\id 1CO - Merey-Doumok Elie \h 1 Koriŋte hay \toc1 Makurre i ɗerewel i Pol nakə a watsatay naha a Koriŋte hay aye \toc2 1 Koriŋte hay \toc3 1Kor \mt2 Makurre i ɗerewel i Pol nakə a watsatay naha a \mt1 Koriŋte hay \mt2 aye \imt1 Məfələkwe \ip Pol a pa məhay gər i ndo mədzal gər hay ka Yesu ma Koriŋte ahəl i mahəhele ŋgay masulo eye. Koriŋte na, wuzlahgəma nakə ka dala i Gəres zlele eye aye, zlele eye hərwi təv mələtse i kwalalaŋ i yam hay sulo. Beke hay mə ɗəma haladzay ada ndo i mətawak hay. Ndo haladzay məndze tay na, swa tsa. \ip Ahəl niye na, Koriŋte hay tə pay bəzay a kule kwa waray waray. \ip Pol a tsəne labara tay (zəba 1.11 ta 7.11). Ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ma Koriŋte, mədzal gər tay madzədza eye tə gər i bazlam hay wal wal. \io1 Mə madədo 1 ka 4, Pol a tsik ka ndo məpe mədzal gər neheye ma Koriŋte aye ada ka ndo neheye a ɗatay ha Labara Ŋgwalak eye i Yesu Kəriste aye. \io1 Ma madədo 5.1 ka 11.16, Pol a ɗatay naha ka gər i bazlam hay \io1 Ka 11.17 ka 14.40, Pol faya ma tsikiye ka məndze mə walaŋ i məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu. \io1 Madədo 15 faya ma tsikiye na, Mbəlom a lətse ahaya Yesu abəra ma mədahaŋ, ada pat mekeleŋ eye mədahaŋ hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ dərmak. \io1 Andza ɗerewel siye neheye Pol a watsa aye, nakay anaŋ eye a ndəv ta labara hay ada ta mətsike me a ndo hay (madədo 16). \c 1 \s1 Pol a tsikatay naha me a ndo neheye ma Koriŋte aye \p \v 1 Maa watsakum naha ɗerewel nakay na, neŋ Pol nakə Mbəlom a zla ga hərwi ada nâ təra ndo i maslaŋ i Yesu Kəriste aye. A zla ga na, hərwi a yay a gər. Nəmay ta malamar kway Sosten, nəmaa tsikakum naha me. \v 2 Nəmaa watsakum naha a məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu Kəriste neheye ma gəma i Koriŋte aye. Nəkurom na, Mbəlom kə pala kurom, kə pa kurom a həlay i Yesu Kəriste. A zalakum na, hərwi ada kâ tərum ndo ŋgay hay, andza a zalatay a ndo neheye tebiye mandza eye kwa ka waray ka waray faya ka ɗuwulumeye me a Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste aye. Neŋgeye na, Bəy Maduweŋ kway tebiye. \p \v 3 Mbəlom Bəba kway ta Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste tâ pa fakuma ŋgama ada tâ vəlakum zay. \s1 Wu neheye lele Yesu a vəlatay aye \p \v 4 Neŋ faya na gay naha sɨsœ a Mbəlom huya hərwi kurom, hərwi kə pa fakuma ŋgama hərwi nakə nəkurom madzapa eye tə Yesu Kəriste aye. \v 5 Ayaw deɗek! Ahəl nakə ka dzapum ta neŋgeye na, Mbəlom kə vəlakum wu neheye ŋgwalak eye hay tebiye. Andza niye, Mbəlom kə vəlakum tsəveɗ ka məsəre wu neheye deɗek eye ada ka slum faya məɗa ha wu neheye a ndo hay. \v 6 Andza niye hərwi ahəl nakə nəmaa ɗakum ha bazlam i Yesu Kəriste aye na, ka təmum tə ɗərev kurom ɓəŋɓəŋ lele. \v 7 Hərwi niye wu neheye Mbəlom faya ma vəlateye a ndo ŋgay hay aye na, wuray kwa tsekweŋ a kətsakum bay, a nəkurom neheye faya ka həbum pat nakə Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste ma maweye aye. \v 8 Mbəlom neŋgeye, ma dzəniye kurom ta gədaŋ ɓəŋɓəŋ hus ka mandəve eye, hərwi ada pat nakə Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste ma maweye na, wuray kwa tsekweŋ ma dəɗiye kurom ha a sariya bay. \v 9 Kâ dzədzarum bay, maa zalakum na, bo i Mbəlom eye ŋgway hərwi ada kâ tərum nəkurom madzapa eye ta wawa ŋgay Yesu Kəriste Bəy Maduweŋ kway. Ada taɗə Mbəlom kə tsik, kə gwaɗ ma giye na, ma giye ta deɗek andza nakə a tsik aye. \s1 Ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ma Koriŋte ta ŋgəna \p \v 10 Malamar ga hay, neŋ faya na gakumeye naha amboh ta gədaŋ i Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste, bazlam kurom mâ təra na, nəte. Kâ ŋgənum ha bo mə walaŋ kurom bay. Ɗərev kurom mâ təra nəte ada mədzal gər kurom mâ təra nəte dərmak. \v 11 Malamar ga hay, na tsik andza niye na, hərwi ndo neheye mə gay i Kəlowe aye ta yaw ka təv ga. Ti yaw tə gweɗeŋ na, məkəɗe wuway andaya mə walaŋ kurom haladzay. \v 12 A seŋ məgwaɗakum na, mey? A seŋ məgwaɗakum na, kwa way mə walaŋ kurom faya ma tsikiye wu mekeleŋ eye hay wal wal. Siye hay tə gwaɗ: «Nəmay na, ndo məpay bəzay a Pol.» Siye hay tə gwaɗ: «Nəmay ndo məpay bəzay a Apolos.» Siye hay tə gwaɗ: «Nəmay na, ndo məpay bəzay a Piyer.» Ndo mekeleŋ eye tə gwaɗ: «Nəmay na, ndo məpay bəzay a Kəriste.» \v 13 Tə tsik andza niye na, Kəriste maŋgəna eye wal wal ɗaw? Ta dar ka mayako mazləlmbaɗa eye hərwi kurom na, neŋ Pol bay na gwaɗ bəɗaw? Ta dzəhuɓ kurom ha a yam na, ta məzele ga bay na gwaɗ bəɗaw? \p \v 14 Na gay sɨsœ a Mbəlom hərwi na dzəhuɓ ndəray a yam kwa nəte mə walaŋ kurom bay. Ane tuk na, na dzəhuɓ a yam na, Kərispus ta Gayus ɗekɗek tsa. \v 15 Andza niye ndəray mə walaŋ kurom ma sliye faya mətsike ta dzəhuɓ ha a yam ta məzele ga na, andaya bay. \v 16 Ayaw deɗek ŋgway! Na dzəhuɓ Sitefanas a yam ta ndo i gay ŋgay hay dərmak. Taɗə ndo mekeleŋ eye andaya na dzəhuɓ ha a yam na, na sər sa bay. \v 17 Kəriste kə sləra ga ahaya madzəhuɓe tay ha ndo hay a yam bay. A gweɗeŋ: «Do ɗatay ha Labara Ŋgwalak eye a ndo hay.» A gweɗeŋ sa: «Kâ tsik tə metsehe i ndo zezeŋ bay.» Taɗə na tsikawa tə metsehe i ndo zezeŋ na, məməte ŋgay nakə a mət ka mayako mazləlmbaɗa eye na, ma təriye wu kəriye. Ma giye ŋgama bay. \s1 Gədaŋ tə metsehe i Mbəlom \p \v 18 Labara i məməte i Yesu nakə ta dar na ka mayako mazləlmbaɗa eye a təra ka ndo neheye faya ta dziye na, wu kəriye. Ma giye ŋgama bay. Ane tuk na, nəkway neheye Mbəlom ma təmiye kway ha aye na, ka sərakwa bazlam niye na, gədaŋ i Mbəlom. \v 19 Andza nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom na, Mbəlom a gwaɗ: \q1 «Na ta dziye ha metsehe i ndo neheye ta tsah aye. \q2 Na ta kərahiye ndo neheye tə gwaɗ nəteye ndaraw eye hay aye.\f + \fr 1:19 \ft Ezay 29.14.\f*» \p \v 20 Kə ge andza niye na, ndo i məndzibəra neheye tə gwaɗ: «Ta tsah aye na, metsehe tay eye məŋgay tuk? Ndo neheye tə dzaŋgawa bazlam mapala eye i Yahuda hay aye na, wu tay neheye tə sər aye na, ma dzəniye tay ha kame i Mbəlom ɗaw? Ndo neheye tə sər mətsike me haladzay aye na, məsəre mətsike me tay ma dzəniye tay ha kame i Mbəlom ɗaw?» Mbəlom kə ɗa ha, məsəre wu i ndo i məndzibəra hay na, wu nakə kəriye. Ma giye ŋgama bay. \p \v 21 Ndo i məndzibəra hay ta ŋgatay a wu nakə Mbəlom a ge tə metsehe ŋgay aye. Ane tuk na, ta sər na bay. Hərwi niye, neŋgeye na, faya ma giye məsler tə bazlam neheye faya nəmaa ɗiye ha aye. Nəteye na, tə gwaɗ: «Bazlam neheye na, wu kəriye. Ma giye ŋgama bay.» Ane tuk na, a yay a gər a Mbəlom mətəme tay ha ndo neheye tə dzala ha ka bazlam niye hay. \v 22 Yahuda hay, nəteye a satay məŋgatay a masuwayaŋ hərwi ada nakə ta səriye ha bazlam neheye na, deɗek aye. Gərek hay na, a satay məsəre Mbəlom tə metsehe tay eye wu tay. \v 23 Ane tuk na, nəmay faya nəmaa ɗiye ha na, Yesu Kəriste. Nəmaa ɗawa ha, nəmaa gwaɗawa: «Kəriste na, ta dar na ka mayako mazləlmbaɗa eye.» Yahuda hay tə tsəne na, ta təma bay, a ndalatay, ada ndo neheye Yahuda hay bay aye tə gwaɗ: «Bazlam niye na, bazlam nakə kəriye. Ma giye ŋgama bay.» \v 24 Ane tuk na, ndo neheye Mbəlom a zalatay, a təra tay ha ndo ŋgay hay, kwa Yahuda hay, kwa ndo neheye Yahuda hay bay aye na, ta zəba faya andza wu kəriye təbey. Tə sər ha Yesu Kəriste na, neŋgeye gədaŋ i Mbəlom ada neŋgeye faya ma ɗiye ha metsehe i Mbəlom. \v 25 Taɗə ndo hay ta dzala, ta gwaɗ: «Wu nakə Mbəlom a ge aye, wu kəriye» na, ta sər ha wu nakə tə gwaɗ: «Wu kəriye na, a ze metsehe tay ɗuh.» Taɗə tə dzala ta gwaɗ: «Mbəlom na, gədaŋ ŋgay andaya bay» na, ta sər ha məsler ŋgay nakə tə gwaɗ gədaŋ eye bay aye na, a ze gədaŋ tay ɗuh. \p \v 26 Malamar ga hay, nəkurom neheye Mbəlom a zalakum aye na, nəkurom wu hay tey? Ka ɗəre i ndo i məndzibəra hay na, ndo i metsehe andaya mə walaŋ kurom haladzay bay. Ndo i gədaŋ andaya haladzay mə walaŋ kurom bay ada ndo neheye tə ɗa a zləm aye andaya mə walaŋ kurom haladzay bay sa. \v 27 Mbəlom a pala ɗuh na, ndo neheye ndo i məndzibəra hay tə gwaɗ fataya ta tsah bay aye hərwi ada tâ təra ndo ŋgay hay. A pala tay ha na, hərwi məpatay horoy a ɗəre a ndo neheye tə gwaɗ ta tsah aye. Ada Mbəlom a pala ndo neheye ndo i məndzibəra hay tə gwaɗ fataya nəteye bəle eye hay na, hərwi məpatay horoy a ɗəre a ndo i gədaŋ hay. \v 28 Mbəlom a pala na, ndo kəriye hay tsa, ta zəba fataya andza wu kəriye maɗəva zləm tay andaya bay. A ge andza niye na, hərwi ada mədze tay ha ndo neheye lele tə ɗa a zləm aye. \v 29 Mbəlom a pala slala i ndo neheye andza niye na, hərwi ada ndəray mâ ɗəslay ha gər a bo kame ŋgay bay. \v 30 Maa dzapa kway ha tə Yesu Kəriste na, Mbəlom nəte ŋgweŋ. Hərwi niye Mbəlom a ɗakway ha metsehe ŋgay tə həlay i Yesu. Andza məgweɗe na, Mbəlom a təra kway ha ndo ŋgwalak eye hay na, tə həlay i Yesu Kəriste. Ada a təmakway ahaya abəra mə mezeleme na, tə həlay i Yesu Kəriste ada ka tərakwa ndo ŋgay hay. \v 31 Andza nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom na, tə gwaɗ: «Ndo nakə a say məge zlapay aye na, mâ ge zlapay tə wu nakə Bəy Maduweŋ a ge aye.\f + \fr 1:31 \ft Zəba ma Zeremi 9.22-23.\f*» \c 2 \s1 Pol a ɗa ha Yesu Kəriste \p \v 1 Malamar ga hay, neŋ eye ahəl niye na ye naha a gay kurom məɗakum ha wu i Mbəlom nakə maŋgaha eye na, na tsik bazlam neheye a da me aye bay ada na tsik wuray tə metsehe i ndo hay bay. \v 2 Ahəl nakə na ye naha a gay kurom zuk bay aye na, na gwaɗ: «Na ye naha na tsikiye na, ka Yesu Kəriste ɗekɗek. Na tsikiye wuray mekeleŋ eye bay. Na tsikiye wene wene eye na, ka məməte ŋgay nakə tə dar na ka mayako mazləlmbaɗa eye.» \v 3 Ahəl nakə neŋ ka təv kurom aye na, gədaŋ ga andaya bay, zluwer a geŋ ada na dzədzar haladzay. \v 4 Ahəl nakə na ɗakum ha bazlam i Mbəlom aye na, na tsikakum tə metsehe i ndo neheye tə gwaɗ ta tsah aye hərwi məvakum gər bay. Ane tuk na, Məsəfəre i Mbəlom a ɗakum ha ta gədaŋ i Mbəlom bazlam ga nakə na tsikakum aye na, deɗek. \v 5 Hərwi niye, ka pum mədzal gər kurom ka Yesu Kəriste na, hərwi ka ŋgatumay a gədaŋ i Mbəlom bəna, a metsehe i ndo hay bay. \p \v 6 Ndo neheye ta sara ka tsəveɗ i Mbəlom aye na, nəmaa tətikatay metsehe i Mbəlom. Ane tuk na, metsehe i ndo i məndzibəra hay bay ada metsehe i bəy tay neheye faya ta ləviye məndzibəra aye bay. Nəteye na ta dziye. \v 7 Sadzək bay, metsehe nakə na ɗakum ha aye na, metsehe i Mbəlom. Ahəl niye na, maŋgaha eye, ndo hay tə sər bay. Ahəl nakə kə ge məndzibəra zuk bay aye na, ɓa kə ləva ha bo hərwi mətəme kway ha hərwi ada kâ yakwa a təv məndze ŋgay nakə ta ɗəslay ha gər aye. \v 8 Metsehe niye na, ndəray kwa nəte mə walaŋ i ndo neheye tə ləva məndzibəra aye ta sər metsehe niye bay. Taɗə ta sər na, ta dariye Bəy Maduweŋ kway ka mayako mazləlmbaɗa eye bay. Neŋgeye na, məzlaɓ ŋgay a ze kwa mey tebiye. \v 9 Wu niye Mbəlom a ge na, andza nakə mawatsa eye mə Ɗerewel i Mbəlom aye, a gwaɗ: \q1 «Wu nakə Mbəlom a ləva ha bo hərwi ndo neheye ta wuɗa Mbəlom aye na\f + \fr 2:9 \ft Ezay 64.3.\f*, \q2 a ze wu neheye ndo hay ta ŋgatay bay aye tebiye \q2 ada nakə ta tsəne bay kwa wu nakə ta dzala faya bay aye.» \p \v 10 Mbəlom a ɗa ha metsehe niye na, a nəmay ta gədaŋ i Məsəfəre ŋgay. Məsəfəre na, a sər wu hay tebiye. Kwa wu nakə Mbəlom a dzala mə gər ŋgay aye na, a sər. \v 11 Maa sər mədzal gər i ndo mekeleŋ eye na, way? Ndo məsəre na andaya bay. Maa sər na, məsəfəre ŋgay eye ŋgway. I Mbəlom na, andza niye dərmak. Maa sər mədzal gər i Mbəlom na, Məsəfəre ŋgay eye ŋgway, ndo mekeleŋ eye a sər bay. \v 12 Məsəfəre nakə Mbəlom a vəlakway a nəkway aye na, a yaw abəra ma ndo i məndzibəra hay bay. Məsəfəre na, i Mbəlom eye ŋgway. Mbəlom a vəlakway na, hərwi ada kâ sərakwa wu neheye a vəlakway ta ŋgwalak ŋgay aye tebiye. \v 13 Nəmay, nəmaa tsikawa wu neheye na, nəmaa tsikawa tə metsehe i ndo zezeŋ bay. Bazlam may hay ti yaw na, ma Məsəfəre. Andza niye, nəmaa ɗawa ha na, wu neheye a tsik ka Məsəfəre aye a ndo neheye Məsəfəre niye andaya mə ɗərev tay aye. \p \v 14 Ndo nakə Məsəfəre i Mbəlom andaya mə ɗərev ŋgay bay aye na, ma sliye faya matəme deɗek neheye Məsəfəre faya ma ɗatay ha a ndo hay aye bay. A tsəne bay, a dzala mə gər ŋgay na, wu kəriye hay, neheye ma giye ŋgama bay aye, bəna taɗə ndoweye Məsəfəre andaya mə ɗərev ŋgay bay na, ma sliye faya mətsəne bay. \v 15 Ndo nakə Məsəfəre i Mbəlom mə ɗərev ŋgay aye na, a sər tay ha ka bo abəra wu hay tebiye. Taɗə ŋgwalak eye hay kwa ŋgwalak eye bay na, a sər. Ane tuk na, ndo hay na, ta sliye faya məsəray naha ka wu nakə ma dzaliye aye bay. \v 16 Niye na, andza nakə mawatsa eye mə Ɗerewel i Mbəlom aye, a gwaɗ: \q1 «Wu nakə Mbəlom a dzala aye na, maa sər na, way? \q1 Maa ɗay ha wu ka həlay a Mbəlom na, way?\f + \fr 2:16 \ft Ezay 40.13.\f*» \p Ane tuk na, nəmay neheye Məsəfəre i Mbəlom mə ɗərev may aye na, nəmaa dzalawa gər na, andza i Yesu Kəriste nakə ma dzaliye dərmak. \c 3 \s1 Ndo mədzal gər hay na, i Yesu \p \v 1 Malamar ga hay ahəl nakə neŋ tə nəkurom aye na, na tsikawakum wu andza nakə na tsikateye a ndo neheye Məsəfəre i Mbəlom mə ɗərev tay aye bay. Na tsikawakum na, andza a ndo i məndzibəra hay hərwi nəkurom ka tsəveɗ i Yesu Kəriste na, andza wawa ndəriz hay. \v 2 Na tətikakum wu neheye a wur bo bay aye bəna, na tətikakum wu neheye a wur bo aye bay. Nəkurom ka tərum na, andza wawa ndəriz neheye ta vəlateye wah ɗekɗek, ta sliye faya mənde ɗaf zuk bay aye. \v 3 Hərwi nəkurom na, huya andza ndo neheye faya ta dzaliye ka wu i məndzibəra aye. Nəkurom faya ka gumeye sələk ka ndo mekeleŋ eye hay. Nəkurom faya ka gumeye məkəɗe wuway mə walaŋ kurom. Kə ge faya ka gumeye andza niye na, nəkurom ndo i məndzibəra hay mba huya bəɗaw? Ta deɗek nəkurom na, andza nəteye. \v 4 Siye hay tə gwaɗ tə peŋ bəzay na, a neŋ Pol, siye hay tə gwaɗ tə pay bəzay na, a Apolos. Kə ge faya ka tsikumeye andza niye na, nəkurom ka tərum andza ndo i məndzibəra hay! \p \v 5 Apolos na, way? Ada neŋ na, way tey? Nəmay na, ndo i məsler i Mbəlom tsa. A slər naha may ka təv kurom hərwi məɗakum ha bazlam ŋgay hərwi ada kâ dzalum ha ka Kəriste. Kwa way ma giye na, məsler nakə Mbəlom a ɗay ha məge aye. \v 6 Neŋ na, na zəv. Apolos neŋgeye a mbəɗay yam. Ane tuk na, ndo məgəle ha na, bo i Mbəlom eye ŋgway. \v 7 Andza niye, ndo nakə a zəv wu aye ta ndo nakə a mbəɗay yam aye na, nəteye salamay tə sla wuray bay. Mbəlom nəte ŋgweŋ neŋgeye a sla məge wu, hərwi neŋgeye a sla faya məgəle ha wu. \v 8 Ndo nakə a zəv wu aye ta ndo nakə a mbəɗay yam aye na, wuray ka ŋgəna tay ha ka bo abəra bay. Ane tuk na, Mbəlom ma vəliye kwa a way merəɓe ŋgay andza nakə ma hutiye aye. \v 9 Neŋ ta Apolos na, nəmay madzapa eye nəte ma məsler i Mbəlom. \p Nəkurom na, ka tərum andza guvah i Mbəlom. Nəkurom andza gay i Mbəlom dərmak. \v 10 Mbəlom kə vəleŋ tsəveɗ ta ŋgwalak ŋgay hərwi madazlay a məsler ŋgay tə nəkurom. Neŋ na təra andza ndo nakə a sər maɗəzle gay, a sər məsler ŋgay lele aye. Ahəl nakə na dazlay a məge məsler i Mbəlom mə gay kurom aye na, na pa naha mədok aye andza nakə Mbəlom a vəleŋ faya tsəveɗ nâ ge aye. Anəke ndo siye ha faya ta ɗəzliye faya. Kwa way mâ ge metsehe, mâ ɗəzl faya gay na, lele. \v 11 Mədok i gay niye na, Yesu Kəriste. Mbəlom a pa na andza mədok. Ndəray ma sliye faya məpe naha mədok mekeleŋ eye sa bay. \v 12 Ka mədok niye na, ndo siye hay ta ɗəzliye faya gay ta gura, siye hay ta ɗəzliye ta ɓəre, ndo siye hay ta ɗəzliye tə kwar neheye tsakala eye haladzay aye. Ndo siye hay na, ta ɗəzliye faya ta mayako, siye hay ta guzer ada siye hay ta ɗəzliye ta gwavəkw. \v 13 Pat nakə Mbəlom ma gateye sariya ŋgay a ndo hay aye na, kwa way məsler ŋgay ma bəziye parakka lele hərwi pat eye niye na, ako ma bəziye ha məsler kwa i way. Kwa way ma ŋgateye a məsler ŋgay, kwa lele kwa lele bay, ma ŋgateye. \v 14 Gay i ndo nakə a ɗəzl aye, ako ka təma na bay na, ma hutiye merəɓe ŋgay. \v 15 Ane tuk na, ndo nakə ako ka təma na gay nakə a ɗəzl aye na, ma hutiye merəɓe ŋgay bay. Mbəlom ma təmiye ha. Ane tuk na, neŋgeye ma təmiye andza ndo nakə a təmaw abəra ma ako i gay aye. \p \v 16 Nəkurom tebiye na, gay i məɗəslay ha gər a Mbəlom, ada Məsəfəre ŋgay mandza eye mə nəkurom na, ka sərum təbəɗew? \v 17 Taɗə ndoweye kə nas ha gay i məɗəslay ha gər a Mbəlom na, Mbəlom ma kəɗiye na ndoweye dərmak hərwi gay i məɗəslay ha gər a Mbəlom na, tsəɗaŋŋa. Gay eye niye Mbəlom mandza eye mə ɗəma aye na, nəkurom. \p \v 18 Ndəray mâ vay gər a bo ŋgay bay. Taɗə ndoweye mə walaŋ kurom kə dzala neŋgeye a tsah andza ndo i məndzibəra hay na, mâ gər ha. Mâ təra ka ɗəre i ndo hay ɗuh na, andza a tsah bay tebiye. Kə ge andza niye na, ma hutiye metsehe lele eye. \v 19 Na tsik andza niye na, hərwi wu neheye ndo i məndzibəra hay tə dzala, tə gwaɗ nəteye ta tsah aye na, ka ɗəre i Mbəlom na, wu kəriye. Andza nakə mawatsa eye mə Ɗerewel i Mbəlom aye na, tə gwaɗ: «Mbəlom ma gəsiye tay ha ndo i metsehe hay ma ɓalay i wewer tay nakə tə ŋga ka bo aye.\f + \fr 3:19 \ft Zob 5.13.\f*» \v 20 Ma təv mekeleŋ eye tə gwaɗ sa: «Bəy Maduweŋ a sər mədzal gər i ndo i metsehe hay. A sər ha nəteye na, wu kəriye.\f + \fr 3:20 \ft Dəmes hay 94.11.\f*» \v 21 Hərwi niye neŋ faya na tsikakumeye, ndəray mâ zlapa tə wu nakə ndo mekeleŋ eye a ge aye bay. Sərum ha na, wu hay tebiye na, i kurom ɗuh. \v 22 Neŋ Pol, Apolos ada Piyer, nəmay na, i kurom hay tebiye. Kwa məndzibəra, sifa, məməte i kurom tebiye. Wu neheye anəke ta wu neheye kame aye na, i kurom tebiye dərmak. \v 23 Nəkurom na, ndo i Yesu Kəriste hay ada Kəriste, neŋgeye i Mbəlom. \c 4 \s1 Ndo i maslaŋ i Kəriste hay \p \v 1 Sərum ha, nəmay na, ndo məge məsler i Yesu Kəriste hay. Mbəlom a vəl wu ŋgay neheye maŋgaha eye ahəl niye na, a nəmay hərwi ada nəmaâ ɗatay ha a ndo hay. \v 2 Ndo nakə ndo i gay ŋgay a gəray ha wu ŋgay hay, wu kurre a say ka neŋgeye mâ təra na, ndo i deɗek. \v 3 Neŋ na, taɗə faya ka ŋgəlumeŋeye bəzay ka wu na, kwa tsekweŋ wuray a geŋ mə bo haladzay bay. Kwa taɗə siye i ndo hay faya ta ŋgəleŋeye bəzay neŋ ndo i deɗek tsukuɗu neŋ ndo i deɗek bəɗaw na, niye na, wuray a geŋ mə bo bay dərmak. Kwa neŋ eye na geye sariya a gər bay. \v 4 Neŋ na, na sər wuray nakə mə neŋ na may ha mənese a gər ga aye bay. Ane tuk na, andza məgweɗe mənese andaya fagaya təbey aye bay. Mata ge sariya i gər ga na, Mbəlom bəna ndo hay bay. \v 5 Hərwi niye həlay eye kə ndislew zuk bay na, kâ gum sariya ka siye i ndo bay. Pat nakə Bəy Maduweŋ Yesu ma maweye na, ma bəziye ha wu neheye anəke ma ləvoŋ aye parakka mə dzaydzay. Wu nakə ndo hay tə dzala mə gər tay aye na, ma bəziye dərmak. Pat eye niye na, Mbəlom ma zambaɗeye kwa a way hərwi məsler nakə a ge aye. Taɗə a ge haladzay na, Mbəlom ma zambaɗeye haladzay. Taɗə a ge tsekweŋ na, Mbəlom ma zambaɗeye tsekweŋ. \p \v 6 Malamar ga hay, na ɗakum ha wu neheye ka neŋ ta Apolos aye na, hərwi madzəne kurom hərwi ada kâ tətikum wu nakə mə ɗəma aye. A seŋ na, pumay bəzay a bazlam i Mbəlom lele. Andza niye, kâ gum zlapay ta ndo siye hay bay ada kâ kətsum tay ha ndo siye hay bay. \v 7 Nəkar nakə ka dzala mə gər yak, ka ze siye i ndo hay aye na, nəkar way? Maa vəlaka wu hay tebiye na, Mbəlom bəɗaw? Taɗə maa vəlaka Mbəlom na, ka giye ha zlapay andza ka huta wu niye hay ta gədaŋ yak na, hərwi mey? \p \v 8 Aʼəhəŋ! Nəkurom na, ka hutum wu hay tebiye ba! Ka tərum ndo neheye zlele eye tsɨy ka tsəveɗ i Mbəlom aye na gwaɗ! Ka gwaɗum nəkurom na, bəy hay. Nəmay na, bəy eye hay təbey. Taɗə nəkurom bəy eye hay ka ɗəre i Mbəlom ta deɗek na, haɓe lele hərwi ada nəmay ndo i maslaŋ i Kəriste hay nəmaa sliye faya matəre bəy hay dərmak. \v 9 Nəmay na, ndo i maslaŋ i Yesu Kəriste hay, ane tuk na, a ge fagaya ka ɗəre ga na, andza nəmay ma dəba i siye i ndo hay duk ma təv nakə lele bay aye. Nəmay na, ndo neheye tə gəs tay ha tə gatay sariya, ta diye tay hay mata kəɗe tay ha kame i ndo hay aye. Na tsik andza niye na, hərwi nəmay ka ɗəre i ndo i məndzibəra hay ada kwa ka ɗəre i gawla i Mbəlom hay tebiye na, andza ndo məge ɗəretsətseh hay hərwi ada ndo i məndzibəra ada kwa gawla i Mbəlom hay tâ zəba famaya andza wu məge həbaɗ. \v 10 Andza niye nəmay na, andza ndo i matərakahaŋ hay. Nəkurom ka dzalum na, ka tsahum hərwi nəkurom madzapa eye tə Kəriste. Ndo hay tə dzala na, nəmay bəle eye hay, ane tuk na, nəkurom ka gwaɗum nəkurom gədaŋ eye hay. Nəmay na, ndo hay tə kəts may, nəkurom na, faya ta rəhakumeye ha gər. \v 11 Hus anəke bəgom, may a wur famaya, yam a gamay dərmak. Petekeɗ may manasa eye hay. Faya ta gameye ɗəretsətseh haladzay, gay may andaya məhəne mə ɗəma bay, nəmaa təra ndo madzədza eye hay. \v 12 Nəmaa ge məsler ta gədaŋ may hərwi məhute wu mənday.\f + \fr 4:12 \ft Məsler hay 18.3.\f* Ndo hay faya ta tsaɗameye na, nəmaa ɗuwulay me a Mbəlom hərwi ada mâ pa fataya ŋgama. Ahəl nakə ndo hay faya ta gameye ɗəretsətseh aye na, nəmaa ndza tete, nəmaa matay ha a ɗəma bay. \v 13 Ndo hay faya ta tsikiye famaya wu lele bay eye na, nəmaa tsikatay bazlam ləfeɗeɗe eye ɗuh. Ndo hay tə dzala nəmay ka ɗəre i ndo i məndzibəra hay na, andza kwasukwalay kəriye. Hus bəgom tə dzala na, nəmay nəmaa təra andza wu neheye ndəluɓ eye ndo hay ta faɗiye, ta kutsiye ha a pesl aye. \s1 Pol a tsikatay me a wawa ŋgay hay \p \v 14 Wu nakə na watsa kanaŋ aye na, na watsakum hərwi məpakum horoy a ɗəre ka wu nakə ka gumeye bay. Na watsa andza nakay na, hərwi nəkurom wawa ga neheye na wuɗa kurom haladzay aye. A seŋ məɗakum ha metsehe. \v 15 Kwa taɗə ndo hay wal wal haladzay ta ɗakum ha məpay bəzay a Yesu Kəriste bəbay na, bəba kurom hay haladzay bay. Bəba kurom na, nəte. Neŋ na təra bəba kurom na, hərwi maa ɗakum ha Labara Ŋgwalak eye na, neŋ ada nəkurom ka pum mədzal gər ka Yesu Kəriste. \v 16 Bəba kurom na, neŋ sa, faya na gakumeye amboh, tərum andza neŋ. \v 17 A seŋ na, gum andza niye. Hərwi niye na sləriye naha Timote ka təv kurom hərwi ada mâ ye naha mâ makum ahaya a gər mede ga ka tsəveɗ i Yesu Kəriste. Wu nakə ma diye naha ma tətikakumeye na, wu nakə na tətikawatay a ndo hay kwa ka waray aye. Tsənum! Timote na, neŋgeye wawa ga, na wuɗa na haladzay. Ada neŋgeye na, ma giye məsler i Bəy Maduweŋ Yesu ta tsəveɗ eye lele. \p \v 18 Na sər ha, siye i ndo hay ta zəba faya na ye naha ka təv kurom zuk bay na, tə dzala na, na diye naha sa bay, hərwi niye faya ta ɗəslay gər a bo tay. \v 19 Ane tuk na, taɗə Bəy Maduweŋ kway kə vəleŋ tsəveɗ na, na diye naha bəse. Na ndisl naha na, na səriye ha ndo neheye faya ta giye zlapay aye na, na zəbiye fataya təday. Na səriye ha ta tsikawa na, bazlam kəriye tsa tsukuɗu ta huta gədaŋ i Mbəlom ɗaw? \v 20 Na tsik andza niye na, hərwi mələve i Bəy i Mbəlom nakə ma ləviye. A sər bo na, ma gədaŋ bəna mə bazlam hay kəriye ɗekɗek tsa bay. \v 21 A sakum na, wuye mey? Ahəl nakə aza na diye naha aye na, a sakum nâ zla naha mandalaɓa ka həlay hərwi makəte kurom ha ɗaw? Kəgəbay ka mbəɗumeye ha ɗərev kurom ada neŋ na diye naha tə bazlam ləfeɗeɗe eye hərwi məɗakum ha na, na wuɗa kurom ɗaw? \c 5 \s1 Wu nakə a ge horoy mə walaŋ i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu aye \p \v 1 Na tsənawa wu hay ka nəkurom. Ndo hay tə gwaɗ na, faya ka gumeye wu nakə lele bay aye. Kwa ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye na, faya ta giye slala i wu niye bay. Tə gweɗeŋ na, ndo ta həna ta ŋgwas i bəba ŋgay.\f + \fr 5:1 \ft Levitik 18.8; Bazlam mapala eye masulo eye 23.1.\f* \v 2 Ada ka ɗəslumay ha gər a bo ɗuh na, kəkay? Tuwum ɗuh hərwi mənese kurom. Ndo nakə faya ma giye andza niye ka gərum ha na, kəkay? \v 3 Neŋ na, na ge na sariya eye tsɨy andza nəkway ka bo dziye. Neŋ mə walaŋ kurom bay, ane tuk na, ɗərev ga mandza eye tə nəkurom. \v 4 Na ge sariya nakay ta gədaŋ i Bəy Maduweŋ kway Yesu. Wu nakə na tsikakumeye naha aye na, hayum gər ada ɗərev ga ma ndziye tə nəkurom. Gədaŋ i Bəy Maduweŋ kway Yesu ma ndziye tə nəkurom dərmak. \v 5 Ahəl nakə ka hayum gər aye vəlumay ha ndo niye a həlay i Fakalaw hərwi ada Fakalaw mâ nas ha slo i bo ŋgay. Mâ nas ha slo i bo ŋgay na, hərwi ada Mbəlom mâ təma ha pat nakə Bəy Maduweŋ kway Yesu ma maweye. \p \v 6 Ka ɗəslumay ha gər a bo na, hərwi mey? Məɗəslay ha gər a bo na, lele bay. «Gəɗe tsekweŋ a kwasa ha wu tebiye» na, ka sərum təbəɗew? Andza niye mezeleme tsekweŋ na, ma nasiye wu na, ka sərum təbəɗew? \v 7 Zlum na mezeleme niye andza gəɗe abəra mə walaŋ kurom hərwi ada kâ tərum tsəɗaŋŋa andza wu nakə gəɗe faya bay aye. Na sər ha ta deɗek, Mbəlom ka təra kurom ha tsəɗaŋŋa hərwi kə kəɗ təɓaŋ hərwi ada kâ hatsakwa magurlom i Pak ta neŋgeye. Təɓaŋ eye niye na, Yesu Kəriste nakə a mət hərwi kway aye.\f + \fr 5:7 \ft Madayaw abəra ma Ezipt 13.7; 12.21.\f* \v 8 Hatsakwa magurlom lele. Ane tuk na, hatsakwa magurlom tə makwala weɗeye, gəɗe mâ ge mə ɗəma bay. Tərakwa ndo neheye tsəɗaŋŋa eye. Pakway bəzay a tsəveɗ i Mbəlom tə ɗərev kway peteh\f + \fr 5:8 \ft Madayaw abəra ma Ezipt 12.15-20; Bazlam mapala eye masulo eye 16.3.\f*. Gərakwa ha məge wu neheye lele bay tebiye. Wu niye hay na, andza gəɗe niye. \p \v 9 Mə ɗerewel ga nakə na watsakum naha ahəl niye na, na gwaɗakum: «Kâ ndzum dziye ta ndo neheye faya ta giye madama aye bay.» \v 10 Na tsik andza niye na, ka ndo i məndzibəra hay bay. Hərwi ndo məge madama hay, ndo i bor hay, məkal hay ada ndo məge kule hay, nəteye ndo i məndzibəra hay. Məŋgəɗatay hərwi mədzepe ta nəteye bay na, haɓe ka deyumeye abəra ma məndzibəra. \v 11 Aʼay! Wu nakə na watsa aye na, na watsa ɗuh na, ka ndo məpay bəzay a Yesu Kəriste. Taɗə ndoweye kə gwaɗ neŋgeye ndo məpay bəzay a Yesu Kəriste ada faya ma giye madama, faya ma giye bor ka wu i ndo, faya ma giye kule, faya ma tsikiye wu lele bay eye ka ndo hay, faya ma kwayiye ta guzom, faya ma kəliye wu hay na, kâ ndzum ka təv manəte aye ta neŋgeye bay. A həlay nakə nəkurom mandza eye ka məndzibəra mba aye na, tsəveɗ andaya ka ŋgənumeye ta nəteye aye bay. \p \v 12 Mata ge sariya i ndo neheye tə pay bəzay a Yesu Kəriste bay aye na, neŋ təɗew? Nəkurom dərmak na, ka gumateye sariya na, a ndo neheye ka hayawum gər dziye. \v 13 Mata ge sariya a ndo neheye tə pay bəzay a Yesu Kəriste bay aye na, Mbəlom. Gum andza nakə mawatsa eye mə Ɗerewel i Mbəlom na, a gwaɗ: «Həharum na ndo nakə faya ma giye wu nakə lele bay aye abəra mə walaŋ kurom.\f + \fr 5:13 \ft Bazlam mapala eye masulo eye 17.7.\f*» \c 6 \s1 Ndo məpay bəzay a Yesu Kəriste hay ta wuda ka bo bay \p \v 1 Taɗə faya ka tərumeye mə walaŋ kurom na, ka yawum ka təv i ndo məge sariya neheye tə sər Mbəlom bay aye na, ka gum andza niye hərwi mey? Mata ŋgənakum ha sariya ɗuh na, ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu. \v 2 Mata gatay sariya a ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye na, ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu na, ka sərum təbəɗew? Kə ge ɗuh mata gatay sariya a ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye nəkurom tuk na, ada ka sərum məge sariya i wu neheye tsekweŋ tsekweŋ aye bay na, kəkay? \v 3 Mata gatay sariya kwa a gawla i Mbəlom hay nəkway na, ka sərum təbəɗew? Kə ge andza niye na, ka ŋgənakweye ha sariya a bo ka məndzibəra bəna kemey? \v 4 Taɗə ka tərum mə walaŋ kurom na, ka diyumeye ha ka təv i ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye na, kəkay? Nəteye na, wuray kə dzapa kurom ha kwa tsekweŋ bay. Ane tuk na, a sakum tâ ŋgənakum ha sariya na, ma kəkay? \v 5 Horoy a gakum təbəɗew? Ndo nakə a tsah ma tsikakumeye me a zləm aye na, andaya mə walaŋ kurom ndo məpay bəzay a Yesu Kəriste hay təbəɗew? \v 6 Ndo məpay bəzay a Yesu ma wudiye ka malamar nakə faya ma pay bəzay a Yesu andza neŋgeye na, lele bay. Ada kwa ka təv i ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye ka wudawum. \p \v 7 Ka wudumeye ka bo mə walaŋ kurom na, lele bay. Ka wudum ka bo mə walaŋ kurom na, ka dəɗum abəra ka tsəveɗ i Mbəlom. Ka sakumay naha a ndo neheye faya ta gakumeye mənese aye. Taɗə ta kəlakum na wu kurom na, gəsum ɗərev, kâ wudum fataya bay. \v 8 Ane tuk na, ka gəsum ɗərev bay, faya ka gumateye wu lele bay eye a siye ndo hay ɗuh. Faya ka kəlumeye wu i ndo hay, kwa nəteye malamar kurom hay ka tsəveɗ i Mbəlom bəbay na, faya ka kəlumeye tay ha. \v 9 Ndo neheye faya ta giye lele bay eye ta diye a Bəy i Mbəlom bay na, ka sərum təbəɗew? Kâ vumay gər a bo kurom bay. Sərum ha na, ndo neheye faya ta giye madama, ta giye kule, faya ta həniye ta ŋgwas i ndo hay ada ndo neheye tə zla hasləka ta təra ha andza ŋgwas eye, \v 10 ndo makəle wu i ndo hay, ndo məge ɗəre ka wu i ndo, ndo məkway eye hay, ndo mətsaɗatay a ndo hay, ndo mabuwe siye i ndo hay ta gədaŋ, slala i ndo neheye tebiye na, ta diye a Bəy i Mbəlom bay. \v 11 Ahəl niye na, siye i ndo hay mə walaŋ kurom tə gawa wu neheye lele bay aye. Ane tuk na, Məsəfəre i Mbəlom nakə faya ka ɗəslakweye ha gər aye kə pəsakum ha mezeleme kurom ada kə bara kurom. Kə pala kurom hərwi ada kâ tərum ndo i Mbəlom hay. Ka təra kurom hay tsəɗaŋŋa kame i Mbəlom. A ge andza niye na, hərwi ka pum mədzal gər ka Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste. \s1 Bo na, hərwi mazambaɗay a Mbəlom \p \v 12 Ndo siye hay mə walaŋ kurom tə dzala mə gər tay na: «Tsəveɗ andaya ka məge wu hay tebiye.» Ane tuk na, wu tebiye lele hərwi kurom bay. «Tsəveɗ andaya ka məge wu hay tebiye.» Ane tuk na, a seŋ matəre beke i wu bay. \v 13 Ka gwaɗum sa: «Mbəlom a ge wu mənday na, hərwi huɗ, a ge huɗ hərwi wu mənday dərmak.» Ayaw deɗek, ane tuk na, Mbəlom ma dziye tay ha sulo tay eye tebiye. Mbəlom a lambaɗ bo na, hərwi məge ha madama bay. A lambaɗ na, hərwi ada kâ ɗəslakway ha gər a Bəy Maduweŋ kway ɗuh, hərwi neŋgeye faya ma tsəpiye bo kway. \v 14 Mbəlom kə lətse ahaya Bəy Maduweŋ kway Yesu abəra ma mədahaŋ. Mâ lətsakway ahaya abəra ma mədahaŋ ta gədaŋ ŋgay dərmak. Ka lətsakweye abəra ma mədahaŋ tə slo i bo kway tebiye. \v 15 Nəkurom siye i bo i Yesu Kəriste na, ka sərum təbəɗew? Na sliye faya mabuwe siye i bo i Yesu məvəlay ha a ŋgwas məge madama ɗaw? Aʼay, ma giye bo andza niye bay! \v 16 Ka sərum bəɗaw? Ndoweye kə vəlay ha bo ŋgay a ŋgwas məge madama na, nəteye sulo ta təra bo nəte. Andza nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom, Mbəlom a gwaɗ: «Ndo hay sulo na, ta təriye bo nəte.\f + \fr 6:16 \ft Madazlay i wu hay 2.24.\f*» \v 17 Ane tuk na, ndo nakə kə vəlay ha bo ŋgay a Bəy Maduweŋ Yesu aye na, neŋgeye ta Bəy Maduweŋ, ɗərev tay nəte. \p \v 18 Hərwi niye, kâ gum madama bay. Siye i wu neheye ndo hay faya ta giye na, bo tay madzapa eye tə wu niye hay bay. Ane tuk na, ndo nakə faya ma giye madama aye na, a gay wu nakə lele bay aye a bo ŋgay. \v 19 Bo kurom na, gay i məɗəslay ha gər a Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye na, ka sərum bəɗaw? Mbəlom a vəlakum Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye ada ma ndziye mə ɗərev kurom. Maa ləvay gər a bo kurom hay na, bo kurom eye bay. Maa ləvay gər na, Mbəlom. \v 20 Mbəlom a mbəɗa kurom ahaya tə wu nakə tsakala eye haladzay aye. Hərwi niye ɗəslumay ha gər a Mbəlom tə bo kurom. \c 7 \s1 Bazlam i məzle bo \p \v 1 Anəke na, na mbəɗakumeye naha ka bazlam kurom nakə ka watsumeŋew a ɗerewel aye. Ayaw! Taɗə hasləka kə zla ŋgwas bay na, kə ge lele. \v 2 Ane tuk na, lele eye na, hasləka mâ zla ŋgwas ada ŋgwas mâ ye a zal hərwi ada tâ ge madama bay. \v 3 Hasləka mâ kərah məhəne ta ŋgwas ŋgay bay, ŋgwas dərmak mâ kərah məhəne tə zal ŋgay bay. \v 4 Bo i ŋgwas na, i ŋgay eye ŋgway bay. Bo ŋgay na, i zal ŋgay dərmak. Bo i hasləka bəbay na, i ŋgay eye ŋgway bay. Bo ŋgay na, i ŋgwas ŋgay dərmak. \v 5 Andza niye, hasləka ta ŋgwas ŋgay na, tâ kərah ha a bo məhəne bay. Taɗə agəna nəteye salamay ta gwaɗ ayaw na, ta sliye faya məhəne bay məndze tsekweŋ tsa hərwi maɗuwulay me a Mbəlom. Kâ ndzum wal wal məndze haladzay bay, Fakalaw ma ta vakumeye gər hərwi nakə ka gumay metsehe a bo kurom bay aye. \p \v 6 Wu nakə na tsikakum ka məzle bo aye na, na tsikakum na, gum tə kutoŋ bay. Taɗə ka gum andza nakay na, ka gum mənese bay. \v 7 Taɗə neŋ na, na gwaɗiye ŋgama ndo hay tebiye tâ ndza andza neŋ ze ŋgwas. Ane tuk na, ta deɗek ma giye lele bay hərwi Mbəlom a vəl ŋgwalak kwa a way andza nakə a say məge aye. Ndo siye hay a vəlatay gədaŋ məpay bəzay ta ŋgwas. Ndo mekeleŋ eye hay tə sər məndze ze ŋgwas ta gədaŋ i Mbəlom. \p \v 8 Anəke, neŋ faya na tsikakumeye a nəkurom madakway i ŋgwas ta nəkurom neheye ka zlum ŋgwas zuk bay aye. Neŋ faya na gwaɗakumeye: Lele na, ndzum andza neŋ. Kâ zlum ŋgwas bay, nəkurom ŋgwas hay bəbay kâ yum a zal bay. \v 9 Ane tuk na, kə ge ka mbumeye faya məndze təta bay na, hasləka mâ zla ŋgwas, ŋgwas mâ ye a zal. Ŋgama hasləka mâ zla ŋgwas, ŋgwas dərmak mâ zla zal tə bəmalə nakə bor i bo ma gəsiye kurom aye. \p \v 10 Anəke faya na tsikateye a ndo neheye nəteye ta ŋgwas tay hay aye, kəgəbay nəteye tə zal tay hay aye. Maa tsik bazlam nakay na, neŋ mahəgeye bay. Maa tsik na, Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste. A gwaɗ: Ŋgwas mâ gər ha zal ŋgay bay. \v 11 Kə ge ŋgwas eye kə gər ha zal ŋgay na, mâ zla zal mekeleŋ eye bay. Taɗə kə ge a say zal sa na, mâ ma ta dəba ka təv i zal kurre eye tâ ma ka bo. Hasləka dərmak mâ həhar na ŋgwas ŋgay bay. \p \v 12 Anəke na tsikateye naha a ndo mekeleŋ eye hay nakə agəna ŋgwas kə dzala ha ka Yesu bay nəteye mandza eye aye. Maa tsik na, neŋ bəna Bəy Maduweŋ Yesu bay. Faya na tsikiye: Taɗə ndoweye ŋgwas ŋgay kə dzala ha ka Yesu zuk bay na, taɗə ka təma məndze tə neŋgeye na, mâ həhar na bay. \v 13 Hərwi ŋgwas nakə kə dzala ha ka Yesu aye na, andza niye dərmak. Taɗə zal ŋgay kə dzala ha ka Yesu bay ada taɗə a say məndze ta ŋgwas ŋgay na, ŋgwas mâ kərah məndze mə gay ŋgay bay. \v 14 Na tsik andza niye na, hərwi zal ŋgay nakə kə dzala ha ka Yesu zuk bay aye na, neŋgeye i Mbəlom hərwi ŋgwas nakə a dzala ha ka Yesu aye. Hərwi ŋgwas nakə kə dzala ha ka Yesu zuk bay aye na, andza niye dərmak. Kə ge zal mapa gər eye ka Yesu na, ŋgwas ŋgay na, i Mbəlom dərmak. Taɗə kə ge andza niye bay na, wawa tay ta təriye andza ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye. Ane tuk na, wawa tay hay nəteye ta təra andza niye bay, Mbəlom kə pa tay hay a walaŋ i ndo ŋgay hay. \p \v 15 Kə ge ndoweye kə dzala ha ka Yesu bay, taɗə a say məgər ha ndo neŋgeɗ na, mâ ye. Taɗə kə gər ha, ki ye ŋgway na, hasləka kəgəbay ŋgwas, mâ dzala wuray bay. Hərwi ŋgay na, mənese andaya bay. A yay a gər a Mbəlom hərwi ada kâ ndzum zay. \v 16 A nəkar ŋgwas mapa gər eye ka Yesu, taɗə Mbəlom ma təmiye ha zal yak hərwi yak na, ka sər ɗaw? A nəkar zal mapa gər eye ka Yesu, taɗə Mbəlom ma təmiye ha ŋgwas yak hərwi yak na, ka sər ɗaw? Ka sər bay tebiye. \s1 Ndzum andza nakə Mbəlom a zalakum aye \p \v 17 Ane tuk na, kwa way mâ pay bəzay a tsəveɗ nakə Bəy Maduweŋ a vəlay aye ada mâ ndza andza nakə ahəl niye a zalayaw hərwi ada mâ pay bəzay aye. Wu nakay na tsikakum aye na, wu nakə neŋ faya na tətikateye a ndo hay ma məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu aye. \p \v 18 Taɗə Mbəlom a zalaka nəkar maɗəsa bo eye na, ndza maɗəsa bo eye. Kə ge taɗə Mbəlom a zalaka nəkar maɗəsa bo eye bay na, kâ gwaɗ «Na ɗəsiye bo» bay. \v 19 Agəna nəkar maɗəsa bo eye, kəgəbay agəna nəkar maɗəsa bo eye bay na, kame i Mbəlom na, nəte. Wu nakə ma giye ŋgama mə ɗəma aye na, andaya bay. Wu nakə ma dzəniye kame i Mbəlom aye na, marəhay ha gər a bazlam i Mbəlom mapala eye. \v 20 Kwa nəkar kəkay, kəkay na, Mbəlom a zalaka ka məndze andza niye. \p \v 21 Agəna Mbəlom a zalaka ahəl niye nəkar beke eye na, mâ dzəma kar bay. Ane tuk na, taɗə ka hutiye tsəveɗ matəre ndo barbarra eye ka ləviye gər yak aye na, lele dərmak sa tsa. \v 22 Na gwaɗ taɗə nəkar beke eye kâ dzəma wuray bay na, hərwi taɗə ahəl niye Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste a zalaka nəkar beke eye na, sər ha Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste kə təma kar ahaya abəra ma beke i mezeleme. Sa na, ndo nakə beke eye bay Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste a zalay ka məpay bəzay aye na, ka təra beke i Kəriste. \v 23 Nəkurom tebiye, kwa beke kwa beke eye hay bay, Mbəlom a mbəɗa kurom ahaya na, tə wu nakə tsakala eye haladzay aye. Nəkurom na, ndo ŋgay hay. Hərwi niye kâ pumay bəzay a mədzal gər i ndo hay andza nakə beke hay faya ta pay bəzay a ndo i gay tay hay aye bay. \v 24 Malamar ga hay, neŋ faya na tsikakumeye. Kwa way mâ ndza andza nakə ahəl niye Mbəlom a zalay aye. Mâ ndza kame i Mbəlom na, andza niye. \s1 Ndo neheye ta zla bo zuk bay aye \p \v 25 Anəke na, neŋ faya na tsikiye ka hasləka neheye ta zla ŋgwas zuk bay ada tə dem neheye ta ye a zal zuk bay aye. Wu nakə na tsikiye aye na, Bəy Maduweŋ Yesu a tsikeŋ bay. Na tsikiye na, wu nakə na dzala mə gər ga aye tsa. Ane tuk na, ka slumeye məpe faya mədzal gər hərwi neŋ na, ndo deɗek eye kame i Mbəlom ta gədaŋ i Bəy Maduweŋ Yesu. \p \v 26 Na zəba ka ɗəretsətseh nakə faya ka sakweye a həlay nakay anəke aye, na dzala na, lele məndze andza nakə tə ndzawa aye. \v 27 Kə ge ka zla ŋgwas tsɨy na, kâ həhar na bay. Taɗə ka zla ŋgwas zuk bay na, ndza andza niye, kâ pəla tsəveɗ ka məzle ŋgwas bay. \v 28 Ane tuk na, kwa taɗə hasləka kə zla ŋgwas bəbay na, kə ge mənese bay. Taɗə dem kə zla zal na, kə ge mənese bay dərmak. Ane tuk na, sərum ha na, ndo neheye ta ŋgwas tay hay aye kəgəbay tə zal tay hay aye na, faya ta siye ɗəretsətseh haladzay ka məndzibəra. Hərwi niye na gwaɗ lele məndze ze məzle ŋgwas kəgəbay ze məzle zal hərwi ada kâ hutakwa ɗəretsətseh bay. \p \v 29 Malamar ga hay, gər i bazlam nakə a seŋ mətsikakum aye na, anaŋ: Həlay nakə Mbəlom a vəlakway aye na, mazlambar ma slaweye. Hərwi ma dazlay anəke hus mede kame na, ndo neheye ta zla ŋgwas aye ta ndza ka tsəveɗ i Mbəlom andza i ndo neheye ta zla ŋgwas bay aye. \v 30 Ndo neheye faya ta tuwiye na, tâ gay məsler a Mbəlom andza nəteye faya ta tuwiye bay aye. Ndo neheye faya ta ŋgwasiye na, tâ gay məsler a Mbəlom andza nakə nəteye faya ta ŋgwasiye bay aye. Ada ndo neheye faya ta səkəmiye wu hay aye na, tâ zəba faya ka wu nakə ta səkəm aye andza wu kəriye. \v 31 Ndo neheye faya ta giye məsler tə wu i məndzibəra aye na, tâ ndza andza nakə nəteye faya ta giye ha məsler tə wu niye hay bay aye, hərwi məndzibəra nakay anaŋ mandza eye anəke na, ma ndəviye. \p \v 32 A seŋ na, kâ dzalum wuray bay. Ndo nakə ŋgwas andaya faya bay aye na, ma piye mədzal gər ŋgay tebiye ka məsler i Bəy Maduweŋ Yesu. Ma giye andza niye na, hərwi neŋgeye mâ yay a gər a Bəy Maduweŋ Yesu. \v 33 Ndo nakə ta ŋgwas aye neŋgeye, ma dzaliye na, ka wu i məndzibəra. A say məge na, wu nakə a yay a gər a ŋgwas ŋgay aye. \v 34 Andza niye mədzal gər ŋgay na, sulo. Ŋgwas na, andza niye dərmak. Ŋgwas nakə zal ŋgay andaya bay aye tə dem nakə ki ye a zla zal zuk bay ta pa mədzal gər tay ka məsler i Bəy Maduweŋ Yesu. A satay məvəlay ha ɗərev tay tə bo tay a Mbəlom. Ŋgwas nakə zal ŋgay andaya neŋgeye a dzala na, ka wu i məndzibəra, a say məge wu nakə a yay a gər a zal ŋgay aye. \p \v 35 Na tsikakum andza niye hərwi madzəne kurom ɗuh bəna hərwi məgakum me bay. A seŋ ɗuh na, mede kurom mâ ge lele ada kâ pumay bəzay a Bəy Maduweŋ tə ɗərev kurom peteh. \p \v 36 Anəke na tsikiye na, ka gawla ta mədel ŋgay. Taɗə gawla a zəba faya a say mədel ŋgay ka zal ada ma geye mənese na, tâ zla bo. Tâ ge mənese bay. \v 37 Ane tuk na, taɗə gawla kə dzala ta deɗek ɗuh ma zliye mədel ŋgay bay na, ada taɗə a dzala tə ɗərev ŋgay peteh ndəray a gay me ka məzle bay, bo ŋgay eye a dzala ŋgway ada ma sliye məndze təta na, a ge niye na, lele. \v 38 Andza niye, ndo nakə kə zla dahəlay aye na, kə ge lele. Ndo nakə kə zla dahəlay bay aye na, kə ge lele haladzay sa tsa. \p \v 39 Ŋgwas tə zal ŋgay ta ndziye na, huya. Taɗə zal ŋgay kə mət na, ma sliye faya məzle zal mekeleŋ eye andza nakə a say aye. Ane tuk na, lele eye ma zliye na, ndo məpa gər eye ka Yesu. \v 40 Neŋ na dzala, mâ ndza mahəŋgeye, hərwi ma ta ndziye ma sifa ta məŋgwese eye ma ziye nakə neŋgeye tə zal aye ɗuh. Wu nakə na tsik aye na, sər ha maa ɗeŋ ha na, Məsəfəre i Mbəlom. \c 8 \s1 Wu nakə makəɗay a kule aye \p \v 1 Matsətsehe kurom nakə ka tsətsahum hərwi slo nakə ta tawal ha kule aye na, ta deɗek nəmaa sər ha tebiye andza nakə ka tsikum aye. Ane tuk na, məsəre wu na, ndo hay ta ɗəslay ha gər a bo. Ɗuh wu nakə ma dzəniye ndo hay hərwi ada kâ yakwa kame kame aye na, mawuɗe bo nakə ka wuɗakweye bo nəte nəte mə walaŋ kway aye. \v 2 Taɗə ndoweye kə ɗəslay ha gər a bo ada a dzala mə gər ŋgay neŋgeye, a sər wu hay na, niye a bəz ha na, a sər wu hay andza nakə a say a Mbəlom aye zuk bay. \v 3 Ane tuk na, ndo nakə ma ɗəslay ha gər bo ŋgay andza niye təbey aye na, a wuɗa Mbəlom ɗuh. Mbəlom a sər ha, a gwaɗ: «Ndo nakay na, ndo ga.» \p \v 4 Slo nakə ta tawal ha kule aye na, ka həpəɗakweye bay tsukuɗu ka həpəɗakweye ɗaw? Wu nakə neŋ na dzala aye na, anaŋ: Ka sərakwa ha kule na, wu deɗek eye bay. Ka sərakwa ha Mbəlom na, nəte ŋgweŋ bəna siye hay andaya bay. \v 5 Deɗek, siye i ndo hay tə gwaɗ na, mbəlom hay andaya haladzay ma magərmbəlom ada ka məndzibəra. Ka nəteye na, deɗek mbəlom hay andaya haladzay ada bəy maduweŋ hay andaya haladzay. \v 6 Ane tuk na, kwa andza niye bəbay na, nəkway ka sərakwa Mbəlom na, nəte ŋgweŋ tsa. Neŋgeye Bəba kway. Wu neheye ka məndzibəra aye tebiye a yaw na, mə həlay ŋgay. A ge kway na, hərwi ada kâ tərakwa ndo ŋgay hay. Bəy kway na, nəte tsa dərmak. Neŋgeye na, Yesu Kəriste. Wu hay tebiye ti yaw na, mə həlay ŋgay, ka hutakwa sifa weɗeye na, tə həlay ŋgay. \p \v 7 Ane tuk na, siye i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ta sər ha, sifa andaya mə kule hay bay na, ta sər ha bay. Ahəl nakə nəteye faya ta həpəɗiye slo i kule aye, tə dzala mə gər tay andza huya kule na, mbəlom deɗek. Ta huta gədaŋ ka tsəveɗ i Mbəlom zuk bay. Tə dzala mə gər tay, taɗə ta həpəɗ slo i kule na, ta ge mənese. \v 8 Azlakwa bay, ka sərakwa ha wu mənday na, ma təriye kway ha ndo ŋgwalak eye hay kame i Mbəlom bay. Kwa taɗə ka ndayakwa, ma dzəniye kway bay. Kwa taɗə ka ndayakwa bay, ma giye wuray kwa tsekweŋ bay dərmak. \p \v 9 Nəkurom, ka sərum ha ka slumeye faya mənde wu nakə a sakum aye tebiye. Ane tuk na, gum metsehe, bəna ndo neheye ta huta gədaŋ ka tsəveɗ i Mbəlom zuk bay aye na, ta dziye abəra ka tsəveɗ hərwi kurom. \v 10 Zəbum təday, nəkar nakə ka sər deɗek aye, taɗə ndo nakə gədaŋ ŋgay andaya zuk bay kə ŋgataka nəkar mandza eye mə gay i matewele kule faya ka həpəɗiye slo nakə ta tawal ha kule aye, nəkar ka dzala na, ma həpəɗiye dərmak bəɗaw? \v 11 Hərwi niye wu nakə ka ge hərwi ka sər aye na, ma nasiye ha ndo niye gədaŋ andaya bay aye. Ane tuk na, sər ha neŋgeye na, malamar yak nakə Yesu Kəriste a mət hərwi ŋgay aye. \v 12 Taɗə ka ge andza niye na, ka nasay a malamar yak nakə bəle eye, ka nasay ha mədzal gər ŋgay. Ka nasay na, a malamar yak ɗekɗek bay, sər ha mənese nakə ka ge aye na, ka bo i Kəriste eye ŋgway. \v 13 Hərwi niye taɗə slo nakə na həpəɗiye ma diye ha malamar ga a mənese na, na həpəɗiye slo ɗaɗa sa bay, hərwi a seŋ malamar mâ dəɗ abəra ka tsəveɗ bay. \c 9 \s1 Pol a ɗa ha məndze ŋgay \p \v 1 Zəbum ka məndze ga təday, neŋ na, na ləva gər ga! Neŋ, ndo i maslaŋ i Yesu na, ka sərum bəɗaw? Neŋ na ŋgatay a Yesu Bəy Maduweŋ kway tə ɗəre ga! Nəkurom tebiye ka pum mədzal gər ka Bəy Maduweŋ na, hərwi nakə na ge məsler ŋgay mə walaŋ kurom aye bəɗaw? \v 2 Kwa taɗə ka ɗəre i ndo mekeleŋ eye hay neŋ ndo i maslaŋ i Yesu bay bəbay na, nəkurom ka sərum ha. Ka pum mədzal gər ka Yesu Kəriste na, hərwi nakə na ɗakum ha Labara Ŋgwalak eye bəɗaw? Maa bəz ha neŋ ndo i maslaŋ i Bəy Maduweŋ kway na, nəkurom. \p \v 3 Hərwi ndo neheye ta meŋeye ha mənese aye na, na gwaɗateye faya kəkay? Na tsikateye faya, \v 4 neŋ na sla ɗa nəkurom ka vəlumeŋeye wu mənday hərwi məsler nakə faya na giye bəɗaw? \v 5 Neŋ na sla məzle ŋgwas nakə mapa gər aye ka Yesu, neŋ ta ŋgwas ga nəmaa həhaliye salamay andza i Piyer tə siye i ndo i maslaŋ i Yesu hay ada andza i malamar i Yesu Kəriste hay təbəɗew? \v 6 Sa na, nəkurom ka dzalum mata ge məsler hərwi məhute ha wu mənday a gər may na, nəmay ta Barnabas ɗekɗek ɗaw? \v 7 Taɗə ndoweye neŋgeye ma sidzew na, ma pəliye wu mənday a gər ŋgay ɗaw? Aʼay! Andza niye bay. Ndo məfəte kə fət, hohway eye kə nah na, ma ndiye. Ndo mətsəkure gənaw na, ma ɗɨtsiye wah eye ma siye bəɗaw? \p \v 8 Wu neheye na tsik aye na, mədzal gər i ndo zezeŋ ɗekɗek tsa bay. Kwa bazlam i Musa mapala eye a tsik faya na, andza niye dərmak. \v 9 Mawatsa eye mə ɗerewel i Musa na, a gwaɗ: «Ahəl nakə sla ma giye məsler ma guvah aye na, kâ pay wu ka bazlam bay, gər ha mâ həpəɗ wu mənday.\f + \fr 9:9 \ft Bazlam mapala eye masulo eye 25.4.\f*» Ka dzalum, Mbəlom a tsik na, ka sla ɗekɗek deɗek ɗaw? \v 10 Mbəlom a tsik nakay na, ka nəmay. Ayaw, tə watsa bazlam neheye ahəl niye na, hərwi may. Ndo nakə faya ma fətiye na, mâ pa mədzal gər ta deɗek ma hutiye madagər ŋgay. Ndo nakə faya ma kəzliye daw aye, mâ pa mədzal gər ta deɗek ma hutiye wu mənday. \v 11 Ah lele! Nəmay na, nəmaa ɗakum ha bazlam i Mbəlom andza nakə ta sləga hulfe a guvah aye. Ka dzalum taɗə nəmaa hutiye wu neheye ka məndzibəra aye abəra mə həlay kurom na, lele bəɗaw? \v 12 Taɗə ta deɗek siye i ndo hay faya ta tsətsahiye fakuma wu neheye ta ndiye na, ka dzalum nəmay nəmaa tsətsah na, lele dərmak bəɗaw? Kwa taɗə andza niye bəbay na, nəmaa tsətsah wuray abəra mə həlay kurom bay. Ɗəretsətseh neheye a ndzamay a gər tebiye nəmaa ɗəma hərwi a say məge wu nakə ma ŋgərəzliye na Labara Ŋgwalak eye i Yesu Kəriste bay. \p \v 13 Sərum ha na, ndo neheye faya ta giye məsler mə gay i məɗəslay ha gər a Mbəlom aye na, faya ta hutiye wu mənday tay mə ɗəma. Ndo neheye tə kəɗaway naha wu a Mbəlom ma təv məvəlay wu a Mbəlom aye na, tə hutawa wu mənday tay mə ɗəma dərmak. \v 14 Ndo neheye faya ta ɗiye ha Labara Ŋgwalak eye na, andza niye dərmak. Bəy Maduweŋ kway Yesu a gwaɗ ndo hay ta vəlateye wu a ndo neheye faya ta ɗiye labara ŋgay aye.\f + \fr 9:14 \ft Zəba mə Mata 10.10; Luka 10.7.\f* \p \v 15 Kwa taɗə andza niye bəbay na, neŋ na tsətsah fakuma wuray bay. Wu nakə na watsa aye na, na watsa hərwi ada kâ slərumeŋew wu bay. Tə bəmalə nakə na tsətsahiye fakuma wu aye na, ŋgama nâ mət. Ndəray mâ neseŋ ha məŋgwese ga bay. \v 16 Labara ŋgwalak eye nakə faya na ɗiye ha aye na, ma vəleŋeye tsəveɗ məge ha zlapay bay. Maa geŋ faya kutoŋ na, Yesu. Na ɗa ha bay na, ɗəretsətseh ka gər ga. \v 17 Taɗə neŋ eye na dzalay a gər ga na ɗatay ha labara weɗeye a ndo hay na, haɓe ta vəleŋeye merəɓe ga. Ane tuk na, andza niye bay! Məsler eye nakay na, neŋ na zla tə gər ga bay. Na giye na, hərwi Mbəlom a vəleŋ hərwi ada nâ ge. \v 18 Kə ge andza niye na, merəɓe ga na, wuye mey? Merəɓe ga na, faya na ɗiye ha Labara Ŋgwalak eye kəriye, faya na tsətsahiye tâ vəleŋ faya wu bay. Na sliye faya matsətsehe ndo tâ vəleŋ wu hərwi Labara Ŋgwalak eye nakə faya na ɗiye ha aye. Ane tuk na, a seŋ bay. \p \v 19 Na ndziye na, na ləva gər ga, ndəray ma sliye faya mələveŋ gər bay. Ane tuk na, na təra beke hərwi ndo hay tebiye na, tə gər ga eye hərwi ada tâ yaw tâ pa mədzal gər ka Bəy Maduweŋ Yesu. \v 20 Neŋ mə walaŋ i Yahuda hay na, na ndziye andza nəteye hərwi ada nâ həlata ahaya ka təv i Bəy Maduweŋ Yesu. Bazlam i Musa mapala eye na, gədaŋ ŋgay andaya fagaya bay. Ane tuk na, neŋ mə walaŋ i ndo neheye ta rəhay ha gər a bazlam mapala eye na, na giye andza nəteye hərwi ada nâ həlata ahaya ka təv i Bəy Maduweŋ. \v 21 Ahəl nakə neŋ mə walaŋ i ndo neheye tə sər bazlam i Musa mapala eye bay na, na ndziye andza nəteye hərwi ada nâ həlata ahaya ka təv i Bəy Maduweŋ dərmak. Andza məgweɗe neŋ na, na rəhay ha gər a bazlam i Mbəlom mapala eye təbey. Aʼay! Neŋ faya na rəhay gər hərwi faya na rəhay ha gər a Kəriste. \v 22 Ahəl nakə neŋ ta ndo neheye ta huta gədaŋ ka tsəveɗ i Mbəlom zuk bay aye na, na ndziye andza nəteye hərwi ada na dzəniye tay ha tâ huta gədaŋ ka təv i Bəy Maduweŋ. Ahəl nakə neŋ ta ndo hay tebiye aye na, na ndziye andza nəteye. Na giye wu nakə na sər aye tebiye hərwi ada nâ təma tay ha siye hay. \v 23 Wu neheye na ge tebiye aye hərwi ada Labara Ŋgwalak eye mâ ye kame kame. Mbəlom mâ pa fagaya ŋgama, ka neŋ ta ndo ŋgay siye hay. \s1 Matətike i ndo mahway hay \p \v 24 Sərum ha na, ahəl nakə ndo hay ta hwiye na, ndo mahway nəteye haladzay ta hwiye. Ane tuk na, mata ze ndo siye hay na, ndo nəte tsa, ma hutiye merəɓe i mahway ŋgay. Neŋ faya na gwaɗakumeye: Gum gədaŋ andza ndo mahway hay hərwi ada kâ hutum merəɓe kurom dərmak. \v 25 Ndo neheye a satay mahway lele aye na, ta gəriye ha wu hay wal wal haladzay. Ta tətikiye, ta nduɗiye ha mbəle tay hay lele nakə ada ndo ma sliye faya mazay a ndo neŋgeɗ aye ada ma hutiye merəɓe ŋgay aye. Ane tuk na, merəɓe ŋgay niye ta vəleye ma ndziye bay, ma nasiye bəse. Nəkway na, nəkway ka tətikakweye mahway kame i Mbəlom hərwi ada kâ hutakwa merəɓe nakə ma nasiye ɗaɗa bay aye. \v 26 Hərwi niye neŋ na, na hwiye andza ndo nakə ma hwiye so tsa bay aye. Neŋ bəbay na, andza ndo nakə faya matətikiye məgay duzl a ndo nakə faya ta tətikiye salamay, həlay ŋgay a ma a zay bay aye. Neŋ na, andza ndo nakə ma feye a mətasl kafats kəriye bay. \v 27 Neŋ eye na geye ɗəretsətseh a bo ga tə həlay ga eye ada ma gəseŋeye me hərwi ada pat nakə Mbəlom ma ndəviye ha məndzibəra aye na, neŋ ndo məɗe ha bazlam ŋgay a ndo hay nâ təra ndo i dəba bay. \c 10 \s1 Israyel hay mə makukulek \p \v 1 Malamar ga hay, wu nakə a ge bo ahəl niye ta bəba təte kway hay aye, a seŋ na, mâ makumaw a gər. Mbəlom kə dərəzl tay ha nəteye tebiye tə makukulek. Nəteye tebiye ta tas ta bəlay nakə tə zalay Bəlay Ndozza aye.\f + \fr 10:1 \ft Madayaw abəra ma Ezipt 13.21-22, 14.22-29.\f* \v 2 Nəteye tebiye Mbəlom ka dzəhuɓ tay ha mə makukulek ada ma dəlov hərwi ada tâ təra nəteye madzapa eye tə Musa. \v 3 Nəteye tebiye ta nda wu mənday eye nəte nakə a yaw mə mbəlom aye\f + \fr 10:3 \ft Madayaw abəra ma Ezipt 16.4-35.\f*, \v 4 ada nəteye tebiye ta sa yam eye nəte nakə Mbəlom a vəlatay aye dərmak. Yam nakay na, yam nakə a gəzaw abəra ma hotokom aye.\f + \fr 10:4 \ft Məpesle 20.8-11.\f* Maa vəlatay hotokom niye na, Mbəlom. Hotokom eye niye na, Kəriste ada a laka tay ha. \v 5 Kwa taɗə ta ŋgatay a masuwayaŋ nakə Mbəlom a ge aye bəbay na, həlay a vay a ndo hay tə gawa wu nakə a yay a gər a Mbəlom bay aye. Hərwi niye ndo hay ta mət tolololo mə kəsaf kwa ka waray.\f + \fr 10:5 \ft Məpesle 14.16, 23, 29-30.\f* \p \v 6 Wu neheye na, ta gakweye ɗaf. Ta vəlakweye matətike hərwi ada bor i bo kway mâ ye kway ha ka məge mənese andza nəteye bay.\f + \fr 10:6 \ft Məpesle 11.4, 34.\f* \v 7 Siye hay mə walaŋ tay tə ɗəslay ha gər a kule. Andza niye, tə watsa a ɗerewel i Mbəlom na, tə gwaɗ: «Ndo hay tə ndza, tə nda wu mənday ada tə sa wu məsay. Tsa na, tə lətse hərwi məge həbaɗ ta məɗəslay ha gər a kule.\f + \fr 10:7 \ft Madayaw abəra ma Ezipt 32.6.\f*» Nəkurom na, kâ tərum ndo i kule hay andza nəteye təbey. \v 8 Kâ gakwa madama andza siye i ndo neheye mə walaŋ tay aye bay. Nəteye ta mət ada Mbəlom a kəɗ tay ha pat eye nəte gwezem kuro kuro sulo gər eye mahkar hərwi nakə tə ge madama aye.\f + \fr 10:8 \ft Zəba mə Məpesle 25.1-9.\f* \v 9 Nəkway na, kâ dzakwa ha Mbəlom andza siye i ndo neheye mə walaŋ tay tə dza ha Mbəlom aye bay. Dədœ a dza tay ha ada ta mət hərwi nakə tə ge andza niye aye. \v 10 Kâ guŋguzum ka Mbəlom andza siye i ndo neheye mə walaŋ tay, ta guŋguzay a Mbəlom aye bay. Nəteye niye na, gawla i Mbəlom nakə a kəɗawa ndo hay aye kə kəɗ tay ha hərwi nakə ta guŋguz aye. \p \v 11 Wu neheye tebiye a ge bo aye na, məgatay ɗaf a ndo hay hərwi ada tâ ge metsehe. Tə watsa na wu neheye a Ɗerewel i Mbəlom na, hərwi ada kâ tətikakwa wu neheye, nəkway neheye mandza eye mə həlay nakə mazlambar məndzibəra ma ndəviye aye. \v 12 Hərwi niye, ndo nakə a dzala mə gər ŋgay neŋgeye malətsa eye duwirre lele aye na, mâ ge metsehe bəna ma ta dəɗiye. \v 13 Wu neheye Fakalaw ma dziye kurom ha aye na, wu neheye faya a dzawa tay ha ndo hay aye huya. Mbəlom na, ma dzəniye kway andza nakə a tsik aye. Taɗə Fakalaw kə say ma dziye kurom ha na, tə wu nakə ma ziye gədaŋ kurom aye na, Mbəlom ma vəleye tsəveɗ bay. Mbəlom ma vəlakumeye gədaŋ məsəmay naha a mədze i fakalaw nakə ma dziye kurom ha aye. \p \v 14 Malamar ga neheye na wuɗa kurom haladzay aye, hərwi niye neŋ faya na gwaɗakumeye: Mbəɗumay dəba a məɗəslay ha gər a kule. \v 15 Na tsik niye na, a nəkurom ndo neheye ka dzalum gər lele aye. Dzalum gər ka wu nakə na tsikakum aye na, deɗek tsukuɗu deɗek bəɗaw? \v 16 Ahəl nakə nəkway faya ka ndayakweye wu mənday i Bəy Maduweŋ ka təv manəte eye ada ahəl nakə ka gawakway naha sɨsœ a Mbəlom hərwi məse wu nakə ka sawakwa ma gəvet aye na, nəkway tə Yesu Kəriste madzapa eye hərwi bambaz ŋgay bəɗaw? Ahəl nakə ka ŋgənakweye peŋ ada faya ka ndayakweye\f + \fr 10:16 \ft Luka 22.19; 1 Koriŋte hay 11.23-26.\f* aye na, nəkway madzapa eye tə bo i Yesu Kəriste bəɗaw? \v 17 Nəkway haladzay, ane tuk na, ka tərakwa andza bo nəte hərwi ka ŋgənakwa peŋ eye nəte. \p \v 18 Mum ahaya mədzal gər kurom ka Israyel hay təday. Tə kəɗawa wu hay ka təv məvəlay wu a Mbəlom. Ndo neheye ta həpəɗawa slo niye na, nəteye madzapa eye ta Mbəlom. \p \v 19 A seŋ məgweɗe na, mey? Andza məgweɗe kule tə slo ŋgay niye na, wu lele eye hay ɗaw? \v 20 Aʼay, andza niye bay! Ane tuk na, sərum ha ndo neheye tə sər Mbəlom bay tə kəɗ aye na, tə kəɗatay a fakalaw hay bəna a Mbəlom bay. A seŋ na, nəkurom ka dzapum tə fakalaw hay ɗuh bay! \p \v 21 Ka zlumeye gəvet i Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste ka sumeye ha wu məsay ada ka mbəɗumeye bo vərələh ka zlumeye gəvet i fakalaw hay ka sumeye. Sulo sulo na, ma giye bo bay. Ka ndayumeye wu mənday i Bəy Maduweŋ i Yesu Kəriste ada ka mbəɗumeye bo vərələh ka ndayumeye i fakalaw hay dərmak na, ma giye bo bay. \v 22 Ka gakwa andza niye bay bəna mandala eye fakwaya a Bəy Maduweŋ kway. Ka dzalum na, ka zakwa ha neŋgeye ta gədaŋ ɗaw? \s1 Gum wu nakə ma dzəniye siye i ndo hay aye \p \v 23 Ndo siye hay mə walaŋ kurom tə dzala mə gər tay na: «Tsəveɗ andaya ka məge wu hay tebiye.» Andza niye, ane tuk na, wu siye hay ma dzəniye kurom bay. Ndo neheye tə dzala na: «Tsəveɗ andaya ka məge wu hay tebiye.» Ane tuk na, wu siye hay ma dzəniye kway mede kame kame ka tsəveɗ i Mbəlom bay. \v 24 Kwa way mâ pəla na, wu nakə ma dzəniye ndo hay aye. Kâ pəlum wu nakə ma dzəniye bo kurom eye ɗekɗek tsa bay. Pəlum wu nakə ma dzəniye ndo hay aye. \v 25 Taɗə a sakum masəkəme slo mə luma na, wuray kwa tsekweŋ mâ gakum faya me bay, səkəmum, həpəɗum. \v 26 Sərum ha na, tə watsa a Ɗerewel i Mbəlom tə gwaɗ: «Məndzibəra tə wu nakə mə ɗəma tebiye aye na, i Mbəlom Bəy Maduweŋ.\f + \fr 10:26 \ft Ɗerewel dəmes hay 24.1.\f*» \p \v 27 Taɗə ndo nakə kə dzala ha ka Yesu Kəriste bay aye, kə zalaka a gay ŋgay ka mənde wu mənday, kə yaka a gər mede na, do. Ka ye naha ta vəlaka wu mənday na, nda. Ka ndiye wu mənday nakay na, faya ka giye mənese tsukuɗu faya ka giye lele ɗu na, mâ dzəma kar bay. \v 28 Ane tuk na, taɗə kə tsikaka, a gwaɗaka «Nakay slo i kule» na, kâ həpəɗ bay. Ka həpəɗ na, ka nasay ha mədzal gər i ndo niye. \v 29 Na tsik niye na, ka wu nakə neŋgeye ma dzaliye mə gər ŋgay aye bəna hərwi mədzal gər yak bay. \p Agəna ndoweye ma gwaɗiye: «Neŋ na, tsəveɗ ga andaya mənde wu tebiye. Ka gweɗeŋeye: “Kâ nda bay, ka ta nasay ha mədzal gər i ndo mekeleŋ eye” na, hərwi mey? \v 30 Taɗə na gay naha sɨsœ a Mbəlom hərwi wu mənday na, na ndiye. Ka meŋeye ha mənese na, hərwi mey?» \p \v 31 Wu nakə a seŋ mətsikakum aye na, anaŋ: Taɗə faya ka ndayumeye wu mənday kwa taɗə ka sumeye wu məsay, taɗə ka gumeye kwa wu waray na, gum wu nakə ndo hay ta zambaɗay ha a Mbəlom aye. \v 32 Kâ gum wu nakə ma dəɗiye tay ha siye i ndo hay abəra ka tsəveɗ aye bay. Kwa Yahuda hay, kwa ndo neheye nəteye Yahuda hay bay aye, kwa siye i məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu, kâ dəɗum ha ndəray kwa nəte abəra ka tsəveɗ bay. \v 33 Gum andza neŋ nakə faya na giye aye. Wu nakə faya na giye tebiye a seŋ na, mâ yatay a gər a ndo hay tebiye. Na dzala ka wu nakə ma dzəniye neŋ eye bay. Ɗuh na dzala ka wu nakə ma dzəniye ndo hay aye təday hərwi ada Mbəlom mâ təma tay ha. \c 11 \p \v 1 Tərum andza neŋ nakə na təra andza Yesu Kəriste aye. \s1 Hasləka hay ta ŋgwas hay kame i Mbəlom \p \v 2 Neŋ faya na zambaɗakumeye naha hərwi faya ka dzalumeye ka bazlam ga kwa a həlay waray, ada faya ka pumeye bəzay na, andza nakə na tətikakum aye. \v 3 A seŋ na, sərum ha dərmak. Yesu Kəriste na, ka gər i hasləka hay tebiye. Hasləka na, ka gər i ŋgwas ada Mbəlom na, ka gər i Yesu Kəriste. \p \v 4 Taɗə hasləka ma ɗuwuleye me a Mbəlom agəna ma tsikiye kame i ndo hay bazlam neheye Mbəlom a ɗay ha aye, kə zla dzagwa abəra mə gər bay na, kə tsaɗay a Yesu Kəriste nakə bəy ŋgay aye. \v 5 I ŋgwas na, ahəl nakə faya ma ɗuwuleye me a Mbəlom agəna ma tsikiye kame i ndo hay bazlam neheye Mbəlom a ɗay ha aye, kə ndza kəriye ze məɓere dərkəɗ a gər na, ka tsaɗay a hasləka nakə bəy ŋgay aye. A ge horoy andza i ŋgwas nakə mahəza gər eye. \v 6 Ŋgwas nakə a say məɓere dərkəɗ a gər bay aye na, wal wal tə məɗəse abəra ka məkwetse bay. Taɗə ŋgwas kə ɗəs abəra ka məkwets ŋgay kəgəbay a həz na gər na, ka sərakwa niye na, wu nakə ma geye horoy aye. Kə ge andza niye na, mâ gər ha gər kəriye bay, mâ ɓar a ɗəma dərkəɗ. \v 7 Taɗə hasləka ma ɗuwulay me a Mbəlom na, mâ zla dzagwa abəra mə gər hərwi Mbəlom a ge na na, ka mandzəkit bo ŋgay. Ma bəziye ha məzlaɓ i Mbəlom nakə a ze wu hay tebiye aye. Ane tuk na, ŋgwas ma bəziye gədaŋ i hasləka. \v 8 Sərum ha, Mbəlom a ge hasləka na, a ge tə bo i ŋgwas bay. A ge ŋgwas ɗuh na, tə bo i hasləka. \v 9 Sa na, Mbəlom a ge hasləka hərwi ŋgwas bay. A ge ŋgwas ɗuh na, hərwi hasləka. \v 10 Kə ge andza niye na, ŋgwas hay tâ ɓar dərkəɗ a gər hərwi məɗe ha na, faya ta rəhay ha gər a zal tay hərwi ada mâ ndalatay a gawla i Mbəlom ha bay dərmak. \p \v 11 Kwa ka təra andza niye bəbay na, nəkway neheye madzapa eye ta Bəy Maduweŋ Yesu Kəriste aye na, ka sərakwa ha ŋgwas na, a ndzay ka həlay na, a hasləka. Hasləka bəbay na, a ndzay ka həlay na, a ŋgwas. \v 12 Mbəlom a ge ŋgwas na, tə bo i hasləka. Ŋgwas nakə Mbəlom a ge aye bəbay a wa hasləka. Kâ mətsakwa ha gər bay, maa vəl wu tebiye na Mbəlom.\f + \fr 11:12 \ft Zəba mə Madazlay i wu hay 1.26-27 ada 2.18-23.\f* \p \v 13 Wu nakay na, bo kurom eye tsikumeŋ tey. Taɗə ŋgwas ma diye a məhay gər mata ɗuwulay me a Mbəlom gər kəriye na, lele ɗaw? Kə ge lele na, tsikumeŋ. \v 14 Ndo hay tebiye kwa ka waray tə sər taɗə hasləka kə gər ha məkwets ŋgay ndzəvawwa, i ŋgay na, horoy. \v 15 Ŋgwas na, taɗə kə gər ha məkwets ŋgay zəbol eye na, lele haladzay ɗuh. Mbəlom a vəlay məkwets ŋgay mâ ge zəbol eye na, hərwi ada mâ ŋgahay na gər, mâ ndza ndozlayzlayya bay. \p \v 16 Taɗə a say a ndoweye məkəɗe wuway ka bazlam nakay sa na, sərum ha nəmay nəmaa sər na, andza nakay ada siye i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu tə sər tsəveɗ mekeleŋ eye wal bay. \s1 Ɗaf i Bəy Maduweŋ Yesu \r Mata 26.26-29; Markus 14.22-25; Luka 22.15-20 \p \v 17 Wu mekeleŋ eye andaya nakə na ɗakumeye ha aye. Neŋgeye na, na gakumeye naha faya sɨsœ bay. Taɗə na makum ha maŋgok na, hərwi ahəl nakə ka hayum gər məɗəslay ha gər a Mbəlom aye na, wu nakə lele eye na, ka gawum bay. Ɗuh ka gawum na, wu nakə lele bay aye. \v 18 Hərwi wu nakə kurre na tsəne, tə tsikeŋ aye na, wuye mey? Tə gweɗeŋ: Ka hayum gər hərwi məɗəslay ha gər a Mbəlom na, ka ŋgənawum bo mə walaŋ kurom təv wal wal. Na dzala na, ma giye andza niye deɗek tsukuɗu? \v 19 Maŋgəne bo niye na, mâ ge andaya deɗek ŋgway hərwi ada ndo hay tâ ŋgatay a ndo neheye nəteye faya ta pay bəzay a Yesu tə ɗərev tay peteh aye. \p \v 20 Ane tuk na, ahəl nakə ka hayum gər aye, ka ndayawum na, ɗaf i Bəy Maduweŋ\f + \fr 11:20 \ft Ɗaf i Bəy Maduweŋ: Zəba ka mede 23 hus ka 26, ada Koriŋte manəte eye 10.16.\f* bay. \v 21 Kwa way a dzalawa na, ka wu mənday ŋgay ɗekɗek tsa, a hway faya bəse ka mənde. Hərwi niye ndo siye hay tə ndzawa tə may ada siye hay nəteye tə kwayawa. \v 22 Taɗə faya ka gumeye andza niye na, ka ndayum wu mənday kurom eye mətagay kurom eye hay bəɗaw? A sakum matəre ha siye i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu wu kəriye na, hərwi mey? Ka gumeye tay ha ndo i mətawak hay andza niye na lele ɗaw? Na gwaɗakumeye naha tebiye na, mey? Ka dzalum na, na zambaɗakumeye ɗaw? Aʼay! Ɗuh na zambaɗakumeye bay. \p \v 23 Bazlam neheye na tətikakum aye na, maa tətikeŋ na Bəy Maduweŋ Yesu ada na ɗakum ha. Ahəl niye ta həvaɗ, ta ta giye faya ɗaf na, a zla peŋ, \v 24 a gay naha sɨsœ a Mbəlom. Ma dəba eye na, a ŋgəna ha peŋ niye, a gwaɗ: «Nakay na, bo ga, mavəla eye hərwi kurom. Gum ha andza nakay huya hərwi ada kâ dzalum ha ka neŋ.» \v 25 Andza niye dərmak, ta ndəv ha mənde wu mənday na, a zla gəvet, a gwaɗ: «Wu məse nakay na, bambaz ga nakə Mbəlom ma ɓariye Dzam Weɗeye ta ndo hay aye. Ahəl nakə ka sumeye na, gum ha andza nakay anəke aye hərwi ada kâ dzalum ha ka neŋ.» \v 26 Bazlam i Bəy Maduweŋ neheye tə ɗa ha na, pat pat ahəl nakə faya ka ndayum peŋ andza nakay ada faya ka sumeye wu məse na, nəkurom faya ka ɗumatay ha a ndo hay parakka, Bəy Maduweŋ kə mət hərwi mətəme kway ha. \p \v 27 Hərwi niye ndo nakə kə nda peŋ i Bəy Maduweŋ i Yesu ada kə sa wu məse i Bəy Maduweŋ ka rəhay ha gər bay na, niye na, andza məgweɗe kə ge mənese ka slo i bo ada ka bambaz i Bəy Maduweŋ Yesu. \v 28 Andza niye kwa way kə say mənde peŋ ada məse wu məse na, mâ tsətsahay a mədzal gər ŋgay lele təday. Taɗə wuray andaya bay na, mâ nda ada mâ sa. \v 29 Hərwi ndo nakə kə nda peŋ ada kə sa wu məse i Bəy Maduweŋ, taɗə ka rəhay ha gər a bo i Bəy Maduweŋ bay, kə ge mənese ada sariya ma gəsiye na. \v 30 Hərwi niye ndo kurom hay haladzay nəteye ɗəvats eye hay, siye hay ta ge bəle, ada siye hay ta mət. \v 31 Taɗə ka tsətsahakwa ka mədzal gər kway təday na, haɓe Mbəlom ma gəsiye kway a sariya bay. \v 32 Ane tuk na, Bəy Maduweŋ Mbəlom ma gakweye sariya ada faya ma vəlakweye ɗəretsətseh na, hərwi ada pat i sariya nakə ma ta giye sariya ka ndo i məndzibəra hay aye na, nəkway kâ dəɗakwa a sariya andza siye i ndo hay bay. \p \v 33 Malamar ga hay, ahəl nakə ka hayumeye gər hərwi mənde wu mənday i Bəy Maduweŋ aye na, həbum siye i ndo kurom hay tâ yaw təday. \v 34 Taɗə ndoweye may a wur faya na, mâ ndayaw wu mənday mətagay təday bəna, ahəl nakə ka hayum gər ka təv manəte eye na, Mbəlom ma gəsiye kurom a sariya hərwi wu neheye faya ka gumeye aye. \p Wu siye hay na, ahəl nakə na ye naha aye na, na tsikakumeye. \c 12 \s1 Gədaŋ neheye Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye ma vəlateye a ndo hay aye \p \v 1 Malamar ga hay, anəke na, na tsikakumeye naha ka gədaŋ neheye wal wal Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye ma vəlateye a ndo hay aye. A seŋ na, sərum ha lele. \p \v 2 Sərum ha, ahəl niye ka pum mədzal gər ka Yesu Kəriste zuk bay aye na, ka ɗəslawumay ha gər a kule mandək eye hay. Gədaŋ i fakalaw a yawa kurom ha ka matewele kule hay. \v 3 Hərwi niye a seŋ na, sərum ha ndo nakə a tsik me ta gədaŋ i Məsəfəre i Mbəlom aye na, neŋgeye ma sliye faya məgweɗe: «Mbəlom mâ vəlay mezeleme a Yesu» na, ma tsikiye bay. Kə ge ta gədaŋ i Məsəfəre Tsəɗaŋŋa bay na, ndəray ma sliye faya məgweɗe: «Yesu neŋgeye Bəy Maduweŋ kway» na, ma tsikiye təta bay. \p \v 4 Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye na, nəte ŋgweŋ, ane tuk na, faya ma vəliye gədaŋ hay a ndo hay wal wal hərwi məge wu hay. \v 5 Məsler neheye Bəy Maduweŋ a vəlateye a ndo hay hərwi ada tâ ge aye na, məsler eye niye hay wal wal haladzay dərmak, ane tuk na, Bəy Maduweŋ Yesu neŋgeye na, nəte ŋgweŋ. \v 6 Tsəveɗ andaya hərwi məge ha məsler hay wal wal haladzay dərmak, ane tuk na, maa vəl gədaŋ eye a ndo hay na, Mbəlom nəte ŋgweŋ. \v 7 Mbəlom faya ma bəziye ha gədaŋ i Məsəfəre ŋgay kwa mə way tebiye. Faya ma bəziye ha na, ta tsəveɗ wal wal hərwi ada kwa way mâ dzəna ndo siye hay. \p \v 8 Ndo siye hay Məsəfəre a vəlatay gədaŋ ka mətsike bazlam i metsehe. Ndo siye hay, Məsəfəre a ɗatay wu hay ada a vəlatay gədaŋ mətsike parakka. Nəteye tebiye, maa ge məsler mə nəteye na, Məsəfəre eye nəte. \v 9 Ndo mekeleŋ eye na, Məsəfəre a vəlay gədaŋ ka məpe mədzal gər ka Yesu Kəriste ta deɗek eye. Ndo neŋgeɗ na, Məsəfəre a vəlay gədaŋ məmbəle ha ndo hay abəra ma ɗəvats. Maa vəl gədaŋ niye na, Məsəfəre eye nəte ŋgweŋ. \v 10 A vəlatay a ndo siye hay gədaŋ i məge masuwayaŋ. Siye a vəlatay gədaŋ məɗe ha bazlam i Mbəlom nakə a tsikatay aye. Siye hay a vəlatay gədaŋ məsəre ha ka bo abəra Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye ta məsəfəre ŋgwalak eye bay aye. Ndo siye hay a vəlatay gədaŋ mətsike bazlam i gəma neheye tə sər bay aye. Ndo mekeleŋ eye hay a vəlatay gədaŋ məma ha bazlam neheye ndo mekeleŋ eye tə tsik aye. \v 11 Maa ge məsler niye na, Məsəfəre eye nəte. Neŋgeye nəte ŋgweŋ nakə a vəl wu neheye tebiye aye. A ŋgəna gədaŋ hay wal wal kwa a way andza nakə a say aye. \s1 Ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu na, andza bo i ndo nəte \p \v 12 Zlakwa mandzəkit bo eye tə bo i ndo. Ka sərakwa ha bo i ndo na, nəte. Ane tuk na, wu siye hay wal wal andaya ka bo ŋgay. Kwa hawal hay haladzay ka bo i ndo bəbay na, bo ŋgay na, nəte ŋgweŋ. I Yesu Kəriste bəbay na, andza niye dərmak. \v 13 Nəkway tebiye Mbəlom ka dzəhuɓ kway ha na, ta gədaŋ i Məsəfəre ŋgay hərwi matəre kway ha bo nəte. Kwa Yahuda hay, kwa neheye nəteye Yahuda bay aye, kwa beke hay, kwa neheye nəteye beke hay bay aye. Ada nəkway tebiye ka hutakwa na, Məsəfəre eye nəte, a rah kway ha andza ka sakwa wu məse. \p \v 14 Hawal hay ka bo i ndo na, nəte tsa bay. Nəteye haladzay. \v 15 Kwa sik mâ gwaɗ: «Neŋ wal abəra ka bo hərwi neŋ na, həlay bay.» Kwa kə tsik andza niye bəbay na, neŋgeye huya ka bo. \v 16 Taɗə kwa zləm mâ gwaɗ: «Neŋ wal abəra ka bo hərwi neŋ na, ɗəre bay.» Kwa kə tsik andza niye bəbay na, neŋgeye huya ka bo. \v 17 Taɗə bo i ndo na, ɗəre ɗekɗek tsa na, ma tsəniye wu hay ma kəkay? Taɗə bo i ndo na, zləm ɗekɗek tsa na, wu ma zeye ma kəkay? \v 18 Ane tuk na, Mbəlom a ge bo i ndo na, andza niye bay. Ɗuh a ge wu neheye ka bo aye tebiye ada a pa na ka membere ka membere andza nakə a say aye. \v 19 Taɗə Mbəlom mâ ge ndo səɗok nəte tsa, kə ge faya wu mekeleŋ eye bay na, niye na, ka təra bo ɗaw? \v 20 Ane tuk na, andza niye bay. Hawal hay andaya ka bo haladzay, ane tuk na, bo na, nəte ŋgweŋ. \p \v 21 Taɗə kə ge andza niye na, ɗəre ma sliye faya məgwaɗay a həlay: «A seŋ kar bay» na, ma sliye faya mətsike bay! Gər dərmak ma sliye faya məgwaɗay a sik: «A seŋ kar bay» na, ma sliye faya mətsike bay! \v 22 Ɗuh wu nakə ka bo ka dzala mə gər yak bəle eye na, azlakwa bay kutoŋ nəteye andaya. \v 23 Hawal neheye fakwaya ka ɗəslakwatay ha gər bay aye na, nəkway faya ka gakwateye gər lele ɗuh. Hawal neheye faya ka ŋgahakweye abəra ka ɗəre i ndo hay aye na, nəteye na, faya ka gakwateye metsehe haladzay. \v 24 Hawal neheye ka bo kway ɗəre a ŋgatay aye na, ŋgama andaya məŋgehe tay ha aye bay. Mbəlom eye tə gər ŋgay a ge bo i ndo hay na, tâ ɗəslay ha gər a hawal neheye tə ɗəslaway ha gər bay aye. \v 25 A ge andza niye na, hərwi ada bo mâ ŋgəna wal wal bay. A say ɗuh na, hawal neheye ka bo aye tâ dzəna bo nəte nəte mə walaŋ tay. \v 26 Taɗə hawal nəte ka bo kway faya ma giye ɗəretsətseh na, neŋgeye tə siye hay tebiye faya ta giye ɗəretsətseh dərmak. Taɗə faya ka ɗəslakway ha gər a hawal neŋgeɗ nəte na, neŋgeye tə siye hay tebiye dərmak ta ŋgwasiye. \p \v 27 Nəkurom na, nəkurom tebiye ka manəte eye bo i Yesu Kəriste. Kwa way neŋgeye hawal i bo i Yesu Kəriste. \v 28 Mə walaŋ i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu na, Mbəlom a pa tay ha ndo hay hərwi ada tâ ge məsler ŋgay hay wal wal. A lah məpele təday na, ndo i maslaŋ hay. Masulo eye a pala ndo məɗe ha bazlam ŋgay hay. Mamahkar eye a pala siye hay hərwi ada tâ tətikatay bazlam ŋgay a ndo hay. A pala ndo mekeleŋ eye hay dərmak hərwi ada tâ ge masuwayaŋ. Siye hay ndo məmbəle tay ha ndo hay. Siye hay a vəlatay gədaŋ ka madzəne ndo hay. Siye hay a vəlatay gədaŋ məndze tay kame a ndo hay. Siye hay sa na, mətsike bazlam i gəma hay wal wal neheye tə sər bay aye. \v 29 Andza nakə ka ŋgatumay aye na, Mbəlom a pa tay ha tebiye nəteye ndo i maslaŋ i Yesu ɗaw? Tebiye ndo məɗe ha bazlam i Mbəlom ɗaw? Tebiye ndo matətikatay bazlam i Mbəlom a ndo hay ɗaw? Tebiye ta giye masuwayaŋ ɗaw? \v 30 Tebiye ta mbəliye ha ndo hay abəra ma ɗəvats ɗaw? Tebiye ta tsikiye me tə bazlam i gəma neheye ndo hay tə sər bay ɗaw? Tebiye ta miye ha bazlam ɗaw? Aʼay! Ma giye bo andza niye bay. \v 31 Ane tuk na, pəlum wu neheye ŋgwalak eye hay Məsəfəre ma vəlateye a ndo aye hərwi ada kâ hutum. \p Anəke na, na ɗakumeye ha tsəveɗ lele eye sa, nakə a ze siye hay haladzay hərwi ada kâ yum tə ɗəma. \c 13 \s1 Mawuɗe bo a ze kwa mey \p \v 1 Kwa taɗə na sər mətsike me tə bazlam i gəma hay tebiye, kwa bazlam i gawla i Mbəlom hay, na wuɗa ndo hay bay na, na təra andza ɓəre nakə ta fay na, a ləve ndoy ndoy kəriye tsa aye, kəgəbay andza mendeleŋ nakə a gatay zləm a ndo hay aye. \v 2 Taɗə kwa gədaŋ ga andaya məɗe ha bazlam i Mbəlom, taɗə kwa na sər wu hay tebiye, taɗə kwa gədaŋ ga andaya mətsəne wu i Mbəlom neheye maŋgaha eye, kwa ta mədzal gər ga nakə na dzala ha ka Mbəlom aye na gwaɗay ha a mahəmba «Lətse, do abəra kanaŋ» ada kə lətse, ki ye, ane tuk na, taɗə na wuɗa ndo hay bay na, neŋ na, wuray kəriye. \v 3 Kwa taɗə na ŋgənatay wu ga hay a ndo i mətawak hay, kwa taɗə na təma tâ kal ga ha a ako na dul a ɗəma hərwi mədzal gər, taɗə na wuɗa ndo hay bay na, wuray ma geŋeye ŋgama kwa tsekweŋ bay tebiye. \p \v 4 Ndo nakə a wuɗa ndo hay aye na, ma giye ŋgatay, ma gateye ŋgwalak a ndo hay, ma giye sələk bay, ma giye zlapay bay, ma ɗəslay ha gər a bo bay. \v 5 Ndo nakə a wuɗa ndo hay aye na, ma giye wu nakə a ge horoy aye bay, a pəlay wu a gər ŋgay ɗekɗek bay, wu a ndalay bay, a ge zəgəle ta ndo hay bay. \v 6 Ndo nakə a wuɗa ndo hay aye na, mənese a yay a gər bay, ane tuk na, ɗərev ŋgay a ŋgwasa ɗuh na, tə wu neheye ŋgwalak eye. \v 7 Ndo nakə a wuɗa ndo hay aye na, a səmay naha a ɗəretsətseh kwa a həlay waray, kwa kəɗay a dzala ha ka Mbəlom huya, pat pat a pa mədzal gər ŋgay na, ka təv i Mbəlom. Neŋgeye mandza eye pat pat ɓəŋɓəŋ. \p \v 8 Mawuɗe bo na, a dze təbey. Bazlam i Mbəlom neheye ndo hay tə ɗawatay ha a ndo hay aye na, ta ndəviye. Həlay eye ma slaweye, bazlam i gəma neheye faya ka tsikakweye ta ndəviye. Məsəre wu hay neheye ka sərakwa anəke aye ta ndəviye dərmak. \v 9 Ma ta giye andza niye hərwi ka sərakwa wu hay tebiye bay. Bazlam i Mbəlom nakə ka ɗawakwa tay ha a ndo hay aye bəbay na, ka sərakwa tebiye zuk bay. \v 10 Ane tuk na, aza ahəl nakə Mbəlom ma ɗakway ha wu neheye ŋgwalak eye deɗek aye na, wu neheye ka sərakwa tebiye bay aye ta dziye. \p \v 11 Tsənum! Ahəl niye neŋ wawa eye mba na, na tsikawa me andza wawa hay. Na tsənawa wu andza wawa hay. Anəke na təra ndo bagwar eye na, məndze ga andza i wawa hay sa bay. \v 12 Anəke na, ka ŋgatakway a wu hay lele zuk bay andza ka zəbakwa ɗəre a malam. Pat eye ma slaweye ka ŋgatakweye parakka tə ɗəre kway. Anəke na sər wu hay tebiye zuk bay. Pat eye niye na, na səriye wu kwetseh kwetseh andza nakə Mbəlom a sər ga ha kwetseh kwetseh aye dərmak. \p \v 13 Wu neheye ta ndəviye bay aye na, anaŋ nəteye mahkar: Mədzal gər nakə ka dzalakwa ha Mbəlom aye, məpe mədzal gər ka wu nakə ka ta hutakweye ka təv ŋgay aye ada mawuɗe bo nakə ka wuɗakwa ndo hay aye. Ane tuk na, maa ze wu neheye tebiye na, mawuɗe bo. \c 14 \s1 Siye i bazlam neheye a tsik ka gədaŋ neheye Məsəfəre ma vəlateye a ndo hay aye \p \v 1 Rəzlumay a gər matəre təday na, ndo mawuɗe ndo hay. Pəlum tə ɗərev kurom peteh gədaŋ neheye Məsəfəre ma vəlateye a ndo hay aye hərwi ada kâ hutum. Gədaŋ nakə kâ pəlum aye a ze siye hay tebiye aye na, məɗe ha bazlam i Mbəlom nakə a tsikakum aye. \v 2 Taɗə ndoweye a tsik bazlam i gəma neheye a sər bay aye na, a tsikatay na, a ndo hay bay. A tsikay na, a Mbəlom hərwi ndo hay tə tsənay na bay. A tsik ta gədaŋ i Məsəfəre, wu i Mbəlom neheye maŋgaha eye. \v 3 Ane tuk na, ndo nakə a ɗatay ha bazlam i Mbəlom tə bazlam i gəma ŋgay aye na, neŋgeye a tsikatay a ndo ŋgay hay. Bazlam ŋgay niye hay na, ma vəlateye gədaŋ. Wu nakə faya ma tsikateye, ma mateye naha ɗərev hərwi ada tâ gəl, tâ ye kame kame. \v 4 Ndo nakə a tsik bazlam i gəma neheye ndo hay tə sər bay aye na, a dzəna na, bo ŋgay eye ŋgway. Ndo nakə a ɗa ha bazlam i Mbəlom tə bazlam i gəma ŋgay aye na, neŋgeye ɗuh faya ma vəlateye gədaŋ a ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu mahaya gər eye tebiye. \p \v 5 A seŋ nəkurom tebiye kâ tsikum me tə bazlam i gəma hay. Ane tuk na, kutoŋ ndo məma ha mâ ge andaya tə bazlam i gəma ŋgay hərwi ada ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu tebiye tâ gəl ada tâ ye kame kame. Kə ge andza niye bay na, ndo nakə ma ɗiye ha bazlam aye a ze ndo nakə ma tsikiye bazlam i gəma neheye a sər bay aye. \p \v 6 Malamar ga hay, taɗə na ye naha a gay kurom, na tsikakum me tə bazlam i gəma neheye ka sərum bay aye na, na gakumeye ŋgama na, ma kəkay? Taɗə na ɗakum ha wu i Mbəlom nakə maŋgaha eye bay, na ɗakum hay siye i wu hay bay, na ɗakumeye ha bazlam i Mbəlom bay ada na tətikiye kurom ha bay na, na dzəna kurom ka wuray kwa tsekweŋ bay tebiye! \p \v 7 Dzalum ka wu i məhetse hay təday, andza ndərloy ta gandzaval. Taɗə ndo məfe ta fa təɗe təɗe bay na, ndo hay ta səriye məpaka naha faya bay. \v 8 Məfe fagam bəbay na, andza niye dərmak. Taɗə agəna gəma ta gəma neŋgeɗ ta giye vəram ada taɗə ndo məfe fagam i mede a vəram kə fa na tə ɗəma bay na, ndəray ma diye a vəram niye bay. \v 9 I kurom dərmak na, andza niye. Taɗə faya ka tsikumeye bazlam i gəma neheye ndəray a sər bay aye na, ndo hay ta tsəniye wu nakə ka tsikum aye na, ma kəkay? \v 10 Bazlam i gəma hay wal wal andaya ka məndzibəra. Bazlam i gəma hay tebiye a satay məgweɗe wu andaya. \v 11 Ane tuk na, taɗə ndoweye kə tsikeŋ me tə bazlam i gəma nakə na sər bay aye na, neŋgeye mbəzlew kame ga ada neŋ dərmak andza mbəzlew kame ŋgay. \v 12 Andza niye, neŋ faya na gwaɗakumeye pəlum tə ɗərev kurom peteh gədaŋ neheye Məsəfəre ma vəlateye a ndo hay aye hərwi ada kâ hutum haladzay. Ane tuk na, wu nəte na, wuɗum wene wene eye na, wu nakə ma dzəniye tay ha ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu məgəle ada ma ye kame kame aye. \p \v 13 Hərwi niye ndo nakə a sər mətsike bazlam i gəma aye na, mâ ɗuwulay me a Mbəlom hərwi ada Məsəfəre mâ vəlay gədaŋ məmatay ha a ndo hay tə bazlam nakə ndo hay tə tsəniye aye. \v 14 Taɗə faya na ɗuwulay me a Mbəlom tə bazlam i gəma nakə na sər bay aye na, məsəfəre ga neŋgeye faya ma ɗuwuliye me a Mbəlom. Deɗek, ane tuk na, metsehe ga andaya mə ɗəma bay. \v 15 Kə ge andza niye na, na giye na, kəkay? Na ɗuwulay me a Mbəlom ta məsəfəre ga tə bazlam i gəma neheye na sər bay aye. Ane tuk na, na ɗuwulay me a Mbəlom tə metsehe ga tə bazlam neheye na tsəne aye hərwi ada nâ tsəne. A seŋ məge dəmes ta məsəfəre ga tə bazlam neheye na tsəne bay aye ada a seŋ məge dəmes tə metsehe ga dəmes neheye na tsəne aye. \p \v 16 Taɗə kə ge andza niye bay, nəkar i yak faya ka gay naha sɨsœ a Mbəlom tə bazlam neheye ka sər bay aye tuk na, ada ndo neheye tə sər wu niye hay bay aye na, ta mbəɗiye faya «amen» na, ma kəkay? Nəteye tə tsəne wu nakə ka tsik aye bay. \v 17 Məgay naha sɨsœ yak niye ka gay naha a Mbəlom aye na, lele, ane tuk na, ma giye ŋgama a ndo neŋgeɗ bay. \p \v 18 Neŋ faya na gay naha sɨsœ a Mbəlom hərwi na tsik bazlam neheye na sər bay aye na, na ze kurom ha tebiye. \v 19 Ane tuk na, ahəl nakə neŋ ta ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu mahaya gər eye na, ŋgama na tsikatay gər i bazlam hay zlam neheye ta tsəniye andza niye na, na tətikiye tay ha ndo hay tə bəmalə nakə na tsikateye gər i bazlam hay gwezem kuro vəɗvəɗ haladzay tə bazlam neheye tə sər bay aye. \p \v 20 Malamar ga hay, ka dzalum gər ka wu hay andza wawa ndəriz hay bay. Ɗuh dzalum gər na, andza nəkurom bagwar eye hay. Ta təv i mənese na, tərum andza wawa ndəriz hay. Nəteye na, tə sər məge mənese bay. \v 21 Tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom na, Bəy Maduweŋ a gwaɗ: \q1 «Neŋ na sləriye naha ndo i gəma neŋgeɗ hay ka təv i ndo ga hay. \q1 Ta tsikateye bazlam ga tə bazlam i gəma mekeleŋ eye. \q1 Kwa na ge andza niye bəbay na, \q2 ndo hay ta peŋeye faya zləm wal bay.\f + \fr 14:21 \ft Zəba ma Ezay 28.11-12.\f*» \p \v 22 Hərwi niye mətsike me tə bazlam neheye tə sər bay aye na, faya ma bəzatay ha wu a ndo neheye tə pa mədzal gər ka Yesu Kəriste bay aye. Ndo neheye faya ta ɗiye ha bazlam i Mbəlom aye na, faya ma bəzatay ha wu a ndo neheye ta dzala ha ka Yesu aye na, Mbəlom andaya ta nəteye bəna a ndo neheye ta pa mədzal gər ka Mbəlom bay aye bay. \v 23 Andza niye, ahəl nakə ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu tebiye mahaya gər eye, taɗə nəkurom tebiye faya ka tsikumeye tə bazlam i gəma neheye ndo hay tə sər bay aye, ndo məpe mədzal gər ka Yesu neheye tə sər wuray bay aye kəgəbay ndo neheye ta dzala ha ka Yesu bay aye, ta ye naha na, ta gwaɗiye gər a vuwakum. \v 24 Ane tuk na, taɗə ɗuh nəkurom tebiye faya ka ɗumeye ha bazlam i Mbəlom tə bazlam i gəma nakə ndo hay tə sər aye na, ndo neheye ta dzala ha ka Yesu zuk bay aye ada ndo neheye ta dzala ha ka Yesu tə sər wuray bay aye, ta ye naha na, ta səriye ka mənese tay. Wu nakə ta tsəniye tebiye aye na, ma gateye hiyew mə ɗərev tay. \v 25 Wu neheye maŋgaha eye tə dzala mə gər tay aye na, ma ndohwaweye parakka. Tsa na, ta dəkweye gurmets a Mbəlom, ta ɗəslay ha gər ada ta tsikiye parakka tə bazlam tay, ta gwaɗiye Mbəlom andaya mə walaŋ kurom ta deɗek. \p \v 26 Malamar ga hay, ka gakweye na, kəkay? Ka hayum gər na, ndoweye ma giye dəmes, ndo neŋgeɗ ma tətikateye bazlam i Mbəlom a ndo hay, ndo neŋgeɗ ma tsikiye wu nakə maŋgaha eye Mbəlom a ɗay ha aye, ndo neŋgeɗ neŋgeye na, ma tsikiye me tə bazlam i gəma neheye ndo hay tə sər bay aye, ada ndo neŋgeɗ ma miye ha parakka wu nakə a tsik tə bazlam i gəma nakə ndo hay tə sər bay aye. Wu nakə faya ka gumeye tebiye na, gum hərwi ada ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu tâ gəl. \p \v 27 Taɗə ndo hay andaya a satay mətsike me tə bazlam i gəma neheye ndo a sər bay aye na, ndo sulo kəgəbay mahkar ta tsik tsa, mâ ze ndo hay mahkar bay, ada tâ tsik na, nəte ta nəte. Ada ndoweye mâ ma ha wu nakə tə tsik aye. \v 28 Taɗə ndəray andaya məma ha bay na, tâ ndza təte. Tâ dzala mə gər tay ada tâ tsikay a Mbəlom. \p \v 29 Ndo məɗe ha bazlam i Mbəlom hay na, ndo hay sulo kəgəbay mahkar tâ tsik me tsa. Ndo siye hay tâ pay zləm a wu nakə ta tsikiye aye, a yaw abəra ka təv i Mbəlom deɗek tsukuɗu deɗek bəɗaw? \v 30 Taɗə ndoweye faya ma ɗiye ha bazlam i Mbəlom, tsa na, Mbəlom a ɗa ha wu weɗeye a ndo neŋgeɗ mə walaŋ kurom na, ndo nakə kurre faya ma tsikiye me aye mâ gər ha mətsike hərwi ada ndo neŋgeɗ mâ tsik me. \v 31 Nəkurom tebiye ka slumeye məɗe ha bazlam i Mbəlom, ane tuk na, tsikum me nəte ta nəte hərwi ada nəkurom tebiye kâ tətikum wu ada kâ vəlumatay gədaŋ a ndo siye hay. \v 32 Ndo nakə gədaŋ i Məsəfəre andaya faya məɗe ha bazlam i Mbəlom aye na, a sər məgay metsehe a gədaŋ eye niye dərmak. \v 33 Andza niye hərwi wu nakə ma diye ta tsəveɗ eye bay na, a yay a gər a Mbəlom bay. Neŋgeye a say ɗuh na, ndzakwa ta tsəveɗ eye lele tə zay. \p Ŋgwas hay tâ ge na, andza ŋgwas neheye ma məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu aye tebiye. \v 34 Ka hayum gər ka təv manəte eye na, tâ ndza təte, tâ tsik me bay. Nəteye na, tsəveɗ tay andaya mətsike me bay. Ŋgwas hay na, tâ rəhay gər a hasləka hay andza nakə mawatsa eye mə Ɗerewel i Mbəlom aye. \v 35 Taɗə wu andaya nakə ta tsəne bay aye ada a satay matsətsehe aye na, tâ tsətsah ma məhay gər bay, tâ tsətsah ka zal tay hay mətagay. Ŋgwas ma tsikiye me ma məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu na, lele bay.\f + \fr 14:35 \ft 1 Koriŋte hay 11.5.\f* \p \v 36 Ah! Ka dzalum na, bazlam i Mbəlom a yaw abəra mə gay kurom ba! Kəgəbay ka dzalum na, maa tsəne bazlam nakay na, nəkurom ɗekɗek ba! \v 37 Taɗə ndoweye kə dzala mə gər ŋgay kə huta gədaŋ i məɗe ha bazlam i Mbəlom kəgəbay gədaŋ mekeleŋ i Məsəfəre, mâ sər ha wu nakə na watsa kanaŋ aye na, maa tsik gum andza niye na, Bəy Maduweŋ kway. \v 38 Taɗə ndoweye kə sər wu nakə na watsa aye, bazlam i Bəy Maduweŋ bay na, nəmay dərmak nəmaa təma na bay. \p \v 39 Malamar ga hay vəlumay ha ɗərev kurom ka mapəle məɗe ha bazlam i Mbəlom ada kâ gumatay me a ndo hay mətsike me tə bazlam i gəma hay bay. \v 40 Ane tuk na, gum wu hay tebiye ta lele eye. Gum ta tsəveɗ eye dərmak. \c 15 \s1 Yesu Kəriste kə lətsew abəra ma mədahaŋ \p \v 1 Malamar ga hay, anəke a seŋ na, məmakum ahaya a gər Labara Ŋgwalak eye nakə na ɗakum ha ahəl niye aye. Ka təmum a ɗərev kurom, ka dzalum ha faya lele. \v 2 Labara niye ŋgwalak eye na, nakə Mbəlom ma təmiye kurom ha aye taɗə faya ka dzalumeye huya andza nakə na tsikakum aye. Taɗə faya ka gumeye andza niye bay na, ka dzalum ha faya ta deɗek bay. \p \v 3 Na tətikakum na, wu nakə Yesu Kəriste a tətikeŋ aye. Wu nakə a ze kwa me tebiye na lah matətikakum aye na, Yesu Kəriste kə mət hərwi mezeleme kway andza nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom aye. \v 4 A mət na, tə pa na a tsəvay. Məhəne sulo mamahkar eye na, kə lətsew abəra ma mədahaŋ andza nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom aye. \v 5 Ahəl nakə a lətsew abəra ma mədahaŋ aye na, a bəzay ha bo a Piyer ada a bəzatay ha bo a siye i gawla ŋgay neheye kuro gər eye sulo aye. \v 6 Ada ka bəzatay ha bo a ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu ta ziye temerre zləm, nəteye tebiye tə ŋgatay a həlay manəte eye. Siye hay ta mət tsɨy, ane tuk na, siye hay haladzay nəteye andaya tə ɗəre. \v 7 Ma dəba eye a bəzay ha bo a Yakuba ada a bəzay ha bo a ndo i maslaŋ siye hay tebiye dərmak. \p \v 8 Tsa na, maduk i duk eye a bəzeŋ ha bo a neŋ dərmak. Pat eye niye neŋ na təra na, andza wawa nakə tə wa na kə ndisl a kiye i məwe ŋgay bay aye. \v 9 Neŋ na, wawa eye tsekweɗeɗeŋ mə walaŋ i ndo i maslaŋ i Yesu hay. Neŋ na sla ɗa tâ zeleŋ ndo i maslaŋ i Yesu bay hərwi na gatay ɗəretsətseh a məhay gər i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu. \v 10 Ane tuk na, Mbəlom kə geŋ ŋgwalak ŋgay nakə na təra ndo i maslaŋ ŋgay andza nakay anaŋ ka ŋgatumeŋ anəke aye. Ŋgwalak i wu nakə a geŋ aye na, ka təra kəriye bay. Ɗuh na ge ha məsler haladzay a ze siye i ndo i maslaŋ i Yesu hay. Ane tuk na, gədaŋ nakə na ge ha məsler aye na, i ga bay. Maa pa fagaya ŋgama na, Mbəlom. Maa ge məsler mə neŋ na, neŋgeye. \v 11 Andza niye, kwa taɗə maa tsikakum Labara Ŋgwalak eye niye na, neŋ, kwa maa tsik na, siye i ndo i maslaŋ i Yesu hay, nəmay tebiye nəmaa tsikiye labara Ŋgwalak eye andza nakə na tsikakum aye ada nakə ka dzalum ha aye. \s1 Mbəlom ma ta lətsiye tay ahaya ndo hay abəra ma mədahaŋ \p \v 12 Labara Ŋgwalak eye nakə nəmaa a tsik aye na, Yesu Kəriste kə lətsew abəra ma mədahaŋ. Kə ge andza niye tuk na, ada ndo siye hay mə walaŋ kurom tə gwaɗ, ndo hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ bay na, ma kəkay? \v 13 Taɗə ta deɗek ndo hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ bay na, andza məgweɗe Yesu Kəriste bəbay kə lətsew abəra ma mədahaŋ bay bəna mey? \v 14 Taɗə neŋgeye kə lətsew abəra ma mədahaŋ bay na, andza məgweɗe bazlam i Mbəlom nakə nəmaa ɗa ha aye na, ka təra wu kəriye. Ada mədzal gər kurom nakə ka dzalum ha Yesu aye na, ma giye ŋgama bay. \v 15 Taɗə kə ge andza niye na, andza məgweɗe nəmay faya nəmaa rawiye me ka Mbəlom hərwi nəmay faya nəmaa tsikateye a ndo hay na, Mbəlom kə lətse ahaya Yesu Kəriste abəra ma mədahaŋ. Ane tuk na, taɗə ndo hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ bay na, Mbəlom neŋgeye kə lətse ahaya Yesu Kəriste abəra ma mədahaŋ bay. \v 16 Taɗə Mbəlom ma lətsa tay ahaya ndo hay abəra ma mədahaŋ bay na, Yesu Kəriste dərmak, Mbəlom kə lətse ahaya abəra ma mədahaŋ bay. \v 17 Taɗə Yesu Kəriste kə lətsew abəra ma mədahaŋ bay na, mədzal gər kurom nakə ka dzalum ha aye, ma giye ŋgama bay ada nəkurom na, huya mə mezeleme. \v 18 Andza məgweɗe ndo neheye ahəl niye tə mət ta dzala ha ka Kəriste aye na, ta dze hele hele. \v 19 Taɗə ka pakwa mədzal gər kway ka Yesu Kəriste hərwi ada mâ dzəna kway ka məndzibəra ɗekɗek tsa ada wuray andaya kame bay na, ndo hay ta tuwiye fakwaya haladzay ma ziye ha i ndo siye hay. \p \v 20 Ane tuk na, ta deɗek Kəriste kə lətsew abəra ma mədahaŋ. Maa lah mələtsew abəra ma mədahaŋ na, neŋgeye. A ɗa ha na, siye i ndo neheye tə mət aye, ta lətseweye abəra ma mədahaŋ dərmak. \v 21 Maa zlaw məməte ka məndzibəra na, ndo nəte. Andza niye, maa həndəkatay tsəveɗ a ndo hay mələtsew abəra ma mədahaŋ na, ndo nəte dərmak. \v 22 Ndo hay tebiye ta mətiye hərwi nəteye gwala i Adam hay. Andza niye, ndo neheye nəteye madzapa eye tə Yesu Kəriste aye na, ta ta hutiye sifa. \v 23 Ane tuk na, ma giye bo na, ka membere ka membere. Maa lah mələtsew kurre na, Yesu Kəriste. Pat nakə kə maw aye na, ndo ŋgay hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ tuk. \v 24 Ma dəba eye na, Yesu Kəriste ma bəbazliye tay ha gədaŋ i məsəfəre neheye lele bay eye tebiye ada ta bəy tay hay tebiye ada ta gədaŋ i bəy i dala hay tebiye. Tsa na, məndzibəra ma ndəviye. Ma dəba eye ma vəlay ha bəy a həlay i Bəba Mbəlom. \p \v 25 Andza məgweɗe na, Kəriste ma ləviye təmaɗ hus a pat nakə Mbəlom ma piye tay ha ndo məne ɗəre ŋgay a həlay ŋgay aye. \v 26 Maduk i duk i ndo məne ɗəre nakə Mbəlom ma dziye ha aye na, məməte. \v 27 Ka sər kwa ha na, hərwi tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom na, tə gwaɗ: «Mbəlom kə pa wu hay tebiye a həlay i Wawa ŋgay.\f + \fr 15:27 \ft Dəmes hay 110.1.\f*» Mbəlom a tsik bazlam niye hay na, bo i Mbəlom eye neŋgeye ma ndziye mə həlay i Wawa ŋgay bay hərwi maa pa siye i wu hay a həlay i Wawa ŋgay na, bo ŋgay eye. \v 28 Mbəlom kə pa wu hay tebiye a həlay i wawa ŋgay na, Wawa ma rəhay ha gər a Mbəlom nakə a pa wu hay a həlay ŋgay tebiye aye. Andza niye Bəba Mbəlom ma ləviye wu hay tebiye ada ndo zezeŋ tebiye. \p \v 29 Dzalum ka ndo neheye faya ta dzəhuɓiye bo a yam hərwi ndo neheye ta mət tsɨy aye. Maa gatay ŋgama mə ɗəma na, wuye mey? Taɗə ta deɗek ndo hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ bay na, ndo niye hay ta dzəhuɓawa bo a yam a bəram tay na, hərwi mey? \v 30 Taɗə ndo hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ bay na, nəmay nəmaa siye ɗəretsətseh pat pat na, hərwi mey? \v 31 Malamar ga hay, pat pat neŋ na, na mawa veket veket abəra ma məməte. Wu nakə faya na tsikakumeye deɗek. Na tsikakum na, ta deɗek, neŋ faya na ŋgwasiye hərwi kurom. Məŋgwese ga na, hərwi nəkurom ta nəmay tebiye, nəkway madzapa eye ta Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste. \v 32 Ma gəma i Efez na, nəmaa ge magazləga ta ndo hay haladzay andza ta wu i pesl neheye seweɗ hay haladzay aye. Taɗə na dzala ka wu i məndzibəra na, ɗəretsətseh nakay ma giye ŋgama ɗaw? Taɗə ndo hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ bay na, na tsikiye andza ndo wuray a gwaɗ: «Ndayakwa wu mənday haladzay ada sakwa wu məse haladzay hərwi mazlambar ka mətakweye.\f + \fr 15:32 \ft Zəba ma Ezay 22.13.\f*» \p \v 33 Kâ vumay gər a bo kurom bay. Sərum ha, taɗə faya ka həhalumeye ta ndo neheye faya ta giye mənese aye na, nəkurom dərmak ka gumeye mənese. \v 34 Kâ tərum ndo i matərakahaŋ hay bay. Kâ gum mənese bay. Na zəba faya na, siye i ndo hay mə walaŋ kurom tə sər Mbəlom bay. Na tsik andza niye na, hərwi ada horoy mâ gakum. \s1 Bo nakə ma lətseweye abəra ma mədahaŋ aye \p \v 35 Agəla ndoweye ma tsətsahiye, ma gwaɗiye: «Ndo hay ta lətseweye abəra ma mədahaŋ na, ma kəkay? Ndoweye kə lətsew na, bo ŋgay ma təriye na, kəkay?» \v 36 Ndoweye ka tsətsah andza niye na, neŋgeye matərakahaŋ eye. Dzala təday! Ka sləga hulfe a guvah ma mətiye ada ma ndzohwiye. \v 37 Ada ka sləga na, wuye mey? Ka pa a bəɗ na, wu mandzohwa eye tsɨy ta slambah eye bay. Ka sləga na, wur eye, agəna daw, agəna hulfe i wu mekeleŋ. \v 38 Dərizl i gərɗaf ma ndzohwiye andza nakə a say a Mbəlom aye. Dərizl i gərɗaf i hulfe kwa waray waray na, wal wal. \p \v 39 I wu neheye tə səfəra eye na, andza niye dərmak. Mbəlom a ge bo tay na, wal wal. Bo i ndo zezeŋ na, wal, bo i wu i pesl hay wal, bo i ɗiyeŋ hay wal, ada bo i kəlef hay wal dərmak. \p \v 40 Wu neheye ka magərmbəlom aye ta wu neheye ka məndzibəra aye, nəteye na, wal wal dərmak. Məle tay nakə tə le aye na, wal wal, nəte bay. \v 41 Madəve i pat na, wal abəra ka madəve i kiye dərmak. Ada madəve i kiye wal abəra ka madəve i wurzla. Kwa mə walaŋ i wurzla hay bəbay na, madəve tay na, wal wal. \p \v 42 Ahəl nakə Mbəlom mata lətse ahaya ndo abəra ma mədahaŋ aye na, ma giye na, andza niye dərmak. Bo i ndo na, andza hulfe dərmak. Ta pa mədahaŋ a tsəvay na, ma ziye. Mbəlom kə lətse ahaya ndo niye abəra ma mədahaŋ na, bo ŋgay ma ndziye ka tor eye. \v 43 Tə la na mədahaŋ a bəɗ na, gədaŋ mə ɗəma bay, a le bay. Ahəl nakə ma lətseweye na, ma təriye gədaŋ eye, ma liye haladzay. \v 44 Bo nakə tə pa na a bəɗ andza hulfe aye na, wu i məndzibəra. Ane tuk na, ahəl nakə ma lətseweye abəra ma mədahaŋ aye na, ma hutiye bo nakə Məsəfəre mavəla eye. \p Bo i məndzibəra andaya na gwaɗ ba! Sərum ha na, ka ta hutakweye bo nakə Məsəfəre ma vəliye dərmak. \v 45 Tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom na, tə gwaɗ: «Adam na, ndo nakə kurre Mbəlom a vəlay məsəfəre aye.» Ndo nakə a yaw duk ma dəba aye na, Kəriste. Neŋgeye na, ndo nakə ma vəliye sifa a ndo hay tə həlay i Məsəfəre.\f + \fr 15:45 \ft Madazlay i wu hay 2.7.\f* \v 46 Wu nakə Məsəfəre a vəl aye na, makurre eye nakə ndo hay tə ŋgatay aye bay. Tə ŋgatay təday na, a bo i məndzibəra ada ma dəba eye ta ŋgateye a bəmalə nakə Məsəfəre a vəl aye. \v 47 Makurre i ndo na, Adam, neŋgeye i məndzibəra. Mbəlom a ge neŋgeye na, ta bətekwew. Ndo neŋgeɗ na, Məsəfəre. A yaw abəra mə mbəlom. \v 48 Ndo i məndzibəra hay bo tay na, andza i Adam nakə Mbəlom a ge na ta bətekwew aye. Andza niye dərmak, ndo neheye ta ndziye mə mbəlom aye, ta təriye andza ndo nakə a mbəzlaw mə mbəlom aye. \v 49 Anəke na, ka ndzəkitakwa bo ta ndo nakə Mbəlom a ge ta bətekwew aye. Kame mba na, ka ndzəkitakweye bo ta ndo nakə a mbəzlaw mə mbəlom aye dərmak. \p \v 50 Malamar ga hay, neŋ faya na tsikakumeye, ndo zezeŋ ma sliye faya mede a Bəy i Mbəlom tə slo i bo ŋgay bay. Hərwi wu nakə ma ziye na, ma sliye faya məndze tə wu nakə ma ndziye ka tor eye bay. \p \v 51 Tsənum! Na tsikakumeye wu nakə maŋgaha eye Mbəlom a ɗeŋ ha aye. Ka mətakweye tebiye kway eye bay. Ane tuk na, nəkway bo kway ma mbəɗiye. \v 52 Ka mandəve i məndzibəra na, ta fiye tolom. Ta fa na, kwayaŋŋa ka mətsike me niye na, bo kway ka mbaɗa. Ta fa tolom na, ndo neheye ta mət tsɨy aye ta lətseweye abəra ma mədahaŋ tə bo nakə ma ziye bay aye. Nəkway neheye tə ɗəre aye, Mbəlom ma vəlakweye bo weɗeye dərmak. \v 53 Andza məgweɗe, bo kway nakə ma mətiye ada ma ziye na, kutoŋ ma təriye bo nakə ma mətiye bay ada ma ziye bay aye. \v 54 Ahəl nakə bo nakə ma mətiye ada ma ziye ka təra bo nakə ma mətiye sa bay ada ma ziye sa bay aye na, wu nakə tə watsa mə Ɗerewel i Mbəlom aye ma bəziye tuk. Tə watsa na: «Məməte andaya sa bay. Mbəlom kə dze ha tebiye.» \q1 \v 55 «Nəkar məməte, ehey! Gədaŋ yak eye məŋgay tuk? \q2 Səmber yak eye nakə ka mbalawa tay ha ndo hay aye na, məŋgay tuk?\f + \fr 15:55 \ft Zəba ma Ezay 25.8; Oze 13.14.\f*» \m \v 56 Məməte na, a huta gədaŋ məgay wu nakə lele bay aye a ndo hay hərwi mezeleme. Mezeleme a huta gədaŋ na, hərwi bazlam i Mbəlom mapala eye. \v 57 Ane tuk na, gakway sɨsœ a Mbəlom hərwi kə vəlakway gədaŋ məŋgwese ka mezeleme kwa ka məməte ta gədaŋ i Bəy Maduweŋ kway Yesu Kəriste. \p \v 58 Malamar ga hay neheye na wuɗa kurom haladzay aye, hərwi niye ndzum ɓəŋɓəŋ lele, kâ yum gər bay. Rəzlumay a gər a məsler i Bəy Maduweŋ Yesu pat pat tə ɗərev kurom peteh. Ka sərum ha məsler nakə ka gumeye ta gədaŋ ŋgay aye na, ma təriye kəriye bay. \c 16 \s1 Ta tsakal suloy hərwi madzəne tay ha ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu \p \v 1 Anəke na, na tsikakumeye naha ka suloy nakə ka tsakalumeye hərwi madzəne tay ha ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ma Zerozelem aye. Gum andza nakə na tsikatay a ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye ma Galat aye. \v 2 Pat i luma i sidzew hay na, kwa way way tsakalum dala andza nakə ka hutum, Mbəlom a vəlakum aye. Pum na hərwi ada pat nakə na ye naha aye na, ka tsakalumeye sa bay. \v 3 Na ye naha na, ka tsikumeŋeye ndo neheye ka palum tay ha hərwi ada tâ ye ha suloy nakə ka tsakalum, ta diye ha a Zerozelem aye na, na watsateye ɗerewel a həlay. \v 4 Taɗə kə ge lele neŋ nâ ye dərmak na, nəmaa diye dziye. \s1 Pol ma diye a Koriŋte \p \v 5 Na diye naha ka təv kurom na, na diye ta Masedowan. \v 6 Agəna na ye naha na, na ndziye tsekweŋ ka təv kurom, agəna a həlay i mətasl na, na ndziye ka təv kurom. Ma dəba eye na diye abəra ka təv kurom, na diye kwa ka waray na, ka dzənumeye ga. \v 7 Na diye naha ka təv kurom na ndziye tsekweŋ tsa, na diye gwa na, a seŋ andza niye bay. Taɗə kə yay a gər a Bəy Maduweŋ na, a seŋ ka ndzakweye ka təv manəte eye məndze haladzay. \v 8 Ane tuk na, na ndziye kanaŋ ma Efez təmaɗ hus a magurlom i Peŋtekot\f + \fr 16:8 \ft Peŋtekot na, tə bazlam i Gərek. Magurlom i gərndzahosl. Tə gawa magurlom eye na, məhəne 50 ma dəba i Pak. I ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu na, magurlom i məhute Məsəfəre Tsəɗaŋŋa eye.\f*, \v 9 hərwi Mbəlom ka həndekeŋ na tsəveɗ lele ka məge məsler bagwar eye kanaŋ. Ada ndo məne ɗəre ga hay andaya haladzay. \p \v 10 Timote ki ye naha ka təv kurom na, təmum na tə həlay sulo sulo hərwi ada mâ ndza ta məŋgwese eye lele mə walaŋ kurom. Hərwi neŋgeye ndo məge məsler i Bəy Maduweŋ andza neŋ nakə faya na giye. \v 11 Ndəray mâ gay wuray bay. Dzənum na ɗuh hərwi ada mâ gər kurom ha tə zay ada mâ maw ka təv ga. Neŋ ta ndo siye hay faya nəmaa həbiye na kanaŋ. \p \v 12 Malamar kway Apolos na, na tsikay madzəga haladzay, na gwaɗay na, neŋgeye tə siye i malamar hay tâ ye naha ka təv kurom tey. Ane tuk na, a say mede naha anəke zuk bay. Aza kə huta həlay eye kame mba na, ma diye naha. \s1 Mandəve i bazlam \p \v 13 Ndzum tsezlezleŋŋe tə metsehe lele. Tərum ndo gədaŋ eye ka tsəveɗ i Mbəlom ɓəŋɓəŋ lele. Kâ dzədzarum bay. Ɗərev kurom mâ ndza ta gədaŋ eye. \v 14 Wu nakə ka gumeye tebiye aye na, gum tə mawuɗe bo nakə ka wuɗumeye ha ndo hay aye. \p \v 15 Malamar ga hay, ka sərum Sitefanas ta ndo i gay ŋgay hay tebiye. Sərum ha, maa lah məpe mədzal gər ka Yesu Kəriste ma gəma i Akay\f + \fr 16:15 \ft Akay na, məzele guram i diye i Salawa i Gəres.\f* na, nəteye. Ta vəl ha gər tay ka məge məsler i Mbəlom hərwi madzəne tay ha ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu. Neŋ faya na gakumeye naha amboh, \v 16 slala i ndo neheye faya ta giye məsler i Mbəlom mə walaŋ kurom aye na, rəhumatay ha gər. Rəhumatay ha gər a ndo neheye faya ta rəzleye a gər məge məsler i Mbəlom dziye aye dərmak. \p \v 17 Ɗərev ga kə ŋgwasa haladzay hərwi nakə Sitefanas ta Fortunatus ada ta Akayəkus ti yaw ka təv ga aye. Na ŋgatatay na, andza na ŋgatakum a nəkurom tebiye. \v 18 Ta meŋ naha ɗərev andza tə makum naha ɗərev a nəkurom aye dərmak. Slala i ndo neheye andza nakay aye na, rəhawumatay ha gər. \p \v 19 Ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye tə hayawa gər ka təv ga kanaŋ ka dala i Azi\f + \fr 16:19 \ft Dala i Azi anəke na, Turki.\f* aye ta tsikakum naha me. Akelas ta Pərisil tə siye i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye tə hayawa gər a gay tay aye, ta tsikakum naha me lele ta məzele i Yesu Kəriste. \v 20 Siye i ndo məpe mədzal gər hay ka Yesu neheye kanaŋ aye tebiye ta tsikakum naha me dərmak. \p Tsikum me a bo nəte nəte mə walaŋ kurom ta məgəse bo kurop kurop lele. \p \v 21 Neŋ Pol na tsikakum naha me dərmak. Nakay na, neŋ na watsakum naha tə həlay gay eye. \p \v 22 Ndo nakə a wuɗa Bəy Maduweŋ kway Yesu bay aye na, Mbəlom mâ vəlay mezeleme. \tl Maranata\tl*\f + \fr 16:22 \ft Maranata: Məzele i wu tə bazlam i Gərek. Yesu ta ndo neheye tə pa mədzal gər kurre eye tə ndzawa ma gəma i Yahuda hay tə tsikawa bazlam eye nakay.\f*, andza məgweɗe Bəy Maduweŋ may, dara! \p \v 23 Bəy Maduweŋ kway Yesu mâ pa fakuma ŋgama. \p \v 24 Nəkurom tebiye na wuɗa kurom huya hərwi nakə nəkway tebiye madzapa eye tə Yesu Kəriste aye.