\id MRK - Mekeo NT [mek] -Papua New Guinea 1998 (web version -2013 bd) \h Mako \toc1 Iifa Faunina Iesu Fouga Mako Epapua Auga \toc2 Mako \toc3 Mak \mt1 Mako \mt2 Iifa Faunina Iesu Fouga Mako Epapua Auga \c 1 \s1 Ioane Baptista ega Inogo \r (Mateo 3:1-12; Luka 3:1-9, 15-17; Ioane 1:19-28) \p \v 1 Iifa faunina Iesu Kristo, Deo gauga fouga auga inae eꞌina. \v 2 Profeta Aisaea Deo ega iifa pukagai iina epapua oma: Deo eifa, \q1 “Lau eꞌu iifa ipapea auga oi agomuai alaulai kakaua, \q2 emu keaga agepakaisa.” \rq Malaki 3:1\rq* \q1 \v 3 “Aufalao agaꞌo ago maininai eagaga, \q2 ‘Lopia faugai keaga amopakaisa, amopaꞌopaina,’” \p eoma. \rq Aisaea 40:3\rq* \p \v 4 Egaꞌina iifaga kainai, Ioane emai ago maininai eapa papiau einogoniꞌi eꞌi laomai apalaꞌi kegaumakalainiꞌi, ega koa Deo eꞌi laomai apalaꞌi feꞌagegeainiꞌi, ke baptismo fekeafia eoma. \v 5 Egaꞌina alogai Iudea ago paguaꞌi papiauꞌi ke Ierusaleme taonina papiauꞌi maꞌoai kepealai Ioane eega kelao. Egae eꞌi laomai apalaꞌi keifafouꞌi kai, Jordan agapugegai baptismo epeniiꞌi. \v 6 Ioane auga kamelo faaga puinai tiapu kekapa auga eiꞌiuka, ke peleta aꞌo faagaꞌiai kekapa auga uufagai epaaga, ke ago alo memeꞌuge feina ke apelaꞌopu fou eaniiꞌi. \v 7 Isa egae Jordan agapugegai papiau kelaꞌafou auꞌi epainiꞌi einaka, “Aufalao agaꞌo lau muniuai agemai auga akaikiꞌa ipauma. Isa lau ekaꞌegainiau puo, alaloukipo ife kamataga ufe mo ganinagai alagupuka afaekaina. \v 8 Ke lau auga feisai baptismo lapenimi kai, isa auga Deo ega Spiritu isapugai baptismo agepenimi,” eoma. \s1 Iesu Ega Baptismo Ke Ega Iꞌopo Fou Fouꞌi \r (Mateo 3:13-17; Luka 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Egaꞌina kinagai Iesu Kalilea agogai, Nasareta taoninai eake emai Jordan agapugegai, ke Ioane isa baptismo epeniia. \v 10 Ke Iesu feisai eꞌagau aisama, ufa eagalai eisa, ke Deo ega Spiritu, koofi koa emia eake penia. \v 11 Ke ufai aufalao agaꞌo aina eifa opu einaka, “Oi auga lau Gau animu laani alogaina aumu, ke eemuai alou egama alogaina,” eoma. \p \v 12 Egaꞌina afegai Deo ega Spiritu fiakoa mo Iesu epapealaisa elao ago maininai epakoko. \v 13 Iesu egae ago maininai aꞌo aꞌiꞌi epoꞌiai eagu, ke kina maꞌoai mo ouꞌaga pani alogai Satani emai Iesu eꞌopoisa. Egaꞌina afegai agelo kemai kepalagaina. \s1 Iesu Inoino Auꞌi Pani Eifaniꞌi \r (Mateo 4:12-22; Luka 4:14-15; 5:1-11) \p \v 14 Pau Ioane kepatipulania afegai, Iesu Kalilea ago elao iifa faunina Deo ega agofaꞌa fouga einogo. \v 15 Ke isa einaka, “Kina ekainia, Deo ega agofaꞌa emai efua kainagai. Ega puo emi laomai apalaꞌi amoumakalainiꞌi kai, Deo ega iifa faunina amopakoꞌania,” eoma. \p \v 16 Egae kai Iesu elao Kalilea aꞌuga foegai epea alogai, au aka Saimon, ke akina Andru auniꞌi aꞌuai feꞌi keogeisa eisaꞌi, gome isa inoino auꞌi. \v 17 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Omai muniuai amopea. Ke lau oi papiau ipaoaꞌi aumi alapamiaimi,” eoma. \v 18 Ke isa fiakoa mo eꞌi feꞌi kepuaꞌafuniꞌi, Iesu muninai kepea. \p \v 19 Ke kepea afaꞌagamo aisama, Sebedi gauga James akina Ioane auniꞌi gaagai keaguka feꞌi kekapa feloꞌi eisaꞌi. \v 20 Ke fiakoa mo isa eifaniꞌi. Ke isa amaꞌi Sebedi ke pinauga auꞌi afaꞌi keoge fou kepinauga auꞌi gaagai kepuaꞌafuniꞌi keaguega kai, kelao Iesu muninai kepea. \s1 Iesu Tiapolo Apala Epapealaisa \r (Luka 4:31-37) \p \v 21 Ke Iesu ega imoi fou kelao Kapenaum. Ke Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina emai aisama, Iesu laꞌafou afugai ekoko, eꞌina epamalele. \v 22 Ke papiau isa ega pamalele aꞌo kelogonia aisama, kekauai ke keopofua. Gome isa Moses ega iifa pamalelega auꞌi koa aepamalele kai, isapuai epamalele. \v 23 Ke Iesu epapamalele laolao kai, egae au agaꞌo tiapolo alogai eagu auga eagaga einaka, \v 24 “Iesu Nasareta aumu, lai mopuaꞌafunimai. Lai oi eemuai kapaꞌina akapaisa? Oi lomai lai mopalifuimai ma looma? Lau oi kaisau auga lalogo. Oi Alo Lolofa Aumu Deo Akaikiꞌa Auga eegai lomai,” eoma. \p \v 25 Kai Iesu tiapolo au egaꞌina alogai eagu auga efinaisa einaka, “Komo mooma kai isa alogai mopealai,” eoma. \v 26 Ega aisama tiapolo au epapigugunia kai, maisagaga mo au alogai epealai. \p \v 27 Ke papiau ega koa emia keisa aisama, kekauai alogaina keopofua, ke ifoꞌi mo epoꞌiai kepaꞌani keinaka, “Inaꞌina kapaꞌina? Pamalele mamaga maiꞌisapuga. Gome isa tiapolo apalaꞌi mo ganinagai eifa kapula peniꞌi mo aina keafia,” keoma. \v 28 Ke Iesu fouga Kalilea ago fofouga alogai epea efiaisakoa. \s1 Iesu Papiau Maꞌo Epafeloꞌi \r (Mateo 8:14-17; Luka 4:38-41) \p \v 29 Egae kai Iesu ega imoi, ke Ioane James fou Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga kepuaꞌafuga aisama, kelao Saimon ke Andru auniꞌi eꞌi eꞌai kekoko. \v 30 Kai Saimon gafa papie auama isafa eafiia petiai eka auga fouga maagai keifania. \v 31 Ke Iesu papie eega elao imagai eafi, epalagaina epaꞌuegenia. Ke fiakoa mo auama isafaga papie epuaꞌafuga, ke isa eoge foꞌama egakunia Iesu ega imoi fou epeniiꞌi keaniia. \p \v 32 Egaꞌina gapigapinai kina eake epaꞌumina aisama, papiau isafa auꞌi maꞌoai, ke tiapolo aloꞌiai keagu auꞌi Iesu eega kemaiseiniꞌi. \v 33 Ke egaꞌina taonina papiauꞌi maꞌoai kemai paꞌafi akegai kelaꞌafou. \v 34 Ke Iesu, isafa iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi keafiiꞌi auꞌi maꞌo epafeloꞌi. Ke tiapolo papiau aloꞌiai keagu auꞌi isafa epapealaiꞌi. Kai tiapolo isa kaisau auga kelogo puo, akeꞌi eafunia fakeniniꞌani eoma. \s1 Iesu Kalilea Agogai Einogo \r (Luka 4:42-44) \p \v 35 Amagai ipauma, afu eꞌumina laolao kai, Iesu eꞌue epealai elao afu oapugai emegamega. \v 36 Ke Saimon, fou egae keagu auꞌi Iesu kekapunia. \v 37 Ke kelao keisa aisama kepainia keinaka, “Papiau maꞌoai oi kekapunio,” keoma. \p \v 38 Kai Iesu einaka, “Iꞌa afu iꞌoina agaꞌo alao. Alao pagua kainagai auꞌi aloꞌiai amakoko ega koa egae isafa fainogo laoma. Gome lau egaꞌina puogai lamai,” eoma. \v 39 Ke Iesu Kalilea paguaꞌi maꞌoai epeaiꞌi, Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuꞌiai einogo, ke tiapolo apalaꞌi papiau aloꞌiai keagu auꞌi epapealaiꞌi. \s1 Iesu Molumolu Auga Epafelo \r (Mateo 8:1-4; Luka 5:12-16) \p \v 40 Ke kina agaꞌogai, au agaꞌo molumolu isafaga eafia auga emai Iesu agogai eanifeꞌu egoinia einaka, “Anina aloani koa aisama, faagau alopafelo,” eoma. \p \v 41 Ke Iesu maiguaniai ima ekalaisa au eafi opogaina kai einaka, “Anina laani faagamu felo gamia laoma,” eoma. \v 42 Iesu egaꞌina eifania aisama, fiakoa mo molumolu isafaga au epuaꞌafuga, faaga felo emia. \p \v 43 Ke Iesu isa eifa kapula penia ke fiakoa mo eulaisa elao. \v 44 Kai epainia einaka, “Foisa kai agaꞌo maagai kapaꞌina emia auga foloifania. Kai molao faagamu sakedote mopakina. Egae kai folao faagamu efelo auga laoga maina Moses eifania koa iꞌopoga mo fokapa, pipeni amuꞌi Deo fopaꞌa penia. Ega koa faagamu felo emia auga isa fepakoꞌania feifafoua,” eoma. \v 45 Kai au egaꞌina epealai elao kapaꞌina emia auga eꞌina eifafou ofakaenia mo, ke egaꞌina fouga epapea afu maꞌoai elao. Ega puo Iesu taoni agaꞌogai fepea ofakae auga aekainia kai, isa taoni afeꞌiai afu oapugai eagu elao emai. Ke afu agaꞌo agaꞌo papiauꞌi kepealai Iesu eega kemai aefua. \c 2 \s1 Iesu Au Faaga Fofouga Emelo Auga Epafelo \r (Mateo 9:1-8; Luka 5:17-26) \p \v 1 Ke kina isaꞌi kelao afegai, Iesu emue Kapenaum elao pugu aisama, emai ega paguai auga papiau kelogo. \v 2 Ega puo papiau maꞌo kelaꞌafou afu keagu pogua elao mo paꞌafi ake. Ke afe ganinagai afu maꞌoai keapa pogua kai, Iesu Deo ega iifa einogo. \v 3 Egaꞌina alogai au auꞌi pani melo auga agaꞌo kepuaisa kai, papiau isaꞌi fou au egaꞌina Iesu eega kemaiseina. \v 4 Kai laꞌafou papiauꞌi kaiꞌiai isa Iesu eega fekelaoaina auga aekainiꞌi keisa aisama, au egaꞌina kepuaisa keꞌagaukae kelao eꞌa ofaofagai Iesu eagu kania laagai kepakaala. Ke ine agaꞌo keapi kanina aisama, egaꞌina inegai melo auga maiꞌilega mo kepake elao. \v 5 Ke Iesu egaꞌina auꞌi eꞌi pakoꞌa eisa aisama, melo auga epainia einaka, “Gau, oi emu laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi,” eoma. \p \v 6 Kai Moses ega iifa pamalelega auꞌi isaꞌi egae keagu auꞌi ifoꞌi aloꞌiai keifa keinaka, \v 7 “Kapa puo au iꞌina ega eifa oma, Deo eegai eifa apala? Kai agaꞌo papiau eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi afaekaina kai, Deo ifogamo papiau eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi agekaina,” keoma. \p \v 8 Kai Iesu fiakoa mo isa kapaꞌina keopolaga auga Deo ega Spiritu epalogo aisama, epainiꞌi einaka, “Kapa puo oi alomiai oopolaga, Deo mo papiau eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi, ke agekapa feloꞌi ooma? \v 9 Niniꞌani auniꞌi epoꞌiai kapa auga mameꞌa, melo auga maagai foifania ooma: Emu laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi, o moꞌue emu ile moafia molao? Oi oopolaga lau egaꞌina auga ega laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi auga agoisa afaekaina ooma puo, niniꞌani mameꞌa mo laifania ooma? \v 10 Kai Lau Papiau Aumauni Gauga, iifa gome agofaꞌai papiau eꞌi laomai apalaꞌi faꞌagegeainiꞌi, ke fapafeloꞌi auga isapuga eeuai ekae, ke kapa agaꞌo agomiai foisa fologo auga alakapa,” eoma. Ke melo auga epainia einaka, \v 11 “Lau lapainio, oi lofelo efua, moꞌue emu ile moafia, emu eꞌa molao,” eoma. \v 12 Ke fiakoa mo melo auga papiau agoꞌiai eꞌue ega ile eafiia epealai elao. Ke keisa auꞌi kekauai alogaina, ke Deo keau afagaina keinaka, “Kapa agaꞌo iina koa emia alaisaisa,” keoma. \s1 Iesu Lefi Eifaga \r (Mateo 9:9-13; Luka 5:27-32) \p \v 13 Egae kai Iesu epealai aꞌu nie elao pugu. Ke papiau maꞌo laꞌafouai Iesu eega kemai, ke eꞌina epamaleleniꞌi. \v 14 Ke isa foe nie mo epea elao alogai, Iudea auga aka Lefi, Alfeus gauga Roma kamanina papagai epinauga tax eafia auga, tax keogeoge afugai eagu eisa. Ke epainia einaka, “Muniuai mopea,” eoma. Ke Lefi eꞌue Iesu muninai epea. \p \v 15 Egaꞌina kinagai Iesu Lefi ega eꞌai eaniani alogai, tax isafina auꞌi maꞌo, ke tax keafia auꞌi koa iꞌopoꞌi, laomai apalaꞌi kekapa auꞌi maꞌo isafa Iesu ke ega imoi fou egae keagu keaniani. Gome isa auꞌi maꞌo Iesu muninai kepea. \v 16 Ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi Faliseo ikupugai kemai auꞌi Iesu tax isafina auꞌi, ke tax isafina auꞌi koa iꞌopoꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi fou keaniani keisa aisama, ega imoi kepainiꞌi keinaka, “Ala koa iꞌopoga isa tax isafina auꞌi ke tax isafina auꞌi koa iꞌopoꞌi laomai apala ikapa auꞌi fou keaniani?” keoma. \p \v 17 Kai Iesu isa ainaꞌi elogonia aisama epainiꞌi einaka, “Papiau feloꞌi, akeisafa auꞌi toketa eega afakelao kai, keisafa papiauꞌi mo toketa eega kelao. Ega koa iꞌopoga, lau lamai auga Deo maagai alo opai papiauꞌi faifaniꞌi puo alamai. Kai laomai apalaꞌi kekapa papiauꞌi faifaniꞌi eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi laoma puo lamai,” eoma. \s1 Ani Gopegope Paꞌanina Iesu Kepaꞌani Penia \r (Mateo 9:14-17; Luka 5:33-39) \p \v 18 Ioane Baptista ega imoi ke Faliseo auꞌi eꞌi imoi fou keani gopegope. Isa kemai Iesu eegai kai kepaꞌani penia keinaka, “Kapa puo Ioane ega imoi ke Faliseo auꞌi eꞌi imoi fou keani gopegope kai, oi emu imoi auga akeani gopegope?” keoma. \p \v 19 Ega puo Iesu isa epainiꞌi einaka, “Amage mamaga auga agaꞌo papiau isa ega miamia kemai auꞌi fou keaguega kai akeani gopegope agekaina ma? Laaꞌi, afaekaina. Isa amage mamaga auga fou keaguega alogai afakeani gopegope. Ega koa iꞌopoga, lau auga amage mamaga au koa iꞌopou. Ega puo lau eꞌu imoi fou aaguega kai akeani gopegope afaekaina. \v 20 Kai kina agaꞌo agemai amage mamaga auga akeafiꞌaua aisama, egae kai isa egaꞌina kinagai akeani gopegope. \p \v 21 “Ke kai agaꞌo tiapu mamaga aina afaeafia, afe tiapuga ufaina eꞌiꞌi auga afaekai apua. Kai isa ega agekapa oma koa aisama, tiapu aina mamaga auga afe tiapuga ufaina ageꞌiꞌina, ke ine afuga akaikiꞌa agemia puo, agepalifua. \v 22 Ega koa iꞌopoga, kai agaꞌo fino mamaga eafia fino kepapaꞌefauka pute ufaina auga alogai aepaꞌefauka. Kai isa fino mamaga agefia pute ufainagai ageꞌefauka koa aisama, fino mamaga pute ufaina efugugu puo, ageauꞌiꞌina pute agepalifua. Ke fino isafa agefaka. Ega puo isa fino mamaga ageafia fino pute mamaga alogai ageꞌefauka,” eoma. \s1 Kaisau Deo Isau Afagaina Kina Lopiaga Auga \r (Mateo 12:1-8; Luka 6:1-5) \p \v 23 Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina agaꞌogai, Iesu ega imoi fou palafa uma alogai peapea afugai kepea pagai. Ega aisama Iesu ega imoi palafa aniꞌi auꞌaaꞌiai kefaiponiꞌi keafiiꞌi kepealaina. \v 24 Ke Faliseo auꞌi Iesu ega imoi ega koa kekapaisa auga keisaꞌi puo, Iesu kepainia keinaka, “Moisa! Kapa puo Deo aau afagaina kinagai oi emu imoi ega koa kekapa? Egaꞌina auga Moses ega iifa kainai keifa apua puo, fakekapa koa kai kekapa,” keoma. \p \v 25 Kai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Davide ega au fou inaeꞌi ekimu kapa agaꞌo anina keani aisama, kapaꞌina ekapaisa auga Deo ega iifa pukagai alokuakuapina ma? \v 26 Sakedote lopia faꞌaga aka Apiata eagu miagai, Davide elao Deo ega eꞌai ekoko palafa Deo kepalao penia sakedote mo fekeania keoma auga eafiia eaniia, ke afa ega au auꞌi isafa epeniiꞌi keaniia,” eoma. \p \v 27 Ke epainiꞌi pugu einaka, “Moses ega iifa kainai keifa apua mo ganinagai, kapa agaꞌo Davide faagagai aemia. Ke papiau aumauni faugai Deo keau afagaina kina egama kai, Deo keau afagaina kina faugai papiau aumauni aegama. \v 28 Ega puo Lau Papiau Aumauni Gauga au, Deo keau afagaina kina Lopiaga au. Ega kainai lau eꞌu imoi kapaꞌina kekapa auga lau mo faniniꞌani,” eoma. \c 3 \s1 Ima Melo Auga \r (Mateo 12:9-14; Luka 6:6-11) \p \v 1 Egaꞌina afegai kina agaꞌogai, Iesu Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afugai ekoko pugu, ke au agaꞌo ima emelo auga isafa egae eagu. \v 2 Ke papiau isaꞌi egae keagu Iesu keagouka, Deo keau afagaina kinagai au egaꞌina afepafelo koa aisama, fekeisa ega koa fekepaagu fofoua keoma. \v 3 Kai Iesu ima melo auga epainia einaka, “Moꞌuegekae moapalai papiau maꞌoai agoꞌiai moapa,” eoma. \p \v 4 Ke au egaꞌina eꞌuegekae papiau maꞌoai agoꞌiai eapa aisama, Iesu papiau epaꞌani peniꞌi einaka, “Moses ega iifa kainai Deo aau afagaina kinagai auga, kapaꞌina fakapa auga keifa apua? Felo fakapa o apala fakapa? Ke papiau kaniaꞌi faagamauga, o faaupuguꞌi?” eoma. Kai isa komo mo keoma. \p \v 5 Ega puo Iesu guakupuai maaga egoaisa eisaꞌi. Ke guaꞌi eꞌinoka alogaina auga eisa puo, alo emafu alogaina. Ke ega alomafuai melo auga epainia einaka, “Imamu mokalaisa,” eoma. Ke melo auga ima ekalaisa aisama, ima felo ipauma, ima apie koa iꞌopoga emia. \v 6 Faliseo auꞌi Iesu ega koa ekapaisa keisa afegai, kepealai kelao Herod ega imoi fou keapafou kai, Iesu ala fekeaupugu oma auga fouga keifania. \s1 Iesu Foeai Papiau Epafeloꞌi \p \v 7 Kai Iesu ega imoi fou kepealai aꞌu nie kelao. Ke Kalilea ago papiauꞌi ke Iudea ago papiauꞌi laꞌafou akaikiꞌa ipaumagai isa muniꞌiai kelao. \v 8 Ke egae Iesu kapa maꞌoai ekapaiꞌi auga fouga kelogo aisama, Ierusaleme taoninai, Idumea taoninai, Jordan apiegai paguaꞌiai, Taire taonina eegai paguaꞌi, ke Sidoni taonina eegai paguaꞌi papiauꞌi maꞌo laꞌafou akaikiꞌagai isa eega kemai. \v 9 Ke Iesu ega imoi epainiꞌi laꞌafou akaikiꞌa ipauma emia puo gaaga eꞌele agaꞌo isa faugai fekepafua feka eoma. O laaꞌi koa laꞌafou papiauꞌi isa afekepapepe eoma. \v 10 Gome isa papiau maꞌo epafeloꞌi, ega koa papiau maꞌo alogaina keisafa auꞌi kepikoni Iesu kegaafi opogaina keoma. \v 11 Ke Iesu papiau epafeloꞌi alogai tiapolo apalaꞌi Iesu keisa aisama, agogai keꞌualai keomukipo kai keagaga keinaka, “Oi Deo Gauga Aumu,” keoma. \v 12 Kai Iesu tiapolo ainaꞌi epalogo ke eifa kapula peniꞌi, ke aelogoainiꞌi isa kaisau auga akeifafoua. \s1 Iesu Ega Imoi 12 Ekinaniꞌi Apostolo Epamiaꞌi \r (Mateo 10:1-4; Luka 6:12-16) \p \v 13 Ke Iesu ikuai eꞌagaukae, ke ifo ega imoi aniꞌi eani auꞌi eifaniꞌi eega kemai. \v 14 Ke kemai aisama, auꞌi 12 ekinaniꞌi apostolo epamiaꞌi, ega koa egaꞌina auꞌi isa fou fekeagu, ke feulaiꞌi fekeinogo eoma. \v 15 Ke isapu isafa fepeniꞌi tiapolo fekepapealaiꞌi eoma. \v 16 Isa egaꞌina auꞌi ekinaniꞌi apostolo epamiaiꞌi auꞌi akaꞌi inamoꞌe: Saimon epafaala Peto eoma auga. \v 17 Sebedi gauga James, ke akina Ioane Iesu epafaalaꞌi Boaneke eomaꞌi auꞌi. Boaneke auga ufa eauga auga gauga auꞌi: \v 18 Ke Andru, Filip, Batolomeo, Mateo, Tomas, James Alfeus gauga, Tadaeus, Saimon Kanaan auga. \v 19 Ke Judas Iskariot Iesu eꞌafaꞌafalaina auga isafa. \s1 Iesu Ke Tiapolo Lopiaga Belsabul Fou Fouꞌi \r (Mateo 12:22-32; Luka 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Iesu ega apostolo 12 ekinaniꞌi afegai, kelao eꞌa agaꞌogai kekoko. Egaꞌina alogai laꞌafou akaikiꞌa kekaigugu pugu puo, isa ega imoi fou keagukipo kegaaniani auga aekainiꞌi. \v 21 Ke Iesu aaga akina iꞌina fouga kelogo aisama, kemai Iesu kegalaoaina keoma. Gome papiau iina keifa oma, “Isa ekafoꞌo,” keoma. \p \v 22 Ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi Ierusalemeai kemai auꞌi keifa keinaka, “Iesu alogai Belsabul eague. Ke isa Belsabul, tiapolo eꞌi lopia aka isapugai tiapolo epapealaiꞌi,” keoma. \p \v 23 Ega puo Iesu isa eifaniꞌi eega kemai kai, maaꞌiai palapoleai eniniꞌani einaka, “Ala koa Satani ageoge Satani mo ageula agekaina? \v 24 Ke agofaꞌa agaꞌo ifo mo ageaupea koa aisama, ageapa afaekaina, ageꞌualai paisa. \v 25 Ke eꞌa agaꞌogai famili ifoꞌi mo akeꞌeaꞌi koa aisama, akeagu afaekaina, akeꞌualai paisa. \v 26 Ega koa iꞌopoga Satani ifo mo ega imoi fou akepipaini, akeꞌeaꞌi koa aisama, ageapa afaekaina ageꞌualai, ke ega agu fua egae agemia. \v 27 Iifa gome aufalao agaꞌo au kapula agaꞌo afaegope kakaua koa aisama, ega eꞌai agekoko, ega eꞌa amuꞌi agepainaoniꞌi afaekaina. Kai isa egaꞌina auga agegope kakaua aisama kai, ega eꞌai agekoko ega amu agepainaoniꞌi agekaina. \v 28 Iifa gome maamiai laifania. Papiau eꞌi laomai apalaꞌi maꞌoai, ke Deo keifa apala peni aagenia mo auꞌi eꞌi laomai apalaꞌi Deo ageꞌagegeainiꞌi. \v 29 Kai papiau kapaꞌi Deo ega Spiritu keifa apala peni aagenia mo auꞌi, eꞌi laomai apalaꞌi egaꞌina Deo afaeꞌagegeainiꞌi. Kai eꞌi laomai apalaꞌi egaꞌina auꞌi afaꞌi akeafiꞌi aoniamo,” eoma. \p \v 30 Iesu ega eifa oma gome papiau isaꞌi iina keifa oma: “Tiapolo isa alogai eague,” keoma. \s1 Kaisau Auga Iesu Ega Famili Ipauma \r (Mateo 12:46-50; Luka 8:19-21) \p \v 31 Egae kai Iesu eꞌa alogai eagu einoinogo kai, ina ke akina fou kemai eꞌa akegai keapa. Ke aufalao agaꞌo keulaisa Iesu gapaina keoma. \v 32 Ke laꞌafou papiauꞌi Iesu keagu lofe auꞌi, Iesu kepainia keinaka, “Moisa, oi inamu ke akimu fou kekapunio afegai keapae,” keoma. \p \v 33 Kai Iesu einaka, “Kaisau auga lau inau, ke aau akiu?” eoma. \p \v 34 Ke maaga egoaisa papiau isa keagu lofe auꞌi eisaꞌi kai, eifa einaka, “Iꞌina auꞌi lau inau, ke aau akiu. \v 35 Gome kaisau Deo ega logoai kapaꞌina anina eani kapaꞌi auꞌi mo ekapaꞌi auga, lau inau, akiu, ke afakuau,” eoma. \c 4 \s1 Au Oga Efauniꞌi Auga Palapole \r (Mateo 13:1-23; 13:18-23; Luka 8:4-8, 11-15) \p \v 1 Ke kina agaꞌogai Iesu elao Kalilea aꞌuga foegai eapa papiau epamaleleniꞌi pugu. Ke laꞌafou akaikiꞌa ipauma kekaigugu Iesu keapa lofe. Ega puo papiau maꞌoai foeai, fei niegai keapa aꞌu keaipenia kai, Iesu auga gaagai eaguka afaꞌagamo epealai inafaꞌai. \v 2 Egae gaagai eagu kai, palapoleai kapa maꞌo mo papiau epamaleleniꞌi. Ke ega pamaleleai iina eifa oma einaka: \v 3 “Ainami amopaaua kapaꞌina alaifania auga ainau fologo! Amoisa! Au ogaꞌi ifauga auga agaꞌo, au ogaꞌi gafauniꞌi eoma puo epealai ega uma elao. \v 4 Elao egae au ogaꞌi epiuokaꞌi alogai, isaꞌi peapea afugai keaꞌopu, ke inei keake keani afeꞌainiꞌi. \v 5 Ke isaꞌi fopa laagai aꞌisa afaꞌagamo eka auga laagai keꞌualai. Ke aꞌisa maꞌo laaꞌi puo, keuki kefiaisakoa. \v 6 Kai kina eꞌagaukae egagaiꞌi aisama, gagamuꞌi laaꞌi kainai, gagauꞌi kekala kemae. \v 7 Ke isaꞌi ini mogogo alogai keaꞌopu ini fou keuki. Ke ini mogogo keuki keafipuguꞌi, ke puaꞌi agaꞌo akeogeisa. \v 8 Kai au ogaꞌi isaꞌi auꞌi aagoa felogai keaꞌopu. Ke keuki keꞌagau aisama, puaꞌi keogeiꞌi, ke isaꞌi puaꞌi maꞌoai mo 30 keogeiꞌi, ke isaꞌi puaꞌi 60 keogeiꞌi, ke isaꞌi puaꞌi 100 keogeiꞌi. Ega koa emia puaꞌi au ogaꞌi pika efauniꞌi auga ekaꞌegainiꞌi,” eoma. \p \v 9 Iesu palapole egaꞌina eifania efua aisama, epainiꞌi einaka, “Kaisau ainami ekae auga ainami opaaua,” eoma. \p \v 10 Kai Iesu ifogamo eapa aisama, ega apostolo 12 ke ega imoi isaꞌi fou egae keagu lofe auꞌi palapole kapaꞌina eifania auga fouga kepaꞌaniaina. \v 11 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Deo oi eemiai, ega agofaꞌa fouga eogefake kai ega logoai epalogonimi. Kai papiau isaꞌi lau fou laaꞌi auꞌi maaꞌiai kapa maꞌoai palapoleai laifaniꞌi. \v 12 Ega koa, \q1 “‘aufa kina maaꞌiai akeisa kai afakeisa koa iꞌopoga, \q2 ke aufa kina aꞌo akelogo kai kapaꞌina eifania auga afakelogo. \q1 Laaꞌi koa aisama, eꞌi laomai apala afekeumakalainiꞌi, \q2 ke Deo isa eꞌi laomai apalaꞌi afeꞌagegeainiꞌi!’” \p eoma. \rq Aisaea 6:9\rq* \p \v 13 Ke epainiꞌi pugu einaka, “Oi iꞌina palapole kapaꞌina eifania auga alologo ma? Ega koa aisama, ala koa palapole maꞌoai kapaꞌina keifania auga agologo? \v 14 Au oga efauga auga, Deo ega iifa eꞌafoka. \v 15 Papiau isaꞌi auga, au oga keagai keꞌualai koa iꞌopoꞌi, Deo ega iifa aꞌo kelogo aloꞌiai eka. Kai Satani emai eꞌopoꞌi aisama, fiakoa mo iifa aloꞌiai eka auga eafilaisa. \v 16 Ega koa iꞌopoga mo, papiau isaꞌi auga, au ogaꞌi kepo laagai aꞌisa afaꞌagamo eka laagai keꞌualai auꞌi koa iꞌopoꞌi. Isa Deo ega iifa aꞌo kelogo aisama, alogamai mo keafia kefiakoa. \v 17 Kai aloꞌiai aeuki gagamuga laaꞌi puo, eꞌi uki epo aemaefa. Ke muniai Deo ega iifa kainai kelele akaikiꞌaꞌi faagaꞌiai emia, o papiau isa keafi apalaniꞌi aisama, fiakoa mo keꞌualai Deo ega iifa keumakalaina. \v 18 Ke papiau isaꞌi auga, au ogaꞌi ini mogogo alogai keꞌualai auꞌi koa iꞌopoꞌi. Isa Deo ega iifa aꞌo kelogonia efua. \v 19 Kai keagu alogai aagoa iꞌina aguga opopo, ke kegapaꞌamuꞌamu opopo isa efogeiꞌi, ke kegaalogama opopoꞌi kepaꞌauꞌi. Ega puo isa kapaꞌina kemaaniꞌi auꞌi ini mogogo koa iꞌopoꞌi kemai Deo ega iifa aloꞌiai eka auga keafipuguꞌi. Ega kainai Deo ega iifa aloꞌiai eka auga aeuki anina aeoge. \v 20 Kai papiau isaꞌi auga, au ogaꞌi aꞌisa felogai keꞌualai auꞌi koa iꞌopoꞌi. Isa Deo ega iifa aꞌo kelogo keafia, ke isaꞌi puaꞌi 30, ke isaꞌi puaꞌi 60, ke isaꞌi puaꞌi 100 keogeiꞌi. Ega puo iꞌopo kina emai aisama, keafiapiꞌi mo kelaolao Deo maagai laomai feloꞌi mo kekapaꞌi, aniꞌi maꞌo keoge.” \s1 Lanepa Palapole \r (Luka 8:16-18) \p \v 21 Ke Iesu ega imoi maꞌoai maaꞌiai palapole agaꞌo eifania pugu einaka, “Oi lanepa opaafiaua omaiseina aisama, litiai opaomuapia, o peti isafa papagai opaaguꞌunia ma auga amoopolaga? Iifa gome oi ega koa alokapa kai, oafia eꞌafaꞌafa afugai opaꞌafa. \v 22 Gome muni Deo ega iifa ogefakeai kekae auꞌi akeifafouꞌi akepafokiꞌi. Ke Deo ega iifa kapaꞌina eifania auga isafa, maꞌoai agefoufaꞌa papiau maꞌoai akelogo. \v 23 Kaisau aina ekae auga, aina gapaaua ainau galogo,” eoma. \p \v 24 Ke eifa pugu einaka, “Kapaꞌina aꞌo ologonia auga foopola felo. Kapaꞌina papiau faagaꞌiai okapa auga iꞌopoga mo oi faagamiai ageikapa. Ke oi kaisau lau ainau ologo aumi, laagai kapa maꞌo faagamiai ageikapa. \v 25 Gome kaisau aina epaau felo Deo ega iifa aꞌo elogo felo auga, muni Deo isa maꞌo agepalogo. Kai kaisau aina aepaau felo Deo ega iifa aꞌo aelogo auga, afaꞌagamo ipauma mo elogo ganinagai ageafania.” \s1 Au Oga Euki Auga Palapole \p \v 26 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga iina koa iꞌopoga. Au agaꞌo aꞌisaai au ogaꞌi eꞌafokaꞌi. \v 27 Aufa kina, kinai ke gapiai efeu o eagu ma ganinagai, au oga ala keoma keꞌomo, ke keuki auga aelogo. \v 28 Gome isa ifoꞌi aꞌisaai keuki ke aniꞌi keoge. Kai akeuki aniꞌi akeoge koa kai, keꞌina omaꞌi kekaaua, ke kegapupea kakauꞌi. Egae kai keuki akaikiꞌaꞌi kemia aisama, aniꞌi keoge. \v 29 Ke aniꞌi kemia aisama, iꞌafeꞌi kina ekaina puo, foꞌama iꞌafe aꞌifagai eganiniꞌi.” \s1 Mastad Oga Palapole \r (Mateo 13:31-32, 34-35; Luka 13:18-19) \p \v 30 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga kapaꞌina koa iꞌopoga, o palapole kapagai Deo ega agofaꞌa agaifaꞌopo? \v 31 Deo ega agofaꞌa auga, au agaꞌo aka Mastad oga koa iꞌopoga. Mastad oga aꞌisaai ofauga aisama, aagoai au ogaꞌi maꞌoai epoꞌiai eꞌele ipauma. \v 32 Kai ofauga aisama, euki akaikiꞌa ipauma emia, ke uma alo aupu gagauꞌi maꞌoai ekaꞌegainiꞌi. Ke aga akaikiꞌaꞌi ipaumaꞌi kemia, ega koa ufa gua ineiꞌi agagai keiꞌoau ogogai kelaagai.” \p \v 33 Ke Iesu Deo ega iifa papiau akelogo agekaina auga, palapole maꞌo ega koa iꞌopoꞌiai maaꞌiai eifaniꞌi. \v 34 Ke Iesu niniꞌani maꞌoai eifaniꞌi auga palapoleai mo eniniꞌani. Kai egaꞌina afegai ega imoi mo fou keagu aisama, palapole kapaꞌina keifania auga okoꞌi epakai afeꞌaina. \s1 Iesu Lanina Epaapakipo \r (Mateo 8:23-27; Luka 8:22-25) \p \v 35 Egaꞌina mo kinagai epagapigapi aisama Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Amapagai ofuga akaikiꞌa apie alao,” eoma. \v 36 Ke laꞌafou kepuaꞌafuniꞌi egae keaguega kai, Iesu ega imoi isaꞌi Iesu ala eagu oma auga iꞌopoga mo eaguega kai, isa egaꞌina gaagagai keaguka. Ke isaꞌi gaaga eꞌeleꞌi isaꞌiai keaguka fou kekailai kelao. \v 37 Ke kepagai kelaolao kai, lanina akaikiꞌa ipauma epua. Ega aisama goiso akaikiꞌaꞌi ipaumaꞌi kemai gaaga laagai keꞌafo pagainia, emia feau fufuniꞌi fekekogo. \v 38 Kai egaꞌina alogai, Iesu auga gaaga uguga kaina iifaniai eifaniau eka efeu. Ke ega imoi isa kepagonia kai, kepainia keinaka, “Pamalele Aumu, iꞌa afakogo auga opopo alopaꞌaua ma?” keoma. \p \v 39 Ega aisama Iesu eꞌue ameku efinaisa, ke aꞌu epainia einaka, “Moꞌolo! Moka umamo!” eoma. Ke ameku eapakipo, ke aꞌu eka umamo. \p \v 40 Kai Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Kapa puo oi omaniꞌi alogaina? Ala koa iꞌopoga oi pakoꞌa agaꞌo eemiai laaꞌi?” eoma. \p \v 41 Kai isa kemaniꞌi alogaina, ke ifoꞌi mo epoꞌiai keinaka, “Iꞌina auga kaisau? Ameku ke aꞌu mo ganinagai isa aina keafia keapakipo,” keoma. \c 5 \s1 Iesu Tiapolo Eulaiꞌi Uma Aloꞌiai Kekoko \r (Mateo 8:28-34; Luka 8:26-39) \p \v 1 Egae kai Iesu ega imoi fou aꞌuai kepagai kelao mo Kadara taonina papiauꞌi\f + \fr 5:1 \ft Kerasene agogai keagu auꞌi.\f* keagu agogai keofau. \v 2 Ke Iesu gaagai eapa opu aisama, fiakoa mo au agaꞌo tiapolo apala alogai eagu auga laai epealai emai Iesu epea apua. \v 3 Isa laai mo eaguagu, ke kai agaꞌo isa tieiniai ganinagai fekegope faekaina. \v 4 Gome kina epogai papiau iꞌina auga tieiniai ima kegopeiꞌi ke auliai ife kepaagaꞌi kai, isa tieini egaꞌina eapauꞌi, ke auli ifegai auga efaiponiꞌi. Ke kai agaꞌo iꞌina auga fepaapakipo auga aekainia. \v 5 Ke egae aufa kina, kinai ke gapiai la aloꞌiai, ke ikuai eagaga ekapaisa efai elaoaina. Ke kepo eafiiꞌi ifo faaga eifaiꞌi. \p \v 6 Kai iꞌina auga aakai maaga elao Iesu eisa aisama, epiau elao agogai eꞌualai eanifeꞌu. \v 7 Ke tiapolo au alogai eagu auga eagaga einaka, “Iesu, Deo ufai auꞌoniai Au Akaikiꞌa Ipauma Auga Gauga Aumu! Lau oi eemuai kapaꞌina lakapaisa? Lau afoloafi apalaniau auga, Deo maagai moifa koꞌania!” eoma. \v 8 Gome isa epainia einaka, “Tiapolo apalamu! Egaꞌina auga alogai mopealai,” eoma. \p \v 9 Egae kai Iesu au epaꞌani penia einaka, “Oi akamu kapaꞌina?” \p Ke tiapolo auꞌi ealogai alogaina au egaꞌina alogai keagu puo, eifa einaka, “Lau akau Maꞌo, gome lai aumai maꞌo,” eoma. \v 10 Ke isa Iesu egoinia aeaponia ega koa egaꞌina afugai faepapealaiꞌi eoma. \p \v 11 Egaꞌina alogai, kainagai mo iku eꞌele mapegai uma laꞌafouai keapa keaniani. \v 12 Ke tiapolo maꞌoai Iesu kegoinia keinaka, “Moulaimai uma eeꞌi alao, ke mologoainimai aloꞌiai amakoko,” keoma. \v 13 Ke Iesu tiapolo elogoainiꞌi puo, au alogai kepealai kelao uma aloꞌiai kekoko. Ega aisama egaꞌina umaꞌi auꞌi maꞌoai mo 2000 koa iꞌopoga auga, poupouai kepiau kelao aꞌuai kegopolai kekogo. \p \v 14 Ke uma kepaaniꞌi auꞌi kepiau kelao taoni, ke taoni afegai keagu papiauꞌi maꞌoai maaꞌiai iꞌina fouga keifafoua. Ke papiau kelao kapaꞌina emia auga kegaisa keoma. \v 15 Ke kelao Iesu eegai aisama, au alogai tiapolo ealogai alogai keagu auga mino felo emia, ke tiapu eiꞌiukaꞌi egae eagu keisa. Ke maꞌoai kemaniꞌi alogaina. \v 16 Ke au alogai tiapolo keagu auga faagagai kapaꞌina emia keisa auꞌi, papiau maaꞌiai keifania, ke uma isafa ala keoma auga fouꞌi keifania. \v 17 Ega aisama papiau kemaniꞌi alogaina puo, Iesu kegoi penia eꞌi ago gapuaꞌafuga keoma. \p \v 18 Ke Iesu emai gaagai gaaguka eoma aisama, au alogai tiapolo eagu kai, epafelo auga Iesu egoinia fou kegalao eoma. \v 19 Kai Iesu epamafua, ke epainia einaka, “Oi emu pagua aamu akimu eeꞌi molao. Ke isa maaꞌiai Lopia oi eemuai kapaꞌina mo ekapaiꞌi auꞌi, ke guamu ala eani oma epafeloiso auga foifania,” eoma. \v 20 Ke egaꞌina auga elao Taoni Ouꞌaga keoma auga alogai, Iesu isa faagagai kapaꞌina ekapaisa auga eꞌina eifafoua. Ke papiau maꞌoai egaꞌina aꞌo kelogonia aisama, kekauai alogaina keopofua. \s1 Iesu Mae Ifiaoga Epamaunimue Ke Isafa Papiega Efelo \r (Mateo 9:18-26; Luka 8:40-56) \p \v 21 Ke Iesu gaagai epagai aꞌu apie elao pugu aisama, aꞌu niegai eapaega kai, laꞌafou akaikiꞌa kemai keapa lofe. \v 22 Ke amoisa, Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga eꞌima auga agaꞌo aka Jairus emai egae. Ke isa Iesu eisa aisama, ife foꞌinai eꞌualai eomukipo. \v 23 Ke egoi kapulania einaka, “Gau ifiaoga eꞌele afaꞌagamo agemae. Mogafegafe momai imamu laagai moogeaua ega koa felo agemia ageagu,” eoma. \p \v 24 Ega puo Iesu au egaꞌina fou kelao. Ke elao alogai laꞌafou akaikiꞌa Iesu muninai kepea kepiꞌifu kelaoaina. \v 25 Egaꞌina laꞌafouga alogai papie agaꞌo inipo 12 alogai ifamomogu isafaga eafiia auga isafa eapa. \v 26 Ke isa toketa maꞌo eeꞌi elao, ke isa kapa maꞌo kepeniia faaga kepakiekie alogaina. Ke ega amu maꞌoai toketa faagaꞌiai epafua afeꞌaina. Ega mo ganinagai isa aepafelo kai, ega isafa egaꞌina elifu elaoaina. \v 27 Kai isa Iesu fouga elogo aisama, laꞌafouai Iesu muninai elao afe tiapuga eafi opogaina. \v 28 Gome ifo alogai einaka, “Lau isa afe tiapuga mo alaafi opogaina koa aisama, felou alamia,” eoma. \v 29 Ke fiakoa mo ifa eake auga eapakipo. Ke ifo mo faagagai ega kiekie epealai efua auga gamuga eoponia. \p \v 30 Ke Iesu fiakoa mo faagagai isapu epealai auga elogo puo, laꞌafou alogai eꞌafoaipini epaꞌani einaka, “Kaisau lau afeu tiapuga eafi opogaina?” eoma. \p \v 31 Kai Iesu ega imoi isa kepainia keinaka, “Papiau maꞌo kelaꞌafou faagamu kekagu opogaina loisaꞌi kai, lopaꞌani kaisau lau eꞌu tiapu eafi opogaina looma?” keoma. \p \v 32 Kai Iesu maaga egoa aisoge kaisau ekapaisa auga gaisa paisa eoma. \v 33 Ke papie kapaꞌina faagagai emia auga elogo puo, emaniꞌi, maipiguguga mo emai eꞌualai Iesu ife foꞌinai eomukipo kai, maagai kapaꞌina faagagai koꞌa mo emia auga eifania. \v 34 Ke Iesu isa epainia einaka, “Gauagai, oi emu pakoꞌa kainai pau felomu lomia. Gagaoai molao, ke iꞌina kiekie gapuaꞌafu umanio mo,” eoma. \p \v 35 Iesu eniniꞌani laolao kai, au isaꞌi Jairus Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga eꞌima auga ega eꞌai kemai kepainia keinaka, “Oi gaumu ifiaoga emae efua. Ega puo Pamalele Auga folopaafipugua,” keoma. \p \v 36 Kai Iesu isa ainaꞌi elogonia aisama, laꞌafou afuga eꞌima auga epainia einaka, “Folomaniꞌi kai mopakoꞌania mo,” eoma. \p \v 37 Iesu kai agaꞌo aelogoaina isa muninai aelao kai Peto, James, ke akina Ioane mo fou kelao. \v 38 Ke kelao laꞌafou afuga eꞌima auga ega eꞌai aisama, papiau maꞌo keapepe akaikiꞌa ke kepapinapina eisaꞌi. \v 39 Ke eaꞌi ekoko aisama epaꞌani peniꞌi einaka, “Kapaꞌina apepega, ke pinapina opaꞌaua? Imoi aemae, ekae efeu,” eoma. \v 40 Kai papiau ifiao emae efua auga kelogo puo, Iesu kepaꞌaua keaꞌalaina. \p Kai isa papiau maꞌoai epapealaiꞌi afegai aisama, ifiao ina, ama, ke ega imoi isa fou egae keapa auꞌi mo ifiao eka afugai kekoko. \v 41 Ke Iesu ifiao imagai eafi kai epainia einaka, “Talita kumi,” eoma. Talita kumi iꞌa malaꞌaisai auga, ‘Ifiao eꞌelemu lau lapainio, moꞌue!’ \v 42 Ke fiakoa mo ifiao eꞌue epea aisoge. Gome egaꞌina ifiaoga inipoga 12. Ke ifiao ina ama ke Iesu ega imoi fou iina koa emia keisa aisama, kekauai alogaina. \v 43 Kai Iesu isa epaini kapulaniꞌi kapaꞌina emia auga kai agaꞌo maagai fakeifania eoma. Ke imoi ina ama epainiꞌi kapa agaꞌo imoi kegapenia gaania eoma. \c 6 \s1 Iesu Nasareta Taoninai Keumakalaina \r (Mateo 13:53-58; Luka 4:16-30) \p \v 1 Egae kai Iesu egaꞌina afuga epuaꞌafuga, ega imoi fou kelao ifo ega pagua. \v 2 Ke Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina emai aisama, Iesu elao laꞌafou afugai eꞌina epamalele. Ke papiau maꞌo isa aina kelogonia auꞌi kekauai alogaina, ke ifoꞌi mo aloꞌiai keifa keinaka, “Iꞌina auga kapai iꞌina kapaꞌi eafiiꞌi? Ke iꞌina ikifa kapa isa kepeniia kai, mirakulo ekapaꞌi? \v 3 Isa eꞌa ipaapa auga laaꞌi ma? Ke isa Maria gauga, ke James, Iosepa, Judas, Saimon aaꞌi laaꞌi ma? Ke afakua isafa inae fou alaagu ma?” keoma. Ke iina keifa oma keifa apala penia, ke keumakalaina. \p \v 4 Kai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Pagua iꞌoina papiauꞌi auga profeta agaꞌo au akaikiꞌa kepamia keifa koko. Kai ifo ega paguai, aaga akina epoꞌiai, ke ifo ega eꞌai auga kai agaꞌo isa au akaikiꞌa aepamia aeifa koko,” eoma. \v 5 Ke papiau Iesu akepakoꞌania puo, egae ifo ega paguai mirakulo agaꞌo aekapaisa. Kai isafa auꞌi isaꞌi mo kaniaꞌiai ima eogeaua epafeloꞌi. \v 6 Ke Iesu papiau isa akepakoꞌania auga eisa aisama, ekauai alogaina. Ke egaꞌina afegai Iesu ekailai pagua pagua epeaiꞌi epamalele efai elaoaina. \s1 Iesu Ega Apostolo 12 Eulaiꞌi Kepinauga \r (Mateo 10:1, 5-15; Luka 9:1-6) \p \v 7 Iesu pagua pagua epeaiꞌi epamalele efai elao alogai, kina agaꞌogai ega apostolo 12 eifa kaiguguiꞌi kai gua gua eulaiꞌi. Ke eulaiꞌi aisama, tiapolo fekepapealaiꞌi auga isapuga epeniiꞌi. \v 8 Ke eifa kapula peniꞌi, akelao alogai palafa agaꞌo fakeafia, putepute fakeafia, egeꞌiai moni agaꞌo fakeuka kai, iꞌini mo fekeafia. \v 9 Ke kamata fekegafauka kai tiapu iꞌiuka eo agaꞌo fakeafia eoma. \v 10 Ke iina isafa epaini omaꞌi, “Afu kapagai eꞌa agaꞌogai agokoko aisama, egaꞌina mo eꞌagai foagu felao, afu egaꞌina fopuaꞌafuga. \v 11 Ke afu agaꞌogai papiau afakeifa kokoimi, o ainami afakelogo koa aisama, afu egaꞌina agopuaꞌafuga aisama, keumakalainimi gouga fokapa ifemi aeapuga foauopuaina. Iifa gome maamiai laifania. Muni Deo papiau eꞌi laomai felo, o apala afa agepeniꞌi aisama, taoni egaꞌina oi keumakalainimi auꞌi, afa apala ipauma agepeniꞌi. Ke afa apala egaꞌina auga Sodom, ke Komora fou papiauꞌi eꞌi laomai apala afa agepeniꞌi auga agekaꞌegaina,” eoma. \p \v 12 Ke Iesu isa epainiꞌi efua aisama, kepealai kelao papiau eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi auga inogoga keinogo. \v 13 Ke tiapolo maꞌo papiau aloꞌiai keagu auꞌi kepapealaiꞌi, ke oiliai isafa papiauꞌi kaniaꞌi keꞌefaisa, ke kepafeloꞌi. \s1 Herod Iesu Eegai Opo Emaꞌo \r (Mateo 14:1-12; Luka 9:7-9) \p \v 14 Ega kinaꞌiai kin Herod, Iudea ago eꞌima auga Iesu fouga elogo. Gome Iesu aka afu maꞌoai mo aloꞌiai efoufaꞌa. Ke isa einaka, “Ioane Baptista emaunimue. Ega kainai mirakulo isapuꞌi isa faagagai kepinauga,” eoma. \p \v 15 Kai papiau isaꞌi keinaka, “Isa Elaija,” keoma. Ke papiau isaꞌi auga keinaka, “Isa profeta auga, o ufaina profetaꞌi koa iꞌopoꞌi agaꞌo,” keoma. \p \v 16 Kai Herod iꞌina fouga elogo aisama, ifo mo eifa einaka, “Isa auga Ioane, aiso lafoua auga. Ke isa emaunimue,” eoma. \p \v 17 Gome Herod ifo, isa akina akafa Herodias puogai ega au auꞌi eulaiꞌi kelao Ioane keafiia kepatipulania. Gome isa Herodias eakafania. \v 18 Isa ega koa ekapaisa, gome Ioane Herod epainia einaka, “Oi akimu akafa loakafania auga felo laaꞌi,” eoma. \v 19 Ega puo Herodias Ioane fou epoꞌiai akekua eka, ke gaaupugua eoma kai, aekainia. \v 20 Gome Herod Ioane emaniꞌiaina, ke elogo Ioane auga alo opai ke alo lolofa auga. Ega puo isa Ioane eafiapia mo fou keagu. Ke isa Ioane aina elogonia aisama, kapa maꞌo mo ekapaiꞌi ke alogamai mo isa aina elogonia. \p \v 21 Ke fuagai kina felo agaꞌo Ioane femae auga kina emai. Egaꞌina auga Herod ega mauni kina emai aisama, lopia akaikiꞌaꞌi, ifani lopiaꞌi, ke Kalilea lopiaꞌi akaikiꞌaꞌi fauꞌiai miamia akaikiꞌa ekapaisa. \v 22 Ke Herodias gauga ifiaoga emai egefa, Herod ke ega laꞌafou auꞌi aloꞌi epagama aisama, Herod ifiao epainia einaka, “Kapaꞌina anina loani auga eeuai mogoina, lau oi alapenio,” eoma. \v 23 Ke epakoꞌania isa maagai pakoꞌa iifaga ekapaisa, ke epainia einaka, “Kapaꞌina alogoiniau auga alapenio. Oi lau eꞌu ago fofouga apie moafia alooma alogoiniau mo ganinagai alapenio,” eoma. \p \v 24 Ke ifiao elao ina epainia einaka, “Kapaꞌina alagoina?” eoma. \p Ke ifiao ina einaka, “Ioane Baptista kania fooma,” eoma. \p \v 25 Ke ifiao efiaisakoa mo elao Herod eegai epainia einaka, “Lau anina laani Ioane Baptista kania pau litiai gakauka mopeniau,” eoma. \p \v 26 Ke Herod iꞌina iifaga aꞌo elogonia aisama, alo emafu alogaina kai, ega pakoꞌa iifaga, ke ega laꞌafou auꞌi kaiꞌiai, ifiao ega iifa aepamafua. \v 27 Ke fiakoa mo Herod ega au, painao auꞌi eaupuguꞌi auga eifa kapula penia galao Ioane kania gamaiseina eoma. Ke isa elao tipulai Ioane aiso efoua. \v 28 Ke kania litiai eogeuka emaiseina ifiao epeniia, ke ifiao eafiia ina epeniia. \v 29 Ke Ioane ega imoi iꞌina fouga kelogo aisama, kemai imaauga keafiia kelao laai keogeisa. \s1 Iesu Papiau 5000 Epaanianiꞌi \r (Mateo 14:13-21; Luka 9:10-17; Ioane 6:1-14) \p \v 30 Iesu apostolo 12 eulaiꞌi auꞌi kemue kemai Iesu eegai keapa lofe kai, maagai kapaꞌina mo kekapaiꞌi, ke kepamaleleniꞌi auꞌi fouꞌi keifaniꞌi. \v 31 Ke epainiꞌi einaka, “Oi ifomi mo oomai lau fou alao, afu oapugai afa amalaagai,” eoma. Gome papiau maꞌo alogaina egae kelao kemai, ke isa ifoꞌi mo fekeagu fekelaagai auga aekainiꞌi ke fekeaniani mo ganinagai aekainiꞌi. \p \v 32 Ke Iesu, ke apostolo ifoꞌi mo fou gaagai keaguka afu oapuga kelao. \v 33 Kai papiau maꞌo isa keisaꞌi kekailai auꞌi, isa kaisau auga keisa feloꞌi puo, papiau taoni maꞌo aloꞌiai keagu auꞌi ifeꞌiai kepiau keufai kelao Iesu ega apostolo fou akekoko afugai kepealai. \v 34 Ke Iesu gaagai eapa opu aisama, laꞌafou akaikiꞌa ipauma eisa. Ke eisaꞌi guaꞌi eani alogaina, gome isa auga sipi koa iꞌopoꞌi kai iꞌimaꞌi auga laaꞌi. Ke eꞌina kapa maꞌo mo epamaleleniꞌi. \p \v 35 Ke Iesu papiau epamaleleniꞌi mo elao kina eapa pagai aisama, ega imoi eega kemai kepainia keinaka, “Pau kina maaga efua, ke iꞌina afugai kai agaꞌo aeagu. \v 36 Ega puo moulaiꞌi kegalao ega koa pagua kainagai, ke taoni afe paguaꞌiai ifoꞌi eꞌi foꞌama agaꞌo fekeꞌafa, gome isa eeꞌiai kapa agaꞌo laaꞌi afakeania,” keoma. \p \v 37 Kai isa einaka, “Oi kapa agaꞌo isa amopeniꞌi kegaania,” eoma. \p Ke isa keinaka, “Egaꞌina auga lai au agaꞌo gafa imagea kuagai gua epinauga afa monina\f + \fr 6:37 \ft Grik malagai kepapua auga 200 denari. Ke denari agaꞌomo auga kina agaꞌomo kepinauga afa.\f* agaafia foꞌama agaꞌafa kai agekaina. Kai lai eemaisai moni ega koa laaꞌi kai, amalao moni ega koa palafa faagagai amapapinauga iꞌina papiauꞌi amapeniꞌi kegaania looma ma?” keoma. \p \v 38 Ke Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Palafa pika eemiai ekae? Amolao amoisa,” eoma. \p Ke kelao keisa aisama kemue kemai keinaka, “Palafa ima, ke maꞌa gua,” keoma. \p \v 39 Ke ega imoi epainiꞌi papiau kegaꞌeaꞌi laꞌafou eꞌeleꞌi eꞌeleꞌiai mukimukiai kegaagukipo eoma. \v 40 Ke keꞌeaiꞌi laꞌafou isaꞌiai papiau 100, ke isaꞌiai auga papiau 50 keagu. \v 41 Ke Iesu palafa ima, maꞌa gua fou eafiiꞌi aisama, ufa eakae penia, Deo maagai tenkiu eifania, ke palafa efaiponiꞌi. Ke ega imoi epeniiꞌi papiau agoꞌiai kegaogeꞌi eoma. Ke maꞌa gua isafa eꞌeaiꞌi maꞌoai epeniiꞌi. \v 42 Ega aisama mirakulo akaikiꞌa ipauma emia, papiau maꞌoai keanipugu aloꞌi ekainia. \v 43 Keaniani afegai, palafa maꞌa fou keaniꞌi isaꞌi, ke ameꞌafuꞌi auꞌi Iesu ega imoi kepakai guguainiꞌi, aleꞌa 12 akeꞌi kepapoguꞌi. \v 44 Ega kinagai Iesu papiau epaanianiꞌi auꞌi, au mo kepaauniꞌi auga auꞌi maꞌoai mo 5000. \s1 Iesu Fei Laagai Epea \r (Mateo 14:22-33; Ioane 6:15-21) \p \v 45 Ke fiakoa mo Iesu ega imoi epainiꞌi gaagai keaguka keufai Betsaida kelao kai, isa ifo auga eapakipo laꞌafou epakaininiꞌi. \v 46 Ke isa epakaniniꞌi kelao aisama, gamegamega eoma puo elao iku agaꞌogai. \p \v 47 Ke epagapigapi isa ega imoi gaagai keaguka auꞌi kelao aꞌu ipuainagai aisama, Iesu ifogamo aagoai eapa. \v 48 Ke Iesu ega imoi gaaga kepokeisa kegalao keoma auga aekainiꞌi eisaꞌi, gome ameku epua apuꞌi. Ke afa emageisa aisama, aꞌu laagai epea eeꞌi elao. Ke Iesu elao isa afaꞌagamo fekaꞌegainiꞌi. \v 49 Kai isa maaꞌi elao Iesu aꞌu laagai epea keisa aisama, keopolaga isage agaꞌo keoma puo keagagapea. \v 50 Gome maꞌoai maaꞌi elao isa keisa, ke kemaniꞌi alogaina. \p Kai Iesu fiakoa mo isa epainiꞌi einaka, “Folomaniꞌi! Iꞌina lau! Alomi gakapula,” eoma. \v 51 Egae kai elao eeꞌiai gaagai eapauka aisama, ameku eapakipo. Ke isa kekauai alogaina ke keopofua. \v 52 Gome isa palafai papiau epaanianiꞌi auga gouga akelogo felo. Ke isa egaꞌina oko akelogo gome isa guaꞌi epaꞌinokania. \s1 Iesu Kenesaret Agogai Isafa Papiauꞌi Epafeloꞌi \r (Mateo 14:34-36) \p \v 53 Ke kepagai kelao aisama, kelao Kenesaret foegai keofau egae gaaga kegopeisa. \v 54 Ke gaagai keapa opu aisama, fiakoa mo papiau Iesu keisa felo. \v 55 Ke kepiau pagua pagua aloꞌiai kekoko, isafa papiauꞌi maiꞌileꞌi mo kepuaiꞌi Iesu kapai eagu fouga kelogo auga afuga kelaoainiꞌi. Ke Iesu egaꞌina papiauꞌi maꞌoai epafeloꞌi. \v 56 Ke Iesu ala elao, pagua ma, taoni ma, taoni afe ma paguaꞌi elao ma ganinagai, papiau isafa auꞌi kemaiseiniꞌi afaꞌafa afuꞌiai kepakalaꞌi. Ke egaꞌina papiauꞌi Iesu kegoinia afe tiapuga kua mo kegaafi opogaina keoma. Ke maꞌoai isa keafi opogaina auꞌi feloꞌi kemia. \c 7 \s1 Faliseo Eꞌi Kagakaga \r (Mateo 15:1-9) \p \v 1 Egae kai Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi isaꞌi Ierusalemeai kemai auꞌi kemai Iesu keapa lofe. \v 2 Ke isa Iesu ega imoi eꞌi kelele agaꞌo kekapulaisa auga, isa imaꞌi akeikuisa kai imaꞌi maiofuga mo palafa keafiia keaniia keisaꞌi. \v 3 (Gome Faliseo auꞌi ke Iudea papiauꞌi ufuꞌi apaꞌi eꞌi kagakaga keafiꞌinia kainai, imaꞌi keiku felo kai keaniani. \v 4 Ke afaꞌafa afugai kemai aisama, keufele kai keaniani. Ega koa iꞌopoga, kagakaga maꞌo keafiapiꞌi. Egaꞌina auga kaputi iikuꞌi, liti iikuꞌi, ke oga iikuꞌi kagakagaꞌi.) \v 5 Ega puo Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Kapa puo oi emu imoi ufu apa kagakaga kainai akepea kai, imaꞌi maiofuga mo keaniani?” keoma. \p \v 6 Ke Iesu einaka, “Oi pifoge aumi, malami eꞌagaꞌaga! Deo ega profeta Aisaea, ufainagai foumi Deo ega iifa pukagai eifa kakaua auga koꞌa. Egaꞌina fouga iina epapua oma: \q1 “‘Iꞌina papiauꞌi fifinaꞌiai mo Lau au akaikiꞌau kepamiaisau. \q2 Kai isa aagoa kapaꞌi mo keguakaeainiꞌi puo, aloꞌi ipauma auga Lau eeuai laaꞌi. \q1 \v 7 Ke isa papiau aumauni eꞌi iifa kepagamaꞌi auꞌi mo kaiꞌiai papiau kepamaleleniꞌi. \q2 Ega puo isa Lau keau afagainiau auga keau afagai aageniau mo.’” \rq Aisaea 29:13\rq* \p \v 8 “Gome oi Deo ega iifa ooge meꞌeꞌi kai, papiau aumauni eꞌi kagakaga auꞌi oafiꞌiniꞌi. Egaꞌina auꞌi, oga ke kaputi aloꞌi oikuꞌi ke kapa ega koa iꞌopoꞌi mo okapaꞌi,” eoma. \p \v 9 Ke epainiꞌi pugu einaka, “Oi ala fooma Deo ega iifa fooge meꞌeꞌi, ega koa ifomi emi kagakaga foafiapi inokania auga ologo felo. \v 10 Gome ufainagai Moses eifa einaka: ‘Inamu amamu ainaꞌi foafia fopalopianiꞌi,’ eoma. Ke iina isafa eifa oma: ‘Kaisau ina ama epaina, Deo isa afa apala fepenia eoma auga feisaupugu,’ eoma. \v 11 Kai oi oifa, au agaꞌo ina o ama agepaina ageinaka: ‘Pipalagai kapaꞌi mo lau eeuai loafia auga, pipeni egaꞌina auga Deo ipalao penia emia,’ ooma. \v 12 Ke isa egaꞌina eifania afegai, oi isa alologoaina kapa agaꞌo aekapa ina o ama aepalagaina. \v 13 Oi ega koa okapa emi kagakaga ofake opua aisama, Deo ega iifa kapa agaꞌo laaꞌi opamia. Ke kapa maꞌo mo isafa ega okapa omaꞌi,” eoma. \s1 Papiau Aloꞌi Ipaofuga Kapaꞌi \r (Mateo 15:10-20) \p \v 14 Ke Iesu laꞌafou eifaga pugu eega kemai aisama, epainiꞌi einaka, “Maꞌoai mo ainami amopaaua ainau amologo, ke iꞌina iifaga kapaꞌina eifania auga fologo felo. \v 15 Kapa agaꞌo afegai elao au agaꞌo alogai ekoko auga isa aepaofua. Kai kapaꞌina au alogai epealai emai auga isa epaofua. \v 16 Kaisau aina ekae auga aina gapaaua,” eoma. \p \v 17 Ke Iesu laꞌafou epuaꞌafuga afegai elao eꞌai ekoko aisama, isa ega imoi egaꞌina palapole kapaꞌina eifania auga kegalogo keoma puo kepaꞌani penia. \v 18 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Oi isafa iꞌina iifaga kapaꞌina eifania auga alologo felo ma? Kapaꞌina au alogai ekoko auga isa aepaofua auga alologo felo ma? \v 19 Gome kapaꞌina au eania auga gua fopa alogai aekoko kai, inaega alogai ekoko ke epealai pugu,” eoma. (Iesu egaꞌina eifania auga foꞌama maꞌoai aiofuꞌi eoma.) \p \v 20 Ke eifa pugu einaka, “Kapaꞌina au gua alogai epealai auga isa alo epaofua. \v 21 Gome au gua alogai opola apalaꞌi kemai. Egaꞌina auga ifiao oꞌoae fou feuga, aufalao agaꞌo eamage kai papiau iꞌoina agaꞌo eamage efua auga fou kefeu aagemo, ke papiau agaꞌo fou fofeu auga opolaga. \v 22 Ke painao, auau, mogemoge, guakupu, pifoge, pikupa, papiau eꞌi kapa imaaniꞌi, papiau ipaagu fofouꞌi, ainaꞌau, ke pakafoꞌo. \v 23 Iꞌina laoꞌi maiꞌi maꞌoai au alogai kepealai kepaofua,” eoma. \s1 Papie Iesu Epakoꞌania Auga \r (Mateo 15:21-28) \p \v 24 Egae kai Iesu Kalilea ago epuaꞌafuga elao Taire ke Sidoni taoniꞌi agoꞌiai ekoko. Ke kai agaꞌo faelogo eoma puo, elao eꞌa agaꞌogai ekoko. Kai isa elao egae auga ogefake gapamia eoma kai aekainia, papiau kelogo paisa. \v 25 Gome papie agaꞌo gauga papiega eꞌele alogai tiapolo ekoko auga Iesu fouga elogo, ke emai Iesu ife foꞌinai eꞌualai eomukipo. \v 26 Egaꞌina papiega auga Grik papiega, Siria, Fenisia agogai emauni. Isa Iesu egoi penia gauga papiega alogai tiapolo gapapealaisa eoma. \p \v 27 Kai Iesu isa epainia einaka, “Lau eꞌu papiau Iudea papiauꞌi imoi eꞌeleꞌi koa iꞌopoꞌi auꞌi alapalagai kakauꞌi aloꞌi agekaina aisama kai, oi papiau aagemi alapalagainimi. Gome imoi eꞌeleꞌi eꞌi palafa foafia amuꞌe fopeniꞌi auga felo laaꞌi,” eoma. \p \v 28 Kai papie einaka, “Iifa gome eꞌu Lopia kai, amuꞌe ganinagai imoi eꞌi palafa ameꞌafuꞌi teipolo papagai keaꞌopu auꞌi keaniꞌi,” eoma. \p \v 29 Ke Iesu papie epainia einaka, “Loifa felo! Oi emu iifa egaꞌina kainai momue molao, tiapolo gaumu epuaꞌafuga efua,” eoma. \p \v 30 Ke papie emue ega eꞌa elao aisama, gauga petiai eka, ke tiapolo isa epuaꞌafuga eisa. \s1 Iesu Ainagea Akeafu Auga Epafelo \p \v 31 Ke Iesu Taire ke Sidoni taoniꞌi agoꞌi foega epuaꞌafuga pugu elao Kalilea aꞌugai, ke foe mo elao Taoni Ouꞌaga keoma afugai epealai. \v 32 Egae papiau isaꞌi ainafua ke akeafu auga agaꞌo Iesu eega kemaiseina, ke kegoi penia ima kania laagai gaogeaua keoma. \p \v 33 Ke Iesu egaꞌina auga laꞌafouai epapealaisa auniꞌi kelao meꞌegai kai, ima kekeꞌeꞌi au ainagai ekaukaꞌi, eꞌupe, ke au egaꞌina mala eafi opogaina. \v 34 Ke ufa eakae penia eapoki kai eifa einaka, “Efata!” eoma. Efata auga iꞌa malaꞌaisai, ‘Moalai,’ fouga eifania. \v 35 Ke fiakoa mo au aina keagalai, mala emameꞌa, ke eꞌina eniniꞌani felo. \p \v 36 Ke Iesu papiau epaini kapulaniꞌi kapaꞌina emia auga kai agaꞌo maagai fakeifania eoma. Kai isa epainiꞌi maꞌo epamia kai agaꞌo maagai fakeifania eoma mo ganinagai, isa kelao kapaꞌina emia auga fouga keifania akeapakipo. \v 37 Ke papiau kekauai keopofua ke keifa keinaka, “Kapa maꞌoai ekapa feloꞌi. Isa ainafua auꞌi epafeloꞌi aꞌoaꞌo kelogo, ke akeafu auꞌi isafa epafeloꞌi keniniꞌani,” keoma. \c 8 \s1 Iesu Papiau 4000 Epaanianiꞌi \r (Mateo 15:32-39) \p \v 1 Egaꞌina kina aloꞌiai laꞌafou akaikiꞌa ekaigugu pugu. Kai foꞌama laaꞌi puo, Iesu ega imoi eifaniꞌi eega kemai, ke epainiꞌi einaka, \v 2 “Lau laꞌafou papiauꞌi iꞌina guaꞌi laani alogaina. Gome isa lau fou inae aagu kina oiso elao efua. Ke pau foꞌama laaꞌi afakeaniani. \v 3 Ke lau isa inaeꞌi maikimuga mo alaulaiꞌi eꞌi pagua akelao koa aisama, keagai maaꞌi agepiu akeꞌualai. Gome isa isaꞌi agomaai kemai,” eoma. \p \v 4 Ke Iesu ega imoi keinaka, “Afu oapuga iina koa auga, kapai aufalao agaꞌo palafa maꞌo ageafia papiau agepaanianiꞌi?” keoma. \p \v 5 Ke Iesu epaꞌani einaka, “Palafa pika eemiai ekae?” eoma. Ke isa keinaka, “Imagea kuagai gua,” keoma. \p \v 6 Iesu palafa pika auga keifania elogo aisama, papiau epainiꞌi aagoai keagukipo. Ke palafa imagea kuagai gua egaꞌina eafiiꞌi Deo maagai tenkiu eifania efua aisama, efaiponiꞌi ega imoi epeniiꞌi papiau agoꞌiai kegaogeꞌi eoma. Ke Iesu ega imoi isa eifania koa kekapaisa. \v 7 Ke maꞌa eꞌeleꞌi isaꞌi isafa eeꞌiai eka puo, Iesu egaꞌina maꞌaꞌi eafiiꞌi Deo maagai tenkiu eifania kai ega imoi epainiꞌi kegafake papiau kegapeniꞌi eoma. Ke Iesu ega imoi isa eifania koa kekapaisa \v 8 Ke papiau keaniani aloꞌi ekainia. Egae kai Iesu ega imoi papiau palafa keaniꞌi isaꞌi kepuaꞌafuniꞌi auꞌi, ke ameꞌafuꞌi fou kepakai guguainiꞌi, aleꞌa imagea kuagai gua akeꞌi kepapoguꞌi. \v 9 Papiau auꞌi maꞌoai mo 4000 koa iꞌopoga egae epaanianiꞌi. Ke keaniani afegai Iesu laꞌafou epakaniniꞌi. \v 10 Egae kai fiakoa mo ega imoi fou gaagai keaguka Dalmanuta ago kelao. \s1 Faliseo Auꞌi Mirakulo Kepaꞌaniaina \r (Mateo 16:1-4) \p \v 11 Ke kelao Dalmanuta agogai aisama, Faliseo auꞌi kemai keꞌina Iesu kepaꞌani penia, ke keꞌopoisa kepainia gou agaꞌo ufa guagai gakapa kegaisa keoma. \v 12 Ega aisama Iesu eapoki kai eifa einaka, “Kapa puo iꞌina papiauꞌi Deo ega isapu gouga mirakulo kepaꞌaniaina? Iifa koꞌa maamiai laifania Deo ega isapu gouga iꞌina papiauꞌi afalapeniꞌi,” eoma. \v 13 Egae kai Iesu ega imoi fou Faliseo auꞌi kepuaꞌafuniꞌi gaagai keaguka kepagai ofuga apie kelao. \s1 Faliseo Auꞌi Herod Fou Eꞌi Palafa Iuma Mulamula \r (Mateo 16:5-12) \p \v 14 Ke kelao alogai, Iesu ega imoi keꞌagege palafa maꞌo akeafia kai, agaꞌomo gaaga alogai eka auga eisa. \v 15 Ega aisama ega imoi ainaꞌi epalogo einaka, “Maami fekiakae! Herod ke Faliseo auꞌi eꞌi pifoge auga, palafa iuma mulamula palafa alogai keoge eufu koa iꞌopoga, isa eꞌi pifoge isafa euki papiau epoꞌiai ekoko epalifuꞌi auga foisa felo,” eoma. \p \v 16 Ega aisama Iesu ega imoi ifoꞌi mo epoꞌiai iꞌina niniꞌanina fouga keifania keinaka, “Iꞌa eeꞌaisai palafa laaꞌi puo, isa ega eifa oma,” keoma. \p \v 17 Ke Iesu isa kapaꞌina fouga keifania auga elogo aisama, epaꞌani peniꞌi einaka, “Kapa puo palafa aloafiꞌi auga fouga oifania? Oi aloisa felo, ke kapaꞌina laifania auga oko alologo felo koa ma? Guami eꞌinoka alogaina! \v 18 Oi maami ekae kai aloisa. Ainami ekae kai aꞌoaꞌo alologo koa iꞌopoga. Ke kapa agaꞌo aloopolaga ma? \v 19 Lau palafa ima papiau 5000 fauꞌiai lafaiponiꞌi keaniia aisama, palafa akeaniꞌi eoꞌi auꞌi aleꞌa pika akeꞌi opapoguꞌi?” \p Ke ega imoi keinaka, “Aleꞌa 12,” keoma. \p \v 20 Ke Iesu epaꞌani pugu einaka, “Ke papiau 4000 fauꞌiai palafa imagea kuagai gua lafaiponiꞌi keaniia aisama, palafa akeaniꞌi eoꞌi auꞌi aleꞌa pika akeꞌi opapoguꞌi?” eoma. \p Ke isa keinaka, “Aleꞌa imagea kuagai gua,” keoma. \p \v 21 Ega aisama Iesu einaka, “Egaꞌina auga kapaꞌina eifania auga oko alologo koa ma?” eoma. \s1 Iesu Maakimiꞌi Auga Maaga Epafelo \p \v 22 Iesu ega imoi fou gaagai kemai Betsaida paguagai keofau. Ega aisama papiau isaꞌi maakimiꞌi auga agaꞌo Iesu eega kemaiseina, ke kegoinia gaafi opogaina keoma. \v 23 Ega aisama Iesu maakimiꞌi auga imagai eafi epapealaisa pagua afe elaoaina. Ke egae au maaga eꞌupeisa, ke ima maagai eogeaua aisama, epainia einaka, “Kapa agaꞌo loisa ma?” eoma. \p \v 24 Ke au ekiakae kai einaka, “Papiau laisaꞌi kai, au keuki koa iꞌopoꞌi kepealao kepeamai laisaꞌi,” eoma. \p \v 25 Ega aisama Iesu ima au maagai eogeaua pugu, ke epainia gaakae eoma. Ke eakae aisama, maaga ekiakae felo emia, ke kapa maꞌoai eisa feloꞌi. \v 26 Ke Iesu au eulaisa ega eꞌa elao kai epainia einaka, “Pagua alogai folokoko,”\f + \fr 8:26 \ft Papiau isaꞌi 26 auga iina kepapua oma: “Pagua alogai folokoko kai agaꞌo maagai foloifania.’\f* eoma. \s1 Peto Iesu Kaisau Auga Eifafoua \r (Mateo 16:13-20; Luka 9:18-21) \p \v 27 Egae kai Iesu ega imoi fou Kalilea ago kepuaꞌafuga, ifeꞌiai Sisarea Filipi ago paguaꞌi kelao. Ke kelao keagai kepeapea kai, ega imoi epaꞌani peniꞌi einaka, “Papiau lau kaisau keoma?” eoma. \p \v 28 Ke isa keinaka, “Isaꞌi keifa ‘Oi Ioane Baptista emae emaunimue’ keoma. Ke isaꞌi keifa ‘Oi Elaija’ keoma. Ke isaꞌi keifa ‘Oi auga ufaina profetaꞌi agaꞌo emaunimue emai,’ keoma.” \p \v 29 Ega aisama Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Ke oi, oi auga lau kai ooma?” eoma. \p Ega aisama Peto einaka, “Oi auga Kristo aumu,” eoma. \p \v 30 Ke Iesu ega imoi eifa kapula peniꞌi kai agaꞌo maagai isa kaisau auga fakeifania eoma. \s1 Iesu Agekiekie Agemae Auga Fouga Eifa \r (Mateo 16:21-28; Luka 9:22-27) \p \v 31 Egae kai Iesu eꞌina ega imoi epamaleleniꞌi. Ke maaꞌiai Papiau Aumauni Gauga kapa maꞌo mo fauꞌiai fekiekie, ke au akaikiꞌaꞌi, sakedote lopiaꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi isa fekeumakalaina fekeaupugua kai, kina oiso afegai femaunimue pugu auga fouga eifania. \v 32 Iesu ifo fouga iina eifa ofakae oma puo, Peto Iesu epapea auniꞌi kelao meꞌegai kai, efinaisa ega faeifa oma eoma. \p \v 33 Kai Iesu eꞌafoaipini ega imoi eisaꞌi kai, Peto efinaisa einaka, “Satani! Muniu mai lao. Oi auga Deo ega amu foafia auga opolaga aloafia kai, papiau aumauni eꞌi amu foafia auga opolaga loafia,” eoma. \p \v 34 Egae kai Iesu ega imoi ke laꞌafou papiauꞌi fou eifaniꞌi eega kemai kai epainiꞌi einaka, “Kaisau lau muniuai gapea eoma auga, ifo feꞌagegeaina kai ega koloti fepua muniuai fepea. \v 35 Gome kaisau ifo kania gaagamauga eoma auga agepagea. Kai kaisau lau fauai, ke iifa faunina faugai agemae auga, ifo kania ageagamauga. \v 36 Gome au agaꞌo agofaꞌai kapa maꞌoai ega kapa agepamia kai lalauga agepagea koa aisama, kapa felo agaꞌo isa eegai agemia ma? Laaꞌi! \v 37 Ke au agaꞌo lalauga agepagea koa aisama, kapaꞌina agepipeni lalauga ageafimue? Kapa agaꞌo laaꞌi! \v 38 Ega puo kaisau Deo anina aeani, ke iꞌina agofaꞌagai papiau Deo aina akeafia, amage koa laoga maina kekapa, ke opoꞌi aloꞌi fou apala auꞌi koa agemia lau agemeagaiainiau, ke eꞌu iifa isafa agemeagaiaina auga, Papiau Aumauni Gauga Ama ega Akaikiꞌa Isapugai, ke agelo Deo maagai aloꞌi elolofa auꞌi fou akemai aisama, isa isafa egaꞌina auga \c 9 \p agemeagaiaina,” eoma. \v 1 Ke Iesu ega imoi epainiꞌi pugu einaka, “Iifa koꞌa maamiai laifania, pau isaꞌi inae keapae auꞌi, Deo ega agofaꞌa maiꞌisapuga agemai akeisa kai akemae,” eoma. \s1 Iesu Iisa Eponi \r (Mateo 17:1-13; Luka 9:28-36) \p \v 2 Kina imagea elao afegai, Iesu ega imoi Peto, James, Ioane fou eꞌafeiniꞌi kelao iku eꞌagau alogaina auga ikugai keꞌagaukae. Kelao egae ifoꞌi mo keaguega kai Iesu agoꞌiai eponi. \v 3 Isa afe tiapuga kimage eafi eaea koa emia, ekelo alogaina snou koa iꞌopoga emia, kai agaꞌo agofaꞌai ega tiapu feikua isa ega tiapu ekelo koa femia faekaina. \v 4 Ke egae agoꞌiai Elaija Moses auniꞌi keapafoki, Iesu fou keniniꞌani keisaꞌi. \p \v 5 Ega aisama Peto Iesu epainia einaka, “Rabai, lai inae oi fou aague auga felo. Efeꞌefe oiso amakapaꞌi, agaꞌo oi apumu, agaꞌo Moses apuga, ke agaꞌo Elaija apuga,” eoma. \v 6 Peto, ke James Ioane auniꞌi isafa kemaniꞌi alogaina, ke kapaꞌina fekeifania auga akelogo puo, Peto ega eifa oma. \p \v 7 Egae kai apuapu emai Iesu, Elaija ke Moses fou eumi apuꞌi, ke apuapu alogai niniꞌani aꞌo emai kelogonia, “Inaꞌina auga lau Gau, anina laani alogaina. Ega puo oi isa aina foafia,” eoma. \p \v 8 Ke fiakoa mo apostolo auꞌi oiso maaꞌi kegoaisa aisama, kai agaꞌo isa fou egae akeapa akeisaꞌi kai, Iesu ifogamo egae eapa keisa. \p \v 9 Ke ikuai keake kemai alogai, Iesu isa epaini kapulaniꞌi kapaꞌina emia keisa auga, kai agaꞌo maagai fakeifania felao Papiau Aumauni Gauga maeai femaunimue afegai kai, fekeifafoua eoma. \v 10 Ke Peto James, ke Ioane auꞌi oiso egaꞌina iifaga aloꞌiai mo eka, ke ifoꞌi mo epoꞌiai “maeai femaunimue auga kapaꞌina,” eifania auga paꞌanina kepaꞌani. \p \v 11 Egae kai isa Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Kapa puo Moses ega iifa pamalelega auꞌi Elaija femai kaukau keoma?” \p \v 12 Ke isa einaka, “Elaija femai kaukau auga iifa koꞌa, ke kapa maꞌoai fepaꞌuegeniꞌi pugu. Kai kapa puo Papiau Aumauni Gauga kapa maꞌo mo fauꞌiai fekiekie alogaina, ke papiau isa fekeumakalaina auga profeta Deo ega iifa pukagai kepapua? \v 13 Kai lapainimi, Elaija emai efua kai Deo ega iifa pukagai isa fouga papiau anina keani akekapa keoma kepapua auga, iꞌopoga mo isa faagagai kekapa afeꞌaina,” eoma. \s1 Iesu Imoi Maguaega Alogai Tiapolo Apala Epapealaisa \r (Mateo 17:14-20; Luka 9:37-43) \p \v 14 Ke Iesu ega apostolo auꞌi oiso fou kemai ega imoi isaꞌi eeꞌiai aisama, laꞌafou akaikiꞌa isa keapa lofeꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou keakekua eisaꞌi. \v 15 Ke papiau maꞌoai Iesu keisa aisama, kekauai alogaina ke kepiau apua kepamegonia. \p \v 16 Ke Iesu Moses ega iifa pamalelega auꞌi epaꞌani peniꞌi einaka, “Kapaꞌina akekua opaꞌaua?” eoma. \p \v 17 Ke au agaꞌo laꞌafou alogai einaka, “Pamalele Aumu, tiapolo lau gau alogai eague ake eafunia puo aeniniꞌani. \v 18 Kina isaꞌi tiapolo imoi eafia aꞌisaai efouga, ke akegai fukofuko eaꞌalai, nie eapalolia, faaga efaꞌiꞌi. Ke lau oi emu imoi lapainiꞌi tiapolo kegapapealaisa laoma kai aekainiꞌi,” eoma. \p \v 19 Ega aisama Iesu einaka, “Oi iꞌina papiaumi alomi koꞌagai lau alopakoꞌaniau! Lau inae kina pika fou afaagu, ke kina pika alou eemiai afaafiapia mo afelaolao? Imoi eeu amomaiseina,” eoma. \p \v 20 Ega puo imoi kemaiseina. Ke tiapolo Iesu eisa aisama, efiaisakoa imoi imaauga fofouga epapigugunia, ke eꞌualai aꞌisaai elakalaka, akegai fukofuko eaꞌalai. \p \v 21 Ega aisama Iesu imoi ama epaꞌani penia einaka, “Kina pika iina emia oma?” eoma. Ke imoi ama einaka, “Eꞌelegai koa ega koa mo emai pau. \v 22 Ke tiapolo imoi gapamaea eoma puo kina isaꞌi loai eꞌafoaua o feisai eꞌafolaisa. Ega puo kapa agaꞌo afokapa koa, guamai moania mopalagainimai,” eoma. \p \v 23 Ke Iesu einaka, “Afokapa koa! Kaisau epakoꞌania auga eegai kapa maꞌoai agekaina,” eoma. \p \v 24 Ke imoi ama maaga maiꞌiuiuga mo efiaisakoa mo eagaga einaka, “Lau lapakoꞌanio. Mopalagainiau eꞌu pakoꞌa eapoke auga eegai mopapealaisau, mapakoꞌa kapulanio,” eoma. \p \v 25 Ke Iesu maaga elao papiau laꞌafouai kepiau isa eega kemai eisaꞌi aisama, tiapolo efinaisa einaka, “Akeafu, ke ainafua tiapolomu! Laifa kapula penio, imoi alogai mopealai, ke folokoko pugu,” eoma. \p \v 26 Ke tiapolo eagagapea, imoi eafiia aꞌisaai efounia epapigugunia kai, alogai epealai. Ke imoi emae koa eka puo, papiau maꞌo egae keapa auꞌi keinaka, “Imoi emae,” keoma. \v 27 Kai Iesu imoi imagai eafi epaꞌuegenia eapa. \p \v 28 Egaꞌina afegai Iesu emai eꞌai ekoko aisama, ega imoi ogefakeai kepaꞌani penia keinaka, “Kapa puo lai tiapolo amapapealaisa aoma aekainia?” keoma. \p \v 29 Ke Iesu einaka, “Tiapolo iina koa iꞌopoga auga megamegai\f + \fr 9:29 \ft Puka isaꞌi 29 auga iina iifaga kepapua: “megamegai ke ani gopegopeai kai agekaina.’\f* mo akepealai agekaina kai, kapa iꞌoinai auga afaekaina,” eoma. \s1 Iesu Agemae Auga Fouga Eifania Pugu \r (Mateo 17:22-23; Luka 9:43-45) \p \v 30 Iesu ega imoi fou egaꞌina afuga kepuaꞌafuga kelao Kalilea agogai kepea pagai. Egaꞌina alogai isa kapai keague auga kai agaꞌo oko faelogo eoma. \v 31 Gome isa ega imoi gapamaleleniꞌi eoma, ke ifoꞌi mo keagu alogai ega imoi epainiꞌi einaka, “Papiau Aumauni Gauga, papiau imaꞌiai akepaaua, akeaupugua kai, kina oiso aisama agemaunimue pugu,” eoma. \v 32 Ke ega imoi isa kapaꞌina eifa auga oko akelogo kai kemaniꞌi puo, akepaꞌani penia. \s1 Kaisau Akaikiꞌa Ipauma? \r (Mateo 18:1-5; Luka 9:46-48) \p \v 33 Egae kai Iesu ega imoi fou kemai Kapenaum taoninai kepealai. Ke kelao eꞌa agaꞌo alogai kekoko aisama, ega imoi epaꞌani peniꞌi einaka, “Keagai kapaꞌina akekua opaꞌaua?” eoma. \v 34 Kai ega iifa afa akepamue, gome isa keagai ifoꞌi epoꞌiai kaisau akaikiꞌa ipauma auga akekua kepaꞌaua. \p \v 35 Ke Iesu eagukipo kai, ega apostolo auꞌi 12 auꞌi eifaniꞌi, epainiꞌi einaka, “Kaisau anina eani gaufai eoma auga, femuniai ke papiau maꞌoai eꞌi kalaꞌafi koa iꞌopoga femia,” eoma. \p \v 36 Egae kai Iesu imoi eꞌele agaꞌo eafiia agoꞌiai epaapa, ke imagai eafi kai epainiꞌi einaka: \v 37 “Kaisau lau akauai imoi eꞌeleꞌi eifa kokoꞌi auga, lau eifa kokoisau, ke kaisau lau eifa kokoisau auga, lau aeifa kokoisau kai, lau eulaisau auga eifa koko,” eoma. \s1 Iesu Akagai Kepinauga Auꞌi \r (Luka 9:49-50) \p \v 38 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi agaꞌo aka Ioane Iesu epainia einaka, “Pamalele Aumu, au agaꞌo oi akamuai tiapolo epapealaiꞌi aisa aisama, apainia gaapakipo aoma, gome isa iꞌa fou laaꞌi,” eoma. \p \v 39 Kai Iesu einaka, “Folopaapakipo. Gome kaisau lau akauai mirakulo ekapa auga fiakoa mo afaeꞌafoaipini, afaeifa apala peniau. \v 40 Gome kaisau iꞌa afeꞌaisai eaulao auga iꞌa fou agaꞌomo. \v 41 Gome kaisau oi lau Kristo au eꞌu imoi puogai akauai kaputi feina agepenimi auga, iifa gome maamiai laifania, afa felo ageafia paisa,” eoma. \s1 Papiau Ipapea Meꞌeꞌi Fouga \r (Mateo 18:6-9; Luka 17:1-2) \p \v 42 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Kaisau imoi eꞌele iꞌina agaꞌo lau epakoꞌaniau auga laomai apala agaꞌo agepakina agekapa koa aisama, aisogai foꞌama kepaikumuꞌa kepo akaikiꞌa fekepaaukopa kai, aꞌuai fekeꞌafolaisa. \v 43-44 Ke imamu epagagapainio apala lokapa koa aisama, fofoua. Imamu agaꞌomogai agu pagai afugai alokoko auga felo kai, imamu gua lo aealoalo afugai alokoko auga apala ipauma.\f + \fr 9:43-44 \ft Papiau isaꞌi 43-44 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Egae isa eꞌi ugeuge akemaemae, ke lo isafa aealoalo.”\f* \v 45-46 Ke ifemu epagagapainio apala lokapa koa aisama, ifemu fofoua. Ifemu agaꞌomogai agu pagai afugai alokoko auga felo kai ifemu gua lo aealoalo afugai alokoko auga apala ipauma.\f + \fr 9:45-46 \ft Papiau isaꞌi 45-46 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Egae isa eꞌi ugeuge akemaemae, ke lo isafa aealoalo.”\f* \v 47 Ke maamu epagagapainio apala lokapa koa aisama, foꞌiulaisa. Maamu agaꞌomogai Deo ega agofaꞌai alokoko auga felo kai, maamu gua lo aealoalo afugai alokoko auga apala ipauma. \v 48 Egaꞌina afugai ugeuge akemaemae, ke lo aealoalo.\x + \xo 9:48 \xt Aisaea 66:24\x* \v 49 Gome kikimalu foꞌama epafelo koa iꞌopoga, papiau maꞌoai aloꞌi ke laomai apalaꞌi loai ageumaꞌi. \p \v 50 Kikimalu kapa felo kai ega mekiꞌa agefua koa aisama, ala alokapa oma alopamekiꞌania pugu? Iifa gome maamiai laifania, ifomi alomiai kikimalu mekiꞌaga feka ega koa papiau fou gagaoai foagu,” eoma. \c 10 \s1 Keamage ke Akafaꞌi Kepaakeꞌi Auga Fouga \r (Mateo 19:1-12; Luka 16:18) \p \v 1 Iesu egaꞌina afuga epuaꞌafuga Iudea agogai epea pagai elao Jordan agapuge apiegai. Ke laꞌafou ekaigugu pugu puo, ekapakapa koa iꞌopoga ekapaisa papiau epamaleleniꞌi. \p \v 2 Ke Faliseo auꞌi isaꞌi Iesu eega kemai keꞌopoisa, kepaꞌani penia keinaka, “Au agaꞌo akafa agepaake auga keifa apua ma?” keoma. \p \v 3 Ke Iesu einaka, “Moses ega iifa alogai epaini kapulanimi kapa eoma?” \p \v 4 Ke isa keinaka, “Moses epapua auga au agaꞌo akafa fepaake malelega fepapua kai akafa fepaake eoma,” keoma. \p \v 5 Ega aisama Iesu einaka, “Oi guami eꞌinoka alogai kainai Moses iꞌina iifaga epapua. \v 6 Kai agofaꞌa egama mo alogai, Deo maguae papie fou epagamaꞌi. \v 7 Egaꞌina kainai au ina ama agepuaꞌafuniꞌi akafa auniꞌi akekaifou agaꞌomo akemia. \v 8 Ke isa auniꞌi auga imaauꞌi agaꞌomo agemia. Ega kainai isa imaauꞌi auniꞌi laaꞌi kai agaꞌomo. \v 9 Ega puo Deo kapaꞌina eogefoua auga papiau aumauni faeaupea,” eoma. \p \v 10 Iesu egaꞌina eifania afegai, eꞌai kekoko pugu aisama, ega imoi egaꞌina iifaga kapaꞌina eifania auga paꞌanina kepaꞌani penia pugu. \v 11 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Au agaꞌo akafa agepaake ke papie agaꞌo ageakafania auga, papie epaake auga eegai amage koa laoga maina apala agekapa, papie iꞌoina agaꞌo fou amagelofe laaꞌi kai fou kefeu aage mo auga agemia. \v 12 Ke papie akafa agepaake au agaꞌo ageakafania auga, amage koa laoga maina apala agekapa, au iꞌoina agaꞌo fou amagelofe laaꞌi kai fou kefeu aagemo papiega agemia,” eoma. \s1 Iesu Imoi Eꞌeleꞌi Eifa Felo Peniꞌi \r (Mateo 19:13-15; Luka 18:15-17) \p \v 13 Papiau gauꞌi Iesu gaafi opogainiꞌi keoma puo, eega kemaiseiniꞌi kai, Iesu ega imoi papiau kefinaiꞌi. \v 14 Kai Iesu egaꞌina eisa aisama, gua ekupu ke ega imoi epainiꞌi einaka, “Imoi eꞌeleꞌi folokaisapuꞌi eeu kegamai. Gome Deo ega agofaꞌa auga imoi iina koa iꞌopoꞌi auꞌi apuꞌi. \v 15 Iifa gome maamiai laifania. Kaisau imoi eꞌele koa afaemia Deo ega agofaꞌa afaeafia auga, egaꞌina afugai afaekoko,” eoma. \v 16 Ke imoi eafiiꞌi kaniaꞌiai ima eogeaua, ke Deo ega gafegafe akaikiꞌa fekeafia eoma eifa felo peniꞌi. \s1 Paꞌamuꞌamu Auga Aguꞌa \r (Mateo 19:16-30; Luka 18:18-30) \p \v 17 Iesu ekailai epea aisama, au agaꞌo isa epiau apua, agogai eomukipo, epaꞌani penia einaka, “Pamalele felo aumu, kapaꞌina fakapa agu pagai maunina faafia?” eoma. \p \v 18 Ke Iesu einaka, “Kapa puo lau au felou loomaisau? Kai agaꞌo felo laaꞌi, Deo ifogamo felo ipauma. \v 19 Oi Deo ega iifa Moses epenia auga maꞌoai lologo afeꞌai. Egaꞌina auga kai agaꞌo foloaupugua, amage papiauꞌi fou folofeu aagemo, folopainao, aufalao agaꞌo pifogeai folopaagu fofoua, pifogeai kapa agaꞌo foloafia, ke inamu amamu fopalopianiꞌi,” eoma. \p \v 20 Ke isa einaka, “Pamalele aumu, egaꞌina kapaꞌi maꞌoai eꞌeleuai laafiꞌiniꞌi mo emai pau,” eoma. \p \v 21 Ega aisama Iesu au maaga eisa anina eani puo epainia einaka, “Kapa agaꞌomo alokapa koa. Molao emu amu maꞌoai moꞌafaꞌafalainiꞌi, ke monina ulalu auꞌi mopeniꞌi ega koa ufai alopaꞌamuꞌamu. Egae kai fomai muniuai fopea,” eoma. \p \v 22 Au iꞌina iifaga aꞌo elogonia aisama, alo emafu alogaina, ke alokiekieai elao. Gome eegai amu maꞌo keka. \p \v 23 Ega aisama Iesu eꞌafoaipini ega imoi epainiꞌi einaka, “Paꞌamuꞌamu auꞌi Deo ega agofaꞌai kegakoko akeoma kai ageꞌinoka alogaina,” eoma. \p \v 24 Ke Iesu ega imoi iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama, kekauai alogaina. Kai Iesu isa epainiꞌi pugu einaka, “Eꞌu imoi, aagoa amuꞌi kepakoꞌaniꞌi auꞌi, Deo ega agofaꞌai kegakoko akeoma kai ageꞌinoka alogaina! \v 25 Kamelo tiapu ikaina nilaga inegai gapagai auga afaeꞌinoka alogaina agepagai. Kai paꞌamuꞌamu auga Deo ega agofaꞌai gakoko ageoma auga ageꞌinoka alogaina,” eoma. \p \v 26 Ke Iesu ega imoi kekauai alogaina ke ifoꞌi mo epoꞌiai keifa keinaka, “Ega koa aisama, kaisau koa kaniaꞌi afeisagamau?” keoma. \p \v 27 Kai Iesu isa maaꞌi eisa kai epainiꞌi einaka, “Papiau aumauni eeꞌiai iꞌina agemia afaekaina keoma kai, Deo eegai auga ega koa laaꞌi. Gome kapa maꞌoai Deo eegai agekaina moaꞌina,” eoma. \p \v 28 Ega aisama Peto Iesu epainia einaka, “Moisa! Lai kapa maꞌoai apuaꞌafuniꞌi oi munimuai apea,” eoma. \p \v 29-30 Ke Iesu einaka, “Iifa koꞌa maamiai laifania. Kaisau lau puouai, ke iifa faunina puogai ega eꞌa, aaga akina, ina, ama, gauga, ke ega ago epuaꞌafuniꞌi auga pau iꞌina agofaꞌagai kapaꞌina agaꞌomo epuaꞌafuga auga laagai 100 ageafia. Egaꞌina mo laaꞌi kai, papiau isafa isa akeafi apalania, ke muni aisama agu pagai maunina ageafia. \v 31 Kai papiau maꞌo keufai auꞌi akemuniai ke kemuniai auꞌi akeufai,” eoma. \s1 Iesu Ega Mae Fouga Eifania Oiso Epamia \r (Mateo 20:17-19; Luka 18:31-34) \p \v 32 Egae kai Iesu ega imoi fou Ierusaleme kelao. Ke kelao keagai aisama, Iesu Ierusaleme taonina kelao auga afekeafi apalania auga maniꞌina aepaꞌaua kai ifogamo eufai epea puo, ega imoi isa keisa kekauai alogaina. Ke papiau muniꞌiai kepea auꞌi isafa isa ega koa ekapaisa keisa aisama, kemaniꞌi alogaina. Ega aisama Iesu ega imoi auꞌi 12 auꞌi eafiiꞌi meꞌe elaoainiꞌi pugu kai, kapaꞌina isa faagagai agemia auga maaꞌiai fouga eifania. \v 33 Ke eifa einaka, “Amoisa! Pau agaꞌagau Ierusaleme agalao, ke egae Iudea papiauꞌi Papiau Aumauni Gauga akeafia, eꞌi sakedote lopiaꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi imaꞌiai akepaaua, ke femae akeoma. Egae kai akeafia Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi imaꞌiai akepaaua. \v 34 Ke egaꞌina papiauꞌi isa akepaꞌaua, akeꞌupe, akegapuka, ke akeaupugua kai kina oiso aisama agemaunimue pugu,” eoma. \s1 James Ioane Auniꞌi Eꞌi Pinoi \r (Mateo 20:20-28) \p \v 35 Ega aisama Sebedi gauga, James Ioane auniꞌi Iesu eega kemai kepainia keinaka, “Pamalele aumu, lai kapaꞌina anina aani auga agagoinio fokapa aoma,” keoma. \p \v 36 Ke Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Kapaꞌina anina oani faumiai makapa ooma?” eoma. \p \v 37 Ke isa keinaka, “Oi kin alomia isapu akaikiꞌa aloafia aisama, fologoainimai, agaꞌo kaimuai faagu, ke agaꞌo lafanimuai faagu,” keoma. \p \v 38 Kai Iesu einaka, “Oi kapaꞌina ogoiniau auga oko alologo kai ogoiniau. Lau kiekie kaputina alainu auga agoinu ma? Ke baptismo laafia auga iꞌopoga mo agoafia ma?” eoma. \p \v 39 Ke isa keinaka, “Ega koa agakapa agekaina,” keoma. Ke Iesu isa epainiꞌi pugu einaka, “Koꞌa, lau kiekie kaputina alainu auga agoinu, ke baptismo laafia auga agoafia. \v 40 Kai kaiuai o lafaniuai ma foagu auga lau afalakapa. Kai Deo ifo mo kaisau fauꞌiai ekapaisa ekae ke aniꞌi eani auꞌi mo egaꞌina afuga agepeniꞌi,” eoma. \p \v 41 Iesu ega apostolo auꞌi ouꞌaga auꞌi iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama, James Ioane auniꞌi eeꞌiai guaꞌi ekupu. \v 42 Kai Iesu isa maꞌoai eifa kaiguguiꞌi kai, maaꞌiai eifa einaka, “Oi ologo, agofaꞌai Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi, papiau lopia keomaꞌi auꞌi, eꞌi lopia isapugai isa keꞌimaꞌi, ke au akaikiꞌaꞌi auꞌi eꞌi isapuai mo, egaꞌina papiauꞌi kepapeaꞌi. \v 43 Kai oi epomiai iina koa faemia, kaisau akaikiꞌa gamia eoma auga oi emi pinauga auga femia. \v 44 Ke kaisau gaufai eoma auga kalaꞌafi auga femia. \v 45 Gome Papiau Aumauni Gauga emai auga kegapalagaina eoma puo aemai kai, papiau gapalagainiꞌi eoma puo emai. Ke isa papiau fauꞌiai ifo imaauga Deo agepaꞌa penia agemae papiau maꞌo kaniaꞌi ageagamauga,” eoma. \s1 Iesu Maakimiꞌi Auga Maaga Epafelo \r (Mateo 20:29-34; Luka 18:35-43) \p \v 46 Egae kai Iesu ega imoi fou kemai Jeriko taoninai. Ke laꞌafou akaikiꞌa Iesu ega imoi fou Jeriko taonina kepuaꞌafuga alogai, maakimiꞌi auga aka Patimaeus, Timaeus gauga keagai eagu epinoi. \v 47 Ke isa Iesu Nasareta auga ega epea oma fouga elogo aisama, eagaga einaka, “Iesu, Davide okogai lomai aumu, guau moania!” eoma. \p \v 48 Kai papiau maꞌo egaꞌina auga kefinaisa kepainia komo gaoma keoma kai, eagaga ke eagaga alogaina paisa einaka, “Davide okogai lomai aumu, guau moania,” eoma. \p \v 49 Ke Iesu eapakipo kai eifa einaka, “Amoifaga,” eoma. Ega puo maakimiꞌi auga keifaga keinaka, “Alomu gagama. Moꞌue moapa. Iesu oi eifanio,” keoma. \v 50 Ega aisama maakimiꞌi auga fiakoa mo afe tiapuga epiumeꞌe eꞌuegekae Iesu eega elao. \p \v 51 Ke Iesu isa epaꞌani penia einaka, “Kapaꞌina anina loani eemuai makapa looma?” eoma. \p Ke maakimiꞌi auga einaka, “Pamalele aumu, maau felo gamia laoma,” eoma. \p \v 52 Ke Iesu einaka, “Oi emu pakoꞌa epafeloiso efua, molao,” eoma. Ke fiakoa mo au maaga felo emia, keagai Iesu muninai epea. \c 11 \s1 Iesu Ierusaleme Taoninai Ekoko Kealogamalaina Keagaga Keifugaina \r (Mateo 21:1-11; Luka 19:28-40; Ioane 12:12-19) \p \v 1 Iesu ega imoi fou kemai Olifa ikugai, Ierusaleme taonina niegai, Betfake ke Betani taoniꞌiai aisama ega imoi auniꞌi eulaiꞌi keufai kelao. \v 2 Ke epainiꞌi einaka, “Amolao egaꞌina paguaga agomiai auga alogai okoko. Ke agokoko mo aisama, donki gauga kai agaꞌo aeaguaguka auga kepaaukopa agoisa. Egaꞌina donkina fogupuka fomaiseina. \v 3 Ke aufalao agaꞌo afepaꞌani kapa puo egaꞌina okapa afeoma koa aisama, foifa Lopia anina eani ke agepamue agefiakoa eoma fooma,” eoma. \p \v 4 Ke kelao keagai paꞌafi akegai donki gauga kepaaukopa keisa, ke kegupukia. \v 5 Ega aisama egae keapa papiauꞌi isaꞌi isa kepaꞌani peniꞌi keinaka, “Kapa puo donki gauga ogupuka?” keoma. \v 6 Ke isa Iesu eifania auga iꞌopoga mo keifa, ke papiau isa kelogoainiꞌi donki kepapea kelaoaina. \v 7 Ke donki gauga kemaiseina laagai afeꞌi tiapuꞌi kepagapu pagainiꞌi, ke Iesu donki laagai eaguka. \v 8 Ke papiau maꞌo afeꞌi tiapuꞌi keagai kekauniꞌi, ke isaꞌi au agaꞌi kefaiponiꞌi keagai kelapaiꞌi. \v 9 Ke keufai kepea ke muniai kepea papiauꞌi maꞌoai maialogamaꞌi mo keagaga keinaka: \q1 “Hosana!”\f + \fr 11:9 \ft Iꞌina iifaga Hibru malagai auga ‘kaniaꞌa isagamauga’ fouga eifania kai, papiau pau au afagai iifaga kepamia.\f* “Davide okogai emai auga amaau afagaina!” \q1 “Lopia akagai emai Auga Deo ega gafegafe akaikiꞌa eafia!” \rq Sam 118:25-26\rq* \q1 \v 10 “Ufuꞌa Davide ega agofaꞌa agemai pugu auga \q2 Deo ega gafegafe akaikiꞌa eafia!” \q1 “Ufai auꞌoniai keague auꞌi hosana kegaoma isa kegaau afagaina!” \p keoma. \p \v 11 Ke Iesu Ierusaleme taoninai ekoko aisama, elao Deo ega eꞌai maaga egoaisa kapa maꞌoai egae keka auꞌi eisaꞌi kai, kina eake epagapigapi efua puo ega apostolo 12 fou Betani kelao. \s1 Iesu Au Aka Fik Eifa Apala Penia Emae \r (Mateo 21:18-19) \p \v 12 Egani Betani kepuaꞌafuga aisama, Iesu inaega ekimu. \v 13 Ke maaga elao agomaai fik auga maigagauga eapa eisa, ke puaga eogeisa ma gaisa eoma. Kai elao gomegai aisama, gagauga mo eisa gome ega pua kina aekainia. \v 14 Ega aisama Iesu au epainia einaka, “Puamu kai agaꞌo afaeaniania pugu,” eoma. Ke ega imoi iꞌina iifaga eifania auga aina kelogonia. \s1 Iesu Deo Ega Eꞌai Afaꞌafa Auꞌi Euokaꞌi \r (Mateo 21:12-17; Luka 19:45-48; Ioane 2:13-22) \p \v 15 Egae kai kemai Ierusaleme taoninai, ke Iesu elao Deo ega eꞌai ekoko egae amu keꞌafaꞌi auꞌi, ke keꞌafaꞌafalainiꞌi auꞌi fou euokaꞌi. Ke moni keau pagainia auꞌi eꞌi teipolo, ke koofi ineiꞌi keꞌafaꞌafalainiꞌi auꞌi eꞌi aguagu afuꞌi epaefo pagainiꞌi. \v 16 Ke kai agaꞌo aelogoaina Deo ega eꞌai afaꞌafa amuꞌi aeafiꞌi aepea pagai. \v 17 Ke epamaleleniꞌi einaka, “Profeta Deo ega iifa iina kepapua oma: \q1 “‘Lau eꞌu eꞌa akeifaga megamega eꞌa akeoma.’ \rq Aisaea 56:7\rq* \m Kai oi pau iꞌina eꞌa, ‘painao auꞌi eꞌi feufeu afuga opamia,’”\x + \xo 11:17 \xt Jeremaia 7:11\x* \m eoma. \p \v 18 Sakedote lopiaꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama, Iesu ala fekeaupugu oma auga keagaga kekapunia. Gome isa kemaniꞌiaina. Ke isa kemaniꞌiaina, gome laꞌafou fofouga Iesu ega pamalele aꞌo kelogonia auga anina keani, ke kekauai, ke aloꞌi egama alogaina keisaꞌi. \v 19 Ke egapigapi aisama, Iesu ke ega imoi fou Ierusaleme kepuaꞌafuga kelao. \s1 Fik Auga Eogogo Auga Pamalelega \r (Mateo 21:20-22) \p \v 20 Egani amagai keagai kepea kelao aisama, fik auga gagamugai eogogo eꞌagau elao gagaugai keisa. \v 21 Ke Peto Iesu kapaꞌina eifa auga eopolaga puo Iesu epainia einaka, “Pamalele aumu! Fik loifa apala penia auga eogogo moisa,” eoma. \p \v 22 Ega aisama Iesu isa maꞌoai epainiꞌi einaka, “Deo amopakoꞌania. \v 23 Gome iifa gome maamiai laifania, aufalao agaꞌo iꞌina ikuga agepaina, ‘Molao ifomu aꞌuai moꞌafolaiso,’ ageoma, ke opo gua afaepamia kai, alo koꞌa ipaumagai agepakoꞌania koa aisama, kapaꞌina eifania auga agegama. \v 24 Ega puo lapainimi, kapaꞌina megamegai agogoina aisama, fopakoꞌania oafia efua fooma ega koa apumi agemia. \v 25 Ke agoapa agomegamega aisama, aufalao agaꞌo eemiai apala ekapaisa koa aisama, ega apala foꞌagegeaina, ega koa Amami ufai eague auga emi apala ageꞌagegeainiꞌi. \v 26 Kai oi papiau eꞌi apala afoloꞌagegeainiꞌi koa aisama, Amami ufai eague auga isafa oi emi apala afaeꞌagegeainiꞌi,” eoma. \s1 Iesu Isapu Kapagai Epamalele Auga Paꞌanina \r (Mateo 21:23-27; Luka 20:1-8) \p \v 27 Iesu ega imoi fou Ierusaleme taoninai kekoko pugu, ke elao Deo ega eꞌa alogai epea alogai, sakedote lopiaꞌi, Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke Iudea auꞌi akaikiꞌaꞌi auꞌi isa eega kemai. \v 28 Ke kemai eegai aisama, kepaꞌani penia keinaka, “Isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lokapaꞌi? Ke kaisau iꞌina isapuga epeniio iꞌina kapaꞌi lokapaꞌi?” keoma. \p \v 29 Ke Iesu einaka, “Lau isafa paꞌani agaꞌomo oi alapenimi, ke afa fooge. Egae kai lau isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lakapaꞌi auga maamiai alaifania. \v 30 Ioane Baptista ega baptismo ufai emai, o papiau aumauni eeꞌiai emai? Maauai amoifania!” eoma. \p \v 31 Ke isa ifoꞌi mo epoꞌiai iꞌina paꞌanina fouga keifania keinaka, “Agaifa ufai emai agaoma koa aisama, agepaꞌani peniꞌa ageinaka, ‘Kapa puo alapakoꞌania ageoma?’” keoma. \v 32 Ke kegaifa ‘papiau aumauni eeꞌiai emai’ kegaoma keoma kai, papiau kemaniꞌiainiꞌi, ega akeifa oma. Gome papiau maꞌo kepakoꞌania Ioane auga Deo ega profeta ipauma keoma. \p \v 33 Ega puo isa keinaka, “Lai alalogo,” keoma. \p Ke Iesu einaka, “Ega koa aisama, lau isafa isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lakapaꞌi auga maamiai afalaifania,” eoma. \c 12 \s1 Pinauga Auꞌi Fino Uma Alogai Kepinauga Auꞌi Palapoleꞌi \r (Mateo 21:33-46; Luka 20:9-19) \p \v 1 Egae kai Iesu palapole agaꞌo isa maaꞌiai eifania einaka, “Au agaꞌo fino uma ekapaisa, pou fagapuga epapea lofe, fino ipaikuga afuga eapiia, ke imaꞌima taoaga agaꞌo epaapa. Ke kapa maꞌoai epafuaꞌi aisama, uma alogai kepinauga auꞌi epaꞌimaꞌi kepapinaugania. Kai isa ifo auga afu agoma elao. \v 2 Ke fino puaga iꞌafe kina ekainia aisama, fino inagome auga ega pinauga auga agaꞌo eulaisa fino uma keꞌima auꞌi eeꞌi elao, ega koa ega uma alogai fino puaga feafia eoma. \v 3 Kai fino uma keꞌima auꞌi pinauga auga keafiia keauniia ima maini keumue elao. \v 4 Ke fino uma inagome pinauga auga iꞌoina agaꞌo eulaisa eeꞌi elao pugu kai, pinauga auga egaꞌina isafa kania keau kanina kepameagaina. \v 5 Ke iꞌoina agaꞌo eulaisa pugu kai, iꞌina auga isafa keaupugua. Ke pinauga auꞌi iꞌoiꞌi maꞌo eulaiꞌi kai, isa isafa isaꞌi keauniiꞌi ke isaꞌi keaupuguꞌi. \p \v 6 “Ke pau agaꞌomo eagu auga isa ifo gauga anina eani alogaina auga. Ke fua ipaumagai isa ifo gauga egaꞌina eulaisa aisama, ifo alogai eifa einaka, ‘Lau gau akepalopiania,’ eoma. \p \v 7 “Kai pinauga auꞌi ifoꞌi epoꞌiai keinaka, ‘Iꞌina auga ago inagome auga gauga puo ago inagome agemae aisama, iꞌina ago isa apuga agemia. Ega puo amaaupugua, ega koa ago iꞌina muni isa apuga femia koa auga iꞌa apuꞌa agemia,’ keoma. \v 8 Ega puo keafiia keaupugua, ke fino uma afegai kepiulaisa. \p \v 9 “Ke pau fino inagome auga kapaꞌina agekapa? Isa agemai pinauga auꞌi ageaupuguꞌi kai, fino uma pinauga auꞌi iꞌoiꞌi agepeniꞌi. \v 10 Oi Deo ega iifa pukagai iꞌina iifaga ekae auga alokuakuapina ma? \q1 “‘Eꞌa ipaapa auꞌi kepo keumakalaina auga, \q2 kiuga uuꞌuga kapula ipauma emia. \q1 \v 11 Egaꞌina kapa auga kai agaꞌo aekapaisa kai, Lopia ifo ekapaisa, \q2 ke iꞌa maaꞌaisai egaꞌina kapa felo ipauma,’” \p eoma. \rq Sam 118:22-23\rq* \p \v 12 Iudea papiauꞌi keꞌimaꞌi auꞌi Iesu ega eifa oma aina kelogonia aisama, kelogo palapole egaꞌina auga isa fouꞌi eifania puo, guaꞌi ekupu, keaga kekapunia Iesu kegaafia kegagope keoma. Kai laꞌafou papiauꞌi kemaniꞌiainiꞌi puo, Iesu kepuaꞌafuga kelao. \s1 Tax Isoge Pamalelega \r (Mateo 22:15-22; Luka 20:20-26) \p \v 13 Ke egaꞌina papiauꞌi Faliseo auꞌi ke Herod ega au isaꞌi fou keulaiꞌi kelao Iesu ifo ega niniꞌaniai fekepaoa keoma. \v 14 Ke isa Iesu eega kemai aisama kepainia keinaka, “Pamalele aumu, lai alogo oi iifa koꞌa mo loifania. Oi kai agaꞌo gefa aloauga, gome oi papiau eꞌi akaikiꞌa kainai alokai kai, Deo ega iifa okogai mo, ke koꞌa mo papiau lopamaleleniꞌi. Ega puo lai Sisa tax fapenia auga felo o apala? \v 15 Lai faoge o falaoge?” keoma. \p Kai Iesu isa eꞌi pifoge ke eꞌi opola elogo felo puo einaka, “Kapa puo lau oꞌopoisau? Silifa monina agaꞌo amopeniau maisa,” eoma. \v 16 Ke silifa monina kemaiseina aisama, epaꞌani peniꞌi einaka, “Iꞌina kaisau lalauga ke aka,” eoma. \p Ke isa keinaka, “Sisa,” keoma. \p \v 17 Ega aisama Iesu einaka, “Ega koa aisama, kapaꞌina Sisa apuga auga, Sisa fopenia, ke kapaꞌina Deo apuga auga Deo fopenia,” eoma. \p Ke iꞌina iifaga aꞌo kelogonia auꞌi kekauai alogaina. \s1 Maunimueai Amage Fouga \r (Mateo 22:23-33; Luka 20:27-40) \p \v 18 Egae kai Saduseo auꞌi papiau maeai afakemaunimue keoma auꞌi, Iesu eega kemai kepaꞌani penia keinaka: \v 19 “Pamalele aumu, Moses Deo ega iifa lai faumaisai epapua epainimai, au agaꞌo akafa imoi agaꞌo afaepamauga kai agemae koa aisama, isa aaga o akina iꞌina afuafuga feakafania, ega koa emae auga gauga agaꞌo femauni eoma. \v 20 Ke pau oꞌoae aaꞌi akiꞌi auꞌi imagea kuagai gua keagu. Faꞌaniauga eamage kai imoi laaꞌi emae. \v 21 Muninai akina, afuafu eakafania kai, isa isafa imoi laaꞌi emae. Ke muninai akina agaꞌo isafa iꞌopoga mo faagagai emia. \v 22 Ega koa iꞌopoga auꞌi imagea kuagai gua maꞌoai afuafu egaꞌina keakafania kai imoi laaꞌi kemae. Ke muniai afuafu egaꞌina isafa emae. \v 23 Ega puo maeai akemaunimue pugu aisama, kaisau inaꞌina papiega akafa agemia? Gome isa maꞌoai mo egaꞌina papiega keakafania,” keoma. \p \v 24 Ke Iesu einaka, “Oi Deo ega iifa ke ega isapu alologo felo puo oapagea efua. \v 25 Gome isa maeai akemaunimue aisama, afakeamage ke afakepaamageniꞌi kai, isa ufa ageloꞌi koa iꞌopoꞌi akemia. \v 26 Ke pau maeai maunimue fouga alaifania. Ufainagai Moses auai lo eufa kai aeaga auga alogai, Deo ega iifa epapua auga alokuapina ma? Abraham Aisak ke Iakobo kemae mo ganinagai, Deo Moses iina epaini oma; ‘Lau Abraham ega Deo, ke Aisak ega Deo, ke Iakobo ega Deo,’ eoma. \v 27 Ega puo Deo auga lalauꞌiai kemae auꞌi eꞌi Deo laaꞌi kai, lalauꞌiai afakemae auꞌi eꞌi Deo. Ega puo iꞌa alogo imaauꞌa emae mo ganinagai lalauꞌa auga ageagu pagainia. Kai oi iꞌina iifaga alologo puo oapagea alogaina,” eoma. \s1 Deo Ega Iifa Akaikiꞌa Ipauma Auga \r (Mateo 22:34-40; Luka 10:25-28) \p \v 28 Iesu egaꞌina papiauꞌi fou keakeakekua kai, Moses ega iifa pamalelega auga agaꞌo emai keakekua ainaꞌi elogonia. Ke Iesu Saduseo auꞌi eꞌi paꞌani afa felo epeniiꞌi eisa puo Iesu epaꞌani penia einaka, “Deo ega iifa maꞌoai epoꞌiai iifa kapa auga akaikiꞌa ipauma?” eoma. \p \v 29 Ke Iesu einaka, “Israel papiaumi, ainami amopaaua! Iifa eufai auga, Lopia, aꞌa Deo auga ifogamo mo Lopia. \v 30 Ke alomi fofougai, lalaumi fofougai, opomi fofougai, ke imaaumi fofougai, emi Lopia Deo anina foani. \v 31 Ke iifa akaikiꞌa gua auga, oi ifomu animu loani koa iꞌopoga emu eꞌa ipafe auga anina ega foani oma. Iifa iꞌoina agaꞌo akaikiꞌa ipauma iina koa laaꞌi,” eoma. \p \v 32 Ke Moses ega iifa pamalelega auga Iesu epainia einaka, “Pamalele aumu oi iifa koꞌa loifania. Gome Deo agaꞌomo, ke kai agaꞌo laaꞌi isa ifogamo mo Deo. \v 33 Ke alomu fofougai, opomu fofougai, imaaumu fofougai Lopia anina foani, ke ifomu animu loani koa iꞌopoga papiau isafa aniꞌi ega foani oma auga iifa akaikiꞌa ipauma. Inaꞌina iifaꞌi auniꞌi auꞌi, kapaꞌina aumaꞌi Deo apaꞌa penia auꞌi, ke amu Deo apaꞌa penia auꞌi maꞌoai ekaꞌegai afeꞌainiꞌi,” eoma. \p \v 34 Ke Iesu, au ega niniꞌani ikifaga aꞌo elogonia aisama, epainia einaka, “Oi Deo ega agofaꞌa eegai loapae,” eoma. Egaꞌina afegai kai agaꞌo Iesu paꞌani agaꞌo aepenia pugu. \s1 Mesaia Kai Gauga? \r (Mateo 22:41-46; Luka 20:41-44) \p \v 35 Iesu Deo ega eꞌai epapamalele lalao kai, papiau epaꞌani peniꞌi einaka, “Ala koa Moses ega iifa pamalelega auꞌi Kristo auga Davide okogai agemai keoma? \v 36 Gome Davide ifo Deo ega Spirituai iꞌina iifaga eifania einaka: \q1 “‘Lopia lau eꞌu Lopia epainia einaka: \q2 “Kaiuai moagu felaolao \q1 Lau oi emu ou auꞌi \q2 ifemu guagai alaogeꞌi alogafapiꞌi,” ’ \p eoma. \rq Sam 110:1\rq* \p \v 37 Davide ifo isa eifaga Lopia eomaisa puo, pau ala koa Lopia auga Davide okogai agemai aoma? Isa Davide gauga mo laaꞌi kai, ega Lopia isafa,” eoma. \p Laꞌafouai papiau aageꞌi Iesu ega eniniꞌani oma aina kelogonia aisama, aloꞌi egama alogaina. \s1 Iesu Pamalele Auꞌi Fouꞌi Eifa \r (Mateo 23:1-36; Luka 20:45-47) \p \v 38 Iesu ega pamaleleai eifa einaka, “Maami fogoa, pamalele auꞌi foisa feloꞌi. Isa tiapu feloꞌi mo fekeiꞌiukaꞌi fekepea aisoge, ke afaꞌafa afuꞌiai papiau isa fekepamegoniꞌi auga anina keani alogaina. \v 39 Ke isa laꞌafou afugai ke miamia alogai au akaikiꞌaꞌi mo afuꞌiai fekeagu auga anina keani alogaina. \v 40 Ke isa afuafu kefogeꞌi eꞌi kapa maꞌoai keafiꞌi ke papiau kegaisaꞌi keoma, megamega maefaꞌi keifaniꞌi. Iꞌina papiauꞌi afa apala ipauma akeafia,” eoma. \s1 Afuafu Ega Pipeni \r (Luka 21:1-4) \p \v 41 Egae kai Iesu moni keogeoge afuga apie kaina eagu kai papiau maꞌo kemai Deo ega eꞌai moni keogeoge afugai moni keogeisa auga eisaꞌi. Egaꞌina alogai paꞌamuꞌamu papiauꞌi maꞌo kemai moni akaikiꞌa keogeisa eisaꞌi. \v 42 Kai afuafu agaꞌo emai kopa moniꞌi auniꞌi mo eegai keka auga eogeiꞌi. Ke egaꞌina moniꞌi auga 10 toea koa iꞌopoga. \v 43 Ega aisama Iesu ega imoi eifaniꞌi eega kemai kai epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Ulalu afuafuga kapaꞌina eogeisa auga akaikiꞌa ipauma, papiau maꞌoai eꞌi pipeni ekaꞌegaina. \v 44 Gome papiau maꞌoai kapa maꞌo eeꞌiai kekae auꞌi epoꞌiai pika koa mo keafiiꞌi kemai keogeiꞌi kai, ulalu afuafuga iꞌina oꞌamega egaꞌina mo fepalagaina auga eafiia emai eoge afeꞌaina,” eoma. \c 13 \s1 Iesu Muni Kapaꞌina Agemia Auga Fouga Eifania \r (Mateo 24:1-14; Luka 21:5-19) \p \v 1 Iesu ega imoi fou Deo ega eꞌa kepuaꞌafuga alogai, ega imoi agaꞌo eifa einaka, “Pamalele aumu, kepo feloꞌi ipaumaꞌi, ke Deo ega eꞌa felo ipauma kepaapa moisa,” eoma. \p \v 2 Kai Iesu einaka, “Iꞌina eꞌa felo ipauma loisa? Iꞌina kepo agaꞌomo ganinagai kepo agaꞌo laagai ekaauau afoloisa, maꞌoai akeaꞌopu afeꞌai,” eoma. \p \v 3 Egaꞌina afegai Iesu elao Deo ega eꞌa epaai pagainia afugai Olifa ikugai eaguega kai Peto, James, Ioane ke Andru fou isa eega kemai ogefakeai kepaꞌani penia keinaka: \v 4 “Gaika iꞌina kapaꞌi akemia, ke gou kapaꞌi akemia aisama iꞌina kapaꞌi maꞌoai akekoꞌa auga maamaisai moifania?” keoma. \p \v 5 Ke Iesu einaka, “Foisa felo kai agaꞌo faefogeimi. \v 6 Gome papiau maꞌo lau akauai akemai akeifa, ‘Lau Kristo’ akeoma ke papiau maꞌo akefogeꞌi akepapea meꞌeꞌi. \v 7 Ke ifani koꞌaꞌi akemia ke ifani fouꞌi mo agologo aisama, folomaniꞌi. Gome egaꞌina kapaꞌi auꞌi fekemia paisa puo akemia. Kai agofaꞌa iꞌina fua auga afaemai kaukau. \v 8 Gome ago agaꞌo ago agaꞌo fou akeifani, ke agofaꞌa agaꞌo agofaꞌa agaꞌo fou akeifaniꞌi. Ke afu iꞌoiꞌi iꞌoiꞌiai kafokau agepea ke magea akaikiꞌa, ke kekele akaikiꞌa agemia. Egaꞌina kina auga papie agaꞌo einae ega mauni kina kiekieꞌi eꞌina mo koa iꞌopoga agemia. \p \v 9 Kai oi maami fogoa felo. Gome lau fauai oi kansolo auꞌi imaꞌiai akepaaumi, ke laꞌafou afuꞌiai oi akeaunimi, ke agofaꞌa lopiaꞌi akaikiꞌaꞌi ke kin agoꞌiai agoapa, lau fou agoifafoua. \v 10 Ke iifa faunina lau fou agofaꞌa fofouga alogai foinogoai kakaua. \v 11 Kai oi akeafimi iifa ipakainai agoapa aisama, kapaꞌina agoifania auga foloopola kakaua, ke opopo isafa folopaꞌau kakaua. Kai egaꞌina kina maagai Deo ega Spiritu kapaꞌina agepenimi auga foifania. Gome egaꞌina kinagai oi ifomi afoloniniꞌani kai, Deo ega Spiritu ageniniꞌani. \p \v 12 “Ke egaꞌina kinagai aaga ifo akina ageꞌafaꞌafalaina akeaupugua, ke akina isafa aaga faagagai iꞌopoga mo agekapa. Ama gauga ageꞌafaꞌafalaina akeaupugua. Ke imoi akeꞌue inaꞌi amaꞌi fou akeakekua, ke inaꞌi amaꞌi papiau imaꞌiai akepaauꞌi akeaupuguꞌi. \v 13 Ke lau akau puogai papiau maꞌoai aloꞌi koꞌagai oi animi afakeani. Kai kaisau afaeapoke ageapa kapula agelao fuagai auga, kania ageisagamau.” \s1 Ainaꞌau Afiapala Auga \r (Mateo 24:15-28; Luka 21:20-24) \p \v 14 Iesu eifa pugu einaka, “Kapa agaꞌo profeta Daniel fouga eifania auga kapa, iisa maniꞌina ipauma, Deo eifa ainaꞌau penia auga, afu agaꞌogai faeapa auga afugai ageapa agoisa aisama, Iudea agogai keagu auꞌi fekepiau iku fekelao. (Kaisau iꞌina fouga ekuapina auga iꞌina kapaꞌina eifania auga oko felogo.) \v 15 Ke kaisau eꞌa ofaofagai eagu auga, faeake eꞌa alogai faekoko kapa agaꞌo faeafia. \v 16 Ke kaisau agoai eapae auga faemue faelao eꞌai afe tiapuga faeafia. \v 17 Kai egaꞌina kinaꞌiai papie inaeꞌiai, ke imoi kepaꞌuꞌi auꞌi eꞌi kina apala ipauma agemia. \v 18 Ke fomegamega ega koa iꞌina kapaꞌi inipo aupu kinagai fakemia. \v 19 Gome egaꞌina kinaꞌi kiekie auga apala ipauma agofaꞌa egama mo alogai kina kiekie ega koa iꞌopoga agaꞌo aemia mo emai pau. Ke muni kiekie agaꞌo ega koa iꞌopoga afaemia pugu. \v 20 Egaꞌina kinaꞌiai kiekie akaikiꞌa ipauma agemia puo, Lopia egaꞌina kinaꞌi ofolaꞌoꞌi faepamiaꞌi koa aisama, kai agaꞌo kania faemauni. Kai ekinaniꞌi auꞌi fauꞌiai kina egaꞌina epafoꞌoaniꞌi. \v 21 Ke egaꞌina kinaꞌiai aufalao agaꞌo afeifa, ‘Amoisa Kristo inamoꞌe,’ afeoma, o ‘Isa egamoꞌe’ afeoma koa aisama, folopakoꞌania. \v 22 Gome Kristo fogefogeꞌi, ke profeta fogefogeꞌi akemai, Deo ega pinauga gouga koa akekapaꞌi, ke mirakulo akekapaꞌi Deo ekinaniꞌi auꞌi kegafogeꞌi akeoma. Ke afekainiꞌi koa aisama, Deo ekinaniꞌi auꞌi mo ganinagai akefogeꞌi. \v 23 Amoisa! Kapa maꞌoai akemia koa kai maamiai laifaniꞌi ega koa maami fogoa.” \s1 Iesu Ega Mai Pugu Fouga \r (Mateo 24:29-31; Luka 21:25-28) \p \v 24 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Egaꞌina kiekieꞌi muniꞌiai mo, \q1 “‘kina agepaꞌumina, \q2 gafa afaepoa eaea afaepipeni. \q1 \v 25 Miꞌimiꞌi ufai akeaꞌopu, \q2 ke ufa kapaꞌi maꞌoai akepigugu.’ \rq Aisaea 13:10; 34:4\rq* \p \v 26 “Egae kai Papiau Aumauni Gauga isapu akaikiꞌa ipauma ageafia, ke Deo ega eaea akaikiꞌa ipaumagai apuapuai agemai akeisa. \v 27 Ke ega agelo ageulaiꞌi akelao agofaꞌa fuagai, ke akelao ufa fuagai ameku pani kepua kemai afuꞌiai ekinaniꞌi auꞌi maꞌoai akepakai guguainiꞌi,” eoma. \s1 Au Aka Fik Palapole \r (Mateo 24:32-35; Luka 21:29-33) \p \v 28 Iesu eifa pugu einaka, “Ke pau au aka fik fomaleleaina. Fik auga aga eikina gagauga eoge aisama, ologo kinafaꞌa emai kainagai ooma. \v 29 Ega puo ega koa iꞌopoga mo, egaꞌina kapaꞌi akemia agoisaꞌi aisama, Papiau Aumauni Gauga ega mai kina emai kainagai ipauma, emi paꞌafi akegai auga agologo. \v 30 Iifa gome maamiai laifania. Pau papiauꞌi afakemae iꞌina kapaꞌi akegama akeisaꞌi kai akemae. \v 31 Ufa aagoa fou akefua laaꞌi akemia kai lau eꞌu iifa afaefua laaꞌi afaemia. \s1 Kai Agaꞌo Egaꞌina Kina Aelogo \r (Mateo 24:36-44) \p \v 32 “Kai egaꞌina kina ke kina maaga kapa auga, kai agaꞌo aelogo. Agelo ufai akelogo ke Deo ifo Gauga mo ganinagai aelogo kai, Deo Ama ifogamo elogo. \v 33 Maami fogoa ke fomegamega, gome egaꞌina kina gaika agemai auga alologo. \v 34 Egaꞌina kina auga, au agaꞌo agoma elao aisama, ega pinauga auꞌi aua eꞌi pinauga epeniꞌi, eꞌa epaꞌimaꞌi, ke paꞌafi akegai eapa auga epaina feꞌimaꞌima eoma koa iꞌopoga. \v 35 Ega puo oi maami fogoa foꞌimaꞌima. Gome oi eꞌa inagome gaika agemai auga alologo. Isa gapigapi ma, fafuai ma, oꞌolo ageagaga kai ma, o amagai ma agemai auga alologo. \v 36 Ke afoloꞌimaimi koa aisama, isa fiakoa mo agemai, ke oi ofeu ageisami. \v 37 Kapaꞌina maamiai laifania auga papiau maꞌoai isafa maaꞌiai laifania. Maami fogoa.” \c 14 \s1 Iesu Maega Kefagaisa \r (Mateo 26:1-5; Luka 22:1-2; Ioane 11:45-53) \p \v 1 Palafa iuma mulamula laaꞌi kai palafa maini mo keania miamia aka Pasover kina emai kainagai, kina gua mo ekaega kai sakedote lopiaꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou pifogeai Iesu ala fekeafi oma, ke fekeaupugua auga keagaga kekapunia. \v 2 Kai isa keinaka, “Miamia kinagai egaꞌina falakapa, o agakapa koa aisama, papiau aꞌoaꞌo akaikiꞌa afekapa,” keoma. \s1 Betaniai Papie Agaꞌo Oili Foga Felogai Iesu Kania Eꞌefaisa \r (Mateo 26:6-13; Ioane 12:1-8) \p \v 3 Ke Iesu Betaniai molumolu auga epafelo auga, aka Saimon ega eꞌai fou keaniani alogai, papie agaꞌo aupu gagauga aka nad maifoga auga gagamuga keafia oili kekapa auga, oga eꞌelegai eafiia emaiseina eaupea kai Iesu kania eꞌefaisa. \p \v 4 Kai papiau isaꞌi egae keagu auꞌi guaꞌi ekupu alogaina puo, ifoꞌi epoꞌiai keifa keinaka, “Iꞌina oilina afa akaikiꞌa kai, kapa puo epapinauga aagenia mo. \v 5 Gome amaꞌafaꞌafalaina koa aisama, inipo agaꞌo pinauga afa femia, ke monina ulalu auꞌi fapeniꞌi,” keoma. Ke papie keloꞌu peni kapulania. \p \v 6 Ega aisama Iesu eifa einaka, “Papie opuaꞌafuga, kapa puo opaakekua? Isa kapa felo ipauma eeuai ekapaisa. \v 7 Gome ulalu auꞌi auga aufa kina mo eemiai akeagu, ke kina kapagai amopalagainiꞌi agooma agekaina kai, lau auga oi fou afalaagu mo afaelaolao. \v 8 Papie iꞌina kapaꞌina fekapa auga mo ekapaisa. Isa lau kaniauai oili eꞌefaisa auga lau imaau akefufuga pinauga auga ekapa umania mo. \v 9 Iifa koꞌa maamiai laifania, iifa faunina agofaꞌai akeifafoua aisama, iꞌina papiega kapaꞌina ekapaisa auga akeopolaga akeifafoua,” eoma. \s1 Judas Iesu Eꞌafaꞌafalaina \r (Mateo 26:14-16; Luka 22:3-6) \p \v 10 Egaꞌina afegai Iesu ega apostolo 12 auꞌi epoꞌiai agaꞌo aka, Judas Iskariot keoma auga, Iesu gaꞌafaꞌafalaina sakedote lopiaꞌi imaꞌiai gapaaua eoma puo eeꞌi elao. \v 11 Ke isa egaꞌina fouga kelogo aisama, aloꞌi egama alogaina, ke maagai keifa koꞌania moni akepenia keoma. Ke Judas Iesu isa imaꞌiai ala fepaau oma auga kina felo agaꞌo eꞌimaisa. \s1 Iesu Ega Apostolo Fou Pasover Miamia Foꞌamaga Keaniia \r (Mateo 26:17-25; Luka 22:7-14, 21-23; Ioane 13:21-30) \p \v 12 Palafa maini iuma keania miamia aka Pasover kina eufai auga alogai, kagakaga kainai, sipi aguꞌa agaꞌo Deo kepaꞌa penia. Egaꞌina kinagai Iesu ega apostolo isa kepaꞌani penia keinaka, “Falao, kapai inaꞌina miamia foꞌamaga fakapa foania looma?” keoma. \p \v 13 Ega puo Iesu ega apostolo auniꞌi eulaiꞌi kai, epainiꞌi einaka, “Folao taoniai au agaꞌo oga feina eꞌupia auga agemai fou agopiaogai. Ega aisama oi isa muninai folao. \v 14 Ke agolao eꞌa kapa alogai agekoko aisama, eꞌa inagome auga fopaina, ‘Pamelele auga epaꞌani: Lau eꞌu miamia afuga eꞌa alogai auga kapai, ke eꞌu imoi fou miamia foꞌamaga kapai agaania eoma?’ fooma. \v 15 Ke isa ifo eꞌa auꞌoniai afu akaikiꞌa agaꞌo kekapa umania mo auga agepakinaimi, egae iꞌa aꞌa miamia foꞌamaga fokapa,” eoma. \p \v 16 Ke Iesu ega apostolo egaꞌina auniꞌi kelao taoniai aisama, eifania auga iꞌopoga mo keisa. Ke egae miamia foꞌamaga kepafua eka. \p \v 17 Epagapigapi aisama Iesu ke ega apostolo 12 auꞌi fou kemai kelaꞌafou. \v 18 Ke aniani afugai keagukipo keaniani alogai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania, epomiai pau fou aaniani aumi agaꞌo ageꞌafaꞌafalainiau,” eoma. \p \v 19 Ke aloꞌi emafu alogaina ke agaꞌo agaꞌo kepaꞌani penia keinaka, “Lau ma?” keoma. \p \v 20 Ke Iesu einaka, “Egaꞌina auga, aumi 12 aumi epomiai agaꞌo, lau fou palafa litiai agaꞌiupa auga lau ageꞌafaꞌafalainiau. \v 21 Papiau Aumauni Gauga agelao auga Deo ega iifa pukagai kepapua koa iꞌopoga mo agemia kai, kaisau Papiau Aumauni Gauga eꞌafaꞌafalaina auga afa apala ipauma ageafia. Au egaꞌina faemauni koa fefelo alogaina,” eoma. \s1 Iesu Ega Aniani Fua Auga \r (Mateo 26:26-30; Luka 22:15-20; 1 Korinto 11:23-25) \p \v 22 Ke keaniani laolao kai Iesu palafa eafiia, Deo tenkiu epeniia kai efaipoga ega imoi epeniiꞌi einaka, “Amoafia amoania. Inaꞌina lau imaau,” eoma. \p \v 23 Ke fino kaputina eafiia, Deo tenkiu epeniia efua aisama, ega imoi epeniiꞌi maꞌoai keinu. \v 24 Ke Iesu einaka, “Inaꞌina auga lau ifau, papiau maꞌo fauꞌiai agefaka auga. Egaꞌina ifa auga Deo papiau fou epomiai pakoꞌa kapula gouga mamaga alakapa. \v 25 Iifa gome maamiai laifania. Fino iꞌina au puagai emai auga, afalainu pugu agelaolao, muni Deo ega logoai kapa maꞌoai akefua afegai, Deo ega agofaꞌai kai, fino mamaga alainu pugu,” eoma. \p \v 26 Ke Deo isau afagaina iifina keifinia efua aisama, kepealai Olifa ikuga kelao. \s1 Peto Iesu Agepuniaiaina Auga Fouga \r (Mateo 26:31-35; Luka 22:31-34; Ioane 13:36-38) \p \v 27 Iesu ega imoi fou keagai kepeapea kai, epainiꞌi einaka, “Pau gapiai oi maꞌoai lau agopiauaniau. Gome Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: \q1 “‘Lau sipi iꞌima auga alaauga, \q2 ke sipi maꞌoai akekani.’ \rq Sakaraia 13:7\rq* \p \v 28 Kai lau alamaunimue afegai aisama, alaufai agomiai Kalilea alalao,” eoma. \p \v 29 Kai Peto isa epainia einaka, “Maꞌoai fekepuniaiainio mo ganinagai lau oi afalapuniaiainio mo laaꞌi,” eoma. \p \v 30 Ke Iesu einaka, “Iifa gome maamuai laifania, pau gapiai oꞌolo agagaga gua aemia koa kai lau alopuniaiainiau oiso alopamia,” eoma. \p \v 31 Kai Peto aeapakipo eifa faꞌiꞌi einaka, “Oi auniꞌa fou famae mo ganinagai, oi afalapuniaiainio,” eoma. Ke maꞌoai isafa ega mo keifa oma. \s1 Iesu Ketsemaniai Emegamega \r (Mateo 26:36-46; Luka 22:39-46) \p \v 32 Egaꞌina afegai Iesu ega apostolo fou kelao afu aka Ketsemani aisama, ega apostolo epainiꞌi einaka, “Inae mo foagu kai lau famegamega,” eoma. \v 33 Egae kai Peto James ke Ioane eafiiꞌi fou kelao koa kai, eꞌina eopopo ekiekie, ke alo emafu alogaina. \v 34 Ke epainiꞌi einaka, “Lau eꞌu alomafu kiekie auga akaikiꞌa ipauma puo, famae koa ganinagai agekaina. Ega puo oi inae foagu foꞌimaꞌima,” eoma. \p \v 35 Egae kai afaꞌagamo epea kua elao aakai koa iꞌopoga kai, eꞌualai aꞌisaai eomukipo emegamega, ke afekaina koa egaꞌina kiekieꞌi fekepagai eoma. \v 36 Ke ega megamegai eifa einaka, “Abba,\f + \fr 14:36 \ft Hibru malagai, ‘Amau’\f* Amau! Oi kapa maꞌoai alokapaꞌi agekaina. Ega puo iꞌina kiekie kaputina eeuai moafiꞌaua. Kai lau anina laani auga faeikapa kai, oi anina loani auga gaikapa,” eoma. \p \v 37 Ke ega emegamega oma efua aisama, emue elao ke ega apostolo auꞌi oiso kefeu eisaꞌi. Ega puo Peto epainia einaka, “Saimon, lofeu ma? Kina maaga agaꞌomo afoloꞌimaꞌima ma? \v 38 Foꞌimaꞌima ke fomegamega ega koa Satani ageꞌopoimi aisama afoloꞌualai. Oi lalaumi anina eani kai imaaumi auga eapoke,” eoma. \p \v 39 Ke emue elao pugu, ke megamega iꞌopoga mo eifania pugu. \v 40 Ke emue ega apostolo eeꞌi emai aisama, kefeu pugu eisaꞌi, gome maaꞌi emeau. Ke ega apostolo feuai kekauai Iesu keisa aisama, kapaꞌina isa maagai fekeifania auga akelogo. \p \v 41 Ke mue oiso epamia aisama epainiꞌi einaka, “Ofeu, olaagai alofua koa ma? Moꞌo! Kina maaga ekainia. Amoisa, Papiau Aumauni Gauga papiau apalaꞌi imaꞌiai akepaaua akeꞌafaꞌafalaina. \v 42 Oꞌue, fou amalao! Lau eꞌafaꞌafalainiau auga emai!” eoma. \s1 Iesu Keafiia \r (Mateo 26:47-56; Luka 22:47-53; Ioane 18:3-12) \p \v 43 Iesu egaꞌina eifaifania kai, ega apostolo 12 epoꞌiai agaꞌo aka Judas auga fiakoa mo Iesu eega emai. Ke isa fou laꞌafouai kemai auꞌi ifani aꞌifaꞌi ke kopi fou keafiiꞌi kemai. Egaꞌina papiauꞌi auga sakedote lopiaꞌi, Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke Iudea au akaikiꞌaꞌi auꞌi keulaiꞌi kemai. \p \v 44 Ke au Iesu eꞌafaꞌafalaina auga gou agaꞌo agekapa Iesu akeafia auga fouga egaꞌina papiauꞌi maaꞌiai eifania einaka, “Au alagoapa auga Iesu, ke foafia iꞌima fopagome folaoaina,” eoma. \v 45 Ke Judas emai aisama, fiakoa mo Iesu eega elao einaka, “Pamalele aumu,” eoma, ke egoapia. \v 46 Ega aisama egaꞌina auꞌi kelao Iesu keafiia. \v 47 Ke au agaꞌo Iesu fou keaguagu auga ifani aꞌifaga efuaua, sakedote lopia faꞌa ega kalaꞌafi agaꞌo aina efoua. \p \v 48 Kai Iesu egaꞌina papiauꞌi epainiꞌi einaka, “Lau painao auꞌi koa iꞌopoꞌi oi eemiai kelele akaikiꞌa agaꞌo lakapaisa ma puo, ifani aꞌifaꞌi kopi fou oafiiꞌi omai amoafiau ooma? \v 49 Kina maꞌoai Deo ega eꞌai fou aagu lapamalele kai aloafiau. Kai Deo ega iifa pukagai kapaꞌina keifania auga koꞌa femia kainai pau oi oafiau,” eoma. \v 50 Ke Iesu ega apostolo maꞌoai papiau egaꞌina Iesu keafiia keisa aisama, kepuaꞌafuga kepiau afeꞌai. \p \v 51 Kai au aguꞌa agaꞌo tiapu agaꞌo aeꞌiuka kai tiapu manipina mo eapunia Iesu muninai epea. Ke au egaꞌina auꞌi au aguꞌa egaꞌina keafiia. \v 52 Ega aisama ega tiapu epuaꞌafuga faaga maini epiau. \s1 Iesu Iifa Ipakaina Akaikiꞌagai Kepakoko \r (Mateo 26:57-68; Luka 22:54-55, 63-71; Ioane 18:13-14, 19-24) \p \v 53 Iesu keafiia auꞌi kelaoaina sakedote lopia faꞌa eegai. Ke egae isa afugai, sakedote lopiaꞌi, Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke Iudea au akaikiꞌaꞌi maꞌoai kemai fou kekaigugu keagu. \v 54 Egaꞌina alogai Peto Iesu fou epoꞌi aakai kai, muninai epea elao sakedote lopia faꞌa ega iifa ipakaina afugai ekoko. Ke egae imaꞌima auꞌi fou lo eegai keagu lo egagaisa. \p \v 55 Ke sakedote lopiaꞌi ke iifa ipakaina auꞌi akaikiꞌaꞌi maꞌoai Iesu fekeaupugua auga iifaga koꞌa kekapunia kai iifa koꞌa agaꞌo akekapulaisa. \v 56 Gome papiau maꞌo pifoge iifaꞌi Iesu eegai keifaniꞌi kai, eꞌi iifa maꞌoai iꞌopoꞌi agaꞌomo aemia. \p \v 57 Egae kai isaꞌi keꞌue Iesu eegai pifoge iifaꞌi iina keifa omaꞌi keinaka: \v 58 “Lai isa iina eifa oma aina alogonia: ‘Lau Deo ega eꞌa papiau imaꞌiai kepaapa auga alaauoka, ke kina oiso alogai iꞌoina agaꞌo papiau imaꞌiai afakepaapa auga alapaapa pugu,’” keoma. \v 59 Isa ega keifa oma mo ganinagai, kapaꞌina keifania auga iꞌopoꞌi agaꞌomo akemia. \p \v 60 Egae kai sakedote lopia faꞌa isa maꞌoai agoꞌiai eꞌue Iesu epaꞌani penia einaka, “Oi isa eꞌi iifa afa agaꞌo afolopamue ma? Iꞌina papiauꞌi iꞌina iifaꞌi kapaꞌi mo oi faagamuai keifaniꞌi?” eoma. \p \v 61 Kai Iesu komo mo eoma, iifa afa agaꞌo aepamue. \p Ega aisama sakedote lopia faꞌa epaꞌani pugu einaka, “Oi Mesaia, Deo aau afagaina Auga Gauga aumu ma?” eoma. \p \v 62 Ke Iesu einaka, “E! Egaꞌina lau ke Papiau Aumauni Gauga Ama Au Akaikiꞌa Auga ima kaina kainai ageagu ke maiꞌisapuai ufa apuapuꞌiai agemai agoisa,” eoma. \p \v 63 Ega aisama sakedote lopia faꞌa ifo tiapuga eꞌiꞌinia ke einaka, “Moꞌo! Maaꞌiai keisa auꞌi fekeniniꞌani auga aniꞌi alaani. \v 64 Isa Deo eifa apala peni aagenia mo aina ologonia efua. Kapaꞌina oopolaga?” eoma. \p Ke maꞌoai keifa apala penia femae auga iifaga kepakoꞌania. \p \v 65 Egae kai papiau isaꞌi isa keꞌupeisa, maaga kemokaisa, ke imaꞌiai keauniia ke keinaka, “Kaisau pau eaunio auga profeta koa momia moifania,” keoma. Ke imaꞌima auꞌi isafa Iesu keafiia, meꞌe kepoaisa. \s1 Peto Iesu Epuniaiaina \r (Mateo 26:69-75; Luka 22:56-62; Ioane 18:15-18, 25-27) \p \v 66 Egaꞌina alogai Peto iifa ipakaina afuga papagai eaguega kai, sakedote lopia faꞌa ega kalaꞌafi ifiaoga agaꞌo ega mo epea oma. \v 67 Isa Peto lo niegai eapa lo egagaisa eisa aisama, elao eegai eisa felo kai epainia einaka, “Oi isafa Iesu Nasareta auga fou oaguagu,” eoma. \p \v 68 Kai isa epuniai einaka, “Kapaꞌina loifania auga alalogo ke oko isafa alalogo,” eoma. Ke epealai kekoko kemai auga paꞌafina ake elao aisama, oꞌolo eagaga. \p \v 69 Ke elao egae ke kalaꞌafi ifiaoga agaꞌo Peto eisa pugu aisama egae keapa auꞌi epainiꞌi einaka, “Iꞌina auga isafa isa agaꞌoꞌi,” eoma. \v 70 Kai Peto epuniai pugu. \p Omaꞌe kai egae keapa auꞌi Peto kepainia pugu keinaka, “Iifa koꞌa oi isafa isa agaꞌoꞌi, gome oi Kalilea aumu, ke emu niniꞌani epafokio,” keoma. \p \v 71 Kai Peto eꞌina ifo eifa apala penia, ke maaꞌiai eifa koꞌania einaka, “Au iꞌina oifania auga alalogonia,” eoma. \p \v 72 Peto egaꞌina eifania aisama, fiakoa mo oꞌolo agagaga gua emia. Ke Peto Iesu maagai oꞌolo agagaga gua aemia koa kai agepuniaiaina oiso agepamia auga eopolaga, alo emafu eapepe alogaina. \c 15 \s1 Iesu Pilato Eega Kelaoaina \r (Mateo 27:1-2, 11-14; Luka 23:1-5; Ioane 18:28-38) \p \v 1 Amagai ipauma sakedote lopiaꞌi, Iudea au akaikiꞌaꞌi, Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke kansolo auꞌi fofouga kelaꞌafou Iesu faagagai kapaꞌina feikapa auga keifania kepakoꞌania. Egae kai Iesu kegopeisa kepapea kelaoaina Pilato imagai kepaaua. \p \v 2 Ke Iesu Pilato agogai kepaapa aisama Pilato Iesu epaꞌani penia einaka, “Oi Iudea auꞌi eꞌi kin ma?” \p Ke Iesu einaka, “E, oi loifania koa,” eoma. \p \v 3 Ke sakedote lopiaꞌi Iesu eegai kapa maꞌo mo keifaniꞌi kepaagu fofoua. Kai Iesu iifa agaꞌo aeifania. \v 4 Ega puo Pilato Iesu epaꞌani penia pugu einaka, “Iifa agaꞌo afoloifania ma? Papiau eemuai kapa maꞌo keifaniꞌi kepaagu fofouso moisaꞌi,” eoma. \p \v 5 Kai Iesu iifa agaꞌo aeifania paisa puo, Pilato ekauai alogaina. \s1 Pilato Iesu Femae Niniꞌanina Epakoꞌania \r (Mateo 27:15-26; Luka 23:13-25; Ioane 18:39–19:16) \p \v 6 Ega kinagai kagakaga kainai miamia kinagai papiau eꞌi iifai, tipula auga agaꞌo kepapapealaisa. \v 7 Ega kinaꞌiai au agaꞌo aka Barabas papiau aloꞌi eaniia kelele maꞌo kekapaiꞌi. Egaꞌina alogai papiau isaꞌi eaupuguꞌi puo, tipulai eagu. \v 8 Papiau laꞌafouai kemai keagaga akaikiꞌa Pilato kepainia miamia kinagai kapaꞌina eeꞌiai ekapakapa auga gakapa keoma. \p \v 9 Kai Pilato isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Oi anina oani Iudea papiauꞌi eꞌi kin mapapealaisa eemi gafai ma ooma?” \v 10 Gome sakedote lopiaꞌi eꞌi pikupai Iesu keafiia isa imagai kepaaua auga elogo. \v 11 Kai sakedote lopiaꞌi laꞌafou papiauꞌi aloꞌi keaniia Pilato Iesu faepapealaisa kai, Barabas gapapealaisa keoma. \p \v 12 Ega aisama Pilato epaꞌani pugu einaka, “Ke pau Iudea papiauꞌi eꞌi kin ooma auga ala faoma ooma?” eoma. \p \v 13 Ke papiau keagaga pugu keinaka, “Kolotiai gaisauꞌuꞌui,” keoma. \p \v 14 Ega aisama Pilato epaꞌani einaka, “Kapa puo, kapaꞌina apala ekapaisa?” eoma. \p Kai isa keagaga alogaina paisa keinaka, “Kolotiai gaisauꞌuꞌui,” keoma. \p \v 15 Ega aisama Pilato papiau aloꞌi gapagama eoma puo, Barabas tipulai epapealaisa, ke ega au auꞌi Iesu kegapukia afegai aisama, papiau imaꞌiai epaaua keafiia kolotiai isauꞌuꞌua kelaoaina. \s1 Ifani Auꞌi Iesu Kepaꞌaua \r (Mateo 27:27-31; Ioane 19:2-3) \p \v 16 Egaꞌina afegai ifani auꞌi Iesu keafiia kafana auga afuga, eꞌa akaikiꞌa alogai kekokoaina ke ifani auꞌi fofouga keifa kaiguguꞌi. \v 17 Egae kai tiapu umuga eaea\f + \fr 15:17 \ft Pilitani malagai ‘purple’.\f* auga keafiia kepaapuga, aꞌifu keafipoꞌe kin kaniaꞌiai kraon keogeoge auga koa kepamia kaniagai keogeaua. \v 18 Ke keꞌina kepakoꞌaina keinaka, “Iudea auꞌi eꞌi kin, loagu felo ma?” keoma. \v 19 Ke inipo auga keafiia kania keauniia, ke keꞌupeisa. Ke kepakafoꞌonia agogai keanifeꞌu keau afagaina. \v 20 Ke kepaꞌaua efua aisama, tiapu umuga eaea faagagai eka auga keafilaisa, ke ifo afe tiapuga kepaiꞌiuka pugu, ke kepapealaisa kolotiai isauꞌuꞌua kelaoaina. \s1 Iesu Kolotiai Keauꞌuꞌua \r (Mateo 27:32-44; Luka 23:26-43; Ioane 19:17-27) \p \v 21 Ke kelao keagai aisama, Sairene auga aka Saimon, Aleksanda ke Rufus auniꞌi amaꞌi ega paguai eake emai keisa. Ke ifani auꞌi isa kepamaniꞌinia Iesu ega koloti gapua keoma. \v 22 Ke Iesu kelaoaina afu aka Kolkota. Iꞌa malaꞌaisai auga kania uniaga eifania. \v 23 Egae kai fino, aupu gagauga foga ekapula\f + \fr 15:23 \ft Pilitani malagai ‘myrrh’.\f* auga fou keoge lapuinia kai Iesu kepeniia gainu keoma kai epamafua. \v 24 Ke Iesu kolotiai keauꞌuꞌua afegai aisama, afe tiapuga keꞌeaisa kai, agaꞌo agaꞌo kapa akeafia auga egeai keꞌopoisa keafiia. \p \v 25 Iesu kolotiai keauꞌuꞌua kina maaga auga, amagai 9 oꞌclock. \v 26 Ke isa kapa puo kolotiai keauꞌuꞌua auga iifaga kania laagai kepapua keauꞌuꞌua: \qc IUDEA AUꞌI EꞌI KIN keoma. \m \v 27 Ke painao auꞌi gua isafa kolotiai keauꞌuꞌuiniꞌi, agaꞌo kaina kainai, agaꞌo lafanina kainai. \v 28 Ega koa emia auga, Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma auga koꞌa mo emia: ‘Isa laomai apala ikapa auꞌi fou agaꞌomo kepamiaꞌi.’ \v 29 Ke papiau egae kepea pagai auꞌi keakae isa keisa, kaniaꞌi keꞌafoisa ke keinaka, “Ooo! Deo ega eꞌa aloauoka ke kina oiso alogai alopaapa pugu aumu. \v 30 Pau kolotiai moake ifomu kaniamu moagamauga,” keoma. \p \v 31 Ke ega koa iꞌopoga mo, sakedote lopiaꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou ifoꞌi mo epoꞌiai Iesu kepaꞌaua keinaka, “Isaꞌi kaniaꞌi eagamauga kai, ifo kania ageagamauga afaekaina. \v 32 Israel eꞌi kin, Mesaia aumu, pau kolotiai moake ega koa amaisao amapakoꞌanio,” keoma. Ke Iesu fou kolotiai keauꞌuꞌuiniꞌi auꞌi isafa isa keifa apala penia. \s1 Iesu Emae \r (Mateo 27:45-56; Luka 23:44-49; Ioane 19:28-30) \p \v 33 Kina maaga atiafai koa iꞌopoga aisama, umina emai aagoa fofouga eumi apua elao mo gapigapi kina maaga 3 oꞌclock eafiia. \v 34 Egaꞌina kina maagai aisama, Iesu eagaga einaka, “Eloi, Eloi, lama sabaktani?” eoma. Egaꞌina auga iꞌa malaꞌaisai, “Eꞌu Deo, Eꞌu Deo, kapa puo lopuaꞌafuniau?” \p \v 35 Ke egae keapa auꞌi isaꞌi Iesu aina kelogonia aisama, keifa keinaka, “Amoisa, isa Elaija eifaga aina amologo,” keoma. \v 36 Ke au agaꞌo elao tiapu manipina eafiia, fino piꞌigugai eꞌiupia, isepeai egopeisa kai Iesu epeniia gainu eoma ke einaka, “Amopuaꞌafuga kai, Elaija agemai ageafiopua ma auga amaisa,” eoma. \p \v 37 Ke Iesu eagagapea afegai, laꞌaina egu fua, elaꞌafuga emae. \p \v 38 Ega aisama Deo ega eꞌa alogai tiapu keꞌeꞌe auga auꞌoniai ipuainagai eꞌiꞌipea eake elao papagai, gua emia. \v 39 Ke ifani lopiaga, ifani auꞌi 100 eꞌimaꞌi auga, Iesu agogai eapa, ke ala emae oma eisa aisama einaka, “Iifa gome iꞌina Deo Gauga paisa,” eoma. \p \v 40 Iesu kolotiai emae alogai, papie isaꞌi agomaai keapa kai maaꞌi mo elao keisa. Egaꞌina papieꞌi epoꞌiai Maria Makdalena, Maria Joses ke James inaꞌi, ke Salome fou. \v 41 Iꞌina papieꞌi Iesu Kalileai elao emai aisama, isa muninai kepeapea, ke kepapalagaina. Ke papie maꞌo Iesu muninai kepea Ierusaleme kemai auꞌi isafa, egae keapa. \s1 Iesu Laai Keogeisa \r (Mateo 27:57-61; Luka 23:50-56; Ioane 19:38-42) \p \v 42 Egaꞌina kina auga Iudea papiauꞌi eꞌi pinauga maꞌoai kepafua afeꞌaina kina. Ke egani aisama, Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina auga kina. \v 43 Egaꞌina kinagai au aka Iosepa, Iudea agogai taoni aka Arimatea keoma auga eagu. Isa auga Deo ega agofaꞌa agemai auga eagu eꞌimaisa. Ke Iudea auꞌi akaikiꞌaꞌi epoꞌiai kansolo akaikiꞌa agaꞌo. Isa Iesu emae efua auga fouga elogo aisama, aimaniꞌina mo elao Pilato eegai Iesu imaauga gaafia eoma paꞌanina epaꞌani. \v 44 Kai Pilato Iesu emae efiaisakoa auga fouga elogo aisama, ekauai alogaina. Ega puo ifani lopiaga, ifani auꞌi 100 eꞌimaꞌi auga, eifaga emai kai Iesu emae efua ma auga paꞌanina epaꞌani. \v 45 Ke Pilato ifani lopiaga eegai Iesu emae auga iifaga eafiia aisama, Iesu imaauga Iosepa epeniia. \v 46 Ke Iosepa tiapu manipina felo ipauma aka linen auga eꞌafaisa, Iesu imaauga kolotiai eafiopua, tiapu manipina egaꞌinagai emokaisa. Ke fopa laaga keapi umania mo auga alogai eogeisa. Egae kai fopa akaikiꞌa paꞌafi ake epae apua. \v 47 Maria Makdalena, ke Maria Joses ina fou, Iesu kapai eogeisa auga afuga keisa. \c 16 \s1 Iesu Emaunimue \r (Mateo 28:1-8; Luka 24:1-12; Ioane 20:1-10) \p \v 1 Ke Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina epagai aisama, Maria Makdalena, Maria James ina, ke Salome fou mae auꞌi kepakumaꞌi mulamula fogaꞌi feloꞌi auꞌi keꞌafaiꞌi, ega koa fekelao Iesu imaauga fekepakuma keoma. \v 2 Ke egani iifi agaꞌo epogai kina eufai auga kinagai aisama, isa la kelao. \v 3 Ke kelao alogai, ifoꞌi mo kepaꞌani peniꞌi keinaka, “Kaisau agepalagainiꞌa la ake paꞌafina kepo agepaelaisa?” keoma. \p \v 4 Kai maaꞌi elao la keisa aisama, kepo akaikiꞌa ipauma auga eelai keisa. \v 5 Ke laai kekoko aisama, au aguꞌa agaꞌo tiapu keloga ipauma eiꞌiuka kaiꞌi kaina eagu keisa ke kemaniꞌi alogaina. \p \v 6 Kai isa epainiꞌi einaka, “Folomaniꞌi, Iesu Nasareta auga, kolotiai keauꞌuꞌua auga okapuga kai, isa emaunimue inae laaꞌi. Isa keogeisa afuga inamoꞌe amoisa. \v 7 Kai amolao ega imoi ke Peto fou amopainiꞌi, ‘Maamiai eifania koa iꞌopoga, isa ageufai Kalilea agelao, egae agoisa,’” eoma. \p \v 8 Ega aisama papie kepealai kefiaisakoa mo la kepuaꞌafuga. Gome isa kemaniꞌi alogaina ke kepigugu ke kekauai alogaina. Ke kai agaꞌo maagai kapaꞌina keisa auga akeifania, gome kemaniꞌi alogaina. \p Ufainagai puka isaꞌi kepapuaꞌi auꞌi Mako ega pukai 16:9-20 auga laaꞌi. \s1 Iesu Maria Makdalena Eapakina Penia \r (Mateo 28:9-10; Ioane 20:11-18) \p [ \v 9 Pau Iesu iifi agaꞌo epogai kina eufai auga kinagai amagai ipauma emaunimue aisama, Maria Makdalena alogai tiapolo imagea kuagai gua keagu kai epapealaiꞌi auga eapakina peni kakaua. \v 10 Ke Maria Makdalena elao, Iesu fou keaguagu auꞌi aloꞌi ekiekie keapeapepe kai Iesu fouga maaꞌiai eifania. \v 11 Kai isa Iesu emaunimue auga fouga maaꞌiai eifania aina kelogonia, ke eisa eoma mo ganinagai akepakoꞌania. \s1 Iesu Ega Imoi Auniꞌi Eapakina Peniꞌi \r (Luka 24:13-35) \p \v 12 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi auniꞌi pagua kelao keagai kepeapea kai, iisa iꞌoinagai isa eapakina peniꞌi. \v 13 Ke isa kelao Iesu ega imoi isaꞌi auꞌi maaꞌiai keifania kai, isa isafa akepakoꞌaniꞌi. \s1 Iesu Ega Imoi Pinauga Epeniiꞌi \r (Mateo 28:16-20; Luka 24:36-49; Ioane 20:19-23; Acts 1:6-8) \p \v 14 Egaꞌina afegai Iesu ega apostolo auꞌi 11 auꞌi keaniani laolao kai eapakina peniꞌi. Ke Iesu eloꞌu peniꞌi, gome isa guaꞌi eꞌinoka, aloꞌi aekapula, Iesu emaunimue keisa keifania auꞌi akepakoꞌaniꞌi. \p \v 15 Ke epainiꞌi einaka, “Fopealai folao iifa faunina lau fou Deo ega pagama kapaꞌi maꞌoai maaꞌiai foifafoua. \v 16 Ke kaisau agepakoꞌania ke baptismo ageafia auga kania ageisagamau. Kai kaisau afaepakoꞌania auga Deo isa afa apala agepenia. \v 17 Ke kepakoꞌania auꞌi iꞌina isapuga gouga akeafia: Isa Lau akauai tiapolo papiau aloꞌiai akepapealaiꞌi, mala mamagai akeniniꞌani. \v 18 Ke isa imaꞌiai kaapa akeafiꞌi, ke mulamula apalaꞌi akeinu mo ganinagai afaepalifuꞌi, ke isafa auꞌi faagaꞌiai imaꞌi akeogeaua auꞌi feloꞌi akemia,” eoma. \s1 Iesu Ufai Eꞌagaukae \r (Luka 24:50-53; Acts 1:9-11) \p \v 19 Lopia Iesu egaꞌina iifaꞌi eifaniꞌi afegai aisama, Deo Iesu ufai eꞌagauaina ke egae Deo kaina kainai eagu. \v 20 Egaꞌina afegai isa ega apostolo auꞌi kepealai kelao agofaꞌa fofouga maaꞌiai Deo ega iifa keinogonia, ke Lopia isa fou kepinauga puo, isapu gougai ega iifa maꞌoai koꞌaꞌi mo kemia.]