\id RUT .01, Ruth 1, Motu, PNG, RTWP 8/92 \h RUTA \toc1 RUTA \toc2 RUTA \mt1 RUTA \c 1 \p \v 1 Nega ta, hahemaoro taudia ese tano e lohiaia negana ai, doe bada-hereana e vara. Una negana ai, Betelehem-iuda tauna ta mai adavana bona mai natuna mamaruanedia rarua ida edia hanua e toretania, Moab tanona ai eha noho. \v 2 Una tau ladana na Elimelek; adavana ladana na Naomi; natuna mamaruanedia raruosi ladadia be Malon bona Kilion. Idia na Efrata taudia, Betelehem-iuda amo; Moab tanona ai e kau, unuseni ai e nohova. \p \v 3 Bena Elimelek, Naomi adavana, unuseni ai e mase; una hahine mai natuna raruosi ida e noho hedoava. \v 4 Idia raruosi ese Moab ulatodia rarua e adavadia; ta ladana be Oropa, ma ta ladana be Ruta. Edia headava murinai idia na unuseni ai e nohova ela bona laḡani gwauta e ore. \v 5 Bena Malon bona Kilion raruosi e mase; sinadia na sibona e nohova, asi adavana bona asi natuna. \v 6 Taunabunai, ia mai ravana hahinedia raruosi ida e heḡaegae, Moab bae toretania, hahine badana ena tano bae lou henia; badina be harina ienai vada e kau Moab ai, Iehova ese ena abi-hidi taudia vada e bogadia hisi, adia vada e henidia. \p \v 7 Bena ena noho gabuna e rakatania, ia mai ravana raruosi ida, Iuda dalana a e raka ela. \v 8 A Naomi ese ravana raruosi e haduadia, eto, Madi, sinamui edia ruma ba lou heni; Iehova ese baine hanamomui, umui ese mase taudia o hanamodiava bona lau vada o hanamogu heḡereḡerena; \v 9 Iehova ese laga-ani baine henimui, adavamui matamatadia edia ruma ai. Bena e harahudia. Idia na e tai dikadika. \v 10 Bena raruosi ese e haere henia, eto, Lasi, oi baia bamomu, emu bese taudia dekedia baitala. \v 11 A Naomi eto, Ravagu e, a lou lao; ba bamogu anina be dahaka? Natugu haida ma baina havaradia, umui adavamui ai baela a? \v 12 Ravagu e, a lou, emui dala ai baola; lau be vada name buruka, basina headava lou. A bama headava lou, hari ina hanuaboi bama headava, natugu mamaruanedia bama havaradia, \v 13 umui boma haheauka noho ela bona idia taudia bema lo a? Boma noho vado idia daidiai a? Lasi, ravagu e. Ḡau tamona, lalogu eme hisihisi umui daimui ai, badina be Iehova ese vada e murigu. \p \v 14 Ma e taitai louva; bena Oropa ese ravana e hatonia, a Ruta na se rakatania. \v 15 Naomi eto, A itaia, bamomu ese ena bese taudia bona ena dirava vada e lou henidia; ia murinai ba raka. \v 16 A Ruta eto, Basio haḡanigu, basioto baina rakatanimu; badina be oi baola gabuna lau danu bainala, bona oi ba noho gabuna lau danu baina noho; oiemu bese na lauegu bese ai bainela, bona oiemu Dirava na lauegu Dirava ai bainela; \v 17 oi ba mase gabuna ai lau danu baina mase, unuseni ai bae gurigu. Ḡau ta ese basine hapararada, mase mo sibona; mauri ai baina rakatanimu, Iehova ese dava badana baine henigu, ma baine hametaua danu. \p \v 18 Rava-bada hahinena ese e itaia, Ruta na lalona vada e ha-aukaia baine bamoa; bena ia na hereva ta se gwauraia. \v 19 Taunabunai, raruosi e raka bou, ela bona Betelehem ai e kau. Betelehem ai e kau negana ai hanua taudia iboudiai e heau bou heau bou ema; bena hahine na eto, Ina na Naomi a? \v 20 Ia na e haere henidia, eto, Ladagu basio hatoa Naomi;\f + \fr 1:20 \ft “Naomi” anina be “Gaiho”; “Mara” anina be “Idita”.\f* ba hatoa Mara; badina be Ḡaubada ena kara egu ai na idita. \v 21 Mai ahugu nala, a Iehova ese ima kavakava vada e halougu. Dahaka dainai ladagu o hatoamu Naomi; a Iehova ese vada e hahemaoro henigu, bona Ḡaubada ese vada e hahisigu? \p \v 22 Unuhetomana Naomi na Moab tanona amo e lou, ravana Ruta, hane Moab, danu ia ida. Bali\f + \fr 1:22 \ft “Bali” na aniani reina ta, flaoa e karalaia ḡauna, uit na heto.\f* iutuna e matamaia negana ai Betelehem ai e kau. \c 2 \p \v 1 Naomi adavana varavarana ta noho, taga tauna, Elimelek ena iduhu tauna, ladana na Boa. \p \v 2 Ruta, hane Moab, ese Naomi e hamaoroa, eto, Mani uma bainala, baine lalo namo henigu tauna murinai baina raka, bali anidia momorudia baina gogodia. Ia ese e haere henia, eto, Ravagu, vada aola. \v 3 Bena ia na ela, bali iutuna taudia muridia amo e raka, bali anidia momorudia e gogova. \p Ena raka ai, ia na Boa, Elimelek ena iduhu tauna, ena uma ai e raka vareai. \v 4 Bena Boa na Betelehem amo ema, bali iutuna taudia e hanamodia, eto, Iehova ese baine bamomui. Idia na e haere, eto, Iehova ese baine hanamomu. \v 5 Bena Boa ese bali iutuna taudia ireḡudia tauna e nanadaia, eto, Una na daika ena hesiai hahinena? \v 6 Bali iutuna taudia ireḡudia tauna ese e haere henia, eto, Una na Moab hahinena, Naomi ida Moab tanona amo ema. \v 7 la ese e noigu, eto “Mani emu kara uma ai baina raka vareai, bali anidia momorudia na iutuna taudia muridiai baina gogo”. Taunabunai ia na daba ai ema, se laḡa ani ema bona harihari. \p \v 8 Bena Boa ese Ruta e hereva henia, eto, Natugu, eregu a kamonai: idau uma ai bali anidia momorudia basio gogo, ina uma basio rakatania; egu hesiai hahinedia badibadidiai ba noho. \v 9 Bali e utuamu gabuna ba itaia tao: idia muridiai ba raka. Eregabe taudia vada na taravadia, emu ai basie dau kau. Ba ranu mase negadia ai danu hodu ba lao henidia, eregabe taudia vada e utua ranuna taina ba inua. \v 10 Bena hahine na tano ai e goru diho, eto, Dahaka dainai lau, idau hahinena, o lalo namo henigumu bona o haḡeregumu? \v 11 Boa ese e haere henia, eto, Harimu vada na kamonai, adavamu e mase murinai ravamu ede o karaia toma; tamamu bona sinamu bona o vara tanona o rakatanidia, ai idau taumai bogaragimai ai oma. \v 12 Iehova ese davamu baine henimu, emu kara heḡereḡerena; Iehova, Israel taumai emai Dirava, hanina henunai o gorumu Diravana, ese davamu namona baine henimu. \v 13 Hahine na eto, Egu lohia e, vada o lalo namo henigu; ena be lau na dia oiemu hesiai hahinedia heḡereḡeredia to oi ese taugu vada o haloa bona hereva namodia amo vada o hanamogu. \p \v 14 Aniani negana ai, Boa ese e hereva henia, eto, Ini aoma, flaoa ba bitua, vine ranuna ai ba urua diho. Hahine na bali iutuna taudia bogaragidiai e helai diho. Bena Boa ese e gabua balina taina e henia; hahine ese e abia, e ania, bogana e kunu, bahuna danu mia. \p \v 15 Ia na e tore isi, bali anidia ma baine gogo eto. Bena Boa ese ena eregabe taudia e haduadia, eto, Iḡui padadiai danu baine gogo, basio gwaua tao; \v 16 bona iḡui amo bali anidia haida ba buruki, tano ai ba nege, bena baine gogo; basio gwau henia. \p \v 17 Taunabunai ia na uma ai ma e gogo ela bona ado e rahi. Bena e gwadaia, momona e negea, bali efa\f + \fr 2:17 \ft “Efa” na Heberu taudia edia hahetoho ḡauna ta.\f* ta heḡereḡerena e abia. \v 18 E laohaia, hanua ela, ravana e haheitalaia; bona bahu danu e henia. \v 19 Ravana ese e nanadaia, eto, Edeseni ai bali anidia o gogo hari ina dina ai? Edeseni ai o ḡaukara? E hageremu tauna na Dirava ese baine hanamoa. Bena ia ese ena ḡaukara gabuna na ravana e hadibalaia, eto, Dekenai na ḡaukara tauna hari dina ai ladana be Boa. \p \v 20 Bena Naomi ese ravana e hamaoroa, eto, Iehova, nega idoidiai mauri taudia bona mase taudia e bogadia hisimu Diravana, ese ia baine hanamoa. Naomi ma eto, Una tau na iseda iduhu tauna, ita varavarada. \v 21 Ruta, hane Moab, eto, Ia danu e hamaorogu, eto “Egu eregabe taudia badibadidiai ba noho ela bona egu taboro baine ore”. \v 22 Naomi ese ravana Ruta e hamaoroa, eto, Ravagu, namona binai, iena hesiai hahinedia ida ba raka bou, idau uma ai dika emu ai baine kau na garina. \p \v 23 Taunabunai ia na Boa ena hesiai hahinedia ida e raka bou, momoru e gogo, ela bona bali iutuna bona uit iutuna vada e ore. Rava-bada hahinena dekenai e nohova. \c 3 \p \v 1 Ravana Naomi ese Ruta e hereva henia, eto, Ravagu e, emu noho gabuna ta baina lailaia bena unuseni ai ba noho namonamo ani? \v 2 Varavarada Boa, ena hesiai hahinedia o bamodia tauna, na hari ina hanuaboi ena bali e tapoamu, ena gwada-gwada gabuna ai. \v 3 Taunabunai, a digu, kopimu dehoro amo ba dahua, emu dabua namona ba hahedokia, bena hari gwadagwada gabuna baola; to ienai basio hedinarai ela bona baine aniani bona baine inuinu vaitani. \v 4 Bena baine hekure negana ai ena hekure gabuna do ba itaia, gabeai ba raka vareai, ena hetaru aena amo bavabia isi, ba hekure diho; bena ede ba kara toma ia ese baine hadibamu. \v 5 Ruta eto, Emu hahedua heḡereḡerena baina karaia. \p \v 6 Taunabunai ia na hari gwada-gwada gabuna ela, ravana ese e haduaia heḡereḡerena e karaia. \v 7 Boa na e aniani bona e inuinu vaitani, bena mai moalena ida e hekure diho, uit senuna gwaduna ai. Bena Ruta na asi reḡereḡena ela, hetaru na aena amo e abia isi, e hekure diho. \v 8 Malokihi, Boa na e noga, e hoa, e helai tore, hahine na e itaia, ia aena badinai e hekure. \v 9 Ia eto, Oi be daika? Hahine na e haere, eto, Lau binai Ruta, emu hesiai hahinena; emu hesiai hahinena ba tarugu, badina be oi na adavagu e mase tauna varavarana. \v 10 Boa eto, Natugu e, Iehova ese baine hanamomu; ina emu kara namona gini-gabena ese emu kara namona gini-gunana vada e hereaia: badina be oi na uhau, mai edia ogoḡami eiava mai edia taḡa, so sihari henidia. \v 11 Taunabunai, natugu e, basio gari; emu noinoi heḡereḡerena do baina kara henimu, badina be egu hanua taudia iboudiai dibadia oi na kara-namo hahinena. \v 12 Momokani, lau na adavamu e mase tauna varavarana; ḡau tamona, ia varavara-dosina ta do noho. \v 13 Hari hanuaboi iniseni ai ba noho. Daba ai, ia na baine ura baine adavamu, namo; a bema lasi, lau ese baina adavamu. Iehova maurina ladana ai na herevamu. A hekure diho ela bona daba. \p \v 14 Taunabunai, ia na ia aena badinai e hekure ela bona daba. Daba vaburana ai, taunimanima do basie heita heheni negana ai, ia na e tore isi. Boa ese e hahedua, eto, Tau ta basine diba hari hahine na gwada-gwada gabuna ema. \v 15 Bena ia ese hahine na e hereva henia, eto, O dokiamu dabuana a mailaia, avabia papa. Hahine na e abia papa, bena Boa ese bali efa tauratoi e uda, e henia, baine laohaia; bena hahine na hanua e lou lao. \p \v 16 Ravana dekenai e kau negana ai, ravana ese e nanadaia, eto, Natugu e, edeheto? Bena ia ese Boa ena kara idoinai sivaraina e gwauraia. \v 17 Ma eto, Ia danu bali efa tauratoiosi bini e henigu, eto “Ima kavakava ai ravamu basio lou henia”. \v 18 Ravana eto, Natugu e, ba henari ela bona ba diba ede baine kara toma: badina be hari tau na laḡana basine ania to han dina ai ina ḡau baine haḡuḡurua. \c 4 \p \v 1 Boa na hanua ikoukouna ela, unuseni ai e helai diho; bena hari mase tauna varavara-dosina, Boa ese e herevalaia tauna, e raka hanai. Boa ese e boi henia, eto, Turagu e, mani aoma, iniseni ai a helai. Bena hari tau ema, e helai diho. \v 2 Bena Boa ese hanua tau-badadia gwauta e boiridia, eto, Mani a helai diho. Bena e helai diho. \p \v 3 Bena ia ese hari tau e hereva henia, eto, Naomi na Moab tanona amo vada e lou mai, bona e uramu varavarada Elimelek ena tano baine hoia e tomu. \v 4 Taunabunai, na lalomu, oi baina hamaoromu na tomu: ba ura oi ese ba iloia, iniseni ai e helaimu taudia vairadiai bona hanua tau-badadia vairadiai. Ba ura bavabia, vada bavabia; a basio ura vada ba hamaorogu, baina diba; badina be iabina mai siahuna tauna na oi, bona oi murimu ai lau. Hari tau eto, Baina abia. \v 5 Boa ma eto, Tano Naomi imana amo bavabia dinana ai, Ruta, hane Moab, mase tauna vabuna, danu bavabia, mase tauna dihina ihavarana totona. \v 6 Bena hari tau eto, Lau na basina abia diba, sibogu dihigu ai baina dabu na garina. Oi ese bavabia, badina be lau be basina abia diba. \p \v 7 Nega gunadia ai Israel taudia edia kara na iniheto, tano e hoihoilai negadia ai: hoihoi ihamomokanina toana na tau ta ese ena tamaka ta e kokia oho, ena tano e hoia tauna e henia. Ihamomokanina toana bunai Israel ai. \v 8 Taunabunai hari tau ese Boa e hamaoroa, eto, Oi ese bavabia; bena ena tamaka ta e kokia oho. \v 9 Bena Boa ese hanua tau-badadia bona hanua taudia iboudiai e hamaorodia, eto, Hari dina ai umui ese vada o itaia bona vada o kamonai lau ese Naomi ena amo Elimelek ena ḡau idoinai bona Kilion ena ḡau idoinai bona Malon ena ḡau idoinai vada na hoi; \v 10 bona Ruta, hane Moab, Malon vabuna, danu vada na hoia, baina adavaia, mase tauna dihina ihavarana totona, ladana basine boio ena iduhu ai bona ena hanua ai helaoreana. Hari dina ai vada o itaia bona vada o kamonai danu. \v 11 Bena hanua ikoukouna ai e helaiva taudia bona hanua tau-badadia eto, Ai na vada a itaia bona vada a kamonai. Iehova ese emu ruma ai be dae kaumu hahinena na Rahela bona Lea, Israel besena ihavarana hahinedia, heḡereḡeredia ai baine halaoa. Oi danu Efrata ai ba taḡa, bona Betelehem ai harimu baine namo; \v 12 emu ruma taudia danu Perese Iuda, Tamara bogana amo e vara tauna, ena ruma taudia heḡereḡeredia ai baela, Iehova ese ina eregabe hahinena ena amo natumu baine henimu dainai. \p \v 13 Taunabunai Boa ese Ruta e abia, e adavaia. Raruosi e eno bou, bona Iehova ese hahine e hanamoa; bena hahine na e rogorogo, mero ta e abia. \v 14 Bena hanua hahinedia ese Naomi e hereva henia, eto, Iehova aita hanamoa, badina be hari dina ai oi garamu vada e henimu. Ia ladana baine bada Israel ai. \v 15 Ia ese emu mauri baine hamatamataia, bona burukamu ai baine narimu; badina be ravamu, e lalokau henimumu hahinena, tatau hahitu e hereadiamu hahinena, ia ese vada e havaraia. \v 16 Bena Naomi ese mero karukaruna e abia, e rosia, bona e reḡua. \v 17 Bena dekena hahinedia ese mero ladana e hatoa, eto, Naomi na mai natuna, bena ladana e hatoa Obed. Ia na Iese tamana; Iese na David tamana. \p \v 18 Perese garana bini: Perese ese Hesron e havaraia; \v 19 Hesron ese Ram e havaraia; Ram ese Aminadab e havaraia; \v 20 Aminadab ese Nason e havaraia; Nason ese Salmon e havaraia; \v 21 Salmon ese Boa e havaraia; Boa ese Obed e havaraia; \v 22 Obed ese Iese e havaraia; Iese ese David e havaraia.