\id LUK - Mekeo NT [mek] -Papua New Guinea 1998 (web version -2013 bd) \h Luka \toc1 Iifa Faunina Iesu Fouga Luka Epapua Auga \toc2 Luka \toc3 Luk \mt1 Luka \mt2 Iifa Faunina Iesu Fouga Luka Epapua Auga \c 1 \s1 Kapa Puo Iꞌina Puka Lapapua Auga Alaifania \p \v 1-2 Papiau maꞌo Iesu eꞌina ega pinauga ekapaisa, ke ala epafua oma auga ifoꞌi maaꞌiai keisa. Isa kapaꞌina keisa auga kepakoꞌania, ke egaꞌina papiauꞌi epoꞌiai isaꞌi, Iesu fouga papiau maaꞌiai fekeifafoua auga pinauga kekapaisa. Ke isa egaꞌina fouꞌi maaꞌaisai keifania, ke kepapua kepeni pagainiꞌa. Ega kainai Iesu fouga keifania auga iifa koꞌa apamia, ke aloꞌa koꞌagai apakoꞌania. Ke iꞌa epoꞌaisai papiau maꞌo Iesu fouga ala eꞌina oma aꞌo kelogonia auga okogai mo kepapua. \v 3-4 Teofilus, au akaikiꞌa aumu, papiau isaꞌi oi maamuai Iesu fouga keifania auga fouga lalogo. Kai lau alou koꞌagai anina laani auga, oi Iesu fouga koꞌa ipauma auga fologo laoma. Ega kainai lau ifou Iesu eꞌina kapaꞌina ekapaiꞌi fouꞌi maꞌoai okoꞌi ipaumagai lamaleleainiꞌi. Ke fuagai oi faumuai fapapua fapenio auga laopolaga felo laoma. Ega puo Iesu fouga lapapua eemu efai. \s1 Ioane Baptista Agemauni Auga Fouga \p \v 5 Ega kinagai Kin Herod, Iudea ago fofouga\f + \fr 1:5 \ft Iudea ago fofouga auga, Samaria ago ke Iudea ago fofouga auga, pau Palestine ago keoma.\f* eꞌimaisa alogai, sakedote auga agaꞌo aka Sakaraia eagu. Isa sakedote ikupuga alogai gopu agaꞌo aka Abaija keoma auga gopugai emai. Isa akafa aka Elisabeta isafa sakedote lopia faꞌa aka Aaron keoma auga ega gopuai emai. \v 6 Sakaraia akafa auniꞌi auga Deo maagai alo opai auꞌi, ke aloꞌi koꞌagai Deo ega iifa maꞌoai, ke sakedote laoꞌi maiꞌi maꞌoai kaiꞌiai kepea. Ega kainai kai agaꞌo isa kapa agaꞌo apala kekapaisa auga puo aepeniꞌi. \v 7 Ke isa imoi eega laaꞌi gome isa akafa Elisabeta eogeoge. Ke isa auniꞌi auga pau keapao alogaina. \p \v 8-9 Sakaraia ega sakedote gopuga auꞌi Deo ega eꞌai kepinauga kinaꞌiai, isa isafa sakedote pinaugaga ekapaisa. Egaꞌina alogai Iudea papiauꞌi sakedote kekinaniꞌi kagakagagai Sakaraia kekinaga. Ke keulaisa Lopia Deo ega eꞌa alogai sakedote lopia faꞌaꞌi mo kekoko, aꞌo Deo kepaꞌa penia afugai fekoko, amu fogaꞌi feloꞌi\f + \fr 1:8-9 \ft Pilitani malagai ‘incense’\f* feumaꞌi ke femegamega keoma. \v 10 Ke amu fogaꞌi feloꞌi iuma kina maaga emai aisama, papiau Deo ega eꞌa afe kaina kemegamega kai, Sakaraia ifogamo Deo ega eꞌa alogai ekoko, amu fogaꞌi feloꞌi eumaiꞌi ke emegamega. \p \v 11 Ega aisama Lopia ega agelo agaꞌo, aꞌo Deo kepaꞌa penia afuga kaina kainai isa eapakina penia. \v 12 Sakaraia agelo eisa aisama, oge egea emaniꞌi alogaina. \v 13 Kai agelo isa epainia einaka, “Sakaraia, folomaniꞌi. Gome Deo oi emu megamega aꞌo elogonia, ke lau eulaisau lamai. Oi akafamu Elisabeta imoi maguaega agepamauga. Ke imoi egaꞌina aka Ioane fooma. \v 14 Isa oi alogama agepenimi, ke oi isa agomalaniaina. Ke papiau maꞌo isafa isa emauni auga alogama akepaꞌaua. \v 15 Gome isa Lopia maagai au akaikiꞌa agemia. Isa fino, o mulamula inoka agaꞌo faeinu. Ke ina gua alogai ekaega kai, Deo ega Spiritu isa alo agepapogua. \v 16 Ke isa Israel papiauꞌi maꞌo agemueainiꞌi Lopia isa eꞌi Deo eega agemaiseiniꞌi. \v 17 Ke ufainagai Elaija Deo ega Spiritu isapuga eafiia epinauga koa iꞌopoga, isa egaꞌina isapuga ageafia. Ke Lopia aemai koa kai, isa imoi amaꞌi aloꞌi agepaefo pagainia gauꞌi akeaipeniꞌi, ke papiau Deo aina akeafia auꞌi isafa aloꞌi agepaefo pagainia, papiau Deo maagai alo opai auꞌi eꞌi ikifa keagagai akepea. Ke Lopia faugai papiau agepafuaꞌi akeagu,” eoma. \p \v 18 Ke Sakaraia agelo epainia einaka, “Egaꞌina iifaga mapakoꞌania auga afaꞌagamo eꞌinoka. Gome lau laapao alogaina ke akafau isafa eapao, imoi agaꞌo fepamauga koa kina auga efua,” eoma. \p \v 19 Ke agelo einaka, “Lau Gabriel Deo agogai laapae, ke lau Deo eulaisau oi maamuai Deo ega iifa faunina iꞌina faifafoua eoma lamai. \v 20 Ke moisa, oi akemu ageafu, afoloniniꞌani agelao lau laifaniꞌi kapaꞌi maꞌoai koꞌaꞌi akemia kinagai kai, aloniniꞌani pugu. Gome lau Deo ega iifa oi maamuai laifania auga, ega logoai ega kina agekaina aisama koꞌa mo agemia auga oi alopakoꞌania,” eoma. \p \v 21 Ke papiau Deo ega eꞌa afe kaina kemegamega auꞌi Sakaraia keꞌimaisa. Ke Sakaraia Deo ega eꞌa alogai eapa alogaina, aepealai aemai puo kekauai keopofua. \v 22 Ke epealai aisama, maaꞌiai ganiniꞌani eoma auga aekainia. Ke kelogo isa Deo ega eꞌa alogai, laulau agaꞌo eisa keoma. Gome isa imagai mo gou ekapaisa kai, akegai ganiniꞌani eoma aekainia auga keisa. \p \v 23 Isa ake eafu aeniniꞌani mo elao Deo ega eꞌai ega pinauga epafua, ke ega pagua elao. \v 24 Ke egaꞌina kinaꞌi afegai, isa akafa Elisabeta einae. Ke gafa ima alogai, isa eꞌa alogai mo eagufake eagu ke eifa einaka: \v 25 “Lopia Deo lau faagauai iina koa ekapaisa. Paukai Isa ega gafegafe akaikiꞌa epeniiau, papiau epoꞌiai imoi agaꞌo alapamauga auga meagaina eafiꞌaua,” eoma. Ke isa faagagai kapaꞌina emia auga koꞌa ma auga gakapulaisa eoma puo, gafa ima eꞌa alogai eagu, Deo mo eopolaga. \s1 Iesu Agemauni Auga Fouga \p \v 26-27 Ega kinagai ifiao faaga fofouga agaꞌo, au agaꞌo fou akefeufeu auga ifiaoga aka Maria eagu. Isa kin Davide okogai emai auga agaꞌo aka Iosepa fou fekeamage keoma auga papiau maaꞌiai keifafoua. Elisabeta einae gafa ima epagai afegai, kina agaꞌogai Deo agelo Kabriel eulaisa, Kalilea agogai, Nasareta paguaga elao. \v 28 Agelo elao Maria eapakina penia epainia einaka, “Maria, oi loague? Lopia ega gafegafe akaikiꞌa epeniio, ke eemuai eague,” eoma. \p \v 29 Agelo Maria epamegonia auga, pamego aage laaꞌi puo aꞌo elogonia aisama, emaniꞌi eopofua. Ke egaꞌina pamegoga kapaꞌina eifania auga oko ekapunia galogo eoma. \v 30 Maria agelo ega iifa eopopolaga kai, agelo eifa pugu einaka, “Maria, folomaniꞌi. Deo oi ekinanio ega gafegafe akaikiꞌa epeniio. \v 31 Fologo oi aloinae, imoi maguaega agaꞌo alopamauga. Imoi egaꞌina aka Iesu fooma. \v 32 Ke isa au akaikiꞌa ipauma agemia, ke papiau isa akeifaga Deo ufai auꞌoniai eagu, Au Akaikiꞌa Ipauma Auga Gauga akeoma. Ke imoi egaꞌina apa Davide okogai agemai. Ke ufainagai Davide isapu akaikiꞌagai Israel papiauꞌi eꞌimaꞌi koa iꞌopoga, Lopia Deo isa isapu akaikiꞌa agepenia. \v 33 Ke isa Israel papiauꞌi, Iakobo okogai kemai auꞌi\f + \fr 1:33 \ft Grik malagai, ‘Iakobo ega eꞌa’\f* aoniamo ageꞌima afeꞌainiꞌi. Ke isa agofaꞌa eꞌima auga afaefua ageka aoniamo,” eoma. \p \v 34 Ega aisama Maria eifa einaka, “Agekaina kai lau fofou au agaꞌo fou alafeufeu kai, ala koa iꞌopoga faagauai iina koa agemia agekaina?” eoma. \p \v 35 Ke agelo einaka, “Deo ega Spiritu oi ageake penio, ke Deo ufai auꞌoniai eague, Au Akaikiꞌa Ipauma Auga ega isapuai agepakaisogonio aloinae. Ega puo oi Deo maagai alo lolofa imoina alopamauga, ke papiau isa akeifaga Deo Gauga akeoma. \v 36 Oi aamu Elisabeta isafa apaogai ganinagai imoi agaꞌo agepamauga. Ke isa eogeoge keoma auga pau einae gafa imagea elao. \v 37 Gome Deo eegai kapa agaꞌo aeꞌinoka.” \p \v 38 Maria agelo ega eifa oma aina elogonia aisama, eifa einaka, “Lau Lopia Deo ega pinauga ikapa papiau agaꞌo. Ega puo oi loifania koa iꞌopoga faagauai gamia,” eoma. Egaꞌina afegai agelo Maria epuaꞌafuga elao. \s1 Maria Elisabeta Eega Elao \p \v 39 Agelo Maria epuaꞌafuga afegai aisama, Maria fiakoa mo ekailai Elisabeta eega elao. Elisabeta akafa Sakaraia ega eꞌa auga, Iudea ago taonina, iku afuga agogai eapa. \v 40 Maria egaꞌina eꞌagai ekoko Elisabeta epamegonia. \v 41 Ke Elisabeta Maria ega pamego aꞌo elogonia aisama, gua alogai imoi isafa alo egama egopokae, ke Elisabeta Deo ega Spiritu alo epogu. \v 42 Ega aisama alo egama alogaina eifa akaikiꞌa einaka, “Papie maꞌoai epoꞌiai Deo ega gafegafe akaikiꞌa epeniio, ke imoi oi alopamauga auga isafa Deo ega gafegafe akaikiꞌa epeniia! \v 43 Kai kapa puo lau papie akaikiꞌau koa iꞌopoga lamia, eꞌu Lopia ina emai eisau? \v 44 Lau ega laifa oma, gome oi emu pamego aꞌo lalogonia mo aisama, fiakoa mo guau alogai imoi alo egama egopokae. \v 45 Oi Lopia ega iifa loafia auga lopakoꞌania Lopia agekapa paisa looma aumu, Deo eegai kapa feloꞌi loafiꞌi,” eoma. \s1 Maria Deo Eau Afagaina \p \v 46 Ega aisama Maria isafa alo egama alogaina puo eifa einaka: \q1 “Lau alou koꞌagai Deo laau afagaina. \q1 \v 47 Ke Deo kaniau isagamauga Auga eegai alou egama alogaina. \q1 \v 48 Gome lau Deo ega pinauga ikapa papieu, akaikiꞌau laaꞌi kai papie mainiu. \q2 Kai Deo lau eopolaniau ega gafegafe epeniiau. \q1 Ega kainai papiau pau keague auꞌi ke muni akemai auꞌi aoniamo akeifaniau, Deo ega gafegafe akaikiꞌa epeniiau papieu akeoma. \q1 \v 49 Gome Deo Isapu Akaikiꞌa Auga kapa maꞌoai agekapa agekaina auga, kapa akaikiꞌaꞌi lau faagauai ekapaiꞌi. \q2 Isa aka elolofa. \q1 \v 50 Ke kaisau Deo kemaniꞌiaina, ega iifa muninai kepea auꞌi guaꞌi eania. \q2 Ke pau keague auꞌi ke muni akemai auꞌi isafa eeꞌiai ega koa agekapa aoniamo. \q1 \v 51 Isa ega isapu akaikiꞌa epapinauga, kapa akaikiꞌaꞌi ekapaꞌi, \q2 papiau kapaꞌi opoꞌiai keainaꞌau auꞌi euokaiꞌi. \q1 \v 52 Ke keainaꞌau auꞌi epoꞌiai, papiau keꞌimaꞌi lopiaꞌi auꞌi eꞌi lopia eafaniꞌi. \q2 Kai akeainaꞌau auꞌi, au akaikiꞌaꞌi epamiaꞌi. \q1 \v 53 Ke inaeꞌi ekimu keulalu auꞌi, amu feloꞌi epagafuniꞌi kai, \q2 paꞌamuꞌamu auꞌi imaꞌi maini epalaoꞌi. \q1 \v 54-55 Deo ufainagai lau apau Abraham, ke okogai kemai auꞌi eeꞌiai \q2 pakoꞌa niniꞌanina ekapaisa. \q1 Egaꞌina iifaga afaeꞌagege, aoniamo guaꞌi ageania. \q2 Ega koa iꞌopoga, Isa ega pinauga ikapa Israel papiauꞌi guaꞌi eaniia aeꞌagegeainiꞌi,” \p eoma. \p \v 56 Maria ega eifa oma afegai, Elisabeta fou keagu gafa oiso koa iꞌopoga elao afegai kai, emue ega pagua elao. \s1 Ioane Baptista Emauni \p \v 57 Egaꞌina afegai Elisabeta ega mauni kina emai ekainia aisama, imoi maguaega epamauga. \v 58 Isa aaga akina ke eꞌa ipafe auꞌi imoi epamauga fouga kelogo aisama, eega kelao. Ke Deo isa gua eani alogaina eogeoge meagaina eafiꞌaua imoi epamauga puo, fou kealogamalaina. \p \v 59 Ke imoi emauni kina imagea kuagai oiso aisama, Iudea papiauꞌi eꞌi kagakaga kainai, imoi kelaoaina maguaega faaga iifalaina gouga faagagai kekapaisa. Ke imoi ama akagai kegapafaala Sakaraia kegaoma keoma. \v 60 Kai imoi ina isa epaapakipoꞌi eifa einaka, “Sakaraia folooma! Ioane amooma,” eoma. \p \v 61 Ega aisama isa kepainia keinaka, “Oi aamu akimu auꞌi epoꞌiai, kai agaꞌo aka ega koa laaꞌi,” keoma. \p \v 62 Egae kai egaꞌina papiauꞌi Sakaraia imoi aka kapaꞌina ageoma auga imaꞌiai gouga kekapaisa kepaꞌani penia. \v 63 Ega aisama Sakaraia kapa agaꞌo kegamaiseina imoi aka gapapua eoma, gouga imagai ekapaisa. Ke kemaiseina aisama iina epapua oma, ‘Imoi aka Ioane’ eoma. Egae keapa auꞌi isa akafa eifania koa iꞌopoga mo epapua auga keisa puo, kekauai alogaina keopofua. \v 64 Ke imoi aka epapua aisama, fiakoa mo mala emameꞌa ake epaagalaisa, eniniꞌani pugu, ke Deo eau afagaina. \v 65 Ke Sakaraia ega eꞌa ipafe auꞌi keisa, ke iꞌina laoga maina fouga kelogo auꞌi maꞌoai epoꞌiai Deo kapaꞌina ekapaisa auga maniꞌina kepaꞌaua. Ke Iudea ago fofouga iku afugai keagu auꞌi maꞌoai kapaꞌina kemia auꞌi maꞌoai fouꞌi keifaniꞌi aefuafua. \v 66 Ke papiau maꞌoai imoi egaꞌina Deo ima alogai eagu auga keisa, ke egaꞌina fouga aloꞌiai eka. Ke ifoꞌi mo epoꞌiai keifa keinaka, “Imoi iꞌina auga muni ala agemia oma auga oko alalogo,” keoma. \s1 Sakaraia Profeta Koa Iꞌopoga Eniniꞌani \p \v 67 Ioane ama Sakaraia mala emameꞌa eniniꞌani pugu aisama, Deo ega Spiritu alo epogu, Deo eau afagaina, ke profeta koa iꞌopoga iina eifa oma: \q1 \v 68 “Lopia Israel papiauꞌi eꞌi Deo ega papiau eopolaniꞌi emai eꞌi ou auꞌi eeꞌiai epapealaiꞌi, kaniaꞌi eagamauga. \q2 Ega puo iꞌa Isa amaau afagaina. \q1 \v 69 Isa ega pinauga ikapa auga, kin Davide okogai au agaꞌo ekinaga eulaisa. \q2 Egaꞌina auga, Au Akaikiꞌa,\f + \fr 1:69 \ft Grik malagai, ‘paꞌo’. Paꞌo auga kapula fouga eifania.\f* iꞌa kaniaꞌa Isagamauga auga. \q1 \v 70 Egaꞌina auga ufainagai isa ega profeta aloꞌi elolofa auꞌi akeꞌiai eifafoua auga iꞌopoga mo emia. \q1 \v 71 Egaꞌina iifaga auga Isa Mesaia ageulaisa, \q2 iꞌa aꞌa ou auꞌi aniꞌa akeani auꞌi eꞌi isapu papagai aagu auga eeꞌiai agepapealaiꞌa eoma. \q1 \v 72 Deo ufainagai iꞌa ufuꞌa apaꞌa guaꞌi eaniia, ke fou pakoꞌa niniꞌanina kapula ipauma kai agaꞌo laagai afaeaopagai auga ekapaisa. Ke pakoꞌa niniꞌanina kapula egaꞌina auga Deo maagai lolofaga ipauma. \q2 Egaꞌina auga Deo eopolaga puo iina ekapa oma. \q1 \v 73 Egaꞌina auga, Deo iꞌa apaꞌa Abraham auniꞌi kepakoꞌania keifa kapulania auga. \q1 \v 74-75 Iꞌina iifaga koꞌa ipauma! Deo anina eani iꞌa aꞌa ou auꞌi akeafi apalaniꞌa auga maniꞌina falapaꞌaua, ke Isa faugai fapinauga, ke faau afagaina eoma. \q2 Ega kainai Isa iꞌa aꞌa ou auꞌi imaꞌiai epapealaiꞌa. \q1 Ke Isa anina eani auga, aufa kina iꞌa Isa aau afagaina ke faugai apinauga alogai, aloꞌa koꞌagai laomai apalaꞌi faumakalainiꞌi, ke maagai alo lolofa, ke alo opai auꞌa famia eoma. \q2 Ega kainai Deo pakoꞌa niniꞌanina kapula ipauma ekapaisa. \q1 \v 76 Ke oi Ioane gau aumu, papiau oi akeifanio Deo Au Akaikiꞌa, ufai auꞌoniai eague Auga ega profeta akeoma. \q2 Gome oi Lopia Mesaia agogai aloufai alolao ega keaga alopakaisa. \q1 \v 77 Ke keaga alopakaisa alogai Deo ega papiau, Deo isa eꞌi laomai apalaꞌi ala ageꞌagegeai omaꞌi, \q2 ke kaniaꞌi ala ageagamau oma auga alopalogoniꞌi. \q1 \v 78-79 Iifa gome iꞌa uminagai aagu Deo alalogo felo, ke aꞌa laomai apala ipauma emokaiꞌa puo amae koa iꞌopoga. \q2 Kai Deo egaꞌina auga anina aeani, gagao keagagai gapapeaiꞌa, iꞌa fou gagaoai faagu eoma. \q1 Ega kainai Deo kapa maꞌoai ekapaiꞌi auga, ega guani ke ega gafegafe akaikiꞌa epakinaiꞌa. \q2 Iꞌina auga, kina egefau eaea koa iꞌopoga ufai ageake agegefaiꞌa,” \p eoma. \p \v 80 Sakaraia iina eifa oma afegai, inipo epea kainai gauga Ioane Deo ega Spirituai euki eminifaꞌa. Ke eminifaꞌa afegai, elao ago maininai eagu mo elao ega pinauga kina ekainia kai, Israel papiauꞌi agoꞌiai eapafoki. \c 2 \s1 Iesu Emauni Fouga \r (Mateo 1:18-25) \p \v 1 Ioane Baptista aemauni koa kai, Roma ago fofouga eꞌima lopia faꞌaga aka Augustus iifa eulaisa Roma kamanina papagai keagu auꞌi fofougai census fekekapa eoma. \v 2 Census egaꞌina auga kafana Kurinius Siria ago eꞌima kinagai eꞌina emia. \v 3 Ke Iesu ega mauni kina ekaialiali alogai, census egaꞌina Siria ke Iudea agoꞌi fofouga alogai emia. Ega puo papiau maꞌoai agaꞌo agaꞌo kelao eꞌi mauni afugai akaꞌi fekepapua keoma. \p \v 4 Iosepa ega mauni afuga auga Davide okogai kemai auꞌi afuꞌi puo, Kalilea agogai Nasareta taonina epuaꞌafuga, Iudea agogai Beteleme, Davide ega taoni keoma auga taonina elao. \v 5 Ega aisama Maria isa auniꞌi keifa koꞌania fekeamage keoma auga einae kai, fou akaꞌi fekepapua keoma puo, kelao Beteleme taonina. \v 6-7 Ega aisama Maria imoi agepamauga auga kina ekainia. Kai feufeu eꞌai maꞌoai kepogu puo, eꞌa agaꞌogai fekefeu auga aekainia. Ega puo kelao iku eꞌele agaꞌo inegai sipi ke polomakau kepaanianiꞌi afugai keagu. Egae imoi faꞌaniauga maguaega epamauga, ke tiapuai emokaisa, fafaoai epakauka. \s1 Agelo Ke Sipi Iꞌima Auꞌi Fou \p \v 8 Iesu emauni gapinai, sipi iꞌima auꞌi isaꞌi Beteleme taonina afegai, kainagai sipi keanimai afugai keagu eꞌi sipi keꞌimaꞌi. \v 9 Egaꞌina alogai fiakoa mo Lopia ega agelo agaꞌo eapakina peniꞌi, ke Deo ega eaea akaikiꞌa ipauma eailofeꞌi. Ega aisama sipi iꞌima auꞌi kemaniꞌi alogaina. \v 10 Kai agelo isa epainiꞌi einaka, “Lau iifa faunina ipauma papiau maꞌoai aloꞌi agepagama alogaina auga iifaga lamaiseina. Ega puo folomaniꞌi. \v 11 Pau oi epomiai Betelemeai, Davide ega taoniai kaniami Isagamauga Auga emauni. Isa Lopia, ke Mesaia\f + \fr 2:11 \ft Hibru malagai, ‘Mesaia’ ke Grik malagai ‘Kristo.’ Iꞌina iifaga auga ‘Deo ekinaga, oiliai kania keꞌefa Auga.’\f* auga. \v 12 Oi agolao aisama, imoi agaꞌo tiapuai kemokaisa fafaoai kepakauka agoisa. Egaꞌina agoisa aisama, fologo lau kapaꞌina laifania auga koꞌa fooma,” eoma. \p \v 13 Agelo egaꞌina eifania efua aisama, fiakoa mo ufa ageloꞌi ealogai alogaina kemai keapakina, agelo egaꞌina fou Deo keau afagaina keifi keinaka, \q1 \v 14 “Deo auꞌoniai ufai eague auga, Au Akaikiꞌa Ipauma apamia, ke aagoai Deo papiau aniꞌi eani auꞌi gagao epeniꞌi,” \p keoma. \p \v 15 Agelo keifi afegai, kemue ufa kelao. Ega aisama sipi iꞌima auꞌi ifoꞌi mo epoꞌiai keifa keinaka, “Amalao Beteleme taoninai Lopia ega agelo kapaꞌina emia maaꞌaisai eifania auga amaisa,” keoma. \p \v 16 Ega puo fiakoa mo kelao Maria Iosepa auniꞌi, ke imoi fafaoai ekauka auga afuga kekapunia kelao kekapulaisa. \v 17 Ke imoi keisa aisama, agelo imoi egaꞌina fouga ala eifa oma auga, Iosepa Maria auniꞌi, ke papiau isaꞌi isa fou kemai auꞌi maaꞌiai keifania kepalogoniꞌi. \v 18 Papiau maꞌoai sipi iꞌima auꞌi iꞌina iifaga keifania aꞌo kelogonia aisama, kekauai alogaina keopofua. \v 19 Kai Maria auga egaꞌina iifaꞌi maꞌoai kapaꞌina keifaniꞌi auꞌi, alogai mo keka eopolaniꞌi aefuafua. \v 20 Sipi iꞌima auꞌi imoi keisa afegai kemue. Egaꞌina alogai agelo kapaꞌina eifaniꞌi auꞌi maꞌoai iꞌopoꞌi mo kemia keisaꞌi puo, Deo Au Akaikiꞌa kepamia keau afagaina kelaoaina. \s1 Imoi Iesu Deo Ega Eꞌa Kelaoaina \p \v 21 Imoi egaꞌina emauni kina imagea oiso aisama, Iudea papiauꞌi eꞌi kagakaga kainai, au maguaeꞌi faaga iifalaina gouga kina emai ekainia aisama, imoi faagagai egaꞌina gouga kekapaisa. Ke Maria guagai imoi aegama koa kai, agelo imoi aka epeniia auga kepeniia kepafaala Iesu keoma. \p \v 22 Maria imoi epamauga emegomego puo, Iudea papiauꞌi eꞌi kagakaga kainai, kina pika koa iꞌopoga Deo maagai alo eofu. Ke alo ofuga efua kina afegai, Moses ega iifa kainai Maria Iosepa auniꞌi imoi keafiia Deo ega eꞌa kelao, Deo fekepalao penia keoma. Ega kainai imoi keafiia Ierusaleme taonina kelao, ke Deo ega eꞌai sakedote eeꞌi kelao, imoi Deo kepalao penia. \v 23 Deo ega iifa Moses epeniia auga epoꞌiai agaꞌo auga iina epapua oma: ‘Imoi maguaeꞌi faꞌaniauꞌi auꞌi, Lopia Deo fekepalao penia, Isa apuga fekemia,’\x + \xo 2:23 \xt Exodus 13:2, 12\x* eoma. Ega kainai Maria Iosepa auniꞌi ega kekapa oma. \v 24 Ke Moses ega iifa kainai, Maria faugai inei auniꞌi koofi koa iꞌopoꞌi, o inei eꞌeleꞌi auniꞌi\x + \xo 2:24 \xt Lefitikus 12:8\x* fekeafiꞌi fekelao sakedote fekepeniꞌi eoma. Ega kainai Maria Iosepa auniꞌi inei keafiiꞌi kelao sakedote kepeniiꞌi. Ke sakedote Maria faugai inei egaꞌina Deo kepaꞌa penia. \p \v 25 Kai egaꞌina kekapaiꞌi kinagai, Ierusaleme taoninai au agaꞌo aka Simion eagu. Isa auga Deo maagai alo opaina, ke alo koꞌagai Deo ega iifa muninai epea. Isa Deo Israel papiauꞌi agepalagainiꞌi, kaniaꞌi ageagamauga auga kina eꞌimaisa, ke Deo ega Spiritu isafa isa alogai eagu. \v 26 Deo ega Spiritu isa afaemae ageagu agelao Lopia Deo ega Mesaia ageisa afegai kai, agemae auga epalogo. \v 27 Ke Deo ega Spiritu isa epapea elao Deo ega eꞌa alogai ekoko. Ega aisama Moses ega iifa kagakagagai, imoi Iesu faugai kapaꞌina fekekapa keoma auga kainai, ina ama isa keafiia Deo ega eꞌai kekokoaina. \v 28 Ega aisama Simion elao imagai imoi eafiia kai Deo eau afagaina einaka: \q1 \v 29 Lopia Deo Akaikiꞌa Aumu, oi emu pakoꞌa iifaga lokapaisa auga pau koꞌa mo emia. \q2 Pau oi emu pinauga au, emu gagaoai alamae. \q1 \v 30 Gome oi papiau kaniaꞌi aloagamauga auga, pau lau ifou maauai laisa. \q1 \v 31 Egaꞌina auga papiau maꞌoai agoꞌiai lokapaisa puo, muni maꞌoai akelogo. \q1 \v 32 Egaꞌina auga isa Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi eeꞌiai eaea agemia, \q2 Oi emu logo agepalogoniꞌi. \q1 Ke Israel papiauꞌi epoꞌiai papiau kaniaꞌi isagamauga auga emauni puo, \q2 Israel papiauꞌi akaꞌi akaikiꞌa agemia eoma. \p \v 33 Imoi ina ama auniꞌi Simion imoi fouga ega eifa oma aina kelogonia aisama, kekauai alogaina keopofua. \v 34 Ke Simion Deo eau afagaina afegai, imoi ina ama ke imoi fou eeꞌiai Deo ega gafegafe akaikiꞌa iifaga epeniiꞌi. Egae kai Simion imoi ina Maria epainia einaka, “Iifa gome, iꞌina imoina Deo ega logoai ekinaga, Israel papiauꞌi maꞌo isa puogai papiau akaikiꞌaꞌi auꞌi eꞌeleꞌi akemia, ke eꞌeleꞌi auꞌi akaikiꞌaꞌi akemia. Ke egaꞌina imoina Deo eegai emai auga gouga agemia. Kai papiau isa eegai akeifa apala ke akeumakalaina. \v 35 Egaꞌina akekapa alogai, papiau guaꞌi opoꞌi fofougai isa anina keani, o anina akeani auga agepafokiꞌi. Ke Maria, oi gaumu puo papiau akeumakalaina aloisa aisama, aufalao agaꞌo ifani aꞌifagai guafopa keoga ekiekie koa iꞌopoga, oi alomu ega agekiekie oma, guamu agemou,” eoma. \p \v 36 Ke imoi egaꞌina ina ama fou Deo ega eꞌai egaꞌina kekapaiꞌi alogai, profeta papiega agaꞌo aka Ana isafa egae eagu. Isa auga Fanuel gauga, Israel papiauꞌi eꞌi ikupu agaꞌo aka Aser keoma auga ikupugai emai. Isa ufainagai eamage, ke akafa auniꞌi inipo imagea gua mo fou keagu kai akafa emae. \v 37 Egaꞌina afegai afuafu mo eagu elao pau eapao alogaina, inipoga 84 emia.\f + \fr 2:37 \ft Kai papiau isaꞌi keopolaga isa inipo 84 alogai afuafu mo emia eagu keoma.\f* Isa aufa kina gapi gani Deo ega eꞌai mo eagu, eani gopegope emegamega. \v 38 Isa imoi egaꞌina ina ama fou Deo ega eꞌai keapaega kai eisaꞌi. Ega aisama eeꞌi elao Deo tenkiu epeniia. Egae kai Deo Israel papiauꞌi eꞌi ou auꞌi eeꞌiai kaniaꞌi ageagamauga keꞌima auꞌi maꞌoai maaꞌiai imoi egaꞌina fouga eifafoua. \p \v 39 Iosepa Maria auniꞌi kapa maꞌoai Lopia Deo ega iifa kainai fekekapa eoma auga pinauga kekapaisa efua aisama, kemue Kalilea ago, isa afuꞌi Nasareta taonina kelao. \v 40 Imoi egaꞌina euki eminifaꞌa, ekapula elaoaina. Egaꞌina alogai Deo ega ikifa alo epogu, ke ega gafegafe akaikiꞌa alogai eka. \s1 Imoi Iesu Deo Ega Eꞌa Alogai \p \v 41 Imoi Iesu euki eminifaꞌa alogai, ina ama auniꞌi Iudea papiauꞌi eꞌi miamia agaꞌo aka Pasover kina ekainia aisama, eꞌi kagakaga kainai aufa inipoai Ierusaleme taonina kelao. \v 42 Ke Iesu inipoga 12 emia aisama, miamia egaꞌina puogai ina ama aufa inipoai kekapakapa koa iꞌopoga Ierusaleme taonina kelao. Kai pau auga Iesu isafa fou kelao. \v 43 Ke miamia egaꞌina efua aisama, Iesu ina ama auniꞌi kemue afuꞌi kelao. Ega aisama Iesu Ierusaleme taoninai eagu kai, isa ina ama auga akelogo. \v 44 Isa keopolaga gauꞌi papiau maꞌo egaꞌina miamia puogai kemai auꞌi epoꞌiai eapauka fou kemue kelao keoma. Ega puo akekapunia kai kina agaꞌo epagai aisama, keꞌina aaꞌi akiꞌi ke ekefaꞌaꞌi fou epoꞌiai kekapunia. \v 45 Kai gauꞌi akekapulaisa puo kekapunia kemue Ierusaleme taonina kelao. \v 46 Isa Ierusaleme taonina kepuaꞌafuga, kina oiso afegai kai, Deo ega eꞌa alogai Iudea papiauꞌi eꞌi pamalele auꞌi fou keagu keisa. Ke isa kapaꞌina keifania auga aꞌo elogonia, ke isa isafa epaꞌani peniꞌi. \v 47 Pamalele auꞌi isafa isa kepaꞌani penia. Ega aisama isa eꞌi iifa epamue, niniꞌani maꞌoai okogai mo elaoaina puo, egae keagu aina kelogo auꞌi maꞌoai keopofua kapaꞌina kegakapa auga akelogo. \v 48 Ke Iesu ina ama isa imoi eꞌele kai, pamalele auꞌi fou keagu keniniꞌani auga keisa puo, kekauai alogaina. Ke ina elao eifa einaka, “Oi inae loague kai oi amamu aunimai aopopo alogaina, akapunio afu apafua. Oi lai eemaisai iina lokapa oma auga felo laaꞌi,” eoma. \p \v 49 Kai Iesu epaꞌani einaka, “Kapa puo lau okapuniau? Lau Amau eegai lamai puo, lau Isa ega eꞌai faagu auga alologo ma?” eoma \v 50 Kai isa kapaꞌina eifania auga, isa ina ama oko akelogo. \p \v 51 Egae kai Iesu ina ama fou kemue afuꞌi Nasareta taonina kelao. Ke ina ama fou keagu alogai, kina maꞌoai ainaꞌi eafiia. Kai ina Maria Iesu faagagai kapa maꞌoai kegama auꞌi eafiapiꞌi alogai mo keka. \v 52 Ke inipo epea kainai Iesu euki eminifaꞌa. Egaꞌina alogai ega ikifa isafa euki aefuafua, ke Deo ega gafegafe eafiia, ke papiau isafa isa anina keani alogaina. \c 3 \s1 Ioane Baptista Eꞌina Einogo \r (Mateo 3:1-12; Mako 1:1-8; Ioane 1:19-28) \p \v 1 Inipo maꞌo elao afegai, Roma kamanina eꞌima lopia faꞌaga aka Tiberius, Roma ago ke Roma papagai keagu agoꞌi maꞌoai eꞌimaiꞌi. Isa Roma agofaꞌa fofouga eꞌimaisa inipo 15 elao. Ega aisama Roma kamanina papagai, Roma auga aka Pontio Pilato Iudea ago fofouga\f + \fr 3:1 \ft \xt Luka 1:5\ft amoisa\f* kafanaga emia. Kai isa Iudea ago aeꞌima koa kai, kin Herod Iudea ago fofouga eaupea pani epamia. Ke pau kin Herod gauga, aka isafa Herod auga Kalilea ago eꞌimaisa. Ke isa akina Filip auga, Iturea ke Trakonitis fou agoꞌi eꞌimaiꞌi, ke au agaꞌo aka Lisanias auga Abilene ago eꞌimaisa. \v 2 Egaꞌina kinaꞌiai Iudea auꞌi gua Anas ke Kaiafas auniꞌi sakedote lopia faꞌaꞌi kemia Iudea papiauꞌi keꞌimaiꞌi. Ega aisama Deo ega iifa Sakaraia gauga Ioane, ago maininai eagu auga eake penia. \v 3 Ega kainai ago maini epuaꞌafuga, Jordan agapuge eegai keagu paguaꞌi maꞌoai maaꞌiai eꞌina Deo ega iifa eifafoua. Isa ega niniꞌaniai papiau epainiꞌi eꞌi laomai apalaꞌi kegaumakalainiꞌi, ega koa Deo isa eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi, ke baptismo fekeafia eoma. \v 4 Ioane ega koa ekapaisa auga ufainagai profeta Aisaea epapua Deo ega iifa pukagai ekae koa iꞌopoga. Egaꞌina iifaga iina epapua oma: \q1 “Ago maininai aufalao agaꞌo eagaga einaka: \q2 ‘Lopia faugai keaga amopakaisa amopaꞌopaina. \q1 \v 5 Deo laloa maꞌoai agefufuniꞌi akeꞌi akepogu, ke iku eꞌeleꞌi, akaikiꞌaꞌi maꞌoai agepaakeꞌi iꞌopoꞌi agaꞌomo akemia. \q1 Keaga kefaefa auꞌi agepaꞌopainiꞌi, ke kelifu auꞌi agekapa feloꞌi. \q1 \v 6 Ega koa agofaꞌa fofouga papiauꞌi maꞌoai agaꞌomo akemia, Deo papiau kaniaꞌi ageagamauga auga akeisa.’” \rq Aisaea 40:3-5\rq* \p \v 7 Ioane papiau eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi, ke baptismo fekeafia auga inogoga epaꞌaua alogai, papiau baptismo kegaafia keoma puo, maꞌo kepealai eega kemai. Ega aisama Ioane laꞌafou papiauꞌi epaini kapulaniꞌi einaka, “Oi laomai apalaꞌi mo okapakapaꞌi alomi aeponi kai, paukai baptismoai mo Deo kaniami ageagamauga ooma ma? Kaisau oi maamiai eifa Deo ega guakupu eegai agopiaukoko agekaina eoma? Oi ikifa aumi, kaapa apala ipauma gauga koa iꞌopomi! \v 8 Deo anina ageani koa aisama, iꞌina kepoꞌi ageafiꞌi Abraham gauga agepagamaꞌi agekaina. Ega puo oi ifomi epomiai foloifa, ‘Lai Abraham okogai amai aumai puo, Deo gauga aumai,’ folooma kakaua. Kai oi laomai apalaꞌi foumakalainiꞌi auga gouga fokapa. Egaꞌina auga au agaꞌo euki puaga felo eoge koa iꞌopoga, oi isafa puami felo mo feoge, papiau agoꞌiai laomai feloꞌi mo fokapaꞌi. Egae kai oi Abraham okogai omai fooma. \v 9 Oi fologo Deo emi laomai apalaꞌi afa agepenimi auga, inaina au gagamugai efua ekae auga koa iꞌopoga. Ega puo au kapa puaga felo aeoge auga ageisaga loai ageiꞌafoau,” eoma. \p \v 10 Papiau laꞌafouai iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama, Ioane kepaꞌani penia keinaka, “Ega koa aisama, lai kapaꞌina fakapa looma?” keoma. \p \v 11 Ioane einaka, “Kaisau eegai tiapu iꞌiuka auniꞌi kekae aisama, agaꞌo feafia kaisau eegai laaꞌi auga fepenia. Ke kaisau eegai foꞌama ekae auga, kaisau eegai foꞌama laaꞌi auga fepenia. Ega agokapa oma koa aisama emi laomai feloꞌi mo akemia,” eoma. \p \v 12 Egaꞌina papiauꞌi epoꞌiai Roma kamanina papagai keagu tax papiau imaꞌiai keafia auꞌi isafa baptismo kegaafia keoma puo, Ioane eega kemai. Kemai aisama, Ioane kepaꞌani penia keinaka, “Pamalele aumu! Lai kapaꞌina fakapa looma?” keoma. \p \v 13 Ioane iifa epamue einaka, “Papiau imaꞌiai moni pika foafia keoma auga mo foafia. Kai laaga foloafi aauga,” eoma. \p \v 14 Ke ifani auꞌi\f + \fr 3:14 \ft Roma ifani auꞌi koa iꞌopoga laaꞌi.\f* isaꞌi isafa Ioane kepaꞌani penia keinaka, “Lai isafa kapaꞌina fakapa looma?” keoma. \p Ioane iifa epamue einaka, “Oi papiau folopaafiꞌi ke folopamaniꞌiniꞌi eꞌi moni foloafia. Ke pifogeai papiau folopaagu fofouꞌi. Kai emi pinauga afa monina oafia auga mo foafia. Ke egaꞌina mo alogama fopaꞌaua,” eoma. \p \v 15 Papiau Ioane ega inogo auga isapuai einogo aꞌo kelogonia aisama, Mesaia\f + \fr 3:15 \ft Grik malagai ‘Kristo’\f* kaina kekai auga afiaꞌamaga akaikiꞌa emia. Ke ifoꞌi aloꞌiai keopolaga keifa keinaka, “Mesaia agemai keoma auga inamoꞌe ma?” keoma. \v 16 Ioane iꞌina iifaga elogo aisama, egaꞌina papiauꞌi maꞌoai epainiꞌi einaka, “Lau feisai baptismo lapenimi. Iifa gome lau auga au eꞌeleu. Kai muniuai agemai auga au akaikiꞌa ipauma, ega isapu lau eꞌu isapu ekaꞌegaina. Ega puo lau isa ega kamata ufe mo ganinagai alagupuka afaekaina. Isa Deo ega Spirituai ke loai\f + \fr 3:16 \ft Loai baptismo agepenimi auga papiau eꞌi laomai apalaꞌi afa Deo agepeniꞌi koa iꞌopoga.\f* baptismo agepenimi. \v 17 Isa imagai poka ageafia laiti kepagopo afugai ageapa, laiti felo auga gaafia kai, apala auga gaoge meꞌeꞌi ageoma. Ega kainai laiti kepaogogonia afugai ageapa laiti agepagopo. Ke felo auga ageafia, laiti keogeoge afugai ageoge. Kai apala auga ageafia lo aealoalo logai ageafoꞌaua ageaga,” eoma. \p \v 18 Ioane egaꞌina mo aeifania kai, niniꞌani maꞌo iꞌoiꞌi iꞌoiꞌiai papiau magogoꞌi eauniia. Ke iifa faunina Deo papiau eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi auga fouga maaꞌiai eifafoua. \v 19 Kai Herod Kalilea ago eꞌima auga akina akafa aka Herodias eakafania, ke laomai apalaꞌi ipaumaꞌi isafa maꞌo ekapaꞌi puo, Ioane isa efinaisa ke epaini kapulania. \v 20 Ega aisama Herod Ioane epatipulania. Isa laomai apalaꞌi maꞌo ekapaiꞌi. Ega mo aeoma kai Ioane isafa epatipulania puo, laomai apalaꞌi egaꞌina laaꞌiai, laomai apala agaꞌo eogeaua pugu. \s1 Iesu Baptismo Eafiia \r (Mateo 3:13-17; Mako 1:9-11) \p \v 21 Herod Ioane aepatipulania koa kai, papiau maꞌoai Ioane eega kelao baptismo epeniiꞌi. Ega aisama Iesu isafa elao baptismo eafiia. Egaꞌina alogai Iesu emegamega aisama, ufa eagalai. \v 22 Ke Deo ega Spiritu koofi imaaugai Iesu eake penia. Ega aisama Deo ufai eifa opu einaka, “Oi Lau Gau animu laani alogaina aumu. Oi eemuai alou egama alogaina,” eoma. \v 23 Iesu inipoga 30 koa iꞌopoga alogai, baptismo eafiia ke eꞌina ega pinauga ekapaisa. \s1 Iesu Ufuga Apa Eꞌi Mauni Ninina \r (Mateo 1:1-17) \p Iesu ega mauni ninina iina eka oma. Iesu ama auga Iosepa puo, papiau isa Iosepa gauga keoma. \li1 Ke Iosepa ama auga Heli. \v 24 Heli ama auga Mathat. \li1 Mathat ama auga Lefi. Lefi ama auga Melki. \li1 Melki ama auga Jannai. Jannai ama auga Iosepa. \li1 \v 25 Iosepa ama auga Matatias. Matatias ama auga Amos. \li1 Amos ama auga Nahum. Nahum ama auga Esli. \li1 Esli ama auga Nakai. \v 26 Nakai ama auga Maat. \li1 Maat ama auga Matatias. Matatias ama auga Semein. \li1 Semein ama auga Josek. Josek ama auga Joda. \li1 \v 27 Joda ama auga Joanan. Joanan ama auga Resa. \li1 Resa ama auga Serubabel. Serubabel ama auga Sealtiel. \li1 Sealtiel ama auga Neri. \v 28 Neri ama auga Melki. \li1 Melki ama auga Adi. Adi ama auga Kosam. \li1 Kosam ama auga Elmadam. Elmadam ama auga Er. \li1 \v 29 Er ama auga Josua. Josua ama auga Elieser. \li1 Elieser ama auga Jorim. Jorim ama auga Mathat. \li1 Mathat ama auga Lefi. \v 30 Lefi ama auga Simion. \li1 Simion ama auga Juda. Juda ama auga Iosepa. \li1 Iosepa ama auga Jonam. Jonam ama auga Eliakim. \li1 \v 31 Eliakim ama auga Melea. Melea ama auga Mena. \li1 Mena ama auga Matata. Matata ama auga Nathan. \li1 Nathan ama auga Davide. \v 32 Davide ama auga Jese. \li1 Jese ama auga Obed. Obed ama auga Boas. \li1 Boas ama auga Salmon. Salmon ama auga Nason. \li1 \v 33 Nason ama auga Aminadab. Aminadab ama auga Ram. \li1 Ram ama auga Hesron. Hesron ama auga Peres. \li1 Peres ama auga Juda. \v 34 Juda ama auga Iakobo. \li1 Iakobo ama auga Aisak. Aisak ama auga Abraham. \li1 Abraham ama auga Tera. Tera ama auga Nahor. \li1 \v 35 Nahor ama auga Seruk. Seruk ama auga Reu. \li1 Reu ama auga Pelek. Pelek ama auga Eber. \li1 Eber ama auga Sela. \v 36 Sela ama auga Kainan. \li1 Kainan ama auga Arfaksad. Arfaksad ama auga Sem. \li1 Sem ama auga Noa. Noa ama auga Lamek. \li1 \v 37 Lamek ama auga Medusela. Medusela ama auga Enok. \li1 Enok ama auga Jared. Jared ama auga Mahalalil. \li1 Mahalalil ama auga Kenan. \v 38 Kenan ama auga Enos. \li1 Enos ama auga Set. Set ama auga Adamo. \li1 Ke Deo Adamo epagama. \c 4 \s1 Satani Iesu Eꞌopoisa \r (Mateo 4:1-11; Mako 1:12-13) \p \v 1 Kai Iesu aeꞌina ega pinauga aekapa koa kai Jordan agapugegai baptismo eafiia. Egaꞌina alogai Deo ega Spiritu alo epogu. Egae kai Jordan epuaꞌafuga emue afuga Kalilea ago elao. Elao alogai Deo ega Spiritu epapea elao ago maininai ekoko. \v 2 Ke kina 40 alogai kapa agaꞌo aeania kai, Deo ega Spiritu isa eꞌimaisa epapea. Egaꞌina kinaꞌiai Satani isafa isa eꞌopoisa. Kina 40 efua aisama, inaega ekimu alogaina. \p \v 3 Ega aisama Satani Iesu eꞌopoisa pugu eifa einaka, “Oi Deo Gauga koa aisama, iꞌina kepo mopaina palafa gamia,” eoma. \p \v 4 Kai Iesu einaka, “Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: ‘Papiau aumauni palafa ifogamo akeania akeagu afaekaina.’\x + \xo 4:4 \xt Deuteronomy 8:3\x* Kai Deo isafa anina fekeani, ke ega iifa kainai fekeagu,” eoma. \p \v 5 Ke Satani Iesu eafiia eꞌagauaina afu agaꞌo auꞌoniai, ke fiakoa mo agofaꞌa fofouga epakina. \v 6 Egae kai epainia einaka, “Lau iꞌina agofaꞌa isapuga maꞌoai ke kapa feloꞌi maꞌoai iꞌina agofaꞌagai kekae auꞌi isafa oi alapenio apumu akemia. Gome iꞌina agofaꞌa fofouga lau kepeniiau laꞌima. Ke lau kaisau anina laani auga alapenia agekaina. \v 7 Ega puo oi lau ainau aloafia ke aloau afagainiau koa aisama, iꞌina kapaꞌi maꞌoai oi apumu akemia,” eoma. \p \v 8 Kai Iesu einaka, “Deo ega iifa pukagai isafa iina kepapua oma: ‘Emu Lopia Deo ifogamo foau afagaina, ke Isa mo ega pinauga fokapa,’”\x + \xo 4:8 \xt Deuteronomy 6:13\x* eoma. \p \v 9 Egae kai Satani Iesu eafiia pugu Ierusaleme taonina elaoaina. Egae Deo ega eꞌa ofaofa kua onina ipaumagai auniꞌi keapa kai epainia einaka, “Oi Deo Gauga koa aisama, iꞌina afugai mogopolai moake. \v 10 Gome Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: \q1 “‘Isa oi faumuai ega agelo ageifa kapula peniꞌi akeꞌima feloiso. \q1 \v 11 Ke agelo imaꞌiai oi akeafiakaeiso, \q2 ega koa ifemu kepoai afoloꞌanina,’” \p eoma. \rq Sam 91:11-12\rq* \p \v 12 Kai Iesu einaka, “Deo ega iifa pukagai isafa iina kepapua oma: ‘Oi emu Lopia Deo foloꞌopo,’”\x + \xo 4:12 \xt Deuteronomy 6:16\x* eoma. \p \v 13 Satani egaꞌina mo aekapaiꞌi kai, iꞌopo iꞌoiꞌi iꞌoiꞌiai Iesu eꞌopoisa kai aekainia. Ega aisama Satani Iesu epuaꞌafuga, kina felo agaꞌogai kai feꞌopo pugu eoma. \s1 Nasareta Taonina Papiauꞌi Iesu Keumakalaina \r (Mateo 4:12-17; 13:53-58; Mako 1:14-15; 6:1-6) \p \v 14 Egaꞌina afegai Iesu Deo ega Spiritu isapuga alo epogu, ago maini epuaꞌafuga emue Kalilea ago elao. Egae isa eꞌina ega pinauga ekapaisa. Ega aisama isa eꞌina epinauga paguaga eegai, Kalilea ago paguaꞌi maꞌoai aloꞌiai isa fouga efoufaꞌa. \v 15 Ke Iudea eꞌi laꞌafou afugai ekoko epamalele. Ega aisama papiau maꞌoai aina kelogo auꞌi isa au akaikiꞌa kepamia keifagaina. \p \v 16 Kai Iesu ega pinauga ekapaisa alogai elao Nasareta taonina, efaꞌa afugai ekoko. Ke Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kinagai ekapakapa koa iꞌopoga elao Iudea eꞌi laꞌafou afugai ekoko. Egae Iudea papiauꞌi eꞌi kagakaga kainai, Deo ega iifa puka gakuapina eoma puo eꞌue eapa. \v 17 Ega aisama egaꞌina afugai kepipalagai auꞌi agaꞌo profeta Aisaea Deo ega iifa epapua puka ipaofe auga eafiia epeniia. Egae kai Iesu puka ipaofe eafiia epagufa epaeisakaea. Ke Deo ega iifa Aisaea iina epapua oma auga eisa ekuapinia: \q1 \v 18-19 “Lopia ega Spiritu eake peniau, gome isa lau isapu epeniiau.\f + \fr 4:18-19 \ft Grik malagai ‘oiliai kaniau eꞌefaisa’\f* \q2 Ega koa iifa faunina ulalu auꞌi maaꞌiai faifafoua eoma. \q2 Ke eulaisau ketipula auꞌi akepealai auga, ke maakimiꞌi auꞌi maaꞌi felo agemia auga faifafoua eoma. \q1 Ke laomai apalaꞌi maꞌoai emokaiꞌi auꞌi akepealai auga, ke Deo inipo kapagai ega gafegafe agepeniꞌi auga isafa faifafoua eoma.” \rq Aisaea 61:1-2\rq* \p \v 20 Iesu egaꞌina iifaga ekuapinia efua aisama, puka eofeisa ke pipalagai auga epenimue pugu. Ke Iudea eꞌi kagakaga kainai gapamalele eoma puo, elao kepamalele afugai eagukipo. Ega aisama papiau laꞌafou alogai keagu auꞌi maꞌoai maaꞌi alo ipaumagai Iesu keisa. \v 21 Ke Iesu eꞌina papiau epainiꞌi einaka, “Pau kapaꞌina lakuapinia aꞌo ologonia auga, lau faagauai koꞌa emia efua,” eoma. \p \v 22 Ega aisama papiau maꞌoai Iesu akegai Deo ega gafegafe fouga epealai eifania auga kelogo. Ega puo kekauai alogaina keopofua, ke keifa felo penia. Kai isa Iosepa gauga auga kelogo aisama, fiakoa mo keifa keinaka, “Iꞌina auga Iosepa gauga laaꞌi ma? Iifa gome isa Iosepa gauga ipauma!” keoma. \p \v 23 Iesu egaꞌina papiauꞌi mirakulo mo fekeisa keoma auga eisa puo epainiꞌi einaka, “Oi iꞌina iifaga ologo felo: Toketa, lai mopafeloimai alooma koa aisama, oi ifomu fopafelo kakauiso. Iifa gome maamiai laifania. Oi ega oniniꞌani oma koa iꞌopoga, pau lau eeuai iina oifa oma: Kapenaum taoninai kapaꞌina mo lokapaiꞌi fouꞌi alogo auꞌi, pau oi emu paguai mokapa amaisa ooma,” eoma. \p \v 24 Iesu eifa pugu einaka, “Koꞌa ipauma mo maamiai laifania. Profeta epoꞌiai kai agaꞌo ifo ega paguai akepakoꞌania puo afakeifa koko. \v 25 Deo ega iifa pukagai isonioni koꞌaꞌi mo kemia auꞌi maamiai alaifaniꞌi. Ufainagai profeta Elaija eagu kinaꞌiai, inipo oiso ke gafa imagea alogai, Deo ufa ekupunia puo, imu agaꞌomo ganinagai aeake. Ega kainai Israel ago fofougai magea akaikiꞌa emia. Egaꞌina alogai afuafu maꞌo isafa egae keagu. \v 26 Kai Deo Elaija aeulaisa Israel papiauꞌi eeꞌi aelao aepalagainiꞌi. Kai eulaisa Israel papiauꞌi laaꞌi auꞌi afuꞌi, Sidoni agogai Sarefat taoninai afuafu agaꞌo egae eagu auga eega elao epalagaina. \v 27 Egae kai profeta iꞌoina agaꞌo aka Elisa eagu kinaꞌiai, Israel agogai papiau maꞌo molumolu isafaga keafiia keagu. Kai Deo Elisa Israel papiauꞌi eeꞌiai aeulaisa kai agaꞌo aepafelo. Kai Deo isa eulaisa Israel papiauꞌi laaꞌi auꞌi afuꞌi Siria ago elao, ifani lopiaga aka Naaman, molumolu isafaga eafia auga epafelo,” eoma. \p \v 28 Laꞌafouai papiau keagu auꞌi maꞌoai Iesu Deo agogai Israel papiauꞌi laaꞌi auꞌi akaꞌi eafiakae kai, isa auga akaꞌi epaake alogaina puo guaꞌi ekupu alogaina. \v 29 Ega puo keꞌuegekae Iesu laꞌafou egaꞌina alogai keafiia kelaꞌalaisa. Ke kelaoainia mo iku eꞌelegai, Nasareta taonina afegai kegaafia laloai kegapiulaisa gamae keoma. \v 30 Kai Iesu egaꞌina laꞌafouga papiauꞌi epoꞌiai epeauka epealai elao. \s1 Iesu Tiapolo Apala Epapealaisa \r (Mako 1:21-28) \p \v 31 Egaꞌina afegai Iesu Nasareta taonina ikuai auga epuaꞌafuga eake elao Kalilea agogai Kapenaum taoninai ekoko. Egae Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kinaꞌiai, elao laꞌafou afugai ekoko papiau epamaleleniꞌi pugu. \v 32 Egaꞌina alogai papiau Iesu kapaꞌina eifaniꞌi auga isapuga ipauma gamuga keoponia puo, ega pamalele eegai kekauai alogaina keopofua. \v 33 Ke Iesu egaꞌina laꞌafougai epamalele alogai, au agaꞌo alogai tiapolo apala\f + \fr 4:33 \ft Grik malagai, ‘ofu tiapolo’\f* eagu auga aiso gomegai eagaga einaka: \v 34 “Ei! Iesu Nasareta aumu! Lau ke tiapolo maꞌoai alogo oi auga Alo Lolofa ipauma aumu, Deo eegai lomai. Kapa puo iina lomai? Kapaꞌina lai eemaisai mokapa looma? Oi lai moauokaimai ma looma?” eoma. \p \v 35 Kai Iesu egaꞌina auga alogai tiapolo eagu auga efinaisa einaka, “Komo mooma! Au egaꞌina alogai mopealai,” eoma. Ega aisama papiau maꞌoai agoꞌiai tiapolo egaꞌina auga eafiia afuai efounia kai alogai epealai. Kai egaꞌina auga faaga agaꞌo aepalifua. \p \v 36 Papiau maꞌoai kapaꞌina emia keisa aisama, kekauai alogai keopofua, ifoꞌi mo epoꞌiai keifa keinaka, “Isa isapu ipauma, ke kapula ipauma auga! Isa tiapolo eifa kapula peniꞌi aisama, aina keafia papiau aloꞌiai kepealai. Iifa gome isa ega niniꞌani kapula ipauma!” keoma. \v 37 Iesu egaꞌina ekapaisa auga fouga Kapenaum taonina eegai paguaꞌi maꞌoai aloꞌiai epea efoufaꞌa. \s1 Iesu Papiau Maꞌo Epafeloꞌi \r (Mateo 8:14-17; Mako 1:29-39) \p \v 38 Iesu tiapolo epapealaisa afegai, Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga epuaꞌafuga. Ke egaꞌina kinagai mo elao au agaꞌo aka Saimon ega eꞌai ekoko. Egae Saimon gafa papiega auama isafaga akaikiꞌa eafiia puo, faaga ekiekie alogaina. Ega aisama Iesu kepalogo kepainia gapafelo keoma. \v 39 Ega puo Iesu Saimon gafa eega elao, mape kaina eapa, eaisopu penia kai ega isapuai isafa egaꞌina efinaisa gapealai eoma. Ega aisama egaꞌina isafaga papie epuaꞌafuga. Ke fiakoa mo papie eꞌuegekae foꞌama egakunia Iesu fou keagu auꞌi epeniiꞌi. \p \v 40 Iesu egaꞌina ekapaiꞌi auga papiau maꞌo kelogo. Kai egaꞌina kina auga, Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina puo, Iudea papiauꞌi keifa apua, kinai fakepea aisoge agoma fakelao keoma. Ega puo keagu egapigapi kina eake aisama, papiau isafa iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi keafia auꞌi maꞌoai kemaiseiniꞌi Iesu eegai. Ega aisama Iesu papiau agaꞌo agaꞌo kaniaꞌiai ima eogeaua epafeloꞌi. \v 41 Ke Iesu papiau maꞌo aloꞌiai tiapolo keagu auꞌi isafa epafeloꞌi. Kai egaꞌina alogai tiapolo papiau aloꞌiai keagu auꞌi Iesu Mesaia auga kelogo puo, kepealai aisama keagaga keinaka, “Oi Deo Gauga!” keoma. Kai Iesu isa Mesaia auga papiau akelogo aisama, ega pinauga afaekapa felo eoma puo tiapolo efinaiꞌi, aelogoainiꞌi akeniniꞌani pugu. \p \v 42 Ke egani aisama Iesu gamegamega eoma puo taoni afe, afu oapuga elao. Egaꞌina alogai papiau isa kekapunia. Ke kemai isa emegamega afugai aisama, kegoi penia faepuaꞌafuniꞌi keoma. \v 43 Kai Iesu eifa einaka, “Deo anina eani taoni iꞌoiꞌi isafa falao, egae iifa faunina Isa ega agofaꞌa fouga fainogonia eoma. Ega kainai eulaisau lamai puo alalao paisa,” eoma. \p \v 44 Iesu eifania koa iꞌopoga, ekailai Iudea ago fofouga epeaiꞌi. Egaꞌina alogai Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuꞌiai ekoko einogo efai elaoaina. \c 5 \s1 Iesu Imoi Ekina kakauꞌi Auꞌi \r (Mateo 4:18-22; Mako 1:16-20; Ioane 1:40-42) \p \v 1 Egaꞌina afegai kina agaꞌogai Iesu Kenesaret aꞌuga keoma auga\f + \fr 5:1 \ft Papiau isaꞌi auga ‘Kalilea aꞌuga’ keoma.\f* foegai eapa einogo. Ega aisama papiau maꞌo laꞌafouai Iesu keapa lofe, Deo ega iifa eifania auga aina kegalogo keoma puo, kepikoni kepiꞌifu Iesu eega kelao. \v 2 Egaꞌina alogai Iesu inoino gaagaꞌi auniꞌi foeai kelaꞌauꞌi kai, inoino auꞌi auga feisai keapa eꞌi inoino feꞌiꞌi keikuiꞌi eisaꞌi. \v 3 Ega aisama elao au aka Saimon keoma auga ega gaagai eꞌagaukae eapa. Ke Saimon epainia gaaga ekonilaisa afaꞌagamo fei inaega koa elao. Egae kai gaagai eagukipo kai papiau einogoniꞌi ke epamaleleniꞌi. \p \v 4 Ke Iesu eniniꞌani efua aisama, Saimon epainia einaka, “Emu pinauga auꞌi fou gaaga amopapealaisa moaina alao kai, feꞌi amooge maꞌa amoafiꞌi,” eoma. \p \v 5 Kai Saimon iifa epamue einaka, “Au akaikiꞌa aumu, lai apinauga alogai gapiai ainoino gani kai kapa agaꞌo alaafia. Kai oi loifa kainai feꞌi agaoge,” eoma. \p \v 6 Ke kelao inafaꞌai aisama, Iesu eifania koa iꞌopoga mo kekapaisa, feꞌi keogeisa. Ega aisama maꞌa ealogai alogaina feꞌiai keofa. Egaꞌina alogai feꞌi kegalaꞌaua keoma aisama, feꞌi ufeꞌi keꞌina kemou. \v 7 Ega puo isa gaaga iꞌoina agaꞌo papiauꞌi fou kepinapinauga auꞌi kemai kegapalagainiꞌi auga gouga kekapaisa. Ke egaꞌina papiauꞌi kemai kepalagainiꞌi fou feꞌi kelaꞌaua aisama, gaaga auniꞌi kaiꞌialao akeꞌi epogu. Ega puo gaaga auniꞌi kaiꞌialao mo keꞌina kefufu. \p \v 8 Saimon, Peto keoma auga Iesu ega iifai mo maꞌa maꞌo keafiiꞌi auga eisa aisama, ekauai emaniꞌi alogaina. Ke Iesu agogai aꞌisaai eomukipo kai eifa einaka, “Lopia, lau laomai apala ikapa au: Mopuaꞌafuniau molao!” eoma. \v 9 Gome isa ega pipalagai auꞌi fou maꞌa maꞌo keafiiꞌi auga keisa kekauai kemaniꞌi alogaina. \v 10 Ke Sebedi gauga James Ioane auniꞌi Peto fou kepinapinauga auꞌi isafa kekauai kemaniꞌi alogaina. \p Ega aisama Iesu Saimon epainia einaka, “Folomaniꞌi. Oi maꞌa lopaoa koa iꞌopoga, pau ke kina maꞌo alogai papiau maꞌo aloafiꞌi eeu alomaiseiniꞌi,” eoma. \v 11 Ega aisama Peto, ke fou kepinapinauga keinoino auꞌi isafa eꞌi gaaga foeai kelaꞌauꞌi afegai, kapa maꞌoai kepuaꞌafuniꞌi, Iesu muninai kepea. \s1 Iesu Molumolu Auga Epafelo \r (Mateo 8:1-4; Mako 1:40-45) \p \v 12 Egaꞌina afegai Iesu taoni agaꞌogai eagu aisama, au molumolu isafaga eafia auga agaꞌo isa eega emai. Ke emai Iesu eisa aisama, eꞌualai aꞌisai eomukipo kai egoinia einaka, “Lopia, oi lau mopafeloisau alooma koa aisama, alopafeloisau,” eoma. \p \v 13 Ega puo Iesu ima ekalaisa elao au faagagai eafiau kai eifa einaka, “Lau lalogo oi mapafeloiso laoma. Ega puo felomu momia,” eoma. Iesu egaꞌina eifania aisama, fiakoa mo molumolu isafaga egaꞌina auga epuaꞌafuga, faaga felo emia. \p \v 14 Egae kai Iesu au egaꞌina eifa kapula penia einaka, “Oi faagamuai kapaꞌina emia auga kai agaꞌo maagai foloifania. Kai opainai folao sakedote eeꞌiai faagamu fopakinaꞌi. Isa oi faagamu felo emia auga fekeisa, ke papiau maaꞌiai fekeifafoua. Egae kai oi faagamu efelo auga laoga maina Moses ega iifa kainai fokapa, aꞌo Deo fopaꞌa penia,” eoma. \p \v 15 Iesu au egaꞌina epainia kai agaꞌo maagai faeifania eoma mo ganinagai, au epafelo auga fouga afu maꞌoai epea efoufaꞌa papiau maꞌo kelogo. Ega kainai papiau maꞌo laꞌafouai Iesu ega inogo aꞌo fekelogo, ke isafa auꞌi fepafeloꞌi keoma puo eega kemai. \v 16 Kai kina isaꞌiai ekapakapa koa iꞌopoga, gamegamega eoma puo, egaꞌina papiauꞌi epuaꞌafuniꞌi afu oapuga elao emegamega. \s1 Iesu Au Faaga Fofouga Emelo Auga Epafelo \r (Mateo 9:1-8; Mako 2:1-12) \p \v 17 Kina agaꞌogai Iesu eꞌa agaꞌo alogai eagu papiau epamaleleniꞌi. Egaꞌina alogai Kalilea ke Iudea ago paguaꞌi maꞌoai, ke Ierusaleme taoninai Faliseo ikupuga auꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi kemai Iesu epamelele aina kelogonia. Ega aisama Lopia Deo ega Isapu akaikiꞌa Iesu epeniia isafa papiauꞌi epafeloꞌi. \v 18 Egaꞌina alogai au isaꞌi au agaꞌo faaga fofouga emelo auga kokoꞌeai kepuaisa kemai eꞌa alogai kegakokoaina Iesu agogai kegapakala auga keagaga kekapunia. \v 19 Kai papiau maꞌo kekaigugu puo, ala fekekokoai oma auga keagaga agaꞌo akeisa. Ega puo eꞌa ofaofagai keꞌagaukae kai, ine agaꞌo kekapaisa. Ke kokoꞌe kua ufeai kegopeapiꞌi kai, egaꞌina inegai melo auga laꞌafou ipuainagai Iesu ago ipaumagai kepaake eka. \p \v 20 Iesu egaꞌina papiauꞌi maꞌoai isa au egaꞌina agepafelo auga aloꞌi koꞌagai kepakoꞌania eisa puo, melo auga epainia einaka, “Ekefaꞌau, lau oi emu laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi,” eoma. \p \v 21 Iesu ega eifa oma aisama, Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi, egae keagu auꞌi ifoꞌi epoꞌiai keꞌina opolaꞌi kekapunia ke keifa keinaka, “Kai agaꞌo papiau eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi afaekaina. Deo mo papiau eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi agekaina. Iꞌina au kapa kai Deo koa iꞌopoga papiau eꞌi laomai apalaꞌi eꞌagegeainiꞌi eoma? Iifa gome, isa Deo eegai eifa apala,” keoma. \p \v 22 Iesu egaꞌina papiauꞌi kapaꞌina keopolaga ke keifania auga elogo puo epaꞌani peniꞌi einaka, “Kapa puo oi alomiai Deo mo papiau eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi, ke agekapa feloꞌi auga oopolaga? \v 23 Niniꞌani auniꞌi epoꞌiai kapa auga mameꞌa foifania ooma: Emu laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi, o moꞌue emu ile moafia molao? Oi oopolaga lau egaꞌina auga ega laomai apalaꞌi laꞌagegeainiꞌi auga agoisa afaekaina ooma puo, niniꞌani mameꞌa mo laifania ooma? \v 24 Kai lau Papiau Aumauni Gauga, iifa gome agofaꞌai papiau eꞌi laomai apalaꞌi faꞌagegeainiꞌi, ke fapafeloꞌi isapuga kapa agaꞌo agomiai agoisa agekaina auga alakapa alapalogonimi,” eoma. Egae kai Iesu melo auga epainia einaka, “Lau lapainio, oi lofelo efua moꞌue emu kokoꞌe moafia emu eꞌa molao,” eoma. \v 25 Ega aisama au egaꞌina fiakoa mo papiau agoꞌiai eꞌue, ekauau kokoꞌega eafiia, efelo alogama epaꞌaua, Deo eau afagaina elaoaina, elao mo ega eꞌa. \v 26 Egae keagu papiauꞌi maꞌoai au egaꞌina efelo keisa aisama, kekauai alogaina, ke Deo keau afagaina. Ke Iesu isapu akaikiꞌagai eifa mo au efelo puo, kemaniꞌi alogaina keifa keinaka, “Lai kapa akaikiꞌa ipauma alaisaisa auga pau aisa!” keoma. \s1 Iesu Lefi Eifaga Muninai Epea \r (Mateo 9:9-13; Mako 2:13-17) \p \v 27 Egaꞌina afegai Iesu eꞌa egaꞌina epuaꞌafuga elao Iudea auga agaꞌo aka Lefi, Roma kamanina papagai epinauga auga tax keogeoge eꞌa eꞌelegai eagu epinauga eisa. Ega aisama epainia einaka, “Lau muniuai mopea,” eoma. \v 28 Ke fiakoa mo Lefi eꞌue ega pinauga amuꞌi maꞌoai epuaꞌafuniꞌi Iesu muninai epea. \p \v 29 Egae kai Iesu Lefi eifaga auga alogama epaꞌaua puo, ega eꞌai Iesu faugai miamia akaikiꞌa ekapaisa. Ke Lefi koa iꞌopoga, papiau imaꞌiai tax keafia auꞌi maꞌo laꞌafouai kemai. Ke tax keafia auꞌi koa iꞌopoꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi isafa kemai Iesu fou keagu keaniani. \v 30 Kai egaꞌina alogai, Faliseo ikupuga Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke Faliseo ikupuga papiauꞌi fou Iesu kapaꞌina ekapa auga kegaisa keoma puo kemai. Kai Iesu tax keafia auꞌi, ke isa koa iꞌopoꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi fou keaniani auga keisa aisama, kemai Iesu ega imoi fou ega kekapa oma auga anina akeani puo, kepaakekuaniꞌi keinaka, “Iꞌina papiauꞌi tax keafia auꞌi, ke isa koa iꞌopoꞌi laomai apalaꞌi kekapaꞌi. Kai kapa puo isa fou oaniani?” keoma. \p \v 31 Kai Iesu isa ainaꞌi elogonia puo, eꞌi iifa epamue einaka, “Papiau feloꞌi akeisafa auꞌi toketa eega afakelao kai, keisafa auꞌi mo toketa eega kelao. \v 32 Ega koa iꞌopoga, lau lamai auga papiau Deo maagai alo opai auꞌi faifaniꞌi puo alamai. Kai Deo maagai laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi faifaniꞌi eꞌi apala fekeumakalainiꞌi, Deo fekeaipenia laoma puo lamai,” eoma. \s1 Ani Gopegope Fouga Iesu Kepaꞌani Penia \r (Mateo 9:14-17; Mako 2:18-22) \p \v 33 Egae kai Faliseo auꞌi ke pamalele auꞌi egaꞌina Iesu kepainia keinaka, “Ioane ega imoi auꞌi keani gopegope ke kemegamega aefuafua. Ke ega koa iꞌopoga mo, Faliseo ikupuga auꞌi eꞌi kagakaga aloꞌi koꞌagai muninai kepea auꞌi isafa keani gopegope ke kemegamega aefuafua. Kai oi emu imoi auꞌi akeani gopegope kai keaniani aage mo,” keoma. \p \v 34 Ega aisama Iesu isa eꞌi iifa afa palapoleai epamue einaka, “Papiau amage mamaga auga ega miamia kemai auꞌi, isa fou keagu aisama, akeani gopegope agekaina ma? Laaꞌi, afaekaina! Kai amage mamaga auga isa agepuaꞌafuniꞌi afegai aisama kai, akeani gopegope agekaina. \v 35 Ega koa iꞌopoga, lau auga amage mamaga au koa iꞌopou. Ega puo lau eꞌu imoi fou aague alogai akeani gopegope afaekaina. Kai kina agaꞌo agemai Deo lau ageafiau agelaoainiau puo lau isa alapuaꞌafuniꞌi aisama, egaꞌina kinaꞌiai kai, isa akeani gopegope agekaina,” eoma. \p \v 36 Egae kai Iesu palapole agaꞌo maaꞌiai eifania einaka, “Kai agaꞌo afe mamaga aeꞌiꞌina aeafia, tiapu ufainagai aekaiapia. Kai isa tiapu mamaga aina ageafia ufainagai agekaiapia koa aisama, tiapu ufaina mamaga fou akeogefoua auga iisa apala agemia. Ke egaꞌina mo laaꞌi kai, tiapu mamaga ageꞌiꞌina puo, tiapu mamaga egaꞌina agepalifua. \v 37 Ke kai agaꞌo fino mamaga aeafia fino kepapaꞌefauka pute ufainagai aepaꞌefauka. Kai isa fino mamaga ageafia egaꞌina pute ufainagai agepaꞌefauka koa aisama, fino mamaga pute ufaina efugugu puo ageauꞌiꞌina agepalifua. Ke fino isafa agefaka. \v 38 Ega kainai fino mamaga auga fino pute mamagai fouka, ega koa auniꞌi kaiꞌialao afakelifu. \v 39 Kai papiau maꞌoai kelogo fino ufaina gamuga felo puo, fino ufaina keinu auꞌi fino mamaga anina afakeani afakeinu. Ega koa iꞌopoga, papiau kagakaga ufaina anina keani auꞌi, lau eꞌu laomai mamaga auga anina afakeani,” eoma. \c 6 \s1 Kaisau Deo Isau Afagaina Kina Lopiaga Auga \r (Mateo 12:1-8; Mako 2:23-28) \p \v 1 Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina agaꞌogai, Iesu ega imoi fou palafa kefauga agogai peapea afugai kepea pagai. Egaꞌina alogai Iesu ega imoi palafa puaga isa auꞌaagai kefaiponiꞌi keafiiꞌi imaꞌiai kemukuniꞌi faagaꞌi kepealai kai aniꞌi keaniiꞌi. \v 2 Ega aisama Faliseo auꞌi isa kepainiꞌi keinaka, “Kapa puo Deo aau afagaina kinagai Moses ega iifa kainai keifa apua auga okapa?” keoma. \p \v 3 Ega aisama Iesu Faliseo auꞌi epainiꞌi einaka, “Ufainagai Davide ega au fou inaeꞌi ekimu aisama, kapaꞌina ekapaisa auga fouga Deo ega iifa pukagai alokuapina ma? \v 4 Isa Deo ega eꞌai ekoko palafa Deo kepalao penia, Moses ega iifa kainai keifa apua, sakedote mo fekeania keoma auga eafiia eaniia. Ke afa ega au auꞌi isafa epeniiꞌi keaniia,” eoma. \v 5 Ke Iesu Faliseo auꞌi epainiꞌi pugu einaka, “Moses ega iifa kainai keifa apua ganinagai kai, Davide faagagai kapa agaꞌo aemia. Ke ega koa aisama, lau Papiau Aumauni Gauga, Deo keau afagaina kina auga Lopiaga au. Ega puo eꞌu imoi kapaꞌina kekapaisa auga lau mo faniniꞌani,” eoma. \s1 Iesu Ima Melo Auga Epafelo \r (Mateo 12:9-14; Mako 3:1-6) \p \v 6 Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina agaꞌo emai pugu aisama, Iesu elao Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afugai ekoko epamalele. Ega aisama au agaꞌo ima kaina emelo auga isafa egae eagu, Iesu aina elogonia. \v 7 Egaꞌina alogai Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi isafa egae keagu Iesu fekepaagu fofoua auga keagaga kekapunia. Ega kainai egaꞌina kinagai aufalao agaꞌo afepafelo koa aisama, fekeisa keoma. Ke aloꞌi koꞌagai keagu keagouka. \v 8 Kai Iesu isa kapaꞌina keopolaga auga elogo puo, ima melo auga epainia einaka, “Moꞌuegekae papiau maꞌoai agoꞌiai moapa,” eoma. Ega puo au egaꞌina eꞌuegekae eapa. \p \v 9 Egae kai Iesu Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi epainiꞌi einaka, “Lau oi lapaꞌani penimi. Deo keau afagaina kinagai Moses ega iifa kainai, kapaꞌina fakapa auga keifa apua: Felo fakapa o apala fakapa? Ke papiau kaniaꞌi faagamauga, o eꞌi agu fapalifua?” eoma. \p \v 10 Iesu egaꞌina eifania afegai, maaga egoaisa maꞌoai eisaꞌi. Ke ima melo auga epainia einaka, “Imamu mokalaisa,” eoma. Ke au egaꞌina ima ekalaisa aisama, ima felo ipauma emia. \v 11 Kai Faliseo auꞌi ke pamalele auꞌi Iesu ega koa ekapaisa keisa aisama, guaꞌi ekupu alogaina puo, keꞌina ifoꞌi epoꞌiai Iesu faagagai kapaꞌina fekekapa auga ninina keꞌaninia. \s1 Iesu Imoi 12 Ekinaniꞌi \r (Mateo 10:1-4; Mako 3:13-19) \p \v 12 Egaꞌina alogai kina agaꞌogai, Iesu gamegamega eoma puo elao ikuai. Ke egae gapi fofouga Deo emegamega penia. \v 13 Egani aisama Iesu ega imoi maꞌoai eifaniꞌi kemai. Ke kemai aisama, epoꞌiai auꞌi 12 mo ekinaniꞌi, epafaalaꞌi apostolo eomaiꞌi, ke aekinaniꞌi auꞌi keake iku papagai isa keꞌimaiꞌi. \v 14 Egaꞌina auꞌi 12 ekinaniꞌi auꞌi akaꞌi inamoꞌe: Saimon, Iesu epafaala Peto eoma auga, ke akina Andru fou. James, Ioane, Filip, Batolomeo. \v 15 Mateo, Tomas, James Alfeus gauga, Saimon Silot\f + \fr 6:15 \ft Iudea papiauꞌi eꞌi agu felo gamia keoma puo, ogefakeai Roma kamanina fou kepipaini auꞌi akaꞌi Silot ikupuga.\f* ikupuga auga. \v 16 Judas James gauga, ke Judas Iskariot, Iesu eꞌafaꞌafalaina auga. \s1 Iesu Papiau Epafeloꞌi Ke Epamaleleniꞌi \r (Mateo 4:23-25; 5:1-12) \p \v 17 Egaꞌina afegai Iesu ega apostolo 12 fou ikuai keake kelao afu falapagai. Egaꞌina afugai Iesu ega imoi iꞌoiꞌi isafa maꞌoai egae keapa. Ke Iudea ago fofouga papiauꞌi, Ierusaleme taonina papiauꞌi, ke Taire, Sidoni taoniꞌi niegai, foeai keagu papiauꞌi maꞌoai isafa kemai, laꞌafou akaikiꞌa ipauma egaꞌina alogai keapa. \v 18 Egaꞌina papiauꞌi Iesu aina kegalogo, ke eꞌi isafa gapafeloꞌi keoma puo kemai. Ke tiapolo apalaꞌi papiau kepalifuꞌi auꞌi isafa kemai aisama epafeloꞌi. \v 19 Ke papiau Iesu faagagai isapu epealai isafa papiauꞌi epafeloꞌi auga keisa puo, maꞌoai kelao faaga kegaafi opogaina keoma. \p \v 20 Egaꞌina alogai Iesu ega apostolo 12, ke ega imoi isaꞌi auꞌi maꞌoai fou eaipeniꞌi ke epainiꞌi einaka: \q1 “Ulalu aumi, Deo eegai kapa feloꞌi oafiꞌi, \q1 gome Deo ega agofaꞌa oi apumi. \q1 \v 21 Inaemi ekimu aumi, Deo eegai kapa feloꞌi oafiꞌi, \q1 gome Deo inaemi agepapogua. \q1 Oapepe aumi, Deo eegai kapa feloꞌi oafiꞌi, \q1 gome muni agoaꞌa. \q1 \v 22 Papiau Aumauni Gauga puogai \q1 papiau oi animi afakeani eeꞌiai akepapealaimi, \q1 akeifa apala penimi, ke akami apala akepamia akeumakalainimi aumi, \q1 Deo eegai kapa feloꞌi oafiꞌi. \p \v 23 Egaꞌina kina agemai aisama, afa akaikiꞌa ipauma ufai agoafia. Ega puo alomi fegama, alogamai fogopo aisoge. Egaꞌina papiauꞌi ufuꞌi apaꞌi ega koa iꞌopoga mo Deo ega profeta faagaꞌiai kekapaisa. \q1 \v 24 Kai paꞌamuꞌamu aumi, Deo emi laomai apalaꞌi ipaumaꞌi afa agepenimi, \q1 gome oi kapa feloꞌi maꞌo pau oafi umaniꞌi mo. \q1 \v 25 Pau oanipugu aumi, muni inaemi agekimu, \q1 gome Deo emi laomai apalaꞌi ipaumaꞌi afa agepenimi. \q1 Pau oaꞌa aumi, muni agoapepe agonioniolainimi, \q1 gome Deo emi laomai apalaꞌi ipaumaꞌi afa agepenimi. \q1 \v 26 Papiau maꞌoai pau keifagainimi aumi, Deo emi laomai apalaꞌi ipaumaꞌi afa agepenimi, \q1 gome oi keifagainimi auꞌi ufuꞌi apaꞌi ega koa iꞌopoga mo, profeta pifogeꞌi ega keifagai omaꞌi,” \p eoma. \s1 Alomu Koꞌagai Emu Ou Auꞌi Aniꞌi Foani \r (Mateo 5:43-48) \p \v 27 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Ke pau kai mo ainau ologo aumi lapainimi: Alomi koꞌagai emi ou auꞌi aniꞌi foani, ke papiau kapaꞌi aloꞌi koꞌagai animi akeani auꞌi eeꞌiai felo fokapa. \v 28 Ke papiau keifa apala penimi Deo afa apala fepenimi keoma auꞌi eeꞌiai Deo ega gafegafe agepeniꞌi auga maaꞌiai foifania. Ke keafi lilifunimi auꞌi fauꞌiai fomegamega. \v 29 Ke aufalao agaꞌo meꞌemu agepoa koa aisama, apie foailao meꞌemu apie isafa fepoa. Ke aufalao agaꞌo afemu tiapuga afeafia koa aisama, alogai loiꞌiuka tiapuga isafa folopoiseina feafia. \v 30 Ke papiau maꞌoai kapaꞌina eemiai akegoina auꞌi fopeniꞌi. Ke aufalao agaꞌo emi kapa afeafia koa aisama, foloifa kapula penia faepeni mueimi pugu. \v 31 Papiau oi faagamiai kapaꞌina fekekapa ooma auga, oi isafa ega koa isa faagaꞌiai fokapa. \p \v 32 “Papiau aloꞌi koꞌagai oi animi keani auꞌi mo aniꞌi agoani koa aisama, kapa felo agaꞌo eemiai femia auga opolaga foloafia. Gome laomai apala kekapaꞌi auꞌi isafa, kaisau isa aloꞌi koꞌagai aniꞌi keani auꞌi isafa aniꞌi keani. \v 33 Ke papiau eemiai laomai felo kekapa auꞌi mo eeꞌiai laomai felo agokapa koa aisama, kapa felo agaꞌo eemiai femia auga opolaga foloafia. Gome laomai apala kekapa auꞌi isafa, kaisau isa eeꞌiai laomai felo kekapa aisama, isa isafa egaꞌina papiauꞌi eeꞌiai laomai felo kekapa. \v 34 Ke oi aufalao agaꞌo emi pipeni afa agepenimueimi mo auga amu openia koa aisama, kapa felo agaꞌo eemiai femia auga opolaga foloafia. Gome laomai apala kekapa auꞌi isafa aufalao agaꞌo amu kepenia aisama, anina keani afa fofouga fekeafimue keoma. \v 35 Kai oi alomi koꞌagai emi ou auꞌi aniꞌi foani, ke eeꞌiai laomai felo mo fokapa. Ke kapa agaꞌo agopeniꞌi aisama, isa oi imami afa fekeoge fekepenimueimi auga opolaga foloafia. Ega agokapa oma koa aisama, muni Deo eegai afa akaikiꞌa ipauma agoafia, ke Deo ufai auꞌoniai eague auga gauga agomia. Gome Isa kapa agaꞌo aufalao agaꞌo epenia kai tenkiu aepenia, ke laomai apala ekapa mo ganinagai, Isa gafegafe akaikiꞌa ipauma auga puo, egaꞌina papiauga eegai egafegafe. \v 36 Ke Oi Amami Deo guami eania koa iꞌopoga, oi isafa ega koa fokapa papiau guaꞌi foania,” eoma. \s1 Papiau Eꞌi Apala O Eꞌi Felo Auga Foloopolaga \r (Mateo 7:1-5) \p \v 37-38 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Papiau kapa agaꞌo kekapa aisama, oi alomiai felo o apala folooma. Ega koa oi papiau eꞌi laomai felo o apala afa afolopeniꞌi koa aisama, Deo isafa oi emi laomai felo o apala auga afa afaepenimi. Ke papiau kapa agaꞌo kekapa aisama, oi egaꞌina papiauꞌi eeꞌiai foloifa apala. Ega koa oi papiau eꞌi laomai eeꞌiai afoloifa apala koa aisama, Deo isafa oi emi laomai eeꞌiai afaeifa apala. Kai papiau eemiai laomai apalaꞌi akekapaꞌi koa aisama, oi isa eꞌi laomai apala foꞌagegeainiꞌi. Ega agokapa oma aisama, Deo kapa feloꞌi maꞌo paisa agepenimi, ke maꞌo eemiai kekae mo ganinagai, maꞌo mo laagai ageogeauꞌi agepenimi,” eoma. \p \v 39 Iesu egaꞌina eifania efua aisama, iꞌina palapole maaꞌiai eifania einaka, “Oi oopolaga maakimiꞌi auga agaꞌo maakimiꞌi mo auga agepapea agekaina ma ooma? Laaꞌi, afaekaina! Maakimiꞌi auga agaꞌo maakimiꞌi mo auga agepapea koa aisama, auniꞌi kaiꞌialao ipuai akeꞌualai. \v 40 Ega koa iꞌopoga mo, malele imoina pamalele auga agekaꞌegaina afaekaina. Kai isa ega malele agepafua koa aisama, pamalele auga fou iꞌopoꞌi mo akemia. \p \v 41 “Oi ifomi maamiai au uꞌufa akaikiꞌa ekae maami ekaisapua auga aloisa kai, kapa puo aami akimi maaꞌiai amaꞌama eꞌele ipauma ekae auga oisa ooma? \v 42 Oi maamiai au uꞌufa akaikiꞌa ekae maami ekaisapua auga aloisa felo kai, ala koa aami akimi opainiꞌi oinaka, ‘Aau o akiu, maamiai amaꞌama eꞌeleꞌi maafilaiꞌi’ ooma. Pifoge aumi, afaekaina! Oi foufai ifomi maamiai au uꞌufa akaikiꞌa ekae auga foafilai kakaua. Egae kai maami ofakaegai, aami akimi maaꞌiai amaꞌama eꞌele ipauma ekae auga agoafilaisa agekaina,” eoma. \s1 Au Ke Puaga Fou \r (Mateo 7:17-20; 12:34-35) \p \v 43 Iesu eifa pugu einaka, “Au felo auga puaga apala aeoge. Ega koa iꞌopoga au apala isafa puaga felo aeoge. \v 44 Au kapa felo o apala auga puagai kekapulaisa. Papiau ini gufugai au aka ‘fik’ puaga afakeafia. Ke papiau ini gufugai isafa aupua puaga afakeafia. \v 45 Au felo auga gua alogai kapa feloꞌi keka auꞌi, feloꞌi mo akegai kepealai eifaniꞌi. Ega koa iꞌopoga, au apala auga gua alogai kapa apalaꞌi kekae auꞌi, apalaꞌi mo akegai kepealai eifaniꞌi. Gome papiau guaꞌi alogai kapaꞌina epogu auga akeꞌiai epealai keifania.” \s1 Eꞌa Ipaapa Auꞌi Auniꞌi Fouꞌi \r (Mateo 7:24-27) \p \v 46 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Kapa puo oifaniau, ‘Lopia, Lopia,’ ooma kai, kapaꞌina laifania auga alokapa? \v 47 Kaisau mo lau eeu kemai ainau kelogo, ke kainai kepea auꞌi fouꞌi maamiai alaifania. \v 48 Egaꞌina auꞌi auga, eꞌa ipaapa auga agaꞌo fopa eapiia eake alogaina, uuꞌu efaunia, eꞌa epaapa koa iꞌopoga. Ega kainai kou emai aisama, pugepuge akaikiꞌa eꞌa eauniia kai, eꞌa ekapa felo puo aepiu aelao aemai. \v 49 Kai kaisau ainau kelogo kai kainai akepea auꞌi auga, eꞌa ipaapa auga uuꞌu laaꞌi kai aꞌisaai mo eꞌa epaapa auga koa iꞌopoga. Ke kou emai pugepuge akaikiꞌa eꞌa eauniia aisama, epoi eauoka afeꞌaina,” eoma. \c 7 \s1 Iesu Roma Ifani Lopiaga Ega Kalaꞌafi Epafelo \r (Mateo 8:5-13) \p \v 1 Iesu iꞌina iifaꞌi maꞌoai papiau fekelogo eoma maaꞌiai eifania efua aisama, epuaꞌafuniꞌi elao Kapenaum taoninai ekoko. \v 2 Ega aisama egae Roma ifani auꞌi 100 eꞌimaꞌi lopiaga alo koꞌagai ega kalaꞌafi agaꞌo anina eani auga eisafa emia femae. \v 3 Egaꞌina lopiaga Iesu emai auga fouga elogo puo, Iudea au akaikiꞌa auꞌi isaꞌi feulaiꞌi, Iesu eega fekelao fekegoina femai ega kalaꞌafi fepafelo eoma. \v 4 Ke egaꞌina auꞌi Iesu eega kelao aisama, kegoi kapulania keifa keinaka, “Iꞌina auga faagagai egaꞌina alokapa auga felo ipauma. Ke isa au felo puo, fou falao ega kalaꞌafi fopafelo aoma. \v 5 Gome isa alo koꞌagai iꞌa aꞌa ago anina eani, ke iꞌa aꞌa laꞌafou afuga epaapa,” keoma. \v 6 Ega puo Iesu isa fou kelao. \p Ke Iesu elao Roma lopiaga ega eꞌa kainagai aisama, egaꞌina lopiaga ega iifa ekefaꞌa epeniiꞌi eulaiꞌi Iesu kegapaina eoma. Ke isa kemai Iesu maagai egaꞌina lopiaga ega iifa keifania keinaka, “Lopia, oi fomai lau eꞌu eꞌa alogai fokoko auga laopolaga afaekaina. Gome lau au eꞌeleu. \v 7 Egaꞌina kainai lau ifou famai faisao mo auga laopolaga aekainia. Kai moifa mo eꞌu kalaꞌafi felo gamia. \v 8 Gome lau ifou isafa eꞌu lopia akaikiꞌaꞌi papaꞌiai lapinauga, ke eꞌu ifani auꞌi isafa lau papauai kepinauga. Lau iꞌina auga agaꞌo lapaina ‘molao’ laoma aisama elao. Ke agaꞌo lapaina ‘mai’ laoma aisama emai. Ke eꞌu kalaꞌafi auga lapaina ‘iꞌina mokapa’ laoma aisama ekapa,” eoma. \p \v 9 Iesu egaꞌina iifaga aꞌo elogonia aisama, ekauai alogaina ke eꞌafoaipini muninai laꞌafou akaikiꞌa kepea auꞌi epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Israel papiauꞌi mo ganinagai epoꞌiai kai agaꞌo iina epakoꞌa omaisau alaisa koa,” eoma. \v 10 Egae kai Iesu egaꞌina lopiaga ekefaꞌa auꞌi eulaiꞌi kemue kelao. Ke kelao eꞌai aisama, egaꞌina lopiaga ega kalaꞌafi felo emia keisa. \s1 Iesu Afuafu Gauga Maeai Epamaunimue \p \v 11 Egaꞌina afegai mo, Iesu taoni agaꞌo aka Nain keoma auga taonina elao. Ega aisama ega imoi maꞌoai ke laꞌafou akaikiꞌa fou kelao. \v 12 Ke kelao taoni paꞌafina eegai aisama, papiau mae auga agaꞌo kepuaisa kemai. Mae egaꞌina auga afuafu gauga, ega mo agaꞌomo kai emae. Ke mae egaꞌina muninai afuafu egaꞌina laꞌafou akaikiꞌa fou kepea. \v 13 Lopia Iesu afuafu egaꞌina eisa aisama, gua eani alogaina, ke elao epainia einaka, “Foloapepe,” eoma. \p \v 14 Egae kai Iesu elao mae kofugai eafiau aisama, papiau mae kepua auꞌi keapakipo. Ega aisama Iesu mae auga epainia einaka, “Au aguꞌamu! Lapainio moꞌue,” eoma. \v 15 Ega aisama mae auga eꞌue eagu, eꞌina eniniꞌani pugu. Ke Iesu au aguꞌa emaunimue auga imagai eafi ina epenimue. \p \v 16 Egae keapa papiauꞌi maꞌoai iꞌina emia keisa aisama, kemaniꞌi alogaina, ke Deo keau afagaina keifa keinaka, “Lai Deo ega profeta akaikiꞌa emai epomaisai,” keoma. Ke keifa pugu keinaka, “Deo ega papiau gapalagainiꞌi eoma puo emai,” keoma. \v 17 Ke Iesu au epamaunimue auga fouga Iudea ago fofouga,\f + \fr 7:17 \ft 1:5 moisa.\f* ke Iudea ago eegai agoꞌiai isafa efoufaꞌa. \s1 Iesu Ioane Baptista Ega Paꞌani Afa Epamue \r (Mateo 11:2-19) \p \v 18 Ioane ega imoi iꞌina aꞌo kelogonia aisama, kelao Ioane Baptista maagai Iesu kapaꞌina ekapaiꞌi auga maꞌoai keifania. Ega aisama Ioane ega imoi auniꞌi eifaniꞌi kemai. \v 19 Ke eulaiꞌi kelao Iesu iina fekepaꞌani peni oma eoma, “Au agaꞌo agemai auga oi ma? O aufalao agaꞌo iꞌoina ma faꞌima?” eoma. \p \v 20 Ke iꞌina auꞌi kemai Iesu eegai aisama, kepainia keinaka, “Ioane Baptista eulaimai oi fapaꞌani penio eoma puo amai. Ioane eifa, ‘Au agaꞌo agemai auga oi ma? O aufalao iꞌoina agaꞌo ma faꞌima?’” keoma. \p \v 21 Ke kepaꞌani penia alogai, Iesu auga isafa eꞌeleꞌi auꞌi, isafa akaikiꞌa auꞌi, ke tiapolo apalaꞌi aloꞌiai keagu auꞌi epafeloꞌi. Ke maakimiꞌi auꞌi isafa epafeloꞌi. \v 22 Ega puo Iesu Ioane Baptista ega imoi eꞌi iifa epamue einaka, “Maakimiꞌi auꞌi amu keisaꞌi pugu, melo auꞌi kepea, molumolu auꞌi feloꞌi kemia, ainaꞌi efua auꞌi aꞌoaꞌo kelogo, mae auꞌi kemaunimue, ke ulalu auꞌi iifa faunina aꞌo kelogo. Pau oi fomue folao Ioane Baptista maagai kapaꞌina oisa ke aꞌo ologonia auga foifania. \v 23 Ke foifa, ‘Kaisau lau epakoꞌaniau ke opo gua aemia auga Deo eegai kapa feloꞌi ageafiꞌi fooma,’” eoma. \p \v 24 Ioane Baptista ega imoi kemue kelao afegai, Iesu Ioane Baptista fouga laꞌafou maaꞌiai eꞌina eifa einaka, “Kapaꞌina foisa ooma puo Ioane eagu afuga ago maini olao? Ameku inipo epua foisa ooma puo olao ma? \v 25 Egaꞌina laaꞌi aisama, kapaꞌina foisa ooma puo olao? Au afe tiapuga felo eiꞌiuka foisa ooma puo olao ma? Laaꞌi ipauma! Tiapu afa akaikiꞌa keiꞌiuka auꞌi, ke aufa kina keagu felo alogaina auꞌi auga, kin eaguagu eꞌagai keagu. \v 26 Kai kapaꞌina foisa ooma puo opealai olao? Profeta agaꞌo foisa ooma puo olao ma? E, iifa gome maamiai laifania, Ioane auga profeta maꞌoai ekaꞌegainiꞌi. \v 27 Ega kainai isa fouga Deo iifa ega pukagai iina kepapua oma: \q1 “‘Lau eꞌu iifa ipapea auga oi agomuai alaulai kakaua, emu keaga agepakaisa.’ \rq Malaki 3:1\rq* \p \v 28 Iifa gome maamiai laifania. Papiau maꞌoai papie guaꞌiai kemauni auꞌi epoꞌiai kai agaꞌo Ioane Baptista ega akaikiꞌa koa iꞌopoga laaꞌi. Kai Ioane Baptista, Deo ega agofaꞌai au eꞌele ipauma agaꞌo aekaꞌegaina,” eoma. \p \v 29 Papiau tax keafiꞌi auꞌi isafa, Ioane baptismo epeniꞌi auꞌi maꞌoai Iesu ega niniꞌani aꞌo kelogonia aisama, Deo ega keaga opaina ipauma auga kepakoꞌania, ke koꞌa keoma. \v 30 Kai Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou, Ioane eegai baptismo kepamafua akeafia auꞌi, isa fauꞌiai Deo ega logo ekapaisa auga keumakalaina. \p \v 31 Iesu kapaꞌina eifania auga aina akeafia puo eifa einaka, “Iꞌina papiauꞌi kapaꞌina koa fou alaogeꞌopoꞌi agekaina? Isa kaisau koa iꞌopoꞌi? \v 32 Isa imoi eꞌeleꞌi koa iꞌopoꞌi, afaꞌafa afugai keagu ke ifoꞌi epoꞌiai iina keifa oma: \q1 “‘Lai oi faumiai filiko apaꞌopuania kai alogefa, \q1 ke lai alomafu iifina aifinia kai aloapepe.’ \p \v 33 Egaꞌina iifaga koa iꞌopoga, oi kapa agaꞌo faagamiai emia kai kainai alokai. Ke oi emi laomai ega koa kainai, Ioane Baptista emai alogai palafa aeania ke fino aeinu aisama, oi oifa, ‘Isa alogai tiapolo eague’ ooma. \v 34 Kai Papiau Aumauni Gauga emai alogai, eaniani ke fino einu aisama, oi oifa, ‘Amoisa, isa eaniani mogemoge, einuinu alogaina, laomai apalaꞌi kekapa auꞌi epoꞌiai tax keafia auꞌi isafa fou kepaekefaꞌa kelao kemai’ ooma. \v 35 Kai pau lau lapainimi. Kaisau Deo aina keafia ke muninai kepea auꞌi mo ega ikifa epakinaꞌi.” \s1 Laomai Apala Papiega Iesu Ife Eikuisa \p \v 36 Kai Faliseo auga agaꞌo aka Saimon, Iesu eifa koko ega eꞌai fou fekeaniani eoma. Ega puo Iesu ega imoi fou Faliseo auga egaꞌina ega eꞌa kelao keagukipo kegaaniani keoma. \v 37 Ega aisama papie agaꞌo egaꞌina taoninai laomai apalagai eaguagu auga, Iesu Saimon ega eꞌai fou keaniani auga elogo. Ega puo isa mulamula foga felo ipauma kafapuga eafiia elao. \v 38 Ekoko aisama, Iesu muninai eapa ife foꞌinai eomukipo eapepe, ke eꞌina maaga iugai Iesu ife epafeisa. Egae kai fufugai Iesu ife epaigu fugania, ke ife egoapiꞌi, ke mulamula foga felo ipaumagai ife eꞌefaiꞌi. \p \v 39 Faliseo auga egaꞌina Iesu eifa koko auga, papie egaꞌina ega koa ekapaisa eisa aisama, ifo alogai eifa einaka, ‘Iꞌina auga profeta koꞌa gamia koa aisama, kaisau isa faaga eafi opogaina auga felogo. Ke papie laomai apala ipauma ekapakapa auga isafa felogo,’ eoma. \p \v 40 Iesu Faliseo auga egaꞌina kapaꞌina eopolaga auga elogo puo epainia einaka, “Saimon, kapa agaꞌo maamuai maifania laoma,” eoma. \p Ke Saimon eifa einaka, “Pamalele aumu, maauai moifania,” eoma. \p \v 41 Ega puo Iesu eifa einaka, “Au agaꞌo moni eegai keapiapitoleaina auga eegai au auniꞌi moni keapitoleaina. Au agaꞌo 500 denari\f + \fr 7:41 \ft ‘Denari’ agaꞌomo auga au agaꞌo kina agaꞌo epinauga afa.\f* eapitoleaina ke agaꞌo auga 50 denari eapitoleaina. \v 42 Ke auniꞌi kaiꞌialao moni fekepenimue auga aekainia. Ega puo eꞌi apitole eaꞌiniꞌi. Ega koa aisama, egaꞌina auꞌi auniꞌi epoꞌiai kaisau auga alo koꞌagai moni eegai keapitoleaina auga anina ageani alogaina. Oi moopolaga moifania,” eoma. \p \v 43 Saimon iifa epamue einaka, “Laopolaga, moni akaikiꞌa eapitoleaina auga,” eoma. \p Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi opolamu felo,” eoma. \p \v 44 Ke Iesu egaꞌina papiega eaipenia kai Saimon epainia pugu einaka, “Iꞌina papiega loisa. Lau oi emu eꞌa alogai lakoko aisama, kagakaga kainai ifeu foikua feina agaꞌo fopeniau koa iꞌopoga kai alopeniau. Kai isa emai aisama, maaga iugai ifeu epafeiꞌi ke fufugai epaigu fugania. \v 45 Lau lamai aisama, kagakaga kainai foogoapiau kai alogoapiau. Kai iꞌina papiega eeu emai aisama, gaifa kokoisau eoma puo ifeu egoapia aeapakipo. \v 46 Lau lamai aisama, kagakaga kainai au akaikiꞌau fopamiaisau oili kaniauai fooge kai aloogeisa. Kai isa mulamula foga felo ipaumagai ifeu eꞌefaisa. \v 47 Ega puo iifa gome maamuai laifania. Deo kaisau ega laomai apalaꞌi maꞌo eꞌagegeainiꞌi aisama, isa auga Deo anina eani alogaina. Kai Deo kaisau ega laomai apala eꞌeleꞌi mo eꞌagegeainiꞌi aisama, isa Deo afaꞌagamo anina eani. Deo iꞌina papiega ega laomai apalaꞌi maꞌo eꞌagegeainiꞌi puo, alo koꞌagai aniu eani auga papiau epakinaꞌi,” eoma. \p \v 48 Egae kai Iesu egaꞌina papiega epainia einaka, “Deo emu laomai apalaꞌi eꞌagegeainiꞌi,” eoma. \p \v 49 Ega aisama Saimon papiau eifa kokoꞌi auꞌi ifoꞌi epoꞌiai keꞌina keifa keinaka, ‘Deo mo laomai apalaꞌi eꞌagegeainiꞌi kai, isa isafa papiau eꞌi laomai apalaꞌi eꞌagegeainiꞌi eoma. Iꞌina auga kaisau?’ keoma. \p \v 50 Kai Iesu egaꞌina papiega epainia einaka, “Oi lopakoꞌaniau puo Deo emu laomai apalaꞌi eꞌagegeainiꞌi, ke kaniamu eagamauga. Gagaoai molao,” eoma. \c 8 \s1 Papie Iesu Fou Kepea Kepalagaina Auꞌi \p \v 1 Egaꞌina afegai Iesu taoni agaꞌo agaꞌo, ke pagua agaꞌo agaꞌo fou aloꞌiai ekoko iifa faunina Deo ega agofaꞌa fouga papiau maaꞌiai einogo ke eifafoua. Egaꞌina alogai ega imoi 12 isa fou kelao. \v 2 Ke papie isaꞌi aloꞌiai tiapolo apalaꞌi epapealaiꞌi, ke keisafa epafeloꞌi auꞌi isafa isa fou kelao. Egaꞌina papieꞌi epoꞌiai Maria Makdalena keoma, alogai tiapolo imagea gua epapealaiꞌi auga. \v 3 Ke Kusa, Herod ega eꞌa iꞌima kaniagai auga akafa aka Ioanna auga. Ke Susanna, ke papie maꞌo isaꞌi isafa Iesu fou kelao. Iꞌina papieꞌi ifoꞌi eꞌi amu moni fou keafiiꞌi Iesu ke ega imoi fou kepeniiꞌi kepapinauganiꞌi. \s1 Au Oga Efauga Auga Palapole \r (Mateo 13:1-9; Mako 4:1-9) \p \v 4 Ke taoni maꞌoai papiauꞌi Iesu eega kemai laꞌafou akaikiꞌa emia aisama, iꞌina palapole maaꞌiai eifania einaka: \v 5 “Au oga efauga auga agaꞌo au ogaꞌi gafauniꞌi eoma puo, epealai elao ega umai. Ke au oga eꞌafokaꞌi alogai, isaꞌi paisoai peapea afugai keꞌualai. Ke papiau au ogaꞌi egaꞌina auꞌi isaꞌi laaꞌiai kepea, ke isaꞌi auga ufa ineiꞌi keake keaniiꞌi. \v 6 Ke isaꞌi auga fopa laagai aꞌisa afaꞌagamo eka auga laagai keꞌualai. Kai keuki afaꞌagamo afegai, fei laaꞌi puo gagauꞌi kekala kemae. \v 7 Ke isaꞌi auga ini mogogo alogai keꞌualai ini fou keuki. Ke keuki afaꞌagamo afegai ini eafipuguꞌi. \v 8 Kai isaꞌi auga aꞌisa felogai keꞌualai keuki felo. Egaꞌina auꞌi oga agaꞌo agaꞌo kepua alogaina, agaꞌomo alogai puaga 100 eogeisa,” eoma. \p Iesu egaꞌina palapole eifania afegai, eifa akaikiꞌa einaka, “Kaisau ainami ekae auga ainami opaaua,” eoma. \s1 Iesu Palapole Kapaꞌina Eifania Auga Fouga Eifania \r (Mateo 13:10-23; Mako 4:10-20) \p \v 9 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi egaꞌina palapole kapaꞌina eifania auga fouga kepaꞌaniaina. \v 10 Ega aisama Iesu einaka, “Deo ega agofaꞌa fouga logo ogefake kapa auga oi epeniimi efua kai, papiau isaꞌi aepalogoniꞌi auꞌi maaꞌiai palapoleai laniniꞌani, ega koa \q1 “‘Isa maaꞌiai keisa mo ganinagai afakeisa koa iꞌopoga, \q2 kapaꞌina emia auga afakelogo. \q1 Ke aꞌo kelogo mo ganinagai, \q2 kapaꞌina eifania auga afakelogo.’ \rq Aisaea 6:9\rq* \p \v 11 “Pau palapole egaꞌina kapaꞌina eifania auga maamiai fouga alaifania. Au oga auga Deo ega iifa. \v 12 Paisoa peapea afugai keꞌualai auꞌi ainaꞌi kepaaua Deo ega iifa aꞌo kelogo. Kai Satani emai Deo ega iifa guaꞌi alogai eafilaisa. Ega koa isa Deo fakepakoꞌania ke Deo kaniaꞌi faeagamauga eoma. \v 13 Fopa laagai aꞌisa afaꞌagamo eka afugai keꞌualai auꞌi, Deo ega iifa aꞌo kelogo aisama alogamai keafia. Kai fekeuki auga gagamuꞌi laaꞌi puo, Deo ega iifa afaꞌagamo kepakoꞌania kai iꞌopo kina emai aisama, keapoke keꞌualai. \v 14 Ini mogogo alogai keꞌualai auꞌi, Deo ega iifa aꞌo kelogo. Kai keagu alogai, agu felo opopo, kegapaꞌamuꞌamu opopo, ke kegaalogama opopoꞌi fou kepaꞌauꞌi puo, keapoke aloꞌiai Deo ega iifa aeuki. \v 15 Kai aꞌisa felogai keꞌualai auꞌi, Deo ega iifa aloꞌi koꞌagai ke aloꞌi felogai aꞌo kelogo keafi kapulania. Ega puo iꞌopo kina emai aisama, keafiapiꞌi mo elaolao Deo maagai laomai feloꞌi mo kekapaꞌi aniꞌi keoge,” eoma. \s1 Lanepa Palapole \r (Mako 4:21-25) \p \v 16 Iesu palapole agaꞌo eifania pugu einaka, “Papiau agaꞌo lanepa epaafiaua aisama, aeafia oga alogai aepaaguka ke peti papagai isafa aeogeꞌunia. Kai lanepa kepaꞌafa afugai epaꞌafa. Ega koa papiau kapaꞌi kemai auꞌi eaea fekeisa eoma. \v 17 Gome Deo ega iifa ogefakeai kekae auꞌi, muni Deo ageifafouꞌi agepafokiꞌi. Ke Deo ega iifa kapaꞌina eifania auga maꞌoai agefoufaꞌa papiau maꞌoai akelogo. \v 18 Ega puo pau kapaꞌina laifania auga ainami fopaau felo ainau fologo. Aufalao agaꞌo aina epaaua Deo ega iifa aꞌo elogo felo auga, muni Deo maꞌo agepalogo. Kai aufalao agaꞌo aina aepaau felo Deo ega iifa aꞌo aelogo auga, Deo isa kapaꞌina eopolaga ke afaꞌagamo ipauma elogo mo ganinagai ageafania,” eoma. \s1 Kaisau Auga Iesu Ega Famili Ipauma \r (Mateo 12:46-50; Mako 3:31-35) \p \v 19 Egaꞌina afegai Iesu ina ke akina fou kemai kegaisa keoma. Kai laꞌafou akaikiꞌa puo eega kegalao keoma aekainia. \v 20 Ega aisama laꞌafouai aufalao agaꞌo Iesu epainia einaka, “Oi inamu ke akimu fou afegai keapae kegaisao keoma,” eoma. \p \v 21 Ke Iesu einaka, “Kaisau lau Amau Deo ega iifa aꞌo kelogo ke kainai kepea auꞌi, lau inau ke aau akiu ipaumaꞌi,” eoma. \s1 Iesu Lanina Epaapakipo \r (Mateo 8:23-27; Mako 4:35-41) \p \v 22 Ke kina agaꞌogai Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Ofuga akaikiꞌagai apagai apie alao,” eoma. Ega puo gaagagai keaguka kelao. \v 23 Ke kelao alogai Iesu efeuꞌafai. Iesu efeufeu kai lanina akaikiꞌa ofuga mo epea oma emai. Ega puo goiso emai gaagagai eꞌafouka, ke mae mauni epogai kelao. \p \v 24 Ega kainai Iesu ega imoi kelao kepagonia keinaka, “Lopia, Lopia, iꞌa agakogo,” keoma. \p Ega puo Iesu eꞌuegekae ameku ke goiso akaikiꞌa ipauma fou efinaiꞌi. Ega aisama fiakoa mo lanina akaikiꞌa eapakipo, ke kapa maꞌoai keꞌolo. \v 25 Ke Iesu eꞌafoaipini ega imoi epainiꞌi einaka, “Oi emi pakoꞌa lau eeuai auga kapai?” eoma. \p Ega aisama Iesu ega imoi kekauai keopofua kemaniꞌi alogaina ifoꞌi epoꞌiai keifa keinaka, “Iꞌina auga kaisau? Ameku ke goiso mo ganinagai epainiꞌi mo aina keafia keapakipo,” keoma. \s1 Iesu Tiapolo Eulaiꞌi Uma Aloꞌiai Kekoko \r (Mateo 8:28-34; Mako 5:1-20) \p \v 26 Egaꞌina afegai gaagai kelao mo Kadara taonina papiauꞌi\f + \fr 8:26 \ft Kerasene agogai keagu auꞌi.\f* keagu agogai keofau. Egaꞌina ago ofuga akaikiꞌa epaaipagainia apiegai auga Kalilea ago. \v 27 Iesu gaagai eake foeai aisama, Kadara taonina auga agaꞌo alogai tiapolo eagu auga emai fou kepiaogai. Egaꞌina auga inipo maꞌo tiapu laaꞌi faaga maini mo elao emai, ke eꞌai isafa aeaguagu. Kai laai mo eaguagu. \v 28 Au egaꞌina Iesu eisa aisama, eagaga kai elao Iesu ife foꞌinai eomukipo, ke aiso gomegai eagaga einaka, “Iesu, Deo ufai auꞌoniai Au Akaikiꞌa Ipauma Auga Gauga aumu, kapaꞌina lau eeuai mokapa looma? Lagoinio, kiekie akaikiꞌa folopeniau!” eoma. \v 29 Au egaꞌina ega eifa oma, gome Iesu tiapolo au alogai eagu auga epainia gapealai eoma. Tiapolo egaꞌina kina maꞌo au egaꞌina eafiia puo, tieniai ife ima kepaaga, ke iꞌima kepagome mo ganinagai, isa ekapula alogaina tieni eapauꞌi. Ke tiapolo isa epapea elaoaina afu oapugai elao emai. \p \v 30 Ke Iesu isa epaꞌani penia einaka, “Oi akamu kapaꞌina?” eoma \p Isa alogai tiapolo ealogai alogaina kekoko keagu puo iifa epamue einaka, “Lau akau Maꞌo,”\f + \fr 8:30 \ft Grik malagai ‘legion’\f* eoma. \v 31 Egae kai egaꞌina tiapoloꞌi Iesu kegoinia akeaponia, faeulaiꞌi eꞌi afu uminaga ipauma auga afuga fakelao keoma. \p \v 32 Egaꞌina alogai iku eꞌele mapegai uma maꞌo keapa keanimai. Ega kainai egaꞌina tiapoloꞌi Iesu kegoi penia uma aloꞌiai gapakokoꞌi keoma puo, elogoainiꞌi fekelao eoma. \v 33 Ke tiapolo au alogai kepealai aisama, kelao uma aloꞌiai kekoko. Ke fiakoa mo egaꞌina umaꞌi kekauai, iku mapegai kepiau kelao ofuga akaikiꞌa poupougai kegopolai, feisai kekogo. \p \v 34 Egae papiau isaꞌi uma kepaaniꞌi auꞌi kapaꞌina emia auga keisa aisama, kepiau kelao taoniai ke taoni afegai keagu papiauꞌi maꞌoai isafa maaꞌiai uma kekogo auꞌi fouꞌi keifania. \v 35 Ega kainai papiau kapaꞌina emia auga kegaisa keoma puo kelao. Isa kelao Iesu keisa aisama, tiapolo au alogai eagu auga alo felo emia, tiapu eiꞌiukaꞌi Iesu ife foꞌinai eagu keisa. Ega aisama kekauai kemaniꞌi alogaina. \v 36 Ke papiau kapaꞌi egae keapa Iesu au epafelo keisa auꞌi, pau mo kemai auꞌi maaꞌiai Iesu egaꞌina auga ala epafelo oma auga fouga keifania. \v 37 Ega aisama Kadara taonina ke taoni afegai keagu papiauꞌi maꞌoai kemaniꞌi alogaina puo, Iesu kepainia gapuaꞌafuniꞌi keoma. Ega puo Iesu egaꞌina afuga epuaꞌafuga, ega imoi fou gaagai keaguka kegakailai keoma. \p \v 38 Egaꞌina alogai au tiapolo alogai kepealai auga Iesu egoi penia fou kegalao eoma. Kai Iesu isa eulaisa ega pagua elao alogai epainia einaka: \v 39 “Momue, emu pagua molao, ke Deo faagamuai kapaꞌina ekapaisa auga papiau maaꞌiai foifafoua,” eoma. Ke Iesu ega iifa kainai egaꞌina auga elao taoni fofouga alogai papiau maꞌoai maaꞌiai Iesu isa faagagai kapaꞌina ekapaisa auga eifafoua. \s1 Iesu Mae Ifiaoga Epamaunimue Ke Isafa Papiega Efelo \r (Mateo 9:18-26; Mako 5:21-43) \p \v 40 Iesu ofuga egaꞌina apiegai epagai apie elao pugu aisama, laꞌafou egae keagu auꞌi Iesu keꞌimaisa puo keifa koko. \v 41 Ega aisama fiakoa mo Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga eꞌima auga aka Jairus, Iesu eega emai ife foꞌinai eomukipo kai, egoinia fou ega eꞌa kegalao eoma. \v 42 Gome isa gauga papiega ega mo agaꞌomo inipoga 12 auga, eisafa afaꞌagamo femae koa iꞌopoga. \p Ega puo Iesu Jairus ega eꞌa pea epea alogai, laꞌafou papiauꞌi kepapepe fou kepea. \v 43 Egaꞌina alogai papie agaꞌo inipo 12 alogai ifamomogu isafaga eafiia kai, kai agaꞌo aepafelo auga laꞌafou egaꞌina alogai eapauka fou kepea. \v 44 Isa Iesu muninai elao afe tiapuga kua eafi opogaina. Ega aisama fiakoa mo ifamomogu isafaga eapakipo. \p \v 45 Ega aisama Iesu laꞌafou papiauꞌi epaꞌani peniꞌi einaka, “Kaisau lau eafi opogainiau?” eoma. Kai papiau maꞌoai akekapaisa keoma aisama, Peto eifa einaka, “Au akaikiꞌa Aumu, papiau laꞌafou akaikiꞌa ipauma kepikoni kepafifi puo, kai eafi opogainio auga oko alalogo,” eoma. \p \v 46 Kai Iesu eifa pugu einaka, “Lau faagauai isapu epealai puo lalogo aufalao agaꞌo epagome eꞌu tiapu eafi opogaina,” eoma. \p \v 47 Ega aisama papie egaꞌina ageiꞌofake afaekaina elogo puo, maipiguguga mo emai Iesu ife foꞌinai eꞌualai eomukipo. Egae kai papiau maꞌoai agoꞌiai kapa puo Iesu ega tiapu eafi opogaina, ke fiakoa mo ala eoma efelo auga eifafoua. \v 48 Egae kai Iesu isa epainia einaka, “Gau, oi emu pakoꞌa kainai pau lofelo. Gagaoai molao,” eoma. \p \v 49 Iesu eniniꞌani laolao kai, aufalao agaꞌo Jairus Iudea papiauꞌi eꞌi laꞌafou afuga eꞌima auga ega eꞌai emai Jairus epainia einaka, “Oi gaumu emae efua puo, Pamalele auga folopaafipugua,” eoma. \p \v 50 Iesu egaꞌina iifaga aꞌo elogonia aisama, Jairus epainia einaka, “Folomaniꞌi foloopopo. Mopakoꞌania mo, isa felo agemia,” eoma. \p \v 51 Ke Iesu elao mo Jairus ega eꞌai ekoko aisama, aufalao iꞌoina agaꞌo aelogoaina fou akekoko kai, Peto, Ioane, James ke imoi ina ama mo fou kekoko. \v 52 Egaꞌina alogai papiau eꞌai keagu auꞌi maꞌoai mae laagai keapepe kepapinapina. Kai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Foloapepe. Isa aemae, ekae efeu,” eoma. \p \v 53 Ega aisama egaꞌina papiauꞌi Jairus gauga emae auga kelogo puo, Iesu ega iifa akepakoꞌania keaꞌalaina. \v 54 Kai Iesu ifiao imagai eafi epainia einaka, “Gauagai, moꞌue!” eoma. \p \v 55 Ega aisama imoi lalauga emue emai, fiakoa mo eꞌue eapa. Egae kai Iesu papiau epainiꞌi foꞌama agaꞌo kegapenia gaania eoma. \v 56 Imoi egaꞌina ina ama kekauai keopofua kai, Iesu isa epaini kapulaniꞌi kapaꞌina emia auga kai agaꞌo maagai fakeifafoua eoma. \c 9 \s1 Iesu Ega imoi 12 Eulaiꞌi Kepinauga \r (Mateo 10:5-15; Mako 6:7-13) \p \v 1 Egaꞌina afegai Iesu ega apostolo 12 eifa kaiguguiꞌi. Ke kekaigugu aisama, tiapolo maꞌoai fekepapealaiꞌi, ke isafa apalaꞌi keafiꞌi auꞌi fekepafeloꞌi auga kapulaga ke isapuga fou epeniiꞌi. \v 2 Ke Iesu isa feulaiꞌi fekelao Deo ega agofaꞌa fouga fekeinogoaina, ke isafa papiauꞌi fekepafeloꞌi eoma. \v 3 Egaꞌina alogai epainiꞌi einaka, “Agolao alogai oi peagege aumi auga gouga folokapa iꞌini foloafia, feꞌa agaꞌo foloafia, foꞌama agaꞌo foloafia, ke moni agaꞌo foloafia, ke alo tiapuga iꞌiuka eo agaꞌo isafa foloafia. Ke kapa agaꞌo mo ganinagai foloafia. \v 4 Eꞌa kapagai akeifa kokoimi aisama, egae mo foagu felao egaꞌina taonina fopuaꞌafuga. \v 5 Kai papiau afakeifa kokoimi koa aisama, taoni agopuaꞌafuga alogai keumakalainimi gouga fokapa, ifemi aeapuga foauopuaina,” eoma. \v 6 Egae kai eulaiꞌi kelao pagua agaꞌo agaꞌo aloꞌiai kekoko, afu maꞌoai iifa faunina Iesu fouga keinogoaina, ke isafa papiauꞌi kepafeloꞌi. \s1 Herod Iesu Eegai Opo Emaꞌo \r (Mateo 14:1-12; Mako 6:14-29) \p \v 7 Kalilea ago eꞌima lopiaga Herod Iesu ega imoi fou kapaꞌina mo kekapaiꞌi auꞌi fouꞌi maꞌoai elogo. Ke isa opo epamaꞌo, gome papiau isaꞌi keifa Ioane Baptista emaunimue keoma. \v 8 Ke isaꞌi keinaka Elaija emue emai keoma. Ke isaꞌi auga ufaina profetaꞌi agaꞌo emaunimue pugu keoma. \v 9 Ke Herod einaka, “Lau Ioane Baptista aiso lafoua kai, iꞌina auga au kapa fouga emai lalogo?” eoma. Ke keaga agaꞌo ekapunia, ala mo gaoma Iesu gaisa eoma. \s1 Iesu Papiau 5000 Epaanianiꞌi \r (Mateo 14:13-21; Mako 6:30-44; Ioane 6:1-14) \p \v 10 Iesu ega apostolo 12 eꞌi pinauga kepafua kemue kemai aisama, kapaꞌina mo kekapaiꞌi auꞌi maꞌoai Iesu maagai keifania. Egae kai Iesu ega apostolo mo eꞌafeiniꞌi fou keagu afuga kepuaꞌafuga kelao taoni agaꞌo aka Betsaida taoninai kepealai. \v 11 Kai laꞌafou papiauꞌi isa ala kelao auga fouga kelogo puo muniꞌiai kelao. Ke kelao aisama, Iesu eifa kokoꞌi, ke Deo ega agofaꞌa fouga maaꞌiai eifania. Ke isafa papiauꞌi kapaꞌi feloꞌi kegamia keoma auꞌi epafeloꞌi. \p \v 12 Ke epagapigapi efua aisama, apostolo 12 kemai Iesu kepainia keinaka, “Laꞌafou mopakanina ega koa fekelao pagua kainagai, ke taoni afe paguaꞌiai foꞌama ke feufeu afuga agaꞌo fou fekeisaꞌi. Gome iꞌa afu oapuga ipaumagai aaguega,” keoma. \p \v 13 Kai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Oi isa kapa agaꞌo amopeniꞌi kegaania,” eoma. \p Kai isa keinaka, “Lai afalalao laꞌafou papiauꞌi fofouga fauꞌiai foꞌama agaꞌo afalaꞌafa koa aisama, palafa ima ke maꞌa gua mo imamaisai kekae puo akeania afaekaina,” keoma. \v 14 Gome egae au auꞌi maꞌoai mo 5000 koa iꞌopoga keagu. \p Kai Iesu isa epainiꞌi einaka, “Papiau amoꞌeaꞌi auꞌi 50, 50 koa iꞌopoga opaaguꞌi,” eoma. \v 15 Ke apostolo Iesu eifania koa iꞌopoga mo kekapaisa, ke papiau maꞌoai keagukipo. \v 16 Egae kai Iesu palafa ima maꞌa gua fou eafiiꞌi ufa eakae penia, Deo maagai tenkiu eifania ke efaiponiꞌi kai, ega imoi epeniiꞌi papiau agoꞌiai kegaogeꞌi eoma. \v 17 Ke keogeiꞌi efua aisama, mirakulo akaikiꞌa emia, papiau maꞌoai keanipugu, aloꞌi ekainia. Keaniani afegai, Iesu ega apostolo palafa maꞌa fou keaniiꞌi isaꞌi, ke ameafuꞌi fou kepakai guguainiꞌi, aleꞌa 12 akeꞌi kepapoguꞌi. \s1 Peto Iesu Kaisau Auga Eifafoua \r (Mateo 16:13-20; Mako 8:27-30) \p \v 18 Kina agaꞌogai Iesu ifogamo emegamega alogai, ega imoi isafa isa eegai keagu. Ke emegamega afegai, ega imoi epaꞌani peniꞌi einaka, “Papiau lau kaisau keoma?” eoma. \p \v 19 Isa iifa kepamue keinaka, “Papiau isaꞌi keifa ‘Oi auga Ioane Baptista maeai emaunimue,’ keoma. Ke isaꞌi keifa ‘Oi profeta Elaija,’ keoma. Ke isaꞌi auꞌi ‘Oi ufaina profetaꞌi agaꞌo emaunimue emai keoma,’” keoma. \p \v 20 Kai Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Ke oi auga lau kai ooma?” eoma. \p Ega aisama Peto iifa epamue einaka, “Oi auga Deo ega Mesaia\f + \fr 9:20 \ft Grik malagai ‘Kristo’, Hibru malagai ‘Mesaia’. Auniꞌi niniꞌani agaꞌomo keifania. Egaꞌina auga Deo ekinaga oiliai kania keꞌefa auga.\f* Aumu,” eoma. \p \v 21 Ega aisama Iesu imoi eifa apuꞌi Peto kapaꞌina eifania auga kai agaꞌo maagai fakeifania eoma. \s1 Iesu Ega Mae Fouga Eifania \r (Mateo 16:21-28; Mako 8:30–9:1) \p \v 22 Egae kai Iesu eifa pugu einaka, “Papiau Aumauni Gauga kapa maꞌoai fauꞌiai fekiekie. Egaꞌina alogai Iudea au akaikiꞌa auꞌi, sakedote lopiaꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi isa fekeumakalaina ke fekeaupugua. Kai kina oiso aisama femaunimue pugu,” eoma. \p \v 23 Iesu egaꞌina eifania afegai, papiau kemai aisama, ega imoi, ke papiau maꞌoai fou epainiꞌi einaka, “Oi epomiai aufalao agaꞌo lau muniuai gapea eoma koa aisama, isa ifo feꞌagegeaina kai, aufa kina ifo ega koloti fepua muniuai fepea. \v 24 Gome pau kaisau ifo kania gaagamauga eoma auga, muni Deo ega agofaꞌa afaeafia. Kai kaisau pau lau puouai ifo ega agu maunina agepagea auga, muni agu pagai maunina agekapulaisa. \v 25 Au agaꞌo agofaꞌa fofouga ageafia kai ifo imaauga agepamaea, o ega amu maꞌoai mo agepagea afeꞌainiꞌi koa aisama, kapa felo agaꞌo isa eegai agemia ma? Laaꞌi! \v 26 Ke kaisau lau emeagaiainiau ke eꞌu iifa isafa emeagaiaina auga, muni Papiau Aumauni Gauga ega isapu akaikiꞌa, ke agelo Deo maagai aloꞌi elolofa auꞌi fou eꞌi isapu akaikiꞌa ipaumagai akemai pugu aisama, Papiau Aumauni Gauga isafa isa agemeagaiaina. \v 27 Iifa koꞌa mo maamiai laifania. Inae oapae aumi isami Deo ega agofaꞌa afaꞌagamo agoisa, ke gamuga agoopo kai agomae,” eoma. \s1 Iesu Iisa Eponi \r (Mateo 17:1-13; Mako 9:2-8) \p \v 28 Ke Iesu egaꞌina eifania afegai kina imagea oiso elao afegai aisama, gamegamega eoma puo, Peto, Ioane ke James fou eꞌafeiniꞌi kelao ikuai keꞌagaukae. \v 29 Ke Iesu egae emegamega alogai, iisa iꞌoina emia, ke ega tiapu kimage eafi eaea koa iꞌopoga emia. \v 30-31 Egaꞌina alogai Moses Elaija auniꞌi eaea akaikiꞌa ipaumagai keapakina Iesu fou keniniꞌani. Ke isa eꞌi niniꞌani alogai Iesu Ierusaleme taoninai Deo ega logoai agemae iifaga agekoꞌa auga fouga keifania. \v 32 Kai egaꞌina emia alogai, Peto, Ioane, ke James fou maaꞌi efeu alogaina puo kefeu. Kai kekauai maaꞌi ekiakae aisama, Iesu eaea akaikiꞌa ipauma eailofe, ke au auniꞌi isa fou keapa keisaꞌi. \v 33 Kai egaꞌina auꞌi auniꞌi Iesu kepuaꞌafuga kelao alogai, Peto Iesu epainia einaka, “Au Akaikiꞌa Aumu, inae faagu auga felo. Iꞌa efeꞌefe oiso fakapa, agaꞌo oi apumu, agaꞌo Moses apuga, ke agaꞌo Elaija apuga,” eoma. (Peto kapaꞌina eifania auga oko aelogo felo kai eifa aagenia mo.) \p \v 34 Kai Peto eniniꞌani laolao kai, apuapu emai eumi apuꞌi. Ke Peto, Ioane ke James fou apuapu alogai keapauka aisama, kemaniꞌi alogaina. \v 35 Egaꞌina alogai aufalao agaꞌo aina ufai eake emai, eifa einaka, “Iꞌina auga Lau Gau lakinaga auga. Oi isa aina foafia!” eoma. \v 36 Aufalao agaꞌo aina ufai emai auga eniniꞌani efua aisama, apostolo auꞌi oiso Iesu mo egae eapa keisa. Ke Iesu aagoai eagu epinauga alogai, apostolo auꞌi oiso kapaꞌina emia keisa auga aloꞌiai mo eka, kai agaꞌo maagai akeifania. \s1 Iesu Imoi Alogai Tiapolo Apala Epapealaisa \r (Mateo 17:14-18; Mako 9:14-27) \p \v 37 Ke egani Iesu, Peto, Ioane ke James fou ikuai keake kemai aisama, laꞌafou akaikiꞌa isa fou kepiaogai. \v 38 Ega aisama laꞌafou alogai au agaꞌo eagaga einaka, “Pamalele aumu, lagoinio gau moisa laoma. Gome lau gau iina mo agaꞌomo. \v 39 Kai tiapolo agaꞌo isa eafiia. Ke fiakoa mo epaagagania, eafia aꞌisaai efouga emaeꞌafu, akegai fukofuko eaꞌalai. Tiapolo isa aepuapuaꞌafuga, ke aufa kina epalifu alogaina. \v 40 Lau oi emu imoi inae keagu auꞌi lagoi peniꞌi isa alogai tiapolo kegapapealaisa laoma kai aekainiꞌi,” eoma. \p \v 41 Iesu au egaꞌina ega eifa oma aina elogonia aisama, muninai kepea auꞌi maꞌoai epainiꞌi einaka, “Oi maꞌoai alomi koꞌagai alopakoꞌaniau, ke emi pakoꞌa alopapinauga felo. Lau inae kina pika fou afaagu, ke kina pika alou eemiai afaafiapia mo afelaolao? Lau inae afalaagu pagainia mo kai, emi pakoꞌa eeuai alooge kapulania,” eoma. Egae kai Iesu imoi ama epainia einaka, “Gaumu momaiseina,” eoma. \p \v 42 Ke papiau imoi keafiia kemaiseina alogai mo ganinagai, tiapolo imoi eafiia aꞌisaai efounia emaeꞌafu. Kai kemaiseina Iesu agogai aisama, Iesu tiapolo apala imoi alogai eagu auga efinaisa epapealaisa, imoi felo emia. Egae kai Iesu imoi eafiia ama epenimue. \v 43 Ke egae keapa auꞌi maꞌoai Deo ega isapu akaikiꞌa ipauma keisa puo, kekauai alogaina keopofua. \s1 Iesu Agemae Auga Fouga Eifania Pugu \r (Mateo 17:22-23; Mako 9:30-32) \p Papiau maꞌoai Iesu kapaꞌina mo ekapaiꞌi auꞌi maꞌoai keisaꞌi aisama, kekauai alogaina. Ke egaꞌina kapaꞌi keopopolaniꞌi kai Iesu ega imoi epainiꞌi einaka: \v 44 “Lau pau kapaꞌina alaifania auga ainami fopaaua aꞌo fologo. Aufalao agaꞌo Papiau Aumauni Gauga ageꞌafaꞌafalaina papiau imaꞌiai agepaaua,” eoma. \v 45 Kai Deo ega logoai Iesu kapaꞌina eifania auga, pau fakelogo eoma puo eogefake. Ega kainai Iesu ega imoi Iesu ega niniꞌani oko akelogo felo. Ke imoi Iesu ega niniꞌaniai kapaꞌina eifania auga kegalogo keoma kai, kemaniꞌi puo akepaꞌani penia. \s1 Kaisau Au Akaikiꞌa? \r (Mateo 18:1-5; Mako 9:33-37) \p \v 46 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi epoꞌiai, kaisau au akaikiꞌa ipauma femia auga akekua kepaꞌaua. \v 47 Iesu egaꞌina akekua opoꞌiai emai auga elogo aisama, imoi eꞌele agaꞌo eafiia mape kaina epaapa. \v 48 Egae kai epainiꞌi einaka, “Kaisau iꞌina imoina eꞌele lau akauai ageifa koko aisama, lau ageifa kokoisau. Ke kaisau lau ageifa kokoisau aisama, lau eulaisa auga isafa ageifa koko. Iifa gome, oi epomiai kaisau Deo ega pinauga ikapagai ifo eꞌele agepamia aisama, isa auga Deo maagai au akaikiꞌa ipauma,” eoma. \s1 Iesu Akagai Kepinauga Auꞌi \r (Mako 9:38-40) \p \v 49 Egaꞌina afegai Ioane eifa einaka, “Au akaikiꞌa aumu, au agaꞌo iꞌa fou laaꞌi kai oi akamuai tiapolo epapealaiꞌi aisa puo aꞌopoisa amapaapakipo aoma,” eoma. \p \v 50 Kai Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Kaisau oi afemiai eaulao auga oi fou. Ega puo folopaapakipo,” eoma. \s1 Samaria Papiauꞌi Iesu Keumakalaina \p \v 51 Deo ega logoai Iesu ufai feꞌagauaina auga kina ekaialiali aisama, Iesu opo eoge agaꞌonia mo Ierusaleme taonina galao eoma puo pea epea. \v 52 Egaꞌina alogai Iesu ega imoi eulaiꞌi fekeufai fekelao Samaria paguagai Iesu ageagu afuga fekekapaiꞌa eoma. Ega puo kelao egaꞌina paguagai papiau kepainiꞌi. \v 53 Kai kagakaga kainai Samaria papiauꞌi auga, Iudea papiauꞌi aniꞌi akeaniani. Ega kainai Iesu Ierusaleme taonina galao eoma auga aꞌo kelogonia aisama, akeifa koko. \v 54 Ega aisama Iesu ega apostolo James Ioane auniꞌi Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Lopia, oi anina loani lai ufai lo amaifaga gaake gamai egaꞌina papiauꞌi gapamaeꞌi ma looma?” keoma. \v 55 Kai Iesu eꞌafoaipini isa auniꞌi efinaiꞌi. \v 56 Ke ega imoi fou kekailai pagua iꞌoina agaꞌo kelao. \s1 Iesu Muninai Kepea Auga Maiꞌafa \r (Mateo 8:19-22) \p \v 57 Egaꞌina afegai keagai kepea alogai, au agaꞌo emai Iesu epainia einaka, “Ala folao mo ganinagai munimuai alafai paisa,” eoma. \p \v 58 Ega aisama Iesu einaka, “Ago alo amuꞌeꞌi eꞌi feu afuga ekae, ke ufa ineiꞌi isafa niiꞌi ekae. Kai Papiau Aumauni Gauga auga kania feogeaua felaagai afuga agaꞌo laaꞌi,” eoma. \p \v 59 Egae kai au iꞌoina agaꞌo epainia einaka, “Muniuai mopea,” eoma. \p Kai egaꞌina auga iifa epamue einaka, “Lopia, mologoainiau malao amau mafufu kakaua kai munimuai fapea laoma,” eoma. \p \v 60 Kai Iesu au egaꞌina epainia einaka, “Pakoꞌa auꞌi laaꞌi, lalauꞌi emae auꞌi mae egaꞌina kegafufuga. Kai oi molao Deo ega agofaꞌa fouga, papiau maaꞌiai moifafoua,” eoma. \p \v 61 Ke au iꞌoina mo agaꞌo eifa einaka, “Lopia, lau munimuai alapea. Kai mologoainiau malao inau amau mapamego kakauꞌi kai alamue alamai munimuai alapea,” eoma. \p \v 62 Kai Iesu einaka, “Kaisau ago kefanina aulina eafia ago efanina kai munina eisa auga, Deo ega agofaꞌa faugai agepinauga afaekaina,” eoma. \c 10 \s1 Iesu Ega Imoi 72 Eulaiꞌi \p \v 1 Egaꞌina afegai Lopia Iesu ega imoi iꞌoiꞌi 72 ekinaniꞌi eulaiꞌi, ke gua gua fekeufai taoni agaꞌo agaꞌo, ke afu kapaꞌi mo agelao afuga fekelao eoma. \v 2 Egaꞌina alogai epainiꞌi einaka, “Iifa faunina aꞌo fekelogo auꞌi auga laiti iꞌaina kina ekainia koa iꞌopoga kai pinauga auꞌi maꞌo laaꞌi. Ega puo laiti iꞌaina Lopiaga amogoina ega pinauga auꞌi maꞌo gaulaiꞌi ega laiti afugai kegapinauga. \v 3 Ke pau lau oi sipi gauga koa iꞌopomi laulaimi agolao amuꞌe aꞌiꞌi epoꞌiai agokoko! \v 4 Ke agolao alogai paoti agaꞌo, o feꞌa agaꞌo foloafia. Ke kamata eo agaꞌo isafa foloafia. Ke kaisau keagai agoisa aisama folopamegoinia. \p \v 5 “Ke eꞌa agaꞌogai agokoko aisama, iꞌina iifaga foifa kakaua. ‘Gagao iꞌina eꞌagai gaka,’ fooma. \v 6 Ke eꞌa inagome auga egaꞌina eegai gagao iifaga agoifania alo agekaina koa aisama, emi gagao isa eegai ageka. Kai laaꞌi koa aisama, gagao egaꞌina mo agemue eemi agemai pugu. \v 7 Ke eꞌa agaꞌo agaꞌo folopaao apua kai, eꞌa kapagai keifa kokoimi eꞌagai mo foagu. Ke eꞌa egaꞌinagai kapaꞌina keania ke keinu auga akepenimi aisama, foafia mo. Gome Deo ega pinauga auꞌi eꞌi pinauga afa fekeafia paisa. \p \v 8 “Ke taoni agaꞌogai agokoko egaꞌina papiauꞌi akeifa kokoimi aisama, kapaꞌina agomiai akeoge auga mo foania. \v 9 Ke oagu afugai isafa auꞌi akeagu aisama, fopafeloꞌi ke fopainiꞌi foifa, ‘Deo ega agofaꞌa emai eemiai ekae,’ fooma. \v 10 Kai taoni agaꞌogai agokoko egaꞌina papiauꞌi afakeifa kokoimi aisama, folao taoni alogai peapea afuꞌiai foifa foinaka, \v 11 ‘Oi emi laomai apala kainai emi taoni aeapuga ifemai kamatagai aauopuaina apaigulaisa. Egaꞌina akapa auga oi Deo oumakalaina auga gouga akapa. Kai iifa gome fologo, Deo ega agofaꞌa emai kainagai,’ fooma. \v 12 Iifa gome maamiai laifania, kina fuagai Deo papiau eꞌi laomai apalaꞌi afa agepeniꞌi aisama, oi keumakalainimi taonina papiauꞌi afa apala ipauma akeafia. Sodom taonina papiauꞌi afa keafiia auga eꞌele kai, isa auga afa akaikiꞌa ipauma akeafia,” eoma. \s1 Taoni Kapa Papiauꞌi Eꞌi Laomai Apalaꞌi Afakeumakalainiꞌi Auꞌi Deo Eegai Afa Apala Akeafia \r (Mateo 11:20-24) \p \v 13 Iesu eniniꞌani alogai taoni kapaꞌi papiauꞌi isa akeumakalainiꞌi papiauꞌi eopolaniꞌi puo iina eifa oma, “Korasin taonina papiaumi, maamiai mirakulo lakapaiꞌi kai oumakalainiau. Ega puo Deo eegai afa apala ipauma agoafia! Betsaida taonina papiaumi, maamiai mirakulo lakapaiꞌi kai oi isafa oumakalainiau. Ega puo oi isafa Deo eegai afa apala ipauma agoafia! Oi maamiai mirakulo lakapaiꞌi auꞌi Taire ke Sidoni taoniꞌiai makapaꞌi koa aisama, egaꞌina papiauꞌi eꞌi laomai apalaꞌi kekapaiꞌi auga kekiekie puo, fiakoa mo ofuofu tiapuꞌi fekeꞌiukaꞌi, ke agafa fekeafia faagaꞌi fekeꞌafa. Ke pau laaꞌi eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi. \v 14 Kai oi Korasin ke Betsaida taoniꞌi papiaumi, Deo papiau eꞌi laomai apalaꞌi afa agepeniꞌi aisama, oi auga afa apala ipauma agoafia. Taire ke Sidoni taoniꞌi papiauꞌi eꞌi laomai apalaꞌi afa eꞌeleꞌi akeafiꞌi kai oi auga akaikiꞌa ipauma agoafia. \v 15 Ke oi Kapenaum taonina papiaumi, oi oopolaga akami akaikiꞌa aoniamo ageka, ageafiakaeimi ufai ma ooma? Laaꞌi ipauma! Oi aumi agoake ipeli afu uminaga ipauma agolao,” eoma. \p \v 16 Egae kai ega imoi epainiꞌi einaka, “Kaisau oi ainami elogo auga, lau isafa ainau elogo. Ke kaisau eumakalainimi auga, lau isafa eumakalainiau. Ke kaisau lau eumakalainiau auga, lau eulaisau auga isafa eumakalaina,” eoma. \s1 Iesu Ega Imoi 72 Kemue Kemai \p \v 17 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi 72 eulaiꞌi auꞌi kelao eꞌi pinauga kepafua aisama, maialogamaꞌi mo kemue kemai. Ke Iesu kepainia keinaka, “Lopia, oi akamuai aifa aisama tiapolo mo ganinagai ainamai keafiia,” keoma. \p \v 18 Ega aisama Iesu eifa einaka, “Kimage eafi efiakoa koa iꞌopoga, ufai Satani ega eꞌualai oma laisa. \v 19 Lau oi isapu akaikiꞌa lapeniimi efua. Ega puo oi kaapa aoao fou agogafamuꞌaꞌi. Ke emi ou Satani ega isapu akaikiꞌa maꞌoai afaepalifuimi. \v 20 Kai tiapolo apalaꞌi ainami keafia aisama, egaꞌina mo alogama folopaꞌaua kai Deo oi akami ufai epapua auga alogama akaikiꞌa fopaꞌaua,” eoma. \p \v 21 Iesu ega imoi 72 kemue kemai kapa maꞌoai kekapaiꞌi auꞌi keifafouꞌi kinagai, Deo ega Spiritu Iesu alo epagama alogaina. Ke Iesu eifa einaka, “Amau, aagoa ufa fou maꞌoai Lopiaga Aumu, eꞌu imoi kapa maꞌoai kekapaiꞌi auꞌi, ikifa auꞌi malele auꞌi fou eeꞌiai loogefake. Kai eꞌu imoi, imoi eꞌeleꞌi koa iꞌopoꞌi, ikifa malele maꞌo laaꞌi auꞌi eeꞌiai lopaofakaea. E, iifa gome Amau, iꞌina auga Oi emu logoai anina loani auga koa iꞌopoga mo emia. Ega kainai lau Oi laau afagainio,” eoma. \p \v 22 Iesu Ama Deo eau afagaina efua aisama, eifa pugu einaka, “Lau Amau kapa maꞌoai lau imauai epaaua. Ke kai agaꞌo Gauga kaisau auga aelogo kai, Ama auga mo elogo. Ke kai agaꞌo Ama kaisau auga aelogo kai, Gauga auga mo elogo. Ke Gauga kaisau ekinaniꞌi auꞌi mo Ama kaisau auga epalogoniꞌi.” \p \v 23 Egae kai Iesu eꞌafoaipini ega imoi mo epainiꞌi einaka, “Kaisau maagai kapaꞌina oi oisaꞌi auꞌi eisaꞌi auga, maaga Deo eegai kapa feloꞌi eafiꞌi. \v 24 Gome lau oi lapainimi, profeta maꞌo ke kin maꞌo fou oi kapaꞌina oisa auga fekeisa keoma kai akeisa. Ke kapaꞌina oi aꞌo ologo auga isafa aꞌo fekelogo keoma kai aꞌo akelogonia,” eoma. \s1 Samaria Auga Agaꞌo Felo Auga Palapole \p \v 25 Egaꞌina afegai kina agaꞌogai, Moses ega iifa pamalelega auga agaꞌo Iesu gaꞌopo eoma puo, eꞌuegekae epaꞌani penia einaka, “Pamelele aumu, kapaꞌina fakapa agu pagai maunina faafia?” eoma. \p \v 26 Ke Iesu einaka, “Moses ega iifa pukagai kapaꞌina epapua? Ke ala lokuapi oma?” eoma. \p \v 27 Ke pamalele auga iifa epamue einaka, “Oi alomu koꞌagai guamu fofougai, imaaumu fofougai, alomu fofougai, ke emu kapula fofougai emu Lopia Deo anina foani. Ke alomu koꞌagai ifomu animu loani koa iꞌopoga, emu eꞌa ipafe auꞌi isafa alomu koꞌagai aniꞌi foani,” eoma. \p \v 28 Ega aisama Iesu einaka, “Egamoꞌo loifa. Egaꞌina fokapa kai agu pagai maunina aloafia,” eoma. \p \v 29 Kai pamalele auga ifo alo opaina auga papiau fepakinaꞌi eoma puo, Iesu epaꞌani penia pugu einaka, “Ega koa aisama, kaisau auga lau eꞌu eꞌa ipafe auga?” eoma. \p \v 30 Ke Iesu isa ega iifa palapoleai epamue einaka, “Au agaꞌo Ierusaleme taonina epuaꞌafuga Jeriko taonina elao. Egaꞌina alogai keagai painao auꞌi isa keafiia tiapu faagagai keafilaiꞌi. Ke keauauga keau mamaego egae kepuaꞌafuga ekaega kai kekailai kelao. \v 31 Ke egaꞌina kinagai sakedote agaꞌo kapaꞌina emia auga aelogo kai, egaꞌina keagaga eafiia elao au egaꞌina eisa. Ega aisama keaga meꞌe mo eafiia efai elao. \v 32 Egae kai Lefi ikupuga auga, Deo ega eꞌai epipalagai auga agaꞌo emai egaꞌina afugai au egaꞌina eisa. Ke isa isafa keaga meꞌe mo eafiia efai elao. \v 33 Kai egaꞌina afegai, Samaria auga agaꞌo Iudea papiauꞌi aniꞌi akeaniani auga egaꞌina keagaga eafiia elao. Isa elao au egaꞌina keauga auga afugai mo eka eisa aisama gua eaniia. \v 34 Ke elao faaga kelifu auꞌi oili, ke fino mulamulagai eꞌefaiꞌi ke emokaiꞌi. Egae kai eafiia ifo ega donki laagai epaaguka elaoaina feufeu eꞌagai egae eꞌimaisa. \v 35 Ke egani aisama, gakailai eoma puo, denari\f + \fr 10:35 \ft ‘Denari’ agaꞌomo auga au agaꞌo kina agaꞌomo epinauga afa monina.\f* auniꞌi eafilaiꞌi eꞌa eꞌima auga epeniia ke epainia einaka, “Iꞌina monina foafia kai au iꞌina foꞌima felo. Ke moni iꞌina afefaanio koa aisama, alamue alamai kai emu moni pika alopapinauga auga afa alapenimueiso,’ eoma.” \p \v 36 Iesu iꞌina palapole eifania efua aisama, au egaꞌina epaꞌani penia einaka, “Painao auꞌi au egaꞌina keauniia auga eegai, sakedote auga, Lefi ikupuga auga, ke Samaria auga auꞌi oiso epoꞌiai, loopolaga kaisau auga isa ega eꞌa ipafe auga koa iꞌopoga emia?” eoma. \p \v 37 Ke Moses ega iifa pamalelega kania auga iifa epamue einaka, “Laopolaga, au egaꞌina gua eania auga isa ega eꞌa ipafe auga,” eoma. \p Ega aisama Iesu isa epainia einaka, “Oi isafa folao ega koa fokapa,” eoma. \s1 Iesu Marta Maria Auniꞌi Eꞌi Eꞌa Elao \p \v 38 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi fou kekailai kemai pagua agaꞌogai aisama, papie aka Marta ega eꞌai eifa kokoꞌi. \v 39 Ke Marta akina aka Maria auga Lopia Iesu ife foꞌinai eagukipo kai kapaꞌina eifania auga aina elogonia. \v 40 Kai Marta auga Iesu ega imoi fou fekeaniani foꞌamaga gapafua auga pinaugaga maaga elaꞌa meꞌe. Isa emai Lopia Iesu eegai kai epainia einaka, “Lopia, lau akiu fepipalagai kai epuaꞌafuniau ifou mo lapinauga auga guau aloania ma? Mopaina gapalagainiau!” eoma. \p \v 41 Ega aisama Lopia iifa epamue einaka, “Marta, Marta, oi loopopo alogai, kapa maꞌo alomafuꞌi lopaꞌauꞌi. \p \v 42 Kai foloopopo alogaina kapa agaꞌomo moopolaga. Maria auga kapa felo ekinaga, ke kai agaꞌo egaꞌina kapa isa afaeafania,” eoma. \c 11 \s1 Iesu Ega Imoi Megamega Epalogoniꞌi \r (Mateo 6:9-15; 7:7-11) \p \v 1 Egaꞌina afegai kina agaꞌogai Iesu afu agaꞌogai emegamega. Emegamega efua aisama, ega imoi agaꞌo emai epainia einaka, “Lopia, Ioane Baptista ega imoi megamega epalogoniꞌi koa iꞌopoga, lai isafa megamega mopalogonimai,” eoma. \p \v 2 Ega puo Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Agomegamega aisama iina fomegamega oma: \q1 “‘Amamai, \q1 Akamu Akaikiꞌa Ipauma, galolofa. \q1 Emu agofaꞌa gamai. \q1 \v 3 Aufa kina foꞌamaga mopenimai. \q1 \v 4 Oi emai apala maꞌoai moꞌagegeainiꞌi, \q1 gome lai papiau eemaisai apala kekapa auꞌi eꞌi apala aꞌagegeainiꞌi. \q1 Ke mopapeaimai iꞌopo apalaꞌi aloꞌiai falakoko’” \p eoma. \p \v 5 Egae kai ega imoi epainiꞌi pugu einaka, “Amoopolaga, oi epomiai au agaꞌo ologonia auga eague. Kai kina agaꞌogai isa ekefaꞌa agaꞌo agomaai emai kai isa eegai foꞌama agaꞌo laaꞌi. Ega puo fafuai isa au agaꞌo elogo auga eega elao epainia einaka, ‘Ekefaꞌau, palafa iuma oiso mopeniau. \v 6 Gome lau ekefaꞌau agaꞌo epea aisoge eeu emai. Kai lau eeuai foꞌama agaꞌo laaꞌi fapenia auga aekainiau,’ eoma. \p \v 7 “Kai isa ekefaꞌa eꞌa alogai iifa epamue einaka, ‘Lau eꞌu paꞌafi ekupu efua, ke lau gau fou afeu puo, alaꞌuegekae foꞌama agaꞌo alapenio afaekaina. Ega puo foloꞌaugainiau,’ eoma. \v 8 Kai iifa gome maamiai laifania. Isa ekefaꞌa mo kainai afaeꞌugekae foꞌama afaepenia. Kai isa ega piꞌaugai kainai ageꞌue kapaꞌina mo anina eani auga agepenia. \p \v 9 “Ega puo lapainimi, Deo fogoina, Isa agepenimi. Fokapuga, agokapulaisa. Ke paꞌafi foꞌinipa, paꞌafi ageagalai. \v 10 Gome kaisau mo kepinoi auꞌi auga, Deo isa kapaꞌina kegoina auga agepeniꞌi. Ke kekapuga auga, akekapulaisa. Ke paꞌafi keꞌinipa auꞌi auga eeꞌiai paꞌafi ageagalai. \p \v 11 “Ke oi au aumi epomiai gaumi maꞌa akegoina koa aisama, kaapa agopeniꞌi ma? Laaꞌi ipauma! \v 12 Ke oꞌolo aoina akegoina koa aisama, aoao agopeniꞌi ma? Laaꞌi ipauma! \v 13 Oi laomai apalaꞌi ikapa aumi kai gaumi kapa feloꞌi ipeniꞌi ologo. Kai oi Amami ufai eague auga felo ipauma. Ke Isa kaisau egoina auga apala agepenia ooma ma? Laaꞌi ipauma! Iifa gome, Isa kapa feloꞌi ipaumaꞌi maꞌoai agepenimi, ke ega Spiritu isafa agepenimi!” eoma. \s1 Iesu Ke Tiapolo Lopiaga Belsabul Fou Fouꞌi \r (Mateo 12:22-45; Mako 3:20-27) \p \v 14 Kina agaꞌogai Iesu akeafu tiapolo au agaꞌo alogai eagu auga epapealaisa. Ke tiapolo egaꞌina au epuaꞌafuga aisama, akeafu auga eniniꞌani. Ke laꞌafou papiauꞌi Iesu au egaꞌina epafelo keisa aisama, kekauai keopofua. \v 15 Kai papiau isaꞌi auga keinaka, “Isa tiapolo eꞌi lopia Belsabul aka isapugai tiapolo epapealaiꞌi,” keoma. \v 16 Ke isaꞌi auga Iesu keꞌopoisa kepainia ufa guagai kapa agaꞌo gouga gakapa kegaisa keoma. \p \v 17 Kai Iesu egaꞌina papiauꞌi kapaꞌina keopolaga auga elogo puo epainiꞌi einaka, “Agofaꞌa agaꞌo ifo ageaupea koa aisama, agelifu afeꞌai. Ke eꞌa agaꞌogai famili ifoꞌi mo akeaupeaꞌi koa aisama, egaꞌina familina ageꞌualai. \v 18 Ega koa iꞌopoga, Satani isafa ifo ega agofaꞌa ageaupea koa aisama, ala koa iꞌopoga isa ega agofaꞌa ageapa? Lau ega laifa oma, gome oi oifa lau Belsabul aka isapugai tiapolo laulaꞌi ooma. \v 19 Pau oi oifa koa iꞌopoga, lau Belsabul aka isapugai tiapolo lapapealaiꞌi koa aisama, oi epomiai papiau isaꞌi tiapolo kepapealaiꞌi auꞌi, kaisau aka isapugai tiapolo kepapealaiꞌi? Ega puo oi kapaꞌina oifania auga koꞌa o pifoge auga isa akeifafoua. \v 20 Kai lau Deo ima isapugai tiapolo lapapealaiꞌi koa aisama, Deo ega agofaꞌa emai oi eemiai efua. \p \v 21 “Au kapula pipaini amuꞌi maꞌoai eafiꞌi ifo ega eꞌa eꞌima aisama, ega amu maꞌoai keka felo. \v 22 Kai aufalao agaꞌo kapula ipauma auga agemai auniꞌi akepipaini aisama, isa ekapula alogai puo ageauga ega amu maꞌoai ageafiꞌi. Ke auau amuꞌi epakoꞌaniꞌi auꞌi ageafiꞌi, ke painao amuꞌamuꞌi auga ageꞌeaꞌi. Ega koa iꞌopoga, lau tiapolo lapapealaiꞌi aisama, lau eꞌu isapu isa ega isapu ekaꞌegaina. \p \v 23 “Kaisau lau afeuai aeaulao auga lau fou laaꞌi. Ke kaisau lau fou alamia papiau alapakai guguainiꞌi auga, papiau epakaniniꞌi,” eoma. \p \v 24 Iesu egaꞌina eifania afegai, eifa pugu einaka, “Tiapolo apala au agaꞌo alogai epealai aisama, elao ago maininai laagai afuga ekapuga kai aeisa. Ega aisama ifo alogai einaka, ‘Lau eꞌa lapuaꞌafuga auga eꞌa alamue alalao pugu,’ eoma. \v 25 Ke elao egaꞌina eꞌagai aisama, eꞌa alo keꞌamunia ke amu maꞌoai mo kepakokopai eisa. \v 26 Ega aisama epealai elao tiapolo iꞌoiꞌi auꞌi imagea gua, isa ega apala kekaꞌegaina auꞌi emaiseiniꞌi fou kelao egaꞌina eꞌagai kekoko keagu. Ke fuagai aisama, au egaꞌina ega agu elifu alogaina, ufainagai ala eagu oma auga aguga ekaꞌegaina,” eoma. \p \v 27 Iesu egaꞌina iifaꞌi eifaniꞌi alogai, laꞌafouai papie agaꞌo Iesu eegai eifa akaikiꞌa einaka, “Oi inamu epamaunio ke eꞌimaiso auga Deo eegai kapa feloꞌi eafiꞌi,” eoma. \p \v 28 Kai Iesu einaka, “Kaisau Deo ega iifa aꞌo kelogo ke kainai kepea auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi keafiꞌi,” eoma. \s1 Papiau Mirakulo Kepaꞌaniaina \r (Mateo 12:38-42; Mako 8:12) \p \v 29 Laꞌafou akaikiꞌa emia elaoaina alogai, Iesu papiau epainiꞌi einaka, “Iꞌina papiauꞌi aloꞌi apala ipauma. Isa lau Deo eegai lamai ma auga fekelogo keoma puo, mirakulo gouga kepaꞌaniaina. Kai lau mirakulo gouga agaꞌo afalakapa kai, Jona kapaꞌina ekapaisa auga mo alakapa. \v 30 Gome Jona mirakulo agaꞌo aekapaisa kai, ega inogo auga Ninife papiauꞌi eeꞌiai mirakulo koa iꞌopoga emia. Ega koa iꞌopoga mo, Papiau Aumauni Gauga isafa iꞌina papiauꞌi eeꞌiai ega mo agekapa oma. \v 31 Ke ufainagai kin Solomon eagu miagai, South ago kuinina Siba, Solomon ega ikifa akaikiꞌa fouga elogo aisama ega ikifa aꞌo galogo eoma. Ega puo ago fuagai ipauma mo ganinagai, emai Solomon ega ikifa aꞌo elogonia. Ega kainai Deo papiau eꞌi laomai felo, o apalaꞌi afa agepeniꞌi kinagai aisama, egaꞌina kuinina ageꞌue Deo maagai iꞌina papiauꞌi eꞌi laomai apala ageoma. Pau lau Solomon ega ikifa lakaꞌegaina au inamoꞌeu. \v 32 Ke Deo papiau maꞌoai eꞌi laomai felo, o apala afa agepeniꞌi aisama, Ninife taonina papiauꞌi isafa akeꞌue Deo maagai iꞌina papiauꞌi eꞌi laomai apalaꞌi akeoma. Gome isa Jona ega inogo aꞌo kelogonia aisama, eꞌi laomai apalaꞌi keumakalainiꞌi. Ke pau lau Jona lakaꞌegaina au lamai inamoꞌeu,” eoma. \s1 Imaauꞌa Lanepa Koa Eaea Femia \r (Mateo 5:15; 6:22-23) \p \v 33 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Aufalao agaꞌo lanepa epaafiaua kai ogefake afugai aepaagufake, o liti papagai isafa aeogeꞌunia. Kai eafia lanepa kepapaꞌafa afugai epaꞌafa, ega koa papiau kemai auꞌi eaea fekeisa eoma. Ega koa iꞌopoga, lau Deo ega iifa alaogefake, oi maamiai laifafoua. \v 34 Ke oi maami auga lanepa koa iꞌopoga, imaaumi fofouga epaeaea. Ke oi maami felo aisama, imaaumi fofouga isafa ageeaea afeꞌai. Kai oi maami apala koa aisama, imaaumi fofouga uminagai ageagu. \v 35 Ke alomiai eaea ekaega auga, foisa felo umina faemia. \v 36 Ega koa aisama, oi imaaumi fofouga ageeaea afeꞌai. Ke imaaumi agaꞌomo mo ganinagai afaeꞌumina koa aisama, lanepa eaea efai imaaumi egefa koa iꞌopoga, Deo ega iifa eaea koꞌa ipauma auga, alomi agepaeaea. Ega puo lau fou agologo felo,” eoma. \s1 Iesu Faliseo Auꞌi Ke Pamalele Auꞌi Fou Fouꞌi Eifania \r (Mateo 23:1-36; Mako 12:38-40; Luka 20:45-47) \p \v 37 Iesu eniniꞌani efua afegai aisama, Faliseo auga agaꞌo Iesu epainia fou fekelao ega eꞌai fekeaniani eoma. Ega puo Iesu elao au egaꞌina ega eꞌai ekoko fou kegaaniani keoma. \v 38 Kai Faliseo auga egaꞌina Iudea eꞌi kagakaga kainai Iesu ima aeiku kakaua kai gaaniani eoma auga eisa aisama, ekauai alogaina eopofua. \p \v 39 Kai Lopia isa kapaꞌina eopolaga auga elogo puo epainia einaka, “Oi Faliseo aumi amoisa. Oi auga kaputi ke liti fou afeꞌi keikuꞌi koa iꞌopoga, emi kagakaga kainai faagami afe mo oikua kai, alomi auga mogemoge ke opola apalaꞌi fou epogu. \v 40 Oi kafoꞌo papiaumi! Deo afemi epagama auga alomi isafa aepagama ma? E! Isa oi afemi ke alomi fofouga fou epagamaꞌi. \v 41 Oi auga emi kagakaga kainai mo ulalu auꞌi folopalagainiꞌi. Kai kapaꞌina eemiai kekae auꞌi alomi koꞌagai ulalu auꞌi fopeniꞌi fopalagainiꞌi. Ega koa aisama, Deo maagai alomi fofouga afaeofu, papiau felomi agomia. \p \v 42 “Kai oi Faliseo aumi, Deo maagai papiau eeꞌiai laomai feloꞌi fokapaꞌi, ke alomi koꞌagai Deo anina foani auga laoꞌi maiꞌi ooge meꞌeꞌi. Kai oi emi kagakaga kainai mo opea, aupu gagauga agaꞌo aka mint, ke rue, ke uma alo aupu gagauꞌi maꞌoai oafiꞌi, oꞌuaga epoꞌiai, agaꞌomo Deo opaꞌa penia. Oi Deo amu ipaꞌa penia auga mo laoga maina okapa. Kai oi egaꞌina mo folokapa kai, laomai feloꞌi fokapaꞌi, ke alomi koꞌagai Deo anina foani. Kai ega koa alokapa puo, Deo oi emi laomai apala afa fepenimi laoma! \p \v 43 “Faliseo aumi, oi laꞌafou afuꞌiai, au akaikiꞌaꞌi keaguagu auꞌi mo afuꞌiai foagu auga anina oani alogaina. Ke afaꞌafa afuꞌiai papiau fekepamegonimi auga isafa anina oani alogaina. Ega puo Deo oi emi laomai apala afa fepenimi laoma! \p \v 44 “Ke oi afemi auga la koa iꞌopoga, ke alomi auga laai papiau agaꞌo imaauga efoka koa iꞌopoga. Kai papiau oi alomi ala efoka oma auga akelogo puo, laagai kepea pagai oi fou opea olao omai. Ke ega koa emia oi isa opagagaꞌi puo, isa oi koa iꞌopomi mo kekagakaga. Ega puo Deo oi emi laomai apala afa fepenimi laoma!” eoma. \p \v 45 Ega aisama Moses ega iifa pamalelega auga agaꞌo Iesu epainia einaka, “Pamalele aumu, oi Faliseo auꞌi eeꞌiai iꞌina kapaꞌi loifaniꞌi auga, lai isafa loifa apala penimai,” eoma. \p \v 46 Kai Iesu einaka, “Oi pamalele aumi, papiau meau akepua afaekaina auga openiꞌi fekepua ooma. Ke oi ifomi auga imami kekeꞌe agaꞌomo mo ganinagai aloafiakae egaꞌina papiauꞌi alopalagainiꞌi. Ega puo Deo oi emi laomai apala afa fepenimi laoma! \p \v 47 “Pamalele aumi, pifoge aumi! Papiau oi au akaikiꞌami fekepamiaimi ooma puo, ufumi apami profeta keaupuguꞌi auꞌi eꞌi la feloꞌi okapaiꞌi. Ega puo Deo oi emi laomai apala afa fepenimi laoma! \v 48 Oi ufumi apami profeta keaupuguꞌi, ke oi auga isa eꞌi la okapaiꞌi. Ega puo ufumi apami kapaꞌina kekapaiꞌi auga, Deo maagai felo opamia papiau agoꞌiai ega koa okapa. \v 49 Ega kainai Deo ega ikifai eifa einaka, ‘Lau profeta ke imoi isa eeꞌiai alaulaiꞌi. Kai isa egaꞌina papiauꞌi isaꞌi akeaupuguꞌi, ke isaꞌi akeafi apalaniꞌi,’ eoma. \v 50 Ega puo agofaꞌa eꞌina mo alogai profeta keauniiꞌi ifaꞌi efaka auga afa iꞌina papiauꞌi pau keague auꞌi akeafia. \v 51 Egaꞌina profetaꞌi auga Apele faagagai eꞌina ifa efaka emai Sakaraia faagagai. Ke papiau isa Deo ega eꞌa alogai amu Deo kepaꞌa penia afuga, ke Deo ega eꞌa alo ipaumagai, Deo ifo mo eaguagu afuga fou epoꞌiai keaupugua ifa efaka. Iifa gome mo maamiai laifania. Iꞌina papiauꞌi pau keague auꞌi egaꞌina profetaꞌi maꞌoai kemae auga ifaꞌi afa isa akeafia. \p \v 52 “Pamalele aumi, Deo ega iifa kapaꞌina eifania auga oko ipauma papiau fekelogo auga okogai mo alopamaleleniꞌi puo, oi Deo ega iifa okaisapua. Oi ifomi isafa Deo ega iifa koꞌa ipauma auga alomiai aekoko felo, ke papiau Deo ega iifa aloꞌiai gakoko keoma auꞌi isafa okaisapuꞌi. Ega puo Deo oi emi laomai apala afa fepenimi laoma!” eoma. \p \v 53 Iesu egaꞌina eifania afegai, epuaꞌafuniꞌi elao. Egaꞌina alogai Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou keꞌina Iesu eegai guaꞌi ekupu alogaina, paꞌani maꞌo mo kepaꞌani. \v 54 Ke keꞌimaisa kapa apala agaꞌo afeifania koa aisama, fekeafia iifa ipakainai fekepaapauka keoma. \c 12 \s1 Falamaniꞌi Iesu Fouga Papiau Maaꞌiai Faifafoua \r (Mateo 10:26-33; 12:32; 10:19-20) \p \v 1 Egaꞌina alogai papiau maꞌo alogaina kemai Iesu eapa afugai kelaꞌafou. Ke papiau ealogai alogaina, kegapea auga aekainia kainai kepaꞌifu agaꞌo agaꞌo laaꞌiai keapau kelaoaina. Egaꞌina alogai Iesu eꞌina ega imoi epaini kakauꞌi einaka, “Faliseo auꞌi eꞌi pifoge auga palafa ipaufuga mulamula palafa alogai keoge eufu auga koa iꞌopoga. Ega kainai isa eꞌi pifoge euki papiau epoꞌiai ekoko epalifuꞌi auga foisa felo. \v 2 Ke kapa maꞌoai pifogeai keogefakeꞌi auꞌi akekapulaiꞌi akelogo. Ke amu maꞌoai keogefakeꞌi auꞌi akefoki. \v 3 Ega puo kapaꞌina gapiai oifaniꞌi papiau akelogo auꞌi, kinaisai oifafoua koa iꞌopoga akelogo. Ke eꞌa alogai oifa kekefa mo kapaꞌina oifania auga ofaofai akeifafoua koa iꞌopoga papiau maꞌoai akelogo. \p \v 4 “Ekefaꞌau aumi, iifa gome maamiai laifania. Kaisau papiau imaauꞌi mo keaupuguꞌi auꞌi akeaupuguꞌi afegai, kapa agaꞌo afakekapa pugu puo folomaniꞌiainiꞌi. \v 5 Kai pau oi kaisau fomaniꞌiaina auga alapakinaimi. Isa oi imaaumi ageaupugua afegai, lalaumi ipeliai agepiulaiꞌi isapuga eafia auga fomaniꞌiaina. Koꞌa ipauma, lapainimi pugu. Oi egaꞌina auga fomaniꞌiaina paisa. \v 6 Oi ologo iilo ima penimaeꞌi auniꞌiai mo keꞌafaꞌi. Kai Deo egaꞌina ineiꞌi agaꞌomo mo ganinagai afaeꞌagegeaina. \v 7 Ke kaniamiai fufu auga kapa agaꞌo laaꞌi mo ganinagai, Deo fufu pika keuki auga maꞌoai epaau afeꞌainiꞌi. Ega kainai Deo agogai oi afami auga iilo maꞌo afaꞌi ekaꞌegaina. Ega puo oi papiau folomaniꞌiainiꞌi kai Deo fomaniꞌiaina,” eoma. \p \v 8 Iesu egaꞌina eifaniꞌi efua aisama, epainiꞌi pugu einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Kaisau papiau maaꞌiai eifa isa lau eꞌu imoi eoma auga, lau isafa muni Deo ega agelo agoꞌiai isa lau Papiau Aumauni Gauga au, eꞌu imoi alaoma. \v 9 Kai kaisau papiau maaꞌiai lau muniuai epea auga epuniaiaina auga, muni lau isafa isa Deo ega agelo agoꞌiai alapuniaiaina. \v 10 Ke kaisau Papiau Aumauni Gauga eumakalaina auga, Deo isa ega laomai apala afa ageꞌagegeaina. Kai kaisau Deo ega Spiritu eegai eifa apala auga, Deo isa ega laomai apala afa afaeꞌagegeaina. \p \v 11 “Ke muni papiau oi akeafimi Iudea papiau eꞌi laꞌafou afuga keꞌima, ke isapu keafia auꞌi agoꞌiai akepaapaimi aisama, oi kapaꞌina agoifania ke iimi ala agooge oma auga opopo folopaꞌaua. \v 12 Gome Deo ega Spiritu oi kapaꞌina foifania auga agepamalelenimi agoifania,” eoma. \s1 Kafoꞌo Paꞌamuꞌamu Auga Palapole \p \v 13 Iesu ega imoi maaꞌiai eniniꞌani efua aisama, laꞌafou alogai au agaꞌo Iesu epainia einaka, “Pamelele aumu, lau aau mopaina lai amamai ega amu gaꞌea lau apu gapeniau laoma,” eoma. \p \v 14 Kai Iesu einaka, “Akiuagai, kaisau lau ekinaniau oi epomiai kapaꞌina apala, o felo auga faifania, ke afemiai faaulao eoma? Lau egaꞌina puogai alamai,” eoma. \v 15 Egae kai Iesu papiau maꞌoai epainiꞌi einaka, “Mogemoge kapaꞌi maꞌoai foumakalaina. Papiau akepaꞌamuꞌamu mo puogai eꞌi agu felo agemia afaekaina,” eoma. \p \v 16 Egae kai Iesu iꞌina palapole papiau maaꞌiai eifania einaka, “Paꞌamuꞌamu auga agaꞌo ega umai foꞌama aniꞌi keoge felo alogaina. \v 17 Ega aisama isa ifo mo alogai eifa einaka, ‘Iꞌina foꞌamaꞌi alaafiꞌi kai isogeꞌi afuga iꞌoina agaꞌo laaꞌi. Ega puo kapaꞌina alakapa?’ eoma. \p \v 18 “Egae kai eifa einaka, ‘Lau iina alakapa oma: Foꞌama isoge afuꞌi ufaiꞌi auꞌi alaauokaꞌi kai, akaikiꞌaꞌi ipaumaꞌi alakapaꞌi. Ke egaꞌina afuꞌiai eꞌu foꞌama maꞌoai ke eꞌu amu maꞌoai fou alaogeꞌi. \v 19 Ke ifou alapainiau alainaka, ‘Oi amu feloꞌi maꞌo eemuai kekae puo, inipo maꞌo afolopinauga mo ganinagai kapa agaꞌo laaꞌi. Ke pau folopinauga foagu aage mo, foafia foania, foinu, ke foalogama mo alaoma,’ eoma. \p \v 20 “Kai Deo isa epainia einaka, ‘Oi kafoꞌo aumu! Iinaꞌi mo gapinai lau oi emu agu maunina alaafiꞌaua. Ega aisama kaisau oi ifomu faumuai amu lokapaꞌi auꞌi ageafiꞌi? Oi alomae puo oi apumu afakemia’ eoma.” \p \v 21 Iesu palapole egaꞌina eifania afegai eifa einaka, “Kaisau ifo faugai epaꞌamuꞌamu kai Deo faugai aepaꞌamuꞌamu auga, iina koa faagagai agemia,” eoma. \s1 Kapa Maꞌoai Eeꞌiai Foloopopo \r (Mateo 6:25-34; 6:19-21) \p \v 22 Ke Iesu ega imoi maꞌoai epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Paꞌamuꞌamu auga faagagai iina koa agemia kainai, oi emi agu, ke kapaꞌina agoania, ke imaaumi faugai tiapu kapa agoꞌiuka auga opopo folopaꞌaua. \v 23 Gome oi emi mauni aguga auga, foꞌama ekaꞌegaina, ke imaaumi auga tiapu ekaꞌegaina. \v 24 Pau maami galao inei akaꞌi oagu amoisaꞌi. Isa kapa agaꞌo akefauga, o anina isafa akeafia. Ke isa eꞌi foꞌama isoge afuga agaꞌo laaꞌi. Ega mo ganinagai, Deo isa epaaniꞌi. Kai oi auga Deo maagai kapa akaikiꞌa ipaumami, inei okaꞌegainiꞌi. \v 25 Ke oi epomiai aufalao agaꞌo opopoai ega agu kina maaga agaꞌomo koa iꞌopoga epo agepamaefania agekainia ma? Laaꞌi! Kai agaꞌo ega koa agekapa afaekaina. \v 26 Oi kapa eꞌeleꞌi iina koaꞌi mo ganinagai agokapaꞌi afaekaina kai, kapa puo amu maꞌo isaꞌi opopoꞌi opaꞌauꞌi? \p \v 27 “Pau maami galao ago alo kaikaiꞌi feloꞌi ipaumaꞌi auꞌi amoisaꞌi. Isa akepinauga ke tiapu akekapaꞌi. Kai iifa gome mo maamiai laifania. Ufainagai kin Solomon epaꞌamuꞌamu alogaina, ega amu maꞌoai feloꞌi mo ganinagai, egaꞌina amuꞌi eꞌi felo ago alo kaikaiꞌi eꞌi felo akekaꞌegainiꞌi. \v 28 Ke ago alo kaikaiꞌi egaꞌina pau kekae kai fafoko aisama, papiau akeafiꞌi loai akeꞌafoauꞌi mo ganinagai, Deo isa kaikaiꞌi felo auga, tiapu koa iꞌopoga epaiꞌiukaꞌi. Kai oi aumi kaikai egaꞌina alokaꞌegainiꞌi ma? Ke Deo kapa feloꞌi ipaumaꞌi agepenimi afaekaina ma ooma? E! Isa agepenimi paisa. Kai oi pakoꞌa eꞌele papiaumi! Oi Deo fopakoꞌania koa kai alopakoꞌania. \v 29 Ke kapaꞌina agoania ke agoinu auga foloopolaniꞌi, ke minomi egaꞌina kapaꞌi eeꞌiai folooge. Ke foloopopolainiꞌi. \v 30 Gome Deo akepakoꞌania auꞌi auga, kapaꞌina kegaania ke kegainu auga mo muninai kepiau. Kai oi Amami auga kapaꞌina anina oani auga elogo felo. \v 31 Kai Deo ega agofaꞌa fokapu kakaua. Ega aisama Deo kapaꞌina mo aniꞌi oani opopoꞌi opaꞌauꞌi auꞌi isafa agepenimi. \p \v 32 “Oi Amami ega agofaꞌa ega alogamai epenimi. Ega puo oi aumi aemaꞌo mo ganinagai folomaniꞌi. \v 33 Kai emi amu amoꞌafaꞌafalainiꞌi ulalu auꞌi amopalagainiꞌi. Ega koa agokapa aisama, emi amu paoti ufai ekae auga alogai agoogeuka. Ke egaꞌina paotina afaegeagea, ke painao auga agaꞌo paoti egaꞌina eega afaemai. Ke amu paoti alogai keka auꞌi isafa afakemokemoke, ke afakegeagea. \v 34 Gome oi emi amu mo opopoꞌi agopaꞌauꞌi aisama, egaꞌina mo kapaꞌi aniꞌi agoani,” eoma. \s1 Papiau Aumauni Gauga Agepakauai Agemai Auga Fouga \r (Mateo 24:45-51; Mako 13:32-37) \p \v 35-36 Iesu egaꞌina iifaꞌi eifaniꞌi afegai, ega imoi maꞌoai epainiꞌi pugu einaka, “Oi pinauga ikapa auꞌi koa iꞌopoꞌi fomia, emi au akaikiꞌa gaika ega amagelofe miamiaga agefua agemai auga kina foꞌima. Ke isa agoꞌima alogai tiapu feloꞌi foiꞌiukaꞌi, lanepa fopaafiauꞌi fofua foagu, emi pinauga agoꞌina agokapa auga pinaugaga foꞌima. Ega koa isa agemai paꞌafi ageꞌinipa aisama, oi pinauga ikapa auꞌi koa iꞌopoꞌi, fiakoa foꞌuegekae isa faugai paꞌafi fopaagalaisa. \v 37 Ke au akaikiꞌa agemai, ke pinauga ikapa auꞌi isa keꞌima auꞌi auga, isa eegai kapa feloꞌi akeafiꞌi. Iifa gome maamiai laifania, isa ifo pinauga fekapa auga tiapuꞌi ageiꞌiukaꞌi, ega pinauga auꞌi agepainiꞌi aniani afugai akeagukipo. Egae kai foꞌama agekapa eeꞌi agelaoaina agepeniꞌi akeania. \v 38 Ke au akaikiꞌa egaꞌina gapi atiafagai, o gani eegai femai mo ganinagai, ega pinauga ikapa auꞌi kefua keague auꞌi isa eegai kapa feloꞌi akeafia. \v 39 Kai iꞌina iifaga kapaꞌina laifania auga fologo. Eꞌa inagome agaꞌo painao auga kina maaga kapagai agemai eꞌa ageaupea auga agelogo koa aisama, eꞌa ageꞌima puo painao auga eꞌa afaeaupea. \v 40 Ega koa iꞌopoga, Papiau Aumauni Gauga agepakauai kina maaga kapagai agemai auga alologo puo, oi isafa fofua foagu,” eoma. \p \v 41 Iesu egaꞌina eifania afegai aisama, Peto isa epaꞌani penia einaka, “Lopia, egaꞌina palapole lai oi emu imoi mo lopainimai, o papiau maꞌoai mo lopainiꞌi?” eoma. \p \v 42 Kai Iesu Peto ega paꞌani afa palapoleai iina epamue oma einaka, “Pinauga ikapa auꞌi epoꞌiai kaisau auga eikifa, ke alo koꞌagai ega au akaikiꞌa ega eꞌa eꞌima? Au egaꞌina auga ega au akaikiꞌa isa eꞌa fofouga epaꞌima. Ke isa pinauga ikapa auꞌi maꞌoai eꞌi foꞌama fekeania auga kina maaga ekaina aisama epeniꞌi. \v 43 Ke au akaikiꞌa egaꞌina agemai eꞌa epaꞌima auga ega koa agekapa ageisa auga, isa eegai kapa feloꞌi ageafiꞌi. \v 44 Iifa gome maamiai laifania. Au akaikiꞌa egaꞌina, eꞌa eꞌima auga amu maꞌoai agepaꞌima afeꞌaina. \v 45 Kai iina koa afemia auga amoopolaga. Eꞌa eꞌima auga ifo mo ageifa ageinaka, ‘Lau eꞌu au akaikiꞌa aepaafiafi aemai,’ ageoma. Ega puo ageꞌuegekae pinauga auꞌi maꞌoai, au ke papie fou ageauniꞌi. Ke ageinu ageaniani, ke ageinuinu alogaina. \v 46 Isa laomai ega koa ekapakapa kai, kina maaga kapagai ega au akaikiꞌa, agepakauaina agemai auga afaelogo. Kai egaꞌina kina agemai aisama, agepakauaina ega pinauga afuga apala ageisa. Ega aisama au akaikiꞌa egaꞌina, isa ageafia afa apala ipauma agepenia. Ke pakoꞌa auꞌi laaꞌi auꞌi afuꞌiai agepiulaisa. \p \v 47 “Ega kainai pinauga ikapa auga ega au akaikiꞌa kapaꞌina isa fekapa eoma auga elogo kai aefua aeagu aekapa koa aisama, au akaikiꞌa agemai aisama, isa ageauga kiekie akaikiꞌa agepenia. \v 48 Kai pinauga ikapa auga kapaꞌina fekapa auga aelogo puo, afa feafia koa iꞌopoga kapa agaꞌo ekapaisa koa aisama, au akaikiꞌa agemai aisama, ageauga kai kiekie eꞌelega mo agepenia. Ega koa iꞌopoga, Deo kaisau maꞌo epenia feꞌima eoma auga, muni maꞌo eegai gaafimue auga paꞌanina agepaꞌani. \s1 Iesu Puogai Keꞌeaꞌi \r (Mateo 10:34-36) \p \v 49 Iesu eifa pugu einaka, “Lau agofaꞌai papiau eꞌi laomai apalaꞌi faumaꞌi laoma puo, lo laafiia lamaiseina. Lo egaꞌina, laomai apalaꞌi faumaꞌi laoma auga agofaꞌai gaufa koa aisama, pau alou fegama alogaina! \v 50 Ke pau lau Deo pinauga epeniiau auga alapafua koa kai, baptismo agaꞌo kiekie akaikiꞌa ipauma auga ekae. Alou kiekiega egaꞌina ageka mo agelao egaꞌina kiekiega alaafia kai agefua. Ke lau egaꞌina kiekie laopolaga aisama, alou ekiekie alogaina. \v 51 Ke lau agofaꞌa lamai aisama, oi oopolaga gagao ma lamaiseina ooma? Laaꞌi, iifa gome mo maamiai laifania. Lau gagao alamaiseina kai agukua lamaiseina. \v 52 Pau kina alogai famili agaꞌo alogai papiau auꞌi ima epoꞌiai lau puouai akeꞌeaꞌi. Papiau oiso akeꞌue auniꞌi akepaakekuaniꞌi, ke auniꞌi akeꞌue oiso akepaakekuaniꞌi. \v 53 Ke egaꞌina familina alogai akeꞌeaꞌi, ama gauga fou akeakekua, ke gauga ama fou akeakekua. Ke ina gauga ifiaoga fou akeakekua, ke ifiao ina fou akeakekua. Ke papie, gafa papiega fou akeakekua, ke papie gafa, gafa papiega fou akeakekua. Ega koa agemia famili fofouga epoꞌiai akeꞌeaꞌi. \s1 Kina Kapa Auga Fologo Felo \r (Mateo 16:2-3) \p \v 54 Egae kai Iesu laꞌafou papiauꞌi epainiꞌi einaka, “Oi apuapu epaꞌumina oisa aisama, fiakoa mo oifa imu ageake ooma ke imu eake. \v 55 Ke aꞌuai ameku epua emai aisama, oifa kina ageꞌisapu ooma ke kina eꞌisapu. \v 56 Oi aagoai ke ufa guagai kapaꞌina mo kemia oisaꞌi aisama, ologo oifaniꞌi. Kai ala koa iꞌopoga pau kapaꞌina mo kemia auꞌi alologo aloifaniꞌi. Oi pifoge ipauma aumi! \p \v 57 “Ke oi ifomi faumiai kapaꞌina Deo maagai felo, o apala auga kapa puo alologo felo? Egaꞌina kapaꞌi oi fologo felo koa kai alologo felo. \v 58 Au agaꞌo oi iifa ipakainai agepaapaukaiso iifa ipakaina auga eega agolao koa aisama, agolao alogai keagai fokapula foꞌopo epomiai fogagao. Ega afaemia oma koa aisama, isa oi agelaꞌa pupugeiso iifa ipakaina afuga agelaoainio, iifa ipakainai laomai felo, o apala afa epipeni auga oi ipitimagu imagai agepauiso. Ke egaꞌina auga oi tipula afugai ageꞌafo kokoiso. \v 59 Iifa gome maamiai laifania, oi tipula afugai afolopealai tipula eꞌa afa agooge, emi moni agopafua afeꞌaina afegai kai agopealai,” eoma. \c 13 \s1 Laomai Apalaꞌi Foumakalainiꞌi \p \v 1 Egaꞌina alogai papiau isaꞌi egae Iesu fou keapa auꞌi, Iesu maagai Pilato Kalilea auꞌi Deo amu kepapaꞌa penia kai eaupuguꞌi ifaꞌi egaꞌina amuꞌi aloꞌiai ekoko fou elapui auga fouga keifania. \v 2 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Oi oopolaga isa ega kemae oma puo, Kalilea papiauꞌi maꞌoai epoꞌiai isa auꞌi eꞌi laomai apala ipauma, Kalilea papiauꞌi eꞌi apala ekaꞌegaina ma ooma? \v 3 Iifa gome maamiai laifania, laaꞌi ipauma! Oi emi laomai apalaꞌi afoloumakalainiꞌi koa aisama, oi maꞌoai isafa agomae afeꞌai. \v 4 Ke Siloam taoaga eꞌualai aisama, papiau 18 eaupuguꞌi auga ologo. Kai oopolaga egaꞌina papiauꞌi eꞌi laomai apala auga, Ierusaleme taoninai keagu papiauꞌi eꞌi apala ekaꞌegainiꞌi ma ooma? \v 5 Iifa gome maamiai laifania, laaꞌi ipauma! Kai oi emi laomai apalaꞌi afoloumakalainiꞌi koa aisama, Deo oi maꞌoai emi laomai afa agepenimi,” eoma. \p \v 6 Egae kai Iesu papiau eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi eoma puo, iꞌina palapole maaꞌiai eifania einaka, “Au agaꞌo ega uma alogai\f + \fr 13:6 \ft Grik malagai ‘fino uma alogai’\f* ega uma eꞌima auga, au aka fik efaunia eapa. Egaꞌina afegai uma inagome elao anina agaꞌo eogeisa ma auga gaisa eoma kai anina agaꞌo aeogeisa eisa. \v 7 Ega puo elao au egaꞌina uma alo eꞌima auga epainia einaka, ‘Inipo oiso alogai fik auga anina agaꞌo eogeisa ma auga maisa laoma puo lamai kai anina agaꞌo alaisa. Kapa puo aꞌisa fepapinauga aagenia mo? Moaga mopuake!’ eoma. \p \v 8 “Kai au, uma alo eꞌima auga iifa epamue einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, mogafegafe inipo agaꞌomo mo mopeniau. Egaꞌina inipoga alogai gome alaꞌima alakapa felo. \v 9 Egaꞌina alakapa afegai, inipo agaꞌogai anina ageoge koa aisama, felo puo feka. Kai anina agaꞌo afaeoge koa aisama, foaga fopuake,’ eoma.” \s1 Iesu Papie Ofa Ekopi Auga Epafelo \p \v 10 Egaꞌina afegai Iudea papiauꞌi Deo keaufagaina kina agaꞌogai, Iesu laꞌafou afuga agaꞌogai papiau epamaleleniꞌi. \v 11 Egaꞌina alogai melo papiega agaꞌo, tiapolo apala alogai ekoko puo, inipo 18 ofa epakopia eagu. Ega kainai gapea opai auga aekainia, elou mo epea. \v 12 Iesu egaꞌina papiega eisa aisama, eifaga elao kai epainia einaka, “Papie, oi ofamu ekopi auga eegai lapafeloiso,” eoma. \v 13 Egae kai Iesu ima isa laagai eogeaua aisama, fiakoa mo ofa eꞌopai eapa opai, ke Deo eau afagaina. \p \v 14 Kai Iesu Deo keau afagaina kinagai papie epafelo puo, laꞌafou afuga eꞌima lopiaga gua ekupu alogaina. Ega kainai isa papiau epainiꞌi einaka, “Iifi agaꞌomo alogai, pinauga kinaꞌi imagea agaꞌomo kekae. Ega puo egaꞌina kinaꞌiai fomai fekepafeloimi kai, Deo aau afagaina kinagai folomai fakepafeloimi,” eoma. \p \v 15 Ega aisama Lopia Iesu au egaꞌina ega iifa epamue einaka, “Deo oau afagaina kinagai oi epomiai au agaꞌo ega polomakau o ega donki fei fepenia eoma aisama, ega feufeu afugai aegupuka fei aepenia pagu? Oi pifoge aumi! Isa elao polomakau o donki egupuka elaoaina fei epenia. \v 16 Kai iꞌina papiega iꞌa ufuꞌa apaꞌa Abraham okogai amai auga gauga, Satani inipo 18 alogai egopeisa ofa ekopi. Kai Deo oau afagaina kinagai puo, kapaꞌina isa egopeisa auga eegai falapapealaisa ma ooma? Laaꞌi, fapapealaisa paisa,” eoma. \p \v 17 Iesu egaꞌina eifania aisama, anina akeani auꞌi maꞌoai kemeagai alogaina. Kai papiau auga Iesu kapa akaikiꞌaꞌi maꞌo Deo fekeifagaina kapaꞌi ekapaiꞌi keisaꞌi puo, aloꞌi egama alogaina. \s1 Mastad Oga Palapole \r (Mateo 13:31-32; Mako 4:30-32) \p \v 18 Egae kai Iesu iꞌina palapole papiau maaꞌiai eifania einaka, “Deo ega agofaꞌa auga ala koa iꞌopoga? Ke kapaꞌina fou alaafi opoꞌi? \v 19 Egaꞌina afuga auga, au aka mastad oga eꞌele ipauma auga koa iꞌopoga. Au agaꞌo au oga egaꞌina eafiia ega umai efaunia, ke euki elao au akaikiꞌa emia. Ke ufa ineiꞌi kemai agagai keiꞌoau,” eoma. \s1 Palafa Ipaufuga Mulamula Palapole \r (Mateo 13:33) \p \v 20 Ke Iesu palapole agaꞌo eifania pugu einaka, “Deo ega agofaꞌa auga kapaꞌina fou alaoge opoꞌi? \v 21 Egaꞌina afuga auga, papie agaꞌo palafa ipaufuga mulamula eafia palafa maꞌo fou eoge lapuinia, fei eꞌefa efiuga kai epuaꞌafuga eka, ke mulamula egaꞌina palafa fofouga alogai epinauga, palafa epaufua auga koa iꞌopoga,” eoma. \s1 Deo Ega Agofaꞌa Paꞌafina Eopeope \r (Mateo 7:13-14, 21-23) \p \v 22 Egaꞌina afegai Iesu Ierusaleme taonina pea epea alogai, taoni ke pagua agaꞌo agaꞌo aloꞌiai ekoko papiau epamaleleniꞌi. \v 23-24 Egaꞌina alogai aufalao agaꞌo Iesu epaꞌani penia einaka, “Lopia, papiau oisomo mo Deo kaniaꞌi ageagamauga ma?” eoma. \p Kai Iesu isa ega iifa epamue alogai, papiau maꞌoai mo maaꞌiai eifa einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Papiau maꞌo akeꞌopo Deo ega agofaꞌai kegakoko akeoma kai, ega agofaꞌa paꞌafina eopeope puo maꞌo afaekainiꞌi. Ega puo oi founiaimoimo Deo ega agofaꞌa paꞌafina eopeope mo ganinagai alogai fokoko. \v 25 Ke kina agaꞌogai egaꞌina afuga inagome auga ageꞌuegekae paꞌafi agekupuga aisama, oi afegai agoapa paꞌafi agoꞌinipa agogoina agoinaka, ‘Mogafegafe paꞌafi mopaagalaisa amakoko’ agooma. \p “Kai isa iifa agepamue ageinaka, ‘Oi kaisau ke kapai omai okomi alalogo,’ ageoma. \p \v 26 “Kai oi agoinaka, ‘Lai oi fou aaniani, ke oi isafa emai keagai lopea lopamalelenimai,’ agooma. \p \v 27 “Kai isa iifa agepamue pugu ageinaka, ‘Oi kaisau ke kapai omai auga alalogo. Oi apala ikapa aumi, maꞌoai eeuai okailai!’ ageoma. \p \v 28 “Ke oi isa eegai agepiulaimi, ke egae ufuꞌa apaꞌa Abraham, Aisak, Iakobo, ke profeta maꞌoai Deo ega agofaꞌai keague auꞌi agoisaꞌi. Ega aisama agoapepe niemi agoapalolia. \v 29 Ke agofaꞌa fofouga kiuga agaꞌo agaꞌogai papiau maꞌoai akemai Deo ega agofaꞌai miamia akaikiꞌa ipauma agemia, egae eꞌi agu afugai akeagu akemiamia. \v 30 Kai amoisa, iifa gome kaisau kemuniai auꞌi akeufai, ke kaisau keufai auꞌi akemuniai,” eoma. \s1 Iesu Ierusaleme Taonina Gua Eaniia \r (Mateo 23:37-39) \p \v 31 Ega aisama Faliseo auꞌi isaꞌi Iesu eega kemai kepainia keinaka, “Herod oi gaaupuguiso eoma puo, iꞌina afuga mopuaꞌafuga afu iꞌoina agaꞌo molao,” keoma. \p \v 32 Kai Iesu einaka, “Folao ago alo amuꞌega, pifoge kupuga auga fopaina, ‘Lau pau papiau aloꞌiai tiapolo keagu auꞌi alapapealaiꞌi, ke isafa papiauꞌi alapafeloꞌi agelaolao kapaꞌina makapa laoma auga alapafua,’ fooma. \v 33 Iifa gome maamiai laifania, profeta epoꞌiai kai agaꞌo Ierusaleme taonina afegai agemae afaekaina. Ega puo pau kapaꞌina lau faagauai femia mo ganinagai, alapinauga mo agelao fuagai mo agefua,” eoma. \p \v 34 Egae kai Iesu Ierusaleme taonina eisa gua eaniia puo eifa einaka, “O Ierusaleme, Ierusaleme! Ierusaleme taoninai oagu papiaumi, oi profeta oaupuguꞌi, ke Deo papiau eemiai eulaiꞌi auꞌi isafa kepoai ofoupuguꞌi. Ke oꞌolo papiega gauga epakai guguainiꞌi panina papagai epakaisogoniꞌi koa iꞌopoga, lau isafa kina maꞌo alou koꞌagai oi lau gau aumi maafi kaiguguimi laoma kai, oi opamafuisau aniu aloani! \v 35 Maami galao oi emi eꞌa maini ekae, kai agaꞌo egae laaꞌi amoisa. Iifa gome maamiai laifania. Oi lau afoloisau pugu mo agelao agoifa, ‘Lopia akagai emai auga Deo eegai kapa feloꞌi eafia,’\x + \xo 13:35 \xt Sam 118:26\x* agooma kai agoisau pugu,” eoma. \c 14 \s1 Iesu Au Faaga Eufu Auga Epafelo \p \v 1 Egaꞌina afegai Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina agaꞌogai, Iesu Faliseo auga akaikiꞌa agaꞌo fou fekeaniani eoma puo ega eꞌa elao. Elao eꞌai ekoko aisama, egae keagu auꞌi Iesu kapa agaꞌo afekapa koa aisama fekeisa keoma puo, aloꞌi koꞌagai keagu keagouka. \v 2 Egaꞌina alogai au agaꞌo faaga kepiufuaina puo, faaga ekiekie alogai auga Iesu agogai eagu. \v 3 Ke Iesu egaꞌina auga eisa aisama, Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou epaꞌani peniꞌi einaka, “Pau kinagai isafa papiauga agaꞌo ipafelo auga, Moses ega iifa kainai keifa apua o akeifa apua?” eoma. \v 4 Isa isafa auga fefelo auga anina keani kai, Deo keau afagaina kina puo keagu komo mo keoma. Ega puo Iesu egaꞌina auga faagagai eafi epafelo kai eulaisa elao. \p \v 5 Egae kai Iesu isa epaꞌani peniꞌi pugu einaka, “Deo oau afagaina kinagai oi epomiai aufalao agaꞌo gaumu, o emu polomakau ipuai afeꞌualai koa aisama, fiakoa mo afololao afololaꞌaua ma? Iifa gome, agolao agolaꞌaua paisa!” eoma. \v 6 Kai isa komo mo keoma iifa agaꞌo akeifania. \s1 Ifomi Eꞌelemi Fopamiaimi \p \v 7 Ke Faliseo auga egaꞌina, papiau iꞌoiꞌi isafa Iesu fou eifa kokoꞌi fou egae keagu. Kai egaꞌina papiauꞌi kelao aniani afugai au akaikiꞌaꞌi fekeagu keoma auga mo afuꞌiai keagu auga eisa. Ega aisama Iesu isa maaꞌiai iꞌina palapole eifania. \v 8 “Aufalao agaꞌo ega amagelofe miamiaga amolao amoisa iifaga afepenimi afolao afoisa koa aisama, au akaikiꞌa agaꞌo oi ekaꞌegainimi auga isafa afemai puo, au akaikiꞌaꞌi keagu afuꞌiai foloagu. \v 9 Kai oi au akaikiꞌaꞌi fekeagu keoma auga afugai afoagu koa aisama, miamia inagome auga au akaikiꞌaꞌi oi kekaꞌegainimi auꞌi isafa afekemai egaꞌina afugai fekeagu afeoma. Ke isa akemai aisama, miamia inagome auga oi agepainimi, ‘Oi oagu afuga iꞌina auꞌi amopeniꞌi kegaagu,’ ageoma. Ega aisama oi agomeagai alogaina, ke afu kepogu afeꞌai kainai, agolao papiau aageꞌi keagu auꞌi fou afuꞌiai agoagu. \v 10 Kai iifa kepenimi egaꞌina miamiaga folao keoma koa aisama, folao papiau aageꞌi keaguagu afugai foagu. Ega koa miamia ekapa auga agemai aisama agepainimi ageinaka, ‘Ekefaꞌau, amoꞌue amolao afu felogai amoagu,’ ageoma. Ega aisama oi fou miamia omai auꞌi agoꞌiai, oi au akaikiꞌami koa iꞌopoꞌi agomia. \v 11 Gome kaisau ifo akaikiꞌa epamia auga, eꞌele agemia. Kai kaisau ifo eꞌele epamia auga, akaikiꞌa agemia,” eoma. \p \v 12 Egae kai Iesu Faliseo auga miamia egaꞌina ekapa auga epainia einaka, “Oi miamia o gaku agaꞌo alokapa papiau alopainiꞌi kegamai alooma aisama, ekefaꞌamu o emu famili ipauma, o aamu akimu o paꞌamuꞌamu auꞌi fou eꞌa opaafe auꞌi mo folopainiꞌi fakemai. Kai oi isa mo alopainiꞌi akemai koa aisama, oi imamu afa kegaoge afekeoma puo afekepainio eꞌi miamia o gaku afolao. Ega koa agemia aisama, oi imamu afa akeoge. \v 13 Kai oi miamia alokapa aisama, ulalu papiauꞌi, faagaꞌi emelo auꞌi, ifeꞌi emelo auꞌi, ke maakimiꞌi auꞌi fou fopainiꞌi fekemai fou fomiamia. \v 14 Ega alokapa oma aisama, isa oi imamu afa afakeoge mo ganinagai, Deo eegai kapa feloꞌi oi agepenio, ke pakoꞌa papiauꞌi Deo maagai aloꞌi opaina kemia auꞌi akemaunimue kinagai afa felo aloafia,” eoma. \s1 Miamia Akaikiꞌa Palapole \r (Mateo 22:1-10) \p \v 15 Iesu fou keagu keaniani auꞌi agaꞌo Iesu ega eifa oma aina elogonia aisama epainia einaka, “Deo ega agofaꞌai miamia agemia aisama, au kapa egae ageaniani auga Deo eegai kapa feloꞌi ageafiꞌi,” eoma. \p \v 16 Ega aisama Iesu au egaꞌina ega iifa palapoleai epamue einaka, “Au agaꞌo miamia akaikiꞌa gakapa eoma puo, papiau maꞌo epainiꞌi fekemai eoma. \v 17 Egaꞌina miamia kina ekainia aisama, ega pinauga auga eulaisa elao miamia fekemai eoma auꞌi epainiꞌi einaka, ‘Kapa maꞌoai kefua kekae puo pau omai fou alao,’ eoma. \p \v 18 “Kai egaꞌina papiauꞌi maꞌoai afakelao auga iifaga agaꞌomo keifania, ke aua mo eꞌi pinauga akekapa keoma. Ke epoꞌiai au agaꞌo eifa kaukau einaka, ‘Lau ago agaꞌo pau mo laꞌafaisa, ke falao faisa laoma. Ega puo lagoinio afalafai auga alomafuga folopaꞌaua,’ eoma. \p \v 19 “Ke au iꞌoina agaꞌo eifa einaka, ‘Lau pau mo polomakau aisoꞌiai lailai kegopeꞌi auꞌi ima laꞌafaiꞌi, ke lalao kepinauga felo ma maꞌopoꞌi laoma. Ega puo lagoinio afalafai auga alomafuga fopaꞌaua,’ eoma. \p \v 20 “Ke au iꞌoinaga mo agaꞌo eifa einaka, ‘Lau pau mo laamage puo alafai afaekaina,’ eoma. \p \v 21 “Ega puo pinauga auga miamia fekemai papiauꞌi epiauniꞌi auga, emue elao ega au akaikiꞌa maagai kapaꞌina mo keifania auga eifania. Ega aisama eꞌa inagome auga gua ekupu, ke ega pinauga auga epaini kapulania einaka, ‘Mopaafiafi molao pugu taoni alogai keaga akaikiꞌaꞌiai ke eꞌeleꞌiai isafa mokoko, ulalu auꞌi, faagaꞌi emelo auꞌi, maakimiꞌi auꞌi, ke ifeꞌi emelo auꞌi fou momaiseiniꞌi,’ eoma. \p \v 22 “Ega kainai pinauga auga egaꞌina elao kapaꞌina fekapa auga ekapaisa efua aisama, emue emai einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, kapaꞌina loifania auga lakapaisa efua kai afu ekae paisa,’ eoma. \p \v 23 “Ega aisama au akaikiꞌa ega pinauga auga epainia pugu einaka, ‘Molao pagua keagaꞌiai, ke epoepoai papiau keagu auꞌi momaiseiniꞌi ega koa eꞌu eꞌa ake gapogu. \v 24 Iifa gome maamuai laifania, papiau kapaꞌi lapaini kakauꞌi kai akemai auꞌi epoꞌiai aufalao agaꞌomo mo ganinagai lau eꞌu miamia foꞌamaga afaeani opogaina,’ eoma.” \s1 Iesu Ega Imoi Famia Auga Fouga \r (Mateo 10:37-38) \p \v 25 Egaꞌina afegai papiau maꞌo laꞌafouai Iesu fou kepea. Egaꞌina alogai Iesu eꞌafoaipini isa epainiꞌi einaka: \v 26 “Kaisau lau eeu emai kai ifo ina ama, akafa, gauga, aaga akina, afakua ke isa mo laaꞌi kai, ifo mo ganinagai anina ageani alogaina koa aisama, lau eꞌu imoi agemia afaekaina. \v 27 Ke kaisau ifo ega koloti afaepua, muniuai afaepea auga, lau eꞌu imoi afaemia. \p \v 28 “Amoopolaga, oi epomiai aufalao agaꞌo taoa agaꞌo gapaapa eoma aisama, isa ageagukipo moni pika agepapinauga taoa egaꞌina agepaapa agepafua auga, ageafiꞌopo kakaua. \v 29 Kai isa ega koa afaekapa koa aisama, ageꞌina taoa uuꞌuga mo agefauga kai afaepafua. Ega aisama papiau maꞌoai isa akeisa akepaꞌaua akeaꞌalaina ke akeinaka: \v 30 ‘Iꞌina auga augai aeaukipo kai taoa epaapa pau aepafua,’ akeoma. \p \v 31 “O amoopolaga, kin agaꞌo ega ifani auꞌi 20,000 ke kin iꞌoina agaꞌo ega ifani auꞌi 10,000 auga fou kegaifani eoma. Ega aisama kin agaꞌo auga ega imoi oisomo mo puo, ageagukipo fou akepipaini agekaina ma, afaekaina ma auga ageisa felo kakaua kai fou akepipaini. \v 32 Kai ageisa afaekaina aisama, agoma ipaumagai akeapa kai ega imoi isaꞌi ageulai kakauꞌi gagao iifaga akelaoaina. \v 33 Ega koa iꞌopoga, oi epomiai kaisau lau eꞌu imoi gamia eoma aisama, isa feagukipo feopola felo kai muniuai fepea. Ke kapa maꞌoai ageumakalainiꞌi kai eꞌu imoi agemia agekaina. Kai kaisau kapa maꞌoai afaeumakalainiꞌi aisama, eꞌu imoi agemia afaekaina. \p \v 34 “Iifa gome kikimalu kapa felo. Kai kikimalu mekiꞌaga agefua aisama, ala akeoma akepamekiꞌania pugu? Akepamekiꞌania pugu afaekaina. \v 35 Ke kikimalu mekiꞌaga agefua aisama, aꞌisa o ae igoa fou akeogefouꞌi akepapinauganiꞌi agekaina ma? Laaꞌi, afaekaina! Ega puo akeafia akepuake. \p “Kaisau aina epaaua auga ainau galogo,” eoma. \c 15 \s1 Sipi Egea Auga Palapole \r (Mateo 18:12-14) \p \v 1 Kina agaꞌogai laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi epoꞌiai tax keafia auꞌi, ke laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi isaꞌi maꞌoai kemai Iesu aina kegalogo keoma puo keapa lofe. \v 2 Kai Faliseo auꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou ega koa emia keisa aisama, keifa mugumugu keinaka, “Iꞌina auga laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi mo ganinagai eifa kokoꞌi fou keaniani,” keoma. \p \v 3 Ega aisama Iesu iꞌina palapole maaꞌiai eifania einaka: \v 4 “Amoopolaga! Oi epomiai aufalao agaꞌo sipi 100 eegai keapae kai agaꞌo egea. Ega aisama isa sipi 99 afu ofakaegai afaepuaꞌafuniꞌi kai afaelao agaꞌomo egea auga afaekapuga ma? Laaꞌi, agelao agekapuga paisa! \v 5-6 Ke isa agekapuga ageisa aisama, ageafia alogamai mo fagogai ageogeaua agepua ega eꞌa agelaoaina. Egae kai ekefaꞌa ke eꞌa ipafe auꞌi fou ageifa kaiguguiꞌi kai ageinaka, ‘Eꞌu sipi egea kai lakapulaisa puo omai fou amaalogama,’ ageoma. \v 7 Iifa gome maamiai laifania. Laomai apala ekapa auga agaꞌomo mo ega laomai apalaꞌi eumakalainiꞌi aisama, ufai Deo agogai alogama akaikiꞌa emia, papiau auꞌi 99 aloꞌi opaina eꞌi apala agaꞌo laaꞌi auꞌi eꞌi alogama ekaꞌegaina.” \s1 Moni Egea Auga Palapole \p \v 8 “Ke papie agaꞌo eegai silifa monina ouꞌaga kekae kai agaꞌomo epagea auga amoopolaga. Ega aisama isa lanepa afaepafiaua eaeagai eꞌa alo afaeꞌamuga, ke afu afaegagai felo afaelao afaeisa ma? Iifa gome isa lanepa agepaafiaua eaeagai eꞌa alo ageꞌamuga, ke afu agegagai felo agelao ageisa kai ageapakipo. \v 9 Ke isa moni agaꞌomo egaꞌina agekapulaisa aisama, ekefaꞌa ke eꞌa ipafe auꞌi fou ageifa kaiguguiꞌi kai ageinaka, ‘Eꞌu silifa monina egea kai lakapulaisa puo omai fou amaalogama,’ ageoma. \v 10 Iifa gome maamiai laifania. Laomai apala ekapa auga agaꞌomo mo ega laomai apala eumakalaina aisama, Deo ega agelo agoꞌiai alogama akaikiꞌa emia,” eoma. \s1 Au Gauga Egea Auga Palapole \p \v 11 Ke Iesu aeapakipo palapole agaꞌo eifania pugu einaka, “Ega kinagai au agaꞌo ke gauga auniꞌi fou keagu. \v 12 Kai kina agaꞌogai eke auga ama epainia einaka, ‘Amau, kapaꞌina lau apu looma auga pau mopeniau,’ eoma. Ega kainai ama gauga auniꞌi epoꞌiai amu eꞌeaiꞌi epeniiꞌi. \p \v 13 “Egaꞌina afegai epo aemaefa eke auga kapaꞌina mo isa apuga auga epakai guguainiꞌi eafiiꞌi. Egae kai eꞌa epuaꞌafuga ekailai ago agoma elao. Egae ega amu maꞌoai epalakaꞌi ekapa aage mo alogama mo ekapunia. \v 14 Ega koa ekapaisa ega kapa maꞌoai epafua afeꞌainiꞌi afegai aisama, eagu ago fofouga alogai magea akaikiꞌa emia. Ega aisama inaega ekimu eulalu alogaina. \v 15 Ega puo elao ifo elogoaina ago inagomeꞌi auga agaꞌo papagai epinauga. Egaꞌina auga isa eulaisa ega ago elao ega uma epaaniꞌi. \v 16 Kai inaega ekimu alogaina puo, uma foꞌama keania auga foꞌamaga gaania inaega gakapua eoma. Ke kai agaꞌo foꞌama aepenia puo aekainia. \p \v 17 “Kai muniai opolaga eapa opai aisama, ifo mo epainia einaka, ‘Amau ega pinauga auꞌi eeꞌiai foꞌama maꞌo paisa ekae keania ke afa eka aage mo. Kai iꞌina afugai foꞌama laaꞌi inaekimu mo maega lapaꞌaua! \v 18 Lau alamue amau eega alalao alapaina alainaka, ‘Amau, oi ke Deo fou eemiai laomai apala ipauma lakapaisa. \v 19 Lau oi gaumu fopamiaisau auga afaekaina. Ega puo lau oi emu pinauga auꞌi agaꞌo koa iꞌopoga fopamiaisau alaoma,’ eoma. \v 20 Ega eopola oma aisama, eꞌuegekae ekailai ama eega elao. \p “Kai isa keagai epea elaolao kai, ama aakai maaga elao isa eisa. Eisa aisama gua eani alogaina, epiau gauga eega elao uufagai ekoko egoapia. \p \v 21 “Ega aisama gauga ama epainia einaka, ‘Amau, oi ke Deo fou eemiai laomai apala ipauma lakapaisa. Lau oi gaumu fopamiaisau pugu auga afaekaina,’ eoma. \p \v 22 “Kai ama ega pinauga auꞌi epainiꞌi einaka, ‘Ofiakoa! Tiapu felo ipauma omaiseina opaiꞌiuka. Ke lau eꞌu isapu lapipipeni gouga okapa ring imagai amooge. Ke lau gau koꞌa ipauma auga gouga okapa kamata opagafauka. \v 23 Ke polomakau gauga efaꞌa auga amoafia omaiseina amoaupugua kai miamia amakapa amaalogama. \v 24 Gome lau gau iꞌina egea kai pau lakapulaisa. Emae kai pau emaunimue koa iꞌopoga,’ eoma. Ega kainai keꞌina miamia kekapaisa kealogama. \p \v 25 “Egaꞌina emia alogai, aaga faꞌaniauga agoai eapa epinauga. Epinauga efua emai eꞌa eegai aisama, kelaꞌafou kegefa kemiamia auga aꞌo elogonia. \v 26 Ega puo ega pinauga auꞌi agaꞌo eifaga kai kapaꞌina emia auga paꞌanina epaꞌani. \v 27 Ke ega pinauga auga einaka, ‘Oi akimu faagagai kapa agaꞌo aemia emue emai puo, amamu polomakau gauga efaꞌa auga eaupugua amiamialaina,’ eoma. \p \v 28 “Aaga faꞌaniau egaꞌina iifaga aꞌo elogonia aisama, gua ekupu alogaina, eꞌai koko epamafua. Ega puo ama epealai elao egoinia fou kekoko kelao eoma. \v 29 Kai isa ama epainia einaka, ‘Moisa! Inipo maꞌo oi faumuai lalaꞌafi lapinauga, ke ainamu alapapamafua. Kai oi nani gauga agaꞌomo mo ganinagai, alopeniau ekefaꞌau fou alamiamia. \v 30 Kai gaumu iꞌina peage lapau papieꞌi faagaꞌiai emu amu epalaka afeꞌaina kai emue emai. Ega mo ganinagai oi loꞌue isa faugai polomakau gauga efaꞌa auga loaupugua omiamialaina!’ eoma. \p \v 31 “Ega aisama ama eifa einaka, ‘Gauagai, oi kina maꞌo mo lau fou aagu, ke kapa maꞌoai lau apu auga oi apumu. \v 32 Kai akimu iꞌina auga egea kai lakapulaisa. Isa auga emae kai emaunimue koa iꞌopoga. Ega puo iꞌa miamia alogai akoko fou amaalogama,’ eoma.” \c 16 \s1 Pifoge Ikifagai Amu Eꞌima Auga Palapole \p \v 1 Iesu palapole egaꞌina eifania afegai, palapole iꞌoina agaꞌo ega imoi maaꞌiai eifania einaka, “Paꞌamuꞌamu auga agaꞌo au agaꞌo eafiia ega amu fofouga eꞌimaiꞌi. Kai papiau isa paꞌamuꞌamu auga ega amu epalaka keoma puo maagai keifania. \v 2 Ega puo paꞌamuꞌamu auga ega pinauga auga eifaga ekoko emai aisama epaꞌani penia einaka, ‘Oi lau eꞌu amu lopalaka auga fouga lalogo. Egaꞌina auga kapaꞌina koa lokapa? Pau oi lau eeuai afolopinauga pugu. Ega puo oi lopinauga alogai kapa maꞌoai lokapaiꞌi auꞌi fopapuaꞌi fomaiseiniꞌi faisaꞌi,’ eoma. \p \v 3 “Ega aisama egae epinauga auga ifo epainia einaka, ‘Eꞌu au akaikiꞌa pinauga eafaniau puo, pau kapaꞌina alakapa eꞌu agu felo agemia? Lau alakapula puo uma alo pinaugaga alakapa afaekaina. Ke papiau eeꞌiai fapinoi auga lameagai. \v 4 Kai lau pinauga iꞌina alafua aisama, papiau eꞌi eꞌai fekeifa kokoisau laoma. Ega puo pau kapaꞌina alakapa auga lalogo,’ eoma. \p \v 5 “Ega puo isa kapaꞌina eopolaga auga ekapaisa. Isa ega au akaikiꞌa auga eegai keapitole auꞌi eifaniꞌi kemai eegai. Ke au agaꞌo eufai emai aisama epaꞌani penia einaka, ‘Lau eꞌu au akaikiꞌa eegai amu pika loapitoleainiꞌi?’ eoma. \p \v 6 “Egaꞌina auga iifa epamue einaka, ‘Olive oilina galons maꞌoai 800 laafiiꞌi,’ eoma. \p “Ke pinauga auga egaꞌina, apitole auga epainia einaka, ‘Oi emu apitole pepa inamoꞌe. Moagukipo mofiakoa pepai 800 auga moauꞌafuga 400 mopapua,’ eoma. \p \v 7 “Ke egaꞌina afegai au iꞌoina agaꞌo emai aisama epainia einaka, ‘Lau eꞌu au akaikiꞌa eegai amu pika loapitoleainiꞌi?’ eoma. Ke apitole auga iifa epamue einaka, ‘Palafa puteꞌi maꞌoai 1000 laapitoleainiꞌi,’ eoma. \p “Ega aisama pinauga auga egaꞌina isa epainia einaka, ‘Oi emu apitole pepa inamoꞌe. Moafia pepai 1000 auga moauꞌafuga 800 mopapua,’ eoma. \p \v 8 Egaꞌina afegai Iesu eifa pugu einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Au akaikiꞌa egaꞌina ega pinauga auga ima afuga apala eisa. Kai iꞌina agofaꞌa papiauꞌi keikifa alogaina, ifoꞌi kapa agaꞌo akepalifua kai akekapa akefiakoa imaꞌi afuga afoloisa. Isa auga pakoꞌa papiauꞌi eꞌi ikifa ekaꞌegaina. Ega kainai ega pinauga apala ipauma mo ganinagai, ega pinaugai efiaisakoa mo, ega opopo epafua. Ega puo isa pifogeai epinauga auga, au akaikiꞌa anina aeani. Kai ega mo ganinagai pinauga auga fiakoa mo pinauga epafua kainai au akaikiꞌa isa eifa felo penia. \v 9 Agofaꞌa amuꞌi agoafiꞌi aisama, fiakoa mo kapa agaꞌo eeꞌiai laaꞌi auꞌi fauꞌiai egaꞌina amuꞌi fopapinauga ekefaꞌa fokapa. Ega koa agokapa emi amu agelao afeꞌai aisama, muni ekefaꞌami oi akeifa kokoimi pugu. Ega koa iꞌopoga, Deo ega agofaꞌai oi isafa ageifa kokoimi. \p \v 10 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Kaisau alo koꞌagai ega pinauga eꞌele ekapa felo alogaina auga, pinauga akaikiꞌa isafa agekapa felo agekaina. Ke kaisau ega pinauga eꞌele kai pifogeai ekapa koa aisama, pinauga akaikiꞌa isafa pifogeai agekapa. \v 11 Ega kainai kai agaꞌo alo koꞌagai agofaꞌa amuꞌi afaekapa feloꞌi koa aisama, kaisau Deo ega agofaꞌai paꞌamuꞌamu koꞌa ipauma auga agepenimi agoꞌima? Kai agaꞌo afaepenimi. \v 12 Ke ega koa iꞌopoga, oi alomi koꞌagai aufalao agaꞌo ega amu afoloꞌima feloꞌi koa aisama, kaisau oi ifomi emi amu agaꞌo agepenimi agoꞌima? Kai agaꞌo afaepenimi. \p \v 13 Iesu eifa pugu einaka, “Pinauga auga agaꞌo au akaikiꞌaꞌi auniꞌi eꞌi pinauga afaekapa agaꞌonia mo. Isa alo koꞌagai agaꞌo anina ageani, ke alo koꞌagai agaꞌo anina afaeani. Ke isa agaꞌo aina ageafi felo, ke agaꞌo aina afaeafi felo. Ega koa iꞌopoga, oi isafa Deo moni fou agopaapafouꞌi eꞌi pinauga agokapa afaekaina,” eoma. \p \v 14 Kai Faliseo auꞌi moni anina keani alogaina auꞌi Iesu ega eifa oma aina kelogonia aisama, Iesu kepaꞌaua keaꞌalaina. \v 15 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Oi auga papiau agoꞌiai ifomi alo opai aumi koa iꞌopoga opamiaimi kai, Deo guami alo eisa. Gome kapaꞌina papiau maaꞌiai keisa kapa akaikiꞌa ipauma keoma auga, Deo maagai auga kapa agaꞌo laaꞌi,” eoma. \s1 Moses Ega Iifa Ke Iifa Faunina Iesu Fouga Fou \r (Mateo 11:12-13) \p \v 16 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Moses ega iifa ke profeta eꞌi iifa papiau maaꞌiai keifafoua mo emai Ioane Baptista miagai. Ke Ioane Baptista miagai emai mo pau iꞌina kina alogai, lau iifa faunina Deo ega agofaꞌa fouga papiau maaꞌiai laifafoua. Ke papiau iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama, ifoꞌi kepaafiꞌi keuniaimoimo Deo ega agofaꞌai kegakoko keoma. \v 17 Kai iifa gome, Deo ega iifa auga ufa aagoa fou ekaꞌegainiꞌi. Ega kainai aagoa ufa fou akefua laaꞌi akemia auga agemameꞌa alogaina kai, Deo ega iifa alogai peni kuagai afaꞌagamo mo kepaau opogaina auga afuga agaꞌomo mo ganinagai afaegea,” eoma. \p \v 18 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Au agaꞌo akafa agepaake ke papie iꞌoina agaꞌo ageakafania koa aisama, amagelofe akeafia kai fou kefeu aage mo puo apala akekapa. Ke au iꞌoina agaꞌo ipaake papiega ageakafania koa aisama, amagelofe akeafia kai akefeu aage mo puo isa isafa apala akekapa. \s1 Paꞌamuꞌamu Auga Ke Lasarus Fou \p \v 19 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Paꞌamuꞌamu auga agaꞌo tiapu feloꞌi ipaumaꞌi umuga eaea\f + \fr 16:19 \ft Pilitani malagai ‘purple’\f* aka linen auꞌi eiꞌiukaꞌi, kina maꞌoai eagu felo ke kapa maꞌoai aniꞌi eani auꞌi eegai keka. \v 20 Egaꞌina alogai foꞌama egoigoina auga aka Lasarus, faaga kua epogu auga isafa isa ega fagapu paꞌafina akegai eagu. \v 21 Ke amuꞌe kemai faaga kua kekemaiꞌi. Isa inaega ekimu alogaina puo alafai gaoma paꞌamuꞌamu auga eaniani teipologai foꞌama ameꞌafuꞌi keꞌualai auꞌi gaaniꞌi eoma. \p \v 22 “Egaꞌina afegai pinoi auga ega mae kina emai aisama emae. Ke Deo ega agelo kemai isa keafiia kelaoaina Abraham eegai kepaagua. Egae kai paꞌamuꞌamu auga isafa emae, ke papiau isa kelaoaina kefufunia. \v 23 Kai isa ipeli elao egae eagu ekiekie alogaina. Kai isa maaga ekiakae aisama, maaga elao agoma ipaumagai Abraham eegai Lasarus eagu eisa. \v 24 Ega aisama isa Abraham eifaga einaka, ‘Amau Abraham, guau moania. Lau iꞌina logai laaga faagau eꞌisapu, ke lakiekie alogaina puo Lasarus moulaisa ima kekeꞌe kuagai fei afaꞌagamo gaꞌiupa gamai malau mo gapakekeꞌania,’ eoma. \p \v 25 “Kai Abraham iifa epamue einaka, ‘Gauagai, oi aagoai loagu aisama, emu agu alogai kapa maꞌoai feloꞌi mo loafiiꞌi lopapinauganiꞌi kai Deo ega iifa kaiꞌiai alopea auga moopolaga. Kai egaꞌina alogai Lasarus kapa apalaꞌi mo eafiiꞌi kai isa Deo epakoꞌania puo, Deo isa agu felo epeniia inae eague. Kai oi auga egae lokiekie alogaina. \v 26 Egaꞌina mo laaꞌi kai, Deo iꞌa epoꞌaisai laloa akaikiꞌa ipauma ekapaisa ekae. Ega puo kaisau inae keagu auꞌi ega kegafai akeoma afaekaina. Ke ega koa iꞌopoga mo, egae keagu auꞌi isafa afakepagai iina afakemai,’ eoma. \p \v 27 Ega aisama paꞌamuꞌamu auga iifa epamue einaka, “Amau lagoinio, Lasarus moulaisa amau ega eꞌa galao. \v 28 Gome lau akiu ima egae keague. Lasarus isa ainaꞌi fepalogo ega koa isa isafa lau lakapa koa iꞌopoga fakekapa, iꞌina kiekie akaikiꞌa ipauma afuga fakemai,’ eoma. \p \v 29 “Kai Abraham iifa epamue einaka, ‘Isa Moses ke profeta eꞌi iifa eeꞌiai kekae puo mopuaꞌafuniꞌi egaꞌina iifaꞌi aꞌoꞌi kegalogo,’ eoma. \p \v 30 “Kai paꞌamuꞌamu auga eifa pugu einaka, ‘Laaꞌi, amau Abraham, isa eꞌi iifa aꞌo kelogo kai afakepakoꞌania. Kai mae afugai aufalao agaꞌo agelao agepainiꞌi koa aisama, ega iifa aꞌo akelogo ke eꞌi laomai apalaꞌi akeumakalainiꞌi,’ eoma. \p \v 31 “Kai Abraham isa epainia pugu einaka, ‘Isa Moses ke profeta eꞌi iifa aꞌo afakelogo koa aisama, aufalao agaꞌo maeai agemaunimue agelao agepainiꞌi mo ganinagai afakepakoꞌania aina afakeafia,’ eoma.” \c 17 \s1 Laomai Apala Fouga \p \v 1 Iesu ega imoi epainiꞌi pugu einaka, “Kapaꞌina papiau eꞌi laomai apala epamia auꞌi akemai afakefuafua. Kai au kapa faagagai egaꞌina kapaꞌi kemai auga, Deo isa ega laomai apala afa fepenia laoma. \v 2 Ke kaisau apoke papiauꞌi iꞌina agaꞌo laomai apala agepakina agekapa auga, ega laomai apala ipauma agemia. Ega puo felo auga egaꞌina auga aisogai foꞌama kepaikumuꞌa kepo akaikiꞌa fekepaaukopa aꞌuai fekepiulaisa fekogo. Kai isa feagu apoke papiauga agaꞌo laomai apala fepakina fekapa auga apala ipauma. \v 3 Ega kainai kapa agaꞌo amokapa agooma aisama, foisa felo kai fokapa. \p “Ke aami akimi agaꞌo laomai apala agekapa aisama, fofina. Ke isa ega laomai apala ageumakalaina koa aisama, ega apala foꞌagegeaina. \v 4 Ke isa kina agaꞌomo alogai eemuai laomai apala ikapa imagea kuagai gua agepamia kai, agemue agemai ipainimu imagea kuagai gua agepamia ageinaka, ‘Lau eꞌu laomai apala laumakalaina,’ ageoma koa aisama, ega laomai apala foꞌagegeaina,” eoma. \s1 Pakoꞌa Kapula \p \v 5 Ke Lopia Iesu ega imoi isa kepainia keinaka, “Lai emai pakoꞌa akaikiꞌa mopamia!” keoma. \p \v 6 Ega aisama Lopia palapoleai eifa einaka, “Oi pakoꞌa au aka mastad oga eꞌele ipauma koa iꞌopoga mo ganinagai eemiai ageka koa aisama, apaniꞌi auga agopaina, ‘Ifomu mofuauiso molao aꞌuai mofaunio,’ agooma, ainami ageafia,” eoma. \s1 Kalaꞌafi Auga Ega Laomai \p \v 7 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Ke oi eemiai kalaꞌafi agaꞌo eague sipi eꞌimaꞌi, o emi agoai efani auga amoopolaga. Isa ega pinauga agepafua agemai aisama, oi isa afopaina gafiakoa gaagukipo gaaniani afooma ma? Laaꞌi! \v 8 Isa ega pinauga agepafua agemue agemai, ke afolopaina gapigapi foꞌamaga mokapa mofua moagu lau alaaniani alogai foꞌimaisau, egae kai oi ifomu foaniani afolooma ma? E, ega alooma! \v 9 Ke kalaꞌafi auga oi kapaꞌina loifania auga maꞌoai ekapaꞌi puo, maagai tenkiu afoifania ma? Laaꞌi! \v 10 Ega puo oi isafa lau kapaꞌina lapainimi auga maꞌoai okapa afeꞌainiꞌi aisama foifa, ‘Lau oi emu pinauga ikapa au. Eꞌu pinauga fakapa auga mo lakapaisa fooma,’” eoma. \s1 Iesu Molumolu Auꞌi Ouꞌaga Epafeloꞌi \p \v 11 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi fou Ierusaleme taonina pea kepea alogai, Kalilea Samaria agoꞌi fou paisoaꞌiai kepea pagai. \v 12 Ke pagua agaꞌogai kekoko aisama, molumolu isafaga keafia auꞌi, auꞌi ouꞌaga fou kepiaogai. Kai Iudea papiauꞌi eꞌi kagakaga kainai molumolu auꞌi papiau epoꞌiai fakelao fakemai keoma. \v 13 Ega puo aakai mo keapa kai aisoꞌi gomegai keagaga Iesu keifaga keinaka, “Iesu, au akaikiꞌa aumu, guamai moania!” keoma. \p \v 14 Ke Iesu maaga elao isa eisaꞌi aisama epainiꞌi einaka, “Amolao faagami sakedote amopakinaꞌi ega koa sakedote faagami felo emia auga emi kagakaga kainai papiau maaꞌiai fekeifafoua,” eoma. Ke Iesu ega iifa kainai, molumolu auꞌi keagai kelaolao kai faagaꞌi felo emia. \p \v 15 Egaꞌina alogai molumolu auꞌi ouꞌaga epoꞌiai agaꞌo faaga felo emia eisa aisama, aiso gomegai eagaga Deo eau afagaina, ke emue Iesu eega elao. \v 16 Elao Iesu eisa aisama, ife foꞌinai eꞌualai eomukipo tenkiu epeniia. Au egaꞌina Iesu tenkiu epenia auga Samaria auga. \p \v 17 Ke Iesu au egaꞌina epaꞌani penia einaka, “Oi aumi maꞌoai ouꞌaga faagami aefelo ma? Oi maꞌoai lapafeloimi. Kai imagea kuagai pani auꞌi kapai? \v 18 Iꞌina Samaria paguama auga faemai koa iꞌopoga kai emue emai Deo eau afagaina. Kai egaꞌina isaꞌi auꞌi maꞌoai ala kelao akemai Deo akeau afagaina!” eoma. \v 19 Egae kai Iesu au egaꞌina epainia einaka, “Moꞌue molao, oi emu pakoꞌa epafeloiso, ke kaniamu isafa eagamauga,” eoma. \s1 Deo Ega Agofaꞌa Emai Efua \r (Mateo 24:23-28, 37-41) \p \v 20 Kina agaꞌogai Faliseo auꞌi Deo ega agofaꞌa gaika agemai auga paꞌanina Iesu kepaꞌani penia. Ega puo Iesu eifa einaka, “Deo ega agofaꞌa emai efua epomiai kai oi alologo. Egaꞌina afuga auga kapa agaꞌo maamiai oisa felo emai koa iꞌopoga laaꞌi. Ega puo kai agaꞌo afaeisa afaeifa afaeinaka, ‘Inamoꞌe amoisa’ afaeoma. \v 21 O ‘Egamoꞌe amoisa’ afaeoma,” eoma. \p \v 22 Iesu Faliseo auꞌi maaꞌiai eniniꞌani efua aisama, ega imoi epainiꞌi einaka, “Papiau Aumauni Gauga kina agaꞌo agekaina aisama agemue agemai. Oi alafai amooma egaꞌina kinaꞌi agaꞌomo ganinagai amoisa agooma kai, kina alologo auga kinagai agemai puo afaekainimi afoloisa. \v 23 Ke papiau oi akepainimi, ‘Papiau Aumauni Gauga inamoꞌe amoisa!’ o ‘Egamoꞌe amoisa!’ akeoma mo ganinagai, muniꞌiai folopiau fololao. \v 24 Gome Papiau Aumauni Gauga ega mai pugu kina auga, kimage koa iꞌopoga ageafi, eaea ufa apie ageafia agelao ufa apie ageafia papiau maꞌoai akeisa felo. \v 25 Kai isa ega kina aemai koa kai iꞌina papiauꞌi isa akeumakalaina kainai, kapa maꞌo mo kiekieꞌi agepaꞌau kakauꞌi. \p \v 26-27 “Ke Papiau Aumauni Gauga agemai kina auga, Noa miagai koa iꞌopoga. Noa sikuna ekapaisa alogai, papiau faagaꞌiai kapaꞌina agemia auga akepakoꞌania. Kai keaniani keinuinu, ifoꞌi epoꞌiai keamage elao mo Noa ega famili fou sikunai kekoko. Ke kou akaikiꞌa ipauma emai aisama, papiau epaoka afeꞌainiꞌi. Ega koa iꞌopoga, Papiau Aumauni Gauga agemai kina aisama, pau papiauꞌi isafa ega koa akekapa. \p \v 28 “Ke Papiau Aumauni Gauga agemai kina auga isafa, Lot miagai emia koa iꞌopoga agemia. Lot miagai papiau eꞌi laomai apalaꞌi ipaumaꞌi akeumakalainiꞌi, ke Deo akepakoꞌania. Kai keaniani keinuinu, amu keafiiꞌi, ke isaꞌi keꞌafaꞌafalainiꞌi. Ke foꞌama kefauniꞌi, ke eꞌa maꞌo kepaapaꞌi. \v 29 Kai Lot ega famili fou Sodom taonina kepuaꞌafuga aisama, ufai lo ke mulamula isapuga ipauma laofaga, imu koa iꞌopoga eake papiau epaoka afeꞌainiꞌi. Ega koa iꞌopoga, Papiau Aumauni Gauga agemai kina aisama, pau papiauꞌi isafa ega koa akekapa. \p \v 30 “Iifa gome Papiau Aumauni Gauga ifo papiau eeꞌiai ageapafoki kina iina koa iꞌopoga. \v 31 Egaꞌina kinagai kina maaga agaꞌo laaꞌi puo, aufalao agaꞌo eꞌa ofaofagai laagai afugai ageagu auga, ega amu eꞌa alogai kekae auga faeake faeafiꞌi. Ega koa iꞌopoga, aufalao agaꞌo agoai eapae auga kapa agaꞌo isafina faelao. \v 32 Egaꞌina kinagai Lot akafa faagagai kapaꞌina emia auga foopolaga. \v 33 Kaisau ifo kania gaagamauga ageoma aisama, ega agu agepagea. Ke kaisau lau puouai ega agu felo agepagea aisama, ega agu afa ageafia. \v 34 Iifa gome maamiai laifania. Egaꞌina kina gapinai, au auniꞌi afu agaꞌomogai akefeu kai Deo agaꞌo ageafiꞌaua, ke agaꞌo agepuaꞌafuga. \v 35-36 Ke papie auniꞌi palafa kepapaikumuꞌa kai, Deo agaꞌo ageafiꞌaua, ke agaꞌo agepuaꞌafuga,” eoma.\f + \fr 17:35-36 \ft Papiau isaꞌi 35-36 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Papiau auniꞌi agoai akepinauga aisama, agaꞌo ageafiꞌaua kai agaꞌo agepuaꞌafuga.”\f* \p \v 37 Iesu ega eifa oma afegai, ega imoi isa kepaꞌani penia keinaka, “Lopia, kapai iꞌina kapaꞌi akemia?” keoma. \p Ke Iesu einaka, “Mae agaꞌo kapai eka auga, paili isafa egae kekaigugu. Ega koa iꞌopoga, kapai iꞌina kapaꞌi akemia auga agologo agofiakoa puo afolopaꞌani,” eoma. \c 18 \s1 Afuafu Epinoi Aeapakipo Auga Palapole \p \v 1 Egae kai Iesu ega imoi aufa kina fekemegamega fakeapakipo auga fouga palapoleai maaꞌiai eifania. \v 2 Isa einaka, “Taoni agaꞌogai iifa ipakainai, au agaꞌo papiau eꞌi niniꞌani aꞌo elogo kai, felo o apala eifania auga eagu. Isa Deo aemaniꞌiaina ke papiau isafa gefaꞌi aeaunia. \v 3 Ke egaꞌina mo taoninai afuafu agaꞌo isafa eagu. Ke isa aufa kina egaꞌina auga eega elao egoinia einaka, ‘Mogafegafe mopalagainiau lau eeuai apala ekapa auga iifa ipakainai mopaꞌopaina,’ eoma. \p \v 4 “Kai kina maꞌo elao epainia mo ganinagai, au egaꞌina iifa ipakaina eumaka. Kai afuafu isafa aeapakipo, isa eega elao egoinia aefuafua. Ke fuagai aisama, iifa ipakaina auga ifo alogai eifa einaka, ‘Lau Deo alamaniꞌiaina ke papiau isafa gefaꞌi alaauga. \v 5 Kai iꞌina afuafuga aau epaufa aefuafua puo ega iifa alapakaisa. Ega koa alakapa aisama, isa ageapakipo afaemai, ke afaepaafipuguisau pugu!’ eoma. \p \v 6 Iesu egaꞌina palapole eifania afegai, eifa pugu einaka, “Au egaꞌina ega laomai apala, Deo ke papiau aemaniꞌiainiꞌi auga ifo mo kapaꞌina eifania auga aꞌo amologo. \v 7 Kai oi emi Deo auga felo ipauma. Ega puo Isa ekinaniꞌi auꞌi aufa kina gapi gani eega kemai keagaga penia auga ainaꞌi afaeafia, eꞌi iifa afaepakaisa ke paakai paakai ainaꞌi afaelogo ma? Koꞌa ipauma, kaisau Isa eega kelao keagaga penia auꞌi ainaꞌi agelogo paisa! \v 8 Iifa gome maamiai laifania. Isa papiau egaꞌina eꞌi iifa agepakaisa agefiakoa. Ega mo ganinagai Papiau Aumauni Gauga agemai kinagai agofaꞌai papiau maꞌoai eꞌi pakoꞌai akemegamega afakeapakipo ma ageisaꞌi? Laaꞌi ipauma! \s1 Faliseo Auga Agaꞌo Ke Tax Eafia Auga Agaꞌo Fou Palapoleꞌi \p \v 9 Ke Iesu papiau ifoꞌi Deo maagai alo opai auꞌi keoma kai papiau isaꞌi auga keisa papaꞌi auꞌi kaiꞌiai iꞌina palapole eifania. \v 10 Isa ega niniꞌaniai iina eifa oma einaka, “Faliseo auga agaꞌo ke tax eafia auga agaꞌo auniꞌi kegamegamega keoma puo kelao Deo ega eꞌai kekoko. \v 11 Egae kai Faliseo auga egaꞌina eꞌue eapa kai emegamega Deo maagai ifo fouga eifania einaka, ‘Deo, lau auga papiau isaꞌi koa laaꞌi. Lau alou opaina, alapainao, amagelofe keafia auꞌi fou alafeu aage mo. Ke lau au iꞌina tax eafia auga koa iꞌopoga laaꞌi. \v 12 Lau iifi agaꞌomo alogai, gope auniꞌi lapamia ke kapa maꞌoai eeuai kekae auꞌi ouꞌaga epoꞌiai agaꞌomo laoge meꞌe, Deo oi lapaꞌa penio,’ eoma. \p \v 13 “Kai tax eafia auga ifo eopolaga Deo maagai ageapa afaekaina eoma puo, agomaai mo eapa ke ufa isafa aeakae penia. Kai ifo ega laomai apalaꞌi eopolaniꞌi puo olaga eauniia kai eifa einaka, ‘Deo lau laomai apala ipauma au, guau moania,’ eoma. \p \v 14 Iesu palapole egaꞌina eifania afegai, iina eifa oma einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Kaisau ifo eau afagaina auga eꞌele agemia. Ke kaisau ifo eꞌele epamia auga akaikiꞌa agemia. Ega puo egaꞌina auꞌi auniꞌi epoꞌiai tax eafia auga Deo maagai alo opaina emia emue ega eꞌa elao. Kai Faliseo auga auga Deo maagai alo opaina aemia,” eoma. \s1 Iesu Imoi Eꞌeleꞌi Eifa Felo Peniꞌi \r (Mateo 19:13-15; Mako 10:13-16) \p \v 15 Kina agaꞌogai papiau Iesu imoi eꞌeleꞌi isafa gaafi opogainiꞌi keoma eega kemaiseiniꞌi. Kai Iesu ega imoi papiau iina kekapa oma keisaꞌi aisama kefinaiꞌi. \v 16 Kai Iesu imoi eꞌeleꞌi eifaniꞌi eega kemai kai eifa einaka, “Imoi eꞌeleꞌi folokaisapuꞌi eeu kegamai. Gome Deo ega agofaꞌa auga papiau imoi eꞌeleꞌi iina koaꞌi kemia auꞌi apuꞌi. \v 17 Iifa gome maamiai laifania. Kaisau imoi eꞌele koa afaemia Deo ega agofaꞌa afaepakoꞌania koa aisama, Deo ega agofaꞌai afaekoko,” eoma. \s1 Paꞌamuꞌamu Auga Aguꞌa \r (Mateo 19:16-30; Mako 10:17-31) \p \v 18 Egaꞌina afegai paꞌamuꞌamu auga akaikiꞌa agaꞌo Iesu epaꞌani penia einaka, “Pamalele felo aumu, lau kapaꞌina fakapa agu pagai maunina faafia?” eoma. \p \v 19 Ke Iesu isa ega iifa epamue einaka, “Kapa puo loifaniau au felou looma? Oi loopolaga lau Deo eegai lamai puo, loifaniau au felou looma, o oi ifomu opomuai lau loifaniau felou looma? Agofaꞌa fofouga alogai kai agaꞌo felo laaꞌi kai Deo ifogamo mo felo ipauma. \v 20 Ke oi Deo ega iifa Moses epeniia auꞌi aꞌoꞌi lologonia efua. Egaꞌina iifaꞌi aloꞌiai eifa: ‘Amage lofe akeafia auꞌi fou folofeu. Kai agaꞌo foloaupugua, folopainao, pifogeai papiau agaꞌo puo folopenia, ke inamu amamu fopalopianiꞌi,’” eoma. \p \v 21 Kai au egaꞌina eifa einaka, “Egaꞌina kapaꞌi maꞌoai eꞌeleuai laafiꞌiniꞌi mo emai pau,” eoma. \p \v 22 Iesu iꞌina aꞌo elogonia aisama, au egaꞌina epainia pugu einaka, “Maꞌoai lokapaiꞌi kai agaꞌomo alokapa koa. Emu amu maꞌoai foꞌafaꞌafalainiꞌi, monina foafia ulalu auꞌi fopeniꞌi. Ega alokapa oma aisama, emu amu aagoai loꞌafaꞌafalainiꞌi auꞌi afa ufai aloafia. Egae kai fomai muniuai fopea,” eoma. \p \v 23 Kai egaꞌina auga Iesu ega eifa oma aina elogonia aisama, eegai amu maꞌo keka puo eopolaniꞌi alo emafu alogaina. \v 24 Ke Iesu egaꞌina auga alo emafu alogaina eisa aisama, ega imoi epainiꞌi einaka, “Paꞌamuꞌamu auga Deo ega agofaꞌai gakoko ageoma auga ageꞌinoka alogaina. \v 25 Koꞌa ipauma! Kamelo tiapu ikai nilaga inegai agekoko agekaina. Kai paꞌamuꞌamu auga Deo ega agofaꞌai gakoko auga ageꞌinoka alogaina,” eoma. \p \v 26 Iesu ega imoi iꞌina iifaga aꞌo kelogonia aisama, kekauai alogaina, ke Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Ega koa aisama, Deo kaisau kania ageagamauga? Amaopolaga aoma aekaina!” keoma. \p \v 27 Ke Iesu isa eꞌi iifa epamue einaka, “Kapaꞌina papiau eeꞌiai afaekaina auga, Deo eegai agekaina,” eoma. \p \v 28 Ega aisama Peto Iesu epainia einaka, “Lai oi munimuai fapea aoma puo kapa maꞌoai apuaꞌafuniꞌi!” eoma. \p \v 29-30 Ega aisama Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Kaisau Deo ega agofaꞌa kainai ega eꞌa, akafa, aaga akina, ina ama fou, o gauga agepuaꞌafuniꞌi aisama, iꞌina agofaꞌagai ageagu alogai amu epuaꞌafuniꞌi mo afaeafiꞌi kai, laagai kapa iꞌoiꞌi isafa ageafiꞌi. Ke muni isa Deo ega agofaꞌai agu pagai maunina isafa ageafia,” eoma. \s1 Iesu Ega Mae Fouga Eifania Oiso Epamia \r (Mateo 20:17-19; Mako 10:32-34) \p \v 31 Kina agaꞌogai Iesu ega apostolo 12 eꞌafeiniꞌi laꞌafou kepuaꞌafuga kelao meꞌegai kai epainiꞌi einaka, “Iꞌa Ierusaleme taonina agalao. Ke profeta Papiau Aumauni Gauga fouga kepapua auga maꞌoai, Deo ega logoai koꞌaꞌi mo egae akemia. \v 32 Egae Iudea au akaikiꞌaꞌi auꞌi Papiau Aumauni Gauga akeafia Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi imaꞌiai akepaua. Ke egaꞌina papiauꞌi isa akepaꞌaua akeaꞌalaina, akeꞌupe, akegapuka, ke akeaupugua. \v 33 Kai kina oiso aisama agemaunimue pugu,” eoma. \p \v 34 Kai Iesu ega imoi Iesu ega niniꞌani egaꞌina maꞌoai agaꞌomo mo ganinagai oko akelogo. Ke Deo isa eeꞌiai eogefakeꞌi puo Iesu kapaꞌina fouga eifania auga oko akelogo. \s1 Iesu Maakimiꞌi Auga Epafelo \r (Mateo 20:29-34; Mako 10:46-52) \p \v 35 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi fou kelao Jeriko taonina kainagai aisama, maakimiꞌi auga agaꞌo egaꞌina keagaga meꞌegai eagu epinoi. \v 36 Isa papiau laꞌafouai kepea pagai aꞌoꞌi elogonia aisama, kapaꞌina emia auga paꞌanina epaꞌani. \v 37 Ke papiau isa kepainia keinaka, “Iesu Nasareta auga emai elao,” keoma. \p \v 38 Ega aisama maakimiꞌi auga eagaga einaka, “Iesu, Davide okogai lomai aumu, guau moania!” eoma. \p \v 39 Kai Iesu agogai kepea keaga keaꞌa mala auꞌi, maakimiꞌi auga kefinaisa komo gaoma keoma. Kai maakimiꞌi auga eagaga alogaina paisa einaka, “Davide okogai lomai aumu, guau moania!” eoma. \p \v 40 Ega aisama Iesu eapakipo papiau isaꞌi epainiꞌi au egaꞌina isa eega kegamaiseina eoma. Ke kemaiseina eegai aisama, Iesu isa epaꞌani penia einaka, \v 41 “Oi kapaꞌina anina loani eemuai makapa looma?” eoma. \p Ke isa einaka, “Lopia, maau gakiakae afu maisa laoma,” eoma. \p \v 42 Ega aisama Iesu isa epainia einaka, “Oi lopakoꞌaniau kainai, maamu gafelo,” eoma. \v 43 Ega aisama fiakoa mo au maaga felo emia Deo eau afagaina ke Iesu muninai epea. Egae papiau maꞌoai au maaga felo emia keisa aisama, isa isafa Deo keau afagaina. \c 19 \s1 Sakeo Tax Isafina Auga \p \v 1 Egaꞌina afegai Iesu ega imoi fou Jeriko taonina alogai kekoko kepea. \v 2 Egaꞌina taonina alogai paꞌamuꞌamu auga ke tax keafia auꞌi kaniaꞌiai auga aka Sakeo eagu. \v 3 Iesu epea pagai alogai Sakeo Iesu kaisau auga gaisa eoma. Kai laꞌafou akaikiꞌa alogaina, ke isa paoga ofolaꞌo ipauma puo Iesu feisa auga aekainia. \v 4 Kai Sakeo Iesu ala agepea oma auga elogo. Ega puo eufai epiau elao au aka sikamo keoma augai eꞌagaukae eagu Iesu eꞌimaisa. \p \v 5 Ke Iesu emai au egaꞌina papagai aisama, eakae Sakeo auai eagu eisa. Ega puo epainia einaka, “Sakeo moake mofiakoa. Pau oi emu eꞌai fou agaagu,” eoma. \v 6 Iesu ega eifa oma aisama, Sakeo eake efiaisakoa mo ke alogamai mo Iesu eifa koko ega eꞌa elaoaina. \p \v 7 Papiau maꞌoai Sakeo Iesu eifa koko ega eꞌai fou kekoko keisa aisama, keifa mugumugu keinaka, “Iesu laomai apala ipauma ikapa auga ega eꞌai fou kekoko keaniani,” keoma. \p \v 8 Iesu Sakeo ega eꞌai fou keagu keaniani alogai, Sakeo eꞌue Iesu epainia einaka, “Lopia moisa. Lau pau eꞌu amu fofouga ipuainagai maaupea maꞌea, apie ulalu auꞌi mapeniꞌi laoma. Ke pifogeai kaisau eeꞌiai kapa isaꞌi laafiiꞌi koa aisama, egaꞌina kapaꞌi laafiiꞌi auꞌi afaꞌi alapenimueꞌi, ke laagai pani koa iꞌopoga alaogeaua,” eoma. \p \v 9-10 Ega aisama Iesu Sakeo epainia einaka, “Lau Papiau Aumauni Gauga, laomai apala kekapa Deo maagai kegea auꞌi makapuniꞌi, ke kaniaꞌi maagamauga laoma puo lamai. Ke pau kina Deo iꞌina eꞌa papiauꞌi kaniaꞌi eagamauga. Ke Sakeo ega laomai apalaꞌi epuaꞌafuniꞌi auga, ufuꞌa apaꞌa Abraham ekapakapa koa iꞌopoga, Deo maagai laomai felo ekapaisa. Ega puo Deo isa isafa kania eagamauga, ke Abraham ufuga apa emia efua,” eoma. \s1 Kin Ega Pinauga Auꞌi Palapoleꞌi \r (Mateo 25:14-30) \p \v 11 Sakeo ega eꞌai keagu papiauꞌi Iesu ega eifa oma auga aina kelogonia. Ke Iesu emai Ierusaleme taonina kainagai puo, papiau keopolaga isa Ierusaleme taoninai agekoko aisama, fiakoa mo Deo ega agofaꞌa mamaga agepaꞌuegenia keoma. Ega puo Iesu eniniꞌani aeapakipo, papiau Deo ega agofaꞌa ala fekeꞌima oma auga fouga palapoleai eifania. \v 12 Ke ega niniꞌaniai papiau epainiꞌi einaka, “Au akaikiꞌa agaꞌo lopia ifagai emauni auga, afu agoma ipauma elao egae ifo faugai kin ega isapu feafia ke femue femai eoma. \v 13 Ega puo ega pinauga auꞌi ouꞌaga eifaniꞌi kemai ke mina\f + \fr 19:13 \ft ‘Mina’ agaꞌo auga au agaꞌo gafa oiso epinauga koa iꞌopoga afa.\f* agaꞌo agaꞌo epeniiꞌi ke epainiꞌi einaka, ‘Lau afu agoma alalao puo moni iꞌina foafia fopapinauga felaolao alamue alamai kai fopeniau pugu,’ eoma. \p \v 14 “Egae kai egaꞌina auga isa epuaꞌafuniꞌi afu agoma elao. Kai isa ega agofaꞌa papiauꞌi isa kin femia auga kepamafua, anina akeani. Ega puo egaꞌina papiauꞌi au isaꞌi keulaiꞌi isa muninai kelao kin akaikiꞌa ipauma fekepaina, au egaꞌina isa eꞌi kin faepamia keoma. \p \v 15 “Kai papiau isa kin faemia keoma mo ganinagai, isa kin emia paisa kai emue emai afugai pugu. Ega aisama isa ega pinauga auꞌi moni epeniꞌi kepapinauga auꞌi, egaꞌina monina ala kepapinauga oma auga feisa eoma puo eifaniꞌi kemai. \p \v 16 “Ke ega pinauga auga eufai emai auga isa epainia einaka, ‘Oi mina agaꞌomo lopeniiau kai lapapinauga alogai, mina ouꞌaga mo laagai laogeaua inamoꞌe,’ eoma. \p \v 17 “Ega aisama au akaikiꞌa einaka, ‘Eꞌu pinauga felo aumu, kapa eꞌele lapeniio kai alomu koꞌagai lopinauga felo pau akaikiꞌa lopamia puo, egaꞌina pinauga afa taoni ouꞌaga alapenio foꞌimaꞌi,’ eoma. \p \v 18 “Egaꞌina afegai pinauga auga iꞌoina agaꞌo emai eifa einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, oi mina agaꞌomo lopeniiau kai lapapinauga alogai, mina ima mo laagai laogeaua inamoꞌe,’ eoma. \p \v 19 “Ega aisama au akaikiꞌa einaka, ‘Oi isafa pinauga felo aumu, lopinauga felo puo egaꞌina pinauga afa taoni ima alapenio foꞌimaꞌi,’ eoma. \p \v 20-21 “Egaꞌina afegai pinauga auga iꞌoinaga mo agaꞌo emai eifa einaka, ‘Au akaikiꞌa aumu. Oi aꞌao aumu ke guamu inoka puo kapa agaꞌo oi apumu laaꞌi kai apumu lopamia. Ke kapa agaꞌo alofauga kai aufalao agaꞌo kapa felo efauga auga anina loafia. Ke moni lopeniiau auga fapapinauga felo, o fapapinauga apalania mo ganinagai lomai aisama, fofouga foafi afeꞌaina auga lalogo. Ega puo lamaniꞌi alogaina emu moni alapapinaugania kai tiapuai lamokaisa laoge meꞌe. Egaꞌina monina oi apumu auga pau inamoꞌe,’ eoma. \p \v 22 “Ega aisama au akaikiꞌa pinauga auga egaꞌina epainia einaka, ‘Oi pau kapaꞌina loifania auga iꞌopoga mo faagamuai alakapa. Oi laomai apala ikapa aumu! Oi lologo lau apalau guaꞌinoka au, ke kapa agaꞌo alafauga kai aufalao agaꞌo kapa felo efauga auga anina laafia looma? \v 23 Ega koa aisama, kapa puo moni lapeniio auga panikai aloogeisa. Moni panikai mooge koa aisama, pau lau lamai aisama, panikai epinauga afa agaꞌo laagai fekeogeaua faafia,’ eoma. \p \v 24 “Egae kai au akaikiꞌa auga, egae keapa auꞌi epainiꞌi einaka, ‘Isa ega moni imagai amoafia au epinauga felo mina ouꞌaga eafia auga amopenia,’ eoma. \p \v 25 “Kai papiau egae keapa auꞌi isa ega iifa kepamue keinaka, ‘Au akaikiꞌa aumu, isa mina ouꞌaga eafiia efua!’ keoma. \p \v 26 “Kai au akaikiꞌa iifa epamue einaka, ‘Iifa gome maamiai laifania. Kaisau lapaina ke ainau eafia epinauga felo auga afa felo ageafia. Ke afa felo egaꞌina pau eafia koa iꞌopoga, ke laagai maꞌo alapenia. Kaisau lapaina kai ainau aeafia aepinauga felo auga eꞌele lapenia auga mo ganinagai alaafimue pugu. \v 27 Ke lau eꞌu ou auꞌi lau kin famia, ke isa faꞌimaꞌi auga anina akeani auꞌi maꞌoai amomaiseiniꞌi inae agouai amoaupuguꞌi,’ eoma.” \s1 Iesu Ierusaleme Taoninai Ekoko Kealogamalaina Keagaga Keifugaina \r (Mateo 21:1-11; Mako 11:1-11; Ioane 12:12-19) \p \v 28 Iesu egaꞌina palapole eifania afegai, eufai Ierusaleme taonina elao kai ega imoi auꞌi muniai kai kelao. \v 29-30 Ke kelao Betani ke Betfake paguaꞌi kelaisapiꞌi iku aka Olifa keoma auga ikugai aisama, Ierusaleme taonina kainagai ipauma. Egaꞌina alogai Iesu ega imoi auniꞌi epainiꞌi einaka, “Folao pagua agoꞌaisai auga alogai fokoko, ke egae donki aguꞌa agaꞌo kai agaꞌo laagai aeaguaguka auga kepaaukopa eapae agoisa. Egaꞌina donkina fogupuka foafia fomaiseina inae. \v 31 Ke aufalao agaꞌo agepaꞌani penimi ageinaka, ‘Kapa puo donki ogupuka?’ ageoma koa aisama fopaina, ‘Lopia anina eani’ fooma,” eoma. \p \v 32 Ega puo egaꞌina auꞌi eulaiꞌi auꞌi kelao ke kapaꞌina eifania auga iꞌopoga mo emia keisa. \v 33 Ke donki kegupukia alogai, donki inagome auga epaꞌani einaka, “Ei, oi kapa puo donki ogupuka?” eoma. \p \v 34 Ke isa egaꞌina auga ega iifa kepamue keinaka, “Lopia anina eani puo agupukia alaoaina,” keoma. Ega aisama isa donki elogoaina keafiia kelao. \p \v 35 Isa donki kemaiseina, ke afeꞌi tiapuꞌi keafiiꞌi donki laagai kepagapu pagainiꞌi. Egae kai Iesu kepalagaina eꞌagaukae donki laagai eaguka. \v 36 Ke ekailai elao alogai papiau afeꞌi tiapuꞌi keafiiꞌi keagai kekauniꞌi kai laaꞌiai epea pagai. \p \v 37 Ke Iesu eake elao Olifa ikuga keagaga niegai aisama, ega imoi maꞌoai ke muninai kepea auꞌi fofouga laꞌafou akaikiꞌagai, Iesu mirakulo ekapaiꞌi maꞌoai ifoꞌi maaꞌiai keisaꞌi puo, egaꞌina alogamagai aisoꞌi gomegai keꞌina keagaga Deo keau afagaina keinaka, \q1 \v 38 “Lopia akagai kin emai auga Deo eegai kapa feloꞌi eafiꞌi,” \m keoma. \m Ke keifa pugu keinaka, \q1 “Ufai Deo ke papiau aagoai fou gagagaoniꞌi, \q2 ke auꞌoniai Lopia Au Akaikiꞌa apamia aau afagaina,” \m keoma. \p \v 39 Kai papiau Iesu kin kepamia iina keau afagai oma auga, laꞌafou alogai Faliseo auꞌi isaꞌi anina akeani puo Iesu kepainia keinaka, “Pamalele aumu, emu imoi ke emu papiau maꞌoai mofinaꞌi ega fakeifa oma,” keoma. \p \v 40 Kai Iesu einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Isa komo akeoma koa aisama, kepo inamoꞌeꞌi akeagaga akeau afagainiau. Ega puo isa afalapainiꞌi komo afakeoma,” eoma. \s1 Iesu Ierusaleme Taonina Apepega Epaꞌaua \p \v 41-42 Ke Iesu papiau fou kelao Ierusaleme taonina kelaisapia alogai, maaga elao taoni eisa aisama eapepe einaka, “Ierusaleme taonina papiaumi, iꞌina kinaꞌi agaꞌogai kapaꞌinai Deo oi fou gagao fokapa auga amologo koa aisama, fefelo alogaina. Kai paukai mo ganinagai amologo koa aisama fefelo alogai. Kai Deo oi maamiai eogefake puo alologo. \v 43-44 Ke lau lamai auga Deo oi emai penimi fepalagainimi eoma koa iꞌopoga. Kai oi egaꞌina auga alologo felo. Ega puo oi emi laomai apala afa agoafia. Oi emi ou auꞌi akemai Ierusaleme taonina pouga akaikiꞌa akeapa lofeimi, afu kiuꞌi maꞌoai akeapa, akeaipa kegaaunimi akeoma auga kina agemai. Egae kai emi taoni alogai akekoko oi ke gaumi fou akeafimi aꞌisaai akegapukimi, ke taoni pougai akefounimi. Ke taoni fofouga akeauoka afeꞌaina puo kapa agaꞌomo mo ganinagai kepo laagai afaekauau afaeka,” eoma. \s1 Iesu Deo Ega Eꞌa Alogai \r (Mateo 21:12-17; Mako 11:15-19; Ioane 2:13-22) \p \v 45 Egae kai Iesu elao Deo ega eꞌai ekoko aisama, papiau maꞌo egae eꞌi amu keꞌafaꞌafalainiꞌi eisaꞌi. Ega aisama eꞌina afaꞌafa auꞌi euokaꞌi. \v 46 Ke epainiꞌi einaka, “Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: ‘Lau eꞌu eꞌa auga megamega afuga.’\x + \xo 19:46 \xt Aisaea 56:7\x* Kai oi auga megamega afuga, ‘painao auꞌi afuꞌi opamia,’” eoma. \p \v 47 Egaꞌina afegai Iesu aufa kina Deo ega eꞌa alogai papiau epamaleleniꞌi. Kai papiau epoꞌiai sakedote lopiaꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke papiau keꞌimaꞌi auꞌi fou keꞌopoisa Iesu kegaaupugua keoma. \v 48 Kai papiau maꞌoai Iesu ega iifa anina keani ke kainai kepea puo, kegaaupugua keagaga agaꞌo kekapunia kai aekainiꞌi. \c 20 \s1 Iesu Isapu Kapagai Epamalele Auga Paꞌanina \r (Mateo 21:23-27; Mako 11:27-33) \p \v 1 Kina agaꞌogai Iesu Deo ega eꞌa alogai Deo ega iifa faunina papiau epamaleleniꞌi ke einogonia. Egaꞌina alogai sakedote lopiaꞌi, Moses ega iifa pamalelega auꞌi, ke au akaikiꞌaꞌi isafa fou kemai. \v 2 Ke isa Iesu kepainia keinaka, “Isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lokapaꞌi, ke kai isapu epeniio ega koa lokapa auga maamaisai foifania?” keoma. \p \v 3-4 Ega aisama Iesu einaka, “Lau isafa oi paꞌani agaꞌo alapenimi. Ioane ega inogo ke baptismo epipeni auga ufai Deo eegai emai, o papiau aumauni eeꞌiai emai auga maauai amoifania malogo?” eoma. \p \v 5 Ega aisama isa ifoꞌi mo epoꞌiai keifa keinaka, “Iꞌa Ioane ega isapu ufai Deo eegai emai agaoma koa aisama, isa iꞌa agepaꞌani peniꞌa ageinaka, ‘Kapa puo isa alopakoꞌania?’ ageoma. \v 6 Kai iꞌa agaifa, isa ega isapu papiau aumauni eeꞌiai emai,’ agaoma koa aisama, papiau iꞌa kepoai akefoupuguiꞌa, gome papiau maꞌoai Ioane profeta auga kepakoꞌania,” keoma. \p \v 7 Ega puo isa iifa kepamue keinaka, “Lai Ioane ega isapu kapai emai auga alalogo,” keoma. \p \v 8 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Ega koa aisama, lau isafa isapu kapagai iꞌina kapaꞌi lakapaꞌi auga, oi maamiai afalaifania,” eoma. \s1 Ago Kepapinauga Ke Afa Keoge Auꞌi Palapoleꞌi \r (Mateo 21:33-46; Mako 12:1-12) \p \v 9 Egae kai Iesu iꞌina palapole papiau maaꞌiai eifania einaka, “Au agaꞌo fino ago ekapaisa ke fino efauniꞌi efua aisama, pinauga papiauꞌi isaꞌi epaꞌimaꞌi kepapinaugania. Kai isa ifo auga ekailai afu iꞌoina elao egae eagu epo emaefa. \v 10 Ke fino aniꞌi eogeiꞌi, ke iꞌafe kina ekainia aisama, fino ago inagome auga ega pinauga auga agaꞌo eulaisa elao, fino ago epaꞌimaꞌi auꞌi, fino aniꞌi afa fekepenia femaiseiniꞌi eoma. Kai egaꞌina auꞌi isa ega pinauga auga keauniia, ke ima maini keumue. \v 11 Ke fino ago inagome ega pinauga auga iꞌoinaga mo agaꞌo eulaisa elao pugu. Kai isa isafa keauniia kepameagaina ke ima maini keumue. \v 12 Ega aisama fino ago inagome ega pinauga auga iꞌoinaga mo agaꞌo eulaisa elao pugu. Kai isa faaga kepalifu alogaina keafiia fino umagai kepiulaisa. \p \v 13 “Ega aisama fino ago inagome auga, ifo mo eifa einaka, ‘Kapaꞌina fakapa? Lau gau anina laani alogaina auga alaulaisa. Laopolaga isa auga akepalopiania fino anina afa akepenia,’ eoma. \p \v 14 “Ega puo au gauga eulaisa elao, ke fino keꞌima auꞌi isa keisa aisama, ifoꞌi mo epoꞌiai kapaꞌina fekekapa auga fouga keifania keinaka, ‘Isa fino ago inagome auga gauga puo, muni fino ago inagome auga agemia. Ega puo agaaupugua aisama, fino ago iꞌina iꞌa apuꞌa agemia,’ keoma. \v 15 Ega kainai keafiia fino umagai kepiulaisa keaupugua.” \p Iesu egaꞌina palapole eifania efua aisama, papiau epaꞌani peniꞌi einaka, “Ega koa aisama, fino ago inagome auga isa faagaꞌiai kapaꞌina agekapa ooma? \v 16 Isa ifo agemue agelao fino ago epaꞌimaꞌi auꞌi ageaupuguꞌi, ke fino ago papiau iꞌoiꞌi agepeniꞌi akeꞌima,” eoma. \p Papiau Iesu iina eifa oma aina kelogonia aisama, kelogo isa au akaikiꞌaꞌi fouꞌi eifania puo keifa keinaka, “Iina koa afaemia!” keoma. \p \v 17 Ega aisama Iesu papiau maaꞌi alo ipauma eisa kai epaꞌani peniꞌi einaka, “Deo ega iifa pukagai iꞌina iifaga ekae auga kapaꞌina eifania? \q1 “‘Eꞌa ipaapa auꞌi kepo uuꞌuga keumakalaina auga, \q2 kiuga uuꞌuga kapula ipauma emia.’ \rq Sam 118:22\rq* \p \v 18 Ke kepo egaꞌina ega isapu akaikiꞌa. Ega puo kaisau egaꞌina kepo ageumakalaina afaepakoꞌania auga, ega laomai apala afa ageafia. Egaꞌina auga kapa agaꞌo kepo laagai eꞌualai emuꞌamuꞌa koa iꞌopoga, isa kepo egaꞌina laagai ageꞌualai aisama ageaumuꞌa afeꞌaina. Ke kaisau ega laomai apala afa puogai, kepo egaꞌina isa laagai ageꞌualai koa aisama, isa ageaumuꞌa aeapu koa agemia,” eoma. \p \v 19 Ega aisama Moses ega iifa pamalelega auꞌi ke sakedote lopiaꞌi fou kefiaisakoa mo keaga agaꞌo kekapunia Iesu kegaafia kegagope keoma. Gome Iesu palapole egaꞌina eifania auga isa fouꞌi eifania auga kelogo. Kai isa papiau kemaniꞌiainiꞌi puo Iesu akeafia akegopeisa. \s1 Tax Isoge Pamalelega \r (Mateo 22:15-22; Mako 12:13-17) \p \v 20 Egaꞌina afegai Moses ega iifa pamalelega auꞌi ke sakedote lopiaꞌi fou Iesu kapa agaꞌo afeifa apalania aisama, fekeafia Roma kafanaga imagai fekepaaua ega isapuai fepaꞌani penia keoma. Ega puo papiau isaꞌi keulaiꞌi pifogeai papiau feloꞌi koa kekagakaga kai, Iesu kapaꞌina ekapaisa ke eifaniꞌi auga aloꞌi koꞌagai keagu keagouka. \v 21 Egaꞌina alogai Moses ega iifa pamalelega auꞌi ke sakedote lopiaꞌi fou au keulaiꞌi kelao auꞌi, Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Pamalele aumu, lai alogo oi kapa maꞌoai opaiꞌi mo loifaniꞌi, ke lopamaleleniꞌi. Ke oi ulalu ma, lopia ma aumai ma ganinagai, maꞌoai eemaisai iꞌopoga mo lokapa, Deo ega keaga, ke ega iifa koꞌa auga kaiꞌiai mo lopakaiꞌi lopamalelenimai. \v 22 Kai paꞌani agaꞌomo agapenio. Roma lopia faꞌa akaikiꞌa Sisa ega tax apenia auga Moses ega iifa kainai felo o apala?” keoma. \p \v 23 Kai Iesu isa eꞌi niniꞌani ikifagai kegapaoa keoma auga elogo puo epainiꞌi einaka: \v 24 “Silifa monina agaꞌo amopakinaisau maisa,” eoma. Ke moni kemaiseina kepeniia eisa aisama, epaꞌani peniꞌi pugu einaka, “Kaisau lalauga ke aka fou moniai keogeisa oisa?” eoma. \p \v 25 Ke isa iifa kepamue keinaka, “Sisa lalauga ke aka fou,” keoma. \p Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Ega koa aisama, kapaꞌina Sisa apuga auga, Sisa fopenia, ke kapaꞌina Deo apuga auga, Deo fopenia,” eoma. \p \v 26 Iesu isa eꞌi iifa ega epamue oma aina kelogonia aisama, kekauai alogaina keopofua. Ke Iesu laꞌafouai kapaꞌina eifania auga ega niniꞌaniai fekepaoa keoma kai aekainiꞌi puo, keagu komo mo keoma. \s1 Maunimue Afegai Amage Laaꞌi \r (Mateo 22:23-33; Mako 12:18-27) \p \v 27 Egaꞌina afegai Saduseo ikupuga papiauꞌi, papiau maeai afakemaunimue keoma auꞌi isaꞌi Iesu eega kemai. \v 28 Ke Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Pamalele aumu, Moses ega iifa ufainagai lai faumaisai epapua eifa, au agaꞌo aaga eamage imoi laaꞌi kai emae koa aisama, isa afuafu egaꞌina feakafania, ega koa aaga gauga agaꞌo fepamauga eoma. \v 29 Pau amoopolaga, famili agaꞌogai maguae auꞌi imagea kuagai gua keagu. Kai au faꞌaniauga eamage kai imoi laaꞌi emae. \v 30-31 Faꞌaniauga muninai emauni auga afuafu egaꞌina eakafania, ke isa isafa imoi laaꞌi emae. Ke isa augai agaꞌo auga isafa afuafu egaꞌina eakafania kai, isa isafa imoi laaꞌi emae. Ke ega koa iꞌopoga mo emia elao, afifua isafa afuafu egaꞌina eakafania kai imoi laaꞌi emae. \v 32 Ke fuagai ipauma afuafu isafa emae. \v 33 Ega koa emia kai, pau isa auꞌi imagea kuagai gua afuafu egaꞌina keakafania puo, maunimue kina agemai aisama, kaisau afuafu egaꞌina akafa ipauma agemia?” keoma. \p \v 34 Ega aisama Iesu einaka, “Iꞌina agofaꞌa papiauꞌi auga keamage ke kepaamageꞌi. \v 35 Kai papiau keopolaga muni maeai akemaunimue ke ufai akeagu agekaina keoma auꞌi, afakeamage o afakepaamageꞌi. \v 36 Egaꞌina auꞌi agelo koa iꞌopoꞌi puo afakemaemae. Ke maeai akemaunimue kainai Deo gauga ipaumaꞌi akemia aoniamo. \v 37 Ufainagai au agaꞌogai lo eufa alogai, Lopia Deo Moses eapakina penia. Ega aisama ufuꞌa apaꞌa Abraham, Aisak, ke Iakobo fou kemae efua kai Moses Lopia eifaga, ‘Abraham, Aisak, ke Iakobo eꞌi Deo’ eoma. Egaꞌina auga Deo ega iifa pukagai epapua ekae. Ega puo Moses isafa, papiau maeai akemaunimue auga epakinaiꞌa. \v 38 Ke Abraham, Aisak, ke Iakobo fofouga kemae kai kemaunimue Deo fou keague auga Moses elogo puo, ega eifa oma. Ega puo Deo auga mae papiauꞌi eꞌi Deo laaꞌi kai, kemae kai kemaunimue keague auꞌi eꞌi Deo,” eoma. \p \v 39 Moses ega iifa pamalelega auꞌi isaꞌi, Saduseo eꞌi opola anina akeani auꞌi Iesu ega eifa oma aina kelogonia aisama, keifa keinaka, “Pamalele aumu, loniniꞌani felo alogaina,” keoma. \v 40 Egaꞌina afegai Iesu ega logo akaikiꞌa ipauma kai agaꞌo fou akeakekua auga afaekaina keisa puo, paꞌani agaꞌo akepenia pugu. \s1 Mesaia Auga Kai Gauga? \r (Mateo 22:41-46; Mako 12:35-37) \p \v 41 Egae kai Iesu Moses ega iifa pamalelega auꞌi maꞌoai epainiꞌi einaka, “Ala koa iꞌopoga papiau keifa Mesaia auga Davide okogai emai auga keoma? \v 42-43 Gome ufainagai Davide ifo Deo ega iifa puka Sam alogai iina epapua oma: \q1 “‘Lopia lau eꞌu Lopia epainia einaka, \q2 “Kaiuai moagu mo felaolao \q1 emu ou auꞌi ifemu guagai alaogeꞌi alogafapiꞌi,” ’ \m eoma. \rq Sam 110:1\rq* \p \v 44 Davide Mesaia eifaga ‘Lopia’ eoma kai ala koa iꞌopoga papiau Mesaia Davide okogai emai auga keoma? Mesaia auga Davide okogai mo aemai kai, isa isafa Davide ega Lopia. \s1 Moses Ega Iifa Pamalelega Auꞌi Foisa Feloꞌi \r (Mateo 23:1-36; Mako 12:38-40; Luka 11:37-54) \p \v 45 Papiau maꞌoai Iesu aina kelogologo kai, Iesu ega imoi epainiꞌi einaka: \v 46 “Moses ega iifa pamalelega auꞌi foisa feloꞌi. Isa auga au akaikiꞌaꞌi fekepamiaꞌi keoma puo, au akaikiꞌaꞌi tiapu maefaꞌi keiꞌiukaꞌi mo tiapuꞌi keiꞌiukaꞌi. Ke afaꞌafa afuꞌiai papiau isa mo fekepamegoniꞌi auga anina keani alogaina. Ke anina keani laꞌafou afuꞌiai au akaikiꞌaꞌi mo fekeagu keoma auꞌi mo afuꞌiai keagu. Ke miamia aloꞌiai au akaikiꞌaꞌi mo fekeagu keoma auꞌi mo isafa afuꞌiai keagu. \v 47 Egaꞌina mo laaꞌi kai, isa pifogeai afuafu eꞌi amu keanianilainiꞌi, ke papiau kegaisaꞌi keoma puo, megamega maefaꞌi ipaumaꞌi keifaniꞌi. Deo papiau ega koaꞌi auꞌi eꞌi laomai apalaꞌi kainai, afa apala ipauma agepeniꞌi,” eoma. \c 21 \s1 Afuafu Ega Moni Deo Epalao Penia \r (Mako 12:41-44) \p \v 1 Iesu Deo ega eꞌai eagukipo ega imoi maaꞌiai egaꞌina iifaga eifaifania kai, ekiakae paꞌamuꞌamu auꞌi eꞌi amu Deo kepapalao penia afugai keogeiꞌi auga eisaꞌi. \v 2 Ke ulalu afuafuga agaꞌo isafa emai kopa moniꞌi auniꞌi eogeiꞌi auga eisa. \v 3 Ega aisama Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Papiau maꞌo moni keogeisa kai ulalu afuafuga ega pipeni auga papiau maꞌoai eꞌi pipeni ekaꞌegaina. \v 4 Gome iꞌina papiauꞌi maꞌoai eꞌi paꞌamuꞌamu amuꞌi epoꞌiai moni keafilaiꞌi keogeiꞌi. Kai iꞌina afuafuga ulalu ipauma, ke kopa moniꞌi auniꞌi mo eegai keka isa fekepalagaina auga eafiiꞌi Deo epalao penia,” eoma. \s1 Muni Kapaꞌina Agemia Auga Fouga \r (Mateo 24:1-21; Mako 13:1-19) \p \v 5 Egae kai Iesu ega imoi isaꞌi papiau eꞌi pipeni moninai ke kepo feloꞌi ipaumaꞌiai Deo ega eꞌa kekapaisa, iisa efelo alogaina auga fouga keifa. Kai Iesu eifa einaka: \v 6 “Pau kapaꞌina inae oisa auga, muni isauoka kina agemai aisama, kepo maꞌoai akeafiꞌi akepiulaiꞌi, ke kepo agaꞌomo mo ganinagai, kepo iꞌoina agaꞌo laagai afaekauau,” eoma. \p \v 7 Iesu ega eifa oma aisama, ega imoi isa kepaꞌani penia keinaka, “Pamalele aumu, gaika kina iꞌina kapaꞌi akemia? Ke gou kapa agemia, lai agepalogonimai egaꞌina kina emai ekainia agaoma?” keoma. \p \v 8 Ke Iesu einaka, “Muni papiau maꞌo akepifoge lau akauai akemai, isa lau akeoma, ke egaꞌina kina emai efua akeoma. Kai oi foisa felo fakefogeimi muniꞌiai folopea. \v 9 Ke ifani agemia, ago iꞌoina iꞌoina fou epoꞌiai, aꞌoaꞌo akaikiꞌaꞌi ipaumaꞌi akemia aꞌoꞌi agologoniꞌi aisama, kina fua emai efua auga maniꞌina folopaꞌaua. Egaꞌina kapaꞌi auꞌi fekemia kakaua kai, agofaꞌa ega fua auga muni kai agemai,” eoma. \p \v 10 Egae kai Iesu epainiꞌi pugu einaka, “Agofaꞌa fofouga alogai ago, ago fou akepipaini, ke kin, kin fou akepipaini. \v 11 Ke kafokau akaikiꞌaꞌi, magea akaikiꞌaꞌi, ke isafa apalaꞌi akemai afu iꞌoiꞌi iꞌoiꞌi papiauꞌi akepalifuꞌi. Ke maniꞌi kapaꞌi akemia, ke ufa guagai mirakulo gouꞌi akaikiꞌaꞌi akemia papiau akepamaniꞌiniꞌi. \p \v 12 “Kai egaꞌina kapaꞌi maꞌoai akemia koa kai, oi lau akau opakoꞌania kainai papiau oi akeafi apalanimi. Ke akelaoainimi laꞌafou afuꞌiai iifa agopakaisa, ke tipula afuꞌiai akepatipulanimi. Ke akeafimi kin ke kafana fou eeꞌi akelaoainimi iifa agopakaisa. \v 13 Oi isa agoꞌiai agoapa iina koa faagamiai akemia aisama, egaꞌina laoga maina agepalagainimi lau fou alao amai auga fouga isa maaꞌiai agoifafoua. \v 14-15 Kai lau oi kapaꞌina foifania auga alapalogonimi agoifania ke ikifa isafa alapenimi. Ega koa egaꞌina papiauꞌi fou iifa agopakaisa kai afaekainiꞌi, ke fou agoakekua kai afaekainiꞌi paisa. Ega puo muni kapaꞌina akemia alogai, ifomi iimi ala agooge oma auga opopo folopaꞌaua. \v 16 Ke oi ifomi inami, amami, aami akimi fou omauni auꞌi, ke aami akimi, ke ekefaꞌami mo ganinagai oi akeafimi papiau imaꞌiai akepaaumi, ke akeꞌafaꞌafalainimi. Ke egaꞌina papiauꞌi oi isami akeaupuguimi. \v 17 Ke lau puouai papiau maꞌoai aloꞌi koꞌagai oi animi afakeani. \v 18 Kai Deo afaelogoainimi koa aisama, fufumi agaꞌomo mo ganinagai afakeafi opogaina. \v 19 Ega kainai alomi fopakapulania, lau eeuai foafiaꞌama, ega koa agu pagai maunina agoafia,” eoma. \p \v 20 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi ifani auꞌi Ierusaleme taonina akeapa lofe agoisaꞌi aisama, agologo Ierusaleme isauoka kina auga emai efua agooma. \v 21 Iudea agogai keagu auꞌi fekepiau iku afuga fekelao. Ke Ierusaleme taoninai keagu auꞌi taoni fekepuaꞌafuga, ke taoni afegai keagu auꞌi taoniai fakekoko. \v 22 Gome egaꞌina kina auga, ufainagai profeta Deo ega iifa pukagai kepapua kakaua koa iꞌopoga mo agemia, Deo ega logoai Ierusaleme taonina papiauꞌi eꞌi laomai apalaꞌi afa agepeniꞌi. \v 23 Egaꞌina kinaꞌiai Ierusaleme taonina papiauꞌi Deo ega guakupu afa agepeniꞌi puo, kiekie akaikiꞌa ipauma agemia. Ega kainai papie inaeꞌiai auꞌi, ke papie imoi kepaꞌuꞌi auꞌi fou fekefiakoa fekepiau auga afaekaina puo, kiekie akaikiꞌa akeafia. \v 24 Egaꞌina papiauꞌi isaꞌi ifani aꞌifaꞌiai akeaupuguꞌi, ke isaꞌi tipula auꞌi koa iꞌopoꞌi akeafiꞌi ago iꞌoina iꞌoina akelaoainiꞌi. Ke Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi ifeꞌiai Ierusaleme taonina akegafamuꞌa. Ke akepalifu afeꞌaina agelaolao taoni alogai Iudea papiauꞌi laaꞌi auꞌi agepogu, Ierusaleme taonina isa akeꞌima,” eoma. \s1 Iesu Agemai Pugu Auga Fouga \r (Mateo 24:29-31; Mako 13:24-27) \p \v 25 Iesu eifa pugu einaka, “Ufai kina, gafa, ke miꞌimiꞌi faagaꞌiai gou akemia. Ke aagoai aꞌu agemoge goiso akaikiꞌaꞌi ipaumaꞌi akemia aꞌoaꞌo akaikiꞌa ipauma akekapa aisama, agofaꞌa fofouga papiauꞌi akeopopo alogaina, kapaꞌina fekekapa auga afakelogo. \v 26 Ke kina, gafa, ke miꞌimiꞌi fofouga akepigugu puo, muni aagoai kapaꞌina agemia auga akelogo kainai akemaniꞌi alogaina akemaeꞌafu. \v 27 Egaꞌina kinagai Papiau Aumauni Gauga isapu ke Deo ega eaea akaikiꞌa ipauma fou ageafiꞌi apuapuai agemai akeisa. \v 28 Kai pau laifaniꞌi auꞌi kapaꞌi akeꞌina akemia aisama, Deo kaniami ageagamauga kina emai kainagai puo, fofua foꞌue foapa foꞌima,” eoma. \s1 Au Aka Fik Palapole \r (Mateo 24:32-35; Mako 13:28-31) \p \v 29 Egae kai Iesu iꞌina palapole eifania einaka, “Maami galao au aka fik, ke au maꞌoai isafa amoisaꞌi. \v 30 Isa gagauꞌi mamaꞌi keogeꞌi aisama, ifomi maamiai oisaꞌi ologo, inipo aupu agemai kina ekainia ooma. \v 31 Ega koa iꞌopoga, pau lau kapaꞌina mo laifaniꞌi auꞌi akegama agoisaꞌi aisama, Deo ega agofaꞌa kina emai ekainia auga fologo. \p \v 32 “Iifa gome mo maamiai laifania. Iꞌina papiauꞌi agofaꞌai keaguega kai iꞌina kapaꞌi maꞌoai akemai akekoꞌa kai akemae. \v 33 Ufa aagoa fou laaꞌi akemia kai lau eꞌu iifa auga laaꞌi afakemia, akeka aoniamo,” eoma. \s1 Ifomi Foꞌima Feloimi \p \v 34 Ke Iesu eifa pugu einaka, “Oi miamia maꞌo, inuinu, ke aagoa amuꞌi mo agoguakaeainiꞌi alogai, afolologo Deo afa apala agepipeni auga kina fiakoa mo agemai, agepakauainimi agepaoaimi. Egaꞌina auga anina alaani kainai ifomi foꞌima feloimi laoma. \v 35 Gome egaꞌina kinagai Deo agofaꞌa papiauꞌi fofouga eꞌi laomai apala afa agepeniꞌi. \v 36 Oi muni kapaꞌina akemia auꞌi eeꞌiai fopiaukoko, ke Papiau Aumauni Gauga agogai agoapa aisama, afa apala faepenimi laoma. Ega puo aufa kina ifomi foꞌima feloimi, fomegamega fofua foagu,” eoma. \p \v 37 Egaꞌina kinaꞌiai aufa kina Iesu Deo ega eꞌai epamalele ke egapigapi aisama, elao iku aka Olifa keoma auga ikugai elaagai. \v 38 Kai papiau maꞌo Iesu aina kegalogo keoma puo, amagai ipauma kelao Deo ega eꞌai kekoko keagu. \c 22 \s1 Iudea Au Akaikiꞌaꞌi Auꞌi Iesu Isaupugua Kefagaisa \r (Mateo 26:1-5, 14-16; Mako 14:1-2, 10-11; Ioane 11:45-53) \p \v 1 Egae kai palafa ipaufuga mulamula laaꞌi kai palafa maini mo keania auga miamiaga aka Pasover emai ekaialiali. \v 2 Egaꞌina alogai sakedote lopiaꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou papiau kemaniꞌiainiꞌi kainai, ogefakeai Iesu fekeaupugua keoma keagaga kekapunia. \p \v 3 Ega aisama Iesu ega apostolo 12 epoꞌiai agaꞌo aka Judas Iskariot keoma auga alogai Satani ekoko. \v 4 Ke isa sakedote lopiaꞌi ke Deo ega eꞌa keꞌima kaniagai auꞌi eeꞌi elao, Iesu ala ageꞌafaꞌafalai oma auga fouga keifania. \v 5 Ega aisama egaꞌina papiauꞌi aloꞌi egama alogaina, ke kelogo moni fekepenia keoma. \v 6 Ke isa kapaꞌina keifania auga Judas felo eoma puo ainaꞌi eafiia. Ke elao keaga agaꞌo ekapunia laꞌafou afaemia aisama, Iesu feꞌafaꞌafalaina isa imaꞌiai fepaaua eoma. \s1 Pasover Foꞌamaga Kepafua Eka \r (Mateo 26:17-25; Mako 14:12-21; Ioane 13:21-31) \p \v 7 Egaꞌina afegai palafa ipaufuga mulamula laaꞌi kai, palafa maini mo keania miamiaga aka Pasover ke sipi gauga Deo kepaꞌa penia auga kina emai ekainia. \v 8 Ega aisama Iesu ega apostolo Peto, Ioane auniꞌi epainiꞌi einaka, “Amoufai amolao iꞌa fauꞌaisai Pasover miamiagai foꞌama agaania auga opafua gaka,” eoma. Egae kai eulaiꞌi kelao. \p \v 9 Ega aisama isa Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Anina loani kapai egaꞌina foꞌamaga fapafua feka looma?” keoma. \p \v 10 Ke Iesu einaka, “Agolao Ierusaleme taoninai agokoko mo alogai, au agaꞌo oga eafiia fei eakoaua epuaisa auga fou agopiaogai. Isa muninai folao eꞌa kapagai agekoko auga foisa. \v 11 Egae kai folao eꞌa inagome auga fopaina foinaka, ‘Pamalele auga epaꞌani, lau eꞌu imoi fou Pasover miamiaga foꞌamaga faania laoma kai, lai fofougai agaaniani auga afuga kapai?’ fooma. \v 12 Ke isa eꞌa auꞌoniai, afu akaikiꞌagai amu maꞌoai epafuaꞌi auga agepakinaimi. Ke folao egae miamia foꞌamaꞌi fopafuaꞌi fekeka,” eoma. \p \v 13 Ke Peto Ioane auniꞌi kelao, ke Iesu kapaꞌina maaꞌiai eifania auga iꞌopoga mo emia keisa. Ega puo egae Pasover foꞌamaga, ke amu maꞌoai kepafuaꞌi keka. \s1 Iesu Ega Imoi Fou Keaniani Fua \r (Mateo 26:26-30; Mako 14:22-26; 1 Korinto 11:23-25) \p \v 14 Egae kai aniani kina maaga ekainia aisama, Iesu ega apostolo 12 fou kelao teipoloai keagukipo. \v 15 Ke Iesu isa epainiꞌi einaka, “Iifa gome maamiai laifania. Lau alakiekie koa kai oi fou Pasover miamiagai faaniani auga alou koꞌagai anina laani. \v 16 Gome lau oi fou afalaaniani pugu agelao Pasover miamiaga pau aagoai akapa, Deo kaniami ageagamauga auga gouga muni ufai koꞌa ipauma mo agemia kai fou agaaniani pugu,” eoma. \p \v 17 Egae kai Iesu fino kaputina eafiia Deo maagai tenkiu eifania kai epainiꞌi einaka, “Fino kaputina iꞌina amoafia epomiai amoꞌea amoinu. \v 18 Gome fino iꞌina au puagai emai auga afalainu pugu agelaolao muni Deo ega logoai kapa maꞌoai akefua afegai, Deo ega agofaꞌai kai alainu pugu,” eoma. \p \v 19 Egae kai palafa eafiia Deo maagai tenkiu eifania, efaipoga kai ega imoi epainiꞌi einaka, “Iꞌina palafaga auga lau imaau oi faumiai alapipeni auga. Muni iina koa agokapa aisama, foopolaniau kai fokapa,” eoma. \p \v 20 Ega koa iꞌopoga, keaniani efua aisama Iesu fino kaputina eafiiakae kai ega imoi epainiꞌi einaka, “Iꞌina fino kaputina auga oi faumiai lau ifau agefaka auga. Ke Deo oi fou epomiai pakoꞌa kapula iifaga mamaga gouga lakapaisa. \v 21 Kai amoisa! Epomiai aufalao agaꞌo lau ageꞌafaꞌafalainiau auga isafa inae fou aague. Egaꞌina auga lau fou foꞌama agaꞌomo agaania auga. \v 22 Papiau Aumauni Gauga auga Deo ega logoai femae eoma puo agemae kai, kaisau isa ageꞌafaꞌafalaina auga, Deo isa afa apala ipauma agepenia,” eoma. \v 23 Ega aisama Iesu ega apostolo ifoꞌi mo epoꞌiai kaisau ega koa agekapa auga paꞌanina kepaꞌani. \p \v 24 Ke isa epoꞌiai papiau maaꞌiai kaisau au akaikiꞌa agemia auga isafa akekua kepaꞌaua. \v 25 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Agofaꞌa papiauꞌi eꞌi kin isa kelopialainiꞌi, ke isapuai papiau keꞌimaꞌi auꞌi ifoꞌi keifaniꞌi papiau fauꞌiai kapa feloꞌi mo kekapaꞌi auꞌi keoma. \v 26 Kai oi auga egaꞌina papiauꞌi koa folomia. Oi epomiai kaisau Deo maagai au akaikiꞌa gamia eoma auga ifo eꞌele fepamia. Ke kaisau papiau eꞌimaꞌi auga, papiau feopolaniꞌi fauꞌiai fepinauga. \v 27 Amoisa! Iꞌina papiauꞌi epoꞌiai kaisau auga au akaikiꞌa ooma? Eagukipo eaniani auga, o foꞌama eꞌea auga? Iifa gome eagukipo eaniani auga au akaikiꞌa. Kai lau oi epomiai foꞌama iꞌea auga koa iꞌopoga lamia oi faumiai lapinauga. \v 28 Lau kina apalaꞌi aloꞌiai lakoko iꞌopo laafiiꞌi mo ganinagai, alopuaꞌafuniau fou kaiꞌalao aagu. \v 29 Ke Amau ega agofaꞌa lau epeniiau faꞌima eoma koa iꞌopoga, oi isafa apumi alapenimi agoꞌima. \v 30 Ega koa oi lau eꞌu agofaꞌai fou faagu faaniani, ke papiau foꞌimaꞌi isapuga foafia foagu, Israel ikupuga 12 papiauꞌi eꞌi laomai afa fopeniꞌi laoma,” eoma. \s1 Peto Iesu Agepuniaiaina Auga Fouga \r (Mateo 26:31-35; Mako 14:27-31; Ioane 13:36-38) \p \v 31 Egae kai Iesu Saimon eifaga kai epainia einaka, “Saimon, Saimon akiuagai, Satani Deo egoi penia elogo oi palafa kepagopo koa iꞌopoga feꞌopoiso eoma. \v 32 Kai Saimon, Satani ageꞌopoiso alogai, kapaꞌina lopakoꞌania auga eegai foloꞌualai laoma puo faumuai lamegamega. Kai oi aloꞌualai mo ganinagai, alomu agekapula alopakoꞌaniau pugu aisama, aamu akimu eꞌi pakoꞌa fopakapulania,” eoma. \p \v 33 Kai Saimon iifa epamue einaka, “Lopia, lau lafua laague oi fotipula ma, fomae mo ganinagai fou agalao paisa,” eoma. \p \v 34 Ega aisama Iesu einaka, “Peto, iifa gome maamuai laifania. Pau oꞌolo aeagaga koa kai, oi lau alologoniau auga puniaina oiso alopamia,” eoma. \p \v 35 Egae kai Iesu isa maꞌoai epaꞌani peniꞌi einaka, “Oi laulaimi mo alogai, paoti, feꞌa, o kamata iꞌoina agaꞌo aloafia alogai kapa agaꞌo eegai oafiꞌafu ma?” eoma. \p Ke isa iifa kepamue keinaka, “Laaꞌi,” keoma. \p \v 36 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi pugu einaka, “Pau amofua amoagu paoti, o feꞌa eemiai kekae koa aisama amoafiꞌi, ke ifani aꞌifaꞌi eemiai laaꞌi koa aisama, afemi tiapuꞌi amoꞌafaꞌafalainiꞌi ifani aꞌifaꞌi amoꞌafaꞌi. \v 37 Gome Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: ‘Isa laomai apalaꞌi kekapakapa auꞌi epoꞌiai kepaapauka laomai apala ikapa auga kepamia.’\x + \xo 22:37 \xt Aisaea 53:12\x* Egaꞌina iifaga auga pau lau faagauai koꞌa mo agemia alamae. Ke iifa gome lau faagauai kapaꞌina agemia kepapua auga kina emai ekainia,” eoma. \p \v 38 Iesu ega eifa oma aisama, ega imoi isa kepainia keinaka, “Lopia, lai afua aague, aꞌifa auniꞌi inamoꞌe moisaꞌi,” keoma. \p Ke Iesu kapaꞌina eifania auga ega imoi oko akelogo auga eisa aisama, iifa epamue einaka, “Moꞌo ekainia,” eoma. \s1 Iesu Olifa Ikugai Emegamega Fua \r (Mateo 26:36-46; Mako 14:32-42) \p \v 39 Egae kai Iesu Olifa ikuga elaolao koa iꞌopoga elao, ke ega apostolo 11 isafa muninai kelao. \v 40 Ke kelao Iesu elaolao auga afugai kepealai aisama epainiꞌi einaka, “Amomegamega ega koa Satani ageꞌopoimi aisama afoloꞌualai,” eoma. \v 41 Egae kai Iesu ega imoi epuaꞌafuniꞌi, kepo kepiuga elao eꞌualai koa iꞌopoga epo, egae eanifeꞌu emegamega einaka; \v 42 “Amau, anina loani koa aisama, iꞌina kiekie akaikiꞌa kaputina eeuai moafia. Kai lau anina laani auga faeikapa kai oi anina loani auga mo gaikapa,” eoma. \v 43 Ega aisama ufai agelo agaꞌo isa eapakina penia alo epakapulania. \v 44 Iesu faagagai kapaꞌina agemia auga eopolaga ekiekie alogaina mo ganinagai, alo koꞌa ipaumagai emegamega. Egaꞌina alogai mamaoge ifa elolo koa iꞌopoga elolo eake aꞌisaai. \p \v 45 Ke Iesu emegamega efua aisama, eꞌue emue ega imoi eeꞌi elao kai kefeu eisaꞌi aisama, alo emafu alogaina. \v 46 Ke epagoniꞌi kai epaꞌani peniꞌi einaka, “Kapa puo ofeu? Amoꞌue amomegamega ega koa Satani ageꞌopoimi aisama afoloꞌualai,” eoma. \s1 Iesu Keafiia Kegopeisa \r (Mateo 26:47-56; Mako 14:43-50; Ioane 18:3-11) \p \v 47 Iesu ega imoi epaipainiꞌi kai, papiau isaꞌi laꞌafouai Iesu ega imoi fou keagu afuga kemai. Egaꞌina laꞌafouga auga Iesu ega apostolo 12 epoꞌiai agaꞌo aka Judas keoma auga eoge isa epapeaꞌi kemai. Ke kemai aisama, Judas Iesu eega elao kagakaga kainai egoapia. \v 48 Kai Iesu Judas epaꞌani penia einaka, “Judas, oi Papiau Aumauni Gauga pigoapiai ma foꞌafaꞌafalaina looma?” eoma. \p \v 49 Egaꞌina alogai Iesu fou keapa auꞌi kapaꞌina agemia auga keisa aisama, Iesu kepainia keinaka, “Lopia, oi anina loani, lai emai ifani aꞌifaꞌiai isa amaauniꞌi looma ma?” keoma. \v 50 Ke fiakoa mo epoꞌiai apostolo agaꞌo aꞌifa efuaua, sakedote lopia faꞌa ega pinauga auga aina kaina kaina efoua. \p \v 51 Kai Iesu ega imoi epainiꞌi einaka, “Amoapakipo, egaꞌina folokapa,” eoma. Ke egaꞌina auga aina eafi opogaina epafelo. \p \v 52 Egae kai Iesu sakedote lopiaꞌi, Deo ega eꞌa keꞌima kaniagai auꞌi, ke Iudea au akaikiꞌaꞌi isa kegaafia keoma kemai auꞌi epainiꞌi einaka, “Lau painao auꞌi koa iꞌopoꞌi oi eemiai kelele akaikiꞌa agaꞌo lakapaisa ma puo, ifani aꞌifaꞌi kopi fou oafiiꞌi omai amoafiau ooma? \v 53 Aufa kina mo oi fou Deo ega eꞌai aagu kai, imami agaꞌomo ganinagai faagauai aloogeaua. Kai pau Deo ega logoai Satani umina ipauma auga elogoaina fepinauga auga, kina emai efua. Ega puo kapaꞌina lau faagauai amokapa ooma auga okapa,” eoma. \s1 Peto Iesu Epuniaiaina \r (Mateo 26:57-58, 69-75; Mako 14:53-54, 66-72; Ioane 18:12-18, 25-27) \p \v 54 Egae kai isa Iesu keafiia kegopeisa kepapea kelaoainia mo, sakedote lopia faꞌa ega eꞌai kekokoaina. Ega aisama Peto isafa isa muniꞌiai aakai mo epea elaoaina. \v 55 Egaꞌina afegai ifani auꞌi iifa ipakaina afuga ipuainagai lo kepaaga keagu lofe. Ega aisama Peto isafa isa fou egae keagu. \v 56 Egae kalaꞌafi ifiaoga agaꞌo lo eaeagai Peto eagu auga eisa. Ke isa eisa felo aisama eifa einaka, “Iꞌina auga Iesu fou keagu auga agaꞌo,” eoma. \p \v 57 Kai Peto epuniai einaka, “Laaꞌi, lau isa alalogonia,” eoma. \p \v 58 Ke keagu afaꞌagamo aisama, aufalao agaꞌo Peto eisa felo puo epainia einaka, “Oi isafa Iesu ega imoi agaꞌo,” eoma. \p Kai Peto iifa epamue einaka, “Lau laaꞌi!” eoma. \p \v 59 Ke kina maaga agaꞌo elao afegai, aufalao iꞌoina agaꞌo Peto ega niniꞌani aꞌo elogonia aisama eifa faꞌiꞌi einaka, “Iꞌina auga Kalilea auga. Koꞌa ipauma isa Iesu fou kelao kemaimai auga agaꞌo,” eoma. \p \v 60 Kai Peto iifa epamue einaka, “Laaꞌi, oi kapaꞌina loifania auga oko alalogo!” eoma. Peto eniniꞌani laolao kai oꞌolo eagaga. \v 61 Ega aisama Lopia Iesu egae eapa eꞌafoaipini maaga opainai elao Peto eisa. Ke fiakoa mo Peto Lopia ega niniꞌaniai eifa, ‘Pau oꞌolo aeagaga koa kai lau alopuniaiainiau oiso alopamia,’ eoma auga iifaga eopolaga. \v 62 Ega aisama Peto egaꞌina afugai epealai elao afegai kai eapepe alogaina. \s1 Ifani Auꞌi Iesu Kepaꞌaua Keauniia \r (Mateo 26:67-68; Mako 14:65) \p \v 63 Ifani auꞌi Iesu keꞌima auꞌi keꞌina Iesu kepaꞌaua ke keauniia. \v 64 Ke maaga tiapuai kemokaisa kai kepaꞌani penia keinaka, “Kaisau oi eaunio auga profeta koa momia moifania,” keoma. \v 65 Ke egaꞌina mo akekapaiꞌi kai niniꞌani apalaꞌi isafa maꞌo eegai keifaniꞌi. \s1 Iesu Iifa Ipakaina Afugai Kekokoaina \r (Mateo 26:59-66; Mako 14:55-64; Ioane 18:19-24) \p \v 66 Egani aisama, iifa ipakaina afugai au akaikiꞌaꞌi auꞌi, sakedote lopiaꞌi, ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi fou kemai kelaꞌafou. Egae kai Iesu kemaiseina agoꞌiai kepaapa. \v 67 Ke kepaꞌani penia keinaka, “Oi Mesaia koa aisama maamaisai moifa gomeisa mo,” keoma. \p Ke Iesu einaka, “Lau alaifa gomeisa mo ganinagai, afolopakoꞌaniau. \v 68 Ke Mesaia kaisau auga paꞌanina alapaꞌani koa aisama, eꞌu iifa afa afolopamue. \v 69 Kai pau iina kina agelao alogai, Papiau Aumauni Gauga Deo isapu akaikiꞌa ipauma auga, ima kaina kainai ageagu agoisa,” eoma. \p \v 70 Ega aisama maꞌoai Iesu kepaꞌani penia keinaka, “Ega koa aisama, oi Deo Gauga ma?” keoma. \p Ke Iesu einaka, “Oi oifania auga koꞌa. Lau Deo Gauga paisa,” eoma. \p \v 71 Ega aisama keifa keinaka, “Ifo akegai eifa isa Deo Gauga eoma. Egaꞌina auga Deo eegai eifa apala puo femae. Lai ifomai ainamaisai eifa aꞌo alogonia efua. Ega puo papiau agaꞌo isa fepaꞌani penia ifo fouga feifania pugu auga apamafua,” keoma. \c 23 \s1 Iesu Pilato Agogai Iifa Epakaisa \r (Mateo 27:1-2, 11-14; Mako 15:1-5; Ioane 18:28-38) \p \v 1 Egae kai laꞌafou fofougai keꞌuegekae Iesu keafiia kelaoaina Roma kamanina kafanaga Iudea papiauꞌi eꞌimaꞌi auga aka Pilato agogai kepaapa. \v 2 Ke keꞌina Iesu kapaꞌina ekapaisa auga fouga iifa ipakainai keifania keinaka, “Iꞌina auga papiau ekaisapuꞌi Sisa eegai tax fakeoge eoma. Ke isa ifo eifaga Mesaia kin agaꞌo eomaisa. Ega koa ekapaisa, papiau efogeiꞌi keaga iꞌoinagai kepea auga akapulaisa,” keoma. \p \v 3 Ega aisama Pilato Iesu epaꞌani penia einaka, “Oi Iudea papiauꞌi eꞌi kin ma?” eoma. \p Ke Iesu einaka, “E! Oi loifania koa iꞌopoga, lau Iudea papiauꞌi eꞌi kin paisa,” eoma. \p \v 4 Ke Pilato Iesu iina epaꞌani peni oma kai kapa apala agaꞌo ekapaisa auga aekapulaisa puo, fiakoa mo sakedote lopiaꞌi ke laꞌafou papiauꞌi fou epainiꞌi einaka, “Iꞌina auga fetipula koa kapa agaꞌo ekapaisa auga alakapulaisa,” eoma. \p \v 5 Kai isa keifa paisa keinaka, “Iꞌina auga Kalilea agogai eꞌina emai inae ega pamaleleai Iudea papiauꞌi keagu afuꞌi maꞌoai elao, papiau aloꞌi eaniia aꞌoaꞌo akaikiꞌa epaꞌuegenia,” keoma. \p \v 6 Pilato egaꞌina keifania aꞌo elogonia aisama, Iesu Kalilea auga ma paꞌanina epaꞌani. \v 7 Ke Pilato Iesu Kalilea auga fouga elogo aisama, Herod Kalilea papiauꞌi eꞌimaiꞌi puo eulaisa elao isa eegai oko fepakaisa eoma. Egaꞌina kinaꞌiai Herod isafa Ierusaleme taoninai eagu puo eulaisa eega elao. \p \v 8 Herod Iesu kapaꞌina ekapaiꞌi auga fouga elogo. Ke ifo maagai Iesu mirakulo isaꞌi fekapaꞌi feisaꞌi eoma, kina maꞌo eagu Iesu gaisa eoma kai aekainia. Ega puo Herod pau kina Iesu eisa aisama, alo egama alogaina. \v 9 Herod paꞌani maꞌo epaꞌani kai Iesu iifa agaꞌo aepamue. \v 10 Kai sakedote lopiaꞌi ke Moses ega iifa pamalelega auꞌi Iesu fou kemai auꞌi Iesu kapa koꞌaꞌi mo ekapaiꞌi ganinagai, iifa ipakainai pifogeai keifa kapulania. \v 11 Ega aisama Herod ega ifani auꞌi fou Iesu keisa papa, kepaꞌaua ke keifa apala penia. Ke Iesu ifo kin eoma auga aꞌo kelogonia puo, lopia tiapu felo keiꞌiuka auga tiapuga kepaiꞌiuka kai, keulaisa emue Pilato eega elao pugu. \v 12 Herod Pilato auniꞌi auga ou auꞌi kai, iꞌina kinagai Iesu ega iifa ipakaina kainai fou kepaekefaꞌa. \s1 Pilato Iesu Femae Auga Iifaga Epaapa \r (Mateo 27:15-26; Mako 15:6-15; Ioane 18:39–19:16) \p \v 13 Egae kai Pilato sakedote lopiaꞌi, Iudea papiauꞌi keꞌimaꞌi lopiaꞌi, ke papiau fou eifa kaiguguꞌi. \v 14 Ke maꞌoai kemai aisama epainiꞌi einaka, “Oi iꞌina auga papiau efogeiꞌi keaga iꞌoinagai kepea ooma eeu omaiseina. Ega kainai lau isa oi agomiai lapaꞌani penia kai, oi isa iifa ipakainai opaapauka auga kelelega agaꞌo ekapaisa auga alakapulaisa. \v 15 Herod isafa isa ega kelele agaꞌo aekapulaisa puo, eumue eeu emai pugu. Oi iifa ipakainai ifomi maamiai oisa, isa femae koa kelelega agaꞌo aekapaisa. \p \v 16-17 Ega puo eꞌu imoi akegapuka afaꞌagamo kai alapapealaisa,” eoma.\f + \fr 23:16-17 \ft Papiau isaꞌi 16-17 fuagai iꞌina iifaga kepapua: “Pasover miamiaga kinagai tipula auga agaꞌo kepapapealaisa koa iꞌopoga pau isafa fepapealaisa.”\f* \p \v 18 Kai kemai egae auꞌi maꞌoai ainaꞌi agaꞌomogai keagaga keinaka, “Iꞌina auga moaupugua kai Barabas mopapealaisa!” keoma. \v 19 Barabas auga papiau aloꞌi eaniia Ierusaleme taoninai kelele akaikiꞌa epaꞌuegenia alogai papiau eaupuguꞌi kainai tipulai eagu. \p \v 20 Kai Pilato Iesu gapapealaisa eoma puo papiau epainiꞌi pugu. \v 21 Kai isa keagaga paisa keinaka, “Iesu kolotiai moauꞌuꞌua, kolotiai moauꞌuꞌua,” keoma. \p \v 22 Kai Pilato papiau ipainiꞌi oiso epamia einaka, “Kapa puo isa kolotiai amoauꞌuꞌua ooma? Isa kelele kapa ekapaisa? Lau isa femae koa kelelega agaꞌo ekapaisa auga alakapulaisa. Ega puo eꞌu imoi akegapuka mo kai alapapealaisa,” eoma. \p \v 23 Kai papiau Iesu kolotiai femae paisa auga aisoꞌi gomegai agagaga kepaꞌaua Pilato opo kepaefo pagainia. \v 24 Ega puo Pilato isa eꞌi pinoi kainai mo femia auga iifaga epakoꞌania. \v 25 Ega kainai Pilato kepainia koa iꞌopoga mo ekapaisa, au aka Barabas, papiau aloꞌi eania kelele akaikiꞌa epaꞌuegenia alogai papiau eaupuguꞌi auga epapealaisa. Ke Iesu isa imaꞌiai epaaua kapaꞌina faagagai akekapa koa fekekapa eoma. \s1 Iesu Kolotiai Keauꞌuꞌua \r (Mateo 27:32-44; Mako 15:21-32; Ioane 19:17-27) \p \v 26 Egaꞌina afegai Roma ifani auꞌi Iesu kolotiai kegaauꞌuꞌua keoma kelaoaina. Egaꞌina alogai Sairene taonina auga aka Saimon ega paguai emai Ierusaleme taoninai ekoko aisama keafiia. Egae kai Iesu koloti epuaisa auga aekainia puo keafiia Saimon fagogai keogeisa epuaisa Iesu muninai epea. \v 27 Egaꞌina alogai papiau maꞌo Iesu muninai kepea. Ke egaꞌina papiauꞌi epoꞌiai papie kepea Iesu puogai keapepe kepapinapina kepealaina. \v 28 Ega aisama Iesu eꞌafoaipini egaꞌina papieꞌi epainiꞌi einaka, “Ierusaleme papiemi, lau puouai foloapepe kai oi ifomi ke gaumi fou puoꞌiai amoapepe. \v 29 Gome kina agaꞌo kiekie akaikiꞌa kina agemai. Ega aisama oi iina agoifa oma: ‘Papie keogeoge auꞌi ke imoi akepamauniꞌi auꞌi, ke uꞌuꞌiai imoi akepapaꞌuꞌi auꞌi Deo eegai kapa feloꞌi akeafiꞌi,’ agooma. \v 30 Ke egaꞌina kinagai kiekie akaikiꞌa puo, papiau fekemae fekefiakoa akeoma iku akaikiꞌaꞌi akepainiꞌi akeinaka, ‘Lai laamaisai amoꞌualai amoaupuguimai amofiakoa,’ akeoma. Ke iku eꞌeleꞌi akepainiꞌi akeinaka, ‘Amoꞌualai amofufunimai amofiakoa,’\x + \xo 23:30 \xt Hosea 10:8\x* akeoma. \v 31 Pau lau auga au maaga maunina ipauma loai aeaga aefiakoa koa mo ganinagai, papiau iina koa keafiiau kefiaisakoa mo akeaupuguisau. Kai oi auga au eogogo koa iꞌopomi puo, egaꞌina kina agemai aisama ala akeomaimi? Isa oi kiekie akaikiꞌa ipauma akepenimi,” eoma. \p \v 32 Roma ifani auꞌi Iesu kelaoaina alogai, painao auꞌi auniꞌi isafa kolotiai kegaauꞌuꞌuꞌi keoma puo Iesu fou kelaoainiꞌi. \v 33 Ke kelao afu aka ‘Kania Uniaga’ keoma auga afugai aisama, egae Iesu kolotiai keauꞌuꞌua. Ke painao auꞌi auniꞌi agaꞌo Iesu lafanina kainai ke agaꞌo kaina kainai keauꞌuꞌuꞌi. \v 34 Egaꞌina afegai Iesu eifa einaka, “Amau, kapaꞌina kekapa auga akelogo puo eꞌi laomai apalaꞌi moꞌagegeainiꞌi,” eoma. Ke ifani auꞌi ifoꞌi mo epoꞌiai kai mo Iesu afe tiapuga fekeafia auga eꞌi laomai kainai keꞌopoisa efua kai keꞌeaisa keafiiꞌi. \p \v 35 Papiau egae keapa kepimeꞌe auꞌi, ke Iudea papiauꞌi keꞌimaꞌi lopiaꞌi fou Iesu kepaꞌaua kepakafoꞌonia keinaka, “Isa papiau isaꞌi kaniaꞌi eagamauga. Ega puo Deo isa ekinaga Mesaia koa aisama, amopuaꞌafuga ifo kania gaagamauga amaisa,” keoma. \p \v 36 Ke ifani auꞌi isafa kemai Iesu kepakafoꞌonia, fino epiꞌigu auga kepeniia gainu keoma. \v 37 Ke kepainia keinaka, “Oi Iudea papiauꞌi eꞌi kin koa aisama, ifomu kaniamu moagamauga,” keoma. \p \v 38 Egae kai Iesu kania laagai iꞌina iifaga kepapua keogeisa: ‘Iꞌina auga Iudea papiauꞌi eꞌi kin,’ keoma. \p \v 39 Painao auꞌi agaꞌo egae fou keꞌafa auga Iesu eifa apala penia einaka, “Oi Mesaia laaꞌi ma? Oi loifa Mesaia looma. Ega puo ifomu ke lai fou kaniamai moagamauga!” eoma. \p \v 40 Kai painao auga agaꞌo auga isa efinaisa einaka, “Oi Deo alomaniꞌiaina ma? Gome isa oi fou afa iꞌopoga oafia. \v 41 Iꞌa aꞌa laomai afa aafiia auga felo, gome iꞌa kapaꞌina apala akapaisa auga afa kainai mo aafiia. Kai isa auga kapa apala agaꞌo aekapaisa,” eoma. \p \v 42 Egae kai isa Iesu epainia einaka, “Iesu, oi emu agofaꞌai alokoko aisama lau foopolaniau,” eoma. \p \v 43 Ke Iesu einaka, “Iifa gome maamuai laifania. Pau oi lau fou afu felo ipaumagai agu pagai afugai agaagu,” eoma. \s1 Iesu Emae \r (Mateo 27:45-56; Mako 15:33-41; Ioane 19:28-30) \p \v 44 Iesu kolotiai keauꞌuꞌua kinagai, kina maaga elao atiafai koa iꞌopoga aisama, umina akaikiꞌa ago fofouga eumi apua elao atiafa epagai 3 oꞌclock gapigapi. \v 45 Gome kina eaea eapakipo aeaga. Ke egaꞌina alogai Deo ega eꞌai Deo mo eagu afuga tiapu ekaisapua auga tiapuga eꞌiꞌipea auniꞌi emia. Egaꞌina auga iꞌa Deo eega agalao auga keagaga epaagalaisa. \v 46 Egaꞌina emia afegai Iesu eagagapea einaka, “Amau, lau lalau Oi imamuai laogeaua,” eoma. Iesu iꞌina iifaga eifania afegai elaꞌaꞌafuga emae. \p \v 47 Ke Roma ifani auꞌi 100 eꞌimaꞌi auꞌi agaꞌo egae eapa kapaꞌina mo kemia auga eisaꞌi aisama, Deo eau afagaina eifa einaka, “Iifa gome iꞌina auga Deo maagai alo opai ipauma auga,” eoma. \v 48 Ke papiau Iesu agemae auga fekeisa keoma kemai auꞌi, kapaꞌina mo kemia keisaꞌi aisama, aloꞌi emafu alogaina auga gouga kekapaisa, olagaꞌi keauniia kemue kelao. \v 49 Ke Iesu kelogo papiauꞌi maꞌoai kemai aakai mo keapa kai maaꞌi mo elao kapaꞌina emia auga keisa. Egaꞌina papiauꞌi epoꞌiai papie Kalileai Iesu muninai kemai auꞌi isafa egae keapa, maaꞌi mo elao kapaꞌina emia auga keisa. \s1 Iesu Imaauga Laai Keogeisa \r (Mateo 27:57-61; Mako 15:42-47; Ioane 19:38-42) \p \v 50 Ega kinagai au aka Iosepa, Iudea agogai taoni agaꞌo aka Arimatea keoma auga taoninai emai. Isa au felo ipauma, papiau ke Deo fou maaꞌiai laomai felo ipauma auga. Isa Deo ega agofaꞌa agemai auga eꞌimaisa. \v 51 Ke isa Iudea au akaikiꞌaꞌi auꞌi epoꞌiai kansolo auga mo ganinagai, Iesu faagagai kapaꞌina fekekapa fouga keifania auga anina aeani kaiꞌiai aepea. \v 52 Iesu emae aisama, isa Pilato eega elao Iesu imaauga feafia eoma, ke Pilato isa elogoaina. \v 53 Egae kai isa eega elao Iesu imaauga kolotiai eafiopua. Ke Iudea papiauꞌi eꞌi kagakaga kainai, mae papiauꞌi tiapuai kemokaꞌi tiapuga eafiia Iesu imaauga emokaisa. \v 54 Ke agegani aisama Iudea papiauꞌi Deo keau afagaina kina puo, fiakoa mo afu agaꞌogai fopa mapegai la mamaga keapi kanina, kai agaꞌo aepapinauga auga alogai eogeisa. \p \v 55 Kalilea papieꞌi Iesu fou kelao kemai auꞌi Iosepa muninai mo kelao Iesu eoge laaga keisa, ke ala eoge oma auga isafa keisa. \v 56 Egae kai kemue kelao paguai kai eꞌi kagakaga kainai Iesu imaauga oili, ke amu fogaꞌi feloꞌiai fekepakuma keoma auꞌi amuꞌi kepafuaꞌi keka. Kai Moses ega iifa kainai Deo keau afagaina kinagai auga kelaagai. \c 24 \s1 Iesu Maeai Emaunimue \r (Mateo 28:1-8; Mako 16:1-8; Ioane 20:1-10) \p \v 1 Deo keau afagaina kina efua egani amagai ipauma egaꞌina papieꞌi Iesu ooga fekepakuma keoma puo, amu o kepakuma auꞌi amuꞌi kepafuaꞌi keka auꞌi keafiiꞌi la kelao. \v 2 Kelao laai aisama, kepo la ake kepae apua auga eelai keisa. \v 3 Ega puo kekoko kai Lopia Iesu imaauga akeisa. \v 4 Ega kainai keapa kapaꞌina emia auga keopopolaga kai fiakoa mo au gua tiapu eaeaꞌi, kimage koa iꞌopoga keeaea alogaina auꞌi keiꞌiukaꞌi eeꞌiai keapafoki. \v 5 Ega aisama egaꞌina papieꞌi kekauai kemaniꞌi alogaina puo keꞌualai keomukipo. Kai au auniꞌi isa kepainiꞌi keinaka, “Kapa puo oi maaga maunina auga mae auꞌi epoꞌiai okapuga? \v 6 Iesu inae laaꞌi isa emaunimue! Ke isa oi fou Kalileai oagu alogai maamiai iina eifa oma auga amoopolaga: \v 7 ‘Papiau Aumauni Gauga laomai apalaꞌi kekapaꞌi auꞌi imaꞌiai fekepaaua kolotiai fekeauꞌuꞌua femae, ke kina oiso aisama femaunimue pugu,’ eoma.” \v 8 Ke au auniꞌi egaꞌina iifaga keifania efua aisama, egaꞌina papieꞌi Iesu ega iifa keopolaga. \p \v 9 Ke isa laai kemue kelao aisama, kapaꞌina mo kemia auga maꞌoai Iesu ega imoi auꞌi ke egae kai mo kai mo keagu auꞌi, maꞌoai maaꞌiai keifafoua. \v 10 Egaꞌina papieꞌi kelao laai kapaꞌina kemia keisa imoi maaꞌiai keifafouꞌi auꞌi akaꞌi, Maria Makdalena, Ioanna, ke James ina Maria. Ke papie isaꞌi fou la kelao auꞌi isafa, imoi maaꞌiai keifafoua. \v 11 Kai egaꞌina papieꞌi kapaꞌina keifania auga kafoꞌo koa niniꞌaniꞌi kepamia puo, imoi maꞌoai egaꞌina iifaꞌi akepakoꞌaniꞌi. \v 12 Kai Peto eꞌue epiau elao laai aiso eokoko aisama, Iesu imaauga kemoka tiapuga mo egae eka eisa. Ega aisama emue kai kapaꞌina mo kemia auga oko aelogo felo puo, ekauai alogaina eopofua, ifo mo opogai eopolaniꞌi. \s1 Emmaus Paguaga Keagagai \r (Mako 16:12-13) \p \v 13 Egaꞌina kinagai mo Iesu muninai kepea auꞌi auniꞌi pagua aka Emmaus kelao. Egaꞌina paguaga auga Ierusaleme taonina fou epoꞌi 11 kilomita.\f + \fr 24:13 \ft Epo Ogofoina paguaga elao Hiritano keagaga koa iꞌopoga.\f* \v 14 Isa kelao alogai Iesu kolotiai ala emae oma auga fouga maꞌoai keifaniꞌi kepealaina. \v 15 Isa kepea keniniꞌani ke Iesu faagagai kapaꞌina mo kemia auꞌi fouꞌi keifaifaniꞌi kai Iesu ifo emai fou kaiꞌialao kepea. \v 16 Kai Deo isa maaꞌi ekaisapua puo kaisau isa fou kepea auga oko akelogo. \p \v 17 Ke Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Oi aunimi kapaꞌina fouga oifania opealaina?” eoma. \p Ega aisama isa keapakipo kai Iesu keopolaga aloꞌi emafu alogaina. \v 18 Ke auniꞌi epoꞌiai agaꞌo aka Kleopas keoma auga Iesu epaꞌani penia einaka, “Ierusaleme taoninai keagu auꞌi maꞌoai kapaꞌina mo kemia auꞌi kelogo afeꞌai. Kai oi peagege aumu ma puo ifomu mo iꞌina kinaꞌiai kapaꞌina kemia auꞌi alologo?” eoma. \p \v 19 Ke Iesu isa epaꞌani peniꞌi pugu einaka, “Kapaꞌina mo kegama?” eoma. \p Ke isa iifa kepamue keinaka, “Iesu Nasareta auga faagagai kapaꞌina kemia auꞌi fouꞌi aifania. Isa profeta agaꞌo Deo ke papiau maꞌoai maaꞌiai ega niniꞌani, ke ega pinauga fou isapuꞌi ipaumaꞌi. \v 20-21 Ega kainai isa lai Israel papiaumai Roma kamanina imaꞌiai agepapealaimai auga afiaꞌamaga apaꞌaua. Kai sakedote lopiaꞌi ke lai keꞌimaimai lopiaꞌi fou isa keafiia Roma papiauꞌi imaꞌiai kepaaua iifa ipakainai femae keoma. Ke isa kolotiai keauꞌuꞌua emae. Ke pau kina oisa elao efua. \v 22 Egaꞌina mo laaꞌi kai papie lai Iesu fou muninai auꞌi isaꞌi pau amagai ipauma kelao laai. \v 23 Kai isa Iesu imaauga akeisa. Egae kai isa kemue kemai lai maamaisai agelo keapakina peniꞌi keisaꞌi auga keifania. Ke agelo Iesu emaunimue fouga maaꞌiai keifania auga, lai maamaisai isafa keifania puo kepakauai alogainimai. \v 24 Egae kai lai epomaisai papiau isaꞌi kelao laai aisama, egaꞌina papieꞌi keifania koa iꞌopoga mo keisa kai, Iesu auga egae akeisa. \p \v 25 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Oi kafoꞌo aumi. Ufainagai profeta Mesaia auga fouga maꞌoai keifaniꞌi kai oapoke alogaina, alomi koꞌagai alopakoꞌania! \v 26 Oi Mesaia auga iꞌina kapaꞌi fekiekielainiꞌi kai Deo ega isapu akaikiꞌa afugai fekoko auga fologo kai alologo ma?” eoma. \v 27 Egae kai Iesu Deo ega puka maꞌoai aloꞌiai isa ifo fouga Moses faagagai eꞌina ke profeta maꞌoai kapaꞌina mo keifaniꞌi auꞌi maaꞌiai oko epakaisa. \p \v 28 Ke kelao isa kelao paguaga kainagai aisama, Iesu pagua iꞌoina agaꞌo koa agelao pea epea. \v 29 Kai isa auniꞌi Iesu kegoi peni kapulania keinaka, “Pau egapigapi efua kina afaꞌagamo agefua puo, moapakipo inae fou amaagu,” keoma. Ega puo Iesu isa fou kelao egae keagu. \p \v 30 Egae kai kegaaniani keoma alogai Iesu palafa eafiia Deo tenkiu epeniia efaipoga epeniiꞌi. \v 31 Ega aisama aloꞌi eagalai maaꞌi ekiakae isa kaisau auga kelogo. Kai Iesu fiakoa mo isa agoꞌiai eapagea akeisa pugu. \v 32 Ega aisama isa ifoꞌi mo kepaꞌani peniꞌi keinaka, “Keagai fou apea aniniꞌani alogai, Deo ega iifa pukagai eniniꞌani aisama, isa kaisau auga falogo auga guaꞌa aeafi opogaina ma? Iifa gome isa kapaꞌina eifania auga guaꞌa eafi opogaina kai isa kaisau auga alalogo paisa,” keoma. \p \v 33 Ega aisama egaꞌina kinagai mo kefiaisakoa mo kemue Ierusaleme taonina kelao pugu. Egae Iesu ega apostolo 11 ke papiau isaꞌi Iesu muninai kepea auꞌi fou kekaigugu keagu auꞌi keisaꞌi. \v 34 Ke egae keagu auꞌi epoꞌiai keniniꞌani keifa keinaka, “Lopia Iesu emaunimue auga koꞌa ipauma. Ke Saimon Peto keoma auga isafa eapakina penia,” keoma. \v 35 Egae kai egaꞌina auꞌi auniꞌi kapaꞌina mo keagai kemia ke Iesu palafa ifaipogai isa kaisau auga epalogoniꞌi auga fouga maaꞌiai keifafoua. \s1 Iesu Ega Imoi Maꞌo Eapakina Peniꞌi \r (Mateo 28:16-20; Mako 16:14-18; Ioane 20:19-23) \p \v 36 Egaꞌina auꞌi auniꞌi kapaꞌina emia auga fouga keifaifania kai, Iesu ifo emai epoꞌiai eapafoki ke epainiꞌi einaka, “Deo ega gagao eemiai gaka,” eoma. \p \v 37 Kai isa Iesu keisa aisama, kekauai kemaniꞌi alogaina, ke keisa isage agaꞌo keoma puo akepakoꞌania. \v 38 Ega aisama Iesu isa epainiꞌi einaka, “Kapa puo alopakoꞌaniau, alomiai oopopo alogaina? Foloopopo. \v 39 Imau ke ifeu amoisaꞌi. Iꞌina lau Iesu ifou imaau! Omai amoafi opogainiau amoisa. Isage auga pitioga ke uniaga laaꞌi kai, lau auga pitiou ke uniau fou kekae amoisaꞌi,” eoma. \p \v 40 Isa egaꞌina eifania afegai, ife ima fou epakinaiꞌi. \v 41 Kai kekauai alogai keopofua ke koꞌa ipauma Iesu emaunimue auga keisa puo, aloꞌi egama alogaina. Kai akepakoꞌania paisa puo Iesu isa epaꞌani peniꞌi einaka, “Oi eemiai kapa agaꞌo ekaega ma alaania?” eoma. \v 42 Ega aisama maꞌa iuma agaꞌo afa kepeniia. \v 43 Ke isa eafiia agoꞌiai keisaisa kai eaniia. \p \v 44 Egae kai epainiꞌi einaka, “Moses ega iifa profeta kepapua, ke Sam puka aloꞌiai lau fou kepapuaꞌi auꞌi maꞌoai koꞌaꞌi mo fekemia. Iꞌina iifaga auga lau oi fou aaguega kai maamiai laifaniꞌi,” eoma. \p \v 45 Iesu ega eifa oma aisama, aloꞌi epaagalaisa, opoꞌi epaeaea, ega koa Deo ega iifa pukai kekae auꞌi fekelogo felo eoma. \v 46 Ke epainiꞌi einaka, “Deo ega iifa pukagai iina kepapua oma: Mesaia agekiekie agemae, ke kina oiso aisama agemaunimue. \v 47 Egaꞌina afegai Mesaia kepakoꞌania auꞌi isa akagai papiau eꞌi laomai apalaꞌi fekeumakalainiꞌi, ke Deo isa eꞌi laomai apalaꞌi ageꞌagegeainiꞌi auga fouga Ierusaleme taoninai akeꞌina akeinogonia, ke akelao agofaꞌa fofouga papiauꞌi maꞌoai isafa maaꞌiai akeinogonia. \v 48 Oi kapa maꞌoai maamiai oisa auga papiau maaꞌiai foifafoua. \v 49 Lau Amau kapaꞌina epakoꞌania eifania auga eemiai alaulaisa. Alaulaisa agoafia aisama, isapu ufai ageake alomi agepapogua. Kai pau aloafia koa puo inae Ierusaleme taoninai mo foagu felao egaꞌina kinagai kai,” eoma. \s1 Deo Iesu Ufai Eꞌagauaina \r (Mako 16:19-20; Acts 1:9-11) \p \v 50 Egaꞌina afegai kina agaꞌogai Iesu egaꞌina papiauꞌi epapealaiꞌi kelao Betani taonina eegai kai, ima eafiakae eifa felo peniꞌi Deo eegai kapa feloꞌi fekeafiꞌi eoma. \v 51 Iesu Deo ega gafegafe egaꞌina papiauꞌi epeniiꞌi alogai, Deo Iesu eafiia ufai eꞌagauaina. \v 52 Egae kai isa Iesu keau afagaina kai maialogamaꞌi mo kemue Ierusaleme taonina kelao. \v 53 Ke egae Deo ega eꞌai aufa kina mo keagu Deo keau afagaina aefuafua.