\id COL - Mengen NT [mee] -Papua New Guinea 2003 (web 2014) \h Kolosi \toc1 Lau Ae Pol Paꞌe Ta Re Ngae Kolosi \toc2 Kolosi \toc3 Kol \mt2 Lau Ae Pol Paꞌe Ta Re Ngae \mt1 Kolosi \imt1 Kana Turunglomatana \ip Kolosi ka i a maga kunna te e bollau e momo nga porovins e ngae Esia. Ke sane momo ngatauga raumana nga maga kunna e bollau ae Epesus. Pol ka sana i a agau e kapunu ta laonga ka pangamologa e pe e te Karais ta ragau re ngae Kolosi. Ava ka ine mommo ngae Epesus, na i ke baꞌe ragau palu ta ri loanga ka pangamologa e te Karais ta maga pattoto reke momo ngae porovins ae Esia. Minmina na ka ina ragau nginngina ke pulimalaglage pangamologa laeala nga magame, na keke pulimalage ngae Kolosi bole. \ip Ngarume nae Pol ke longe pangamologa ina ragau palu ke amva ta pangataopange ra lopatokonakana re ngae Kolosi ka pangalomatanangarea ra goanga. Ka ri ra ragau reke bai ta bongatalala rea ta ri loangakurumea bangapaga matantana basema, bangapaga re nga kuringa ta orume ba bangapaga e nga totongtaliu (2:11; 2:16-17; 3:11). Ba ra pangalomatanakana nginngina ra goanga keke amva ta pangalomatana rea ta ri kavang ta anggelome bole (2:18). \ip Minmina nae Pol ke ba ka lau laekia ta ra lopatokonakana re ngae Kolosi ta pangagingginge lopatokona ae ri te Karais. I ke role roma, Karais ka i e ngailu nga orume kinung ba i kasikena ka kana ka gingginga ta ravunglele ita. Ba ke role roma, ragau loangakurume ngareangana ka bangapagame ke sane la kalaunga rea ta leleng tupu nge Nutu raguna. Ke sa. Kumangng laeala ke la ulongo rea balakala nge Karais. Ba bole, Pol ke matea ta reke patoe lau laekia nga loreamatana roma, Karais ka i a tai mannangana. Minmina na i ke role kerea roma, Nutu ke koipage orume kinung kae Karais, ba bole i ke papote lonamatanangana ba ginggingnganame kinung kae Karais. Ba ke role roma, ita ra lorapatokona te Karais ka ita ra ragau ra pau kurumea Karais momongana ngallo nge ita. \ip Pol ke paꞌe lau laekia ka ine momo nga pulangkala kurumea pulingmalagangana ka pangamologa e te Karais. Ba ka ine paꞌe tapu, na i ke tunge ta rapanung lua ra giareame nge Tikikus bae Onesimus ta ri loanga kia ta ra lopatokonakana ginungarea e momo ngae Kolosi. \c 1 \p \v 1 Iau ae Pol a iau a aposel te orae Karais Iesus kanna kurumea Nutu lonangana, bae Timoti a i a kolingara ngallo nge Karais, \v 2 omea ka papaꞌe lau laekia te miau ra ragau rae Nutu reke tupu ba ragau reke loatunanne Karais. Ka papaꞌe te miau ra kolingamangng memena ngallo nge Karais raka momo ngae Kolosi. \p Mangng ka kavkave Nutu a i ae Tamara ta i tungnge lopengana ba momongpengana ae i te miau. \s1 Pol Ke Kava Te Nutu Ta I Kavingtulunge Ra Lopatokonakana Reke Momo Ngae Kolosi \p \v 3 Omea ka kalapagpage Nutu a i a Iesus Karais A Avolaukita Tamana. Ba mangng ka sana pannpanna ta balinglage ta i kalaunga miau. \v 4 Mangng ka kalapagpage Nutu kurumea, mangng ka longe pangamologa e ta lopatokona ae miau te Karais Iesus ba pangamologa e ta baingamiau e nga matengraumanange ragau kinung rae Nutu onreke tupu. \v 5 Lopatokona laeala ae miau ba bainga laeala ae miau e nga matengraumanange ragau pattoto ka purea minakai roma, miau kaka kelkela ba kaka momalla ta kavingtulu ra Nutu kalitupu rea te miau nga mallena nga tava tapu. Ka ri ra kavingtulu nginngina ra miau ka longe pangamologa tao pala nga pangamologa a kaomannmannangana kia. Ka i a pangamologa e pe e te Karais \v 6 a ragau ke pulimalage te miau pala. Ka i a pangamologa e umma ta piaunga masi ba leleng bollau raumana nga iname kinung nga mogalo laekia e ngape. Ba pangamologa laeala ke kumkuma ka kumangng kena laeala mana ngallo nge miau bole. Ke pature kumangngana ina miau ka longe pau ba ke tatu, ba ke tatu ta ke lele nga kae laekia e sonrau. Ke kuma minmina ina miau ka longe pangamologa laeala e te Karais ba kaka rave lomatana mannangana e ta Nutu tungnganamana ka lopengana ae i te miau. \v 7 Ka i a lomatana a miau ka rave nge Epapras a i a kumangngkena ae mangng ba agau a mangng materaumane. Ba ka i a akumangngatulu ae Karais kanna ore loatunanne Karais mannangana nga kumangngana e nga kalaunga mangng. \v 8 Ba i ke turulomatana te mangng ka baingamiau e nga matengraumanange ragau pattoto kurumea Kannu E Tupu kumangngana ngallo nge miau bole. \p \v 9 Minmina na ka kae a mangng longe ollaeala ta ke lele nga kae laekia e sonrau, na mangng ka sana panna ta kavang te Nutu te miau. Ba mangng ka balaglage ta i pangaponu miau ka lomatana ae i ta baina miau nga lomiaumatana ka lonangana. Ka la lomiaumatana ka Nutu lonangana kurumea Kannuna tungngana ka lomataname kinung reke pepe te miau. \v 10 Mangng ka kavkava minmina ta baina miau ngaka tataokurumea taonga e pe ore tunge alangpaga te Avolau. Ba i nga lonape ka baingame kinung ra miau ka kumkuma ki. Ba ka kavkava minmina ta baina kumangng reke pepe kinung ra miau ka kumkuma ki ngeke piaue kanrea papatu. Ba lomatana ae miau e te Nutu nge umma ta leleng bollau raumana. \v 11 Bae Nutu ke la pangaginggingi miau ka ginggingame kinung kurumea gingginga ae i ore bollau raumana. I ke la kumangng minmina ta baina miau ngaka maisgingging ba ngaka tolomane maenang reke lele nge miau. Ba lomarapaga ae miau ke la bolinglaunga raumana \v 12 ina miau ka kalapagpage Tamara ore puli ita. Ba ke paginggingi ita ta ravunge kavingtulu ra i patokala ta i tunga rea ta ragau rae i reke tupu onreke la momong nga kelangpatalingana e nga olamana ngarume. \v 13 Ka i ae Tamara ore ravulele ita nga osuguna kelangapatalingana, na ke pullu ita nga kelangapatali orae Tuna a i materaumane. \v 14 I ke kuma minmina ka ine kolilele ita ba ke osurure baingara reke sosoali ka Tuna matengana. \s1 Nutu Tuna Ka I E Ngailu Nga Orume Kinung \p \v 15 Nutu Tuna ke pakosining kae Nutu ora ragau matarea kanname ke sane ke totorong ta ri kelange. Bae Tuna ka i e ngailu nga orume kinung rae Nutu koipaga rea. \v 16 Iau ka role minmina kurumea, Nutu ke koipage orume kinung kae Tuna. Ke koipage orume kinung reke momo nga Nutu mallena nga tava ba orume kinung reke momo nga mogalo laekia e ngape. Ke koipage orume kinung ra ragau matarea kanname ke kelkela rea. Ba ke koipage orume kinung ra matarea kanname ke sane ke totorong ta ri kelanga rea bole basema: anggelome ba kannu matantana ra giareame ke bollalau beke kelapatantali. Nutu ke koipage oru nginngina kinung kae Tuna. Ba ke koipaga rea ta kiningpataea Tuna giana ki. \v 17 Ka ina orume kinung ke sane ke lele tale, nae Nutu Tuna ke momo tapu. Ba orume kinung momongareangana ka puna nge i. \v 18 Ba bole, ka i e kapunu nga ragau ra loreapatokona te i onra ri ra mira ae i. Ka i a momongareangana puna ba ka i e kapunu nga reke sigipaga nga mateng. I ke momo minmina ta baina nga i e kapunu nga orume kinung. \v 19 Iau ka role minmina kurumea, Nutu ka lonape ta paponunge Tuna ka i ae Nutu muni. \v 20 Ba i ka lonape ta pangatupunge momongana kala nga orume kinung ka tungatotokalangana kae Tuna totona. I ke patupe momongana kala nga oru reke momo nga mogalo laekia e ngape ba oru reke momo nga tava bole. Ke kuma minmina kae Tuna totona ine mate nga maiskovu. \p \v 21 Pala na miau kaka momo balakala nge Nutu. Ka kae nginngina na ngallo nga ramamiaume ka miau ra ra baingaꞌiukana kae Nutu ba kaka kumkuma ka bainga reke sosoali nga raguna. \v 22 Avae Nutu ke patupe momongamiaungana kala nge i ka tungatotokalangana kae Tuna mirana matengana. Ke kuma minmina ta baina ngarume nga ine nge kiu miau ta maising nga raguna na ka la miau ra ragau reke tupu, ba ragau reke lelle, ba ragau onra sana agau te totorong ta i patongo rea ka bainga te e soali. \v 23 Ba miau kaka la maising minmina ngaroma miau ngaka momogingging nga lopatokona ae miau ta pangamologa e pe e te Karais, ba ngaroma miau sana ngaka kaꞌe lopatokona ae miau ta oru ra miau ka momalla tao ra miau ka longo rea nga pangamologa laeala e pe. Ka i a pangamologa eke pulimalage ta ragau re nga iname kinung ngape nga tava. Bae Nutu ke puli iau ae Pol ta kumangng ka kumangng e nga pulingmalagange pangamologa laeala. \s1 Pol Kumangngana E Nga Kalaunge Ra Lopatokonakana Te Karais \p \v 24 Ba sonrau na iau ka lauserengkale miralali ra iau kanimaimai rea kurumea kumangngau e nga kalaunga miau. Ba iau ka kumkuma ta ronga ka miralali rae Karais nga mirau ta baina iau nga kalaue mirana a i a ragau ra loreapatokona te i. \v 25 Iau ka lele iau a akumangngatulu orae ra lopatokonakana kanrea kurumea Nutu tungngana ka kumangng te iau ta pulingmalagange pangamologame kinung ra kanna te miau. \v 26 Ke tunge kumangng te iau ta iau pulingmalagange talung a Nutu pakoea nga ragau reke momo nga kae re pala, ava sonrau na ke papote ta ragau rae i reke tupu. \v 27 Ke matea ta pangakosining te ri roma, talung laeala a i pakoea pala ke la kavingtulunge ragau ra sana ri ra Iura raumana. Talung laeala ke role roma, Karais ke momo ngallo nge miau ra sana miau ra Iura. Minmina na miau kaka momalla ka lomiaupatokona ta kae laeala ngarume ina miau ka la taongalu ta olamana ae i e toakala. \p \v 28 Ba mangng ka pulimalaglage pangamologa e te Karais ta ragau kinung. Mangng ka rorole kerea ka pangamologa re nga pangatupu rea. Ba ka palomatantana rea ka lomataname kinung reke pepe. Mangng ka kumkuma minmina ta baina mangng nga loa ka ragau ra loreapatokona te Karais reke matua ta pangamaisi rea nge Nutu raguna. \v 29 Kurumea ollaeala mana, na iau ka tumvugu raumana. Ka tumvugu raumana kae Karais ginggingngana e bollau raumana ore kumkuma ngallo nge iau. \c 2 \p \v 1 Iau ka matea ta miau nga lomiaumatana ka kumangngau ka ina iau kumkuma kaligi ta kalaunga miau. Ba ka kumkuma kaligi ta kalaunge ra lopatokonakana re ngae Laorisia kala nga ra lopatokonakana kinung re sane ke kele ragugu tale. \v 2 Iau ka kumkuma minmina ta baina iau nga paginggingia loreame ta ri pagiungakinung ta pangakosining ka baingarea e nga palingmatengraumana rea. Iau ka matea ta ri pagiungakinung ta pangakosining ka baingarea e nga palingmatengraumana rea ta baina ri ngeke ponu ka lomatana e bollau raumana. Na ka la loreamatana masi ka talung laeala ae Nutu pakoea pala, a i ae Karais muni. \v 3 Karais ka i a sasaipuna e nga lomatana, ba lomataname kinung reke pepe keke kolu nge i. \v 4 Iau ka role kamiau minmina kurumea, ka sana matea agau te ta i kaningtolo miau ba pangataopa miau ka pangamologangana e tani masi ava ka ora goanga. \v 5 Ka kaomanna, mirau ke sane momo kala nge miau sonrau, ava iau ka momo kala nge miau nga kannu. Ba iau ka lausereng raumana ta kelange baingamiau ina miau ka tataomasi ba ka maisgingging nga lopatokona ae miau te Karais. \s1 Ita Raka Pagiu Ita Kala Nge Karais Ka Sana Ka Momo Ngape Nga Bangapaga Ra Ragau Kanrea \p \v 6 Pala na miau kaka rave Karais Iesus ta i a Avolaukamiau, minmina na miau ngaka tataokurumea i mana. \v 7 Ngaka maisgingging nge i basema bega ora kulaname ke sigilu lakallo raumana ta mogalo. Ba ngaka paginggingi miau ngallo nge i. Ngaka paginggingia lopatokona ae miau te i kurumea potong ra miau ka ravu rea pala. Ba ngaka ponu raumana ka pangamologa re nga kalangapage Nutu kurumea oru papatu raumana ra i kuma ki te miau kae Karais. \p \v 8 Miau ngaka ella miau masi ba sana ngaka ngatakale agau te ta i pulangkala miau ba pangataopa miau ka i muni lonavainganame ba goanganame onra sana purea. Oru nginngina ka ri ra oru reke loakurumea ragau baingarea ba lomatana re nga mogalo laekia e ngape mana. Ke sane ke loakurumea pangalomatana re te Karais onra kaomannmannangana ki. \p \v 9 Iau ka role minmina kurumea, Karais ka i ae Nutu paponungana nga agau mirana. \v 10 Ba miau kaka ponu kae Nutu pangaponungana kurumea pagiungamiaungana kala nge Karais a i e ngailu nga gingginga ba kelangpatalime kinung. \v 11 Ba miau kaka rave totongtaliu kurumea pagiungamiaungana kala nge i bole. Ava ka sana i a totongtaliu a ragau ke kuma kia ka kamareame. Ke sa. Ka i a totongtaliu ae Karais kuma kia ore nga pulingvalakalange miramiaume kumangng ngareangana ka bainga reke sosoali. \v 12 Bae Nutu ke talu miau kala nge Karais ka ineke pamagoe miau. Ba ke pasigipaga miau kala nge i bole kurumea lopatokona ae miau ta Nutu kumangngana. Ka i a Nutu e pasigipage Karais nga mateng. \p \v 13 Pala ka ina miau sana ka pagiu miau kala nge Karais tale, na ka miau ra ragau ra kannureame ke mate. Ka miau ra ragau ra kannureame ke mate kurumea, miau kaka momo tale nga kumangng ngamiaungana ka bainga re nga longasa ta bangapaga rae Nutu kanna. Ba kaka momo nga miramiaume kumangng ngareangana ka bainga reke sosoali. Avae Nutu ke pamauli miau kala nge Karais. I ke osurure baingarame kinung re nga longasa \v 14 ka ine osurure bangapaga reke pa rea pala kala nga kumangng ra ri ke bapage ragau ta ri kumangng ki. Ke osurure bangapaga nginngina onreke kalinana ita beke ute alang e soali te ita. I ke ravupatali rea ka ine katupita rea nga maiskovu. \v 15 Ba ka ine rongotapu ka gingginga ae kannu reke sosoali kelangpatali rae ri ba ravollalaukerea memena, na i ke papota rea nga karakarangana ine ulopisigi rea ka Karais kumangngana nga maiskovu. \p \v 16 Minmina na sana ngaka ngatakale agau te ta i kalingnana miau kurumea kaning a miau ka kaninnia, o inung a miau ka innue. Ba sana ngaka ngatakale agau te ta i kalingnana miau kurumea kae re bollau re nga kavang, o inna ra pau, o kae ra Sabat. \v 17 Oru nginngina ka sana ri ra oru ra kaomannmannangana ki. Ke sa. Ka ri ra oru reke toe oru reke la atung ngarume mana. Ava oru ra kaomannmannangana ki ka ri ra oru rae Karais kanna. \v 18 Ba ragau nginngina reke murara ka baingarea re nga ulongpisigia ri muni, ba keke kalapagpage anggelome, ba keke kinpataetaea giareame kurumea kelanga ra ri ke kela rea, miau sana ngaka ngatakale ragau matana nginngina ta ri kalingnana miau ba roleng kamiau roma, ka sana miau ra ragau reke pepe ta ravunge alang e pe nge Nutu. Ragau nginngina ramareame keke momo nga oru re nga mogalo laekia e ngape ba ramarea nginngina keke kantotolo rea ta ri kiningpataea ri muni giareame ka lovaingana ra sana purea. \v 19 Ka ri ra ragau re sane ke kaminte Karais, a i a mirana Kunna. Ka i e kapunu nge ita ra mirana iname. Ba i ke ellapatali ta mirana karolu ta baina mirana nge gingging ba mirana iname ngeke pagiukinung masi ka ina kenakena tungngana ka kalaungapaga. Minmina na mira laeala ke la leleng masi ka leleng orae Nutu kuma kia. \p \v 20 Miau kaka mate tapu kala nge Karais, ba lovaingana e nga ragau re nga mogalo laekia e ngape ka sana i a kelangpatali ae miau tale. Minmina na ke meimia na miau kaka bai ta taongakurumea lovaingana e nga ragau re nga mogalo laekia e ngape tale? Ke meimia na kaka bai ta loangakurumea bangapaga rae ri, basema bangapaga reke rorole roma, \v 21 “Sana ngaka kapite oraekia, ba sana ngaka ava ka ollaeala, ba sana ngaka kali ka oraekia.”? \v 22 Oru nginngina kinung ka ri ra oru reke la saningrea kurumea ragau rongareangana ki. Keke la saningrea kurumea, ka ri ra oru reke lolakurumea bangapaga ba pangalomatana re nga ragau mana. \v 23 Ka kaomanna, ragau palu ka loreangana roma, ngaroma ri ngeke lolakurumea bangapaga matana nginngina, na ragau keke la kelanga rea ma ri ra lomatanakana. Minmina na ri keke amva ta loangakurumea bangapaga reke role ta ri kumangng ka kumangng matantana rae ri muni re nga kavang, ba kumangng matantana ra goanga re nga ulongpisigia ri muni, ba kumangng matantana re nga pangamiralalinge mirareame. Ava kumangng nginngina ke sane ke la kalaunge agau te ta i pangamatenge mirana lonamatengana reke sosoali. \c 3 \s1 Ita Ngaka Pulivalakale Baingara Re Pala Reke Sosoali Na Ngaka Lupage Maulingara A Pau \p \v 1 Nutu ke pasigipaga miau kala nge Karais, minmina na miau ngaka pulia lomiaume nga oru re ngailu, nga malle laeala ae Karais tara ngia nga Nutu bavana nga kamana e pe. \v 2 Ngaka pulia ramamiaume nga oru re ngailu. Sana ngaka puli rea nga oru re nga mogalo laekia e ngape. \v 3 Iau ka role minmina kurumea, miau kaka mate tapu ba maulingamiaume keke ko kala nge Karais ngallo nge Nutu. \v 4 Ngarume nga inae Nutu nge papote Karais a i a maulingara, na i ke la pangapota miau bole kala nge i nga mallena a kana ka olamana e toakala. \p \v 5 Minmina na miau ngaka pamatea baingame kinung reke loakurumea miramiaume loreamatengana reke sosoali. Ngaka pamatea baingame kinung reke sosoali basema: bainga re nga kenong kala nga ravale ra sana ri ra namiaupengana memena o rapanung ra sana ri ra nemiautale memena. Ba ngaka pamatea bainga ra mukurea, ba bainga e nga matenge ravale o rapanung mirarea raumana, ba lomatengana reke sosoali, ba bainga e nga matengraumana ta ravunge oru papatu raumana ora tongana kena mana ma bainga e nga kalangapage nutu ra goang. \v 6 Kurumea bainga nginngina mana, nae Nutu iukiangana ke la atung na ke la punga pai nga ragau reke longosasa te i. \v 7 Ba pala na miau kaka tataokurumea bainga nginngina bole. Kaka tataokurume rea nga momongamiau re pala. \v 8 Ava sonrau na miau ngaka pulivalakale bainga nginngina kinung. Ngaka pulivalakale iu matantana, ba lovaingana re nga baingasoalinge ragau pattoto. Sana ngaka rolesoali ka ragau pattoto giareame, ba sana ngaka ngatakale pangamologa re nga ravalangng ta ri lelengmalaga nga kaomiaume. \v 9 Sana ngaka paligoga miau kurumea, miau kaka pulivalakalatape momongamiaungana ra kasana onreke ponu ka bainga reke sosoali. \v 10 Miau kaka pulivalakale momongamiaungana ra kasana, na kaka lupage maulingamiau a pau orae Nutu kampililiue ta i nga tongana kena mana me i. Ka la tongana kena mana me Nutu e koipage. I ke kumkuma minmina ta baina miau nga lomiaumatana kia mannangana. \v 11 Ba nga mauling laekia a pau a ita ka lupage, ka sana ragau palu ke ngailu nga pattoto. Ke sa. Ri kinung ka tongarea kena mana. Ragau ra Iura ba ragau ra sana ri ra Iura ka tongarea kena mana. Ba ragau reke rave totongtaliu ba re sane ke rave totongtaliu ka tongarea kena mana bole. Ba ragau ra pinolo, ba ragau re nga maga matantana, ba ragau ra kumangngatulu, ba ragau ra sana ri ra kumangngatulu, ka sana otte nga oru nginngina. Ava oru e bollau raumana minakai roma, Karais ka i e kapunu nge ita kinung, ba ke mommo ngallo nge ita kinung. \p \v 12 Ka miau ra ragau rae Nutu toro rea, ba ka miau ra ragau reke tupu ra i materaumana rea. Minmina na miau ngaka lupage bainga e nga lonana. Ba bole, ngaka lupage bainga e nga legengmasinge ragau pattoto kala nga bainga e nga ulongpisigi miau muni ba bainga e nga malong. \v 13 Sana ngaka bolvole ta iukamiaungana ka agau te e nge miau. Ba nga ina te e nge miau nge tunge maenang ta tetoto, na agau laeala e rave maenang nge osurure kolingana baingana e soali. Avolau ke osurure baingamiau reke sosoali, minmina na miau ngaka osurure ragau pattoto baingarea reke sosoali bole. \v 14 Ba bainga e nga matengraumanange ragau pattoto ke bollau nga bainga nginngina kinung reke pepe. Minmina na miau ngaka lupage bainga laeala ore samapite ri kinung ba ke pagiukinungu ita masi. \p \v 15 Nutu ke kiu miau ta momongkinung masi nga mira kena. Minmina na miau ngaka ngatakale momongpengana ae Karais tungtunge ta i kelangpatali ngallo nga lomiaume. Ba ngaka kalapagpage Nutu kurumea oru ra i kuma ki te miau. \v 16 Miau ngaka ngatakale pangamologa ae Karais kanna ta i momong ngallo nge miau ba pangaponu miau nga ina miau nga palipalomatantana miau ba ngaka palipatuptupu miau ka lomataname kinung reke pepe. Ngaka kuma minmina nga ina miau nga bauvaue baunga re nga kalangpaga, ba baunga re ta lopatokona, ba baunga matantana. Ba ngaka kalapagpage Nutu ngallo nga lomiaume kurumea oru ra i kuma ki te miau. \v 17 Nga pangamologame kinung ra miau ka rorole rea ba kumangngme kinung ra miau ka kumkuma ki, miau ngaka kumkuma ka bainga reke pepe ta ragau reke loakurumea Iesus Avolau kumangng ki. Ngaka kuma minmina nga ina miau nga kalapagpage Nutu a i a Tamara. Ngaka kalapagpage nga Iesus giana kurumea oru ra i kuma ki te miau. \s1 Pol Ke Tunge Potong Palu Ta Ra Lopatokonakana Balekaina Rae Ri \p \v 18 Miau ravale ngaka ulopisigi miau muni ngape nga nemiautale memena kurumea, ka i a bainga e tupu ore loakurumea pagiungamiau ngana kala nge Avolau. \p \v 19 Ba miau rapanung ngaka materaumane namiaupengana memena ba ngaka legemasi rea, ba sana nga lomiaumannmannasa kerea. \p \v 20 Miau ra goeme ngaka longlongo te tamamiau bae namiaumemena nga orume kinung. Iau ka role minmina kurumea, ka i a bainga ae Nutu lonasereng kia raumana. \p \v 21 Miau ra goeme tamarea memena sana ngaka rolepu kerea. Ngaroma miau ngaka kumkuma minmina, na bainga laeala ke la baingaraguso kerea raumana. \p \v 22 Miau ra kumangngatulu ngaka longlong ta ragau ra ri ra ravollalaukamiau memena nga mogalo laekia e ngape. Ngaka longlongo te ri nga orume kinung. Ava sana ngaka kuma minmina ta pangaloserengkala rea ka ineke ella te miau mana. Ke sa. Ngaka longlongo te ri mannangana ngallo nga lomiaume ta tungnge alangpaga te Iesus Avolau. \v 23 Ngaka kumkuma ka orume kinung ra miau ka kumkuma ki ka gingging ngamiaunganame kinung. Ava sana ngaka kuma minmina ta pangaloserengkale ragau. Ke sa. Ngaka kuma minmina ta pangaloserengkale Iesus Avolau. \v 24 Ngaka kuma minmina kurumea, miau ka lomiaumatana tapu roma, ngarume na miau kaka la ravunge alanga e pe nge Avolau. Kaka la ravung kamiau oru nga kavingtulu ra i patokala tao pala. Karais ka i a Avolaukamiau ba miau kaka kumkuma ka kumangng ra kanna. \v 25 Iau ka role minmina kurumea, ragau reke bavaia bainga reke sosoali keke la ravunge alang kurumea bainga ra ri ke kuma ki. Bae Nutu kalingnanangana ka ragau ka tongana kena mana. \c 4 \p \v 1 Miau ra ra kumangngatulu ravollalaukerea memena ngaka kelapatantali te ri ka kumangng ngamiaungana ka bainga reke tupu beke pepe. Ngaka kuma minmina kurumea, miau ka lomiaumatana roma, miau bole ka kamiau ka Avolau e momo nga mallena nga tava. \s1 Potong Palu Muni \p \v 2 Miau ngaka kavkava te Nutu ka kaeme kinung. Ba nga ina miau nga kavkava, na ngaka ella masi ba ngaka kalapagpage Nutu kurumea oru ra i kuma ki te miau. \v 3 Ba ngaka kavkave Nutu te mangng bole. Ngaka ballage ta i salange pamau ta mangng pulingmalagange pangamologa a kanna ta baina mangng nga turupote talung e te Karais ta ragau. Kurumea pulingmalaga ngaungana ka pangamologa laeala mana, na iau ka mommo ikia nga pulangkala. \v 4 Ngaka ballage Nutu ta i kalaunga iau ta turungpotange pangamologa laeala masi kurumea pangamologa ra i mate iau ta rolenge rea. \v 5 Miau ngaka umma ta pangakosining ka baingamiau reke loakurumea lomatana e pe ta ragau ra sana loreapatokona te Karais. Ba ngaroma miau ngaka kalipa ka pamau ta pangakosining ka bainga nginngina te ri, na ngaka kuma minmina. \v 6 Ba nga ina miau nga pamolloga kala nge ri, na ngaka rorole kerea ka pangamologa reke pepe beke masmasi. Ngaka kuma minmina ta baina miau nga lomiaumatana ka pangamologa ra taru ta alanggaliu rea ta kenakena nge ri. \p \v 7 Iala nae, Tikikus a i a kolingamangng a mangng materaumane ke la turunglomatana te miau ka orume kinung re te iau. I ka i a kumangngkena ae mangng ba akumangngatulu te ore loatunanne Avolau. \v 8 Iau ka matea ta bange te miau ta baina miau nga lomiaumatana ka momongamangng nakai. Ba bole, ka bai ta bange te miau ta baina i nge paginggingia lomiaume. \v 9 Ba iau ka baꞌe Onesimus kala nge i. I ka i a alokalakana ba kolingamangng a mangng materaumane, ba ka i a te e nge miau. Ba nga ina ri pana lua nginngina ngeke lele naꞌina nge miau, na ri keke la turunglomatana te miau ka orume kinung reke umma ta leleng nakai. \p \v 10 Aristarakus a i a apulangkala kala nge iau ke ba ka sinro ae i te miau. Bae Mak a i ae Barnavas ravungkia ke ba ka sinro ae i te miau bole. (Miau kaka rave potong re te i tapu. Ba ngaroma i nge atu te miau, na miau ngaka rave ka lomiauserengngana.) \v 11 Bae Iesus\f + \fr 4:11 \ft Agau laekia ka sana i a Iesus a i ae Nutu Tuna. Ke sa. Ka i a agau tetoto a giana nge Iesus.\f* eke patoe kae Iastus ke ba ka sinro ae i te miau bole. Ri pana mologi nginngina ka ri ra Iura. Ba ka sana Iura pattoto ke kuma kala nge iau ta pulingmalagange pangamologa re ta Nutu kelangpatalingana. Ri kasikerea mana keke kuma kala nge iau, ba keke paginggingi iau raumana. \v 12 Epapras a i a te e nge miau bole ba a i a akumangngatulu ae Karais Iesus kanna ke ba ka sinro ae i te miau. I ke kumkuma kaligi ta kavang te Nutu te miau ka kaeme kinung nga baina nga miau ra ra lopatokonakana reke matua beke meisgingging, ba nga lomiaumatana masi ka Nutu lonangana. \v 13 Ba iau ka la turulomatana kia roma, ke matea raumana ta kalaunga miau ba ke matea raumana ta kalaunge ra lopatokonakana te Karais reke momo ngae Laorisia bae Ierapoli bole. \v 14 Luk a i a apangapemirakana a mangng materaumane ke ba ka sinro ae i te miau. Bae Remas ke ba ka sinro ae i bole. \v 15 Iau ka matea ta miau tungnge sinro ae iau te kolingara memena ngallo nge Karais reke momo nge Laorisia. Ba bole, ka matea ta miau tungnge sinro ae iau te Nimpa kala nga ra lopatokonakana reke katualla nga bale ae i. \p \v 16 Ba ka ineke patoe lau laekia tapu te miau, na miau ngaka role kerea ta ri patonge ngallo nga ginunga ae ra lopatokonakana re ngae Laorisia bole. Ba miau bole ngaka patoe lau a kanau a iau ba kia ta ra lopatokonakana re ngae Laorisia. \p \v 17 Miau ngaka role kae Arakipus roma, “One ngo ella one masi ta baina ngo rongo masi ka kumangng a one rave nge Avolau.” \v 18 Iau ae Pol ka papaꞌe pangamologa inaekia ka kamau muni. Miau nga lomiaugaliu te iau nakai nga pulangkala. Iala na, lopengana ae Nutu a i tungtungumane nge momo kala nge miau.