\id HEB - Mato [met] 
\ide 65001 - Unicode (UTF-8)
\h HIBRU 
\toc3 Hb 
\toc2 Hibru 
\toc1 Hibru 
\mt2 Xailongga li ila rangua Yuda hatuminga haringinamdi. Tauxu xailongga li ba,  
\mt1 Hibru  
\is1 Namua Dibung Mala Na Hibrudi  
\ip Lipu buningama bing Yuda tela hatum haringina mana Yesu. Bung mala na Yudadi dahatum haringina mana Yesu. Ne daxap salaga rangua Yesu bixuandi, binabu dibo ba digoxoya mala mana kuboluding muganga mana disabu mana Urana. Binabu mana xailongina, lipu buningama hatanga ba Yesu dali Yudadi hatumingading longgalo, hanaunaungadinga, kuboludinga, haruanga longgalo dahau ba, kuboluding disabu mana Urana manadi. Baing ina naga, yanoa sabanga. Bila balau hatanga ba haruanga longgalo Urana harua mana Lipuxing Mogunganama, ungguti mana Unggutinga Xailongina (Stat) ila sup mana Malakai, Urana Xuang Muganga longgalo daharua mana Yesu. Binabu bo ba dahatum haringina mana Yesu ing ganina, ne Moses kimbo Urana uleginamdi kimbo lipu tela, tegu. Bila balau lipu buningama hatanga ba Yesu lipu aningoxam mana Urana xaung kira, yanoa sabanga sibuna, dali Aron yanoa xaung dali Yudadi lipuxiding hananiangam longgalo. Bung xailonginoa bila niani AD 68.  
\is1 Lipu Buningama  
\ip Lipua bung xailongga li bung yanoa te. Bila niani AD 200 lipu tela yanoa Tertulian bung xailong tela, saing baxanga ba Banabas bung xailongga li. Ning lipu teladi daharua ba Apolos bung. Ne lipu xabiangam longgalo daharua ba lipu buningama bung Urana murunganoa.  
\is1 Haruanga Tuandi  
\io1 • Haruanga mugamugangam: Lipua hau Urana haruangang haunua bing Yesu, yanoa sabanga sibuna \ior (1:1-4)\ior*  
\io1 • Yesu Kristo yanoa sabanga sibuna, dali Yudadi mugangading longgalo \ior (1:5–7:20)\ior*  
\io1 • Yesu Kristo lipu hananiangam sabanga sibuna, oxatanoa dali ding longgalo \ior (Hataina 8–10)\ior*  
\io1 • Haruanga harua mana tahatum haringina xaung tali haringina \ior (Hataina 11–12)\ior*  
\io1 • Haruanga kimuam \ior (Hataina 13)\ior*  
\ib  
\c 1  
\s1 Urana Garanoa Yanoa Sabanga Sibuna  
\p
\v 1 Waleu sibuna, mana bunging xumana xaung mana daxanga xangxana Urana harua na mugangaradi lipuxing suxunguxunguamdi haruangadingia.  
\v 2 Ne hatata mana xaidap subingandi harua nakira Garanoa haruangania, lipua tongtongia axamandi rimania ba, lipua mogu ba xap xalinging longgalo.  
\v 3 Garanoa hatanga sibuna Urana ralanoa, saing maxang taining sibuna bila Urana. Libu axamang longgalo duwauyu mana haruangang haringina. Kimuya mana tongtongia daxanga kubolu diang damianganama, rung mari Toxoratamona Haringing Sibuna rimang rimamo rubinia long xaiya.  
\v 4 Binabu dali Urana uleginamdi sibuna, namua na yaya xap ba dali yadingdi sibuna.   
\p
\v 5 Namua naga Urana harua na Garanoa ba,  
\b  
\q1 “Ung Garagua,  
\q2 hatata ngasok Tibum.”\x + \xo 1:5 \xt Olaidi (Buk Song) 2:7\x*  
\b  
\m Saing haruanga tela harua mana ba bing:  
\b  
\q1 “Bagula ngawa Tibuna,  
\q2 saing bagula wa Garagua.”\x + \xo 1:5 \xt 2 Samwel (2 Samuel) 7:14; 1 Naxuyanga (1 Stori) 17:13\x*  
\b  
\m Uleginam baruamta harua bila ba na? Tegu.  
\v 6 Xauna, bungina soxi Garang Matuaua mari titia li, harua ba,  
\b  
\q1 “Bing Urana uleginam longgalo disabu mana.”\f + \fr 1:6 \ft Haruanga baguli sok mana Hanaunaunga (Lo) 32:43\f*   
\b  
\m
\v 7 Mana uleginamdi, harua bila li:  
\b  
\q1 “Libu uleginamdi ba duwa bila yanga,  
\q2 libu lipuxing oxatanamgadi ba duwa bila yap manandi.”\x + \xo 1:7 \xt Olaidi (Buk Song) 104:4\x*   
\b  
\m
\v 8 Ning mana Garanoa harua ba,  
\b  
\q1 “O Urana, bagula uwa etuaʼm kabukabum xaitamoxiama bungingbunginalo,  
\q2 saing bagula uwasa mana Yonggaxima kubolu maringinia.   
\q1
\v 9 Murum sibuna mana kubolu maringina saing hauxam sibuna mana kubolu diana,  
\q2 binabu nga Urana ungia ba, ngamatu guxenga yahangama mari maung.  
\q2 Mana kubolua li ngahatanga ba udali riamdi.”\x + \xo 1:9 \xt Olaidi (Buk Song) 45:6-7\x*   
\b  
\m
\v 10 Xauna Urana harua na Garanoa ba,  
\b  
\q1 “O Toxoratamona, mugamugau sibuna utongtongia titi wanggundi,  
\q2 saing sabalunoa sok rimamia.   
\q1
\v 11 Bagula disup, ne bagula uwauyu,  
\q2 bagula didoa bila imang muganga.   
\q1
\v 12 Bagula ulukidi bila imang maxaxaya,  
\q2 bagula uhaxuyadi bila lipu tela sau imang hauna.  
\q1 Ning ung ba uxugia te,  
\q2 saing subingam te.”\x + \xo 1:12 \xt Olaidi (Buk Song) 102:25-27\x*   
\b  
\m
\v 13 Xauna, harua bila li na uleginam tela te bungina harua na Garanoa ba,  
\b  
\q2 “Urung kabukabu yayam wa rimagu rimamo rubinia,  
\q1 laing ngata bixuamdi  
\q2 hawa maung.”\x + \xo 1:13 \xt Olaidi (Buk Song) 110:1\x*   
\b  
\m
\v 14 Binabu Urana uleginamdi duwa mana baru namuxinta? Duwa aningoningodi dituxu oxatanoa. Urana soxidi bu dahauli lipuadi bagula xapdi muli. \fig Ne hatata mana xaidap subingandi harua nakira Garanoa haruangania, lipua tongtongia axamandi rimania ba, lipua mogu ba xap xalinging longgalo|alt="Jesus speaking" src="IB04111bw cropped.tif" size="col" loc="Hebrews 1:2" copy="IBS (Faadil)" ref="1:2" \fig*   
\c 2  
\s1 Tamaxania Nam Tayunga Ulega  
\p
\v 1 Bila balau, binabu tatuxu haringina haruanga maxunama talungu ba, nam tala tala bu tarabang.  
\v 2 Namua na ulega Urana uleginamdi dibaxanga waleu li haringina. Xauna, lipu longgalo didali hanaunaunga li xaung disu mana te, ding daxap salaga hasusu mana kuboludinga.  
\v 3 Bila balau, baing ina naga, nabu tayamu ulek sabangga li mana Urana xap lipudi muli, bing bagula tadali salaga baru? Ulekka li Toxoratamona habingia muga, saing adi dilungu ba dahatanga nakira ba maxuna.  
\v 4 Urana xauna hatanga ba maxuna bungina libu axamang haringing xangxana, xaung bungina sina yahangadi dima rangua Aningonoa ba, tuxu sinak manadi mana ing murunganoa.   
\s1 Yesu Sok Bila Riandi  
\p
\v 5 Walinga ma kimuya ba, walinga hauna hatata taharua mana ba, Urana mogu uleginamdi ba duwa etua mana te.  
\v 6 Ne mana Urana Xuanoa lipu tela harua na Urana ba,  
\b  
\q1 “Lipudi ding baraxinta bu uhatumiadi?  
\q2 Garadingdi ding baraxinta bu uwasa manadi?   
\q1
\v 7 Uta lipudi hawa mana ulegimgamdi bunging mongaitau.  
\q2 Ne ulibu lipudi yadingdi duwa sabanga, uitidi bila xaitamoxidi,   
\q2
\v 8 saing uta axamang longgalo hawa manadi.”\x + \xo 2:8 \xt Olaidi (Buk Song) 8:4-6\x*  
\b  
\m Baing haruanga “axamang longgalo” namua bing axamang tela wa olang singia te. Ne hatata tabagu axamang longgalo duwa hawa manadi te.  
\v 9 Ning tabagu Yesu, lipua Urana ta hawa mana uleginamdi bunging gamoitau. Tabagu hatata xap yaya sabanga xaung Urana iti bila xaitamoxi, namua na xap salaga saing mati, bu mana Urana kubolung atin dimoti ba, Yesu xap lipu longgalo yabadinga matiania bu haulidi.   
\p
\v 10 Urana tongtongia axamang longgalo xaung ding duwa mana ing murunganoa. Bo ba xap garang xumana mala bu duwa rangua ralania. Binabu maring ba libu lipua ila muga mana oxata baguba xap salaga, bu wa lipua sanga sibuna mana xaxa daxangua mana Urana xapdi muli.  
\v 11 Namua na lipua libudi dimaring xaung lipuadi disok maringina ba, ding duwa bakbak taininau. Namua naga Yesu memeyan te ba uxudi ba kixingindi.  
\v 12 Harua na Urana ba,  
\b  
\q1 “Bagula ngatula yama na kixingigudi,  
\q2 mana lipudi diguguniaʼm sabungua maxadingia ba,  
\q2 bagula ngawaya olaidi diti yama.”\x + \xo 2:12 \xt Olaidi (Buk Song) 22:22\x*   
\b  
\m
\v 13 Baing harua muli ba,  
\b  
\q1 “Bagula ngahatum haringina mana Urana.”\x + \xo 2:13 \xt Aisaya (Aisaia) 8:17\x*  
\b  
\m Baing harua muli ba,  
\b  
\q1 “Bagu nga, nga ngagabu garadi Urana sinadi nanga.”\x + \xo 2:13 \xt Aisaya (Aisaia) 8:18\x*   
\b  
\p
\v 14 Tauna, garadi harua manadi ba bing lipudi. Sanggading xaung sibiding. Binabu Yesu xauna sok lipu bila ding baing, bu mana matianoa sanga ba hanggalangia xaungadi yanamidinga, lipua tuxu matia haringinganoa ba.  
\v 15 Lipudi dimaxuwa mana matiyua, saing maxuwanga ba tuxudi haringina salak yabania xaidabiding longgalo. Ning Yesu mati bu uniadi sangua salak yabana ba.  
\v 16 Maxung sibuna, oxatana ba hauli Urana uleginamdi te. Tegu. Hauli Ebraham bakbagindi.  
\v 17 Namua naga Yesu sok sibuna bila bakbagindi, bu sok lipu hananiangam mugamugangama usingadi, xaung bungingbunginalo tuxu Urana oxatanoa haringing sibuna. Bing sok sibuna bila bakbagindi xauna bu libu Urana atin daxaringa mana matianoa, xaung tongtongia daxangua mana Urana yunga lipudi kuboluding diandi.  
\v 18 Yesu ing sibuna xap salaga bungina tubaikdi daxap, binabu sanga ba hauli lipu gaxarea tubaiga xapdi. \fig Yesu xauna sok lipu bila ding baing, bu mana matianoa sanga ba hanggalangia xaungadi yanamidinga, lipua tuxu matia haringinganoa ba|alt="Jesus on the cross" src="BA03031BW cropped.tif" size="col" loc="Hebrews 2:14" copy="BFBS (Bass)" ref="2:14" \fig*   
\c 3  
\s1 Yesu Yanoa Dali Moses Yanoa  
\p
\v 1 Riagu hatuminga haringinam mana, ang Urana iniadi, saing wagiang bila wagi nga. Binabu ahatumia Yesu gaxarea. Ina Urana aposelinoa xaung lipu hananiangam mugamugangama. Ina lipua tabaxanga ba tahatum haringina mana.  
\v 2 Urana mogu bu tuxu oxatadi ba, saing tuxudi haringina, bila Moses tuxu Urana oxatanoa haringina liwe mana Urana lipuxing numanamdi.  
\v 3 Ne Urana sina yaya sabanga sibuna na Yesu, dali Moses baing, bila lipudi diti lipu numa tongtongianganama yanoa etua mana numua tongtongia ba.  
\v 4 Bila li: Numa longgalo lipudi ditongtongiadi, ne axamang longgalo lipuxiding tongtongianganama bing Urana.  
\v 5 Moses tuxu oxatua haringing sibuna liwe mana Urana lipuxing numanam longgalo. Oxatanoa bing baxanga axamandi Urana bagula harua manadi kimu.  
\v 6 Ne Kristo Urana Garanoa, saing tuxu oxatua haringing sibuna etua mana Urana lipuxing numanamdi bila ba. Baing kira bing lipuxing numanamdi, nabu tatuxu haringina kubolura hatuminga haringinama, xaung kubolura tata ragunga mana axamana Urana bagula libu makira. \fig Urana sina yaya sabanga sibuna na Yesu, dali Moses|alt="Moses with 10 commandments" src="BA03003BW.tif" size="col" loc="Hebrews 3:3" copy="BFBS (Bass)" ref="3:3" \fig*   
\s1 Tamaxania Nam Tahatum Haringin Te  
\p
\v 7 Bila balau, binabu tasu mana Urana Aningonoa haruanganoa ba,  
\b  
\q1 “Nabu alungu waxungtuanoa hatata,   
\q2
\v 8 bing labu ariba hatumingaimdiu tai  
\q1 bila mugangaimdi dilibu bungina diyamu nga,  
\q2 mana bunging tubaikkam long xoliania,   
\q1
\v 9 longga mugangaimdi dituba dituba nga  
\q2 saing dibagu axamang haringindi ngalibudi laing niani 40.   
\q1
\v 10 Namua naga atigu disala mana lipuadi ba,  
\q2 saing ngaharua ba, ‘Bungingbunginalo hatumingadingdi dirabang,  
\q2 saing dahaxa mana daxangagua te.’   
\q1
\v 11 Binabu atigu disala, ngabaxanga haruangua ngahau ba,  
\q2 ‘Sanga ba diluxu mana yabagu yaguangama te.’ ”\x + \xo 3:11 \xt Olaidi (Buk Song) 95:7-11\x*   
\b  
\p
\v 12 Riagu hatuminga haringinam mana, amaxania, nam angia tela hatuminganoa doa xaung hatum haringin te, saing alaba libu hayamu Urana walingama.  
\v 13 Ning aharingiang xaidap taining tainina mana bungina duxu ba “Hatata”, nam kubolu diana muraginoa libu angia tela hatuminganoa ribaina.  
\v 14 Namua na kira tababa Kristo nabu maxung sibuna tatuxu haringina hatumingara haringina bila tatuxu muga, laing walingaradi disup.  
\v 15 Bila Urana Xuanoa harua ba,  
\b  
\q1 “Nabu alungu waxungtuanoa hatata,  
\q2 bing labu ariba hatumingaimdiu tai  
\q1 bila mugangaimdi dilibu bungina diyamu nga.”\x + \xo 3:15 \xt Olaidi (Buk Song) 95:7-8\x*   
\b  
\p
\v 16 Gaxarea dilungu Urana waxungtuanoa saing diriba hatumingadingdi? Ding ba mugangaradi Moses xaidi masok Isip baing.  
\v 17 Baing gaxarea Urana atin disala manadi laing niani 40? Adi dilibu kubolu diana baing, adi sanggadingdi dibuya long xoliania ba.  
\v 18 Baing gaxarea Urana harua manadi bungina harua ba bagula diluxu mana yabang yaguangama te? Adi naga dilungu haruanganoa te.  
\v 19 Baing ina naga, tabagu ba sanga ba diluxu te, namua na dahatum haringina mana te.   
\c 4  
\s1 Long Yaguangama Ragu Urana Lipuxindi  
\p
\v 1 Urana hau haruangua ba bagula taluxu mana yabang yaguangama. Baing haruanga ba hatata haringguyu. Binabu tamaxania, nam angia tela dali Urana yaguanganoa.  
\v 2 Namua na taxap ulek xaiyua bila ding baing, ne ulekka dilungu ba haulidi monga te, namua na adi dilungu ba ditaga rangua hatuminga haringina te.  
\v 3 Ne kira gaxarea tahatum haringina, kira taluxu mana yabang yaguangamga ba. Ne mana teladi, bila Urana harua ba,  
\b  
\q1 “Binabu atigu disala saing ngabaxanga haruangua ngahau ba,  
\q1 ‘Sanga ba diluxu mana yabagu yaguangama te.’ ”\x + \xo 4:3 \xt Olaidi (Buk Song) 95:11\x*  
\b  
\m Ning oxatanoa sahi mugamugau sibuna baing, bungina tongtongia titia.  
\v 4 Namua na Xuanoa haruangang tela harua mana xaidap 7 bila li: “Mana xaidap 7, Urana yagua mana oxatua.”\x + \xo 4:4 \xt Unggutinga (Stat) 2:2\x*  
\v 5 Ne Xuanoa haruangang tela tabagu masup harua ba, “Sanga ba diluxu mana yabagu yaguangama te.”   
\p
\v 6 Adi dilungu ulek xaiyua muga diluxu te, namua na disu mana Urana haruanganoa te. Ne Urana muruna mana lipu teladi bagula diluxu mana yabang yaguangamga ba.  
\v 7 Binabu Urana mogu xaidap tela muli uxu ba “Hatata”. Bunging maxaxaya sup, baing baxanga Xaitamoxi Debit suxungunia bila ba. Haruanga ba ngabaxanga masup ba, harua ba,  
\b  
\q1 “Nabu Hatata alungu waxungtuanoa,  
\q2 bing labu ariba hatumingaimdiu tai.”\x + \xo 4:7 \xt Olaidi (Buk Song) 95:7-8\x*   
\b  
\m
\v 8 Tauna, nabu maxuna Yosua sina yaguangua nadi masup, bing Urana sanga ba harua mana xaidap tela muli kimuya te.  
\v 9 Binabu, xaidap yaguangam tela wauyu, ragu Urana lipuxindi. Bagula diyagua bila Urana yagua Xaidap Yaguangamia.  
\v 10 Namua na lipu gaxarea luxu mana Urana yabang yaguangama, ina yagua mana oxatanoa bila Urana bungina yagua mana oxatanoa waleu sibuna.  
\v 11 Binabu tahaxi ba taluxu mana yabang yaguangamga ba, nam kiria tela xung mari mana kubolu dudunama bila mugangaradi.   
\p
\v 12 Namua na Urana haruanganoa ina walinga xaung haringinga. Maxaxang sibuna saing maxaxanganoa dali waxang sabanga maxaxang luwam longgalo. Su lipua ila sup lung sibunia saing su saha lunoa xaung aningonoa, bila waxanga su saha tuang sigingandi xaung tuang orandi. Suxuya lipu hatuminganoa xaung murunganoa.  
\v 13 Axamang tela Urana tongtongia sanga ba hisa mana maxandi te. Axamang longgalo duwa sabasabia sibuna Urana maxania. Baing kimuya bagula tabaxanga kubolura longgalo namuxidingdi maxania. \fig Urana haruangang maxaxanganoa dali waxang sabanga maxaxang luwam longgalo|alt="Sword" src="lb00202b.tif" size="col" loc="Hebrews 4:12" copy="BFBS (Bass)" ref="4:12" \fig*   
\s1 Yesu Lipuxira Hananiangam Mugamugangama  
\p
\v 14 Binabu tatuxu haringina hatuminga haringina kira tabaxanga, namua na kira lipuxira hananiangam mugamugangam sabanga, saing haing mala long xaiya masup. Ina Yesu, Urana Garanoa.  
\v 15 Maxung sibuna lipuxira hananiangam mugamugangama sanga ba usinga kira lipu haringinga teguamdi, namua na tubaik longgalo daxap bila daxap kira, ning ina libu kubolu dian tela te.  
\v 16 Binabu labu tamaxuwa mana tala haxek mana Urana kabukabung xaitamoxiamau tai, namua na atin dimoti makira. Tala bu taxap kubolu usingangam xaung kubolua atin dimoti, ba tang dahauli kira bungina mauxangandi daxap kira. \fig Maxung sibuna lipuxira hananiangam mugamugangama sanga ba usinga kira lipu haringinga teguamdi, namua na tubaik longgalo daxap bila daxap kira, ning ina libu kubolu dian tela te|alt="Jesus with man" src="IB04128bw.tif" size="col" loc="Hebrews 4:15" copy="IBS (Faadil)" ref="4:15" \fig*   
\c 5  
\p
\v 1 Lipu hananiangam mugamugangam longgalo, ding lipuadi Urana mogudi liwe mana lipudi. Mogu taining tainina ba li liwe mana Urana xaung lipudi, bu wa lipuxiding aningoxama, sina yahangadi xaung hananiangadi na mana lipudi kuboluding diandi.  
\v 2 Lipu hananiangam mugamugangama sanga ba libu kubolu xaringana na lipudi hatumingadingdi dirabang, namua na kubolu haringing teguama xap xauna.  
\v 3 Namua naga bing hanania mana ing sibung kubolung diandi xaung dingiadi xauna.   
\p
\v 4 Baing lipu tela xap yaya sabangga ba ranguaina te. Tegu. Urana wagi mana oxata ba, bila wagi Aron waleu sibuna.  
\v 5 Baing Kristo bila ba xauna. Iti yanoa ba xap lipu hananiangam mugamugangam oxatanoa te. Tegu. Urana naga mogu, harua na ba,  
\b  
\q1 “Ung Garagua,  
\q2 hatata ngasok Tibum.” \x + \xo 5:5 \xt Olaidi (Buk Song) 2:7\x*   
\b  
\m
\v 6 Baing Xuang hataing tela harua ba,  
\b  
\q1 “Ung guwa lipu hananiangam bungingbunginalo,  
\q2 maxang taininau bila Melkisadek.” \x + \xo 5:6 \xt Olaidi (Buk Song) 110:4\x*   
\b  
\p
\v 7 Bungina Yesu wa titia li, sabu haringina xaung maxang langindi diri, xaung wagi mana Urana ina haringinganoa sanga mana xap muli sangua matiyua, saing Urana lungu, namua na tatuaina xaung wa hawa mana.  
\v 8 Maxuna, ina Urana Garanoa, ning xap salaga, saing bila balau xabia sibuna mana kubolua su mana Urana haruanganoa.  
\v 9 Baing bila balau Urana hatanga ba Yesu maringing sibuna, sanga sibuna ba sok namu mana Urana xap muli lipu gaxarea disu mana haruanganoa, bu duwa xai bungingbunginalo.  
\v 10 Binabu Urana mogu ba sok lipu hananiangam mugamugangama, maxang taininau bila Melkisadek.   
\s1 Tamaxania Nam Xung Kira Bu Tahanggalang  
\p
\v 11 Am haruangamam xumana ba am gabaxanga mana Kristo bila Melkisadek, ne makasa mana am gabaxanga namua na axap xabiangua sap te.  
\v 12 Namua na ahatum haringina mana Kristo bunging maxaxaya masup, sanga mana atubatuba lipu teladi, baing tegu! Ahixiyauyu mana lipu tela ba tubatubang mana Urana Xuang maxaniagindi muli. Ang ba bila gara kambagindi sanga ba daxang anginga haringina te. Abo ba anam ing ganina!  
\v 13 Namua na lipu gaxarea nam ing ganina wa gara kambaginauyu. Xabianganoa raxap mana Urana daxangang kubolu maringinama.  
\v 14 Ning anginga haringina sanga mana lipu haringindi. Ding lipuadi bungingbunginalo ditubatuba hatumingadingdi ba disu mana kuboluadi Urana muruna manadi. Bila balau daxabia xai sibuna ba disuxuya kuboluadi daxai xaung kuboluadi didoa.   
\c 6  
\p
\v 1 Baing ina naga, tasauya Urana Xuang tubatubaingang maxaniaging maringindi mana Kristo muga taxapdi, saking tala mana tubatubaingang mauxandi bu tasok lipu aningoningoam haringindi. Heku tarang tubatubainga tuxandi muli taxapdi muga ba. Tubatubaingadi bila taxugia hatumingaradi sangua kuboluadi daxai lipudi mala mana matiyua, tahatum haringina mana Urana baru,  
\v 2 tubatubaingadi mana lipudi daxap langa baru, tata rimaradi mana lipudi tasabu baru, matiadi dimesa muli baru, xaung Urana bagula suxuya lipudi kimuya saing haxuyangadinga bagula wa bungingbunginalo baru. Axadi ba tubatubainga maxaniagindi. Ngabo ba tasauyadi tala mana tubatubainga mauxandi.  
\v 3 Baing nabu Urana nai, bing bagula tasauyadi.   
\p
\v 4-6 Lipu gaxarea muga dahatum haringina xaung hatumingading daxaxa ding, xaung duxunumia yahangua Urana sina, xaung ditaga rangua Aningonoa, xaung duxunumia Urana Xuana ba xai, xaung dibagu Urana Yonggaxinoa haringinganoa ma yu—lipuadi na bila ba nabu diyamu Urana, bing baru daxanganta sanga mana digoxoya ma duxugia hatumingadingdi muli? Tegu. Namua na nabu dilibu bila ba, bila ding sibuding digoxi Urana Garanoa xai balingamia muli, saing disina memeya na sabasabia. \fig Nabu diyamu, bila ding sibuding digoxi Urana Garanoa xai balingamia muli, saing disina memeya na sabasabia|alt="Soldiers nailing Jesus to the cross" src="GW-117.TIFF" size="span" loc="Hebrews 6:4-6" copy="UBS (Wade)" ref="6:4-6" \fig*   
\p
\v 7 Ahatumia lipua na bila ba bila titi. Nabu kuya mu titi hataing tela xaidap xumana, saing langina laing aningona bu hauli adi duxuma angingua, bing titia ba xap Urana guxaminganoa.  
\v 8 Ning titia waxu ruxunamdi disok mana ba ing ganina, oxatan te. Ragu Urana hanggalangia ing ganina. Baing kimuya bagula tau.   
\p
\v 9 Riamam mana, murumam sibuna mang, am gaharua ba amaxania bila ba, ning am gahatum haringina ba axadi bagudi ba bagula disok mang te. Urana bagula hauliang ba alibu kubolua muruna mana, saing xapkang muli.  
\v 10 Namua na Urana lipu suxuyanga maringinama. Sanga ba halingalinga oxataim xaidi te, xaung bagula halingalinga kuboluim muruim sibuna ahatanga na bungina ahauli lipuxindi yania te. Baing xabia ba ahaulidiyu.  
\v 11 Am gabo ba ang taining tainina ahaxi mana Urana laing walingaim subinganoa, bu axap axamang xaidi ata ragunga mana ba libudi mang.  
\v 12 Am gabo ba ubuimdi daharinggu tai. Tegu. Am gabo ba anaxu mana lipu kiding babundi gaxarea dimuga mang, adi dahatum haringina xaung dili haringina, binabu daxap axadi Urana hau haruangua manadi.   
\s1 Haruangua Urana Hau Haringing Sibuna  
\p
\v 13 Waleu sibuna, bungina Urana hau haruangua rangua Ebraham, haringia haruanganoa ing sibung yania, namua na yaya tela wa etua mana te.  
\v 14 Baing harua ba, “Maxung sibuna bagula ngasina guxama naung, saing bagula ngalibu bakbagimdi disok xumana.”\x + \xo 6:14 \xt Unggutinga (Stat) 22:17\x*  
\v 15 Ebraham ragu mosiu bunging maxaxaya, baing ina naga, haruangua Urana hau rangua aningona mana.   
\p
\v 16 Lipu gaxarea dahau haruangua, duxu lipu tela yanoa dali dingia ba daharingia haruangadinga. Bagula dahau haruangua bila ba bu disoxauti hakhaxinga longgalo.  
\v 17 Binabu, bungina Urana bo ba hatanga rangrang ba bagula xugia hatuminganoa te, na lipuadi bagula daxap axamana hau haruangua ranguadi, bing haringia haruanganoa bila ba.  
\v 18 Libu bila ba bu haringia kira mana namua taxabia ba Urana libu axamang luwa sanga ba tang duxugia te. Tela bing hau haruangua ba sina guxama nakira, saing tela bing hau haruangua ba bagula ina wa haruangia nabu sina guxama nakira te. Taxabia ba Urana, ina libu axadi ba, sanga ba langua te. Binabu kira taluki mala rangua bu wasa makira, kira taxap haringingua bu tata ragunga mana, ba libu axadi hau haruangua ba libudi.  
\v 19 Axa li tata ragunga mana haringia luroa, bila angga tela haringia wagua bu oti mauli te. Lipua tata ragunga mana ba hauli kira bing Yesu, ina luxu Urana maxania, bila lipu hananiangam mugamugangamdi diluxu Urana Xahing imanging maxaxaya ubunia.  
\v 20 Yesu muga makira Urana maxania bu hauli kira. Sok lipu hananiangam mugamugangama bungingbunginalo, maxang taininau bila Melkisadek.   
\c 7  
\s1 Melkisadek Lipu Hananiangama  
\p
\v 1 Lipua Melkisadek ba, ina long sabangga Salem xaitamoxidinga, xaung lipu hananiangama mana Urana Eta Loam Sibuna. Mana xaidaba Ebraham dali xaitamoxi teladi saing goxoya ma, Melkisadek sok mana, saing xusunga Urana ba sina guxama na.  
\v 2 Baing Ebraham sina hataing 10 na Melkisadek mana xalaxaladi xapdi bungina dali bakbakkadi ba. Melkisadek yanoa namua bing “xaitamoxi mana kubolu maringina.” Baing Salem namuxinoa bing “gamogamu mosiama”, binabu ina xaitamoxi gamogamu mosiama xauna.  
\v 3 Mana Urana Xuanoa dibung tibuna yanoa te, dibung bauna yanoa te, xaung dibung mugangandi yadingdi te. Dibung xaidaba bauna hayau te, xaung dibung xaidaba mati te. Mana namuadi bagudi ba wa lipu hananiangam mugamugangama bungingbunginalo bila Urana Garanoa.   
\p
\v 4 Ahatumia Melkisadek to. Lipua ba yanoa sabanga sibuna! Namua na mugangaroa Ebraham iti yanoa xauna bungina sina xalaxala dalingam hataing 10 na.  
\v 5 Tauna, mana hanaunaungua Urana sina na Moses tabagu ba Urana harua bila li: Isreldi bing dahata siangdi hataing 10, saing disina hataing tela na Libai bakbagindi daxap lipu hananiangam oxatanoa. Isrel longgalo Ebraham sibindi, ning Urana harua ba Libaidi ding ganiding daxap sianga rangua riadingdi bila ba.  
\v 6 Ning lipua Melkisadek ba Libai bakbaging tela te, ning xap hataing 10 rangua Ebraham. Xauna xusunga Urana ba sina guxama na Ebraham, lipua Urana hau haruangua rangua ba.  
\v 7 Baing taxabia rangrang ba lipu gaxarea sina guxama na lipu tela bing lipua ba yanoa dali lipua xap guxama.  
\v 8 Baing mana lipu hananiangamdi duwa Libai bakbagindi, daxap hataing 10, ne ding lipudi bagula dimati. Ning mana Melkisadek, lipua xap hataing 10 rangua Ebraham, bing talungu ba gamatauyu.  
\v 9 Binabu sanga ba taharua ba bila Libaidi digim hataing 10. Ding lipuadi daxap hataing 10, ne bungina mugangadinga Ebraham gim hataing 10 na Melkisadek, bila ding xauna digim,  
\v 10 namua na bungina Melkisadek sok mana Ebraham, Libaidi duwa maluxu mana mugangadinga Ebraham sibinauyu.   
\s1 Yesu Bila Melkisadek  
\p
\v 11 Hanaunaungua li etua mana hananianga oxatanoa Libai bakbagindi dituxu. Ne nabu oxatadingga ba sanga ba libu lipudi disok maringing sibuna Urana maxania, bing baruta diraxap mana lipu hananiangam xan tela ma tuxu oxatanoa bila Melkisadek? Nabu diraxap te, bing Libaidi duwa Aron sibindi ba bing ding sanga ba. Ning tegu.  
\v 12 Baing nabu hananianga bakbaging haunua sok, bing hanaunaungua xugia xauna.  
\v 13 Namua na lipu hananiangama Urana Xuanoa harua mana ba sok mana bakbaging tela. Waleu ma ing bakbaging tela tuxu hananianga oxatan te.  
\v 14 Taxabia rangrang ba Toxoratamona kiria sok mana Yuda bakbaginoa. Ne mana bakbakka ba Moses baxanga haruanga tela mana lipu hananiangamdi te.  
\v 15 Baing sanga ba taxabia rangrang sibuna ba lipu hananiangamdi mana Libai bakbagindi diraxap, nabu lipu hananiangam hauna bila Melkisadek sok.  
\v 16 Baing sok lipu hananiangam mana namua hanaunaungua nai mana bakbaginoa te. Tegu. Sok lipu hananiangam namua na ing haringingana ba walinganoa sanga ba hanggalang te.  
\v 17 Namua na Urana harua na ba,  
\b  
\q1 “Ung bagula uwa lipu hananiangam bungingbunginalo,  
\q2 maxang taininau bila Melkisadek.”\x + \xo 7:17 \xt Olaidi (Buk Song) 110:4\x*   
\b  
\p
\v 18 Haruanga ba hatanga nakira ba Urana hitixiya hanaunaunga mugangua, namua na haringingan te ba hauli lipudi.  
\v 19 Namua na hanaunaungua libu axamang tela sok maringing sibuna Urana maxania te. Binabu Urana tongtongia daxanga xai sibung haunua, dali hanaunaungua. Mana daxanga ba tayaha ba tata ragunga mana Urana, saing tala haxek rangua.   
\p
\v 20 Baing bungina Urana mogu Kristo, hau haruanganoa haringina. Ne lipu hananiangam teladi, tegu.  
\v 21 Bungina mogu Kristo ba sok lipu hananiangam, hau haruanga haringina bungina harua na ba,  
\b  
\q1 “Toxoratamona haringia haruanganoa,  
\q2 saing bagula xugia hatuminganoa te:  
\q1 ‘Ung bagula uwa lipu hananiangam bungingbunginalo.’ ”\x + \xo 7:21 \xt Olaidi (Buk Song) 110:4\x*   
\b  
\m
\v 22 Haruanga ba mogu Kristo ba wa lipua naga libu haruanga haungam haunua aningona, saing haruanga haungam hauna ba dali sibuna mungangua.   
\p
\v 23 Muga, lipu hananiangamgadi ba xumana, namua na matiyua soxautidi ba dituxu oxatadingauyu.  
\v 24 Ning Yesu wa bungingbunginalo, binabu yabanoa sanga ba sup te, tuxu oxatanoa bungingbunginalo.  
\v 25 Baing ina naga, sanga ba xap muli lipu gaxarea ma rangua Urana mana oxatanoa. Baing oxatanoa xung mari te, namua na bungingbunginalo wa bu sabu na Urana ba haulidi.   
\p
\v 26 Lipu hananiangam mugamugangama na bila ba hauli kira sibuna. Maringing sibuna, xola mana kubolu dian tela. Sigixingang sibuna, xan tela sibuna mana lipu kubolu dianamdi, saing Urana iti mahaing sibuna etua long xaiya.  
\v 27 Raxap mana axamang tela te, bila lipu hananiangam mugamugangam teladi. Ding bing dahanania hananiangadi xaidap taining tainina mala, muga mana kuboluding diandi to, saking mana lipudi kuboluding diandi. Ning Yesu yunga ing sibuna ba wa hananiangua bungina mati bunging taininau mana lipu longgalo kuboluding diandi. Baing hananianga ba haringinganoa sanga ba sup te.  
\v 28 Hanaunaungua Urana sina na Moses mogu lipuadi haringingading te ba disok lipu hananiangam mugamugangamdi. Ning haruangua Urana hau ba ma kimuya mana hanaunaungua sina na Moses. Mana haruanga ba, mogu Garanoa, ina wa maringing sibuna bungingbunginalo.\fig Yuda lipuxiding hananiangam mugamugangamdi bing dahanania hananiangadi xaidap taining tainina mala. Ning Yesu yunga ing sibuna ba wa hananiangua mana kubolura diandi. Baing hananianga ba haringinganoa sanga ba sup te|alt="Priest offering sacrifice" src="hk00260b.tif" size="span" loc="Hebrews 7:26-28" copy="BFBS (Knowles)" ref="7:27" \fig*   
\c 8  
\s1 Yesu Lipuxira Hananiangam Mugamugangama  
\p
\v 1 Baing haruanga namuxing sibuna bing: Kira lipuxira hananiangam mugamugangama na bila li, ina rung Urana Haringinga kabukabung xaitamoxiam rimang rimamo rubinia long xaiya.  
\v 2 Tuxu oxatua Urana Xahing Sibunia long xaiya. Toxoratamona tongtongia. Xahia ba lipudi ditongtongia te.   
\p
\v 3 Lipu hananiangam mugamugangam longgalo Urana mogudi dahanania yahangadi xaung hananiangadi, binabu bila balau lipuxira hananiangam mugamugangama xauna bing hanania axamang tela.  
\v 4 Nabu wa titia li, bing bagula wa lipu hananiangam te, namua na lipu hananiangamdi duwau, saing disina yahangadi disu mana hanaunaungua Urana sina na Moses.  
\v 5 Oxatua dituxu bing babu, dikisinga ing ganina axadi duwa long xaiya. Namua naga bungina Moses xauxau ba tongtongia Urana Xahinoa, Urana hanaunau ba, “Umaxania ba utongtongia maringina axadi li bila babua ngahatanga naung bimbia.”\x + \xo 8:5 \xt Xapdi Muli (Kisim Bek) 25:40\x*  
\v 6 Ning oxatua Yesu xap dali dingia. Xauna, haruangua hau liwe mana Urana xaung lipuadi dali mugangua. Baing axadi haruanga hauna li hau ba sinadi nakira, didali axadi haruanga muganga hau ba sinadi nakira. \fig Urana Xahinoa Moses tongtongia bila li, dikisinga ing ganina axadi duwa long xaiya|alt="Tabernacle in desert camp" src="LB00259b.tif" size="span" loc="Hebrews 8:5" copy="BFBS (Bass)" ref="8:5" \fig*   
\p
\v 7 Ahatumia. Nabu haruanga mugamugangama ba Urana hau rangua lipudi sanga sibuna, bing namuxin te mana Urana hau haruanga tela.  
\v 8 Ning mugamugangama sanga te, namua na Urana bagu lipudi kuboludingdi didoa, binabu harua ba,  
\b  
\q1 “Bagu xaidaba ma yu,  
\q2 bungina bagula ngahau haruanga haunua  
\q1 rangua lipu Isreliamdi  
\q2 xaung lipu Yudamdi.   
\q1
\v 9 Bagula wa bila haruangua  
\q2 ngahau rangua mugangadingdi te,  
\q1 bungina ngatuxu rimadingdi  
\q2 bu ngaxaidi masok sangua Isip,  
\q1 namua na disu mana haruangua ngahau te,  
\q2 saing ngayamudi.   
\qr Toxoratamona harua bila ba.  
\q1
\v 10 Haruanga baguli bagula ngahau rangua lipu Isreliamdi,  
\q2 kimuya mana bungina baguba. Nga Toxoratamona ngaharua ba.  
\q1 Bagula ngata hanaunaungagudi hatumingadingia  
\q2 xaung bagula ngabungdi ludingia.  
\q1 Bagula ngawa Urana dingia,  
\q2 saing bagula duwa lipuxigudi.   
\q1
\v 11 Bagula lipu tela tubatuba rianoa kimbo bakbaginoa te,  
\q2 tubatubaiga ‘Bing uxabia Toxoratamona xai’ sanga ba ditubatuba te,  
\q1 namua na bagula ding longgalo daxabia nga,  
\q2 lipu yaya teguamdi digabu lipu yayamdi xauna bagula daxabia nga.   
\q1
\v 12 Namua na bagula ngayunga kuboludinga didali hanaunaungua,  
\q2 saing bagula ngahatumia kuboluding diandi muli te.”\x + \xo 8:12 \xt Yeremaya (Jeremaia) 31:31-34\x*   
\b  
\p
\v 13 Bungina Urana uxu haruanga ba bagula hau ba “hauna,” bing libu mugamugangama oxatan te. Baing axa oxatan te, bing muganga saing haxek ba hanggalang.   
\c 9  
\s1 Kubolu Sabungama Maluxu Urana Xahing Titiamia  
\p
\v 1 Mana haruanga mugamugangama Urana hau ba, sabunga hanaunaungandi duwa, xaung sabunga numanoa xauna wa titia li.  
\v 2 Ditongtongia xahi. Mana xahi lung mugamugangama bing dita kabukabu nagunggama, kabukabu salanga hananianganama xaung salanganoa. Longga baguba duxu ba Urana Yabang Maringina.\fig Urana Xahinoa|alt="Tabernacle" src="tabernacle.png" size="span" loc="Hebrews 9:3-5" copy="NTM (Map Creator)" ref="9:1-28" \fig*  
\v 3 Ne maluxuʼm xahia ba dingelia imang maxaxaya tela, mana soxauti lung tela muli duxu ba Urana Yabang Maringing Sibuna.  
\v 4 La ba dita kabukabu bunuxuyang saminama dihibua mana gol, xaung Bokis Hanaunaungama dihibua mana gol. Maluxu mana bokisia ba dita nanggola gol, manna\f + \fr 9:4 \fk Manna \ft anginga Urana libu ri long xaiya ma bu Isreldi daxang.\f* wa maluxu mana, xaung Aron tukinoa waleu sibuna haxang haunua sok mana ba, xaung siang hanaunaungam luwa.  
\v 5 Etuaʼm bokisia ba, kerubim\f + \fr 9:5 \ft Hatata lipu tela xabia \fq kerubim \ft baraxinta te. Oxatadinga bing duwasa mana longga Urana iniadi. Lipu xabiangamdi dahatum ba duwa bila asaxa abungindi, ne rimang luwa kiding luwa xaung banggitongiding.\f* babung luwa duwa, tang dahatanga Urana ralanoa, saing banggitongidingdi dikaukau bokisi xuanoa, longga lipu hananiangam mugamugangama rumia siba mari mana, bu Urana bagula yunga lipudi kuboluding diandi. Ning ganangana mana ngabaxanga axadi ba namuxidinga la li te.\fig Bokis Hanaunaungama|alt="The Ark of the Covenant" src="GT00145 cropped.tif" size="col" loc="Hebrews 9:4-5" copy="WBT (Thompson)" ref="9:4-5" \fig*   
\p
\v 6 Tauna, dahamaringia axadi ba laing sup, baing xaidap taining tainina lipu hananiangamdi diluxu xahi lung mugamugangamia ba dituxu oxatadinga.  
\v 7 Ning lipu hananiangam mugamugangama ing ganina luxu xahi lung lunamia bunging taininau maluxuʼm niani taining tainina ing ganina. Baing sanga ba luxu olang te, nabu xola sip. Tegu. Bing luxu xaung asaxa sibinoa ba hanania na Urana bu sisia ing sibung kubolung diandi xaung lipudi kuboluding diandi daxabia ba dilibudi te.  
\v 8 Mana axadi ba Urana Aningonoa hatanga nakira ba bungina xahi mugamugangama liuyu, bing daxanga luxu Urana Yabang Maringing Sibunia xaxaina teguyu.  
\v 9 Axadi ba duwa babu mana hatata li. Dahatanga ba yahangadi disinadi xaung axadi dahananiadi ba, ding sanga mana dahamaringia lipu sabungamdi hatumingadingdi te. Tegu. Duxunumia ba kuboluding diandi duwauyu.  
\v 10 Hananianga bagudi ba sanga ba dahamaringia lipudi hatumingadingdi sibuna te, namua na ding axamandi mana anginga xaung nunginga xaung damianga xangxana ing ganina. Hanaunaungadi ba axamang sabasabam ing ganina, oxatadinga wa laing Urana hamaringia daxanga haunua.   
\s1 Kristo Sibinoa  
\p
\v 11 Ning Kristo sok lipu hananiangam mugamugangama masup, saing xap axamang xaidi ma tabagudi baing. Bungina ma, luxu mana Urana Xahing xai sibuna wa long xaiya. Xahia ba lipudi ditongtongia rimadingia te. Sok bila axamang titiamdi te.  
\v 12 Luxu xaung meme sibinoa xaung bulmakau tutubing sibinoa te, ne luxu bunging taininau mana Urana Yabang Maringing Sibuna xaung ing sibung sibinoa. Mana oxatana ba luba kubolura diandi sangua kira bungingbunginalo.  
\v 13 Meme xaung bulmakau monindi sibidingdi, xaung bulmakau hagaxandi hayatadingdi kimuya mana ditaudi yabia daxaningxaningdi langia, axadi ba dirumiadi mari mana lipu gaxarea duwa sigixinga Urana maxania te, bu libudi disok sigixinga sabasabia.  
\v 14 Ning Kristo sibinoa dali sibuna axadi na bila ba. Namua na ing kubolung dian tela te. Baing ina naga, mana Urana Aningonoa wa bungingbunginalo haringinganoa, hanania ing sibuna mala rangua Urana. Binabu oxatanoa hamaringia hatumingaradi sibuna mana kuboluadi daxai kira mala mana matiyua, bu sanga ba tatuxu Urana walingama oxatanoa!   
\p
\v 15 Mana namua ba Kristo bing lipu aningoxama mana haruanga haunua Urana hau, bu lipuadi Urana wagidi ba bagula bungingbunginalo daxap guxamdi Urana hau ba sinadi nadi. Mati bu gimdi muli ba luba kuboluding diandi sanguadi dilibudi bungina duwa hawa mana haruanga mugamugangama Urana hau ba.   
\p
\v 16 Bungina lipu tela bung haruangua hau ba baxanga gaxarea bagula xap xalingindi kimuya mana matianoa, adi yadingdi duwa mana buninga ba sanga ba daxap axamang tela te, laing dahatanga ba lipua bung haruanga ba mati to.  
\v 17 Namua na buninga na bila ba oxatanoa bing bungina lipua mati ing ganina. Bungina lipua gamatauyu, oxatan te.  
\v 18 Haruanga mugamugangama Urana hau rangua Isreldi bila buninga na bila ba. Oxatan te laing hau haruanganoa xaung siba to.  
\v 19 Ahatumia, mana xaidaba Moses baxanga hanaunaunga longgalo na burangua, harua laing sup, baing xap bulmakau tutubina xaung meme tang sibidingdi saking xaningxaningdi xaung lang. Baing goxi sipsip buxang sabuxana mana xaiya hisop\f + \fr 9:19 \ft Xaiya \fq hisop \ft bing xai tela wa Isrel waleu sibuna. Rimandi kaxukading, ne bungingbunginalo dituxudi ba dirumia siba xaung langa mana hananiangading oxatanoa. Ubagu Titinga (Namba) 19:6.\f* rimanoa saing tai sibia, saing rumia mari mana hanaunaunga xailongindi xaung burangua.  
\v 20 Baing harua ba, “Sipka li haringia haruangua Urana hau, haruanga tabinang ba asu mana.”\x + \xo 9:20 \xt Xapdi Muli (Kisim Bek) 24:8\x*  
\v 21 Bila balau, rumia siba mana Urana Xahinoa xaung axamang oxatang sabunganamdi.  
\v 22 Maxuna, hanaunaunga tabina ba haxek ba disugua axamang longgalo xaung sip. Baing nabu siba ri te, bing sanga ba Urana yunga kubolu diandi te.   
\p
\v 23 Bila balau, daxanga tela te mana didamia axadi ba duwa kisinganga mana axamang long xaiyamdi. Hananianga ing ganina. Ning long xaiya xahi xalingindi tegu. Urana bo ba xap hananianga xan tela dali sibuna asaxadi dahananiadi ba.  
\v 24 Namua na Kristo luxu mana xahia lipudi ditongtongia rimadingia te. Luxu mana xahia wa kisinganga mana xahi sibunoa te. Tegu. Luxu mana long xaiya baing, bu li Urana maxania ba hauli kira.  
\v 25 Ne luxu long xaiya bu hanania ing sibuna bunging xumana te, bila lipu hananiangam mugamugangama luxu Urana Yabang Maringing Sibunia niani taining tainina xaung ing sibung sibinoa te. Tegu.  
\v 26 Nabu bila ba, bing Kristo bagula xap salaga bunging xumana mana titi soginganoa laing hatata. Ning hatata hatangaina masok bunging taininau ing ganina mana xaidap subinganoa bu sisia kubolu diandi mana kubolua hanania ing sibuna.  
\v 27 Lipudi kuboludinga bing dimati bunging taininau, saking dili haruangia Urana maxania.  
\v 28 Bila balau Kristo yungaina bunging taininau ba wa hananianga ba sisia lipu xumana kuboluding diandi. Baing bagula ma muli. Mana xaidapka ba, bagula xoxi lipudi kuboluding diandi muli te, ning bagula ma ba xap muli lipu gaxarea diragu mana.   
\c 10  
\s1 Kristo Hananiaina Taininau Sanga Ba  
\p
\v 1 Hanaunaunga Urana sina na Moses wa babu ing ganina mana axamang xaidi dima yu. Ne axamang sibundi te. Namua na hanaunaungua harua ba dahanania hananiangadi niani taining tainina, ne hananiangadi na bila ba sanga ba dilibu lipu sabungamdi disok maringing sibuna Urana maxania te.  
\v 2 Nabu bila ba, bing disahi oxata hananiangamga ba. Namua na lipu sabungamdi bagula disok sigixingang sibuna masup, xaung sanga ba duxunumia hatumingadingdi mauxading mana kuboluding diandi muli te.  
\v 3 Ne tegu. Niani taining tainina hananianga bagudi ba dilibudi dahatumia muli kuboluding diandi duwauyu.  
\v 4 Namua bing bulmakau monindi xaung meme sibidingdi haringingading te ba disisia kubolu diandi.   
\p
\v 5 Namua naga bungina Kristo bo ba ri ma titiauba, harua na Urana ba,  
\b  
\q1 “Hananianga xaung yahanga xangxana murum manadi te,  
\q2 ne uxauxau sanggagua ba sok hananianga xai.   
\q1
\v 6 Hananianga taungamdi xaung hananianga kubolu diang sisianganamdi  
\q2 ung guyaha manadi te.   
\q1
\v 7 Binabu ngaharua ba, ‘O Urana, bagu ngama li, ngama bu ngalibu murungama,  
\q2 bila dibung manga Xuamia.’ ”\x + \xo 10:7 \xt Olaidi (Buk Song) 40:6-8\x*   
\b  
\m
\v 8 Muga harua ba, “Hananiangadi xaung yahangadi, hananianga taungamdi xaung hananianga kubolu diang sisianganamdi murum manadi te, xaung ung guyaha manadi te.” (Ning maxuna hanaunaunga tabina ba dahanania axamandi bila ba.)  
\v 9 Saking harua ba, “Bagu ngama li, ngama bu ngalibu murungama.” Mana haruanga ba unia haruanga mugamugangama Urana hau ba, saing ta kimuama ba xap yabanoa.  
\v 10 Kristo libu bila Urana muruna mana, saing hanania sangganoa mala rangua bunging taininau mana bungingbunginalo. Baing ina naga, mana alaba Urana libu kira tasok maringina.   
\p
\v 11 Xaidap taining tainina lipu hananiangam longgalo dili dituxu hananianga oxatanoa. Dahanania dahanania hananianga maxang taininau mala, ning sanga ba axadi ba disisia kubolu diandi te.  
\v 12 Ning Kristo libu bila ba te. Tegu. Hanania hananianga taininau ing ganina mana bungingbunginalo bu sisia kubolu diandi. Laing sup, baing rung mari Urana rimang rimamo rubinia.  
\v 13 Baing hatata ragu laing Urana bagula ta bixuandi hawa mana.  
\v 14 Namua na mana hananiangang taininau ba libu lipu gaxarea Urana mogudi ba disok iniadi ba duwa maringing sibuna maxania bungingbunginalo.   
\p
\v 15 Baing Urana Aningonoa baxanga nakira xauna mana axa baguba. Muga harua ba,   
\b  
\q1
\v 16 “Haruanga baguli bagula ngahau ranguadi  
\q2 kimuya mana bungina baguba. Nga Toxoratamona ngaharua ba.  
\q1 Bagula ngata hanaunaungagudi ludingia  
\q2 xaung bagula ngabungdi hatumingadingia.”\x + \xo 10:16 \xt Yeremaya (Jeremaia) 31:33\x*   
\b  
\m
\v 17 Saking sigi haruangua bila li:  
\b  
\q1 “Kuboluding diandi xaung kuboluding didali hanaunaungua,  
\q2 bagula ngahatumiadi muli te.”\x + \xo 10:17 \xt Yeremaya (Jeremaia) 31:34\x*   
\b  
\m
\v 18 Baing ina naga, nabu Urana yunga kubolu diandi, bing namu te ba dahanania mana kubolu diandi muli.   
\s1 Tali Haringina  
\p
\v 19 Riagu hatuminga haringinam mana, Yesu sibinoa damia kira masup, binabu taxabia rangrang ba sanga ba taluxu mana Urana Yabang Maringing Sibunoa.  
\v 20 Yesu xaxa daxanga haunua xaung daxanga walingama ba taluxu mana Urana Yabang Maringing Sibunoa. Bila tahaxa maluxu mana imang maxaxaya ba soxauti Urana Xahing lunama. Sangganoa bila imang maxaxaya ba.  
\v 21 Baing xauna, kira lipuxira hananiangam mugamugangam sabanga wa etuaʼm Urana lipuxindi.  
\v 22 Bila balau, binabu tala haxek rangua Urana, hatumingara daharing mana hatumingara haringindi, namua na hatumingaradi disu kira ba, Yesu rumiadi sibinia bu tasok sigixinga, saing damia sanggaradi lang sigixingang sibunia.  
\v 23 Bing tatuxu haringina kubolua tabaxanga hatumingara haringina. Urana bungingbunginalo libu haruanganoa, binabu tata ragunga mana ba libu bila ba.  
\v 24 Bing tahatumia daxanga ba, taiti hatumingaradi bu murura sibuna makira xaung talibu kubolu xaidi makira.  
\v 25 Labu tayunga kubolua tagugunia rangua kirau tai, bila teladi dilibu. Tegu. Taharingia kira. Tahaxi ba talibu bila ba, namua na tabagu Toxoratamona xaidabinoa ma haxekkuba.\fig Labu tayunga kubolua tagugunia rangua kirau tai, bila teladi dilibu|alt="Group of people praying on the beach" src="GW-186 cropped.tif" size="col" loc="Hebrews 10:25" copy="UBS (Wade)" ref="10:25" \fig*   
\p
\v 26 Talibu bila ba, namua na nabu taxap xabianga mana haruanga maxunama masup, ning tahaxi mana talibu kubolu diandiyu, bing hananianga tela te mana sisia kubolu dianadi ba.  
\v 27 Nabu bila ba, bing tamaxuwa taragu xaidap suxuyangama xaung yap hanggalangiangama xauxau masup ba sahi Urana bixuandi.  
\v 28 Taxabiau, waleu bungina lipu tela yamu hanaunaungua Urana sina na Moses ba, nabu lipu luwa kimbo tuwa dibaxanga kubolua lipua ba libu, bing dung mati, dusinga monga te.  
\v 29 Bila balau, binabu ahatum to. Lipu gaxarea yamu Urana Garanoa, baraxinta bagula sok mana? Bagula xap salak sabanga buk. Kristo sibinoa hau haruanga haunua ba libu wa Urana inia. Ne lipua na bila ba ruha Urana Garanoa bila yaxo, saing harungia Urana Aningonoa, ina atin dimoti makira.  
\v 30 Namua na taxabia Urana, lipua harua ba, “Oxatua sina salaga na lipudi, bing ngayua. Bagula ngahaxuya kuboludingdi.”\x + \xo 10:30 \xt Hanaunaunga (Lo) 32:35\x* Xauna harua bila li: “Toxoratamona bagula suxuya lipuxindi.”\x + \xo 10:30 \xt Hanaunaunga (Lo) 32:36; Olaidi (Buk Song) 135:14\x*  
\v 31 Si, axamang maxuwangam buk nabu Urana walingam rimanoa tuxung!   
\p
\v 32 Ne ahatumia muli xaidap mugangadi to, bungina axap xabianga lulianama. Mana xaidapkadi bagudi ba, disina makasanga xumana nang mana hatumingaim haringina, saing axap salak sabanga. Ne ali haringina.  
\v 33 Bunging teladi daharungiang disina salaga nang lipudi maxadingia. Bunging teladi agabu riaimdi dilibu bila ba manadi xauna.  
\v 34 Ausinga xaung ahauli adi ditadi salak yabania. Baing bungina lipudi dituxuti xalingimdi, gamoimdi diyaha ayungadi ba dilibu bila ba, namua na axabia ba xalaxaladi diraguang long xaiya duwa bungingbunginalo, didali xalaxala titiamdi sibuna.   
\p
\v 35 Binabu labu asauya hatumingaim haringindi olanggu tai, namua na nabu atuxu haringina bing Urana bagula haxuya nang sabanga.  
\v 36 Bing ali haringina bu kimuya bungina asu mana Urana murunganoa masup, bagula axap axadi hau haruangua manadi ba.  
\v 37 Namua na,  
\b  
\q1 “Haxek ba, lipua ma yu bagula ma, saing bagula halisi te.   
\q2
\v 38 Ning lipuxigu maringindi bagula duwa bungingbunginalo namua na dahatum haringina.  
\q1 Baing nabu dimaxuwa saing disui digoxoya mala,  
\q2 bagula ngayaha manadi te.”\x + \xo 10:38 \xt Habakak (Habakuk) 2:3-4\x*   
\b  
\m
\v 39 Ne kira ba tawa rangua adi disui digoxoya mala te. Bagula daxap hanggalangiangua. Ning kira ba tawa rangua lipuadi dahatum haringina xaung adi Urana xapdi muli.   
\c 11  
\s1 Hatuminga Haringina Daxanganoa  
\p
\v 1 Tauna, kubolu hatuminga haringinama bing bila li: Taxabia rangrang ba bagula taxap axadi tata ragunga manadi. Heku tabagudi maxaria te, taxabia xai sibuna ba axadi ba bagula disok.  
\v 2 Mana kubolua na bila ba, lipu mugauamdi daxap yaya xai Urana maxania.   
\p
\v 3 Mana hatuminga haringina, taxabia rangrang ba axamang titiamdi xaung axamang sabalunamdi Urana tongtongiadi haruangania. Taxabia rangrang ba Urana xap axadi tabagudi ba masok mana axadi sanga ba tabagudi te.  
\v 4 Mana hatuminga haringina, Ebal hanania mala rangua Urana saing hananianganoa dali sabanganoa Ken inia. Baing ina naga, Urana uxu ba maringina, baxanga bila ba bungina xap hananianganoa. Mati ba, ne hatumingang haringina hatata tubatuba kirauyu. \fig Mana hatuminga haringina, Ebal hanania mala rangua Urana saing hananianganoa dali sabanganoa Ken inia|alt="Cain and Abel's sacrifices" src="C008bw.tif" size="col" loc="Hebrews 11:4" copy="NTM" ref="11:4" \fig*   
\p
\v 5 Mana Inok hatumingang haringina, Urana xap mahaing bungina wauyu saing mati te. Disaisai mana sus, namua na Urana xap mala ba. Namua bing muga mana xap mahaing, xap yaya xai Urana maxania namua na libu yaha.  
\v 6 Baing lipu gaxarea doxola mana hatuminga haringina, bing sanga ba dilibu Urana yaha te. Namua na lipu gaxarea dibo ba dila haxek rangua Urana, bing muga dahatum haringina ba ina wa, xaung sina haxuyanga xai na lipu gaxarea dahaxi ba disai mana.   
\p
\v 7 Baing Noa hatum haringina mana Urana bungina baxanga na baraxinta bagula sok kimuya, axadi Noa bagudi teguyu. Wa hawa mana Urana, saing su mana haruanganoa bungina tongtongia waga sabangua bu xap bakbaginoa muli mana. Mana kubolung hatuminga haringinama ba, hatanga ba salaga lipu titiamdi daxap ba maring, saing sok lipua Urana uxu ba maring mana hatumingang haringina. \fig Noa hatum haringina saing tongtongia waga sabangua bu xap bakbaginoa muli mana|alt="Noah and animals in front of ark" src="F05bw.tif" size="span" loc="Hebrews 11:7" copy="WBT (Dyk)" ref="11:7" \fig*   
\p
\v 8 Mana hatuminga haringina, Ebraham su mana Urana haruanganoa bungina wagi ba haxa hasoya mala mana titia Urana bo ba sina na. Xabia ba ila bi te, ne ina haxau mala.  
\v 9 Mana hatuminga haringina, ila wa mana titia Urana hau haruangua ba sina na, ila bila lobu tela, bila yabania te. Wa mana numa mokiamdi, Aisak Yekop tang duwa bila ba xauna, dingtang ba Urana mogudi ba daxap axamang maxang taininau hau ba sina na Ebraham ba.  
\v 10 Hatumia runginganoa te, namua na ta ragunga mana long sabangga bagula wa bungingbunginalo, longga Urana ing sibuna xap masok hatumingania saing tongtongia ba.   
\p
\v 11 Mana hatuminga haringina, haininoa Sara xap haringinga sanga mana gamona, heku hayauxingang nianindi disup ba. Xuhiana, ning gamona namua na hatum haringina ba Urana bagula libu haruangua hau ba.  
\v 12 Binabu mana lipu taininau, sangganoa bila mati ba, garandi disok xumang sibuna bila hatung sabalunamdi, saing lipu tela sanga ba titidi te, bila ulangulang tekkam. \fig Ebraham garandi disok xumang sibuna bila hatung sabalunamdi|alt="Abraham looking up at stars in sky" src="GR-llla16cbw.tif" size="span" loc="Hebrews 11:12" copy="GRN" ref="11:12" \fig*   
\p
\v 13 Ding longgalo dituxu hatumingading haringindiyu bungina dimati. Heku daxap axadi Urana hau haruangua manadi te. Bila dibagu axadi ba hasoya, saing diyaha ba dibagudi baing. Dibaxanga sabasabia ba duwa lobu mana titia li, xaung titia li yabadinga te.  
\v 14 Namua na lipu gaxarea daharua bila ba dahatanga rangrang ba disai mana yabading sibunoa.  
\v 15 Dahatumia titia diyunga ba te. Nabu dahatum bila ba, bing axamang tela soxautidi te ba digoxoya mala muli.  
\v 16 Ning tegu. Hatumingadingdi dahaxi mana titi xai sibuna dali titia diyunga ba. Disai mana long xaiya baing. Binabu Urana memeyana mana ding duxu ba Urana dingia te, namua na xauxau long sabangga ba nadi.   
\p
\v 17-18 Mana hatuminga haringina, Ebraham yunga Aisak mala rangua Urana bungina Urana tuba. Lipua naga muga Urana hau haruangua mana ba, “Garam xumana bagula disok mana Aisak.”\x + \xo 11:17-18 \xt Unggutinga (Stat) 21:12\x* Ne xauxau ba hanania garang taininau na.  
\v 19 Ebraham hatumia ba nabu Aisak mati, bing Urana sanga ba iti mesa muli. Baing ina naga, babua hatanga ba xap Aisak muli mana matiyua.   
\p
\v 20 Mana hatuminga haringina, Aisak sina guxama na Yekop Iso tang mana axamang xaidi bagula disok mana dingtang kimuya.   
\p
\v 21 Mana hatuminga haringina, Yekop haxek ba matiuba, baing sina guxama na Yosep garang luwa. Baing sabu mana Urana, haturu etua mana tukinoa.   
\p
\v 22 Mana hatuminga haringina, Yosep matianoa haxek ba ma, baing harua muga mana Isreldi bagula diyunga Isip kimuya. Baing sina haruanga nadi mana bagula daxap tuandi mala ranguadi bungina disauya Isip.   
\p
\v 23 Mana hatuminga haringina, Moses baungtibundi diyameng laing sobak tuwa kimuya mana bauna hayau, namua na dibagu ba gumangina, saing dimaxuwa mana xaitamoxi Isipkama hanaunaunganoa te.   
\p
\v 24 Mana hatuminga haringina, Moses bungina sok sabanga, hauxana mana duxu ba Pero\f + \fr 11:24 \fk Pero \ft yaya Isipdi duxu xaitamoxidinga.\f* nanuhanginoa garanoa.  
\v 25 Ne hau hatumingua ba xap salaga rangua Urana lipuxindi. Hatum ba daxanga ba xai, saing dali daxanga yahangama maluxuʼm kubolu diana bunging mongaitau.  
\v 26 Hatum ba nabu xap memeyua Urana Lipuxing Mogunganama yania, bing alaba dali Isipdi xalingiding xai sibung longgalo, namua na bagu mana haxuyangua bagula xap kimuya.  
\v 27 Mana hatuminga haringina sauya Isip, maxuwa mana xaitamoxi ating salianoa te. Tegu. Li haringina namua na bagu Urana, lipua lipudi sanga ba dibagu te.  
\v 28 Mana hatuminga haringina libu Taunga Dalingama, xaung tabina Isreldi ba dita sipsip sibindi mana numading xaluxiding xuandi, bu Urana uleginam matiama bagula ung Isreldi garading matuaudi mati te.   
\p
\v 29 Mana hatuminga haringina, Isreldi dikisi Tek Sabuxana bila dahaxa titi mamasania. Ne bungina Isipdi dituba ba disu manadi, langa xap yabanoa muli saing dingara. \fig Mana hatuminga haringina, Isreldi dikisi Tek Sabuxana bila dahaxa titi mamasania|alt="Parting the Red Sea" src="C029bw.tif" size="span" loc="Hebrews 11:29" copy="NTM" ref="11:29" \fig*   
\p
\v 30 Mana hatuminga haringina, Isreldi dahaxa ditaxiya long sabangga Yeriko xaidap 7, baing gamgaminganoa galaina mari. \fig Yeriko gamgaminganoa|alt="Jericho's wall" src="bk00362b.tif" size="span" loc="Hebrews 11:30" copy="BFBS (Bass/Knowles)" ref="11:30" \fig*   
\p
\v 31 Mana hatuminga haringina, haing daxangama Rehap xap doa rangua lipu kubolu dudunamdi te, namua na xap lipu bagubagungamdi xai.   
\p
\v 32 Baing ngaharua muli baru? Tegu. Namua na ganangang te ba nganaxuya mana Gideon, Barak, Samson, Yepta, Debit, Samwel xaung Urana lipuxing suxunguxunguamdi.  
\v 33 Mana hatuminga haringina, didali titia li yonggaxindi, disuxuya lipudi maringina, saing daxap axadi Urana hau haruangua manadi. Diriba layondi suxungudingdi,  
\v 34 dung yap sabangadi haringingadinga mati. Digiti mala bu lipudi dungdi mati waxang sabangia te. Daharing te, ne daxap haringingua, binabu disok lipu haungingam haringindi saing duxu bakbak haungingam long telamdi mala.  
\v 35 Haingdi daxap bakbagidingdi muli bungina Urana itidi mesa muli mana matiyua. Ning teladi daxap salaga rangua bixuadingdi laing dimati. Bixuadingdi daharua ba nabu diyamu Urana, bing sanga ba diyungadi mala, ning hauxading, namua na dahatum haringina ba nabu dimati, bing bagula daxap walinga xai sibuna dali walinga titiama.  
\v 36 Teladi bixuadingdi didaudaudi saing digusidi. Teladi digoxidi waxu haringinia saing ditadi salak yabania.  
\v 37 Teladi daxatudi siangia, teladi duxuxutidi, teladi dungdi mati waxang sabangia. Teladi imangiding te, dahaxa mauli disau sipsip sanggandi xaung meme sanggandi. Duwa haxuging sibuna, daxap salaga xaung daxap doa.  
\v 38 Dahaxa olang olang mauli long xoliania xaung long bimbiamia, xaung duwa mana guhadi xaung titi ginangindi. Lipu titiamdi sanga sibuna manadi te. \fig Teladi digoxidi waxu haringinia saing ditadi salak yabania|alt="Chains on wall" src="HK00204B.TIF" size="col" loc="Hebrews 11:36" copy="BFBS (Knowles)" ref="11:36" \fig*   
\p
\v 39 Ding longgalo daxap yaya xai rangua Urana namua na dahatum haringina, ning hawa titia li, tela xap axa Urana hau haruangua mana ba te.  
\v 40 Namua na Urana bo ba sina axamang xai sibuna nakira, bu kira longgalo—tagabudi—sanga ba tawa maringing sibuna maxania.   
\c 12  
\s1 Urana Hamaringia Garandi  
\p
\v 1 Bakbak hatuminga haringinamgadi ba waleu dahatanga hatuminga haringina kubolunoa nakira, dili taxiya kira dibagu kira taluki mana walinga lukinganoa. Baing ina naga, mauxang baruamta disoxauti kira bing tauniadi mala singia xaung taunia kubolu diandi dituxuti kira haringina. Baing tahaxi ba taluki haringina mana daxangua Urana mogu makira.  
\v 2 Tabagu mala rangua Yesu, lipua wa namu mana hatumingara haringindi, xaung lipua libudi aningoding xai sibuna. Hatumia gamogamu yahanganoa ragu kimuya, saing alaba haringia ba xoxi mauxanganoa xai balingamia. Hatumia memeya xap mana xai balingama te. Baing hatata rung Urana kabukabung xaitamoxiamia rimang rimamo.  
\v 3 Ahatumia Yesu, li haringina, heku lipu kubolu dianamdi dilibu doa sibuna mana. Bing ahatumia bu hatumingaimdi dimalai tai xaung xunggang mariu tai.   
\p
\v 4 Maxuna, ang malimalim mana kubolu dianoa, ning ahaunggana laing sibimdi disup mari teguyu.  
\v 5 Ne, bola ahalingalinga masup haruanga haringiangamga ba Urana harua nang ba? Uxuang ba garandi saing harua ba,  
\b  
\q1 “Garagu, labu ubagu Toxoratamona hamaringianganoa bila axamang olanggu tai,  
\q2 saing labu xunggung mari bungina hanaunaunggu tai,   
\q1
\v 6 Namua na Toxoratamona hamaringia lipuadi murung sibuna manadi,  
\q2 saing gusi lipu gaxarea xapdi bila garandi.”\x + \xo 12:6 \xt Runginga Xai (Sindaun) 3:11-12\x*   
\b  
\p
\v 7 Bing ali haringina bungina Urana hamaringiang. Salaga axap hatanga ba Urana libu mang bila ang garandi baing. Ahatumia: Gara baruamta wa, ne tibuna hamaringia te? Tegu.  
\v 8 Urana hamaringia garang longgalo. Nabu axap hamaringiangua te, bing ang garang sibundi te. Tegu. Ang gasok olang daxangia.  
\v 9 Xauna ahatumia muli ba kira longgalo tibura titiamdi dahamaringia kira, saing taiti yadingdi mana kuboludinga. Baing nabu taiti yadingdi bila ba, bing maxung sibuna tala hawa mana aningoradi Tibuding bu taxap walingua!  
\v 10 Tibura titiamdi dahamaringia kira mongaita sanga mana hatumingadinga, ning Urana hamaringia kira bu hauli kira, bu tawa maringing sibuna bila ina.  
\v 11 Bunging bungina lipudi daxap hamaringiangua, duxunumia ba diyaha te. Sala baing. Ne kimuya, lipu gaxarea ditubatuba mana, bing aningona mana kubolu maringina xaung gamogamu mosiama sok manadi.   
\p
\v 12 Baing ina naga, nabu hatumingaim haringina haringinganoa sup, bing aiti rimaimdi dimati ba, saing aharingia kim tuxundi dimalai ba.  
\v 13 “Ahamaringia daxangua bu sok gomana mana kimdi,”\x + \xo 12:13 \xt Runginga Xai (Sindaun) 4:26\x* bu lipuadi kiding dahamati disu mana kim babung hatuminga haringinama bagula didoa sibun te, ning disok xai dup.   
\s1 Tamaxania Nam Tatauti Tangaraliandi Mana Urana  
\p
\v 14 Bing ahaxi mana awa mosiu rangua lipu longgalo, xaung ahaxi mana alibu kubolu maringindi. Lipu gaxarea xola mana kubolu maringina sanga ba bagu Toxoratamona te.  
\v 15 Amaxania, nam angia tela dali Urana kubolung atin dimoti mang. Xauna, amaxania, nam gamogamu dian tela sok liwe mang, saing libu mauxangandi disok, xaung libuang xumana musuim Urana maxania, bila tatubang diandi dahanggalangia umangua.  
\v 16 Amaxania, nam angia tela kubolung miaxuama kimbo kubolung titiamdi bila Iso. Lipua ba gesagina, binabu sauya yabanoa mala na kixinginoa bu wa matuau. Libu bila ba bu gim anginga taininau ing ganina.  
\v 17 Baing axabiau, kimuya bo ba xap guxama rangua tibuna ba sina xalingindi na, ne tibuna sukoxoya. Saisai ganangana ba xugia ing sibung kubolunoa, tang ba xap guxama, ne tegu.\fig Iso gesagina, binabu sauya yabanoa mala na kixinginoa bu wa matuau. Umaxania, nam usok bila ba|alt="Jacob giving food to Esau" src="C019bw.tif" size="span" loc="Hebrews 12:16" copy="NTM" ref="12:16" \fig*   
\p
\v 18 Kira daxangara ba tala haxek rangua Urana, ne bila daxanga mana mugangara mugauamdi te. Ding dila disok mana bimbi titiama sanga ba dituxu. Ding dibagu yap sabanga tau mana, labiana kau, nuxema wa saing malasu sabanga.  
\v 19 Toxi sau sabanga, saing waxutu sabanga tela harua sanga mana adi dilungu ba dimaxuwa sibuna, duxusunga haringina ba harua nadi muli te.  
\v 20 Duxusunga haringina bila ba namua na dimaxuwa sibuna bungina Urana tabinadi ba, “Nabu lipu tela kimbo asaxa tela tuxu bimbia li, bing axatu siangia mati.”\x + \xo 12:20 \xt Xapdi Muli (Kisim Bek) 19:12-13\x*  
\v 21 Maxuna, axa dibagu ba libu dimaxuwa sibuna sanga mana Moses harua ba, “Ngamaxuwa saing ngalulu.”\x + \xo 12:21 \xt Hanaunaunga (Lo) 9:19\x* \fig Kira daxangara ba tala haxek rangua Urana, ne bila daxanga mana mugangara mugauamdi te. Dingia libudi dimaxuwa buk|alt="Mt Sinai" src="C032bw.tif" size="span" loc="Hebrews 12:18" copy="NTM" ref="12:18" \fig*   
\p
\v 22 Ning ang gama mana bimbia na bila ba te. Tegu. Ama mana Bimbia Sayon xaung long sabangga mana Urana walingama, Yerusalem wa long xaiya. Ama mana guguniangua mana Urana uleginam xumang sibuna sanga mana lipu tela titidi te. Gugunianga gamogamu yahanganama.  
\v 23 Ama mana gugunianga mana Urana garang matuaudi, adi yadingdi Urana bungdi mari long xaiya. Ama rangua Urana, lipu longgalo lipuxiding suxuyangama. Ama rangua lipu maringindi, adi Urana libu aningodingdi dimaring sibuna maxania.  
\v 24 Ama rangua Yesu ba, lipu aningoxama mana haruanga haunua Urana hau rangua lipudi. Ama mana Yesu sibinoa rumiang mana bu haringia haruangua Urana hau ba, saing sipka ba harua mana axamang xai sibundi didali axadi Ebal sibinoa harua mana waleu.   
\p
\v 25 Amaxania, nam ayamu Urana harua nakira. Ahatum xai to. Waleu sibuna, la li titia Urana bala Isreldi ba dimaxania, ne dilungu haruanganoa te. Digiti mala sangua haruangang suxuyangang salakkama te. Bila balau, baing ina naga, nabu Urana wa long xaiya saing balang ba amaxania ne ayamu, bing bagula agiti mala baru? Tegu sibuna.  
\v 26 Waleu mana bungina baguba waxungtuanoa taguxa titia, ning hatata hau haruangua ba, “Bagula ngataguxa titia bunging tela muli. Ning titia ing ganina te. Bagula ngataguxa sabalunoa xauna.”\x + \xo 12:26 \xt Hagai 2:6\x*  
\v 27 Haruanga ba “bunging tela muli,” hatanga ba bagula unia axadi taguxadi, axadi tongtongiadi, bu axadi sanga ba dilulu te bagula duwauyu ing ganina.   
\p
\v 28 Binabu bing tayaha sibuna ba taxap Yonggaxinoa sanga ba lulu te. Bing taharua xai sibuna, saing tasabu mana Urana xaung kuboluadi daxai maxania, tawa hawa mana xaung tamaxuwa mana.  
\v 29 Namua na “Urana kiria bila yaba tau axamang longgalo masup.”\x + \xo 12:29 \xt Hanaunaunga (Lo) 4:24\x*   
\c 13  
\s1 Haruanga Kimuam  
\p
\v 1 Murungaim sibunoa mana riaim hatuminga haringinamdi bing ilauyu.  
\v 2 Labu ahalingalinga kubolua axap lobudi xaiyu tai. Namua na mana kubolua na bila ba, teladi daxap Urana uleginamdi, ne daxabia te.  
\v 3 Ahatumia muli lipu gaxarea duwa salak yabania, bila ang gawa lipu salak yabanamdi ranguadi. Xauna, ahatumia muli lipu gaxarea daxap salaga, bila axap salagidinga sanggaimia. Bila balau ahatumiadi ahaulidi.   
\p
\v 4 Ang longgalo bing asina yaya sabanga na yaungua, saing awasa xai mana yaunga kinunganoa bu sigixingang sibuna. Namua na Urana bagula suxuya lipu gaxarea haxa mauli rangua yaungamdi, xaung lipu gaxarea wa xaung kubolung miaxuam.  
\v 5 Labu muruim sibuna mana siangau tai. Tegu. Ayaha mana xalingim baruamtadi atuxudi, namua na Urana harua ba,  
\b  
\q1 “Bagula ngayungang bu awa olang te.  
\q2 Bagula ngayamuang te. Tegu sibuna.”\x + \xo 13:5 \xt Hanaunaunga (Lo) 31:6\x*   
\b  
\m
\v 6 Baing ina naga, sanga ba taharingia hatumingara taharua ba,  
\b  
\q1 “Toxoratamona bing haulingagua, bagula ngamaxuwa te.  
\q2 Lipudi bagula diraxata manga? Tegu!”\x + \xo 13:6 \xt Olaidi (Buk Song) 118:6-7\x*   
\b  
\p
\v 7 Ahatumia muli yanamimdi, ding dibaxanga Urana Xuanoa nang waleu ba. Ahatumia walingadinga aningona, saing asu mana kiding babung hatuminga haringinamdi.  
\v 8 Yesu Kristo maxang taininau waleu, hatata xaung bungingbunginalo.   
\p
\v 9 Labu ayunga tubatubainga xangxana ditang daxanga dianiau tai. Namua na xai mana hatumingara daxap haringinga mana Urana kubolung atin dimoti makira. Baing anginga hanaunaungang xangxana, sanga ba daharingia kira te. Sanga ba dahauli lipuadi disu manadi te.  
\v 10 Kira kabukabura hananiangama. Kabukabu Yesu hananiaina mana ba. Ning lipu gaxarea dahaxi mana disu mana hanaunaunga xangxana mana Urana Xahinoa, ding sanga ba daxap haulingua mana hananianganoa te.   
\p
\v 11 Namua na niani taining tainina lipu hananiangam mugamugangama rai asaxadi sibidingdi maluxu mana Urana Yabang Maringing Sibuna, bu wa hananianga unia lipudi kuboluding diandi. Ne ditau sanggadingdi sabasabia tabalaxaya.  
\v 12 Bila balau Yesu xap salaga sabasabia mana long sabangga xaluxinoa, bu libu lipudi disok maringina sibinia.  
\v 13 Binabu tala rangua sabasabia tabalaxaya, saing taxoxi memeya xoxi ba.  
\v 14 Namua na la li long sabanga kiria tela wa bungingbunginalo te. Ne taragu long sabanga ma yu.   
\p
\v 15 Yesu xap kira mala rangua Urana. Baing bila balau bungingbunginalo taiti Urana yanoa. Bila hananiangaroa baing. Aningonoa sok mana kubolura tabaxanga hatumingara haringina.  
\v 16 Labu ahalingalinga ba alibu xai mana lipudi xaung ahauli adi diraxapku tai. Namua na Urana yaha mana hananiangadi na bila ba.  
\v 17 Bing asu mana yanamimdi haruangadinga xaung awa hawa manadi, namua na duwasa mang, saing bagula dahaxuya haruanga na Urana mana oxatadinga. Asu mana haruangadinga bu gamodingdi diyaha mana oxatadinga, ne makasa manadi te. Namua na nabu alibu oxatadingdi dimakasa, bing alaba bagula hauliang monga te.   
\p
\v 18 Bing asabu mam bu Urana hauliam. Am gaxabia sibuna ba hatumingamamdi mauxangang tela te. Murumam mana kubolumam longgalo ba dimaring.  
\v 19 Axamang sabanga ngaxusungang haringina ba asabu mana, bing Urana hamaringia daxangua bu ngagoxoya mala ranguang sap.   
\p
\v 20 Ina naga. Toxoratamona kiria Yesu Lipu Sipsip Wasanganam Sabanga. Baing Urana gamogamu mosiama iti mesa muli mana matiyua. Mana kubolua ba hau haruangang bungingbunginaloama rangua kira Kristo sibinia. Ngaxusunga ba  
\v 21 sina axamang xai longgalo ba dahauliang, bu asu mana murunganoa. Baing ngaxusunga ba waxata maluxu makira bu talibulibu kuboluadi yaha manadi, namua na tataga rangua Yesu Kristo. Taiti yanoa bungingbunginalo. Maxung sibuna. \fig Toxoratamona kiria Yesu Lipu Sipsip Wasanganam Sabanga. Wasa makira bila ba|alt="Shepherd" src="bk00004b.tif" size="col" loc="Hebrews 13:20" copy="BFBS (Bass/Knowles)" ref="13:20" \fig*   
\p
\v 22 Riagu hatuminga haringinam mana, ngaxusungang haringina ba ata tangaimliandi mana haruangua ngabung ba haringiang. Namua na ngabung haruanga raxabiana ing ganina.   
\p
\v 23 Ngabo ba ngabaxanga nang ba diyunga riara Timoti mala sangua salak yabanoa. Nabu ma rangua nga sap, bing bagula tam gama bu am gabaguang.   
\p
\v 24 Aharua xaidap xai yamamia na yanamim longgalo xaung Urana lipuxing longgalo. Itali hatuminga haringinamdi daharua xaidap xai nang.   
\p
\v 25 Am gasabu ba Urana atin dimoti mang longgalo.