna dza nda ǝnga zawarkur, ndǝ nggya wu cicikur. Ndu nu Zǝr Gamǝ kalar vira ji maˈyi a ndari. A bǝliya ndar nji, nanda ngǝ ɗaramwa kǝra nju lǝ anǝ Hyal ǝnga nǝ Zǝr Gamǝ. \v 5 Fati aˈyi wu miya nda mai, ǝnga nanda aˈyi vavazǝ mai. \s Waladi Makǝru \p \v 6 Kǝ yi ɓǝra lari vanyi waladi a vǝr mau a dǝmǝlmau. Aˈyi ja ǝnga ndǝshigu nǝ baˈanuwa kǝra ju nda pǝzau anǝ njira wu duniya. (Nanda ngǝ culi pampamǝu, ǝnga miya pampamǝu ǝnga nji pampamǝu.) \v 7 Ji na ǝnga ɗahǝ dzǝdzǝgamǝu, “Hya hivǝr Hyal ǝnga hya gǝnggǝr nyi sǝli, arya pǝcir mǝl numa nyi a ɗari. Dlǝvǝ nya mau ndǝra mǝliya dǝmǝlmau, ǝnga gyiwu ˈyi, ǝnga tsadu ba ǝnga mandǝli.” \p \v 8 Waladi nǝ mǝthlǝkura nyi nu nyi, ji sa na, “A dla ja! Madiya Babilanu a dlari, kǝra mǝliya njir duniya nyabiya dzau wu sǝsukur nyi ǝnggǝr nyi padlau.” \p \v 9 Waladi nǝ makǝrkura nyi nu nda, kǝ ji na, ǝnga ɗahǝ dzǝdzǝgamǝu, “Ma njira dlǝvǝ sǝr tagǝ kau, ǝnga sǝ a papa nyi kau, alaga njira dlǝwuri mǝtsamǝ nyi ar huɗǝma nda, ǝnga alaga ar tsa nda, \v 10 ju nda tǝwari ˈyimir wur inabi nǝ huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Hyal, kǝra nyinyau wu kyakiwa nǝ huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Hyal kǝra ǝzaˈu. Nju nda nǝ nda ɓwaɓwatǝ nǝ uˈur kǝtsa kǝra pǝrtǝ pwahǝu wu shuni a dumwar waladi cici ˈyar ǝnga Zǝr Gamǝu. \v 11 ˈYar nǝ uˈu ɓwaɓwatǝr nda kau, hyaˈari a dǝmǝlmǝ baˈanuwa. Ɓǝlsar aˈyi ara njira wu dlǝvǝ sǝr tagǝ ǝnga sǝ kǝra wu pa nyi vuˈyi ǝnga pǝci mai, alaga njira dlǝwuri mǝtsamǝ nǝ thlǝmǝr sǝr tagǝ kau.” \v 12 Sǝ kau, a cabiyari abǝr nji cici gǝ Hyal, njira wu ɓǝlar ndǝr Hyal ǝnga jirkur wu Yesu kǝl nda nggya ǝnga mba ɗǝfu. \p \v 13 Kǝ yi nggari vanyi ɗahǝ sara dǝ mǝlmau a vǝr na, “Tsǝfǝya, barka anǝ njira tǝ wu Thlagǝu, mbar kabangǝkau.” Əngwar Mambǝl Hyal, “Pakatǝu, a nggyar nda njir barka, arya ndu nda uya ɓǝlsar sara wu thlǝr kwakwaɗǝkur nda, ara sǝr mǝla nda kǝra mǝnahǝu wu nu nda.” \s Pǝcir Faˈa Sǝ Asi Nǝ Duniya \p \v 14 Ta yi tsamau, tǝma, kǝ yi lari a dumwa ɗa dlama pǝrtǝu, a du dlama kau, vanyi ndǝ aˈyi kǝra vir nggya “A papa Zǝr Ndau” ǝnga dora tǝlkur nǝ ǝndzǝ wu kǝra ja ba mǝkalǝ sǝsǝm wu tsa ja. \v 15 Kǝ vanyi waladi shida sara vu ki Hyal, ji sa ngga ndǝra aˈyi nggya wu dlama kau ǝnga ɗahǝ dzǝdzǝgamǝu, “Hǝri mǝkalǝ ngau, ga faˈa sǝ ǝni, arya pǝcir faˈa sǝ asi a ɗari, ara sǝr duniya a nǝri.” \v 16 Ndǝra aˈyi nggya a du dlama kau, kǝ ji sǝr mǝkalǝ nyi a shida wu duniya, kǝ ji kwafǝri sǝ ǝni a di. \p \v 17 Kǝ vanyi waladi ɓǝra biya tsu sara du ki Hyal kǝra dǝmǝlmau, ǝnga vanyi mǝkalǝ sǝsǝmau, wu tsa ja. \v 18 Vanyi waladi tsu kǝra dǝgala gǝra uˈu biya sara dar bagadi, kǝ ji ngga ǝnga ɗahǝ dzǝdzǝgamǝu, ndǝra ǝnga mǝkalǝ sǝsǝm ara ja kau, “Hǝri mǝkalǝ sǝsǝm ngǝ kau, ga sǝri ga kwafǝya yayar wu kǝra dar wuˈyar kǝra wu duniya patǝu, arya a nǝr nda.” \v 19 Kǝ waladi ta sǝwa mǝkalǝ nyi a shida wu duniya, kǝ ji kwafǝya kalar yayar wur inabi ˈyar nǝ duniya, kǝ ji tsǝmiya nda a gwu vir ɓǝci yayar wur inabi nǝ huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Hyal \v 20 Nji ghighiraɓǝna yayar wa nyi a biyar ya mǝlmau, a biyar vir ɓǝci yayar wur inabi, kǝ mashi biya sara wu nda, wu dzǝgwa ndǝɗǝ dzau a gwar tagǝu, dzǝgamkura nyi pa kǝra tagu, ǝnga tugukura nyi tsu melu gharu ǝnga cisu kumunyi (180). \c 15 \s Waladi Mǝɗǝfau Ənga Ɓwaɓwatǝ Mǝɗǝfau \p \v 1 Kǝ yi lari vanyi madiya mǝtsamǝ a dǝmǝlmau. Mǝtsamǝ kau, ca ngǝ waladi mǝɗǝfau ǝnga ɓwaɓwatǝ mǝɗǝfau. Ɓwaɓwatǝ kau, ca ngǝ nǝ jomǝ ndǝl, arya ǝnga nda nga nju nda nyabiya huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Hyal. \v 2 Tǝma, kǝ yi lari vanyi sǝ a papa tsadau kǝra wu pa dǝl kwalaba dadaɓǝ ǝnga uˈu. Tataˈyi a biyar ya tsadǝ kau, ngǝ njira sǝmku tǝlkur ar kǝra sǝr tagǝ ta, ba sǝr papa nyi ba ǝnga lamba thlǝmǝ nyi. Ndǝ sǝɓiya sǝmbǝl wu tsa nda kǝra Hyal nǝ nda. \v 3 Nda vǝr thlǝ na nǝ Musa, mafa Hyal ǝnga thlǝ na nǝ Zǝr Gamǝu. \b \q1 “Sǝr mǝla gau, dǝdǝgal nga nda gagaɗau ǝnga sǝ dǝdǝgur nga nda, \q2 Ya, Hyal Thlagǝu Ndǝ Dǝgal Dǝnama! \q1 Tandar ǝnga jiri ngǝ lagu ngau, tǝl nǝ baˈanuwa. \q1 \v 4 Wa ngǝ gǝra hivǝr nga, \q2 Thlagǝu? \q1 Wa ngǝ gǝra dlǝvǝ dǝgalkur nga? \q2 Kǝl nagǝ ngǝ ndǝ cicau. \q1 Patǝr ndapi wu nda shili, \q2 ndu sa dlǝvǝ ngau \q2 arya thlǝr tsapǝkur ngau a biyari ar babal.” \b \p \v 5 Ayukuɗa sǝˈyar kǝ patǝu, tǝma, yi tsamǝ a dǝmǝlmau, tǝma, kǝ yi lari ki Hyal ca ngǝ kwapatǝ nǝ sakida, papahau. \v 6 Sara vu ki Hyal kau, ngǝ waladi mǝɗǝfǝ ǝnga ɓwaɓwatǝ mǝɗǝfǝ kǝ biya. Ndǝ hari kar lilinu kǝra wu mbǝl wilwilǝu, ǝnga ndǝ thlaˈubiya hathla nda ǝnga takulagǝ ǝndzǝ dlaɓǝu. \v 7 Pathlǝ wu pama sǝ ǝnga pi foɗǝ ta, nǝ nyi anǝ waladi mǝɗǝfǝ ta ǝgwa ǝndzǝ mǝɗǝfǝ kǝra nyinyi ǝnga huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Hyal ndǝra aˈyi ja baˈanuwa. \v 8 Ki Hyal kau, nyinyi nga nyi ǝnga ˈyar kǝra shida sara du kadakadarkur nǝ Hyal ǝnga dǝnama nyi. Ndǝ aˈyi kǝra wu sǝn gwu ki Hyal kǝ mai, kǝl ma ɓwaɓwatǝ waladi mǝɗǝfǝ kǝ jomǝya dzau. \c 16 \s Əgwa Mǝɗǝfau Nyinyau Ənga Huɗǝ Ndzǝndzǝ Nǝ Hyal \p \v 1 Tǝma, kǝ yi nggari vanyi ɗahǝ dzǝdzǝgamǝ sara wu ki Hyal kǝra a vǝr na anǝ waladi mǝɗǝfǝ ˈyar kau, “Maˈya mau, hya biya pǝna ǝgwa huɗǝ ndzǝndzǝ Hyal mǝɗǝfǝ kau, a gyu duniya.” \v 2 Kǝ waladi nǝ tanggǝrma kǝ biya, kǝ ji biya pǝna nǝ nya ǝgwa a gyu duniya. Kǝ mbǝlgǝ pǝziya dzǝ ar dza njira ǝnga mǝtsamǝ nǝ sǝr tagǝ kau, ǝnga nda vǝr dlǝvǝ sǝra a papa nyi. \v 3 Minu nyi, tǝma waladi nǝ mǝthlǝkura nyi shabiya ǝgwa nyi a gwar tsadau, tǝma ˈyimi kǝra a gwa sha aga mashi ndǝ tǝtau, ba sǝra a gwagwa kuɗǝ patǝu. \v 4 Kǝ nǝ makǝrkura nyi tsu biya, kǝ ji biya shabiya nǝ nya ǝgwa a gu dǝlˈyar ǝnga mandǝliˈyar, kǝ ˈyimi kǝra a gwa sha aga mashi. \v 5 Kǝ yi nggari waladi kǝra ǝnga dǝnama ar kǝra ˈyimi a vǝr na, \b \q1 “Tsatsaˈa ngǝ numa gau, \q2 Nagǝ ndǝ cicau, \q2 ndǝra saya ɗa, naja ngǝ ǝshina, \q1 \v 6 Arya nja nyi a pǝnar nda mashi, \q2 mashi nji cici gǝ Hyal ǝnga mashi nabiˈyar. \q1 Kǝja ga nǝ ndari mashi aga nda sa, \q2 akkǝra nyi ngǝ kǝja.” \b \m \v 7 Kǝ yi nggari ɗahǝu sara dar bagadiya nyi, a vǝr na, \b \q1 “Hyal Thlagǝu, ndǝ dǝgal dǝnama! \q2 Numa ngau, jijiri ǝnga tsatsaˈa nga nyi.” \b \p \v 8 Kǝ waladi nǝ foɗǝkura nyi pǝna ǝgwa nyi a dar pǝci, kǝ ji cakǝr nyi dǝnama nǝ titiˈwa nji ǝnga uˈur pǝci. \v 9 Ndǝ titiˈwanakǝr arya kwakwaɗǝkura pǝca nyi, ba ndǝ gu diɗa thlǝmǝr Hyal, ndǝra ǝnga dǝnama ar kǝra ɓwaɓwatǝˈyar kǝ patǝu, ama kǝ ndǝ nggǝl ara tubi ǝnga fal Hyal. \p \v 10 Waladi nǝ tǝfukura nyi pǝna nǝ nya ǝgwa a dar tsǝkafǝ nǝ sǝr tagǝ kau, tǝma, kǝ tǝlkur nyi haɗiya dzǝ ǝnga kuthlǝu. Nji tsu nda vǝr ɗǝ hira nda ara ɓwaɓwatǝu. \v 11 Ndǝ dumwa ǝnga diɗa Hyal arya ɓwaɓwatǝ kǝra nda a gwa ǝnga shilǝgǝ kǝra ar dza nda, ama kǝ ndǝ nggǝl ara tubi. \p \v 12 Waladi nǝ kwakura nyi shabiya sǝra a gu ǝgwa nyi a gwu dǝl dǝgal Yifǝratǝsu, tǝma, kǝ ˈyimi kǝra a gwa shiˈwau, aga tǝlˈya \b \b r sara dǝ wu sǝbiyar pǝci uya lagur shida. \v 13 Kǝ yi lari mambǝl ɗǝmwaˈyiˈyar makǝr kǝra a papa bwanja, biya sara wu miya pabǝr vuwa kau, ǝnga sara wu miya sǝr tagǝ kau, ba ǝnga sara wu miya nabi fati. \v 14 Nanda mambǝl ɗǝmwaˈyiˈyar ngau, kǝra a vǝr mǝl sǝ dǝdǝgur. Nda vǝr biya aga nda maˈyi a ndǝra tǝltǝlˈyar nǝ patǝr duniya, aga nda tsǝmiya dzǝ aga sa pa ar pǝci dǝgal nǝ Hyal Dǝgal Dǝnama. \p \v 15 Hya ɗǝngari sǝra Yesu nana, abǝr, “Kǝja ya vǝr shili ǝnggǝr ndǝr hǝl! Ndǝr barka ngǝ ndǝra pabǝr kǝrnyi ju vǝr sǝkǝ shili ɗa ǝnga ji hari kari nyi camǝu, ara ja sara nggya turusu, nja lari tursukura ja.” \p \v 16 Tǝma, kǝ ndǝ tsǝmiya tǝl tǝlˈyar kǝ patǝ a shili ar vi zǝmǝu, vira nju ngga ǝnga miya njir Yahudiya Amagidanu. \p \v 17 Waladi nǝ mǝɗǝfǝkura nyi shabiya sǝra gu ǝgwa nyi a dǝmǝlmau. Kǝ ɗahǝ dzǝdzǝgamǝu, hyaˈari sara ndar tsǝkafǝ wu ki Hyal ju na, “A ɗari!” \v 18 Kǝ sǝm par ǝnga dǝraghi par ǝnga dlǝɗǝ par ǝnga madiya kǝnggǝɗǝr ˈyiˈyi kǝra gǝra saya ɗa ǝnggǝra ndǝ shili wu duniya. Kǝnggǝɗǝ kau, madiya madiya kǝnggǝɗǝr ˈyiˈyi ngau. \v 19 Najaka madiya mǝlmau, ba ji tǝkǝbiya dzǝ bwata makǝru, kǝ madiya mǝlmǝ nǝ ˈyiˈyi pamǝpamǝ dlanakǝr. Kǝ Hyal ɗǝngari ǝnga Babilanu madiya mǝlmau, ba Hyal nǝ nyi kyakiwa nyinyau ǝnga huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Hyal aga ja sa. \v 20 Kalar dzǝgu dǝl sanakǝr ǝnga kalar mǝˈyar sanakǝr, nji aˈyi ɓǝra lar nda mai. \v 21 Sara dǝmǝlmau, kǝ madiya mǝtǝndili tǝtǝɗau a shidar kǝra nji. Kǝ ndǝ dzǝgwa diɗa Hyal arya ɓwaɓwatǝ nǝ mǝtǝndili kau. Ɓwabwata nyi dzadzau gagaɗau. \c 17 \s Madiya Zawar Ənga Sǝr Tagǝu \p \v 1 Kǝ pathlǝ wu pama waladi mǝɗǝfǝ kǝra nda ǝnga ǝgwa mǝɗǝfǝ ta, shida ara yau, kǝ ji nar ɗa, “A ndau, aga ya sa canǝ ngǝ ɓwaɓwatǝ kǝra nju nda lǝri anǝ madiya zawar kǝra a vǝr nggya ar kǝra ˈyimi kǝra gangǝu. \v 2 Naja ngǝ ndǝra tǝlˈyar nǝ duniya mǝl sǝsukur ǝnga ja. Njir duniya patǝ a nyir nda ǝnga sǝsukur nyi ǝnggǝr njira padlǝ wu tsa nda.” \v 3 Kǝ waladi ta hǝr ɗa wu mambǝl a ndar tagǝ mashi, a ndǝna tǝma, kǝ yi lari vanyi mala a vǝr nggya ar sǝr tagǝ dǝzǝu. Sǝr tagǝ kau, aˈyi ja ǝnga thlǝmǝ nǝ diɗa Hyal tsǝtsǝfǝ ar dza ja. Aˈyi ja tsu ǝnga kǝr mǝɗǝfau ǝnga tǝlǝmǝ kumou. \v 4 Mala kǝ hari kar ɗǝdla ɗǝdla ǝnga maggǝdi maggǝdi, ǝnga ji hari ǝndzǝ kǝra wu mbǝl, ǝnga tsǝka dǝdur ba ǝnga handzǝlkwa. Tasau ǝndzǝ ngu tsa ja, nyinyau ǝnga kalar sǝra gǝra cicau ǝnga sǝr mǝl sǝsukur nyi. \v 5 Kǝja thlǝmǝ ɗǝɗǝwa kǝra tsǝtsǝfǝ ar huɗǝma ja: \pc “Babilanu madiya mǝlmau \pc Mǝya zawarˈyar \pc Ənga sǝ zhizhigǝrˈyar nǝ duniya.” \m \v 6 A lari yi mala kǝ a nyir ja nyi papadlau, ǝnga mashi nji cici gǝ Hyal, mashi njira lǝri sakida ar kǝra Yesu. \p Ta yi lari nyi ba ɗa sǝr dǝdǝgur anǝ ɗa. \v 7 Kǝ waladi na anǝ ɗa, “Ara mi sǝ kǝ ɗa sǝ dǝdǝgur anǝ nga? Yu cabiya ngǝ sǝra ar ɗǝwa ar kǝra mala kau, ǝnga sǝr tagǝ kǝra ja vǝr dlǝ kau, kǝra ǝnga kǝr mǝɗǝfau ba ǝnga tǝlǝmǝ kumou. \v 8 Sǝr tagǝ kǝra gǝ lari ta, aˈyi ja ɗǝɗǝmǝu, ama tsu ja aˈyi mai. Ju nda biya sara wu kaˈu kǝra nji gǝra sǝn tǝkǝna ba ja maˈyi a ndar vira nju nda tsǝya nyi ari. Njira vǝr nggya wu duniya, njira gǝra ǝnga thlǝmǝr nda tsǝtsǝfǝ wu lǝkakaɗǝ nǝ pi, mbari ar dzǝguya duniya wu nda ɗa sǝ dǝdǝgur anǝ nda, ma ndǝ lar sǝr tagǝ kau, kǝra aˈyi ɗǝɗǝm ama tsu ja aˈyi mai ama tsu ju ɓǝra nda sha shili. \p \v 9 “Sǝ kau, wu gal hahangǝkur, Kǝr mǝɗǝfǝ kau, madzǝgamǝ mǝɗǝfǝ ngau, kǝra mala kǝ a vǝr nggya a dari. \v 10 Nanda tsu ar viya tǝlˈyar mǝɗǝfǝ ngau. Tǝfwa nda a dlanar nda kǝr, tsu pathla nda vǝr sǝm tǝlkur, ǝnga pathla nda tsu ji gǝra shili, ama ma ji nda shili, ju sa sǝm tǝlkur nǝ pǝci kushu. \v 11 Sǝr tagǝ kǝra aˈyi ɗǝɗǝmǝu, ama aˈyi ja tsu mai, naja ngǝ tǝl nǝ cisǝkura nyi. Pathlǝ ja wu pama nda mǝɗǝfǝ kau, ǝnga ja vǝr maˈyi a ndar vira nju nda tsiya nyi ari. \p \v 12 “Tǝlǝmǝˈyar kǝ kumo kǝ gǝ lari kau, nanda ngǝ tǝlˈyar kumou kǝra gǝra dlǝwuri vir sǝm tǝlkur nda kwatahǝu, ama ndu nda dlǝwuri zǝwa tǝlkur nǝ saka pathlǝ daɓǝ ǝnga sǝr tagǝ kau. \v 13 Tǝlˈyar kau, ɗǝngar nda zǝmǝ nga nyi, dǝnamar nda patǝ ǝnga sǝm tǝlkur nda ndu nda nǝ nyi anǝ sǝr tagǝ kau. \v 14 Ndu nda par pa ǝnga Zǝr Gamǝ kau, ama ba Zǝr Gamǝ kǝ a sǝmkur tǝlkur ar kǝra nda arya naja ngǝ Thlagǝr thlagǝˈyar ǝnga Tǝlǝr tǝlˈyar, ǝnga njira aˈyi ǝkkǝˈyi ja, nanda ngǝ njira nji ngga, ǝnga njira nji caɗǝbiya ǝnga njir nu kǝra ji fǝr kǝr ǝni.” \p \v 15 Tǝma, kǝ waladi kǝ na anǝ ɗa, “ˈYimi kǝra gǝ lar ta, vira mala zawar ta a vǝr nggya ari ta, nanda ngǝ nji ǝnga dlamir nji ǝnga ˈyiˈyi ˈyiˈyi ˈyar ba ǝnga miya pampamǝu. \v 16 Sǝr tagǝ ǝnga tǝlǝmǝ kumo kǝra gǝ lari ta, ndu nda piyari shishir dza zawar kau. Ndu nda faɗiya kar nyi ba nda piyari nyi turusu. Ndu nda ɗǝhu kumǝr dza ja ba nda nggyina sǝra hyau ǝnga uˈu. \v 17 Arya Hyal nǝ nda ɗǝfu aga nda nyabiya sǝra ju yiwu lagur mǝliya aga nda nǝ nyi dǝnamar nda anǝ sǝr tagǝ kau, aga ja sǝm tǝlkur, kǝl pǝcira ndǝr Hyal wu nda nyabiya dzau. \v 18 Mala ta gǝ lari ta naja ngǝ madiya mǝlmǝ kǝra a vǝr sǝm tǝlkur ar kǝra tǝlˈyar nǝ duniya.” \c 18 \s Dla Nǝ Mǝlmǝ Babilanu \p \v 1 Ayukuɗa sǝˈyar kǝ patǝu, ba yi lari vanyi waladi a vǝr shida sara a dǝmǝlmau. Aˈyi ja ǝnga dǝnama nǝ sǝm tǝlkur, ǝnga kadakadarkur nyi a vǝr mbǝl ar kǝra duniya patǝu. \v 2 Ji ngga ǝnga ɗahǝ dǝgalǝu, ji na, \b \q1 “A dlar ja, madiya Babilanu a dlari! \q2 A ɗar ja vir nggya anǝ mambǝl ɗǝmwaˈyiˈyar pampamǝu, \q1 Ənga vir nggya anǝ kalar mambǝl diyadiyaɓǝˈyar, \q2 ǝnga vir nggya anǝ ˈyagǝ dǝgur ǝnga diyadiyaɓǝˈyar, \q2 ǝnga vir nggya anǝ kalar sǝr tagǝu, kǝra dǝgur ǝnga diyadiyaɓǝu. \q1 \v 3 Ara patǝr ˈyiˈyi ndǝ wathliya dzau \q2 wu nggyabiya nǝ sǝsukur nyi. \q1 Tǝlˈyar nǝ duniya patǝ a mǝliyar nda sǝsukur ǝnga ja. \q2 Njir shafǝli a mǝliyar nda gǝnna wu ja \q2 lagur yiwu nggyabiya wawahǝ nyi.” \b \p \v 4 Kǝ yi ɓǝra nggari vanyi ɗahǝ sara a dǝmǝlmǝ a vǝr na, \b \q1 “Biya mau, nahyi nji ɗa, sara wu ja! \q2 Ara hya sara gu bikǝ nyi \q2 ara ɓwaɓwatǝ nyi a sara uya hyi. \q1 \v 5 Ara bikǝ nyi a vuyar dzǝ ba a dǝmǝlmau. \q2 Kǝ Hyal ɗǝngari ǝnga bikǝ nyi. \q1 \v 6 Mǝliya nya mau ǝnggǝr kǝra ji mǝliya. \q2 Kibiya nya mau aga mǝthlǝu sǝra ji mǝliya. \q2 Wathliya nya mau aga mǝthlǝu kyakiwa ɗǝmwaˈyikur kǝra ji wathliya hyi a gwa. \q1 \v 7 Nǝ nya mǝ ɓwaɓwatǝ ǝnga huɗǝ kyakyaru \q2 ǝnggǝr kǝra ji hana kǝrnyi ǝnga nggya wawahǝ nyi. \q1 Wu ɗǝfuwa ja, ja vǝr ɓwakǝr nyi, \q2 ‘Yi wu nggya ǝnggǝr kwatam, aˈyi yi mala tǝsal mai, \q2 ǝnga aˈyi yiwu sǝˈyinggu mai.’ \q1 \v 8 Agabangau, wu pǝci pathlǝu ɓwaɓwatǝ wu nda nyabiya dzau, \q2 tau, ǝnga sǝˈyinggu ba wuɓau. \q1 Uˈu wu nda nggyina nyi, \q2 arya Hyal Thlagǝu ndǝ dǝgal dǝnama ngu sa thlana nyi numa.” \p \v 9 Ma tǝlˈyar nǝ duniya kǝra mǝl sǝsukur ǝnga nggyabiya wawahǝ nyi ǝnga nda lari ˈyar nǝ uˈu kǝra wu nggyi nyi, ndu nda tiwi ǝnga sǝˈyinggu nyi. \v 10 Maja wu ɓwaɓwatǝu, ndu taˈyi tsalǝu ara ndu hivǝr nja sara daɓǝr nda wu ɓwaɓwatǝ nyi, ǝnga ndu tiwi nyi. \q1 “Sǝr tǝhuɗǝu! Sǝr tǝhuɗǝu, madiya mǝlmau, \q2 Babilanu, mǝlmǝ kǝra ǝnga dǝnama! \q1 Wu saka pathlǝu numa ngau a shiliri!” \p \v 11 Njir shafǝli nǝ duniya wu nda tiwi ǝnga jiga tiwi arya ja, ara tsu ndǝr nda ɗǝl kar nda aˈyi mai. \v 12 Tsu ndǝr nda ɗǝl ǝndzau, ǝnga thladla ǝnga tsǝka dǝduru ǝnga handzǝlkwa ǝnga yadi lilinu ǝnga yadi ɗǝdla ɗǝdla ǝnga yadi pǝrapǝraɗǝu ba ǝnga kar maggǝdi maggǝdi, patǝ ǝkkǝˈyi alenyi wu la ki ǝnga alenyi sǝ kǝra nji mǝliya sara wu hira ciwar ǝnga wu dǝduru ǝnga liyangǝ shishiˈwu ba alenyi liyangǝ ǝnga tsǝka pǝzi mai. \v 13 Ətsu ndǝr nda ɗǝl kar nǝ sǝ kisǝu ǝnga yaji ǝnga sǝr ɗǝzǝ huɗa umbwa ǝnga ɓurdi dza wu ǝnga ɓurdi dǝdǝgau ǝnga ˈyimir wur inabi ǝnga mal wur zaitunu ǝnga ǝpou ǝnga uhi, ǝnga thla ǝnga tǝmahǝu ǝnga tagu ǝnga keki tagǝu ǝnga mafaˈyar ba ǝnga alenyi nji aˈyi mai. \p \v 14 Ndu na anǝ nyi, “Kalar sǝ mǝnahǝu, kǝra gu cim a tǝrabiyari, tsu gu ɓǝra uya nda mai. Patǝr bǝrbakur ngau a tǝrabiyari, tsu gu ɓǝra nda uya mai.” \v 15 Njir shafǝli kǝra ɗǝlna nyi sǝˈyar kǝ uya akkǝri a gu bǝrbakur nyi ndu nda taˈyi tsalǝu, ara ndu hivǝr nja sara daɓǝr nda wu ɓwaɓwatǝ nyi. Ndu tiwi ndu sǝˈyinggu, \v 16 ndu wau, ndu na, \b \q1 “‘Sǝr tǝhuɗǝu! Sǝr tǝhuɗǝu, madiya mǝlmau, \q2 ndǝra ɗǝɗǝmǝu, a vǝr mba kadǝmbul lilinu ǝnga lǝgutǝ ɗǝdla ɗǝdla ǝnga lǝgutǝ maggǝdi maggǝdi. \q2 Ndǝra ɗǝɗǝmǝu, a vǝr ha ǝndzǝ wilwilu ǝnga tsǝka dǝduru ba ǝnga handzǝlkwa. \q1 \v 17 Wu saka pathlǝu kalar bǝrbakur nyi kau wu nda sa!’ \p “Kalar njir dlǝ kwambwal, ǝnga njira wu ɓǝ a gwa, ǝnga njir mǝl thlǝr a gwu nda ǝnga kalar njira vǝr mǝl gǝnnar nda a gwar ˈyimi, ndu nda taˈyi tsatsalǝu. \v 18 Ma ndǝ lari ˈyar uˈu kǝra a vǝr nggyi nyi, ndu sǝya mala wau, “Mǝlmǝ aˈyi saya ɗa dǝgala abangǝ nga nyi ya?” \v 19 Ndu nda tǝwa ˈyiˈyi wu kǝra nda, ndu tiwi ǝnga jiga tiwi, ndu na, \q1 “ ‘Sǝr tǝhuɗǝu, madiya mǝlmau, \q2 vira njira ǝnga kwambwal ar tsadau, \q2 ǝnga ndǝ mǝliya gǝnna lagur bǝrbakur nyi! \q1 Wu saka pathlǝu, kǝja nja sana nyi ri! \q1 \v 20 Caguli mau ar kǝra ja, dǝmǝlmau! \q2 Caguli mau nji cici gǝ Hyal ǝnga cama sǝsǝˈyar ba ǝnga nabiˈyar! \q1 Hyal a cabiya nyi ri numa nǝ shishikur nyi kǝra ji mǝl anǝ hyi.’ ” \p \v 21 Kǝ madiya waladi hǝri vanyi madiya tsǝka kǝra ǝnggǝr bǝra, kǝ ji vakuwa a gwar tsadau, kǝ ji na, \q1 “Ənga gwazhi vi ǝnggǝr kau, ngǝ \q2 madiya mǝlmǝ Babilanu, nga nju nda vakana nyi a gya, \q2 tsu nju ɓǝra lari nyi mai. \q1 \v 22 Njir tsa sǝmbǝl ǝkkǝˈyi njir thlǝ na ǝnga njir mbiɗǝ mbǝlaˈwu, ǝnga aligata \q2 aˈyi kǝra nju ɓǝra nggari wu gǝ mai. \q1 Ndǝ aˈyi kǝra wu ɓǝra mǝl thlǝr tsi \q2 kǝra aˈyi nju uya wu gǝ mai. \q1 Ɗahǝ nǝ au ar bǝra \q2 nju ɓǝra nggari wu gǝ mai. \q1 \v 23 Tsu nju ɓǝra lari mbǝmbǝl nǝ pitǝlla wu gǝ mai. \q1 Ɗaha sal kwanjili ǝnga kwanjili \q2 nju ɓǝra nggari wu gǝ mai. \q1 Njir sugu ngau, ca ngǝ nji nggunggurǝm nǝ duniya. \q2 Lagur shavi ngau, nga gǝ nggutana ˈyiˈyir duniya. \q1 \v 24 A gu ja ngǝ mashi nabiˈyar ǝnga nǝ nji cici gǝ Hyal, \q2 ǝnga kalar njira nji tsǝya wu duniya.” \c 19 \s1 Fal Hyal A Dǝmǝlmau! \p \v 1 Ayukuɗa kau, tǝma, kǝ yi nggari vanyi ɗahǝ a papa ɗaha dlamir nju wau a dǝmǝlmau, a vǝr na, \q1 “Fal Hyal! \q2 Mbǝɗau ǝnga kadakadarkur ǝnga dǝnama a nggyari anǝ Hyalǝr mǝn, \q2 \v 2 arya jiri ǝnga tsatsaˈa ngǝ numa nyi. \q1 A thlana nyir ja numa anǝ madiya zawar ta \q2 ndǝra diyaɓǝna duniya ǝnga sǝsukur nyi. \q1 A kibiyar ja ar ja mashi mafa nyi kǝra nji tsǝya.” \m \v 3 Wayu kǝ ndǝ ɓǝra wau, ndǝ na, \q1 “Fal Hyal! \q1 ˈYar kǝra a vǝr biya wu ja vǝr ɗǝzǝ a dǝmǝlmǝ baˈanuwa.” \p \v 4 Njira nggurǝm mǝthlǝkumunyi apǝ foɗǝu ǝnga sǝ ǝnga pi foɗǝ ta dla a gyu mwar Hyal ndu dlǝvǝ nyi, naja kǝra a vǝr nggya ar tsǝkafǝu. Ndu dzǝgwa tiwi, ndu na, \q1 “Amina, Fal Hyal!” \p \v 5 Kǝ ɗahǝ hyaˈari sara ar tsǝkafǝu, kǝ ji na, \q1 “Fal Hyalǝr mǝn, \q2 nahyi mafa nyi patǝu, \q1 nahyi njira vǝr hivǝr nyi, \q2 nji dǝdǝgal ǝkkǝˈyi njira kukushu!” \p \v 6 Kǝ yi nggar vanyi ɗahǝ a papa ɗaha dlamir nji, ɗahǝ ǝnggǝr dǝl shida shida, ǝnggǝr ɗaha madiya dlǝɗǝr par, a vǝr wau, \q1 “Fal Hyal! \q2 Arya Hyal Thlagǝr mǝn Ndǝ Dǝgal Dǝnama a vǝr sǝm tǝlkur. \q1 \v 7 Taˈyi mǝna caguli mǝna ɗa ǝnga huɗǝ pipida \q2 mǝna nǝ nyi kadakadarkur! \q1 Arya hǝdzau nǝ Zǝr Gamǝ kau, a shiliri, \q2 kwanjili nyi a ɓathlǝri dzau. \q1 \v 8 Lilinu mbǝmbǝl camǝ \q2 nga nji nǝ nyi aga ja hari.” \m (Lilinu mbǝmbǝl camǝ ngǝ cabiya sǝr mǝla nji cici gǝ Hyal kǝra tsapǝu.) \p \v 9 Kǝ waladi kǝ nar ɗa, “Tsǝfǝya, ‘Barka anǝ njira nji nggǝya aga mini hǝdzǝ nǝ Zǝr Gamǝ kau!’ ” Ji ɓǝra cakǝri na, “Najakǝ ngǝ ndǝr Hyal kǝra jijiri.” \p \v 10 Ta yi nggari abangau, tǝma, kǝ yi dla a gyu huɗǝ nyi, aga ya dlǝvǝ nyi. Ama kǝ ji na anǝ ɗa, “A sara ga mǝl abangǝ mai! Ndǝ nga yi ǝnggǝr nagau, ndǝr mǝl thlǝr kuvwar ngau ba ǝnga zamǝr hyi kǝra lǝri sakida ar kǝra Yesu. Dlǝvǝ Hyal! Arya lǝri sakida ar kǝra Yesu ca ngǝ ndǝrhaha.” \s Ndǝr Dlǝ Tagu Pǝrtǝu \p \v 11 Kǝ yi lari dǝmǝlmau papahau, ǝnga a dumwa ɗa vanyi tagu pǝrtǝu, kǝra ndǝr dla nyi nju ngga nyi ǝnga Ndǝra nju fǝr kǝr ni ǝnga Ndǝ jijiri. Ənga ju mǝl numa tsatsaˈa ǝnga pa tsatsaˈa. \v 12 Liya ja ǝnggǝr kyara uˈu. A du kǝra ja ngǝ dora nǝ tǝlkur gangǝu. Thlǝmǝ aˈyi kǝra tsǝtsǝfau ar ja, kǝra ndǝ gǝra sǝni kǝl naja. \v 13 Kar kǝra ar dza ja dzǝdzǝgu nga nyi ǝnga mashi. Thlǝmǝ nyi ca ngǝ Ndǝr Hyal. \v 14 Sojaˈyar kǝra a dǝmǝlmau a vǝr nu nyi, ar tagu pǝpǝrtǝu, ǝnga ndǝ hari lilinu pǝrtǝ camǝ mǝnahǝu. \v 15 Sara vu miya ja ngǝ vanyi katsakǝr sǝsǝm wu biya aga dliya duniya nǝ ˈyiˈyi pampamǝu. “Ju sǝm tǝlkur ǝnga zǝwa liyangǝu.” Ju nda ghighiraɓǝna vir ɓǝci ˈyimi wur inabi nǝ huɗǝ ndzǝndzǝ nǝ Hyal, Ndǝ Dǝgal Dǝnama. \v 16 Ar lǝgutǝ nyi ǝnga ar ˈya ja thlǝmǝ aˈyi tsǝtsǝfau: \b \pc Tǝl nǝ tǝlˈyar ǝnga Thlagǝ nǝ thlagǝˈyar. \p \v 17 Kǝ yi lari vanyi waladi taˈyi a dar pǝci, ju ngga ǝnga ɗahǝ dzǝdzǝgamǝ anǝ kalar ˈyagǝˈyar kǝra a vǝr mau, “Shila mau, hya kaɓiya dzǝ ǝnggau aga madiya sǝm sǝr sǝm nǝ Hyal. \v 18 Hya sa sǝm kumǝr dza tǝlˈyar ǝnga madiya sojaˈyar ǝnga madiya nji ǝnga taguˈyar ǝnga njir dlǝ nda ǝnga kumǝr nji patǝu, mafa ǝnga kambǝr nji, nji dǝdǝgal ǝnga nji kukushu.” \p \v 19 Kǝ yi lari sǝr tagǝ ta ǝnga tǝlˈyar nǝ duniya ǝnga njir par nda kaɓiya dzǝ aga pa ndǝr dlǝ tagu kau ǝnga soja nyiˈyar. \v 20 Ama kǝ ji mbari sǝr tagǝ kau ǝnga nabi fati kǝra a vǝr mǝl sǝ dǝdǝgur wu thlǝmǝ nyi. Ənga sǝ dǝdǝgur kǝra ji mǝl kau, ǝnga ji nggutana njira dlǝwuri mǝtsamǝ nǝ sǝr tagǝ kau, ǝnga ndǝ dlǝvǝ sǝra a papa nyi. Gyapǝ nda nga nji vakuwa a gu faˈa uˈur kǝtsa kǝra pǝrtǝ pwahǝu wu shuni ǝnga pi. \v 21 Alenyi njira hyau, kǝ ndǝr dlǝ tagu kau, tsǝya nda ǝnga katsakǝr kǝra wu biya sara wu miya ja. Patǝr ˈyagǝˈyar kaɓiya dzǝ aga nda sa nyabiya dzau ǝnga kumǝr dza nda. \c 20 \s Fa Duburam \p \v 1 Ba yi lari vanyi waladi sara a dǝmǝlmǝ a vǝr shida ǝnga sǝr pahǝ miya kaˈu kǝra nji gǝra sǝn tǝkǝna ǝnga ǝpa nǝ liyangǝ wu tsa ja. \v 2 Kǝ ji mbari pabǝr vuwa ta, naja ngǝ pabǝ ɗǝɗǝmǝ ta, naja ngǝ tǝl nǝ mambǝl ɗǝmwaˈyiˈyar kǝra nju ngga ǝnga Shatan, ba ji mbiya nyi ǝnga ǝpa liyangǝ nǝ fa duburam. \v 3 Ji vakuwa nyi a gyu kaˈu dzǝgam gagaɗǝ ta ba ji haɗiya, tǝma, kǝ ji dzǝgwa kuɓǝlǝri ba ji fǝr mǝtsamǝ ari aga ja kari nyi ara ɓǝra ngguta nji kǝl ma fa duburam kǝ tǝrabiya. Ayukuɗa kau, nju ɓǝra siya nyi nǝ pǝci kushu. \p \v 4 Ba yi lari tsǝkafǝˈyar ǝnga njira vǝr nggya ar nda, nji nǝ nda dǝnama nǝ tǝlkur aga nda numa anǝ duniya. Kǝ yi lari mambǝl njira nji thlana kǝra nda arya sakidar nda ar kǝra Yesu ǝnga ndǝr Hyal. Nanda aˈyi dlǝvǝ sǝr tagǝ kǝ mai ǝnga sǝra wu papa nyi mai, ǝnga nandǝ dlǝwuri mǝtsamǝ nyi ar huɗǝma nda alaga ar tsa nda mai. Ndu ɓǝra ɗa aˈyi ǝnga pi ba nda sǝm tǝlkur ǝnga Kǝrsiti nǝ fa duburam. \v 5 Alenyi nji tǝtǝ wu ɓǝra shili wu pi mai kǝl ma fa duburam kǝ kuɗau. Najakǝ ngǝ hyaˈari sara vǝr tǝ nǝ tanggǝrma. \v 6 Barka ǝnga cicikur anǝ njira uya hyaˈari sara vǝr tǝ nǝ tanggǝrma, arya tǝ nǝ mǝthlǝkura nyi aˈyi ǝnga dǝnama ar kǝra nda mai. Ndu ɗa pubuˈyar nǝ Hyal ǝnga nǝ Kǝrsiti, ndu sǝm tǝlkur ǝnga ja nǝ fa duburam. \s A Ndiyar Nji Dǝnama Shatan \p \v 7 Ayukuɗa fa duburam kau, nju nda siya Shatan sara ar vira nji mbiya nyi ari. \v 8 Ba ja biya maˈyi a nda ngguta nju huɗa duniya ǝnga dǝla duniya patǝu. Ju tsǝmiya Gogu ǝnga Magogu aga nda sa pa. Gangǝkura nda ndu ɗa ǝnggǝr mǝshiˈwa nǝ miya dǝl. \v 9 Ndǝ ɓau, ba ndǝ zǝwari miya cira duniya patǝu, ǝnga ndǝ zǝwar mǝlmǝ kǝra Hyal wu yiwu, ca ngǝ kaɓǝ nji gǝ Hyal wu kwapatǝu. Ama kǝ uˈu shida sara dǝmǝlmau ba ji sa sǝmku nda. \v 10 Shatan kǝra nggutana nda ba nja vakuwa nyi a gu faˈa nǝ uˈur kǝtsa kǝra pǝrtǝ pwahǝu wu shuni, vira nji vakuwa sǝr tagǝ ǝnga nabi fati ta a gwa gwa. Nju nda nǝ nda ɓwaɓwatǝ vuˈyi ǝnga pǝci baˈanuwa. \s Numa Nji Tǝtau \p \v 11 Tǝma, kǝ yi lari madiya tsǝkafǝ pǝrtǝu ǝnga ndǝra vǝr nggya a dari. Dǝmǝlmau ǝnga gyiwu ˈyi wu hwi ara ja, tsu vir nggya aˈyi ara nda mai. \v 12 Kǝ yi lari njira kuɗau, nji yiɗǝɗǝu ǝnga nji nggunggurǝm tataˈyi wu mwar tsǝkafa nyi. Kǝ nji pahǝna lǝkakaɗǝˈyar. Kǝ nji ɓǝra pahǝna vanyi lǝkakaɗau, ca ngǝ lǝkakaɗǝ nǝ pi. Nji mǝliya nyi numa anǝ njira kuɗau tsaˈa aga sǝra mǝla nda wu pǝci kǝra nda wu duniya ǝnggǝr kǝra nji tsǝfǝya a gu lǝkakaɗǝˈyar kau. \v 13 Kǝ tsadǝ lǝri njira kuɗau wu nda ba tau ǝnga nji gǝ mambǝl tsu lǝri njira tau wu nda. Kǝ kalar ndǝ, nju mǝliya nyi numa tsaˈa aga sǝra ji mǝliya. \v 14 Kǝ tau ǝnga nji gǝ mambǝl kǝ nji vakuwa nda a gu faˈa nǝ uˈur kǝtsa ca ngǝ tǝ nǝ mǝthlǝkura nyi. \v 15 Kalar ndǝra nji gǝra uya thlǝmǝ nyi wu lǝkakaɗǝ nǝ pi kau, ba nja vakuwa nyi a gu faˈa nǝ uˈur kǝtsa. \c 21 \s Urshalima Mafǝliyangǝu \p \v 1 Kǝ yi lari dǝmǝlmǝ mafǝliyangǝ ǝnga gyiwu ˈyi mafǝliyangǝu, arya dǝmǝlmǝ ǝnga gyiwu ˈyi nǝ tanggǝrma a tǝrabiyari, tsu tsadu aˈyi tsu mai. \v 2 Kǝ yi lari Mǝlmǝ Cicau, Urshalima mafǝliyangǝ a vǝr shida sara a dǝmǝlmau, sara dara Hyal ǝnggǝr kwanjili kǝra ɓathlǝr dzǝ mǝnahǝu aga sǝkǝ salkwanjili. \v 3 Kǝ yi nggari vanyi ɗahǝ dzǝdzǝgamǝu sara dar tsǝkafǝ kau, wu na, “Vir nggya Hyal a ɗari ǝkkǝˈyi nji, ju nggya ǝkkǝˈyi nda, ndu ɗa nji nyi ba Hyal ǝnga kǝrnyi wu nggya ǝkkǝˈyi nda ba ja ɗa Hyalǝr nda. \v 4 Ju nda ɗana nda sǝlǝm wu liya nda. Tsu nju ɓǝra tǝ mai, sǝˈyinggu aˈyi alaga tiwi ǝnga kwakwaɗǝkur nggyabiya aˈyi mai, ara sǝ ɗǝɗǝmǝ a tǝrabiyari.” \p \v 5 Ndǝra vǝr nggya ar tsǝkafǝ kǝ na, “Kǝja ya vǝr mǝl kalar sǝ ja ɗa mafǝliyangǝu!” Kǝ ji ɓǝra na, “Tsǝfǝya sǝˈyar kǝ patǝu, arya sǝˈyar kǝ gu sǝn fǝr kǝr ǝnga nda ǝnga jiri nga nda.” \p \v 6 Kǝ ji nar ɗa, “A ɗari. Nayi ngǝ Alǝfa ǝnga Omega, Dzǝguya ǝnga Kuɗiya. Anǝ ndǝra ǝnga hili yu nǝ nyi ˈyimir sa kurthlǝu, sara a vu mandǝli ˈyimi nǝ pi. \v 7 Ndǝra sǝmku tǝlkur ju ɗa ndǝr faˈa ki ɗa. Ba ya ɗa Hyal nyi ǝnga ba ja ɗa zǝr ɗa. \v 8 Ama njir hivǝr ǝnga njira gǝra hǝnggǝri ǝnga njir mǝl sǝ dedeɓǝu ǝnga njir tsa ndau ǝnga nji sǝsu ǝnga njir pipitima ǝnga njir nu katǝu ba ǝnga njir fati, vir nggyar nda wu nda ɗa wu faˈa nǝ uˈur kǝtsa kǝra pǝrtǝ pwahǝu wu shuni. Najakǝ ngǝ tǝ nǝ mǝthlǝkura nyi.” \p \v 9 Pathlǝ wu pama waladiˈyar mǝɗǝfǝ ta kǝra ǝnga ǝgwa mǝɗǝfǝ nyinyi ǝnga ɓwaɓwatǝ mǝɗǝfǝ shida ka sa na anǝ ɗa. “Shili, yu canǝ ngǝ kwanjila nyi, mala Zǝr Gamǝ kau.” \v 10 Kǝ ji hǝri ɗa wu mambǝl a dar vanyi madiya mǝ dzǝgamǝu, kǝ ji canǝ ɗa Urshalima Mǝlmǝ Cici kau, a vǝr shida sara a dǝmǝlmau sara dara Hyal. \v 11 Ju mbǝl ǝnga kadakadarkur nǝ Hyal, ju mbǝl ǝnggǝr tsǝka dudur kǝra wu mbǝl ǝnggǝr doragalu. \v 12 Aˈyi ja ǝnga madiya mahwal dzǝgam kǝra zǝwuya nyi ǝnga miyar gwa kumo apǝ mǝthlǝu ǝnga waladiˈyar kumo apǝ mǝthlǝu ǝnga ar kalar miyar gwa waladi pathlǝu. Ar kalar miyar gwa kau, nji tsǝfǝya thlǝmǝr culi nǝ njir Izirayila pathlǝ pathlǝu. \v 13 Miyar gwa makǝr a dǝ Sǝbiyar Pǝci ǝnga miyar gwa makǝr a yi Gya Vuya ǝnga miyar gwa makǝr a gwa Dǝ Fwahǝu ǝnga miyar gwa makǝr a yi Gwa Tǝɗǝ Pǝci. \v 14 Nji hǝriya mahwal kau ar fǝhi nǝ tsǝka kumo apǝ mǝthlǝu, ar tsǝka fǝhi kau nga nji tsǝfǝya thlǝmǝr cama sǝsǝˈyar kumo apǝ mǝthlǝ nǝ Zǝr Gamǝu. \p \v 15 Waladi kǝra ndǝr anǝ ɗa kau, sǝr tǝkǝ sǝ aˈyi ara ja nǝ ǝndzǝ aga ja tǝkǝri mǝlmǝ kau ǝnga miyar gwa ba ǝnga mahwala nyi. \v 16 Mǝlmǝ kau, tugukura nyi ǝnga dlaɓǝkura ja ghǝragǝ nga nyi. Ji tǝkǝri ǝnga sǝr tǝkǝ sǝ nyi, tugukura nyi melu 1,400 ǝnga dzǝgamǝkura nyi ba ǝnga dlaɓǝkura nyi abangǝ tsu. \v 17 Dzǝgamǝkura mahwala nyi a kari hi 200, sǝr tǝkǝ sǝ nǝ nji kǝra waladi kǝ a vǝr tǝkǝ sǝ ǝni. \v 18 Nji hǝriya mahwal kau ǝnga tsǝka jaspa ǝnga mǝlma nyi nji hǝriya ǝnga ǝndzau, kǝra camǝ ǝnggǝr kwalaba. \v 19 Fǝ hiya mahwal kǝ nji ɓathlǝri ǝnga kalar tsǝka duduru. Nǝ tanggǝrma tsǝka jaspa ǝnga nǝ mǝthlǝkura nyi tsǝka safayasu ǝnga nǝ makǝrkura nyi tsǝka kalsidoni ǝnga nǝ foɗǝkura nyi tsǝka imiralǝdu \v 20 ǝnga nǝ tǝfukura nyi tsǝka sardonisu ǝnga nǝ kwakura nyi tsǝka karneliyanu ǝnga nǝ mǝɗǝfǝkura nyi tsǝka kǝrisolatu ǝnga nǝ cisǝkura nyi tsǝka bǝryalu ǝnga nǝ ǝdlǝkura nyi tsǝka topasu ǝnga nǝ kumokura nyi tsǝka krisofǝresu ǝnga nǝ kumo asǝrtangǝkura nyi tsǝka jasinthlǝu ba ǝnga nǝ kumo apǝ mǝthlǝkura nyi tsǝka amithliyasu. \v 21 Miyar gwa kumo apǝ mǝthlǝ kau, ca ngǝ handzǝlkwa kumo apǝ mǝthlǝu. Kalar miyar gwa kau, nju mǝliya nyi ǝnga handzǝlkwa pathlǝu. Lagu dǝdǝgal nǝ huɗa mǝlmǝ kau, nji mǝliya nda ǝnga ˈyimir ǝndzau, kǝra wu mbǝl wilwilu ǝnggǝr kwalaba. \p \v 22 Nayi aˈyi lar ki Hyal wu mǝlmǝ kǝ mai, arya Hyal Ndǝ Dǝgal Dǝnama ǝnga Zǝr Gamǝ nanda ngǝ ki Hyal nǝ mǝlmǝ kau. \v 23 Mǝlmǝ kǝ aˈyi wu yiwu pǝci ǝnga hya nda mbǝl a gya gwa mai arya kadakadarkur nǝ Hyal ǝnga kǝrnyi ngu lǝ mbǝmbǝl anǝ nyi ǝnga Zǝr Gamǝ tsu naja ngǝ pitǝlla nyi. \v 24 Ənga mbǝmbǝl nyi ngǝ njir duniya wu nda ɓǝr nda ǝnga tǝlˈyar nǝ duniya wu nda shili ǝnga dlǝdlǝvǝkur nda a vuwa gwa. \v 25 Pǝci aˈyi kǝra nju nda haɗiya miya miyar gwaˈyar nǝ mǝlmǝ kǝ mai, ara vuˈyi aˈyi a ndǝna mai. \v 26 Nju nda shili ǝnga kadakadarkur ǝnga dlǝdlǝvǝkur nǝ njir duniya a vu mǝlmǝ kau. \v 27 Saˈyi kǝra gǝra cicau, kǝra wu nda gwa gwa mai, alaga ndǝr mǝl sǝ gǝra sǝli ǝnga ndǝr ngguta nju nda gwagwa mai, kǝl njira nji tsǝfǝya thlǝmǝr nda wu lǝkakaɗǝ pi nǝ Zǝr Gamǝu. \c 22 \s1 Dǝl ˈYimi Nǝ Pi \p \v 1 Kǝ waladi kǝ canǝ ɗa dǝl nǝ ˈyimi nǝ pi, kǝra wu mbǝl wilwilu ǝnggǝr doragalǝu, kǝra a vǝr huhwi sara dar tsǝkafǝ nǝ Hyal ǝnga nǝ Zǝr Gamǝ \v 2 a gyar hada lagu nǝ hada mǝlmau. Wu nǝ pi kau, dadakǝ ngǝ nggilanga ja ar ghimbila dǝl kau. Wu kau, wu ya yayar wu kumo apǝ mǝthlǝ wu fa, ju ya wazha kalar hya. Hyali wu kau kundzǝgǝ ngau aga shilǝgǝ ˈyiˈyi pampamǝu. \v 3 Tsu shiˈwu nǝ Hyal wu ɓǝra ɗa wu mǝlmǝ kǝ mai. Tsǝkafǝ nǝ Hyal ǝnga nǝ Zǝr Gamǝ wu nda ɗa wu mǝlmǝ kau. Njir mǝl thlǝr nyi wu nda dlǝvǝ nyi. \v 4 Ndu nda lari bama ja. Thlǝmǝ nyi tsu wu nda ɗa tsǝtsǝfǝ ar huɗǝma nda. \v 5 Tsu vuˈyi wu nda ɗa mai. Tsu nju ɓǝra nda yiwu vanyi mbǝmbǝl pitǝlla alaga mbǝl pǝci kǝra wu shili ǝnga mbǝmbǝl mai, arya Hyal ǝnga kǝrnyi ngu nda ɗa mbǝmbǝl anǝ nda. Ndu nda sǝm tǝlkur baˈanuwa. \v 6 Kǝ waladi kǝ nar ɗa, “Ndǝr kau, ndǝr kǝra ndu sǝn fǝr kǝr ǝni ngau ǝnga ndǝr jiri ngau. Hyal Thlagǝu, thlagǝr mambǝlˈyar nǝ nabiˈyar, ngǝ sǝwa waladi nyi aga ja cabiya anǝ njir mǝl thlǝr nyi sǝra wu nda ɗa kajangǝkau.” \s1 Yesu A vǝr Shida \p \v 7 “Nggara mau, kǝja ya vǝr shida kajangǝkau! Barka anǝ ndǝra ɓǝlari ndǝrhaha kau, kǝra wu lǝkakaɗǝ kau.” \p \v 8 Nayi Yahwana, Nayi ngǝ nggari ǝnga lari sǝˈyar kau. Ama ta yi lari, kǝ yi nggari, kǝ yi ɓǝliya undi aga ya dlǝvǝ waladi kǝra canǝ ɗa sǝˈyar kau. \v 9 Ama kǝ ji nar ɗa, “Ga sara mǝl abangǝ mai! Nayi ndǝr mǝl thlǝr kuvwar hyi ngau, nagǝ ǝnga zamǝ ngǝˈyar nabiˈyar ǝnga kalar njira ɓǝlari ndǝr lǝkakaɗǝ kau. Ga dlǝvǝ Hyal!” \p \v 10 Kǝ ji nar ɗa, “Ga sara ghiɗǝna ndǝr nǝ ndǝrhaha nǝ lǝkakaɗǝ kǝ mai, arya pǝci a ɗari lǝhǝu. \v 11 Taˈyi njir mǝl sǝ ɗǝmwaˈyu nda dumwa ǝnga mǝl sǝ ɗǝmwaˈyir nda, njir mǝl sǝ gǝra tsatsaˈa tsu nda dumwa ǝnga mǝl sǝra gǝra tsatsaˈa, njir mǝl sǝ tsapǝu nda dumwa ǝnga mǝl sǝra tsapǝu, nji cicau nda dumwa ǝnga mǝl sǝra cicau.” \p \v 12 “Nggara mau, kǝja ya vǝr shili kajangǝkau! Akkǝri ɗa aˈyi ǝnga yau, ba ya nda nǝ nyi anǝ kalar ndǝ tsaˈa aga sǝr mǝla ja. \v 13 Nayi ngǝ Alǝfa ǝnga Omega, Tanggǝrma ǝnga Jomǝ ndǝl, Dzǝguya ǝnga Kuɗiya. \p \v 14 “Barka anǝ njira cina kar har nda aga nda uya lagur sǝm Wu Nǝ Pi, ba nda gwu huɗa mǝlmǝ lagu miyar gwa. \v 15 Abiya ngǝ hyaˈyar ǝnga njir pipitima ǝnga nji sǝsu ǝnga njir tsa ndau ǝnga njir nu katǝu ba ǝnga kalar njir yiwu fati ǝnga mǝl thlǝr fati. \p \v 16 “Nayi Yesu, a sǝwari yi waladi ɗa aga ja nǝ ngǝ sakida kau aga ga nǝ nyi anǝ daɓǝr njir nu. Nayi ngǝ culi ǝnga nggyilanga Dawuda ǝnga nayi ngǝ shashilga vǝlang.” \p \v 17 Mambǝl ǝnga kwanjili kǝ na, “Shila mau!” Kalar ndǝra nggar ɗa, taˈyi ja na, “Shila mau!” Kalar ndǝra ǝnga hili, taˈyi ja shili ǝnga kalar ndǝra wu yiwu aga ja uya ˈyimi nǝ pi, bǝgǝ ja dlǝwuri kurthlǝu. \p \v 18 Yu tǝɗǝ himiya kalar ndǝra wu nggar ndǝr nǝ lǝkakaɗǝ ndǝrhaha kau, ma ndǝra cakǝri a dagǝri, Hyal wu nda cakǝr nyi ɓwaɓwatǝ kǝra Hyal nana wu lǝkakaɗǝ nyi kau. \v 19 Ma ndǝra gǝnna ndǝr sara wu lǝkakaɗǝ nǝ ndǝrhaha kau, Hyal wu nda hǝbiya nǝ nya nubwa nǝ mǝsahǝkur sara wu wu nǝ pi ǝnga sara wu mǝlmǝ cici nǝ Hyal, ǝnggǝr kǝra nji tsǝfǝri wu lǝkakaɗǝ kau. \p \v 20 Ndǝra lǝr sakida sǝˈyar kǝ na, “Angǝ, ya vǝr shili kajangǝkau.” \p Amina, Shili, Thlagǝ Yesu. \p \v 21 Taˈyi mayiwakur nǝ Thlagǝ Yesu a nggya ǝkkǝˈyi nji cici gǝ Hyal patǝu. Amina.