\id MAT - Mekeo NT [mek] -Papua New Guinea 1998 (web version -2013 bd) \h Mateo \toc1 Iifa Faunina Iesu Fouga Mateo Epapua Auga \toc2 Mateo \toc3 Mat \mt1 Mateo \mt2 Iifa Faunina Iesu Fouga Mateo Epapua Auga \c 1 \s1 Iesu Ufuga Apa Eꞌi Mauni Ninina \r (Luka 3:23-38) \p \v 1 Iꞌina auga Iesu Kristo, iꞌa ufuꞌa apaꞌa Abraham okogai emai auga, ke kin Davide okogai emai auga, ega mauni ninina: \q1 \v 2 Abraham gauga auga Aisak. Aisak gauga auga Jakob. Jakob gauga auga Juda aaga akina fou. \v 3 Juda gauga Peres ke Sera fou. Isa inaꞌi auga Tama. Peres gauga auga Hesron. Hesron gauga auga Ram. \v 4 Ram gauga auga Amminadab. Amminadab gauga auga Nashon. Nashon gauga auga Salmon. \v 5 Salmon gauga auga Boas. Boas ina Rahab. Ke Boas gauga auga Obed. Obed ina auga Ruth. Obed gauga auga Jese. \v 6 Jese gauga auga kin Davide. \q1 Davide gauga auga Solomon. Solomon ina auga Uriah akafa kai, isa ama Davide eakafania. \v 7 Solomon gauga auga Rehoboam. Rehoboam gauga auga Abaija. Abaija gauga auga Asa. \v 8 Asa gauga auga Jehoshafat. Jehoshafat gauga auga Joram. Joram gauga auga Usiah. \v 9 Usiah gauga auga Jotam. Jotam gauga auga Ahas. Ahas gauga auga Hesekia. \v 10 Hesekia gauga auga Manaseh. Manaseh gauga auga Amon. Amon gauga auga Josia. \v 11 Ke Josia gauga auga Jekonia. Jekonia aaga akina fou keagu kinagai, kepamaniꞌiniꞌi keafiiꞌi kelao au aꞌiꞌi koa iꞌopoꞌi Babilon ago aꞌinai keagu. \q1 \v 12 Ke egae Babilon agogai au aꞌiꞌi koa keagu alogai, Jekonia gauga Shealtiel epamauga. Shealtiel gauga auga Serubabel. \v 13 Serubabel gauga auga Abiud. Abiud gauga auga Eliakim. Eliakim gauga auga Asor. \v 14 Asor gauga auga Sadok. Sadok gauga auga Akim. Akim gauga auga Eliud. \v 15 Eliud gauga auga Eleasar. Eleasar gauga auga Matan. Matan gauga auga Jakob. \v 16 Ke Jakob gauga auga Iosepa. Ke Iosepa auga Maria akafa. Ke Maria Iesu epamauga aka Mesaia keoma. \p \v 17 Ega koa emia, Abraham faagagai eꞌina mauni ninina 14 emia eake emai Davide faagagai. Ke Davide faagagai isafa mauni ninina 14 emia eake emai, Israel papiauꞌi kepamaniꞌiniꞌi keafiiꞌi kelao ago aꞌinai Babiloniai keagu kinagai. Ke egaꞌina kinagai eꞌina, mauni ninina 14 emia emai Mesaia\f + \fr 1:17 \ft Hibru malagai, ‘Mesaia’ ke Grik malagai ‘Kristo.’ Iꞌina auga ‘Deo ekinaga, oiliai kania keꞌefa Auga.’\f* emauni. \s1 Iesu Emauni Fouga \r (Luka 2:1-7) \p \v 18 Ke pau Iesu Mesaia auga ega mauni fouga iina epea oma. Isa ina Maria auga pakoꞌa iifaga kepaapa Iosepa auniꞌi fekeamage keoma. Kai auniꞌi akeagu fou koa kai, Maria Deo ega Spiritu ega isapuai epakaisau. Iosepa Maria epakaisau auga eisa elogo kai, Deo ega Spiritu ega isapuai epakaisau auga aelogo. \v 19 Ke Iosepa Maria auniꞌi fekeamage keoma auga, Deo maagai alo opai auga kainai, Maria papiau maꞌoai agoꞌiai fepameagaina auga anina aeani. Ega puo iifa epaapa, Maria auniꞌi kepakoꞌania fekeamage keoma auga iifaga ogefakeai laaꞌi gapamia eoma. \p \v 20 Kai isa egaꞌina opolaga eafiia alogai, kina agaꞌo gapiai, Lopia ega agelo nipiai isa eapakina penia epainia einaka, “Iosepa, Davide okogai lomai aumu, Maria foafia emu eꞌa folaoaina, akafamu femia auga maniꞌina folopaꞌaua. Gome imoi Maria gua alogai auga, Deo ega Spiritu ega isapuai eafiia. \v 21 Isa imoi maguaega agepamauga. Ke imoi egaꞌina, aka ‘Iesu’\f + \fr 1:21 \ft ‘Iesu’ auga Grik malagai, ke Hibru malagai auga ‘Joshua.’ Aka egaꞌina auga ‘Lopia papiau kaniaꞌi eagamauga auga fouga eifania.’\f* fooma, gome isa ifo ega papiau laomai apala eeꞌiai kaniaꞌi ageagamauga,” eoma. \p \v 22 Egaꞌina kapaꞌi maꞌoai ega kemia oma, ega koa Lopia profeta akeꞌiai kapaꞌina mo eifaniꞌi auꞌi koꞌaꞌi mo fekemia eoma. \v 23 Egaꞌina kapaꞌi agaꞌo auga fouga profeta Aisaea iina epapua oma: “Ifiao aguꞌa faaga fofouga, au agaꞌo fou akefeufeu auga, ageinae imoi maguaega agepamauga. Ke papiau isa aka Immanuel akeoma.” Immanuel\x + \xo 1:23 \xt Aisaea 7:14\x* iꞌa malaꞌaisai auga, “Deo iꞌa fou aague,” auga eifania. \p \v 24 Ke Iosepa eꞌue aisama, Lopia ega agelo maagai kapaꞌina eifa kapulania auga ekapaisa. Ke Maria eafiia auniꞌi kelao ega eꞌai akafa emia. \v 25 Kai Iosepa akafa Maria fou akefeufeu mo elao imoi maguaega epamauga. Ke imoi epamauga aisama, aka Iesu eoma. \c 2 \s1 Mako Auꞌi Kemai Iesu Keisa \p \v 1 Kai Iesu aemauni koa kai, Herod kin emia Iudea ago eꞌimaisa. Isa kin emia alogai, Iesu Iudea agogai Beteleme taoninai emauni. Ega aisama Mako auꞌi kina eꞌagau afuga kainai kemai Ierusaleme taoninai. \v 2 Ke isa Herod eega kelao kepaꞌani penia keinaka, “Iudea eꞌi kin emauni auga kapai? Lai isa ega miꞌimiꞌi kina eꞌagau afuga kainai emai aisa puo, amai amaau afagaina aoma,” keoma. \p \v 3 Kin Herod ke Ierusaleme taonina papiauꞌi maꞌoai fou iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama, kegaagu auga aekainia. \v 4 Ke isa Iudea papiauꞌi eꞌi sakedote lopiaꞌi maꞌoai, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi maꞌoai fou eifa kaiguguiꞌi efua aisama, Mesaia kapai agemauni auga epaꞌaniaina. \v 5 Ega aisama isa keifa keinaka, “Iudea agogai Beteleme taoninai agemauni, gome profeta agaꞌo Deo ega iifa pukagai iina epapua oma: \q1 \v 6 “‘Oi Beteleme, Juda agogai aumu, oi alomuai au akaikiꞌa agaꞌo agemai. \q2 Isa sipi keꞌima auꞌi koa agemia, Lau eꞌu papiau Israel papiauꞌi ageꞌimaꞌi. \q1 Ega puo oi Beteleme taonina aumu, taoni eꞌelemu laaꞌi kai taoni akaikiꞌa ipaumamu,’” \m keoma. \rq Mika 5:2\rq* \p \v 7 Egae kai Herod ogefakeai Mako auꞌi eifaniꞌi, ke epaꞌani peniꞌi kina kapagai ipauma miꞌimiꞌi egaꞌina eapakina auga maagai keifania. \v 8 Egae kai eulaiꞌi Beteleme taonina kelao kai epainiꞌi einaka, “Amolao ke imoi egaꞌina fokapu felo alogaina. Ke agoisa aisama, fofiakoa iifa foulaisa ega koa lau isafa faafai isa faau afagaina laoma,” eoma. \p \v 9 Egaꞌina auꞌi kin aina kelogonia efua aisama, kekailai kelao. Ke miꞌimiꞌi kina eꞌagau kaina afugai eapakina keisa auga, agoꞌiai epea elao mo imoi eagu afuga laagai eapakipo. \v 10 Isa miꞌimiꞌi imoi eka afuga laagai eapakipo keisa aisama, aloꞌi egama alogaina. \v 11 Ke kemai egaꞌina afugai kekoko aisama, imoi ina Maria fou egae keisa. Ke kelao keloukipo imoi keau afagaina. Egae kai eꞌi amu afaꞌi akaikiꞌaꞌi keukaꞌi feꞌa kegupukiꞌi, ke pipeni amuꞌi, gold, ke mulamula fogaꞌi feloꞌi auꞌi, ke myrrh keoma auga fou kekagauꞌi imoi kepalao penia. \v 12 Egaꞌina afegai Deo nipiai ainaꞌi epalogo Herod eega fakelao eoma puo, keaga iꞌoina keafiia kemue ifoꞌi eꞌi ago kelao. \s1 Imoi Ina Ama Fou Kepiaukoko Isipto Kelao \p \v 13 Isa kemue kelao afegai, Lopia ega agelo nipiai Iosepa eapakina penia epainia einaka, “Moꞌue imoi moafia ina fou amopiaukoko Isipto amolao. Ke egae mo foagu felao alapainio kai fomue pugu, gome Herod isa agekapuga gaaupugua ageoma,” eoma. \v 14 Ega puo isa gapiai eꞌue, imoi eafiia ina fou egaꞌina afuga kepuaꞌafuga Isipto ago kelao. \v 15 Ke kelao egae mo keagu elao, Herod emae. Iꞌina kapaꞌi kemia, ega koa Lopia profeta akeꞌiai kapaꞌina eifafoua auga, koꞌa mo femia, “Lau gau laifaga Isiptoai epealai.”\x + \xo 2:15 \xt Hosea 11:1\x* \s1 Herod Ega Iifai Imoi Maguaeꞌi Keaupuguiꞌi \p \v 16 Herod Mako auꞌi isa kefogeisa auga elogo aisama, gua ekupu alogaina. Ke ega au auꞌi eifa kapula peniꞌi, Mako auꞌi isa maagai kina keifania elogo auga koa iꞌopoga kina maagai imoi kemauni auꞌi, Betelemeai ke pagua kainagai auꞌi aloꞌiai imoi maguae inipoꞌi gua, ke papagai auꞌi maꞌoai kegaaupuguꞌi eoma. \v 17 Isa ega koa ekapaisa auga profeta Jeremaia Deo ega iifa pukagai kapaꞌina eifania auga koꞌa mo femia kainai ekapaisa: \q1 \v 18 “Aufalao agaꞌo Rama agogai eapepe ke epinapina alogaina aina kelogonia. \q2 Egaꞌina auga Rachel gauga puoꞌiai eapepe, ke papiau kegapaame keoma eumaka, \q1 gome isa gauga laaꞌi kemia.” \rq Jeremaia 31:15\rq* \s1 Imoi Ina Ama Fou Kemue Nasareta Taonina Kelao \p \v 19 Herod emae afegai, Lopia ega agelo agaꞌo Isiptoai nipiai Iosepa eapakina penia. \v 20 Ke epainia einaka, “Moꞌue imoi moafia ina fou Israel ago amolao. Gome imoi kegaaupugua keoma auꞌi kemae efua,” eoma. \p \v 21 Ega puo eꞌue imoi eafiia ina fou kemue Israel ago kelao. \v 22 Kai isa Herod gauga Akelaus ama afuga eafiia Iudea ago eꞌima auga fouga elogo aisama, ega felao auga emaniꞌi. Ke Deo nipiai isa aina epalogo afegai, Kalilea ago elao. \v 23 Ke elao taoni agaꞌo aka Nasareta taoninai eagu. Ke egaꞌina auga Deo ega iifa pukagai profeta akeꞌiai eifafoua auga koꞌa mo emia. “Isa akeifaga Nasareta auga akeoma.” \c 3 \s1 Ioane Baptista Eꞌina Einogo \r (Mako 1:1-8; Luka 3:1-9, 15-17; Ioane 1:19-28) \p \v 1 Egaꞌina afegai inipo maꞌo kelao kai, Ioane Baptista emai Iudea agogai ago maininai einogo. \v 2 Ke ega inogoai iina eifa oma, “Emi laomai apalaꞌi amoumakalainiꞌi, gome Deo ega agofaꞌa emai kainagai,” eoma. \v 3 Ke isa fouga Deo ega iifa pukagai profeta Aisaea iina epapua oma koa iꞌopoga mo ekapaisa: \q1 “Ago maininai aufalao agaꞌo eagaga einaka, \q2 ‘Lopia ega keaga amopakaisa ke faugai amopaꞌopaina.’” \rq Aisaea 40:3\rq* \p \v 4 Ioane ega tiapu auga kamelo faagaꞌiai kekapaiꞌi, ke peleta aꞌo faagaꞌiai kekapa auga uufa epaafiapia. Ke ega foꞌama auga apelaꞌopu ke memeꞌuge feina fou. \v 5 Ierusaleme taoninai, Iudea ago, ke Jordan ago fofouga papiauꞌi kepealai isa eega kelao. \v 6 Ke eꞌi laomai apalaꞌi keifafouꞌi kai, Ioane Jordan agapugegai baptismo epeniiꞌi. \p \v 7 Kai egaꞌina alogai Faliseo ke Saduseo ikupuga papiauꞌi maꞌo isa baptismo epipeni afuga kemai eisaꞌi aisama epainiꞌi einaka, “Oi kaapa apala ipauma gauga koa iꞌopomi. Oi laomai apala mo okapakapa kai, paukai Deo kaniami gaagamauga ooma. Kaisau epainimi oi Deo ega guakupu eegai agopiaukoko eoma? \v 8-9 Oi ifomi alomiai foloopolaga, ‘Lai Abraham okogai amai puo Deo gauga aumai,’ auga agoifania agekaina folooma. Gome Deo anina ageani koa aisama, iꞌina kepoꞌi Abraham gauga agepamiaꞌi agekaina. Kai oi emi laomai apalaꞌi foumakalainiꞌi, ke emi laomai apalaꞌi oumakalainiꞌi auga gouga fokapa animi fooge. Egaꞌina gouga auga au agaꞌo puaga felo eoge koa iꞌopoga, oi isafa puami felo fooge, laomai feloꞌi papiau agoꞌiai fokapaꞌi. Egae kai oi Abraham okogai omai aumi fooma. \v 10 Ke oi fologo Deo emi laomai apala afa agepenimi auga, inaina au gomegai efua ekae koa iꞌopoga. Ke au kapa anina felo aeoge auga ageisaga, loai ageiꞌafoau. \p \v 11 “Lau oi emi laomai apalaꞌi foumakalainiꞌi laoma puo feisai mo baptismo lapenimi. Kai muniuai agemai auga ega isapu lau eꞌu isapu ekaꞌegaina. Ke lau isa ife kamataga alaafiakae alapua afaekaina. Isa Deo ega Spiritu isapugai ke loai baptismo agepenimi. \v 12 Ke isa efua imagai poka eafiia, laiti felo auga gaafia kai apala auga gaoge meꞌe eoma. Ega kainai laiti kepaogogo afugai eapae, laiti feloꞌi auꞌi ageafiꞌi foꞌama keogeoge eꞌa agelaoainiꞌi, ke apalaꞌi auꞌi ageafiꞌi lo aealoalo auga alogai ageꞌafoꞌauꞌi akeaga.” \s1 Iesu Baptismo Eafiia \r (Mako 1:9-11; Luka 3:21-22) \p \v 13 Ioane einoinogo kai, Iesu baptismo gaafia eoma puo Kalilea agogai epagai emai Jordan agapugegai Ioane eegai. \v 14 Kai Ioane Iesu epaapakipo ke epainia einaka, “Oi lau baptismo fopeniau kai kapa puo lau eeu lomai?” eoma. \p \v 15 Kai Iesu einaka, “Pau lau faagauai kapaꞌina femia auga mokapa. Iꞌina fakapa ega koa Deo maagai alo opai laoꞌi maiꞌi maꞌoai koꞌaꞌi mo fekemia,” eoma. Ega puo Ioane isa baptismo epeniia. \p \v 16 Ke Iesu baptismo mo eafiia ke fiakoa mo feisai eꞌagaukae. Ega aisama ufa eagalai, Deo ega Spiritu koofi koa iꞌopoga laagai eake eisa. \v 17 Ke ufai aufalao agaꞌo eifa einaka, “Iꞌina auga Lau Gau alou koꞌagai anina laani alogaina. Ke isa eegai alou egama alogaina,” eoma. \c 4 \s1 Satani Iesu Eꞌopoisa \r (Mako 1:12-13; Luka 4:1-13) \p \v 1 Iesu Jordan Agapugegai baptismo eafiia afegai, Deo ega Spiritu Iesu epapea ago maini elaoaina, ega koa tiapolo isa feꞌopo eoma. \v 2 Ke egae ago maininai eani gopegope kapa agaꞌo aeania elao kina ke gapi 40 aisama, inaega ekimu alogaina. \v 3 Ega aisama iꞌopo auga Satani emai isa eꞌopoisa einaka, “Oi Deo Gauga koa aisama, iꞌina kepoꞌi mopainiꞌi palafa kegamia,” eoma. \p \v 4 Kai Iesu einaka, “Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: \q1 ‘Papiau aumauni palafa mo akeania akeagu afaekaina. \q2 Kai Deo ega iifa akegai kepealai auꞌi maꞌoai isafa \q1 aniꞌi fekeani kainai fekepea ke fekeaguaina,’” \m eoma. \rq Deuteronomy 8:3\rq* \p \v 5 Egae kai Satani Iesu eafiia elaoaina Ierusaleme Deo ega taoniai. Ke elaoainia mo Deo ega eꞌa ofaofa auꞌoniai kua onina ipaumagai epaapa. \v 6 Egae kai epainia einaka, “Oi Deo Gauga koa aisama, iꞌina afugai ifomu mopiulaiso. Gome Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: \q1 “‘Isa oi faumuai ega agelo ageifa kapula peniꞌi akeꞌima feloiso. \q1 Ke imaꞌiai akeafiakaeiso ega koa ifemu kepoai afoloꞌanina,’” \m eoma. \rq Sam 91:11, 12\rq* \p \v 7 Kai Iesu isa ega iifa epamue einaka, “Deo ega iifa pukagai isafa iina kepapua oma: \q1 ‘Oi emu Lopia Deo foloꞌopo,’ \m eoma. \rq Deuteronomy 6:16\rq* \p \v 8 Ke tiapolo Iesu eafiia pugu elao iku agaꞌo onina ipaumagai kai, agofaꞌa fofouga ega akaikiꞌa ke ega felo ala koa auga epakina. \v 9 Egae kai epainia einaka, “Oi aloloukipo lau aloau afagainiau koa aisama, iꞌina kapaꞌi maꞌoai oi alapenio,” eoma. \p \v 10 Kai Iesu isa epainia einaka, “Satani! Eeuai moapaꞌau. Gome Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: \q1 ‘Emu Lopia Deo ifogamo foau afagaina, ke Isa mo ega pinauga fokapa,’ \m eoma. \rq Deuteronomy 6:13\rq* \p \v 11 Ega aisama Satani Iesu epuaꞌafuga, ke Deo ega agelo kemai Iesu kepalagaina. \s1 Iesu Eꞌina Kalilea Agogai Einogo \p \v 12 Egaꞌina afegai Iesu Ioane kepatipulania auga fouga elogo aisama, emue Kalilea ago elao. \v 13 Egae kai Nasareta taonina epuaꞌafuga elao Kapenaum taoninai eagu. Egaꞌina taonina auga aꞌu aka Kalilea keoma auga eegai, Sebulun ke Naftali auniꞌi agoꞌiai. \v 14 Iesu ega koa ekapaisa auga Deo ega iifa pukagai profeta Aisaea eifania ke iina epapua oma auga koꞌa mo emia: \q1 \v 15 Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi Sebulun ago ke Naftali ago auniꞌi, \q2 Jordan agapuge apiegai ke Kalilea aꞌuga niegai keague auꞌi! \q1 \v 16 Egae egaꞌina papiauꞌi uminagai keague auꞌi eaea akaikiꞌa keisa. \q2 Isa mae afuga ogo koa iꞌopoga afugai keague auꞌi eaea akaikiꞌa eake egefaiꞌi.” \rq Aisaea 9:1-2\rq* \p \v 17 Egaꞌina kinagai Iesu eꞌina Kalilea agogai einogo einaka, “Oi emi laomai apalaꞌi amoumakalainiꞌi, gome Deo ega agofaꞌa fouga emai eemiai efua,” eoma. \s1 Iesu Imoi Ekina Kakauꞌi Auꞌi \r (Mako 1:16-20; Luka 5:1-11; Ioane 1:41-42) \p \v 18 Iesu kina agaꞌogai Kalilea aꞌuga foegai epea alogai, au aaga akina auniꞌi eisaꞌi. Egaꞌina auꞌi auga Saimon Peto keoma auga, ke akina Andru auniꞌi. Isa egaꞌina aꞌugai feꞌi keogeoge kai eisaꞌi gome isa inoino auꞌi. \v 19 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Omai muniuai amopea. Ke lau oi papiau ipaoaꞌi aumi alapamiaimi,” eoma. \v 20 Peto Andru auniꞌi Iesu ega eifa oma aina kelogonia aisama, fiakoa mo eꞌi feꞌi, ke amu maꞌoai kepuaꞌafuniꞌi Iesu muninai kelao. \p \v 21 Ke egae ekailai elao au iꞌoina agaꞌo akina auniꞌi eisaꞌi. Isa auniꞌi auga Sebedi gauga James akina Ioane auniꞌi. Ke isa amaꞌi Sebedi fou gaagai keagu feꞌi kekapaiꞌi kegaogeꞌi keomaoma kai eisaꞌi eifaniꞌi. \v 22 Ega aisama isa fiakoa mo eꞌi gaaga ke amaꞌi fou kepuaꞌafuniꞌi Iesu muninai kepea. \s1 Iesu Kalilea Agogai Einogo \r (Luka 6:17-19) \p \v 23 Egaꞌina afegai Iesu Kalilea ago fofouga alogai epea, Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuꞌiai ekoko epamalele, ke iifa faunina Deo ega agofaꞌa fouga einogoaina. Egaꞌina alogai papiau isafa iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi keafiꞌi auꞌi kemai maꞌoai epafeloꞌi. \v 24 Iesu fouga epea efoufaꞌa Siria ago papiauꞌi maꞌoai kelogo. Ega puo papiau isafa iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi keafia papiauꞌi kemaiseiniꞌi isa eegai epafeloꞌi. Isafa egaꞌina auꞌi kiekie akaikiꞌaꞌi keafiꞌi auꞌi, tiapolo aloꞌiai keagu auꞌi, isafai epakauainiꞌi faagaꞌi efaꞌiꞌi auꞌi, ke faagaꞌi kemae auꞌi. \v 25 Iesu ega koa ekapaisa puo, papiau laꞌafou akaikiꞌagai isa muninai kepea. Egaꞌina papiauꞌi isa Kalilea agogai kemai, isa Taoni Ouꞌaga keoma taoninai kemai, isa Ierusaleme taoninai kemai, isa Iudea agogai kemai, ke isa Jordan agapuge eegai keagu auꞌi isafa kemai. \c 5 \s1 Kaisau Deo Eegai Kapa Feloꞌi Keafiꞌi Auꞌi Fouꞌi \r (Luka 6:20-26) \p \v 1 Ke Iesu papiau maꞌo laꞌafouai eisaꞌi aisama, elao iku agaꞌogai eꞌagaukae mapegai eagukipo. Ke ega imoi auꞌi kemai isa eegai. \v 2 Egae kai epamaleleniꞌi einaka: \q1 \v 3 “Lalauꞌiai keulalu auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome Deo ega agofaꞌa isa apuꞌi. \q1 \v 4 Ke keapepe auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome Deo isa agepaameꞌi. \q1 \v 5 Ke ifoꞌi kepaakeꞌi eꞌeleꞌi kepamiaꞌi auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome Deo aagoa isa apuꞌi agepamia. \q1 \v 6 Ke alo opai laoꞌi maiꞌi inaekimuga ke aisokupuga kepaꞌaua auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome Deo isa aloꞌi agepapogua. \q1 \v 7 Ke papiau guaꞌi keania auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome Deo isa guaꞌi ageania. \q1 \v 8 Ke aloꞌi elolofa auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome isa Deo akeisa. \q1 \v 9 Ke gagao kekapa auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome isa akeifaniꞌi Deo gauga akeomaꞌi. \q1 \v 10 Ke alo opai laoꞌi maiꞌi kekapaꞌi kainai keafi apalaniꞌi auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi, \q2 gome Deo ega agofaꞌa isa apuꞌi. \p \v 11 “Ke lau puouai papiau oi akeifa apala penimi, akeafi apalanimi, ke pifogeai akepaagu fofoumi iifa apalaꞌi iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi maꞌoai eemiai akeifaniꞌi aumi, Deo eegai kapa feloꞌi oafiꞌi aumi. \v 12 Ke foalogama alomi fegama alogaina, gome afa felo ufai ekae auga akaikiꞌa ipauma. Ufainagai oi alomai koa kai isa profeta isafa ega keafi apala omaꞌi.” \s1 Kikimalu Ke Eaea Fou Fouꞌi \r (Mako 9:50; Luka 14:34-35) \p \v 13 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi auga aagoa kikimaluga koa iꞌopomi. Kai kikimalu mekiꞌaga agefua koa aisama, ala akeoma agemekiꞌa pugu? Isa ega mekiꞌa efua kainai akeafia kapa agaꞌo felo akekapa afaekaina. Kai akeafia akepuake papiau laagai akepea akegafamuꞌa. \p \v 14 “Ke oi auga iꞌina agofaꞌa eaea koa iꞌopomi. Taoni agaꞌo iku eꞌelegai kepaapa auga akepaiꞌofake afaekaina koa iꞌopoga, oi isafa agoiꞌofake afaekaina. \v 15 Ke papiau lanepa akepaafiaua aisama, liti papagai afakeogeꞌunia. Kai lanepa kepapaꞌafa afugai akepaꞌafa, ega koa eꞌai keagu papiauꞌi maꞌoai eaea agepeniꞌi. \v 16 Ega koa iꞌopoga, oi isafa laomai feloꞌi fokapaꞌi emi eaea papiau laaꞌiai fopagefaua, ega koa papiau oi emi laomai feloꞌi fekeisaꞌi Amami ufai eague auga fekeifagaina.” \s1 Deo Ega Iifa Maꞌoai Kapa Akaikiꞌaꞌi Ipaumaꞌi \p \v 17 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi foloopolaga lau Deo ega iifa Moses epenia auga, ke Profeta kapaꞌina keifania auga isafa laaꞌi mapamiaꞌi laoma puo lamai folooma. Laaꞌi. Lau lamai auga egaꞌina iifaꞌi laaꞌi fapamiaꞌi puo alamai kai koꞌaꞌi mo fapamiaꞌi laoma puo lamai. \v 18 Iifa gome maamiai laifania. Aagoa ufa fou laaꞌi akemia kai, egaꞌina iifaꞌi alogai malele eꞌele mo, o peni kuagai afaꞌagamo mo kepaau opogaina auga afuga agaꞌomo mo ganinagai laaꞌi afaemia agelao egaꞌina iifaꞌi maꞌoai koꞌaꞌi mo akemia. \v 19 Ega puo kaisau iꞌina iifaga kapula eꞌele ipauma agaꞌomo mo ageaupea, ke papiau isafa agepamaleleniꞌi, isa ekapa koa akekapa auga Deo ega agofaꞌai akeifaga au eꞌele akeoma. Kai kaisau iꞌina iifaꞌi kaiꞌiai mo agepea ke pamaleleꞌi papiau agepamaleleniꞌi auga, Deo ega agofaꞌai akeifaga au akaikiꞌa akeoma. \v 20 Gome lau lapainimi, oi alomi opaina Faliseo auꞌi ke pamalele auꞌi fou eꞌi alo opai afaekaꞌegaina koa aisama, Deo ega agofaꞌai afolokoko paisa.” \s1 Guakupu Fouga \p \v 21 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Ufainagai Moses ega iifa kainai, papiau kepainiꞌi iina keoma auga aꞌo ologonia. ‘Kai agaꞌo foloaupugua. Ke kaisau aufalao agaꞌo ageaupugua auga ega apala afa kansolo auꞌi eeꞌiai ageafia,’ keoma. \v 22 Kai lau lapainimi. Kaisau ifo aaga akina eegai gua ekupu auga ega laomai apala afa Deo eegai ageafia. Ke kaisau aaga akina mo agepaina amaꞌama auga ageoma auga kansolo auꞌi agoꞌiai iifa agepakaisa. Ke kaisau aaga akina agepaina ‘Oi kafoꞌo aumu’ ageoma auga ipeli logai agekoko ageaga. \p \v 23-24 “Ega puo oi Deo amu kepaꞌa penia afugai kapa agaꞌo Deo mopaꞌa penia loomaoma kai aamu akimu agaꞌo oi eemuai gua ekupu auga aloopolaga koa aisama, pipeni amuga egaꞌina afuga akegai fopuaꞌafuga feka. Egae kai folao aamu akimu eegai oi emu apala feꞌagegeai kakaua fou fogagao kai fomai pugu emu pipeni Deo fopaꞌa penia. \p \v 25 “Ke aufalao agaꞌo oi iifa ipakainai agepaapaukaiso aisama, fiakoa mo egaꞌina papiauga aunimi kapa egaꞌina oko fopakaisa. Ke iifa ipakaina auga eega alolao koa kai keagai ega koa fokapa. Laaꞌi koa aisama, isa ageafio au oi emu laomai afa fepenio auga imagai agepauiso. Ke isa oi tipula afuga eꞌima auga imagai agepauiso, ke tipula afuga eꞌima auga oi tipula afugai ageꞌafo kokoiso. \v 26 Iifa gome maamiai laifania. Oi afolopealai laaꞌi agelao emi moni fua eemiai ekae auga agopafua afeꞌaina.” \s1 Papiau Fou Akeamage Kai Fou Kefeu Auga Fouga \p \v 27 Iesu eifa pugu einaka, “Ufainagai Moses ega iifa kainai papiau iina keifa oma aꞌo ologonia. ‘Aufalao agaꞌo fou aloamage auga fou folofeu,’ keoma. \v 28 Kai lau oi lapainimi. Kaisau ifiao o papie eisa emaaga auga, papie fou kefeu koa laoga maina apala gua alogai ekapaisa efua. \v 29 Oi maami kaina epaafimi laomai apala okapa koa aisama, amoꞌiulaisa amopuake. Oi faagami agaꞌo fegea kai Deo ega agofaꞌai fokoko auga felo. Kai faagami fofouga mo ipeliai agoake auga apala ipauma. \v 30 Ke oi imami kaina epaafimi laomai apala okapa koa aisama, fofoua fopuake. Oi faagami agaꞌo fegea kai Deo ega agofaꞌai fokoko auga felo. Kai faagami fofouga mo ipeliai agoake auga apala ipauma.” \s1 Amage Papiauꞌi Akafaꞌi Kepaakeꞌi Auga Fouga \r (Mateo 19:9; Mako 10:11-12; Luka 16:18) \p \v 31 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Moses ega iifa kainai iina keifa oma auga isafa aꞌo ologonia. ‘Au agaꞌo akafa agepaake auga, isa akafa epaake auga pepa fekapa fepenia,’ keoma. \v 32 Kai lau lapainimi. Kaisau akafa fou keamage ke akafa egaꞌina aufalao agaꞌo fou afakefeu mo ganinagai agepaake auga, isa akafa au iꞌoina agaꞌo fou kefeu auga laoga maina isa epagama. Ke kaisau ipaake papiega ageakafania auga, isa papie iꞌoina agaꞌo fou fakefeu auga iifaga eaupea. \s1 Pakoꞌa Niniꞌanina Auga Fouga \p \v 33 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Ufainagai Moses ega iifa kainai papiau iina kepaini omaꞌi auga isafa aꞌo ologonia. ‘Oi emi pakoꞌa niniꞌanina okapaisa auga laagai foloaopagai. Kai Lopia eegai emi pakoꞌa niniꞌanina egaꞌina okapaisa auga kainai fopea,’ keoma. \v 34 Kai lau lapainimi. Oi pakoꞌa niniꞌanina agaꞌomo mo ganinagai folokapa. Oi ufa akagai isafa pakoꞌa niniꞌanina folokapa. Gome ufa auga Deo ega aguagu afuga. \v 35 Ke oi aagoa akagai isafa pakoꞌa niniꞌanina folokapa. Gome aagoa auga Deo ife ipaapauga afuga. Ke oi Ierusaleme taonina isafa akagai pakoꞌa niniꞌanina folokapa. Gome Ierusaleme taonina auga Kin akaikiꞌa Auga ega taoni. \v 36 Ke oi ifomi kaniamiai pakoꞌa niniꞌanina folokapa. Gome oi ifomi kaniamiai fufumi agaꞌomo ganinagai keloga o umuga agopamia afaekaina. \v 37 Kai aufa kina koꞌa mo foifania, ke kapaꞌina agokapa auga ‘E’ mo fooma, ke afolokapa auga, ‘Laaꞌi’ mo fooma. Ke muniai kapaꞌina agoifania auga tiapolo eegai emai.” \s1 Papiau Eꞌi Laomai Afa Isogemue Auga Fouga \r (Luka 6:29-30) \p \v 38 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi Moses ega iifa kainai papiau iina keifa oma auga aꞌo ologonia. ‘Aufalao agaꞌo au agaꞌo maaga agepalifua koa aisama, papiau egaꞌina isafa isa ima afa feoge iꞌopoga mo faagagai fekapa. Ke aufalao agaꞌo au agaꞌo nie agepalifua koa aisama, papiau egaꞌina isafa isa ima afa feoge iꞌopoga mo faagagai fekapa,’ keoma. \v 39 Kai lau lapainimi. Papiau apala agaꞌo oi eemuai apala afekapa koa aisama, ima afa folooge. Ke aufalao agaꞌo meꞌemu kaina afepoa koa aisama, apie foailao meꞌemu lafanina kaina isafa fepoa. \v 40 Ke aufalao agaꞌo iifa ipakainai gapaapaukaiso kai emu tiapu iꞌiuka gaafia ageoma koa aisama, afemu tiapuga isafa feafia. \v 41 Ke aufalao agaꞌo agepaafio fou 2 kilomita amopea ageoma koa aisama, fou 4 kilomita fopea. \v 42 Ke kaisau kapaꞌina agegoinimi auga fopenia, ke kaisau eemiai kapa agaꞌo gaafia kai muniai fepenimueimi ageoma auga folomuniapua, kapaꞌina gaafia eoma auga fopenia.” \s1 Alomi Koꞌagai Emi Ou Auꞌi Aniꞌi Foani Auga Fouga \r (Luka 6:27-28, 32-36) \p \v 43 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Moses ega iifa kainai papiau iina keifa oma auga aꞌo ologonia. ‘Alomi koꞌagai emi eꞌa ipafe auꞌi aniꞌi foani. Kai emi ou auꞌi auga alomi koꞌagai aniꞌi foloani,’ keoma. \v 44 Kai lau lapainimi. Alomi koꞌagai emi ou auꞌi aniꞌi foani, ke keafi apalanimi auꞌi fauꞌiai fomegamega. \v 45 Ega koa Amami ufai eague auga gauga agomia agekaina. Gome Deo kina epaaga papiau feloꞌi ke apalaꞌi ma ganinagai maꞌoai laaꞌiai egefaopu. Ke imu epaꞌaua alo opai ke alo opai laaꞌi auꞌi isafa epeniꞌi. \v 46 Ega kainai oi papiau animi keani auꞌi mo aniꞌi agoani koa aisama, Deo eegai egaꞌina laoga mainai afa felo agoafia ma? Ke tax isafina auꞌi isafa laomai apala ikapa auꞌi mo ganinagai ega koa akekapa ma? \v 47 Ke oi aami akimi mo agopamegoniꞌi koa aisama, oi kapaꞌina okapa auga papiau isaꞌi kapaꞌina kekapa auga faagagai okaꞌegainiꞌi ma? Oi kapa agaꞌo alokapa isa alokaꞌegainiꞌi. Gome Deo akelogonia papiauꞌi isafa ega koa kekapa. \v 48 Ega puo oi Amami ufai eague auga alo opai laoꞌi maiꞌi alo epogu koa iꞌopoga, oi isafa Isa koa iꞌopoga fomia alo opai laoꞌi maiꞌi alomi fepogu.” \c 6 \s1 Pipeni Ulalu Papiauꞌi Fopeniꞌi Auga Fouga \p \v 1 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Foisa felo oi emi laomai feloꞌi papiau kegaisa ooma puo papiau agoꞌiai folokapa. Gome oi ega agokapa oma koa aisama, Amami ufai eague auga eegai afa felo afoloafia. \p \v 2 “Ega puo oi ulalu papiauꞌi amu openiꞌi aisama pifoge auꞌi kekapa koa iꞌopoꞌi folokapa. Isa auga papiau isa kegaisaꞌi au akaikiꞌaꞌi kegapamiaꞌi keoma puo, laꞌafou afuꞌiai ke peapea afuꞌiai papiau agoꞌiai keapa eꞌi laomai felo auga fiꞌi keipina auꞌi kekapa koa iꞌopoga kekapa. Iifa gome maamiai laifania. Isa eꞌi laomai afa keafiia efua. \v 3 Kai oi ulalu papiauꞌi amu agopeniꞌi aisama, imami kaina kapaꞌina ekapa auga imami lafanina faelogo. \v 4 Ega koa fokapa ogefakeai egaꞌina laoga maina fokapa. Ega agokapa oma koa aisama, Amami laomai ogefakeai okapa eisa auga afa felo agepenimi.” \s1 Megamega Fouga \r (Luka 11:2-4) \p \v 5 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi agomegamega aisama pifoge auꞌi kemegamega koa iꞌopoga folomegamega. Gome pifoge auꞌi kegamegamega keoma aisama, papiau isa fekeisaꞌi auga anina keani alogaina puo laꞌafou afuꞌiai, ke keaga kiuꞌiai keapa kemegamega. Iifa gome maamiai laifania. Isa eꞌi laomai afa keafiia efua. \v 6 Kai oi agomegamega aisama, folao emi eꞌa alogai oi mo ologo afugai fokoko paꞌafi fokupuga kai, Amami eaguega kai aloisaisa auga fomegamega penia. Ega agokapa oma koa aisama, Amami ogefakeai kapaꞌina okapa eisa auga afa felo agepenimi. \v 7 Ke oi agomegamega aisama, Deo akelogonia auꞌi niniꞌani aniꞌi laaꞌi maꞌo keifaniꞌi auꞌi koa folomia. Gome isa kepamia niniꞌani maꞌo keifaniꞌi puogai Deo ainaꞌi agelogo keoma. \v 8 Ega puo oi auga isa kekapa koa folokapa. Gome oi Amami kapaꞌina agogoina auga alogoina koa kai elogo efua. \p \v 9 “Ega puo oi iina fomegamega oma: \q1 ‘Amamai ufai loague aumu, Akamu galolofa aoma. \q1 \v 10 Ke emu agofaꞌa gamai. \q1 Oi emu logoai kapaꞌina anina loani ufai kekapa auga iꞌopoga mo aagoai isafa gaikapa. \q1 \v 11 Aufa kina foꞌamaga pau mopenimai. \q1 \v 12 Ke lai papiau eꞌi apala aꞌagegeainiꞌi koa iꞌopoga, \q2 Oi isafa lai emai apala moꞌagegeainiꞌi. \q1 \v 13 Ke mopapeaimai iꞌopo apalaꞌi aloꞌiai falakoko, \q1 ke tiapolo apala auga eegai mopapealaimai.’”\f + \fr 6:13 \ft Papiau isaꞌi 13 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Gome isapu maꞌoai, eaea akaikiꞌa maꞌoai, ke agofaꞌa maꞌoai oi apumu aoniamo. Amen.’\f* \m \v 14 Oi papiau eꞌi apala foꞌagegeainiꞌi, gome oi papiau eemiai apala kekapa auꞌi eꞌi apala agoꞌagegeainiꞌi koa aisama, Amami ufai eague auga isafa, oi emi apala ageꞌagegeainiꞌi. \v 15 Kai oi papiau eꞌi apala afoloꞌagegeainiꞌi koa aisama, Amami ufai eague auga isafa, oi emi apala afaeꞌagegeainiꞌi.” \s1 Ani Gopegope Fouga \p \v 16 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi agoani gopegope aisama, pifoge auꞌi kekapa koꞌa iꞌopoga folokapa alomi faemafu. Gome isa keani gopegope aisama, papiau isa keani gopegope auga fekeisa keoma puo, iisaꞌi keafi lilifua. Iifa gome maamiai laifania, isa eꞌi laomai afa keafiia efua. \v 17 Kai oi agoani gopegope aisama, maami foikua ke oili kaniamiai fooge. \v 18 Ega koa oi oani gopegope auga papiau folopakinaꞌi kai, oi Amami eaguega kai aloisaisa auga mo fopakina. Ke oi Amami kapaꞌina ogefakeai okapa eisa auga afa felo agepenimi.” \s1 Ufa Amuꞌiai Fopaꞌamuꞌamu Auga Fouga \r (Luka 12:33-34) \p \v 19 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi ifomi faumiai inae aagoa amuꞌiai folopaꞌamuꞌamu. Gome aagoa amuꞌi auga moamoa ke mokemoke ageafiꞌi akelifu. Ke painao auꞌi isafa oi emi eꞌa akeaupea egaꞌina amuꞌi akepainaoniꞌi. \v 20 Ega puo inae aagoa amuꞌiai folopaꞌamuꞌamu kai, oi ifomi faumiai ufa amuꞌiai fopaꞌamuꞌamu. Gome amu ufai kekae auꞌi moamoa ke mokemoke afaeafiꞌi afakelifu. Ke painao auꞌi isafa eꞌa afakeaupea afakepainaoniꞌi. \v 21 Lau ega laifa oma, gome oi alomiai afu kapagai opaꞌamuꞌamu afugai, guami fofouga isafa egae ooge.” \s1 Maami Auga Imaaumi Fofouga Ega Eaea \r (Luka 11:34-36) \p \v 22 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi maami auga imaaumi fofouga ega eaea. Ega puo oi maami felo koa aisama, imaaumi fofouga eaea agepogu. \v 23 Kai oi maami apala ipauma koa aisama, imaaumi fofouga umina agepogu. Ega puo oi alomiai eaea egaꞌina auga umina koa aisama, umina egaꞌina oi imaaumi fofouga agepalifu afeꞌaina.” \s1 Moni Foloopopoaina Kai Deo Fopakoꞌania \r (Luka 16:13; 12:22-34) \p \v 24 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Kai agaꞌo lopia auniꞌi eꞌi kalaꞌafi agemia afaekaina. Isa alo koꞌagai agaꞌo anina afaeani, ke agaꞌo alo koꞌagai anina ageani, o isa alo koꞌagai agaꞌo ega iifa kainai agepea kai, agaꞌo auga alo koꞌagai ega iifa kainai afaepea. Ega koa iꞌopoga mo, Deo ke moni fou eꞌi pinauga agokapa agaꞌonia mo afaekaina. \p \v 25 “Ega puo iifa gome maamiai laifania, oi emi agu opopo folopaꞌaua. Egaꞌina auga kapaꞌina agoania, o agoinu auga opopo folopaꞌaua. Ke imaaumi isafa opopo folopaꞌaua. Egaꞌina auga kapaꞌina agoiꞌiuka auga opopo folopaꞌaua. Oi emi agu auga kapa akaikiꞌa foꞌama aekaꞌegaina ma? Ke imaaumi auga kapa akaikiꞌa ipauma, tiapu aekaꞌegaina ma? Koꞌa ipauma. Oi emi agu ke imaaumi fou kapa akaikiꞌaꞌi ipaumaꞌi. \v 26 Maami galao ufa ineiꞌi amoisaꞌi. Isa kapa agaꞌo akefauga, o foꞌama agaꞌo foꞌama isoge eꞌagai akeꞌoamenia aeka. Ega mo ganinagai oi Amami ufai eague auga isa epaanianiꞌi. Oi auga kapa akaikiꞌami ufa ineiꞌi alokaꞌegainiꞌi ma? \v 27 Oi epomiai kaisau opopoai kina maaga agaꞌomo koa ega aguagu laagai eogeaua ifo ega agu epo epamaefania? Kai agaꞌo laaꞌi. \p \v 28 “Ega puo kapa puo oi tiapu kapa agoiꞌiuka auga opopo opaꞌaua? Maami galao ago alo kaikaiꞌi ala keuki oma auga amoisaꞌi. Isa akepinauga ke kapa agaꞌo fekeꞌiuka auga pinaugaga agaꞌo akekapa. \v 29 Kai lapainimi, Solomon epaꞌamuꞌamu alogai mo ganinagai, ega tiapu agaꞌomo mo ganinagai kaikai egaꞌina eꞌi felo aekaꞌegaina. \v 30 Deo ago alo mukimukiꞌi pau kekae kai fafoko akemae, loai akeꞌafoauꞌi mo ganinagai, kaikaiꞌi tiapu felo ipauma koa epeniꞌi keiꞌiukaꞌi, iisaꞌi felo ipauma emia. Ega koa aisama, oi Deo maagai kapa akaikiꞌami ipaumami puo, oi tiapu maꞌo afaepenimi afoloꞌiukaꞌi ma? Oi pakoꞌa eꞌele aumi! Iifa gome Isa oi tiapu maꞌo agepenimi agoiꞌiukaꞌi. \v 31 Ega puo foloopopo foloifa, ‘Kapaꞌina agaania?’, o ‘Kapaꞌina againu?’ o ‘Kapaꞌina agaiꞌiuka?’ folooma. \v 32 Gome Deo akelogonia papiauꞌi auga egaꞌina kapaꞌi mo opopoꞌi kepaꞌauꞌi, ke muniꞌiai kepiau. Kai oi Amami ufai eague auga egaꞌina kapaꞌi maꞌoai aniꞌi oani auga elogo efua. \v 33 Ega puo Deo ega agofaꞌa, ke ega alo opai laoꞌi maiꞌi fokapu kakauꞌi. Egae kai egaꞌina kapaꞌi maꞌoai aniꞌi oani auꞌi isafa egaꞌina fou laagai ageogeaua. \v 34 Ega puo oi fafoko opopo folopaꞌaua. Gome fafoko kapaꞌina agemia auga ifo opopo agepaꞌaua. Aufa kina auga ifo ega opopo egome mo ekae.” \c 7 \s1 Papiau Eꞌi Apala O Eꞌi Felo Auga Alomiai Foloopolaga \r (Luka 6:37-38, 41-42) \p \v 1 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Aufalao agaꞌo kapa agaꞌo ekapaisa auga oi alomiai isa felo o apala ekapaisa folooma. Laaꞌi koa aisama, oi kapa agaꞌo alokapa aisama, aufalao agaꞌo isafa alogai oi felo o apala lokapaisa ageoma. \v 2 Gome felo o apala alomiai agoopolaga agoifania aisama, Deo isafa oi eemiai ega koa agekapa. Ke aufalao agaꞌo ega laomai felo o apala afa ala openi oma auga iꞌopoga mo, Deo oi afa ega agepenimi omaimi. \p \v 3 “Kapa puo oi aami akimi maaꞌiai au keilina aeapuga eꞌele ekae auga oisa kai, oi ifomi maamiai au uꞌufa akaikiꞌa ekae auga gefa aloauga? \v 4 Oi aufa kina maamiai au uꞌufa ekaega maami ekaisapua kai, ala koa aami akimi opainiꞌi oinaka, ‘Aau o akiu, maamuai amaꞌama eꞌele maafilaisa ooma?’ \v 5 Pifoge aumi! Foufai ifomi maamiai au uꞌufa ekae auga foafilaisa kai, maami ofakaegai aami akimi maaꞌiai iili aeapuga ekae auga agoafilaisa agekaina. \p \v 6 “Ke Deo maagai kapaꞌina elolofa ooma ooge meꞌe auga, oafia amuꞌe folopeniꞌi. Ke kapa agaꞌo afa akaikiꞌagai oꞌafa auga oafia uma folopiu peniꞌi. Kai ega agokapa oma koa aisama, uma kapa felo egaꞌina auga ifeꞌiai akegafamuꞌa kai, akeꞌafoaipini oi eemi akefai akeꞌiꞌiokaimi,” eoma. \s1 Deo Fagoina Fakapuga Ke Ega Paꞌafi Faꞌinipa Auga Fouga \r (Luka 11:9-13) \p \v 7 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Fopinoi ke agoafia. Fokapuga ke agokapulaisa. Ke paꞌafi foꞌinipa ke paꞌafi ageagalai. \v 8 Gome kaisau epinoi auga kapaꞌina egoina auga eafia. Ke kaisau kapa agaꞌo ekapuga aepakipo auga ekapulaisa. Ke kaisau paꞌafi eꞌinipa auga paꞌafi eagalai. \p \v 9 “Ke oi epomiai kaisau auga gauga isa agegoina palafa ageoma aisama, kepo agepenia? \v 10 Ke kaisau gauga isa agegoina maꞌa ageoma aisama, kaapa agepenia? \v 11 Oi laomai apala ikapa aumi mo ganinagai, pipeni felo gaumi ipeniꞌi ologo. Kai oi Amami ufai eague auga felo ipauma puo, kaisau Isa egoina auga pipeni feloꞌi maꞌo mo agepenia papiau agekaꞌegainiꞌi. \v 12 Ega puo kapa maꞌoai agokapaꞌi alogai, papiau oi eemiai kapaꞌina fekekapa ooma auga mo isa eeꞌiai fokapa. Gome Moses ega iifa ke profeta maꞌoai eꞌi iifa maꞌoai ega fokapa oma keoma kepapua ekae.” \s1 Ufa Falao Keagaga \r (Luka 13:24) \p \v 13 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi auga paꞌafi ake eꞌelegai fokoko. Gome keaga ake akaikiꞌa auga elao afu apala ipauma papiau epalifuꞌi afugai epealai. Ke egaꞌina afuga paꞌafina ake akaikiꞌa. Ega puo papiau maꞌo egaꞌina paꞌafinai kekoko. \v 14 Kai keaga elao papiau agu pagai maunina keafia afugai epealai auga ake eꞌele, ke paꞌafina isafa ake eꞌele. Ega puo papiau isaꞌi mo egaꞌina paꞌafinai kekoko.” \s1 Au Puaga Iisagai Agologo \r (Luka 6:43-44) \p \v 15 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Profeta pifogeꞌi eemi kefai auꞌi foisa feloꞌi. Isa faagaꞌi afe auga sipi koa iꞌopoga kai aloꞌi auga, ago alo amuꞌeꞌi aꞌiꞌi koa iꞌopoꞌi. \v 16 Ke isa papiau kapaꞌi auꞌi eꞌi laomaisai agoisaꞌi agologo. Ke papiau ini gufugai aupua puaga akeafia agekaina ma? Ke ini gufugai au aka fik keoma auga isafa puaga akeafia agekaina ma? Laaꞌi afaekaina! \v 17 Ega koa iꞌopoga, au felo auga puaga felo eoge kai, au apala auga puaga apala eoge. \v 18 Ke au felo auga anina apala afaeoge, ke au apala auga anina felo afaeoge. \v 19 Au kapaꞌi aniꞌi felo afakeoge auꞌi akeagaꞌi loai akeꞌafoauꞌi. \v 20 Ega puo profeta pifogeꞌi auꞌi, au puagai aisa alogo koa iꞌopoga, isa isafa eꞌi laomaisai isa kaisau auga agoisaꞌi agologo.” \s1 Lau Oi Alalogologonimi \r (Luka 13:25-27) \p \v 21 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Papiau lau, ‘Lopia, Lopia,’ keomaisau auꞌi maꞌoai mo ufai Deo ega agofaꞌai afakekoko. Kai kaisau lau Amau ega logoai kapa maꞌoai ekapa auga mo egaꞌina agofaꞌagai agekoko. \v 22 Egaꞌina kina maꞌo lau akepainiau, ‘Lopia, Lopia, lai oi akamuai profeta koa iꞌopoga emu iifa papiau maaꞌiai aifafoua, ke oi akamuai tiapolo papiau aloꞌiai keagu auꞌi apapealaiꞌi, ke oi akamuai mirakulo maꞌo akapaiꞌi,’ akeoma. \v 23 Ega aisama lau isa maaꞌiai alaifa gomeisa mo alainaka, ‘Lau oi egae alalogonimi mo emai pau. Oi Deo ega iifa kaiꞌiai alopeapea aumi eeuai amokailai,’ alaoma.” \s1 Eꞌa Ipaapa Auꞌi Auniꞌi \r (Luka 6:47-49) \p \v 24 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Ega puo papiau maꞌoai lau eꞌu iifa aꞌo kelogo ke kekapa auꞌi auga, ikifa auga fopa laagai eꞌa epaapa auga koa iꞌopoꞌi. \v 25 Au egaꞌina ega eꞌa uuꞌuga fopai efaunia kai eꞌa epaapa. Ega puo imu eꞌau, ke kou elai, ke ameku epua ega eꞌa epuaisa mo ganinagai aepoi. \v 26 Kai papiau maꞌoai lau eꞌu iifa aꞌo kelogo kai kaiꞌiai akepea auꞌi auga, kafoꞌo auga ega eꞌa figuai epaapa auga koa iꞌopoꞌi. \v 27 Ega puo imu eꞌau, ke kou elai eꞌa eauniia, ke ameku epua eꞌa epuaisa aisama, epoi eauoka aꞌo akaikiꞌa ipauma emia.” \p \v 28 Iesu egaꞌina kapaꞌi maꞌoai epamalele efua aisama, egae kelaꞌafou auꞌi maꞌoai isa ega pamalele eegai keopofua ke kekauai alogaina. \v 29 Gome isa Moses ega iifa pamalelega auꞌi koa aepamalele kai, Deo ega isapu eafia auga koa epamalele. \c 8 \s1 Iesu Molumolu Isafaga Auga Epafelo \r (Mako 1:40-45; Luka 5:12-16) \p \v 1 Iesu iku mapegai eapa epamalele efua eake emai aisama, papiau laꞌafou akaikiꞌagai isa muninai kepea. \v 2 Egaꞌina alogai au molumolu isafaga eafia auga emai Iesu agogai eanifeꞌu kai eifa einaka, “Lopia, oi lau mopafeloisau alooma koa aisama, alopafeloisau agekaina,” eoma. \p \v 3 Ega aisama Iesu ima ekalaisa elao au faagagai eafiau kai eifa einaka, “Lau lalogo oi mapafeloiso laoma puo, felomu momia,” eoma. Ke fiakoa mo au faaga felo emia. \v 4 Ega aisama Iesu isa epainia einaka, “Foisa oi faagamuai kapaꞌina emia auga kai agaꞌo maagai foloifania. Kai opainai folao sakedote eeꞌiai faagamu fopakinaꞌi. Ke isa oi faagamu felo emia auga fekeisa, papiau fekepakinaꞌi. Ke faagamu felo emia laoga maina Moses ega iifai eifa kapula penio auga kainai, amu Deo fopaꞌa penia,” eoma. \s1 Iesu Roma Ifani Lopiaga Ega Kalaꞌafi Epafelo \r (Luka 7:1-10; Ioane 4:43-54) \p \v 5 Egaꞌina afegai Iesu elao Kapenaum taoninai ekoko aisama, Roma ifani auꞌi 100 eꞌimaꞌi lopiaga emai isa eegai egoinia gapalagaina eoma. \v 6 Ke eifa einaka, “Lopia, lau eꞌu kalaꞌafi faaga fofouga emae paguai ekae ekiekie alogaina,” eoma. \p \v 7 Ega aisama Iesu einaka, “Lau alafai alapafelo,” eoma. \p \v 8 Kai ifani lopiaga iifa epamue einaka, “Lopia, lau au eꞌeleu puo, oi fomai lau eꞌu eꞌai fokoko auga afaekaina. Foloafipugu eꞌu eꞌa folomai kai, moifa mo eꞌu kalaꞌafi felo gamia. \v 9 Gome lau ifou isafa eꞌu lopia akaikiꞌaꞌi papaꞌiai lapinauga, ke eꞌu ifani auꞌi isafa papauai kepinauga. Lau iꞌina auꞌi agaꞌo lapaina, ‘Molao’ laoma aisama, elao. Ke agaꞌo lapaina, ‘Momai,’ laoma aisama, emai. Ke eꞌu kalaꞌafi lapaina, ‘iꞌina mokapa,’ laoma aisama, ekapa,” eoma. \p \v 10 Ke Iesu ifani lopiaga ega eniniꞌani oma aina elogonia aisama, ekauai alogaina, ke eꞌafoaipini papiau isa muninai kepea auꞌi epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Israel papiauꞌi epoꞌiai kai agaꞌo iina epakoꞌa omaisau auga alaisa koa. \v 11 Lapainimi, kina fuagai papiau maꞌo kina eꞌagaukae afuga kaina, ke kina eake afuga kainai akemai Abraham, Aisak, ke Iakobo fou Deo ega agofaꞌai, miamia akaikiꞌagai afuꞌi akeafia akeagu. \v 12 Kai Israel papiauꞌi Deo ega agofaꞌa papiauꞌi auga, afegai uminagai akepiulaiꞌi, egae akeapepe nieꞌi akeapalolia,” eoma. \p \v 13 Ke Iesu eniniꞌani afegai, ifani lopiaga epainia einaka, “Molao! Oi lopakoꞌania koa iꞌopoga mo ageikapa,” eoma. Ke ifani lopiaga ega kalaꞌafi egaꞌina kina maagai mo felo emia. \s1 Iesu Papiau Maꞌo Epafeloꞌi Pugu \r (Mako 1:29-34; Luka 4:38-41) \p \v 14 Egaꞌina afegai Iesu ke ega imoi fou kelao Peto ega eꞌai ekoko. Egae Peto gafa papiega auama isafa eafiia petiai eka eisa. \v 15 Ke Iesu papie ima eafi opogaina aisama, auama isafaga isa epuaꞌafuga. Ke eꞌuegekae foꞌama egakunia epeniiꞌi keaniia. \p \v 16 Ke epagapigapi aisama, papiau maꞌo tiapolo aloꞌiai keagu auꞌi kemaiseiniꞌi Iesu eegai. Ke isa eifa mo tiapolo kepealai, ke isafa papiauꞌi maꞌoai epafeloꞌi. \v 17 Iesu ega koa ekapaisa auga, Deo ega iifa pukagai profeta Aisaea iina eifa oma auga pau koꞌa mo emia: \q1 “Isa iꞌa aꞌa apoke laoꞌi maiꞌi maꞌoai eafiꞌauꞌi apuga epamia, \q2 ke aꞌa isafa epuaiꞌi.” \rq Aisaea 53:4\rq* \s1 Iesu Muninai Kepea Auga Maiꞌafa \r (Luka 9:57-62) \p \v 18 Egaꞌina afegai papiau maꞌo alogaina kemai Iesu keapa lofe. Ega puo ega imoi eifa kapula peniꞌi, gaaga agaꞌo kegaisa gaaguka gapagai aꞌu apie galao eoma. \v 19 Egaꞌina alogai Moses ega iifa pamalelega auga agaꞌo emai Iesu epainia einaka, “Pamalele aumu, oi ala folao mo ganinagai, munimuai alafai paisa,” eoma. \p \v 20 Ega aisama Iesu einaka, “Ago alo amuꞌeꞌi eꞌi feu afuga apu inegai ekae, ke ufa ineiꞌi isafa niiꞌi ekae. Kai Papiau Aumauni Gauga auga, kania feogeaua felaagai afuga agaꞌo laaꞌi,” eoma. \p \v 21 Ke Iesu ega imoi agaꞌo Iesu epainia einaka, “Lopia, mologoainiau malao amau mafufu kakaua kai alamai munimuai alapea,” eoma. \p \v 22 Kai Iesu isa epainia einaka, “Lalauꞌi emae auꞌi ifoꞌi eꞌi mae kegafufuga. Kai oi auga mai muniuai mopea,” eoma. \s1 Iesu Lanina Epaapakipo \r (Mako 4:35-41; Luka 8:22-25) \p \v 23 Iesu egaꞌina eifania afegai, gaagai eaguka ke ega imoi isafa gaagai keaguka. \v 24 Ke kelao alogai, fiakoa mo lanina akaikiꞌa ipauma emai egaꞌina aꞌuga mo epea oma. Ega puo goiso emai gaaga laagai eꞌafo pagainia. Kai egaꞌina alogai Iesu eka efeu. \v 25 Ega puo Iesu ega imoi kelao kepagonia kai kepainia keinaka, “Lopia, kaniaꞌa moagamauga! Iꞌa agakogo!” keoma. \p \v 26 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Oi pakoꞌa eꞌele ipauma aumi. Kapa puo oi ega omaniꞌi oma?” eoma. Egae kai eꞌuegekae ameku aꞌu fou efinaiꞌi, ke kapa maꞌoai keꞌolo. \p \v 27 Au maꞌoai egaꞌina gaagagai keaguka auꞌi ega koa emia keisa aisama, kekauai alogaina keopofua ke kepaꞌani keinaka, “Iꞌina au kapa? Isa ameku, aꞌu mo ganinagai aina keafia,” keoma. \s1 Kerasene Agogai Iesu Au Auniꞌi Aloꞌiai Tiapolo Keagu Auꞌi Epafeloꞌi \r (Mako 5:1-20; Luka 8:26-39) \p \v 28 Egaꞌina afegai kelao apiegai Kadara papiauꞌi keagu agogai keofau keꞌagaukae keagai kepea. Ega aisama au auniꞌi aloꞌiai tiapolo keagu auꞌi laai kemai Iesu fou kepiaogai. Isa keꞌeꞌefa alogaina puo kai agaꞌo ega mo aepeapea oma. \v 29 Isa Iesu keisa aisama, tiapolo isa aloꞌiai keagu auꞌi keagaga keinaka, “Deo Gauga aumu, kapaꞌina lai eemaisai anina loani? Oi emu kina aekaina koa kai lomai lai mopakiekie alogainimai ma looma?” keoma. \p \v 30 Egaꞌina alogai afaꞌagamo aakai koa iꞌopoga auga, uma maꞌopaꞌi kelaꞌafou keapa keanimai. \v 31 Ega puo tiapolo Iesu kegoinia keinaka, “Oi lai alopapealaimai koa aisama, foulaimai falao uma egaꞌina maꞌopaꞌi kelaꞌafou keapae auꞌi aloꞌiai fakoko,” keoma. \p \v 32 Ke Iesu isa elogoainiꞌi ke epainiꞌi einaka, “Amolao,” eoma. Ega puo tiapolo egaꞌina auꞌi auniꞌi aloꞌiai kepealai kelao uma aloꞌiai kekoko. Ke uma kekauai laꞌafouai poupouai kepiau keake kelao aꞌuai kekogo kemae. \v 33 Ke egae keapa uma keꞌimaꞌi auꞌi kepiau kelao taoniai kapaꞌina kemia auꞌi maꞌoai keifafouꞌi. Ke au aloꞌiai tiapolo keagu auꞌi isafa, faagaꞌiai kapaꞌina emia auga papiau maaꞌiai keifafoua. \v 34 Ega aisama taoni papiauꞌi maꞌoai kelao Iesu kegaisa keoma. Ke keisa aisama, kapaꞌina ekapaisa auga maniꞌina kepaꞌaua puo kegoinia eꞌi ago gapuaꞌafuga keoma. \c 9 \s1 Iesu Au Faaga Fofouga Emae Auga Epafelo \r (Mako 2:1-12; Luka 5:17-26) \p \v 1 Ega puo Iesu gaagai eaguka pugu, egaꞌina aꞌugai epagai emai ifo ega taoninai eofau. \v 2 Ega aisama au isaꞌi au agaꞌo faaga fofouga emae auga ileai eka kai kepuaisa Iesu eega kemaiseina. Ke Iesu egaꞌina auꞌi maꞌoai, ke faaga fofouga emae auga isa agepafelo auga kepakoꞌania eisa aisama, faaga fofouga emae auga epainia einaka, “Gauagai, alomu gakapula, oi emu laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi,” eoma. \p \v 3 Ega aisama Moses ega iifa pamalelega auꞌi isa ifoꞌi mo epoꞌiai keifa keinaka, “Deo mo papiau eꞌi laomai apala ageꞌagegeainiꞌi. Iꞌina auga Deo eegai eifa apala!” keoma. \p \v 4 Ke Iesu isa kapaꞌina keopolaga auga elogo puo epainiꞌi einaka, “Kapa puo oi alomiai opola apala mo oopolaniꞌi? \v 5 Niniꞌani auniꞌi epoꞌiai kapa auga mameꞌa foifania ooma, ‘Emu laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi,’ o ‘Moꞌue mopea?’ Oi oopolaga lau egaꞌina auga ega laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi auga agoisa afaekaina ooma puo niniꞌani mameꞌa mo laifania ooma. \v 6 Kai lau Papiau Aumauni Gauga au agofaꞌai papiau eꞌi laomai apalaꞌi faꞌagegeainiꞌi isapuga laafiia auga agoisa,” eoma. Egae kai Iesu au faaga fofouga emae auga epainia einaka, “Lau lapainio, oi lofelo efua moꞌue emu ile moafia emu eꞌa molao,” eoma. \v 7 Ke au egaꞌina eꞌuegekae ega ile eafiia ega eꞌa elao. \v 8 Laꞌafou papiauꞌi iina koa emia keisa aisama kemaniꞌi alogaina. Ke Deo papiau isapu ega koa epeniiꞌi mirakulo kekapa auga au akaikiꞌa kepamia. \s1 Iesu Mateo Eifaga \r (Mako 2:13-17; Luka 5:27-32) \p \v 9 Egaꞌina afegai Iesu ekailai elao alogai, tax isafina auga agaꞌo aka Mateo tax keogeoge afugai eagu epinauga eisa. Ega aisama Iesu isa epainia einaka, “Lau muniuai mopea,” eoma. Ke Mateo eꞌue Iesu muninai epea. \p \v 10 Egaꞌina afegai Iesu Mateo ega eꞌai fou gapigapi foꞌamaga kegaania keoma alogai, tax keafia auꞌi maꞌo, ke tax keafia auꞌi koa iꞌopoꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi isafa maꞌo kemai Iesu ke ega imoi fou keagu keaniani. \v 11 Faliseo auꞌi iina koa emia keisa aisama, anina akeani puo Iesu ega imoi kepaꞌani peniꞌi keinaka, “Kapa puo oi emi pamalele auga tax keafia auꞌi, ke laomai apala kekapa auꞌi fou keaniani?” keoma. \p \v 12 Iesu isa eꞌi paꞌani aꞌo elogonia puo epainiꞌi einaka, “Papiau akeisafa auꞌi toketa anina akeani kai, keisafa auꞌi mo toketa anina keani. \v 13 Ega koa iꞌopoga, lau lamai auga papiau Deo maagai aloꞌi opaina auꞌi faifaniꞌi puo alamai. Kai Deo maagai laomai apalaꞌi kekapa auꞌi faifaniꞌi, eꞌi apala fekeumakalainiꞌi Deo fekeaipenia laoma puo lamai. Ega puo folao iꞌina iifaga kapaꞌina eifania auga fomaleleaina oko fokapulaisa: ‘Lau guani anina laani kai, amu opaꞌa peniau auga aniꞌi alaani.’”\x + \xo 9:13 \xt Hosea 6:6\x* \s1 Ani Gopegope Paꞌanina \r (Mako 2:18-22; Luka 5:33-39) \p \v 14 Egaꞌina alogai Ioane ega imoi kemai Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Ala koa iꞌopoga lai ke Faliseo auꞌi fou aani gopegope kai, oi emu imoi fou auga aloani gopegope?” keoma. \p \v 15 Ke Iesu iifa epamue einaka, “Papiau amage mamaga auga ega miamia kemai auꞌi, amage mamaga auga fou keaguega kai aloꞌi emafu gouga akekapa agekaina ma? Laaꞌi, afaekaina! Kai kina agaꞌo agemai amage mamaga auga isa eeꞌiai akeafiꞌaua aisama, egae kai isa akeani gopegope,” eoma. \p \v 16 Ke Iesu isa maaꞌiai eifa pugu einaka, “Kai agaꞌo tiapu aina mamaga aeafia, afe tiapuga ufaina ine aekaiapua. Gome isa ega koa agekapa koa aisama, tiapu mamaga egaꞌina, afe tiapuga ufaina ageꞌiꞌina, ke ine akaikiꞌa ipauma agemia. \v 17 Ega koa iꞌopoga, papiau fino mamaga afakeafia fino pute ufainagai afakepaꞌefauka. Kai isa ega koa akekapa koa aisama, fino mamaga pute ufaina efugugu puo ageauꞌiꞌina. Ke fino agefaka ke pute isafa agelifu afeꞌai. Laaꞌi, isa ega koa afakekapa kai, fino mamaga akeafia fino pute mamagai akeꞌefauka, ega koa auniꞌi kaiꞌialao akeka felo. \s1 Ifiao Emae Auga Emaunimue Ke Ifamomogu Isafa Eafia Papiega Efelo \r (Mako 5:21-43; Luka 8:40-56) \p \v 18 Iesu eniniꞌani laolao kai, Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga eꞌima auga agaꞌo emai Iesu agogai eanifeꞌu kai eifa einaka, “Lau gau ifiaoga pau mo emae. Kai mai alao faagagai imamu mo moogeaua kai, isa agemaunimue ageagu,” eoma. \v 19 Ega puo Iesu eꞌuegekae egaꞌina auga, ke ifo ega imoi isafa fou kelao. \p \v 20 Egaꞌina alogai papie agaꞌo inipo 12 alogai ifamomogu isafaga eafia auga emai Iesu afe tiapuga eafi opogaina. \v 21 Gome isa ifo mo alogai einaka, “Lau isa tiapuga mo alaafi opogaina koa aisama, felou alamia,” eoma. \p \v 22 Ega aisama papie egaꞌina Iesu tiapuga eafi opogaina auga gamuga eoponia puo, eꞌafoaipini papie eisa ke epainia einaka, “Gau ifiaomu, folomaniꞌi. Oi emu pakoꞌa epafeloiso,” eoma. Ke egaꞌina kina maagai mo papie felo emia. \p \v 23 Ke Iesu elao Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga eꞌima auga ega eꞌai ekoko. Ke egae mae filikoga keipina auꞌi, ke laꞌafou akaikiꞌa aꞌoaꞌo maꞌo kekapaisa auꞌi eisaꞌi. \v 24 Ega aisama egaꞌina papiauꞌi epainiꞌi einaka, “Oi amokani. Ifiao aemae kai efeu,” eoma. Kai egaꞌina papiauꞌi ifiao emae auga kelogo puo, Iesu kepaꞌaua keaꞌalaina. \v 25 Ke laꞌafou papiauꞌi maꞌoai kepapealaiꞌi afegai aisama, Iesu ifo mo ekoko elao ifiao imagai eafi, ke ifiao emaunimue eꞌue eagu. \v 26 Iesu egaꞌina ekapaisa auga fouga egaꞌina ago fofouga epeaisa. \s1 Iesu Akeafu Ke Maakimiꞌiꞌ Auꞌi Fou Epafeloꞌi \p \v 27 Iesu ifiao epamaunimue afegai, ekailai elao alogai, maakimiꞌi auꞌi auniꞌi isa muninai kemai keagaga keinaka, “Davide okogai lomai aumu, guamai moania!” keoma. \p \v 28 Ke Iesu elao eꞌa agaꞌo alogai ekoko aisama, isa isafa kemai egaꞌina eꞌagai, ke Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Oi lau egaꞌina alakapa agekaina auga opakoꞌania ma?” eoma. \p Ke isa iifa kepamue keinaka, “E Lopia lai apakoꞌania,” keoma. \p \v 29 Ega puo isa maaꞌi eafi opogaina kai, epainiꞌi einaka, “Oi opakoꞌania koa iꞌopoga mo faagamiai gamia,” eoma. \v 30 Ke maaꞌi felo emia afu keisa. Egae kai epaini kapulaniꞌi einaka, “Foisa, kai agaꞌo iꞌina fouga faelogo,” eoma. \v 31 Kai isa kelao Iesu fouga ago fofouga alogai keifafoua. \p \v 32 Ke Iesu eꞌai ega imoi fou kepealai alogai, papiau isa au agaꞌo akeafu tiapolo alogai eagu puo, aeniniꞌani auga isa eega kemaiseina. \v 33 Ke Iesu tiapolo epapealaisa aisama, akeafu auga egaꞌina eꞌina eniniꞌani. Laꞌafou papiauꞌi maꞌoai kapaꞌina emia keisa aisama, kekauai keopofua ke keifa keinaka, “Kapa iina koa agaꞌo Israel agogai emia alaisaisa,” keoma. \p \v 34 Kai Faliseo auꞌi auga Iesu eegai kepikupa puo keifa keinaka, “Isa tiapolo eꞌi lopia aka isapugai tiapolo epapealaiꞌi,” keoma. \s1 Pinauga Auꞌi Maꞌo Laaꞌi \p \v 35 Egaꞌina afegai Iesu taoni ke pagua maꞌoai aloꞌi epeaiꞌi Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuꞌiai ekoko epamalele. Ke iifa faunina Deo ega agofaꞌa fouga einogoaina. Egaꞌina alogai papiau isafa apala keafia auꞌi kemai eegai epafeloꞌi. Ke isafa iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi isafa kemai epafeloꞌi. \v 36 Ke Iesu laꞌafou papiauꞌi eisaꞌi guaꞌi eani alogaina. Gome isa sipi koa iꞌopoꞌi kai iꞌimaꞌi auga agaꞌo laaꞌi keafipugu, ke kai agaꞌo isa fepalagainiꞌi auga papiauga agaꞌo laaꞌi auga eisa. \v 37 Ega aisama ega imoi epainiꞌi einaka, “Iifa faunina aꞌo fekelogo papiauꞌi maꞌo auga, laiti anina maꞌo eoge efua iꞌaina kina ekainia koa iꞌopoga, papiau maꞌo kefua keague kai pinauga auꞌi maꞌo laaꞌi. \v 38 Ega puo laiti iꞌaina Lopiaga amogoina pinauga auꞌi maꞌo gaulaiꞌi, isa ega laiti afugai kegapinauga,” eoma. \c 10 \s1 Iesu Ega Imoi 12 Eulaiꞌi Kepinauga \r (Mako 3:13-19; 6:7-16; Luka 9:1-6) \p \v 1 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi 12 eifa kaiguguꞌi. Ke kekaigugu aisama, tiapolo maꞌoai fekepapealaiꞌi, ke isafa apalaꞌi ke isafa iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi keafiꞌi auꞌi fekepafeloꞌi isapuga epeniiꞌi. \p \v 2 Iesu ega imoi 12 akaꞌi inamoꞌe: Eufai auga Saimon, Peto keoma auga, ke akina Andru. Sebedi gauga James, ke akina Ioane. \v 3 Filip ke Batolomeo. Tomas ke Mateo tax eafia auga. James Alfeus gauga ke Tadius. \v 4 Saimon, Silot\f + \fr 10:4 \ft Iꞌina auꞌi auga, eꞌi ikupu agaꞌo kekapaisa kin Herod fou kepipaini auꞌi.\f* auga, ke Judas Iskariot Iesu eꞌafaꞌafalaina auga. \p \v 5 Iesu iꞌina auꞌi, auꞌi 12 eulaiꞌi alogai epainiꞌi einaka, “Oi Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi epoꞌiai folokoko, ke Samaria papiauꞌi isafa eꞌi taoni agaꞌogai folokoko. \v 6 Kai Israel papiauꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi, sipi kegea koa iꞌopoꞌi auꞌi eeꞌi folao. \v 7 Ke agolao aisama, iꞌina iifaga foinogonia, ‘Deo ega agofaꞌa emai kainagai’ fooma. \v 8 Ke isafa papiauꞌi fopafeloꞌi, mae auꞌi fopamaunimueꞌi, molumolu isafaga keafia auꞌi faagaꞌi fopafelo, ke tiapolo papiau aloꞌiai keagu auꞌi fopapealaiꞌi. Isapu iꞌina oafi aagenia mo koa iꞌopoga, oi isafa fopipeni aage mo. \v 9 Ke emi peleta paotina alogai gold, silifa, o moni agaꞌo folouka. \v 10 Ke agolao alogai peagege aumi koa folokagakaga, feꞌa agaꞌo foloafia, tiapu eo agaꞌo foloafia, kamata isafa eo agaꞌo foloafia, ke iꞌini foloafia. Gome pinauga auga ega pinauga afa feafia paisa. \p \v 11 “Ke taoni o pagua kapagai agokoko aisama, aufalao agaꞌo oi fou agoagu agekaina auga fokapuga foisa fou foagu. Ke egae mo foagu felao egaꞌina afuga fopuaꞌafuga. \v 12 Ke eꞌa alogai agokoko aisama, egae papiau keagu auꞌi fopakoꞌainiꞌi. \v 13 Ke isa oi emi pamego akeafia aloꞌi agegama aisama, emi gagao egaꞌina eꞌagai feka. Kai isa oi emi pamego afakeafia aloꞌi afaegama koa aisama, emi gagao eemi femue femai pugu. \v 14 Ke kai agaꞌo afakeifa kokoimi o ainami afakelogo koa aisama, eꞌa egaꞌina o taoni egaꞌina agopuaꞌafuga aisama, keumakalainimi auga gouga fokapa ifemi aeapuga foauopuaina. \v 15 Iifa gome maamiai laifania. Muni Deo papiau eꞌi laomai felo, o apala afa agepeniꞌi aisama, taoni ke pagua egaꞌina oi keumakalainimi auꞌi afa apala ipauma agepeniꞌi. Ke afa apala egaꞌina auga Sodom ke Komora fou papiauꞌi eꞌi laomai apala afa agepeniꞌi auga afa agekaꞌegaina. \v 16 Ke amoisa, lau oi sipi koa iꞌopomi laulaimi amuꞌe aꞌiꞌi eeꞌi olao. Ega puo oi kaapa maaga egoa felo kai epea koa iꞌopoga foikifa, ke koofi koa fomia kai agaꞌo faaga folopalifua,” eoma. \s1 Akeafi Apalanimi Kina \r (Mako 13:9-13; Luka 12:2-7; 21:12-17) \p \v 17 Iesu ega imoi epainiꞌi pugu einaka, “Oi papiau foisa feloꞌi. Gome isa oi akeafimi kansolo imaꞌiai akepaaumi, ke eꞌi laꞌafou afuꞌiai akegapukimi. \v 18 Ke lau puouai papiau akeafimi akelaoainimi kafana, ke kin agoꞌiai iifa agopakaisa. Ega koa egae lau fou isa maaꞌiai, ke Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi isafa maaꞌiai agoifafoua. \v 19 Kai oi akeafimi isa imaꞌiai akepaaumi aisama, kapaꞌina agoifania o niniꞌani ala agoifa oma auga opopo folopaꞌaua. Ega kinagai oi kapaꞌina agoifania auga Deo agepenimi agoifania. \v 20 Gome oi ifomi afoloniniꞌani kai, Amami Deo ega Spiritu oi akemiai ageniniꞌani. \p \v 21 “Egaꞌina kinaꞌi aloꞌiai papiau ifoꞌi aaꞌi akiꞌi akeafiꞌi papiau iꞌoiꞌi imaꞌiai akepaauꞌi akemae. Ke ama ageoge gauga ageafia papiau iꞌoiꞌi imaꞌiai agepaaua. Ke imoi inaꞌi amaꞌi fou akeaipagai, ke inaꞌi amaꞌi akeafiꞌi akelaoainiꞌi papiau isa akeaupuguꞌi. \v 22 Ke lau akau puogai papiau maꞌoai aloꞌi koꞌagai oi animi afakeani kai, kaisau agekapula lau agepakoꞌaniau mo agelao fuagai auga kania ageisagamau. \v 23 Ke afu agaꞌogai akeafi apalanimi aisama, fopiaukoko folao afu agaꞌogai foagu. Iifa gome maamiai laifania. Oi Israel ago taoniꞌi maꞌoai aloꞌiai afolopea lau fou afoloifa afeꞌaina koa kai, lau Papiau Aumauni Gauga au alamue alamai pugu. \p \v 24 “Ke malele imoina, ega pamalele auga aekaꞌegaina, ke pinauga auga, ega lopia aekaꞌegaina. \v 25 Kai malele imoina, ega pamalele auga koa iꞌopoga agemia, ke pinauga auga ega lopia auga koa iꞌopoga agemia agekaina koa aisama ekainia. Ega puo lau eꞌa inagome au keifaniau Belsabul, tiapolo lopiaga keomaisau koa aisama, oi lau muniuai opea kainai famili agaꞌomogai omai aumi, lau faagauai kekapa koa iꞌopoga oi faagamiai akekapa kai, oi auga akepalifu alogainimi akeifanimi Belsabul akeoma afaefuafua. \p \v 26 “Ega puo oi egaꞌina papiauꞌi oisaꞌi folomaniꞌi. Gome kapaꞌina ogefakeai kekae auꞌi muni akepafokiꞌi. Ke kapaꞌina eifania auga maꞌoai agefoufaꞌa papiau maꞌoai akelogo. \v 27 Ke kapaꞌina uminagai maamiai laifania auga, kinai foifafoua, ke kapaꞌina ainamiai laifa kekefa mo auga, ofaofai foapa foifafoua. \v 28 Ke kaisau oi imaaumi akeaupugua kai lalaumi afakeaupugua auꞌi folomaniꞌiainiꞌi. Kai kaisau oi lalaumi ke imaaumi fou ipeliai ageꞌafolaiꞌi agolifu afeꞌai auga fomaniꞌiaina. \v 29 Oi ologo iilo gua penimaeꞌi auniꞌiai keꞌafaꞌafalainiꞌi. Kai agaꞌomo mo ganinagai afaeꞌualai aage mo, Amaꞌa Deo agelogo kai ageꞌualai. \v 30 Ke oi kaniamiai fufu mo ganinagai pika euki auga Amami Deo epaau afeꞌaina elogo. \v 31 Ega puo folomaniꞌi, gome oi afami auga iilo maꞌo afaꞌi ekaꞌegaina. \p \v 32 “Ke kaisau lau elogoniau auga papiau maaꞌiai koꞌa ageifania aisama, lau isafa ufai Amau Deo agogai, isa koꞌa lalogonia alaoma. \v 33 Kai kaisau papiau agoꞌiai lau agepuniaiainiau auga, lau isafa ufai Amau Deo agogai isa alapuniaiaina. \p \v 34 “Ke oi foloopolaga lau lamai aagoai auga gagao lamaiseina folooma. Lau lamai auga gagao famaiseina puo alamai kai, ifani aꞌifaga famaiseina laoma puo lamai. \v 35 Gome lau lamai auga lau puouai iina agemia oma: \q1 ‘Au agaꞌo ama auniꞌi akeloꞌu akepipaini, \q2 ke ifiao ina auniꞌi akeloꞌu akepipaini, \q1 ke papie gafa papiega fou akeloꞌu akepipaini. \q1 \v 36 Ega koa agemia, \q2 au agaꞌo ifo ega famili ipauma fou akeꞌou.’ \rq Mika 7:6\rq* \p \v 37 “Kaisau ina ama aniꞌi ageani alogaina kai lau aniu afaeani alogaina auga, lau eꞌu imoi agemia afaekaina. Ke kaisau gauga maguaega o papiega anina ageani alogaina kai lau aniu afaeani alogaina auga, lau eꞌu imoi agemia afaekaina. \v 38 Ke kaisau ega koloti afaepua muniuai afaepea auga, lau eꞌu imoi agemia afaekaina. \v 39 Ke kaisau ifo kania gaagamauga eoma auga ega agu agepagea. Kai kaisau lau puouai ega agu agepagea auga, ega agu mamaga agekapulaisa. \p \v 40 “Ke kaisau oi eifa kokoimi auga lau eifa kokoisau. Ke kaisau lau eifa kokoisau auga, lau eulaisau Auga eifa koko. \v 41 Kaisau aufalao agaꞌo profeta puo eifa koko auga, profeta auga afa ala eafi oma koa iꞌopoga, isa isafa afa ega koa ageafia. Ke kaisau aufalao agaꞌo alo opaina puo eifa koko auga, alo opai auga, afa ala eafi oma koa iꞌopoga, isa isafa afa ega koa ageafia. \v 42 Ke kaisau papiau eꞌele iꞌina agaꞌo lau eꞌu imoi kainai fei kekeꞌa kaputina agepenia ageinu auga, iifa koꞌa maamiai laifania, isa afa kapa feafia auga \c 11 \pc laaꞌi afaemia, ageafia paisa,” eoma. \v 1 Iesu ega imoi 12 egaꞌina iifaꞌi kapulaꞌi epeniiꞌi efua aisama, Kalilea ago taoniꞌiai gapamalele ke gainogo eoma puo, egae ekailai elao. \s1 Iesu Ioane Baptista Ega Paꞌani Afa Epamue \r (Luka 7:18-35) \p \v 2-3 Ioane Baptista tipula eꞌagai eaguega kai, Iesu kapaꞌina ekapaisa auga fouga elogo aisama, ega imoi eulaiꞌi kelao Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Au agaꞌo agemai keoma auga oi, o aufalao agaꞌo iꞌoina ma faꞌima?” keoma \p \v 4 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Omue olao kapaꞌina aꞌo ologo, ke oisa auga Ioane maagai foifania. \v 5 Isa fopaina, maakimiꞌi auꞌi afu keisa, melo auꞌi kepea, molumolu isafaga keafia auꞌi faagaꞌi felo emia, ainaꞌi efua auꞌi aꞌoaꞌo kelogo, mae auꞌi kemaunimue, ke iifa faunina ulalu papiauꞌi maaꞌiai iifafouga emia fooma. \v 6 Ke kaisau lau fauai afaeꞌualai auga, Deo eegai kapa feloꞌi eafiꞌi auga.” \p \v 7 Ke Ioane ega imoi kekailai kelao alogai, Iesu eꞌina Ioane fouga laꞌafou papiauꞌi maaꞌiai eifania einaka, “Kapaꞌina foisa ooma puo opealai ago maini olao? Ameku inipo epua auga amoisa ooma puo, olao ma? \v 8 Egaꞌina laaꞌi koa aisama, kapaꞌina foisa ooma puo, olao? Au afe tiapuga feloꞌi eiꞌiukaꞌi auga foisa ooma puo olao ma? Laaꞌi, kaisau tiapu feloꞌi keiꞌiukaꞌi auꞌi, kin eaguagu eꞌagai keague. \v 9 Ega puo kapaꞌina foisa ooma puo, olao egae? Profeta agaꞌo foisa ooma puo olao ma? E, iifa gome maamiai laifania, Ioane auga profeta kai, isa auga profeta maꞌoai ekaꞌegainiꞌi. \v 10 Gome isa fouga Deo ega iifaga pukagai iina kepapua oma: \q1 “‘Lau eꞌu iifa ipapea auga \q2 oi agomuai alaulai kakaua, \q1 Isa oi emu keaga agepakaisa,’ \m keoma \rq Malaki 3:1\rq* \p \v 11 Iifa gome maamiai laifania, papiau aumauni maꞌoai papie guaꞌiai kemauni auꞌi epoꞌiai, kai agaꞌo aeꞌagaukae Ioane Baptista ega akaikiꞌa aekaꞌegaina. Ega mo ganinagai Deo ega agofaꞌai au eꞌele agaꞌo eague auga, Ioane Baptista ekaꞌegaina. \v 12 Ke Ioane Baptista Deo ega iifa eifafoua mo emai pau iꞌina kina alogai lau iifa faunina Deo ega agofaꞌa fouga papiau maaꞌiai laifafoua. Ke papiau kefaꞌiꞌi keuniaimoimo, Deo ega agofaꞌai kegakoko keoma auꞌi egaꞌina afuga keafia. \v 13 Gome Moses ega iifa, ke profeta maꞌoai pau kapaꞌina agemia auga keifafoua mo emai Ioane Baptista miagai. \v 14 Ke oi Ioane opakoꞌania koa aisama, isa auga Elaija agemai keoma auga egamoꞌe emai. \v 15 Kaisau aina ekae auga, aina gapaau felo ainau galogo. \p \v 16 “Pau papiauꞌi auga kapaꞌina koa fou alaafiopoꞌi agekaina? Isa auga imoi eꞌeleꞌi afaꞌafa afugai keagu imoi iꞌoiꞌi isaꞌi kepainiꞌi iina keoma auꞌi koa iꞌopoꞌi: \q1 \v 17 Lai oi faumiai filiko apaꞌopuania kai, oi alogefa, \q2 ke lai apepe iifina aifinia kai, oi aloapepe. \p \v 18 Gome Ioane Baptista emai eani gopegope foꞌama aeania, ke fino aeinu aisama, isa keifa ‘Ioane alogai tiapolo eaguega,’ keoma. \v 19 Ke Papiau Aumauni Gauga emai eaniani ke fino einu aisama, isa keifa, ‘Amoisa, isa eaniani mogemoge, einu alogaina, ke laomai apala kekapa auꞌi, ke tax keafia auꞌi isafa ekefaꞌaꞌi emia,’ keoma. Kai aufalao agaꞌo ega laomaisai aisa, isa ikifa auga ma auga alogo.” \s1 Taoni Kapa Papiauꞌi Eꞌi Laomai Apalaꞌi Afakeumakalainiꞌi Auꞌi Deo Eegai Afa Apala Akeafia \r (Luka 10:13-15) \p \v 20 Egae kai Iesu taoni kapaꞌi aloꞌiai ega mirakulo maꞌo ekapaiꞌi auꞌi, eꞌi laomai apalaꞌi akeumakalainiꞌi puo, eꞌina efinaiꞌi einaka: \v 21 “Korasin ke Betsaida taonina papiaumi, oi agomiai mirakulo maꞌo lakapaiꞌi oisaꞌi kai alopakoꞌaniau puo, Deo eegai afa apala ipauma agoafia! Kai oi agomiai mirakulo lakapaiꞌi auꞌi Taire ke Sidoni taoniꞌiai makapaꞌi koa aisama, egaꞌina papiauꞌi eꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi auga fiakoa mo ofuofu tiapuꞌi fekeiꞌiukaꞌi, ke agafa fekeafia faagaꞌi fekeꞌafa. Ke pau laaꞌi eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi. \v 22 Kai maamiai laifa gomeisamo. Oi Korasin ke Betsaida taoniꞌi papiaumi, kina fuagai Deo papiau eꞌi laomai felo o apalaꞌi afa agepeniꞌi aisama, Taire ke Sidoni taoniꞌi papiauꞌi eꞌi laomai apalaꞌi afa eꞌele mo akeafia kai, oi auga emi laomai apalaꞌi afa akaikiꞌa ipauma agoafia. \v 23 Ke oi Kapenaum taonina papiaumi, oi oopolaga akami akaikiꞌa puo ageafiakaemi ufai ma ooma? Laaꞌi, oi auga agoake ipeli papa ipauma agolao. Gome oi agomiai mirakulo lakapaꞌi auꞌi Sodom taoninai makapaꞌi koa aisama, isa eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi Deo fekeaipenia puo, ala agaꞌo fakeoma, eꞌi taoniai fekeagu mo femai pau kina. \v 24 Kai iifa gome maamiai laifania, oi Kapenaum taonina papiaumi, kina fuagai Deo papiau eꞌi laomai felo, o apala afa agepeniꞌi aisama, oi afa apala ipauma agepenimi. Ke afa apala egaꞌina auga Sodom, ke Komora fou papiauꞌi eꞌi laomai apala afa agepeniꞌi auga agekaꞌegaina.” \s1 Eeu Fomai Laagai Alapenimi \r (Luka 10:21-22) \p \v 25 Egae kai Iesu eifa einaka, “O Amau, aagoa ufa fou Lopiaga Aumu, tenkiu lapenio. Gome oi kapa maꞌoai lau laifaniꞌi, ke lakapaiꞌi auꞌi ikifa auꞌi, ke malele auꞌi fou eeꞌiai loogefakeꞌi. Kai papiau imoi eꞌeleꞌi koa iꞌopoꞌi ikifa, ke malele maꞌo laaꞌi auꞌi eeꞌiai lopaofakaea. \v 26 E, Amau, gome egaꞌina auga oi alomu epagama alogaina kainai ega koa emia. \p \v 27 “Lau Amau kapa maꞌoai lau imauai epaaua. Ke kai agaꞌo Gauga aelogonia kai Ama auga mo Gauga elogonia. Ke kai agaꞌo Ama aelogonia kai, Gauga auga mo Ama elogonia. Ke Gauga Ama kaisau fepakinaꞌi eoma auꞌi mo, Ama kaisau auga epalogoniꞌi. \p \v 28 “Ke oi maꞌoai emi aguai oafipugu alogaina aumi, ke emi aguai meau akaikiꞌa faagamiai kekae aumi lau eeu fomai. Ke lau oi laagai alapenimi. \v 29 Lau alou gagafe, ke lau ifou eꞌeleu lapamiaisau puo, lau fou alao alogai eeuai fomalele. Ke oi lau eeuai lalaumi ega laagai afuga agokapulaisa. \v 30 Gome oi lau fou kaiꞌalao amia auga emameꞌa, ke eꞌu iifa laifaniꞌi kaiꞌiai fopea laoma meauga auga eꞌilikae,” eoma. \c 12 \s1 Kaisau Deo Isau Afagaina Kina Lopiaga Auga \r (Mako 2:23-28; Luka 6:1-5) \p \v 1 Egaꞌina afegai Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kinagai, Iesu ega imoi fou palafa kefauga agogai peapea afugai kepea pagai. Egaꞌina alogai Iesu ega imoi inaeꞌi ekimu puo, palafa puaga isa auꞌaagai kefaipoga keaniia. \v 2 Faliseo auꞌi Iesu ega imoi ega kekapa oma keisaꞌi aisama, Iesu kepainia keinaka, “Moisa! Oi emu imoi Deo aau afagaina kinagai lai emai kagakaga kainai keifa apua auga kekapa,” keoma. \p \v 3 Ega aisama isa iifa epamue einaka, “Ufainagai Davide ega au fou inaeꞌi ekimu aisama, kapaꞌina ekapaisa auga fouga Deo ega iifa pukagai alokuapina ma? \v 4 Isa Deo ega eꞌai ekoko, ke palafa Deo kepalao penia, Moses ega iifa kainai keifa apua isa fakeania kai, sakedote mo fekeania keoma auga eafiia ega au fou keaniia. \v 5 Ke Moses ega iifa kainai Deo isau afagaina kinagai pinauga laaꞌi eoma kai, sakedote Deo ega eꞌa alogai kepinauga amu Deo kepaꞌa penia aisama, egaꞌina iifaga keaupea mo ganinagai, isa laomai apala akekapaisa auga fouga Deo ega iifa pukagai alokuapina ma? \v 6 Lau lapainimi. Pau au agaꞌo Deo ega eꞌa ekaꞌegaina auga emai efua. Lau auga isa. \v 7 Ke oi iꞌina iifaga, ‘Lau guani anina laani kai amu opaꞌa peniau auga aniꞌi alaani,’\x + \xo 12:7 \xt Hosea 6:6\x* auga kapaꞌina eifania auga oko amologo koa aisama, papiau kapa apala agaꞌo akekapa auga, eꞌi laomai apala afa fekeafia auga foloifania. \v 8 Gome Papiau Aumauni Gauga auga Deo isau afagaina kina Lopiaga auga.” \s1 Iesu Au Ima Emelo Auga Epafelo \r (Mako 3:1-6; Luka 6:6-11) \p \v 9 Iesu egaꞌina afuga epuaꞌafuga aisama, elao Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afugai ekoko. \v 10 Egae au agaꞌo ima emelo auga eagu. Faliseo auꞌi keaga agaꞌo kekapunia Iesu kegapaagu fofoua keoma puo, kepaꞌani penia keinaka, “Deo isau afagaina kinagai, papiau aufalao agaꞌo kepafelo auga ekainia ma?” keoma. \p \v 11 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Deo isau afagaina kinagai oi emi sipi agaꞌo ipuai afeꞌualai koa aisama, afololao afololaꞌaua ma? \v 12 Papiau aumauni auga kapa akaikiꞌa ipauma sipi ekaꞌegaina. Ega puo Deo isau afagaina kinaꞌiai papiau felo kekapa auga ekainia,” eoma. \p \v 13 Egae kai ima emelo auga epainia einaka, “Imamu mokalaisa,” eoma. Ke au ima ekalaisa aisama, ima felo ipauma ima apie koa iꞌopoga emia. \v 14 Kai Faliseo auꞌi kepealai kelao Iesu ala fekeaupugu oma auga iifaga kepaapa. \s1 Deo Ega Pinauga Auga Ekinaga Auga \p \v 15 Iesu Faliseo auꞌi kapaꞌina fekekapa keoma auga elogo puo, egaꞌina afuga epuaꞌafuga ekailai elao. Egaꞌina alogai papiau maꞌo isa muninai kepea, ke keisafa auꞌi maꞌoai epafeloꞌi. \v 16 Kai ainaꞌi epalogo isa kaisau auga fakeifafoua eoma. \v 17 Iesu ega ekapa oma auga, Deo ega iifa pukagai profeta Aisaea eifafoua auga koꞌa mo femia eoma: \q1 \v 18 “Amoisa! Lau eꞌu pinauga auga lakinaga auga inamoꞌe, \q2 Lau alou koꞌagai isa anina laani, ke eegai alou egama alogaina. \q1 Lau eꞌu Spiritu isa alapenia, \q2 ke isa agofaꞌa papiauꞌi eꞌi laomai felo, o apala auga fouga maaꞌiai ageifafoua. \q1 \v 19 Isa afaeloꞌu, o afaeagagapea, \q2 ke kai agaꞌo peapea afuꞌiai isa aina afaelogo. \q1 \v 20 Isa papiau inipo keuki lilifu koa iꞌopoꞌi auꞌi afaefaiponiꞌi. \q2 Ke papiau imaauꞌiai, ke lalauꞌiai keapoke lanepa uikina efua lanepa agealo koa iꞌopoga auꞌi, lanepa koa afaeipialoꞌi agelao \q1 papiau maꞌoai eꞌi laomai afa agepeniꞌi ke kapa maꞌoai agepalutiniꞌi kinagai kai. \q1 \v 21 Ke agofaꞌa papiauꞌi eꞌi afiaꞌama isa aka eegai akeoge.” \rq Aisaea 42:1-4\rq* \s1 Iesu Ke Tiapolo Lopiaga Belsabul Fou Fouꞌi \r (Mako 3:20-30; Luka 11:14-23; 12:10) \p \v 22 Egaꞌina afegai papiau au agaꞌo tiapolo ake epaafua, ke maaga epakimiꞌinia auga Iesu eega kemaiseina. Ke Iesu isa epafelo ega koa eniniꞌani, ke afu isafa eisa. \v 23 Ega aisama papiau maꞌoai kekauai alogaina keifa keinaka, “Davide okogai agemai keoma auga inamoꞌe maꞌe afemia?” keoma. \p \v 24 Kai Faliseo auꞌi papiau ega keifa oma ainaꞌi kelogonia aisama, keifa keinaka, “Isa tiapolo eꞌi lopia Belsabul mo aka isapugai tiapolo epapealaiꞌi,” keoma. \p \v 25 Iesu isa kapaꞌina keifania, ke opoꞌiai kapaꞌina emai auga elogo puo epainiꞌi einaka, “Agofaꞌa agaꞌo ifo ageaupea koa aisama, agelifu afeꞌai. Ke taoni agaꞌo papiauꞌi ifoꞌi mo akeaupeaꞌi koa aisama, taoni egaꞌina ageapa afaekaina. Ke eꞌa agaꞌogai famili ifoꞌi mo akeaupeaꞌi koa aisama, eꞌa egaꞌina isafa ageapa afaekaina. \v 26 Ega koa iꞌopoga, Satani ageoge Satani mo agepapealaisa koa aisama, isa ifo eaupea. Ega puo ala koa iꞌopoga isa ega agofaꞌa ageapa? \v 27 Ke lau Belsabul aka isapugai tiapolo lapapealaiꞌi koa aisama, oi emi papiau auga kaisau aka isapugai tiapolo kepapealaiꞌi? Ega puo isa oi kapaꞌina oifania auga koꞌa o pifoge auga akeifafoua. \v 28 Kai lau Deo ega Spiritu ega isapuai tiapolo lapapealaiꞌi koa aisama, Deo ega agofaꞌa emai oi eemiai efua. \p \v 29 “Ke lau lapaꞌani pugu. Aufalao agaꞌo au kapula agaꞌo afaegope kakaua koa aisama, ala koa iꞌopoga ega eꞌai agekoko ega amu ageafiꞌi agekaina? Isa agegope kakaua kai, ega eꞌai agekoko ega amu agepainaoniꞌi agekaina. \p \v 30 “Kaisau lau afeuai aeaulao auga, lau fou laaꞌi, ke kaisau lau fou papiau alapakai guguainiꞌi auga, papiau epakaniniꞌi. \v 31 Ega puo maamiai laifa gomeisamo. Laomai apalaꞌi maꞌoai ke Deo eegai keifa apala auꞌi eꞌi apala Deo ageꞌagegeainiꞌi. Kai kaisau Deo ega Spiritu eegai keifa apala auꞌi, eꞌi apala Deo afaeꞌagegeainiꞌi. \v 32 Ke kaisau Papiau Aumauni Gauga eegai iifa apala agaꞌo ageifania auga, Deo isa ega apala ageꞌagegeaina. Kai kaisau Deo ega Spiritu eegai iifa apala agaꞌo ageifania auga, Deo isa ega apala iꞌina agofaꞌagai, pau o muni ganinagai afaeꞌagegeaina.” \s1 Au Ke Puaga Fou \r (Luka 6:43-45) \p \v 33 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Au agaꞌo felo, o apala auga puagai kekapulaisa. Ega puo au agaꞌo felo agopamia aisama, puaga felo ageoge, o au agaꞌo apala agopamia aisama, puaga apala ageoge. \v 34 Oi ikifa aumi, kaapa apala ipauma auga gauga koa iꞌopomi. Oi laomai apala ikapa aumi puo, ala koa kapa felo agaꞌo agoifania agekaina? Gome kapaꞌina papiau guaꞌi alo epogu auga, akeꞌiai epealai keifania. \v 35 Ega koa iꞌopoga, au felo auga, gua alogai kapa feloꞌi alogai eogeꞌi keka auꞌi, feloꞌi akegai kepealai eifaniꞌi. Kai au apala auga, gua alogai kapa apalaꞌi eogeꞌi keka auꞌi, apalaꞌi mo akegai kepealai eifaniꞌi. \v 36 Kai lapainimi. Kina fuagai Deo papiau eꞌi laomai felo, o apala afa agepeniꞌi aisama, papiau eꞌi niniꞌaniai keniniꞌani aage mo mo ganinagai, kapa maꞌoai kapa puo keifaniꞌi auꞌi Deo maagai akeifafoua. \v 37 Gome Deo oi emi iifai afa felo agepenimi, ke ifomi emi iifai afa apala agoafia.” \s1 Faliseo Auꞌi Mirakulo Kepaꞌaniaina \r (Mako 8:11-12; Luka 11:29-32) \p \v 38 Egaꞌina afegai Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi isaꞌi Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Pamalele aumu, lai anina aani oi eemuai mirakulo gouga agaꞌo amaisa aoma,” keoma. \p \v 39 Kai Iesu einaka, “Papiau apalaꞌi ipaumaꞌi Deo kapaꞌina eifania akepakoꞌania ke kainai akepea puo, eꞌi laomaisai amage auꞌi kai papie iꞌoiꞌi fou kefeu auꞌi koa iꞌopoꞌi auꞌi, mirakulo gouga agaꞌo gaikapa auga paꞌanina kepaꞌani. Kai mirakulo gouga agaꞌo afalakapa kai, profeta Jona faagagai kapaꞌina emia auga mo gouga agemia. \v 40 Gome ufainagai Jona kina oiso ke gapi oiso maꞌa akaikiꞌa gua alogai eka koa iꞌopoga, Papiau Aumauni Gauga kina oiso ke gapi oiso aꞌisa alogai ageka. \v 41 Ninife taonina papiauꞌi Jona einogo aina kelogonia aisama, eꞌi laomai apalaꞌi keumakalainiꞌi. Kai pau Jona ekaꞌegaina auga emai einogonimi ganinagai alopakoꞌania. Ega puo muni Deo papiau eꞌi laomai felo, o apala afa agepeniꞌi aisama, Ninife taonina papiauꞌi akeꞌue akeifa, pau papiaumi afa apala amoafia akeoma. \v 42 Ke South kuinina isafa aaka ipaumagai mo ganinagai, emai Solomon ega ikifa aꞌo elogonia. Kai pau Solomon ega ikifa ekaꞌegaina auga emai efua kai oi isa aina alologo. Ega puo muni Deo papiau eꞌi laomai felo, o apala afa agepeniꞌi aisama, South kuinina egaꞌina isafa ageꞌue ageifa, pau papiaumi afa apala amoafia ageoma.” \s1 Tiapolo Apala Agemue Agemai Auga Fouga \r (Luka 11:24-26) \p \v 43 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Tiapolo apala agaꞌo au agaꞌo alogai epealai aisama, elao afu eogogo afugai elao emai laagai afuga ekapuga kai aeisa. \v 44 Ega aisama ifo alogai einaka, ‘Lau eꞌa lapuaꞌafuga auga eꞌa alamue alalao pugu,’ eoma. Ke elao egaꞌina eꞌagai aisama, kai agaꞌo egaꞌina eꞌagai laaꞌi kai, eꞌa egaꞌina keꞌamunia alo felo, ke amu maꞌoai mo kepakokopai eisa. \v 45 Ega aisama elao tiapolo iꞌoiꞌi auꞌi imagea gua, isa ega apala kekaꞌegaina auꞌi emaiseiniꞌi fou kelao egaꞌina eꞌagai kekoko keagu. Ke fuagai aisama, au egaꞌina ega agu elifu alogaina, ufainagai ala eagu oma auga aguga ekaꞌegaina. Pau iꞌina papiaumi apalami ipaumami aumi, ega koa iꞌopoga mo faagamiai agemia.” \s1 Kaisau Auga Iesu Ega Famili Ipauma \r (Mako 3:31-35; Luka 8:19-21) \p \v 46 Iesu laꞌafou papiauꞌi maaꞌiai eniniꞌani laolao kai, isa ina ke akina fou kemai afegai keapa fou keganiniꞌani keoma. \v 47 Ega aisama laꞌafouai aufalao agaꞌo Iesu epainia einaka, “Oi inamu ke akimu fou kemai afegai kepae fou amoniniꞌani keoma,” eoma. \p \v 48 Ke Iesu isa ega iifa epamue einaka, “Kaisau lau inau, ke kaisau lau akiu?” eoma. \v 49 Egae kai ega imoi auꞌi epaꞌaniniꞌi kai eifa einaka, “Iꞌina auꞌi lau inau, ke akiu. \v 50 Gome kaisau lau Amau ufai eague Auga ega logoai mo kapa maꞌoai kekapaꞌi auꞌi, lau inau, ke akiu, ke afakuau,” eoma. \c 13 \s1 Au Oga Efauga Auga Palapole \r (Mako 4:1-9; Luka 8:4-8) \p \v 1 Egaꞌina kinagai mo, Iesu eꞌai epealai elao aꞌu niegai eagu. \v 2 Ega aisama laꞌafou akaikiꞌa ipauma kemai keapa lofe puo, elao gaagai eaguka kai papiau maꞌoai auga foeai mo keapa. \v 3 Egae kai kapa maꞌo palapoleai papiau maaꞌiai eifania einaka, “Au oga efauga auga agaꞌo, au ogaꞌi gafauniꞌi eoma puo, epealai elao ega umai. \v 4 Ke au ogaꞌi eꞌafokaꞌi alogai, isaꞌi paisoai peapea afugai keꞌualai, ke inei keake keaniiꞌi. \v 5 Ke isaꞌi fopa laagai aꞌisa afaꞌagamo mo eka auga laagai keꞌualai. Ke aꞌisa afaꞌagamo puo keꞌomo kefiaisakoa mo. \v 6 Kai kina eꞌagau egagaiꞌi aisama, gagamuꞌi laaꞌi puo gagauꞌi kekala kemae. \v 7 Ke au oga isaꞌi auꞌi ini mogogo aloꞌiai keꞌualai, ke keuki kai ini mogogo keuki keꞌagau keafipuguꞌi. \v 8 Kai isaꞌi auꞌi aꞌisa felogai keꞌualai. Ke egaꞌina auꞌi keuki keꞌagau kepua, aniꞌi keoge felo alogaina. Ke aniꞌi keogeiꞌi auga, au oga agaꞌomo alogai anina 100, 60, o 30 eogeiꞌi. \v 9 Kaisau aina ekae auga, aina gapaaua kapaꞌina laifania auga aꞌo galogo,” eoma. \s1 Iesu Palapole Kapaꞌina Eifania Auga Fouga Eifania \r (Mako 4:10-20; Luka 8:9-15) \p \v 10 Egae kai Iesu ega imoi kemai kepaꞌani penia keinaka, “Kapa puo papiau maaꞌiai Deo ega iifa loifania aisama palapoleai loniniꞌani?” keoma. \p \v 11 Ega aisama Iesu einaka, “Deo ega agofaꞌa logo fouga ogefake auga oi epeniimi efua kai isa aepeniꞌi. \v 12 Lau ega laifa oma, gome kaisau eegai amu kekae auꞌi, Deo isa maꞌo agepenia amu agealogai alogaina eegai akeka. Ke kaisau eegai amu oisomo mo kekae auꞌi, oisomo mo eegai kekae auꞌi mo ganinagai, Deo egaꞌina amuꞌi isa ageafania. \v 13 Lau iꞌina iifaga kainai papiau maaꞌiai palapoleai Deo ega iifa laifania: \q1 “Isa maaꞌiai keisa mo ganinagai, akeisa koa iꞌopoga. \q2 Ke aꞌo kelogo mo ganinagai, aꞌo akelogo koa iꞌopoga, \q1 ke kapaꞌina eifania auga isafa oko akelogo. \m \v 14 Isa faagaꞌiai ega koa emia auga, profeta Aisaea Deo ega iifa pukagai iina epapua oma auga koꞌa mo emia: \q1 ‘Oi aufa kina mo Deo ega iifa aꞌo agologo kai, \q2 kapaꞌina eifania auga oko afolologo. \q1 Oi aufa kina kapaꞌina emia auga agoisa kai, \q2 kapaꞌina emia auga oko afolologo. \q1 \v 15 Gome iꞌina papiauꞌi guaꞌinoka auꞌi. \q2 Isa ainapaauai auga, ainaꞌi efua koa iꞌopoga, ke maaꞌi kepafufua. \q1 Kai ega koa fakekapa koa aisama, isa kapaꞌina emia auga maaꞌiai fekeisa, \q2 ke kapaꞌina keifania auga ainaꞌiai aꞌo fekelogo. \q1 Ke kapaꞌina eifania auga guaꞌiai oko fekelogo, ke eꞌi laomai apalaꞌi fekemuniꞌi, ke lau isa fapaponiꞌi papiau feloꞌi fapamiaꞌi.’ \rq Aisaea 6:9-10\rq* \p \v 16 “Kai oi auga, pau maamiai lau kapaꞌina lakapa auga oisa, ke kapaꞌina laifaniꞌi auꞌi ainamiai aꞌo ologo. Ega puo oi maami ke ainami fou Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi. \v 17 Gome iifa gome mo maamiai laifania. Profeta maꞌo ke alo opai auꞌi maꞌo isafa oi pau kapaꞌina oisa auga alafai kegaoma kegaisa keoma kai akeisa. Ke kapaꞌina pau aꞌo ologo auga aꞌo kegalogo keoma kai aꞌo akelogonia. \p \v 18 “Ega puo pau ainami fopaaua, au ega umai au ogaꞌi efauniꞌi auga palapole kapaꞌina eifania auga oko alapakaisa ainau fologo. \v 19 Aufalao agaꞌo Deo ega agofaꞌa fouga aꞌo elogonia kai egaꞌina iifaga kapaꞌina eifania auga oko aelogo. Ega aisama tiapolo emai egaꞌina iifaga au oga koa iꞌopoga gua alogai kefauga auga eafilaisa. Egaꞌina auga au oga uma alogai peapea afugai keꞌualai auꞌi. \v 20 Kai au ogaꞌi kepo laagai aꞌisa afaꞌagamo eka auga laagai keꞌualai auꞌi auga, aufalao agaꞌo Deo ega iifa aꞌo elogo ke alogamai eafia auga. \v 21 Kai isa Deo ega iifa au oga koa alogai efauga auga gagamuga aeoge puo, Deo ega iifa alogai eka epo aemaefa. Gome isa Deo ega iifa kainai kina apalaꞌi eafiꞌi, o papiau isa keafi apalania aisama, eapoke eꞌualai. \v 22 Ke au ogaꞌi ini mogogo alogai keꞌualai auꞌi auga, aufalao agaꞌo Deo ega iifa aꞌo elogo eafia. Kai isa agu felo opopo, ke iꞌina agofaꞌa amuꞌiai gapaꞌamuꞌamu eoma auga isa kefoge, ke egaꞌina kapaꞌi Deo ega iifa au oga koa isa alogai euki auga eafipugua anina agaꞌo aeoge. \v 23 Kai au ogaꞌi aꞌisa felogai keꞌualai auꞌi auga, aufalao agaꞌo Deo ega iifa aꞌo elogo, ke Deo ega iifa kapaꞌina eifania auga isafa oko elogo. Isa Deo ega iifa au oga koa iꞌopoga auga alogai euki, epua felo alogaina, au oga agaꞌomo alogai anina 100, 60, o 30 eoge. \s1 Afa Apala Fouga Iesu Palapoleai Eifania \p \v 24 Ke Iesu palapole iꞌoina agaꞌo laꞌafou papiauꞌi maaꞌiai eifania pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga, au agaꞌo laiti anina feloꞌi eafiꞌi ega agoai efauniꞌi auga koa iꞌopoga. \v 25 Kai gapiai papiau kefeufeu kai, isa ega ou auga afa apala puaꞌi eafiiꞌi emai ega laiti egaꞌina epoꞌiai efauniꞌi kai ekailai elao. \v 26 Pau laiti afa apala egaꞌina fou keuki agaꞌomo kelao laiti eꞌina eꞌafoisa aisama, afa egaꞌina isafa kefokilai. \p \v 27 “Ega aisama ago inagome auga ega pinauga auꞌi isa eega kemai kepainia einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, oi laiti anina felo emu agoai lofaunia kai, afa apalaꞌi auꞌi kapai kemai egae keuki?’ keoma. \p \v 28 “Isa einaka, ‘Lau eꞌu ou auga iina koa ekapaisa,’ eoma. \p “Ega aisama pinauga auꞌi au akaikiꞌa kepaꞌani penia keinaka, ‘Oi anina loani lai falao afa apalaꞌi egaꞌina fafuauꞌi ma looma?’ keoma. \p \v 29 “Kai au akaikiꞌa einaka, ‘Laaꞌi, gome oi afa apalaꞌi agofuauꞌi alogai laiti isafa afofuauꞌi. \v 30 Amopuaꞌafuniꞌi fou kaiꞌialao kegauki galao laiti iꞌaina kinagai kai. Egaꞌina kinagai laiti iꞌaina papiauꞌi alapainiꞌi, ‘Afa apalaꞌi amopakai guguai kakauꞌi amoꞌofaꞌi ega koa loai feiuma. Egae kai laiti mo amopakai guguaina amomaiseiniꞌi eꞌa akaikiꞌa foꞌama keogeoge afugai amooge alaoma,’” eoma. \s1 Mastad Oga Ke Palafa Ipaufuga Mulamula Palapole \r (Mako 4:30-32; Luka 13:18-19, 21-22) \p \v 31 Ke Iesu palapole iꞌoina agaꞌo laꞌafou papiauꞌi maaꞌiai eifania einaka, “Deo ega agofaꞌa auga, au aka mastad oga aufalao agaꞌo eafiia ega agoai efauga auga koa iꞌopoga. \v 32 Au maꞌoai ogaꞌi epoꞌiai mastad oga auga eꞌele ipauma mo ganinagai, euki aisama, au akaikiꞌa emia, uma alo aupu gagauꞌi auꞌi maꞌoai ekaꞌegainiꞌi, ega koa ufa ineiꞌi kemai agagai keiꞌoau,” eoma. \p \v 33 Ke Iesu palapole iꞌoina agaꞌo laꞌafou papiauꞌi maaꞌiai eifania pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga, papie agaꞌo palafa ipaufuga mulamula eafia palafa maꞌo fou eoge lapuinia kai, fei eꞌefa efiuga kai epuaꞌafuga eka, ke mulamula egaꞌina palafa fofouga alogai epinauga palafa egaꞌina epaufua auga koa iꞌopoga,” eoma. \p \v 34 Iesu Deo ega agofaꞌa fouga laꞌafou papiauꞌi maaꞌiai palapoleai mo eifania. Ke kapa agaꞌo aeifa ofakaea kai maꞌoai palapoleai moaꞌina eifaniꞌi. \v 35 Iesu ega koa ekapaisa ega koa profeta Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma auga koꞌa mo emia: \q1 “Lau akeu alapaagalaisa palapoleai alaniniꞌani, \q2 lau agofaꞌa egama mo alogai kapa maꞌoai kekafake auꞌi alaifafouꞌi.” \rq Sam 78:2\rq* \s1 Iesu Afa Apalaꞌi Palapoleꞌi Kapaꞌina Eifania Auga Oko Epakaisa \p \v 36 Iesu palapole laꞌafou papiau maaꞌiai eifania efua aisama, epuaꞌafuniꞌi elao eꞌa alogai ekoko. Ke ega imoi auꞌi kemai isa kepainia keinaka, “Afa apalaꞌi agoai keuki auga palapole kapaꞌina eifania auga maamaisai oko mopakaisa,” keoma. \p \v 37 Ke isa einaka, “Au laiti anina felo efauga auga Papiau Aumauni Gauga. \v 38 Ke agoai laiti efauga auga, iꞌina agofaꞌa. Ke laiti anina felo auꞌi Deo gauga, Deo ega agofaꞌai akekoko auꞌi. Ke afa apalaꞌi auga laomai apala inagome auga gauga auꞌi. \v 39 Ke ou auga afa apalaꞌi efauniꞌi auga tiapolo. Ke laiti iꞌaina kina ekaina auga, kina fua fouga eifania, ke laiti iꞌaina papiauꞌi auga agelo. \p \v 40 “Ke afa apalaꞌi kefuauꞌi loai keumaꞌi koa iꞌopoga, kina fuagai isafa ega koa agemia. \v 41 Ega kinagai Papiau Aumauni Gauga, ega agelo ageulaiꞌi akelao, isa ega agofaꞌai papiau laomai apalaꞌi kepagamaꞌi auꞌi, ke laomai apalaꞌi kekapa afa apalaꞌi koa iꞌopoꞌi kemia auꞌi akefuauꞌi. \v 42 Egae kai akeafiꞌi lo eufa emoge auga alogai akeꞌafo kokoꞌi, egae akeapepe nieꞌi akeapalolia. \v 43 Ega aisama papiau kapaꞌi Deo maagai aloꞌi opaina auꞌi, isa Amaꞌi ega agofaꞌai akeagu, kina eaga eaea koa iꞌopoga, isa isafa akeaga ega akeeaea oma. Kaisau aina ekae auga aina gapaaua ainau galogo,” eoma. \s1 Kapa Agaꞌo Afa Akaikiꞌa Auga Palapole \p \v 44 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga, kapa agaꞌo afa akaikiꞌa agoai keogefake auga koa iꞌopoga. Ke au agaꞌo egaꞌina kapa afa akaikiꞌa auga ekapulaisa aisama, eafiia eogefake pugu. Egae kai ekailai elao alogamai ega amu maꞌoai eꞌafaꞌafalainiꞌi kai, monina eafiia emue emai egaꞌina ago eꞌafaisa. \p \v 45 “Ke Deo ega agofaꞌa auga, afaꞌafa auga agaꞌo ouꞌou felo ipauma ekapuga gaꞌafa eoma auga koa iꞌopoga. \v 46 Ke isa ouꞌou felo ipauma agaꞌo afa akaikiꞌa auga ekapulaisa aisama, elao ega amu maꞌoai eꞌafaꞌafalainiꞌi monina eafiia emai egaꞌina ouꞌouga eꞌafaisa.” \s1 Feꞌi Palapole \p \v 47 Ke Iesu palapole iꞌoina agaꞌo eifania pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga, inoino auꞌi feꞌi aꞌuai keoge maꞌa iꞌoina iꞌoina kemai keofa auga koa iꞌopoga. \v 48 Ke feꞌi ake epogu aisama, inoino auꞌi feꞌi kelaꞌaua foeai. Egae kai keagukipo maꞌa feloꞌi auꞌi keafiiꞌi kepakai guguainiꞌi aleꞌa alogai keukaiꞌi kai, apalaꞌi auꞌi kepuakeꞌi. \v 49 Kina fuagai isafa ega koa iꞌopoga agemia. Ega kinagai agelo akemai papiau aloꞌi opaina auꞌi, ke papiau apalaꞌi auꞌi fou akeꞌeaꞌi. \v 50 Egae kai papiau apalaꞌi auꞌi lo eufa emoge auga alogai akeꞌafo kokoꞌi, egae akeapepe nieꞌi akeapalolia,” eoma. \p \v 51 Iesu egaꞌina palapoleꞌi maꞌoai eifaniꞌi afegai, ega imoi epaꞌani peniꞌi einaka, “Egaꞌina kapaꞌi kapaꞌina keifania auga okoꞌi ologo afeꞌai ma?” eoma. \p Ke isa keinaka, “E, okoꞌi alogo,” keoma. \p \v 52 Ega aisama epainiꞌi einaka, “Ega puo Moses ega iifa pamalelega auꞌi maꞌoai Deo ega agofaꞌa fouga aꞌo kelogo auꞌi auga, eꞌa inagome auga ega amu isoge eꞌa alogai amu afaꞌi akaikiꞌaꞌi auꞌi, mamaꞌi ke ufaiꞌi isafa fou eafilaiꞌi ofakaegai eogeꞌi auga koa iꞌopoꞌi,” eoma. \s1 Nasareta Taonina Papiauꞌi Iesu Keumakalaina \r (Mako 6:1-6; Luka 4:16-30) \p \v 53 Iesu egaꞌina palapoleꞌi maꞌoai eifaniꞌi efua aisama, afu egaꞌina epuaꞌafuga ekailai elao. \v 54 Ke emai Nasareta, isa ifo ega taoniai aisama, egae laꞌafou afugai eꞌina papiau epamaleleniꞌi. Ke papiau isa ega pamalele aꞌo kelogonia, ke kekauai alogaina kepaꞌani keinaka, “Iꞌina auga iꞌina ikifaga ke mirakulo isapuꞌi kapai eafiiꞌi? \v 55 Isa eꞌa ipaapa auga gauga laaꞌi ma? Ke isa ina aka Maria laaꞌi, ke akina James, Joseph, Saimon ke Judas laaꞌi ma? \v 56 Ke isa afakua maꞌoai iꞌa fou inae alaagu ma? Iifa gome isa egaꞌina auga paisa. Ega puo iꞌina auga egaꞌina kapaꞌi maꞌoai kapai eafiiꞌi?” keoma. \v 57 Ke egaꞌina papiauꞌi Iesu keumakalaina. \p Kai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Profeta agaꞌo ifo ega taoniai, ifo ega papiau auꞌi mo isa au akaikiꞌa afakepamia,” eoma. \v 58 Ke papiau isa akepakoꞌania kainai, egae mirakulo maꞌo aekapaiꞌi. \c 14 \s1 Ioane Baptista Ega Mae Fouga \r (Mako 6:14-29; Luka 9:7-9) \p \v 1 Egaꞌina alogai kin Herod Kalilea ago eꞌima lopiaga Iesu fouga elogo. \v 2 Ke ega pinauga auꞌi epainiꞌi einaka, “Iꞌina auga Ioane Baptista maeai emaunimue. Ega kainai mirakulo isapuꞌi isa faagagai kepinauga,” eoma. \p \v 3 Herod ega eifa oma, gome isa Iesu fouga aelogo koa kai, isa ifo akina Filip akafa Herodias eakafania puogai Ioane Baptista eafiia egopeisa tipulai epaagua. \v 4 Gome Ioane Baptista isa epainia einaka, “Oi ifomu akimu akafa loakafania auga keifa apua kai lokapaisa,” eoma. \v 5 Ioane tipulai eagu alogai, Herod isa gaaupugua eoma kai papiau emaniꞌiainiꞌi, gome papiau Ioane profeta keomaisa. \p \v 6 Kai Herod ega mauni kina miamiaga ekapaisa aisama, Herodias gauga ifiaoga emai isa maꞌoai agoꞌiai egefa, ke Herod alo epagama alogaina. \v 7 Ega kainai Herod ifiao egaꞌina maagai epakoꞌania eifa, kapaꞌina mo agegoina auga agepenia eoma. \v 8 Ke ifiao egaꞌina, ina isa kapaꞌina fegoina eoma maagai eifania auga Herod maagai eifania einaka, “Lau anina laani Ioane Baptista kania litiai gakauka gamai maisa laoma,” eoma. \v 9 Ega aisama kin Herod alo emafu alogaina kai ega pakoꞌa iifaga kainai, ke ega laꞌafou auꞌi kaiꞌiai, ifiao kapaꞌina egoina auga gaikapa eoma. \v 10 Ke ega au auꞌi kelao Ioane tipulai eaguega kai aiso kefoua. \v 11 Ke litiai kania kepakauka kemaiseina ifiao imagai kepaaua, ke ifiao eafiia elao ina epeniia. \v 12 Ke Ioane Baptista ega imoi auꞌi kemai isa imaauga keafiia kelao kefufunia. Egae kai kelao Iesu maagai Ioane emae auga fouga keifania. \s1 Iesu Papiau 5000 Epaanianiꞌi \r (Mako 6:30-44; Luka 9:10-17; Ioane 6:1-14) \p \v 13 Iesu kapaꞌina emia auga fouga elogo aisama, ogefakeai gaagai eaguka ekailai afu oapuga agaꞌo elao. Ke papiau isa ala elao auga fouga kelogo aisama, taoniai kepealai laꞌafouai ifeꞌiai isa muninai kelao. \v 14 Iesu gaagai eake ke laꞌafou papiauꞌi eisaꞌi aisama, guaꞌi eani alogaina, ke keisafa auꞌi epafeloꞌi. \p \v 15 Ke epagapigapi emaiseina aisama, ega imoi isa eega kemai kepainia keinaka, “Iꞌina afuga oapuga ipauma, ke pau epagapigapi efua. Laꞌafou mopakanina ega koa fekelao paguai ifoꞌi eꞌi foꞌama agaꞌo fekeꞌafa fekeania,” keoma. \p \v 16 Kai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Isa afu agaꞌo afakelao. Kai oi isa kapa agaꞌo amopeniꞌi kegaania,” eoma. \p \v 17 Ega aisama Iesu ega imoi isa kepainia keinaka, “Lai eemaisai palafa ima ke maꞌa gua mo kekae,” keoma. \p \v 18 Ke Iesu einaka, “Amoafiꞌi amomaiseiniꞌi,” eoma. \v 19 Ke papiau epainiꞌi mukimukiai kegaagukipo eoma. Ke papiau keagukipo aisama, palafa ima ke maꞌa gua fou eafiiꞌi ufa eakae penia Deo maagai tenkiu eifania, efaiponiꞌi kai ega imoi epeniiꞌi keꞌeaisa papiau kepeniiꞌi. \v 20 Ke papiau maꞌoai keaniani aloꞌi ekainia. Ke keaniani afegai, Iesu ega imoi palafa ameꞌafuꞌi ke isa kepuaꞌafuniꞌi auꞌi fou kepakai guguainiꞌi aleꞌa 12 akeꞌi kepapoguꞌi. \v 21 Papiau egae keaniani auꞌi, au mo kepaauniꞌi auga, auꞌi maꞌoai mo 5000 koa iꞌopoga kai, imoi ke papie fou auga akepaauniꞌi. \s1 Iesu Aꞌu Laagai Epea \r (Mako 6:45-52; Ioane 6:15-21) \p \v 22 Egae kai Iesu laꞌafou epakanina alogai, fiakoa mo ega imoi epainiꞌi gaagai keaguka keufai kepagai apie kelao. \v 23 Ke Iesu laꞌafou epakanina afegai, ifogamo elao iku mapegai emegamega. Ke epaꞌumina emaiseina aisama, ifogamo ipauma egaꞌina afugai eapa. \v 24 Kai isa ega imoi auꞌi gaagai kelao aꞌu ipuainagai. Egaꞌina alogai goiso emai isa keaguka gaagaga eauniia elaomo emai. Ke gaaga felao auga aekainia epaafipugu alogainiꞌi, gome ameku gaaga eaoapua. \p \v 25 Ke gani eegai, Iesu aꞌu laagai epea isa eeꞌi elao. \v 26 Ke Iesu ega imoi isa aꞌu laagai epea keisa aisama, keagaga keinaka, “Isage,” keoma, ke ogeꞌi egea puo keagagapea. \p \v 27 Kai Iesu fiakoa mo isa epainiꞌi einaka, “Alomi gakapula! Folomaniꞌi, iꞌina lau,” eoma. \p \v 28 Ke Peto einaka, “Lopia, koꞌa oi koa aisama, mopainiau fei laagai mapea eemu mafai,” eoma. \p \v 29 Ke Lopia einaka, “Mai,” eoma. \p Ega aisama Peto gaagai eapaopu fei laagai epea Iesu eega elao. \v 30 Kai ameku epua eisa aisama, emaniꞌi ke eꞌina ekogo alogai eagaga einaka, “Lopia, kaniau moagamauga,” eoma. \p \v 31 Ega aisama Iesu fiakoa mo ima ekalaisa Peto eafiia ke epainia einaka, “Pakoꞌa eꞌele aumu. Kapa puo eeuai opomu lopamaꞌo?” eoma. \p \v 32 Ke isa gaagai keꞌagaukae aisama, ameku eapakipo. \v 33 Egae gaagai keaguka auꞌi isa ega koa ekapaisa keisa aisama, keau afagaina keinaka, “Iifa koꞌa, oi Deo gauga paisa,” keoma. \s1 Iesu Kenesaret Agogai Isafa Papiauꞌi Epafeloꞌi \r (Mako 6:53-56) \p \v 34 Ke kepagai kelao apiegai aisama, Kenesaret taoninai keofau. \v 35 Ke egaꞌina ago auꞌi Iesu kaisau auga keisa felo aisama, iifa keulaisa taoni egaꞌina eegai keagu papiauꞌi maꞌoai ainaꞌi kepalogo. Ke egaꞌina papiauꞌi isafa auꞌi maꞌoai Iesu eega kemaiseiniꞌi. \v 36 Ke kegoinia isafa papiauꞌi galogoainiꞌi afe tiapuga kua mo kegaafi opogaina keoma. Ke maꞌoai isa keafi opogaina auꞌi feloꞌi kemia. \c 15 \s1 Faliseo Auꞌi Eꞌi Laomai \r (Mako 7:1-23) \p \v 1 Egaꞌina afegai Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi Ierusaleme taoninai kemai Iesu kepaꞌani penia keinaka: \v 2 “Kapa puo oi emu imoi papiau apaoꞌi eꞌi kagakaga laagai keaopagai? Gome isa imaꞌi akeikua kai keaniani!” keoma. \p \v 3 Ega aisama Iesu isa eꞌi iifa epamue einaka, “Ke oi aumi kapa puo, emi kagakaga mo faugai Deo ega iifa kapulaꞌi auꞌi oaupeaꞌi? \v 4 Lau oi lapaꞌani penimi gome Deo eifa, ‘Inamu amamu fou fopalopianiꞌi,’\x + \xo 15:4 \xt Exodus 20:12; Deuteronomy 5:16\x* ke ‘Aufalao agaꞌo ina ama ageifa apala penia aisama, feisaupugu,’\x + \xo 15:4 \xt Exodus 21:17; Lefitikus 20:9\x* eoma. \v 5 Kai oi oifa au agaꞌo ina o ama agepaina, ‘Pipalagai kapaꞌi mo lau eeuai oafiiꞌi auꞌi pipeni Deo apuga,’ ooma. \v 6 Ke egaꞌina pipeniꞌiai isa ina ama faepalopianiꞌi ooma. Ega koa okapa oi emi kagakaga mo kainai opea kai, Deo ega iifa auga laaꞌi opamia. \v 7 Pifoge aumi! Ufainagai profeta Aisaea oi pau kapaꞌina agokapa auga fouga Deo ega iifa pukagai epapua auga koꞌa: \q1 \v 8 “‘Iꞌina papiauꞌi fifinaꞌiai mo lau kepalopianiau kai, \q2 guaꞌi auga aaka ipaumagai. \q1 \v 9 Ke isa eꞌi pamalele auga, papiau aumauni iifa kepaapaꞌi auꞌi. \q2 Ega puo lau keau afagai aageniau mo,’” \m eoma. \rq Aisaea 29:13\rq* \p \v 10 Iesu egaꞌina eifania afegai, laꞌafou papiauꞌi eifaniꞌi eega kemai kai epainiꞌi einaka, “Ainami fopaꞌaua, iꞌina iifaga kapaꞌina eifania auga oko fologo. \v 11 Kapaꞌina au ake alogai ekoko auga, isa aepaofua kai, kapaꞌina isa akegai epealai auga isa epaofua,” eoma. \p \v 12 Ega aisama isa ega imoi kemai kepainia keinaka, “Oi ega loifa oma Faliseo auꞌi aꞌo kelogonia aisama, aloꞌi lopalifua auga alologo ma?” keoma. \p \v 13 Kai Iesu isa eꞌi iifa afa palapoleai epamue einaka, “Au maꞌoai lau Amau ufai eague auga, aefauniꞌi auꞌi gagamuꞌiai akefuauꞌi. \v 14 Amopuaꞌafuniꞌi, isa maakimiꞌi auꞌi koa iꞌopoꞌi maakimiꞌi papiauꞌi kepapeaꞌi. Ke maakimiꞌi auga agaꞌo maakimiꞌi auga mo agaꞌo agepapea koa aisama, auniꞌi kaiꞌialao ipuai akeꞌualai,” eoma. \p \v 15 Ega aisama Peto Iesu epainia einaka, “Palapole iꞌina maamaisai oko mopakaisa,” eoma. \p \v 16 Ega aisama Iesu ega imoi epaꞌani peniꞌi einaka, “Oi lau kapaꞌina laifaniꞌi auꞌi okoꞌi alologo felo koa ma? \v 17 Aufalao agaꞌo foꞌama akegai ekoko aisama, elao inaega alogai ke imaaugai epealai pugu auga aloisa ma? \v 18 Kai kapaꞌina au akegai kepealai auꞌi gua alogai kemai. Egaꞌina iifaꞌi isa kepaofua. \v 19 Gome papiau guaꞌi alogai kepealai auꞌi auga, opola apalaꞌi, papiau isaupugua, papiau keamage kai papiau iꞌoina agaꞌo fou akeamage auga fou kefeu, ifiao oꞌoae fou kefeu, painao, pifogeai papiau kepaagu fofouꞌi, Deo ke papiau fou eeꞌiai keifa apala auꞌi. \v 20 Egaꞌina laoꞌi maiꞌi papiau agaꞌo alo kepaofua. Kai ima aeikua kai eaniani auga papiau alo aepaofua,” eoma. \s1 Kanaan Papiega Ega Pakoꞌa \r (Mako 7:24-30) \p \v 21 Iesu egaꞌina iifaga eifania afegai, Iudea papiauꞌi eꞌi ago epuaꞌafuga elao Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi eꞌi agoai, Taire ke Sidoni taoniꞌi agogai ekoko. \v 22 Ega aisama Kanaan papiega agaꞌo egaꞌina ago eegai emai Iesu eegai maisapepega mo eifa einaka, “Lopia, Davide okogai lomai aumu, guau moania! Tiapolo lau gau papiega alogai eague, epakiekie alogaina,” eoma. \p \v 23 Kai Iesu iifa agaꞌo aeifania. Ega puo isa ega imoi kemai kegoi peni kapulania keinaka, “Moula gakailai galao, gome isa iꞌa muniꞌaisai eagaga aeapakipo paisa,” keoma. \p \v 24 Ega aisama Iesu einaka, “Lau auga Israel papiauꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi, sipi kegea koa iꞌopoꞌi auꞌi mo fauꞌiai Deo eulaisau lamai,” eoma. \p \v 25 Ega aisama papie egaꞌina emai Iesu agogai eanifeꞌu kai eifa einaka, “Lopia, mopalagainiau,” eoma. \p \v 26 Ke Iesu einaka, “Imoi eꞌi palafa faafia amuꞌe fapiu peniꞌi auga felo laaꞌi,” eoma. \p \v 27 Kai papie einaka, “Iifa koꞌa Lopia kai, amuꞌe mo ganinagai isa eꞌi lopia eaniani alogai ega teipoloai foꞌama ameꞌafuꞌi keaꞌopu auꞌi keaniꞌi,” eoma. \p \v 28 Iesu papie egaꞌina ega eifa oma aina elogonia aisama, eifa einaka, “Papie, oi emu pakoꞌa akaikiꞌa ipauma lau eeuai loogeisa. Ega puo kapaꞌina loifania gaikapa looma auga ageikapa paisa,” eoma. Ke egaꞌina kina maagai mo papie egaꞌina gauga felo emia. \s1 Iesu Papiau 4000 Epaanianiꞌi \r (Mako 8:1-10) \p \v 29 Egaꞌina afegai Iesu egaꞌina afuga epuaꞌafuga Kalilea aꞌuga foega nie mo elao. Egae kai elao iku mapegai eagukipo. \v 30 Egaꞌina alogai papiau laꞌafou akaikiꞌagai isa eega kemai. Ke kemai alogai, kemelo auꞌi, maakimiꞌi auꞌi, isafai kemelo auꞌi, akeafu auꞌi, ke isafa iꞌoiꞌi maꞌo keafiꞌi auꞌi isafa kemaiseiniꞌi Iesu agogai kepakalaꞌi. Ke Iesu isa epafelo afeꞌainiꞌi. \v 31 Papiau ainaꞌi efua auꞌi aꞌoaꞌo kelogonia, ke kemelo auꞌi, ke isafai kemelo auꞌi fou epafeloꞌi, ke maakimiꞌi auꞌi afu keisa auga keisaꞌi aisama, kekauai alogaina keopofua. Ke isa Israel papiauꞌi eꞌi Deo Au Akaikiꞌa kepamia. \p \v 32 Iesu papiau epafeloꞌi afegai, ega imoi eifa kaiguguiꞌi kai, epainiꞌi einaka, “Iꞌina papiauꞌi guaꞌi laania, gome isa lau fou kina oiso inae aagu, ke pau foꞌama agaꞌo eeꞌiai laaꞌi afakeania. Lau isa inaeꞌi maikimuga mo falaulaiꞌi fakelao laoma. Kai alaulaiꞌi akelao koa aisama, keagai maaꞌi afepiu afekeꞌualai,” eoma. \p \v 33 Ega aisama Iesu ega imoi keinaka, “Afu oapuga iina koa auga kapai palafa isa akeania agekaina auga agaafia laꞌafou iina koa agapaanianiꞌi agekaina?” keoma. \p \v 34 Ega aisama Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Palafa iuma pika eemiai kekae?” eoma. \p Ke isa keinaka, “Palafa iuma imagea gua, ke maꞌa eꞌeleꞌi pika koa mo eemaisai kekae,” keoma. \p \v 35 Ke Iesu papiau epainiꞌi aagoai keagukipo. \v 36 Egae kai palafa iumaꞌi imagea gua, ke maꞌa fou eafiiꞌi Deo tenkiu epeniia efua aisama, efaiponiꞌi kai ega imoi epeniiꞌi. Ke ega imoi palafa keafiiꞌi laꞌafou papiauꞌi kepeniiꞌi. \v 37 Ke papiau maꞌoai keaniani aloꞌi ekainia. Papiau keaniani afegai, Iesu ega imoi palafa ameꞌafuꞌi keaꞌopu auꞌi kepakai guguainiꞌi aleꞌa imagea gua akeꞌi kepapoguꞌi. \v 38 Ega kinagai papiau keaniani auꞌi, au mo kepaauniꞌi auga auꞌi maꞌoai mo 4000 kai, papie imoi fou auga akepaauniꞌi. \v 39 Iesu laꞌafou epakanina afegai, ega imoi fou gaagai keaguka kelao Makadan taonina\f + \fr 15:39 \ft Iꞌina taonina aka agaꞌo auga ‘Dalmanuta’, o ‘Maria Makdalena emai taonina.’\f* ago niegai. \c 16 \s1 Pamalele Auꞌi Mirakulo Kepaꞌaniaina \r (Mako 8:11-13; Luka 12:54-56) \p \v 1 Egaꞌina afegai Faliseo auꞌi ke Saduseo auꞌi kemai Iesu keꞌopoisa, ke kepainia gou agaꞌo ufa guagai gakapa kegaisa keoma. \p \v 2 Ega aisama Iesu einaka, “Epagapigapi aisama oi oifa, ‘Pau ufa gua epito puo gapiai imu afaeꞌau,’ ooma. \v 3 Ke amagai aisama oifa, ‘Pau ufa gua epito, ke apuapu ufa gua ekaisapua puo kina apala agemia,’ ooma. Oi ufa guagai kapaꞌina emia oisa aisama, kina kapa auga oifania ekaina. Kai pau Mesaia emai efua auga gouga kapaꞌina mo kemia oisaꞌi mo ganinagai, pau kina kapa auga agoifania afaekaina. \v 4 Papiau apalaꞌi ipaumaꞌi Deo kapaꞌina eifania akepakoꞌania ke kainai akepea auꞌi, eꞌi laomaisai amage papiauꞌi kai papiau iꞌoiꞌi fou kefeu auꞌi koa iꞌopoꞌi auꞌi auga, mirakulo gouga agaꞌo gaikapa keoma paꞌanina kepaꞌani. Kai mirakulo gouga agaꞌo afalakapa kai Jona faagagai gou emia auga mo agemia,” eoma. \s1 Faliseo Ke Saduseo Auꞌi Fou Eꞌi Palafa Ipaufuga Mulamula \r (Mako 8:14-21) \p \v 5 Kai kepagai kelao aꞌu apiegai aisama, Iesu ega imoi keꞌagege palafa akeafia. \v 6 Egaꞌina alogai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Faliseo auꞌi ke Saduseo auꞌi eꞌi palafa ipaufuga mulamula auga foisa felo, ke eegai ifomi foꞌimaimi,” eoma. \p \v 7 Ega aisama Iesu ega imoi isa egaꞌina eifania auga fouga, ifoꞌi mo epoꞌiai keifania keinaka, “Iꞌa palafa agaꞌo alaafia kainai isa ega eifa oma,” keoma. \p \v 8 Kai Iesu isa kapaꞌina keifania auga elogo puo epainiꞌi einaka, “Oi pakoꞌa eꞌele aumi. Kapa puo oi palafa agaꞌo eemiai laaꞌi auga fouga oifania? \v 9 Oi lau kapaꞌina laifania auga oko alologo felo koa ma? Ke lau palafa iumaꞌi ima mo laafiiꞌi papiau 5000 lapaanianiꞌi, ke aleꞌa pika opapoguꞌi auga aloopolaga ma? \v 10 Ke palafa imagea gua mo kai papiau 4000 lapaanianiꞌi, ke aleꞌa pika opapoguꞌi auga isafa aloopolaga ma? \v 11 Ala koa iꞌopoga lau palafa fouga oi maamiai alaifania auga oko alologo koa? Lau palafa fouga alaifania kai, oi Faliseo auꞌi ke Saduseo auꞌi fou eꞌi palafa ipaufuga mulamula auga foisa felo, ke eegai ifomi foꞌimaimi laoma,” eoma. \v 12 Iesu egaꞌina eifania aisama, ega imoi isa mulamula palafa alogai keoge auga fouga aeifania kai, Faliseo ke Saduseo auꞌi eꞌi pamalele palafa ipaufuga mulamula koa iꞌopoga auga fekeisa felo, ke eegai ifoꞌi fekeꞌimaꞌi auga fouga eifania auga kelogo. \s1 Peto Iesu Kaisau Auga Eifania \r (Mako 8:27-30; Luka 9:18-21) \p \v 13 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi fou kelao Sisarea Filipi taoninai kekoko aisama, epaꞌani peniꞌi einaka, “Papiau, lau Papiau Aumauni Gauga au keifaniau kaisau keoma?” eoma. \p \v 14 Ke isa keinaka, “Isaꞌi keifa oi auga Ioane Baptista maeai emaunimue emai keoma, ke isaꞌi keifa oi profeta Elaija keoma kai, isaꞌi auꞌi oi profeta Jeremaia, o ufaina profetaꞌi agaꞌo keoma,” keoma. \p \v 15 Ega aisama Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Ke oi auga lau kai ooma?” eoma. \p \v 16 Ke Saimon Peto keoma auga iifa epamue einaka, “Oi auga Mesaia,\f + \fr 16:16 \ft Grik malagai ‘Kristo’\f* Deo eague aoniamo Auga Gauga aumu,” eoma. \p \v 17 Ega aisama Iesu eifa einaka, “Saimon Jona gauga aumu. Oi Deo eegai kapa feloꞌi loafiꞌi aumu! Gome pau mo kapaꞌina loifania auga papiau aumauni oi akepalogonio kai lau Amau ufai eague Auga epalogonio loifania. \v 18 Saimon, iifa koꞌa maamuai laifania. Pau oi alaifanio Peto alaoma. (Peto iꞌa malaꞌaisai auga fopa.) Ke fopa egaꞌina laagai lau eꞌu iifi eꞌa alapaapa. Ke ipeli\f + \fr 16:18 \ft Iꞌina auga Grik malagai ‘Hades’, o iꞌa malaꞌaisai papiau kemae lalauꞌi egea elao egae eagu auga afuga.\f* paꞌafina isapuga iifi eꞌa egaꞌina papiauꞌi afaepalutiniꞌi afaelaꞌa pagainiꞌi. \v 19 Ke lau oi Deo ega agofaꞌa paꞌafina fopaagalaisa auga isapuga alapenio. Ke kapaꞌina aagoai loifaꞌapua auga, ufai isafa Deo ageifaꞌapua, ke kapaꞌina aagoai alologoaina auga, ufai isafa Deo agelogoaina,” eoma. \v 20 Iesu egaꞌina iifaga eifania afegai, ega imoi ainaꞌi epalogo, isa Mesaia auga fouga kai agaꞌo maagai fakeifania eoma. \s1 Iesu Ega Mae Fouga Eifania \r (Mako 8:31–9:1; Luka 9:22-27) \p \v 21 Ke egaꞌina kinagai Iesu eꞌina ega imoi maaꞌiai isa ega mae fouga eifania. Egaꞌina auga isa felao Ierusaleme taoninai, papiau isa Iudea au akaikiꞌaꞌi auꞌi, sakedote lopiaꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi imaꞌiai fekepaaua, ke kapa maꞌo mo fauꞌiai isa fekepakiekie fekeaupugua kai kina oiso aisama, femaunimue pugu auga fouga maaꞌiai eifania. \p \v 22 Ega aisama Peto isa eafiapia kai eꞌina efinaisa einaka, “Lopia, laaꞌi afaekaina. Egaꞌina kapaꞌi oi faagamuai afakemia,” eoma. \p \v 23 Kai Iesu isa eaipenia kai epainia einaka, “Satani, muniu mai lao! Oi lau ifeu faꞌanina faꞌualai koa kapa lomia eꞌu keaga lokaisapua. Oi Deo kapaꞌina fekapa eoma auga aloopolaga kai papiau aumauni kapaꞌina fekekapa keoma auga mo loopolaga,” eoma. \p \v 24 Egae kai ega imoi maꞌoai epainiꞌi einaka, “Aufalao agaꞌo lau muniuai gapea eoma koa aisama, isa ifo feꞌagegeaina kai ega koloti fepua muniuai fepea. \v 25 Gome kaisau ifo ega agu maunina kania gaagamauga eoma auga ega agu agepagea. Kai kaisau lau puouai ifo ega agu maunina agepagea auga agu pagai maunina agekapulaisa. \v 26 Gome au agaꞌo agofaꞌa fofouga apuga agemia kai lalauga agepagea auga, kapa felo agaꞌo isa eegai agemia ma? Ke au agaꞌo lalauga agepagea koa aisama, kapaꞌina agepipeni lalauga ageafimue pugu? \v 27 Gome Papiau Aumauni Gauga Ama ega eaea, ke ega isapu akaikiꞌagai ega agelo fou akemai aisama, egaꞌina kinagai isa papiau kapaꞌina kekapa auga kainai mo afa agepeniꞌi. \v 28 Iifa koꞌa maamiai laifania. Oi isami inae oapae aumi mae gamuga afoloopo agelao Papiau Aumauni Gauga ega afuai agemai agoisa kai agomae,” eoma. \c 17 \s1 Iesu Iisa Eponi \r (Mako 9:2-13; Luka 9:28-36) \p \v 1 Egae kai kina imagea elao afegai aisama, Iesu, Peto, James, ke akina Ioane fou eꞌafeiniꞌi epapeaꞌi ifoꞌi mo kelao iku agaꞌo eꞌagau alogaina auga ikugai keꞌagaukae. \v 2 Egae isa auꞌi oiso agoꞌiai Iesu eponi. Ke kua maaga auga kina eaga eaea koa emia, ke afe tiapuga auga eeaea ekelo alogaina, eaea keloga koa iꞌopoga emia. \v 3 Ega aisama Moses Elaija auniꞌi isa agoꞌiai keapafoki Iesu fou keniniꞌani keisaꞌi. \p \v 4 Ke Peto Iesu epainia einaka, “Lopia, lai oi fou amai inae auga felo ipauma. Oi anina loani koa aisama, lau inae efeꞌefe oiso alakapaꞌi, agaꞌo oi apumu, agaꞌo Moses apuga, ke agaꞌo Elaija apuga agemia,” eoma. \p \v 5 Peto eniniꞌani laolao kai, apuapu maiꞌeaeaga emai eumiapuꞌi, ke aufalao agaꞌo aina apuapuai emai eifa einaka, “Iꞌina auga Lau Gau, anina laani alogaina auga, ke eegai alou egama. Oi isa aina foafia!” eoma. \p \v 6 Iesu ega imoi oiso egaꞌina aꞌo kelogonia aisama, keꞌualai aꞌisaai keomukipo ke kemaniꞌi alogaina. \v 7 Kai Iesu emai isa faagaꞌi eafi opogaina kai epainiꞌi einaka, “Folomaniꞌi amoꞌuegekae” eoma. \v 8 Ke kekiakae aisama, kai agaꞌo egae akeisa kai Iesu ifogamo keisa. \p \v 9 Egae kai ikuai keake kemai alogai Iesu isa eifa kapula peniꞌi einaka, “Kapaꞌina pau oisa auga, kai agaꞌo maagai foloifania felao Papiau Aumauni Gauga maeai femaunimue afegai kai foifafoua,” eoma. \p \v 10 Ega aisama ega imoi oiso isa kepaꞌani penia keinaka, “Ega koa aisama, kapa puo Moses ega iifa pamalelega auꞌi keifa Elaija feufai femai keoma?” keoma. \p \v 11 Ke Iesu iifa epamue einaka, “Iifa koꞌa, Elaija feufai femai, ega koa kapa maꞌoai feoge opainiꞌi. \v 12 Kai lapainimi, Elaija emai ke papiau isa keisa efua kai akelogo, ke faagagai kapa maꞌoai kegakapaꞌi keoma auꞌi kekapa afeꞌainiꞌi. Ega koa iꞌopoga, Papiau Aumauni Gauga isa imaꞌiai agekiekie,” eoma. \v 13 Iesu ega eifa oma aisama, ega imoi isa Ioane Baptista fouga eifania auga kelogo. \s1 Iesu Imoi Alogai Tiapolo Apala Epapealaisa \r (Mako 9:14-29; Luka 9:37-43) \p \v 14 Egae kai kemai laꞌafou papiauꞌi eeꞌiai aisama, au agaꞌo emai Iesu ife foꞌinai eanifeꞌu kai eifa einaka: \v 15 “Lopia, lau gau gua moania. Isa eaguagu epakauaina faaga efaꞌiꞌi, ke epogai kapaꞌina emia auga aelogo puo, eꞌualai lo laagai ekauau ke feisai isafa eꞌualai. Ega koa ekapa ifo faaga epakiekie alogaina. \v 16 Lau isa lamaiseina oi emu imoi eeꞌiai kai, oi emu imoi aekainiꞌi akepafelo,” eoma. \p \v 17 Iesu iꞌina aꞌo elogonia aisama eifa einaka, “O, oi maꞌoai pau alomi koꞌagai alopakoꞌaniau, ke emi pakoꞌa alopapinauga felo papiaumi. Lau inae kina pika fou afaagu, ke kina pika alou eemiai afaafiapia mo afelaolao? Lau inae afalaagu pagainia mo kai emi pakoꞌa eeuai alooge kapulania. Imoi eeu amomaiseina,” eoma. \v 18 Egaꞌina imoina kemaiseina aisama, Iesu tiapolo imoi alogai eagu auga efinaisa epealai. Ke egaꞌina kina maagai mo imoi felo emia. \p \v 19 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi ogefakeai kemai kepaꞌani penia keinaka, “Kapa puo lai tiapolo amapapealaisa aoma aekainimai?” keoma. \p \v 20-21 Ke Iesu iifa epamue einaka, “Gome oi emi pakoꞌa eꞌele ipauma puo, tiapolo amopapealaisa ooma aekainimi. Iifa koꞌa maamiai laifania. Oi emi pakoꞌa au oga eꞌele ipauma aka mastad oga koa iꞌopoga agemia koa aisama, iku iꞌina agopaina, ‘Inae mokailai molao egae,’ agooma aisama, iku egaꞌina agepea agelao egae. Ke kapa agaꞌo eemiai afaeꞌinoka kai maꞌoai agokapaꞌi agekaina,” eoma.\f + \fr 17:20-21 \ft Papiau isaꞌi 20-21 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Kai tiapolo iina koa iꞌopoga auga agopapealaisa afaekaina kai, ani gopegopeai ke megamegai mo kai agopapealaisa agekaina.”\f* \s1 Iesu Ega Mae Fouga Eifamue Pugu \r (Mako 9:30-32; Luka 9:44-45) \p \v 22 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi fou kemai Kalilea agogai kekaigugu aisama, epainiꞌi einaka, “Papiau Aumauni Gauga akeꞌafaꞌafalaina papiau imaꞌiai akepaaua. \v 23 Ke egaꞌina papiauꞌi isa akeaupugua kai kina oiso alogai maeai agemaunimue pugu,” eoma. Iesu ega eifa oma ega imoi aina kelogonia aisama, aloꞌi emafu alogaina. \s1 Deo ega Eꞌai Tax Isoge Fouga \p \v 24 Egae kai Iesu ega imoi fou kemai Kapenaum taoninai kekoko aisama, au papiau imaꞌiai tax monina silifa auniꞌi keafiafia auꞌi Peto eega kemai kepaꞌani penia keinaka, “Oi emi pamalele auga tax Deo ega eꞌai keoge auga eoge o aeoge?” keoma. \p \v 25 Ke Peto iifa epamue einaka, “E, isa tax eogeoge,” eoma. \p Egae kai Peto emai eꞌai ekoko aisama, Iesu eniniꞌani kaukau Peto epaꞌani penia einaka, “Peto oi ala loopola oma? Aagoa kiniꞌi kaisau eeꞌiai pinauga afa moniꞌi, ke tax keafiꞌi? Isa ifoꞌi gauꞌi eeꞌiai, o papiau iꞌoiꞌi eeꞌiai?” eoma. \p \v 26 Ke Peto einaka, “Papiau iꞌoiꞌi eeꞌiai,” eoma. \p Ega aisama Iesu einaka, “Ega koa aisama, isa gauꞌi auga kapa agaꞌo afakeoge. \v 27 Kai iifaga laaꞌi, aloꞌi afapalifua puo, molao aꞌuai naku mopiuga. Ke maꞌa kapa alolaꞌau kakaua auga, ake foofa, ke egae silifa monina pani aloisaꞌi. Egaꞌina monina foafia folao auniꞌa aꞌa tax fooge,” eoma. \c 18 \s1 Deo Ega Agofaꞌai Kaisau Au Akaikiꞌa? \r (Mako 9:33-37; Luka 9:46-48) \p \v 1 Ke egaꞌina kinagai mo, Iesu ega imoi kemai kepaꞌani penia keinaka, “Deo ega agofaꞌai, papiau kapa auga au akaikiꞌa ipauma?” keoma. \p \v 2 Ega aisama Iesu imoi eꞌele agaꞌo eifaga emai epoꞌiai epaapa. \v 3 Egae kai eifa einaka, “Iifa koꞌa maamiai laifania. Oi afoloponi ifomi imoi eꞌelemi koa afolopamiaimi koa aisama, oi Deo ega agofaꞌai afolokoko mo laaꞌi. \v 4 Ega puo kaisau ifo epaake imoi eꞌele iꞌina auga koa epamia auga, Deo ega agofaꞌai au akaikiꞌa ipauma. \v 5 Ke kaisau lau akauai imoi eꞌele iina koa agaꞌo eifa koko auga, lau eifa kokoisau. \p \v 6 “Kai kaisau iꞌina imoina eꞌele agaꞌo lau epakoꞌaniau auga laomai apala agepakina agekapa koa aisama, felo auga isa aisogai foꞌama kepaikumuꞌa kepo akaikiꞌa feipaaukopa kai, aꞌu moaina ipaumagai feiꞌafolai fekogo,” eoma. \s1 Laomai Apala Ikapa Iꞌopoꞌi \r (Mako 9:42-48; Luka 17:1-2) \p \v 7 Iesu eifa pugu einaka, “Iꞌina agofaꞌa, kapa maꞌo mo faagaꞌiai papiau epaꞌualaiꞌi puogai, Deo iꞌina agofaꞌa afa apala fepenia laoma. Egaꞌina kapaꞌi auga fekemai paisa puo kemai kai, au kapa faagagai egaꞌina kapaꞌi kemai auga, Deo isa afa apala fepenia laoma! \v 8 Ke oi imamu o ifemu afepapeaiso laomai apala afokapa koa aisama, fofoua. Oi fomelo o faagamu agaꞌo femou, ega koa Deo ega agofaꞌai fokoko auga felo ipauma. Kai imamu o ifemu auniꞌi kekaega kai lo aealoalo auga alogai fekepiu kokoiso auga apala ipauma. \v 9 Ke maamu afepapeaiso laomai apala afokapa koa aisama foꞌiulaisa. Oi maamu agaꞌomogai Deo ega agofaꞌai fokoko auga felo ipauma. Kai maamu auniꞌi kekaega kai, lo aealoalo auga alogai fekepiu kokoiso auga apala ipauma,” eoma. \s1 Sipi Egea Auga Palapole \r (Luka 15:3-7) \p \v 10-11 Iesu eifa pugu einaka, “Oi auga imoi eꞌeleꞌi iꞌina auꞌi agaꞌo foloisa papaꞌi. Gome imoi eꞌeleꞌi iꞌina auꞌi eꞌi agelo aufa kina lau Amau ufai eague auga agogai keapa isa fouꞌi keifania aefuafua.\f + \fr 18:10-11 \ft Papiau isaꞌi 10-11 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Lau ega laifa oma, gome Papiau Aumauni Gauga emai auga, papiau sipi kegea koa iꞌopoꞌi auꞌi kaniaꞌi feagamauga eoma puo emai.”\f* \p \v 12 “Ke au agaꞌo sipi 100 eegai keapae, ke agaꞌo afepea gea koa aisama, sipi 99 ikuai afaepuaꞌafuniꞌi kai, afaelao egaꞌina egea auga afaekapuga ma? Oi ala oopola oma? \v 13 Iifa koꞌa maamiai laifania, isa agelao agekapuga paisa, ke sipi egaꞌina ageisa aisama, egaꞌina agaꞌomo ekapulaisa auga alogama eꞌele laaꞌi agepamia. Ke egaꞌina alogama auga sipi 99 alogamaꞌi agekaꞌegaina. \v 14 Ega koa iꞌopoga, oi Amami ufai eague auga anina mo aeani, imoi eꞌeleꞌi iꞌina agaꞌo fegea eoma.” \s1 Pakoꞌa Auga Laomai Apala Ekapa Auga Fouga \r (Luka 17:3) \p \v 15 Iesu eifa pugu einaka, “Oi aamu akimu agaꞌo eemuai laomai apala agekapa koa aisama, folao oi aunimi mo epomiai isa kapaꞌina eemuai epalifua auga, maagai foifania fopaꞌopaina. Ke isa oi ainamu ageafia koa aisama, oi isa fou omia efua. \v 16 Kai isa oi ainamu afaeafia koa aisama, papiau agaꞌomo, o gua fou folao, ega koa kapaꞌina emia auga papiau gua, o oiso egaꞌina kapa fekeisa, iifa koꞌaꞌi maꞌoai fekelogo, ke fekeifafoua. \v 17 Ke isa egaꞌina papiauꞌi lomaiseiniꞌi auꞌi ainaꞌi afaeafia koa aisama, pakoꞌa papiauꞌi maaꞌiai foifafoua. Ke isa pakoꞌa papiauꞌi mo ganinagai, ainaꞌi afaeafia koa aisama, Deo akelogo auꞌi, o tax keafia laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi eeꞌiai ala lokapa oma koa iꞌopoga mo isa eegai fokapa. \p \v 18 “Iifa koꞌa maamiai laifania. Kapaꞌina aagoai oifaꞌapua auga ufai Deo isafa ageifaꞌapua. Ke kapaꞌina inae aagoai agologoaina auga, ufai Deo isafa agelogoaina. \p \v 19 “Ke lapainimi pugu. Aagoai oi epomiai papiau auniꞌi akepakoꞌania kapa agaꞌomo akegoina aisama, lau Amau ufai eague auga, oi kapaꞌina ogoina auga faumiai agekapa. \v 20 Gome papiau gua, o oiso lau akauai kekaigugu aisama, lau isafa egae isa epoꞌiai laague,” eoma. \s1 Guani Auga Laaꞌi Auga Palapole \p \v 21 Ega aisama Peto Iesu eega emai epaꞌani penia einaka, “Lopia, lau aau o akiu eeuai laomai apala agaꞌo agekapa koa aisama, ega laomai apala iꞌagegeaina pika fapamia? Imagea gua fapamia ma?” eoma. \p \v 22 Ke Iesu einaka, “Lau lapainio, imagea gua folopamia kai 77 fopamia. \p \v 23 “Ega puo Deo ega agofaꞌa auga iina koa iꞌopoga. Kin agaꞌo ega pinauga auꞌi isa eegai keapitole auꞌi eꞌi apitole oko kegapakaisa eoma. \v 24 Egaꞌina ekapaisa alogai, au agaꞌo isa eegai talent monina 10,000\f + \fr 18:24 \ft Egaꞌina monina akaikiꞌa ipauma puo afa ageoge auga afaekaina.\f* eapitole auga isa eega kemaiseina. \v 25 Kai isa egaꞌina monina afa feoge auga eegai laaꞌi aekainia kainai, au akaikiꞌa eifa kapula isa ifo ke akafa gauga, ke kapa maꞌoai eegai kekae auꞌi fou fekeꞌafaꞌafalainiꞌi, ega apitole afa feoge eoma. \p \v 26 “Ega aisama au egaꞌina isa agogai eꞌualai eanifeꞌu kai egoinia einaka, ‘Eeuai alomu moafiapia mo, ke lau oi emu kapa maꞌoai afaꞌi alapenimueiso,’ eoma. \v 27 Ega aisama pinauga auga ega au akaikiꞌa isa gua eaniia, ke ega apitole maꞌoai laaꞌi epamia, epapealaisa elao. \p \v 28 “Kai pinauga auga egaꞌina elao aisama, pinauga auga agaꞌo isa fou kepinauga auga isa eegai denari monina 100\f + \fr 18:28 \ft Egaꞌina monina gafa agaꞌomo afa koa iꞌopoga.\f* eapitole auga eisa. Ega aisama eafiia aiso epepekia kai epaini kapulania einaka, ‘Kapaꞌina lau eeuai loapitoleaina auga afa mopenimueisau,’ eoma. \p \v 29 “Ega aisama au egaꞌina fou kepinauga auga isa agogai eꞌualai eanifeꞌu kai egoinia einaka, ‘Eeuai alomu moafiapia mo, ke lau oi emu moni afa alapenimueiso,’ eoma. \p \v 30 “Kai isa egaꞌina auga gua aeania, ekailai elao tipula auꞌi epainiꞌi au egaꞌina keafiia tipula eꞌagai kepaagua, egae mo feagu felao ega apitole afa feoge kai fepealai eoma. \v 31 Kai pinauga auꞌi iꞌoiꞌi isaꞌi kapaꞌina emia auga keisa aisama, aloꞌi emafu alogaina. Ke kelao eꞌi au akaikiꞌa maagai kapa maꞌoai kemia auꞌi keifaniꞌi. \p \v 32 “Ega aisama au akaikiꞌa pinauga auga apala auga eifa koko emai kai epainia einaka, ‘Oi pinauga apala aumu. Oi lau logoiniau emu apitole laaꞌi mapamiaꞌi looma puo maꞌoai laaꞌi lapamiaꞌi. \v 33 Lau oi guamu laaniia emu apitole laaꞌi lapamia koa iꞌopoga, oi fou opinauga auga isafa gua foania ega apitole laaꞌi fopamia auga aekainia ma?’ eoma. \v 34 Ke au akaikiꞌa guakupuai pinauga auga tipula afugai kepinauga auꞌi imaꞌiai epaaua, egae feagu mo felao ega apitole maꞌoai afaꞌi feoge afeꞌaina kai fepealai eoma. \p \v 35 “Oi aamu o akimu eemuai apala ekapaisa auga guamu alo ipaumagai afoloꞌagegeaina koa aisama, lau Amau ufai eague auga isafa oi faagamuai ega koa iꞌopoga mo agekapa,” eoma. \c 19 \s1 Iesu Keamage Ke Kepaakeꞌi Auꞌi Fouꞌi Epamalelenia \r (Mako 10:1-12) \p \v 1 Iesu egaꞌina iifaꞌi eifaniꞌi efua aisama, Kalilea ago epuaꞌafuga elao Jordan agapuge apiegai, Iudea ago nie kaina agogai ekoko. \v 2 Ke laꞌafou akaikiꞌa isa muninai kepea, ke egae keisafa auꞌi maꞌoai epafeloꞌi. \p \v 3 Egaꞌina alogai Faliseo auꞌi isaꞌi isa kegaꞌopo keoma eega kemai kepaꞌani penia keinaka, “Au agaꞌo akafa fou epoꞌiai kapa agaꞌomo elifu, o kapa maꞌo kelifu kainai ifo ega logoai akafa gapaake ageoma auga ekainia ma?” keoma. \p \v 4 Ega aisama Iesu iifa epamue einaka, “Deo agofaꞌa epagama mo alogai, ‘agaꞌo maguae, ke agaꞌo papie epagama.’\x + \xo 19:4 \xt Genesis 1:27\x* \v 5 Ke eifa, ‘Egaꞌina kainai au ina ama agepuaꞌafuniꞌi akafa auniꞌi akeagufou, ke auniꞌi auga imaauꞌiai agaꞌomo agemia,’\x + \xo 19:5 \xt Genesis 2:24\x* eoma. Egaꞌina fouga Deo ega iifa pukagai alokuapina ma? \v 6 Deo ega eifa oma kainai, isa auga papiau auniꞌi laaꞌi kai agaꞌomo kemia. Ega puo kapaꞌina Deo eogefoua agaꞌomo epamia auga, papiau aumauni fakeaupea,” eoma. \p \v 7 Ega aisama Faliseo auꞌi kepaꞌani pugu keinaka, “Ega koa aisama, kapa puo Moses eifa au agaꞌo akafa gapaake ageoma aisama, papie ipaake pepa fepapua fepenia kai feulaisa felao eoma?” keoma. \p \v 8 Ke Iesu iifa epamue einaka, “Moses oi elogoainimi akafami fopaakeꞌi eoma, gome oi guami eꞌinoka alogaina. Kai Deo agofaꞌa epagama alogai ega aekapa oma. \v 9 Iifa gome maamiai laifania. Kaisau akafa au iꞌoina agaꞌo fou afakefeu mo ganinagai agepaake, ke papie iꞌoina agaꞌo ageakafania koa aisama, Deo maagai auga, isa papie iꞌoina agaꞌo fou kefeu, laomai apala kekapa” eoma. \p \v 10 Iesu ega imoi iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama keifa keinaka, “Au papie auniꞌi epoꞌiai ega koa aisama, afalaamage auga felo ipauma,” keoma. \p \v 11 Kai Iesu einaka, “Oi oifa felo kai, papiau maꞌoai iꞌina pamalelega fekeafia apuꞌi fekepamia auga afaekaina. Kai kaisau fauꞌiai iꞌina pamalelega kepagama auꞌi mo akeafia apuꞌi akepamia agekaina. \v 12 Gome au isaꞌi keogeoge auꞌi, isa ega kemauni oma, ke isaꞌi auga papiau isa imoi fakepamauniꞌi keoma puo, faagaꞌiai papie imoi fekeafia afuga auga keafilaisa. Kai isaꞌi auga Deo ega agofaꞌa faugai fekepinauga keoma kainai afakeamage. Ega puo kaisau iifa iꞌina ageafia apuga agepamia koa, feafia apuga fepamia,” eoma. \s1 Imoi Eꞌeleꞌi Ke Deo Ega Agofaꞌa Fou Fouꞌi \r (Mako 10:13-16; Luka 18:15-17) \p \v 13 Egaꞌina afegai papiau Iesu ima imoi eꞌeleꞌi kaniaꞌiai feogeaua, ke fauꞌiai femegamega keoma puo kemaiseiniꞌi eegai. Kai Iesu ega imoi papiau imoi kemaiseiniꞌi auꞌi kefinaiꞌi. \p \v 14 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Imoi eꞌeleꞌi folokaisapuꞌi eeu kegamai, gome Deo ega agofaꞌa auga papiau imoi eꞌeleꞌi iina koaꞌi kemia auꞌi apuꞌi,” eoma. \v 15 Ke ima imoi kaniaꞌiai eogeaua fauꞌiai emegamega efua aisama, egaꞌina afuga epuaꞌafuga. \s1 Paꞌamuꞌamu Auga Aguꞌa \r (Mako 10:17-31; Luka 18:18-30) \p \v 16 Iesu ekailai elao alogai, au agaꞌo emai, epaꞌani penia einaka, “Pamalele aumu, kapaꞌina felo fakapa, agu pagai maunina faafia?” eoma. \p \v 17 Ega aisama Iesu einaka, “Iꞌina agofaꞌagai kai agaꞌo felo laaꞌi kai, Deo ifogamo mo felo ipauma. Ega puo kapa puo kapaꞌina felo auga paꞌanina lau lopaꞌani peniau? Oi agu pagai maunina afugai mokoko looma koa aisama, Deo ega iifa kapulaꞌi kaiꞌiai fopea,” eoma. \p \v 18 Ke au egaꞌina epaꞌani einaka, “Deo ega iifa kapulaꞌi kapaꞌi auꞌi kaiꞌiai fapea looma?” eoma. \p Ke Iesu einaka, “Kai agaꞌo foloaupugua, au agaꞌo akafa fou folofeu, folopainao, ke pifogeai papiau folopaagu fofouꞌi. \v 19 Ke inamu amamu fopalopianiꞌi. Ke ifomu animu loani koa iꞌopoga, emu eꞌa ipafe auꞌi isafa aniꞌi ega foani oma,” eoma. \p \v 20 Ega aisama au aguꞌa egaꞌina eifa einaka, “Egaꞌina iifaꞌi maꞌoai laafiꞌiniꞌi kai kapaꞌina auga alakapa koa?” eoma. \p \v 21 Ke Iesu iifa epamue einaka, “Oi Deo maagai alomu opaina ipauma gamia looma koa aisama, molao emu amu maꞌoai moꞌafaꞌafalainiꞌi ulalu papiauꞌi mopeniꞌi. Egae kai fomai muniuai fopea. Ega koa ufai alopaꞌamuꞌamu,” eoma. \p \v 22 Kai au aguꞌa egaꞌina epaꞌamuꞌamu alogaina puo iꞌina iifaga aꞌo elogonia aisama, alomafuai ekailai elao. \p \v 23 Ega aisama Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Paꞌamuꞌamu auga agaꞌo Deo ega agofaꞌai gakoko ageoma auga ageꞌinoka alogaina. \v 24 Ke lapainimi pugu. Kamelo agaꞌo tiapu ikaina nilaga inegai gapagai ageoma auga afaeꞌinoka alogaina. Kai paꞌamuꞌamu auga Deo ega agofaꞌai gakoko ageoma auga ageꞌinoka alogaina,” eoma. \p \v 25 Iesu ega imoi iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama kekauai alogaina, ke Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Ega koa aisama, kai mo kaniaꞌi ageisagamau?” keoma. \p \v 26 Ega aisama Iesu isa maaꞌi alo ipauma eisa kai epainiꞌi einaka, “Papiau eeꞌiai iꞌina kapaꞌi akemia afaekaina kai Deo eegai auga, kapa maꞌoai akemia agekaina,” eoma. \p \v 27 Ega aisama Peto einaka, “Moisa! Lai emai kapa maꞌoai apuaꞌafuniꞌi oi munimuai apea. Ega puo lai faumaisai kapaꞌina ekae agaafia?” eoma. \p \v 28 Ega aisama Iesu ega imoi maꞌoai epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Kina fuagai kapa maꞌoai mamaꞌi akemia, ke Papiau Aumauni Gauga ufai ega isapu akaikiꞌa eafia afugai ageagu aisama, oi lau muniuai opea aumi isafa, isapu akaikiꞌa afuꞌi 12 agoafiꞌi agoagu, Israel ikupuga 12 papiauꞌi, ke papiau maꞌoai isafa eꞌi laomai felo, o apala auga afa agopeniꞌi. \v 29 Ke kaisau lau akau faugai eꞌi eꞌa, aaꞌi akiꞌi, afakuaꞌi, inaꞌi amaꞌi, gauꞌi, o eꞌi ago kepuaꞌafuniꞌi auꞌi, kapaꞌina kepuaꞌafuga auga laagai 100 ageisogeau. Ke fuagai agu pagai maunina isafa apuꞌi agemia. \v 30 Kai papiau maꞌo pau keufai auꞌi akemuniai, ke maꞌo pau kemuniai auꞌi akeufai,” eoma. \c 20 \s1 Fino Agogai Kepinauga Auꞌi Palapoleꞌi \p \v 1 Ke Iesu palapole agaꞌo eifania pugu einaka, “Lau ega laifa oma, gome Deo ega agofaꞌa auga iina koa iꞌopoga. Ago inagome auga agaꞌo amagai ipauma epealai elao au isaꞌi afaꞌi feoge ega fino umagai fekepinauga eoma. \v 2 Ke pinauga auꞌi eisaꞌi aisama, elogo isa denari agaꞌomo\f + \fr 20:2 \ft Kina agaꞌo fofouga kepinauga afa.\f* agepeniꞌi eoma kai eulaiꞌi kelao ega fino umagai kepinauga. \p \v 3 “Ke amagai kina maaga 9 oꞌclock koa iꞌopoga aisama, epealai elao afaꞌafa afugai au isaꞌi kapa agaꞌo akekapaisa keapa aage mo eisaꞌi. \v 4 Ega aisama epainiꞌi einaka, ‘Oi isafa folao lau eꞌu fino uma alogai fopinauga, ke lau oi kapaꞌina foafia laoma auga alapenimi,’ eoma. \v 5 Ega puo isa kelao umai kepinauga. \p “Ke kina maaga atiafa koa iꞌopoga alogai, ke 3 oꞌclock koa iꞌopoga alogai isafa epealai elao iꞌopoga mo ekapaisa. \v 6 Ke 5 oꞌclock koa iꞌopoga alogai elao pugu aisama, isaꞌi egae keapa paisa eisaꞌi. Ega aisama epaꞌani peniꞌi einaka, ‘Kapa puo kina fofouga inae oapa aage mo kapa agaꞌo alokapaisa mo emai egapigapi?’ eoma. \p \v 7 “Ke isa keinaka, ‘Kai agaꞌo aemai lai afamai aeogeisa puo inae aapa aage mo emai egapigapi,’ keoma. \p “Ega aisama fino ago inagome auga isa epainiꞌi einaka, ‘Ega koa aisama, oi isafa olao lau eꞌu fino uma alogai amopinauga,’ eoma. \p \v 8 “Ke epaꞌumina aisama, fino uma inagome auga ega pinauga auꞌi eꞌimaꞌi auga epainia einaka, ‘Pinauga auꞌi moifaniꞌi kegamai kai, muniai kemai auꞌi faagaꞌiai foꞌina, eꞌi moni fopeniꞌi felao, keufai kemai auꞌi faagaꞌiai fofua,’ eoma. \p \v 9 “Ke pinauga auꞌi 5 oꞌclock koa iꞌopoga kemai auꞌi, kemai agaꞌo agaꞌo denari agaꞌomo keafiia. \v 10 Ega puo pinauga auꞌi keufai kemai auꞌi keopolaga denari maꞌo akeafiꞌi keoma. Kai isa maꞌoai isafa denari agaꞌomo agaꞌomo keafiia. \v 11 Ke isa denari agaꞌomo keafiia aisama, ago inagome auga eegai keifa mugumugu. \v 12 Ke keifa keinaka, ‘Iꞌina auꞌi muniai kemai kina maaga agaꞌomo mo kepinauga kai, lai auga pinauga meauga akapaisa, ke kinai kina isapuga aapa apua emai egapi kai, isa lai fou iꞌopo agaꞌomo lopamiaimai,’ keoma. \p \v 13 “Kai ago inagome auga, pinauga auga agaꞌo epainia einaka, ‘Ekefaꞌau, oi ifomi ologo denari agaꞌomo foafia ooma, faugai opinauga. Ke lau oi eemuai kapa apala agaꞌo alakapaisa. \v 14 Ega puo emu moni mo moafia molao. Lau anina laani au muniai emai auga isafa moni oi loafia koa iꞌopoga mo mapenia laoma. \v 15 Ke lau ifou eꞌu moni faagagai kapaꞌina makapa laoma auga falakapa ma? O lau lagafegafe puo oi lopikupa ma?’ eoma. \p \v 16 Egae kai Iesu eifa einaka, “Ega koa iꞌopoga kaisau keufai auꞌi akemuniai, ke kaisau kemuniai auꞌi akeufai,” eoma. \s1 Iesu Ega Mae Fouga Eifania Oiso Epamia \r (Mako 10:32-34; Luka 18:31-34) \p \v 17 Egaꞌina afegai Iesu Ierusaleme taonina elao alogai, ega imoi 12 eꞌafeiniꞌi kelao meꞌegai kai epainiꞌi einaka: \v 18 “Amoisa. Iꞌa Ierusaleme taonina alao kai egae Papiau Aumauni Gauga akeꞌafaꞌafalaina sakedote lopiaꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi imaꞌiai akepaaua. Ke egaꞌina auꞌi isa femae iifaga akepaapa. \v 19 Ke akeafia Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi imaꞌiai akepaaua. Ke isa Papiau Aumauni Gauga akepaꞌaua akegapuka, ke kolotiai akeauꞌuꞌua agemae. Kai kina oiso aisama, isa maeai agemaunimue,” eoma. \s1 James Ioane Auniꞌi Inaꞌi Ega Pinoi \r (Mako 10:35-45) \p \v 20 Egaꞌina afegai Sebedi gauga auꞌi inaꞌi fou kemai Iesu agogai keanifeꞌu kai Iesu kapa felo agaꞌo isa gauga fepeniꞌi eoma. \p \v 21 Ega aisama Iesu papie egaꞌina epaꞌani penia einaka, “Oi kapaꞌina anina loani?” eoma. \p Ke isa einaka, “Moifa koꞌania. Oi alolao emu agofaꞌai aisama, lau gau iꞌina auniꞌi, agaꞌo oi kaimuai feagu, ke agaꞌo lafanimuai feagu laoma,” eoma. \p \v 22 Kai Iesu Sebedi gauga auniꞌi epainiꞌi einaka, “Oi kapaꞌina ogoina auga oko alologo kai ogoi aageniau mo. Oi lau kiekie kaputina alainu auga agoinu ma?” eoma. \p Ke isa keinaka, “E, lai oi kiekie kaputina aloinu auga againu agekaina,” keoma. \p \v 23 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Koꞌa, oi lau eꞌu kaputiai kapaꞌina alainu auga agoinu kai, kaiuai o lafaniuai foagu auga lau alakapa afaekaina. Egaꞌina afuga auga lau Amau papiau kapaꞌi afuꞌi epafua ekae auꞌi agepeniꞌi,” eoma. \p \v 24 Iesu ega imoi ouꞌaga isa ega eifa oma aina kelogonia aisama, Sebedi gauga auniꞌi eeꞌiai guaꞌi ekupu alogaina. \v 25 Iesu isa eifa kaiguguiꞌi kai epainiꞌi einaka, “Oi ologo Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi, eꞌi lopia ago keꞌima auꞌi, eꞌi lopia isapugai isa keꞌimaꞌi. Ke isa eꞌi au akaikiꞌaꞌi auꞌi, eꞌi isapuai isa keꞌimaꞌi. \v 26 Kai oi auga ega koa folokapa kai, epomiai kaisau akaikiꞌa gamia eoma auga, oi maꞌoai emi pinauga auga femia. \v 27 Ke epomiai isafa kaisau gaufai eoma auga, oi emi kalaꞌafi koa iꞌopoga femia. \v 28 Ke Papiau Aumauni Gauga isafa papiau isa ega pinauga fekekapa eoma aemai kai, fepalagainiꞌi ifo imaauga fepipeni papiau maꞌo eꞌi laomai apalaꞌi afaꞌi feoge eoma puo emai.” \s1 Iesu Maakimiꞌi Auꞌi Auniꞌi Epafeloꞌi \r (Mako 10:46-52; Luka 18:35-43) \p \v 29 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi fou Jeriko taonina kepuaꞌafuga Ierusaleme taonina kelao alogai, laꞌafou akaikiꞌa isa muniꞌiai kepea. \v 30 Amoisa! Egaꞌina alogai maakimiꞌi auꞌi auniꞌi keaga niegai Iesu epea pagai aꞌo kelogonia aisama, keagaga keinaka, “Lopia, Davide okogai lomai aumu, guamai moania,” keoma. \p \v 31 Kai laꞌafou papiauꞌi isa kefinaiꞌi komo kegaoma keoma. Kai isa keagaga alogaina paisa keinaka, “Lopia, Davide okogai lomai aumu, guamai moania,” keoma pugu. \p \v 32 Ega aisama Iesu eapakipo eifaniꞌi kai epaꞌani peniꞌi einaka, “Kapaꞌina anina oani eemiai makapa ooma?” eoma. \p \v 33 Ke isa keinaka, “Lopia, lai anina aani afu amaisa aoma,” keoma. \p \v 34 Iesu isa ega keifa oma ainaꞌi elogonia aisama, guaꞌi eaniia puo maaꞌi eafi opogaina. Ega aisama fiakoa mo maaꞌi felo emia, ke isa muninai kepea. \c 21 \s1 Iesu Ierusaleme Taoninai Ekoko Kealogamalaina Keagaga Keifugaina \r (Mako 11:1-11; Luka 19:28-38; Ioane 12:12-19) \p \v 1 Egae kai Iesu ke ega imoi fou kemai Ierusaleme taonina kelaisapia, ke kemai Olifa ikugai Betfake paguagai aisama, Iesu ega imoi auniꞌi eulai kakauꞌi kelao. \v 2 Ke epainiꞌi einaka, “Pagua agomiai auga olao ke agokoko mo alogai, egae donki ke gauga aguꞌa fou ufeai kepaaukopaꞌi keapae agoisaꞌi. Isa auniꞌi fogupukiꞌi fomaiseiniꞌi. \v 3 Ke aufalao agaꞌo iifa agaꞌo afeifania koa aisama, fopaina Lopia, aniꞌi eani fooma. Ke isa fiakoa mo donki gauga fou agelogoainiꞌi agomaiseiniꞌi,” eoma. \p \v 4 Iꞌina kapa emia ega koa profeta Deo ega iifa pukagai kapaꞌina kepapua auga koꞌa emia. \q1 \v 5 “Sion gauga ifiaoga\f + \fr 21:5 \ft Sion gauga ifiaoga auga Ierusaleme taonina papiauꞌi fouꞌi eifaniꞌi.\f* amopaina: \q1 ‘Moisa, oi emu kin eemu efai moisa. Isa ifo eꞌele epamia donki laagai eaguka, egaꞌina auga isa donki gauga laagai eaguka efai.’” \rq Sakaraia 9:9\rq* \p \v 6 Iesu ega imoi auniꞌi kelao, ke Iesu isa epainiꞌi koa iꞌopoga mo kekapaisa. \v 7 Ke donki gauga fou kemaiseiniꞌi, ke afeꞌi tiapuꞌi keafiiꞌi laaꞌiai kepagapu pagainiꞌi, ke Iesu donki agaꞌo laagai eaguka. \v 8 Ke laꞌafou akaikiꞌa ipauma papiauꞌi afeꞌi tiapuꞌi keagai kekauniꞌi, ke isaꞌi au agaꞌi kefouꞌi keagai kelapaiꞌi. \v 9 Egae kai laꞌafou papiauꞌi keufai kepea auꞌi, ke muniai kepea auꞌi keagaga keinaka, \q1 “Hosana,\f + \fr 21:9 \ft Iꞌina iifaga Hibru malagai auga ‘kaniaꞌa isagamauga’ fouga eifania kai, papiau pau au afagai iifaga kepamia.\f* Davide okogai emai auga amaau afagaina!” \q1 “Lopia akagai emai auga, Deo eegai kapa feloꞌi eafiꞌi!” \rq Sam 118:26\rq* \q1 “Auꞌoniai keagu auꞌi, Hosana kegaoma isa kegaau afagaina!” \m keoma. \p \v 10 Ke Iesu elao Ierusaleme taoninai ekoko aisama, taoni alogai keagu papiauꞌi maꞌoai aꞌoaꞌo akaikiꞌa kekapaisa, ke kepaꞌani keinaka, “Iꞌina kaisau?” keoma. \p \v 11 Ke laꞌafou papiauꞌi Iesu muninai kemai auꞌi keinaka, “Iꞌina auga Iesu profeta auga, Kalilea agogai Nasareta taoninai emai auga,” keoma. \s1 Iesu Deo Ega Eꞌa Alogai \r (Mako 11:15-19; Luka 19:45-48; Ioane 2:13-22) \p \v 12 Ke Iesu elao Deo ega eꞌai ekoko. Ke egae papiau amu keꞌafaꞌi auꞌi, ke keꞌafaꞌafalainiꞌi auꞌi fou euokaꞌi. Ke moni keau pagainia papiauꞌi eꞌi teipolo, ke keagu koofi ineiꞌi keogeꞌi keꞌafaꞌafalainiꞌi teipoloꞌi isafa epaefo pagainiꞌi. \v 13 Ke egaꞌina papiauꞌi epainiꞌi einaka, “Deo ega iifa pukagai profeta Deo aina fouga iina kepapua oma, ‘Lau eꞌu eꞌa akeifaga megamega eꞌa’\x + \xo 21:13 \xt Aisaea 56:7\x* akeoma. Kai oi ‘iꞌina eꞌa painao auꞌi eꞌi aguagu afuga opamia,’”\x + \xo 21:13 \xt Jeremaia 7:11\x* eoma. \p \v 14 Ke maakimiꞌi auꞌi, ke melo auꞌi fou Deo ega eꞌa Iesu eega kemai ke isa epafeloꞌi. \v 15 Kai sakedote lopiaꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi, Iesu kapa akaikiꞌaꞌi ekapaiꞌi keisa, ke imoi keagaga, ‘Hosana, Davide okogai emai auga amaau afagaina,’ keoma ainaꞌi kelogonia aisama, guaꞌi ekupu alogaina. \p \v 16 Ke Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Imoi kapaꞌina keifania auga ainaꞌi lologo ma?” keoma. \p Ke Iesu einaka, “E, lau isa kapaꞌina keifania auga ainaꞌi lalogo. Kai Deo ega iifa pukagai kepapua keifa, ‘Oi imoi eꞌeleꞌi, ke imoi uꞌuai auꞌi fifinaꞌiai au afagai loogeisa keifaniꞌi,’\x + \xo 21:16 \xt Sam 8:2\x* keoma auga fouga, alokuapina ma?” eoma. \p \v 17 Ke epuaꞌafuniꞌi epealai elao Betani taoninai, ke gapiai egae efeu. \s1 Iesu Fik Auga Anina Laaꞌi Auga Eifa Apala Penia Auga Fouga \r (Mako 11:12-14, 20-24) \p \v 18 Egani amagai ipauma Iesu emue Ierusaleme taonina elao pugu alogai inaega ekimu. \v 19 Ke fik auga agaꞌo keaga niegai eapa eisa puo, elao anina agaꞌo ekae ma auga gaisa eoma. Kai anina agaꞌo aeisa kai gagauga mo eisaꞌi aisama eifa einaka, “Oi animu agaꞌo foloogeoge pugu,” eoma. Ke fiakoa mo au eogogo. \p \v 20 Iesu ega imoi fik auga eogogo keisa aisama, kekauai alogaina ke kepaꞌani keinaka, “Ala koa iꞌopoga fik auga eogogo efiaisakoa mo?” keoma. \p \v 21 Ke Iesu einaka, “Iifa koꞌa maamiai laifania. Oi lau kapaꞌina laifania auga agopakoꞌania ke opomi gua afaemia koa aisama, pau fik auga eegai kapaꞌina lakapaisa auga mo afolokapa kai iku iꞌina isafa agopaina, ‘Ifomu molao aꞌuai moꞌafolaiso,’ agooma aisama, oifania koa iꞌopoga agemia. \v 22 Ke megamegai kapaꞌina Deo ogoina gapenimi ooma auga alomi koꞌagai agopakoꞌania koa aisama, kapa maꞌoai agoafiꞌi paisa,” eoma. \s1 Iesu Isapu Kapagai Epamalele Auga Paꞌanina \r (Mako 11:27-33; Luka 20:1-8) \p \v 23 Ke Iesu Deo ega eꞌa alogai ekoko ke egae epapamalele laolao kai, sakedote lopiaꞌi ke Iudea au akaikiꞌaꞌi auꞌi fou kemai Iesu eegai kai kepaꞌani penia keinaka, “Isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lokapaꞌi? Ke kai isapu epeniio ega koa lokapa?” keoma. \p \v 24 Ke Iesu einaka, “Lau isafa oi paꞌani agaꞌomo alapaꞌani penimi. Ke afa agopamue koa aisama, egae kai lau isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lakapaꞌi auꞌi fouꞌi maamiai alaifania. \v 25 Ioane baptismo epipeni auga isapuga kapai emai? Ufai Deo eegai emai, o papiau aumauni eeꞌiai emai?” eoma. \p Ega aisama ifoꞌi mo epoꞌiai keifa keinaka, “Iꞌa Ioane ega isapu ufai emai agaoma koa aisama, isa iꞌa agepaꞌani peniꞌa, ‘Ega koa aisama, kapa puo isa alopakoꞌania?’ ageoma. \v 26 Kai iꞌa agaifa, isa ega isapu papiau aumauni eeꞌiai emai agaoma koa aisama, papiau Ioane profeta auga keoma puo, amaniꞌi ega afalaifa oma,” keoma. \p \v 27 Ega puo isa keinaka, “Lai alalogo,” keoma. \p Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Ega koa aisama, lau isafa isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lakapaꞌi auga, oi maamiai afalaifania,” eoma. \s1 Au Gauga Auniꞌi Palapoleꞌi \p \v 28 Egae kai Iesu palapole agaꞌo eifania einaka, “Oi ala oopola oma? Au agaꞌo gauga maguaeꞌi auniꞌi fou keagu. Kina agaꞌo isa elao gauga faꞌaniauga epainia einaka, ‘Gau, pau folao lau eꞌu fino umagai fopinauga,’ eoma. \p \v 29 “Kai isa einaka, ‘Lau afalalao afalapinauga,’ eoma kai, muniai eopo pagai elao epinauga. \p \v 30 “Egae kai au egaꞌina elao gauga faꞌaniauga epaina koa iꞌopoga mo, gauga agaꞌo isafa ega epaini oma. Ke gauga egaꞌina einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, alalao alapinauga,’ eoma kai aelao aepinauga. \p \v 31 “Au gauga auniꞌi epoꞌiai, kapa auga ama kapaꞌina anina eani auga ekapaisa?” eoma. \p Ke isa keinaka, “Gauga faꞌaniauga auga,” keoma. Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Iifa koꞌa maamiai laifania, tax isafina auꞌi, ke peage lapau papieꞌi auꞌi fou keufai oi agomiai Deo ega agofaꞌai kekoko. \v 32 Gome Ioane emai alo opai keagaga epakinaimi kai, oi isa alopakoꞌania kai, tax isafina auꞌi, ke peage lapau papieꞌi fou mo isa kapaꞌina eifania auga kepakoꞌania. Kai oi auga egaꞌina kapaꞌi oisaꞌi mo ganinagai, emi laomai apalaꞌi alopuaꞌafuniꞌi, ke isa alopakoꞌania,” eoma. \s1 Ago Kepapinauga Ke Afa Keoge Auꞌi Palapoleꞌi \r (Mako 12:1-12; Luka 20:9-19) \p \v 33 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Ainami amopaaua palapole agaꞌo alaifania aꞌo amologo. Ega kinagai ago inagome auga agaꞌo ega fino uma agaꞌo ekapaisa. Egae kai pou fagapuga ekapa lofe, ke fino ikapa afuga isafa eapiia, ke au fekeapa afu fekeꞌima auga taoaga epaapa. Ke kapa maꞌoai epafuaꞌi aisama, uma alogai kepinauga papiauꞌi isaꞌi epaꞌimaꞌi kepapinaugania. Kai isa ifo auga ekailai afu agoma agaꞌo elao. \v 34 Ke fino iꞌafe kina ekainia aisama, ago inagome auga ega pinauga auꞌi eulaiꞌi kelao uma epaꞌimaꞌi auꞌi eeꞌiai ega fino anina afa kegaafia eoma. \p \v 35 “Kai uma keꞌima auꞌi, isa ega pinauga auꞌi keafi apalaniꞌi, agaꞌo keauniia, agaꞌo keaupugua, ke agaꞌo kepoai kefounia. \v 36 Ega aisama ega pinauga auꞌi eulai kakauꞌi auꞌi koa laaꞌi kai, pau auga isa auꞌi kekaꞌegaina auꞌi eulaiꞌi kelao kai, uma keꞌima auꞌi isa isafa faagaꞌiai ega koa kekapaisa. \v 37 Ke fuagai aisama, ifo gauga eulaisa elao. Ke eifa einaka, ‘Laopolaga lau gau au akaikiꞌa akepamia,’ eoma. \p \v 38 “Kai fino uma keꞌima auꞌi isa gauga keisa aisama, ifoꞌi mo keifa keinaka, ‘Iꞌina auga ago inagome auga gauga puo ago inagome agemae aisama, iꞌina ago isa apuga agemia. Ega puo amaaupugua ega koa iꞌina ago muni isa apuga femia koa auga, iꞌa apuꞌa agemia,’ keoma. \v 39 Ke keafiia fino uma afegai keꞌafolaisa kai keaupugua. \p \v 40 “Ega puo uma inagome agemai aisama, uma keꞌima auꞌi faagaꞌiai kapaꞌina agekapa?” \p \v 41 Ke isa keinaka, “Isa egaꞌina auꞌi apalaꞌi puo agepalifu afeꞌainiꞌi. Egae kai papiau feloꞌi muni fino anina iꞌafe kina agekaina aisama, anina afa akeafia isa akepenia auꞌi fino uma egaꞌina agepeniꞌi akeꞌima,” keoma. \p \v 42 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Oi Deo ega iifa pukagai iꞌina iifaga alokuapina ma? \q1 “‘Eꞌa ipaapa auꞌi kepo uuꞌuga keumakalaina auga, kiuga uuꞌuga kapula ipauma emia. \q2 Egaꞌina kapa auga Lopia ifo ekapaisa, ke iꞌa maaꞌaisai egaꞌina kapa felo ipauma.’ \rq Sam 118:22-23\rq* \p \v 43 “Ega puo egaꞌina iifaga koa iꞌopoga, lau oi maamiai laifa gomeisamo. Deo ega agofaꞌa oi eemiai ageafiꞌaua, ke ageafia papiau kapaꞌi pinauga egaꞌina akekapa felo anina ageoge auꞌi agepeniꞌi. \p \v 44 “Ke kepo egaꞌina ega isapu akaikiꞌa. Ega puo kaisau egaꞌina kepo ageumakalaina afaepakoꞌania auga, ega laomai apala afa ageafia. Egaꞌina auga kapa agaꞌo kepo laagai eꞌualai emuꞌamuꞌa koa iꞌopoga, isa kepo egaꞌina laagai ageꞌualai ageaumuꞌa agelifu afeꞌai. Ke kaisau ega laomai apala afa puogai, kepo egaꞌina isa laagai ageꞌualai aisama, isa agemuꞌamuꞌa agelifu afeꞌai,” eoma. \p \v 45 Sakedote lopiaꞌi ke Faliseo auꞌi Iesu ega palapole aꞌo kelogonia aisama, Iesu isa fouꞌi eifania auga kelogo. \v 46 Ega puo keaga agaꞌo kekapunia kegaafia kegagope keoma. Kai laꞌafou papiauꞌi Iesu profeta agaꞌo auga kepakoꞌania puo, kemaniꞌiainiꞌi kapa agaꞌo akekapaisa. \c 22 \s1 Amagelofe Miamia Akaikiꞌa Palapole \r (Luka 14:15-24) \p \v 1 Ke Iesu palapole agaꞌo isa maaꞌiai eifania pugu einaka: \v 2 “Deo ega agofaꞌa auga, kin agaꞌo gauga ega amagelofe miamiaga ekapa koa iꞌopoga. \v 3 Isa ega pinauga auꞌi eulaiꞌi kelao papiau iifa epeniꞌi miamia fekemai eoma auꞌi fekepainiꞌi fekemai eoma. Kai egaꞌina papiauꞌi mai anina akeani. \p \v 4 “Ke ega pinauga auꞌi iꞌoiꞌi eulaiꞌi kelao pugu kai, epainiꞌi einaka, ‘Olao papiau kapaꞌi mo iifa lapeniꞌi auꞌi fopainiꞌi, gapigapi foꞌamaga lapafua ekae fooma. Ke lau eꞌu polomakau maguaega apaoga, ke eꞌu aꞌo kefaꞌa auꞌi fou keaupuguꞌi keifaiꞌi kefua kekae, ke kapa maꞌoai isafa kefua kekae. Ega puo amagelofe miamiaga fomai fooma,’ eoma. \p \v 5 “Kai papiau egaꞌina epoꞌiai kai agaꞌo isa ega iifa gefa aeaunia. Agaꞌo elao ega agoai epinauga, ke agaꞌo elao ega titoai ega amu eꞌafaꞌafalainiꞌi. \v 6 Ke iꞌoiꞌi isaꞌi auꞌi kin ega pinauga auꞌi egaꞌina keafiiꞌi keauniiꞌi, keafi apalaniꞌi, ke keaupuguiꞌi. \v 7 Kin egaꞌina fouga elogo aisama, gua ekupu alogaina. Ke ega ifani auꞌi eulaiꞌi kelao auau auꞌi egaꞌina keaupugu afeꞌainiꞌi, ke eꞌi taoni keumaisa. \p \v 8 “Egae kai ega pinauga auꞌi epainiꞌi einaka, ‘Amagelofe miamia kina ekainia kai iifa lapeniꞌi fekemai laoma auꞌi iina fekemai auga laisaꞌi aekainia. \v 9 Ega puo olao keaga kiuꞌiai kai mo egae agoisaꞌi auꞌi iifa fopeniꞌi iꞌina miamia fekemai,’ eoma. \v 10 Ega puo pinauga auꞌi kelao keagai papiau kapaꞌi mo egae keisaꞌi auꞌi, feloꞌi apalaꞌi fou maꞌoai kepainiꞌi kemai. Ke miamia kemai auꞌi amagelofe miamiaga afuga egaꞌina ake kepapogua. \p \v 11 “Kai kin emai miamia kemai auꞌi gaisaꞌi eoma aisama, epoꞌiai au agaꞌo amagelofe tiapuga aeꞌiuka eisa. \v 12 Ke epaꞌani penia einaka, ‘Ekefaꞌau, oi amagelofe tiapuga aloiꞌiuka kai ala looma inae lokoko?’ eoma. Kai au egaꞌina iifa agaꞌo aeifania. \p \v 13 “Ega aisama kin ega pinauga auꞌi epainiꞌi einaka, ‘Amoafia ima ife amogopeꞌi kai afegai uminagai amoꞌafolaisa. Egae isa ageapepe nie ageapalolia,’ eoma. \p \v 14 Egae kai Iesu eifa einaka, “Isa ega ekapa oma, gome Deo papiau maꞌo iifa epeniiꞌi ega miamia fekelao eoma kai, ekinaniꞌi auꞌi auga, auꞌi maꞌo laaꞌi,” eoma. \s1 Tax Isoge Pamalelega \r (Mako 12:13-17; Luka 20:20-26) \p \v 15 Egae kai Faliseo auꞌi kepealai kelao iifa kepaapa, Iesu ifo ega niniꞌaniai fekepaoa keoma. \v 16 Ke isa eꞌi imoi, ke Herod ega au fou keulaiꞌi kelao Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Pamalele aumu, lai alogo oi auga iifa koꞌa mo loifania. Ke iifa koꞌagai mo Deo ega keaga papiau lopamaleleniꞌi. Ke papiau oi eemuai ala keopola oma auga gefa aloauga. Gome oi papiau afeꞌi aloisa. \v 17 Ega puo lai oi apaꞌani penio. Sisa tax fapenia auga ekainia o aekainia ma auga moifania amalogo aoma?” keoma. \p \v 18 Kai Iesu isa eꞌi opola apalagai kepaꞌani auga elogo puo epainiꞌi einaka, “Pifoge aumi. Kapa puo lau oꞌopoisau? \v 19 Silifa monina oafia tax oogeoge auga amopakinaisau,” eoma. Ke au egaꞌina denari monina agaꞌo keafiia kepeniia. \v 20 Ke Iesu egaꞌina monina eafiia epakinaꞌi kai epaꞌani peniꞌi einaka, “Iꞌina faagagai kai lalauga, ke kai aka ekae?” eoma. \p \v 21 Ke isa keinaka, “Sisa,” keoma. \p Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Ega puo kapaꞌina Sisa apuga auga Sisa fopenia, ke kapaꞌina Deo apuga auga Deo fopenia,” eoma. \p \v 22 Isa Iesu ega eifa oma aina kelogonia aisama, kekauai alogai keopofua. Ke Iesu kepuaꞌafuga kekailai kelao. \s1 Maunimue Afegai Amage Laaꞌi \r (Mako 12:18-27; Luka 20:27-40) \p \v 23 Ke egaꞌina kinagai mo, Saduseo auꞌi papiau maeai afakemaunimue keoma auꞌi, Iesu paꞌani agaꞌo kegapaꞌani penia keoma kemai eegai. \v 24 Ke kepainia keinaka, “Pamalele aumu. Moses ega iifa alogai eifa, au agaꞌo ageamage kai gauga agaꞌo afaepamauga agemae koa aisama, aafuga isa akina feakafania ega koa au emae auga gauga agaꞌo femauni eoma. \v 25 Pau lai epomaisai oꞌoae auꞌi imagea gua keagu. Faꞌaniauga eamage kai imoi laaꞌi emae. Ega puo akafa epuaꞌafuga isa akina egaꞌina papiega eakafania. \v 26 Kai isa isafa ega koa iꞌopoga mo faagagai emia, ke isa muninai emauni auga isafa ega koa faagagai emia. Ega mo eoma elao eke afifua auga faagagai efua. \v 27 Ke fuagai papie isafa emae. \v 28 Ega puo papiau akemaunimue pugu aisama, kaisau auga papie akafa ipauma agemia? Gome isa maꞌoai papie egaꞌina keakafania,” keoma. \p \v 29 Kai Iesu einaka, “Oi Deo ega iifa alologo ke ega isapu ala koa auga isafa oko alologo puo, oapagea efua. \v 30 Papiau maeai akemaunimue aisama, afakeamage ke afakepaamageniꞌi kai, isa auga ufa ageloꞌi koa iꞌopoꞌi akemia. \v 31 Ke Deo papiau maeai akemaunimue fouga oi maamiai eifania auga, ega iifa puka alogai alokuapina ma? \v 32 Abraham, Aisak, ke Iakobo ufainagai kemae mo ganinagai, Deo ago alogai lo eufa auga alogai Moses eapakina penia aisama eifa, ‘Lau Abraham, Aisak, ke Iakobo fou eꞌi Deo,’ eoma. Ega puo Deo auga kemae umamo auꞌi eꞌi Deo laaꞌi kai, kemae kai keague auꞌi eꞌi Deo,” eoma. \p \v 33 Laꞌafou papiauꞌi iꞌina pamalelega aꞌo kelogonia aisama, kekauai alogaina. \s1 Deo Ega Iifa Akaikiꞌa Ipauma Auga Paꞌanina \r (Mako 12:28-34; Luka 10:25-28) \p \v 34 Kai Faliseo auꞌi Iesu Saduseo auꞌi akeꞌi eafunia fouga kelogo aisama, isa kelao kelaꞌafou. \v 35 Egae kai pamalele auga Moses ega iifa elogo felo auga agaꞌo, Iesu eꞌopoisa, iina epaꞌani peni oma einaka: \v 36 “Pamalele aumu. Moses ega iifa kapulaꞌi aloꞌiai iifa kapa auga akaikiꞌa ipauma?” eoma. \p \v 37 Ke Iesu einaka, “‘Oi alomu koꞌagai, guamu fofougai, alomu fofougai, ke imaaumu fofougai emu Lopia Deo anina foani.’\x + \xo 22:37 \xt Deuteronomy 6:5\x* \v 38 Iꞌina iifaga auga eufai, ke iifa akaikiꞌa ipauma. \v 39 Ke iifa gua auga, eufai auga fou afaꞌagamo iꞌopoꞌi mo koa iꞌopoga. Egaꞌina auga, oi alomu koꞌagai ifomu animu loani koa iꞌopoga, emu eꞌa ipafe auga anina ega foani oma.\x + \xo 22:39 \xt Lefitikus 19:18\x* \v 40 Moses ega iifa ke profeta maꞌoai eꞌi iifa, iꞌina iifaꞌi auniꞌi aloꞌiai kekae,” eoma. \s1 Mesaia Auga Kai Gauga? \r (Mako 12:35-37; Luka 20:41-44) \p \v 41-42 Ke Faliseo auꞌi egae kekaigugu keapaega kai, Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Oi Mesaia eegai ala oopola oma? Ke isa kaisau gauga ooma?” eoma. \p Ke isa keinaka, “Isa auga Davide okogai agemai auga,” keoma. \p \v 43-44 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Ala koa iꞌopoga, Davide Deo ega Spirituai eniniꞌani aisama, isa Mesaia eifaga ‘Lopia’ eoma? Gome isa eifa, \q1 “‘Lopia lau eꞌu Lopia epainia einaka: \q1 “Kaiuai moagu felaolao, \q1 oi emu ou auꞌi ifemu guagai alaogeꞌi alogafapiꞌi,” ’ \m eoma. \rq Sam 110:1\rq* \p \v 45 Davide isa eifaga Lopia eoma koa aisama, ala koa iꞌopoga isa Davide okogai agemai?” eoma. \v 46 Kai isa epoꞌiai kai agaꞌo iifa agaꞌo aeifania Iesu ega paꞌani afa aepamue. Ke egaꞌina kina afegai, kemaniꞌi kai agaꞌo isa paꞌani agaꞌo aepenia pugu. \c 23 \s1 Iesu Moses Ega Iifa Pamalelega Auꞌi Ke Faliseo Auꞌi Fou Efinaiꞌi \r (Mako 12:38-40; Luka 11:37-52; 20:45-47) \p \v 1 Egae kai Iesu laꞌafou papiauꞌi ke ega imoi fou epainiꞌi einaka: \v 2 “Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke Faliseo auꞌi fou auga Moses afuga keafia, ke isa iifa papiau kepeniꞌi kaiꞌiai fekepea keoma. \v 3 Ega puo oi isa ainaꞌi foafia, ke kapa maꞌoai kepainimi fokapaꞌi keoma auꞌi fokapaꞌi. Kai kapaꞌina kekapa auga folokapa, gome isa kapaꞌina keifania auga akekapa. \v 4 Ke isa meau akaikiꞌa keꞌofa papiau fagoꞌiai keogeaua kepua, ke meau iꞌoina iꞌoina papiau kepeniꞌi kaiꞌiai kegapea keoma. Kai ifoꞌi akelogoainiꞌi imaꞌi kekeꞌe agaꞌomo mo ganinagai akeafiakae, egaꞌina papiauꞌi akepalagainiꞌi fagoꞌiai meau akeafiopua. \p \v 5 “Kai isa kapa maꞌoai kekapaꞌi auga, papiau fekeisaꞌi keoma puo kekapaꞌi. Ega puo isa feꞌa eꞌele Deo ega iifa faagagai kepapua auga akaikiꞌa kepamia kai kaniaꞌiai o fagoꞌiai keoge. Ke afeꞌi tiapuga kuagai ufe koa iꞌopoꞌi kepaꞌau opuꞌi, tiapu kepakaikaiꞌi auꞌi kepamaefa alogainiꞌi. \v 6 Ke anina keani miamia kinaꞌiai ke Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuꞌiai au akaikiꞌaꞌi keaguagu auꞌi mo afuꞌiai fekeagu keoma. \v 7 Ke anina keani afaꞌafa afuꞌiai papiau isa fekepamegoniꞌi keoma. Ke anina keani, papiau isa fekeifaniꞌi ‘Rabai’ fekeomaꞌi keoma. \p \v 8 “Kai oi auga fakeifanimi ‘Rabai,’ fakeoma, gome oi emi Pamalele Auga agaꞌomo. Ke isa auga Kristo. Ke oi maꞌoai auga isa papagai ke oi maꞌoai aami akimi. \v 9 Ke aagoai kai agaꞌo foloifaga ‘amau’ folooma, gome oi Amami koꞌa ipauma agaꞌomo, ke isa auga ufai eague. \v 10 Egaꞌina mo laaꞌi kai, kai agaꞌo oi fakeifanimi pamalele aumi fakeoma. Gome oi emi pamalele auga agaꞌomo, ke egaꞌina auga Kristo. \v 11 Kai oi epomiai kaisau akaikiꞌa ipauma auga, oi emi pinauga auga agemia. \v 12 Gome kaisau ifo akaikiꞌa epamia auga, Deo isa au eꞌele agepamia. Kai kaisau ifo eꞌele epamia auga, Deo isa au akaikiꞌa agepamia. \p \v 13-14 “Moses ega iifa pamalelega aumi ke Faliseo aumi fou pifoge aumi! Deo oi afa apala fepenimi laoma! Gome oi papiau Deo ega agofaꞌai fekekoko auga paꞌafina okupuga. Ega koa okapa oi ifomi alokoko, ke papiau egae kegakoko keoma auꞌi isafa alologoainiꞌi akekoko.\f + \fr 23:13-14 \ft Papiau isaꞌi 13-14 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Moses ega iifa pamalelega aumi ke Faliseo aumi fou pifoge aumi! Deo afa apala ipauma fepenimi laoma. Gome oi pifogeai afuafu eꞌi amu oanianilainiꞌi, ke papiau kegaisami ooma puo megamega maefaꞌi ipaumaꞌi oifaniꞌi. Ega puo oi afa apala ipauma agoafia.”\f* \p \v 15 “Moses ega iifa pamalelega aumi ke Faliseo aumi fou pifoge aumi! Deo oi afa apala ipauma fepenimi laoma! Gome oi ago maꞌoai ke aꞌu afuꞌi maꞌoai opafuaꞌi kai, papiau agaꞌomo alo opaponia munimiai epea. Ke isa oi fou omia aisama, oi isa opalifu alogaina, ke oi isa tiapolo gauga opamia. Ke oi emi laomai apala auga agaꞌomo mo koa iꞌopoga kai, isa ega laomai apala auga gua koa iꞌopoga emia, oi emi laomai apala ekaꞌegaina. \p \v 16 “Moses ega iifa pamalelega aumi ke Faliseo aumi, oi auga maakimiꞌi auꞌi koa iꞌopomi papiau opapea meꞌeꞌi aumi! Deo oi afa apala fepenimi laoma! Gome oi papiau opainiꞌi oifa, aufalao agaꞌo Deo ega eꞌa akagai pakoꞌa niniꞌanina agekapa auga kapa agaꞌo laaꞌi ooma. Kai isa Deo ega eꞌa alogai gold eka auga akagai pakoꞌa niniꞌanina agekapa aisama, egaꞌina niniꞌanina isa egope koa iꞌopoga puo laaꞌi agepamia afaekaina ooma. \v 17 Oi kafoꞌo maakimiꞌi aumi! Kapaꞌina auga kapa akaikiꞌa: Gold, o Deo ega eꞌa gold epalolofania auga kapa akaikiꞌa? \v 18 Ke oi iina oifa oma isafa, ‘Aufalao agaꞌo Deo amu opaꞌa penia afugai pakoꞌa niniꞌanina agekapa auga kapa agaꞌo laaꞌi ooma. Kai aufalao agaꞌo pipeni amuga egaꞌina afugai ekaega auga laagai pakoꞌa niniꞌanina agekapa auga, egaꞌina niniꞌanina isa egope koa iꞌopoga puo laaꞌi agepamia afaekaina,’ ooma. \v 19 Oi maakimiꞌi aumi! Kapaꞌina auga kapa akaikiꞌa: pipeni amuga, o Deo amu opaꞌa penia afuga pipeni epalolofania auga kapa akaikiꞌa? Iifa koꞌa Deo amu opaꞌa penia afuga auga kapa akaikiꞌa. \v 20 Ega puo kaisau Deo amu kepaꞌa penia afugai eapa pakoꞌa niniꞌanina ekapa auga, afu egaꞌinagai mo pakoꞌa niniꞌanina aekapa kai kapa maꞌoai egae kekae auꞌi isafa laaꞌiai pakoꞌa niniꞌanina ekapa. \v 21 Ke kaisau Deo ega eꞌa akagai pakoꞌa niniꞌanina ekapa auga, eꞌa mo akagai pakoꞌa niniꞌanina aekapa kai, Deo egae alogai eague auga isafa akagai pakoꞌa niniꞌanina ekapa. \v 22 Ke ufa auga Deo ega aguagu afuga. Ega puo kaisau ufa akagai pakoꞌa niniꞌanina ekapa auga, Deo ega aguagu afuga, ke Deo egae eague auga akagai pakoꞌa niniꞌanina ekapa. \p \v 23 “Moses ega iifa pamalelega aumi, ke Faliseo aumi auga pifoge aumi! Deo oi afa apala fepenimi laoma! Gome oi emi foꞌama gamuga feloꞌi fekepamiaꞌi kapaꞌi auꞌi ouꞌaga alogai, agaꞌomo oafilaisa Deo opalao penia. Egaꞌina kapaꞌi akaꞌi mint, dill ke cummin. Kai oi Moses ega iifai kapa akaikiꞌaꞌi fouꞌi eifaniꞌi auꞌi oumakalainiꞌi. Egaꞌina auga oi papiau eeꞌiai Deo maagai laomai felo fokapa, ke papiau guaꞌi foania. Ke oi Deo fopakoꞌania. Oi Moses ega iifa muniai laifaniꞌi auꞌi fokapaꞌi, ke kapaꞌina okapa kakaua auga isafa foloumakalaina fokapa. \v 24 Oi maakimiꞌi auꞌi koa iꞌopomi, papiau opapea meꞌeꞌi. Oi emi apala Deo maagai auga, kaputi alogai aguma koa iꞌopoga eꞌele eka oisa aisama, oafilaisa. Kai emi apala Deo maagai akaikiꞌa ipauma kamelo koa iꞌopoga mo ganinagai, kaputi alogai eka oisa kai, aloisa koa iꞌopoga oinu okogopa. Ega koa okapa, kapa eꞌeleꞌi muniꞌiai opea kai, Deo maagai kapa akaikiꞌa auga oumakalaina. \p \v 25 “Moses ega iifa pamalelega aumi ke Faliseo aumi fou pifoge aumi! Deo oi afa apala fepenimi laoma! Gome oi afemi, kaputi ke liti afe koa iꞌopoga auga oikua iisa felo ipauma. Kai oi alomi, kaputi liti fou aloꞌi koa iꞌopoga auga aloikua eofu afeꞌai. Oi alomi auga aꞌao epogu, ke kapa maꞌoai apalaꞌi omaaniꞌi auꞌi, ke kapa oi alomi fekepagama alogaina auꞌi mo oi alomi epogu. \v 26 Faliseo aumi, maami ekimiꞌi! Kaputi ke liti aloꞌi foiku kakaua kai, afeꞌi isafa felo agemia. \p \v 27 “Moses ega iifa pamalelega aumi ke Faliseo aumi fou pifoge aumi! Deo oi afa apala fepenimi laoma! Gome oi afemi auga, la keꞌima felo iisa felo ipauma koa iꞌopoga. Kai alomi auga, la alogai kapa ofuꞌi maꞌoai, ke papiau agaꞌo imaauga efoka, ke uniaga mo ekae koa iꞌopoga. \v 28 Ega koa iꞌopoga, papiau eeꞌiai oi afemiai auga, alo opai papiaumi koa iꞌopomi. Kai alomi auga, pifoge ke laomai apalaꞌi ipaumaꞌi epogu. \p \v 29 “Moses ega iifa pamalelega aumi, ke Faliseo aumi fou pifoge aumi! Deo oi afa apala fepenimi laoma! Gome oi profeta ke alo opai auꞌi kemae auꞌi fou eꞌi la okapaiꞌi ke opakaikaiꞌi. \v 30 Ke oifa oinaka, ‘Lai ufumai apamai miaꞌiai amaagu koa aisama, lai isa fou agaꞌomo falamia profeta egaꞌina ifaꞌi falapafaka,’ ooma. \v 31 Oi ega ooma puo, oi ifomi papiau profeta egaꞌina keaupuguꞌi auꞌi oi ufumi apami auga koꞌa mo oifafoua. \v 32 Ke oi ufumi apami laomai apala keꞌinaisa auga laagai amoapau amopafua. \p \v 33 “Oi auga kaapa ke kaapa apala ipauma auga gauga aumi! Oi ipeliai emi laomai apala afa foafia auga eegai ala agopiaukoko oma? \v 34 Oi ufumi apami laomai apala keꞌinaisa auga laagai foapau fopafua laoma puo lau profeta, ikifa auꞌi, ke eꞌu iifa pamalelega auꞌi laulaiꞌi eemi kefai. Egaꞌina papiauꞌi epoꞌiai isaꞌi agoaupuguꞌi, ke isaꞌi kolotiai agoauꞌuꞌuꞌi. Ke isaꞌi emi laꞌafou afuꞌiai agogapukiꞌi, ke isaꞌi auꞌi agoulaꞌi taoni agaꞌo agaꞌo aloꞌiai agokoko agofai agolaoaina. \v 35 Ega koa agokapa, aagoai papiau aloꞌi opaina auꞌi ifaꞌi efaka auꞌi maꞌoai eꞌi puo oi agopuo. Egaꞌina auga pau mo okapa auga mo laaꞌi kai, Apele faagagai ageꞌina agemai, Berakaia gauga, profeta Sakaraia Deo ega eꞌa, ke aꞌo Deo opaꞌa penia afuga fou epoꞌiai keaupugua auga isafa eꞌi puo oi agopuo. \v 36 Iifa koꞌa maamiai laifania, egaꞌina kapaꞌi maꞌoai oi pau oague aumi faagamiai akemia,” eoma. \s1 Iesu Ierusaleme Taonina Gua Eaniia \r (Luka 13:34-35) \p \v 37 Egae kai Iesu Ierusaleme taonina eisa gua eaniia puo epapinapina einaka, “O Ierusaleme, Ierusaleme! Ierusaleme taoninai oagu papiaumi. Oi profeta oaupuguiꞌi, ke Deo papiau eemiai eulaiꞌi auꞌi isafa kepoai ofoupuguiꞌi. Ke oꞌolo ina papiega gauga epakai guguainiꞌi panina papagai epakaisogoniꞌi koa iꞌopoga, lau isafa kina maꞌo alou koꞌagai oi gaumi maafi kaiguguiꞌi laoma kai, oi opamafua anina aloani. \v 38 Maami galao oi emi eꞌa maini emia ekae, kai agaꞌo egae laaꞌi amoisa. \v 39 Gome lau lapainimi. Oi lau afoloisau pugu agelao agoifa, ‘Lopia akagai emai auga Deo eegai kapa feloꞌi eafiꞌi,’\x + \xo 23:39 \xt Sam 118:26\x* agooma kai agoisau pugu,” eoma. \c 24 \s1 Muni Kapaꞌina Agemia Auga Fouga \r (Mako 13:1-31; Luka 21:5-28) \p \v 1 Iesu Deo ega eꞌa epuaꞌafuga elao alogai, ega imoi muninai kemai Deo ega eꞌa gaisa keoma kepakina. \v 2 Ega aisama Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Iꞌina kapaꞌi maꞌoai oisaꞌi ma? Iifa koꞌa maamiai laifania. Kepo iꞌina eꞌagai oisaꞌi auꞌi, agaꞌomo ganinagai agaꞌo laagai ekauau afoloisa kai maꞌoai akeafiꞌi akepiulaiꞌi,” eoma. \p \v 3 Egae kai Iesu elao Olifa ikugai eagu alogai, ega imoi ogefakeai kelao kepaꞌani penia keinaka, “Gaika iꞌina kapaꞌi akemia, ke oi emu mai kina ke agofaꞌa ega fua kinagai gou kapa agemia auga maamaisai moifania?” keoma. \p \v 4 Ke Iesu einaka, “Foisa felo kai agaꞌo faefogeimi. \v 5 Gome papiau maꞌo lau akauai akemai akeifa, ‘Lau Mesaia,’ akeoma, ke maꞌo akefogeꞌi. \v 6 Ke oi ifani kemia auga aꞌo agologo, ke ifani akemia auga fouga akeifania aꞌo agologo kai, foisa egaꞌina kapaꞌi aꞌoꞌi agologoniꞌi aisama, folomaniꞌi. Egaꞌina kapaꞌi auga fekemia auga mo akemia kai agofaꞌa ega fua auga muni kai agemai. \v 7 Agofaꞌa fofouga alogai, ago, ago fou akepipaini, ke kin, kin fou akepipaini. Ke kafokau akaikiꞌaꞌi akemai ke magea akaikiꞌaꞌi akemia, afu iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi papiauꞌi akepalifuꞌi. \v 8 Iꞌina kapaꞌi akemia auga, papie agaꞌo inaegai gamauni eoma eꞌina ekiekie auga kiekie koa iꞌopoga. \p \v 9 “Egae kai oi akeafimi papiau imaꞌiai akepaaumi, ke isa oi akeafi apalanimi, ke akeaupuguimi. Ke lau akau puogai ago maꞌoai papiauꞌi aloꞌi koꞌagai oi animi afakeani. \v 10 Egaꞌina agemia kinagai, papiau maꞌo eꞌi pakoꞌa akepuaꞌafuga, ke isa ifoꞌi mo epoꞌiai agaꞌo agaꞌo akeꞌafaꞌafalainiꞌi, ke aloꞌi koꞌagai aniꞌi afakeani. \v 11 Ke profeta pifogeꞌi maꞌo akeꞌue, papiau maꞌo akefogeꞌi. \v 12 Ke laomai apala auga maꞌo agemia papiau maꞌo laomai apalaꞌi akekapaꞌi puo, papiau maꞌo aloꞌi koꞌagai papiau aniꞌi keani auga isapuga agekekeꞌa. \v 13 Kai kaisau ageapa kapula mo agelao fuagai auga, kania ageisagamau. \v 14 Ke iifa faunina Deo ega agofaꞌa fouga lau laifania auga, agofaꞌa fofouga alogai akeinogonia, ega koa ago maꞌoai papiauꞌi egaꞌina fouga koꞌa auga akeifafoua afegai kai, agofaꞌa ega fua kina agemai. \p \v 15 “Ega puo kapa agaꞌo profeta Daniel fouga eifania auga kapa iisa maniꞌina ipauma, Deo eifa ainaꞌau penia auga, afu lolofagai ageapa agoisa aisama, fiakoa mo egaꞌina afuga fopuaꞌafuga femaini. Iꞌina kapaꞌina eifania auga kaisau ekuapina auga oko felogo. \v 16 Ke papiau Iudea agogai keagu auꞌi isafa fekepiau iku fekelao. \v 17 Ke kaisau mo eꞌa ofaofagai keapa kelaagai auꞌi fakeake eꞌi eꞌa alogai, kapa agaꞌo fakeafia. \v 18 Ke agoai kepinauga auꞌi isafa, fakelao eꞌi eꞌai afeꞌi tiapuꞌi fakeafiꞌi. \v 19 Ega kinagai papie inaeꞌiai, ke imoi kepaꞌuꞌi auꞌi kina apala ipauma ageafiꞌi. \v 20 Kai oi fomegamega ega koa iꞌina kapa inipo aupu, o Deo oau afagaina kinagai faemia. \v 21 Gome egaꞌina kinagai kina apalaꞌi ipaumaꞌi akemia, kiekie akaikiꞌaꞌi akemia. Ke egaꞌina kapa agemia auga, agofaꞌa egama mo alogai kiekie agaꞌo emia emai pau koa iꞌopoga auga laaꞌi, ke muni isafa kiekie agaꞌo egaꞌina kiekiega koa iꞌopoga afaemia pugu. \v 22 Ke Lopia kina egaꞌina faefoua ofolaꞌo faepamia koa aisama, kai agaꞌo faeagu. Kai ekinaniꞌi auꞌi fauꞌiai kina egaꞌina agepafoꞌoania. \v 23 Ega kinagai aufalao agaꞌo afeifa, ‘Mesaia inamoꞌe, amoisa,’ afeoma, o ‘Mesaia egamoꞌe,’ afeoma koa aisama, aina folopakoꞌania. \v 24 Gome mesaia pifogeꞌi ke profeta pifogeꞌi akeapafoki, gou ke mirakulo akaikiꞌaꞌi akekapaꞌi. Ke afekainiꞌi koa aisama, Deo ekinaniꞌi auꞌi mo ganinagai akefogeꞌi. \v 25 Amoisa! Lau egaꞌina kina aemai koa kai maamiai iꞌina kapaꞌi laifaniꞌi, ega koa oi fofua foagu laoma. \p \v 26 “Ega puo aufalao agaꞌo oi afepainimi afeinaka, ‘Isa egae ago maininai,’ afeoma koa aisama, folopealai ago maini fololao. Ke afeifa, ‘Isa inamoꞌe eꞌa alogai eague,’ afeoma koa aisama, aina folopakoꞌania. \v 27 Gome kimage kina eꞌagau afugai eafi auga elao mo kina eake afugai koa iꞌopoga, Papiau Aumauni Gauga ega mai kina auga ega koa iꞌopoga agemia papiau maꞌoai akeisa agekaina. \v 28 Gome mae agaꞌo kapai eka auga, paili isafa egae kekaigugu. Ega koa iꞌopoga, gaika iꞌina kapaꞌi akemia aisama, agologo agofiakoa. \p \v 29 “Ke kina apalaꞌi egaꞌina akemia afeꞌiai mo, \q1 “‘kina agepaꞌumina, \q2 ke gafa afaepoa, \q1 miꞌimiꞌi ufai akeaꞌopu, \q2 ke ufai kapa maꞌoai akepigugu.’ \rq Aisaea 13:10; 34:4\rq* \p \v 30 “Ke ega kinagai Papiau Aumauni Gauga emai auga gouga, ufa guagai agefoki akeisa. Ega aisama aagoai ago fofouga papiauꞌi Papiau Aumauni Gauga akepakoꞌania auꞌi akeapepe akepinapina. Egae kai Papiau Aumauni Gauga isapu, ke eaea akaikiꞌagai ufai apuapuai agemai akeisa. \v 31 Ke isa fiꞌi aꞌogai ega agelo ageulaiꞌi akemai, ke isa ameku, afu paniai epua emai afuꞌiai, ufa apiegai akeꞌina akemai akelao ufa apiegai papiau kapaꞌi mo ekinaniꞌi auꞌi akepakai guguainiꞌi.” \s1 Papiau Aumauni Gauga Ega Mai Pugu Kina \r (Mako 13:28-37; Luka 21:29-33; 17:26-30, 34-36; 12:41-48) \p \v 32 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Pau oi au aka fik auga faagagai kapaꞌina emia auga foisa fomalele. Isa aga eikina eꞌina gagauga eoge aisama, oi ologo kinafaꞌa kina emai efua ooma. \v 33 Ega koa iꞌopoga, oi egaꞌina kapaꞌi akemia agoisaꞌi aisama, fologo egaꞌina kina emai kainagai emi paꞌafi akegai mo ekae fooma. \v 34 Iifa koꞌa maamiai laifania. Pau papiauꞌi akemae koa kai egaꞌina kapaꞌi maꞌoai akemia akeisaꞌi kai akemae. \v 35 Ke aagoa ufa fou akefua laaꞌi akemia kai, lau eꞌu iifa auga afaefua laaꞌi afaemia.” \p \v 36 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Kai agaꞌo egaꞌina kapa gaika kina, ke kina maaga kapagai agemia auga aelogo. Ke agelo mo ganinagai akelogo, ke Gauga isafa aelogo kai, Amaꞌa Deo mo elogo. \v 37 Kai Papiau Aumauni Gauga agemai pugu kina auga, papiau Noa miagai ala kekapa oma koa iꞌopoga mo akekapa. \v 38 Gome Noa miagai kou akaikiꞌa aemai koa kai, papiau keaniani keinu keamage, ke kepaamageꞌi mo elao Noa sikuna alogai ekoko. \v 39 Ke isa kapaꞌina agemia auga oko agaꞌo akelogo mo elao, kou akaikiꞌa emai maꞌoai kekogo afeꞌai. Papiau Aumauni Gauga agemai aisama, papiau ega koa iꞌopoga mo akekapa. \v 40 Au auniꞌi agoai kepinapinauga kai, Deo agaꞌo ageafiꞌaua, ke agaꞌo agepuaꞌafuga. \v 41 Ke papie auniꞌi palafa ipaikumuꞌa kapa akeafia palafa kepapaikumuꞌa kai, Deo agaꞌo ageafiꞌaua, ke agaꞌo agepuaꞌafuga. \p \v 42 “Ega puo fofua foagu isa ega mai pugu kina foꞌima. Gome kina kapagai oi emi Lopia agemai auga alologo. \v 43 Kai oi iꞌina iifaga kapaꞌina eifania auga oko fologo: Eꞌa inagome auga painao auga gapiai kina maaga kapagai agemai auga galogo koa aisama, isa ega eꞌa feꞌima puo, painao auga isa ega eꞌa faeaupea. \v 44 Ega puo oi fofua foagu, gome oi Papiau Aumauni Gauga agemai kina maaga aloꞌima auga kina maagai agemai. \p \v 45 “Ega koa aisama, kaisau auga alo koꞌagai pinauga ekapa, ke ikifa auga? Isa auga isa ega au akaikiꞌa ageoge, isa pinauga auꞌi maꞌoai feꞌimaꞌi isapuga agepenia, ke eꞌi aniani kina maaga agekaina aisama, eꞌi foꞌama isafa fepeniꞌi fekeania eoma auga. \v 46 Ke au akaikiꞌa agemue agemai, isa ega pinauga epeniia auga agekapa ageisa aisama, kapa feloꞌi pinauga auga egaꞌina agepenia. \v 47 Iifa koꞌa maamiai laifania, au akaikiꞌa pinauga auga egaꞌina epinauga felo puo, ega kapa maꞌoai isa imagai ageoge ageꞌima. \v 48 Kai pinauga auga iina afeifa oma auga amoopolaga, ‘Lau eꞌu au akaikiꞌa elao paakai paakai agemai,’ ageoma. \v 49 Ke ageꞌuegekae isa fou kepinauga auꞌi ageauniꞌi, ke ageaniani aage mo, ke inuinu auꞌi fou akeinuinu. \v 50 Ke pinauga auga egaꞌina, ega koa agekapa alogai, isa ega au akaikiꞌa aeꞌima kinagai, ke kina maaga kapagai agemai auga aelogo auga kina maagai agemai. \v 51 Ega aisama au akaikiꞌa ageoge, pinauga auga egaꞌina ageafia ageau kapulania, ke pifoge papiauꞌi keagu afugai agepaagua, ke egae isa ageapepe, nie ageapalolia. \c 25 \s1 Ifiao Auꞌi Ouꞌaga Palapoleꞌi \p \v 1 Iesu eifa pugu einaka, “Ega kinagai Deo ega agofaꞌa auga iina koa iꞌopoga agemia. Ifiao aguꞌaꞌi faagaꞌi fofouga auꞌi ouꞌaga, au agaꞌo fou akefeufeu auꞌi eꞌi lanepa keafiiꞌi amage mamaga auga kegaisa keoma kelao. \v 2 Egaꞌina ifiaoꞌi epoꞌiai ima auꞌi ikifa ifiaoꞌi kai, ima auꞌi kalaꞌau ifiaoꞌi. \v 3 Ke kalaꞌau ifiaoꞌi ima eꞌi lanepa keafiiꞌi kai, oili eo agaꞌo akeafia. \v 4 Kai ikifa ifiaoꞌi auga eꞌi lanepa, ke oili oga eꞌeleꞌi aloꞌiai kepaꞌefaukaꞌi keafiiꞌi kelao. \v 5 Ke kelao kai amage mamaga auga aepaafiafi aemai puo, maꞌoai keagu keꞌimaisa alogai maaꞌi efeu puo kefeu. \p \v 6 “Isa kefeu elao fafueuꞌo aisama, aufalao agaꞌo eagaga einaka, ‘Amage mamaga auga emai inamoꞌe, opealai omai amoisa,’ eoma. \p \v 7 “Ega aisama egaꞌina ifiaoꞌi faagaꞌi fofouga auꞌi ouꞌaga, au agaꞌo fou akefeufeu auꞌi kekauai keꞌue eꞌi lanepa kepaafiauꞌi. \v 8 Ke kalaꞌau ifiaoꞌi auꞌi ikifa ifiaoꞌi kepainiꞌi keinaka, ‘Lai emai lanepa afaꞌagamo akealo puo, amogafegafe oili afa amopenimai,’ keoma. \p \v 9 “Kai ikifa ifiaoꞌi keinaka, ‘Lai oili afa oi agapenimi aisama, fou kaiꞌalao oili agapapinauga afaekaina. Ega puo oili afalapenimi kai, oi olao kaisau oili keꞌafaꞌafalaina auꞌi eeꞌiai ifomi emi oili amoꞌafa,’ keoma. \p \v 10 “Ke isa oili iꞌafa kelaoega kai, amage mamaga auga emai. Ke ifiao oili keafi umamo auꞌi, isa fou amagelofe miamiaga alogai kekoko, ke paꞌafi kekupunia. \p \v 11 “Egaꞌina afegai ifiao ima oili iꞌafa kelao auꞌi isafa kemai keifa keinaka, ‘Lopia, lopia paꞌafi mopaagalaisa lai amai amakoko aoma,’ keoma. \p \v 12 “Kai isa iifa epamue einaka, ‘Iifa koꞌa maamiai laifania. Lau oi kaisau alalogonimi,’ eoma. \p \v 13 “Ega puo amu maꞌoai fopafuaꞌi fofua foagu. Gome oi Papiau Aumauni Gauga gaika kina agemai, o kina maaga kapagai agemai auga alologo,” eoma. \s1 Kin Ega Pinauga Auꞌi Palapole \r (Luka 19:11-27) \p \v 14 Egae kai Iesu eifa pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga iina koa iꞌopoga. Au agaꞌo afu agoma galao eoma alogai, ega pinauga auꞌi eifa kaiguguꞌi, ke ega amu isa imaꞌiai epaaua keꞌimaiꞌi. \v 15 Egaꞌina alogai pinauga auga agaꞌo, talent monina ima epeniia, ke agaꞌo talent monina gua mo epeniia, ke agaꞌo auga talent monina agaꞌomo\f + \fr 25:15 \ft Talent monina agaꞌomo auga gafa auniꞌi monina apiegai.\f* epeniia. Ega koa ekapaisa auga, isa kapa agaꞌo akekapa agekaina eisa auga koa iꞌopoga, moni isafa ega koa epeniiꞌi. Egae kai isa ekailai afu agoma elao. \v 16 Au talent monina ima eafia auga, fiakoa mo elao ega moni egaꞌina epapinauga, ke ima mo laagai eogeaua. \v 17 Ke au talent monina gua eafia auga isafa elao, moni egaꞌina epapinauga, ke laagai gua mo eogeaua pugu. \v 18 Kai au talent monina agaꞌomo eafia auga elao, apu eapiia ega au akaikiꞌa ega moni egae eogefake efufunia. \p \v 19 “Ke kina epo emaefa afegai, au akaikiꞌa egaꞌina emue emai ega pinauga auꞌi eeꞌiai, ke moni epapealaisa isa epeniiꞌi auga oko gapakaisa eoma. \v 20 Ega puo au talent monina ima eafia auga, ima mo laagai eogeaua auga fou eafiiꞌi emai kai, eifa einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, oi lau lopakoꞌaniau talent monina ima lopeniiau. Ke lau ima mo laagai laogeaua moisa,’ eoma. \p \v 21 “Ega aisama isa ega au akaikiꞌa eifa einaka, ‘Oi lopinauga felo, pinauga felo aumu, ke kapaꞌina lapeniio fokapa laoma auga alomu koꞌagai lokapaisa. Ke oi amu oisomo lapeniio auꞌi alomu koꞌagai lokapa feloꞌi. Ega puo kapa maꞌo oi alapenio aloꞌimaꞌi. Ke mai emu au akaikiꞌa ega alogama auga fou amoalogama,’ eoma. \p \v 22 “Egaꞌina afegai au talent monina gua eafia auga isafa emai eifa einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, oi lau lopakoꞌaniau talent gua lopeniiau. Ke lau gua mo laagai laogeaua moisa,’ eoma. \p \v 23 “Ega aisama isa ega au akaikiꞌa iifa epamue einaka, ‘Oi lopinauga felo, pinauga felo aumu, ke kapaꞌina lapeniio fokapa laoma auga alomu koꞌagai lokapaisa. Ke amu oisomo lapeniio auꞌi alomu koꞌagai lokapa feloꞌi. Ega puo lau oi kapa maꞌo alapenio aloꞌimaꞌi. Ke mai emu au akaikiꞌa ega alogama auga fou amoalogama,’ eoma. \p \v 24 “Egaꞌina afegai au talent agaꞌomo monina eafia auga emai eifa einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, lau lalogo oi guaꞌinoka aumu, ke kapa agaꞌo alofauga kai aufalao agaꞌo efauga auga anina loafia. Ke kapa agaꞌo aloꞌafoka auga afugai au puaꞌi lopakai guguainiꞌi. \v 25 Ega puo lamaniꞌi lalao emu talent monina apuai laogefake. Egaꞌina monina oi apumu inamoꞌe moisa,’ eoma. \p \v 26 “Ke isa ega au akaikiꞌa iifa epamue einaka, ‘Oi apolo ke pinauga apala ipauma aumu! Oi lau kapa agaꞌo alafauga kai anina laafia, ke afu agaꞌogai au ogaꞌi alaꞌafokaꞌi kai aniꞌi laafiꞌi auga lologo ma? \v 27 Oi ega loopola oma koa aisama, lau eꞌu moni panika auꞌi eeꞌiai fooge, ega koa lamue lamai aisama, moni egaꞌina laagai agaꞌo fekeogeaua faafia. \p \v 28 “‘Isa eegai talent monina agaꞌomo ekaega auga amoafania, au talent monina ouꞌaga eegai kekae auga amopenia. \v 29 Gome papiau maꞌoai eeꞌiai amu maꞌo kekae mo ganinagai, maꞌo akeafia, ke eeꞌiai amu akepuapua. Ke kaisau eegai kapa agaꞌo laaꞌi mo ganinagai, kapaꞌina isa eegai ekae auga akeafania. \v 30 Ke pinauga auga egaꞌina kapa agaꞌo aepapagama auga amoafia, eꞌa afe uminagai amopiulaisa, egae isa ageapepe nie ageapalolia,’ eoma. \s1 Kina Fuagai Afa Ala Agaafi Oma Auga Fouga \p \v 31 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Papiau Aumauni Gauga Kin agemia, eaea ke isapu akaikiꞌagai ega agelo aloꞌi elolofa auꞌi maꞌoai fou akemai pugu aisama, isa ega aguagu afugai ageagu, ke ufa eaea ke isapuga akaikiꞌa auga alogai ageaguka agemai. \v 32 Egaꞌina alogai ago maꞌoai papiauꞌi isa agogai akepakai guguainiꞌi, ke sipi iꞌima auga sipi nani fou eꞌeaꞌi aufa afuꞌiai epaapaꞌi koa iꞌopoga, isa papiau agaꞌo agaꞌo ageꞌeaꞌi aufa afuꞌi agepeniꞌi. \v 33 Ke isa papiau feloꞌi sipi koa iꞌopoꞌi auꞌi kaina kainai agepaapaꞌi kai, papiau apalaꞌi nani koa iꞌopoꞌi auꞌi lafanina kaina agepaapaꞌi. \p \v 34 “Egae kai Kin ageoge papiau isa kaina kainai keapa auꞌi agepainiꞌi ageinaka, ‘Lau Amau eegai kapa feloꞌi oafiꞌi aumi, oomai agofaꞌa egama mo alogai, lau Amau ega agofaꞌa oi apumi eoma auga amoafia apumi gamia. \v 35 Gome lau inaeu ekimu aisama, oi lau kapa agaꞌo openiiau laaniia. Ke aisou ekupu aisama, kapa agaꞌo openiiau lainu. Ke lau au aꞌiu lamia aisama, oi lau oifa kokoisau. \v 36 Ke tiapu anina laani aisama, tiapu opaiꞌiukaisau, ke laisafa aisama, oi oꞌimaisau. Ke lau tipulai laagu aisama, omai oisau.’ \p \v 37 “Ega aisama alo opai papiauꞌi isa akepaina akeinaka, ‘Lopia, gaika oi inaemu ekimu aisao foꞌama apeniio loaniia, o aisomu ekupu kapa agaꞌo apeniio loinu? \v 38 Ke gaika oi au aꞌimu lomia, ke lai oi aifa kokoiso, o tiapu anina loani aisama, tiapu apaiꞌiukaiso? \v 39 Ke gaika loisafa aꞌimaiso, o tipulai loagu afai aisao?’ akeoma. \p \v 40 “Ke Kin iifa agepamue ageinaka, ‘Iifa koꞌa maamiai laifania. Kapaꞌina mo lau aau akiu eꞌeleꞌi iꞌina agaꞌo eegai okapaisa auga, lau eeuai okapaisa,’ ageoma. \p \v 41 “Egae kai papiau lafanina kaina keapa auꞌi agepainiꞌi ageinaka, ‘Oi Deo afa apala epeniimi aumi, lau eeuai okailai olao, tiapolo ega agelo fou fauꞌiai Deo lo aealoalo afuga ekapaisa efua ekaega auga afugai amokoko. \v 42 Gome lau inaeu ekimu kai, oi lau kapa agaꞌo alopeniau alaania, ke aisou ekupu kai, oi kapa agaꞌo alopeniau alainu. \v 43 Ke lau au aꞌiu lamia kai, aloifa kokoisau, ke lau tiapu anina laani kai, oi lau tiapu agaꞌo alopaiꞌiukaisau. Ke lau laisafa kai, aloꞌimaisau, ke tipulai laagu kai, alomai aloisau,’ ageoma. \p \v 44 “Ega aisama isa isafa iifa akepamue akeinaka, ‘Lopia, gaika oi inaemu ekimu, o aisomu ekupu, o au aꞌimu lomia, o tiapu anina loani, o loisafa, o tipulai loagu aisao kai alapalagainio?’ akeoma. \p \v 45 “Ke Kin iifa agepamue ageinaka, ‘Iifa koꞌa maamiai laifania. Kapaꞌina mo lau aau akiu eꞌeleꞌi iꞌina agaꞌo eegai alokapaisa auga, lau eeuai alokapaisa,’ ageoma. \p \v 46 “Egae kai papiau apalaꞌi auꞌi afu aoniamo afa apala ipauma fekeafia auga afuga akelao kai, alo opai papiauꞌi auga, Deo agu pagai maunina epeniꞌi afuga akelao,” eoma. \c 26 \s1 Iudea Au Akaikiꞌa Auꞌi Iesu Isaupugua Kefagaisa \r (Mako 14:1-2; Luka 22:1-2; Ioane 11:45-53) \p \v 1-2 Iesu egaꞌina kapaꞌi maꞌoai eifaniꞌi efua aisama, ega imoi epainiꞌi einaka, “Kina auniꞌi mo kekae Pasover miamiaga agemia auga oi ologo. Ke egaꞌina kinagai Papiau Aumauni Gauga papiau imaꞌiai akepaaua kolotiai akeauꞌuꞌua,” eoma. \p \v 3 Egaꞌina alogai sakedote lopiaꞌi ke Iudea au akaikiꞌa auꞌi fou sakedote lopia faꞌa aka Kaiafas ega eꞌa akaikiꞌagai kekaigugu. \v 4 Ke isa keaga agaꞌo kekapunia ogefakeai Iesu fekeafia fekegope, ke fekeaupugua keoma. \v 5 Kai keinaka, “Iꞌa miamia kinagai egaꞌina falakapa, o laaꞌi koa aisama, papiau epoꞌiai kelele ke aꞌoaꞌo akaikiꞌa afemia,” keoma. \s1 Betaniai Papie Agaꞌo Oili Eafiia Iesu Kania Eꞌefaisa \r (Mako 14:3-9; Ioane 12:1-8) \p \v 6 Egaꞌina afegai Iesu elao Betani taoninai au agaꞌo aka Saimon, Iesu isa molumolu isafaga eafiia kai, epafelo auga ega eꞌai eagu. \v 7 Egaꞌina alogai papie agaꞌo oga eꞌele alogai oili foga felo ipauma, ke afa akaikiꞌa ipauma auga eafiia emai Iesu eaniani laolao kai, egaꞌina oilina kania eꞌefaisa. \p \v 8 Kai Iesu ega imoi papie ega ekapa oma keisa aisama, guaꞌi ekupu alogaina ke keifa keinaka, “Kapa puo egaꞌina oilina epalifu aagenia mo? \v 9 Gome egaꞌina oilina afa akaikiꞌagai feiꞌafalai ke monina ulalu papiauꞌi ipeniꞌi femia,” keoma. \p \v 10 Kai Iesu isa kapaꞌina keifania auga elogo aisama epainiꞌi einaka, “Kapa puo iꞌina papiega opaakekuania? Ega koa folokapa gome isa kapa felo ipauma lau eeuai ekapaisa. \v 11 Gome ulalu auꞌi auga aufa kina mo eemiai akeagu kai, lau auga oi fou afalaagu mo afaelaolao. \v 12 Ke isa oili foga felo iꞌina lau kaniauai eꞌefaisa aisama, lau imaau ifufuga agemia auga, pau ekapa umania mo. \v 13 Iifa koꞌa maamiai laifania. Agofaꞌa fofouga alogai kapai mo iifa faunina lau fou akeinogonia aisama, iꞌina papiega lau faagauai kapaꞌina ekapaisa auga isafa akeopolaga akeifafoua,” eoma. \s1 Judas Elogo Iesu Ageꞌafaꞌafalaina Eoma \r (Mako 14:10-11; Luka 22:3-6) \p \v 14 Egae kai Iesu ega imoi 12 epoꞌiai agaꞌo aka Judas Iskariot sakedote lopiaꞌi eeꞌi elao. \v 15 Ke epaꞌani einaka, “Iesu oi imamiai alapaaua koa aisama, kapaꞌina lau agopeniau?” eoma. Ega puo isa silifa monina 30 kepaauga kepeniia. \v 16 Ega aisama egaꞌina kinagai eꞌina keaga agaꞌo ekapunia Iesu sakedote lopiaꞌi imaꞌiai gapaaua eoma. \s1 Pasover Foꞌamaga Kepafua Eka \r (Mako 14:12-21; Luka 22:7-20; Ioane 13:21-30) \p \v 17 Egaꞌina afegai palafa ipaufuga mulamula laaꞌi kai, palafa maini mo keania miamiaga aka Pasover kinagai aisama, Iesu ega imoi kemai isa kepaꞌani penia keinaka, “Kapai Pasover miamiaga foꞌamaga fapafua feka foania looma?” keoma. \p \v 18 Ke Iesu einaka, “Olao taoni alogai okoko, egae au agaꞌo agoisa, ke fopaina foinaka, ‘Pamalele auga eifa: Lau eꞌu kina emai ekainia puo, eꞌu imoi fou oi emu eꞌai Pasover miamiaga fakapa eoma fooma.’” \v 19 Ega puo Iesu ega imoi kelao Iesu eifania koa kekapaisa, ke egae Pasover foꞌamaga kepafua eka. \p \v 20 Epagapigapi aisama, Iesu ega imoi 12 fou teipoloai keagukipo kegaaniani keoma. \v 21 Ke keaniani laolao kai epainiꞌi einaka, “Iifa koꞌa maamiai laifania. Oi epomiai agaꞌo lau ageꞌafaꞌafalainiau,” eoma. \p \v 22 Ega aisama aloꞌi emafu alogaina, ke keꞌina agaꞌo agaꞌo isa kepainia keinaka, “Lopia, lau ma?” keoma. \p \v 23 Ke Iesu einaka, “Kaisau lau fou imamai litiai agakaopua auga lau ageꞌafaꞌafalainiau. \v 24 Ke Papiau Aumauni Gauga agelao fouga kepapua auga, iꞌopoga mo faagagai agemia. Kai au kapa Papiau Aumauni Gauga ageꞌafaꞌafalaina auga, Deo isa afa apala ipauma agepenia! Kai au egaꞌina faemauni koa aisama, fefelo alogaina,” eoma. \p \v 25 Ega aisama Judas Iesu ageꞌafaꞌafalaina auga epaꞌani einaka, “Rabai, lau ma?” eoma. \p Ega aisama Iesu einaka, “E! Oi,” eoma. \p \v 26 Ke keaniani laolao kai Iesu palafa eafiia Deo maagai tenkiu eifania, efaipoga ega imoi epeniiꞌi kai einaka, “Amoafia amoania. Inaꞌina lau imaau,” eoma. \p \v 27 Egae kai fino kaputina eafiia, Deo maagai tenkiu eifania, ega imoi epeniiꞌi kai, eifa einaka, “Maꞌoai amoafia amoinu. \v 28 Iꞌina auga lau ifau, Deo ke papiau fou epoꞌiai pakoꞌa kapula mamaga gouga lakapa auga. Ke iꞌina ifa, Deo papiau maꞌo eꞌi laomai apalaꞌi feꞌagegeainiꞌi puogai agefaka. \v 29 Kai maamiai laifania, lau fino puaga iꞌina feina afalainu pugu agelao egaꞌina kinagai lau Amau ega agofaꞌai kai, oi fou fino mamaga againu pugu,” eoma. \p \v 30 Ke Deo isau afagaina iifina keifinia efua aisama, kekailai Olifa ikuga kelao. \s1 Peto Iesu Agepuniaiaina Auga Fouga \r (Mako 14:27-31; Luka 22:31-34; Ioane 13:36-38) \p \v 31 Egae kai Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Iꞌina gapinai oi maꞌoai lau puouai agoꞌualai, gome lau fou Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: \q1 “‘Lau sipi iꞌima auga alaauga, \q2 ke sipi maꞌoai akekani afeꞌai.’ \rq Sakaraia 13:7\rq* \p \v 32 Kai lau alamaunimue afegai, oi agomiai alaufai alalao Kalilea agogai,” eoma. \p \v 33 Ega aisama Peto eifa einaka, “Isa maꞌoai oi puomuai fekeꞌualai mo ganinagai, lau auga afalaꞌualai laaꞌi,” eoma. \p \v 34 Kai Iesu einaka, “Iifa koꞌa maamuai laifania. Pau gapiai oꞌolo aeagaga koa kai, oi lau alopuniaiainiau oiso alopamia,” eoma. \p \v 35 Kai Peto eifa pugu einaka, “Lau oi auniꞌa kaiꞌalao mo famae ma ganinagai, oi afalapuniaiainio laaꞌi,” eoma. Ke Iesu ega imoi iꞌoiꞌi maꞌoai isafa, isa eifania koa keifania. \s1 Iesu Ketsemaniai Emegamega \r (Mako 14:32-42; Luka 22:39-46) \p \v 36 Egae kai Iesu ega imoi fou kelao afu aka Ketsemani, ke egae epainiꞌi einaka, “Inae amoagu kai malao egamogae mamegamega,” eoma. \v 37 Ke Iesu Peto, ke Sebedi gauga auniꞌi James, ke Ioane fou eafiiꞌi fou kelao, ke kapaꞌina mo faagagai akemia auꞌi eopolaniꞌi alo emafu alogaina, ke opolaga elao mo emai. \v 38 Egae kai isa epainiꞌi einaka, “Lau eꞌu alomafu kiekie auga akaikiꞌa ipauma puo, famae koa ganinagai agekaina. Oi inae foagu, folofeu lau fou faꞌimaꞌima,” eoma. \p \v 39 Egae kai isa epuaꞌafuniꞌi elao afaꞌagamo aakai kai, eꞌualai aꞌisaai eomu kipo kai, emegamega einaka, “Amau, afekaina koa aisama, iꞌina kiekie kaputina eeuai moafiꞌaua. Kai lau anina laani auga faeikapa kai, oi anina loani auga gaikapa,” eoma. \p \v 40 Egae kai emue elao ega imoi oiso kefeu eisaꞌi. Ega aisama Peto epaꞌani penia einaka, “Oi aumi, kina maaga agaꞌomo lau fou faagu faꞌimaꞌima auga afaekaina ma? \v 41 Foagu foꞌimaꞌima ke fomegamega ega koa iꞌopo apalaꞌi aloꞌiai afolokoko. Oi lalaumi auga gaagu gaꞌimaꞌima ke gamegamega eoma kai, imaaumi auga eapoke,” eoma. \p \v 42 Egae kai emue kai, emegamega pugu einaka, “Amau, iꞌina kiekie kaputina afoloafiꞌaua alainu kai kiekie egaꞌina agefua koa aisama, kapaꞌina anina loani auga gaikapa laoma,” eoma. \p \v 43 Ke emue elao ega imoi kefeu eisaꞌi, gome maaꞌi emeau. \v 44 Ega puo epuaꞌafuniꞌi emue elao megamega iꞌopoga mo eifania oiso epamia pugu. \p \v 45 Egae kai emue elao ega imoi eeꞌiai, ke epainiꞌi einaka, “Oi ofeu olaagai aefua koa ma? Kina maaga emai efua. Maami galao Papiau Aumauni Gauga laomai apalaꞌi kekapa auꞌi imaꞌiai keꞌafaꞌafalaina amoisa. \v 46 Amoꞌue alao. Lau eꞌafaꞌafalainiau auga emai!” eoma. \s1 Iesu Keafiia \r (Mako 14:43-50; Luka 22:47-53; Ioane 18:3-12) \p \v 47 Iesu eniniꞌani laolao kai, ega imoi auꞌi 12 epoꞌiai agaꞌo Judas keoma auga emai isa eeꞌiai. Ke sakedote lopiaꞌi, ke au akaikiꞌaꞌi papiau keꞌimaꞌi auꞌi fou au keulaiꞌi auꞌi, laꞌafou akaikiꞌagai ifani aꞌifaꞌi ke kopi fou keafiiꞌi isa fou kemai. \v 48 Kai Judas Iesu eꞌafaꞌafalaina auga egaꞌina auꞌi fou Iesu eega akelao koa kai epainiꞌi einaka, “Alagoapa auga egamoꞌe. Isa foafia!” eoma. \v 49 Ega puo kelao Iesu eegai aisama, Judas Iesu epamegonia einaka, “Pamalele aumu, oi loague ma?” eoma, ke egoapia. \p \v 50 Ke Iesu einaka, “Ekefaꞌau, kapaꞌina ikapa lomai auga mokapa,” eoma. \p Ega aisama au Judas fou kemai auꞌi keapalai, Iesu keafiia kegopeisa. \v 51 Egaꞌina alogai Iesu fou kelao auꞌi agaꞌo ega ifani aꞌifaga efuaua, sakedote lopia faꞌa ega pinauga auga agaꞌo eauniia ke aina efoua. \p \v 52 Kai Iesu isa epainia einaka, “Oi emu ifani aꞌifaga afugai moukamue, gome kai imaꞌiai aꞌifa eka auga aꞌifai akemae. \v 53 Oi loopolaga lau Amau alaifaga aisama, Isa fiakoa mo lau fauai agelo 6000 aua aua eꞌi ikupu auꞌi 12 alogai afakemai ma looma? Iifa koꞌa Isa ega koa agekapa agekaina. \v 54 Kai Isa ega agekapa oma koa aisama, Isa ifo ega iifa pukagai lau fou keifania iina famae oma keoma auga ala ageoma agemai agekoꞌa?” eoma. \p \v 55 Egae kai eꞌafoaipini laꞌafou isa isafina kemai auꞌi epainiꞌi einaka, “Lau painao au, o eemiai kelele akaikiꞌa agaꞌo lakapaisa ma puo, ifani aꞌifaꞌi kopi fou oafiiꞌi omai amoafiau ooma? Aufa kina mo Deo ega eꞌai laagu lapamalele kai aloafiau alogopeisau. \v 56 Kai iꞌina kapaꞌi kemia ega koa Deo ega iifa pukagai profeta kapaꞌina kepapua auga koꞌa femia kainai kemia,” eoma. Egaꞌina papiauꞌi Iesu keafiia kegopeisa aisama, ega imoi maꞌoai Iesu kepuaꞌafuga kepiau. \s1 Iesu Kansolo Auꞌi Agoꞌiai Iifa Epakaisa \r (Mako 14:53-65; Luka 22:54-55, 63-71; Ioane 18:13-14, 19-24) \p \v 57 Au Iesu keafia auꞌi kelaoaina sakedote lopiaꞌi, ke au akaikiꞌaꞌi papiau keꞌimaꞌi auꞌi sakedote lopia faꞌa Kaiafas afugai kelaꞌafou keagu auga eegai. \v 58 Kai egaꞌina alogai Peto Iesu muninai aakai epakaisa epea elao, ke epapea ukiniꞌi elao mo sakedote lopia faꞌa ega afu afegai. Ke ekoko imaꞌima auꞌi fou keagu kai kapaꞌina agemia auga feisa eoma. \p \v 59 Egaꞌina alogai sakedote lopiaꞌi ke kansolo auꞌi maꞌoai pifoge niniꞌaniꞌi kekapuniꞌi koꞌaꞌi koa fekepamiaꞌi, Iesu fekepaagu fofoua, ke fekeaupugua keoma. \v 60 Ke papiau maꞌo kemaiseiniꞌi Iesu kapa agaꞌo aekapaisa auga, pifogeai koꞌa ekapaisa keoma mo ganinagai, isa Iesu fekeaupugua auga keagaga agaꞌo akekapulaisa. \p Kai fuagai au auniꞌi keapalai. \v 61 Ke isa keifa keinaka, “Iꞌina auga eifa, ‘Lau Deo ega eꞌa alaauoka agekaina kai, kina oiso alogai alapaapa pugu,’ eoma aina alogonia,” keoma. \p \v 62 Ega aisama sakedote lopia faꞌa eꞌue eapa kai Iesu epainia einaka, “Iꞌina auꞌi niniꞌani kapaꞌi oi eemuai keifaniꞌi? Oi iifa agaꞌo afolopamue ma?” eoma. \v 63 Kai Iesu komo mo eoma. \p Ke sakedote lopia faꞌa Iesu epainia pugu einaka, “Lau Deo eague aoniamo auga agogai pakoꞌa niniꞌaninai oi laifa kapula penio, koꞌa mo foifania. Oi Mesaia, Deo Gauga aumu ma auga maamaisai moifania?” eoma. \p \v 64 Ke Iesu einaka, “E! Oi loifania koa iꞌopoga, lau Deo gauga paisa. Kai oi maꞌoai lapainimi: Muni oi Papiau Aumauni Gauga Deo Au Akaikiꞌa Auga kaina kainai ageagu, ufai apuapuai agemai agoisa,” eoma. \p \v 65 Ega aisama sakedote lopia faꞌaga ifo afe tiapuga eꞌiꞌinia kai eifa einaka, “Isa Deo eegai eifa apala! Kapa puo isa fekeifafoua papiauꞌi agaꞌo fokapuga femai pugu? Amoisa, isa Deo eifa apala penia auga pau ifoꞌa ainaꞌaisai eake. \v 66 Oi maꞌoai ala oopola oma?” eoma. \p Ke isa keinaka, “Isa femae auga ekainia,” keoma. \p \v 67 Egae kai egaꞌina papiauꞌi Iesu kua maaga keꞌupeisa, ke imaꞌi kepafufua kai keauniia, ke isaꞌi isa kepoaisa. \v 68 Ke kepainia keinaka, “Mesaia aumu, kaisau eaunio auga profeta koa momia moifania?” keoma. \s1 Peto Iesu Epuniaiaina \r (Mako 14:66-72; Luka 22:56-62; Ioane 18:15-18, 25-27) \p \v 69 Pau egaꞌina alogai Peto isafa egae sakedote lopia faꞌa ega eꞌa afegai eagu. Egaꞌina alogai sakedote lopia faꞌa ega pinauga ifiaoga agaꞌo emai isa epainia einaka, “Oi isafa Iesu Kalilea auga fou olao omaimai aumu agaꞌo,” eoma. \p \v 70 Kai isa egae keagu auꞌi maꞌoai mo agoꞌiai epuniai einaka, “Oi kapaꞌina loifania auga oko alalogo,” eoma. \p \v 71 Egae kai elao pealai paꞌafina akegai, ke egae ifiao iꞌoina agaꞌo isa eisa aisama, papiau egae keapa auꞌi epainiꞌi einaka, “Iꞌina auga Iesu Nasareta auga fou kelao kemaimai auga,” eoma. \p \v 72 Kai Peto iifa koꞌa ipauma keifania auga kagakaga gouga ekapaisa kai epuniai pugu einaka, “Lau au egaꞌina alalogonia,” eoma. \p \v 73 Ke keagu afaꞌagamo aisama, egae keapa auꞌi kelao Peto eegai ke kepainia keinaka, “Koꞌa oi isafa Iesu ega imoi agaꞌo, gome oi emu niniꞌaniai akapulaiso,” keoma. \p \v 74 Ega aisama Peto ifo mo eifa apala penia, ke kagakaga kainai pakoꞌa iifaga kekapa auga gouga ekapaisa kai eifa einaka, “Iifa gome, lau au egaꞌina alalogonia,” eoma. \p Ke fiakoa mo oꞌolo eagaga. \v 75 Ega aisama Peto Iesu kapa eoma auga iifaga eopolaga: “Oꞌolo aeagaga koa kai lau alopuniaiainiau oiso alopamia,” eoma. Ke epealai elao afegai kai, eapepe alogaina. \c 27 \s1 Kansolo Auꞌi Iesu Femae Keoma \r (Mako 15:1; Luka 22:1-2; Ioane 18:28-32) \p \v 1 Egani amagai ipauma, sakedote lopiaꞌi ke au akaikiꞌaꞌi egaꞌina fou kepakoꞌania keifa Iesu femae keoma. \v 2 Ke keafiia kegopeisa kepapea kelaoaina kafana Pilato imagai kepaaua. \s1 Judas Ifo Ekopa \p \v 3 Kai Judas Iesu eꞌafaꞌafalaina auga, Iesu femae keoma auga eisa aisama, alo ekiekie alogaina puo, silifa monina 30 kepenia auga emueaina elaoaina sakedote lopiaꞌi ke au akaikiꞌaꞌi fou epeniiꞌi. \v 4 Ke einaka, “Lau laomai apala lakapaisa, gome lau au agaꞌo laomai apala agaꞌo aekapaisa auga, laꞌafaꞌafalaina,” eoma. \p Ke isa keinaka, “Egaꞌina lai eemaisai auga kapa agaꞌo laaꞌi. Oi ifomu emu opopo, ala alooma koa ifomu,” keoma. \p \v 5 Ke Judas moni egaꞌina Deo ega eꞌa alogai epiunialao eka kai, ekailai elao ifo ekopa. \p \v 6 Ke sakedote lopiaꞌi moni egaꞌina keafiia ke keinaka, “Iꞌina monina Deo ega eꞌa alogai moni aogeoge afugai faoge auga keifa apua. Gome iꞌina monina auga papiau agaꞌo ifa efaka auga monina,” keoma. \v 7 Ega puo ifoꞌi epoꞌiai kepakoꞌania oga ikapa auga ega ago keꞌafaisa. Ke egaꞌina afugai afu iꞌoina papiauꞌi, Ierusaleme taonina papiauꞌi laaꞌi auꞌi kefufuniꞌi. \v 8 Ega kainai egaꞌina ago kepafaala, ifa ago keoma. Ke aka egaꞌina pau ekae paisa. \v 9 Egaꞌina kapa emia ega koa Deo profeta Jeremaia akegai eifafoua iifaga koꞌa emia: ‘Israel papiauꞌi isa afa silifa monina 30 kepamia, ke egaꞌina monina keafiia oga ikapa auga ega ago keꞌafaisa. \v 10 Ke ega koa emia auga, Lopia lau epainiau koa iꞌopoga mo emia.’\x + \xo 27:10 \xt Sakaraia 11:12-13; Jeremaia 32:6-9\x* \s1 Iesu Pilato Agogai Iifa Epakaisa \r (Mako 15:2-5; Luka 23:3-5; Ioane 18:33-38) \p \v 11 Kai egaꞌina alogai Iesu kafana Pilato agogai eapa iifa epakaisa. Pilato isa epaꞌani penia einaka, “Oi Iudea papiauꞌi eꞌi kin ma?” eoma. \p Ke Iesu einaka, “E, oi loifania koa iꞌopoga,” eoma. \p \v 12 Kai sakedote lopiaꞌi ke au akaikiꞌaꞌi fou isa kepaagu fofoua aisama, eꞌi iifa afa agaꞌo aepamue. \v 13 Ega aisama Pilato isa epaꞌani penia einaka, “Oi isa kapa maꞌo mo faagaꞌiai keniniꞌani kepaagu fofouso auga ainaꞌi alologo ma?” eoma. \v 14 Kai Iesu isa kepaagu fofoua auga iifaꞌi agaꞌomo ganinagai afa aepamue puo, kafana Pilato ekauai alogaina. \s1 Pilato Iesu Femae Auga Iifaga Epaapa \r (Mako 15:6-15; Luka 23:13-25; Ioane 18:39–19:16) \p \v 15 Kai egaꞌina kina auga Pasover miamiaga kina. Ke egaꞌina kinagai, kafana ekapakapa koa iꞌopoga laꞌafou papiauꞌi tipula auga agaꞌo kekinaga auga epapapealaisa. \v 16 Ega kinagai tipula auga agaꞌo apala ipauma, papiau maꞌoai kelogo afeꞌaina auga aka Barabas eagu. \v 17 Ega puo laꞌafou papiauꞌi kekaigugu aisama, Pilato isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Anina oani au kapa mapapealaisa ooma? Barabas, o Iesu keifaga Mesaia keoma auga mapapealaisa ooma?” eoma. \v 18 Isa ega epaꞌani oma, gome papiau egaꞌina auꞌi Iesu eegai kepikupa kainai keafiia isa imagai kepaaua auga elogo. \p \v 19 Ke Pilato ega agu afugai eagu papiau eꞌi laomai felo o apala afa epeniꞌi afugai eaguega kai, isa akafa iifa eulaisa einaka, “Au egaꞌina kapa apala agaꞌo aekapaisa auga faagagai kapa agaꞌo folokapa. Gome lau pau lanipi, ke nipiai au egaꞌina puogai kiekie akaikiꞌa laafiia,” eoma. \p \v 20 Kai sakedote lopiaꞌi, ke au akaikiꞌaꞌi fou laꞌafou papiauꞌi aloꞌi keaniia, Pilato fekegoina Barabas fepapealaisa kai, Iesu auga femae keoma. \p \v 21 Ke Kafana Pilato isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Iꞌina auꞌi auniꞌi epoꞌiai kaisau mapapealaisa oi eemi gafai ooma?” eoma. \p Ke isa keinaka, “Barabas mopapealaisa,” keoma. \p \v 22 Ke isa epaꞌani pugu einaka, “Ega koa aisama, Iesu Mesaia keoma auga faagagai kapaꞌina fakapa ooma?” eoma. \p Ke isa maꞌoai keinaka, “Kolotiai moauꞌuꞌua,” keoma. \p \v 23 Ega aisama Pilato isa epaꞌani peniꞌi pugu einaka, “Kapa puo isa kolotiai maauꞌuꞌua ooma? Isa laomai apala ipauma kapa ekapaisa?” eoma. \p Kai isa keagaga alogaina paisa keinaka, “Kolotiai moauꞌuꞌua,” keoma. \p \v 24 Ke Pilato Iesu fepealai auga keagaga agaꞌo ekapunia aeisa kai, aꞌoaꞌo akaikiꞌa mo eꞌuegekae auga eisa. Ega aisama fei eafiia laꞌafou agoꞌiai ima eikuisa kai eifa einaka, “Au iꞌina alo opai auga ifa agefaka auga lau eꞌu puo laaꞌi kai, oi emi puo!” eoma. \p \v 25 Ke papiau maꞌoai keinaka, “Isa ifa agefaka auga lai ke gaumai fou emai puo,” keoma. \p \v 26 Pilato papiau ega keifa oma ainaꞌi elogonia aisama, Barabas epapealaisa eeꞌi elao kai, ega imoi epainiꞌi Iesu kegapukia kai, Roma ifani auꞌi imaꞌiai epaaua, kolotiai fekeauꞌuꞌua eoma. \s1 Ifani Auꞌi Iesu Kepaꞌaua Keaꞌalaina \r (Mako 15:16-20; Ioane 19:2-3) \p \v 27 Egae kai kafana Pilato ega ifani auꞌi Iesu keafiia kafana eagu eꞌagai kekokoaina kai, ifani auꞌi fofouga kemaiseiniꞌi keapa lofe. \v 28 Egae kai tiapuga kepaiꞌiulaisa kai, ifani auꞌi tiapu keiꞌiuka tiapuga iisa pitoga kai eaea auga agaꞌo isa kepaiꞌiuka. \v 29 Egae kai aꞌifu keafipoꞌe kin kaniaꞌiai kraon keogeoge auga koa kepamia kaniagai keogeisa. Ke inipo auga keafiia iꞌini koa kepamia ima kainai kepaafia, ke agogai keanifeꞌu kai kepaꞌaua keaꞌalaina keinaka, “Iudea papiauꞌi eꞌi kin, amaau afagaina!” keoma. \v 30 Egae kai keꞌupeisa, ke inipo auga imagai keafiia kania keauniia ke keauauga pugu. \v 31 Ke ifani auꞌi Iesu kepaꞌaua ke keauniia afegai, eꞌi tiapu kepaiꞌiuka auga kepaiꞌiulaisa kai, ifo afe tiapuga kepaiꞌiukamue pugu. Egae kai kolotiai kegaauꞌuꞌua keoma, kepapea kelaoaina. \s1 Iesu Kolotiai Keauꞌuꞌua \r (Mako 15:21-32; Luka 23:26-43; Ioane 19:17-27) \p \v 32 Ifani auꞌi Iesu kolotiai kegaauꞌuꞌua keoma kelaoaina alogai, Sairene auga agaꞌo aka Saimon fou kepiaogai. Ke ifani auꞌi isa kepamaniꞌinia Iesu ega koloti epuaisa fou kelao. \v 33 Ke kelao mo afu aka Kolkota keoma auga afugai. Kolkota iꞌa malaꞌaisai auga Papiau Kaniaꞌi Uniaga afuga. \v 34 Egae ifani auꞌi Iesu fino aukelo fou keoge lapuinia auga kepeniia gainu keoma kai, Iesu einu opogaina gamuga eoponia aisama eumaka aeinu. \v 35 Egae kai kolotiai keauꞌuꞌua afegai, Iesu afe tiapuga kapa kaisau ageafia auga kagakaga kainai keꞌopoisa, opuaga kepaꞌaua. Ke ifoꞌi mo epoꞌiai afe tiapuga keꞌeaisa.\f + \fr 27:35 \ft Papiau isaꞌi puka isaꞌi kepapuaꞌi auꞌi aloꞌiai iina kepapua oma: “Ega koa Deo ega iifa profeta keifania auga koꞌa mo emia.’\f* \v 36 Egae kai egae keagukipo kai, keagu keꞌimaisa. \v 37 Ke kania laagai isa kapa puo kolotiai keauꞌuꞌua auga iifaga iina kepapua oma keauꞌuꞌua eka: \qc IꞌINA AUGA IESU, IUDEA PAPIAUꞌI EꞌI KIN AUGA \p \v 38 Ke painao auꞌi auniꞌi isafa isa fou kolotiai keauꞌuꞌuiꞌi, agaꞌo kaina kainai ke agaꞌo lafanina kaina. \v 39 Ke papiau egae kepea pagai auꞌi isa keifa apala penia ke kaniaꞌi keꞌafoisa. \v 40 Ke keinaka, “Oi loifa Deo ega eꞌa aloauoka kai, kina oiso alogai alopaapamue pugu looma! Ega kainai ifomu kaniamu moagamauga! Ke oi Deo Gauga koa aisama, kolotiai moake!” keoma. \p \v 41 Ega koa iꞌopoga sakedote lopiaꞌi, Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke au akaikiꞌaꞌi fou isafa isa kepaꞌaua keinaka: \v 42 “Isa papiau isaꞌi kaniaꞌi eagamauga kai, ifo auga kania ageagamauga afaekaina. Ke isa Israel papiauꞌi eꞌi kin koa aisama, pau ifo kolotiai gaake ega koa faisa fapakoꞌania. \v 43 Isa Deo epakoꞌania. Ke isa eifa, ‘Lau Deo Gauga,’ eoma puo, Deo isa anina eani koa aisama, Deo isa kania gaagamauga,” keoma. \v 44 Ega koa iꞌopoga, painao auꞌi auniꞌi isa fou kolotiai keauuꞌuiꞌi auꞌi isafa, iifa apalaꞌi isa eegai keifaniꞌi. \s1 Iesu Emae \r (Mako 15:33-41; Luka 23:44-49; Ioane 19:28-30) \p \v 45 Iesu kolotiai keauꞌuꞌua afegai, atiafai elao 3 oꞌclock alogai umina akaikiꞌa egaꞌina ago fofouga eumi apua. \v 46 Ke kina maaga 3 oꞌclock koa iꞌopoga aisama, Iesu eagaga akaikiꞌa einaka, “Eloi, Eloi, lama sabaktani?” eoma. Egaꞌina niniꞌanina iꞌa malaꞌaisai auga, “Eꞌu Deo, eꞌu Deo kapa puo lopuaꞌafuniau?” eoma. \p \v 47 Papiau isaꞌi egae keapa auꞌi Iesu ega eifa oma aina kelogonia aisama, keifa keinaka, “Isa Elaija eifaga,” keoma. \p \v 48 Ke fiakoa mo epoꞌiai au agaꞌo epiau elao tiapu manipina eafiia, fino piꞌigugai eiꞌiupia, inipo augai egopeisa kai, Iesu epeniia gainu eoma. \v 49 Kai isaꞌi auꞌi keinaka, “Mopuaꞌafuga kai Elaija agemai isa kania ageagamauga ma auga amaisa,” keoma. \p \v 50 Ke Iesu eagaga akaikiꞌa pugu afegai aisama, lalauga epuaꞌafuga emae. \p \v 51 Ega aisama tiapu akaikiꞌa Deo ega eꞌa alogai keꞌeꞌe pagainia auga ipuainagai aꞌuoniai eꞌiꞌipea eake papagai, ke aagoa epigugu, ke fopa kefafapea. \v 52 Egaꞌina alogai la akeꞌi keagalai, ke Deo ega papiau kemae auꞌi maꞌo imaauꞌiai kemaunimue. \v 53 Ke isa kemaunimue laai kepealai kai Iesu emaunimue aisama, kelao Deo ega taoni Ierusalemeai kekoko papiau maꞌo keapakina peniꞌi. \p \v 54 Iesu emae alogai ifani lopiaga, ifani auꞌi 100 eꞌimaꞌi auga, ke egae keapa Iesu keꞌima auꞌi fou kafokau akaikiꞌa eꞌue, ke kapa maꞌoai kemia auꞌi keisaꞌi. Ega aisama kemaniꞌi alogaina ke keifa keinaka, “Iifa gome isa Deo Gauga paisa,” keoma. \p \v 55 Ke papie maꞌo isafa egae aakai mo keapa kai maaꞌi elao Iesu keisa. Egaꞌina papieꞌi auga, Kalilea agogai Iesu muninai kepeapea kapaꞌina mo anina eani aisama, kepapalagaina auꞌi. \v 56 Papie egaꞌina epoꞌiai Maria Makdalena, James ke Iosepa fou inaꞌi aka Maria, ke Sebedi gauga auꞌi inaꞌi. \s1 Iesu Imaauga Laai Keogeisa \r (Mako 15:42-47; Luka 23:50-56; Ioane 19:38-42) \p \v 57 Iesu emae kinagai epagapigapi aisama, paꞌamuꞌamu auga agaꞌo Arimatea taoninai emai auga aka Iosepa emai. Isa ifo isafa Iesu ega imoi agaꞌo emia. \v 58 Isa Pilato eega elao Iesu imaauga feafia auga pinoina epinoi. Ke Pilato ega imoi eifa kapula peniꞌi Iesu imaauga isa kegapenia eoma. \v 59 Ke Iosepa Iesu imaauga eafiia tiapu felo ipauma aka linen tiapugai emokaisa. \v 60 Egae kai eafiia elaoaina ifo la mamaga fopai eapi kanina auga alogai epakala. Ke kepo akaikiꞌa la egaꞌina ake epae apua kai ekailai elao. \v 61 Ke Maria Makdalena ke Maria agaꞌo auga fou la apie kaina keagu. \p \v 62 Iesu laai keogeisa kina auga, Deo keau afagaina kina agogai auga, ke pinauga kepafua afeꞌaina kinagai. Ke egani aisama, sakedote lopiaꞌi ke Faliseo auꞌi fou Pilato eega kelao. \v 63 Ke kepainia keinaka, “Au akaikiꞌa aumu. Pifoge auga egaꞌina aemae koa kai iina eifa oma auga aopolaga puo amai, ‘Kina oiso afegai alamaunimue,’ eoma. \v 64 Ega puo moifa kapulania isa laaga ake kegakaisapua, ke kina oiso imaꞌima gamia. Omaꞌe kai ega imoi isa imaauga afekepainaoga kai papiau maaꞌiai afekeifa isa maeai emauni afekeoma. Ke isa ega koa akekapa koa aisama, pifoge akaikiꞌa agemia. Egaꞌina auga pifoge ufaina isa ekapa kakaua auga agekaꞌegaina,” keoma. \p \v 65 Ega aisama Pilato einaka, “Oi eemiai imaꞌima auꞌi keague. Olao la amoꞌima, ke la ala agoꞌima felo oma auga okapa,” eoma. \v 66 Ega puo isa imaꞌima auꞌi fou kelao Iesu keoge auga laaga paꞌafina kekaisapua, ke kai agaꞌo faepaagalaisa auga gouga paꞌafi akegai keogeisa. Ke au isaꞌi isafa egae kepaapaꞌi la keꞌimaisa. \c 28 \s1 Iesu Maeai Emaunimue \r (Mako 16:1-8; Luka 24:1-12; Ioane 20:1-10) \pc \v 1 Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina epagai, ke egani iifi agaꞌo alogai kina eufai auga kinagai amagai ipauma Maria Makdalena, ke Maria agaꞌo auga auniꞌi Iesu laaga kegaisa keoma kelao. \p \v 2 Ke amoisa, kafokau akaikiꞌa ipauma eꞌue, gome Lopia ega agelo agaꞌo ufai eake emai, ke elao la akegai fopa kepae apua auga epaemue kai laagai eagu. \v 3 Isa iisa auga kimage eafi eaea koa iꞌopoga, ke ega tiapu auga keloga snou koa iꞌopoga. \v 4 Ega aisama egae keapa keꞌimaꞌima auꞌi, agelo egaꞌina kemaniꞌiai alogaina kepigugu, ke mae auꞌi koa kemia. \p \v 5 Agelo papie epainiꞌi einaka, “Folomaniꞌi. Gome lau lalogo oi Iesu kolotiai keauꞌuꞌua auga okapuga. \v 6 Isa eifania koa iꞌopoga, isa emaunimue inae laaꞌi. Omai isa eka afuga amoisa. \v 7 Egae kai ofiakoa olao ega imoi auꞌi amopainiꞌi: ‘Isa maeai emaunimue, ke agomiai ageufai agelao Kalilea ago. Oi agolao egae isa agoisa.’ Pau lau oi lapainimi efua,” eoma. \p \v 8 Ega aisama papie maniꞌiai ke alogamai fiakoa mo kekailai kelao, ke kepiau Iesu ega imoi auꞌi ipainiꞌi kelao. \v 9 Ke fiakoa mo Iesu eapafoki fou kepiaogai, ke epamegoniꞌi einaka, “Oi oague ma?” eoma. Ega aisama isa kelao Iesu ife foꞌinai keomukipo ifegai keafi kai keau afagaina. \v 10 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Folomaniꞌi kai olao lau eꞌu imoi\f + \fr 28:10 \ft Grik malagai ‘aau akiu’\f* opainiꞌi Kalilea ago kegalao egae isa lau akeisau,” eoma. \s1 Au Akaikiꞌaꞌi Imaꞌima Auꞌi Keꞌafaiꞌi Fakeniniꞌani Keoma \p \v 11 Papie egaꞌina Iesu ega imoi ipainiꞌi kelaolao kai, imaꞌima auꞌi isaꞌi kelao Ierusaleme taoninai kapa maꞌoai kemia auꞌi sakedote lopiaꞌi maaꞌiai keifania. \v 12 Ke sakedote lopiaꞌi kelao au akaikiꞌaꞌi auꞌi fou kelaꞌafou, ke kapaꞌina fekekapa auga iifaga kepaapa. Egae kai ifani auꞌi la keꞌima auꞌi moni akaikiꞌa ipauma kepeniiꞌi. \v 13 Ke kepainiꞌi keinaka, “Oi foifa, ‘Lai gapiai afeufeu kai, Iesu ega imoi kemai isa imaauga kepainaoga fooma.’ \v 14 Ke oi ofeu auga fouga kafana agelogo aisama, lai agalao kapaꞌina isa alo aekainia auga oko agapakapaisa, ke kelele agaꞌo oi eemi afaemai,” keoma. \v 15 Ega puo ifani auꞌi moni keafiia ke kepainiꞌi koa kekapaisa. Ke isa kapaꞌina keifania auga fouga Iudea papiauꞌi epoꞌiai epea kepalofe aisoge mo emai pau kina. \s1 Iesu Ega Imoi Eꞌi Pinauga Epeniiꞌi \r (Mako 16:14-18; Luka 24:36-49; Ioane 20:19-23) \p \v 16 Egae kai Iesu ega imoi auꞌi 11 auꞌi kelao Kalileai Iesu epainiꞌi iku fekelao eoma auga ikugai. \v 17 Ke isa Iesu keisa aisama, keau afagaina kai epoꞌiai isaꞌi auga aloꞌi kepamaꞌo. \v 18 Ega aisama Iesu emai eeꞌiai eapa kai epainiꞌi einaka, “Deo, ufai ke aagoai isapu maꞌoai lau epeniiau. \v 19 Ega puo olao agofaꞌai ago maꞌoai papiauꞌi lau eꞌu imoi opamiaꞌi. Ke Ama, Gauga ke Deo ega Spiritu akagai papiau baptismo fopeniꞌi. \v 20 Ke kapa maꞌoai oi maamiai laifa kapulaniꞌi auꞌi isa fopamaleleniꞌi, ega koa kaiꞌiai fekepea. Ke iifa gome maamiai laifania, lau oi eemiai alaagu mo agelao agofaꞌa ega fua auga kina agemai kai,” eoma.