\id 1CO .01, 1 Corinthians 1, Motu, PNG, RTWP 2/93 \h 1 KORINTO \toc1 PAULO ENA REVAREVA GINI GUNANA KORINTO TAUDlA EDIA \toc2 1 KORINTO \mt2 PAULO ENA REVAREVA \mt1 GINI GUNANA KORINTO \mt2 TAUDlA EDIA \c 1 \p \v 1 Lau Paulo, Dirava ena ura dainai vada e boirigu, Keriso Iesu ena aposetolo taugu ai vada e halaogu, varavarada Sostene ida, \v 2 raruosi Dirava ena ekalesia Korinto ai o nohomu taumui a hahenamo henimuimu. Keriso Iesu lalonai vada e hahelaḡamui, helaḡa taumui vada e gwauraimui. Umui, bona Iesu Keriso, edia Lohiabada bona eda Lohiabada, ladana e hahaneamu taudia iboudiai, \v 3 harihari-bada bona maino bavabi, ita Tamada Dirava ena amo bona Lohiabada Iesu Keriso ena amo. \s1 Hahenamo herevadia \p \v 4 Nega idoinai Dirava na hanamoamu umui daimui ai, badina be Dirava ena harihari-bada na Keriso Iesu lalonai vada e henimui. \v 5 Taunabunai, ḡau iboudiai ia lalonai vada e hataḡalaimui, hereva ai bona lalo-parara ai danu, \v 6 Keriso idibana umui lalomui ai vada e hamomokania heḡereḡerena. \v 7 Taunabunai umui na harihari ḡauna ta ai asio dabumu, hari iseda Lohiabada Iesu Keriso ihahedinaraina o nariamu negana ai. \v 8 Ia ese baine haginimui tutuka-tutuka ela bona dokona; bena Lohiabada Iesu Keriso ena mai dinana ai ta ese basine habadelaimui. \v 9 Dirava na momokani; bona ia ese vada e boirimui, ia Natuna Iesu Keriso ida ba hetura. \p \v 10 Varavaragu e, eda Lohiabada Iesu Keriso ladana ai na noimuimu, iboumui ai hereva tamona ba gwauraia; heiri-heiri na bogaragimui ai basie vara, a lalo tamona ai bona lalo-hadai danu tamona ai ba hedaro boubou. \v 11 Badina be, varavaragu e, Kloe varavarana ese sivaraimui vada e hamaorolaigu, e tomu umui na o noho heai-heaimu. \v 12 Readia umui ta ta o tomamu “Lau na Paulo ena”, “Lau na Apolo ena”, “Lau na Kefa ena”, “Lau na Keriso ena”. \v 13 Be, Keriso na vada e haheparara a? Paulo e hasatauroa umui daimui ai a? Eiava Paulo ladana ai e bapatisomui a? \v 14 Lau ese Dirava na hanamoamu, badina be umui ta asina bapatisoa, Krispo bona Gaio mo; \v 15 ta bema toma lau na sibogu ladagu ai na bapatisomui na garina. \v 16 Stefana ena ruma taudia danu na bapatisodia; asina diba ḡoeva ta danu na bapatisoa eiava. \v 17 Badina be Keriso ese e siaigu dia taunimanima ibapatisodia totona, a sivarai namo iharorolaina; bona dia aonega herevadia amo basina haroro, Keriso ena satauro na asi siahuna baine mia na garina. \s1 Satauro herevana \p \v 18 Badina be satauro herevana na kavakava, mase dalana ai e rakamu taudia ediai; a mauri dalana ai ta rakamu tauda edai ia na Dirava ena siahu. \v 19 Buka Helaḡa ai e torea heḡereḡerena, eto, Aonega taudia edia aonega baina ha-orea, lalo-parara taudia edia lalo-parara danu baina dadaraia. \v 20 Aonega tauna be edeseni ai? Itorena tauna be edeseni ai? Ina tanobada ai hereva e hedavelaimu tauna be edeseni ai? Dirava ese tanobada ena aonega na kavakava ḡauna ai vada e halaoa, ani? \v 21 Badina be Dirava ena aonega binai: tanobada na aonega amo Dirava se dibava negana ai iena ura vada e hedinarai, haroro kavakavana amo e abidadama heniamu taudia na do bae mauri. \v 22 Taunabunai, Iuda taudia ese toa e noiamu, Helene taudia ese danu aonega e tahuamu; \v 23 to ai ese Keriso vada e hasatauroa na a harorolaiamu. Una na hekwakwanai ḡauna Iuda taudia ediai, bona kavakava ḡauna Helene taudia ediai; \v 24 to e boiridia taudia, Iuda bona Helene danu, ediai Dirava ena siahu bona ena aonega. \v 25 Badina be Dirava ena kavakava ese taunimanima edia aonega e hereaiamu; bona Dirava ena manoka-manoka ese taunimanuma edia goada e hereaiamu. \p \v 26 Varavaragu e, Dirava ese e boirimui na ba laloa; dia hoho mai emui aonega, tau-anina aonegana; bona dia hoho mai emui siahu, tanobada siahuna; bona lohia danu dia hoho. \v 27 A tanobada ena kavakava ḡaudia Dirava ese vada e abi hidi, aonega taudia ihahemaraidia; bona tanobada ena manokamanoka ḡaudia danu Dirava ese vada e abi hidi, goada ḡaudia ihahemaraidia; \v 28 bona tanobada ena ḡau pipikidia bona ena hedadarai ḡaudia bona lasihidia ḡaudia danu Dirava ese vada e abi hidi, ia ese miadia ḡaudia baine ha-oredia totona. \v 29 Taunabunai, tau ta Dirava vairanai basine heaḡi. \v 30 Dirava na Keriso Iesu lalonai vada e hamaurimui; bona Keriso Iesu ena amo aonega bona kara maoromaoro bona hahelaḡa bona hahemauri vada eme henida; \v 31 Buka Helaḡa ai e torea heḡereḡerena, eto, Heaḡi tauna ese Lohiabada baine heaḡilaia. \c 2 \s1 Egu hahediba herevadia \p \v 1 Varavaragu e, lau na vasi bona Dirava ihahedinaraina herevadia na harorolai henimuiva negana ai, hereva namo-hereadia eiava aonega hereana asina vasilai. \v 2 Badina be lalogu na hadaia, umui dekemui ai ḡau ta basina diba, Iesu Keriso mai ena satauro ida mo vadaeni. \v 3 Lau na manoka-manoka ai bona gari ai bona heude-heude badana ai umui bogaragimui ai na nohova; \v 4 bona egu hereva bona egu haroro na dia aonega herevadia eiava lalo-ani herevadia, to Lauma ena siahu na hahedinaraia, \v 5 emui abidadama na dia taunimanima edia aonega ai basine gini to Dirava ena siahu ai baine gini helaoreana. \p \v 6 Aonega herevadia a gwauraimu, tatau badadia bogaragidiai, ḡau tamona dia ina tanobada aonegana bona dia ina tanobada lohiadia edia aonega; idia na e lao bubunimu. \v 7 A ai ese Dirava ena aonega hehunina a gwauraiamu; aonega hehunina bunai Dirava ese e lalo-hadailaia guna, tanobada do se karaia negana ai, ita ihanamoda. \v 8 Aonegana bunai ina tanobada lohiadia ta asi dibana; badina be idia bema diba, Hairai Lohiana basiema hasatauroa. \v 9 Buka Helaḡa ai e torea heḡerḡerena, eto, \q1 Mata ta se ita bona taia ta se kamonai ḡaudia, \q1 Tau ta lalona ese se lalo-hadailai ḡaudia, \q1 Dirava ese vada e abi hegaeḡae, \q1 E lalokau heniamu taudia edia. \m \v 10 A Dirava ese ia Laumana ena amo ini ḡau vada e hahedinarai henida; badina be Lauma ese ḡau iboudiai e tahumu; oibe, Dirava ena dobu ḡaudia e tahumu. \v 11 Badina be taunimanima edia ḡau be taunimanima laumana mo mai dibana, ani? Unuhetomana, Dirava ena ḡau be ta asi dibana, Dirava Laumana sibona mai dibana. \v 12 Ita ese tanobada laumana asita abia, a Dirava ena amo e maimu laumana tame abia, Dirava ese e henida dudu kaumu ḡaudia baita diba helaoreana. \v 13 Una na a gwauraimu, dia taunimanima edia aonega herevadia amo, a Lauma ese e hadibalaimu herevadia amo; taunabunai, lauma ḡaudia na Lauma ese e hahedibalaimu. \p \v 14 Tau-anina iabidadama-henina tauna ese Dirava Laumana ḡaudia se abi daemu, badina be idia na kakavakava ienai; lalona se pararamu, badina be lalo-parara na Lauma ena amo. \v 15 A lauma iabidadama-henina tauna ese ḡau iboudiai e dibamu, a tau ta ese ia se dibaiamu. \v 16 Badina be daika ese Lohiabada darana dibana, bena baine hadibaia? Ḡau tamona, ita ese Keriso darana vada ta abia. \c 3 \s1 Emui heiri-heiri \p \v 1 Varavaragu e, lau na asina hereva henimuiva lauma iabidadama-henina taudia hegereḡeredia, a tau-anina iabidadama-henina taudia heḡereḡeredia ai na hereva henimuiva, e kara memero karukarudia Iesu Keriso lalonai na heheto. \v 2 Rata na ubulaimuiva, dia aniani aukadia, badina be do asio goadava; harihari danu asio goadamu. \v 3 Badina be umui na doene tauanina o abidadama heniamu; vaḡeḡe bona heai umui bogaragimui ai doene e miamu. Benaini, umui na tau-anina iabidadama-henina taumui ani? Umui na taunimanima heḡereḡeredia o rakamu ani? \v 4 Badina be ta e tomu “Lau na Paulo ena”, ma ta e tomu “Lau na Apolo ena”; benaini, umui na tau-anina iabidadama-henina taumui, ani? \v 5 Apolo be daika? Paulo be daika? Hesiai taudia mo, sivarai namo e henimui, Lohiabada ese idia e henidia heḡereḡerena. \v 6 Lau ese na hadoa; Apolo ese e dairia; a Dirava ese anina e havaraia. \v 7 Benaini, ihadona tauna bona idairina tauna be herevadia; Dirava sibona ese anina e havaraiamu. \v 8 Ihadona tauna bona idairina tauna be heḡereḡere; to ta ta davadia bae abi, edia hekwarahi heḡereḡeredia. \v 9 Badina be ai na Dirava ida a ḡaukara heboumu; umui na Dirava ena uma bona Dirava ena ruma. \p \v 10 Dirava ese e henigu hariharina heḡereḡerena ruma iseuna dibana tauna na heto, ruma badina vada na atoa; a idau tauna ta ese ia daenai ruma ta ma e hadaiamu. A ta ta nahuadia bae toho, ede bae hadaia toma; \v 11 badina be ruma badina idauna na tau ta ese basine atoa diba, vada e atoa kau ḡauna mo, Iesu Keriso bunai. \v 12 Una ruma badina latanai tau ta ese gold eiava silver eiava nadi nan namo-hereadia eiava au eiava kurukuru eiava biri baine hadai; \v 13 ḡau tamona, taunimanima ta ta edia ḡaukara bae hedinarai. Badina be Keriso ena dina ese baine hahedinarai; oibe, lahi ese baine hahedinarai. Bena taunimanima ta ta edia ḡaukara be edeheto, lahi ese baine diba. \v 14 Tau ta ese e hadaia ḡauna na baine gini, una tau ese davana do baine abia. \v 15 A tau ta ese e hadaia ḡauna na lahi ese baine araia, una tau do baine dabu; to ia na lahi lalona amo do baine roho mauri. \p \v 16 Asi dibamui a, umui na Dirava ena ruma helaḡana; Dirava Laumana danu umui lalomui ai e nohomu? \v 17 Tau ta ese Dirava ena ruma helaḡana baine hadikaia, Dirava ese ia do baine hadikaia. Badina be Dirava ena ruma na helaḡa; bona una ruma na umui. \p \v 18 Tau ta sibona basine hekoi. Tau ta umui bogaragimui ai lalona baineto ia na ina tanobada aonegana vada e davaria, ia na kavakava tauna ai do bainela, bena aonega korikori baine abia. \v 19 Badina be ina tanobada aonegana na kavakava, Dirava vairanai. Buka Helaḡa ai vada e torea, eto, Ia ese aonega taudia e idoadia, edia dibaka karadia ai. \v 20 Ma e torea, eto, Lohiabada na aonega taudia edia lalo-hadai dibana, idia na asi anidia. \p \v 21 Taunabunai, ta ese taunimanima basine heaḡilaidia. Badina be ḡau iboudiai na umui emui: \v 22 Paulo eiava Apolo eiava Kefa eiava tanobada eiava mauri eiava mase eiava harihari e miamu ḡaudia eiava do bae vara ḡaudia. Ibouboudiai na umui emui; \v 23 umui danu Keriso ena; Keriso danu Dirava ena. \c 4 \p \v 1 Taunimanima ese ini bae lalolmai toma: ai na Keriso ena hesiai taumai bona Dirava ena hereva hehuni iregudia taumai. \v 2 Matona, ireḡudia taudia namodia be kara momokani taudia. \v 3 Lauegu lalo-hadai binai: umui ese ba hahemaoro henigu, eiava taunimanima haida ese, una na ḡau pipikina mo. Lau danu sibogu asina hahemaoro heni, \v 4 badina be egu kerere ta asina lalo davari. To una dainai maoromaorogu basie gwaurai; ihahemaoro-henigu tauna na Lohiabada. \v 5 Taunabunai, ḡau ta basio hahemaoro henia, negana be dounu; ela bona Lohiabada bainema. Ia ese dibura ai e hehunimu ḡaudia na diari ai baine veri lasi; taunimanima edia lalo-hadai danu baine hahedinarai. Bena taunimanima ta ta Dirava ese baine hanamodia. \p \v 6 Varavaragu e, umui daimui ai ini ḡau vada na gwaurai, lau bona Apolo latamai ai; bena ai emai amo vada ba diba, Buka Helaḡa ai e tore herevadia ba badinadia, ta bavabia dae una ta ba dadaraia na garina. \v 7 Be, daika ese oi mo e ha-idaumu? Bona dahaka ḡau oi dekemu ai, a tau ta ese se henimu? A bema ta ese e henimu, dahaka dainai o heaḡilaiamu, ta basinema henimu na heto? \v 8 Umui na ina harihari vada o boga kunumu; umui na ina harihari taḡa taumui; umui na lohia o tomamu, a ai be lasi. Boma lohia momokani bema namo, bena ai be umui ida baitama lohia hebou. \v 9 Badina be lau na tomamu Dirava ese ai aposetolo taumai na gabe taumai ai vada e halaomai, vada e revamai mase; badina be tanobada bona aneru bona taunimanima bae raraia hebou ḡauna ai vada e halaomai. \v 10 Ai na kakavakava Keriso dainai, a umui na Keriso lalonai o aonegamu. Ai na mamanoka-mamanoka, a umui na gogoada. Umui na e heatolaimuimu, a ai na e ihi-ihiraimaimu. \v 11 Dina iboudiai ema bona harihari e hitolomaimu, a ranu masemu, asi emai dabua, e tutumaimu, asi emai noho gabuna. \v 12 A hekwarahimu, imamai amo a ḡaukaramu. E uduguiraimaimu, to a hanamodiamu; e daḡedaḡe henimaimu, to a haheaukamu; \v 13 ladamai e hadikamu, to a hamarumarudiamu. Tanobada taḡena ai bona ḡau iboudiai momodia ai vada e halaomaimu ema bona harihari. \s1 Do baina igomui ita \p \v 14 Ini hereva asina toremu umui ihahemaraimui totona; a natugu, egu lalokau, bama sisiba henidia heḡereḡerena ai umui na sisiba henimuimu. \v 15 Ena be ihadibamui taudia Keriso ai bema gerebu ta, to tamamui basiema hoho; badina be Keriso Iesu bagunai lau ese sivarai namo ai na havaramui. \v 16 Taunabunai lau na noimuimu, lau ba haḡoigu. \v 17 Badina bunai Timoteo vada na siaia vasi dekemui ai; ia na egu lalokau merona mai momokanina ida, Lohiabada alonai. Ia ese egu ḡaukara Keriso Iesu lalonai baine hahelalolaimui, gabu idoidiai ekalesia iboudiai na hadibalaidia heḡereḡerena. \p \v 18 Haida na vada e hekokorokumu, badina be idia banava lau na basina vasimu e tomu. \v 19 A Lohiabada baine ura, lau na asi vanahana baina vasi; bena hekokoroku taudia baina dibadia; edia hereva basina diba, edia siahu mo baina diba. \v 20 Badina be Dirava ena basileia na dia hereva ai, to siahuna ai e miamu. \v 21 Dahaka o uramu? Kwadi-kwadi auna baina vasilaia, eiava lalokau bona manilu ai baina vasi. \c 5 \s1 Ekalesia taravatudia \p \v 1 Sivarai vada e piua, umui bogaragimui ai lebulebu karana ta mia; kara unuhetomana bese idau-idau taudia na asi dibadia. Karana binai: tau ta tamana adavana ida e heuda hanai. \v 2 A umui be o hekokorokumu, asio taimu, asio tomu unu e kara toma tauna na bogaragimui amo bema heabi oho bema namo. \v 3 Benaini, ena be taugu na idau gabu ai to laumagu na dekemui ai; taunabunai, lau ese una kara e karaia tauna vada na hahemaoro henia vaitani, dekemui ai bama noho na heto. \v 4 Lohiabada Iesu Keriso ladana ai na haḡanimuimu: lau laumagu ida ba hebou Lohiabada Iesu Keriso siahuna ai, \v 5 bena una kara e karaia tauna na Satana ba henia, Iauanina ihamasena totona; bena laumana do baine mauri Lohiabada ena mai dinana ai. \p \v 6 Emui hekokoroku na dia namo. Asi dibamui a, hatubu ḡauna sisina ese taba idoinai e hatubuamu? \v 7 Hatubu ḡauna gunana ba negea, taba matamatana ai baola, se hatubua ḡauna. Badina be Keriso vada e alaia mase, iseda Lagau-hanai mamoena ai ela. \v 8 Taunabunai, aria baita karaia, dia hatubu ḡauna gunana ai, bona dia lalo-hadai dikadia bona kara dikadia edia hatubu ḡauna ai, a se hatubua anianina ai: una na lalo ḡoeva bona hereva momokani. \p \v 9 Egu revareva ta lalonai na tore henimui, nato heuda-hanai taudia basio bamodia. \v 10 To asinato nega idoinai ina tanobada ena heuda-hanai taudia, eiava mata-ḡaniḡani taudia, eiava dadidadi taudia, eiava kaivakuku itomadiho-henidia taudia, ida basio hebou; unu asina gwau toma. Boma ura unu boma kara toma, dala tamona be tanobada boma rakatania vaitani. \v 11 A harihari na tore henimuimu, na tomu, ita varavarada ta bema heudahanai tauna, eiava mata-ḡaniḡani tauna, eiava kaivakuku itomadiho-henina tauna, eiava ere dika tauna, eiava kekero muramurana inuna tauna, eiava dadidadi tauna, umui na ia ida basio hetura bona ia ida basio aniani hebou. \v 12 Badina be murimuri tauna baina hahemaoro henia na dia lauegu ḡaukara; a umui emui ḡaukara be ekalesia lalonai e nohomu taudia na ba hahemaoro henidia, ani? \v 13 Dirava ese murimuri taudia e hahemaoro henidiamu. Umui hari kara dika tauna murimuri ai bavatoa lasi. \c 6 \s1 Basio hahemaoro heheni \p \v 1 Edeheto umui ta ese bamona baine habadelaia e tomu, bena kara kerere taudia vairadiai e hahemaoro heniamu, dia helaḡa taudia vairadiai se hahemaoro heniamu? \v 2 Asi dibamui a, helaḡa taudia ese tanobada bae hahemaoro henia? Matona, asio heḡereḡere ḡau pipikidia ba hahemaorolai. \v 3 Asi dibamui a, ita ese aneru do baita hahemaoro henidia? Ina mauri ena ḡau basita hahemaorolai a? \v 4 Benaini, ina mauri ena ḡau o hahemaorolaimu negadia ai, edeheto ekalesia lalonai asi haridia taudia vairadiai o hahemaoro hehenimu? \v 5 Ini na gwau tomamu, umui ihahemaraimui. Be! Bogaragimui ai aonega tauna ta lasi a, varavarana baine hahemaoro henidia diba? \v 6 A ekalesia tauna ese bamona e habadelaiamu bona e hahemaoro heniamu, asi edia abidadama taudia vairadia ai. \v 7 Taunabunai, umui o hahemaoro hehenimu na vada o kerere vaitani. E hadikamui negadia ai na hisi basio ani a? Emui kohu e abi havaramu negadia ai na basio haheauka a? \v 8 A umui ese bamomui ma o hadikadiamu, bona edia kohu ma o abi havaramu. \v 9 Asi dibamui a, kara dika taudia na asi ahudia Dirava ena basileia lalonai? Basio hekoi. Lebulebu taudia, bona kaivakuku itomadiho-henidia taudia, bona heuda-hanai taudia, bona hahine ai e laomu taudia, bona sibodia e hahedika hehenimu taudia, \v 10 bona henao taudia, bona mata ganigani taudia, bona muramura ese e hakekerodiamu taudia, bona ere dika taudia, bona dadidadi taudia, ini iboudiai na asi ahudia, Dirava ena basileia lalonai. \v 11 Umui haida danu gunaguna unuheto; to vada e hurimui, vada e hahelaḡamui, bena maoromui vada e gwaurai, Lohiabada Iesu Keriso ladana ai bona iseda Dirava Laumana ai. \s1 Basio lebulebu \p \v 12 Kara iboudiai na asi taravatudia lauegu ai; to dia kara iboudiai na nanamo. Kara iboudiai na asi taravatudia lauegu ai; to ta ese basine biagugu. \v 13 Aniani ḡaudia na boga ena, bona boga na aniani ḡaudia edia; to Dirava ese ruaosi baine ha-ore. Tau-anina na dia lebulebu ena, a Lohiabada ena; Lohiabada danu tau-anina ena. \v 14 Dirava ese Lohiabada vada e hatorea isi, bona ita danu baine hatoreda isi, ia sibona ena siahu amo. \v 15 Asi dibamui a, tau-animui na Keriso reḡena? Bena Keriso reḡena baina abi, ariara hahinena reḡena ai baina halao a? Lasi ona lasi vaitani. \v 16 Asi dibamui a, ariara hahinena ida e heboumu tauna na ia ida tau-anina tamona? Badina be vada e torea, Raruosi na tau-anina tamona ai baela. \v 17 A Lohiabada ida e heboumu tauna na ia ida lauma tamona. \v 18 Heuda-hanai ba heautania. Kara dika iboudiai taunimanima ese e karamu na tau-anina murimurinai; to e heuda hanaimu tauna ese sibona tau-anina e kara dika heniamu. \v 19 Asi dibamui a, tau-animui na Lauma Helaḡa ena ruma; ia na lalomui ai, Dirava ese vada e henimui? Umui na dia sibomui emui; \v 20 badina be vada e hoimui, mai davamui. Taunabunai, tau-animui ai Dirava ba imodaia. \c 7 \s1 Headava herevadia \p \v 1 Vada o tore henigu herevadia davadia bini. Tatau basiema headava bema namo; \v 2 to lebulebu garina tatau ese adavadia ta ta bae abidia, hahine ese danu adavadia korikori mo bae abidia. \v 3 Tau ese adavana ena headava karana baine henia; hahine danu adavana ena headava karana baine henia. \v 4 Hahine ese sibona tau-anina se biaguamu, a tau ese e biaguamu; tau danu sibona tau-anina se biaguamu, a hahine ese e biaguamu. \v 5 Boma hedadarai heheni, ḡuriḡuri igoadalaina totona, negana basinema daudau; bena boma eno bou lou, emui haheauka basinema heḡereḡere bena Satana ese bema dibaḡanimui na garina. \v 6 Ina na egu hahealo; dia haheḡani. \v 7 Lau na uramu taunimanima iboudiai ese lau bae haḡoigu; to ta ta mai edia harihari ḡaudia Dirava ena amo, ta be iniheto, ma ta be unuheto. \p \v 8 Asie headava taudia bona vabu na hamaorodiamu, na tomu bae noho lau heḡereḡeregu, una baine namo. \v 9 To basiema haheauka, bema headava; badina be bae headava na namo, mata-dika ena lahi ai bae ara na dika. \v 10 A headava hahinedia na haganidiamu, hahine ese tau basine dihotania. Ina na dia lauegu haheḡani, to Lohiabada ena. \v 11 A bema dihotania, ia na vadona ai bema noho, eiava adavana enai ma bema daro dae lou. Tau ese danu adavana basine hadihoa. \p \v 12 A taunimanima oredia ediai lauegu hereva (dia Lohiabada ena) binai: varavarada ta bema mai adavana, dia ekalesia hahinena, bona una hahine bema ura ia ida do bemaa noho; basinema hadihoa. \v 13 Bona hahine ta danu bema mai adavana, dia ekalesia tauna, bona una tau bema ura ia ida do bema noho; basinema dihotania. \v 14 Badina be ekalesia hahinena ese adavana murimuri tauna na e hahelaḡaiamu; bona ekalesia tauna ese adavana murimuri hahinena na e hahelaḡaiamu. Bema lasi, natumui basiema helaḡa; ḡau tamona, idia na harihari hehelaḡa. \v 15 A murimuri tauna eiava hahinena baine raka oho, basio rua; bena una headava ese tadikakada eiava taihuda basine ḡuia. Dirava ese vada e boirimui, maino ai ba noho. \v 16 Hahine e, ede o diba tomamu adavamu ba hamauria eiava? Tau e, ede o diba tomamu adavamu ba hamauria eiava? \p \v 17 Lohiabada ese taunimanima ta Ia vada e harihari henidia heḡereḡerena, bona Dirava ese taunimanima ta ta vada e boiridia heḡereḡerena, unu bae raka toma. Ekalesia oreadia iboudiai lalodiai unu na haḡanidia tomamu. \v 18 E peritomea tauna vada e boiria a? Ena peritome basine ḡorea. Asie peritomea tauna vada e boiria a? Basie peritomea. \v 19 E peritomea bona asie peritomea be asi anina; Dirava ena haheḡani ibadinadia mo mai anina. \v 20 Ta ta e boiridia negadia ai e nohova heḡereḡerena ai do bae noho. \p \v 21 E boirimu negana ai oi na hesiai taumu a? Lalomu basine hekwarahi. A iruha-negemu dalana ba davaria, vada bavabia dae; una be namo herea. \v 22 Badina be hesiai tauna Lohiabada lalonai vada e boiria, Lohiabada ese vada e ruhaia nege; a e heruha nege tauna vada e boiria, ia na Lohiabada ena hesiai tauna. \v 23 Vada e hoimui, mai davamui: taunimanima edia hesiai taudia ai basiola. \v 24 Taunimanima ta ta e boiridia negadia ai e nohova heḡereḡerena do bae noho, Dirava ida. \p \v 25 Uhau bona ulato ediai lau na asi egu haheḡani Lohiabada ena amo; to lau sibogu, Lohiabada ese vada e bogagu hisi dainai bavabidadama henigu diba taugu, egu lalohadai aina henimui. \v 26 Lau na tomamu hari ini nega dikadia daidiai, taunimanima na harihari e nohomu heḡereḡeredia ai mo do bae noho, una be namo. \v 27 Mai adavamu a? Basio hadihoa. Asi adavamu a? Ta basio tahua. \v 28 Boma headava, ena na dia kara dikana; bona haneulato bema headava, una danu dia kara dika. Ḡau tamona, unu bae kara toma taudia na hisi do bae ani. A na uramu basinia hametaumui. \v 29 A varavaragu e, ini na gwau tomamu: nega na kwadogi. Harihari ela, mai adavadia tataudia na bae noho asi adavadia na heto baine namo; \v 30 bona taitai taudia na bae noho asie taimu na heto; bona moale taudia na bae noho asie moalemu na heto; bona hoihoi taudia na bae noho asi edia kohu na heto; \v 31 bona tanobada ena ḡau namodia e abimu taudia na basie abi badabada, badina be tanobada oromana vada e lao bubunimu. \p \v 32 Lau na uramu lalomui na basie hekwarahi. Se headava tauna ese Lohiabada ena ḡau e lalo haguhilaimu, Lohiabada ede baine hamoalea toma. \v 33 A headava tauna ese tanobada ḡaudia e lalo haguhilaimu, adavana ede baine hamoalea toma; \v 34 taunabunai lalona be rua. Se headava hahinena eiava hane-ulato na Lohiabada ena ḡau e lalo haguhilaimu; bena tau-anina ai bona laumana ai baine helaḡa. A headava hahinena ese tanobada ḡaudia e lalo haguhilaimu, adavana ede baine hamoalea toma. \v 35 Unu na gwau tomamu na emui namo ihavarana, dia idoa vairamui ai asina atoamu; a na uramu hemataurai karadia ba kara, bona Lohiabada isiaina ba lao heni, asi daradaramui. \p \v 36 Tau ta na lalona ai bema diba ia ese maohenina asine kara maoromaoro henia, a hegahusi dainai ena ura ienai vada e abia, bena ena ura heḡereḡerena ai baine karaia, vada bae headava; una na asi kererena. \v 37 A ta ese sibona lalona bema hadaia basine headava e tomamu, bona lalona bema ha-aukaia bona bema hadaia momokani ede baine kara toma, bena basine headava be namo. \v 38 Taunabunai, maohenina baine adavaia tauna baine kara namo, a basine adavaia tauna baine kara namo herea. \p \v 39 Hahine ese adavana baine badinaia ela bona ena mauri dokona. A tau na baine mase, hahine na baine heruha nege, baine ura henia tauna na baine adavaia; to Lohiabada lalonai mo baine adavaia. \v 40 A lau na tomamu vadona ai baine noho, ena lalo-namo baine herea; lau na tomamu danu Dirava Laumana na lalogu ai. \c 8 \s1 Kaivakuku ihaboulaidia anianidia \p \v 1 Kaivakuku ihaboulaidia vamudia herevadia bini: ita dibada iboudai mai eda lalo-parara; to lalo-parara ese hekokoroku e havaraiamu, a lalokau ese goada e havaraiamu. \v 2 Tau ta lalona baineto mai ena aonega, ia na aonega korikori do asi dibana; \v 3 a tau ta ese Dirava baine lalokau henia, Dirava ese ia baine dibaia. \p \v 4 Taunabunai, kaivakuku ihaboulaidia vamudia herevadia bini: ita dibada kaivakuku iboudiai tanobada ai na asi anidia; Dirava danu tamona mo. \v 5 Ena be “dirava” e gwauraidiamu ḡaudia na guba ai bona tanobada ai nonoho, dirava hutuma bona lohia hutuma, \v 6 to ita na mai eda Dirava tamona, ia na Tamada; ḡau iboudiai na iena amo e varamu, ita danu iena. Ita na mai eda Lohiabada tamona danu, Iesu Keriso bunai, ia dainai ḡau iboudiai e varamu, ita danu ia dainai vada ta vara. \p \v 7 Ḡau tamona, taunimanima iboudiai lalodia unu asie parara tomamu. Haida be kaivakuku karadia vada e manadalai ema bona harihari; una dainai lalodia ai e abia daemu e aniamu vamuna na helaḡa ḡauna, bena lalodia e manoka-manokamu dainai e hekwakwanaimu. \v 8 A aniani basine hanamoda Dirava vairanai; basita ania, basita dika; baita ania, basita namo. \v 9 To nahuamui ba toho, ina emui siahu na manoka taudia ihahekwakwanaidia ḡauna ai bainela na garina. \v 10 Badina be tau ta ese oi lalo-parara taumu baine itamu, kaivakuku ena dubu ai o ege dihomu, ia lalo-manoka tauna baineto ia danu kaivakuku ihaboulaina vamuna baine ania ani? \v 11 Bena lalo-manoka tauna, ena be oi varavaramu, ia dainai Keriso vada e mase, to oiemu lalo-parara dainai ia baine mase. \v 12 Taunabunai, varavarada o kara dika henidiamu, bona edia lalo-manoka o habadaiamu, unu amo Keriso danu o hadikaiamu. \v 13 Benaini, vamu ese varavaragu baine hahekwakwanaia, lau ese vamu basina ania ela bona hanaihanai, varavaragu baina hahekwakwanaia na garina. \c 9 \s1 Aposetolo taumai herevadia \p \v 1 Lau na ura-kwalimu taugu ani? Lau na aposetolo taugu ani? Eda Lohiabada Iesu na itaia ani? Umui na lauegu ḡaukara anina Lohiabada lalonai ani? \v 2 Idau taudia ediai readia lau na dia aposetolo tauna, a umui emui ai lau be aposetolo tauna momokani; badina be egu aposetolo dagina toana Lohiabada lalonai be umui. \p \v 3 E nanadaigumu taudia na ini na haere henidia tomamu; \v 4 asi siahumai baia aniani bona baia inuinu a? \v 5 Asi siahumai ekalesia hahinedia edia amo adavamai baia abidia, bena baia hakaudia eva-eva, aposetolo oredia bona Lohiabada tadina bona Kefa heḡereḡeredia a? \v 6 Lau Banaba ida asi siahumai imamai ḡaukaradia baia ato diho a? \v 7 Daika baine ha tuari, bena ena tuari dokona ai sibona davana baine kara? Daika vine baine hado, bena ena hadohado anina basine ani? Daika ese mamoe baine naridia, bena rata na basine inua? \v 8 Lau na herevamu kavakava tauna na heto a? Taravatu unu se gwau tomamu a? \v 9 Badina be Mose ena taravatu ai vada e torea, eto, Uit e moimoilaiamu boromakauna na uduna basio ḡuia. O, Dirava ese boromakau e lalodiamu, \v 10 eiava ita daidai unu e gwau tomamu, a? Readia ita daidai vada e torea: badina be ruarua tauna na baine ruarua mai helarona ida, bona uit e kwadiamu tauna danu ahuna iabina baine laroa. \p \v 11 Ai ese lauma ḡaudia baiama hado umui emui, tanobada ḡaudia emui ai baiama abi na ḡau metauna a? \v 12 Haida ese bema biagumui, ai ese basiama biagumui badabada a? To asia biagumui. Ḡau idoidiai a haheaukalai, Keriso ena sivarai namo baia laoa ahu na garina. \v 13 Asi dibamui a, hahelaḡa ḡaukaradia e karamu taudia ese Dubu Helaḡa ḡaudia e animu; bona boubou patana e nariamu taudia ese boubou patana amo ahudia e abimu? \v 14 Unuhetomana, Lohiabada na vada e hahedua, sivarai namo e harorolaiamu taudia na sivarai namo amo adia bae abi. \v 15 A lau ese ḡau ta asina abia. Ini hereva asina tore umui ese unu ba karagu toma helaoreana. Bama mase bema namo; tau ta ese egu heaḡi badina bema abia oho bema dika. \v 16 Ḡau tamona, sivarai namo na harorolaiamu be asina heaḡilaiamu, badina be vada e haduagu unu baina kara toma: sivarai namo basinama harorolaia madi ihabaigu. \v 17 Badina be sibogu egu ura dainai bama karaia, ahugu bama abia; to dia sibogu egu ura dainai, hahedua dainai na karaia. \v 18 Benaini, ahugu be dahaka? Ahugu binai: sivarai namo iharorolaina ai hari sivarai namo baina heni asi davana; egu siahu sivarai namo lalonai basina ḡaukaralaia kava. \p \v 19 Ena be lau na ura kwalimu taugu taunimanima iboudiai vairadiai, to iboudiai edia hesiai tauna ai nala, hutuma baina veridia mauri helaoreana. \v 20 Iuda taudia ediai Iuda tauna ai nala, Iuda taudia baina veridia mauri totona. Ena be lau na dia taravatu henunai, to taravatu henunai e nohomu taudia ediai taravatu henuna tauna ai nala, taravatu henunai e nohomu taudia baina veridia mauri totona. \v 21 Ena be lau ese Dirava ena taravatu asina tataia utu a Keriso ena taravatu na badinaia, to, asi taravatudia taudia ediai asi taravatuna tauna ai nala, asi taravatudia taudia baina veridia mauri totona. \v 22 Lalo-manoka taudia ediai lalo-manoka tauna ai nala, lalo-manoka taudia baina veridia mauri totona. Taunimanima idau-idau iboudiai edia ḡau idau-idau iboudiai nala, dala idau-idau iboudiai amo haida baina veridia mauri totona. \p \v 23 Ḡau iboudiai na sivarai namo dainai na karamu, ia lalonai ahugu baina abia helaoreana. \v 24 Dibamui, ani, heau-helulu ai heau taudia iboudiai e heaumu, a tau tamona ese davana e abiamu. Unu ba heau toma, bena davamui bavabia. \v 25 Gadara-helulu taudia na e boga aukamu, kwara iḡeḡena e maraimu ḡauna iabina totona. Ita danu ta boga aukamu, kwara iḡeḡena baine mia hanaihanai ḡauna iabina. \v 26 Unu na heau tomamu; asina daradaramu. Unu na tuari tomamu; dia hodahoda asina tutuamu, \v 27 to sibogu tau-anigu na tutuamu, na ḡuiamu; haida baina haroro henidia to sibogu mauri baina reaia na garina. \c 10 \s1 Hahelaḡa karadia \p \v 1 Varavaragu e, na uramu ba diba, seneda iboudiai na ori henunai e nohova, bena unu amo ma iboudiai davara lalona amo e raka raka hanai. \v 2 Iboudiai Mose enai bapatiso e abia, ori bona davara amo. \v 3 Iboudiai danu lauma anianina tamona e aniava, \v 4 bona iboudiai lauma ranuna tamona e inuava; badina be e ḡavadia nadina ranuna tamona e inua loulouva, nadina be Keriso. \v 5 To Dirava ese idia hutuma bada se lalo namo henidia dainai, tano ḡaḡaena ai eha mase. \p \v 6 Unu ḡau na toa, ita eda; kara dikadia basita ura heni, idia ese e ura heni na heto. \v 7 Kaivakuku danu basio toma henidia diho, idia haida heḡereḡeredia; Buka Helaḡa ai e torea heḡereḡerena eto, Taunimanima na e ege diho, e aniani, e inuinu; bena e tore isi, e mavaru. \v 8 Ita na basita lebulebu, idia haida e lebulebu na heto, bena dina tamona ai gerebu-rua daha-toi vada e mase. \v 9 Lohiabada danu basita dibagania, idia haida ese e dibaḡania na heto, bena gaigai ese e koridia mamase. \v 10 Bona basio maumau, idia haida e maumau na heto, bena ala-ala aneruna ese e aladia mamase. \p \v 11 Unu ḡau be idia ediai e vara, toa ai baela totona; sivaraidia danu vada e tore henida, ina tanobada dokona tauda isisibalai-henida. \v 12 Taunabunai, lalona e tomamu e gini tutuka-tutukamu tauna ese nahuana baine tohoa, baine keto na garina. \v 13 Vada e butumui laomu hedibaganidia na taunimanima iboudiai ese e haheaukalai hedibaḡanidia heḡereḡeredia. Bona Dirava na momokani; ia ese baine narimui, emui goada e hereaiamu hedibaḡanina ta ese baine butumui tao na garina; hedihaḡani negana ai ia ese emui roho mauri dalana baine henimui, bena ba haheaukalaqia diba. \p \v 14 Taunabunai, egu lalokau e, kaivakuku itomadiho-henidia na ba heautani. \v 15 Lalo-parara taumui na hereva henimuimu; egu hereva ba haeroa. \v 16 Hahenamo keherena ta hanamoamu na hetura, Keriso rarana ai, ani? Ataga ta bakiamu na hetura, Keriso tau-anina ai, ani? \v 17 Badina be ataga be tamona, ita danu ena be hutuma to tau-ani tamona, taunabunai ita iboudai ataga tamona ta ania heboumu. \p \v 18 Israel ena kara ba itaia: boubou vamudia e animu taudia na boubou patana ai asie heturamu a? \v 19 Bena dahaka bainato? Kaivakuku ihaboulaina ḡauna na mai anina a? Bona kaivakuku danu mai anina a? \v 20 Lasi. Bese idau-idau ese e hahelaḡa ḡaudia na e aladiamu lauma dikadia ihaboulaidia, dia Dirava ena ihaboulaina. Asina uramu lauma dikadia ida ba hetura. \v 21 Lohiabada ena kehere bona lauma dikadia edia kehere ruaosi basio inu diba; Lohiabada ena pata anianina bona lauma dikadia edia pata anianidia ruaosi hasio ani diba. \v 22 Lohiabada ena vaḡege baita havaraia, a? Be, eda goada ese iena e hereaiamu a? \p \v 23 Ḡau iboudiai na asi taravatudia ita edai; to basitato ḡau iboudiai na nanamo. Ḡau iboudiai na asi taravatudia ita edai; to dia ḡau iboudiai ese basie hagoadada. \v 24 Ta sibona ena namo basine tahua, a dekena tauna ena namo danu baine tahua. \v 25 Hoihoi gabuna ai e hoimu vamudia iboudiai na bavani, basio henanadailai, lalomui bae hekwakwanai na garina. \v 26 Badina be tanobada mai anidia iboudiai ida Lohiabada ena. \v 27 Murimuri tauna ese baine boirimui, bena ba ura baola, vada baola, vairamui ai bae dabara ḡaudia iboudiai bavani, basio henanadailai, lalomui bae hekwakwanai na garina. \v 28 A tau ta ese baine hamaoromui, baineto “Inana na boubou vamuna”, basio ania, ia dainai bona lalo-hekwakwanai garina; \v 29 dia oi lalomu asina gwauraiamu, to ia lalona. \p Be! Dahaka dainai lauegu ura-kwalimu na idau tauna lalona ese baine laoa ahu? \v 30 Dirava bama hanamoa, bena bama aniani. Dahaka dainai mai ihanamona ida na ania ḡauna dainai baine gwau henigu? \v 31 Benaini, bavaniani eiava ba inuinu eiava dahaka dahaka ba kara, ḡau iboudiai ba kara Dirava iheatolaina ai. \v 32 Iuda taudia bona Helene taudia, bona Dirava ena ekalesia taudia danu, basio hahekwakwanaidia; \v 33 lau heḡereḡeregu, taunimanima iboudiai ḡau idoidiai na hamoalelaidia tohomu, sibogu egu namo asina tahuamu, a taunimanima loḡora edia namo na tahuamu, ihamauridia helaoreana. \c 11 \p \v 1 Lau ba haḡoigu, lau ese Keriso na haḡoiamu heḡereḡerena. \s1 Eda toma diho \p \v 2 Lau na hanamomuimu badina be ḡau iboudiai o lalolaigu, hahediba herevadia na abi bena na henimui ḡaudia o badinamu. \v 3 To na uramu ba diba, tatau iboudiai kwaradia na Keriso; hahine kwarana na tau; Keriso kwarana be Dirava. \v 4 Tau e ḡuriḡurimu eiava e perovetamu negadia ai kwarana e kumiamu, una na kwarana e hadikaiamu. \v 5 A hahine e guriḡurimu eiava e perovetamu negadia ai kwarana se kumiamu, ia danu kwarana e hadikaiamu; ia na kwarana e nauamu hahinena heḡereḡerena. \v 6 Badina be hahine ta ese kwarana basine kumia, ia huina do bae utua; a huina iutuna eiava kwarana inauna bema mai hemaraina, hahine ese kwarana bema kumia. \v 7 A tau ese kwarana baine mukoa na dia namo, badina be ia na Dirava ihaḡoina tauna bona Dirava hairaina. A hahine be tau hairaina. \v 8 Badina be tau na hahine ena amo se vara, a hahine hari, tau ena amo e vara; \v 9 bona tau na se karaia hahine ena, a hahine hari e karaia tau ena. \v 10 Una dainai hahine ena siahu toana kwarana ai baine mia, aneru daidiai. \v 11 Ḡau tamona, hahine na dia sibona, a tau ida, bona tau na dia sibona, a hahine ida, Lohiabada lalonai. \v 12 Badina be hahine na tau dainai vada e vara, a tau be hahine ena amo e varamu. A ḡau iboudiai na Dirava dainai e varamu. \p \v 13 Sibomui ba haeroa. Hahine be kwarana asi ikumilaina Dirava baine ḡuria namo eiava? \v 14 Lalomui asie pararamu a, tau huina baine lata na hemarai ḡauna ienai, \v 15 a hahine huina baine lata na hairai ḡauna ienai? Badina be huina latana amo kwarana baine kumia. \v 16 A ta ese ina hereva baine gwaua tubu, egu haere binai: ai na kara idauna ta asi dibamai, bona Dirava ena ekalesia oreadia danu asi dibadia. \s1 Anibou Helaḡa \p \v 17 Egu hahedua binai na henimuimu, asina hanamomuimu; badina be emui hebou amo namo ta se varamu, a dika mo e varamu. \v 18 Hereva gini-gunana binai: lau na name kamonai emui ekalesia heboudia lalodiai heiri-heiri e varamu bogaragimui ai. Una sivarai kahana na abia daemu. \v 19 Badina be lalo-hadai idau-idau bogaragimui ai bae vara; bena mai edia lalo-hadai namodia taudia emui at bae hedinarai. \p \v 20 Emui hebou negadia ai, Lohiabada ena anibou asio ania momokanimu. \v 21 Badina be tau ana tau ana o animu, una dainai haida e hitolomu, ma haida e kekeromu. \v 22 Be! Asi emui ruma a? Unuseni ai boma aniani bona boma inuinu. Dirava ena ekalesia i'ihi-ihiraina bona ogoḡami taudia ihahemaraidia o uramu a? Ede baina hereva henimui toma a? Baina hanamomui a? Lasi vaitani. \p \v 23 Badina be Lohiabada ena amo na abia bena umui na hamaorolaimui dalana binai: taona e torea hanuaboina ai, Lohiabada Iesu ese naoa atagana ta e abia; \v 24 e hanamoa, bena e bitua, eto “Lau taugu binai, umui daimui ai baine makohi; ini ba kara toma, lau ba lalogu”. \v 25 Unuhetomana danu, e aniani vaitani murinai ia ese kehere e abia, bena ma eto “Ina kehere na herohemaino matamatana, lau raragu ai; ba inua negadia ai ini ba kara toma, lau ba lalogu”. \v 26 Taunabunai, ina flaoa atagana bavania bona ina kehere ba inua negadia iboudiai na umui ese Lohiabada ena mase ba hahedinaraia, ela bona ia do bainema. \p \v 27 Benaini, tau ta ese ina flaoa atagana baine ania bona ina kehere baine inua kerere, ia ese Lohiabada tau-anina bona rarana baine hadika. \v 28 Tau ta lalona baine tahua guna; bena ataga baine ania bona kehere baine inua. \v 29 Badina be e ania kavamu bona e inua kavamu, se laloamu una na Lohiabada tau-anina, tauna ese ia sibona ihahemaoro-henina e aniamu bona e inuamu. \v 30 Badina bunai hutuma umui bogaragimui ai e manoka-manokamu bona e gorerediamu, haida danu e masemu. \v 31 A ita siboda laloda baitama tahu, hahemaoro na edai basinema kau. \v 32 Ḡau tamona Lohiabada ese e hahemaoro henidamu, matada ihakanidia, ita bona tanobada baita dika bou na garina. \p \v 33 Taunabunai, varavaragu e, anibou dainai ba hebou negadia ai, ba henari heheni. \v 34 Ta ben-a hitolo, ia na ena ruma ai bema aniani, hahemaoro ai ba dika bou na garina. Hereva oredia do bae mia ela bona baina vasi, bena baina hamaoromaoro. \c 12 \s1 Lauma ena herahia \p \v 1 Varavaragu e, lau na uramu lauma ena herahia ba diba. \v 2 Badina be umui dibamui, dibura ai o nohova negana ai, e hakaumui negadia iboudiai kaivakuku, asie herevamu diravadia, ediai e hakaumui oho. \v 3 Badina bunai na hadibamuimu, Dirava Laumana ai e herevamu tauna ese Iesu basine uduguiraia diba; bona tau ta basineto “Iesu na Lohiabada”, Lauma Helaḡa ai e herevamu tauna mo sibona. \p \v 4 Herahia be idau-idau, a Lauma be tamona. \v 5 Hesiai daladia na idau-idau, a Lohiabada be tamona. \v 6 Ḡaukara danu idau-idau, a Dirava be tamona; ia ese ḡau idoidiai taunimanima iboudiai lalodiai e karamu. \v 7 A Lauma ese taunimanuma vada e hahedinarai henidia hagau-hagau, namo ihavarana totona. \v 8 Badina be Lauma tamona ena amo, ta aonega igwauraina e heniamu, ma ta lalo-parara igwauraina e heniamu, \v 9 ma ta abidadama e heniamu, ma ta gorere ihanamolaidia siahuna e heniamu, \v 10 ma ta hoa karadia ikaralaidia siahuna e heniamu, ma ta peroveta siahuna e heniamu, ma ta lauma idibadia e heniamu, ma ta gado idaudia e heniamu, ma ta gado anidia ihahedinaraidia e heniamu. \v 11 Unu ḡau iboudiai Lauma tamona ese taunimanima e henidia hagau-hagaumu, ena ura heḡereḡerena. \p \v 12 Badina be tau-anina be tamona, to reḡena na momo; bona rege, ena be momo, to iboudiai tau-anina tamona reḡena. Keriso danu unuheto. \v 13 Badina be ita iboudai Lauma tamona lalonai e bapatisoda, tau-anina tamona ai e halaoda, Iuda tauda eiava Helene tauda, hesiai tauda eiava urakwalimu tauda; ita iboudai danu Lauma tamona e ha-inulaida. \v 14 Badina be tau-anina na dia reḡe tamona, a reḡe diaḡau. \p \v 15 Ae-palapala bema toma “Lau na dia ima-palapala dainai lau na dia tau-anina ena”; una dainai ia na dia tau-anina ena a? \v 16 Bona taia bema toma “Lau na dia mata dainai lau na dia tau-anina ena”; una dainai ia na dia tau-anina ena a? \v 17 Tauanina idoinai bema mata mo, kamonai vada edena? Eiava idoinai bema kamonai mo, bonabona vada edena? \v 18 A Dirava ese reḡe ta ta tau-anina lalonai vada e ato, ena ura heḡereḡerena. \v 19 Iboudiai bema reḡe tamona, tau-anina be vada edena? \v 20 A reḡe be idau-idau; tau-anina na tamona. \v 21 Benaini, mata ese ima-palapala na basine hereva henia, basineto “Asi emu ḡaukara egu ai”, kwara danu aepalapaladia basine hereva henidia, basineto “Asi emui ḡaukara egu ai”, \v 22 Lasi; manoka-manoka ta gwauraimu reḡedia na mai edia ḡaukara badahereadia; \v 23 bona imatauraidia mamaraḡi ta tomamu reḡedia na ta matauraidia badamu; bona asi hairaidia reḡedia ta hanamo badamu; \v 24 a tau-anida reḡedia mai hairaidia na ḡau ta ai asie dabumu. Dirava ese reḡe iboudiai vada eme habou, tau-anina tamona ai baela; e dabu reḡena danu hemataurai bada vada eme henia, \v 25 tau-anina ai reḡe iboudiai bae hedaro boubou bona bae henari heheni helaoreana. \v 26 Bena reḡe ta baine hisihisi, reḡe iboudiai na ia ida bae hisihisi hebou; eiava reḡe ta bae hanamoa, reḡe iboudiai na ia ida bae moale hebou. \p \v 27 Benaini, umui na Keriso tau-anina; umui ta ta be ia reḡena. \v 28 Dirava ese haida ekalesia lalonai vada e atodia: gini-gunadia be aposetolo; iharuadia be peroveta taudia; ihatoidia be hahediba taudia; idia muridiai hoa karadia ikaradia taudia; ma idia muridiai gorere ihamauridia mai dibadia taudia bona hekaha taudia bona hahekau taudia bona gado idau-idau taudia. \v 29 Iboudiai be aposetolo a? Iboudiai na peroveta taudia a? Iboudiai na hahediba taudia a? Iboudiai na hoa karadia e karamu a? \v 30 Iboudiai na gorere ihamauridia mai dibadia a? Iboudiai na gado idaudia ai e herevamu a? Iboudiai na gado anidia e hahedinaraimu a? \v 31 Herahia hereadia ba hekisehekise heni. A dala herea-daena be harihari aina hahedinarai henimui. \c 13 \s1 Herahia herea-daena be lalokau \p \v 1 Taunimanima gadodia ai bona aneru gadodia ai bama hereva, to asi egu lalokau, lau na auri e botaiamu eiava gaba e touamu na heto. \v 2 Peroveta siahuna bama abia, bona hehuni ḡaudia bona aonega ḡaudia iboudiai bama diba, bona egu abidadama amo ororo bama raga oho, to asi egu lalokau, lau na ḡau asi anina na heto. \v 3 Egu kohu idoinai ogoḡami taudia bama ubulaidia, bona tau-anigu bama heni, lahi ai bema ara ore, to asi egu lalokau, unu ese basie hanamogu. \p \v 4 Lalokau na e haheauka taritarimu; lalokau na mai ena heabi-dae; asi ena hebore; se heaḡimu; se hekokorokumu; \v 5 se kara havaramu; sibona ena ḡau se tahun u; se badll haraḡamu; ihadikal; lina karadia se lalo taomu; \v 6 kara gageva-gageva se moalelaimu, a hereva momokani e moalelaimu; \v 7 ḡaukara iboudiai e goadalaimu; ḡau iboudiai e abi daemu; iboudiai e laromu, dika iboudiai e haheauka henimu. \p \v 8 Lalokau na se dokomu. Peroveta herevadia hari bae ore; gado idaudia bae doko; aonega danu baine boio. \v 9 Badina be sisidia mo dibada, taidia taidia mo ta perovetamu; \v 10 a ḡoeva-daena bainema negana ai, sidia taidia ta diba ḡaudia na bae bubuni. \v 11 Merogu negana ai na herevava mero na heto, lalogu e urava mero na heto, egu lalo-hadai be mero ena lalo-hadai. A taugu e lo negana ai, mero ena kara vada na nege. \v 12 Badina be harihari hevarivari ai ta ita valahu-valahumu, a una negana ai baita ita heida-ida. Harihari sisina mo dibagu, a una negana ai do baina diba ḡoevaḡoeva, vada e dibagumu heḡereḡerena. \v 13 Taunabunai, ini ḡau toiosi mo mimia: abidadama, bona helaro, bona lalokau. A herea-daena be lalokau mo. \c 14 \s1 Gado idaudia \p \v 1 A Lalokau na ba ḡavaia goadagoada, lauma herahiadia danu ba tahu, ba peroveta helaoreana. \v 2 Badina be gado idaudia ai e herevamu tauna na dia taunimanima se hereva henidiamu, a Dirava hari, badina be taunimanima ta na ena hereva anina asi dibana; ia ese lauma ai hereva hehunidia e gwauraimu. \v 3 A e perovetamu tauna ese hahealo bona hahegoada bona tauhalo na taunimanima e herevalai henidiamu. \v 4 Gado idaudia ai e herevamu tauna na sibona lalona e hapararaiamu, a e perovetamu tauna ese ekalesia taudia lalodia e hapararadiamu. \v 5 Lau na uramu umui iboumui ai gado idaudia ai ba hereva, to na ura badamu ba peroveta. E perovetamu tauna ese gado idaudia ai e herevamu tauna e hereaiamu, ena gado idaudia anidia ekalesia taudia lalodia ihapararadia totona se haheḡeregere negadia ai. \p \v 6 Varavaragu e, harihari umui dekemui bama vasi gado idaudia ai bama hereva, a gado anidia eiava lalo-diari eiava peroveta eiava hahediba herevadia basinama gwaurai, ede bama hanamomui toma? \v 7 Heḡereḡerena binai: ḡau haida be dia mamauri to mai reḡedia; ivilikou bona gitara reḡedia basiema idau-idau, dahaka e hiririmu bona dahaka e hataimu ede baitama diba toma? \v 8 Ina danu, tuari kibina basiema hiriria ḡoevaḡoeva, daika ese ena tuari ḡaudia bema heḡaeḡaelai? \v 9 Unuhetomana umui danu, emui hereva anidia basie hedinarai, daika ese mamidia baine abi? E kara hodahoda ba hereva henia na heto. \p \v 10 Readia gado idau-ldau be diaḡau tanobada ai, a iboudiai be mai anidia. \v 11 To, gado anina basinama diba, e herevamu tauna vairanai lau na idau taugu na heto, ia danu lau vairagu ai idau tauna na heto. \v 12 Taunabunai, lauma herahiadia o hekise-hekise henimu dainai, ekalesia ilareba-daena daladia ba tahu goadagoada. \v 13 Badina bunai, gado idaudia ai e herevamu tauna na baine noinoi, gado anidia danu baine haheḡereḡere diba. \v 14 Badina be gado idaudia ai baina ḡuriḡuri be laumagu mo e ḡuriḡurimu to lalogu na se pararamu. \v 15 Matona: laumagu ai baina ḡuriḡuri, ma lalogu ai danu baina ḡuriḡuri; laumagu ai ane baina abi, ma lalogu ai danu ane baina abi; una be namo. \v 16 Bema lasi, lauma ai mo Dirava ba hanamoa negana ai, lalona se pararamu tauna ese “amen” ede baine gwauraia toma? Badina be emu hereva anina na asi dibana. \v 17 Oi ese Dirava ihanamona herevana o gwauraia ḡoevaḡoevamu, to bamomu lalona se pararamu. \v 18 Dirava na hanamoamu, lau na umui iboumui ai name hereamui, gado idaudia igwauraidia ai. \v 19 A ekalesia hebouna ai hereva ima baina gwaurai mai daragu ida, haida baina hadibalaidia, una be namo; a hereva gerebu gado idaudia ai baina gwaurai, una be dika. \p \v 20 Varavaragu e, daramui ai basio garuḡaru. Lalo-dika ai ba ḡaruḡaru, a daramui na taudia e lo taudia daradia heḡereḡeredia ai baela. \v 21 Taravatu ai vada e torea: Lohiabada na e tomu “Idau gado idau gado taudia edia amo bona bese idau-idau taudia bibinadia amo lau ese ina bese taudia baina hereva henidia; to basie kamonai henigu”. \v 22 Taunabunai, gado idaudia na toa, dia kamonai taudia edia, to asi edia kamonai taudia edia. A peroveta herevadia na dia asi edia kamonai taudia edia, to kamonai taudia edia. \v 23 Benaini, ekalesia idoinai gabu tamona ai bae hebou, bona hebou taudia iboudiai gado idaudia ai bae hereva; bena asi dibadia taudia eiava asi edia kamonai taudia bae raka vareai, bena baeto “Umui na readia e kavamui”. \v 24 A iboudiai bae peroveta, bena asi ena kamonai tauna eiava asi dibana tauna baine raka vareai negana ai iboudiai ese bae sisiba henia, bae hahemaoro henia, \v 25 bona ena lalo-hadai hehunidia do bae hahedinarai; bena baine goru diho, Dirava baine toma henia diho, baineto “Momokani, Dirava na umui bogaragimui ai”. \s1 Ekalesia heboudia \p \v 26 Bena edeheto, varavaragu e? Ba hebou negadia ai, umui ta ta mai emui ane, mai emui hahediba, mai emui hereva hehuni ihahedinaraidia, mai emui gado idaudia, mai emui gado idauna anina ihahegeregerena. Ḡau idoidiai ba kara taunimanima lalodia ihapararalaidia. \v 27 Gado idaudia ai bae hereva, rarua eiava tatoi mo bae hereva hedava, bena ta ese anidia baine haheḡereḡere. \v 28 A bema asi gado ihaheḡereḡerena tauna, gado idauna ai e herevamu tauna na ekalesia hebouna ai basine hereva; a ia lalona ai sibona baine hereva, bona Dirava baine hereva henia. \v 29 Peroveta taudia danu rarua eiava tatoi bae hereva, bena bamodia ese edia hereva bae haero. \v 30 A helai tauna ta lalona ai hereva hehunina ta baine hedinarai e herevamu tauna na ena hereva baine hadokoa. \v 31 Iboumui ai ba peroveta diba, to ta ta ba peroveta hedava, bena hebou taudia iboudiai na aonega bona hahegoada bae davari. \v 32 Peroveta laumadia ese peroveta taudia e kamonai henidiamu; \v 33 badina be Dirava na dia heiri-heiri Diravana, a maino Diravana. \p Helaḡa taudia edia ekalesia heboudia iboudiai lalodiai heḡereḡerena, \v 34 emui hahine na hebou lalodiai bae mu noho; bae hereva na taravatu. Bae hemataurai noho, taravatu ese e gwauraiamu heḡereḡerena. \v 35 Bae ura ḡau ta bae diba, ruma ai adavadia bae nanadaidia; badina be hahine na hebou lalonai baine hereva na mai hemaraina. \v 36 Be, Dirava ena hereva na umui emui amo ema, eiava umui mo emui ai vada e kau, a? \p \v 37 Tau ta lalona baineto ia na peroveta tauna, eiava Lauma ese vada e roheamu, ia ese na tore henimuimu herevadia baine abi dae, baine diba Dirava ena haheḡani bini. \v 38 A bema ta basine diba, bena basio abia dae. \p \v 39 Taunabunai, varavaragu e, peroveta siahuna ba hekise-hekise henia, bona gado itlaudia ig vauraidia basio gwau tao. \v 40 Ḡau idoidiai ba kara namonamo, ba kara ḡoevaḡoeva. \c 15 \s1 Tore-isi-lou \p \v 1 Varavaragu e, sivarai namo na harorolai henimuiva, o abi daeva, bona lalonai o gini tutuka-tutukamu, ma na hadibalaimuimu. \v 2 Unu amo danu mauri vada o abia; ḡau tamona sivarai namo na harorolai henimuiva boma laloa tao, basioma abia dae kava. \v 3 Badina be na davaria herevana na henimui gunava: Keriso na eda kara dika daidiai e mase, Buka Helaḡa ai e torea heḡereḡerena; \v 4 vada e ḡuria danu; dina ihatoina ai e hatorea isi, Buka Helaḡa ai e torea heḡereḡerena; \v 5 Kefa\f + \fr 15:5 \ft “Kefa” be Petro ladana ta.\f* enai e hedinarai, bona gwautararuosi ediai danu; \v 6 gabeamo nega tamona ai varavarada sinahu-ima mai dikoana ediai e hedinarai. Idia hutuma vada e nohomu ema harihari; a haida na vada e mahuta. \v 7 Muridiai Iakobo enai e hedinarai; bona aposetolo iboudiai ediai danu. \v 8 Ibouboudiai muridiai, e vara dika merona ta na heto, lau ese vada na itaia. \v 9 Badina be aposetolo iboudiai ese lau e hereagumu; lau na dia namo aposetolo bae gwauraigu, badina be Dirava ena ekalesia oreana na daḡedaḡe heniava. \v 10 To Dirava ena harihari-bada dainai lau ini name heto; bona e henigu hariharina danu se henigu kava, badina be ḡaukara lalonai idia iboudiai vada na hereadia; a dia lau mo, to Dirava ena harihari-bada lau ida. \v 11 Taunabunai, lau na haroro, eiava idia e haroro, herevana be tamona mo, a harorolaiamu bona o abia daemu ḡauna mo. \p \v 12 A bema Keriso na mase amo e hatorea isi a harorolaiamu, edeheto umui haida na o tomamu mase taudia na basie tore isi lou? \v 13 Mase taudia na basiema tore isi lou, Keriso danu basinema hatorea isi; \v 14 bona Keriso basinema hatorea isi, emai haroro bema asi anina, umui emui abidadama danu bema asi anina. \v 15 Oibe, ai danu Dirava idiba-koikoina taumai bema gwauraimai, badina be Dirava ese Keriso e hatorea isi sivaraina a harorolaia; a ḡau be mase taudia basinema hatoredia isi negana ai Keriso danu basinema hatorea isi. \v 16 Momokani; mase taudia basinema hatoredia isi, Keriso danu basinema hatorea isi. \v 17 Bena Keriso na basinema hatorea isi, umui danu boma abidadama kava, bena emui kara dikadia lalodiai doene boma noho; \v 18 bona Keriso lalonai vada e mahutamu tauda na bema baia. \v 19 Eda helaro Keriso lalonai bema ina mauri mo, taunimanima iboudiai bogaragidiai ita mo madi ihabaida. \p \v 20 Momokani, Keriso na mase amo vada e tore isi, mahuta taudia edia tore-isi-lou roboana. \v 21 Badina be taunimanima ena amo mase vada e vara; ma taunimanima ena amo mase taudia ihatore-isidia vada e vara. \v 22 Badina be taunimanima iboudiai Adam bagunai vada e mase na heto, Keriso bagunai iboudiai do bae mauri. \v 23 A ta ta ena nega ena nega ai mauri bae abia; guna Keriso, tore-isi-lou roboana; murinai, iena lou mai negana ai, Keriso ibadinana taudia. \v 24 Bena dokona baine kau: una negana ai ia ese basileia na Tamana Dirava baine henia; una negana ai danu gaubada iboudiai bona lohia iboudiai bona siahu taudia iboudiai na ia ese baine haoredia. \v 25 Badina be ia na do baine lohia, ela bona ana inai iboudiai na ia aena henudiai do baine atodia. \v 26 Ana inai gini-gabena be mase: ia danu baine ha-orea. \v 27 Badina be ia ese ḡau iboudiai aena henudiai vada e ato. A hereva e tomu “ḡau iboudiai ia henunai vada e ato”, dibada anina be dia ḡau iboudiai, badina be ia henunai vada e atodia Diravana na unu se heato toma. \v 28 A ḡau iboudiai ia henunai bae heato vaitani negana ai, Natuna danu ḡau iboudiai ia henunai vada e atodia Diravana henunai bainela; taunabunai Dirava baine herea, baine herea dae. \p \v 29 Unu basinema heto, mase daidiai vada e bapatisodia taudia na ede bema heto? Mase taudia basiema tore isi lou, badina be dahaka idia daidiai e bapatisodiamu? \v 30 Bona badina be dahaka lau na nega idoidiai hahedika bogaragidiai na nohomu? \v 31 Varavaragu e, Keriso Iesu eda Lohiabada lalonai na heaḡilaimuimu dainai, na hamaoromui momokanimu, lau na daba daba iboudiai na masemu. \v 32 Taunimanima edia kara heḡereḡerena Efeso ai uda boromadia ida na heatu, namona be dahaka egu ai? Mase taudia basiema tore isi lou, baitama aniani baitama inuinu hari namo, badina be kerukeru vada baita mase. \v 33 Basio hekoi: kara dika taudia edia hebamo ese kara namo taudia e hahekwakwanaidiamu. \v 34 Kara namo enai ba noga; basio kara dika; badina be haida na Dirava asi dibadia. Unu na gwau tomamu, umui ihahemaraimui totona. \p \v 35 A tau ta baineto “Mase taudia na ede bae tore isi toma? Tau-anidia edehetomadia ma bae torelai?” \v 36 Kava taumu e, o hadoamu ḡauna na basinema mase guna, ia na basinema mauri. \v 37 O hadoamu ḡauna na dia gabeai baine vara anina, to uhe mo, readia uit uhena eiava idau uhe ta. \v 38 A Dirava ese anina e heniamu, ena ura heḡereḡerena uhe ta ta anidia korikori e henidiamu. \v 39 Hidio danu iboudiai na dia heḡereḡere: ta be taunimanina hidiodia; ma ta be boroma hidiodia; ma ta be manu hidiodia; ma ta be gwarume hidiodia. \v 40 Guba tau-anidia bona tanobada tau-anidia danu mimia; a guba ḡaudia hairaidia be ta, tanobada ḡaudia hairaidia be ma idau. \v 41 Dina hairaina be ta, hua hairaina be ma ta, hisiu hairaidia danu idau; bona hisiu ta ta hairaidia be idau-idau. \p \v 42 Mase taudia edia tore-isi-lou na unuheto. Mase ai e hadoamu; mauri hanaihanai ai e hatorea isimu. \v 43 Hemarai ai e hadoamu; hairai ai e hatorea isimu. Manoka-manoka ai e hadoamu; goada ai e hatorea isimu. \v 44 E hadoamu, tau-anina; e hatorea isimu, lauma-anina ai. Badina be tau-anina e miamu, bona lauma-anina danu e miamu. \v 45 Buka Helaḡa ai ini e torea toma: Tau gini gunana Adam na lauma maurina ai e halaoa. A Adam gini-gabena be hahemauri laumana ai vada e halaoa. \v 46 Lauma-anina na se guna; tau-anina e gunava, gabe amo lauma-anina. \v 47 Tau gini-gunana na tano amo ema, ḡahu ai e karaia; tau iharuana na guba amo ema. \v 48 Tanobada taudia be tano amo ema tauna heḡereḡerena; guba taudia be guba amo ema tauna heḡereḡerena. \v 49 Tano amo ema tauna oromana vada ta abia na heto, guba amo ema tauna oromana do baita abia. \v 50 To, varavaragu e, lau na tomamu hidio bona rara ese Dirava ena basileia basie abia diba; mase tauna ese danu se masemu ḡauna ahuna basine abia diba. \p \v 51 A kamonai; hereva hehuni aina hamaorolaimui. Ita iboudai basita mahuta; to iboudai do baine ha-idauda; \v 52 asi kaimana, mata-hekunumai tamona ai, kibi gabena bae hiriria negana ai. Badina be kibi do bae hiriria, bena mase taudia baine hatoredia isi, basie mase lou; bona ita na do baine ha-idauda. \v 53 Badina be ina baine pata ḡauna ese basine pata ḡauna haine hadokilaia, bona ina baine mase ḡauna ese basine mase ḡauna baine hadokilaia. \v 54 Taunabunai, baine pata ḡauna na basine pata ḡauna baine hadokilaia bona baine mase ḡauna na basine mase ḡauna baine hadokilaia negana ai, e torea herevana baine momokani, eto, Kwalimu ese mase vada e hadonoa. \v 55 Mase e, emu kwalimu be edeseni ai? Mase e, emu hekori be edeseni ai? \v 56 Mase ena hekori na kara dika; bona kara dika ena siahu na taravatu. \v 57 A Dirava aita hanamoa: ia ese vada e hakwalimuda, eda Lohiabada Iesu Keriso bagunai. \p \v 58 Taunabunai, varavaragu e, egu lalokau, ba gini tutuka-tutuka, basio marere. Lohiabada ena ḡaukara lalonai ba goada balaheni nega idoinai; badina be dibamui emui hekwarahi Lohiabada lalonai na asio hekwarahilaia kavamu. \c 16 \s1 Emui herahia \p \v 1 Boubou, helaḡa taudia idurulaidia, na ekalesia Galatia ai na haḡanilaidia heḡereḡerena umui danu ba karaia. \v 2 Pura dinana gini-gunana umui ta ta ese taidia taidia bavato tabe, emui ḡaukara anidia vada e tubu heḡereḡerena; bena baina vasi negana ai boubou ḡaukarana be baine mia. \v 3 Bena dekemui ai baina kau negana ai, ba gwauraidia hidi taudia na revareva ba henidia, baina siaidia, emui herahia ḡaudia Ierusalem bae laohai. \v 4 A boma ura, lau danu idia ida bama lao. \s1 Hahetoni herevadia \p \v 5 Makedonia baina rakaia hanai, bena baina vasi. Badina be egu lalohadai be Makedonia do baina rakaia hanai guna, \v 6 bena dekemui ai baina noho taritari, reana ela bona keru negana baine doko. Bena una negana ai umui ese ba durugu egu laolao idoinai. \v 7 Badina be asina uramu harihari rakagu ai baina itamui, to Lohiabada baine ura, lau na dekemui ai baina noho taritari na tomamu. \v 8 A Efeso ai baina noho ela bona Pentekoste negana; \v 9 badina be iduara badana vada eme hekeho, egu ḡaukara baine ḡoeva, to inaida na hutuma. \p \v 10 Timoteo baine vasi negana ai, nahuamui ba toho, bavabia dae, dekemui ai baine noho; badina be ia ese Lohiabada ena ḡaukara e karaiamu, lau hegereḡeregu. \v 11 Taunabunai, tau ta ese basine dadaraia; a maino ai ba durua, dekegu bainema. Badina be ia, mai varavarada haida ida, na naridiamu. \v 12 A varavarada Apolo vada na noia goadagoada, varavarada haida ida bae vasi nato; to ia na se ura, harihari basine vasi e tomu, a nega namona baine davaria bena baine vasi. \p \v 13 Ba gima. Abidadama ai ba gini tutuka-tutuka. Ba haheauka. Ba goada. \v 14 Emui ḡaukara idoidiai na lalokau ai ba kara. \p \v 15 Varavaragu e, na hahealo henimuimu, Stefana mai ena ruma taudia na dibamui, idia na helalo-kerehai taudia gini-gunadia Akaia ai; idia danu sibodia e hegwaurai, helaḡa taudia isiaidia bae lao heni. \v 16 Taunabunai, unuhetomadia, bona ai ida a ḡaukara heboumu bona a hekwarahi heboumu taudia iboudiai, ba kamonai henidia. \p \v 17 Lau na moalemu badina be Stefana bona Forotunato bonaAkaiko vada e gini dae dainai; badina be umui na dia iniseni ai, to idia daidiai egu ai e heḡereḡere. \v 18 Badina be idia ese lau lalogu vada e hamauria, bona umui lalomui danu. Unu e kara tomamu taudia na bavabidia dae. \p \v 19 Ekalesia oreadia Asia ai ese e hanamomuimu. Akula bona Priskila, ekalesia oreana edia ruma ai e heboumu taudia ida, ese e hanamomui badabadamu Lohiabada ladana ai. \v 20 Varavara iboudiai ese e hanamomuimu. Ba hahenamo heheni, mai haherahu helaḡana ida. \p \v 21 Lau Paulo egu hahenamo herevana binai, imagu ai name torea. \v 22 Tau ta ese Lohiabada basinema ura henia, bema uduguiraia. Emai Lohiabada e, aoma! \v 23 Lohiabada Iesu Keriso ena harihari-bada emui ai baine mia. \v 24 Egu lalokau be umui iboumui ai emui ai, Keriso Iesu lalonai. Amen.