\id EST .01, Esther 1, Motu, PNG, RTWP 9/92 \h ESETA \toc1 ESETA \toc2 ESETA \mt1 ESETA \c 1 \s1 Queen Vasati ese King Ahasuero e gwau edeede henia \p \v 1 Ahasuero ena nega ai, (una Ahasuero na basileia sinahu-ta ruahui-hitu e lohiadia, India amo ela bona Etiopia), \v 2 unu dinadia ai King Ahasuero na ena pavapava teronona ai e helaiva, hanua badana ladana Susa ai. \v 3 Bena ena Iohia laḡanina ihatoina ai, ia ese aria ta e karaia, ena Iohia taudia bona ena hesiai taudia iboudiai, bona Parasa bona Media tuari lohiadia, bona basileia lohiadia bona ikwaradia taudia, adia. \v 4 Una negana ai ia ese ena basileia herea-daena taḡadia bona ena siahu hairaina bada-herea e haheitalaidia, dina momo lalodiai; unu dina iboudiai na sinahu-ta taurahani-ahui. \v 5 Unu dina vada e ore murinai, hanua pavapavana ese aria ta ma e karaia, hanua badana Susa lalonai e nohova taudia kikina-badana iboudiai adia. Una aria na hanua pavapavana ena ruma uma-umana maḡuna lalonai e dabaraia, ela bona dina hitu e ore. \v 6 Seseahu dabuadia kurokurodia bona vaiundia na e taudia dae, bona varo aukadia bona varo kakakakadia amo \it silver\it* ikekedia ai bona nadi hururu-hururu au-tubuadia ai e matadia kau. Helai ḡaudia na \it gold\it* bona \it silver\it* amo e kara, bona reireina na nadi hururu-hururudia kakakakadia bona kurokurodia amo e karaia, bona mairi bona dava-bada nadidia amo e haheraia. \v 7 Inuinu ḡaudia na \it gold\it* keheredia ai e sei bona e diu henidia; unu kehere na idau-idau; bona vine ranuna momo, pavapava e inumu ḡauna, hanua pavapavana ena harihari-bada heḡereḡerena. \v 8 I'inuna na taravatu heḡereḡerena, ta asie haduaia baine inu; badina be hanua pavapavana ese ena ruma ireḡuna taudia iboudiai vada e haḡanidia, eto ta ta ena ura ena ura heḡereḡeredia bae kara. \v 9 Queen Vasati danu aria ta e karaia, hahine adia, King Ahasuero ena ruma ai. \p \v 10 Dina ihahituna ai hanua pavapavana lalona e moaleva, vine ranuna e inuava dainai, bena ia ese Mehumana bona Bisita bona Harabona bona Bigita bona Abagata bona Setara bona Karakasa, King Ahasuero ena ruma irefiuna taudia hahituosi, na e haḡanidia, \v 11 idia ese Queen Vasati na bae hakaua vareai hanua pavapavana vairanai, mai ena havava ḡauna kwarana ai, hanua taudia bona hanua hanua lohiadia na ia hairaina baine haheitalaidia totona; badina be ia na hane namo, mai hairaina. \v 12 A Queen Vasati e gwau edeede; hanua pavapavana ena haheḡani hari ruma ireḡuna taudia ese e mailaia na ibadinana se ura. Una dainai, hanua pavapavana lalona e siahu, e badu ḡaraḡara. \p \v 13 Bena hanua pavapavana ese aonega taudia, nega mai dibadia taudia, na e hereva henidia. (Hanua pavapavana na vaia ena kara unu e kara tomava, taravatu bona hahemaoro mai dibadia taudia ediai. \v 14 Ia badinai e giniva taudia be Karasena bona Setara bona Adamata bona Tarasisi bona Merese bona Marasena bona Memukana, Parasa bona Media lohiadia hahituosi; idia na nega idoinai hanua pavapavana vairana e itaiava, bona helai gabudia hereadia ai e helaiva una basileia lalonai.) \v 15 Ia na eto, Taravatu ai ede e torea tomamu, Queen Vasati ede baita kara henia toma? Badina be ia ese King Ahasuero ena haheḡani, ena ruma ireḡuna taudia ududia amo e siaia, na se badinaia. \p \v 16 Bena Memukana na hanua pavapavana bona hanua hanua lohiadia vairadiai e hereva, eto, Queen Vasati vada e kerere, dia hanua pavapavana mo enai, to lohia iboudiai bona taunimanima iboudiai ediai, King Ahasuero ena basileia iboudiai lalodiai. \v 17 Badina be ina hanua pavapavana adavana ena kara na hahine iboudiai ese sivaraina bae kamonai, bena idia ese adavadia basie matauraidia; badina be idia na baeto “King Ahasuero na e hahedua, Queen Vasati na ia vairanai bae hakaua mai, to sema”. \v 18 Hari ina dina ai, hanua pavapavana adavana ena kara sivaraina vada e kamonai dainai, Parasa bona Media lohiadia adavadia ese hanua pavapavana ena lohia iboudiai ediai bae herevalaia, bena hemarai bona badu na bae bada herea. \v 19 Bema hanua pavapavana lalona baine heḡereḡere, pavapava haheduana ta na iena amo bainela, Parasa taudia bona Media taudia edia taravatu ai baine hetore, bena ta ese basine ha-idaua diba. Hahedua na iniheto: Vasati na King Ahasuero vairanai ma basine raka vareai lou; a hanua pavapavana ese ena dagi na hahine ta, ia e hereaiamu hahinena, baine henia. \v 20 Taunabunai, hanua pavapavana ena haheḡani herevana na ena basileia bada-hereana idoinai bae piua, bena hahine iboudiai, lohia hahinedia bona hanua hahinedia, ese adavadia bae matauraidia. \p \v 21 Ina hahealo herevana na hanua pavapavana bona hanua hanua lohiadia ese e moalelaia; bena hanua pavapavana na Memukana ena lalo-hadai heḡereḡerena ai e kara. \v 22 Ia ese revareva e siaidia, e lohiadia basileiadia iboudiai ediai, basileia ta ta edia revareva daladia amo, bona bese ta ta edia gado ai, tatau ta ta ena ruma ena ruma bae biagudia, bona edia bese herevadia korikoridia bae gwaurai. \c 2 \s1 Hanua pavapavana ese Eseta e adavaia \p \v 1 Unu ḡau muridiai, King Ahasuero lalona ma e keru, bena ia ese Vasati e helalolaia une, bona ena kara bona hari hahedua herevana ia latanai e gwauraia na e helalolai. \v 2 Bena hanua pavapavana ena hesiai taudia eto, Rami-hebou ulatodia matamatadia mai hairaidia bae tahudia, hanua pavapavana ena. \v 3 Hanua pavapavana ese heitatao taudia baine duanaidia, ena basileia iboudiai lalodiai; bena idia ese rami-hebou ulatodia matamatadia mai hairaidia iboudiai na bae haboudia, Susa bae siaidia mai; bena hanua pavapavana ena hesiai tauna Hegai, hanua pavapavana adavana edia ruma ireguna tauna, ese una ruma ai do baine naridia, bona dahudahu muramuradia baine henidia. \v 4 Bena edena hane-ulato na hanua pavapavana ese baine ura henia bada be pavapava hahinena dagina baine abia, Vasati gabuna ai. Hanua pavapavana ese ina hereva e moalelaia, bena unu e kara toma. \p \v 5 Hanua badana Susa ai, Iuda tauna ta e nohova, ladana na Morodekai lairi, Simei Kisa tubuna, Beniamina tauna. \v 6 Morodekai na abi-mauri taudia ida Ierusalem amo e laohaia, Nebukadnesara, Babulono pavapavana, ese Iekonia, Iuda pavapavana, na e abia mauri bona e laohaia negana ai. \v 7 Hari Morodekai ese Hadasa (ladana ta be Eseta), tamana lahaina natuna, vada e ubua, badina be tamana bona sinana vada e mase. Ia na hane namo mai hairaina; bena tamana bona sinana e mase negana ai, Morodekai ese e abia, ia natuna ai e halaoa. \v 8 Taunabunai, hanua pavapavana ena hahedua herevana bona ena haheḡani e gwauraia hedinarai, bena ulato momo na hanua badana Susa ai e haboudia, Hegai ena hereḡu ai, negana ai Eseta danu e abia, hanua pavapavana ena ruma ai e atoa, Hegai, hahine inaridia tauna, ena hereḡu ai. \v 9 Bena hari hane-ulato ese una tau lalona e hamoalea; bena ia ese hane-ulato na e lalo namo henia, bona dahudahu muramuradia e henia haraḡa. Ana aniani danu e henia, bona hesiai kekenidia hahitu, hanua pavapavana ena ruma kekenidia bogaragidia amo e abidia hidi, na e henia. Bena ia bona ena hesiai kekenidia na gabu namo-hereana e henidia, hahine edia ruma ai. \v 10 Eseta na ena iduhu bona ena bese se hahedinaraidia, badina be Morodekai ese vada e haḡania ia na basine gwauraidia hedinarai. \v 11 A dina iboudiai Morodekai ese hahine edia ruma maḡuna vairanai e rakava, baine diba Eseta na edeheto bona ena noho na edeheto totona. \p \v 12 Ini ulato na hahine taravatudia henunai e nohova ela bona hua gwauta-rua e ore; una na ihahairaidia negana korikorina, hua tauratoi muro dehorona amo bona hua tauratoi muramura mai bonadia bona hahine edia dehoro haida amo. Bena ulato ta ta edia nega e kau, King Ahasuero dekenai bae raka vareai, negadia ai na \v 13 hanua pavapavana dekenai baine raka vareai hane-ulatona ena ura ḡauna na e henia, hanua pavapavana adavana edia ruma amo baine laohaia, bainela pavapava ena ruma ai. \v 14 Adorahi ai ela, bena daba ai ma e lou, hahine edia ruma iharuana ela, Saasagasa, hanua pavapavana ese e adavadia hahinedia inaridia tauna, ena hereḡu ai e nohova. Ia na hanua pavapavana dekenai basinema raka vareai lou, a hanua pavapavana ese bema ura henia, ia ese ladana bema hatoa, bena bema boiria. \p \v 15 Eseta, Morodekai tamana lahaina Abihaili natuna, Morodekai ese e natua kekenina, ena nega e kau, hanua pavapavana dekenai baine raka vareai; bena ia ese ḡau ta se gwauraia, hanua pavapavana ena hesiai tauna Hegai, hahine e naridiava tauna, ena lalo-hadai ḡauna mo. E itaia taudia iboudiai ese Eseta e lalo namo heniava. \v 16 King Ahasuero ena lohia laḡanina ihahituna ai, hua ihagwautana, ladana Tebete, lalonai, Eseta na King Ahasuero dekenai e hakaua vareai, hanua pavapavana ena ruma ai. \v 17 Bena hanua pavapavana ese Eseta e ura henia bada, hahine oredia iboudiai e ura henidia maragi; bona ulato iboudiai bogaragidia amo ia sibona ese hanua pavapavana ena harihari bona ena hahenamo e abidia badabada. Taunabunai, ia ese havava ḡauna na ia kwarana ai e atoa, bona pavapava hahinena ai e halaoa, Vasati ibolona. \v 18 Bena hanua pavapavana ese aria badana e karaia, ena lohia bona ena hesiai taudia iboudiai adia; una na Eseta ena aria. Bona basileia iboudiai edia laḡa-ani e henidia, bona harihari ḡaudia e heni hagauhagau, pavapava ena harihari-bada heḡereḡerena. \s1 Morodekai ese hanua pavapavana iala-masena e laoa ahu \p \v 19 Ulato na hahine edia ruma iharuana ai e haboudia negana ai, Morodekai na hanua pavapavana ena ruma ikoukouna ai e helaiva. \v 20 Eseta ese ena iduhu bona ena bese do se gwaurai hedinarai, Morodekai ena haheḡani heḡereḡerena; badina be Eseta ese dounu Morodekai e kamonai henia, gunaguna ia dekenai e nohova negana ai e kamonai heniava heḡereḡerena. \v 21 Bena unu dinadia ai, Morodekai na hanua pavapavana ena ikoukou ai e helaiva ai, Bigitana bona Terese, hanua pavapavana ena raka-vareaina e gimaiava taudia, na e badu, King Ahasuero na bae dabaia tao eto. \v 22 Ina na Morodekai e diba, bena ia ese Queen Eseta e hadibaia, bena Eseta ese hanua pavapavana e hamaoroa, Morodekai ladana ai. \v 23 Hereva na e tahua, e davaria vada e momokani; bena unu tatau raruosi na tau-dae auna ai e matadia. Bena sivarai na Sisiga Bukana ai e torea, hanua pavapavana vairanai. \c 3 \s1 Hamana ena lalo-hadai Iuda taudia baine habuadia tari \p \v 1 Unu ḡau muridiai, King Ahasuero ese Hamana Hamedata, tau Agag, e abia dae, dagi badana e henia, bona ia ida e lohia hebou taudia iboudiai daediai e hahelaia. \v 2 Bena hanua pavapavana ena hesiai taudia iboudiai, pavapava ena ikoukou ai e nohova taudia, na e igo diho; idia ese Hamana e toma henia diho, badina be hanua pavapavana na unu vada e haheḡanilaia toma. A Morodekai na se igo diho bona se toma henia diho. \v 3 Bena hanua pavapavana ena hesiai taudia, hanua pavapavana ena ikoukou ai e nohova taudia, ese Morodekai e nanadaia, eto, Dahaka dainai hanua pavapavana ena haheḡani o tataia utumu? \v 4 Dina momo lalodiai idia ese e hereva henia loulou, to ia ese se kamonai henidia. Bena idia ese Hamana e hamaoroa; bae itaia, Morodekai ena hereva baine kwalimu eiava. Badina be ia ese vada e hamaorodia ia na Iuda tauna. \v 5 Hamana ese e itaia, Morodekai na se igo diho bona se toma henia diho, bena Hamana na e badu dikadika. \v 6 A Morodekai na ia sibona ese baine dabaia tao na se ura. Taunabunai, haida ese e hadibaia, Morodekai ena bese be edena; bena Hamana ese Iuda taudia, Morodekai ena bese taudia, iboudiai ihabua-taridia dalana e tahua, Ahasuero ena basileia idoinai lalonai. \p \v 7 King Ahasuero ena lohia laḡanina ihagwauta-ruana ai, hua gini-gunana, ladana Nisan, lalonai, idia ese mari karana ta, ladana Puru, na Hamana vairanai e karaia, dina ta ta amo bona hua ta ta amo, ela bona mari ese hua ihagwauta-ruana, ladana Adara, na e duanaia. \v 8 Bena Hamana ese King Ahasuero e hereva henia, eto, Bese ta na e noho rohorohomu, emu basileia kahadia iboudiai taudia bogaragidiai e noho hedoa-hedoamu; edia taravatu na idau, dia bese oredia iboudiai edia heḡereḡeredia, bona hanua pavapavana ena taravatu asie badinadiamu; una dainai dia namo hanua pavapavana ese baine haheauka henidia. \v 9 Hanua pavapavana lalomu bema heḡereḡere, boma haheḡani, bae habuadia tari, bena lau ese \it silver talent\it* gerebu ta hanua pavapavana ena moni e reguamu taudia imadia ai baina ato, bena idia ese hanua pavapavana ena kohu-habou rumadia ai bae ato. \v 10 Taunabunai, hanua pavapavana ese ia imana kwakikwakina vaḡivaḡina, ena toa ikarana ḡauna, na kwakikwakina amo e veria oho, Hamana Hamedata, tau Agag, Iuda taudia adia inai, na e henia. \v 11 Hanua pavapavana ese Hamana e hamaoroa, eto, Moni na oiemu, taunimanima danu oiemu, emu lalo-hadai heḡereḡerena ba karalaidia. \p \v 12 Bena hua gini-gunana dinana ihagwauta-toina ai, hanua pavapavana ena toretore taudia e boiridia, bona haheḡani pepana ta, Hamana ena haheḡani herevadia iboudiai ihaheḡereḡeredia, na e tore, hanua pavapavana ena heitatao taudia, bona ena basileia iboudiai ikwaradia taudia, bona bese iboudiai lohiadia, ediai, basileia ta ta edia revareva daladia amo, bona bese ta ta edia gado ai. King Ahasuero ladana ai e tore, bona kwakikwakina vaḡivaḡina amo hanua pavapavana toana e karaia. \v 13 Revareva na gwaukau taudia imadia ai e siaidia lao, hanua pavapavana ena basileia kahadia iboudiai ediai, eto, dina tamona ai, hua ihagwauta-ruana, ladana Adara, dinana ihagwauta-toina ai, Iuda tataudia iboudiai kikina-badana bona hahine bona natudia na bae habuadia tari, bae aladia mase, bae ha-oredia vaitani, bona edia kohu bae dadi. \v 14 Pepa unuhetomadia ta ta be basileia ta ta ai bae halasidia, taravatu na heto, bona bae duahi hedinarai, taunimanima iboudiai vairadiai, bae hegaeḡae, una dina bae naria, totona. \p \v 15 Gwaukau taudia na e heau ela, hanua pavapavana ena hahedua heḡereḡerena; bona haheḡani na hanua badana Susa ai e gwauraia hedinarai danu. Bena hanua pavapavana bona Hamana na e helai diho, vine ranuna e inua; a Susa ai hanua taudia na e daradara. \c 4 \s1 Eseta e gwau hamata ena bese baine durua toho \p \v 1 Unu kara iboudiai na Morodekai vada e diba; bena ia ese ena dabua e daredia, puse dabuadia e hahedokilai, bona kahu ai e hebubu tao. Bena hanua bogaragina ela, e tai lolololo, e tai hahane; \v 2 bena ma ela, ela bona hanua pavapavana ena ikoukou vairanai, badina be puse dabuana e hahedokilaia tauna ta na hanua pavapavana ena ikoukou lalonai basine raka vareai diba. \v 3 Bona hanua pavapavana ena hahedua herevadia bona ena haheḡani e kau basileiadia iboudiai lalodiai, Iuda taudia na e tai noho tai nohova, e anivagava, e taitaiva, e tai hahane-hahaneva; bona hutuma na puse dabuadia e hahedokilaiva bona kahu ai e hebubu taova, bena e hekure nohova. \p \v 4 Eseta ena hesiai kekenidia bona ena hesiai taudia na dekena ema, bona e hamaoroa; bena pavapava hahinena na lalona e hisihisi bada. Ia ese dabua haida e siaidia, Morodekai ese ena puse dabuadia baule doki oho bona unu dabua baine hahedokilai eto; to ia ese se abidia. \v 5 Bena Eseta ese Hataka, hanua pavapavana ena hesiai tauna ta, hanua pavapavana ese vada e hagania ia isiaina baine lao heni tauna, e boiria, e haḡania, Morodekai dekena bainela, baine diba una kara be dahaka bona anina be dahaka. \v 6 Bena Hataka na e raka lasi, Morodekai dekena ela, hanua ariarana ai, hanua pavapavana ena ikoukou vairanai. \v 7 Bena Morodekai ese ienai vada e vara ḡaudia iboudiai e hamaorolaia, bona e hamaoroa danu moni hida Hamana ese vada e gwauraia hamata, hanua pavapavana ena kohu-habou gabuna ai baine atoa, Iuda taudia ihabua-taridia davana. \v 8 Morodekai ese danu haheḡani pepadia, Susa ai e tore ḡaudia, ta e henia, Eseta baine haheitalaia totona; bona e hamaoroa anina na baine hadibalaia, bona baine noia, ia na hanua pavapavana dekenai baine raka vareai, baine noinoi, ena bese taudia daidiai baine noia. \p \v 9 Bena Hataka na ela, Morodekai ena hereva na Eseta e hamaorolaia. \v 10 Bena Eseta ese Hataka e hereva henia, gwaukau herevana e henia Morodekai ena, eto, \v 11 Hanua pavapavana ena hesiai taudia bona ena basileia taudia iboudiai na dibadia tau ta eiava hahine ta na laloma maḡuna ai baine raka vareai hanua pavapavana dekenai, se boiria negana ai, taravatuna be tamona: iboudiai na bae karadia heḡereḡere, bae aladia mase mo. Ḡau tamona, hanua pavapavana ese ena dagi auna, \it gold\it* ḡauna, amo ta baine dudui henia, una tau eiava una hahine na baine mauri. Bona lau na dina toi-ahui asie boirigu, hanua pavapavana dekenai baina raka vareai totona. \v 12 Bena idia ese Eseta ena hereva na Morodekai e hamaorolaia. \p \v 13 Bena Morodekai ese e hamaorodia, ina haere na bae laohaia, Eseta bae henia, baeto: Basioto hanua pavapavana ena ruma ai oi na ba roho maun, a Iuda taumai iboumai ai baia mase. \v 14 Badina be nega inihetomana ai udumu boma hakapua, hekaha bona hahemauri na idau kaha amo bae hedinarai Iuda taudia edia, a oi bona tamamu ena iduhu taudia na ba mase. Daika dibana, oi na reana nega inihetomana bagunai dagi vada o abia ina basileia lalonai. \p \v 15 Bena Eseta ese e hamaorodia, Morodekai na bae haere henia, baeto: \v 16 Aola, Iuda taudia iboudiai Susa ai ba davandia na ba haboudia, lau daigu ai bavanivaga; dina toi hanuaboi toi basio aniani bona ranu basio inua. Lau bona egu hesiai kekenidia danu baia anivaga, umui heḡereḡeremui. Una murinai, ena be vada e taravatua to hanua pavapavana dekenai baina raka vareai; bama mase be vada baina mase. \p \v 17 Bena Morodekai na e raka oho, ḡau iboudiai e kara, Eseta ese e haḡania heḡereḡerena. \c 5 \s1 Eseta ese hanua pavapavana bona Hamana e vavedia \p \v 1 Dina ihatoina ai Eseta ese ena dagi dabuadia e hahedokilaidia, bena ela, hanua pavapavana ena ruma maguna lalonai e gini, hanua pavapavana ena daiutu vairanai. Hanua pavapavana na ena terono ai e helaiva, ena ruma lalonai, ruma iduarana hevaira hehenina ai. \v 2 Hanua pavapavana ese Queen Eseta na maḡu ai ginana ai e itaia, bena e lalo namo henia. Ena dagi auna, \it gold\it* ḡauna, na imana ai mia, bena ia ese e toia roro, Eseta e dudui henia. Bena Eseta e raka kahira, hari dagi auna dorina e daua toho. \p \v 3 Bena hanua pavapavana ese e nanadaia, eto, Queen Eseta, edeheto? Emu ura be dahaka? Ena be egu basileia kahana to baina henimu. \v 4 Bena Eseta eto, Hanua pavapavana lalomu bema heḡereḡere, hanua pavapavana bona Hamana na hari dina ai raruosi baoma, aniani vada na heḡaeḡaelaia hanua pavapavana ana, na raruosi bavania. \v 5 Bena hanua pavapavana eto, Hamana a boiria haraḡa, ai raruosi na Eseta ena ura heḡereḡerena baia karaia. Taunabunai, hanua pavapavana bona Hamana na ela, Eseta ese vada e heḡaeḡaelaia anianina bae ania totona. \v 6 Bena vine ranuna e inuva negana ai, hanua pavapavana ese Eseta e nanadaia, eto, Emu noinoi ḡauna be dahaka? Baina henimu. Emu ura be dahaka? Ena be egu basileia kahana, to baina henimu vaitani. \v 7 A Eseta eto, Egu noinoi bona egu ura be iniheto: \v 8 bema oi hanua pavapavana ese o lalo namo henigumu, bona o uramu egu noinoi ḡauna ba henigu bona egu ura ba haḡuḡurua, mani emu kara hanua pavapavana bona Hamana na raruosi kerukeru ma baoma, baina heḡaeḡaelaia anianina ma bavania, bena hanua pavapavana emu hereva heḡereḡerena do baina karaia. \p \v 9 Una dina ai, Hamana na e raka lasi mai moalena ida; lalona na e moale bada. A Hamana ese Morodekai na hanua pavapavana ena ikoukou ai e itaia, ia na se tore isi bona ia vairanai se gari, bena ena badu na e ḡaraḡara Morodekai enai. \v 10 Ḡau tamona, Hamana na e haheauka, bona ena ruma ela. Bena ia ese haida e siaidia lao, ia turana bona adavana Serese bae hakaudia mai. \v 11 Bena Hamana ese e hereva henidia, ena taḡa hairaidia, bona natuna mamaruanedia na edehohodia, bona dagi idau-idau hanua pavapavana ese vada e henia, ia ihanamolaina totona, bona hanua pavapavana ese vada e abia dae, ena lohia taudia bona ena hesiai taudia iboudiai daediai, sivaraidia e gwaurai. \v 12 Hamana ma eto, Queen Eseta ese danu ta se boiria, hanua pavapavana baine bamoa, vada e heḡaeḡaelaia anianina ianina totona, a lau mo sibogu; bona ma vada e vavegu lou, kerukeru hanua pavapavana ida ma baiala. \v 13 A ina idoinai na do se hanamolaigu ḡuḡurumu, hari Morodekai, Iuda tauna, na doini hanua pavapavana ena ikoukou ai helaina ai na itaiamu negadia ai. \v 14 Bena ia adavana Serese bona turana iboudiai ese e hamaoroa, eto, Tau-dae auna ta, ena lata na kiubit imahui,\f + \fr 5:14 \ft kiubit imahui = 22 metres sisivana.\f* na baine hekara; bena daba ai hanua pavapavana ba hamaoroa, baine hahedua, Morodekai na una ḡau dorina ai bae mataia. Bena hanua pavapavana ida aniani ianina baola mai moalemu ida. Ina hereva na Hamana ese e abia dae; bena e hahedua, hari tau-dae auna bae karaia. \c 6 \s1 Morodekai imatauraina \p \v 1 Una hanuaboi ai hanua pavapavana na se mahutava; bena e boiboi, sisiga bukana bae mailaia. Una buka lalonai kara mai haridia vada e hetore; bena hanua pavapavana vairanai e duahidia hedinarai. \v 2 E torea sivaraina ta be Morodekai ese Bigitana bona Terese e hahebadelaidia sivaraina. Idia be hanua pavapavana ena hesiai taudia rarua, iduara raka-vareaina e gimaiava taudia; bena idia ese King Ahasuero idabai-taona dalana e tahua. \v 3 Bena hanua pavapavana e henanadai, eto, Hari Morodekai na dahaka hahenamona eiava edena dagi badana vada e henia, ina kara dainai? Hanua pavapavana ena hesiai taudia, ia vairanai ginidia taudia, na eto, Ḡau ta asie kara henia. \v 4 Hanua pavapavana eto, Daika na maḡu lalonai noho? Una negana ai Hamana na hanua pavapavana ena ruma maḡuna lalonai vada e raka vareai, ena ura be vada e heḡaeḡaelaia tau-dae auna ai Morodekai baine mataia dalana na hanua pavapavana baine herevalai henia. \v 5 Bena hanua pavapavana ena hesiai taudia ese e hamaoroa, eto, Hamana na unuseni ai, magu ai e ginimu. Hanua pavapavana eto, Aine raka vareai. \p \v 6 Taunabunai, Hamana na e raka vareai. Bena hanua pavapavana ese e nanadaia, eto, Hanua pavapavana ese ihanamona e moalelaiamu tauna na ede bae karaia toma? Hamana na sibona lalona e hadaia, eto, Hanua pavapavana ese daika ihanamona bema moalelaia bada, a lau ihanamogu be bema moalelaia maraḡi? \v 7 Bena Hamana ese hanua pavapavana e haere henia, eto, Hanua pavapavana ese ihanamona e moalelaiamu tauna na ini bae karaia toma: \v 8 pavapava dabuadia bae mailai, oi pavapava taumu vada o doki oho ḡaudia, bona hosi ta, latanai hanua pavapavana vada o gui bona kwarana ai havava ḡauna, pavapava toana, vada e atoa ḡauna; \v 9 bena dabua bona hosi na hanua pavapavana emu lohia badadia ta bae henia. Bena una tau ese hari hanua pavapavana ese ihanamona e moalelaiamu tauna na baine hadabualaia bona hosi latanai baine hahelaia kau; bena hanua ariarana amo baine hakaua hanai, bona vairanai baine haroro, baineto “Hanua pavapavana ese ihanamona e moalelaiamu tauna na ini bae karaia toma”. \v 10 Bena hanua pavapavana ese Hamana e hamaoroa, eto, A kara haraḡa, dabua bona hosi avabidia, emu hereva heḡereḡerena; bena Morodekai, tau Iuda, hanua pavapavana ena ikoukou ai e helaimu tauna, na unu ba kara henia toma. Vada o herevalai ḡaudia ta basio reaia. \v 11 Bena Hamana ese dabua bona hosi e abidia, Morodekai e hadabualaia bona e hahelaia kau, bena hanua ariarana amo e hakaua hanai, e haroro, eto, Hanua pavapavana ese ihanamona e moalelaiamu tauna na ini bae karaia toma. \p \v 12 Bena Morodekai na hanua pavapavana ena ikoukou e lou henia; a Hamana na ena ruma e lou lao haraḡa, mai taitaina ida, kwarana danu e ḡovaia ahu. \v 13 Bena Hamana ese adavana Serese bona turana iboudiai na enai vada e vara ḡaudia iboudiai e hamaorolaidia. Bena ena aonega taudia bona adavana Serese ese e hamaoroa, eto, Ina Morodekai, vairanai vada o moru matama tauna, bema Iuda besena tauna ta, oi na basio laoa ahu diba, to ia vairanai ba moru vaitani. \p \v 14 Idia na dounu ia ida e herevava ai, hanua pavapavana ena hesiai taudia na e kau; bena idia ese Hamana e hakaua lao haraḡa, Eseta ese vada e heḡaeḡaelaia anianina ianina totona. \c 7 \s1 Hamana e mataia \p \v 1 Taunabunai, hanua pavapavana bona Hamana na e raka vareai, Queen Eseta ida bae aniani hebou totona. \v 2 Dina iharuana ai, idia na vine ranuna e inuva ai, hanua pavapavana ese Eseta ma e nanadaia lou, eto, Queen Eseta e, emu noinoi be dahaka? Do baina henimu. Emu ura ḡauna be dahaka? Ena be egu basileia kahana ba gwauraia, to bavabia vaitani. \v 3 Bena Queen Eseta e haere, eto, Pavapava e, bema o lalo namo henigumu bona lalomu na bema heḡereḡere, egu noinoi dainai egu mauri ba henigu, bona egu ura dainai egu bese ba hamauria. \v 4 Badina be vada e hoimai, lau bona egu bese taudia, bae habuamai tari, bae alamai mase, bona bae ha-oremai vaitani totona. Bema hoimai, hesiai taudia bona hesiai hahinedia ai bema halaomai, lau na basinama hereva; badina be ai emai hisihisi na ḡau maraḡina, a hanua pavapavana imamu bema pari be ḡau badana, basita haheḡereḡeredia diba. \v 5 Bena King Ahasuero ese Queen Eseta e nanadaia, eto, Tauna na daika ina kara baine karaia e tomu? Ia be edeseni ai? \v 6 Bena Eseta e haere, eto, Daḡedaḡe tauna, inai tauna, ina tau dikana Hamana. Bena Hamana na e gari dikadika, hanua pavapavana mai adavana ida vairadiai. \v 7 Bena hanua pavapavana na aniani gabuna amo e tore isi mai baduna ida, e raka lasi, ena ruma uma-umana ai. A Hamana na e noho, Queen Eseta enai ena mauri baine noia eto; badina be lalona vada e parara, hanua pavapavana ese ia ihadikana baine gwauraia. \v 8 Bena hanua pavapavana na ena ruma uma-umana amo e lou, vine ranuna e inuva gabuna ai ma e raka vareai; una negana ai Hamana na Eseta ena ege-diho patana ai vada e goru diho. Bena hanua pavapavana eto, Egu ruma ai bona vairagu ai adavagu baine eno henia a? Hanua pavapavana na dounu e hereva ai, idia ese Hamana vairana e ḡovaia ahu. \p \v 9 Bena Harabona, hanua pavapavana isiaina e lao heniva tauna ta, eto, Ina danu, Hamana ena tau-dae auna, Morodekai, ena hereva amo hanua pavapavana e hamauria tauna, imatana totona e heḡaeḡaelaia ḡauna, na ena ruma ai gini; ena lata na kiubit imahui. \v 10 Bena hanua pavapavana eto, Una ḡau ai a mataia. Taunabunai idia ese Hamana e mataia, ia ese Morodekai imatalaina e heḡaeḡaelaia ḡauna dorina ai. Bena hanua pavapavana ena badu vada e keru. \c 8 \s1 King Ahasuero ena gwau maoro Iuda taudia edia \p \v 1 Una dina ai King Ahasuero ese Hamana, Iuda taudia adia inai tauna, ena ruma na Queen Eseta e henia. Bena Morodekai na hanua pavapavana vairanai e gini, badina be Eseta vada e hamaoroa idia raruosi na varavara. \v 2 Bena hanua pavapavana ese ia imana kwakikwakina vaḡivaḡina, ena toa ikaralaina ḡauna, Hamana ena amo vada e abia oho, Morodekai e henia. Bena Eseta ese Morodekai na Hamana ena ruma biaguna ai e halaoa. \p \v 3 Bena Eseta ese hanua pavapavana ma e hereva henia lou. Ia na ia aena badinai e goru diho, mai taina ida e noia, Hamana tau Agag ena lalo-hadai dikana, Iuda taudia ihadikadia dalana vada e lailaia, na baine gwaua tubu. \v 4 Bena hanua pavapavana ese ena dagi auna, \it gold\it* ḡauna, na e toia roro, Eseta e dudui henia. \v 5 Bena Eseta e tore isi, hanua pavapavana vairanai e gini, eto, Hanua pavapavana lalomu bema heḡereḡere, bona boma lalo namo henigu, boma haeroa bema kara maoromaoro oi vairamu ai, bona boma moalelaigu, haheḡani herevana ta bae torea, Hamana Hamedata, tau Agag, ena revareva, hanua pavapavana ena basileia iboudiai lalodiai Iuda taudia bae habuadia tari totona e tore ḡaudia, bae gwaudia tao. \v 6 Badina be dika badana na egu bese taudia latadiai be kaumu na itana ai ede baina haheauka toma? Varavaragu ihabua-taridia baina itaia negana ai, ede baina haheauka toma? \p \v 7 Bena King Ahasuero ese Queen Eseta bona Morodekai, tau Iuda, na e e hamaorodia, eto, A itaia, Hamana ena ruma na Eseta vada na henia, bona tauna na tau-dae ḡauna ai vada e mataia, badina be ia ese Iuda taudia baine dabaidia tao eto. \v 8 Bona Iuda taudia herevadia na emui ura heḡereḡerena ba tore, hanua pavapavana ladagu ai, bona hanua pavapavana imagu kwakikwakina vaḡivagina amo toana ba karaia; badina be haheḡani herevana hanua pavapavana ladana ai e torea bona imana kwakikwakina vaḡivaḡina amo toana e karadia na ta ese basine gwaua tao diba. \p \v 9 Una negana ai hanua pavapavana ena toretore taudia na e boiridia, hua ihatoina, ladana Sivana, dinana iharuahui-toina ai. Bena haheḡani herevana e torea, Morodekai ese e haḡanidia heḡereḡerena, Iuda taudia daidiai, basileia sinahu-ta ruahui-hitu, India amo ela bona Etiopia, edia heitatao taudia bona edia basileia ikwaradia taudia bona edia bese lohiadia ediai, basileia ta ta edia revareva daladia amo bona bese ta ta edia gado ai, bona Iuda taudia ediai danu, edia revareva dalana amo bona edia gado ai. \v 10 King Ahasuero ladana ai e torea, bona hanua pavapavana imana kwakikwakina vaḡivaḡina amo toa e karaia. Bena revareva na gwaukau taudia imadia ai e siaidia; unu gwaukau taudia na heau-dikadika hosidia ai e gui, hanua pavapavana ena hosi maḡuna ai e vara bona hanua pavapavana isiaidia ilao-henina ai e loalaidia hosidia. \v 11 Unu revareva lalodiai hanua pavapavana na e gwau maoro, Iuda taudia hanua ta ta lalodiai bae hebou diba, edia mauri igimadia totona, bona bese ta eiava basileia ta ena tuari taudia ese bema ala-ala henidia, idia ese idia bona natudia bona adavadia na bae habuadia tari bona bae aladia mase bona bae ha-oredia vaitani, bona edia kohu bae dadi, \v 12 dina tamona ai, King Ahasuero ena basileia iboudiai lalodiai; una dina be hua ihagwauta-ruana ladana Adara, dinana ihagwauta-toina. \v 13 Pepa unuhetomadia ta ta be basileia ta ta ai bae halasidia, taravatu na heto, bona bae duahi hedinarai taunimanima iboudiai vairadiai; bena Iuda taudia na bae heḡaeḡae, una dina ai inaidia davadia bae henidia. \v 14 Taunabunai, gwaukau taudia na edia hosi, hari heau-dikadika ḡaudia, hanua pavapavana isiaina ilao-henina ai e ḡaukaralaidiava ḡaudia, na latadiai e gui, e heau haraḡa-haraḡa, hanua pavapavana ena hahedua aukana dainai. Hari haheḡani herevana na hanua badana Susa ai danu e gwauraia hedinarai. \p \v 15 Bena Morodekai na hanua pavapavana vairana amo e raka lasi. Pavapava dabuadia e hahedokilai, vaiuridia bona kurokurodia; ena havava ḡauna na \it gold\it* ḡauna bada-hereana; ena hahedoki na dabua aukana ḡoeva-daena bona dabua kakakakana amo e karaia. Bena Susa taudia na e lolo bona e moale hisi dae; \v 16 diari bona moale bona lalo-namo bona heimodai na Iuda taudia latadiai. \v 17 Bena hanua pavapavana ena hahedua herevana bona ena haheḡani e kamonai basileiadia bona hanuadia iboudiai Ialodiai, Iuda taudia na e moaleva bona e hisi daeva, aria e karava bona e kone nohova. Bona unu tano taudia hutuma na sibodia Iuda taudia ai e hegwaurai, badina be Iuda taudia garidia e gariva. \c 9 \s1 Iuda taudia na e kwalimu \p \v 1 Hua ihagwauta-ruana, ladana Adara, dinana ihagwauta-toina ai, hanua pavapavana ena haheḡani bona ena revareva anidia bae vara negana vada e kau. Una dina ai Iuda taudia inaidia ese bae hadareredia eto, ḡau tamona Iuda taudia ese inaidia e hadareredia una dina lalonai. \v 2 King Ahasuero ena basileia lalodiai Iuda taudia na edia hanua lalodiai e hebou, una dina ai, ihadikadia dalana e tahuava taudia na bae dabaidia tao totona. A asi tauna ta ese baine laodia ahu diba, badina be taunimanima iboudiai ese idia garidia e gariva. \v 3 Bona basileia lohiadia bona heitatao taudia bona hekwara taudia bona hanua pavapavana ena hesiai taudia iboudiai ese Iuda taudia e durudia, badina be Morodekai garina e gariva. \v 4 Badina be Morodekai na bada herea hanua pavapavana ena ruma ai, bona harina vada e piua, basileia heḡeḡemadai iboudiai lalodiai; badina be una tau Morodekai ena siahu e bada e laova. \p \v 5 Taunabunai, Iuda taudia ese inaidia iboudiai na dare amo e aladia; e aladia mase bona e habuadia tari, bona e inai henidia taudia na edia ura heḡereḡerena ai e kara henidia. \v 6 Hanua badana Susa ai Iuda taudia ese tatau sinahu-ima e aladia mase bona e habuadia tari. \v 7 E aladia taudia haida ladadia be Parasanadata bona Dalafono bona Aspata, \v 8 bona Porata bona Adalia bona Aridata, \v 9 bona Paramasta bona Arisai bona Aridai bona Vaisata; \v 10 ini na Hamana Hamedata, Iuda taudia inaidia, natuna mamaruanedia gwautaosi. \p \v 11 Una dina ai haida ese hanua pavapavana e hadibaia, hanua badana Susa ai taunimanima edehohodia vada e aladia mase. \v 12 Bena hanua pavapavana ese Queen Eseta e hamaoroa, eto, Hanua badana Susa lalonai Iuda taudia ese tatau sinahu-ima vada e aladia mase, bona Hamana natuna mamaruanedia gwautaosi danu. Hanua pavapavana ena basileia oredia ai be edehohona vada e aladia mase! Harihari emu noinoi be dahaka? Vada baina henimu. Dahaka ma o uramu? Baine hekara ḡuḡuru. \v 13 Bena Eseta eto, Hanua pavapavana lalomu bema heḡereḡere, Iuda taudia Susa ai na hari dina haheḡanina heḡereḡerena ai kerukeru ma bae karaia; bona Hamana natuna mamaruanedia gwautaosi tau-dae auna ai bae taudia dae. \v 14 Taunabunai, hanua pavapavana na e haheḡani, unu bae karadia toma; haheḡani na Susa ai e gwauraia hedinarai, bona Hamana natuna mamaruanedia gwautaosi na e taudia dae. \v 15 Bena Iuda taudia Susa ai na hua ladana Adara dinana ihagwauta-hanina ai ma e hebou, Susa ai tatau sinahu-toi ma e aladia mase; a kohu asie dadi. \s1 Purimi Ariana \p \v 16 Iuda taudia oredia hanua pavapavana ena basileia lalodiai e nohova danu e hebou, edia mauri igimana totona; bena inaidia imadia amo e roho mauri, bona e inai henidia taudia gerebu-hitu daha-ima\f + \fr 9:16 \ft Gerebu-hitu daha-ima = 75,000.\f* na e aladia mase; a kohu na asie dadi. \v 17 Una na hua ladana Adara dinana ihagwauta-toina ai; bena dina ihagwauta-hanina ai idia na lagadia e ani, aria bona moale dinana ai e halaoa. \v 18 A Iuda taudia Susa ai na dina ihagwauta-toina ai bona dina ihag vauta-hanina ai e hebou, bena dina ihagwauta-imana ai lagadia e ani, aria bona moale dinana ai e halaoa. \v 19 Taunabunai, Iuda taudia hanua hanua lalodiai, hanua asi maḡudia ai e nohova taudia, ese hua ladana Adara dinana ihagwauta-hanina na moale bona aria bona kone-noho dinana ai e halaoamu, bona una dina ai idia na aniani namo-hereadia e herahialai hehenimu. \p \v 20 Bena Morodekai ese ini ḡau iboudiai sivaraidia e tore, bona revareva e tore, Iuda taudia iboudiai ediai e siaidia, King Ahasuero ena basileia iboudiai lalodiai, gabu kahikahidia bona daudaudia. \v 21 E haḡanidia, eto hua ladana Adara dinana ihagwauta-hanina bona ihagwauta-imana ai, laḡani ta ta lalodiai, na bae badinadia, \v 22 Iuda taudia na inaidia imadia amo e roho mauri dinadia, bona edia lalo-hisihisi na moale ai bona edia taitai na laḡa-ani ai e hahelao huana; unu dina na aria bona moale dinadia ai bae halaodia; bona unu dina ai idia na aniani namo-hereadia bae herahialai heheni, bona ogogami taudia bae harihari henidia. \p \v 23 Bena Iuda taudia na e gwau hamata, sibodia vada e matamaia bona Morodekai ese vada e tore henidia heḡereḡerena ai bae karaia. \v 24 Badina be Hamana Hamedata, tau Aga, Iuda taudia iboudiai adia inai tauna, ese Iuda taudia ihabua-taridia dalana e lalo-hadailaia, bona mari karana ta ladana Puru e karaia, idia ihadareredia bona ihabua-taridia totona. \v 25 A Eseta na hanua pavapavana vairanai e gini negana ai, hanua pavapavana ese hahedua revarevana e torea, unu amo Hamana ena lalo-hadai dikana na ia sibona kwarana ai e kau, bona ia bona natuna mamaruanedia na tau-dae auna ai e taudia dae. \p \v 26 Taunabunai, unu dina ladadia e hato Purimi, hari hereva Puru dainai. Bena ina revareva ai e hetore herevadia bona ina kara ai vada e ita ḡaudia bona ediai vada e vara ḡaudia daidiai, \v 27 Iuda taudia na e haheḡani bona e gwau hamata, idia sibodia bagudiai bona garadia- bona edia orea ai bae vareai taudia bagudiai, eto unu dina ruaosi be basie readia a bae badinadia, vada e tore herevadia heḡereḡeredia, laḡani ta ta amo vada e gwauraia negana ai; \v 28 bona unu dina na bae lalodia tao bona bae badinadia uru iboudiai lalodiai, iduhu iboudiai bona basileia iboudiai bona hanua iboudiai lalodiai. Unu amo hari Purimi dinadia ibadinadia karadia basie boio, Iuda taudia bogaragidiai, bona garadia bogaragidiai danu unu dina ilalolaidia na basine doko. \p \v 29 Bena Queen Eseta, Abihaili natuna, bona Morodekai, tau Iuda, ese revareva iharuana ma e torea, mai siahudia ida, hari Purumi herevana ihamomokanina. \v 30 Revareva na vada e siaidia lao, Iuda taudia iboudiai ediai, King Ahasuero ena basileia sinahu-ta ruahui-hitu lalodiai; maino herevadia bona hereva momokanidia ai e hetore, eto \v 31 unu Purimi dinadia na bae badinadia, negadia korikori ai, Morodekai, tau Iuda, bona Queen Eseta ese Iuda taudia vada e haḡanidia, bona idia sibodia ese idia bagudiai bona garadia bagudiai vada e gwau hamata, heḡereḡerena, bona edia anivaga bona edia taitai negadia danu. \v 32 Queen Eseta ena haheḡani ese ini kara e haginidia, bona revareva ese e hamomokanidia. \c 10 \s1 Sivarai dokona \p \v 1 King Ahasuero na heaiva e abia, tano idoinai lalonai, bona kone kahana tanodia danu. \v 2 Ena siahu bona ena goada herevadia, bona Morodekai ena dagi badana hanua pavapavana ese e henia sivaraina idoinai, na Media bona Parasa Pavapavadia Sisigadia Bukana ai vada e hetore, ani? \v 3 Badina be Morodekai, tau Iuda, na King Ahasuero henuna tauna; Iuda taudia bogaragidiai ia na bada herea, bona varavarana logora ese e moalelaia; badina be ena bese ena namo e tahuava, bona ena bese taudia iboudiai na maino dalana e herevalai henidiava.