\id 1CO - Margi Tiwi Ənga Tǝm [mfm] \ide UTF-8 \h Kwaranthli Nǝ Tanggǝrma \toc3 Kwa Tan \toc2 1 Kwaranthli \toc1 Tsǝfǝ Nǝ Bulusu Anǝ Njir Kwaranthli Nǝ Tanggǝrma \mt2 Cama Tsǝtsǝfǝ Nǝ Bulusu Nǝ Tanggǝrma Anǝ \mt1 Njir Kwaranthli \c 1 \s Usa Dzau \p \v 1 Cama tsǝtsǝfǝ sara ara Bulusu, ndǝra Hyal ngga aga ja ɗa cama sǝsǝ nǝ Kǝrsiti Yesu lagur yiwu huɗa nǝ Hyal, ǝnga zamǝr mǝn Sosithlanisu, \v 2 a nda nǝ daɓǝ dzǝ njir nu kǝra a vu Kwaranthli, njira nji ngga aga nda ɗa nji cici wu Kǝrsiti Yesu, ǝnga njira nji thlǝbiya wu Kǝrsiti Yesu, daɓǝ ǝnga kalar nji kǝra ar kalar vi kǝra wu ngga thlǝmǝr Thlagǝ Yesu Kǝrsitir mǝn, Thlagǝr nda ǝnga Thlagǝr mǝn. \p \v 3 Bǝgǝ mayiwakur ǝnga huɗǝ pǝrtǝu sara ara Hyal Dǝrmǝn ǝnga Thlagǝ Yesu Kǝrsiti nda nggya ǝnga hyi. \s Bulusu Lǝr Usaku Anǝ Hyal \p \v 4 Parangǝ nga ya vǝr lǝ usaku anǝ Hyal arya hyi, arya mayiwakur nyi kǝra ji lǝr hyi wu Kǝrsiti Yesu. \v 5 Arya wu ja a ɗar hyi njir bǝrba wu kalar sau, kalar sǝra hyu na ǝnga kalar sǝnbiya sǝr hyi. \v 6 Arya najaka bǝrbakur, a cabiyari abǝr, kalar sakida kǝra ˈyi lǝri arya Kǝrsiti jiri nga nyi. \v 7 Agabangau, nahyu ghari sǝ lǝlǝ nǝ Mambǝl mai, ǝnggǝr kǝra hya vǝr nggyar tsatsam lagu nǝ sǝkǝ shilǝr Thlagǝr mǝn Yesu Kǝrsiti kǝra wu nda cabiya dzau. \v 8 Yesu wu nda sǝɓiya ngǝ aga ga ɗa nǝnau baˈanǝ shili ar jomǝ ndǝl, aga ga ɗa ndǝ gǝra vazau ar pǝcir shidar Thlagǝr mǝn Yesu Kǝrsiti. \v 9 Hyal, naja ndǝra ngga hyi a shili wu nggya nǝ daɓǝ dzǝ ǝnga zǝr nyi Yesu Kǝrsiti Thlagǝr mǝn, naja ndǝ tsaˈa miya ɗǝfu ngau. \s1 Ca Pamǝpamǝkur Wu Pama Daɓǝ dzǝ Njir Nu \p \v 10 Ya vǝr kǝdi hyi wazha ama wu thlǝmǝr Thlagǝr mǝn Yesu Kǝrsiti, hya sara ca pamǝpamǝkur mai, ama hya dlunggǝri ǝnga kuvwar hyi, aga miya hyi ǝnga ɗǝngar hyi a ɗa zǝmǝu. \v 11 Yu na anǝ hyi abangǝ wazha ama, arya alenyi nji sara wu ki Kǝlowusu nar ɗa abǝr hyu pǝpa wu pamǝ. \v 12 Sǝra yu na, ca ngǝ alenyi nji wu pama hyu na, “Nayi nǝɗa yu nu Bulusu,” alenyi nju na, “Nayi nǝɗa yu nu Apolusu,” alenyi nji tsu ndu na, “Nayi nǝɗa yu nu Kefasu,” ǝnga alenyi nji tsu ndu na, “Naˈya nǝr ˈya ˈyu nu Kǝrsiti.” \p \v 13 Karya, Kǝrsiti a tǝkǝbiyar dzǝ ya? Əndǝga nji dlakǝya Bulusu arya hyi ya? Əndǝga nji hǝr hyi baɓǝtizǝma wu thlǝmǝr Bulusu ya? \v 14 Yu usaku anǝ Hyal, ara aˈyi nayi ngǝ hǝ baɓǝtizǝma anǝ ndaliya hyi mai, kǝl anǝ njir ki Kǝrispusu ǝnga Gayisu. \v 15 Kabangǝkau, ndǝr sǝn na abǝr yi hǝr nyi baɓǝtizǝma wu thlǝmǝ ɗa aˈyi mai. \v 16 Jiri, a ɓǝra ɗǝngar yi vanyi sau, abǝr a hǝr nyir yi baɓǝtizǝma anǝ njir ki Sǝtifanusu. Ayukuɗa nyi tsu nayi ɓǝra ɗǝngari ndǝra yi ɓǝra hǝr nyi baɓǝtizǝma mai. \v 17 Ara Kǝrsiti aˈyi sǝwa ɗa aga ya hǝ baɓǝtizǝma anǝ nji mai, ama aga ya tǝtǝlna ndǝshigu nyi, aˈyi ǝnga ndǝr nǝ hahangǝkur ndǝndǝkur ɗa mai, a sara dǝnama nǝ wu dladlakǝ nǝ Kǝrsiti a ɗa sǝ tǝtǝwa. \s1 Kǝrsiti Ngǝ Hahangǝkur Ənga Dǝnama Nǝ Hyal \p \v 18 Arya cama nǝ ndǝr nǝ mbǝɗau lagu wu dladlakau, dzakur ngau anǝ njira sasa, ama anǝ mǝn njira uya mbǝɗau, dǝnama nǝ Hyal ngau. \v 19 Arya tsǝtsǝfǝ nga nyi, \q1 “Yu nda sana hahangǝkur nǝ nji hahangǝu, \q2 ǝnga sǝnbiya sǝ nǝ njir sǝn sǝ tsu, yu nda mǝliya wu ɗa sǝ kurthlǝu.” \p \v 20 Əmani ngǝ nji hahanga? Əmani ngǝ njir sǝnbiya sa? Ənga ǝmani ngǝ njir jigadǝma? Hyal aˈyi mǝliya hahangǝkur nǝ njir duniya ɗa aga dzakur wa? \v 21 Arya Hyal lagu hahangǝkur nyi nga ji mǝliya njir duniya gǝra sǝnbiya nyi lagu hahangǝkurǝr nda. Ama ba ji mǝliya lagu dzakur nǝ tǝtǝlna ndǝr Hyal ca ngǝ njira hǝnggǝri uya mbǝɗau. \v 22 Njir Yahudiya wu gal lar sǝ dǝdǝgur, njir Gǝrikǝu nǝr nda, ndu gal hahangǝkur. \v 23 Ama naˈya ˈyu tǝtǝlna ndǝr Kǝrsiti ndǝra nji dlakǝya, kǝra ɗa sǝr thlǝ hi anǝ njir Yahudiya, ǝnga sǝ dzakur anǝ njira aˈyi njir Yahudiya mai. \v 24 Ama anǝ nji kǝra Hyal ngga, tara njir Yahudiya ǝnga tara njir Gǝrikǝu, Kǝrsiti ca ngǝ dǝnama nǝ Hyal ǝnga hahangǝkur nǝ Hyal. \v 25 Ara dzakur nǝ Hyal a ndiya hahangǝkur nǝ ndau, kukufǝkur nǝ Hyal tsu a ndiya nǝnǝkur nǝ ndau. \p \v 26 Wazha ama, hya ɗǝngari sǝra hyi aga nyi ar pǝcira nji ngga hyi, aga hya ɗa njir nu, aˈyi patǝkura hyi ngǝ nji hahangǝ lagur sǝnbiya sǝ nǝ ndǝndǝkur mai, aˈyi patǝkura hyi ngǝ njira ǝnga dǝnama mai, ǝnga aˈyi patǝkura hyi ngǝ yirma mai. \v 27 Ama Hyal ngǝ hǝbiya sǝ dzakur nǝ duniya aga ja hǝna sǝli nǝ nji hahangǝu. Ənga ji hǝbiya kukufǝkur nǝ duniya aga ja hǝna sǝli njira nǝnau. \v 28 Ji hǝbiya sǝra nji diɗana wu duniya ǝnga sǝra gǝra ar viya vanyi sǝ wu duniya aga nda ndzana sǝra dǝdur. \v 29 Hyal mǝliya abangǝ aga nja sara ɓwadzǝ wu mwa nyi. \v 30 Ama Hyal ngǝ hǝr hyi a shili wu Kǝrsiti Yesu, ǝnga Hyal a mǝliyari Kǝrsiti ɗa hahangǝkur nǝr mǝn. Lagu nyi nga mǝn ɗa nji tsapǝu, nji cici nyi ǝnga njira ji bǝliya. \v 31 Agabangau, ǝnggǝr kǝra ja tsǝtsǝfau, “Taˈyi njir ɓwadzau nda ɓwadzǝ ǝnga Thlagǝu.” \c 2 \p \v 1 Ənggǝra yi shili ǝgya hyi wazha ama, aga ya sa nar hyi ar kǝra jirkur nǝ sǝ ɗǝɗǝwa nǝ Hyal, nayi aˈyi shili ǝnga ca sǝnbiya ndǝr ǝnga madiya hahangǝkur mai. \v 2 Ara yi hǝri wu ɗǝfuwa yau, abǝr vanyi sǝ aˈyi yu sǝn ar pǝcira yi ǝkkǝˈyi hyi mai, kǝl Yesu Kǝrsiti ǝnga dlakǝkur nyi. \v 3 Tanggǝrma shili ɗa ǝgya hyi, yi shili wu kukufǝkur ɗa ǝnga hivǝr ba ǝnga tsǝdzǝ gagaɗau. \v 4 Cama ɗa ǝnga tǝtǝlna ndǝr Hyal ɗa aˈyi ǝnga shakǝr ba hahangǝkur nǝ ndǝndǝkur ɗa mai, ama ǝnga thlǝr kǝra cabiya dǝnama Mambǝl. \v 5 Sǝ kǝ ɗarkǝr aga mbǝrsar hyi a sara tǝghǝr dzau ar kǝra hahangǝkur nǝ nji mai, ama kǝl ar kǝra dǝnama nǝ Hyal. \s1 Hahangǝkur Nǝ Hyal \p \v 6 Alaga abangau, ˈyu ndǝr, ndǝr nǝ hahangǝkur anǝ njira a hǝri wu mbǝrsar nda, ama aˈyi culi hahangǝkur nǝ zaman ǝshina kǝ mai, ǝnga tsu aˈyi culi hahangǝkur tǝltǝlˈyar kǝra wu sa tǝrabiya nǝ zaman kǝ mai. \v 7 Ama ˈyu ndǝr ar kǝra hahangǝkur nǝ Hyal kǝra ɗǝɗǝwa kǝra nji ɗǝwana, hahangǝkur nǝ Hyal kǝra ji pǝpǝdlǝya kadivira dzǝgwar duniya, aga ja ɗa sǝra wu shili ǝnga kadakadarkur anǝ mǝn. \v 8 Ndǝ aˈyi wu pama njir sǝm tǝlkur nǝ zaman ǝshina kǝ kǝra nggabiya sǝ kǝ mai. Maja abǝr ndǝ nggabiya, nanda aˈyi dlakǝya Thlagǝ ndǝ kadakadarkur mai. \v 9 Ama ǝnggǝr kǝra ja tsǝtsǝfau, abǝr, \b \q1 “Sǝra Hyal pabǝri anǝ njir yiwu nyi \q2 ndǝ aˈyi kǝra saya lari mai, \q1 ndǝ aˈyi tsu kǝra saya nggar mai, \q2 ǝnga tsu ndǝ aˈyi kǝra saya ɗǝngabiya mai,” \m \v 10 ama Hyal a cabiya mǝn ri sǝˈyar kǝ lagu Mambǝl. \p Arya Mambǝl nga vǝr walbiya kalar sau, patǝ ǝkkǝˈyi sǝra ɗǝɗǝwa wu nggabiya sǝ Hyal. \v 11 Ara wa ngǝ ndǝra wu sǝni sǝra ndǝ wu ɗǝnga ma aˈyi kǝl mambǝl kǝra wu ja waci maya? Abangǝ tsu ndǝ aˈyi kǝra wu sǝnbiya sǝra Hyal wu ɗǝnga mai, kǝl Mambǝl kǝra wu Hyal wacu. \v 12 Namǝn aˈyi dlǝwuri mambǝl nǝ duniya mai, ama Mambǝl kǝra shida sara dara Hyal, aga mǝna nggabiya lǝ sǝ lǝlau nǝ Hyal kǝra nji nǝ mǝn kurthlǝu. \v 13 Ca ngǝ sǝra ˈyu ndǝr ar kǝri, aˈyi sǝra nji highiɓǝr ˈya lagu hahangǝkur nǝ ndapi mai, ama sǝra shili lagu Mambǝl, kǝra wu cabiya jirkur nǝ Mambǝl anǝ njira wu Mambǝl. \v 14 Ndǝra gǝra wu Mambǝl, naju sǝn dlǝwuri sǝˈyar kǝra sara ara Mambǝl Hyal mai, arya dzakur nga nyi anǝ nyi, ǝnga naju sǝn nggabiya mai, arya lagu Mambǝl nga nju nggabiya wacu. \v 15 Ndǝra wu Mambǝl, ju sǝn mǝl numa ar kǝra kalar sau, ama naja ǝnga kǝrnyi aˈyi nju sǝn mǝl numa anǝ nyi mai. \v 16 Ənggǝr kǝra lǝkakaɗǝ nana, abǝr, “Wa ngu sǝnbiya ɗǝnga nǝ Thlagǝ tara ba ja sǝn highiɓǝ sǝ anǝ nya?” \m Ama aˈyi mǝn ǝnga ɗǝnga nǝ Kǝrsiti. \c 3 \s Bazhi Mǝl Thlǝr Nǝ Hyal \p \v 1 Wazha ama, nayi aˈyi sǝn ndǝr anǝ hyi ǝnggǝr anǝ njira wu Mambǝl Hyal mai, ama ǝnggǝr anǝ njir duniya, njira tsu nda ǝnggǝr wazha yiɗǝɗǝu, wu lagu nu Kǝrsiti. \v 2 Nayi nga vǝr sǝmǝna hyi ǝnga uˈwa ǝnggǝr wazha mamanji, aˈyi ǝnga ɗǝfǝ mai, arya tsu hyi gǝra nǝbiya dzau. Ənga jiri, baˈanǝ kabangǝkau, tsu hyi gǝra nǝbiya dzau. \v 3 Baˈanǝ kabangǝkau tsu hyi ǝnggǝr njir duniya. Ma tsu hyu ca shishikur, ǝnga hyu pǝpa wu pamǝu, aˈyi tsu hyi ǝnggǝr njir duniya wa? \v 4 Ara ma vanyi ndǝ na, “Nayi nǝ Bulusu ngau,” vanyi ndǝ tsu, “Nayi nǝ Apolusu ngau,” aˈyi tsu hyi ǝnggǝr njir duniya wa? \p \v 5 Ɗǝmya, wa ngǝ Apolusa? Wa ngǝ Bulusa? Aˈyi njir mǝl thlǝr Hyal nga ˈya waci wa, njira lagur nda nga hyi hǝnggǝri ǝnga Kǝrsiti wa? Aˈyi kalar ndǝ wu pama ˈya ngu mǝl sǝra Hyal nǝ nyi aga ja mǝl wa? \v 6 Nayi ngǝ thlǝkana culi, Apolusu ngǝ pǝr nda ˈyimi, ama Hyal ngǝ mǝliya nda ndǝ hau. \v 7 Mbar ar ndǝr thlǝka ǝnga ndǝr lǝ ˈyimi, patǝ nda, sǝ aˈyi nda aga nyi mai, ama kǝl Hyal, ndǝra mǝliya ndǝ hau. \v 8 Ndǝr thlǝka ǝnga ndǝr lǝ ˈyimi raragǝ nga nda wu mwar Hyal, kalar ndǝ wu pama nda wu sa uya akkǝri nyi kakalǝ ǝnga sǝra ji mǝliya. \v 9 Ara naˈya bazhi mǝl thlǝr Hyal ngau, nahyi tsu ngǝ fa Hyal, ǝnga sǝra Hyal ngǝ hǝriya. \p \v 10 Lagu mayiwakur kǝra Hyal nǝ ɗa, a fiyar yi hiya hǝr ar viya ndǝr hǝr kǝra mǝnahǝu, ǝnga vanyi ndǝ pamǝ tsu a dzǝgwa hǝr a dar kǝra nyi. Ama kǝ kalar ndǝ ja tsam ǝnga hangǝkal ǝnggǝra ju hǝr a dari. \v 11 Ara vanyi ndǝr fiya hiya hǝr pamǝ a ndiya kǝra yi fiya kǝ aˈyi mai, naja ngǝ Yesu Kǝrsiti. \v 12 Alenyi nji ndǝ hǝr a dar kǝra nyi ǝnga ǝndzau, ǝnga thladla, ba ǝnga tsǝka dǝduru. Alenyi nji tsu ndǝ hǝr a dar kǝra nyi ǝnga wu, ǝnga sar, ba ǝnga ˈyiˈyi dzǝdzǝgwau. \v 13 Thlǝrǝr nda patǝu wu nda cabiya dzǝ ar babal ar pǝcir shidar Thlagǝu. Thlǝr kau, wu nda nǝbiya dzǝ wu uˈu kǝra wu nda cabiya tara abari ngǝ mǝnahǝkura thlǝr kǝra ndǝ mǝliya. \v 14 Ma thlǝra nyi uya mbǝɗau sara wu miya uˈu, ju nda uya akkǝri. \v 15 Ma ndǝra thlǝr nyi nggyinakǝr wu uˈuwa nyi, ju nda uya asar, ama naja ju uya mbǝɗau, ama mbǝɗǝ nyi wu ɗa ǝnggǝr ndǝra biya sara wu miya uˈu. \p \v 16 Nahyi aˈyi hyu sǝni abǝr ar viya Ki Hyal nga hyi wa? Ənga nahyi aˈyi hyu sǝni abǝr Mambǝl Hyal a vǝr nggya wu hyi wa? \v 17 Kalar ndǝra ndzana Ki Hyal, Hyal wu nda ndzana nyi, arya Ki Hyal sǝ cici ngau, ǝnga nahyi ngǝ Ki Hyal kau. \p \v 18 Ndǝ ja sara ngguta kǝrnyi mai. Ma ndǝ wu pama hyi nggani abǝr hahangǝ nga ja wu nggyabiya zaman nǝ kabangǝkau, bǝgǝ ja fiya kǝrnyi ar viya ndǝ dza aga ja dzǝgwa ɗa ǝnga hahangǝkur. \v 19 Arya hahangǝkur nǝ duniya kau, ar viya dzakur ngau wu mwar Hyal. Ənggǝr kǝra ja tsǝtsǝfau, \q1 “Ju sǝn mbar nji hahangǝ wu kwaɗashimar nda.” \m \v 20 Ənga tsu ǝnggǝr kǝra tsǝtsǝfau wu lǝkakaɗǝ nǝ Hyal, abǝr, “Thlagǝ wu sǝni abǝr, ɗǝnga nǝ nji hahangǝ dzakur ngau wu mwar Hyal.” \v 21 Agabangau, ndǝ a sara ɓwadzǝ ǝnga ndǝ mai! Arya kalar sǝ nǝr hyi ngau, \v 22 alaga Bulusu, alaga Apolusu, alaga Kefasu, alaga duniya, alaga pi, alaga tau, alaga sǝra ǝshina ǝnga sǝra a vǝr shili, patǝ nǝr hyi ngau, \v 23 ǝnga nahyi tsu nǝ Kǝrsiti ngau, Kǝrsiti tsu nǝ Hyal ngau. \c 4 \s Cama Sǝsǝˈyar Nǝ Kǝrsiti \p \v 1 Nji a kyaga hǝrˈya ar viya njir mǝl thlǝr nǝ Kǝrsiti, njira Hyal nǝ nda tǝtǝlna ndǝr Hyal kǝra ɗǝɗǝwa. \v 2 Kabangǝkau, kalar njira nji nǝ nda sǝr mǝl, nda ɗa njir mǝl thlǝr tsaˈa miya ɗǝfu. \v 3 Anǝ ɗa, aˈyi ɗa sǝr tal ma hyi mǝliya ɗa numa mai, ǝnga alaga alenyi njir mǝl numa anǝ ɗa mai. Ənga jiri alaga nayi aˈyi yu mǝl numa anǝ kǝrɗa mai. \v 4 Nayi sǝnibiya sǝra yi ndzana mai, ama alaga abangau, aˈyi cabiya abǝr vazǝ ɗa aˈyi mai. Thlagǝ ǝnga kǝrnyi ngu mǝl numa anǝ ɗa. \v 5 Agabangau, a sara hya mǝl numa anǝ nji tsu pǝcir numar nda gǝra ɗa mai. Hya sǝkǝ pǝci kǝra Thlagǝu nda sha shili. Ju nda cabiya ar babal sǝra ndǝ mǝlna ɗǝɗǝwa ǝnga ja cabiya sǝra ndǝ a vǝr ɗǝnga wu ɗǝfuwa nda. Ar pǝci ta ngǝ kalar ndǝ wu nda dlǝwuri fal nyi ara Hyal tsatsaˈa aga sǝra nda nyi mǝliya. \p \v 6 Kabangǝkau, wazha ama, sǝ kǝ yu na kau, a mǝliyar ˈya ar kǝra kǝrˈya nayi ǝnga Apolusu aga tara ba ja dlǝwar hyi. Lagu kǝ nga hyu sǝn highiɓǝri ara ˈya sǝra lǝkakaɗǝ nana, abǝr, “Hya sara mǝl thlǝr a biya abanga sǝra tsǝtsǝfǝ kǝ mai.” A sara ndǝ wu pama hyi a ɓwadzǝ ǝnga vanyi ndǝ a ndiya vanyi ndǝ wu pama ˈya mai. \p \v 7 Wa ngǝ mǝliya gǝ ɗa pamǝ a ndiya vanyi nda? Mi ngǝ sǝra ara gau, kǝra aˈyi nji ngǝ nǝ ngǝ maya? Ma nji ngǝ nǝ ngau, ya, ara mi nga gǝ mǝliya ji ɗa sǝr ɓwadza? \p \v 8 Kabangǝkau, a uyar hyi kalar sǝra hyu yiwu. A ɗari hyi njir bǝrba njir gǝnna! Gǝra ǝnga ˈya a ɗar hyi tǝl! Ənggǝra yu cim, a ɗari hyi tǝl ǝnga jiri, aga mǝna daɓaga sǝm tǝlkur kǝ ǝnga hyi patǝu! \v 9 Ara wu ɗǝnga ɗa, Hyal a fiya ˈya ri, naˈya cama sǝsau, ǝnggǝr njira a gyu ndǝla nji ǝnga didiɗi, njira nji thlana nda numa nǝ tau. Kǝja ˈya a ɗari aga sǝr nggushi wu mwar duniya ǝnga wu mwar waladiˈyar ǝnga nji patǝu. \p \v 10 Arya Kǝrsiti a ɗar ˈya dza, ama nahyi nji hahangǝ nga hyi wu Kǝrsiti! Nji kukufu nga ˈya, ama nahyi nji nǝnau! Nahyi nju gǝnggǝr hyi sǝli, ama naˈya nju gǝnggǝr ˈya sǝli mai! \v 11 Shili ar pǝci kǝ ǝshina ǝnga wuɓǝ ba ǝnga hili nga ˈya, kar hahal nga ar dza ˈya, ǝnga nja vǝr lǝ ɓwaɓwatǝ anǝ ˈya, naˈya nji gǝra ǝnga ki ngau. \v 12 ˈYa vǝr mǝl thlǝr gagaɗau ǝnga tsa ˈya. Ar pǝcira nji shiˈwa ˈya, ba ˈya shabiya ǝnga lǝ barka. Ma nji takasǝ ˈya, ba ˈya sǝsǝˈwuri. \v 13 Ma nju ndǝr nǝ ndza thlǝmǝr ˈya ba ˈya shaɗǝwa ǝnga hangǝkal. Baˈanǝ shilar kabangǝkau, a ɗari ˈya sǝra nja pǝna ar dzǝgau, ǝnga wu mwar njir duniya kǝ ˈyi ɗa dzǝgau. \p \v 14 Nayi aˈyi a vǝr tsǝfǝ sǝˈyar kau, aga ya hǝna sǝlir hyi mai, ama aga ya tǝɗar himiya hyi, nahyi wazha kǝra yu yiwu gagaɗau. \v 15 Alaga aˈyi hyi ǝnga njir highiɓǝ gangǝ anǝ hyi wu Kǝrsiti, ama aˈyi hyi ǝnga tadaˈyar gangǝ mai, arya wu Kǝrsiti Yesu nga yi ɗa ar viya tada ar kǝra hyi lagu nǝ ndǝshigu. \v 16 Agabangau, yu kǝdi hyi aga hya faˈabiya hiya yau. \v 17 Arya kǝ nga yi sǝwa hyi Timathlawusu, zǝr ɗa kǝra yu yiwu, naja ndǝra wu mǝl thlǝr Thlagǝu tsaˈa miya ɗǝfu. Ju sa ɗǝngar hyi ar kǝra nggyabiya ɗa wu Kǝrsiti Yesu, kǝra shili kakalǝ ǝnga sǝra ya vǝr highiɓǝ ar kalar vira yi ndari ǝnga wu kalar daɓǝ dzǝ njir nu. \p \v 18 Alenyi nji wu pama hyi a ɗar njir ɓwadzau, ǝnggǝr tsu yu ɓǝra sha shili ara hyi mai. \v 19 Ama yu ɓǝra sha shili ara hyi kajangǝkau, ma Hyal mǝliya, ba ya dzǝgwa nggabiya aˈyi kǝl ndǝr nǝ nji ɓaɓal kǝr kǝ waci mai, ama tara wathlǝm culi dǝnama kǝra aˈyi ara nda. \v 20 Ara tǝlkur Hyal aˈyi sǝra nju na ǝnga miya nga nyi waci mai, ama sǝra nju mǝl ǝnga dǝnama ngau. \v 21 Mi ngǝ sǝra hyu cim a ɗa? Ya shili ǝnga wuɗa ǝndǝga ya shili ǝnga yiwukur, ǝndǝga ǝnga huɗǝ shishiˈwu nǝ mambǝl ya? \c 5 \s Numa Ar Kǝra Ndǝ Sǝsu \p \v 1 Nji nar ɗa, abǝr, sǝsukur aˈyi wu pama hyi, culi kǝra a ndiya kǝra njira gǝra sǝn Hyal a vǝr mǝl. Kǝra tǝkǝri ndǝ wu pama hyi wu pida ǝnga mala dǝnyi. \v 2 Kǝja hyu ɓwadzau, ama sǝr nggǝrau ngau anǝ hyi. Sǝra tsaˈa hya mǝl ca ngǝ hya hǝbiya ndǝr mǝl sǝ abangau sara wu pama daɓǝ dzǝr hyi. \v 3 Alaga kǝ aˈyi yi ǝkkǝˈyi hyi wu kumǝr dzǝ kǝ mai, ama aˈyi yi ǝnga hyi wu mambǝl. A thlana nyir yi numa anǝ ndǝr mǝl najaka huɗa sau wu thlǝmǝr Thlagǝr mǝn Yesu, ǝnggǝr aˈyi yi ǝkkǝˈyi hyi kabangǝkau. \v 4 Ar pǝcira hyu daɓau, ǝnga aˈyi yi ǝkkǝˈyi hyi wu mambǝl, ǝnga dǝnama nǝ Thlagǝr mǝn Yesu aˈyi ǝna, \v 5 hya lǝr culi ndǝ kǝ anǝ shatan aga kumǝr dzǝ nǝ bikau a tau, ba mambǝl nyi a uya mbǝɗau ar pǝcir shidar Thlagǝu. \p \v 6 Ɓwadzǝr hyi aˈyi sǝ mǝnahǝ ngǝ mai. Aˈyi hyu sǝni abǝr thlǝlamǝ kushu ca ngu thlǝthlǝna lǝgu ɗǝfǝ wa? \v 7 Hya hǝbiya bikǝ kǝra ǝnggǝr thlǝlamǝ hahal sara wu hyi, aga hya ɗa nji mafǝliyangǝ kǝra ǝnggǝr macikǝl gǝra thlǝlamǝ, ǝnggǝr kǝra hyi kau. Arya Kǝrsiti, gamǝ nǝ lardur vǝlna, ca nga nji hǝna saɗaka ǝnga ja arya mǝn. \v 8 Agabangau, taˈyi mǝna gu lardur mǝn, aˈyi ǝnga thlǝlamǝ hahal mai, ca ngǝ sǝ ǝnggǝr sǝɓǝ ndǝ wu ɗǝfu ǝnga shishikur, ama nǝ macikǝl gǝra thlǝlamǝ, ca ngǝ sǝ ǝnggǝr nggya nǝ cicikur ǝnga jirkur. \p \v 9 A tsǝfǝr hyir yi wu cama tsǝtsǝfǝ ɗa abǝr a sara hya daɓǝ kǝr ǝnga nji sǝsu mai. \v 10 Ama nayi aˈyi a vǝr ndǝr ar kǝra nji sǝsu nǝ duniya kǝ mai, alaga njir suna ǝnga alaga njir dlǝrbau, ba njir nu katǝu. Ma ar kǝra nda nga ya vǝr ndǝr kau, a ɗari kǝl ba hya piyari duniya aga hya tǝkǝbiya dzǝ ǝnga nda. \v 11 Ama kabangǝkau, ya vǝr tsǝfǝ anǝ hyi abǝr, a sara hya daɓǝ kǝr ǝnga ndǝr ngga kǝrnyi ndǝr nu, ama ndǝ sǝsu nga ja mai, alaga ndǝr suna, alaga ndǝr nu katǝu, alaga ndǝr ɗa nji, alaga ndǝr sa padlau, ǝnga alaga ndǝr hǝl. Ənga culi ndǝ kau, hya sara sǝm alaga sǝr sǝm ǝnga ja mai. \v 12 Mi ngǝ nǝ ɗa aga ya thla numa anǝ njira aˈyi njir nu maya? Aˈyi anǝ njir nu nga hya kyaga mǝl numa wa? \v 13 Hyal ngu nda mǝl numa anǝ njira aˈyi njir nu mai. “Hya kǝdlǝbiya ndǝr mǝl sǝ ɗǝmwaˈyi kau, wu pama hyi.” \c 6 \s A Sara Njir Nu A Hǝ Kuvwar Nda // A Dumwar Njir Pathla Mai \p \v 1 Ma ndaliya hyi aˈyi ǝnga sǝr kǝpal wu ɗǝfuwa ja ǝnga kuvwa nyi, ja sara hǝ nda nyi a dumwar njira gǝra sǝn Hyal mai, ama a dumwar nji cici gǝ Hyal wa? \v 2 Əndǝga aˈyi hyu sǝni abǝr nahyi nji cici gǝ Hyal ngu nda mǝl numa anǝ njir duniya wa? Ma nahyi ngu nda mǝl numa anǝ njir duniya, aˈyi hyu sǝn mǝlna numa ar kǝra sǝ kukushuˈyar kǝ wa? \v 3 Ɗǝm ya, aˈyi hyu sǝni abǝr namǝn ngu nda mǝl numa anǝ waladiˈyar wa? Ka dzǝgwa ɗa sǝr nggyabiya nǝ duniya kǝ nga ndiya ya? \v 4 Agabangau, ma aˈyi hyi ǝnga kǝpal ar kǝra sǝˈyar kau, mi ngǝ ɗa hyu maˈyi a dumwar njira gǝra tǝkǝri nda ɗa vanyi sǝ wu mwar daɓǝ dzǝ njir nu wa? \v 5 Yi na abangau, aga ja ɗa sǝ sǝsǝli anǝ hyi. Abari nga ja sǝn ɗa abǝr ndǝ aˈyi wu pama hyi kǝra hahangǝ, kǝra wu sǝn mǝlna numa wu pama njir nu mai ka? \v 6 Ama ba ɗa, hyu hǝ kuvwar hyi a ndumwar njir pathla, njira aˈyi njir nu mai. \p \v 7 Alaga ǝnggǝra hyu hǝ kuvwar hyi a ndumwar njir pathla, a cabiyari abǝr a ɗar hyi nji dladla. Aˈyi kuji hya ɗa nji vavazǝ wa? Aˈyi kuji hya ɗa ǝnggǝr njira nji ɗiya wa? \v 8 Ama kǝja nahyi ngǝ dzǝgwa ɗa njir vazǝ nji, ǝnga hyi ɗa njir ɗiya nji, ǝnga tsu kǝja hyu mǝl abangau anǝ zamǝr hyi. \p \v 9 Nahyi aˈyi wu sǝni abǝr nji shishi wu uya gwu tǝlkur Hyal mai wa? Hya sara ngguta kǝrhyi mai, arya nji sǝsu ǝnga njir nu katǝu, ǝnga njir dlǝnga mala ǝnga sal ndau, ǝnga shili kǝra wu pida ǝnga shili kuvwar nda, \v 10 ǝnga njir hǝl, ǝnga njir suna, ba ǝnga njir sa padlau, ǝnga njir na ndau, ba ǝnga njir kwaɗashima, nandu uya gwu tǝlkur Hyal mai. \v 11 Abangǝ ngǝ alenyi nji wu pama hyi saya ɗa, ama a cina hyir nji, ǝnga a thlǝna hyir nji. Kǝ hyi ɗa njira nji mǝliya nda nji tsapǝu, wu thlǝmǝr Thlagǝr mǝn Yesu Kǝrsiti ǝnga lagur Mambǝl Hyalǝr mǝn. \s Fiya Dza Gau Ja Ɗa // Sǝr Dlǝvǝ Hyal \p \v 12 A sǝn mǝl yi kalar sau, ama aˈyi kalar sǝ ngǝ ǝnga dlǝwa dzǝ anǝ ɗa mai. A sǝn mǝl yi kalar sau, ama aˈyi yu ɗa mafa anǝ kalar sǝ mai. \v 13 Nji mǝliya ɗǝfau aga gwu ta, ta tsu aga pǝ ɗǝfau, ama patǝkura nda Hyal wu nda sana nda. Nji aˈyi mǝliya dzǝ aga sǝsukur mai, ama anǝ Thlagǝu, ǝnga Thlagǝ tsu anǝ dzau. \v 14 Hyal hyaˈana Thlagǝu sara vir tau lagu dǝnama nyi, abangǝ tsu nga ju nda hyaˈana mǝn sara vir tau. \v 15 Nahyi aˈyi wu sǝni abǝr dza hyi gashagashal nǝ Kǝrsiti ngǝ wa? Ya, abari nga hyu dzǝgwa hǝr dza Kǝrsiti hya daɓǝya ǝnga nǝ zawar ka? Wu kyaga ɗa mai! \v 16 Aˈyi hyu sǝnbiya abǝr kalar ndǝra daɓǝr kǝrnyi ǝnga zawar a ɗar nda dzǝ zǝmǝ wa? Arya tsǝtsǝfǝ nga nyi abǝr, “Nji mǝthlǝ kau, ndu ɗa dzǝ zǝmǝu.” \v 17 Ama kalar ndǝra daɓǝr kǝrnyi ǝnga Thlagǝu, a ɗar nda nji zǝmǝ wu mambǝl. \p \v 18 Hya hwi sara ara nggyabiya nǝ sǝsukur. Arya kalar bikǝ kǝra ndu mǝl a biyar ya kumǝr dza ja nga nyi, ama kalar ndǝra mǝliya bikǝ nǝ sǝsukur, a mǝliyar ja bikǝ anǝ kumǝr dza ja. \v 19 Aˈyi hyu sǝni abǝr dza hyi Ki nǝ Mambǝl Cici ngǝ wa? Mambǝl kǝra wu hyi, ara Hyal nga hyi dlǝwuri. Nahyi aˈyi nǝ kǝrhyi nga hyi mai, \v 20 a ɗǝlbiya hyir nji ǝnga madiya sau. Agabangau, hya gǝnggǝr nyi sǝli anǝ Hyal ǝnga dza hyi. \c 7 \s Highiɓǝ Ar Kǝra Hǝdzau \p \v 1 Ar kǝra sǝra hyi sayi tsǝfǝr ɗa tsu kaɗǝ ta, wu ɗa mǝnahǝu ma ndǝ sǝn nggya gǝra hǝ mala. \v 2 Ama ta ɗa sǝsukur a nyabiyar dzǝ wu hyi, taˈyi kalar ndǝ a hǝr mala nyi, kalar mala tsu ja hǝr sal nyi. \v 3 Kalar sal ja nyabiya salkur nyi wu dza mala nyi, mala tsu ja mǝl abangǝ anǝ sal nyi. \v 4 Mala aˈyi naja ngu gǝla dza ja mai, ama sal nyi. Abangǝ tsu, sal aˈyi naja ngu gǝla dza ja mai, ama mala nyi. \p \v 5 Hya sara ka kǝrhyi anǝ kǝrhyi mai, kǝl ma hyi lari a ɗar tsaˈa anǝ gyapǝkura hyi nǝ pǝci kushu, kǝra hyu yiwu hya kǝdi Hyal. Alaga abangǝ tsu ma, hya sara sǝkari nǝ pǝci gangǝ mai, a sara Shatan a uya lagur dzǝ hyi, ma ndaliya hyi gǝra sǝn sǝsǝˈwuri. \v 6 Sǝ kǝ yi na kǝ patǝ sawara ngau, aˈyi sǝra mbari kǝl nja mǝl mai. \v 7 Yu cim abǝr patǝr nji nda ɗa ǝnggǝr kǝra yi kau, ama tsu kalar ndǝ aˈyi ǝnga sǝ lǝlǝ kǝra Hyal nǝ nyi, ndǝ kǝ ǝnga nǝnya sǝ lǝlau, ndǝ ta tsu ǝnga nǝnyi. \p \v 8 Ama yi na anǝ njira gǝra hǝr sal ǝnga njira gǝra hǝr mala ba ǝnga mathlǝkǝˈyi tǝsal, wu ndiya ǝnga mǝnahǝu anǝ nda, ma ndǝ sǝn nggya sǝr nda ǝnggǝr kǝra yi kau. \v 9 Ama ma nda nyi aˈyi wu sǝn kǝkǝya kǝrnyi mai, wu ndiya anǝ nyi ja hǝr sal alaga ja hǝr mala, ara ja sara tau ǝnga cim mala alaga sal. \p \v 10 Kǝja sǝr ɓǝla anǝ hyi nahyi njira hǝrdzau, aˈyi sara ara yi mai, ama sara ara Thlagǝu. Mala a sara tǝkǝbiya dzǝ ǝnga sal nyi mai. \v 11 Ama ma ji tǝkǝbiya dzau, taˈyi ja nggya sǝ nyi gǝra hǝ sal, ma aˈyi abangǝ mai, taˈyi ja ɓǝra sha a ndǝgya sal nyi ta. Sal tsu ja sara kǝdlǝna mala nyi mai. \p \v 12 Anǝ nji kǝra hyau, (Yi na, aˈyi ǝngwar Thlagǝ mai), ma ndǝr nu aˈyi ǝnga mala kǝra gǝra ndǝr nu, ya, mala nyi wu yiwu nda nggya sǝr nda, a sara sala nyi a kǝdlǝ nyi mai, bǝgǝ nda nggya sǝr nda. \v 13 Ma mala kǝra ndǝr nu tsu, aˈyi ǝnga sal kǝra gǝra ndǝr nu, ya sala nyi wu yiwu nda nggya abangau, mala nyi a sara tǝkǝbiya dzǝ ǝnga ja mai, ama nda nggya sǝr nda. \v 14 Arya sal gǝra ndǝr nu kau, a ɗari ja cicau lagu mala nyi. Abangǝ tsu ngǝ mala kǝra gǝra ndǝr nu, a ɗar ja cicau lagu sal nyi. Ma aˈyi abangǝ mai wazhar nda wu ɗa nji gǝra cicau, ama arya abangau a ɗar nda nji cicau. \v 15 Ama ma ndǝra gǝra ndǝr nu wu yiwu ja tǝkǝbiya dzǝ ǝnga mala alaga sal, taˈyi ja ɗa, ndǝ aˈyi ar sǝˈyi hǝdzǝ kǝ mai, arya Hyal ngǝ ngga mǝna vu nggya wu huɗǝ pǝrtǝ nyi. \v 16 Nagǝ mala, wa sǝna, ma gǝ mǝl abangau, tara ba ga shabiya sal ngau a shili wu mbǝɗa? Alaga nagǝ sal tsu ma gǝ mǝl abangau, wa sǝna, tara ba ga shabiya mala ngau a shili wu mbǝɗa? \p \v 17 Kalar ndaliya hyi ja dumwa ǝnga nggya wu kalar nggyabiya kǝra Hyal fuwa nyi a gwa, ja ɗa ǝnggǝr kǝra ja parangǝ kadivira Hyal ngga nyi ta. Ca ngǝ sǝr ɓǝla kǝra yu nǝ nyi anǝ patǝr daɓǝ dzǝ njir nu. \v 18 Nja na, ma ndǝ aˈyi kǝra nji thlana nyi pǝlzha kadivira ja ɗa ndǝr nu, ja sara shabiya pǝlzha nyi ǝnggǝr ndǝra nji gǝra thlana nyi pǝlzha mai. Ətsu ndǝra ɗa ndǝr nu ama aˈyi nji thlana nyi pǝlzha mai, tsu ja ɓǝra thla pǝlzha mai. \v 19 Ndǝra nji thla nyi pǝlzha ǝnga ndǝra nji gǝra thla nyi pǝlzha aˈyi ca ngǝ sǝ mai. Sǝra ndiya patǝu ca ngǝ ɓǝlari dlaɗǝ Hyal. \v 20 Yau, kalar ndǝ ja nggya ǝnggǝr kǝra ja kadivira Hyal ngga nyi. \v 21 Nagǝ mafa ar pǝcira Hyal ngga ngǝ ya? A sara ga ɓwakǝr anǝ kǝrngǝ mai. Ama ma lagu aˈyi kǝra ga sǝn bǝliya kǝrngau, ba ga bǝliya. \v 22 Ama kalar ndǝra Thlagǝ ngga kǝra mafa nga ja, ma ji ɗa ndǝr nu, a ɗar ja kambǝr ndau wu Thlagǝu. Ma tsu kambǝr ndǝ nga ja, kadivira ji ɗa ndǝr nu, a ɗar ja mafa nǝ Kǝrsiti. \v 23 Ənga madiya sǝ nga nji ɗǝlbiya hyi, a sara hya ɓǝra mbiya kǝrhyi wu mafakur mai. \v 24 Nahyi zamǝ ɗa ǝnga kwamǝ ɗaˈyar, kalar ndǝ ja nggya ǝnggǝr kǝra ja kadivira Hyal ngga nyi, ba ja nggya aga ja. \p \v 25 Ar kǝra wazha kwamathlǝkǝˈyi kǝra gǝra sǝn ndǝ sal, sǝr ɓǝla aˈyi kǝra sara ara Hyal kǝra ya nǝ hyi mai. Ama Hyal lagu tǝhuɗǝ nyi, ndǝra mǝliya ɗa yi ɗa ndǝra nju fiyafǝ ǝni, ca nga yu dzǝgwa dǝgabiya hyi ɗǝnga ɗa. \v 26 Arya culi nggyabiya kǝra nji a gwa kabangǝkau, yu nggani, a ndiya anǝ ndǝ ja nggya sǝ nyi abangau. \v 27 Ndǝra a hǝrdzau, bǝgǝ ja nggya sǝ nyi. Ma tsu nagǝ aˈyi hǝr mala alaga sal mai, a ndiya ga nggya sǝ ngǝ abangau. \v 28 Ma nagǝ ndǝ hǝr mala, aˈyi bikǝ mai. Ma nagǝ zǝkwamalagǝ hǝr sal, aˈyi bikǝ mai. Patǝ abangau, njira hǝrdzau pǝci kǝ ǝshina ndu gu nggyabiya nǝ dzadzaukur, ca ngǝ sǝra yu yiwu ya hǝbiya hyi sara gwa. \p \v 29 Sǝra ya vǝr na kau, ca ngǝ, nahyi wazha ama, pǝci a hyiri kushu. Mbar kabangǝkau, bǝgǝ njira ǝnga mathlǝkǝˈyi nda nggya ǝnggǝr mathlǝkǝˈyi aˈyi ara nda mai. \v 30 Njira vǝr sǝˈyinggu, nda ɗa ǝnggǝr aˈyi nda vǝr sǝˈyinggu mai. Njira vǝr caguli tsu, nda ɗa ǝnggǝr njira vǝr tiwi. Njira vǝr ɗǝl sau, nda ɗa ǝnggǝr njira gǝra sau. \v 31 Njir sǝn mǝl thlǝr ǝnga sǝr duniya, nda sara fǝ kǝra nda a gu gwa mai. Ara duniya kǝra mǝn wu sǝni kau, a vǝr tǝrabiya. \p \v 32 Yu yiwu hya ɗa ǝnga kǝr papal ar kǝra nggyabiya duniya. Ndǝra gǝra hǝr mala alaga sal ja vǝr ɗǝnga ǝnggǝra ja sǝn pina huɗa Thlagǝu. \v 33 Ama ndǝra ǝnga mala aˈyi ja ǝnga kǝr papal mai, ara ju gal lagura ja sǝn uya sǝr duniya aga ja pina huɗa mala nyi. \v 34 Ənggau ju ɗa ǝnga kǝr mǝmǝthlǝu. Ənga tsu mala kǝra gǝra ǝnga sal alaga kǝra gǝra saya sǝn ndǝ sal, ǝnga papalkur kǝr, ju sǝn lǝri kǝrnyi cicau anǝ Thlagǝu wu kumǝr dzau ǝnga wu mambǝl. Ama mala kǝra hǝr sal, ju gu ɗǝnga sǝ ǝnggǝra ja sǝn pina huɗa sal nyi ǝnga ja uya sǝr duniya. \v 35 Ya vǝr na abangau aga ja ɗa sǝr dlǝwa hyi, aˈyi aga ya gatsǝna far hyi mai, ama aga hya uya nggya papalkǝr kǝra hya sǝn nu Thlagǝu gǝra ǝnga tǝkǝ kǝr. \p \v 36 Ma ndǝra nggani abǝr aˈyi ju mǝl sǝra tsaˈa anǝ mala mbamba nyi mai, ma cim nǝ sal kǝ ɗa gagaɗau, ba sala nyi lari ja kyaga hǝr mala nyi, ja mǝl sǝra tsatsaˈa anǝ nyi. Naja aˈyi mǝliya bikǝ mai, ba ja hǝr mala nyi. \v 37 Ama ma nda nyi a hǝri wu ɗǝfuwa ja aga ja nggya sǝ nyi abangau, ama ndǝ aˈyi ciwa nyi aga ja nggya abangǝ mai, ǝnga ju sǝn kǝkǝya kǝrnyi, ǝnga ji mbiya wu ɗǝfuwa ja naju hǝ nyi mai, ndǝ kǝ tsu a mǝliyar ja sǝra tsatsaˈa. \v 38 Agabangau, ma ndǝra hǝr zǝkwamalagǝ anǝ kǝrnyi, a mǝliyar ja sǝ mǝnahǝu. Ama ndǝra wu sǝn mbiya ɗǝfu, ba ji piyari hǝ mala, naja nga ndiya. \p \v 39 Mala ǝgyakiɗa sal nyi nga ja wu nggyabiya nyi ma sala nyi ǝnga pi. Ama ma sal nyi tau, ju sǝn hǝr vanyi sal kǝra ju yiwu, ama sala nyi a ɗa ndǝr nu Hyal. \v 40 Ama wu tsamǝ ɗa, wu ɗa tsaˈa ma ji sǝn nggya sǝ nyi abangau. Yu nggani tsu wu Mambǝl Hyal nga yu ndǝr kau. \c 8 \s Sǝr Sǝm Kǝra Nji Thlana Nyi Anǝ Katǝu \p \v 1 Yu yiwu ya ndǝr anǝ hyi ar kǝra sǝr sǝm kǝra nji thlana nyi anǝ katǝu. Aˈyi mǝn patǝ ǝnga sǝnbiya sǝ gagaɗau. Sǝn sǝr mǝn kau, ca ngǝ hana kǝra mǝn, ama yiwukur ca ngǝ mbiya mǝn ɓaɓal wu mbǝrsa. \v 2 Kalar ndǝra nggani abǝr a sǝnbiyar ja sau, alaga abangau, naji sǝnbiya sǝra ja kyaga sǝni mai. \v 3 Ama ndǝra vǝr yiwu Hyal naja ngǝ ndǝra Hyal wu sǝni. \v 4 Ma mǝn ndǝr ar kǝra sǝm sǝr sǝm kǝra nji thlana nyi anǝ katǝu, a sǝnǝr mǝn abǝr katǝ aˈyi ja ar viya vanyi sǝ mai. A sǝnǝr mǝn tsu abǝr vanyi hyal aˈyi mai kǝl Hyal, arya Hyal zǝmǝ nga ja. \v 5 Alaga kǝ nju na, hyal hyalˈyar aˈyi nda gangǝu, kǝra a dǝmǝlmau ǝnga kǝra a gyuˈyi, ǝnga tsu thlagǝ thlagǝˈyar aˈyi nda gangǝu, \v 6 patǝ abangau, mǝnu sǝnbiya Hyal zǝmǝ nga ja. Naja ngǝ Tada, ndǝra duniya patǝu shili sara dara ja, kǝra namǝn ma a vǝr nggya aga ja, Thlagǝ tsu zǝmǝ nga ja, ca ngǝ Yesu Kǝrsiti, lagu nyi ngǝ patǝr sǝ shili, ǝnga lagu nyi nga mǝna vǝr nggya. \p \v 7 Aˈyi patǝr nji nga vǝr sǝn najaka sǝ mai. Alenyi nji a tsǝliyar nda dzǝ ǝnga nggya katǝu, ma ndǝ sǝm sǝra nji thla nyi anǝ katǝu, ndu nggani abǝr nu hyal nga nda a gwa, ɗǝngar nda kǝra tǝtǝwa ngǝ fuwa nda wu sǝli. \v 8 Ɗǝfau a sǝn hǝr mǝn a shili wu mwar Hyal mai. Ma mǝn sǝm, a sǝn dlǝwar mǝn mai, ma mǝn piyari, sǝ aˈyi kǝra ja sǝn cakǝr mǝn mai. \p \v 9 Taˈyi hya nggya ǝnga ɓǝla, a sara kambǝkurǝr hyi kau, ja sara ɗa sǝr thlǝ hi anǝ nji tǝtǝwa mai. \v 10 Ara ma ndǝra tǝtǝwa wu ɗǝnga lar nga vǝr sǝm sǝr sǝm kǝra nji thlana anǝ katǝu, nagǝ ndǝra wu sǝnbiya sau, aˈyi gu tsǝtsǝkur nyi, ba ja sǝm sǝra nji thlana nyi anǝ katǝ wa? \v 11 Arya sǝnbiya sǝ ngǝ kau, ba zamǝ ngǝ kǝra tǝtǝwa wu ɗǝnga ndǝra Kǝrsiti tǝ arya ja, ba ja dla. \v 12 Ma gǝ mǝliya nyi bikǝ anǝ zamǝ ngǝˈyar, lagur tsǝtsǝkur nda aga nda mǝl sǝra ɗǝngar nda gǝra mbar nda mǝl, a mǝliyar gǝ bikǝ anǝ Kǝrsiti. \v 13 Ma ɗa abǝr sǝm kum nga sǝn mǝliya ba zamǝ ɗa a thlǝr hi, a ndiya anǝ ɗa ya nggya gǝra sǝm kum, a sara ya fuwa zamǝ ɗa ja thlǝr hi. \c 9 \s Sǝra Tsaˈa Nja Nǝ Nyi Anǝ Cama Sǝsau \p \v 1 Aˈyi yi kambǝr ndǝ wa? Aˈyi yi cama sǝsǝ wa? Aˈyi nayi ǝnga kǝrɗa ngǝ lari Thlagǝr mǝn Yesu ǝnga liya yi wa? Aˈyi arya thlǝr ɗa nga hyi ɗa njir nu Thlagǝ wa? \v 2 Ma aˈyi yi ɗa cama sǝsǝ anǝ alenyi nji mai, ama anǝ hyi cama sǝsǝ nga yau, arya nahyi ǝnga kǝrhyi sakida nga hyi abǝr cama sǝsǝ nǝ Thlagǝ nga yau. \p \v 3 Kǝja shaɗǝwa ɗa anǝ njira vǝr kǝpal dǝnama nǝ tǝlkur ɗa. \v 4 Aˈyi ˈya kyaga uya sǝr sǝm ǝnga sǝr sa wa? \v 5 Aˈyi ˈyi ɗa tsaˈa aga ˈya ɓǝ ǝkkǝˈyi mathlǝkǝˈyir ˈya kǝra njir nu ǝnggǝr kǝra alenyi cama sǝsǝˈyar ǝnga zamiya Thlagǝ ˈyar ba Kefasu a vǝr mǝl wa? \v 6 Əndǝga kǝl nayi ǝnga Barnabasu nga kyaga mǝl sǝra wu sǝn sǝmǝna ˈya ya? \p \v 7 Wa thlǝmǝ culi soja kǝra a miya pa nga ɓǝra sǝmǝna kǝr nya? Wa thlǝmǝ ndǝr zǝwa kǝra aˈyi sǝn sǝm sǝra ji zǝwa maya? Wa thlǝmǝ ndǝr ɓǝla kǝra aˈyi ja sǝn uya uˈwa thla kǝra ja vǝr ɓǝla maya? \v 8 Ndǝr ɗa kǝ ya, wu ndǝndǝkur nga yu na ya? Əndǝga hyu nggani abǝr dlaɗǝ nǝ Musa aˈyi na abangǝ maya? \v 9 Arya dlaɗǝ Musa a nanari abǝr, “Ga sara mba njuwangǝ wu miya thla zǝwa ndal ǝdla ma ja vǝr mǝl thlǝr dǝgǝ uhi ar lar mai.” Hyu nggani thla zǝwa ndal ǝdla ngǝ Hyal a vǝr ɗǝnga ma ju na abangǝ kǝ ya? \v 10 Aˈyi ar kǝra mǝn nga ja vǝr ndǝr ǝnga hangǝ wa? Angǝ, aga mǝn nga nji tsǝfǝri, aga ndǝra vǝr zǝwa fa ǝnga ndǝra vǝr faˈa sǝ asi aga gyapǝ nda nda uya fǝr kǝr nǝ uya akkǝri nǝ sǝ zǝzǝwa. \v 11 Ta a ɗari a thlǝkanar ˈya culi nǝ mambǝl wu hyi, aˈyi ˈya kyaga faˈa sǝr sǝm sara ara hyi wa? \v 12 Ma hya vǝr dlǝwa alenyi njira vǝr tǝtǝlna ndǝr Hyal anǝ hyi, aˈyi ˈya kyaga uya dlǝwa dzǝ ara hyi a ndiya nda wa? \p Ama naˈyi na kǝl hya mǝl abangau anǝ ˈya mai. Arya a ndiya anǝ ˈya, ˈya sǝsǝˈwuri kalar sau, a sara ˈya shili ǝnga sǝr da lagu anǝ Ndǝshigu nǝ Kǝrsiti. \v 13 Aˈyi hyu sǝni abǝr ya kalar ndǝra vǝr mǝl thlǝr wu Ki Hyal ju uya sǝr sǝm nyi wu lǝr sǝ kǝra nji tsǝmiya wu Ki Hyal kǝ wa? Ənga aˈyi njira vǝr mǝl thlǝr ar bagadi tsu, nda vǝr uya sǝr sǝmǝr nda wu sǝra nju thla ar bagadi kǝ tsu wa? \v 14 Abangǝ nga nyi tsu, Hyal nana abǝr kalar ndǝra vǝr tǝtǝlna ndǝshigu ja uya dlǝwa dzau sara ara njira vǝr sǝm barka ndǝshigwa nyi. \p \v 15 Wu patǝkura nyi nayi saya taˈyi ar kǝra sǝra kyaga yi mai. Aˈyi ya vǝr ndǝr kau abǝr aga nja mǝl anǝ ɗa abangǝ mai. Nǝ jirkura nyi a ndiya anǝ ɗa ya tau a mwara ya tini ɓwadzǝ nǝ tǝtǝlna ndǝshigu kau, \v 16 alaga kǝ tǝtǝlna ndǝshigu aˈyi ɗa sǝr ɓwadzǝ anǝ ɗa mai. Arya Hyal ngǝ tsǝkur ɗa aga ya mǝl. Sǝr tǝhuɗǝu anǝ ɗa ma aˈyi yi tǝtǝlna ndǝshigu mai. \v 17 Ma sǝ kǝ ya vǝr mǝl kau, wu dǝnamar kǝrɗa nga ja, ya kyaga yiwu gal nja kina ɗa. Ama ma sǝ kǝ ya vǝr mǝl kau, wu dǝnama kǝrɗa nga nyi mai, Hyal ǝnga kǝrnyi ngǝ nǝ ɗa sǝr mǝl. \v 18 Mi ngǝ akkǝri ɗa ja? Lagu kǝra yu uya aga ya tǝtǝlna ndǝshigu gǝra dlǝwu gǝnna a gwa, ca ngǝ akkǝri ɗa. Ca ngǝ sǝra ɗa, aˈyi ya vǝr yiwa sǝra tsaˈa aga yi mai. \p \v 19 Alaga kǝ kambǝr kǝrɗa nga yau, aˈyi yi ǝgya kiɗa ndǝ mai, ama yi mǝliya kǝrɗa mafa anǝ nji patǝu aga ya shabiya nji gangǝ a shili ara Kǝrsiti. \v 20 Ma yi wu pama njir Yahudiya ba ya ɗa ǝnggǝr njir Yahudiya aga ya shabiya nda shili wu Kǝrsiti. Ma yi ǝkkǝˈyi njira vǝr nu dlaɗǝ njir Yahudiya ba ya nggya ǝgya kiɗa dlaɗǝr nda alaga kǝ aˈyi yi ǝgya kiɗa dlaɗǝ mai. Ya vǝr mǝl abangau aga ya hǝbiya njira ǝgya kiɗa dlaɗau a shili ara Kǝrsiti. \v 21 Ma ya vǝr nggya ǝkkǝˈyi njira gǝra sǝni Hyal njira gǝra nu dlaɗǝ nǝ njir Yahudiya, nayi tsu ba ya ɗa ǝnggǝr njira gǝra vǝr nu dlaɗau, ama wu patǝkura nyi, nayu shini nyi yi anǝ dlaɗǝ Hyal mai, ya vǝr ɓǝlari dlaɗǝ Kǝrsiti, aga ya tǝɗǝr nda a shili ara Kǝrsiti. \v 22 Ma yi ǝkkǝˈyi njira tǝtǝwa ba ya ɗa ǝnggǝr njira tǝtǝwa, aga ya sǝn shabiya nji tǝtǝwa a shili wu Kǝrsiti. A ɗar yi kalar sau anǝ kalar nji aga ya shabiya alenyi nji a shili wu mbǝɗau alaga abari. \v 23 Patǝr sǝra ya vǝr mǝl kau, aga ya tǝtǝlna ndǝshigu nga nyi ba aga ya dzǝgwa jigǝwa dzau wu barka nyi. \p \v 24 Aˈyi hyu sǝni abǝr njira vǝr hwi pǝpǝra gangǝ nga nda, ama kǝl ndǝ zǝmǝ ngu nda uya sǝmku tǝlkur wa? Pǝpǝra mǝ mǝnahǝu aga uya sǝmku tǝlkur. \v 25 Kalar njir pǝpǝra ndu hwathliya dza nda mǝnahǝu. Ndǝ hwathliya dza nda kau, aga nda uya akkǝri kǝra gǝra sǝkari. Ama namǝn nǝr mǝn, mǝnu mǝl aga mǝna uya akkǝri kǝra wu nggya baˈanuwa. \v 26 Ya vǝr hwi ɗa aˈyi ǝnggǝr ndǝ kǝra gǝra jigadǝma mai. Kwakwadzǝ ɗa aˈyi ǝnga yambaɗǝ nga ya vǝr mǝl mai. \v 27 Ama ya vǝr hwathlǝ dza yau ǝnggǝr kǝra njir gwa hwi pǝpǝra wu mǝl, aga ya gǝliya kǝrɗa. A sara ja ɗa ayukuɗa yi tǝtǝlna ndǝr Hyal ba ya nda tini uya akkǝri ɗa. \c 10 \s Tǝɗǝ Himi Ar Kǝra Nggya Ɗǝɗǝmǝu Nǝ Njir Izirayila \p \v 1 Hya sara fari ǝnga nggyar ǝjir mǝn kǝra saya ɗa a gwar tagǝ mashi ta mai, wazha ama. Patǝkura nda ndǝ ɓau ǝgya kiɗa dlama kǝra a vǝr ca lagu anǝ nda, ǝnga patǝkura nda tsu ndǝ ɓau kǝ ndǝ tǝrabiya a gwar tsadau. \v 2 Wu dlama ǝnga wu tsadau nga nji hǝr nda baɓǝtizǝma aga nda ɗa njir nu Musa. \v 3 Patǝkura nda, ndǝ sǝm sǝr sǝm culi zǝm sara dagǝ Hyal, \v 4 ǝnga patǝ nda tsu ngǝ sa ˈyimi culi zǝm sara dagǝ Hyal. Ndǝ sa ˈyimi kau, sara wu mǝ kǝra a vǝr maˈyi ǝkkǝˈyi nda, mǝ sara dagǝ Hyal kǝra ca ngǝ Kǝrsiti. \v 5 Alaga abangau, huɗa Hyal aˈyi pipida ǝnga badǝgala nda mai, ca ngǝ sǝra ɗa ji dlǝdlǝna nda zǝrɓǝ a gwar tagǝ mashi. \p \v 6 Sǝˈyar kǝ ɗarkǝr aga tǝɗar himiya mǝn, a sara mǝna caguli aga mǝl sǝ ɗǝmwaˈyi mai ǝnggǝr kǝra ndǝ mǝl ta. \v 7 A sara hya ɗa njir nu katǝu, ǝnggǝr kǝra alenyi nji wu pama nda mǝl ta mai. Ənggǝr kǝra lǝkakaɗǝ nana, abǝr, “Ndǝ caguli, ndǝ gu mini, ǝnga ba ndǝ gu fǝl nǝ sǝsukur.” \v 8 A sara mǝna mǝl sǝsukur ǝnggǝr kǝra alenyi nji saya mǝl ta mai, kǝra shili ǝnga asar tau, kǝra dlǝna nji dubu mǝthlǝkumunyi apǝ makǝru wu pǝci pathlǝu. \p \v 9 A sara mǝna fuwa Thlagǝu wu dzǝ mai, ǝnggǝr kǝra alenyi nji fuwa nyi wu dzau, kǝra mǝliya pabǝ ngganggalǝna nda kǝ ndǝ tau. \v 10 A sara mǝna jijiga miya ǝnggǝr kǝra alenyi nji mǝl ta mai, ndǝ jijiga miya ba waladi tau shida ka sa dlǝdlǝna nda. \v 11 Sǝˈyar kǝ ɗarkǝr anǝ nda aga ja ɗa sǝr highiɓau. Nji tsǝfǝya nda aga ja tǝɗar himiya mǝn, namǝn njira vǝr nggya lǝhǝu wu shilir jomǝ nǝ zaman. \v 12 Agabangau, ma gǝ nggani abǝr a taˈyir gǝ ɓaɓalu, ga hangǝkal ga sara dla. \v 13 Dzǝ aˈyi kǝra gǝ gu gwa, kǝra pamǝ a mwara kǝra nju tǝrabiya a gwa mai. Arya Hyal ndǝra tsaˈa miya ɗǝfu ngau, ju piyari dzǝbiya dzau kǝra wu ndiya dǝnama ngǝ mai. Ma gǝ gu dzǝbiya dzau, ju canǝ ngǝ lagur biya aga ba ga sǝsǝˈwuri. \s1 Thla Sau Anǝ Katǝu Ənga Sǝr Sǝm Thlagǝu \p \v 14 Agabangau, nahyi bazhir ˈwa ɗa ˈyar, hya hwi ara nu katǝu. \v 15 Ya vǝr ndǝr anǝ hyi, nahyi njir jigadǝma. Ɗǝngabiya mǝ sǝ anǝ kǝrhyi mǝnahǝu, tara sǝ kǝ ya vǝr na kau jijiri nga ja. \v 16 Ma mǝn sa wu kyakiwa nǝ barka, kǝra mǝn wu kǝdi Hyal aga ja fǝnggǝr barka ar kǝri, aˈyi mǝn daɓǝya dzau wu mashi Kǝrsiti kǝ wa? Ənga ma mǝn ɓǝɓǝlǝwa macikǝl nǝ Thlagǝu kǝ mǝn sǝmku, aˈyi mǝn daɓǝya dzau wu dza Kǝrsiti kǝ wa? \v 17 Ta ɗa macikǝl kǝ zǝmǝ nga ja, namǝn kǝra gangǝu, a ɗar mǝn dzǝ zǝmǝ tsu, arya patǝkura mǝn, a sǝmǝr mǝn sara wu macikǝl kau. \v 18 Hya ɗǝngabiya sǝ ar kǝra njir Izirayila. Ar pǝcira ndǝ sǝm sǝr sǝm kǝra nji thlana ar bagadi kau, saɗaka kǝ aˈyi mǝliya nda ndǝ ɗa njir mǝl sǝ zǝmǝ wa? \p \v 19 Mi nga yu yiwu ya na? Abǝr sǝra nji thlana nyi anǝ katǝ aˈyi ja ar viya vanyi sǝ ya? Əndǝga katǝ ǝnga kǝrnyi aˈyi ja ar viya vanyi sǝ ya? \v 20 Awau, alaga kushu, ya vǝr na abǝr sǝra nji thlana nyi anǝ katǝu, nǝ mambǝl ɗǝmwaˈyi ngau, aˈyi nǝ Hyal ngǝ mai. Agabangau, yu yiwu hya ɗa njir nu mambǝl ɗǝmwaˈyi mai. \v 21 Nagǝ wu sǝn sa sara wu kyakiwa nǝ Thlagǝu, ba ga ɓǝra sa sara wu kyakiwa nǝ mambǝl ɗǝmwaˈyi mai. Nagǝ wu sǝn sǝm sara wu sǝr sǝm nǝ Thlagǝu, ba ga ɓǝra sǝm sara wu sǝr sǝm nǝ mambǝl ɗǝmwaˈyi mai. \v 22 Mǝn wu yiwu mǝna hyaˈa par maɗǝkur anǝ Thlagǝ ya? Hyu nggani abǝr hyu ndiya nyi ǝnga dǝnama ya? \s Sǝ Patǝu Ja Ɗa Aga Dlǝvǝ Hyal \p \v 23 Alenyi nji wu pama hyu na, abǝr, “A piyari mǝnǝr nji mǝna mǝl kalar sau,” ama aˈyi kalar sǝ ngǝ ǝnga dlǝwa dzǝ mai. “A piyari mǝnǝr nji mǝna mǝl kalar sau,” ama aˈyi kalar sǝ nga sǝn cakǝr ndǝ mai. \v 24 Ga sara gal kǝl sǝra tsaˈa anǝ kǝrngǝ mai, ama sǝra tsaˈa anǝ kuvwa ngǝ tsu. \v 25 A sǝn sǝm gǝ kalar kum kǝra gǝ uya ar sugu ǝnga kǝr papal, aˈyi kǝl gǝ yiwabiya tara sara mani nga nyi shili mai. \v 26 Arya ndǝr Hyal na, “Duniya kau, nǝ Thlagǝ ngau ǝnga kalar sǝra a gwa.” \p \v 27 Ma ndǝra aˈyi ndǝr nu mai ngga ngau aga sǝm sǝr sǝm, kǝ gǝ hǝnggǝri, ga sǝm kalar sǝra ji fiya a mwa ngau, aˈyi kǝl gǝ yiwabiya sǝ a gwa mai, ara ga sara ɗa ǝnga gǝra kǝr papal. \v 28 Ama ma vanyi ndǝ nar ngau, abǝr, “Sǝr sǝm kǝ anǝ katǝ nga nji thlana,” ga sara sǝm mai, arya ɗǝnga ndǝra na sǝ kau anǝ hyi ǝnga tsu aga ja ɗa ǝnga kǝr papal. \v 29 Sǝra ya vǝr na kau, ca ngǝ nggya kǝr papal nǝ vanyi ndǝ kau, aˈyi nǝ ngǝ mai. Ara mi ngǝ kambǝkur ɗa a sǝn kar nggya kǝr papal anǝ nda? \v 30 Ma yi dlǝwuri sǝr sǝm wu usaku anǝ Hyal kǝ yi sǝmku, ara mi nga hyu ɓǝra vazǝ ɗa? \v 31 Agabangau, kalar sǝra hyu mǝl alaga sǝm ǝnga sa, hya mǝl aga kadakadarkur nǝ Hyal. \p \v 32 Ga sara ɗa sǝr thlǝ hi anǝ ndǝ mai, tara njir Yahudiya alaga njira aˈyi njir Yahudiya mai ǝnga alaga daɓǝ dzǝ njir nu. \v 33 Nayi ǝnga kǝrɗa ya vǝr mǝl kalar sau aga ya pina huɗa kalar ndau. Aˈyi sǝra wu pina huɗa kǝrɗa mai, ama sǝra mǝnahǝu anǝ nji gangǝu, aga nji nda uya mbǝɗau. \c 11 \p \v 1 Faˈabiya mǝ hiya yau ǝnggǝr kǝra yi faˈabiya hiya Kǝrsiti. \s1 Highiɓau Ar kǝra Dlǝvǝ Hyal Ənga Kǝr Zazaɗau \p \v 2 Ya vǝr fal hyi arya nahyi fari ɗa mai, ǝnga hya vǝr nu sǝra yi highiɓǝr hyi patǝu, ǝnggǝr kǝra yi highiɓǝr hyi. \p \v 3 Ama sǝ aˈyi kǝra yu yiwu hya sǝni. Ndǝra dǝgal ar kǝra kalar sal ca ngǝ Kǝrsiti, ndǝra dǝgal ar kǝra mala tsu ca ngǝ sal nyi, ǝnga ndǝra dǝgal ar kǝra Kǝrsiti ca ngǝ Hyal. \v 4 Kalar sal kǝra a vǝr kǝdi Hyal ǝnga na ndǝrhaha ǝnga kǝra ja zazaɗau, a diɗanar ja kǝra ja. \v 5 Ənga kalar mala kǝra a vǝr kǝdi Hyal ǝnga na ndǝrhaha ǝnga kǝra ja papahau, a diɗanar ja kǝra ja, kakal ǝnggǝr a sǝnar ja shishir kǝra ja. \v 6 Ma mala aˈyi mbana kǝra ja mai, kǝl ba ja sǝna shishir kǝra ja. Ama ma ɗa sǝ sǝsǝli anǝ nyi ma ji sǝna shishir kǝra ja kau, ya ba ja zaɗǝr kǝra ja. \v 7 Sal ja sara zaɗǝri kǝra ja mai, arya sal shangguɗa Hyal ngau ǝnga naja nga vǝr cabiya kadakadarkur nǝ Hyal. Mala tsu ju cabiya kadakadarkur sal. \v 8 Arya ndǝ sal nǝ tanggǝrma aˈyi ji biya sara wu mala mai, ama mala ngǝ biya sara wu ndǝ sal. \v 9 Sal aˈyi nji mǝl nyi anǝ mala mai, ama mala nji mǝliya nyi anǝ sal. \v 10 Arya kau, mala ja zaɗǝr kǝra ja, kǝra wu cabiya anǝ waladi ǝnga nji abǝr ǝgya kiɗa sal nga ja. \p \v 11 Wu Thlagǝu, mala aˈyi ja ar kǝrnyi mai, sal tsu aˈyi ja ar kǝrnyi mai. \v 12 Ənggǝr kǝra mala tanggǝrma biya sara wu ndǝ sal, sal tsu mala ngǝ yabiya nyi, ama patǝr nji sara wu Hyal ǝnga ndǝ biya. \v 13 Hya tsambiya, a ɗar tsaˈa anǝ mala ja kǝdi Hyal ǝnga kǝra ja papahǝ ya? \v 14 Aˈyi hyu sǝnbiya abǝr ma ndǝ sal piyari shishir kǝra ja tumǝu, a ɗar sǝ sǝsǝli anǝ nyi wa? \v 15 Aˈyi piyari shishi tumǝ ar kǝr ca ngǝ wu shili ǝnga kadakadarkur anǝ mala wa? Arya a nǝ ndar nji shishi tumǝu, aga ja ɗa sǝr zaɗǝ kǝr anǝ nda. \v 16 Ma ndǝra kǝpal abǝr sǝ kǝ aˈyi ɗa tsaˈa anǝ nyi mai, ya nar nyi abǝr vanyi highiɓǝ aˈyi kǝra ˈyu sǝni a ndiya kǝ mai, abangǝ nga nyi anǝ patǝr daɓǝ dzǝ njir nu tsu. \s1 Ənggǝra Nju Sǝm Sǝr Sǝm Nǝ Thlagǝu \p \v 17 Wu highiɓǝ kǝra yu lǝ anǝ hyi kau, sǝ aˈyi ya sǝn faliya hyi ar kǝri mai, arya ma hyu daɓǝ dzau aˈyi aga mǝnahǝkur mai, ama aga ɗǝmwaˈyikur nga nyi. \v 18 Sǝ tanggǝrma, ya vǝr nggari abǝr ma hyu daɓau ar viya daɓǝ dzǝ njir nu, pamǝpamǝkur aˈyi wu pama hyi. Ndǝra nyi tsu, ǝnggǝr jiri aˈyi a gwa kukushu. \v 19 Jijiri kǝl pamǝpamǝkur a ɗa wu pama hyi kabangǝkau, aga nja sǝnbiya njira Hyal dlǝwuri wu pama hyi. \v 20 Ma hyi daɓau aga sǝr sǝm Thlagǝu, aˈyi sǝr sǝm Thlagǝ nǝ jijiri nga hyu sǝm mai. \v 21 Arya alenyi nji wu hyi ndu caguli aga sǝm nǝr nda sǝr sǝm, gǝra nga sǝkǝ alenyi nji. Arya kau, ba alenyi nji a sha a ndu ki ǝnga wuɓau ama alenyi nji tsu nyinyau, nyi ǝnggǝr ǝnga padlau. \v 22 Mi ngǝ abangǝ ja, ki aˈyi ara hyi kǝra hyu sǝm ǝnga sa a gwa wa? Əndǝga hyu yiwu hya diɗana daɓǝ dzǝ njir nu Hyal ǝnga hya hǝna sǝli njira gǝra sǝ ara nda ya? Mi nga ya sǝn na ja? Abǝr aga ya faliya hyi abǝr hyi mǝliya sǝ mǝnahǝ ya? Yu fal hyi alaga kushu mai. \p \v 23 Sǝra yi dlǝwuri ara Thlagǝ ǝnga kǝrnyi ca nga yi nǝr hyi kau, ǝvuˈyi kǝra nji pǝlna nyi pǝzhi, kǝ Thlagǝ Yesu hǝri macikǝl, \v 24 kǝ ji lǝr usaku anǝ Hyal, ba ji ɓǝɓǝlǝwa, kǝ ji nǝ nyi anǝ zǝmbǝlma nyiˈyar, ji na, “Najakau, kumur dza yi ngau, kǝra nji lǝri aga hyi, mǝla mau abangau, aga hya ɗǝngari ǝnga yau.” \v 25 Abangǝ tsu nga ji hǝri kyakiwa ˈyimir wur inabi, ayukuɗa sǝr sǝm nǝ wagǝu, kǝ ji na, “Kyakiwa kau, naja ngǝ alkawal mbamba mafǝliyangǝ kǝra Hyal mbiya ǝnga mashi ɗa. Mǝla mau abangau, kalar pǝcira hyu sa sara wu kyakiwa kau, hya sa, aga hya ɗǝngari ǝnga yau.” \v 26 Kalar pǝcira hyu sǝm macikǝl kau, ǝnga hyu sa sara wu kyakiwa kau, hya vǝr hǝˈuna tǝr Thlagǝu, kǝl ji ɓǝra sha a shili. \s1 Sǝm Sǝr Sǝm Nǝ Thlagǝu // Gǝra Tsambiya Dzau \p \v 27 Kalar ndǝra sǝmku macikǝl ǝnga sa sara wu kyakiwa wu lagu kǝra gǝra shili ǝnga gǝnggǝr nyi sili anǝ Thlagǝu, a mǝliyar ja bikǝ anǝ dzǝ ǝnga mashi Thlagǝu. \v 28 Ca ngǝ sǝra ɗa kǝl ndǝ a tsambiya kǝrnyi mǝnahǝu kadivira ja dzǝgwa sǝm macikǝl ǝnga sa sara wu kyakiwa. \v 29 Ma nangǝ ndǝ kǝra sǝm ǝnga sa, ma aˈyi gǝ ndǝra hakǝra dza Kǝrsiti mai, a sǝmkur gau ǝnga sahur gǝ numa nǝ Hyal anǝ kǝrngau. \v 30 Ca ngǝ sǝra ɗa nji gangǝu wu pama hyi ɗa kukufǝu ǝnga nji gangǝu wu pama hyi uya shilgǝu, ǝnga alenyi nji tsu tǝnakǝr. \v 31 Ama ma mǝn tsambiya kǝrmǝn ǝnga jiri, tsu vanyi numa wu ɓǝra ɗa ar kǝra mǝn mai. \v 32 Ma Thlagǝ nga vǝr mǝl numa anǝ mǝn, namǝn tsu mǝn wu uya hwathlau, a sara nja nda thlana mǝn numa ǝkkǝˈyi njir duniya. \p \v 33 Nahyi wazha ama, ma hyu daɓau aga hya sǝm sǝr sǝm nǝ Thlagǝu, bǝgǝ hya sǝkǝbiya kǝrhyi. \v 34 Ma wuɓǝ a vǝr tǝ ngau, ga sǝm sǝr sǝm a ndu ki kwatahǝu, a sara daɓǝ dzǝr hyi ja shili ǝnga numa a da gǝra hyi. \p Ma yi sha shili, ba ya sa dǝgabiya hyi alenyi sǝ kǝra hyau, sǝr mǝl. \c 12 \s Lǝ Sǝ Lǝlau Nǝ Mambǝl Cicau \p \v 1 Ar kǝra lǝ sǝ lǝlǝ nǝ Mambǝl Cici ja, wazha ama, yu yiwu hya nggya ǝnga fǝɗǝngǝkǝr mai. \v 2 Hyu sǝni ar pǝcira hyi gǝra njir nu Hyal, pǝci gangǝu, nji nggutana hyi aga hya cana lagu nǝ jijiri aga hya nu katǝ kǝra gǝra ǝnga pi. \v 3 Agabangau, yu yiwu hya sǝni abǝr, ma ndǝra na abǝr, “Yesu ndǝ shishiˈwu ngau,” nda nyi aˈyi wu ndǝr lagu Mambǝl Hyal mai. Ətsu ma ndǝra na abǝr, “Yesu Thlagǝ ngau,” lagu Mambǝl Cici ngǝ ndǝ ka vǝr ndǝr. \p \v 4 Lǝ sǝ lǝlǝ pamǝpamǝ gangǝ aˈyi, ama Mambǝl zǝmǝ kǝ ngu lau. \v 5 Thlǝr Hyal pamǝpamǝ gangǝ aˈyi tsu, ama anǝ Thlagǝ zǝmǝ nga nju mǝl. \v 6 Ənga thlǝr mǝl pamǝpamǝ aˈyi gangǝ tsu, ama Hyal zǝmǝ kǝ ngu lǝ dǝnama anǝ nda patǝu. \p \v 7 Lǝ sǝ lǝlǝ nǝ Mambǝl nga nji nǝ nyi anǝ kalar ndǝ aga mǝna uya sǝra mǝnahǝu a gwagwa. \v 8 Anǝ vanyi ndǝ nji nǝ nyi lagu Mambǝla nyi highiɓǝ nǝ hahangǝkur, ǝnga anǝ vanyi ndǝ tsu, lagu Mambǝla nyi nga nji nǝ nyi highiɓǝ nǝ sǝnbiya sau, \v 9 ǝnga anǝ vanyi ndau, mbǝrsa lagu Mambǝl kau, ǝnga anǝ vanyi ndǝ tsu, lǝ sǝ lǝlǝ nǝ shilǝgǝbiya ndǝ lagu Mambǝla nyi, \v 10 ǝnga anǝ vanyi ndǝ tsu, dǝnama mǝl sǝ dǝdǝgur, ǝnga anǝ vanyi ndǝ tsu, na ndǝrhaha, ǝnga anǝ vanyi ndau, sǝnbiya pamǝpamǝkur nǝ mambǝlˈyar, ǝnga anǝ vanyi ndǝ tsu, ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, ǝnga anǝ vanyi ndǝ tsu, shabiya ndǝr ɗahǝ miya pamǝpamǝu. \v 11 Patǝ sǝˈyar kau, Mambǝl zǝmǝ kǝ nga vǝr lau anǝ kalar ndau, tsatsaˈa ǝnggǝr kǝra ju yiwu. \s Gashal Gashal Nga Mǝn Wu Dzǝ Pathlǝu \p \v 12 Ənggǝr kǝra dzǝ zǝmǝ ngau, ǝnga gashal gashal gangǝu, alaga kǝ gashal gashal aˈyi gangǝ ama dzǝ zǝmǝ nga nda. Abangǝ tsu nga nyi wu Kǝrsiti. \v 13 Ara nji mǝliya mǝn baɓǝtizǝma patǝ lagu Mambǝl zǝmǝu, a vu dzǝ zǝmǝu, alaga njir Yahudiya, ǝnga njira aˈyi njir Yahudiya mai, alaga mafaˈyar ǝnga kambǝr nji, patǝkura mǝna dlǝwuri mǝn Mambǝl zǝmǝ kau. \p \v 14 Dzǝ aˈyi gashal zǝmǝ mai, ama gashal gashal gangǝu. \v 15 Ma hi sǝn na, “Arya nayi aˈyi tsi mai, aˈyi yi gashala dzǝ mai,” aˈyi a sǝn mǝliya nyi ja ɗa pamǝ ara dzǝ mai. \v 16 Ma himi sǝn na tsu, “Arya nayi aˈyi li mai, aˈyi yi gashala dzǝ mai,” aˈyi a sǝn mǝliya nyi ja ɗa pamǝ ara dzǝ mai. \v 17 Maja bǝr dzǝ ɗa patǝ li, lagu mani nga mǝn wu nggar sa? Maja bǝr dzǝ ɗa patǝ himi, lagu mani nga mǝn wu thlar sa? \v 18 Nggara mǝ ja, Hyal ngǝ pǝdlǝya gashal aga dzau, kalara nda ǝnggǝr kǝra ju yiwu. \v 19 Maja bǝr dzǝ gashal zǝmǝ ngau, ǝmani ngǝ dzǝ wu dzǝgwa ɗa? \v 20 Ama jijiri gashal gashal aˈyi gangǝu, ama dzǝ zǝmǝ pathlǝ nga ja. \p \v 21 Li aˈyi wu sǝn na anǝ tsi, abǝr “Dzau ɗa aˈyi ǝnga gǝ mai!” Ənga tsu kǝr aˈyi wu sǝn na anǝ hi abǝr, “Dzau ɗa aˈyi ǝnga hyi mai!” \v 22 Abangǝ nga nyi mai, gashal gashal kǝra hyu nggani nanda ngǝ kukufǝ kau, sǝ aˈyi nja sǝn mǝl gǝra ǝnga nda mai. \v 23 Gashal gashal kǝra mǝn wu hǝri aˈyi nda ǝnga kadakadarkur gagaɗǝ mai, nanda nga mǝn wu har nda zhaɓi mǝnahǝu. Abangǝ tsu, gashal gashal kǝra nja kyaga lari ar babal mai, ca nga mǝna shir mǝnahǝu, \v 24 ama gashal gashal kǝra ar babal, nji aˈyi wu shi nda mai. Ama Hyal ǝnga kǝrnyi ngǝ daɓǝri gashal gashalˈyar kǝ patǝ abangau, aga kalar gashal gashal kǝra gǝra ǝnga kadakadarkur nda uya. \v 25 Hyal ngǝ mǝliya abangau, ara pamǝpamǝkur a sara ɗa wu dzau, aga kalar gashal gashal nda dlǝwar kǝrnda wu lagu zǝmǝu. \v 26 Ma gashal zǝmǝ gu ɓwaɓwatǝu, patǝr gashal gashal ngǝ gu ɓwaɓwatǝ kǝ ǝkkǝˈyi ja. Ma gashal zǝmǝ uya wahau, patǝr gashal gashal nga caguli ǝni. \p \v 27 Nahyi, dza Kǝrsiti ngau, ǝnga kalar ndǝ wu pama hyi ar viya gashal ngau. \v 28 Hyal ǝnga kǝrnyi a caɗǝbiyar ja nji wu daɓǝ dzǝ njir nu, tanggǝrma ca ngǝ, cama sǝsǝˈyar, mǝthlǝkura nyi ca ngǝ, nabiˈyar, nǝ makǝrkura nyi ca ngǝ malǝmˈyar, ǝnga njir mǝl sǝ dǝdǝgur, ǝnga njir shilǝgǝbiya nji, ǝnga njir dlǝwa nji, ǝnga njir tǝɗǝmwa, ǝnga njir ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝˈyar. \v 29 Patǝr nji ngǝ cama sǝsǝˈyar ya? Patǝr nji ngǝ nabiˈyar ya? Patǝr nji ngǝ malǝmˈyar ya? Patǝr nji ngu sǝn mǝl sǝ dǝdǝgur ya? \v 30 Patǝr nji ngu sǝn uya lǝr sǝ nǝ shilǝgǝbiya nji ya? Patǝr nji ngu sǝn ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝˈyar ya? Patǝr nji ngu sǝn shabiya ndǝr ɗahǝ miya pamǝpamǝ ya? \v 31 Ama sǝr cim ca ngǝ ga uya lǝ sǝ lǝlǝ kǝra ndiya. \p Nayi tsu yu nda cabiya hyi lagu kǝra ndiya patǝu. \c 13 \s Lagur Yiwudzau \p \v 1 Ma yu ndǝr ǝnga ɗahǝ miya nji ǝnga ɗahǝ miya waladi, ama yiwudzǝ aˈyi ara yi mai, nayi ǝnggǝr tatangǝ kǝra nju tsa ngau, alaga kangga kǝra wu tiwi ngau. \v 2 Ma yu sǝn na ndǝrhaha ǝnga yu sǝnbiya sǝ ar kǝra patǝr sǝra ɗǝɗǝwa ǝnga patǝr sǝnbiya sau, ba ma yi ǝnga mbǝrsa kǝra wu sǝn jahǝna mau, ama yiwudzǝ aˈyi ara yi mai, sǝ kurthlǝ nga yau. \v 3 Ma yi tǝkǝna kalar sǝra ara yau anǝ nji ɗaɗali, ǝnga ma yi lǝr kǝrɗa aga nja ngyina ɗa ǝnga uˈu, ma yiwudzǝ aˈyi ara yi mai, akkǝri aˈyi kǝra yu uya a gwagwa mai. \p \v 4 Yiwudzau ca ngǝ mba ɗǝfu ǝnga kiˈwakur. Yiwudzau, aˈyi ǝnga ɗa shishi mai, ǝnga ɓwadzǝ mai, ba ǝnga hakǝr mai. \v 5 Yiwudzǝ aˈyi ǝnga kulangǝkur mai, ba ǝnga yiwu kǝrnyi mai, ǝnga ndzǝ huɗǝ kusakusa mai, ǝnga sǝɓǝ ndu ɗǝfu mai. \v 6 Yiwudzau, aˈyi wu caguli wu ɗǝmwaˈyikur mai, ama ju caguli wu jirkur. \v 7 Yiwudzǝ wu nggya cimu ǝnga capi, cimu nga ju hǝnggǝri ǝnga nji, cimu nga ja ǝnga fǝr kǝr, cimu nga ja ǝnga sǝsǝˈwu sau. \p \v 8 Yiwudzau, wu nggya baˈanuwa. Ndǝrhaha nǝnyi, ju sǝkari mai, ǝnga ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu tsu, ju tǝrabiya, ǝnga sǝnbiya sǝ tsu, ju kuɗau. \v 9 Sǝn sǝr mǝn aˈyi nyabiya dzǝ mai ǝnga ndǝrhahar mǝn tsu, aˈyi nyabiya dzǝ mai. \v 10 Ama ar pǝcira sǝra gǝra nyau, nyabiya dzau, patǝr sǝra gǝra nyau, wu kwaya ar lagu. \v 11 Ar pǝcira yi zǝr, yu ndǝr zǝzǝr, ɗǝnga ɗa ǝnggǝr nǝ zǝr, jigadǝma ɗa ǝnggǝr nǝ zǝr kushu. Ama ta yi hau, ba yi pǝna kalar sǝ nǝ zǝrkur. \v 12 Kabangǝkau, mǝn wu tsamǝ sǝ lǝlǝfuru, ǝnggǝr kǝra mǝn wu tsamǝ sǝ a gwar ˈyimi,\f + \fr 13:12 \fr*\ft ˈYimi kǝra nju mǝl thlǝr ǝni ar viya doragalǝu.\ft*\f* ama mǝn wu nda lari sǝ wu bama ǝnga bama camǝ gagaɗau. Kabangǝkau, sǝn sǝ ɗa gashal gashal nga nyi, ama yu nda sǝnbiya sǝ ar babal, ǝnggǝr kǝra Hyal wu sǝnbiya ɗa. \p \v 13 Sǝ makǝr kǝra wu nda nggya baˈanuwa, ca ngǝ mbǝrsa, ǝnga fǝr kǝr ba yiwudzau, ama kǝra ndiya nda patǝu, ca ngǝ yiwudzau. \c 14 \s Lǝ Sǝ Lǝlǝ Nǝ Ndǝrhaha Ənga // Ndǝr Ənga Ɗahǝ Miya Pamǝpamǝu \p \v 1 Taˈyi wuɓǝ yiwudzau, a ɗa cimǝr hyi, ǝnga hya ɗa tsu njir cim sǝ lǝlǝ nǝ Mambǝl Cicau, nja na ma hya cim sǝn ndǝrhaha. \v 2 Arya ma ndǝra vǝr ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, nda nyi a vǝr ndǝr ǝnga Hyal, ama aˈyi anǝ ndǝ mai. Ndǝ aˈyi kǝra a vǝr nggari sǝra ju na kǝ mai. Arya sǝra ja vǝr na patǝu sǝ ngau kǝra ar ɗǝwa, ja vǝr na sǝ ɗǝɗǝwa lagu mambǝl nyi. \v 3 Ama ndǝra vǝr na ndǝrhaha, anǝ nji nga ja vǝr ndǝr aga ja nǝna nda, ǝnga ja tsǝtsǝkur nda, ba ja sǝsǝkuya nda. \v 4 Ndǝra wu ndǝr ǝnga vanyi ɗahǝ miya pamǝpamǝu, kǝrnyi nga ju la. Ama ndǝr ndǝrhaha,fixed daɓǝ dzǝ njir nu nga ju la. \v 5 Cimǝ ɗa ca ngǝ aga patǝkura hyi hya ndǝr ǝnga vanyi ɗahǝ miya pamǝpamǝu, ama yu ndiya ǝnga yiwu hya na ndǝrhaha. Ndǝra wu ndǝrhaha nga ndiya ndǝra wu ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, kǝl ma vanyi ndǝ aˈyi kǝra wu sǝn shabiya aga daɓǝ dzǝ njir nu patǝ a nggabiya. \p \v 6 Wazha ama, ma yi shili ara hyi, kǝ yi sa ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, abari nga ya sǝn dlǝwar hya, kǝl ma ya sǝn cabiya hyi mǝtakǝr, alaga sǝnbiya sau, alaga na ndǝrhaha alaga highiɓǝ wa? \v 7 Alaga sǝ mbimbiɗau ǝkkǝˈyi sǝ tsatsa kǝra gǝra ǝnga pi ǝnggǝr mbǝlaˈwu ǝnga sǝmbǝl, abari nga nju sǝn nggabiya ɗaha nda, aˈyi kǝl nji tǝkǝbiya pamǝpamǝ ɗaha sǝra ndu na wa? \v 8 Ma ndǝr mbiɗǝ tǝlǝmǝ pa aˈyi mbiɗiya ǝnggǝr kǝra nju mbiɗǝ nǝ biyar pa mai, wa ngu sǝni abǝr gwa pa nga nja? \v 9 Abangǝ nga nyi, ma sǝra gu na wu vanyi miya kǝra nji gǝra nggabiya, abar nga nju sǝn sǝnbiya sǝra gu na? A ndǝrǝr gǝ nǝ kurthlǝu. \v 10 Ndǝr nǝ miya pamǝpamǝ aˈyi gangǝ wu duniya, kǝra gǝra ǝnga valar dzǝ aˈyi mai. \v 11 Ma aˈyi ya vǝr nggari miya kǝra ga vǝr na mai, ba ya ɗa mǝthlǝpi anǝ ngau, nagǝ tsu mǝthlǝpi anǝ ɗa. \v 12 Ənggǝr kǝ nga nyi ar kǝra hyi. Ta ɗa hya vǝr cim lǝ sǝ nǝ Mambǝl, sǝra tsaˈa ca ngǝ hya nǝrdzǝ aga hya hǝ wu lǝ sǝ lǝlǝ kǝra wu hǝna daɓǝ dzǝ njir nu. \p \v 13 Agabangau, ma ndǝ ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, ja kǝdi Hyal ja uya dabar nǝ shabiya. \v 14 Ma yi kǝdi Hyal wu ɗahǝ miya pamǝpamǝu, mambǝl ɗa ngu kǝdi Hyal, ama ɗǝnga ɗa aˈyi ǝnga dlǝwa dzǝ mai. \v 15 Mi nga ya kyaga mǝla? Yu kǝdi Hyal ǝnga mambǝl ɗa ǝnga tsu yu kǝdi Hyal ǝnga ɗǝnga ɗa. Yu thlǝ na ǝnga mambǝl ɗa ǝnga tsu yu thlǝ na ǝnga ɗǝnga ɗa. \v 16 Ma ga vǝr usaku anǝ Hyal wu mambǝl ya, abar ngǝ ndǝra vǝr sǝhimi ngǝ a sǝn nggabiya ja na, “Amina” aga ja dlǝwubiya sǝra gu na wu lǝ usaku ngau, ma naja aˈyi sǝn nggabiya maya? \v 17 Wu sǝn ɗa abǝr a lǝr gǝ usaku anǝ Hyal, ya, lagu mani ngǝ ndǝra vǝr nggar ngǝ wu uya cakǝr dza? \p \v 18 Usaku anǝ Hyal, ara a ndǝrǝr yau ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝ a ndiya hyi patǝu. \v 19 Patǝ abangau, wu daɓǝ dzǝ njir nu a ndiya anǝ ɗa ya nabiya ndǝr kǝra nju nggabiya ɓatsu yiɗau, a ɗa tufu a mwara ya ndǝrna ndǝr dubu kumou ǝnga ndǝr ɗahǝ miya pamǝpamǝu. \p \v 20 Wazha ama hya sara ɗǝnga sǝ ǝnggǝr wazha mai. Wu ɗǝmwaˈyikur, hya ɗa ǝnggǝr wazha yiɗǝɗǝu, ama wu ɗǝngar hyi hya ɗa nji nggunggurǝm. \v 21 Tsǝtsǝfǝ nga nyi wu lǝkakaɗǝ Hyal abǝr, \q1 “Yu nda ndǝr anǝ nji ɗa lagur miya nji pamǝpamǝu, \q2 ǝnga miya mǝthlǝpi nga yu ndǝr anǝ nji kau, \q1 alaga kǝ \q2 nanda wu nda sǝhimi ɗa mai,” ǝngwar Thlagǝu. \p \v 22 Hya sǝni ja, ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝ ja, mǝtsamǝ ngau, aˈyi anǝ njir nu mai ama anǝ njira gǝra njir nu. Ndǝrhaha nǝnyi anǝ njir nu nga nyi, aˈyi anǝ njira gǝra njir nu mai. \v 23 Karya, ma patǝr daɓǝ dzǝ njir nu kaɓiya dzau, kǝ kalar ndǝ dzǝguya ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, ma njira gǝra nggabiya, alaga njira gǝra njir nu sa thlǝwa hyi ya, aˈyi hyu nggani ndu tsamǝ hyi ǝnggǝr nji bǝbǝla kǝr wa? \v 24 Ama ma ndǝrhaha nga hyi patǝ a vǝr na, ma njira gǝra njir nu, alaga njira gǝra nggabiya ngǝ shili, kalar sǝra ji nggari, aˈyi wu tsaviya nyi wu ɗǝfuwa ja ba ja dzǝgwa ɗa ndǝ vavazǝ wa? \v 25 Ma ndǝra nggar ndǝr kau, ba sǝ ɗǝɗǝwa nǝ ɗǝfuwa ja pahǝbiya dzau, a biyar babal, ba ja dzǝgwa ɓǝliya undi ju dlǝvǝ Hyal, ba ja na, “Jiri, Hyal aˈyi ja wu pama hyi.” \s Ɗlǝvǝ Kǝra Gǝlagǝla \p \v 26 Mi ngǝ sǝra aˈyi ja wazha ama? Ma hyi daɓǝya dzǝ ar mwa zǝmǝu, alenyi nji aˈyi nda ǝnga na miya fal Hyal, vanyi ndǝ ǝnga nǝ highiɓau, vanyi ndǝ ǝnga sǝn sǝ mǝtakǝr, vanyi ndǝ tsu ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, vanyi ndǝ ǝnga shabiya ɗahǝ miya pamǝpamǝu. Patǝ sǝˈyar kau, nja mǝl aga cakǝ dzǝ daɓǝ dzǝ njir nu. \v 27 Ma hyu ndǝr ǝnga ɗahǝ miya pamǝpamǝu, a sara nda ndiya nji mǝthlǝ alaga nji makǝr mai, nda ndǝr ndǝ zǝmǝ ayukuɗa ndǝ zǝmǝu, kǝl vanyi ndǝ tsu ja shabiya. \v 28 Ama ma ndǝ aˈyi kǝra wu sǝni shabiya mai, bǝgǝ nda nyi a nggya ɗiyiwu wu daɓǝ dzǝ njir nu, ja ndǝr anǝ kǝrnyi ǝnga Hyal. \p \v 29 Ma nju ndǝrhaha, nji mǝthlǝ alaga nji makǝr nga ndǝr, taˈyi alenyi nji ka sǝya himi aga nda walbiya sǝra ndu na mǝnahǝu. \v 30 Ma Hyal canǝ nyi mǝtakǝr anǝ vanyi ndǝra aˈyi nggya, ndǝra vǝr ndǝr tanggǝrma kǝ ja bǝgau. \v 31 Ara patǝkura hyi a sǝn na ndǝrhaha vanyi ndǝ ayukuɗa vanyi ndau, aga kalar ndǝ a highiɓǝr sau ǝnga ja uya tsǝtsǝku ɗǝfu. \v 32 Njir ndǝrhaha ndu sǝn kǝkǝya kǝrnda. \v 33 Arya Hyal aˈyi Hyal nǝ dliya kǝr ngǝ mai. Hyal nǝ nggya jamǝ ngau. \p Abangǝ tsu wu daɓǝ dzǝ nji cici gǝ Hyal patǝu, \v 34 mathlǝkǝˈyi nda nggya ɗiyiwu wu daɓǝ dzǝ njir nu, arya nji aˈyi nǝ nda lagur ndǝr a ndǝna mai, kǝl nda ɗa njir ngga sǝra nji nana, ǝnggǝr kǝra dlaɗǝ Musa nana. \v 35 Ma sǝ aˈyi kǝra nda yiwu nda sǝni, ba nda yiwari ara shili a ndu ki, arya sǝ sǝsǝli ngǝ anǝ ndǝ mala ja ndǝr wu pama daɓǝ dzǝ njir nu. \p \v 36 Hyu nggani abǝr ara hyi ngǝ ndǝr Hyal dzǝguya dzǝ ya? Abǝr anǝ hyi wacu nga nji shili ǝni ya? \v 37 Ma gu nggani abǝr nagǝ nabi nga gau, ǝnga nyinyi nga gau wu mambǝl, gu kyaga sǝni abǝr sǝ kǝ ya vǝr tsǝfǝ kau, sǝr ɓǝla ngau, sara ara Thlagǝu ǝnga kǝrnyi. \v 38 Ma aˈyi ji hǝnggǝri ǝnga sǝ kǝ mai, nju nda hǝnggǝri ǝnga ja tsu mai. \p \v 39 Nahyi wazha ama taˈyi hya ɗa njir cim ndǝrhaha, ama hya sara ka nji ara ndǝr ǝnga miya pamǝpamǝ mai. \v 40 Taˈyi nja mǝl kalar sǝ ǝnggǝra ja tsaˈa nja mǝl wu lagu nyi tsu. \c 15 \s Hyaˈarir Yesu Sara Vir Tau \p \v 1 Kabangǝkǝ tsu wazha ama, yu yiwu ya ɗǝngari hyi ar kǝra ndǝshigu kǝra yi tǝtǝlna hyi, ba hyi dlǝwuri ta, kǝra mbǝrsar hyi taˈyi ari. \v 2 Lagu ndǝshigu kǝ nga hyi uya mbǝɗau, ma hyi sǝɓiya ɓaɓalu ndǝr kǝra yi tǝtǝlna hyi. Ma aˈyi ɗa abangǝ mai, mbǝrsar hyi a ɗari sǝ kurthlǝu. \p \v 3 Ara sǝra yi dlǝwuri ca nga yi nǝr hyi ar viya sǝ kǝra ndiya ǝnga mǝnahǝu, abǝr Kǝrsiti a tǝri arya bikǝr mǝn, ǝnggǝr kǝra lǝkakaɗǝ Hyal nana. \v 4 Abǝr, nji haɗǝna nyi, ayukuɗa pida makǝru ba ji hyaˈari sara vir tau, ǝnggǝr kǝra lǝkakaɗǝ Hyal nana, \v 5 ba ji canǝ nyi kǝrnyi anǝ Kefasu ba anǝ cama sǝsǝ kumo apǝ mǝthlǝ kau. \v 6 Ayukuɗa kau, kǝ ji cabiya kǝrnyi anǝ wazha ama kǝra a ndiya gharu tufu aga zǝmǝu, gangǝ wu pama nda aˈyi nda ǝnga pi baˈanǝ kabangǝkau, alaga kǝ alenyi nji a tǝr kau. \v 7 Ba ji canǝ nyi kǝr anǝ Yakubu ba anǝ patǝr cama sǝsǝˈyar, \v 8 ayukuɗa nyi patǝu, ba ji cabiya ɗa kǝr tsu, nayi ndǝra gǝra tsaˈa ya kyaga lari nyi. \p \v 9 Ara nayi nga ndiya ǝnga kushu wu pama cama sǝsǝˈyar patǝu, ǝnga aˈyi a kyau nja ngga ɗa cama sǝsǝ mai, arya yi lǝr ɓwaɓwatǝ gagaɗau anǝ daɓǝ dzǝ njir nu nǝ Hyal. \v 10 Ama lagu mayiwakur nǝ Hyal nga yi sǝra ya ga nyi kau, ǝnga mayiwakur nyi anǝ ɗa, aˈyi sǝ kurthlǝ mai. Awau, a mǝlǝr yi thlǝr a ndiya nda patǝu, alaga kǝ aˈyi nayi ngǝ mǝl thlǝr kǝ ǝnga kǝrɗa mai, ama mayiwakur nǝ Hyal kǝra aˈyi ǝnga yi kau. \v 11 Ama aˈyi ɗa vanyi sǝ mai, tara nayi alaga nanda ngǝ tǝtǝlna ndǝshigu kau, ca ngǝ sǝra hyi hǝnggǝri ǝni. \s1 Hyaˈari Sara Vir Tau \p \v 12 Ta ɗa nja vǝr tǝtǝlna ndǝr Hyal abǝr Kǝrsiti a hyaˈari sara vir tau, ya lagu mani ngǝ alenyi nja vǝr na abǝr hyaˈari sara vir tau aˈyi mai ya? \v 13 Maja bǝr hyaˈari sara vir tau aˈyi mai, a cabiyari abǝr Kǝrsiti aˈyi hyaˈari sara vir tǝ mai. \v 14 Maja bǝr Kǝrsiti aˈyi hyaˈari sara vir tǝ mai, tǝtǝlna ndǝr Hyal kǝra mǝna vǝr mǝl patǝ sǝ kurthlǝ ngau, ǝnga abangǝ tsu ngǝ mbǝrsar hyi. \v 15 A biya banga kau, a ɗar mǝn ǝnggǝr njir lǝ sakida nǝ fati ar kǝra Hyal, arya mǝn lǝr sakida ar kǝra Hyal abǝr ji hyaˈana Kǝrsiti sara vir tau. Ama naja aˈyi hyaˈana nyi sara vir tǝ mai, ma jijiri nji aˈyi wu hyaˈari sara vir tǝ mai. \v 16 Maja bǝr nji tǝtǝ aˈyi wu hyaˈari sara vir tǝ mai, Kǝrsiti tsu aˈyi hyaˈari sara vir tǝ mai. \v 17 Ənga maja bǝr Kǝrsiti aˈyi hyaˈari sara vir tǝ mai, mbǝrsar hyi a ɗari sǝ kurthlǝu ǝnga tsu, tsu hyi wu bikǝr hyi. \v 18 Maja abangau, patǝr njira tǝ wu Kǝrsiti a sar nda. \v 19 Maja bǝr fǝr kǝr kǝra ara mǝn wu nggyabiya nǝ kabangǝkau nga nyi wacu, a ɗar mǝn sǝr tǝhuɗǝu a ndiya patǝr nji. \p \v 20 Ama Kǝrsiti a hyaˈari ja sara vir tau, naja ngǝ sǝ nǝ ɗaramwa wu pama njira tau. \v 21 Ənggǝr kǝra tǝ shili lagu ndǝ zǝmǝu, abangǝ tsu ngǝ hyaˈari a vir tǝ shili lagu ndǝ zǝmǝu. \v 22 Ara ǝnggǝr kǝra mǝn tǝtǝ patǝ wu Adamu, abangǝ tsu kalar ndǝra wu Kǝrsiti ju hyaˈari ǝnga pi. \v 23 Ama nju nda hyaˈana kalar ndǝ sara vir tǝ ma pǝci nyi ɗa. Kǝrsiti ngǝ ɗaramwa nǝ hyaˈari sara vir tau. Ar pǝcira ju nda sha shida wu duniya, abangǝ tsu ju sa hyaˈana njira nǝnyi. \v 24 Ayukuɗa kǝ ngǝ jomǝ ndǝl a dzǝgwa shili, ar pǝcira ju lǝr tǝlkur anǝ Hyal tada, ayukuɗa ji sana tǝl tǝlˈyar, ǝnga njir sǝm tǝlkur ba patǝr njir dǝnama. \v 25 Arya kǝl Kǝrsiti dumwa ǝnga sǝm tǝlkur kǝl ma ji fiya patǝr dawa nyiˈyar ǝgya kiɗa hiya ja. \v 26 Dawa kǝra ju nda tsiya ayukuɗǝ patǝu, ca ngǝ tau. \v 27 Arya tsǝtsǝfǝ nga nyi wu lǝkakaɗǝ Hyal abǝr, Hyal “a fiyari kalar sǝ ǝgya kiɗa hiya ja.” Ənggǝr kǝra lǝkakaɗǝ nana, “Kalar sau” a fiyar nji ǝgya kiɗa ja. A cabiyari abǝr aˈyi daɓǝ ǝkkǝˈyi Hyal ǝnga kǝrnyi ngǝ ǝgya kiɗa Kǝrsiti mai, ama Hyal ngǝ fiya kalar sau ǝgya kiɗa Kǝrsiti. \v 28 Ama, ar pǝcira Hyal fiya kalar sǝ a gya kiɗa dǝnama tǝlkur nǝ zǝr nyi, zǝr nyi tsu ba ja fuwa kǝrnyi a gya kiɗa dǝnama tǝlkur nǝ Hyal, aga Hyal ja ɗa a dar kǝra patǝr sau. \p \v 29 Maja bǝr kabangǝkǝ hyaˈari sara vir tǝ aˈyi mai, mi ngǝ nji ka nda mǝla, njira nji hǝr nda baɓǝtizǝma ar viya nji tǝta? Maja bǝr nji tǝtǝ aˈyi ndu hyaˈari sara vir tǝ mai, ara mi nga nju mǝl baɓǝtizǝma arya nda? \v 30 Ənga anǝ kǝrmǝn, arya mi nga mǝn wu fǝ kǝrmǝn a miya tǝ arya ndǝr Hyal kalar pǝci ka? \v 31 Jijiri nga yu na anǝ hyi wazha ama, ǝnggǝr kǝra ya vǝr ɓwasǝ ǝnga hyi wu Kǝrsiti Yesu Thlagǝr mǝn, bama ǝnga bama nga yi ǝnga tǝ kalar pǝci. \v 32 A vu mǝlmǝ Afisa nji shili ǝnga par kǝpal anǝ ɗa ǝnggǝr sǝr tagǝu, ba yi pana pa nyi. Maja bǝr aga kǝrɗa nga yi mǝl, mi ngu nda ɗa akkǝri ɗa? Maja bǝr nji tǝtǝ aˈyi wu hyaˈari sara vir tǝ mai, ya, \q1 “Taˈyi mǝna gu mini nǝ sǝm ǝnga sa, \q2 arya ǝzǝgǝ ma vanyi ba mǝna sa tau.” \m \v 33 Nja sara ngguta hyi mai! “Arya nggya ǝnga nji papatagǝu wu dla ǝnga nggya papatagǝu.” \v 34 Sha mau a shili wu hangǝkalǝr hyi, ba hya piyari mǝl bikau. Ara alenyi nji wu pama hyi aˈyi wu sǝnbiya Hyal mai. Yu na sǝ kǝ anǝ hyi abangǝ aga hya gu sǝli. \s1 Dzǝ Nǝ Hyaˈari Sara Vir Tau \p \v 35 Ama ba vanyi ndǝ a yiwa abǝr, “Abari nga nju hyaˈana nji tǝtǝ sara vir ta? Wa thlǝmǝ culi dzǝ kǝra ndu hyaˈari ǝna?” \v 36 Wa thlǝmǝ najaka dzakura? Aˈyi hyu sǝni abǝr kalar sǝra nji thlǝkana, aˈyi wu tsǝ mai, kǝl ma ji tǝ kwatahǝ wa? \v 37 Ar pǝcira gu thlǝka sau, aˈyi dzǝ kǝra wu nda nggya nga gu thlǝka mai, ama culi nga gu thlǝka, alaga culi uhi ǝndǝga vanyi sǝ pamǝu. \v 38 Ama Hyal ngǝ wu lǝ dzau anǝ culi kau, ǝnggǝra ju yiwu ja ɗa. Anǝ kalar culi tsu ba ja nǝ nyi culi dzǝ kǝra tsaˈa aga ja. \v 39 Aˈyi patǝr kumǝr dzǝ ngǝ zǝmǝ mai. Pamǝ ngǝ kumǝr dza nji, pamǝ ngǝ nǝ maˈwi, ǝnga pamǝ ngǝ nǝ ˈyagǝˈyar, ba nǝ kalfi tsu pamǝ nga nyi. \v 40 Sǝ pamǝpamǝ aˈyi gangǝ kǝra Hyal mǝliya a dǝmǝlmau, ǝnga pamǝpamǝ tsu wu duniya. Ama kadakadarkur nǝ sǝra a dǝmǝlmau pamǝ nga nyi ara kadakadarkur nǝ sǝra wu duniya. \v 41 Kadakadarkur nǝ pǝci pamǝ nga nyi, ǝtsu kadakadarkur nǝ hya pamǝ nga nyi, abangǝ tsu ngǝ kadakadarkur nǝ shashilgaˈyar, ǝnga tsu pamǝpamǝ ngǝ kadakadarkur nǝ shashilga a mwara vanyi shashilga. \p \v 42 Abangǝ nga nyi tsu ǝnga hyaˈari sara vir tau. Dzǝ kǝra nju thlǝkana a gyuˈyi wu ɗiya, ama ma ji hyaˈari, ju hyaˈari ǝnga pi kǝra gǝra tau. \v 43 Nju thlǝkana nyi a gyuˈyi gǝra ǝnga kadakadarkur, ama ba ja hyaˈari ǝnga kadakadarkur. Nju thlǝkana a gyuˈyi gǝra ǝnga dǝnama, ama ba ja hyaˈari ǝnga dǝnama. \v 44 Nju thlǝkana nyi ǝnga kumǝr dzǝ nǝ ndǝndǝkur, ama ba ja hyaˈari ǝnga dzǝ nǝ mambǝl. \p Ənggǝr kǝra dzǝ nǝ ndǝndǝkur aˈyi, dzǝ nǝ mambǝl aˈyi tsu. \v 45 Abangǝ nga nyi tsǝtsǝfau, abǝr, “Ndǝ nǝ tanggǝrma Adamu, ɗa ndǝ ǝnga pi.” Adamu nǝ yukuɗu tsu, naja ngǝ mambǝl nǝ lǝ pi. \v 46 Ndǝ nǝ mambǝl aˈyi shili tanggǝrma mai, ama ndǝ nǝ kumǝr dzau, ayukuɗa ta ndǝ nǝ mambǝl dzǝgwa shili. \v 47 Ndǝ nǝ tanggǝrma shili sara wu bǝbǝr, ama ndǝ nǝ mǝthlǝkura nyi shida sara dǝmǝlmau. \v 48 Ənggǝr kǝra ndǝra biya sara wu bǝbǝr kau, abangǝ tsu ngǝ kalar njira biya sara wu dza ja, bǝbǝr nga nda. Ənggǝr kǝra ndǝra sara dǝmǝlmau, abangǝ tsu ngǝ kalar njira a dǝmǝlmau. \v 49 Ənggǝr kǝra mǝn pabiya ndǝra sara wu bǝbǝr, abangǝ tsu nga mǝn wu nda pabiya ndǝra shida sara a dǝmǝlmau. \p \v 50 Sǝra yu na anǝ hyi wazha ama, ca ngǝ kumǝr dzǝ ǝnga mashi aˈyi wu uya faˈa ki nǝ tǝlkur Hyal mai. Abangǝ tsu dzǝ kǝra wu ɗiya, aˈyi wu faˈabiya ki ǝnga dzǝ kǝra gǝra ɗiya mai. \v 51 Nggara mau, yu nar hyi sǝra ɗǝɗǝwa! Aˈyi patǝkura mǝn ngu nda tǝ mai, ama nju nda bǝlana dza mǝn patǝu, a ndu dzǝ mafǝliyangǝ, \v 52 ǝnggǝrna, ǝnggǝr kǝra ndǝ wu ɗa maci ǝnga li, ma nji nda mbǝɗiya tǝlǝmǝ nǝ jomǝ ndǝl. Tǝlǝm wu nda mbǝɗiya dzau, ba nji tǝtǝ wu Kǝrsiti a hyaˈari ǝnga pi gǝra kuɗau, njira tsu ǝnga pi ar pǝci ta, ba nda bǝlana dzau. \v 53 Sǝra wu ɗiya, kǝl ji hǝr dzǝ kǝra gǝra ɗiya. Sǝra wu tǝ tsu, kǝl ji bǝlar dzǝ ǝnga sǝra gǝra tau. \v 54 Ar pǝcira dzǝ kǝra wu ɗiya nda har dzǝ kǝra gǝra ɗiya, ǝnga dzǝ kǝra wu tǝ har dzǝ kǝra gǝra tau, ar pǝci ta ngǝ ndǝr kǝra tsǝtsǝfǝ wu ɗa jiri, abǝr, “A sǝmkur nji tǝlkur ar kǝra tau.” \q1 \v 55 “Kara nagǝ tau, ǝmani ngǝ sǝm tǝlkur nga? \q2 Tau, ǝmani ngǝ da nga?” \m \v 56 Da nǝ tau, ca ngǝ bikau, ǝnga dǝnama nǝ bikau, ca ngǝ dlaɗau. \v 57 Ama usaku anǝ Hyal! Naja ngǝ nǝ mǝn sǝm tǝlkur lagu Thlagǝr mǝn Yesu Kǝrsiti. \p \v 58 Agabangau, zamǝr ˈwa ɗa ˈyar, hya taˈyi pir ǝnga dǝnama cumu. A sara vanyi sǝ a jahǝna hyi mai. Cumu hya lǝr kǝrhyi aga mǝl thlǝr nǝ Thlagǝu, arya hyu sǝni abǝr nǝrdzǝr hyi wu Thlagǝu, aˈyi wu ɗa sǝ kurthlǝ mai. \c 16 \s Tsǝm Sau Aga Dlǝwa Nji Cici Nǝ Hyal \p \v 1 Ndǝr ar kǝra tsǝm sǝ anǝ nji cici nǝ Hyal, taˈyi hya mǝl ǝnggǝr kǝra yi nar nyi anǝ daɓǝ dzǝ njir nu ˈyar kǝra wu Galatiya nda mǝl. \v 2 Kalar pǝci tanggǝrma nǝ sugu, kalar ndǝ ja kyaga fiya tsaˈa sara wu sǝra ji uya sara wu uya nyi, aga ma yi sha shili kǝl hǝri sǝra ˈyi fwatǝu, aˈyi kǝl nji dzǝgwa tsǝm sǝ mai. \v 3 Ar pǝcira yi sha shili, yu sa sǝwa njira hyi hǝnggǝri ǝnga cama tsǝtsǝfǝ ar kǝra nda, aga nda sa hǝri lǝ sǝ dlǝwa dzǝr hyi a vu Urshalima. \v 4 Ma hyi lari a ɗari tsaˈa aga ya maˈyi tsu ba nda lǝbiya ɗa. \s Fǝ Sǝ Wu Lagu Nǝ Bulusu \p \v 5 Yu ɓǝra nda sha shili ara hyi ayukuɗa yi ɓǝbiya ɓau wu Masidoniya, arya lagu Masidoniya nga yu maˈyi. \v 6 A sǝn ɗa yu nda sǝkari ǝkkǝˈyi hyi, ma wu sǝn ɗa ba mǝna hǝbiya vuya kǝ ǝkkǝˈyi hyi, aga hya dlǝwar ɗa wu ɓǝ ɗa kau, kalar vira yu maˈyi a ndari. \v 7 Aˈyi yiwu ɗa ngǝ ya lari hyi ba ya tǝrabiya mai, awau, ɗǝfuwa yu yiwu ya sǝkari ǝkkǝˈyi hyi, ma Hyal hǝnggǝri. \v 8 Ama yu sǝkari ǝnggau wu Afisa kǝl ma pǝcir Pentikosu shili. \v 9 Arya madiya lagu nǝ mǝl madiya thlǝr a pahǝri anǝ ɗa, ama dawa gangǝ a vǝr da laguwa nyi. \p \v 10 Ma Timathlawusu shili, hya nǝ nyi nggya papalkǝr wu hyi, arya ndǝr mǝl thlǝr Hyal nga ja tsu ǝnggǝr nayau. \v 11 A sara hya diɗa nyi mai, hya sǝwa nyi wu lagu ǝnga huɗǝ pǝrtǝu aga ja sha shila ara yau. Yu vǝr sǝkǝ nyi, nanda ǝkkǝˈyi wazha ama ˈyar. \p \v 12 Sǝra ya sǝn na ar kǝra Apolusu, ca ngǝ ya vǝr kǝdi nyi ǝnga jirkur aga ja nda tular hyi, naja ǝkkǝˈyi wazha ama, ama naja aˈyi wu yiwu ja shili kabangǝkǝ mai, ama ju nda shili ma ji uya lagu. \s Ndǝr Tsǝtsǝku Ɗǝfu Nǝ Jomǝ Ndǝl \p \v 13 Hya nggya liliˈu, hya ciya dzǝ wu mbǝrsar hyi, hya ɗa ǝnga mba ɗǝfu, hya ɗa ǝnga dǝnama. \v 14 Kalar sǝra hyu mǝl hya mǝl ǝnga yiwukur. \p \v 15 Wazha ama hya sǝni abǝr njir kir Sǝtifanusu nanda ngǝ njir nu nǝ tanggǝrma nǝ ˈyiˈyir Akaya, a lǝr nda kǝr aga mǝl thlǝr anǝ nji cici gǝ Hyal. \v 16 Ya vǝr kǝdi hyi, aga hya lǝr kǝrhyi anǝ culi nji ǝnggǝr kau, ǝnga patǝr njira daɓǝr kǝr ǝnga hyi wu thlǝr kau, ǝnga dǝnamar nda. \v 17 Huɗa ya pidari ǝnga shilir Sǝtifanusu, ba Focinatusu ba Achayikusu, arya ndǝ dla ǝnga dlǝwa dzǝ ǝnga sǝra caja ara hyi. \v 18 Arya ndǝ mbǝbiya mambǝl ɗa ǝnga nǝr hyi tsu. Culi nji ǝnggǝr kau hya gǝnggǝr nda sǝli. \s Usadzǝ Nǝ Jomǝ Ndǝl \p \v 19 Daɓǝ dzǝ njir nu ˈyar nǝ ˈyiˈyir Asǝya a vǝr usa hyi. Akwila ǝnga Pǝrsila, ǝnga daɓǝ dzǝ njir nu kǝra wu kir nda, nda vǝr usa hyi gagaɗǝ wu Thlagǝu. \v 20 Patǝr wazha ama ˈyar kǝra ǝnggau nda vǝr usa hyi. Hya usar dzau ǝnga bǝrpǝ dzau nǝ yiwukur kǝra cicau. \v 21 Nayi Bulusu nga vǝr tsǝfǝ usa dzǝ kǝ ǝnga tsa yau. \v 22 Patǝr njira gǝra yiwu Thlagǝu, bǝgǝ nda ɗa nji shishiˈwau. Thlagǝu, shili. \v 23 Taˈyi mayiwakur nǝ Thlagǝu Yesu a nggya ǝnga hyi. \v 24 Yiwudzǝ ɗa anǝ hyi papatǝu, wu Kǝrsiti Yesu. Amina.