\id 2CO - Merey \h 2 Koriŋte hay \toc1 Masulo i ɗerewel i Pol nakə a watsatay naha a Koriŋte hay aye \toc2 2 Koriŋte hay \toc3 2Kor \mt2 Masulo i ɗerewel i Pol nakə a watsatay naha a \mt1 Koriŋte hay \mt2 aye \imt1 Məfələkwe \ip A gəsaw abəra ka makurre i ɗerewel i Pol nakə a watsatay naha a Koriŋte hay aye na, labara hay ti yaw abəra ma Koriŋte ada ta watsayaw ɗerewel hay a Pol ada Pol dərmak kə watsatay naha (2.3). Məndze i Pol ta ndo i Koriŋte hay ŋgwalak eye sa bay. Ma ta diye a ɗəma na, a watsatay naha hərwi malembeɗe ha wu nakə a ye bay aye. \io1 Mə madədo 1 ka 7 na, Pol faya ma tsikiye me abəra ka bo ŋgay, \io1 Mə madədo 8 ka 9, Pol a tsətsah wu hərwi ndo məpe mədzal gər neheye mətawak eye hay ma Zerozelem aye. \io1 Mə madədo (10 ka 13) na, Pol a tsik ka matəre ndo i maslaŋ i Yesu Kəriste na, kəkay wal wal sulo. Ndo hay andaya faya ta ɗiye ha labara mekeleŋ eye wal abəra ka bəmalə i Pol (11.3-4). \ip Pol a həna ha gər tsekweŋ hərwi faya ma həbiye, ma hutiye gədaŋ ŋgay na, mə həlay i Mbəlom. Pol ka tsətsah tâ ɗəslay gər bay, tâ vəlay wu na, ka tsətsah bay. A ɗa ha Labara Ŋgwalak eye i Yesu na, kəriye. \c 1 \s1 Pol a tsikatay naha me \p \v 1 Maa watsakum naha ɗerewel nakay na, neŋ Pol. Neŋ ndo i maslaŋ i Yesu Kəriste hərwi a say a Mbəlom. Neŋ ta Timote malamar kway nəmaa tsikakum naha me a məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ma gəma i Koriŋte aye ada a siye i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ka dala i Akay\f + \fr 1:1 \ft Akay na, məzele guram eye i diye i Salawa i Gəres.\f* aye. \v 2 Mbəlom Bəba kway ta Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste tâ pa fakuma ŋgama ada tâ vəlakum zay. \s1 Mbəlom ma matay naha ɗərev a ndo neheye faya ta siye ɗəretsətseh aye \p \v 3 Zambaɗakway a Mbəlom Bəba i Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste. Neŋgeye faya ma gateye ŋgwalak a ndo hay huya, ma matay naha ɗərev pat pat aye. \v 4 Kwa kəɗay ahəl nakə nəmay mə ɗəretsətseh aye na, a vəlawamay gədaŋ hərwi ada nəmay nəmaa sliye faya məmatay naha ɗərev a siye i ndo neheye faya ta siye ɗəretsətseh aye andza nakə Mbəlom a dzəna may aye dərmak. \v 5 Andza niye, Yesu Kəriste kə sa ɗəretsətseh haladzay ada nəmay dərmak nəmaa siye ɗəretsətseh haladzay. Mbəlom bəbay ma vəlameye gədaŋ haladzay dərmak hərwi nəmay madzapa eye tə Yesu Kəriste. \v 6 Taɗə nəmay faya nəmaa siye ɗəretsətseh kəgəbay taɗə Mbəlom faya ma vəlameye gədaŋ na, hərwi ada kâ tərum gədaŋ eye hay ada Mbəlom mâ təma kurom ha. Andza niye ka slumeye faya məsəmay naha a ɗəretsətseh nakə nəmay faya nəmaa səmay naha aye dərmak. \v 7 Nəmaa sər ha ta deɗek ka ndzumeye ɓəŋɓəŋ ka tsəveɗ i Mbəlom. Nəmaa sər ha Mbəlom ma makumeye naha ɗərev andza nakə neŋgeye faya ma mameye naha ɗərev aye, hərwi faya ka sumeye ɗəretsətseh andza nəmay neheye faya nəmaa siye ɗəretsətseh aye dərmak. \p \v 8 Ayaw, malamar may hay, a samay na, sərum ha ɗəretsətseh nakə nəmaa sa ka dala i Azi aye. Nəmaa sa ɗəretsətseh haladzay, a ze may gədaŋ. Nəmaa dzala na, tsɨy nəmaa mətiye. \v 9 Ayaw, ta deɗek nəmaa dzala mə ɗərev may na, nəmaa mətiye. Azlakwa Mbəlom a ge andza niye na, hərwi ada nəmaâ pa mədzal gər may ka gədaŋ may bay, ɗuh nəmaâ pa mədzal gər may na, ka Mbəlom nəte ŋgweŋ. Neŋgeye na, ma mbəla tay ahaya ndo hay abəra ma mədahaŋ. \v 10 Ada ma buwa may ahaya abəra mə ɗəretsətseh i mədahaŋ nakə haladzay nəmaa mətiye ha haɓe aye, ada ma buwa may ahaya abəra mə ɗəretsətseh siye hay dərmak. Nəmaa piye mədzal gər may, nəmaa sər ha ma buwa may ahaya abəra mə ɗəretsətseh siye hay sa. \v 11 Nəkurom dərmak ɗuwulumay me a Mbəlom. Andza niye, taɗə ndo hay haladzay faya ta ɗuwuliye me a Mbəlom hərwi may na, ndo hay haladzay ta gay naha sɨsœ dərmak hərwi ŋgwalak ŋgay nakə ma ta gamay aye. \s1 Pol ka mbəɗa ha wu nakə haɓe a say məge aye \p \v 12 Wu nakə nəmaa ŋgalakiye ha aye na, anaŋ: Nəmaa sər ha mə ɗərev mede may kame i ndo hay tebiye na, deɗek, nəmay ndo i deɗek hay andza nakə a say a Mbəlom aye. Mede may niye lele wene wene eye na, kame kurom. Gədaŋ may nakə nəmaa ndza ha andza niye aye na, a yaw abəra mə metsehe i ndo i məndzibəra hay bay. Ane tuk na, Mbəlom a dzəna may ta ŋgwalak ŋgay. \v 13 Wu nakə nəmaa watsakum naha aye na, a wur bo bay, ka slumeye faya mətsəne. \v 14 Wu andaya nakə ka tsənum i ŋgal aye. Ane tuk na, ka ta tsənumeye tebiye. Wu eye na, anaŋ: Ka ta ŋgalakumeye may ha andza nəmay dərmak nəmaa ta ŋgalakiye kurom ha pat i Bəy Maduweŋ Yesu nakə ma maweye aye. \p \v 15 Na sər ha ta deɗek, hərwi niye na gwaɗ haɓe a seŋ na diye naha a gay kurom təday ada na həndzəɗiye kame. Na maweye na, ta təv kurom dərmak hərwi ada nâ dzəna kurom masulo eye. \v 16 Andza məgweɗe, na dzala na, na diye naha a gay kurom təday ada na diye ka dala i Masedowan ada na maweye ta təv kurom. Ada aza na mbəɗiye gər, nakə na diye ka dala i Yahuda aye na, haɓe ka dzənumeye ga. \v 17 Ahəl nakə na gwaɗakum na giye andza niye aye na, na tsikakum ta ɗərneh sulo ɗaw? Aʼay, taɗə na gwaɗ na giye wu nakə na həl faya bo məge aye na, na giye andza i ndo i məndzibəra hay ɗaw? Na gwaɗiye ayaw ada aʼay sulo sulo bay. \p \v 18 Mbəlom, neŋgeye ndo məhəle mbal ga. Wu nakə nəmaa tsikakum aye na, ayaw ada aʼay sulo sulo bay. \v 19 Hərwi neŋ, Silas ta Timote nəmay nəmaa ɗa ha mə walaŋ kurom na, Wawa i Mbəlom Yesu Kəriste. Ayaw ta aʼay sulo sulo mə neŋgeye bay. Mə neŋgeye na, ayaw ɗekɗek huya. \v 20 Ada wu nakə tebiye Mbəlom a gwaɗ ma vəlakweye, maa tsikakway ta deɗek na, neŋgeye. Hərwi niye ka gwaɗakwa «amen» na, ta neŋgeye hərwi ada ndo hay tâ ɗəslay ha gər a Mbəlom. \v 21 Sa na, maa vəlamay gədaŋ na, Mbəlom eye tə gər ŋgay tə həlay i Yesu Kəriste ada ma vəlakumeye gədaŋ dərmak. Maa pala kway na, neŋgeye. \v 22 Kə pakway Məsəfəre ŋgay a ɗərev kway hərwi məɗe ha na, nəkway ndo ŋgay hay. Andza niye a ɗa ha na, ma ta vəlakweye siye i wu neheye a gwaɗ ma vəliye aye. \p \v 23 Kə ge na raw me na, Mbəlom mâ kəɗ ga. Na ye naha a gay kurom a Koriŋte sa bay na, hərwi a seŋ ɗərev mâ wur fakuma bay. \v 24 Nəmay na, nəmaa gakumeye kutoŋ ka məpe mədzal gər bay. Nəmaa sər ha ka pum mədzal gər ɓəŋɓəŋ ka Yesu Kəriste tsɨy. Ɗuh na, nəmaa giye məsler ka təv manəte eye tə nəkurom hərwi ada ɗərev kurom mâ ŋgwasa. \c 2 \p \v 1 Andza niye, na diye naha ka təv kurom zuk bay hərwi na dzala na, na ta wurakumeye ha ɗərev sa tsa. \v 2 Taɗə na wurakum ha ɗərev na, neŋ dərmak ɗərev ma wuriye fagaya. Ndəray andaya ma ŋgweseŋeye ha ɗərev bay, hərwi nəkurom tebiye ɗərev ma wuriye fakuma. \v 3 Hərwi niye nakə na watsakum naha ɗerewel neŋgeɗ niye aye na, ada na ye naha ka təv kurom sa bay aye. Na watsakum naha na, hərwi ada nâ ndisl naha na, ka wurumeŋeye ha ɗərev bay. Hərwi mata ŋgweseŋ ha ɗərev na, nəkurom. Azlakwa ɗuh na sər kurom ha tebiye, na sər taɗə ɗərev ga maŋgwasa eye na, nəkurom dərmak ɗərev kurom maŋgwasa eye. \v 4 Ahəl nakə neŋ na watsakum naha ɗerewel niye na, ta mətuwe eye haladzay. Na watsa ta mədzal gər eye hərwi ɗərev a wur fagaya ɗokɗok haladzay. Na watsakum naha na, hərwi məwurakum ha ɗərev bay. Ane tuk na, na watsakum naha na, hərwi ada kâ sərum ha, na wuɗa kurom haladzay. \s1 Pol a pəsay mənese a ndo nakə a nasay aye \p \v 5 Ndoweye kə wurakum ha ɗərev na, a wureŋ ha ɗərev a neŋ bay, a nəkurom tebiye, siye hay kə ndalatay haladzay, siye hay tsekweŋ. Ane tuk na, a seŋ mətsike faya ka zal bay. \v 6 Matsəla ndo hay haladzay ta kəta na ndo niye, kə sla ɗa andza niye. \v 7 Anəke ɗuh na, pəsumay ha mənese ŋgay ada vəlumay gədaŋ ta məmay naha ɗərev, bəna ma ta mətiye ta mevel. \v 8 Hərwi niye neŋ faya na gwaɗakumeye naha amboh, pəsumay ha mənese ŋgay hərwi ada mâ sər na, ka wuɗum na. \v 9 Ɗerewel niye na watsakum naha aye na, hərwi a seŋ məsəre ha faya ka rəhumay ha gər a bazlam ga ŋgway ɗaw? \v 10 Ka pəsumay ha mənese a ndo niye na, neŋ dərmak na pəsay ha. Neŋ na, kə ge wu andaya məpəsay ha na, na pəsay ha. Na pəsay ha na, hərwi kurom, kame i Kəriste. \v 11 Na ge andza niye na, hərwi ada Fakalaw mâ ŋgwasa fakwaya bay. Hərwi wu nakə a say məge aye na, ka sərakwa ha lele. \s1 Pol ma gəma i Tərowas \p \v 12 Na həl bo, na ye a gəma i Tərowas mata ɗa ha Labara Ŋgwalak eye nakə a tsik ka Kəriste aye mə ɗəma. Na ndisl naha a ɗəma, na zəba faya na, Bəy Maduweŋ Yesu kə həndekeŋ na tsəveɗ vototo lele. \v 13 Ane tuk na, mədzal gər ga mandza eye wadəŋ wadəŋ hərwi na huta na malamar kway Titus mə ɗəma bay. Hərwi niye, na gər tay ha ndo məpe mədzal gər neheye ma gəma i Tərowas aye, na ye ka dala i Masedowan. \s1 Yesu a vəlakway gədaŋ ada kâ mbakwa ka wu hay \p \v 14 Ane tuk na, zambaɗakway a Mbəlom! Maa ye may ha kame kame məsle ka wu hay huya na, neŋgeye, hərwi nəmay madzapa eye tə Kəriste. Andza niye faya ma ɗiye ha Kəriste a ndo hay kwa ka waray ka waray tebiye tə nəmay, ma zatay a ndo hay andza mal nakə a ze huŋŋa aye. \v 15 Nəmay na, andza mal nakə a ze huŋŋa lele Kəriste ma vəlay naha a Mbəlom aye. Mal eye niye a zatay a ndo neheye Mbəlom ma təmiye tay ha aye ada ndo neheye ta dziye aye. \v 16 Hərwi ndo neheye faya Mbəlom ma təmiye tay ha na, a zatay lele ada Mbəlom ma vəlateye sifa. Hərwi ndo neheye faya ta dziye, mal niye a zatay i tay na, məməte ada faya ta mətiye hərwiye kame i Mbəlom. Mata sle faya məge məsler nakay na, way? \v 17 Nəmay na, ndo neheye Mbəlom a slər may ha mata ge məsler aye. Nəmay na, andza ndo neheye ta təra ha bazlam i Mbəlom andza wu i tsakala aye bay. Maa slər may ha na, Mbəlom. Nəmaa ɗa ha bazlam ŋgay ta deɗek kame ŋgay hərwi nəmay madzapa eye tə Yesu Kəriste. \c 3 \s1 Məsler i ndo i Dzam Weɗeye hay \p \v 1 Nəmay faya nəmaa dazleye a məɗəslay ha gər a bo may ɗaw? Kəgəbay tâ watsamay ɗerewel a həlay hərwi mabəzakum ha na, nəmay ndo i maslaŋ i Yesu Kəriste hay ɗaw? Kəgəbay nəmaa tsətsah fakuma ɗerewel hərwi mabəzatay ha a ndo mekeleŋ eye hay ɗaw? Ndo siye hay na, tə gawa andza niye. Ane tuk na, nəmay andza nəteye təbey. \v 2 Ɗerewel may na, nəkurom nakə Kəriste a watsa a ɗərev kurom aye. Kwa way ma sliye məsəre ada mədzeŋge. \v 3 Ta deɗek nəkurom na, ɗerewel nakə Kəriste a watsa ada a slər tə həlay may aye. A watsa na, ta yam i wu nakə tə watsawa ha wu aye bay. A watsa na, ta Məsəfəre i Mbəlom neŋgeye nakə ta sifa aye. A watsa na, ka beleler i kwar bay, a watsa a ɗərev i ndo zezeŋ.\f + \fr 3:3 \ft Zəba mə Madayaw abəra ma Ezipt 24.12; Zeremi 31.29-35; Ezekiyel 11.19; 36.26-27.\f* \p \v 4 Nəmaa gwaɗ nəkurom ɗerewel i Kəriste na, hərwi Yesu Kəriste kə ɗa may ha kame i Mbəlom maa ge məsler tə həlay may na, neŋgeye. \v 5 Nəmaa sər ha, nəmay tə gər may nəmaa sla məge məsler ta gədaŋ may bay. Maa vəlamay gədaŋ ka məge na, Mbəlom. \v 6 Maa vəlamay gədaŋ matəre ndo məge məsler, hərwi məɗatay ha bazlam i Dzam Weɗeye na, neŋgeye. Dzam nakay weɗeye na, andza bazlam mapala eye nakə tə watsa ahəl niye aye bay. Ane tuk na, ka rəhakway ha gər na, a Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye. Bazlam mapala eye nakə tə watsa ahəl niye na, ma diye tay ha ndo hay a mədahaŋ. Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye na, ma vəliye sifa ka tor eye. \p \v 7 Ahəl niye Mbəlom a watsa bazlam ŋgay mapala eye ka beleler i kwar ada ahəl nakə a gawa aye wu niye na, ndo hay ta ŋgatay a məzlaɓ ŋgay.\f + \fr 3:7 \ft Zəba mə Madayaw abəra ma Ezipt 34.29-35.\f* Daʼar i Musa ka wuzl ɗəre hərwi məzlaɓ ŋgay. Israyel hay ta sla faya mazəbe ka daʼar ŋgay bay, a dəv haladzay. Ada azlakwa dzaydzay niye na, ma ndziye huya bay. Ada taɗə bazlam mapala eye nakə ma diye tay ha ndo hay a mədahaŋ ka bəz ha məzlaɓ i Mbəlom a ndo hay ahəl nakə a yaw aye ɗuh tuk na, \v 8 ada məsler i Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye ma bəziye ha məzlaɓ i Mbəlom ma ziye ha tebiye ɗuh! \v 9 Bazlam mapala eye kə gəs tay ha ndo hay a sariya. Ada taɗə bazlam mapala eye ma gəsiye kway a sariya, faya ma bəzakway ha məzlaɓ i Mbəlom tuk na, ada Dzam Weɗeye nakə ma təriye kway ha ndo i deɗek kame i Mbəlom aye, ma bəzakway ha məzlaɓ, ma ziye ha ɗuh. \v 10 Ka slakweye faya məgweɗe na, wu nakə a bəzawa ha məzlaɓ i Mbəlom ahəl niye faya ma mbatiye hərwi Dzam Weɗeye a ze Dzam Guram eye haladzay ta məzlaɓ. \v 11 Ta deɗek Dzam Guram eye nakə Mbəlom a vəl hərwi məndze tsekweŋ, ka bəzakway ha məzlaɓ. Ada taɗə andza niye na, Dzam Weɗeye nakə ma ndziye huya aye a ze na ɗuh. \p \v 12 Nəmaa tsik parakka kame i ndo hay tebiye na, hərwi nəmaa pa mədzal gər ka wu neheye. \v 13 Musa ahəl niye na, ka tək na ɗəre ŋgay tə petekeɗ hərwi məzlaɓ i Mbəlom nakə ka daʼar ŋgay aye ada a say na, Israyel hay tâ ŋgatay a məzlaɓ nakay ma ndziye bay, ma mbatiye aye. Ane tuk na, nəmay nəmaa giye andza neŋgeye təbey. \v 14 I Israyel hay ahəl niye na, tə sla faya mətsəne wu neheye a say məgweɗe mey na, tə tsəne bay. Bəgom kwa gwala hay tay bəbay andza niye dərmak. Faya ta dzaŋgiye ɗerewel i Dzam Guram eye na, tə tsəne bay andza ta mbuza na metsehe tay tə petekeɗ nakə Musa a mbuzawa ha ɗəre ŋgay aye. Petekeɗ niye andaya ka ɗəre huya. Say ndo nakə neŋgeye madzapa eye tə Yesu Kəriste aye. \v 15 Ayaw, kwa bəgom, ta dzaŋgiye ɗerewel i Musa na, ta tsəniye bay, andza petekeɗ kə mbuzatay na mədzal gər. \v 16 Ane tuk na, kwa kəɗay taɗə ndoweye ka mbəɗa bo ka təv i Bəy Maduweŋ na, petekeɗ niye ma dziye.\f + \fr 3:16 \ft Zəba mə Madayaw abəra ma Ezipt 34.34.\f* \v 17 Andza niye hərwi Bəy Maduweŋ ta Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye nəteye madzapa eye. Təv nakə Məsəfəre i Bəy Maduweŋ mə ɗəma aye na, ndo hay ta təmaw abəra ma beke. Nəteye beke i bazlam mapala eye sa bay. \v 18 Andza niye nəkway neheye ka dzalakwa ka neŋgeye na, petekeɗ ka mbuzakway na ɗəre sa bay, faya ka ŋgatakweye a məzlaɓ i Bəy Maduweŋ Yesu ada faya ka tərakweye andza neŋgeye kame kame. Andza niye məzlaɓ ŋgay faya ma səkahiye mə nəkway kame kame. Anaŋ məsler nakə Məsəfəre i Bəy Maduweŋ faya ma giye aye. \c 4 \s1 Nəkway bəle eye hay, Mbəlom neŋgeye gədaŋ eye \p \v 1 Mbəlom kə gamay ŋgwalak haladzay. A vəlamay məsler nakay a həlay. Hərwi niye nəmaa zliye faya abəra mədzal gər may bay tebiye. \v 2 Nəmaa kərah məsler neheye ndo hay tə ŋgahawa faya bo, a ge horoy aye. Nəmaa səpatiye ndo hay bay, nəmaa dzapiye ha bazlam i Mbəlom tə maraw me bay. Ɗuh nəmay faya nəmaa ɗiye ha deɗek parakka kame i Mbəlom. A samay na, ndo hay tebiye tâ sər ha, bazlam nakə faya nəmaa tsikiye na, deɗek. \v 3 Siye hay na, tə tsəne Labara Ŋgwalak eye nakə faya nəmaa tsikateye a ndo hay aye bay. A təra fataya na, andza ɗəre tay mambuza eye tə petekeɗ. Kwa andza niye bəbay, sərum na, hərwi ndo neheye nəteye faya ta dziye ɗekɗek tsa. \v 4 Tə dzala ha bay na, hərwi Fakalaw neŋgeye ndo mələve məndzibəra ka guluf tay ha mədzal gər hərwi ada tâ dzala ha ka Labara Ŋgwalak eye bay. Hərwi a say tâ ŋgatay a dzaydzay niye faya ma dəviye ka nəteye bay. Dzaydzay niye a yaw na, abəra ma Labara Ŋgwalak eye ada Labara Ŋgwalak eye faya ma ɗakweye ha məzlaɓ i Kəriste. Neŋgeye, ka ŋgatay na, ka ŋgatay a Mbəlom. \p \v 5 Ahəl nakə nəmay faya nəmaa ɗiye ha Labara Ŋgwalak eye na, nəmaa tsik ka bo may eye bay, nəmaa ɗa ha Yesu Kəriste neŋgeye Bəy Maduweŋ. Nəmay na, nəmay ndo məgakum məsler hərwi Yesu. \v 6 Ahəl niye Mbəlom a ge məndzibəra na, a gwaɗ: «Dzaydzay mâ dəv ma ləvoŋ.\f + \fr 4:6 \ft Madazlay i wu hay 1.3.\f*» Maa vəl dzaydzay nakə ma dəviye mə ɗərev may aye na, Mbəlom eye nəte. A ge andza niye na, hərwi ada nəmaâ ŋgatay a məzlaɓ ŋgay nakə a dəv dzaydzay ka ɗəre Yesu Kəriste aye. \p \v 7 Nəmay bəle eye hay andza gah i doɗo. Ane tuk na, Mbəlom a pa zlele nakay ŋgwalak eye na, a ɗərev may. Mbəlom a ge andza niye na, hərwi ada ndo hay tâ ŋgatay a gədaŋ bagwar eye i Labara Ŋgwalak eye a yaw abəra ma neŋgeye bəna, ma nəmay bay. \v 8 Nəmaa sa ɗəretsətseh hay wal wal. Ane tuk na, ta ndəvamay ha məsəfəre bay. Nəmaa dzala gər ka bo, ane tuk na, həlay kə kəɗamay bay. \v 9 Ndo hay ta həhar may, ane tuk na, Mbəlom kə gər may ha bay. Ta kal may ha ka dala, ane tuk na, nəmaa mət bay. \v 10 Ta pəla tsəveɗ məkəɗe may mədahaŋ eye andza Yesu nakə tə kəɗ na aye. Ane tuk na, nəmay andaya ta sifa ada niye a ɗa ha na, Yesu neŋgeye andaya ta sifa. \v 11 Pat pat ahəl nakə nəkway ka məndzibəra mba aye, ta pəliye tsəveɗ məkəɗe kway hərwi faya ka pakweye bəzay a Yesu. Andza niye ta sliye faya məŋgatay a sifa i Yesu mə bo may. \v 12 Andza niye, nəmay na, mə ɗəretsətseh i mədahaŋ huya. Ada hərwi niye nakə ka hutum sifa nakə ma ndəviye bay aye. \p \v 13 Tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom na, tə gwaɗ: «Na dzala ha ka Mbəlom, hərwi niye faya na tsikiye.\f + \fr 4:13 \ft Dəmes hay 116.10.\f*» Nəmay dərmak nəmaa dzala ha ka Mbəlom, hərwi niye nəmay dərmak nəmaa tsikiye. \v 14 Maa lətse ahaya Yesu abəra ma tsəvay na, Mbəlom. Ka sərakwa ha ma ta lətsakway ahaya abəra ma tsəvay dərmak hərwi mata ndze tə neŋgeye. \v 15 Mbəlom a vəlamay məsler nakay na, hərwi madzəne kurom hərwi ada Mbəlom mâ təma tay ha ndo hay haladzay ta ŋgwalak ŋgay kame kame. Andza niye ndo hay ta səkahiye haladzay hərwi məgay naha sɨsœ a Mbəlom ada mazambaɗay. \s1 Həbakwa wu nakə ndəray kwa nəte kə ŋgatay ɗaɗa bay aye \p \v 16 Hərwi niye, mədzal gər na, faya huya. Ka sərakwa bo kway faya ma giye bəle tsekweŋ tsekweŋ. Ane tuk na, gədaŋ andaya mə ɗərev kway. Pat pat Mbəlom faya ma vəlakweye gədaŋ weɗeye hərwi məpay bəzay a tsəveɗ ŋgay. \v 17 A seŋ məgweɗe ɗəretsətseh neheye faya ka sakweye anəke aye na, ta ndəviye. Hərwi ɗəretsətseh neheye na, ka hutakweye məzlaɓ bagwar eye. Məzlaɓ niye na, a ze wu hay tebiye ada ma ndziye ka tor eye. Ka sərakwa ha ɗəretsətseh neheye na, tsekweŋ tsa. \v 18 Andza niye, ka pakwa mədzal gər kway na, ka wu i Mbəlom bəna ka wu i məndzibəra bay, hərwi wu i məndzibəra hay na, ta ndziye huya bay. Wu neheye ta ndziye huya aye na, wu neheye mə mbəlom ka ŋgatakway bay aye. \c 5 \p \v 1 Ka sərakwa ha bo kway ma ndziye huya bay. Bo kway na, andza madzawadzawa nakə ma nasiye bəse aye. Sa na, kwa taɗə madzawadzawa kway nakə kanaŋ aye kə nas bəbay na, Mbəlom ma vəlakweye a ɗəma mekeleŋ eye mə mbəlom. Na tsik na, ka bo kway. Ka mətakwa na, Mbəlom ma vəlakweye bo mekeleŋ eye mə mbəlom, ma ndziye ka tor eye. \v 2 Bo kway nakə weɗeye mə mbəlom aye a yakway a gər haladzay, ɗərev a ndalakway ɗokɗok, a sakway Mbəlom mâ pakway ka bo neŋgeye niye weɗeye. \v 3 Taɗə ka fələkwakwa a ɗəma na, ka ndzakweye mə bo niye weɗeye ka tor eye, məsəfəre ma həhaliye kəriye ze bo bay. \v 4 Anəke nəkway huya mə madzawadzawa na, faya ka sakweye ɗəretsətseh ada faya ka tuwakweye. Niye na, a sakway Mbəlom mâ zla fakwaya abəra wal bay. Ane tuk na, a sakway mâ kalakway nakə bo weɗeye ka gər aye. Andza niye sifa weɗeye ma mbəɗiye kway ha ka mətakweye sa bay. \v 5 Maa ge məsler mə nəkway hərwi ada kâ hutakwa bo weɗeye na, Mbəlom. Kə vəlakway Məsəfəre ŋgay. Andza niye ka sərakwa ha ma giye wu mekeleŋ eye hərwi kway dərmak. \p \v 6 Hərwi niye kwa kəɗay ka gəsakweye ɗərev ɓəŋɓəŋ lele. Ane tuk na, ka sərakwa ha, ahəl nakə nəkway huya tə bo nakay aye na, nəkway mandza eye dəreŋ tə Yesu Bəy Maduweŋ. \v 7 Andza məgweɗe ka ŋgatakway tə ɗəre kway zuk bay. Ane tuk na, ka ndzakweye andza niye na, hərwi ka dzalakwa ha ka neŋgeye. \v 8 Ta deɗek, ka gəsakweye ɗərev ɓəŋɓəŋ lele. A sakway na, kâ gərakway ha bo nakay ada kâ deyekweye ka təv i Bəy Maduweŋ. \p \v 9 Ada kwa taɗə nəkway mandza eye ka təv ŋgay zuk bay, kwa taɗə ka deyekweye mata ndze ka təv ŋgay bəbay, a sakway na, məge wu nakə a yay a gər aye. \v 10 Hərwi nəkway tebiye ka deyekweye kame i Yesu Kəriste hərwi ada mâ ŋgənakway ha sariya. Ma vəlakweye magogoy a nəkway tebiye, kwa way ma hutiye ka məsler ŋgay nakə a ge ka məndzibəra aye. Taɗə ka gakwa wu ŋgwalak eye na, ma vəlakweye magogoy kway. Taɗə ka gakwa wu lele eye bay na, ma vəlakweye magogoy lele bay aye. \s1 A say a Mbəlom məme kway ha ka bo tə neŋgeye tə həlay i Yesu \p \v 11 Hərwi niye nəmaa rəhay ha gər haladzay a Bəy Maduweŋ. Nəmay faya nəmaa giye məsler hərwi ada ndo hay tâ təma bazlam i Mbəlom. Mbəlom na, a sər may ha lele ada na dzala na, nəkurom ka sərum ga ha mə ɗərev kurom. \v 12 A samay məge zlapay kame kurom bay. Ɗuh nəmay faya nəmaa ɗakumeye ha tsəveɗ nakə ka ŋgalakumeye may ha aye, hərwi ada taɗə ndo hay faya ta mamay ha maŋgok na, ka sərumeye mambəɗatay faya. Nəteye ta ŋgalakiye na, tə wu neheye ɗəre a ŋgatay aye. Ta zəba ɗəre a ɗərev tay bay. \v 13 Ka dzalum mə gər kurom na, gər a vuwamay ɗaw? Kə ge ka ɗəre kurom gər a vuwamay na, hərwi nəmaa vəlay ha bo may a Mbəlom peteh. Taɗə kə ge nəmay tə metsehe may na, sərum ha niye na, hərwi madzəne kurom. \p \v 14 Məsler neheye tebiye nəmaa ge aye na, hərwi nəmaa sər ha Kəriste a wuɗa may. Mawuɗe bo ŋgay nakə a wuɗa may aye na, a gamay kutoŋ mede kame. Nəmaa sər ha ta deɗek neŋgeye kə mət hərwi ndo gədem. Ka ɗəre i Mbəlom na, ndo hay gədem ta mət tə neŋgeye. \v 15 Kə mət hərwi ndo hay gədem hərwi ada ndo neheye ta sifa aye tâ ge wu nakə a satay a nəteye bay, ane tuk na, tâ ge wu nakə a say aye. A mət na, hərwi tay ada Mbəlom a lətse ahaya abəra ma tsəvay hərwi tay. \p \v 16 Hərwi niye, anəke na, nəmay nəmaa zəbiye ka ndo hay andza ndo zezeŋ tsa bay. Ahəl niye kwa taɗə nəmaa zəba ka Yesu Kəriste andza niye bəbay na, anəke nəmaa giye andza niye sa bay. \v 17 Kwa way kə dzapa tə Yesu Kəriste na, ka təra bo weɗeye. Ndo guram eye kə dze, andaya sa bay, ka təra ndo weɗeye. \v 18 Maa ge məsler niye tebiye na, Mbəlom. A sləraw Yesu Kəriste na, hərwi ada mâ makway ha ka bo tə neŋgeye. Mbəlom a vəlamay məsler mede məhəlatay ahaya ndo hay ada tâ ma ka bo tage neŋgeye. \v 19 Andza məgweɗe Mbəlom a ge məsler tə həlay i Yesu Kəriste hərwi a say ndo hay gədem tâ ma ka bo tə neŋgeye. Ma paslatay na mənese tay sa bay, ada nəmay a slər may ha hərwi məhəlaw ndo hay ada tâ ma ka bo tə neŋgeye. \p \v 20 Maa slər may ha na, Yesu Kəriste ka məɗe ha bazlam ŋgay. Maa zalakum tə bazlam may na, Mbəlom eye tə gər ŋgay. Faya nəmaa gakumeye amboh hərwi Yesu Kəriste, təmum məme ka təv i Mbəlom. \v 21 Yesu Kəriste kə ge mezeleme ɗaɗa bay, ane tuk na, Mbəlom a zla mezeleme kway a pa faya. Mbəlom a ge andza niye na, hərwi kway hərwi ada ka dzapakwa tə Kəriste na, ma təriye kway ha ndo ŋgwalak eye ka ɗəre ŋgay. \c 6 \s1 Pol a ɗa ha neŋgeye ndo i maslaŋ i Mbəlom \p \v 1 Anəke nəmay faya nəmaa ge ka bo məsler ta Mbəlom ka təv manəte eye. Andza niye faya nəmaa gakumeye amboh na, Mbəlom kə pa fakuma ŋgama haladzay, kâ nasum ha ŋgama niye kəriye bay. \v 2 Mbəlom a gwaɗ na: \q1 «Ahəl nakə həlay i məge ŋgwalak ada həlay i mətəme tay ha ndo hay aye na, \q1 na tsəne amboh yak ada na dzəna kar.\f + \fr 6:2 \ft Ezay 49.8.\f*» \p Malamar ga hay tsənum! Anəke na, həlay nakə a say Mbəlom məgakway ŋgwalak aye, ada a say mətəme tay ha ndo hay anəke. \p \v 3 A samay məge wu kəriye nakə ma dzəgəɗiye tay ha ndo hay abəra ka tsəveɗ i Mbəlom aye bay, hərwi a samay tâ tsaɗay a məsler may bay. \v 4 Ɗuh mə wu neheye faya nəmaa giye tebiye na, faya nəmaa ɗiye ha nəmay ndo məge məsler i Mbəlom hay. Kwa taɗə faya nəmaa siye ɗəretsətseh waray waray, kwa taɗə faya ta ŋgəɗətsiye may, nəmaa ɗəma andza niye. \v 5 Tə ndaɓawa may, tə gəsawa may a daŋgay, tə sutawa famaya ndo hay, madagər a gawamay haladzay, nəmaa hutawa məndzehəre bay, marəzle a gawamay, nəmaa ndzawa hwapat ze wu mənday dərmak. \v 6 Nəmaa ndzawa ma məndze may na, tsəɗaŋŋa, nəmaa sər deɗek, nəmaa zlawa ŋgatay, ɗərev may lele kame i ndo hay, Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye mə ɗərev may, nəmaa wuɗa tay ha ndo hay tə ɗərev may peteh. \v 7 Nəmaa ɗawatay ha a ndo hay na, bazlam deɗek eye, Mbəlom a vəlamay gədaŋ. Andza niye nakə nəmaa ɗa ha nəmay ndo i məsler i Mbəlom aye. Nəmay ndo i deɗek hay, ada niye andza wu həlay hərwi məge vəram ta ndo məne ɗəre may ada hərwi məge ka bo abəra dərmak. \v 8 Ndo siye hay faya ta rəhamay gər, siye hay faya ta tsikiye famaya wu nakə lele bay aye. Ndo mekeleŋ eye faya ta zambaɗameye, siye faya ta tsaɗameye. Ta zəba famaya andza ndo i maraw me hay, nəmay ndo i deɗek hay ɗuh. \v 9 Ta zəba famaya andza ndəray a sər may ha bay, azlakwa ndo hay tebiye tə sər may ha. Tə dzala mə gər tə gwaɗ faya nəmaa ndziye huya bay, nəmaa mətiye. Ane tuk na, zəba! Nəmay ta sifa may lele. Tə gawamay ɗəretsətseh, ane tuk na, nəmaa mət bay. \v 10 Mə wu neheye a ndalawamay aye bəbay na, ɗərev may faya ma ŋgwasiye huya. Ka ɗəre i ndo hay na, nəmay mətawak eye hay, ane tuk na, nəmay faya nəmaa təriye tay ha ndo hay zlele eye hay ka tsəveɗ i Mbəlom. Andza nəmay na, wuray andaya kwa tsekweŋ təbey, ɗuh ta deɗek eye wu hay tebiye na, i may. \p \v 11 A nəkurom Koriŋte hay, nəmaa tsikawakum wu na, parakka. Wu nakə mə ɗərev may aye na, nəmaa ŋgaha na bay. \v 12 Nəmay na, nəmaa wuɗa kurom lele. Maa wuɗa may bay na, nəkurom. \v 13 Faya na tsikakumeye me na, andza na tsikatay me a wawa ga hay. Neŋ faya na gwaɗakumeye: Tsikumamay wu nakə mə ɗərev kurom aye. Wuɗum may andza nakə nəmaa wuɗa kurom aye. \s1 Ndo məpe mədzal gər ka Yesu na, mâ rəhay ha gər a Mbəlom \p \v 14 Kâ dzapum ta ndo neheye ta dzala ha ka Yesu bay aye bay. Wu nakə tsəɗaŋŋa ta wu nakə tsəɗaŋŋa bay aye ta dzapiye na, ma kəkay? Dzaydzay ta ləvoŋ ta dzapiye na, ma kəkay? \v 15 Yesu Kəriste ta Fakalaw ta dzapiye na, ma kəkay? Ndo neheye ta dzala ha ka Yesu aye ta ndo neheye ta dzala ha ka Yesu bay aye, ta dzapiye na, ma kəkay? \v 16 Mata dzepe tay ha gay i məɗəslay ha gər a Mbəlom ta kule na, wuye mey? Gay i məvəlay wu a Mbəlom na, nəkway. Mbəlom neŋgeye ma ndziye ka tor eye. Andza nakə a gwaɗ: \q1 «Na ndziye mə walaŋ i ndo ga hay, \q2 na həhaliye mə walaŋ tay, \q2 ta ɗəsleŋeye ha gər a neŋ, \q2 ta təriye ndo ga hay.\f + \fr 6:16 \ft Levitik 26.12; Ezekiyel 37.27.\f*» \p \v 17 Hərwi niye Bəy Maduweŋ a gwaɗatay a ndo ŋgay hay: \q1 «Dumara abəra mə walaŋ tay, \q2 kâ ndzum ka təv manəte eye bay. \q1 Wu nakə tsəɗaŋŋa bay aye na, \q2 kâ tətalum faya bay. \q1 Ka gum andza niye na, \q2 neŋ na təmiye kurom.\f + \fr 6:17 \ft Ezay 52.11.\f*» \q1 \v 18 «Na təriye bəba kurom \q2 ada nəkurom ka tərumeye wawa ga hasləka eye hay ada wawa ga dem eye hay. \q1 Maa tsik na, Bəy Maduweŋ Mbəlom bagwar eye.\f + \fr 6:18 \ft 2 Samuyel 7.14; Ezay 43.6; Zeremi 31.9; Oze 2.1.\f*» \c 7 \p \v 1 Dzam ga neheye na wuɗa kurom haladzay aye, wu neheye Mbəlom a tsik ahəl niye a gwaɗ ma giye na, i kway. Kə ge andza niye na, bo kway mâ ndza tsəɗaŋŋa ka ɗəre i Mbəlom. Gərakwa ha wu neheye mə ɗərev kway lele bay aye. Mede kway mâ ge lele, rəhakway ha gər a Mbəlom lele. \s1 Məŋgwese i Pol \p \v 2 Kâ kərahum mawuɗe may sa bay. Nəmaa gay mənese a ndəray bay, ndəray kə dze abəra ka tsəveɗ i Mbəlom hərwi may bay, nəmaa zla wu i ndəray tə məvay gər bay. \v 3 Kâ dzalum mə gər kurom na tsik niye na, hərwi məpakum horoy a ɗəre bay. Niye na, andza nakə na lah mətsike aye, nəmaa wuɗa kurom haladzay. Wuray andaya nakə ma sliye maŋgəne may ha abəra ta nəkurom aye bay. Kwa taɗə mədahaŋ, nəkway dziye, kwa taɗə sifa, nəkway dziye. \v 4 Na sər ha nəkurom ndo i deɗek hay, ɗərev ga maŋgwasa eye haladzay hərwi kurom. Na sa ɗəretsətseh haladzay ane tuk na, ɗərev kə ye fagaya abəra bay. Ɗərev ga a ŋgwasa ɗuh, ɗərev ga maraha eye ta məŋgwese. \p \v 5 Ayaw nəmaa sa ɗəretsətseh na, haladzay. Kwa ahəl nakə nəmaa ndislew kanaŋ a Masedowan aye na, nəmaa huta tsəveɗ ka mazəzukwe bo kwa tsekweŋ bay tebiye. Wu mawura bo eye a ndzawamay ka tsəveɗ wal wal haladzay. Ndo hay tə wiyawa famaya wu tə magazləga. Mə ɗərev may bəbay nəmay mandza eye tə mədzal gər eye, nəmaa dzədzar. \v 6 Ane tuk na, ahəl nakə ndo hay ta ge bəle aye na, maa matay naha ɗərev na, Mbəlom. A mamay naha ɗərev na, tə madayaw i Titus nakə a yaw aye. \v 7 Maa mamay naha ɗərev na, madayaw i Titus ɗekɗek tsa bay. A mamay ha ɗərev na, tə wu nakə Titus a tsikamay aye. A gwaɗamay na, ka mumay naha ɗərev. A gwaɗamay sa na, a sakum məŋgeteŋ, mevel a wur fakuma hərwi wu neheye lele bay ka gum aye. Ada sa faya ka dzənumeye ga haladzay ta məge fagaya abəra me ka təv i ndo mane ɗəre ga hay. Na tsəne andza niye na, ɗərev ga a səkah ta məŋgwese. \p \v 8 Na sər ha ɗerewel nakə na lah məwatsakum naha aye na, kə vəlakum mədzal gər.\f + \fr 7:8 \ft Zəba ma 2 Koriŋte hay 2.3.\f* Ane tuk na, na watsa andza niye kemey na, kə ndeleŋ bay. Deɗek ŋgway, haɓe na, ma ndeleŋeye hərwi na sər ha, na vəlakum məge mevel tsakway tə ɗerewel ga nakə na watsakum naha aye. \v 9 Anəke ɗuh na, ɗərev ga kə ŋgwasa hərwi ɗerewel nakay na watsakum naha aye. Ɗərev ga a ŋgwas na, hərwi nakə na vəlakum məge mevel aye bay. Ɗərev ga a ŋgwasa na, hərwi wu kurom neheye ka gawum lele bay aye a ndalakum ada nakə ka gərum ha mezeleme kurom aye. Wu nakə a ndalakum aye, ka ɗəre i Mbəlom na, lele hərwi ada kâ gərum ha mezeleme kurom. Andza niye, tə ɗerewel nakə nəmaa watsakum naha aye na, nəmaa gakum wuray kwa tsekweŋ bay tebiye. \p \v 10 Ndoweye kə ge mevel hərwi nakə a say a Mbəlom aye na, məge mevel ŋgay niye ma mbəɗiye ha mədzal gər ŋgay ka wu ŋgwalak eye ada andza niye Mbəlom ma təmiye ha abəra ma mənese. Slala i məge mevel niye na, ma vəlakweye madzədzere bay! Slala i məge mevel nakə ndo i məndzibəra hay ta giye na, ma kəɗiye ndo. \v 11 Deɗek, mevel kurom nakə ka gum aye na, a yay a gər a Mbəlom. Anəke na, zəbum faya ma kəkay nakə a mbəɗa aye! Anəke na, ka vəlum ha bo kurom ka mədzal ha andza nakə a ye ka bo aye. Faya ka ɗumeye ha na, ka wuɗum mənese bay, ka gum mevel ka bo kurom eye hərwi wu niye. Ka dzədzarum hərwi wu nakə ma ta ndzakumeye a gər aye. A sakum mə ɗərev kurom məŋgeteŋ haladzay. A sakum məge wu nakə a say a Mbəlom aye ada tə məpəray a ndo nakə a ge mənese aye. Ka ɗum ha ta tsəveɗ wal wal parakka hərwi nakə həlay kurom andaya mə wu niye sa bay aye. \p \v 12 Andza niye, ɗerewel nakay na watsa naha aye na, na watsa naha hərwi ndo nakə a ge mənese aye ɗekɗek tsa bay. Na watsa naha hərwi ndo nakə tə gay mənese aye bay. Ane tuk na, na watsakum naha na, hərwi ada kâ sərum ha lele kame i Mbəlom na, ka wuɗum may tə ɗərev kurom peteh. \v 13 Hərwi niye anəke na, ɗərev kə mamay naha. \p Ɗərev kə mamay naha deɗek. Wu mekeleŋ eye ma ze nakay na, andaya sa. Ɗərev may a ŋgwasa haladzay na, hərwi Titus nakə ɗərev ŋgay maŋgwasa eye hərwi nəkurom tebiye kurom eye ka mumay naha ɗərev aye. \v 14 Ɗərev ga a ŋgwasa na, hərwi na ŋgalak kurom ha kame ŋgay. Na ŋgalak na, kəriye tsa bay. Wu nakə nəmaa tsikawakum aye na, deɗek huya. Andza niye maŋgeleke nakə nəmaa ŋgalak kurom ha kame i Titus aye bəbay na, deɗek. A ge bo a ɗəma andza nakə nəmaa tsikakum aye. \v 15 Ahəl nakə a ye naha ka təv kurom aye na, ka təmum na tə marəhay ha gər tə madzədzaray haladzay. Nəkurom tebiye ka rəhumay ha gər. A sər ha faya, faya ma səkahiye ha mawuɗe kurom. \v 16 Ɗərev ga kə ŋgwasa haladzay hərwi na sər ha, nəkurom ndo i deɗek hay. \c 8 \s1 Madzəne hərwi ndo neheye tə pa mədzal gər ka Yesu ma Zerozelem aye \p \v 1 Malamar ga hay, a samay na, sərum ha wu nakə ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu tə ge ka dala i Masedowan aye. Tə ge wu niye hərwi nakə Mbəlom a ge məsler ma nəteye aye. \v 2 Ta sa ɗəretsətseh haladzay. Ane tuk na, kwa nəteye mə ɗəretsətseh ada kwa nəteye mətawak eye hay bəbay na, ɗərev tay maŋgwasa eye haladzay. Ta vəl suloy haladzay hərwi məsler i Mbəlom ɗuh. \v 3 Neŋ faya na gwaɗakumeye, ta vəl haladzay andza nakə tə sla faya məvəle aye. Tə vəl na, haladzay a ze gədaŋ tay tebiye. Ndəray ka tsətsah fataya bay, ane tuk na, ti yaw \v 4 ta tsətsah ta amboh. Tə gwaɗamay: «Vəlumamay tsəveɗ hərwi ada nəmaâ dzəna ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ma Zerozelem aye.» \v 5 Wu nakə tə ge aye na, a ze wu nakə nəmaa dzala fataya aye. Təday na, ta vəl ha bo tay a Bəy Maduweŋ Yesu ada ta vəl ha bo tay hərwi may andza nakə a say a Mbəlom aye. \p \v 6 Hərwi niye nəmaa tsətsah ka Titus, nəmaa gwaɗay mâ mbəɗa naha gər ka təv kurom hərwi ada məsler i məvəle wu nakə a dazlay mə walaŋ kurom aye na, mâ ye naha mâ ndəv ha. \v 7 Nəkurom ka tsəveɗ i Mbəlom na, zlele eye hay haladzay. Ka pum mədzal gər kurom ka Kəriste peteh, ka sərum deɗek i Mbəlom, ka vəlumay ha bo a Mbəlom tebiye, ka wuɗum may haladzay, faya ka ɗumeye ha labara i Yesu lele. Hərwi niye gum məsler niye lele eye tə ɗərev kurom peteh mâ ze i siye ndo hay. \p \v 8 Wu nakə na tsikakum aye na, na gakum kutoŋ ka məvəle suloy bay. Andza niye bay, na gwaɗakum na, ndo siye hay a satay haladzay məvəle. Na tsikakum andza niye na, hərwi a seŋ məsəre ha nəkurom tə gər kurom ka wuɗum siye i ndo hay ta deɗek ŋgway ɗaw. \v 9 Nəkurom ka sərum ha ŋgwalak i Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste nakə a ge hərwi kurom aye. Neŋgeye na, zlele eye, ane tuk na, kə gər ha zlele, ka təra ndo i mətawak hərwi kurom. Ka tərum zlele eye hay mə ɗərev kurom na, hərwi nakə a təra ha bo ndo i mətawak aye. \p \v 10 Na tsikakumeye wu nakə na dzala hərwi suloy aye, niye lele hərwi kurom. Dəz na, nəkurom ka lahum, a sakum matsekele suloy niye ada maa dazlay a məsler niye kurre na, nəkurom. \v 11 Anəke hərwi kurom na, lele nakə ka ndəvumeye ha məsler niye aye. Gum tə gər kurom andza nakə ka gum ahəl niye ka dazlumay aye ada ndəvum ha məge. Vəlum andza nakə ka slum faya məvəle aye. \v 12 Hərwi taɗə ka vəlumeye wu a Mbəlom ta məŋgwese andza nakə ka hutum aye na, Mbəlom ma təmiye. Wu nakə andaya fakuma bay aye na, ma tsətsahiye fakuma bay. \v 13 Kâ dzalum mə gər kurom na, na zliye ɗəretsətseh abəra ka ndo siye hay ada na piye fakuma ŋgiyats hərwi ada nəteye zay zay ada nəkurom ka sumeye ɗəretsətseh na, andza niye bay. A seŋ na, ləvum hərɗeɗe. \v 14 Anəke na, wu kurom andaya haladzay. Lele na, vəlumatay a ndo neheye i tay andaya bay aye. Taɗə pat mekeleŋ eye i kurom kə ge andaya bay na, i tay kə ge andaya haladzay na, nəteye ta vəlakumeye. Andza niye ka ləvumeye hərɗeɗe. \v 15 Ma təriye na, andza nakə tə watsa a Ɗerewel i Mbəlom, tə gwaɗ: \q1 «Ndo neheye tə həl ka zal aye na, andaya fataya ka zal bay. \q1 Ndo neheye tə həl tsekweŋ aye na, wuray a kətsay bay.\f + \fr 8:15 \ft Madayaw abəra ma Ezipt 16.18.\f*» \s1 Titus tə siye i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ti ye a Koriŋte \p \v 16 Titus na, kə vəl ha bo ŋgay hərwi madzəne kurom andza nəmay neheye a samay madzəne kurom aye. Maa ge andza niye mə ɗərev ŋgay na, Mbəlom. Hərwi niye nəmaa gay naha sɨsœ haladzay a Mbəlom. \v 17 Titus ka təma matsətsehe may nakə nəmaa gwaɗay mâ mbəɗa naha gər a təv kurom aye. Ma mbəɗiye naha gər na, hərwi nakə nəmaa gwaɗay mâ ye naha aye ɗekɗek tsa bay. Bo ŋgay eye tə gər ŋgay a dzala mede naha a təv kurom hərwi a say madzəne kurom haladzay. \p \v 18 Nəmaa sləriye tay naha nəteye sulo ta ndo neŋgeɗ. Ndoweye niye na, ndo məpe mədzal gər ka Yesu Kəriste ta zambaɗaway ha haladzay hərwi a ɗawa ha Labara Ŋgwalak eye i Yesu a ndo hay lele. \v 19 Nəmaa slər naha neŋgeye na, hərwi niye ɗekɗek tsa bay. Məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu Kəriste tə zla neŋgeye hərwi ada nəmaâ həhal salamay. Ma dzəniye may ka matsekele suloy nakə hərwi madzəne ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu aye. Ŋgwalak i məsler nakay na, ma səkahiye məɗəslay ha gər a Bəy Maduweŋ nakə ta ɗəslay ha gər aye ada ma ɗiye ha na, a samay madzəne ndo hay. \v 20 Madzəne niye ka tsakalakweye na, haladzay ada nəmaa giye metsehe a gər bəna agəna ndo hay ta ta mamay ha mənese, ta gwaɗiye nəmaa gay gər lele bay. \v 21 A samay məge wu nakə lele ka ɗəre i Bəy Maduweŋ ɗekɗek tsa bay. Nəmaa giye lele ka ɗəre i ndo hay dərmak. \p \v 22 Nəmaa sləriye naha malamar mekeleŋ eye ta diye naha dziye sa. Neŋgeye na, nəmaa zəba ka məndze ŋgay madzəga haladzay. Kə vəl ha bo ŋgay peteh ka məsler i Mbəlom. Anəke na, kə vəl ha bo ŋgay sa tsa, hərwi a sər ha mede kurom ka tsəveɗ i Mbəlom na, lele. \v 23 Titus na, nəmaa həhalawa salamay, nəmaa gawa məsler salamay hərwi madzəne kurom. Malamar neheye siye sulo aye na, məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu Kəriste tə slər tay naha ka təv kurom. Ndo hay ta ɗəslay ha gər a Kəriste hərwi tay. \v 24 Ɗumatay ha a ndo neheye na, ka wuɗum tay ha. Ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu Kəriste neheye tə slər tay naha ta tsəniye. Ta tsəne andza niye na, ta səriye ha bazlam neheye ŋgwalak eye nəmaa tsik fakuma aye na, deɗek. \c 9 \s1 A say a Pol tâ hayay gər a madzəne hərwi malamar hay \p \v 1 Hərwi madzəne nakə məsləratay naha a ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ma Zerozelem aye na, ma giye ŋgama bay nakə na watsakumeye naha ɗerewel aye. \v 2 Hərwi na sər ha, a sakum madzəne tay ha. Na ŋgalak kurom ha ka təv i Masedowan hay, na gwaɗatay: «Ndo neheye ka dala i Akay\f + \fr 9:2 \ft Zəba ma 2 Koriŋte hay 1.1 ada ka bazlam nakə tə watsa faya aye.\f* na, nəteye maləva bo eye ka məvəle zla dəz dzəy. A satay madzəne ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ka dala i Yahuda aye.» Ndo i Masedowan hay tə tsəne na, ndo siye hay haladzay mə walaŋ tay ta səkah ha tsuɓtsuɓ a ɗərev tay madzəne tay ha dərmak. \v 3 Na sləriye malamar neheye mahkar aye ka təv kurom hərwi ada kâ ləvum ha bo tə madzəne andza nakə na tsik, na gwaɗ ka gumeye. Ahəl nakə nəmaa ndisl naha ka təv kurom aye na, wu nakə na ŋgalak kurom hay aye ma təriye deɗek, nəmaa ndzay naha a gər nəkurom maləva bo eye məvəle. \v 4 Bəna taɗə na ye naha ta ndo neheye ka dala i Masedowan aye nəmaa ndzay a gər a madzəne niye ka ləvum ha bo bay na, horoy ma geŋeye kame tay haladzay. Hərwi na mbərəm maŋgeleke kurom ha, na gwaɗatay na, na sər ha ta deɗek ta hayay gər a madzəne niye, azlakwa bay. Ane tuk na, horoy ma ta giye wene wene kame tay na, a nəkurom. \v 5 Hərwi niye na dzala na, na gwaɗ lele na tsətsahiye ka Titus tə siye i malamar neheye sulo aye tâ leheŋ kame mede naha ka təv kurom. A seŋ na, tâ ye naha, tâ dzəna kurom ka məge wu nakay ŋgwalak eye ka gwaɗum ka vəlumeye. Andza niye, ahəl nakə na ndisl naha aye na, ɓa nəkurom maləva bo eye tsɨy. Niye ma ɗiye ha na, ndəray kə gakum kutoŋ ka məvəle bay. Ka vəlum na, tə ɗərev kurom peteh. \v 6 Sərum ha na, taɗə ndoweye kə gay ɗəre a hulfe ŋgay, ka sləga tsekweŋ na, ma ta dziye tsekweŋ dərmak. Taɗə ndoweye ka sləga hulfe ŋgay haladzay na, ma ta dziye haladzay dərmak. \p \v 7 Kwa way mâ vəl andza nakə a dzala məvəle mə ɗərev ŋgay aye. Kâ vəlum tə mədzal gər sulo sulo eye bay ada ndəray mâ gakum faya kutoŋ ka məvəle bay. Ane tuk na, vəlum tə məŋgwese, hərwi Mbəlom a wuɗa na, ndo nakə ma vəliye ta məŋgwese aye. \v 8 Hərwi Mbəlom neŋgeye na, ma sliye faya məpe fakuma ŋgama ta tsəveɗ mekeleŋ eye wal wal haladzay hərwi ada wuray kwa tsekweŋ mâ kətsakum bay. Wu ma giye andaya fakuma haladzay hərwi məge ha məsler ŋgwalak eye tebiye. \v 9 Ka tərumeye na, andza nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom aye, tə gwaɗ: \q1 «Ndo nakə a vəl həlay lele a ndo i mətawak hay aye na, \q2 ŋgwalak ma ndziye faya ka tor eye.\f + \fr 9:9 \ft Dəmes hay 112.9.\f*» \p \v 10 Maa vəl hulfe a ndo hay ada maa vəlatay wu mənday hərwi ada tâ nda na, Mbəlom. Ma vəlakumeye hulfe dərmak, ma səkahakumeye ha haladzay hərwi ada ndo siye hay ta hutiye haladzay abəra mə həlay kurom. Wu nakə ka vəlumeye na, Mbəlom ma tələkiye a ɗəma həlay ŋgay hərwi ada ŋgwalak i məsler kurom mâ vəl hohway haladzay ka tsəveɗ ŋgay. \v 11 Ma piye fakuma ŋgama haladzay hərwi ada kâ vəlum həlay a ndo siye hay. Andza niye, ndo hay haladzay ta gay naha sɨsœ a Mbəlom haladzay hərwi wu nakə ka vəlumeye na, nəmaa zla tay naha aye. \v 12 Sərum ha suloy nakə ka tsakalumeye, ka dzalum mə gər kurom ma dzəniye na, ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ɗekɗek ɗaw? Aʼay! Ma vəlateye gədaŋ a ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ka məgay naha sɨsœ a Mbəlom haladzay hərwiye. \v 13 Məvəle wu kurom nakə ka vəlumeye kəriye aye ma ɗiye ha ta deɗek nəkurom na, ka təmum Labara Ŋgwalak eye i Kəriste ada ka rəhumay ha gər. Ndo hay ta zambaɗeye a Mbəlom dərmak hərwi nakə ka vəlumatay wu kurom tə ɗərev kurom peteh ada ka vəlumatay a ndo siye hay dərmak. \v 14 Madzəne kurom nakə ka slərumatay naha aye na, ma ɗiye ha Mbəlom kə gakum ŋgwalak ŋgay haladzay. Ndo hay ta ŋgatay andza niye na, ta wuɗiye kurom haladzay, ta ɗuwulay me a Mbəlom hərwi kurom. \v 15 Zambaɗakway a Mbəlom hərwi wu nakə a vəlakway aye na, andza niye andaya bay, a ze wu hay tebiye. \c 10 \s1 Pol a tsik ka ndo neheye ta ŋgəlaway bəzay a məsler ŋgay aye \p \v 1 Neŋ Pol, a seŋ mətsikakum naha ka bo ga. Faya na gwaɗakumeye naha amboh hərwi ndo siye hay mə walaŋ kurom nəteye faya ta gwaɗiye: «Ahəl nakə neŋgeye mandza eye mə walaŋ kway aye na, a hənawa ha gər. Ane tuk na, ahəl nakə ki ye abəra ka təv kway aye na, ma ŋgərəzaweye fakwaya tuk, andza a dzədzar tə nəkway sa bay.» Neŋ na, a seŋ na geye ŋgwalak a ndo ɗuh, na tsikiye me ləfeɗeɗe andza Kəriste. \v 2 Na gakumeye naha amboh, mbəɗum ha mede kurom hərwi ada ahəl nakə na ye naha ka təv kurom aye, kâ gumeŋ kutoŋ ka matərakum bay. Ndo hay andaya mə walaŋ kurom ta gwaɗiye famaya na, nəmay faya nəmaa giye məsler andza ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye. Slala i ndo niye hay na, na sliye faya məɗatay ha gədaŋ ga. \v 3 Deɗek, nəmay na, ndo zezeŋ hay. Ane tuk na, vəram nakə nəmaa giye na, andza i ndo i məndzibəra hay bay. \v 4 Wu i həlay neheye nəmaa giye ha vəram aye na, wu i həlay i ndo i məndzibəra hay bay. Ɗuh maa vəlamay wu i həlay niye hay na, Mbəlom hərwi mambəzl ha lar i ndo mane ɗəre i Mbəlom neheye tə pawa bo a ɗəma aye. Wu i həlay niye hay na, gədaŋ eye hay. Nəmaa nasiye ha mədzal gər tay neheye tə dzalawa lele bay aye. \v 5 Nəmaa mbatiye ha bazlam i ndo neheye tə ɗəslaway ha gər a bo tay aye, faya ta dərəzlatay na tsəveɗ a ndo hay hərwi ada tâ sər Mbəlom sa bay aye. A samay mambəɗa ha wu nakə ndo hay faya ta dzaliye mə ɗərev tay aye hərwi ada tâ rəhay ha gər a Kəriste. \v 6 Ka ɗumamay ha, nəkurom ka rəhumamay ha gər na, nəmay maləva bo eye məpəratay a siye i ndo neheye tebiye ta rəhamay ha gər bay aye. \p \v 7 Zəbum na, ka wu nakə parakka aye. Taɗə ndoweye kə dzala ta deɗek neŋgeye ndo i Kəriste na, mâ sər ha nəmay dərmak nəmay ndo i Kəriste hay. \v 8 Gədaŋ nakə Bəy Maduweŋ a vəleŋ aye, kwa faya na ŋgalakiye ha ka zal na, horoy ma geŋeye bay, hərwi Bəy Maduweŋ a vəleŋ hərwi ada nâ dzəna kurom bəna, nâ nas kurom ha bay. \v 9 Ndəray mâ dzala na, a seŋ məpe naha fakuma zluwer tə ɗerewel nakə na watsakum naha aye. Aʼay, andza niye bay. \v 10 Hərwi ndo siye tə gwaɗ: «Pol a watsakway ɗerewel hay na, wu neheye a watsa a ɗəma aye a wur bo haladzay ada a tsik ta gədaŋ. Ane tuk na, ahəl nakə neŋgeye mə walaŋ kway aye na, neŋgeye bəle eye, bazlam ŋgay neheye ma tsikiye bəbay na, bazlam kəriye.» \v 11 Ndo neheye faya ta tsikiye andza niye aye tâ sər na, wu nakə nəmaa watsa a ɗerewel may hay, ahəl nakə aza nəmay mə walaŋ kurom aye nəmaa tsikiye andza nakə nəmaa watsakum naha aye. \p \v 12 Ndo neheye tə gwaɗay a gər tay na, nəteye bagwar eye hay, nəmay na, nəmaa sla məgweɗe nəmaa ləva ta nəteye bay. Nəmaa ləviye ha bo may ta nəteye bay. Ta zəba ka bo tay na, andza ndəray andaya ma dəba tay sa bay. Tə ləva ha bo tay na, ka bo tay eye wu tay. Nəteye matərakahaŋ eye hay. \v 13 Gəma nakə Mbəlom kə vəlamay bay aye na, nəmaa ŋgalakiye ha bay. Nəmay na, nəmaa ŋgalakiye ta gəma nakə Mbəlom a vəlamay aye. Ada nəkurom eye na, ma gəma eye nakə Mbəlom a vəlamay aye. \v 14 Ahəl nakə nəmaa ye naha ka təv kurom aye na, nəmaa zay ha a təv i məsler nakə Mbəlom a vəlamay aye bay. Maa lah mede naha hus a gay kurom məɗakum ha Labara Ŋgwalak eye i Kəriste na, nəmay. \v 15 Nəmay na, nəmaa giye zlapay ta məsler nakə ndo siye hay tə ge aye bay. Məsler i ndo niye hay na, nəmay andaya mə ɗəma bay. Ane tuk na, nəmaa pa mədzal gər may na, ka nəkurom. A samay na, mədzal gər kurom mâ səkah kame kame hərwi ada nəmaâ sla faya masəkah ha məsler may mə walaŋ kurom. Ane tuk na, nəmaa zay ha tə gər a təv i məsler nakə Mbəlom a gwaɗamay gum aye bay.\f + \fr 10:15 \ft Zəba ma Roma hay 15.17-21.\f* \v 16 Ma dəba eye na, nəmaa sliye faya məhute tsəveɗ mede məɗe ha Labara Ŋgwalak eye a ndo neheye ta tsəne bay aye, a gəma dəreŋ eye abəra ka gəma i Koriŋte. Nəmay na, a samay məge zlapay ta təv i məsler nakə Mbəlom a vəlatay a ndo siye hay ada nəteye ta giye aye bay. \v 17 Ane tuk na, tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom, tə gwaɗ: «Ndo nakə a say məge zlapay aye na, mâ ge zlapay tə wu nakə Bəy Maduweŋ a ge aye.\f + \fr 10:17 \ft Zəba ma 1 Koriŋte hay 1.31.\f*» \v 18 Hərwi ndo neheye tə ɗəslay ha gər a bo tay aye na, Mbəlom ma təmiye tay bay. Mbəlom ma təmiye na, ndo neheye bo ŋgay eye faya ma ɗəslatay ha gər aye. \c 11 \s1 Pol ta ndo neheye tə ɗawa ha bazlam i Mbəlom tə maraw me aye \p \v 1 Anəke na, zlum ŋgatay, na tsikiye me andza gər mavuwe. Ta deɗek zlumeŋ ŋgatay. \v 2 Neŋ faya na giye sələk hərwi kurom andza nakə Mbəlom a ge sələk hərwi kurom neheye a wuɗa kurom aye. Nəkurom ka tərum na, andza dem nakə a seŋ na vəliye na, a ndo nəte aye. Andza məgweɗe a Yesu Kəriste. A seŋ na, mâ ndza tsəɗaŋŋa nakə na vəleye. \v 3 Neŋ faya na dzədzariye haladzay hərwi agəna ndəray ma vakumeye gər hərwi ada kâ pumay bəzay a Yesu Kəriste tə ɗərev kurom peteh sa bay. Hərwi nəkurom ka sərum dədœ a yaw a səpat na Hawa ta bəbərek ŋgay. \v 4 Na tsik andza niye na, hərwi ndo məɗe ha bazlam i Mbəlom tə maraw me eye ta ye naha a gay kurom, ka vəlumateye tsəveɗ tə tətikakum. Bazlam nakə ta tsikiye ka Yesu aye na, wal wal abəra ka bəmalə may. Məsəfəre nakə tə tsik faya aye, Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye nakə ka hutakwa ahəl niye aye bay, ada faya ta ɗiye ha Labara Ŋgwalak eye nakə nəkurom ka dzalum ha aye bay. Kwa andza niye bəbay na, faya ka zlumeye ŋgatay. \p \v 5 Ka dzalum na, ndo neheye nəteye bagwar i ndo i maslaŋ hay ta deɗek. Azlakwa ɗuh neŋ na ze tay ha. \v 6 Deɗek, neŋ na, na sər mətsike me lele nakə ma deyeteye a gər a ndo hay andza nəteye təbey. Ane tuk na, məsəre wu i Mbəlom na, nəmaa ɗakum ha parakka sik haladzay. \p \v 7 Ahəl niye na ɗakum ha Labara Ŋgwalak eye i Mbəlom na, na tsətsah fakuma suloy bay. Na həna ha gər ga ka dala na, hərwi kurom hərwi ada nâ dzəna kurom ka tsəveɗ i Mbəlom. Ɗuh na ge andza niye na, mənese ɗaw? \v 8 Ahəl nakə neŋ faya na giye məsler mə gay kurom aye, na təma ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu Kəriste tə sləreŋew suloy. Na təra tay ha nəteye ɗuh mətawak eye hay hərwi ada nâ dzəna kurom. \v 9 Ahəl nakə neŋ mə gay kurom aye na, kwa hawa i wu hay a geŋ bəbay, na tsətsah fakuma wuray bay. Kə ge wu andaya fagaya bay na, ndo məpe mədzal gər neheye ka dala i Masedowan ti yaw tə vəleŋ. A həlay nakə hawa i wu a geŋ aye na, na gakum ɗəretsətseh bay tebiye ada ɗaɗa ma seŋeye matsətsehe fakuma wu bay. \v 10 Na giye zlapay hərwi na təma fakuma abəra suloy ɗaɗa bay, ndəray ma sliye faya madərəzleŋ ka bazlam bay. Na giye ha zlapay kwa ka waray ka dala i Akay.\f + \fr 11:10 \ft Zəba ma 2 Koriŋte hay 1.1.\f* Wu nakə na tsik aye, na tsik na, deɗek ta məzele i Yesu Kəriste nakə mə neŋ aye. \v 11 Na ge andza niye na, hərwi nakə na wuɗa kurom bay aye ɗaw? Aʼay, Mbəlom a sər ha na wuɗa kurom. \p \v 12 Wu nakə faya na giye na, na giye andza niye huya hərwi ada ndo i maslaŋ i Mbəlom neheye tə ɗawa ha bazlam i Mbəlom tə maraw me aye tâ huta tsəveɗ ka məge zlapay ta məsler tay nakə tə gwaɗ faya ta giye andza nəmay aye bay. \v 13 Ndo niye hay na, nəteye ndo i maslaŋ hay ta deɗek eye bay. Nəteye faya ta vateye gər a ndo hay ta məsler tay niye, ta mbəɗa ha bo tay andza ndo i maslaŋ i Kəriste. \v 14 Wu niye na, mâ gakum wadəŋ wadəŋ bay. Kwa Fakalaw bəbay a mbəɗawa ha bo andza gawla i Mbəlom nakə a dəv dzaydzay aye. \v 15 Taɗə Fakalaw faya ma giye andza niye na, mâ gakum wadəŋ wadəŋ bay. Ndo i məsler ŋgay hay ta mbəɗa ha bo hərwi ada tâ ndzəkit bo ta ndo neheye faya ta tətikateye tsəveɗ nakə deɗek eye a ndo hay aye. Pat nakə məndzibəra ma ndəviye aye na, Mbəlom ma pərateye ka wu tay nakə tə ge aye. \s1 Pol a zlapa tə ɗəretsətseh ŋgay neheye a sa aye \p \v 16 Na masiye ha, na tsikakumeye sa, ndəray mâ dzala neŋ na, gər mavuwe bay. Taɗə ka dzalum mə gər kurom gər a vuweŋ na, təmum andza niye hərwi ada neŋ nâ sla faya məge zlapay dərmak andza nakə ka vəlawumatay tsəveɗ a gər mavuwe hay aye. \v 17 Wu nakə na tsikiye na, na tsikiye andza nakə a say a Bəy Maduweŋ aye bay. Ahəl nakə na giye zlapay aye na, ta deɗek na tsikiye me andza gər mavuwe. \v 18 Na zəba faya na, ndo hay haladzay faya ta giye zlapay andza ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye. Neŋ dərmak na giye andza nəteye. \v 19 Ka gwaɗum nəkurom na, ka tsahum ba? Ka zalumatay a gər mavuwe hay ta mədzal gər kurom. \v 20 Ka vəlumatay tsəveɗ a ndo hay tâ təra kurom ha andza beke hay, ta səpatiye fakuma abəra wu kurom hay ta bəbərek, tâ vakum gər, tâ zəba fakuma andza wu kəriye ada tâ fakum. Ka vəlumatay tsəveɗ andza niye. \v 21 Ah! Neŋ na, horoy a geŋ haladzay. Neŋ bəle eye, na gakum andza niye təbey. \p Anəke na tsikiye me andza gər mavuwe. Na giye zlapay tə wu nakə ndo siye hay faya ta giye ha zlapay aye dərmak. \v 22 Tə gwaɗ nəteye na, Hebrœ hay. Neŋ dərmak ndo i Hebrœ. Tə gwaɗ nəteye Israyel hay. Neŋ dərmak ndo i Israyel. Nəteye slala i Abraham. Neŋ dərmak slala ŋgay. \v 23 Nəteye ndo məge məsler i Yesu Kəriste. Neŋ na ze tay ha. Na tsikiye andza neŋ ndo i matərakahaŋ. Na ge məsler tə mawura bo eye a ze i tay. Tə gəsawa ga a daŋgay madzəga haladzay, a ze i tay, ta ndaɓa ga madzəga haladzay, a ze i tay, na sər məməte madzəga haladzay, a ze i tay. \v 24 Madzəga zləm Yahuda hay ta ndaɓa ga ta mandalaɓa, tə ndaɓawa ga na, kuro kuro mahkar gər eye tsɨɗ.\f + \fr 11:24 \ft Zəba mə Bazlam mapala eye masulo eye 25.3.\f* \v 25 Madzəga mahkar, Roma hay ta kəɗ ga, sik nəte ta kal ga tə kwar hərwi məkəɗe gay. Madzəga mahkar kwalalaŋ i yam ka bətuk may ha a huɗ i yam. Sik nəte ta həpat kwa ta həvaɗ, na həna mə huɗ i yam. \v 26 Sik haladzay ahəl nakə faya na həhaliye na, na sa ɗəretsətseh hərwi mazaw nakə ma zliye ga aye, na sa ɗəretsətseh hərwi məkal hay ta zleŋ zay haladzay, na sa ɗəretsətseh hərwi ndo neheye nəteye Yahuda hay bay kwa tə həlay i Yahuda gwala ga hay, ta pəreŋ haladzay. Na sa ɗəretsətseh haladzay kwa ma wuzlahgəma, kwa mə kəsaf, kwa ka gər i bəlay. Ndo neheye tə gwaɗay a gər tay nəteye ndo məpay bəzay a Yesu Kəriste ta geŋ ɗəretsətseh haladzay. \v 27 Na ge məsler haladzay ta gədaŋ ada na sa ɗəretsətseh, madzəga haladzay na hutawa tsəveɗ ka məndzehəre bay, madzəga haladzay na ndzawa ze mənde wu mənday ada ze məse yam, mətasl a gaweŋ ada na hutawa petekeɗ məpe ka bo bay. \v 28 Ɗəretsətseh siye hay andaya, ane tuk na, na tsikiye sa bay. Na tsikiye ka wu mekeleŋ eye ɗekɗek. Ma mədzal gər na, na dzalawa ka ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu Kəriste huya. Na dzalawa fataya pat pat. \v 29 Taɗə ndoweye kə ge bəle ka tsəveɗ i Mbəlom na, a wur fagaya haladzay andza maa ge bəle na, neŋ. Taɗə ndoweye kə dəɗ a mezeleme na, a wur fagaya haladzay andza faya ta fəkiye ga ta ako. \p \v 30 Taɗə na giye zlapay na, na giye zlapay tə bəle ga. \v 31 Mbəlom Bəba i Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste, mazembeɗe nakə ndo hay ta zambaɗeye, tâ zambaɗay. Neŋgeye a sər ha na raw me bay. \v 32 Ahəl niye ahəl nakə neŋ ma Damas aye na, bəy bagwar eye i gəma niye tə zalay Aretas. A pa bəy hərwi mələve wuzlahgəma. Bəy a pay ndo hay ka tsəveɗ hərwi məgəse ga. Gəma niye na, malawara eye ta zleɗ. \v 33 Ane tuk na, ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu tə pa ga a kəteh, tə ɓar faya ləɓer. Tə zla ga ahaya abəra tə mavavar. Tə mbəzla ga ahaya sərəhəhə abəra ma wuzlahgəma niye. Na təmaw abəra mə həlay i bəy niye.\f + \fr 11:33 \ft Zəba mə Məsler hay 9.23-25.\f* \c 12 \s1 Pol a sər ha gədaŋ i Yesu Kəriste \p \v 1 Kutoŋ na giye zlapay huya. Na sər ha ma giye ŋgama kwa tsekweŋ bay tebiye. Ane tuk na, anəke na tsikiye ka wu nakə Yesu Kəriste a bəzeŋ ha ma məsine aye. \v 2 Na sər ndoweye andaya madzapa eye tə Yesu Kəriste. Kə ndza ma giye məve kuro gər eye faɗ, Mbəlom a zla na a mbəlom ka təv ŋgay. Agəna Mbəlom a bəzay ha ma məsine, agəna ki ye tə slo i bo ŋgay ta deɗek, Mbəlom nəte ŋgweŋ a sər. \v 3 Ayaw! Mbəlom kə zla na ndo niye a mbəlom ka təv ŋgay. Agəna məsine a gay, agəna ki ye ta deɗek, maa sər na, Mbəlom. \v 4 Ahəl nakə neŋgeye mə ɗəma aye na, kə tsəne wu nakə ndo zezeŋ ma sliye mətsike bay aye. Ta vəl faya tsəveɗ a ndo hay ka mətsike bay. \v 5 Na giye zlapay na, ta ndo niye, ane tuk na, ka wu neheye tebiye a zəbeŋ ɗəre a neŋ aye na, na giye zlapay tə bəle ga ɗekɗek tsa. \v 6 Taɗə a seŋ məge zlapay na, na tsikiye me andza gər mavuwe bay, wu nakə na tsikiye na, ma təriye deɗek. Ane tuk na, na giye zlapay bay hərwi a seŋ bay nakə ndo ta rəheŋeye ha gər hərwi wu neheye na giye ha zlapay aye. A seŋ tâ rəheŋ ha gər ɗuh na, hərwi bazlam neheye ŋgwalak eye hay tə tsəne abəra mə bazlam ga aye ada tə ŋgatay a mede ga. \p \v 7 Haɓe na, na giye zlapay hərwi wu nakə Mbəlom a bəzeŋ ha aye. Ane tuk na, Mbəlom a vəleŋ nakə ma wuriye fagaya mə bo aye hərwi ada nâ ge zlapay sa bay. Mbəlom a geŋ wu niye na, tə həlay i ndo i maslaŋ i Fakalaw nakə a sləraw hərwi məndeɓe ga hərwi ada nâ ge zlapay bay. \v 8 Madzəga mahkar na ɗuwulay naha me a Bəy Maduweŋ hərwi ada mâ zla fagaya abəra ɗəretsətseh nakay. \v 9 Ane tuk na, Bəy Maduweŋ a gweɗeŋ: «Ŋgwalak ga na, ɗa kar. Hərwi gədaŋ ga ma zəbiye na, ahəl nakə nəkar bəle aye.» Kə ge andza niye na, ɗərev ga maŋgwasa eye haladzay. Neŋ faya na ŋgalakiye hərwi gədaŋ i Kəriste mandza eye mə neŋ. \v 10 Hərwi niye ɗərev ga maŋgwasa eye hərwi nakə neŋ bəle eye. Kwa taɗə faya ta tseɗeŋeye, kwa taɗə faya ta pəreŋeye, kwa taɗə ɗəretsətseh siye hay faya ta ndzeŋeye a gər, kwa taɗə wu hay ta zeŋ gədaŋ, na sər ha faya na giye ɗəretsətseh hərwi Kəriste ada ɗərev ga maŋgwasa eye hərwi ahəl nakə neŋ bəle eye na, Kəriste ma vəleŋeye gədaŋ ŋgay. \s1 Pol a dzala ka ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ma Koriŋte aye \p \v 11 Na tsik me andza gər mavuwe, ane tuk na, maa geŋ kutoŋ na, nəkurom. Na zambaɗay a bo ga na, hərwi nəkurom ka zambaɗum ga ha bay. Haɓe mata zembeɗe ga ha na, nəkurom na gwaɗ bəɗaw? Neŋ wuray kəriye, ane tuk na, ndo i maslaŋ kurom neheye ka gwaɗum nəteye bagwar eye hay haladzay aye na, ta ze ga ha bay. \v 12 Nəkurom ka sərum ahəl nakə neŋ mə gay kurom aye na, na ge məsler ta məzle ŋgatay mə ɗəretsətseh ada Mbəlom kə ge masuwayaŋ wal wal haladzay tə həlay ga. Masuwayaŋ neheye a ɗa ha na, neŋ ndo i maslaŋ ŋgay ta deɗek. \v 13 Na ge wu hay mə gay i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu Kəriste siye hay ada na ge mə gay kurom bay na, andaya ɗaw? Wu andaya nəte tsa nakə na ge mə gay kurom bay aye. Na tsətsah fakuma: «Ndayum ga ha wu mənday» bay. Kə ge na gakum lele bay na, pəsum ga ha! \p \v 14 Anəke na, mazlambar na diye naha a gay kurom mamahkar eye. Na ye naha na, na təmiye ka vəlumeŋ wu wal bay. Wu nakə a seŋ aye na, ɗərev kurom bəna wu kurom hay bay. Andza i wawa hay ta bəba tay hay. Maa vəlatay wu a bəba hay na, wawa tay hay bay. Ɗuh maa vəlatay wu a wawa hay na, bəba tay hay. \v 15 Kwa taɗə na dziye ha wu ga tebiye, kwa taɗə na vəliye ha məsəfəre ga peteh hərwi madzəne kurom na, a yeŋ a gər haladzay. Ass! Ka wuɗum ga sa bay na, hərwi nakə na wuɗa kurom ka zal aye ɗaw? \p \v 16 Na gwaɗ ka sərum ha na tsətsah fakuma vəlumeŋ wu bay! Ane tuk na, ndo siye hay mə walaŋ kurom tə gwaɗ: «Pol neŋgeye bəbərek eye, faya ma vakweye gər.» \v 17 Na vakum gər na, ma kəkay? Na vakum gər na, ta ndo nəte mə walaŋ i ndo neheye na slər tay naha a gay kurom aye tsukuɗu, ma kəkay? \v 18 Na tsətsah ka Titus mâ ye naha a gay kurom. Na slər naha malamar mekeleŋ eye nakə ka sərum na aye tâ ye naha salamay.\f + \fr 12:18 \ft Pol kə tsik ka malamar niye tsɨy. Zəba 2 Koriŋte hay 8.22.\f* Ti ye naha na, Titus kə vakum gər hərwi məzle suloy kurom ɗaw? Titus tə neŋ, nəmay salamay mədzal gər may nəte bəɗaw ada faya nəmaa zəŋgaliye tsəveɗ eye nəte bəɗaw? \p \v 19 Wu nakə nəmaa watsa a ɗerewel nakay aye na, agəna ka dzalumeye na watsakum naha hərwi məge me abəra ka bo may kame kurom. Nəmaa tsik na, kame i Mbəlom hərwi nəmay ndo i Kəriste hay. Nəkurom malamar may neheye nəmaa wuɗa kurom haladzay aye, nəmaa tsikakum wu neheye tebiye na, hərwi a samay madzəne kurom hərwi ada kâ gəlum ka tsəveɗ i Mbəlom. \v 20 Ɗərev faya ma diye fagaya abəra hərwi na dzala agəna ahəl nakə na ye naha a gay kurom aye, na ndzakumeye a gər nəkurom ka tsəveɗ nakə lele bay aye. Mede kurom ma deyeŋeye a gər bay. Taɗə kə ge andza niye na, mede ga ma deyakumeye a gər bay. Agəla na ndzakumeye a gər na, faya ka tərumeye mə walaŋ kurom, faya ka gumeye ka bo sələk mə walaŋ kurom, faya ka gumeye ka bo mevel, faya ka ŋgənumeye bo, faya ka tsikumeye wu nakə lele bay aye ka ndo hay, faya ka nasumeye ha məzele i ndo siye hay, faya ka ɗəslumeye ha gər a bo kurom ada faya ka gumeye wu neheye a ye ta tsəveɗ nakə ŋgwalak eye bay aye. \v 21 Agəna ahəl nakə na ye naha a gay kurom sa aye na, ɗərev ga ma ŋgwasiye kame i Mbəlom sa bay. Na dzədzar hərwi na ye naha na, agəna na ndzeye a gər a ndo i mezeleme hay haladzay mə walaŋ kurom ta gər ha mezeleme bay. Agəla nəteye huya ta giye wu nakə lele bay aye, nəteye faya ta giye madama, faya ta giye wu neheye lele bay aye tebiye. Kə ge andza niye na, na ta tuwiye hərwi tay. \c 13 \s1 Mandəve i bazlam \p \v 1 Aza na diye naha a gay kurom na, mamahkar eye. Nəmaa giye sariya ka ndo neheye faya ta giye mənese aye ada nəmaa giye andza nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom, tə gwaɗ: «Ta ŋgəniye sariya i wu hay tebiye na, ndo məhəle mbal hay sulo kəgəbay mahkar tâ ge andaya bəna sariya ma ŋgəniye bay.\f + \fr 13:1 \ft Zəba mə Bazlam mapala eye masulo eye 19.15; Mata 18.16; 1 Timote 5.19; Hebrœ 10.28.\f*» \v 2 Mede nakə na ye naha masulo aye na, ɓa na tsikatay a ndo neheye faya ta giye mənese ada a ndo siye hay tebiye dərmak. Anəke na, na ye naha zuk bay. Na masakumeye naha mətsike wu nakə na tsikakum aye. Aza na ye naha na gəriye ndəray kwa nəte bay tebiye. \v 3 Maa tsik me tə bazlam ga Kəriste ɗaw na, na gwaɗ a sakum məsəre ha bəɗaw? Ka ta sərumeye ha! Neŋgeye na bəle eye kame kurom bay, ma giye məsler mə walaŋ kurom ta gədaŋ. \v 4 Ahəl nakə ta dar na ka mayako mazləlmbaɗa eye na, deɗek neŋgeye bəle eye. Ane tuk na, kə lətsew abəra ma mədahaŋ, neŋgeye andaya ta gədaŋ i Mbəlom. Nəmay na, nəmay madzapa eye tə neŋgeye. Nəmaa həniye ha gər hərwi matəre bəle eye hay. Ane tuk na, aza nəmaa ye naha a gay kurom na, nəmaa bəziye ha nəmay ta məsəfəre ta sifa ŋgay, nəmaa giye məsler ta gədaŋ i Mbəlom. \p \v 5 Tsətsahumay a gər kurom, zəbum ka məndze kurom, nəkurom mandza eye andza ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ŋgway ɗaw? Yesu Kəriste andaya mə nəkurom na, ka sərum ha bəɗaw? Kə ge andza niye bay na, ka dəɗumeye abəra ka tsəveɗ. \v 6 Ane tuk na, kwa kəkay kəkay bəbay na, ka sərumeye ha ta deɗek nəmay na, nəmaa dəɗ abəra ka tsəveɗ bay. Nəmay na, ndo i maslaŋ i Yesu hay ta deɗek. \v 7 A samay ndo hay tâ gwaɗ famaya, nəmaa ge məsler lele mə gay kurom bay. Wu nakə a samay aye na, nəmaa ɗuwulay naha me a Mbəlom hərwi ada kâ gum mənese sa bay. Kwa taɗə ndo hay tə gwaɗ nəmaa ge məsler lele mə gay kurom bay na, wu nakə a samay aye na, kâ gum ŋgwalak. \v 8 Nəmaa tsik andza niye na, hərwi nəmaa sliye faya mənese ha bazlam deɗek eye bay. Nəmaa sliye faya məge na, wu nakə deɗek eye ɗekɗek. \v 9 Taɗə nəkurom gədaŋ eye ka tsəveɗ i Mbəlom, kwa taɗə nəmay bəle eye hay na, ɗərev may faya ma ŋgwasiye huya. Nəmaa ɗuwulay naha me a Mbəlom hərwi ada mâ dzəna kurom ka məgəle ka tsəveɗ ŋgay. \p \v 10 Hərwi niye na watsakum naha ɗerewel nakay ka bo abəra anəke na, hərwi ada nâ ye naha ɓa ka tsətsahum məpəse me tsɨy na, na tərakumeye sa bay. Ta deɗek Mbəlom kə vəleŋ tsəveɗ ka matərakum hərwi ada nâ nas kurom ha ɗuh bay, ane tuk na, hərwi ada nâ dzəna kurom ka məgəle kame kame. \p \v 11 Malamar ga hay, anəke na, na ndəv ha bazlam ga kanaŋ! Pəlum məgəle ka tsəveɗ i Mbəlom, vəlum gədaŋ a bo mə walaŋ kurom nəte nəte, ndzum ayaw ayaw mə walaŋ kurom, ndzum ka təv manəte eye tə zay. Ada Mbəlom, neŋgeye nakə a wuɗa ndo hay aye ada faya ma vəlateye zay a ndo hay aye, ma gakumeye gər. \p \v 12 Tsikum me a bo lele mə walaŋ kurom nəte nəte andza malamar hay. Ndo məpay bəzay a Mbəlom hay tebiye kanaŋ ta tsikakum naha me. \p \v 13 Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste mâ pa fakuma ŋgama. Mbəlom mâ rahakum ha ɗərev kurom tə mawuɗe bo ŋgay. Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye mâ dzapakum ha ɗərev kurom hay nəte nəte.