\id EXO .01 (MOTU Exodus Chapter 1 -RTWP 2/'92) \h ESODO \toc1 ESODO (Raka Lasi) \toc2 ESODO \mt1 ESODO \mt2 (Raka Lasi) \c 1 \s1 Iosef garana \p \v 1 Israel natuna Aigupto ela taudia bini, idia na ta ta edia ruma taudia ida Iakob e bamoa ela. \v 2 Ladadia bini: Ruben; Simeon; Levi; Iuda; \v 3 Isakara; Sebulun; Beniamina; \v 4 Dan; Napatali; Gad; Asere. \v 5 Iakob garana iboudiai be taunimanima hitu-ahui, Iosef ese e gunalaidia Aigupto ai. \v 6 Iosef e mase, tadikakana bona ena uru taudia iboudiai danu e mase. \v 7 A Israel garana ese natudia momo e havaradia, besedia eha hutuma, una tano e hahonua. \s1 Farao matamatana \p \v 8 Hanua pavapavana matamatana ta ese Aigupto e halohiaia; ia na asi dibana Iosef. \v 9 Ia ese ena orea taudia e hamaorodia, eto, A itaia, ita na gagadoi, Israel besena taudia na hutuma; ita na mamanoka, idia na gogoada; \v 10 aita laloa namonamo, bae hutuma herea bena tuari negana ai bae tore isi, inaida bae durudia, bae tuari henida, bona eda tano bae toretania na garina. \v 11 Una dainai, ia ese heitatao taudia e haginidia, ḡaukara ai bae itadia tao, bena ḡaukara momo amo bae bahisidia. Bena idia ese hanua e hadai, Parao ena kohu ihaboudia, ladadia be Pitom bona Raamese. \v 12 Edia hekwarahi e habadaia loulou, to besedia ma eha hutuma, ela bona tano idoinai e hahonua davana. Bena Aigupto taudia ese Israel taudia garidia e gariva. \v 13 Taunabunai idia ese Israel taudia e inai henidiava, e hahekwarahidiava. \v 14 Edia noho na dika, ḡaukara metaudia daidiai: raro amo e kara nadidia bona ihakamo-taodia ḡaudia e karava, uma ai danu ḡaukara idau-idau e karava mai hekwarahidia ida. Hesiai karadia idoidiai ikaradia ai e hahekwarahidiava. \p \v 15 Bena Aigupto pavapavana ese Heberu edia hegwaroto hahinedia e hereva henidia: hahine ta ladana na Sifra, ma ta ladana na Pua. \v 16 Ia eto, Umui raruosi ese Heberu hahinedia ba hamaradia negadia ai ba itadia, idia bae mara, bema mero, bavalaia, a bema kekeni be baine mauri. \v 17 To hari hegwaroto hahinedia ese Dirava garina e gariva dainai idia ese Aigupto pavapavana ena hahedua herevana asie badinaiava, natudia mamaruanedia idia ese e hamauridiava. \v 18 Taunabunai, Aigupto pavapavana ese hagwaroto hahinedia e boiridia, e nanadaidia, Dahaka dainai ini vada o kara toma? Dahaka dainai natudia mamaruanedia vada o hamauridia? \v 19 Hari hegwaroto hahinedia ese Farao e haere henia, eto, BAdina be Heberu hahinedia na dia Aigupto hahinedia bamodia; idia na mai goadadia, bena hegwaroto hahinena do se gini daemu negana ai idia ese e mara gunamu. \v 20 Una dainai Dirava ese hari hegwaroto hahinedia e hanamodia, bona Heberu besena na eha hutumava bona e goada dikadikava. \v 21 Hari hegwaroto hahinedia ese Dirava e matauria dainai, ia ese natudia e henidia. \v 22 Bena Farao ese ena orea taudia iboudiai e haḡanidia, eto, Natudia mamaruanedia na sinavai ai ba negedia, a kekeni na bae mauri. \c 2 \s1 Mose e vara \p \v 1 Tau ta, Levi iduhuna tauna, ese Levi iduhuna kekenina ta e adavaia. \v 2 Hahine na e rogogogo, e mara, mero ta e abia; e itaia, ia na mero raho-namona, bena e hunia hua toi. \v 3 Bena ihunina asi dibana negana ai ia ese nini boseana ta e abia iena, raro-kaka mai kopukopu e tabaia ahu: bena ia ese mero e udaia, sinavai isena ai bautama lalodiai e atoa. \v 4 Taihuna na dauhai e gini, ia ede baine heto baine itaia tao eto. \p \v 5 Farao natuna hahinena na ela, sinavai ai baine digu eto; bena ena hesiai kekenidia na sinavai badibadinai e loava. Ia ese bosea bautama lalodiai e itaia, bena ena hesiai kekenina ta e siaia, baine mailaia. \v 6 Ia ese e kehoa, mero e itaia; ina! mero madi e taiva. Bena ia ese e bogaia hisi, eto, Ina na Heberu hahinena ta natuna. \v 7 Bena hari taihuna ese Farao natuna hahinena e hereva henia, eto, Lau ainala, ani, Heberu mararoto hihinena ta baina boiria, ia ese mero baine ubua. \v 8 Farao natuna hininena ese e haere henia, eto Aola. Bena kekeni na ela, mero sinana e boiria. \v 9 Bena Farao natuna hahinena ese e haduaia, eto, Ina mero a laohaia, ba ubua lauegu; lau ese davana baina henimu. Bena hahine ese mero e abia, e laohaia, e ubua. \v 10 Mero na e bada oho bada oho, bena hari hahine ese e hakaua lao Farao natuna hahinena dekenai. Bena ia ese natuna ai e halaoa. Ia ese ladana e hatoa Mose;\f + \fr 2:10 \ft “Mose” anina be “E veria lasi”.\f* eto, Badina be ranu amo na veria lasi. \s1 Mose e kerere \p \v 11 Dina ta, Mose tauhauna ai, ia ne e raka lasi varavarana dekediai, edia hekwarahi e itaia. Bena ia ese Aigupto tauna ta e itaia, Heberu tauna ta, ia varavarana ta, e dadabaia. \v 12 Ia na e roha roha, tau ta se itaia; bena ia ese Aigupto tauna e alaia mase, tauna na raria ai e hunia. \p \v 13 Kerukeru ma e raka lasi, Heberu taudia rarua e itadia, e heatu. Bena ia ese heatu e matamaia tauna e gwau henia, eto, Badina be dahaka oi ese bamomu o dadabaiamu? \v 14 Ia na e haere, eto, Daika ese emai lohia ai bona emai hahemaoro tauna ai e halaomu? Emu ura be bavalagu mase, tau Aigupto o alaia mase na heto a? Bena Mose e gari, eto Ḡauna vada eme hedinarai. \p \v 15 Farao na una kara herevana e kamonai negana ai ia ese Mose baine alaia mase eto. A Mose ese Farao e heautania, ela, Midian tanona ai eha noho. Ia na ranu gurina ta badinai e halaiva. \v 16 Midian hahelaḡa tauna na mai natuna hahinedia hahitu; bena idia na ema, ranu e utua, tamadia ena mamoe seridia e ha-inulaidia. \v 17 Bena mamoe ireḡudia taudia ema, e luludia oho; a Mose na e tore isi, e durudia, edia seri e ha-inulaidia. \v 18 Bena tamadia Reuele dekena e lou lao negana ai ia ese e nanadaidia, eto Edeheto hari dina ai vada o lou mai haraḡa? \v 19 Idia na e haere, eto, Aigupto tauna ta ese e durumai, mamoe ireḡudia taudia e gwaudia tao, ranu e utu henimai, bona emai seri e ha-inulaidia. \v 20 Ia ese natuna hahinedia e gwau henidia, eto, Tauna be edeseni ai? Dahaka dainai o rakatania? A boiria, ana ba dabaraia. \v 21 Bena Mose na una tau dekenai e nohova mai moalena ida. Bena una tau ese natuna kekenina ta, ladana Sipora, na Mose e henia, baine adavaia. ? \v 22 Hahine na e mara, mero ta e abia; bena Mose ese mero ladana e hatoa Geresom;\f + \fr 2:22 \ft “Geresom” anina be “Noho-hedoa”.\f* badina be ia eto, Lau na idau tano ai vada name noho hedoa. \s1 Farao e mase \p \v 23 Nega taina vada e daudau, Aigupto pavapavana e mase. Una negana ai Israel taudia e taitaiva mai lalo-hisihisidia ida, edia maduna metaudia daidai Dirava e tai henia. \v 24 Dirava ese edia taitai e kamonai, bona ena gwau-hamata, Abraham bona Isaak bona Iakob e gwau henidia hamata ḡauna, e helalolaia une. \v 25 Bena Dirava ese Israel taudia e haḡeredia bona e lalodia. \c 3 \s1 Dirava ese Mose e hahedinarai henia \p \v 1 Mose ese ravana Ietero, Midian hahelaḡa tauna, ena seri e reḡuava. Ia ese seri e hakaua lao tano ḡaḡaena unukahana ai, Dirava ena ororo, ladana Horeb, ela. \v 2 Bena Iehova ena aneru ese e hahedinarai henia, lahi hururu-hururuna ai, lahi na au ginigini ai. Mose ese e itaia, lahi na au amo e hururu lasiva, to au na lahi ese se araiava. \v 3 Bena Mose eto, Aina raka siri, ina kara idauna baina itaia, au ginigini na edeheto se ara ore. \p \v 4 Iehova ese e itaia, ia na vada e raka siri. Bena Dirava ese au ginigini amo e boi henia, eto Mose e! Ia na e haere, eto, Lau o ina. \v 5 Dirava eto, Basio raka kahi mai, emu tamaka danu aemu amo ba koko oho, badina be o ginimu gabuna na tano helaḡana. \v 6 Ma eto, Lau na tamamu ena Dirava, Abraham ena Dirava, Isaak ena Dirava, Iakob ena Dirava. Bena Mose na vairana e koua, Dirava baine itaia na garina. \p \v 7 Iehova ma eto, Momokani, egu bese edia hisihisi Aigupto ai vada na itaia, bona edia taitai, biagudia ese e hahekwarahidiamu dainai e taimu, vada na kamonai; badina be edia hisihisi vada name diba. \v 8 Lau vada name diho, Aigupto taudia imadia amo baina hamauridia, una tano amo baina hakaudia lasi ela bona tano namo-hereana ai, taora badana ai, bae kau; una tano ai rata bona bada-ranuna e arumu, Kanaan taudia edia tano bunai, Hiti taudia edia, bona Amoro taudia edia, bona Perisi taudia edia, bona Hivi taudia edia, bona Iebusu taudia edia. \v 9 Momokani, Israel taudia edia taitai egu ai vada e kau, bona Aigupto taudia ese e hahisidia karadia vada na ita. \v 10 Aoma, lau ese oi baina siaimu Farao dekenai, egu bese taudia Israel na Aigupto amo ba hakaudia lasi helaoreana. \p \v 11 Bena Mose ese Dirava e haere henia, eto, Lau be daika Farao dekena bainala bona Israel taudia Aigupto amo baina hakaudia lasi? \v 12 Dirava ma eto, Momokani, lau ese baina bamomu, bona na siaimumu toana binai: oi ese Istarel taudia Aigupto tanona amo ba hakaudia lasi murinai, ina ororo ai umui ese Dirava ba toma henia diho. \p \v 13 Bena Mose ese Dirava ma e hereva henia, eto Lau na Israel taudia dekedia bainala, baina hamaorodia, bainato “Tamamui edia Dirava ese vada e siaigu dekemui ai”, bena idia ese bae nanadaigu, baeto “Ia ladana be daika?”, lau be ede baina haere henidia toma? \v 14 Bena Dirava ese Mose e hamaoroa, eto, LAU BINAI NA NOHOMU. Ma eto, Israel taudia ba haere henidia, baoto “LAU NA NOHOMU ese e siaigu dekemui ai.” \v 15 Dirava ese Mose ma e hamaoroa lou, eto, Israel taudia ba hamaorodia, baoto “Iehova, senemui edia Dirava, Abraham ena Dirava, Isaak ena Dirava, Iakob ena Dirava, vada e siaigu dekemui ai”. Lau ladagu binai ela hanaihanai; uru iboudiai lalodiai ini ba lalogu toma. \v 16 Aola, Israel tau-badadia ba haboudia, ba hereva henidia, baoto “Iehova, senemui edia Dirava, Abraham ena Dirava, Isaak ena Dirava, Iakob ena Dirava, ese vada e hahedinarai henigu, eto: Momokani, lau ese vada na haḡeremui, Aigupto ai e kara henimui karadia vada na ita; \v 17 vada na gwau hamata danu, Aigupto hisihisidia amo baina hakaumui lasi, Kanaan taudia bona Hiti taudia bona Amoro taudia bona Perisi taudia bona Hivi taudia bona Iebusu taudia edia tano ai baina hakaumui vareai, rata bona bada-ranuna e arumu tanona bunai”. \v 18 Bena Israel tau-badadia ese bae hakala henimu, bae bamomu, Aigupto pavapavana dekena baola, baoto “Iehova, Heberu taumai emai Dirava, na vada e hahedinarai; taunabunai, mani ba kahumai nege, dina toi baia laolao tano ḡaḡaena ai, unuseni ai Iehova, emai Dirava, baia boua”. \v 19 A lau dibagu Aigupto pavapavana na basine kahumui nege ela bona lau imagu metauna bae mamia toho. \v 20 Taunabunai lau na imagu do baina toia roro, egu hoa karadia amo Aigupto taudia baina hadareredia; una murinai ia ese baine kahumui nege. \v 21 A ina bese taudia baina hanamodia Aigupto taudia vairadiai, bena ba raka lasi negana ai umui na imamui asi anidia ai basiola. \v 22 Badina be hahine ta ta na dekedia hahinedia bona edia ruma ai e nohomu hahinedia ediai bae noinoi, \it silver\it* heraheradia bona \it gold\it* heraheradia bona dabua bae gwaurai; bena natumui mamaruanedia bona natumui hahinedia ba haheralaidia bona ba hahedokilaidia, Aigupto taudia edia kohu namodia vada ba dadihaidia. \c 4 \p \v 1 Bena Mose e haere, eto, Mani a laloa, idia na basie kamonai henigu, egu hereva basie abia dae, baeto “Iehova ese se hahedinarai henimu”, \v 2 Bena Iehova eto, Ena na dahaka imamu ai? Ia e haere, eto, Itotohi. \v 3 Iehova eto, Tano ai avatoa diho. Tano ai e atoa diho, bena itotohi na gaigai ai ela; bena Mose ese e heautania. \v 4 A Iehova ese Mose e haduaia, eto, Imamu a toia roro, iuna ai avabi. (Taunabunai, ia ese imana e toia roro, e abia, bena itotohi ai ma ela ia imana ai.) \v 5 Bena bae diba Iehova, senedia edia Dirava, Abraham ena Dirava, Isaak ena Dirava, Iakob ena Dirava, ese vada e hahedinarai henimu. \p \v 6 Iehova ese ma e haduaia, eto, Imamu na emu hahedoki lalonai a toia vareai. Ia ese imana ena hahedoki ai e toia vareai; bena e veria lasi negana ai imana na kuroka-kuroka, lepra tauna imana na heto. \v 7 Dirava ma eto, Imamu na emu hahedoki lalonai ma a toia vareai lou. (Taunabunai, ia ese imana ma e toia vareai lou ena hahedoki ai, bena e veria lasi negana ai e itaia, vada e namo, kopina gunana heḡereḡerena.) \v 8 Bena basie kamonai henimu, toa gini-gunana basie abia dae, readia iharuana bae abia dae. \v 9 A toa ruaosi basiema abi dae bona eremu basiema kamonai, sinavai ranuna do bavabia, tano ai ba seia, bena sinavai amo bavabia ranuna na rara ai bainela tano ai. \p \v 10 Mose ese Iehova ma e hereva henia, eto, Egu Ḡaubada e, lau na hereva ai malagu seme haraḡa, gunaguna, bona harihari oi ome hereva henigu negana ai danu; badina be lau na hereva manau taugu, malagu danu se haraḡamu. \v 11 Bena Iehova ese e haere henia, eto; Taunimanima ududia daika ese e kara? Daika ese tau ta uduna e hakapuamu, eiava taiana e hakudimaiamu? Daika ese matana e hapapaiamu eiava e hakepuluamu? Lau binai Iehova, ani? \v 12 Taunibunai, oi baola, lau be udumu ai baina noho, ba gwaurai herevadia baina henimu. \v 13 A Mose eto, Egu Ḡaubada e, mani emu kara idauna ta ba siaia. \p \v 14 Bena Iehova ese Mose e badu henia, eto, Kakamu Aaron, Levi iduhuna tauna, se nohomu a? Lau dibagu ia na mai haroro dibana. Ina harihari ia na vada e raka lasi, e maimu dekemu ai; baine itamu negana ai ia baine moale. \v 15 Oi ese ba hereva henia, ia uduna herevadia ba henia; a lau be oi udumu ai bona ia uduna ai baina noho, raruosi baina hadibamui ede ba kara toma. \v 16 Ia ese oiemu hereva taunimanima baine hamaorolaidia; ia na oi udumu ai bainela, oi be Dirava heḡereḡerena ai baola ienai. \v 17 Hari itotohi danu imamu ai bavabia, toa ba karalaia. \s1 Mose Aigupto e lou lao \p \v 18 Bena Mose ela, ia ravana Ietero dekena e lou lao, e hamaoroa, eto, Mani a kahugu nege, lau varavaragu Aigupto ai dekedia baina lou lao, baina diba idia dounu mamauri eiava lasi. Ietero ese Mose e haere henia, eto, Mai mainomu ida aola. \v 19 Bena Iehova ese Midian tanona ai Mose e hereva henia, eto, Aigupto ba lou henia, badina be emu mauri bae abia oho e tomava taudia na iboudiai vada e mase. \v 20 Bena Mose ese adavana bona natuna e abidia, doniki ai e hahelaidia kau, Aigupto tanona e lou henia. Dirava ena itotohi danu imana ai e abia kau. \p \v 21 Bena Iehova ese Mose e haduaia, eto, Aigupto ba lou henia negana ai, hoa karadia iboudiai Farao vairanai ba kara, lau ese siahu vada na henimu heḡereḡerena. To lau ese ia lalona baina ha-aukaia, taunabunai ia ese Heberu taudia basine kahudia nege. \v 22 Bena Farao ba hamaoroa, baoto “Iehova na ini e gwau tomamu: Israel be natugu roboana, \v 23 taunabunai na haḡanimumu, natugu a kahua nege, lau isiaigu baine lao heni helaoreana; a boma dogoa tao, oi natumu roboana bama alaia mase.” \p \v 24 Dala ai, adorahi ta ai e taruhava gabuna ai, Iehova ese e ginia ahu, baine alaia eto. \v 25 Bena Sipora na vasiga e abia, natuna e peritomea, kopina e ivaia ḡauna amo Mose aena palapalana e dahua, eto, Momokani, rara ai vada ta headava. \v 26 Taunabunai, Iehova ese e kahua nege. Una negana ai hahine na eto, Rara ai vada ta headava, peritome dainai. \p \v 27 Una negana ai Iehova ese Aaron e hereva henia, eto, Tano ḡaḡaena aola, Mose ida ba hedavari. Bena ia na ela, Dirava ena ororo ai Mose e davaria, bena e harahua. \v 28 Bena Iehova ese Mose e siailai herevadia bona e hahedualai toadia na Mose ese Aaron e hamaorolaia. \v 29 Bena Mose bona Aaron ela, Israel tau-badadia iboudiai e haboudia. \v 30 Iehova ese Mose e hamaoro-laia herevadia iboudiai Aaron ese e gwaurai hedinarai, bona hari hari toa danu Israel taudia iboudiai vairadiai e kara. \v 31 Idia na e kamonai; bena vada e diba Iehova ese Israel besena taudia vada e vadivadi henidia bona edia hisihisi vada e itaia dainai idia na e igo diho, e toma henia diho. \c 5 \s1 Farao ese Israel taudia e daḡedaḡe henidia \p \v 1 Una murinai Mose bona Aaron ela Farao dekenai, e hereva henia, eto, Iehova, Israel emai Dirava, ini e gwau tomamu: Egu bese taudia ba kahudia nege, idia ese agu aria bae karaia, tano ḡaḡaena ai. \v 2 A Farao eto, Iehova be daika? Ia erena baina kamonai, Israel taudia baina kahudia nege, badina be dehaka? Iehova na asi dibagu; Israel taudia danu basina kahudia nege. \v 3 Raruosi eto, Heberu taumai emai Dirava na dekemai ai vada ema; mani emu kara dina toi tano ḡaḡaena ai baia raka lao, emai Dirava, Iehova, baia boua, dai-hanai gorerena amo eiava dare amo baine alamai mase na garina. \v 4 Bena Aigupto pavapavana ese e haere henidia, eto, Mose bona Aaron, dahaka dainai emui orea taudia na edia ḡaukara amo ba hakaudia siri? Aola, emui ḡaukara ba lou henia. \v 5 Farao ma eto, Momokani, ina tano taudia vada e hutuma e laomu, a umui na ḡaukara ai o rudiamu. \p \v 6 Una dina ai Farao ese ḡaukara biagudia bona heitatao taudia e haḡanidia, eto, \v 7 Ḡaukara taudia na uit momona, raro ida e buloamu ḡauna, na basio henidia lou, dina iboudiai vada o henidiamu heḡereḡerena; ina murinai idia na sibodia bae ha gogoa. \v 8 Ḡau tamona, raro amo e kara nadidia e karamu na basie gadoi, ahudia korikoridia do bae kara; badina be idia na lalahedo, una dainai idia na e tai henigumu, e tomu “Mani ba kahumai nege, emai Dirava baia boua”. \v 9 Edia ḡaukara ba hametaua: bae ḡaukara goada, koikoi herevadia basie hakala heni. \p \v 10 Taunabunai ḡaukara biagudia bona heitatao taudia e raka lasi, Heberu taudia e hamaorodia, eto, Farao na e tomu “Uit momona basina hunimui lou; \v 11 vada baola, sibomui uit momona ba ha tahua; ḡau tamona, emui ḡaukara ahuna basine maraḡi”. \v 12 Taunabunai, iboudiai e karoho rohoroho, Aigupto tanona idoinai uit momodia eha gogo. \v 13 A ḡaukara biagudia e gwaugwau, eto, Dina ta ta ahudia ba haḡuḡuru, gunaguna uit momona a henimui negadia ai heḡereḡerena. \v 14 Bena idia ese Israel edia heitatao taudia, hari Farao ena ḡaukara biagudia ese e badinadia taudia, na e dadabadia, a gwau henidia, eto, Dahuka dainai hari dina ai emui ḡaukara ahuna korikorina asio haḡuḡurua? \p \v 15 Bena Israel edia heitatao taudia na Farao dekena ela, e tai henia, eto, Dahaka dainai emu hesiai taudia ini o karamai tomamu? \v 16 Uit momona asie henimai, to e hamaoromaimu, e tomu “Raro amo e kara nadidia a kara”. E dadabamai danu. A kerere be oiemu orea taudia edia kerere. \v 17 A ia na e haere, eto, Umui na lahedo taumui, lahedo dikadika taumui; una dainai umui na o tomu “A kahumai nege, Iehova baia boua”. \v 18 Vada aola, emui ḡaukara a lou henia: uit momona na basie henimui, to emui ḡaukara ahuna korikorina do ba haḡuḡurua. \p \v 19 Israel taudia edia heitatao taudia vada e diba idia na ihadikadia totona e haduadia, eto “Dina ta ta ai emui ḡaukara ahuna na basine maraḡi”. \v 20 Bena Farao ena amo e raka lasi ai idia na Mose bona Aaron ida e hedavari, raruosi ese e naridiava. \v 21 Bena idia ese raruosi e gwau henidia, eto, Iehova ese baine he-geremui bona baine hahemaoro henimui; badina be Farao bona ena hesiai taudia vairadiai ladamai vada o hadika, e kara ialalaimai darena imadia ai vada o atoa na heto. \p \v 22 Bena Mose ese Iehova e lou henia, eto, Ḡaubada e, dahaka dainai ina bese taudia vada o hadikadia? Dahaka dainai o siaigu? \v 23 Badina be Farao dekena nama, emu hereva na hamaorolaia; una negana ema bona hari ia ese ina bese taudia vada e hadikadia, bona oi ese so hamauridiamu. \c 6 \s1 Dirava ese Mose e haḡania \p \v 1 Iehova ese MOse e hereva henia, eto, Harihari Farao ede baina kara henia toma do ba itaia: mai imana goadana ida ia ese baine siaidia lao; moibe, mai imana goadana ida ia ese ena tano amo baine luludia lasi. \p \v 2 Dirava ese Mose ma e hamaoroa, eto, Lau binai Iehova. \v 3 Abraham bona Isaak bona Iakob vairadiai na hedinarai, Siahu-idoinai Diravana; a ladagu korikori IEHOVA asina hadibadia. ? \v 4 Na gwau henidia hamata danu, Kanaan tanona, edia noho-hedoa gabuna, vada baina henidia nato. \v 5 Israel taudia, Aigupto taudia ese e hahisidiamu, edia taitai vada na kamonai; bona egu gwauhamata vada na laloamu. \v 6 Taunabunai, Israel taudia ba hamaorodia: Lau binai Iehova; Aigupto taudia pa-gamui ai e ato madunadia na emui amo baina abi oho; vada e ḡuimui, a lau ese baina ruhamui nege; imagu goadana amo bona hahemaoro karadia metaudia amo do baina hamaurimui. \v 7 Egu bese ai baina halaomui, bona emui Dirava ai bainala; vada ba diba, lau na Iehova, emui Dirava, Aigupto taudia edia maduna amo name hamaurimui Diravana \v 8 Abraham bona Isaak bona Iakob na gwaurai henidia hamata tanona lalonai baina hakaumui vareai; vada baina henimui, emui tano korikori. Lau binai Iehova. \v 9 Mose ese ina hereva Israel taudia e hamaorolaidia, to asie kamonai henia, daradia e doko bona edia maduna na metau dainai. \p \v 10 Bena Iehova ese Mose e haduaia, eto, \v 11 A raka vareai, Farao, Aigupto pavapavana, ba hamaoroa, Israel taudia na baine kahudia nege, ena tano bae rakatania. \v 12 A Mose ese Iehova e haere henia, eto, Mani a laloa, Israel taudia asie kamonai henigumu; hari Farao ese bibinagu na e metaumu taugu ede baine kamonai henigu toma? \v 13 A Iehova ese Mose bona Aaron na haheḡani e henidia, Tsrael taudia bae haḡanilaidia bona Farao, Aigupto pavapavana, bvae haḡanilaia, Israel taudia na Aigupto tanona amo bae raka lasi. \s1 Israel ikwaradia taudia \p \v 14 Tamadia edia iduhu ikwaradia taudia ladadia bini. Ruben, Israel natuna roboana, natudia bini: Hanok bona Palu bona Hesron bona Karami. Ruben ena iduhu bunai. \p \v 15 Simeon natuna bini: Iemuel bona Iamin bona Ohad bona Iakin bona Sohara bona Kanaan hahinena natuna Saul. Simeon ena iduhu bunai. \p \v 16 Levi natuna ladadia bini, edia uru ta ta ai: Gereson bona Kohat bona Merari. Levi ena mauri laḡanidia na sinahu-ta toi-ahui hitu. \v 17 Gereson natuna bini: Libni bona Simei, edia iduhu taudia ida. \v 18 Kohat natuna bini: Amram bona Isahara bona Heberon bona Usiele. Kohat ena mauri laḡanidia na sinahu-ta toi-ahui toi. \v 19 Merari natuna bini: Mali bona Musi. Levi ena iduhu bunai, uru ta ta ai. \p \v 20 Amram ese lalana Iokedbed e adavaia. Natudia be Aaron bona Mose. Amram ena mauri laḡanidia na sinahu-ta toi-ahui hitu. \v 21 Isahara natuna bini: Kora bona Nefeg bona Sikri. \v 22 Usiele natuna bini: Misael bona Elsafan bona Sitiri. \v 23 Aaron ese Elisebae adavaia: ia na Aminadab natuna, Nason taihuna. Ia ese e havaradia memerodia be Nadab bona Abihu bona Eleasara bona Itamara. \v 24 Kora natuna bini: Asiri bona Elkana bona Abiasafa. Kora ena iduhu bunai. \v 25 Eleasara, Aaron natuna, ese Putiele natuna kekenina ta e adavaia; ia ese Fineha e havaraia. Levi ena iduhu ai ruma ikwaradia taudia bunu. \p \v 26 Hari Aaron bona Mose be Iehova ese e haḡanidia, eto, Israel taudia na iduhu ta ta amo ba hakaudia lasi, Aigupto tanona bae rakatania. \v 27 Idia raruosi ese Farao, Aigupto pavapavana, e hereva henia, Israel taudia ihakaudia herevana e hamaorolaia, hari Aaron bona hari Mose ese. \p \v 28 Iehova ese Mose Aigupto tanona ai e hereva henia dinana ai, \v 29 ia ese Mose e hamaoroa, eto, Lau binai Iehova: vada na hamaorolaimu herevadia iboudiai na Farao, Aigupto pavapavana, ba hamaorolaia. \v 30 A Mose ese Iehova e haere henia, eto, Bibinagu na eme metau; Farao na ede baine kamonai henigu toma? \c 7 \s1 Mose bona Aaron Farao vairanai \p \v 1 Iehova ese Mose e haere henia, eto, A kamonai: lau ese Dirava heḡereḡerena ai baina halaomu Farao enai, bona kakamu Aaron ese emu peroveta tanua ai bainela. \v 2 Baina haḡanilaimu herevadia iboudiai na ba gwaurai; kakamu Aaron ese Farao baine hamaoroa, ia ese Israel taudia do baine kahudia nege, ena tano amo bae raka lasi. \v 3 A Farao lalona baina ha-aukaia; ena be toa bona hoa karadia baina hahohodia Aigupto tanona ai, \v 4 to Farao basine kamonai henimui. Taunabunai lau ese imagu Aigupto latanai baina atoa kau, bena egu orea, egu bese, Israel taudia, Aigupto tanona amo baina hakaudia lasi, mai hahemaoro karadia badadia ida. \v 5 Bena imagu Aigupto latanai baina atoa kau bona taudia na bogaragidia amo baina hakaudia lasi negana ai, Aigupto taudia vada bae diba lau binai Iehova. \p \v 6 Bena Mose bona Aaron unu e kara toma; Iehova ese e haḡanidia heḡereḡerena, unu mo e kara tona. \v 7 Iehova ena hereva Farao e hamaorolaia negana ai Mose ena mauri laḡanidia be taurahani-ahui, a Aaron ena be taurahani-ahui toi. \p \v 8 Bena Iehova ese Mose bona Aaron ma e hereva henidia, \v 9 eto, Farao ese baine hamaoromui, baineto “Hoa karana ta a karaia, baina dibamui”, una negana ai oi ese Aaron ba haduaia, baoto, “Emu itotohi avabia, Farao vairanai ba negea dobi tano ai, gaigai ai bainela”. \p \v 10 Taunabunai, Mose bona Aaron na Farao dekena ela, Iehova ena hahedua heḡereḡerena e karaia. Aaron ese ena itotohi e negea dobi, Farao bona ena hesiai taudia vairadiai, bena gaigai ai ela. \v 11 Bena Farao ese aonega taudia bona mea taudia e boiridia; bena idia danu, hari Aigupto mea taudia, ese una kara heḡereḡerena ma e kara, edia mea diadiai. \v 12 Badina be ta ta ese edia itotohi e nege dobi, bena gaigai ai ela. A Aaron ena itotohi ese idia edia itotohi e hadonodia. \v 13 A Farao lalona na dounu auka, ia ese se kamonai henidia, Iehova ena hereva heḡereḡerena. \s1 Hahehisi gini-gunana: Rara \p \v 14 Bena Iehova ese Aaron bona Mose e hamaorodia, eto, Farao lalona vada e aukamu, taunimanima na basine kahudia nege. \v 15 Daba ai, Farao dekena baola, ranu baine lao henia negana ai. Sinavai isena ai ba naria, itotohi danu, gaigai ai ela ḡauna, bavabia kau. \v 16 Bena ba hamaoroa, baoto “Iehova, Heberu taumai emai Dirava, vada eme siaigu dekemu ai, e tomu: Egu orea taudia a kahudia nege, tano ḡaḡaena ai bae toma henigu diho. A oi ese do so kamonai henia. \v 17 Taunabunai, Iehova ma e tomu: Ini amo ba diba lau be Iehova; a itaia, Nilo sinavaina na ina imagu ai e miamu itotohina amo baina botaia, bena rara ai bainela; \v 18 bena Nilo sinavaina gwarumedia bae mase ore bona ranuna baine bodaga; bena Aigupto taudia na Nilo sinavaina ranuna bae dadaraia, basie inua”. \v 19 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, Aaron ba haduaia, baoto “Emu itotohi imamu ai bavabia, ba toia roro Aigupto ranudia daediai, bona edia sinavai badadia bona edia sinavai maraḡidia daediai, bona edia gohu daediai bona edia koupa iboudiai daediai, bena rara ai baela; Aigupto tanona idoinai rara mo baine mia, popou ai bona hodu ai”. \p \v 20 Bena Mose bona Aaron ese Iehova ena hahedua heḡereḡerena e karaia. Farao vairanai bona ena hesiai taudia vairadiai ia ese ena itotohi e abia, Nilo sinavaina ranuna e botaia; bena Nilo sinavaina ranuna idoinai rara ai ela. \v 21 Bena Nilo sinavaina gwarumedia iboudiai e mase ore, ranuna danu e bodaga; Aigupto taudia na Nilo sinavaina ranuna bae inua na lalodia asie heḡereḡere. Aigupto tanona idoinai rara mo e aruva. \v 22 A Aigupto mea taudia na una kara heḡereḡerena ma e kara, edia mea daidai. Bena Farao ese lalona ma e ha-aukaia, se kamonai henidia, Iehova ena hereva heḡereḡerena. \v 23 Hari Farao na e lou, ena ruma ela, se helalo. \v 24 Bena Aigupto taudia iboudiai ese guri e ḡei, sinavai isena ai, inuinu ranuna e tahua, badina be sinavai ranuna na se heḡereḡere bae inua. \p \v 25 Iehova ese sinavai e botaia murinai dina hitu vada ela. \c 8 \s1 Hahehisi iharuana: Parapara \p \v 1 Bena Iehova ese Mose ma e haduaia, eto, Farao dekena aola, ba hamaoroa, baoto “Iehova na ini e gwau tomamu: Egu orea taudia a kahudia nege, baela, bae toma henigu diho; \v 2 a basio kahudia nege, lau na parapara baina siadia emu tano idoinai bae hadikaia. \v 3 Sinavai na parapara ai bae honu; bena bae dae emu ruma ai, bona emu mahuta gabuna ai, bona emu mahuta patana ai, bona emu hesiai taudia edia ruma ai, bona emu orea taudia edia ruma ai, bona emu amu lalodiai, bona emu dihu lalodiai. \v 4 Harihari parapara na oi latamu ai bae dae, bona emu orea taudia latadiai, bona emu hesiai taudia iboudiai latadiai”. \v 5 Iehova ese Mose me e hamaoroa, eto, Aaron ba haduaia, baoto “Emu itotohi imamu ai bavabia, ba toia roro sinavai badadia bona maraḡidia bona gohu daediai, parapara ba hadaedia Aigupto tanona idoinai”. \v 6 Taunabunai, Aaron na imana e toia roro Aigupto ranudia daediai, bena parapara na ranu amo e dae kau, Aigupto tanona e hahonua. \v 7 A mea taudia na una kara heḡereḡerena ma e kara, edia mea daidiai, parapara ma e hahohodia Aigupto tanona idoinai. \p \v 8 Bena Farao ese Mose bona Aaron e boiridia, eto, Iehova ba noia, parapara na lauegu amo bona egu orea taudia edia amo baine abi oho, bena emui orea taudia baina kahudia nege, baela, Iehova bae boua. \v 9 Bena Mose ese Farao e haere henia, eto, Mani a hereva, edena nega ai baina noinoi oi daimu ai bona emu hesiai taudia daidiai bona emu orea taudia daidiai, bena parapara na unui emui amo bona emui ruma amo bae heabi oho, sinavai ai mo bae noho. \v 10 Ia eto, Kerukeru. Bena Mose eto, Emu hereva heḡereḡerena baine hekara; bena vada ba diba, Iehova, ai amai Dirava, na asi idaina. \v 11 Parapara ese oi bae rakatanimu, emu ruma bona emu hesiai taudia bona emu orea taudia danu bae rakatanidia, sinavai ai mo bae noho. \p \v 12 Taunabunai, Mose bona Aaron ese Farao e rakatania, e raka lasi. Bena Mose ese Iehova e noia, hari parapara, Farao e hadikalaiava ḡaudia, herevadia e gwaurai. \v 13 Bena Iehova ese Mose e kamonai henia; bena ruma ai bona ariara ai bona uma ai parapara e mase ore. \v 14 E haboudia bena vada e bodaga, bonadia na tano idoinai e dae. \v 15 A Farao ese e itaia, vada e madinamo, bena lalona ma e ha-aukaia, se kamonai henidia, Iehova ese e gwauraia heḡereḡerena. \s1 Hahehisi ihatoina: Namo \p \v 16 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Aaron ba haduaia, baoto “Emu itotohi ba toia roro ḡahuna, namo ai bainela, Aigupto tanona idoinai”. \v 17 Bena unu e kara toma: Aaron ese ena itotohi e abia, tano ḡahuna e botaia, bena namo e kau, taunimanima bona boromakau e koridia; tano ḡahuna idoinai Aigupto tanona ai namo ai ela. \v 18 Bena mea taudia ese edia mea amo namo e havaradia toho, to ihavaradia asi dibadia. A namo ese taunimanima bona boromakau e koridia. \v 19 Bena hari mea taudia ese Farao a hamaoroa, eto, Ina na Dirave imana kwakikwakina. A Farao lalona ma e auka, se kamonai henidia, Iehova ese e gwauraia heḡereḡerena. \s1 Hahehisi ihahanina: Lao \p \v 20 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Daba vaburana ai ba tore isi, Farao ba naria, digu bainela negana ai, bena ba hereva henia, baoto “Iehova ini e gwau tomamu: Egu orea taudia e kahudia nege, bae toma henigu diho. \v 21 Badina be basioma kahudia nege, lau na lao momo baina siaidia, oi latamu ai bona emu hesiai taudia bona emu orea taudia bona emui ruma latadiai bae kau; Aigupto taudia edia ruma bona edia tano be lao ai bae honu. \v 22 Una negana ai oiemu tano Bona Gosen tanona, egu orea taudia edia tano, baina hapararadia; unuseni ai lao basie kau. Unu amo vada ba diba lau be Iehova, tanobada bogaraginai. \v 23 Lauegu orea taudia bona oiemu orea taudia baina hapararadia: kerukeru ina toa ba itaia”. \v 24 Bena Iehova na uni e kara toma: lao momo herea e kau, Farao ena ruma ai bona hesiai taudia edia ruma ai; Aigupto tanona idoinai vada e dika rohoroho, lao daidiai. \p \v 25 Bena Farao ese Mose bona Aaron e boiridia, eto, Aola, ina tano ai emui Dirava ba boua. \v 26 A Mose eto, Unu baia kara toma na dia maoro; badina be Iehova emai Dirava ibouna ai baia aladia ḡaudia na Aigupto taudia ese e dadaraidiamu ḡaudia, bena idia vairadiai unu baia kara toma, idia ese nadi amo bae hodomai. \v 27 A baia laolao tano ḡaḡaena ai, dina toi baia raka, Iehova, emai Dirava, baia boua, baine haḡanimai heḡereḡerena. \v 28 Bena Farao eto, Baina kahumui nege; Iehova, emui Dirava, do ba boua tano ḡaḡaena ai; ḡau tamona dauha basiola, bona lau daigu ai ba ḡuriḡuri. \v 29 Bena Mose eto, Oi vairamu amo aina raka lasi, Iehova baina noia, ini lao momo be Farao ena amo bona ena hesiai taudia edia amo bona ena orea taudia edia amo kerukeru bae heabi oho. Ḡau tamona, Farao na basine koikoi lou, emai taunimanima na Iehova ibouna baela, basine rudia. \p \v 30 Taunabunai Mose na Farao vairana amo e raka lasi, Iehova e ḡuria. \v 31 Bena Iehova ese Mose ena noinoi heḡereḡerena e karaia: lao momo be Farao ena amo bona hesiai taudia edia amo bona ena orea taudia edia amo e abi oho, ta se miava. \v 32 A Farao na lalona ma e ha-aukaia lou, Heberu taudia se kahudia nege. \c 9 \s1 Hahehisi iha-imana: Ubu-ubu ḡaudia ihamasedia \p \v 1 Bena Iehova ese Mose e haduaia, eto, Farao dekenai ba raka vareai, ba hamaoroa, baoto “Iehova, Heberu taumai emai Dirava, ini e gwau tomamu: Egu orea taudia ba kahudia nege, bae toma henigu diho. ? \v 2 Badina be boma rudia, doene boma dogodia tao, \v 3 lau Iehova imagu na emu seri taora ai e nohomu latadiai baine kau, hosi latadiai bona doniki latadiai bona kamelo latadiai bona boromakau latadiai bona mamoe latadiai: gorere dikana ediai baine kau. \v 4 Lau Iehova ese Israel edia seri bona Aigupto edia seri baina hididia: Israel taudia edia ḡau ta basine mase”. \v 5 Bena Iehova ese nega e abia hidi, eto, Kerukeru lau Iehova ese unu baina kara toma ina tano ai. \p \v 6 Bena kerukeru Iehova ese unu e kara toma; bena Aigupto taudia edia seri iboudiai eha mase, a Israel taudia edia seri ai ḡau ta se mase. \v 7 Bena Farao ena hesiai taudia ese hereva e mailaia, Israel taudia edia seri ai ḡau ta se mase. A Farao ese lalona ma e ha-aukaia, Heberu taudia se kahudia nege. \s1 Hahehisi ihatauratoina: Iohururu \p \v 8 Bena Iehova ese Mose bona Aaron e hamaorodia, eto, Lahi kahuna bavabia, Mose ese baine tahoa dae Farao vairanai. \v 9 Una kahu na baine heḡiḡi rohoroho Aigupto tanona idoinai, bena iohururu bae vara bona bae toto, taunimanima kopidia ai bona mauri ḡaudia idau-idau iboudiai kopidia ai, Aigupto tanona idoinai. \v 10 Bena idia ese lahi kahuna e abia, Farao vairanai e gini; bena Mose ese e tahoa dae, bena iohururu e vara bona e toto, taunimanima kopidia ai bona mauri ḡaudia iboudiai kopidia ai. \v 11 Bena mea taudia na asi goadadia Mose vairanai bae gini, badina be idia danu mai iohururudia, Aigupto taudia iboudiai heḡereḡeredia. \v 12 A Iehova ese Frao lalona ma e ha-aukaia, bena ia ese se kamonai henidia, Iehova ese Mose e hamaoroa guna heḡereḡerena. \s1 Hahehisi ihahituna: Medu hetarina \p \v 13 Bena Iehova ese Mose e haduaia, eto, Daba matana ai ba tore isi, Farao vairanai ba gini, ba hamaoroa, baoto “Iehova, Heberu taumai emai Dirava, ini e gwau tomamu: Egu orea taudia ba kahudia nege, bae toma henigu diho. \v 14 Badina be ina nega ai egu hahehisi iboudiai na oi latamu ai bona emu hesiai taudia latadiai bona emu orea taudia latadiai baina siai, bena vada ba diba lau be asi idaigu tanobada idoinai. \v 15 Badina be imagu bama toia roro, siahuna korikorina amo bama hahisimui, boma mase ore. \v 16 A ina dainai vada na hamaurimu: egu siahu baina haheitalaimu bena tanobada idoinai lau ladagu bae heatolaia helaoreana. \v 17 Doini o heaḡimu egu orea taudia vairadiai dainai ikahu-negedia so uramu. \v 18 A kamonai: kerukeru, hora inihetomana ai, medu hetarina dika-hereana baina hadihoa, tanobada matamana negana ema bona hari Aigupto tanona do asi dibana ḡauna. \v 19 Taunabunai, hari dina ai emu boromakau bona emu ḡau iboudiai taora ai e nohomu na ba hakaudia vareai; badina taunimanima bona mauri ḡaudia hahidaosi basio abidia vareai a taora ai bae noho na medu hetarina ese baine aladia bena iboudiai bae mase ore”. \v 20 Bena Farao ena hesiai taudia hahidaosi, Iehova gadona garina e gariva, ese edia hesiai taudia bona edia seri e hakaudia vareai ruma ai; \v 21 a Iehova ena hereva e dadaraia tauna ese ena hesiai taudia bona ena seri e rakatanidia taora ai. \p \v 22 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Imamu a duduia isi, medu-hetarina baine diho Aigupto tanona idoinai, taunimanima latadiai bona mauri ḡaudia idau-idau latadiai bona au idau-idau ava idau-idau iboudiai latadiai, Aigupto tanona idoinai. \v 23 Bena Mose ese ena itotohi e duduia isi; bena Iehova ese guba-rahu bona medu-hetari e hadiho tanobada ai, lahi danu tanobada ai e diho. Iehova ese medu-hetarina e hadihoa Aigupto tanona idoinai. \v 24 Taunabunai, medu-hetarina bona lahi e diho bou, vada e bada herea; Aigupto tanona idoinai nega ta unu asie diho toma, Aigupto besena e vara matama amo ema. \v 25 Bena medu-hetarina ese taora ai e nohova ḡaudia iboudiai e aladia, Aigupto tanona idoinai, taunimanima bona mauri ḡaudia idau-idau; medu-hetarina danu taora avadia iboudiai e hadika bona au iboudiai e hagari. \v 26 Gosen tanona ai mo, Israel taudia ese e noholaia tanona ai, medu-hetarina na se diho. \v 27 Bena Farao ese Mose bona Aaron e boiridia, eto Lau na ina nega ai vada na kara havara: Iehova na maoromaoro; lau bona egu orea taudia na kara dika taumai. \v 28 Iehova ba noia, badina be ini guba-rahu bona medu-hetari badadia vada eme davana. Vada baina kahumui nege; ina murinai basina dogomui tao. \p \v 29 Bena Mose ese e haere henia, eto, Hanua amo aina raka lasi, imagu aina toi roro, Iehova enai; bena guba-rahu baine doko, medu-hetarina danu baine doko: unu amo vada ba diba tanobada na Iehova ena. \v 30 Ḡau tamona, lau dibagu oi bona oiemu hesiai taudia ese Dirava Iehova do basio matauraia. \p \v 31 Una negana ai \it flax\it*\f + \fr 9:31 \fk Flax\ft be rei ta, varo bona dabua aukadia ikaralaidia ḡau. Bali bona uit bona rae danu rei haida, anidia na e abi, flaoa e karalai.\f* bona bali vada e dika: badina ba bali anina vada e dobi bona \it flax\it* vada e tubu. \v 32 A uit bona rae na asie dika badina be do asie tubu. \p \v 33 Bena Mose ese Farao e rakatania, hanua amo e raka lasi, imana e toi roro Iehova enai; bena guba-rahu bona medu-hetari na e doko, bona medu na se diho tanobada ai. \v 34 A Farao ese e itaia, medu bona medu-hetari bona guba-rahu vada e doko, bena is ese ena kara dika ma e habadaia, lalona ma e ha-aukaia lou, ia bona ena hesiai taudia danu. \v 35 Farao lalona vada e auka, Israel taudia se kahudia nege, Iehova ese Mose e hamaoroa heḡereḡerena. \c 10 \s1 Hahehisi ihataurahanina: Kwadi \p \v 1 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Farao dekenai a raka vareai; badina be ia lalona vada na ha-aukaia, ena hesiai taudia danu lalodia vada na ha-aukadia, egu toa bini bogaragtidiai baina hahedinarai helaoreana. \v 2 Bena Aigupto ede baina kara henia toma, bona Aigupto taudia bogaragidiai egu toa ede na hahedinarai toma, natumu ba hadibaia bona tubumu ba hadibaia; bona ba diba binai Iehova. \p \v 3 Bena Mose bona Aaron na Farao dekenai e raka vareai, e hereva henia, eto, Ieova, Heberu taumai emai Dirava, na ini e gwau tomamu: Lau vairagu ai ba hekokoroku ela bona edena nega ai? Egu orea taudia a kahudia nege, bae toma henigu diho. \v 4 A bema lasi, boma rudia, lau ese kerukeru kwadi baina siaidia emu tano ai; \v 5 idia ese tano kopina bae ḡovaia ahu, tano na basio itaia diba. Bena amui aniani orena, medu-hetarina ese se hadikaia ḡauna, na idia ese bae ania ore; bona au iboudiai dounu mimia taora ai vada bae ani ore. \v 6 Emu ruma danu, bona emu hesiai taudia iboudiai edia ruma, bona Aigupto taudia iboudiai edia ruma, na kwadi ai mo bae honu; unuhetomana tubumui tamamui ese asie itaia, edia vara dinadia amo ema bona hari. Bena is ese Farao vairana amo e raka lasi. \p \v 7 Bena Farao ena hesiai taudia ese e hereva henia, eto, Ina tau ese baine hahekwakwanaida ela bona edena nega ai? Tatau be ba kahudia nege, baela, Iehova edia Dirava bae toma henia diho. Asi dibamu Aigupto vada e dika vaitani a? \v 8 Bena Mose bona Aaron ma e hakaudia vareai lou, Farao vairanai. Ia ese e hamaorodia, eto Aola, Iehova emui Dirava ba toma henia diho; a umui ida baela taudia be daidia? \v 9 Mose eto, Emai memero bona emai iahu, natumai mamaruanedia bona natumai hahinedia, emai mamoe seridia bona emai boromakau seridia, iboudiai baia laohaidia; badina be aria ta baia karaia, Iehova ena. \v 10 Ia ese e hamaorodia, eto, Bama kahumui nege, Iehova ese bema rumui. Emui lalo-hadai na dika. ? \v 11 Dia unuheto: umui tatau mo baola, Iehova ba toma henia diho, badina be emui ura bunai. Bena Farao vairana amo e luludia lasi. \p \v 12 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Imamu a toia roro Aigupto tanona daenai, kwadi vada bae kau Aigupto tanona ai, aniani avadia iboudiai medu-hetarina ese se hadika na idia ese bae ani ore. \v 13 Bena Mose ese ena itotohi toia roro Aigupto tanona daenai: bena Iehova ese lai laurabada kahana amo e siaia, una tano e toa henia boi, e toa henia rani. Dabi ai, una lai ese kwadi e mailaidia. \v 14 Bena kwadi na Aigupto tanona idoinai e heḡiḡi rohoroho ela bona Aigupto tanona hetoana idoinai; idia na dika rohoroho. Kwadi unuhohodia na nega ta asie hedinarai ema bona una negana, ma unuhohodia na basie hedinarai lou. \v 15 Badina be tano kopina adoinai idia ese e ḡovaia ahu; tano vada e korema. Idia ese aniani avadia iboudiai e ani ore una tano ai, bona au huahuadia iboudiai medu-hetarina ese se hadika ḡaudia na idia ese e ani ore. E tubumu ḡauna ta, au eiava tano avana, se miava, Aigupto tanona idoinai. \p \v 16 Bena Farao ese Mose bona Aaron e boiridia haraḡa-haraḡa, e hamaorodia, eto, Lau na Iehova emui Dirava vairanai bona umui vairamui ai vada na kara havara. \v 17 Taunabunai, na noimumu, ina nega tamona mo egu dika ba gwaua tao, bona Iehova emui Dirava ba noia, ia ese ina mase ḡauna egu amo baine abia oho. \v 18 Bena Mose na Farao vairana amo e raka lasi, Iehova e now henia. \v 19 Bena Iehova ese lai badana lahara kahana amo e siaia, una lai ese kwadi e odadia isi, Davara Kakakakana lalonai e odadia lao; Aigupto tanona hetoadia idoidiai kwadi ta dia mia. \v 20 A Iehova ese Farao lalona ma e ha-aukaia, bena Israel taudia se kahudia nege. \s1 Hahehisi ihataurahanai-tana: Dibura masemase \p \v 21 Bena Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, Imamu ba duduia isi, bena dibura ese Aigupto tanona idoinai baine gorua ahu; idia ese dibura bae mamia toho. \v 22 Bena Mose ese imama e duduia isi. Bena Aigupto tanona idoinai e dibura masemase, ela dina toi vada e ore. \v 23 Taunimanima na asie heita heheni, bona edia helai noho gabudia amo asie tore isi, dina toi lalodiai. A Israel taudia iboudiai edia noho gabudia na didiari. \p \v 24 Bena Farao ese Mose e boiria, eto, Vada aola, Iehova ba toma henia diho, ḡau tamona emui mamoe seridia bona emui boromakau seridia ba rakatanidia, natumui mo ba hakaudia lao. \v 25 A Mose eto, Lasi, emai boubou ḡaudia bona lahi ese baine ḡole oho ḡaudia ba hemimai, Iehova emai Dirava do baia boua. \v 26 Emai boromakau baia laohaidia, ta basine mia; badina be unu amo Iehova emai Dirava baia boua, bona asi dibamai dahaka ḡau dahaka ḡau amo Iehova baia boua ela bona ihaboulaina gabuna ai baia kau. \v 27 A Iehova ese Farao lalona ma e ha-aukaia, bena se kahudia nege. \v 28 Bena Farao ese e hamaoroa, eto, A siri, nahuamu ba tohoa danu, lau vairagu basio itaia lou; badina be vairagu ba itaia lou dinana ai vada ba mase. \v 29 Bena Mose eto, Vada o hereva momokani; vairamu basina itaia lou. \c 11 \s1 Mose e badu \p \v 1 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Hahehisi ta ma Farao latanai bona Aigupto latanai aina siaia, maurinai ia ese baine kahumui nege; baine kahumui nege negana ai danu baine lulumui vaitani. \v 2 Harihari Israel taudia ba haduadia, ta ta ese dekena tauna dekena tauna bae noidia, hahine danu unu bae kara toma, herahera ḡaudia, \it silver\it* bona \it gold\it* amo e karamu, bae noilai. \v 3 Bena Iehova ese Aigupto taudia lalodia e hakerudia Israel taudia ediai; Mose danu ladana na bada Aigupto ai, Farao ena hesiai taudia ediai bona hanua taudia ediai. \p \v 4 Bena Mose eto, Iehova na ini e gwau tomamu: Malokihi ai Aigupto tanona baina rakaia hanai; \v 5 bena Aigupto taudia natudia roboadia iboudiai bae mase, Farao, terono ai e helaimu tauna, natuna roboana, ela bona hesiai hahinena, uit iririlaina nadina e giroamu hahinena, natuna roboana, ela bona boromakau iboudiai natudia roboadia danu. \v 6 Aigupto tanona idoinai tai badana baine vara; nega ta unu asie tai toma ema bona hari, bona ina murinai danu unu basie tai toma. \v 7 A Israel taudia mai edia boromakau ida sisia ta ese basine kwaru henidia: taunabunai, vada ba diba Iehova ese Aigupto taudia bona Israel taudia vada e hididia. \v 8 Bena ini emu hesiai taudia iboudiai lau dekegu baema, vairagu ai bae goru diho, baeto “A raka lasi, emu orea taudia iboudiai ida”; una murinai baina raka lasi. Bena ia na Farao vairana amo e raka lasi ma badu ḡaraḡarana ida. \p \v 9 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto Farao basine kamonai henimu, egu hoa karadia Aigupto tanona ai bae momo helaoreana. \v 10 Mose bona Aaron ese unu hoa karadia iboudiai Farao vairanai e kara; a Iehova ese Farao lalona e ha-aukaia, taunabunai ia ese Israel taudia na ena tano amo se kahudia nege. \c 12 \s1 Iehova ena hahedua \p \v 1 Bena Iehova ese Mose bona Aaron e hereva henidia, Aigupto tanona ai, eto. \v 2 Ina hua na hua gini-gunana ai bainela umui emui ai, emui laḡani matamana huana ai bainela. \v 3 Israel taudia iboudiai edia hebou ai ba hereva henidia, ina hua dinana ihagwautana, ta ta ena iduhu ena iduhu ai mamoe natudia bae abidia, ruma ta mamoe natuna ta, unu bae abidia toma. \v 4 A ruma ta taudia basie hoho, una ruma taudia bona e gini hetabira rumana taudia na mamoe natuna ta bae abia hebou, taunimanina hahidaosi na vamu iani-orena bae davana heḡereḡerena. \v 5 Emui mamoe na asi toutouna ḡauna, maruane, laḡani tamona ḡauna; mamoe serina amo bavabia eiava nani serina amo. \v 6 Ba balaia heni ela bona hua dinana ihagwauta-hanina ai; bena dina baine hakere ai Israel hegogona idoinai ese edia mamoe natudia bae aladia mase. \v 7 Bena rarana bavabia, iduara ihua-ihuana kahana kahana audia bona daena auna ba dahulai, bae ani rumadia ai. \v 8 Una hanuaboi amui aniani na mamoe natuna hidiona, amu ai bae guraia, bona flaoa kavakava, muramura ai basie hatubua, bona aniani avadia iditadia. \v 9 Kasirina ai basio ania, bona basio nadua; tau-anina idoinai amu ai ba guraia, mai kwarana, mai imana, mai aena, bona mai bogana ida. \v 10 Bahuna taina basine mia rani; lahi ai ba haḡolea oho. \v 11 Ini bavania tona: emui rami ba hekasilai, emui tamaka aemui ai, emui itotohi imamui ai. Bavani haraḡa: una na Iehova ena lagau hanai. \v 12 Badina be una hanuaboi ai Aigupto tanona baina rakaia hanai, natudia roboadia iboudiai baina aladia mase, taunimanima bona boromakau danu; bona Aigupto diravadia iboudia danu baina hahemaoro henidia; lau binai Iehova. \v 13 Hari rara na toa ai bainela emui noho rumadia ai; rara baina itaia negana ai, baina lagaumui hanai hahedika ta emui ai basine kau, basine alamui, imagu na Aigupto ai baine kau negana ai. \v 14 Ina dina danu ba laloa tao hanaihanai; ariana danu ba karaia Iehova ena; uru iboudiai bae karaia, taravana danu bae atua. \v 15 Dina hitu flaoa dikeadia, asie hatubu ḡaudia, bavani; dina gini-gunana ai hatubu muramurana idoinai emui ruma ai mia na bavatoa tabe murimuri ai: badina be dina gini-gunana ela bona dina ihahituna, e hatubua flaoana baine ania tauna na Israel besena amo bae negea daure. \v 16 Dina gini-gunana ai hebou helaḡana ai ba hebou, bona dina ihahituna ai hebou helaḡana ai ma ba hebou; unu dina ruaosi lalaidai ḡaukara ta basio karaia, hebou taudia adia aniani idabarana mo vadaeni. \p \v 17 Flaoa-asie-hatubua Ariana unu ba karaia toma: badina be emui orea loḡora Aigupto amo name hakaudia lasi dinana binai; taunabunai hari dina na uru iboudiai ese bae badinaia bona taravana bae atua ela bona hanaihanai. \v 18 Hua gini-gunana dinana ihagwauta-hanina adorahina ai asie hatubua flaoana bavania, ela bona dina iharuahui-tana adorahina. \v 19 Dina hitu flaoa ihatubuna muramurana basie mia emui ruma ai: badina be e hatubua flaoana baine ania tauna, ena be noho-hedoa tauna eiava Isreal tauna korikori, to Israel hebouna amo bae nega daure. \v 20 E hatubua ḡauna ta basio ania; emui noho gabudia iboudiai flaoa dikeadia, asie hatubu ḡaudia, mo bavani. \p \v 21 Bena Mose ese Israel tau-badadia iboudiai e boiridia, e haduadia, eto, Mamoe natudia bavabi hidi, iduhu ta ta adia, lagau-hanai ḡauna bavalaia mase. \v 22 Muramura avana iḡuina bavabia, rara dihuna ai ba urua diho, iduara ihua-ihuama kahana kahana audia bona iduara daena auna na dihu rarana amo ba dahudia; bena atu ta ena ruma iduarana amo basine raka lasi ela bona daba. \v 23 Badina be Iehova ese ina tano baine rakaia hanai, Aigupto taudia baine aladia mase; a rara iduara daene auna ai bona iduara ihua-ihuana kahana kahana audia ai baine itaia negana ai, Iehova ese una iduara baine lagaua hanai, hahedika ḡauna baine laoa ahu, emui ruma ai basine raka vareai, basine hamasemui. \v 24 Ina kara ba badinaia bona taravana bavatua, oiemu bona natumu edia, ela bona hanaihanai. \v 25 Benaini, Iehova ese baine henimui tanona ai ba kau, ena gwauhamata heḡereḡerena negana ai ina toma-diho karana ba badinaia. \v 26 Bena natumui bae nanadaimui, baeto “Ina toma-diho karana anina be dahaka?”, \v 27 umui ba haere, baoto “Ina na Iehova ena lagau-hanai boubou karana; Aigupto ai ia ese Israel taudia edia ruma e lagaudia hanai, Aigupto taudia mo e aladia mase, eda iduhu iboudiai e hamauridia”. Bena taunimanima iboudiai e igo diho, e toma diho, e toma diho. \v 28 Bena Israel taudia na ela, Mose bona Aaron e haduadia heḡereḡerena unu mo e kara toma. \s1 Hahehisi ihagwautana: Maruane roboadia ihamasedia \p \v 29 Bena una hanuaboi malokihina ai Iehova ese roboadia iboudiai Aigupto tanona idoinai e aladia mase, Farao, terono ai e helaiva tauna, natuna roboana, ela bona dibura rumana ai e hekouva tauna natuna roboana, bona boromakau natudia roboadia danu. \v 30 Bena Farao bona ena hesiai taudia iboudiai bona Aigupto taudia iboudiai na hanuaboi ai e tore isi; bena taitai badana e vara Aigupto tanona ai, badina be ruma ta mase asi se kwabu. \p \v 31 Bena hanuaboi ai Farao ese Mose bona Aaron e haduadia, eto, A tore isi, egu orea taudia bogaragidia amo ba raka lasi, umui bona Israel taudia iboudiai. Aola, Iehova ba toma henia diho, emui hereva heḡereḡerena. \v 32 Emui mamoe seridia bona emui boromakau seridia danu ba laohai, emui hereva heḡereḡerena. Vada aola: lau danu ba hanamogu. \v 33 Aigupto taudia ese danu e haduadia goadagoada, edia tano amo bae raka lasi haraḡa-haraḡa eto. Badina be idia eto, Ai iboumai ai baia mase na garina. \p \v 34 Bena Israel taudia ese edia flaoa, ranu ai e kui ḡaudia, e abi, edia kuikui dihudia danu e abi, edia dabua ai e kumi, e dibu ela. \v 35 Bena Israel taudia ese Mose ena hereva e badinaia, Aigupto taudia ediai herahera ḡaudia, \it gold\it* bona \it silver\it* amo e karava, bona dabua e noi. \v 36 Bena Iehova ese Aigupto taudia lalodia e hakerudia Israel taudia ediai, bena idia ese e noi ḡaudia na e henidia. Unu amo idia ese Aigupto taudia edia Kohu e dadi ore. \p \v 37 Bena Israel taudia na Ramese amo e laolao ela bona Sukoto. Aedia amo e raka taudia na domaga tauratoi\f + \fr 12:37 \ft Domaga tauratoi 600,000.\f* sisivana, bona memero kekeni danu. \v 38 Orea idau-idau taudia hutuma ese e bamodia; edia mamoe seridia bona edia boromakau seridia danu momo herea. \v 39 Bena hari flaoa ranu ai e kui, Aigupto tanona amo e raka lasi negana ai e abia kau ḡauna, na e gabua; ia na asie hatubua ḡauna. Badina be Aigupto amo e luludia lasi negana ai idia na asi edia halahe dalana bona asi edia nega bae nanadu. \p \v 40 Hari Israel besena Aigupto tanona ai e nohova laḡanidia iboudiai na sinahu-hani toi-ahui. \v 41 Laḡani sinahu-hani toi-ahui e ore dinana korikorina, Iehova ena orea iboudiai na Aigupto tanona amo e raka lasi. \v 42 Una hanuaboi na bae badinaia tarika-tarika Iehova vairanai, ia ese Aigupto tanona amo e hakaudia lasi dainai: una hanuaboi na Iehova ena, Israel taudia iboudiai bae badinaia ela uru iboudiai. \p \v 43 Iehova ese Mose bona Aaron e hereva henidia, eto, Lagau-hanai taravatuna binai: idau tauna ta basine ania; \v 44 a emui hesiai taudia moni amo o hoidia na ba peritomedia, marinai vada bae ania. \v 45 A noho-kau tauna bona e ḡaukaramu mai davana tauna na basie ania. \v 46 Ruma lalonai bavania; hidiona taina basio laohaia murimuri ai, bona turiana ta basio hakwaidua. \v 47 Israel hebouna idoinai vada bae ania. \v 48 A idau bese tauna bogaragimui ai e nohomu na bame ura Iehova ena lagau-hanai baine badinaia, ena ruma taudia mamaruanedia baine peritomedia guna, murinai ia na baine raka kahira, baine ania; badina be ia na emui ruma tauna korikorina na heto. A se peritomea tauna na basine ania. \v 49 Taravatu be tamona, Israel tauna korikori enai bona noho-kau tauna enai. \p \v 50 Taunabunai Israel taudia na unu e kara toma. Mose bona Aaron ese e haḡanidia heḡereḡerena. \v 51 Bena una dina ai Iehova ese Israel taudia edia orea iboudiai na Aigupto tanona amo e hakaudia lasi. \c 13 \s1 Israel taudia ese edia laolao e matamaia \p \v 1 Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, \v 2 Roboa mamaruanedia iboudiai Israel ai ba hahelaḡadia lauegu, taunimanima bona ubu-ubu ḡaudia; roboana be lauegu. \p \v 3 Bena Mose ese Israel taudia e hamaorodia, eto, Ina dina ba laloa tao, badina be hari dina ai Aigupto amo, iḡui rumana amo, vada o raka lasi; Iehova imana goadana ese ina gabu amo vada e hakaumui lasi. E hatubua flaoana na basio ania. \v 4 Hari ina dina ai ome raka lasi, hua ladana Abib ai. \v 5 Bena kerukeru vanegai, Iehova ese Kanaan taudia bona Hiti taudia bona Amoro, taudia bona Hivi taudia bona Iebusu taudia edia tano ai baine hakaumu vareai, senemu e gwau henidia hamata baine henidia eto tanona, rata bona bada-ranuna e arumu tanona: una negana ai oi ese ina tomadiho karana ba karaia ina hua lalonai. \v 6 Dina hitu lalodiai flaoa dikeadia, asie hatubu ḡaudia, bavani; bena dina ihahituna Iehova ena aria ba karaia. \v 7 Unu dina hituosi lalodiai asie hatubua flaoana mo bavania; e hatubua flaoana na basine hedinarai dekemu ai, bona hatubu muramurana basine mia emu noho gabuna idoinai. \v 8 Una dina ai natumu do ba hamaoroa, baoto, “Ina na Iehova ese e kahagu Aigupto amo e hakaugu lasi negana dainai”. \v 9 Ia na toa ta ai bainela imamu ai, bona helalo-tao ḡauna ai bainela bagumu ai, Iehova ena taravatu udumu ai baine mia helaoreana. Badina be Iehova imana goadana ese Aigupto amo e hakaumu lasi; \v 10 taunabunai ina haheḡani ba badinaia ena nega korikori ai laḡani iboudiai lalodiai. \p \v 11 Bena Iehova ese Kanaan taudia edia tano ai baine hakaumu vareai, e gwau henimu hamata bona senemu e gwau henidia hamata heḡereḡerena, bona baine henimu, \v 12 una negana ai roboa mamaruanedia iboudiai ba hididia, taunimanima bona ubu-ubu ḡaudia danu; maruane iboudiai bae helaḡa, Iehova ena. \v 13 Bena doniki natuna roboana davana na mamoe natuna ba heni; eiava davana basio heni negana ai aiona ba hakwaidua. A taunimanima natudia roboadia iboudiai na davadia ba kara. \v 14 Bena negana baine kau natumu ese baine nanadaimu, baineto “Ina kara be dahaka?”, oi ese ba haere henia baoto “Iehova imana goadana ese Aigupto, maduna metaudia gabuna, amo e hakaumai lasi; \v 15 bena Farao ese baine dogomai tao eto negana ai Iehova ese roboa mamaruanedia iboudiai Aigupto tanona ai e aladia mase, taunimanima bona ubu-ubu ḡaudia danu: taunabunai roboa mamaruanedia iboudiai na Iehova ena ihaboulaina ḡaudia ai na halaodiamu, a natugu roboadia na davadia na karamu”. \v 16 Ia na toa ai bainela imamu ai bona bagumu ai: badina be Iehova imana goadana ese Aigupto ese Aigupto amo vada e hakauda lasi. \p \v 17 Farao ese Israel taudia e kahudia nege murinai, Dirava ese dala kwadogina, Filistia taudia edia tano ai, se hakaudia; badina be Dirava eto “Idia na tuari mamina bae diba, bena bae helalo kerehai, Aigupto bae lou henia readia”. \v 18 Bena Dirava ese tano ḡaḡaena ai e hakaudia lao, Davara Kakakakana badinai. Israel taudia ese mai edia tuari ḡaudia imadia ai Aigupto tanona e rakatania. \v 19 Mose ese Iosef turiana danu e laohai; badina be Iosef ese Israel taudia taravadia vada e atua, eto “Momokani, Dirava ese baine vadivadi henimui; una negana ai umui ese lau turiagu bavabi kau”. \p \v 20 Bena idia na eha laolao, Sukoto amo ela bona Etam, tano ḡaḡaena isena ai. \v 21 Iehova na idia vairadiai ela, dina ai ori dubuna lalonai, edia dala ihahedinaraina, bona hanuaboi ai lahi mamana lalonai, edia diari, bae laolao boi bae laolao rani helaoreana. \v 22 Bena hari ori dubuna asine rakatanidiava dina ai, bona lahi mamana asine rakatanidiava hanuaboi ai. \c 14 \s1 Aigupto taudia ese Israel taudia e ḡavadia \p \v 1 Bena Iehova ese Mose e hareva henia, eto \v 2 Israel taudia ba haduadia, bae lou, Pi-hahiroto vairanai bae taruha, Migdol bona davara padadiai, Baal-sefon vairanai; ia hevaira-hehenina ai davara badinai ba taruha. \v 3 Badina be Farao ese Israel taumui baine herevalaimui, baineto “Idia na tano ḡaḡaena ai e raka hehiri-hehirimu, lalodia vada e haboioboio”. \v 4 Bena lau ese Farao lalona baina ha-aukaia, bena ia ese baine ḡavamui; a lau ese Farao mai ena tuari oreana idoinai baina hadareredia, bena Aigupto taudia vada bae diba lau na Iehova. Bena unu e kara toma. \p \v 5 Una negana ai haida ese Aigupto pavapavana e hamaoroa Israel taudia vada e heau; bena Farao mai ena hesiai taudia ida e halalo, lalodia ma e idau Israel taudia ediai. Idia eto “Israel taudia ta kahudia nege, isiaida ilao-henina ai bae doko, anina be dahaka?” \v 6 Bena ia ese ena kariota e abia heḡaeḡae, bona ena orea taudia e hakaudia lao. \v 7 Kariota namodia sinahu tauratoi e abidia hidi, bona kariota oredia danu e laohai, Aigupto kariotadia iboudiai, ta ta mai biagudia. \v 8 Una negana ai Iehova ese Farao, Aigupto pavapavana, lalona e ha-aukaia, bena ia ese Israel taudia e ḡavadia; badina be Israel taudia vada e raka lasi, asi edia gari. \v 9 Aigupto taudia ese e ḡavadia, Farao ena hosi bona ena kariota iboudiai, ena orea taudia hosi ai e gui danu, bona ena tuari taudia, bena idia ese Israel taudia e lasidia tao edia taruha ai, davara badibadinai, Pi-hahiroto badinai, Baal-sefon vairani. \p \v 10 Farao na e raka kahira; bena Israel taudia e roha isi, Aigupto taudia e itadia vada e lasidia tao, bena e gari dikadika, Iehova e tai henia. \v 11 Bena idia ese Mose e gwau henia, eto, Aigupto ai gara gabudia lasi a? Una dainai oi ese vada o hakaumai lasi, tano ḡaḡaena ai baia mase totona a? Badina be dahaka Aigupto amo vada o hakaumai lasi? \v 12 Ai na Aigupto ai asia hereva henimu, a, asiato “Emai ai a raka oho, ai na Aigupto taudia isiaidia baia lao heni”, a? Badina be Aigupto taudia isiaidia baiama lao heni be namo, a tano ḡaḡaena ai baiama mase na dika. \v 13 A Mose eto, Basio gari, ba gini tutuka-tutuka, Iehova ena hahemauri do ba itaia, hari dina ai baine hamaurilaimui, badina be Aigupto taudia harihari o itadiamu na basio itadia lou, lasi ona lasi vaitani. \v 14 Iehova na umui daimui ai baine tuari; umui na ba noho boioboio. \p \v 15 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, Dahaka dainai o tai henigumu? Israel taudia ba haduadia, bae raka lao. \v 16 Oiemu itotohi danu ba duduia isi, imamu davara daenai ba toia roro, ba hapararaia; bena Israel taudia na tano kaukauna ai bae raka hanai. \v 17 A lau be Aigupto taudia lalodia baina ha-aukadia, bena bae ḡavamui: bena lau ese Farao mai ena tuari oreana idoinai, ena kariota bona ena hosi-gui taudia, baina hadareredia. \v 18 Bena Farao bona ena kariota bona ena hosi-gui taudia baina hadareredia negana ai Aigupto taudia na bae diba lau na Iehova. \v 19 Bena Dirava ena aneru, Israel ena taruha vairanai e nohova aneruna, na muridia kahana ela; bona ori dubuna danu idia vairadia kahana amo e heabi isi, idia muridia kahana ela, \v 20 Aigupto taudia edia taruha bona Israel taudia edia taruha padadiai eha gini. Bena ori na dibura ai e miava, to ia ese diari e henidia hanuaboi ai; bona una hanuaboi idoinai orea ta ese orea ta se raka henia kahi. \p \v 21 Bena Mose ese imana e toia roro davara daenai; bena Iehova ese lai gubana amo davara e haloua, una hanuaboi idoinai. Bena davara na e haheparara, tano kaukauna e hedinarai. \v 22 Bena Israel taudia ese tano kaukauna ai davara e rakaia hanai; davara ranuaia e kara haba na heheto, idibidia kahana ai bona lauridia kahana ai. \v 23 Bena Aigupto taudia ese davara bogaragina amo e ḡavadia, Farao ena hosi bena ena kariota bona ena hosi-gui taudia iboudiai ese e ḡavadia. ? \v 24 A daba kahana ai Iehova ese lahi mamana bona ori dubuna amo Aigupto edia tuari oreadia e nenedia, bena e hahekwarahdia: \v 25 edia kariota uilidia e hepuni, bena kariota na asie heau namonamova. Taunabunai Aigupto taudia e hereva heheni, eto, Israel taudia vairadia amo baita heau, badina be Iehova ese idia e durudiamu, ita e tuari henidamu. \p \v 26 Bena Iehova ese mose e hamaoroa, eto, Oi imamu na davara daenai ma ba toia roro, ranu ma baine lou, Aigupto taudia latadiai bona edia kariota latadiai bona edia hosi-gui taudia latadiai. \v 27 Bena Mose ese imana e toia roro daenai, bena daba matana ai davara ma e lou gabuna ai; bena Aigupto taudia na davara vairanai e heau. Unu amo Iehova ese Aigupto taudia e hadareredia, davara bogaraginai: \v 28 ranu na e lou, kariota bona hosi-gui taudia bona Farao ena tuari oreana idoinai, davara bogaragina amo Israel taudia e ḡavadia taudia iboudiai na e habubunidia; ta we roho mauri. \v 29 A Israel taudia na tano kaukauna ai e raka hanai, davara bogaraginai; ranu na e kara haba na heheto, idibadia kahana ai bona lauridia kahana ai. \p \v 30 Unuhetomana Iehova ese Israel taudia na Aigupto taudia imadia amo e hamauridia una dina ai. Bena Israel taudia ese Aigupto taudia masedia ai e itadia, kone ai. \v 31 Aigupto taudia na Iehova ese ede e karadia toma Israel taudia ese e itaia; bena iboudiai ese Iehova garina e gari. Idia ese Iehova e abidadama henia, ena hesiai tauna Mose danu e abidadama henia. \c 15 \s1 Israel taudia edia ane \p \v 1 Bena Mose bona Israel taudia na ina ane e abia, Iehova ena; eto, \q1 Lau na ane baina abia, Iehova ena, badina be ia na vada e kwalimu herea; \q1 Hosi bona e gui tauna davara ai vada e tahodia dobi. \q1 \v 2 Iehova na egu goada bona egu ane, \q1 Ia ese vada e hamaurigu. \q1 Egu Dirava binai, lau ese baina heatolaia; \q1 Tamagu ena Dirava binai, lau ese baina imodaia. \q1 \v 3 Iehova na tuari tauna; ia ladana be Iehova. \q1 \v 4 Farao ena kariota bona ena tuari oreana na davara ai vada e tahodia dobi, \q1 Ena tuari lohiadia hereadia Davara Kakakakana ai vada e hamaloadia. \q1 \v 5 Utu-utu ese vada e habubunidia; \q1 Dobu gabudia ai vada e mutu nadi na heto. \q1 \v 6 Iehova e, oi imamu idibana siahuna na herea-dae; \q1 Iehova e, oi imamu idibana ese inai taudia vada e habuadia tari. \q1 \v 7 Emu siahu herea-daena ese e inai henimumu taudia e hadarerediamu; \q1 Emu badu ese e aradia oremu, rei kakoro na heto. \q1 \v 8 Hurehure o hahodi heni, bena e hahebou, \q1 E aru bou, e heabi isi; \q1 Dobu gabudia gadobada ai vada e auka. \q1 \v 9 Inai tauna eto: Baina hahavadia, baina lasidia tao, \q1 Edia kohu baina hari, egu ura ediai baina kara; \q1 Egu dare baina lasi, lau imagu ese baine habuadia tari. \q1 \v 10 Emu lai o siaia, bena davara ese e habubunidia; \q1 Idia na gadobada ai e mutu, auri metauna na heto. \q1 \v 11 Iehova e, dirava loḡora bogaragidiai oi heḡereḡeremu be daika? \q1 Oi idaimu be daika? Helaḡa ai o herea daemu; \q1 Mai garidia ida e imodaimumu; hoa karadia o karamu. \q1 \v 12 Oi imamu idibana o toia roro, bena tano ese e hadonodia. \q1 \v 13 O hamauria besena na emu hebogahisi ai vada o hakaua; \q1 Emu goada ai vada o hakaua ema bona gabu helaḡana. \q1 \v 14 Bese idau-idau na e kamonaimu, bena e garimu; \q1 Filistia taudia na kudoudia e hetahamu; \q1 \v 15 Edom lohiadia na daradia e dokomu; \q1 Moab edia siahu taudia na gari ese e butudia taomu; \q1 Kanaan taudia iboudiai e veve ohomu. \q1 \v 16 Gari bona kudou-hetaha ese e butudia tao; \q1 Oi imamu goadana dainai idia na nadi heḡereḡeredia ai ela, asie marere, \q1 Ela bona oi Iehova emu orea taudia vada e raka hanai, \q1 Oibe, oi ese o hoidia taudia e raka hanai. \q1 \v 17 Oi ese ba hakaudia vareai, oi ahumu ai vada o halaoa ororona ai ba hadaidia, \q1 Oi Iehova emu noho gabuna ai vada o halaoa gabuna, \q1 Oi Iehova imamu ese vada e haginia dubuna. \q1 \v 18 Iehova baine lohia hanahanai. \p \v 19 Badina be Farao ena hosi bona ena kariota bona ena hosi-gui taudia na davara lalona amo ela; bena Iehova ese davara hurehuredia amo e habubunidia. A Israel taudia na tano kaukauna ai e raka, davara bogaragina ai. \p \v 20 Bena Miriama, peroveta hahinena, Aaron taihuna, ese tareko e abia imana ai; bona hahine iboudiai edia tareko e abi, ia murina amo ela mai mavarudia ida. \v 21 Bena Miriama ese tatau edia ane davana e halou henidia, ane e abia, eto, \q1 Ane avabia, Iehova ena, badina be ia na vada e kwalimu herea; \q1 Hosi bona e gui tauna davara ai vada e tahodia dobi. \s1 Israel taudia ranu e masedia \p \v 22 Bena Mose ese Israel taudia na Davara Kakakakana amo e hakaudia lao, tano ḡaḡaena ladana Suru amo e hakaudia hanai. Dina toi tano ḡaḡaena ai eha laolao, ranu asie davaria. \v 23 Bena gabu ladana Mara ai e lasi, a una gabu ranuna asie inua diba, badina na idita; una dainai una gabu ladana e hatoa Mara.\f + \fr 15:23 \ft “Mara” anina be “Idita”.\f* \v 24 Bena laolao taudia ese Mose e maumauraia, eto, Ai na dahaka baia inua? \v 25 Bena ia ese Iehova e noia; bena Iehova ese au ta e haheitalaia: ia ese una au ranu e urua diho, bena ranu gaiho vada e davaria. Una gabu ai Iehova ese taravatu bona haheḡani e henidia, e dibadia, \v 26 eto, Oi ese Iehova emu Dirava gadona boma hakala henia, bona ia vairanai boma kara maoromaoro, ena haheḡani boma badina bona ena taravatu boma kara, lau na hisihisi idau-idau amo basinama hahisimu, Aigupto taudia na hahisidia heḡereḡeredia; badina be lau na Iehova, oi ihamaurimu Diravana. \p \v 27 Bena idia na Elim ai e kau; unuseni ai ranu guridia na gwauta-rua, bona pamu audia na hitu-ahui. Bena unu ranu badidiai e taruha. \c 16 \s1 Israel taudia e hitolodia \p \v 1 Israel hegogona idoinai na Elim amo ela, tano ḡaḡaena ladana Sin ai e kau, Elim Bona Sinai padadiai. Hua iharuana dinana ihagwauta-imana, Aigupto e rakatania murinai, idia na unuseni ai e kau. \v 2 Bena Israel hegogona idoinai ese Mose bona Aaron e maumauraidia, tano ḡaḡaena ai. \v 3 Israel taudia ese raruosi e gwau henidia, eto, Aigupto tanona ai Iehova ese bema alamai mase, vamu urodia badibadidiai a helaiva bona flaoa ianina ai bogamai e kunuva negana ai, bema namo; badina be umui raruosi ese ina tano ḡḡaena ai vada o hakaumai vareai, hitolo ese ina hegogo idoinai baine alamai mase totona. \p \v 4 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, A kamonai: lau na amui aniani guba amo baina hadihoa, medu na heto; dina ta ta ai taunimanima bae raka lasi, dina tamona ahuna bae haboua; unu amo baina dibadia, lauegu taravatu bae badina eiava lasi. \v 5 A dina ihatauratoina idia na dina rua ahudia bae heḡaeḡaelai. \p \v 6 Bena Mose bona Aaron ese Israel taudia iboudiai e hereva henidia, eto, Hari adorahi ai vada ba diba Iehova ese Aigupto tanona amo vada e hakaumui lasi; \v 7 bona daba ai Iehova hairaina do ba itaia. Badina be emui maumau, Iehova o maumauraiamu, herevadia ia ese vada e kamonai. A ai be daidia, umui ese o maumauraimaimu? \v 8 Mose ma eto, Iehova ese vamu baine henimui adorahi ai, bona daba ai aniani baine henimui, bogamui ihakunudia: badina be emui maumau, Iehova o maumauraiamu, herevadia ia ese vada e kamonai. A ai be daidia? Emui maumau be dia ai asio maumauraimaimu; Iehova hari o maumauauriamu. \p \v 9 Bena Mose ese Aaron e haduaia, eto, Israel hegogona idoinai ba hereva henidia, baoto “A raka kahira Iehova vairanai; badina be ia ese emui maumau herevadia vada e kamonai”. \v 10 Bena AAron ese Israel hegogona idoinai e hereva henidia negana ai idia ese tano ḡaḡaena e haḡerea, bena Iehova diaridiarina na ori ai e itadia. \v 11 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, \v 12 Israel taudia edia maumau herevadia vada na kamonai. Harihari ba hereva henidia, baoto “Adorahi ai vamu bavania, bona daba ai aniani bavania, bogamui ba hakunu; bena vada ba diba lau be Iehova, emui Dirava”. \p \v 13 Adorahi ai, kibi momo e roho kau, taruha tanona e habubunia. Daba ai, hunu na taruhu tanona idoinai e miava, \v 14 bena hunu e kaukau negana ai ḡau maraḡidia kuborodia e hedinarai, itadia na medu hetarina na heto. \v 15 Israel taudia ese una ḡau e itaia, bena e henanadai heheni, eto, Ia be dahaka? Badina be asi dibadia una ḡau. Bena Mose ese e hamaorodia, eto, Amui aniani benai, Iehova ese vada e henimui ḡauna. \v 16 Iehova ena hahedua binai: Ba haboudia, ta ta ahuna ahuna ba habou, taunimanima ta nau auta; ruma biagudia ese edia ruma taudia adia unu bae habou toma. \v 17 Bena Israel taudia na unu e kara toma. Haida e abi badabada, bona haida na sisidia mo e abi; \v 18 to e hahetohoa negana ai e abi badabada tauna na asi bahuna, bona e abi gadoi tauna na se dabu; ta ta ena hitolo ena hitolo heḡereḡeredia e abi. \v 19 Mose ese ma e hamaorodia, eto, Bahu basine mia rani. \v 20 To Mose erena asie kamonai; haida ese e atoa tabe ela bona daba ai ia na mai gaigai-gaigaina, bona bonana na dika herea. Una dainai Mose ese e badu henidia. \v 21 Daba iboudiai e habou, ta ta ena hitolo ena hitolo heḡereḡeredia. A dina e dae ai e veve oho. \p \v 22 Dina ihatauratoina, idia ese dina rua anianidia e habou, taunimanima ta ta nau rua rua e abi: bena hebou igunalaina taudia iboudiai ela, Mose e hamaorolaia. \v 23 Bena ia ese e hamaorodia, eto, Iehova ena hereva binai: kerukeru na laḡa-ani dinana, Iehova ena dina helaḡa; be gabu ḡaudia na ba gabu, ba nadu ḡaudia na ba nadu, bona bahu baine mia rani. \v 24 Bena bahu e atoa tabe ela bona daba ai se bodaga bona asi gaigai-gaigaina. \v 25 Mose ma eto, Hari dina ai bahu mo bavani, badina be hari na Iehova ena dina helaḡa; hari dina ai ḡau ta basio davaria tano ai. \v 26 Dina tauratoi ba habou, a dina ihahituna ai basio davaria, badina be ia na dina helaḡa. \v 27 Bena dina ihahituna ai taunimanima haida ela, bae habou eto; to ḡau ta asie davaria. \v 28 Bena Iehova ese Mose e gwau henia, eto, Egu haheḡani bona egu taravatu ba dadaraidia ela bona edena nega ai? \v 29 A itaia, Iehova ese dina helaḡa vada e henimui, una dainai dina ihatauratoina ai ia ese dina rua anianidia e henimuimu. Dina ihahituna ai vada ba noho, ta ta ena kalaga ena kalaga ai: tau ta ena kalaga basine rakatania. \v 30 Taunabunai, dina ihahituna ai taunimanima na laḡadia e aniva. \p \v 31 Israel taudia ese una aniani ladana e hatoa Mana:\f + \fr 16:31 \ft “Mana” anina be “Dahaka gau?”\f* ia na nadinadi kurokurona na heto, a mamina na bada-ranuna amo e karamu dikeadia na heheto. \v 32 Bena Mose eto, Iehova ena haheḡani binai: nau autamona mo bavatoa tabe, baine mia, uru gabedia ese tano ḡaḡaena ai na ubulaimui anianina, Aigupto tanona amo na hakaumui lasi negana ai, do bae itaia. \v 33 Bena Mose ese Aaron e haduaia, eto, Hodu ta avabia, mana nau auta heḡereḡerena ba udaia, Iehova vairanai bavatoa, uru gabedia edia. \v 34 Taunabunai, Aaron ese maua helaḡana vairanai e atoa, unuseni ai baine mia, Iehova ese Mose e haduaia heḡereḡerena. \v 35 Laḡani hari-ahui lalodiai Israel taudia ese mana e aniava, ela bona tano namona ai e kau; mana mo e aniava ela bona Kanaan tanona hetoana ai e kau. \p \v 36 Hari nau be nau gwauta anidia na efa\f + \fr 16:36 \ft “Efa” be Heberu taudia edia hahetoho ḡauna ta; anina be 18 litres sisivana.\f* ta anina heḡereḡerena. \c 17 \s1 Israel taudia ma e maumau lou \p \v 1 Israel hegogona idoinai ese tano ḡaḡaena ladana Sin e rakatania, e laolao metaira-metaira, Iehova ese e haduadia heḡereḡerena, ela bona Refidim ai e taruha. Unuseni ai idia na asi edia inuinu ranuna. \v 2 Taunabunai idia ese Mose e gwau henia, eto, Inuinu ranuna a henimai. Mose eto, Dahaka dainai o gwau henigumu? Dahaka dainai Iehova o dibaḡaniamu? \v 3 A taunimanima na ranu e masedia, bena idia ese Mose e maumauraia, eto, Dahaka dainai Aigupto ai vada o hakaumai lasi, bena ai bona natumai bona emai seri ranu-mase amo bavalamai? \v 4 Bena Mose ese Iehova e tai henia, eto, Ina orea taudia na ede baina karadia toma? Lalodia e hadaimu nadi amo bae hodogu mase e tomu. \v 5 Bena Iehova ese Mose e haere henia, eto Taunimanima vairadiai baola, Israel tau-badadia ba hakaudia lao; emu itotohi, sinavai badana o botalaia ḡauna, danu bavabia kau, baola. \v 6 A kamonai: lau na oi vairamu ai baina gini, Horeb nadi hagahagana ai, bena nadi hagahagana ba botaia, bena ranu unu amo baine aru lasi, taunimanima edia inuinu ḡauna. Bena Mose unu e kara toma, Israel tau-badadia vairadiai. \v 7 Bena una gabu ladana e hatoa Masa\f + \fr 17:7 \ft “Masa” anina be “Hedibaḡani”. “Meriba” anina be “Ḡadeḡade”.\f* bona Meriba, badina be Israel taudia e ḡadeḡade, bona Iehova e dibaḡania, eto “Iehova na dekedekeda ai eiva lasi?” \s1 Tuari e vara \p \v 8 Una negana ai Amalek ema, Israel taudia e tuari henidia Refidim ai. \v 9 Bena Mose ese Iosua e haduaia, eto, Eda orea tataudia haida bavabidia hidi, baola, Amalek ba tuari henia. Kerukeru lau na ororo dorina ai do baina gini, Dirava ena itotohi imagu ai baina abia. \v 10 Bena Iosua ese Amalek e tuari henia, Mose ena hahedua heḡereḡerena. A Mose bona Aaron bona Huru na ororo dorina ela. \v 11 Bena Mose imana e duduia isi negana ai israel taudia e kwalimu, a imana e hadihoa negana ai Amalek taudia e kwalimu. \v 12 A Mose imana e mase. Bena raruosi ese nadi ta e abia, ia murinai e atoa; bena ia e halai kau. Bena Aaron bona Huru ese ia imana ruaosi e dudui isi, ta idibana ai ma ta laurina ai; bena imana asie marere ela bona dina e diho. \p \v 13 Unu amo Iosua ese Amalek mai ena orea taudia ida e hadareredia, dare matana amo. \v 14 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Ina hereva na buka ta ai ba torea, taunimanima bae laloa tao helaoreana; bona Iosua ba hadibaia, lau na Amalek sivaraina ihelalolaina na baina haboioa, tanobada ai baine boio vaitani. \v 15 Bena Mose ese ihaboulaina patana ta e larebaia, bona ladana e hatoa Iehova-nisi.\f + \fr 17:15 \ft “Iehova-nisi” anina be “Iehova na egu pepe”.\f* \v 16 Ia eto, Iehova vada e gwau hamata: Iehova ese Amalek baine tuari henia ela uru iboudiai. \c 18 \s1 Mose Ravana ese e vadivadi henia \p \v 1 Mose ravana, Ietero, Midian hahelaḡa tauna, ese Dirava ena kara Mose enai bona ena bese Israel ediai harina e kamonai, e kamonai danu Iehova ese Israel taudia Aigupto amo vada e hakaudia lasi. \v 2 Bena Mose ese adavana e siaia oho murinai, Mose ravana, Ietero, ese Mose adavana, Sipora, e abia, \v 3 bona natuna raruosi danu e abidia. Ta ladana na Geresom;\f + \fr 18:3 \ft “Geresom” anina be “idau tauna”.\f* badina be tamana eto, Lau na idau tano ai na noho hedoamu. \v 4 A tau muritai ladana na Eliesere;\f + \fr 18:4 \ft “Eliesere” anina be “Dirava ena hekaha”.\f* badina ba tamnana eto, Tamagu ena Dirava ese e kahagu, Farao ena dare amo e hamaurigu. \v 5 Bena Ietero, Mose ravana, ese Mose natuna raruosi bona adavana e hakaudia lao, Mose na tano ḡaḡaena ai e taruha gabunai ai, Dirava ena ororo ai. \v 6 Bena ia ese Mose e hamaoroa, eto, Lau, oi ravamu, vada nama dekemu ai, adavamu bona natumu raruosi danu vada na hakaudia mai. \v 7 Bena Mose e raka lasi, ravana vairanai e igo diho, e harahua. Raruosi e hahenamo heheni, bena kalaga ai e raka vareai, \v 8 Bena Mose ese Iehova ena kara idoinai harina na ravana e hamaorolaia: Israel dainai Iehova ese Farao bona Aigupto taudia ede e karadia toma, bona Israel taudia dala ai be ede e hekwarahi toma, bona Iehova ese ede e hamauridia toma. \v 9 Bena Ietero e moale, Iehova ese Israel taudia e hanamodiava, Aigupto taudia imadia amo e hamauridiava, dainai. \v 10 Ietero eto, Iehova aita imodaia, ia ese Aigupto taudia imadia amo bona Farao imana amo vada e hamaurimui, Israel taudia na Aigupto edia iḡui amo vada e ruhadia nege. \v 11 Harihari lau dibagu Iehova ese dirava iboudiai e hereadiamu, badina be edia hekokoroku ai vada e hadareredia. \v 12 Bena Mose ravana, Ietero, ese ihaboulaina karana e karaia, Dirava ena; lahi ese e ḡolea oho ḡauna amo Dirava e boua. Bena Aaron bona Israel tau-badadia iboudiai e hebou, Mose ravana ida e aniani hebou, Dirava vairanai. \p \v 13 Daba ai, ose na hahemaoro gabuna ai e helai, taunimanima e hahemaoro henidia: bena taunimanima na Mose vairanai e gini, daba amo ela bona dina e diho. \v 14 Mose ravana ese ena kara idoinai e itaia, taunimanima ede e karadia toma, bena ia ese e nanadaia, eto, Taunimanina ini o karadia tomamu anina be dahaka? Dahaka dainai oi sibomu o helaimu, a taunimanima iboudiai na vairamu ai gigini, daba ela bona adorahi. \v 15 Mose ese ravana e haere henia, eto, Badina be taunimanima na lau dekegu ai e maimu, Dirava ena ura bae diba totona; \v 16 bona e hepapahuahumu negadia ai danu, idia na dekegu ai e maimu, benia na hahemaoro henidiamu, bona Dirava ena taravatu bona ena haheḡani na hadibalaidiamu. \v 17 Bena Mose ravana ese e hamaoroa, eto, Emu kara na dia namo; \v 18 oiemu goada bona ini taunimanima edia goada vada bae ore, badina be ina ḡaukara na metau herea; sibomu basio karaia diba. \v 19 Egu hereva a kamonai; lau ese baina hahealo henimu bena Dirava ese baine hanamomu: oi na Dirava vairanai ba gini, taunimanima daidiai; edia daradara ba hedinarai ia vairanai. \v 20 Oi ese danu ena taravatu bona ena haheḡani ba hadibadia, edia raka daladia bona edia ḡaukara ba hadibalaidia. \v 21 Ḡau tamona, ini taunimanima iboudiai edia amo tatau namodia hahidaosi bavabidia hidi, Dirava garina e garimu taudia, kara gageva-gageva e inai henimu taudia. Edia dagi ba henidia: daha daha lohiadia, sinahu sinahu lohiadia, imahui imahui lohiadia, bona gwata gwata lohiadia. \v 22 Idia ese taunimanima bae hahemaoro henidia, dina iboudiai: hereva badadia be oi emu bae mailaidia, a hereva maraḡidia be sibodia bae haero. Unu amo oiemu ḡaukara taina baine haraḡa, badina be idia ese maduna kahana bae huaia. \v 23 Ini ba kara toma, bona Dirava ese ini baine haḡanimu toma, bena ba haheauka diba; ini taunimanima iboudiai danu edia kalaga bae lou heni mai mainodia ida. \p \v 24 Taunabunai, Mose ese ravana ena hereva e kamonai, bona ena hahedua heḡereḡerena e karaia. \v 25 Israel idoinai ai tatau namodia e abidia hidi, bese ikwaradia taudia ai e halaodia, daha daha lohiadia, sinahu sinahu lohiadia, imahui imahui lohiadia, bona gwauta gwauta lohiadia. \v 26 Dina iboudiai idia ese taunimanima e hahemaoro henidia; hereva aukadia be Mose vairanai e gwaurai, a hereva maraḡidia na sibodia e haero. \v 27 Bena Mose ese ravana e hatonia; bena ravana na ena tano korikori ela. \c 19 \s1 Israel na Sinai ai \p \v 1 Hua ihatoina ai, Israel na Aigupto amo e raka lasi murinai, dinana heḡereḡerena ai, idia na Sinai tano ḡaḡaena ai e kau. \v 2 Refidim e rakatania negana ai, idia na Sinai tano ḡaḡaena ai e kau: bena tano ḡaḡaena ai e taruha, ororo badi-tanona ai. Unuseni ai Israel e taruha. \p \v 3 Bena Mose e dara dae Dirava dekenai. Iehova gadona na ororo amo ema ia enai, eto, Iakob ena bese taudia ini ba hereva henidia toma, Israel taudia ini ba hamaorodia toma. Baoto \v 4 “Aigupto taudia ede na karadia toma vada o itaia, dibamui danu ede na abimui toma, ugava hanidia latadiai na heto, bena na hakaumui mai dekegu ai. \v 5 Harihari lau eregu boma kamonai bona egu taravatu boma badinaia, umui na egu bese korokori ai boma lao, bese iboudiai bogaragidiai, badina be tanobada idoinai be lauegu. \v 6 Egu hahelaḡa taudia ai baola; bese helaḡana ai baola”. Israel taudia unu ba hamaorodia toma. \p \v 7 Bena Mose na ema, Israel tau-badadia e boiridia, Iehova ena haheḡani herevadia iboudiai e hamaorolaidia. \v 8 Bena taunimanima iboudiai e haere hebou, eto, Iehova ena hereva heḡereḡerena ai baia karaia. Bena Mose ese taunimanima edia haere na Iehova e hamaorolaia. \v 9 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, A itaia, lau na ori badana ai baina vasi, bena baina hamaorolaimu herevadia na taunimanima bae kamonai; bena bae abidadama henimu ela hanaihanai. Bena Mose ese taunimanima edia hereva na Iehova e hamaorolaia. \p \v 10 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Taunimanima dekedia baola; hari dina ai bona kerukeru ba hahelaḡadia; edia dabua danu bae huri; \v 11 dina ihatoina ai bae heḡaeḡae; badina be dina ihatoina ai Iehova baine diho Sinai ororona ai, taunimania iboudiai vairadiai. \v 12 Hetoa danu bavabia, ororo baine ḡeḡea ahu, bena ba hamaorodia, baoto “Nahuamui ba toho, ororo ai basio dae kau, bona badibadina basiola; daika na ororo ai baine dae kau, vada bae alaia mase; \v 13 imadia amo basie daua toho, a nadi amo bae hodoa mase eiava diba amo bae tarakia mase; bema taunimanima eiava ubu-ubu ḡauna, to basine mauri. A kibi reḡena daudauna bae kamonai, bena ororo ai bae dara dae”. \v 14 Taunabunai Mose na ororo amo e hekei, taunimanima dekediai; bena e hahelaḡadia, edia dabua danu e huri. \v 15 Bena ia ese e haduadia, eto, Ba heḡaeḡae ela bona dina ihatoina; hahine ta basio raka henia kahi. \p \v 16 Dina ihatoina ai, daba kahana ai, guba e rahua bona kevaru e kevaru isi, bona badana ta ororo dorina ai e kau. Bena kibi ta reḡena e kamonai, reḡena na bada herea: taruha taudia iboudiai na kudoudia e hetaha. \v 17 Bena Mose ese taunimanima na edia taruha amo e hakaudia lasi, Dirava vairanai bae gini; idia na e raka ela bona ororo badi-tanona ai. \v 18 Una negana ai Sinai ororona na kwalahu ese e ḡovaia ahu, badina be Iehova na lahi ai e diho, ororo latani. Taunabunai, kwalahuna e dae badabada, amu kwalahuna na heto; ororo tanona idoinai danu e laga. \v 19 Kibi reḡena na e bada e laova; bena Mose na e hereva, bona Dirava ese guba rahurahu lalona amo e haere henia. \v 20 Bena Iehova vada e diho, Sinai ororona dorina ai. Iehova ese danu Mose e boiria, baine dara dae ororo dorina ai, bena Mose na e dara dae. \v 21 Bena Iehova ese Mose e haduaia, eto, A hekei, taunimanima ba hadibadia, Iehova itana totona bae didi dara bena hutuma bae mase na garina. \v 22 Hahelaḡa taudia ese danu Iehova do basie raka henia kahi; sibodia bae hahelaḡa guna, Iehova ese ediai baine hedinarai taku na garina. \v 23 Bena Mose ese Iehova e haere henia, eto, Taunimanima na ororo ai basie dara dae diba, badina be oi ese o haduamai, hetoa baia abia, ororo baine ḡeḡea ahu, baia hahelaḡaia oto. \v 24 Iehova ma eto, A hekei, bena Aaron ida ma ba dara dae; a hahelaḡa taudia bona taunimanima kavakavadia na basie didi dara Iehova enai, ia ese idia ediai baine hedinarai taku na garina. \v 25 Taunabunai Mose e hekei taunimanima dekediai, unu hereva e hamaorolaidia. \c 20 \s1 Taravatu Gwauta \p \v 1 Dirava ini e hereva toma. \p \v 2 Lau binai Iehova, emu Dirava: Aigupto taudia edia tano bona edia iḡui rumana amo na hakamu lasi. ? \p \v 3 Idau dirava ta basio abia lau vairagu ai. \p \v 4 Laulau ta basio koroa; ḡau ta laulauna, guba ḡauna ta, eiava tanobada ḡauna ta, tanobada henuna ḡauna ta, basio karaia: \v 5 basio toma henia diho, bona isiaina basio lao heni. Badina be lau Iehova emu Dirava na vaḡeḡe Diravana: e inai henigumu taudia edia kara dika davadia na natudia bona tubudia latadiai baina kara ela bona uru ihatoina bona ihahanina, \v 6 a e ura henigumu bona egu taravatu e badinamu taudia baina bogadia hisi ela uru daha. \p \v 7 Iehova emu Dirava ladana na basio hatoa kava hatoa kava; badina be Iehova ladana baine hatoa kava tauna na Iehova basineto ia na asi ena kerere. \p \v 8 Dina Helaḡa ba laloa, ba hahelaḡaia. \v 9 Dina tauratoi lalodiai emu ḡaukara idoinai ba karaia, \v 10 a dina ihahituna na dina helaḡana, Iehova emu Dirava ena. Una dina ai basio ḡaukara, oi eiava natumu maruanena eiava natumu hahinena eiava emu hesiai tauna eiava hesiai hahinena eiava emu boromakau, eiava idau tauna emu ruma ai e noho hedoamu. \v 11 Badina be dina tauratoi lalodiai Iehovva ese guba bona tanobada bona davara bona lalodia ḡaudia iboudiai e karadia, bena dina ihahituna ai e laḡa ani. Badina bunai Iehova ese dina ihahituna vada e hanamoa bona e hahelaḡaia. \p \v 12 Tamamu sinamu ba matauraidia; unu amo emu mauri dinadia bae hoho, Iehova emu Dirava ese e henimumu tanona ai. \p \v 13 Basio ala-ala. \p \v 14 Basio heuda hanai. \p \v 15 Basio henao. \p \v 16 Dekemu tauna basio habadelaia ko8ikoi. \p \v 17 Dekemu tauna ena ruma basio ḡahusia, adavana danu basio ḡahusia, eiava ena hesiai tauna eiava ena hesiai hahinena eiava ena boromakau eiava ena doniki eiava ena kohu ta basio ḡahusi. \p \v 18 Taunimanima iboudiai na guba rahurahu bona kevaru bona kibi reḡena bona ororo kwalahuna e kamonai bona e ita negana ai, idia na e gari, kudoudia danu e hataha. Idia na dauhai e gini, \v 19 Mose e hereva henia, eto, Oi ba hereva henimai, bena baia kamonai henimu; a Dirava basine hereva henimai, baia mase na garina. \v 20 Bena Mose ese e hamaorodia, eto, Basio gari; badina be Dirava vada ema, baine dibamui totona, bena ia imatauraina dainai umui na basio kara dika. \p \v 21 Bena taunimanima na dounu dauhai e giniva, a Mose ese Dirava e noholaiava dagadagana e raka henia kahi. \v 22 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Israel taudia na ini ba hamaorodia toma, baoto: Umui na vada o diba, lau gadogu na guba amo vada ema. \v 23 \it Silver\it* diravadia eiava \it gold\it* diravadia na basio kara. \v 24 Ihaboulaina patana na tano amo ba larebaia, ia latanai emu boubou ḡaudia, heḡole-oho ḡaudia bona herohemaino ḡaudia, mamoe bona boromakau, ba henigu. lau ladagu ilalolaina vada na atoa gabudia iboudiai lau baina vasi bona baina henamomu. \v 25 A ihaboulaina patana na nadi amo boma larebaia, e utu nadidia amo basioma larebaia, badina be iutulaidia aurina ese bema hamirodia. \v 26 Ina danu: egu ihaboulaina patana na vadavada amo basio dae henia, ḡaḡaemu ai bae itamu na garina. \c 21 \s1 Hesiai Taravatudia \p \v 1 Ba henidia taravatudia bini. \v 2 Heberu tauna ta ba hoia, emu hesiai tauna ai ba halaoa, ia na laḡani tauratoi isiaimu baine lao heni, bena ihahituna ai ba kahua nege, asi davana. \v 3 Sibona emu ai baine raka vareai, sibona ma baine raka lasi; a mai adavana ida bae raka vareai, mai adavana ida ma bae raka lasi. \v 4 A biaguna ese hahine ta baine henia, baine adavaia, bena natuna mamaruanedia eiava hahinedia na una hahine ena amo baine abidia, una hahine mai natuna ida na biaguna ena; hesiai tauna na sibona baine raka lasi. \v 5 A hesiai tauna baine hereva hedinarai, baineto “Baigugu bona adavagu bona adavagu bonanatugu na ura henidiamu; una dainai lau basina raka lasi”, \v 6 hari biaguna ese una tau na Dirava vairanai baine hakaua lasi, iduara ai eiava iduara auna ai taiana matuna baine daia uru; bena una tau ese biaguna isiaina baine lao heni ela bona mase. \p \v 7 Tau ta ese natuna kekenina baine hoia, hesiai ai bainela, biaguna be basine kahua nege hesiai taudia mamaruanedia e kahudia negemu heḡereḡerena. \v 8 Bema biaguna ese baine adavaia bena basine ura henia, hahine varavarana ese ma bae davalaia bena bae abia lou. Basine hoia diba idau taudia ediai, badina be ia ese vada e dadaraia. \v 9 A bema natuna maruanena baine henia, ia ese ravana korikori ai baine halaoa. \v 10 Bema hahine ta ma baine abia, ia ese hahine gunana ana aniani bona ena dabua ihenina basine hamaraḡi, bona basine hadihoa. \v 11 A ini ḡau ai baine hadabua, ia na baine kahua nege, asi davana. \s1 Ala-ala Taravatudia \p \v 12 Ta ese tau ta baine alaia mase, ia danu bae alaia mase. \v 13 To bema iala-masena basine haeroa guna, a Dirava ese ia imana ai baine atoa, lau na gabu ta baina gwaurai henimu, ia baine heau mauri gabuna. \v 14 A tau ta ese iala-masena baine haeroa guna, bena baine alaia mase, egu ihaboulaina patana amo bavabia siri, vada baine mase. \p \v 15 Tamana eiava sinana baine botaia tauna na bae alaia mase. \p \v 16 Ta ese tau ta baine henaoa, bena baine hoia, eiava ia imana ai bae davaria, vada bae alaia mase. \p \v 17 Tamana eiava sinana baine uduguiraia tauna na bae alaia mase. \p \v 18 Taunimanima bae heatu, bena ese e heatu heniamu tauna na nadi amo baine hodoa, eiava imana amo baine botaia, a una tau na basine mase, baine hekure mo; \v 19 murinai ma baine tore isi, itotohi amo baine loaloa, hari e haberoa tauna na basine kerere; ḡau tamona, ena hekure dinadia davadia baine henia, bona ena muramura dalana baine lailaia ela bona baine namo vaitani. \p \v 20 Tau ta ese ena hesiai tauna eiava hahinena baine dadabaia, bena imana ai baine mase, ena kerere davana bae henia. \v 21 A una hesiai tauna eiava hahinena do baine mauri, dina ta eiava dina rua, biaguna na basine kerere, badina be una hesiai rauna eiava hahinena na ena moni davana. \p \v 22 Tatau edia heatu ai rogorogo hahinena ta bae haberoa, bena hahine baine mara dika, natuna baine dika to ia be baine namo, adavana ese e haberoa tauna baine habadelaia, bena hahemaoro taudia bae hereva, moni hida ia ese hahine adavana baine henia. \v 23 A hahine danu baine dika, mauri davana na mauri baine henia, \v 24 eiava mata davana na mara, eiava ise davana na ise, eiava ia davana na ima, eiava ae davana na ae, \v 25 eiava heara davana na heara, eiava bero davana na bero, eiava hedadaba davana na hedadaba. \p \v 26 Tau ta ese ena hesiai tauna eiava ena hesiai hahinena matana baine haberoa, bena baine kepulu, ia na baine kahua nege, matana davana. \v 27 Eiava uduna baine botaia bena isena ta baine heraḡa, ia na baine kahua nege, isena davana. \p \v 28 Boromakau ta ese tau ta eiava hahine ta baine doaia mase, una boromakau na bae hodoa mase bona hidiona na basie ania; a biaguna be asi ena kerere. \v 29 To, bema una boromakau be nega haida unu vada e kara toma, nega gunadia ai, bona biaguna be mai dibana; bena biaguna basine koua kunuka-kunuka dainai tau ta eiava hahine ta ma baine doaia mase, boromakau na bae hodoa mase, bona biaguna danu bae alaia mase. \v 30 A dava bae gwauraia negana ai una dava baine henia, ena mauri ibodohilaina. \v 31 Bema tau ta natuna maruanena eiava natuna hahinena na boromakau ese baine doaia mase, unu bae karaia toma. \v 32 A bema tau ta ena hesiai tauna eiava ena hesiai hahinena na boromakau ese baine doaia mase, boromakau biaguna ese una hesiai tauna eiava hahinena biaguna na davana baine henia, \it silver\it* ena metau \it pound \it* ta mai kahana heḡereḡerena, bona boromakau danu bae hodoa mase. \p \v 33 Tau ta ese guri ta hekehona ai baine rakatania, eiava guri baine ḡeia, bena basine koua ahu, bena boromakau ta eiava doniki ta una guri lalonai baine moru dobi, \v 34 guri biaguna ese davana baine karaia; ia ese boromakau eiava doniki biaguna moni baine henia, a mase ḡauna na iena. \p \v 35 Tau ta ena boromakau ese tau ta ena boromakau baine alaia mase, mauri ḡauna na bae hoia, bena raruosi ese davana bae haria; mase ḡauna danu bae haria. \v 36 Bema biaguna mai dibana una boromakau na vaia unu vada e kara toma, to basine koua kunuka-kunuka, ia ese davana do baine karaia, boromakau ta boromakau ta davana, bona mase ḡauna be iena. \c 22 \s1 Henao Taravatudia \p \v 1 Tau ta ese boromakau ta eiava mamoe ta baine henaoa, bena baine alaia eiava baine hoia, ia na davana do baine karaia: boromakau ta davana boromakau ima baine heni, eiava mamoe ta davana mamoe hani baine heni. Davana na unu baine karaia toma; a imana bema tuna, ia bema hoia, davana ihaḡuḡuruna. \v 2 Henao taudia na ruma ihamakohina ai bae davaria, bena bae botaia mase, ia rarana na asi davana; \v 3 a bema daba e rere murinai bae botaia mase, rarana na mai davana. \v 4 E henaoa boromakauna eiava donikina eiava mamoena na henao tauna dekenai bae davaria, ia na davana baine henia nega harua. \p \v 5 Tau ta ese boromakau baine hakaua vareai idau tauna ena uma ai eiava ena vine imeana ai, eiava baine kahua nege bena sibona baine vareai, ia na ena boromakau ese e hadika ḡaudia davadia na ena uma ḡaudia bona ena vine anidia hereadia amo do baine heni. \p \v 6 Lahi ese ava ḡiniḡini amo baine hanai, uit e utua ḡauna eiava uit dounu uma ai e tubumu ḡauna baine araia ore, lahi e haraia tauna ese davadia do baine heni. \p \v 7 Tau ta ese ena moni eiava ena kohu ia dekena tauna baine henia, baine naria totona, bena ta ese baine henaoa, henao tauna bae davaria negana ai, ia na davana baine heni nega harua. \v 8 Bema henao tauna basie davaria, ruma biaguna na hahemaoro gabuna bainela. Dirava vairanai baine gwau hamata, ia na dekena tauna ena kohu se daua toho. \p \v 9 Boromakau eiava doniki eiava mamoe eiava dabua bae heailai, bena tau ta baineto “Ḡauna binai egu”, kaha ruaosi na Dirava vairanai bae hahemaoro; bena hahemaoro ai baine kerere tauna ese davana nega harua ia dekena tauna baine henia. \p \v 10 Tau ta ese ena doniki eiava ena boromakau eiava ena mamoe eiava ena mauri ḡauna ta ia dekena tauna baine henia, baine naria totona, bena baine mase, eiava baine bero, eiava ta ese baine lulua oho, a tau ta una kara basine itaia, \v 11 ia be Iehova vairanai baine gwau hamata, ia ese dekena tauna ena ḡau se daua toho, bena ḡau biaguna ese ena gwau-hamata baine abia dae, ena ḡau davana basine abia. \v 12 A ta ese iena amo bema henaoa, ia ese davana na biaguna bema henia. \v 13 A uda boromadia ese bae koria, ia ese baine hahedinaraia, bena davana basine karaia. \p \v 14 Tau ta ese dekena tauna ena ḡau ta baine abia torehai, bena baine bero eiava baine mase, biaguna murinai, ia ese davana baine henia. \v 15 A bema biaguna vairanai, ia ese davana basine henia. Bema hoi-asi ḡauna, davana be vada e henia, basine henia lou. \p \v 16 Tau ta be hane-ulato rami-hebou, asi imaohenina, ida bae eno bou, ia ese baine adavaia, bona davana baine heni. \v 17 A tamana ese baine rua, ia ese davana doi baine heni, bema adavaia heḡereḡerena. \p \v 18 Babalau hahinena na basio bogaia hisi, vada baine mase. \p \v 19 Mauri ḡauna idauna ta ida baine eno bou tauna sa bae alaia mase. \p \v 20 Ihaboulaina karana baine karaia, dia Iehova ena to idau dirava ta ena, tauna na baine havahuraia vaitani. \p \v 21 Noho-hedoa tauna basio hadikaia bona basio hahisia, badina be umui danu Aigupto tanona ai o noho hedoava. \v 22 Vabu eiava ihareha basio hahisia; \v 23 boma hahisidia bena bema tai henigu, lau na momokani edia tai baina tai baina kamonai, \v 24 bena egu badu baine siahu, bena dare amo baina alamui mase: adavamui bae vabu bona natumui bae ihareha. \p \v 25 Egu orea taudia ogoḡamidia haida emu ai bae abi torehai, basio kara henidia abi-torehai taudia na heheto, bona heato-kau monina na ediai basio tahua. \v 26 Dekemu tauna ena dabua bavabia, ena abi-torehai toana, dina do basine diho ai ba henia lou; \v 27 badina be una na ena hetaru ḡauna bona ena hahedoki: ede baine mahuta toma? Ia ese baine tai henigu, bena baina hakala henia, badina be lau na mai egu hebogahisi. \p \v 28 Dirava basio maumauraia, bona emu bese lohiana ta basio uduguiraia. \p \v 29 Taboro negana ai, ihaboulaina karadia ai basio halahe: emu uma anidia bona emu vine anidia ba heni momo. Natumu roboana lau ba henigu; \v 30 emu boromakau bona emu mamoe danu unuheto. Dina hitu natuna roboana na sinana dekenai baine noho; dina ihataurahanina ai lau ba henigu. \p \v 31 Umui na hehelaḡa: taunabunai uda boromadia ese e alaia mase ḡauna na basio ania; sisia ba henidia. \c 23 \s1 Hahemaoro herevadia \p \v 1 Sivarai koikoi basio gwauraia. Kara dika taudia ida basio henega bou, hahebade koikoi igwaurina totona. \v 2 Hutuma muridiai basio raka, kara dika ikarana totona, eiava hahemaoro ihagagevana totona. \v 3 A ogoḡami tauna danu basio durua hahemaoro ihagagevana ai. \p \v 4 Inaimu ena boromakau eiava ena doniki baine heau boio bena oi ese ba davaria, ba hakaua lou lao ia dekenai. \v 5 Inaimu ena doniki ba itaia, ena maduna matauna dainai e goru dihomu, ba durua; ena be iduruna so uramu, to ba durua. \p \v 6 Ogoḡami tauna baine hahemaoro negana ai, hahemaoro basio hagagevaia ienai. \v 7 Basio hahebade koikoi; asi ena kerere tauna eiava kara maoromaoro tauna basio alaia mase; badina be kara dika tauna basina bogaia hisi. \v 8 Laloani monina basio abia; badina be lalo-ani monidia ese mata-kito taudia matadia e hakepuludiamu, bona kara maoromaoro taudia edia kara e hagagevadiamu. \p \v 9 Noho-hedoa tauna basio hahisia. Noho-hedoa mamina vada o abia, badina be umui danu Aigupto tanona ai o noho hedoava. \p \v 10 Laḡani tauratoi uma ḡaudia ba hado emu tano ai, bona anidia ba habou; \v 11 a laḡani ihahituna ai ia na baine vahu, ogoḡami taudia ese anina bae abia. Orena na uda boromadia ese bae ania. Emu vine imeana bona emu olive imeana danu unu ba karadia toma. \p \v 12 Dina tauratoi ba ḡaukara. Dina ihahituna ai ba laḡa ani; emu boromakau bona emu doniki danu bae laḡa ani; emu hesiai hahinena natuna bona noho-hedoa tauna ese danu goada matamata bae abia. \v 13 Egu hereva iboudiai ba lalodia tao; dirava idaudia basio herevalaidia, bona ladadia basio hato. \p \v 14 Laḡani ta lalonai aria toi ba kara, egu. \v 15 Asie-hatubua-flaoana ariana ba karaia: dina hitu asie hatubua flaoana bavania, gunaguna na haduamu heḡereḡerena, nega korikorina ai, hua ladana Abib lalonai, badina be una hua lalonai Aigupto amo o raka lasi. Asi tauna ta imana kavakava baine hedinarai lau vairagu ai. \v 16 Taboro ariana danu bba karaia, emu uma anidia ba utu matama negana ai. Lailai huana lalonai roge ariana danu ba karaia, emu uma anidia idoidiai emu roge ai ba habou vaitani negana ai. \v 17 Laḡani ta lalonai emu mamaruane iboudiai na nega toi Ḡaubada Iehova vairanai bae hedinarai. \p \v 18 Egu ihaboulaina rarana na e hatubua flaoana ida basio atodia hebou; egu aria digarana na basine mia rani. \p \v 19 Emu uma anidia roboadia namo-hereadia na Iehova emu Dirava ena dubu ai ba rakalaia vareai. \p Nani natuna hidiona na sinana ratana amo basio nadua. \p \v 20 A itaia, aneru ta na siaiamu, oi vairamu ai bainela, dala ai baine simamu, bona vada na abia heḡaḡae gabuna ai baine hakaumu vareai. \v 21 Ba hakala henia, erena ba kamonai; basio gwau edeede henia; badina be emu kara rea basine laloa nege, lau ladagu na ia lalonai dainai. \v 22 A ia erena ba kamonai bona lauegu hereva iboudiai ba badinadia; bena oi inaimu be lau inaigu ai baina halaodia, bona oi bae tuari henimu taudia na lau danu baina tuari henidia. \p \v 23 Egu aneru na oi vairamu ai bainela, Amoro taudia bona Hiti taudia bona Perisi taudia bona Kanaan taudia bona Hivi taudia bona Iebusu taudia edia tano ai baine hakaumu vareai, bena lau ese baina habuadia tari. \v 24 Una negana ai edia dirava basio toma henidia diho bona isiaidia basio lao heni, bona edia kara danu basio tohotohodia; ba hadareredia vaitani, bona edia au-tubua ba ḡiḡidia rohoroho. \v 25 Iehova emui Dirava mo isiaina ba lao heni; bena emu flaoa bona emu ranu lau ese baina hanamodia, bona emu gorere baina abia oho; \v 26 emu mauri ḡauna ta basine mara dika bona ta basine gabani emu tano ai; emu mauri dinadia baina haḡuḡurudia. \v 27 Egu hahegari na oi vairamu ai baina siaia, ediai ba kau taudia lalodia baina hadaradaradia, bena inaimu iboudiai na bae heau muri. \v 28 Nanigo danu baina siaidia vairamu ai, idia ese Hivi taudia bona Kanaan taudia bona Hiti taudia oi vairamu ai baina luludia lasi. \v 29 Laḡani tamona lalonai basina luludia lasi, edia tano baine vahu na garina, bona uda boromadia bae hutuma bena bae hadikamu na garina. \v 30 Metaira-metaira baina luludia lasi, ela bona umui na ba hutuma, bena tano bavabia emui. \v 31 Emu tano hetoadia baina kara, Davara Kakakakana amo ela bona Filistia taudia edia davara, bona tano ḡaḡaena amo ela bona Eufrate sinavaina: badina be umu tano taudia oi imamu ai baina atodia, oi vairamu ai do ba luludia lasi. \v 32 Idia ida basio herohemaino, bona edia dirava ida basio herohemaino. \v 33 Emu tano ai basie noho, bae hahekwakwanaimu bena vairagu ai ba kara dika na garina; badina be edia dirava boma toma henidia diho, oi na boma hekwakwanai. \c 24 \s1 Herohemaino \p \v 1 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, Iehova enai ba dara dae, oi bona Aaron bona Nadab bona Abihu bona Israel tau-badadia hitu-ahui: dauha amo ba toma henigu diho. \v 2 Mose sibona ese Iehova baine raka henia kahi; bamona be basie raka kahira, bona edia orea taudia danu basie dara dae. \p \v 3 Bena Mose ela, Iehova ena hereva iboudiai bona ena taravatu iboudiai Israel taudia e hamaorolaidia. Bena Israel taudia iboudiai e haere hebou, eto, Iehova ena hereva iboudiai baia badinadia. \v 4 Mose ese Iehova ena hereva iboudiai e tore vaitanil; bena daba vaburana ai e tore isi, ororo badi-tanona ai ihaboulaina patana ta e larebaia, bona au=tubua gwauta-rua e holo, Israel idududia gwauta-ruaosi edia. \v 5 Bena ia ese Israel eregabedia haida e siaidia, boromakau mamaruanedia e laohai, boubou ḡaudia ai e halaodia: haida lahi ese e ḡole oho ḡaudia, ma haida herohemano ḡaudia, Iehova ena. \v 6 Bena Mose ese rara kahana na dihu ai e haboua, a rara kahana na ihaboulaina patana ai e seia. \v 7 Bena ia ese taravatu bukana e abia, Israel taudiavairadiai e duahia hedinarai. Bena idia eto, Iehova ena hereva iboudiai baia kamonai henidia, bona ena taravatu baia badinadia. \v 8 Bena Mose ese rara e abia, Israel taudia e nevarilaidia, eto, Ina na herohemaino rarana, Iehova na umui ida vada e herohemaino ini hereva ai. \p \v 9 Bena Mose bona Aaron bona Nadab bona Abihu, Israel tau-badadia hitu-ahuiosi ida, e dara dae, \v 10 Israel edia Dirava e itaia, aena na sapairo\f + \fr 24:10 \ft “Sapairo” be nadi hururu-hururuna ta ladana.\f* nadina ai e hadai, e negari-negari, guba na heto. \v 11 Ia imana na Israeltau-badadia latadiai se ato kau; idia ese Dirava e itaia, bena e aniani, ranu e inua danu. \s1 Mose Sinai ororona ai e dara dae \p \v 12 Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Lau dekegu ai ba dara dae, ororo ai ba narigu; lau be hro-nadidia palakadia baina henimu, ini nadi ai taravatu bona haheḡani vada na tore, taunimanima ihadibaladia. \v 13 Taunabunai, Mose na ena hesiai tauna Iosua ida e tore isi; bena Mose na Dirava ena ororo ai e dara dae. \v 14 Ia ese Israel tau-badidia e haduadia, eto, Iniseni ai ba noho, ela bona ai baia lou mai dekemui ai. hari Aaron bona Huru na dekemui ai nonoho; tau ta hahemaoro baine ura negana ai, ia na idia raruosi dekedia bainela. \p \v 15 Mose na ororo ai e dara e dara dae, bena ori ese ororo e ḡovaia ahu. \v 16 Bena Iehova hairaina na ororo dorina ai e kau, bona ori ese ororo e ḡovaia ahu ela bona dina tauratoi e ore. Dina ihahituna ai Iehova ese Mose ladana e hatoa, ori bogaragina amo. \v 17 Iehova hairaina ita-itana na lahi hururu-hururuna na heto ororo dorina ai: Israel taudia iboudiai ese e itaia. \v 18 Bena Mose na e dara dae ori lalonai, dina hari-ahui boi hari-ahui unuseni ai e nohova. \c 25 \s1 Iehova ese Mose e hereva henia Sinai ai \p \v 1 Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, \v 2 Israel taudia ba hamaorodia, edia herahia ḡaudia bae henigu; lalodia e namomu taudia iboudiai edia herahia ḡaudia bavabi dae, egu. \v 3 Bavabi dae ḡaudia bini: \it gold\it* bona \it silver\it* bona auri labora-labora; \v 4 dabua vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia; nani huidia; \v 5 mamoe kopidia, e hakakakakadia ḡaudia, bona nani kopidia; kela\f + \fr 25:5 \ft “Kela”: hanua haida e tomu “Budabuda”.\f* audia; \v 6 lamepa diaranuna bona muramura mai bonadia bona e gabu muramuradia; \v 7 onuku\f + \fr 25:7 \ft “Onuku” na herahera nadina ta ladana.\f* nadidia bona hahelaḡa taudia edia dabua ihaheralaidia bona edia vaina ihaheralaidia nadidia. \v 8 Gabu helaḡana danu bae karaia egu, bogaragidiai baina noho helaoreana. \v 9 Dubu auta danu ba karaia; dubu bona dubu lalona ḡaudia iboudiai be lau ese baina hadibalaimu heḡereḡerena ai ba kara. \s1 Maua Helaḡana \p \v 10 Maua ta danu bae karaia, kela reireidia amo; latana na kiubit rua mai kahana, lababana bona harana ena lata na kiubit\f + \fr 25:10 \ft “Kiubit” na Heberu taudia edia hahetoho ta, ena lata be 44 centimetres sisivana.\f* ta mai kahana. \v 11 Lalona kahana \it gold\it* amo ba lahasia, bona murina kahana \it gold\it* amo ba ḡovaia, bona \it gold\it* amo ba haheraia heḡeḡe. \v 12 \it Ring \it* hani na \it gold\it* amo ba kara, maua daigunina haniosi ai ba koko kau, kahana ai rua kahana ai rua. \v 13 Maduna danu ba kara, kela audia amo, bena \it gold\it* amo ba ḡovadia. \v 14 Ini maduna na \it ring\it* amo ba toi hanai, maua kahana kahana ai, ihualaina ḡaudia ai baela. \v 15 hari maduna na \it ring\it* lalodiai do bae mia, basie veridia lasi. \v 16 Bena taravatu nadidia, baina henimu ḡauna, do ba udaia maua lalonai. \v 17 Ikaruhi ta danu \it gold\it* namo-hereana amo ba karaia, ena lata kiubit rua mai kahana, ena lababa kiubit ta mai kahana. \v 18 Ikaruhi duduna duduna kerubi\f + \fr 25:18 \ft “Kerubi” na aneru laulaudia, e koro ḡaudia.\f* rua ba koro, \v 19 duduna ta kerubi ta ma duduna ta kerubi ta; ikaruhi bona kerubi raruosi na \it gold\it* siri tamona amo ba kara. \v 20 Hari kerubi na hanidia amo ikaruhi bae hakerukerua; idia bae hevaira heheni, bona ikaruhi bae vaira henia. \v 21 Hari ikaruhi na maua latanai bavatoa kau, hebogahisi teronona ai bainela; bona taravatu nadidia, do baina henimu ḡauna, na maua lalonai ba udaia. \v 22 Unuseni ai baita hedavari: ikaruhi daenai, taravatu mauana latanai e miamu kerubidia raruosi padadia amo, lau ese baina hereva henimu; haheḡani iboudiai, Israel taudia ba henidia ḡaudia, na baina hadibalaimu. \s1 Pata Helaḡana \p \v 23 Pata ta danu, kela audia amo ba karaia, latana na kiubit rua, lababana na kiubit ta, harana ena lata na kiubit ta mai kahana. \v 24 \it Gold\it* amo ba ḡovaia, bona ba haheraia heḡeḡe. \v 25 Digina danu ba karaia, labalaba na tau ta imana palapalana heḡereḡerena, ia danu \it gold\it* namo-hereana amo ba haheraia heḡeḡe. \v 26 \it Ring \it* hani danu \it gold\it* amo ba kara, pata aena haniosi ai ba koko kau. \v 27 Hari \it ring\it* be pata digina henunai ba koko kau, maduna audia bae hetoi hanai. \v 28 Maduna danu kela audia amo ba kara, bona \it gold\it* amo ba ḡovadia, pata ihualaina. \v 29 Pata ḡaudia danu, mereki bona nau bona bio bona kehere, iboudiai na \it gold\it* namo-hereana amo ba kara. \v 30 Nega iboudiai flaoa helaḡana na una pata latanai baine hedabara lau vairagu ai. \s1 Lamepa Patana \p \v 31 Lamepa patana ta danu ba karaia, \it gold\it* namo-hereana amo. Aena bona duna na \it gold\it* amo ba koro: aena bona duna bona kehere bona heraherana, bure bona huahua, iboudiai na \it gold\it* siri tamona amo ba koro. \v 32 Rigina bae tauratoi, kahana toi kahana toi. \v 33 Rigi ta ena kehere bae toi, itadia sakada\f + \fr 25:33 \ft “Sakada” be au huahua ta ladana.\f* huahuadia na heheto, ta ta mai buredia bona mai huahuadia, rigi iboudiai. \v 34 Duna ai danu kehere bae hani, sakada huahuadia na heheto, ta ta mai buredia bona mai huahuadia. \v 35 Rigi rua rua amo danu buredia ta ta ba koro: rigi rua bure ta, rigi rua bure ta, rigi bure ta, rigidia henudia kahadia ai. \v 36 Hari rigi bona bure na \it gold\it* namo-hereana sirina tamona amo ba koro. \v 37 Bena lamepa hitu ba kara, gabudia ai bavatodia, edia diari na pata vairana kahana bae hadiaria. \v 38 Ihaḡoevadia ḡaudia bona momorudia iudadia merekidia iboudiai na \it gold\it* namo-hereana amo ba kara. \v 39 Hari lamepa patana, mai kohuna idoinai, ikaralaina \it gold\it*-na ena metau be \it talent\it*\f + \fr 25:39 \ft “Talent” be Hebveru taudia edia metau hahetohona; talent ta ena metau na 54 kilograms sisivana.\f* ta. \v 40 Ba heita, ini ḡau ba kara hari ina ororo ai emu ai vada eme hedinarai heḡereḡerena. \c 26 \s1 Kalaga Helaḡana \p \v 1 Dubu auta ba karaia egu: haba be dabua aukadia bona namodia gwauta amo ba kara, vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia; ihaheraladia be dibana tauna ese kerubi laulaudia baine turi. \v 2 Dabua ta ena lata be kiubit ruahui taurahani, lababana be kiubit bhani; iboudiai edia lata bae heḡereḡere, edia lababa danu bae heḡereḡere. \v 3 Dabua ima ba siriudia, ma ima ba siriudia. \v 4 Bena imaosi ta isena ai, kunipa varo vaiurina amo ba kara; ma imaosi ta isena ai danu unu ba kara toma. \v 5 Dabua ta ai kunipa imahui ba kara, ma dabua ta ai imahui: hari kunipa bae hevaira heheni. \v 6 Bena hakapu-tao ḡaudia imahui \it gold\it* amo ba kara, dabua isedia ruaosi na unu hakapu-tao ḡaudia amo be hakapudia tao hesiriu, unu amo dubu tamona ai bainela. \p \v 7 Bena dabua haida nani huidia amo ba kara, kalaga ai baela, dubu ikoulaina; unu dabua iboudiai bae gwauta-ta. \v 8 Dabua ta ta edia lata na kiubit toi-ahui, lababadia na kiubit hani; iboudiai edia bae heḡereḡere, edia lababa danu bae heḡereḡere. \v 9 Ini dabua ima ba siriudia, ma tauratoi ba siriudia: ihatauratoina na iha-imana baine ha-ere-ruaia, kalaga vairanai. \v 10 Bena imaosi ta isena ai kunipa imahui ba kara, ma tauratoiosi ta isena ai kunipa imaosi ma ba kara. \v 11 Bena hakapu-tao ḡaudia imahui auri labora-labora amo ba kara, dabua isedia ruaosi na unu hakapu-tao ḡaudia amo ba hakapudia tao hesiriu, kalaga tamona ai bainela. \v 12 Hari e haruaia ḡauna na dubu murina kahana ai baine hetau dobi. \v 13 Hari kalaga dabuana ena lata na dubu harana ena lata baine hereaia, kahana kiubit ta, ma kahana kiubit ta, unu bae hetau dobi toma, dubu ikoulaina. \v 14 Kalaga guhina danu ba karaia, mamoe kopidia, e hakakakakadia ḡaudia, amo; ma guhi ta danu nani kopidia amo ba karaia, ia latanai bavatoa kau. \p \v 15 Dubu habana na kela audia amo kaha ta ta ba kara.\f + \fr 26:15 \ft bona ia murinai siridia: Hereva ta iniseni ai e hanaia “Kaha” anina \fl English\ft gado ai be “frame”.\f* \v 16 Kaha ta ena lata be kiubit gwauta, bona ena lababa be kiubit ta mai kahana. \v 17 Hari kaha ta ta be ikoko rua rua amo bae koko hesiriu; dubu habana kahadia iboudiai kaha rua rua amo unu bae koko hesiriu toma. \v 18 Hari kaha iboudiai na ini ba haginidia toma: diho kahana ai kaha ruahui; \v 19 hahelai-kau ḡaudia hari-ahui \it silver\it* amo ba kara, kaha ruahuiosi henudiai bae mia, hahelai-kau ḡaudia kaha ta ta henudiai bae heato, ikoko rua rua amo ba kokodia tao. \v 20 Ma dubu kahana ta, mirigini kahana ai, kaha ruahui ba haginidia, \v 21 mai \it silver\it* hahelai-kau ḡaudia hari-ahui, kaha ta ta henudiai hahelai-kau ḡaudia rua rua amo ba kokodia. \v 22 Dubu duduna, lahara kahana ai, kaha tauratoi ba haginidia, \v 23 bona daiguni ruaosi danu kaha ta ta. ? \v 24 Hari daiguni ḡaudia na henu ai bae kokodia hesiriu, a atai ai idia na \it ring\it* amo bae hesiriu. Ruaosi na unu bae heto; idia na daiguni ḡaudia ruaosi ai baela. \v 25 Taunabunai, kaha bae taurahani bona \it silver\it* hahelai-kau ḡaudia bae gwauta-tauratoi, kaha ta ta henudiai hahelai=kau ḡaudia rua rua. \p \v 26 Raroraro danu kela audia amo ba kara, au-ima dubu habana kahana ai, \v 27 ma au-ima kahana ai, ma au-ima dubu duduna ai, lahara kahana ai. \v 28 Bogaragi rarorarona na kaha iboudiai baine hahesiriudia, duduna ela bona duduna. \v 29 Hari kaha be \it gold\it* amo ba ḡovadia. Raroraro idogo-taodia \it ring\it*-dia na \it gold\it* amo ba kara, bona raroraro na \it gold\it* amo ba ḡovadia. \v 30 Dubu na ba haginia, hari ina ororo ai emu ai vada eme hedinarai heḡereḡerena. \p \v 31 Bena seseahu na dabua aukana bona namona amo ba karaia, dabua vaiurina bona mia-kakana bona kakakakana; ihaheralaina be dibana tauna ese kerubi laulaudia baine turi. \v 32 \it Gold\it* igaudia amo ba taua dae; ena ihua-ihua bae hani, kela audia amo ba kara bona \it gold\it* amo ba ḡovadia, bena \it silver\it* hahelai-kau ḡaudia ai ba haginidia. Unuhetomana seseahu ba taua dae. \v 33 hari seseahu na hakapu-tao ḡaudia amo ba taua dae; bena taravatu mauana na bae huaia vareai: seseahu na helaḡa gabuna bona helaḡa-herea gabuna baine seses ahu. \v 34 Hari maua danu ikaruhi amo ba karuhia, helaḡa-herea gabuna ai. \v 35 Pata na seseahu murimurinai bavatoa; lamepa patana be dubu diho kahana ai bavatoa, pata baine vaira henia, a pata be mirigini kahana ai baine gini. \p \v 36 Kalaga iduarana seseahuna danu dabua aukana bona namona amo ba karaia, dabua vaiurina bona mia-kakana bona kakakakana, bona ihaheralaina danu bae turi. \v 37 Seseahu ena ihua-ihua bae ima; kela audia amo ba kara, bona \it gold\it* amo ba ḡovadia. Edia igau na \it gold\it* amo ba kara, a hahelai-kau ḡaudia imaosi na auri labora-labora amo ba kara. \c 27 \s1 Ihaboulaina Patana \p \v 1 Ihaboulaina patana ba karaia, kela audia amo; latana na kiubit ima, lababana kiubit ima, harana ena lata kiubit toi, unu ba karaia toma. \v 2 Doa hani ba koro, pata daigunina haniosi ai; hari doa na pata ida au tamona amo ba kara. Kopina idoinai na auri labora-labora amo ba ḡovaia. \v 3 Kahuna iudalaina urodia bona ikado-laina gagana bona dihu bona kahi bona rahurahu na iboudiai auri labora-labora amo ba kara. \v 4 Pata digina na auri labora-labora amo ba ha-aukaia heḡeḡe, bona \it rina \it* hani auri labora-labora amo ba kara, hari iha-aukana auri labora-laborana ena daiguni haniosi ai. \v 5 Hari iha-aukana auri labora-laborana na pata baine ḡeḡea ahu, bona digina harana kahana ai baine diho. \v 6 Maduna audia danu ba kara, ihaboulaina patana ena; kela audia amo ba kara, bona auri labora-labora amo ba ḡovadia. \v 7 Hari maduna na \it ring\it* amo ba toidia hanai, ihaboulaina patana ohena kahana kahana ai, ihualaina ḡaudia. \v 8 Ihaboulaina patana na maua na heto ba karaia, harana na reirei amo baine hekou. Vada ba karaia hari ina ororo ai emu ai vada eme hedinarai heḡereḡerena. \s1 Maḡu Helaḡana \p \v 9 Dubu maḡuna danu ba karaia. Diho kahana ai maḡu latana na kiubit sinahu-ta; itautau dabuadia aukadia na \v 10 du ruahui amo bae hetau dae, du badidia ihahelai-kaudia ḡaudia danu bae ruahui; hari du bona ihahelai-kaudia ḡaudia na auri labora-labora amo ba kara. A edia igau bona edia hakapu-tao ḡaudia na \it silver\it* amo ba kara. \v 11 Mirigini kahana ai danu maḡu latana na kiubit sinahu-ta; itautau dabuadia na du ruahui amo bae hetau dae, du badidia ihahelai-kaudia ḡaudia danu bae ruahui. Du bona ihahelai-kaudia ḡaudia na auri labora-labora amo ba kara, a edia igau bona edia hakapu-tao ḡaudia na \it silver\it* amo ba kara. \p \v 12 Lahara kahana ai, maḡu lababana na kiubit imahui; du bae gwauta, badidia ihahelai-kaudia ḡaudia danu bae gwauta. \v 13 Mairiveina kahana ai, dubu vairanai, lababana na kiubit imahui. \v 14 Ikoukou kahana ai itatau dabuadia na kiubit gwauta-ima, mai du toi bona du badidia ihahelai-kaudia ḡaudia toi; \v 15 ma ikoukou kahana ai danu itautau dabuadia na kiubit gwauta-ima, mai du toi bona du badidia ihahelai-kaudia ḡaudia toi. \v 16 Ikoukou dabuana na kiubit ruahui: dabua na vaiuri bona mia-kaka bona kakakaka; varo aukana amo bae turi, bona heraherana danu bae turi. Ia duna bae hani, bona du badidia ihahelai-kaudia ḡaudia bae hani. \p \v 17 Maḡu duna iboudiai na \it silver\it* amo ba haheralaidia, bona edia igau na \it silver\it* amo ba kara. A du badidia ihahelai-kaudia ḡaudia be auri labora-labora amo ba kara. \v 18 Maḡu ena be kiubit sinahu-tu, lababana be kiubit imahui, harana ena lata be kiubit ima. Itautau dabuadia be dabua aukadia. Du badidia ihahelai-kaudia ḡaudia be auri labora-labora. \v 19 Dubu kohuna idoinai na auri labora-labora amo bae kara; dubu ikokodia bona maḡu ikokodia danu iboudiai na auri labora-labora ikokodia mo. \s1 Lamepa Helaḡana \p \v 20 Israel taudia ba haḡanidia, olive dehorona ḡoevaḡoevana bae mailaia, lamepa diaranuna ai bainela; bena lamepa baine ara hanaihanai. \v 21 Aaron mai natuna ida bae naria boi naria rani Iehova vairanai, hebou kalagana lalonai, maua helaḡana seseahuna murimurinai. Ina haheḡani na Israel taudia ese bae badinaia hanaihanai, uru iboudiai lalodiai. \c 28 \s1 Hahelaḡa Taudia \p \v 1 Kakamu Aaron, mai natuna mamaruanedia ida, israel taudia bogaragidia amo ba hakaudia siri, egu hahelaḡa taudia ai baela helaoreana. Aaron mai natuna hahaniosi, Nadab bona Abihu bona Eleasara bona Itamara, unu bavabidia toma. \v 2 Kakamu Aaron ena dabua helaḡadia danu ba kara, mai toana bona mai hairaina ida baine noho helaoreana. \v 3 Mai dibadia taudia, lau ese aonega vada name henidia taudia, ba haḡanidia, dabua bae kara Aaron ena; bena ia baine helaḡa, lauegu hahela=aga tauna ai bainela. \v 4 Bae kara ḡaudia bini: keme ai e ha-inuamu vainana; hahedoki, muri hahedokina; hahedoki badana, kwara iḡe4ḡelaina dabuana; gaba ḡauna. Dabua helaḡadia bini bae kara, kakamu Aaron ena bona natuna mamaruanedia edia, egu hahelaḡa taudia ai baela helaoreana. \p \v 5 Idia na \it gold\it* bae abia, bona dabua idau-idau, vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia. \v 6 Bena hahedoki helaḡana bae karaia namonamo, hari \it gold\it* bona dabua idau-idau, vaiuri bona mia-kaka bona kakakaka bona kurokuro, bae karalaia. ? \v 7 Paḡa ḡaudia rua ese hahedoki vairana kahana bona murina kahana bae siriudia. \v 8 Gaba ḡauna danu ḡau heḡereḡeredia ai bae karaia, dabua idau-idau, vairuri bona mia-kaka bona kakakaka bona kurokuro, bae karalaia. \v 9 Onuku nadidia rua bavabi, latadiai Israel natuna ladadia ba tore, \v 10 lada tauratoi nadi ta ai ma tauratoi nadi ta ai, murina murina amo ba tore edia vara heḡereḡeredia. \v 11 Nadi hururuhururudia iḡaukaralaidia tauna ese e ḡasidiamu heḡereḡerena, Israel natuna ladadia unu bas tore toma, unu nadi ruaosi ai. Bena isedia na \it gold\it* e moḡe ḡaudia amo ba koudia heḡeḡe. \v 12 Bena unu nadi ruaosi be hari hahedoki ena paḡa ḡaudia ai bavatodia kau, helalo-tao ḡaudia ai baela, Israel natuna edia; Aaron ese ladadia na paḡana ruaosi ai baine hua, Iehova vairanai, helalo-tao toana. \v 13 Nadi isedia na \it gold\it* e moḡe ḡoevaḡoeva ba karalai; \v 14 bona \it gold\it* namo-hereana danu ba moḡea, \it gold\it* varodia rua ba kara, bena unu \it gold\it* varodia na hari nadi isedia ida ba hunu kau. \p \v 15 Hahemaoro vainana danu ba karaia, hahedoki e karaia heḡereḡerena ba karaia ḡoevaḡoeva, \it gold\it* bona dabua idau-idau, vaiuri bona mia-kaka bona kakakaka bona kurokuro, ba karalaia. \v 16 Latana bona lababana bae heḡereḡere, bae ere rua; latana bona lababana na palapala lababana heḡereḡerena ai ba karaia. \v 17 Nadi hururu-hururudia ere hani ba turi kau: ere ta ai sadio bona topasio bona barekete; \v 18 ere iharuana ai samarago bona sapairo bona vasiga; \v 19 ere ihatoina ai huakinto bona akate bona ametuso; \v 20 ere ihahanina ai berulio bona onuku bona iaspi; iboudiai isedia na \it gold\it* e moḡe ḡaudia amo ba koudia heḡeḡe.\f + \fr 28:20 \ft Ini na nadi hururu-hururudia ladadia.\f* \v 21 Hari nadi hururu-hururudia na gwauta-rua, Israel natuna gwauta-raruosi ihaheḡereḡeredia; nadi ta ta ai iduhu ta ta ladadia bae ḡasi. \v 22 \it Gold\it* namo-hereana ba moḡea, \it gold\it* varodia ba kara, vaina ena. \v 23 \it Ring \it* rua danu \it gold\it* amo ba kara, vaina ena; vaina isena ruaosi ai ba turi kau. \v 24 Hari \it gold\it* varodia rua na vaina \it ring\it*-dia ruaosi ai ba mata kau, \v 25 a varo dududia na hahedoki ena paḡa ḡaudia ai bae hemata kau. \v 26 Ma \it ring\it* rua \it gold\it* amo ba kara, vaina laloma kahana ai, isena ruaosi ai, ba turi kau; \v 27 bona \it ring\it* rua \it gold\it* amo ma ba kara, hahedoki ai ba turi kau, paḡa ḡaudia na hahedoki ida e hesiriu gabudia ai, gaba ḡauna daenai. \v 28 Bena vaina \it ring\it*-dia bona hahedoki \it ring\it*-dia ba kwatu kubou, varo vaiurina amo, bona gaba ḡauna ai danu bae hemata kau; unuhetomana vaina bona hahedoki basie heruha diba. \v 29 Unuhetomana danu Israel natuna ladadia hahemaoro vainana ai na Aaron kemena ai bae mia, gabu helaḡana ai baine raka vareai negadia ai; bena baine lalodia hanai-hanai Iehova vairanai. \v 30 Urim bona Tumim\f + \fr 28:30 \ft Urim bona Tumim na mari nadidia rua.\f* na vaina ai ba uda, Aaron kemena ai bae mia, Iehova vairanai baine raka vareai negadia ai: unu amo Aaron na nega iboudiai Israel taudia baine hahemaoro henidia Iehova vairanai, mai siahuna ida. \p \v 31 Hahedoki badana na dabua vaiuri amo ba karaia. \v 32 Matuna bogaragi ai ba karaia, kwara gabuna; matu isena danu ba turia, vaia hahedoki isedia e turimu heḡereḡerena, baine hedare garina. \v 33 Isena ai herahera ba turi, rimono\f + \fr 28:33 \ft “Rimono” be au huahua ta ladana.\f* huahuadia na heheto, varo vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia ba turilai, padadia ai \it gold\it* gabagabadia ba turi kau: \v 34 \it gold\it* gabagabana ta rimono huahuana ta \it gold\it* gabagabana ta rimono huahuana ta, unu ba turi toma, ela bona hahedoki isena ba haheraia heḡeḡe. \v 35 Ena ḡaukara helaḡana baine karaia negadia ai Aaron ese baine dokia, bena reḡena baine hedinarai, Iehova vairanai helaḡa gabuna ai baine raka vareai bona baine raka lasi negadia ai, baine mase garina. \p \v 36 \it Gold\it* ḡoevaḡoeva mairina ta danu ba karaia, revarevana ba ḡasia, ini ba torea toma: HELAḠA IEHOVA ENA. \v 37 Bena varo vaiurina bavabia, hari mairi na kwara iḡeḡelaina dabuana ai ba turia kau; \v 38 ia na Aaron baguna ai baine mia. Unu amo Israel taudia ese edia boubou ḡaudia bae hahelaḡadia kerere negadia ai na Aaron ese edia kerere baine hua; bena hari mairi na baguna ai mia dainai Iehova ese edia boubou baine abi dae. \p \v 39 Muri hahedokina na dabua aukana namo-hereana amo ba karaia, mai revarevana. Kwara iḡeḡelaina dabuana danu dabua aukana amo ba karaia. Gaba ḡauna danu dabua aukana amo ba karaia, bona heraherana ba turi. \v 40 Aaron natuna danu edia muri hahedokidia bona edia kwara iḡeḡelaidia dabuadia bona gaba ḡaudia ba kara, mai toadia bona mai hairaidia ida bae noho halaoreana. \v 41 Kakamu Aaron mai natuna ida unu ba hahedokilaidia toma; ba horodia danu, dagi ba henidia; bona ba hahelaḡadia, egu hahelaḡa taudia ai baela. \v 42 Edia piribou danu dabua aukadia amo ba kara, kopidia bae koudia, gabadia amo ela bona tuidia. \v 43 Aaron mai natuna ida hari piribou bae kara, gabu helaḡana ai kara helaḡadia bae kara totona hebou kalagana ai bae raka vareai negadia iboudiai bona ihaboulaina patana bae raka henia kahi negadia iboudiai bae kara, bae kerere bena bae mase na garina. Ina haheḡani na ia bona ia garana ese bae badina ela bona hanaihanai. \c 29 \s1 Hahelaḡa Taudia Ihahelaḡadia \p \v 1 Ini ba hahelaḡadia toma, bena egu hahelaḡa taudia ai baela. Boromakau natuna maruanena ta bona mamoe mamaruanedia rua, asi bebeka-bebekadia, bavabidia. \v 2 Flaoa asie hatubua e gabua, bona flaoa asie hatubua atagadia dehoro ida e bulo, bona flaoa asie hatubua atagadia latadia dehoro e seia ḡaudia danu bavabi. Ini na uit flaoana amo ba kara. \v 3 Bosea ai ba uda, ba laohai; boromakau natuna maruanena bona mamoe mamaruanedia ruaosi ida. \v 4 Bena Aaron mai natuna ida ba hakaudia lao, hebou kalagana iduarana badibadinai ranu amo ba hadigudia. \v 5 Bena dabua bavabi, muri hahedokina bona hahedoki haleḡana bona hahedoki badana bona vaina, iboudiai na Aaron ba hadokilaia; bona gaba ḡauna danu ba ḡeḡelaia. \v 6 Kwara dabuna danu kwarana ai ba ḡeḡea; bona korona helaḡana na kwara dabuana latanai bavatoa kau. \v 7 Bena ihorona dehorona bavabia, ia kwarana ai ba seia, ba horoa. \v 8 Natuna danu ba hakaudia mai, bena edia ba hadokilaidia, \v 9 bona edia gaba ḡaudia ba ḡeḡelaidia, bona edia kwara dabuadia kwaradia ai ba ḡeḡe. Edia hahelaḡa dagina na lauegu ai bae abia, baine mia hanaihanai taravatuna dainai. Aaron mai natuna ida unu ba hahelaḡadia toma. \p \v 10 Bena boromakau maruanena ba hakaua lao, hebou kalagana vairanai. Aaron mai natuna ida imadia na ia kwarana ai bae atodia kau; \v 11 bena boromakau na Iehova vairanai bavalaia, hebou kalagana iduarana badibadinai. ? \v 12 Bena boromakau rarana kuri ta bavabia, ihaboulaina patana doadia na imamu kwakikwakina amo ba dahulai; a rara orena na pata badinai ba bubua. \v 13 Bena bogarau urubina bona ase digarana bona nadinadi mai digaradia ida bavabi, ihaboulaina patana latanai ba gabudia, bena bae ḡoledia oho. \v 14 A boromakau hidiona bona kopina bona taḡena na taruha murimurinai ba gabudia, bae ḡoledia oho. Ina na kara dika iabi-ohona boubouna. \p \v 15 Una murinai mamoe maruanena ta bavabia, Aaron mai natuna ida imadia na ia kwarana ai bae atodia kau. \v 16 Bena mamoe na bavalaia, rarana bavabia, ihaboulaina patana ohena kahana kahana ba nevaridia heḡeḡe. \v 17 Bena mamoe ba ivaia, bogarauna bona imana bona aena ba huridia, hidiona bona kwarana ida ba haboudia; \v 18 idoinai na ihaboulaina patana latanai ba gabudia. Ina na ḡole-oho boubouna, Iehova ena; ia na bonana namo ḡauna, lahi boubouna, Iehova ena. \p \v 19 Mamoe maruanena iharuana bavabia, Aaron mai natuna ida imadia na ia kwarana ai bae atodia kau. \v 20 Bena mamoe na bavalaia, rarana kuri ta bavabia, Aaron taiana idibana abona natuna taiadia idibadia abodia ba dahulaidia, imadia idibadia bona aedia idibadia sinabadadia danu ba dahulaidia. Bena rara orena na ihaboulaina patana ohena kahana kahana ba nevaridia heḡeḡe. \v 21 Bena ihaboulaina patana latanai e miamu rarana bona ihorona dehorona bavabi, Aaron mai dabuana ida bona natuna mai dabuadia ida ba nevarilaidia. Ia mai dabuana ida bae helaḡa; natuna danu mai dabuadia ida bae helaḡa. \p \v 22 Mamoe maruanena digarana bavabia, bona iuna digarana, bona bogarauna urubina, bona ase digarana, bona nadinadi mai digaradia ida, bona idiba mamuna; badina be ina na hahelaḡa mamoena. \v 23 Flaoa igabuna ta, bona flaoa dehoro amo e kuia atagana ta, bona ataga kavakava ta, asie hatubua flaoana boseana amo ba vai, Iehova vairanai. \v 24 Bena Aaron imana ai bona natuna imadia ai bavato, bae davedavelai, davedave boubouna ai baela Iehova vairanai. \v 25 Bena imadia amo bavabi lou, ihaboulaina patana latanai ba gabu, hari ḡole-oho vamuna ida. Ia na bonana namo ḡauna Iehova vairanai; ḡole-oho boubouna, Iehova ena. \p \v 26 Aaron ihahelaḡana mamoena kemena bavabia, ba davedavelaia, dave-dave boubouna ai bainela Iehova vairanai; bena bavabia, oi ahumu. \v 27 Hari keme, e davedavelaia ḡauna, bona mamu, e duduia isi ḡauna, ba hahelaḡadia; badina be ia na Aaron mai natuna ida ihahelaḡadia mamoena. \v 28 Idia ahudia bunu, Israel taudia ese bae henidia hanaihanai. Badina be hahelaḡa taudia ahudia bunu, Israel taudia ese edia herohemaino bouboudia amo bae henidia; edia boubou ḡauna bae duduia isi, Iehova ena. \p \v 29 Aaron ena dabua halaḡadia na natuna ese bae abi, ia murinai; ihahelaḡadia negadia ai bae doki. \v 30 Ia natuna, hahelaḡa dagina ai baine boloa tauna, ese dina hitu lalodiai baine doki, hebou kalagana ai baine raka vareai, gabu helaḡana ai ḡaukara helaḡadia baine kara negadia ai. \p \v 31 Ihahelaḡadia mamoena hidiona bavabia, gabu helaḡana ai ba nadua. \v 32 Bena Aaron mai natuna ida bae ania, bona bosea lalonai e miamu flaoana danu bae ania, hebou kalagana iduarana badibadinai. \v 33 Hari kara dika itahunidia bona edia dagi ihahelaḡadia ḡaudia na idia ese bae ani; a taunimanima kavakavadia na basie ani, badina be unu ḡau be hehelaḡa. \v 34 Hari ihahelaḡadia vamuna eiava flaoana bahudia bema mia rani, idia na lahi ai bema gabu bena bema ḡole oho; basiema ani, badina be hehelaḡa. \p \v 35 Ini kara iboudiai na Aaron mai natuna ida ba kara henidia, egu hahedua heḡereḡerena; dina hitu lalodiai ihahelaḡadia karadia bae hesiriu. \v 36 Dina ta ta ai boubou boromakauna ta bavalaia, kara dika itahunina ḡauna; kara dika iabi-ohona boubouna ta danu ba karaia, ihaboulaina patana ena; ba horoa bona ba hahelaḡaia. \v 37 Dina hitu lalodiai boubou ba kara, ihaboulaina patana ena; unu amo ba hahelaḡaia ela bona baine helaḡa vaitani, bona enai bae dau kau ḡaudia danu bae helaḡa. \p \v 38 Boubou ḡaudia ihaboulaina patana ai ba gabu, bena bae ḡole oho, ḡaudia bini: mamoe natudia rua, laḡani ta do asie haḡuḡurua ḡaudia, dina ta ta amo ba gabu; \v 39 ta be daba ai ba gabua, ma ta adorahi ai. \v 40 Flaoa namona nau auta dehoro namona kehere ta amo ba kuia, mamoe natuna ida bavato kau; bona vine ranuna kehere ta ihaboulaina patana latanai ba seia. \v 41 Mamoe natuna iharuana na adorahi ai ba gabua, bona ia ida flaoa boubouna bona inuinu danu ba heni. Ina na bonana namo ḡauna, ḡole-oho boubouna, Iehova ena. \v 42 Ina ḡole-oho boubouna ba kara loulou, uru iboudiai; hebou kalagana iduarana badibadinai bae kara, Iehova vairanai. Unuseni ai lau baina hahedinarai henimui, bona oi baina hereva henimu. \v 43 Unuseni ai lau ese Israel taudia baina hahedinarai henidia, bona lau hairaiagu ese kalaga baine hahelaḡaia. \v 44 Lau ese hebou kalagana bona ihaboulaina patana baina hahelaḡadia; Aaron mai natuna ida danu baina hahelaḡadia, egu hahelaḡa taudia ai baela. \v 45 Lau na Israel taudia bogaragidiai baina noho, edia Dirava. \v 46 Idia bae diba lau be Iehova edia Dirava; Aigupto amo na hakaudia lasi, bogaragidiai baina noho helaoreana. Lau binai Iehova, edia Dirava. \c 30 \s1 Muramura Patana \p \v 1 Pata helaḡana ta ba karaia, muramura mai bonadia igabudia ḡauna; kela audia amo ba karaia. \v 2 Pata na latana bona lababana bae heḡereḡere. kiubit tamona; harana ena lata na kiubit rua; doana na ia ida au tamona amo bae koro. \v 3 Kopina na \it gold\it* namo-hereana amo ba ḡovaia, pata bona aena bona doana; bona digina na \it gold\it* amo ba haheraia heḡeḡe. \v 4 \it Ring \it* rua \it gold\it* amo ba kara, pata digina henunai ba kokodia kau, ta pata kahana ai, ma ta kahana ai, maduna itoi-hanaidia ḡaudia, bae huaia negadia ai. \v 5 Maduna rua danu ba kara, kela audia amo, bona \it gold\it* amo ba ḡovadia. \v 6 Taravatu mauana bona e karuhia ahu ikaruhina, taravatu nadidia e karuhidia ahu ḡauna, baina hahedinarai henimu gabuna, seseahuna vairanai, bavatoa. \v 7 Daba iboudiai, lamepa baine haḡoevadia negana ai, Aaron ese muramura mai bonadia baine gabu, una pata ai. \v 8 Adorahi iboudiai danu, lamepa baine ha-ara negana ai, ma baine gabu lou; unu amo bona namodia bae dae hanaihanai Iehova vairanai, ela uru idoidiai. \v 9 Una pata ai muramura idauna ta basie gabua, ḡole-oho boubouna eiava flaoa boubouna danu basie atoa kau; bona inuinu boubouna basio seia. \v 10 Laḡani ta ta lalodiai dina tamona ai Aaron ese kara dika itahunidia karana baine karaia una pata doana ai: kara dika boubouna rarana amo baine dahudia, laḡani ta ta amo, ela uru iboudiai; ia na helaḡa herea Iehova enai. \s1 Kara dika itahunidia \p \v 11 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, \v 12 Israel taudia ladadia ba tore negana ai, tatau ta ta ese edia mauri davana na Iehova bae henia, lada itoredia lalonai gorere ese baine aladia na garina. \v 13 Ini bae henia toma: ladadia bae tore taudia iboudiai na ta ta sekele kahana kahana bae heni, gabu helaḡana ena sekele\f + \fr 30:13 \ft “Sekele” bona “gera” be Heberu taudia edia metau hahetoho ḡaudia. Sekele ta be 16 grams na. Sekele ta lalonai gera be 20.\f* heḡereḡerena; una sekele anina be gera ruahui. Ina na herahia ḡauna, Iehova ena. \v 14 Ladadia bae tore tataudia iboudiai, laḡani ruahui vada e hanai tataudia, una herahia ḡauna Iehova bae henia. \v 15 Taḡa tauna basine habadaia, ogoḡami tauna basine hamaraḡia, sekele kahana mo bae henia, emui kara dika itahunidia herehiana Iehova ba henia negadia ai. \v 16 Ina kara dika itahundia monina na Israel taudia ediai bavabia, hebou kalagana monina ai ba halaoa: ia na helalo-tao ḡauna ai bainela Israel taudia edia, Iehova vairanai, bona emui kara dika itahunidia ḡauna ai bainela. \s1 Hahelaḡa Taudia Ihaḡoevadia \p \v 17 Iehova ese Mose na e hamaoroa, eto, \v 18 Dihu ta auri labora-labora amo ba karaia, hurihuri ḡauna mai ihahelai-kauna ḡauna, ia danu auri labora-labora. Hebou kalagana bona ihaboulaina patana padadiai ba haginia. Ia lalonai ranu ba seia. \v 19 Aaron mai natuna ida imadia bona aedia na una ranu ai bae huri: \v 20 hebou kalagana ai bae raka vareai hegadia iboudiai ranu amo unu bae haheḡoeva toma, bae mase garina. Ihaboulaina patana bae raka kahi henia negadia ai, Iehova ibouna ḡaudia bae haḡole oho totona, \v 21 imadia bona aedia bae huri, bae mase garina. Mia-hanaihanai haheḡanina binai, idia edia, Aaron mai rarana ida edia, ela uru idoidiai. \s1 Dehoro Helaḡana \p \v 22 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, \v 23 Muramura namo-hereadia bavabi: muro ranuna, metauna na sekelesinahu-ima; kinamomo mai gaihona, metauna na sekele sinahu-rua imahui; kane mai gaihona, metauna na sekele sinahu-rua imahui; \v 24 bona kida,\f + \fr 30:24 \ft MURO, KINAMOMO, KANE, KIDA. Ini na muramura mai bonadia ladadia. Sekele sinahu-ima na 8 kilograms sisivana. Sekele sinahu-rua imahui na 4 kilograms sisivana.\f* metauna na sekele sinahu-ima; iboudiai gabu helaḡana ena sekele heḡereḡeredia; bona olive dehorona hini\f + \fr 30:24 \ft “Hini” be Israel taudia edia hahetoho ḡauna ta: hini ta anina be 6 litres sisivana.\f* ta. \v 25 Ini na ba bulodia, dehoro delaḡana ai baela. Ba bulodia namonamo, muramura ikarana tauna korikori ese e karaimu na heto; bena dehoro helaḡana ai bainela. \v 26 Ina dehoro amo hebou kalagana ba nevaria; bona taravatu mauana ba nevaria, \v 27 bona pata mai ena ḡau iboudiai, bona lamepa patana mai kohuna idoinai, bona muramura patana, \v 28 bona ihaboulaina patana mai ena ḡau iboudiai, bona ranu dihuna mai ihahelai-kauna ḡauna ida, iboudiai ba nevaridia. \v 29 Ba hahelaḡadia, bae helaḡa vaitani, bona ediai bae dau kau ḡaudia danu bae helaḡa. \v 30 Aaron mai natuna ida danu ba horodia, ba hahelaḡadia; lau isiaigu bae lao heni, egu hahelaḡa taudia. \v 31 Bena Israel taudia ba hamaorodia, baoto “Ina na Iehova ena dehoro helaḡana, uru iboudiai; \v 32 taunimanima kavakava na kopidia basio dahulaidia, bona ia heḡereḡerena na basio karaia; ia na helaḡa, bona baine helaḡa emui ai. \v 33 Tau ta ese dehoro ia heḡereḡerena baine kariai, idau tauna baine dahulaia, ia na ena iduhu amo bae negea daure.” \p \v 34 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, Muramura mai gaihodia bavabi: natafa bona sekelete bona kelebena bona libano\f + \fr 30:34 \ft NATAFA, SEKELETE, KELEBENA, LIBANO. Ini be Heberu taudia edia muramura haida ladadia.\f* ḡoevaḡoevana, iboudiai metaudia heḡereḡeredia bavabi. \v 35 Ba bulodia, muramura ikarana tauna korikori ese e karaimu heḡereḡerena; bena damena ida ma ba bulodia, baine ḡoevaḡoeva bona baine helaḡa. \v 36 Bena taina bavabia, ba hodoa dimura-dimura; bena taravatu mauana vairanai bavatoa diho, hebou kalagana lalonai, baina hahedinarai henimu gabuna ai. Ia na baine helaḡa herea emui ai. \v 37 Muramura ia heḡereḡerena na basio karaia sibomui emui; ia na baine helaḡa Iehova ena. \v 38 Tau ta muramura ia heḡereḡerena baine karaia ia sibona ena, ia be ena iduhu amo bae negea daure. \c 31 \s1 Karakara Taudia \p \v 1 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, \v 2 Vada na abia hidi tauna ladana na Besalele, Uri natuna, Huru tubuna, Iuda iduhuna tauna. \v 3 Dirava ena Lauma vada na henia, baine aonega bona lalona baine parara bona ima karakara ḡaukaradia baine diba helaoreana. \v 4 Ia na \it gold\it* bona \it silver\it* bona auri labora-labora ḡaudia namodia baine kara, \v 5 bona herahera nadidia baine utu, bona au baine koro, ḡaukara idau-idau ikaralaidia. \v 6 Oholiab danu vada na abia hidi: ia na Ahisamaka natuna, Dan iduhuna tauna. Kara-kara taudia iboudiai danu lalodia vada na hapararadia, vada na haḡanilaimu ḡaudia iboudiai bae kara diba: \v 7 hebou kalagana, bona taravatu mauana mai ikaruhina ida, bona kalaga kohudia iboudiai, \v 8 bona pata helaḡana mai kohuna idoinai, bona lamepa patana mai kohuna idoinai, bona muramura patana, \v 9 bona ihaboulaina patana mai kohuna idoinai, bona ranu dihuna mai ihahelai-kauna ḡauna ida, \v 10 bona dabua helaḡadia, Aaron mai natuna ida edia, hahelaḡa karadia bae kara negadia ai bae doki, \v 11 bona ihorodia dehorona, bona muramura mai bonadia, gabu helaḡana ena. Na haḡanilaimu ḡaudia iboudiai na idia ese bae kara. \s1 Dina Helaḡa Imatauraina \p \v 12 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, \v 13 Israel taudia ba haḡanidia, egu Dina Helaḡa bae matauraidia hanaihanai. Badina be ia na toa ta, lau bona umui padadai, emui uru idoidiai lalodiai: iena amo ba diba lau na Iehova, umui ihahelaḡamui Diravana. \v 14 Taunabunai, Dina Helaḡa na ba matauraia, badina be ia na helaḡa emui ai: basine matauraia tauna na bae alaia mase; bona una dina ai baine ḡaukara tauna na ena iduhu amo bae negea daure. \v 15 Dina tauratoi lalodiai ba ḡaukara, a dina ihahituna na Dina Helaḡa, laḡa-ani dinana; vada e helaḡa vaitani, Iehova ena. Dina Helaḡa, laḡa-ani dinana; vada e helaḡa vaitani, Iehova ena. Dina Helaḡa ai baine ḡaukara tauna na bae alaia mase. \v 16 Israel taudia ese Dina Helaḡa bae matauraia uru idoidaia; ia na baine mia hanaihanai herohemainona toana. \v 17 Ia na mia hanaihanai toana, lau bona umui Israel taumai padadai. Badina be Iehova ese guba bona tanobada e karadia, dina tauratoi lalodiai, a dina ihahituna ai e laḡa ani, bona e kara ḡaudia e moalelai. \s1 Taravatu Nadidia \p \v 18 Ena hereva, Mose ida e hereva-herevalai Sinai ororona ai, e ore ai, Iehova ese taravatu nadidia ruaosi Mose e henia: umu nadi palakadia ruaosi be Dirava ese imana kwakikwakina amo taravatu e torelai nadidia. \c 32 \s1 Israel taudia ese kaivakuku e karaia \p \v 1 Israel taudia e itaia, Mose na ororo dorina ai e halahe, bena idia na Aaron dekenai eha hebou, e hamaoroa, eto, A tore isi, kaivakuku ba karaia emai, ai vairamai ai bainela; badina be hari Mose, Aigupto amo e hakaumai lasi tauna, na ede ela ai asi dibamai. \v 2 Bena Aaron ese e hamaorodia, eto, \it Gold\it* badeidia na adavamui bona natumui taiadia amo ba koki oho, vada ba henigu. \v 3 Bena taunimanima iboudiai na \it gold\it* gadeidia taiadia amo e koki oho, Aaron e henia. \v 4 Bena ia ese edia \it gold\it* ḡaudia e abi, iboudiai e havevedia kubou; bena e koroa, boromakau natuna laulauna e karaia. Bena idia eto, Israel e, emui dirava binai, Aigupto amo e hakaumui lasi diravana. \v 5 Aaron ese edia kara e itaia, bena ia ese ihaboulaina patana ta e larebaia, una kaivakuku vairanai, bona hereva e hapiua, eto, Kerukeru aria baita karaia, Iehova ena. \v 6 Taunabunai, daba matana ai e tore isi, ḡole-oho bouboudia bona herohemaino bouboudia e kara. Bena e ege ege diho, e aniani, vine ranuna e inua; bena e tore tore isi, e gadara. \p \v 7 Bena Iehova ese Mose e haduaia, eto, A diho haraḡa; badina be emu orea taudia, Aigupto amo o hakaudia lasi taudia, vada e kara havara; \v 8 na haḡanilaidia dalana vada e rakatania haraḡa, boromakau natuna laulauna vada e karaia, vada e toma henia diho, vada e boua, e tomu “Israel e, emui dirava binai, Aigupto amo e hakaumui lasi”. \v 9 Iehova ese Mose ma e hamaoroa, eto, Ina orea taudia vada na itadia, lalo-auka oreana. \v 10 A siri: egu badu vada eme siahu idia ediai. Idia baine habuadia tari, a oi na bese badana ai baina halaomu. \p \v 11 A Mose ese Iehova, ena Dirava, e noia, eto, Iehova e, dahaka dainai emu badu vada eme siahu emu orea taudia ediai, Aigupto amo o hakaudia lasi mai siahumu badana bona mai imamu goadana ida oreana enai. \v 12 Namona be dahaka Aigupto taudia baeto “Ia ese dala dikana amo e hakaudia lasi, ororo ai e aladia mase, tanobada kopina amo e habuadia tari”. Emu badu amo ba raka siri, bona emu orea taudia ialadia amo ba helalo kerehai. \v 13 Emu hesiai taudia Abraham bona Isaak bona Israel ba lalodia: sibomu o gwau henidia hamata, oto “Umui garamui baina hahutumadia, guba hisiudia na heheto; ina tano idoinai, vada na gwauraia hamata tanona, umui garamui baina henidia, edia tano ai bainela, ela bona hanaihanai”. \v 14 Bena Iehova ese ena bese taudia ialadia amo e helalo kerehai. \p \v 15 Bena Mose na ororo dorina amo e hekei, taravatu nadidia ruaosi imana ai e kadidiha, unu nadi palakadia na kaha ruaosi ai, vairadia kahadia bona muridia kahadia, revareva vada e hetore. \v 16 Hari nadi be Dirava ese e kara ḡaudia, bona revareva be Dirava ese e tore revarevadia. \v 17 Iosua ese heloḡo-heloḡo e kamonai, Israel taudia e lolova, bena ia ese Mose e hamaoroa, eto, Tuari reḡena taruha ai na kamonaimu. \v 18 Mose eto, Lasi na kamonaimu ḡauna na dia kwalimu dainai asie hisi daemu, bona darere dainai asie ehonimu, to ane e abimu. \v 19 Taruha e raka henia kahi ai, boromakau natuna laulauna e itaia, bona taunimanima e mavaruva e itadia. Bena Mose e badu dikadika, taravatu nadidia imana amo e tahodia dobi, ororo badi-tanona ai e makohi rohoroho. \v 20 Bena ia ese boromakau natuna laulauna, idia ese e karaia ḡauna, e abia, lahi ai e gabua, bena e huaria sisi, ranu lalonai e ḡiḡia uda; bena e buloa patapata, Israel taudia e ha-inulaidia. \p \v 21 Bena Mose ese Aaron e gwau henia, eto, Ini taunimanima na ede e karamu toma dainai oi ese ini vada o hakaradia dika toma? \v 22 Aaron eto, Ḡauka e, basio badu henigu; oi dibamu ini taunimanima na mai lebu-lebudia. \v 23 Badina be idia ese e hamaorogu, eto “Kaivakuku ba karaia emai, ai vairamai ai bainela; badina ba hari Mose, Aigupto amo e hakaumai lasi tauna, na ede ela ai asi dibamai”. \v 24 Bena lau nato “Mai edia \it gold\it* taudia na bae koki oho”; bena idia ese e henigu. Lau ese lahi ai na tahoa vareai; bena ina boromakau natuna e lasi. \p \v 25 Mose ese taunimanima e itadia, vada e heloḡo-heloḡova; badina be Aaron ese vada e kahudia nege bae heloḡo-heloḡo, inaidia vairadiai bae hemarai helaoreana. \v 26 Bena Mose na taruha ikoukouna ai e gini, eto, Iehova ena kaha taudia na dekegu aema. Bena Levi natuna iboudiai na ia dekenai e hebou. \v 27 Bena ia ese e hamaorodia, eto, Iehova, Israel Diravana, ena hahedua binai: unui ta ta ena dare ena dare bavabi, taruha ba rakaia hanai, tadikakamui bona turamui bona dekemui taudia bavaladia mase. \v 28 Bena Levi natuna ese Mose ena hahedua heḡereḡerena e karaia, taunimanima daha-toi sisivana e aladia mase una dina ai. \v 29 Bena Mose eto, Hari dina ai umui na sibomui vada o hahelaḡa, Iehova ena hesiai taumui; natumui bona tadikakamui na boubou ḡaudia ai vada o halaodia. Iehova ena hahenamo na latamui ai hari ina dina ai. \p \v 30 Kerukeru, Mose ese Israel taudia e hamaorodia, eto, Emui kara dika na bada herea: a lau na Iehova enai baina dara dae, emui kara dika itahunina dalana baina tahua. \v 31 Bena Mose ese Iehova e lou henia, eto, Ini taunimanima vada e kara havara, edia kaivakuku na \it gold\it* amo vada e karaia. \v 32 Edia dika boma gwau tao; a bema lasi, lau ladagu danu vada o torea bukana amo ba rohoa. \v 33 A Iehova ese Mose e haere henia, eto, Vairagu ai vada e kara havara taudia iboudiai ladadia na egu buka amo bae heroho. \v 34 A harihari aola, taunimanima ba hakaudia lao, vada na hamaorolaimu tanona ai ba hakaudia vareai. Momokani, egu aneru ese baine gunalaimui. Ḡau tamona, egu hahemaoro dinana baine kau ai, edia dika davadia do baina henidia. \p \v 35 Bena Iehova ese Israel taudia e hahisidia, badina be boromakau natuna laulauna Aaron ese e karaia idia ese e toma henia diho. \c 33 \p \v 1 Iehova ese Mose ma e haduaia, eto, Ina gabu amo ba raka lao, oi bona Aigupto amo o hakaudia lasi taudia, lau na gwauraia hamata tanona baola: Abraham bona Isaak bona Iakob na gwau henidia hamata, nato “Umui garamui baina henidia”, tanona bunai. \v 2 Aneru ta oi vairamu ai baina siaia; Kanaan taudia bona Amoro taudia bona Hiti taudia bona Perisi taudia bona Hivi taudia bona Iebusu taudia baina luludia lasi. \v 3 Baola, rata bona bada-ranuna e arumu tanona ai ba raka vareai; to umui na lalo-auka taumui dainai lau na basina bamomui, dala ai baina habuamui tari na garina. \p \v 4 Una hari dikana e kamonai ai, Israel taudia na lalodia e hisihisiva: tau ta ena herahera ḡaudia se kara. \v 5 Bena Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Israel taudia ba hamaorodia, baoto “Umui na lalo-auka taumui; nega kwadogi-kwadogi mo bama vasi, bama habuamui tari. Taunabunai, emui herahera ḡaudia ba kokidia oho, bena baina diba ede baina karamui toma”. \v 6 Taunabunai, Israel taudia na Horeb ororona ai edia herehera ḡaudia e kokidia oho, asie kara lou. \s1 Hebou Kalagana \p \v 7 Mose ena kara na iniheto: kalaga e haginia taruha murimurinai, taina dauhai; ladana e hatoa Hebou Kalagana. Bena Iehova baine ḡuria e tomava tauna ese una hebou kalagana ela, taruha murimurinai. \v 8 A Mose na hebou kalagana ela negadia ai, taunimanima iboudiai e tore tore isi, edia kalaga iduaradia ai e gini, Mose e raraia tao ela bona hebou kalagana ai e raka vareai. ? \v 9 Badina be Mose na hebou kalagana ai e raka vareai negadia iboudiai, ori ta e diho, kalaga iduarana e sesea ahu, bena Iehova na Mose ida e hereva hereva. \v 10 Taruha taudia ese ori e itaia negadia ai na iboudiai e goru goru diho, ta ta ena kalaga iduarana ena kalaga iduarana ai. \v 11 Una negana ai Iehova bona Mose e hevaira heheni bona e hereva heheni, tau ta ese turana ida bae hereva hereva na heto. Bena Mose na taruha e lou henia negana ai, ena hesiai tauna, Iosua Nunu, tau eregabe ta, ese hebou kalagana se rakatania. \s1 Mose ena noinoi \p \v 12 Mose ese Iehova e hereva henia, eto, Mani a laloa, vada o hamaorogu, oto “Ini taunimanima ba hakaudia lao”; to oi na do so hamaorogu, daika ba siaia baine bamogu. Ma vada o hamaorogu, oto “Ladamu be dibagu, bona na lalo namo henimumu”. \v 13 Taunabunai, na noimumu, boma lalo namo henigu, emu dala boma hadibalaigu, bama diba oi, emu lalo-namo danu bama diba. Boma laloa danu, ina bese na oiemu orea. \v 14 Iehova eto, Lau baina bamomu, laḡa-ani baina henimu. \v 15 Mose ma eto, Basioma bamogu, ini amo basioma siaimai. \v 16 Badina be ede baina diba toma o lalo namo henigumu bona ina bese taudia o lalo namo henidiamu? Ba bamomai dainai baia, ani? Unu amo lau bona ina bese taudia vada baia idau, tanobada besedia iboudiai bogaragidiai. \p \v 17 Bena Iehova ese Mose e haere henia, eto, Emu noinoi heḡereḡerena baina kara henimu, badina be lau ese na lalo namo henimumu, bona ladamu be dibagu. \v 18 Mose ese ma e noia, eto, Oi hairaimu bama itaia. \v 19 Ia eto, Egu namo idoinai baina haheitalaimu, bona lau ladagu IEHOVA oi vairamu ai baina gwauraia. Baina harihari henidia na tomu taudia vada baina harihari henidia, bona baina bogadia hisi na tomu taudia vada baina bogadia hisi. \v 20 To lau vairagu ba itaia na asi dalana, badina be asi tauna ta ese baine itagu bona baine mauri. \p \v 21 Iehova ma eto, A itaia, lau badibadigu ai nadi badina ta mia. Ia latanai ba gini. \v 22 Bena lau hairaigu baine raka hanai negana ai, lau na nadi kohuana lalonai baina atomu vareai, bona imagu amo baina koumu ahu, ela bona baina raka hanai. \v 23 Bena imagu baina abia oho: dorugu vada ba itaia, a vairagu basio itaia. \c 34 \s1 Taravatu Nadidia \p \v 1 Iehova ese Mose e haduaia, Huro-nadidia palakadia rua ma bavabi, gunadia heḡereḡeredia; bena revarevadia ma baina tore, gunadia ruaosi, o hamakohidia ḡaudia, revarevadia na tore heḡereḡerena. \v 2 Daba ai ba heḡaeḡae, Sinai ororona ai ba dara dae, lau vairagu ai ba gini, ororo dorina ai. \v 3 Tau ta basine bamomu, bona tau ta basine hedinarai ororo dorina ai; bona mamoe seridia bona boromakau seridia basie aniani ororo badi-tanona ai. \v 4 Taunabunai, Mose na huro-nadidia palakadia rua e utudia, gunadia heḡereḡeredia. Bena daba ai e tore isi, ororo ai e dara dae, Iehova ena hahedua heḡereḡerena; hari nadi palakadia na imana ai e abi kau. \v 5 Bena Iehova na ori ai e diho, Mose badibadinai e gini, e helada hato. \v 6 Bena Iehova ese e rakaia hanai, eto, Lau binai Iehova; Iehova, hebogahisi bona harihari-bada Diravana. Badu ai na halahemu; hebogahisi ai bona uraheni ai na haraḡamu. \v 7 Daha daha na bogadia hisimu; kara-havara bona kara rea bona kara-dika na gwau taomu. Ḡau tamona, kerere taudia basina kahudia nege, a tamadia edia kara dika davadia na natudia baina henidia, bona tubudia baina henidia, ela uru ihatoina bona ihahanina danu. \v 8 Bena Mose na tano ai e goru diho haraḡa, e toma henia diho, \v 9 eto, Ḡaubada e, boma lalo namo henigu, mani emu kara, ai, lalo-auka besena taumai, bogaragimai ai baola, emai kara-havara bona emai kara-dika ba gwau tao, bona dihimu ai ba halaomai. \p \v 10 Iehova eto, A kamonai, aita herohemaino. Emu orea taudia iboudiai vairadiai hoa karadia baina kara, tanobada idoinai bese idau-idau bogaragidiai asie hedinaraiva karadia; bogaragidiai o nohomu oreadia iboudiai na Iehova ena kara bae itaia, badina be daimui ai baina kara karadia na mai garidia. \v 11 Hari dina ai baina henimui haheḡanidia vada ba badinadia. A itaia, lau na Amoro taudia bona Kanaan taudia bona Hiti taudia bona Perisi taudia bona Hivi taudia bona Iebusu taudia na umui vairamui ai baina luludia lasi. \v 12 A ba heita, ba lao henia tanona taudia ida basio herohemaino, ba hekwakwanai na garina. \v 13 Edia ihaboulaina patadia ba ḡiḡi rohoroho; edia kaivakuku ba hamakohidia; edia dubu ba tara patapata; \v 14 badina be umui ese idau dirava ta basio toma henia diho, badina be Iehova ladana ta be Vaḡeḡe: ia be vaḡeḡe Diravana. \v 15 Taunabunai ba heita, una tano taudia ida basio herohemaino; edia dirava basio toma henidia diho; edia boubou karadia basio kara; edia ihaboulaina ḡaudia basio ani. \v 16 Natudia hahinedia danu basio abidia, natumui mamaruanedia basie adavadia; unu hahine ese edia dirava bae toma henidia diho negadia ai na unui natumui ese danu bae toma henidia diho na garina. \v 17 Kaivakuku danu basio kara. \p \v 18 Flaoa asie hatubua Ariana ba badinaia. Dina hitu asie hatubua flaoana mo bavania, vada na haḡanimui heḡereḡerena, nega korikorina ai, hua ladana Abib ai, badina be Abib huana ai umui na Aigupto amo o raka lasi. \v 19 Roboa mamaruanedia iboudiai na lauegu: boromakau natudia roboa mamarunedia bona mamoe natudia roboa mamaruanedia. \v 20 Doniki natuna roboana davana na mamoe natuna ta ba henigu; a davana basioma karaia, aiona boma hakwaidua. Umui natumui roboa mamaruanedia danu davadia ba kara. Asi tauna ta ima kavakava ai baine hedinarai lau vairagu ai. \p \v 21 Dina tauratoi ba ḡaukara, a dina ihahituna ai laḡamui bavani; tano iruana negana ai bona taboro negana ai danu ba laḡa ani. \v 22 Pura ariana ba karaia, uit iutuna ba matamaia negana ai; bona laḡani dokona ariana ba karaia, uma anidia ba habou vaitani negana ai. \v 23 Laḡani ta lalonai emui maruane iboudiai na nega toi Ḡaubada Iehova, Israel Diravana, vairanai bae hedinarai. \v 24 Badina be lau na bese idau-idau baina luludia lasi umui vairamui ai, bona emui tano hetoadia baina habada; asi tauna ta ese danu emui tano baine hekise-hekise henia, umui na laḡani ta ta amo nega toi toi Iehova emui Dirava vairanai ba dara dae bona ba toma henia diho negadia ai. \p \v 25 Egu ihaboulaina rarana na flaoa ihatubuna muramurana ida basio bulodia. Lagau-hanai Ariana bahuna na basine mia rani. \v 26 Emui mua anidia roboadia na Iehova emui Dirava ena ruma ba laohai, boubou ḡaudia ai baela. Nani natuna na sinana ratana ai basio nadua. \p \v 27 Iehova ese Mose e hamaoroa, eto, Ini hereva ba tore, badina be ini hereva amo lau na oi bona Israel taudia ida vada tame herohemaino. \v 28 Dina hari-ahui boi hari-ahui ia na Iehova ida e nohova unuseni ai, aniani se ania bona ranu se inua. Una negana ai ia ese hari herohemaino herevadia na huro-nadidia palakadia ai e tore: taravatu gwautaosi. \p \v 29 Mose na Sinai ororona amo e hekei diho, mai taravatu nadidia ruaosi, imana ai e kadidiha. Una negana ai ia na se diba vairana vada e hururu-hururu, Dirava ida e hereva hereva dainai. \v 30 A Aaron bona Israel taudia iboudiai ese Mose e itaia, vairana e hururu-hururuva, bena iraka-kahi-henina e gari. \v 31 A Mose ese e boiridia, bena Aaron bona hebou igunalaina taudia e raka henia kahi; bena Mose ese e hereva henidia. \v 32 Gabeai Israel taudia iboudiai ese e raka henia kahi; bena Iehova ese Sinai ororona ai e henia haheḡanidia iboudiai na Mose ese e gwaurai henidia. \v 33 Ena hereva e hadokoa, bena vairana na dabua amo e ḡovaia ahu. \v 34 A Iehova ihereva-henina totona e raka vareai negadia ai, Mose ese dabua na vairana amo e kokia oho. Bena e raka lasi negadia ai, ia ese e kamonai haheḡanidia na Israel taudia e gwaurai henidia. \v 35 A Israel taudia na Mose vairana e itaia, kopina vada e hururu-hururu; taunabunai, mose na vvairana ma e ḡovaia ahu ela bona Iehova ihaere-henina totona e raka vareai lou. \c 35 \s1 Mose ese Israel taudia e haḡanidia \p \v 1 Mose ese Israel hegogona idoinai e haheboudia, e haḡanidia, eto, Iehova ena hahe-gani emui ai bini: \v 2 Dina taura-toi ba ḡaukara, a dina ihahituna na baine helaḡa emui ai, Dina Helaḡa bona laḡa-ani dinana ai bainela, Iehova ena; una dina ai baine ḡaukara tauna na bavalaia. \v 3 Lahi be basio ha-ara emui ruma ai Dina Helaḡa ai. \p \v 4 Mose ese Israel hegogona idoinai ma e haḡanidia edia hebou ai, eto, Iehova ena hahedua binai: \v 5 emui herahia ḡaudia ba hulala, Iehova ena. Taigadia nanamo taudia iboudiai ese edia herehia bae mailai: \it gold\it* bona \it silver\it* bona auri labora-labora; \v 6 dabua vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia; nani huidia; \v 7 mamoe kopidia, e hakakakakadia ḡaudia, bona nani kopidia; kela audia; \v 8 lamepu dehorona, bona dehoro helaḡana muramuradia, bona muramura mai bonadia, bae gabu ḡaudia; \v 9 onuku nadidia, bona hahelaḡa taudia edia hahedoki bona edia vaina ihaheralaidia nadidia. \p \v 10 Bena karakara taudia iboudiai bae hebou, Iehova vada e haḡanilai ḡaudia iboudiai bae kara: dubu \v 11 mai kalagana bona mai guhina ida; ena igau bona ena haba kahadia bona ena raroraro bona ena du, mai ihahelai-kaudia ḡaudia ida; \v 12 maua helaḡana, mai ikaruhina bona mai ena maduna ida, bona iseseahulaina seseahuna; \v 13 pata helaḡana, mai ena maduna bona mai ena kohu idoinai ida, bona flaoa helaḡana; \v 14 lamepa patana mai ena kohu idoinai, bona ena lamepa bona ena lamepa dehorona; \v 15 muramura patana mai ena maduna ida, bona dehoro helaḡana, bona muramura mai bonaida; dubu iduarana seseahuna; \v 16 ihaboulaina patana mai iha-aukana auri labora-laborana, mai ena maduna bona ena kohu idoinai ida; auri labora-labora dihuna, mai ihahelai-kauna ḡauna ida; \v 17 maḡu dabuadia, bona maḡu duna mai ihahelai-kaudia ḡaudia ida, bona maḡu ikoukouna seseahuna; \v 18 dubu bona maḡu ikokodia, mai kwanaudia ida; \v 19 gabu helaḡana dabuadia mai heraheradia ida, bona Aaron, hahelaḡa tauna, ena dabua helaḡadia, bona ia natuna hahelaḡa karadia bae kara negadia ai bae doki dabuadia. \p \v 20 Bena Israel hegogona idoinai e didi karoho, Mose vairana amo e raka oho. \v 21 Bena taigadia nanamo taudia na laumadia ese e hagoadadia heḡereḡerena ta ta ena herahia ena herahia e mailai, Iehova ena, hebou kalagana ḡaudia bona kohudia bona dabua helaḡadia ikaralaidia ḡaudia. \v 22 Idia na ema, lalo-namo tataudia bona hahinedia iboudiai, \it gold\it* ḡaudia idau-idau e mailai: pini bona gadei bona vaḡivaḡi bona ageva. Ibouboudiai ese edia \it gold\it* e herahialai, Iehova ena. \v 23 Mai edia dabua taudia danu, vaiurina eiava mia-kakana eiava kakakakana eiava kurokurona, vada e heni. Haida danu nani huidia bona mamoe kopidia, e hakakakakadia ḡaudia, bona nani kopidia e heni. \v 24 Mai edia \it silver\it* bona mai edia auri labora-labora taudia iboudiai ese danu edia \it silver\it* eiava edia auri labora-labora Iehova e henia. Bona mai eida kela audia, una ḡaukara heḡereḡerena, taudia iboudiai ese e heni. \v 25 Dabua ḡaukaradia mai dibadia hahinedia iboudiai ese danu dabua e hatu, bena imadia ḡaukaradia e heni: dabua vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia. \v 26 Bona mai dibadia hahinedia ese nani huidia e moḡe, bena e hatu. \v 27 Iduhu lohiadia ese onuku nadidia, bona hahelaḡa taudia edia hahedoki bona edia vaina ihaheralaidia nadidia, \v 28 bona muramura, bona lamepa dehorona, bona dehoro helaḡana, bona muramura mai bonadia, e heni. \v 29 Israel taudia bona hahinedia iboudiai ese edia lalo-namo dainai edia herahia ḡaudia Iehova e henia, Iehova ese Mose e haḡanilaia ḡaukaradia ikaradia totona. \p \v 30 Bena Mose ese Israel taudia e hamaorodia, eto, A itaia, Iehova ese Besalele, Uri natuna, Huru tubuna, Iuda iduhuna tauna, vada e abia hidi. \v 31 Dirava ena Lauma ese vada e rohea, lalo-parara bona aonega vada e henia, bona ima karakara daladia idau-idau vada e hadibaia; \v 32 ḡau namo-hereadia ikaradia daladia baine haero, \it gold\it* amo bona \it silver\it* amo bona auri labora-labora amo baine kara. \v 33 Herehera nadidia iutudia danu, bona au ikorodia, bona ima karakara daladia iboudiai baine diba. \v 34 Siahu danu ia vada e henia, bona Oholiab, Ahisamaka natuna, Dan iduhuna tauna, danu vada e henia, raruosi ese haida ma bae hadibadia ini ḡaukara ai. \v 35 Aonega vada e henidia, ima karakara daladia iboudiai bae haero bona bae kara; dabua ḡaukaradia danu bae diba: dabua vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia bae hatu bona bae turi. Ima karakara ḡaudia iboudiai bae haero ḡoevaḡoeva bona bae kara ḡoevaḡoeva. \c 36 \p \v 1 Benaini, Besalele bona Oholiab bona karakara taudia, Iehova ese lalo-parara bona aonega vada e henidia taudia, iboudiai ese ḡaukara bae matamaia, dubu do bae karaioa, Iehova ena hahedua heḡereḡeredia. \s1 Kalaga Helaḡana e karaia \p \v 2 Bena Mose ese Besalele bona Oholiab e boiridia, bona karakara taudia, Iehova ese lalodia vada e hapararadia bona lalodia e urava una ḡaukara bae durua taudia, iboudiai e boiridia. \v 3 Bena idia ese Israel taudia edia herahia ḡaudia iboudiai, dubu ḡaukarana idurulaina ḡaudia, na Mose ena amo e abi. A herahia ḡaudia haida be daba iboudiai ma e laohai, e henia; \v 4 ela bona karakara taudia iboudiai, dubu e ḡaukaralaiava taudia, ese edia ḡaukara e rakatani, \v 5 Mose e hamaoroa, eto, Taunimanima edia herahia na Iehova ena hahedua ḡaukaradia vada e davana vaitani bona vada e hanaia danu. \v 6 Taunabunai, Mose na e haheḡani, bona ena haheḡani vada e hapiua taruha idoinai; eto, Tau ta eiava hahine ta herahia ḡauna ta basine mailaia, dubu ena. Taunabunai, taunimanima ese herehia ihenina e hadokoa; \v 7 badina be vada e heni ḡaudia vada davana, una ḡaukara ena, bona orena baine mia e tomava. \p \v 8 Bena karakara taudia ese dubu dabuadia gwautaosi e kara, dabua aukadia bona namodia, vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia; ihaheralaidia be kerubi laulaudia e turi. \v 9 Dabua ta ena lata be kiubit ruahui taurahani, lababana be kiubit hani, iboudiai edia lata vada e heḡereḡere bona edia lababa danu vada e heḡereḡere. \v 10 Dabua ima e siriudia, ma ima e siriudia. \v 11 Bena imaosi ta isena ai, kunipa varo vaiurina amo e kara; ma imaosi ta isena ai danu unu e kara toma. \v 12 Dabua ta ia kunipa imahui e kara, ma dabua ta ai imahui: hari kunipa vada e hevaira heheni. \v 13 Bena hakapu-tao ḡaudia imahui \it gold\it* amo e kara, dabua isedia ruaosi na unu hakapu-tao ḡaudia amo e hakapudia tao hesiriu, dubu tamona ai e halaoa. \p \v 14 Una murinai dabua haida nani huidia amo e kara, dubu daena kalagana ena: unu dabua iboudiai be gwauta-ta. \v 15 Dabua ta ta edia lata na kiubit toi-ahui, lababadia na kiubit hani; iboudiai edia lata vada e heḡereḡere, bona edia lababa danu vada e heḡereḡere. \v 16 Unu dabua ima e siriudia, ma tauratoi e siridia. \v 17 Bena imaosi ta isena ai kunipa imahui e kara, ma tauratoiosi ta isena ai kunipa imahui e kara. \v 18 Bena hakapu-tao ḡaudia imahui auri labora-labora amo e kara, dabua isedia ruaosi na unu hakapu-tao ḡaudia amo e hakapudia tao hesiriu, kalaga tamona ai e halaoa. \v 19 Bena kalaga guhina danu e karaia, mamoe kopidia, e hakakakakadia ḡaudia, amo; ma guhi ta danu, nani kopidia amo e karaia, ia latanai ma e atoa kau. \p \v 20 Dubu habana kahadia na kela audia amo e kara. \v 21 Kaha ta ena lata be kiubit gwauta, bona ena lababa be kiubit ta mai kahana. \v 22 Hari kaha ta ta be ikoko rua rua amo e kokodia heririu; dubu habana kahadia iboudiai unu e kokodia hesiriu toma. \v 23 Hari dubu habana kahadia iboudiai na ini e haginidia toma: diho kahana ai kaha ruahui e haginidia. \v 24 Hahelai-kau ḡaudia hari-ahui \it silver\it* amo e kara; bena hahelai-kau ḡaudia rua rua kaha ta ta henudiai e atodia bona e kokodia tao. \v 25 Ma dubu kahana ta, mirigini kahana ai, kaha ruahui ma e haginidia, \v 26 mai \it silver\it* hahelai-kau ḡaudia hari-ahui, kaha ta ta henudiai hahelai-kau ḡaudia rua rua. \v 27 Dubu duduna, lahara kahana ai, kaha tauratoi e haginidia; \v 28 bona daiguni ruaosi danu kaha ta ta, dubu duduna ena. \v 29 Hari daiguni ḡaudia na henu ai e kokodia hesiriu, a atai ai idia na \it ring\it* amo e hesiriu; unuhetomadia rua e kara, daiguni ḡaudia ruaosi ai e halaodia. \v 30 Taunabunai, kaha na taurahani bona \it silver\it* hahelai-ku ḡaudia na gwauta tauratoi, kaha ta ta henudiai hahelai-kau ḡaudia rua rua. \p \v 31 Raroraro danu kela audia amo e kara, au-ima dubu habana kahana ena, \v 32 ma au-ima dubu habana kahana ena, ma au-ima dubu duduna ena, lahara kahana ai. \v 33 Bogaragi rarorarona na kaha iboudiai e hahesiriudia, duduna ela bona duduna. \v 34 Hari kaha na \it gold\it* amo e ḡovadia; raroraro idogo-taodia \it ring\it*-dia na \it gold\it* amo e kara, bona raroraro na \it gold\it* amo e ḡovadia. \p \v 35 Bena seseahu na dabua aukana bona namona amo e karaia, vaiurina bona mia-kakana bona kakakakana, bona kerubi laulaudia e turi, ia ihaheralaina. \v 36 Ena ihua-ihua hani kela audia amo e kara, bona \it gold\it* amo e ḡovadia. \it Gold\it* igaudia danu e kara, bona \it silver\it* hahelai-kau ḡaudia hani. \v 37 Kalaga iduarana seseahuna danu dabua aukana bona namona amo e karaia, vaiurina bona mia-kakana bona kakakakana; bona ihaheralaina danu e turi. \v 38 Seseahu ena ihua-ihua ima e kara, mai igaudia. Hari ihua-ihua kwaradia na \it gold\it* amo e ḡovadia, bona ihua-ihua na \it gold\it* amo e kapadia heḡeḡe. A edia hahelai-kau ḡaudia imaosi na auri labora-labora amo e kara. \c 37 \s1 Maua Helaḡana e karaia \p \v 1 Besalele ese maua helaḡana danu e karaia, kela reireidia amo; latana na kiubit rua mai kahana, lababana na kiubit ta mai kahana, bona harana ena lata na kiubit ta mai kahana. \v 2 Lalona kahana na \it gold\it* amo e lahasia, bona murina kahana na \it gold\it* amo e ḡovaia, bona \it gold\it* amo e haheraia heḡeḡe. \v 3 \it Ring \it* hani na \it gold\it* amo e kara, maua daigunina haniosi ai e koko kau, kahana ai rua kahana ai rua. \v 4 Maduna danu e kara, kela audia amo, bona \it gold\it* amo e ḡovadia. \v 5 Unu maduna na \it ring\it* amo e toi hanai, maua kahana kahana ai, ihualaina ḡaudia ai baela totona. \v 6 Ikaruhina danu e karaia, \it gold\it* namo-hereana amo; ena lata na kiubit rua mai kahana, ena lababa na kiubit ta mai kahana. \v 7 Kerubi rua danu e kara, \it gold\it* amo e korodia, hari ikaruhi duduna duduna ai, \v 8 ta duduna ta ai ma ta duduna ta ai. Idia na ikaruhi ida \it gold\it* siri tamona amo e kara. \v 9 Hari kerubi na hanidia amo ikaruhi e hakerukerua; e hevaira heheni, bona ikaruhi danu e vaira henia. \s1 Pata Helaḡana e karaia \p \v 10 Pata ta danu kela audia amo e karaia; latana na kiubit rua, lababana na kiubit ta, harana ena lata na kiubit ta mai kahana. \v 11 \it Gold\it* amo e ḡovaia bona e haheraia heḡeḡe. \v 12 Digina danu e karaia, lababana na tau ta imana palapalana heḡereḡerena; ia danu \it gold\it* amo e haheriaia heḡeḡe. \v 13 \it Ring \it* hani danu \it gold\it* amo e kara, pata aena haniosi ai e koko kau; \v 14 hari \it ring\it* be pata digina henuanai e koko kau, maduna audia bae hetoi hanai totona. \v 15 Maduna danu kela audia amo e kara, bona \it gold\it* amo e ḡovadia, pata ihualaina. \v 16 Pata ḡaudia danu, mereki bona nau bona bio bona udu-ahudia keheredia, iboudiai na \it gold\it* namo-hereana amo e kara. \s1 Lamepa Patana e karaia \p \v 17 Lamepa patana danu e karaia, \it gold\it* namo-hereana amo. Aena bona duna na \it gold\it* amo e koro: aena bona duna bona kehere bona heraherana, bure bona huahua, iboudiai na \it gold\it* siri tamona amo e koro. \v 18 Rigina na tauratoi, kahana toi kahana toi. \v 19 Rigi ta ena kehere na toi, itadia na sakada\f + \fr 37:19 \ft “Sakada” be au huahua ta ladana.\f* huahuadia na heto, ta ta mai buredia bona mai huahuadia, rigi iboudiai. \v 20 Duna ai danu kehere na hani, sakada huahuadia na heto, ta ta mai buredia bona mai huahuadia. \v 21 Rigi rua tua amo danu buredia ta ta e koro: rigi rua bure ta, rigi rua bure ta, rigi rua bure ta, rigidia henudia kahadia ai. \v 22 Hari rigi bona bure na \it gold\it* namo-hereana sirina tamona amo e koro. \v 23 Bena lamepa hitu e kara, bona ihaḡoevadia ḡaudia bona momoru iudadia merekidia, iboudiai na \it gold\it* namo—hereana anmo e kara. \v 24 Hari lamepa patana mai kohuna idoinai ikaralaina \it gold\it*-na ena metau be \it talent\it* ta. \s1 Muramura Patana e karaia \p \v 25 Bena pata helaḡana ta e karaia, muramura mai bonaida igabudia ḡauna: kela audia amo e karaia. Ena lata bona ena lababa na heḡereḡere, kiubit tamona; harana ena lata na kiubit rua; doana na ia ida au tamona amo e koro. \v 26 Kopina na \it gold\it* namo-hereana amo e ḡovaia, pata bona aena bona doana; bona digina na \it gold\it* amo e haheraia heḡeḡe. \v 27 \it Ring \it* rua danu \it gold\it* amo e kara, pata digina henunai e kokodia kau, ta pata kahana ai, ma ta kahana ai, maduna itoi-hanaidia ḡaudia, bae huaia negadiai. \v 28 Maduna rua danu e kara, kela audia amo, bona \it gold\it* amo e ḡovadia. \p \v 29 Dehoro helaḡana danu e karaia, bona muramura mai bonadia e bulo, bae gabua ḡauna, muramura ikarana tauna korikori ese e karaiamu heḡereḡerena. \c 38 \s1 Ihaboulaina Patana e karaia \p \v 1 Ihaboulaina patana ia ese e karaia, kela audia amo; latana na kiubit ima, lababana na kiubit ima, harana ena lata na kiubit toi. \v 2 Doa hani e koro, pata daigunina haniosi ai; hari doa na pata ida au tamona amo e kara. Kopina idoinai na auri labora-labora amo e ḡovaia. \v 3 Kohuna idoinai danu auri labora-labora amo e kara: kahuna iudalaina urodia bona ikadolaina gagana bona dihu bona kahi bona rahurahu. \v 4 Pata digina na auri labora-labora amo e ha-aukaia heḡeḡe; hari auri labora-laborana na pata e ḡeḡea ahu, bona digina harana kahana ai e diho. \v 5 \it Ring \it* hani danu auri labora-labora amo e kara, hari iha-aukana auri labora-laborana ena daiguni haniosi ai, maduna bae hetoi hanai totona. \v 6 Maduna danu kela audia amo e kara, bona auri labora-labora amo e ḡovadia. \v 7 Hari maduna na \it ring\it* amo e toidia hanai, ihaboulaina patana kahana kahana ai, ihulaina ḡaudia ai baela totona. Ihaboulaina patana na maua na heto e karaia, harana na reirei amo e koua. \p \v 8 Dihu ta danu auri labora-labora amo e karaia, mai ihahelai-kauna ḡauna, ia danu auri labora-labora. Hari dihu mai ihahelai-kauna ḡauna ida na hebou kalagana iduarana ai e gimava hahinedia edia auri labora-labora hevarivaridia amo e karaia. \s1 Maḡu Helaḡana e karaia \p \v 9 Dubu maḡuna danu e karaia. Diho kahana ai itautau dabuadia aukadia e tau dae, edia lata idoinai kiubit sinahu-ta. \v 10 Du be ruahu; bona hahelai-kau ḡaudia danu ruahui, auri labora-labora amo e kara. Igau bona hakapu-tao ḡaudia na \it silver\it* amo e kara. \v 11 Mirigina kahana ai danu itautau dabuadia e tau dae, edia lata idoinai na kiubit sinahu ta. Auri labora-labora dudia bona hahelai-kau ḡaudia na ruahui, mai \it silver\it* igaudia bona hakapu-tao ḡaudia. \v 12 Lahara kahana ai itautau dabuadia e tau dae, edia lata idoinai na kiubit imahui. Du bona hahelai-kau ḡaudia na gwauta; igau bona hakapu-tao ḡaudia be \it silver\it*. \v 13 Mairiveina kahana ai maḡu lababana be kiubit imahui: \v 14 ikoukou kahana ai itautau dabuadia edia lata na kiubit gwauta-ima, mai du toi bona ihahelai-kaudia ḡaudia toi; \v 15 ma ikoukou kahana ai itautau dabuadia edia lata na kiubit gwauta-ima, mai du toi bona ihahelai-kaudia ḡaudia toi. \v 16 Hari dabua iboudiai be dabua namodia bona aukadia. \v 17 Du edia hahelai-kau ḡaudia be auri labora-labora; edia igau bona edia hakapu-tao ḡaudia na \it silver\it*. Hari du kwaradia na \it silver\it* amo e ḡovadia, bona du be \it silver\it* amo e kapadia heḡeḡe. \v 18 Ikoukou dabuana na vaiuri bona mia-kaka bona kakakaka, varo aukana amo e turi, bona heraherana danu e turi. Ena lata na kiubit ruahui, bona harana ena lata na kiubit ima, maḡu dabuadia heḡereḡeredia. \v 19 Ia duna be hani, mai ihahelai-kaudia ḡaudia danu hani, auri labora-labora ḡaudia. Edia igau na \it silver\it*. Du kwaradia na \it silver\it* amo e ḡovadia, bona du be \it silver\it* amo e kapadia heḡeḡe. \v 20 Dubu ikokodia bona maḡu ikokodia iboudiai na auri labora-labora ikokodia mo. \p \v 21 Hari dubu, taravatu dubuna, ikaralaina ḡaudia ihagaudia bini; Mose ena hahedua dainai e duahidia, Levi iduhuna taudia, Itamara, hahelaḡa tauna Aaron natuna, ese e gunalaia oreana, edia ḡaudara bunai. \p \v 22 Besalele, Uri natuna, Huru tubuna, Iuda iduhuna tauna, ese ḡau iboudiai e kara, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \v 23 Iduruna tauna be Oholiab, Ahisamaka natuna, Dan iduhuna tauna: ia be ima karakara ḡaukaradia ihaerodia bona ikaradia mai dibana, turituri ḡaukaradia danu, dabua vaiuridia bona mia kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia ituridia, na mai dibana. \p \v 24 \it Gold\it* idoinai, taunimanima ese edia herahia ihenina ai e heni bena dubu ḡaukaradia idau-idau ai e ḡaukaralaia \it gold\it*-na, ena metau be \it talent\it* ruahui taurahani-ta sekele sinahu-hitu toi-ahui gabu helaḡana ena sekele heḡereḡerena. \v 25 \it Silver\it* idoinai, hebou ai ladadia e tore taudia ese e heni ḡauna, ena metau be talent sinahu-ta sekele daha-ta sinahu-hitu hitu-ahui ima, gabu helaḡana ena sekele heḡereḡerena. \v 26 Beka\f + \fr 38:26 \ft “Beka” ena metau be 8 grams sisivana. Domaga-tauratoi daha-toi sinahu-ima imahui: 603,550.\f* ta ta na ladadia e tore taudia ta ta ese e heni; e heni taudia iboudiai na tatau domaga-tauratoi daha-toi sinahu-ima imahui, laḡani ruahui vada e hanai taudia. Una beka be gabu helaḡana ena sekele kahana heḡereḡerena. \v 27 Hari \it silver\it* be \it talent\it* sinahu-ta e ḡaukaralaia, dubu duna ihahelai-kaudia ḡaudia bona seseahu duna ihahelai-kaudia ḡaudia e karalai: hahelai-kau ḡauna ta \it talent\it* ta, hahelai-kau ḡauna ta \it talent\it* ta. \v 28 A \it silver\it* sekele daha-ta sinahu-hitu hitu-ahui ima e ḡaukaralai, du igaudia e karalai, bona du kwaradia e ḡovalai, bona du e kapalai heḡeḡe. \v 29 Auri labora-labora idoinai be \it talent\it* hitu-ahui sekele daha-rua sinahu-hani. \v 30 Ina auri labora-labora amo hebou kalagana iduarana ena hahelai-kau ḡaudia e kara, bona ihaboulaina patana, bona ihaboulaina patana iha-aukana ḡauna, bona ihaboulaina patana kohudia iboudiai; \v 31 bona maḡu duna ihahelai-kaudia ḡaudia, bona maḡu ikoukouna ena hehelai-kau ḡaudia; bona dubu ikokodia bona maḡu ikokodia iboudiai. \c 39 \s1 Dabua Helaḡadia e kara \p \v 1 Dabua vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia amo gabu helaḡana ḡaukaradia ikaralaidia dabuadia e kara, bona Aaron ena dabua helaḡadia danu, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \p \v 2 Hahedoki helaḡana e karaia, \it gold\it* bona dabua vaiurina bona mia-kakana bona kakakakana bona kurokurona e karalaia. \v 3 Hari \it gold\it* na e hodoa ela bona vada e severa-severa herea, hena e utua, varo na heto, hari dabua vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia ihaheralaidia. \v 4 Paḡa ḡaudia e kara, hahedoki vairana kahana bona murina kahana e hahesiriudia. \v 5 Gaba ḡauna danu ḡau heḡereḡeredia ai e karaia, \it gold\it* bona dabua vaiurina bona mia-kakana bona kakakakana bona kurokurona e karalaia, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \p \v 6 Onuku nadidia e abi, nadi isedia na \it gold\it* e moḡe ḡauna amo e kou heḡeḡe; bena nadi kopidia e ḡasidia, Israel natudia ladadia e tore. \v 7 Bena unu nadi be hari hahedoki ena paḡa ḡaudia ai e atodia kau, helalo-tao ḡaudia ai baela, Israel natuna edia, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \p \v 8 Hahelaḡa tauna ena vaina danu e karaia, hahedoki e karaia heḡereḡerena, \it gold\it* bona dabua vaiurina bona mia-kakana bona kakakakana bona kurokurona e karalaia. \v 9 Latana bona lababana na heḡereḡere, bona e ha-ere ruaia; latana bona lababana na tau ta imana palapalana heḡereḡerena. \v 10 Nadi\f + \fr 39:10 \ft Ini na nadi hururu-hururudia haida ladadia.\f* hururu-hururudia ere hani e turi kau: ere ta ai sadio bona topasio bona barekete, \v 11 ere iharuana ai samarago bona sapairo bona vasiga; \v 12 ere ihatoina ai huakinto bona akate bona ametuso; \v 13 ere ihahanina ai berulio bona onuku bona iaspi: iboudiai isedia na \it gold\it* e moḡe ḡauna amo e koudia heḡeḡe. \v 14 Hari nadi hururu-hururudia na gwauta-rua, Israel natuna gwauta-raruosi heḡereḡeredia; nadi ta ta ai iduhu ta ta ladadia bae ḡasidia. \v 15 \it Gold\it* varodia na vaina ai e turi kau. \v 16 \it Gold\it* e moḡe ḡaudia rua bona \it gold ring\it*-dia rua danu e kara, hari \it ring\it* na vaina isena ruaosi ai e turi kau. \v 17 Bena hari \it gold\it* varodia rua na vaina \it ring\it*-dia ruaosi ai e mata kau, \v 18 a varo dududia na hari \it gold\it* e moḡe ḡaudia ruaosi ai e mata kau, unu amo hahedoki ena paḡa ḡaudia ai ma e mata kau. \v 19 Bena \it gold ring\it*-dia rua ma e kara, vaina laloma kahana ai vaina isena ruaosi ai e turi kau; \v 20 ma \it ring\it* rua e kara, hahedoki ai e turi kau, paḡa ḡaudia na hahedoki ida e hasiriudia gabudia ai, gaba ḡauna daenai. \v 21 Bena vaina \it ring\it*-dia bona hahedoki \it ring\it*-dia e kwatu kubou, varo baiurina amo, bona gaba ḡauna ai danu e mata kau: unuhetomana vaina bona hahedoki na asie heruha, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \p \v 22 Bena hahedoki badana na dabua vaiurina amo e karaia, \v 23 mai matuna bogaraginai, kwara gabuna, e karaia; matuna isena danu e turia, vaia hahedoki isedia e turimu heḡereḡerena, bae hedare na garina. \v 24 Isena ai herahera e turi, rimono\f + \fr 39:24 \ft “Rimono” na au huahua ta ladana.\f* huahuadia na heheto, varo vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia bona kurokurodia e turilai; \v 25 bona padadia ai \it gold\it* gabagabadia e turi kau: \v 26 \it gold\it* gabagabana ta rimono huahuana ta \it gold\it* gabagabana ta rimono huahuana ta, ela bona hahedoki isena e haheraia heḡeḡe, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \p \v 27 Bena muri hahedokidia danu e kara, Aaron mai natuna ida edia, dabua aukana namo-hereana amo e kara; \v 28 bona Aaron ena kwara iḡeḡelaina dabuana bona kwara dabuadia namodia haida e kara; bona piribou na dabua aukadia amo e kara. \v 29 Gaba ḡauna danu dabua aukana amo e karaia, bona heraherana na varo vaiuridia bona mia-kakadia bona kakakakadia amo e turi, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \v 30 Bena kwara koronana mairina na \it gold\it* namo-hereana amo e karaia, bona revarevana e ḡasia, ini e torea toma: HELAḠA IEHOVA ENA. \v 31 Bena varo vaiurina kwara iḡeḡelaina dabuana ai e turia kau, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \s1 Gaukara e haḡuḡurua \p \v 32 Taunabunai, hebou kalagana mai ena dubu ḡaukaradia iboudiai e ore vaitani. Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena, Israel taudia na unu mo e kara toma. \v 33 Bena ḡau iboudiai e laohai Mose dekenai: dubu; kalaga mai kohuna idoinai; ena igau; ena haba kahadia; ena raroraro; ena du, mai ihahelai-kaudia ḡaudia ida; \v 34 guhi, mamoe kopidia e hakakakakadia ḡauna; ma guhi ta, nani kopidia ḡauna; seseahu; \v 35 taravatu mauana mai ena maduna, bona mai ikaruhina; \v 36 pata helaḡana, mai ena kohu idoinai bona mai ena flaoa helaḡana; \v 37 lamepa patana, \it gold\it* ḡoevaḡoeva e karalaia ḡauna, mai ena lamepa bona mai kohuna idoinai bona ena lamepa diaranuna; \v 38 pata helaḡana, \it gold\it* ḡauna, mai ena dehoro helaḡana bona mai ena muramura mai bonaida; iduara dabuana; \v 39 ihaboulaina patana, auri labora-labora ḡauna, mai iha-aukana auri labora-laborana, bona mai ena maduna, bona mai kohuna idoinai; hurihuri dihuna ai ihahelai-kauna ḡauna ida; \v 40 maḡu dabuadia; maḡu duna mai ihahelai-kaudia ḡaudia ida; ikoukou dabuana; varo bona ikoko; dubu bona hebou kalagana ḡaukaradia ikaralaidia ḡudia iboudiai; \v 41 gabu halaḡana dabuadia; Aaron mai natuna ida edia dabua helaḡadia, hahelaḡa karadia bae kara negadia ai bae doki ḡaudia. \v 42 Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena, Israel taudia na ḡaukara idoinai unu e haḡugurua toma. \v 43 Mose ese ḡaukara idoinai e itaia, bona vada e diba idia ese ḡau iboudiai vada e kara Iehova ena haheḡani heḡereḡerena. Bena Mose ese e hanamodia. \c 40 \s1 Dubu e hahelaḡaia \p \v 1 Iehova ese Mose e hereva henia, eto, \v 2 Hua gini-gunana dinana gini-gunana ai hebou kalagana mai dubuna ida ba hagini. ? \v 3 Lalonai taravatu mauana bavatoa bona ba sesea ahu. \v 4 Pata helaḡana danu lalonai bavatoa, mai kohuna idoinai, ḡau ta ta ena gabu ena gabu ai. Lamepa patana danu lalonai bavatoa; bona ena lamepa ba ha-ara. \v 5 Muramura patana, \it gold\it* ḡauna, na taravatu mauana vairanai bavatoa; bena dubu ba sesea ahu. \v 6 Ihaboulaina patana na dubu vairanai bavatoa, hebou kalagana lalonai; \v 7 bona hurihuri dihuna, mai ranuna, na hebou kalagana bona ihaboulaina patana padadiai bavatoa. \v 8 Maḡu dabuadia danu ba tau dae heḡeḡe, bona maḡu ba sesea ahu. \v 9 Bena dehoro helaḡana bavabia, dubu mai kohuna idoinai ba nevaridia: unu ba hahelaḡadia toma, bena bae helaḡa. \v 10 Ihaboulaina patana danu mai kohuna ida ba nevaridia: unu ba hahelaḡadia toma; hari ihaboulaina patana baine helaḡa herea. \v 11 Hurihuri dihuna danu mai ihahelai-kauna ḡauna ida ba nevaridia, vada bae helaḡa. \v 12 Bena Aaron mai natuna ida hebou kalagana iduarana ai bae gini bou. Ba hadigudia; \v 13 bena Aaron na dabua helaḡadia do ba hadokilaia. Bena ba horoa, baine helaḡa; lauegu hahelaḡa tauna ai bainela. \v 14 Natuna danu bavabidia, ba hadokilaidia; \v 15 bena ba horodia, tamadia o horoa heḡereḡerena, egu hahelaḡa taudia ai baela. Ihorodia dainai idia na hahelaḡa taudia ai baela, edia uru iboudiai, ela bona hanaihanai. \p \v 16 Mose na unu e kara toma. Iehova ese haḡania heḡereḡerena, unu mo e kara toma. \v 17 Laḡani iharuana gini-gunana dina na gini-gunana ai dubu na e haginia. \v 18 Mose ese dubu e haginia: hahelaikau ḡaudia na gabudia ai e atodia; haba kahadia e hagini; raroraro e toi hanai; bona du e holo. \v 19 Bena dubu na kalaga amo e koua heḡeḡe, bona guhi dabuana amo e ḡovaia ahu, Iehova ese e haḡania heḡereḡerena. \v 20 Bena taravatu nadidia e abi, maua helaḡana ai e uda. Maua ena maduna e toi hanai, bona ikaruhina amo e karuhia ahu. \v 21 Bena maua na dubu lalonai e huaia vareai, bona e sesea ahu, Iehova ese e haḡania heḡereḡerena. \v 22 Pata helaḡana na hebou kalagana ai e atoa, dubu mirigini kahana ai, seseahu murimurinai; \v 23 bona flaoa helaḡana na pata latanai e dabaraia, Iehova vairanai, Iehova ese e haḡania heḡere=herena. \v 24 Bena lamepa patana na hebou kalagana ai e atoa, pata helaḡana e havaira henia, dubu diho kahana ai; \v 25 bena lamepa e ha-ara Iehova vairanai, Iehova ese e haḡania heḡereḡerena. \v 26 Bena muramura patana, \it gold\it* ḡauna, na hebou kalagana ai e atoa, seseahu vairanai; \v 27 bona muramura mai bonadia ia latanai e gabu, Iehova ese e haḡania heḡereḡerena. \v 28 Bena dubu e sesea ahu. \v 29 Bena hebou kalagana dubuna iduarana vairanai ia ese ihaboulaina patana e atoa, bona ḡole-oho boubouna bona flaoa boubouna ia latanai e ato, Iehova ese e haḡania heḡereḡerena. \v 30 Bena ihaboulaina patana bona hebou kalagana padadiai ia ese hurihuri dihuna e atoa, bona ranu e seia, \v 31 Mose bona Aaron bona Aaron natuna imadia bona aedia ihurilaidia ranuna. \v 32 Hebou kalagana ai e raka vareai bona ihaboulaina patana e raka henia kahi negadia iboudiai idia na unu e digu tomava, Iehova ese Mose e haḡania heḡereḡerena. \v 33 Bena maḡu dabuadia e tau dae heḡeḡe, dubu bona ihaboulaina patana e ḡeḡe ahu, bona e sesea ahu. Mose ena ḡaukara idoinai unu e haḡuḡurua toma. \p \v 34 Bena ori ese hebou kalagana e ḡovaia ahu, bona Iehova diaridiarina ese dubu e hahonua. \v 35 Taunabunai Mose na asi ena dala hebou kalagana ai baine raka vareai, badina be ori ese e ḡovaia ahu, bona Iehova diaridiarina ese dubu e hahonua. \v 36 Edia laolao iboudiai ori ese dubu e daetania negadia ai, Israel taudia na e tore isi, edia laolao ela. \v 37 A ori ese e ḡovaia ahu negadia ai, idia na asie tore isi, asie laolao, ela bona ma e daetania. \v 38 Badina be edia laolao iboudiai lalodiai Iehova ena ori ese dubu e ḡovaia ahu dina ai, bona hanuaboi ai lahi na ia lalonai, Israel taudia iboudiai vairadiai.