\id EPH .01 (MOTU Epistle to Ephesians Chapter 1) RTWP 6/'91 \h EFESO \toc1 PAULO ENA REVAREVA EFESO TAUDIA EDIA \toc2 EFESO \mt2 PAULO ENA REVAREVA \mt1 EFESO \mt2 TAUDIA EDIA \c 1 \p \v 1 Lau Paulo, Keriso Iesu ena aposetolo taugu, Dirava ena ura dainai, helaḡa taumui Efeso ai, Keriso Iesu o abidadama heniamu taumui, na tore henimuimu: \v 2 harihari-bada bona maino, Tamada Dirava ena amo bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo, bavabi. \s1 Ihamaurimui dalana \p \v 3 Dirava, eda Lohiabada Iesu Keriso Tamana, aita hanamoa: ia ese Keriso lalonai Lauma ena hahenamo iboudiai guba ai e miamu ḡaudia na vada e hanamolaida. \v 4 Tanobada do se karaia negana ai, Dirava ese Keriso lalonai e abida hidi, ia vairanai helaḡa tauda ai bona asi bebeka-bebekada tauda ai baitala helaoreana. Ena lalokau dainai \v 5 ia ese lalona e hadaia guna, ia natuna ai baine halaoda Iesu Keriso dainai. Ina na ena ura namona heḡereḡerena. \v 6 Ena harihari-bada ḡoeva-daena, ina na ena lalokau tauna ai vada e hataḡalaida hariharina, dainai baita imodaia. \p \v 7 Ia lalonai hahemauri vada ta abiamu, ia rarana dainai, bona eda dika vada eme hegwau tao. Ina na ena harihari-bada ḡoeva-daena \v 8 vada e habada iseda ai. \v 9 Badina be ena aonega ai bona ena lalo-parara ai, Dirava ese ena lalohadai hehunidia vada e hadibada, ena ura namona Keriso lalonai e rataia heḡereḡerena, \v 10 negadia bae ḡuḡuru ai na ḡau iboudiai, guba ḡaudia bona tanobada ḡaudia, Keriso ai baine haboudia helaoreana. \p \v 11 Badina be Dirava ese ḡau iboudiai na ena lalohadai heḡereḡerena e karamu. Bona matamana negana ai Dirava ese e gwauraimai hidi, ena ura ihaḡuḡuruna. \v 12 Taunabunai ai Keriso a laroa gunava taumai ese ia hairaina baia heatolaia. \v 13 Ia lalonai danu umui ese hereva momokanina, emui hahemauri sivaraina namona, o abia dae. Umui ese danu Keriso o abidadama henia bona Dirava ese ia toana e tlenimui, Lauma Helaḡa, e gwaurai hamata Laumana, bunai. \v 14 Toana bunai, ita ese ahuda baita abia Dirava ena gwauhamata hegereḡerena, bona ia ese ena taunimanima baine hamauridia. Ia hairaina baita heatolaia hebou. \s1 Dirava na ḡuriamu daimui ai \p \v 15 Badina bunai, Lohiabada Iesu Keriso o abidadama heniamu bona helaḡa taudia iboudiai o lalokau henidiamu sivaraina na kamonai dainai, \v 16 egu Dirava ihanamona na asi dokona daimui ai. Bona daimui ai na ḡuriḡurimu, \v 17 eda Lohiabada Iesu Keriso ena Dirava, Tamada herea-daena, ese aonega bona lalo-parara laumana baine henimui, bena ienai ba manada. \v 18 Lalomui matadia danu baine hapapa, bena ena boiboi helarona bona ahuna herea-daena, davana bada ḡauna helaḡa taudia edia, vada ba diba. \v 19 Iena siahu badana bona ena goada hereadaena ita kamonai tauda edai danu ba diba. \v 20 Siahuna bunai Keriso enai e hedinarai: ia ese mase amo e hatorea isi, guba ai vada e abia dae, ia idibana kahana ai e hahelaia. \v 21 Keriso na ḡaubada iboudiai daediai, gavana iboudiai daediai, siahu taudia iboudiai daediai, lohia iboudiai daediai; ia ladaula danu lada iboudiai, ina mauri ai bona mauri gabena ai, e hereadiamu. \v 22 Dirava ese ḡau iboudiai ia aena palapaladia henudiai e ato, bona ḡau iboudiai ikwaradia ai vada e halaoa, ekalesia lalonai. \v 23 Ekalesia na Keriso tau-anina; ḡau iboudiai e haḡuḡurumu Tauna ihaḡuḡuruna. \c 2 \s1 Ita na bese tamona Keriso lalonai \p \v 1 Umui ese kara havara bona kara dika lalodiai o maseva; \v 2 gunaguna ina tanobada ena kara o karava, guba padana siahuna lohiana o badinaiava, laumana bunai gwau-edeede memerodia lalodia ai e ḡaukaramu. \p \v 3 Ai iboumai ai danu, gunaguna idia ida a nohova, tau-anina ena ura a karava; tau-animai edia ura bona lalomai edia ura a badinava, bena ahumai korikorina na badu, taunimanima oredia heḡereḡeredia. \v 4 A hebogahisi-bada Diravana ese, e ura henimai lalo-dika dainai, \v 5 kara havara ai a mase taumai na Keriso ida e hamaurimai. Umui danu harihari-bada ese e hamaurimuimu. \p \v 6 Ia ida vada e hatoreda isi, ia ida danu guba ai vada e hahelaida, Keriso Iesu lalonai. \v 7 Vairada negadia ai danu ena harihari-bada bona ena gado namo ita edai baine hedinarai, Keriso Iesu lalonai. \p \v 8 Badina be harihari-bada ese vada e hamaurimui, abidadama dainai; dia sibomui ese, a Dirava ena harihari-bada ese; \v 9 bona dia ḡaukara daidiai, tau ta baine heaḡi na garina. \v 10 Badina be ita na ia imana ai e karada tauda, Keriso Iesu lalonai vada e havarada, ḡaukara namodia ikaradia totona: ḡaukara namodia bunu Dirava ese vada e heḡaeḡaelai, ita ese baita kara. \p \v 11 Taunabunai, ba helalo: umui na gunaguna idau bese taumui; peritome taudia na tau-anidia vada e ivadia dainai “asi peritome taumui” e gwauraimuiva. \v 12 Una negana ai umui bona Keriso na mai padamui; umui bona Israel besena danu mai padamui; herohemaino gwauhamatadia na asi dibamui; asi emui helaro bona asi emui Dirava tanobada ai. \v 13 A gunaguna dauhai o nohova taumui na harihari Keriso Iesu lalonai vada o kahikahimu; Keriso rarana ese vada e harakamui kahi. \v 14 Badina be ia na eda maino; ia ese bese ruaosi vada e hatamonada; e hapararada maḡuna vada e raḡaia. \v 15 Ia tau-anina ai ia ese taravatu ena hahedua iboudiai vada e ha-ore, beseda ruaosi amo matamatana ta baine havaraia, bona maillo baine haginia, \v 16 bona ena satauro dainai ruaosi Dirava enai baine hatamonada, helaoreana. Eda heinai-heheni ia ese satauro dorina ai e ha-orea. \p \v 17 Benaini, ia ema, maino e harorolaia, umui dauhai o nohomu taumui emui, bona gabu kahikahidia ai e nohomu taudia edia. \v 18 Ia dainai umui bona ai na Tamada dekenai baita raka vareai diba, Lauma tamona lalonai. \v 19 Taunabunai, umui na harihari dia idau bese taumui, dia noho-hedoahedoa taumui; umui na helaḡa taudia ida hanua tamona taumui; umui na Dirava ena ruma taumui. \v 20 Aposetolo taudia bona peroveta taudia latadiai vada e hadaimui, ruma na heto; ruma daigunina nadina na Iesu Keriso sibona. \v 21 Ia latanai ruma idoinai e larebaia daemu, dubu helaḡana ai bainela, Lohiabada lalonai. \v 22 Ia latanai danu umui e larebamui heboumu, Dirava ena ruma ai baola, Lauma lalonai. \c 3 \s1 Lau na idau bese taumui emui aposetolo \p \v 1 Badina bunai lau Paulo na Keriso Iesu ese e ḡuigu, idau bese taumui daimui ai. \v 2 Reana vada o kamonai, ena harihari-bada dainai Dirava ese ḡaukara e henigu, umui daimui ai; \v 3 hereva hehunina, vada na torea kwadoḡi ḡauna, ia ese e hahedinarai henigu. \v 4 Iduahina ai do ba diba, lau na Keriso sivaraina hehunina na mai dibagu. \v 5 Uru gunadia ediai se hedinarai; a harihari ena aposetolo taudia helaḡadia bona peroveta taudia na Lauma ese vada e hahedinarai henidia. \v 6 Herevana binai: idau bese taudia bona Iuda taudia na ahudia be tamona, bona tau-anidia be tamona; gwauhamata tamona danu e abia heboumu Iesu Keriso lalonai, sivarai namo dainai. \v 7 Dirava ena harihari-bada dainai ena siahu ese egu ai vada e ḡaukara, sivarai namo isiaina ilaohenina taugu ai vada e halaogu. \p \v 8 Helaḡa taudia iboudiai lau mo sibogu maraḡi-maraḡi herea; to ia esevada e harihari henigu, bese idau-idau vairadiai Keriso ena taḡa, iduahina ta asi dibana taḡana, baina harorolaia, \v 9 bona ḡau iboudiai ikaradia Diravana ese sene negadia ema harihari vada e hunia herevana anina baina hahedinaraia taunimanima iboudiai ediai. \v 10 Harihari, ekalesia ena amo, lohia hereadia bona siahu taudia, guba ai e nohomu, ese Dirava ena aonega idau-idau bae diba, \v 11 nega hanaihanai e lalo-hadailaia heḡereḡerena ai, Keriso Iesu eda Lohiabada lalonai e hamomokania. \v 12 Ia lalonai ita na mai boga-aukada bona mai goadada baita raka henia kahi, ta abidadama heniamu dainai. \v 13 Taunabunai na noimuimu, daramui basie doko umui bagumui ai na hisihisimu; lauegu hisihisi na umui ihahairaimui ḡauna. \s1 Egu ḡuriḡuri daimui ai \p \v 14 Una dainai lau na Tamada vairanai na hetuituimu. \v 15 Bese iboudiai guba ai bona tanobada ai be ia nemaina. \v 16 Na noiamu, ia hairaina taḡadia amo ia Laumana ese siahu baine henimui, bena lalomui idoidiai do bae goada, \v 17 bona emui abidadama dainai Keriso na umui lalomui ai baine noho. Bena lalokau ai ba gini tutuka-tutuka bona ba badinaia tarika-tarika dainai, ba goada momokani; \v 18 bena helaḡa taudia iboudiai ida Keriso ena lalokau lababana bona rohana bona harana-latana bona dobuna \v 19 vadaba diba, bona basita diba ḡuḡuru lalokauna, Keriso ena, danu. Unu amo Dirava ena honuhonu-dae ese baine hahonumui. \p \v 20 Ita laloda ai mai siahuna ida e ḡaukaramu Diravana do baine ḡaukara, ela bona eda noinoi bona eda lalo-hadai idoidiai baine hereadia; \v 21 ia hairaina be ekalesia lalonai bona Keriso Iesu lalonai baine mia, ela bona uru iboudiai ela hanaihanai. Amen. \c 4 \s1 Mauri matamata ekalesia tamona lalonai \p \v 1 Badina bunai lau, Lohiabada ese e ḡuigu taugu, na hahealo henimuimu: ba raka, e boirimui rakana heḡereḡerena. \v 2 Lalomui bae manau, bae manada, bae haheauka. Lalokau ai ba haheauka heheni. \v 3 Lauma ena lalo-tamona ba kahua tao, maino ena iḡui ai. \v 4 Tau-anina be tamona; Lauma danu tamona; e boirimui negadia ai boiboi helarona na tamona; \v 5 Lohiabada na tamona; abidadama na tamona; bapatiso na tamona. \v 6 Dirava danu tamona, ia na taunimanima iboudiai Tamadia; ia ese iboudiai e hereadiamu, iboudiai e rohediamu, iboudiai lalodiai e nohomu. \p \v 7 Ita ta ta harihari-bada vada eme henida, Keriso ese ena herahia e hahetohoamu hegereḡerena. \v 8 Una dainai ini e torea toma: \q1 Ia e dae atai ai, \q1 Ena abi-mauri taudia mai iḡuidia ida e hakaudia lao; \q1 Ena herahia na taunimanima e henidia. \p \v 9 Ina hereva “la e dae” anina be dahaka? Anina binai: e diho guna ela bona tanobada henuna kahana, ani? \v 10 E diho tauna danu e dae, guba doriva-dorivana ela, ḡau iboudiai baine hahonu helaoreana. \v 11 Ena herahia be haida e heni, aposetolo taudia ai baela; ma haida e heni, peroveta taudia ai baela; ma haida sivarai namo iharorolaina; ma haida hereḡu taudia bona hahediba taudia ai baela. \v 12 Ini e kara toma, ia ese Dirava ena helaḡa taudia iboudiai baine reḡudia, bena idia ese Keriso isiaina bae lao heni, bena Keriso tau-anina bae larebaia dae; \v 13 ela bona ita iboudai eda abidadama baine tamona bona eda diba danu baine tamona, Dirava Natuna; ela bona tauda bae lo, Keriso tauna e lo hahetohona heḡereḡerena. \p \v 14 Bena memero karukarudia heḡereḡeredia basita noho; hahediba herevadia lai na heto basie hureda dae hureda diho; taunimanima edia kara gagevagagevadia bona koikoidia basiehakauda kerere. \v 15 A hereva momokani na lalokau ai baita gwaurai; bena unu kara ai baita bada oho bada oho, ela bona Keriso enai baita kau; ia na eda orea ikwarana. \v 16 Ia enai garugaru iboudiai e ḡaukara heboumu, bena tau-anina idoinai vada e hesiriu kaumu bona e hekamo boumu, bona rege ta ta ena ḡaukara ena ḡaukara e karamu; unu amo tau-anina e bada oho bada ohomu, bona lalokau ai e tubumu. \s1 Mauri matamatana ena kara \p \v 17 Taunabunai, Lohiabada lalonai na halomuimu, na tomu, harihari ela basio raka dibura taudia heḡereḡeredia; idia na edia lalo-hadai kavakavadia ai e rakamu \v 18 Lalodia na didibura; Dirava ena mauri ai idia na asi ahudia, edia mata-lahui bona edia lalo-duhu daidiai. \v 19 Mami namodia asie abimu; a lebulebu daladia ai e rakamu, bona mata-dika karadia e ura heni lalodikamu. \p \v 20 A Keriso enai vada o diba dalana na dia unuheto. \v 21 Ia gadona vada o kamonai, ia lalonai vada o hahediba, hereva momokanina Iesu ena amo vada o abia. \v 22 Bena tau gunana mai ena kara ida ba doki oho; ia na dika, badina be koikoi e ura heniamu. \v 23 Daramui ba hamatamata, \v 24 tau matamatana ba hahedokilaia, Dirava heida-idana, kara maoromaoro ai bona hereva momokani helaḡana ai vada e karaia. \p \v 25 Taunabunai, hereva koikoidia ba nege daure, dekemui taudia ida hereva momokani mo ba gwaurai; badina be ita bona idia na tau-anina tamona regedia. \v 26 Ba badu, to basio kara dika; dina do basine diho ai emu badu baine doko. \v 27 Lalomui iduaradia basio keho diabolo ena. \v 28 Henao tauna na basine henao lou; ḡaukara namona ta imana amo baine karaia, bena e dabumu tauna na baine durua diba. \v 29 Hereva mirodia udumui amo basie lasi; hereva namodia ba gwaurai, taunimanima lalodia ba hapararalai, bena bae kamonai taudia ese harihari-bada bae abia. \v 30 Dirava ena Lauma Helaḡa basio turia riki henia; ia ese vada e abumui hidi, ia toana emui ai baine mia ela bona hahemauri dinana. \v 31 Heiri-heiri, daḡedaḡe, badu, heloḡo-heloḡo, hereva mirodia, hahebade, iboudiai ba nege daure. \v 32 Ba hekaha heheni; ba hebogahisi heheni; emui dika ba hegwau tao heheni, Dirava ese Keriso lalonai emui dika vada e gwau tao na heto. \c 5 \p \v 1 Taunabunai, umui, Dirava natuna, ena lalokau, Dirava ba haḡoia. \v 2 Lalokau ai ba raka, Keriso ese e lalokau henida heḡereḡerena; ia sibona e heni, ita daidai, herahia ḡauna bona boubou ḡauna mai bonana namona, Dirava ena. \p \v 3 Heuda-hanai bona mata-dika bona mata-ḡaniḡani na bogaragimui ai basio herevalai; helaḡa taudia edia dala bunai. \v 4 Lebulebu, kavakava, hevaseha herevadia danu dia nanamo; a hahenamo herevadia hari namo. \v 5 Dibamui, auli, heuda-hanai tauna bona mata-dika tauna bona mata-ḡaniḡani tauna na asi ahudia, Keriso bona Dirava edia basileia lalonai; idia be kaivakuku itomadiho-henidia taudia na heheto. \v 6 Tau ta ese hereva kavakavadia basine koilaimui; badina be unu ḡau daidiai Dirava ena badu na gwau-edeede taudia latadiai e kaumu. \v 7 Badina bunai, idia ida basio hetura. \v 8 Badina be gunaguna umui na didibura, a harihari umui vada ome diari, Lohiabada lalonai: ba raka, diari memerodia heḡereḡeredia. \v 9 Badina be diari huahuadia na lalohadai namodia ai bona kara maoromaorodia ai bona hereva momokanidia ai e hedinaraimu. \v 10 Lohiabada ihamoalena karana na ba tahua. \v 11 Dibura karadia asi huahuadia na basio hetura henidia, a ba hahedinaraidia; \v 12 badina be edia kara hehunidia igwaurai-hedinaraidia na mai hemaraina. \v 13 A e hahedinaraidia ḡaudia iboudiai na diari ese e hahedinaraimu; badina be e hahedinaraimu ḡaudia iboudiai na didiari. \v 14 Badina bunai hereva na e tomu, \q1 Mahuta taumu e, a noga; \q1 Mase taudia bogaragidia amo ba tore isi; \q1 Keriso ese diari baine henimu. \p \v 15 Taunabunai, emui raka nahuana ba tohoa; aonega taudia heḡereḡeredia ai ba raka, dia kavakava taudia na heheto. \v 16 E henimui negana ba ḡaukaralaia namonamo, badina be ina na nega dikana. \v 17 Benaini, basio kavakava; Lohiabada ena ura ba diba ḡoeva. \v 18 Vine ranuna basio inua momo, kekero garina; a Lauma ese baine hahonumui. \v 19 Ba hereva heheni, salamo ai bona ane ai bona lauma anedia ai. Ane bavabi, bona Lohiabada ba hanamoa lalomui ai. \v 20 Nega idoinai Tamada Dirava ba hanamoa, ḡau iboudiai daidiai, eda Lohiabada Iesu Keriso ladana ai. \v 21 Ba hemataurai heheni, Keriso o matauraiamu heḡereḡerena. \s1 Hahealo herevadia \p \v 22 Hahine e, adavamui ba kamonai henidia, Lohiabada boma kamonai henia heḡereḡerena. \v 23 Badina be tau na adavana kwarana, Keriso na ekalesia kwarana na heto; ekalesia na ia tau-anina, ia danu ekalesia ihamaurina. \v 24 A ekalesia ese Keriso e kamonai heniamu heḡereḡerena, hahine ese ḡau iboudiai lalodiai adavadia unu bae kamonai henidia toma. \p \v 25 Tatau e, adavamui ba lalokau henidia, Keriso ese ekalesia e lalokau henia na heto. Ia dainai sibona e heni, \v 26 ena hereva amo ranu ai e huria, baine hahelaḡaia, \v 27 ma baine abia iena; ekalesia mai hairaina, asi toutouna, asi makukuna, asi berona; baine helaḡa asi bebeka-bebekana helaoreana. \v 28 Unuhetomana tatau ese adavadia bae lalokau henidia, sibodia tau-anidia e lalokau henimu heḡereḡerena. Adavana e lalokau heniamu tauna ese sibona e helalokaumu. \v 29 Badina be tau ta ese sibona tau-anina se inai heniamu, to e ubuamu bona e dosiamu, Keriso ese ekalesia e ubuamu bona e dosiamu heḡereḡerena. \v 30 Badina be ita na ia tau-anina regena. \v 31 “Badina binai tau ese tamana sinana baine rakatanidia, adavana mo enai baine tao, bena raruosi vada tau-anina tamona na heto.” \v 32 Ina hereva hehunina anina na bada; to lau ese Keriso bona ekalesia na gwauraidiamu. \v 33 Benaini, umui tatau ta ta adavamui ba lalokau henidia, sibomui o helalokaumu heḡereḡerena. Hahine danu adavana baine matauraia. \c 6 \p \v 1 Memero kekeni e, tamamui sinamui ba kamonai henidia, Lohiabada lalonai, badina be ena na maoro. \v 2 “Tamamu sinamu ba matauraidia,” (ina na haheḡani mai gwauhamatana gini-gunana), \v 3 “bena ba namo, ba mauri daudau tanobada ai.” \p \v 4 Tama e, natumui basio habadudia, a Lohiabada ena hahediba herevadia bona ena sisiba herevadia ba ubulaidia. \p \v 5 Hesiai memeromui e, biagumui tanobada ai ba kamonai henidia mai heude-heudemui ida bona mai lalomui tamona ida, Keriso boma kamonai henia heḡereḡerena. \v 6 Isiaidia ba lao heni, dia vairadiai mo, taunimanima ihamoaledia e uramu taudia na heheto, a Keriso ena hesiai taudia ese Dirava ena ura e karamu mai lalodia ida na heto. \v 7 Emui hesiai ilao-henina ba karaia mai lalo-manaumui ida, Lohiabada enai boma karaia na heto. \v 8 Umui dibamui ita ta ta baita kara namo negadia ai na davada baita abi, Lohiabada ena amo; iḡui tauna eiava ura-kwalimu tauna, dava tamona. \p \v 9 Biagu e, kara heḡereḡeredia ba kara henidia; ihagarilaidia herevadia na ba hadoko. Umui dibamui umui bona idia Biagumui be tamona guba ai; ia ese taunimanima toadia se lalomu. \p \v 10 Hereva dokona binai: Lohiabada siahuna ai ba siahu, bona goadana ai ba goada. \v 11 Dirava ena tuari dabuadia iboudiai ba hahedokilai; bena ba goada, diabolo ena kara dibaka ba laoa ahu. \v 12 Badina be ita eda tuari na dia taunimanima ida, a ḡaubada hereadia bona siahu taudia bona tanobada diburana lohiadia bona lauma dikadia guba gabudia ai ida ta tuarimu. \v 13 Una dainai Dirava ena tuari dabuadia iboudiai ba hahedokilai, bena dika dinana ai ba laodia ahu diba; ḡau iboudiai ba kara ḡuḡuru, bena ba gini. \v 14 Benaini, ba gini: koekoemui ai hereva momokani ba ḡeḡea; kememui ai kara maoromaoro ba hadabualai; \v 15 aemui palapaladia sivarai namo mainona iseuna ba kumilai. \v 16 Nega idoinai abidadama kesina bavabia kau, unu amo Tau Dikana ena diba lahidia ba habodo diba. \v 17 Hahemauri bavabia, emui kwara ḡauna; bona Lauma ena dare, Dirava ena hereva bunai. \p \v 18 Ḡuriḡuri bona noinoi iboudiai Lauma lalonai ba gwaurai, nega idoinai. Ba gima malaka-malaka; helaḡa taudia daidiai ba noinoi, \v 19 lau daigu ai danu ba noinoi, baina haroro negadia ai sivarai namo ena hereva hehunidia baina hahedinarai ḡoevaḡoeva. \v 20 Badina bunai lau na hesiai taugu mai iḡuigu ida na nohomu. Lau daigu ai ba noinoi, baina hereva goadagoada, vada e haduagu heḡereḡerena.