\id ROM - Melpa NT [med] -Papua New Guinea 1995 (DBL 2014) \h Rom \toc2 Rom \toc1 Rom \toc3 Rom \mt1 ROM \imt1 KUIMP TEPA IK KɄⱠ \is2 Pol Ndi Mon Ropa Got Nga Wamp Mbʉ Ngurum Kʉⱡ \io1 Rom \io1 1 Korin \io1 2 Korin \io1 Galesiya \io1 Episis \io1 Pilipai \io1 Kolosi \io1 1 Tesalonaika \io1 2 Tesalonaika \io1 1 Timoti \io1 2 Timoti \io1 Taitas \io1 Pailimon \is2 Ya Buk Ei Nga Puⱡ Ei: \ip Got nga rump mondpa, tʉn rukur titim uⱡ ei kʉn Jura wamp mbʉ kʉn, wamp rʉⱡaip mbʉ kʉn pora, tʉn tʉpa ora ndurum. \is2 Ya Buk Ei, Nam Ndi Rurum: \ip Ya mon ei Pol ndi rurum. \is2 Mon Ropa Nam Ngurum: \ip Rom kona ila Kraist kʉn mondʉk pʉtʉng mbʉ kʉn, kona elpa elpa mbʉ kump kum. \is2 Ui Nant Ila Rurum: \ip Pol ndi, ya mon ei pana 57 A.D. ila Korin kona ila moⱡpa rurum, Jerusalem mba etpa moⱡpa rurum. \is2 Ik Ronduⱡ Ei: Rom 5:1 \ip Ei nga akup, tʉn Got kʉn mondʉp pʉtmʉn uⱡ ila, Got ndi, tʉn wamp mbʉ, kun kai nʉtʉm. Uⱡ ila nga, tʉn nga Nuim Jisas Kraist ei ndi, Got kʉn etpa numan tenda pendilinga mormʉn. \is1 IK PENG KɄⱠ \iot Rump \io1 1. Pol Rom wamp kʉⱡ kʉn mbi nitim. \io1 2. Got ndi, wamp kʉmp tʉmba \io1 3. Uⱡ kit mbʉ ndi, uⱡ kai mbʉ, tʉpa mana ndui nandʉmba \io1 4. Got ndi, Aparam nga mondpa pili uⱡ ei, kun kai nitim \io1 5. Got ndi, tʉn wamp mbʉ kundpa, kun kai nʉtʉm \io1 6. Uⱡ kit mbʉ rok kondkʉn Kraist kʉn kont muⱡi \io1 7. Wu amp raⱡ nga timan ei \io1 8. Muⱡnga Wingti ei ndi, tʉn peng ambrʉm \io1 9. Got elim ndi, kʉmp ropa titim \io1 10. Got ndi, wamp pora, etʉp rukur timp nitim \io1 11. Got ndi, Isrel wamp mbʉ kont kurum \io1 12. Got nga kongun ila tʉn nga kʉng kʉⱡ pora ngʉmin \io1 13. Tʉn gapman nga mana orunga muⱡmin \io1 14. Nim nga wamp angina ei, kʉmp ti nʉti \io1 15. Kraist nga numan pʉtʉm ei mel pilimin \io1 16. Pol ndi, wamp ou ndupa, rawe etpa titim \c 1 \p \v 1 Na Pol, Kraist Jisas nga kongun kindmant wu ei, Got nga nombuⱡa rung wu ei, muⱡeimp nimba to ropa mondpa, wote Rʉnang Ik Kai ei, nʉmp ngeimp nimba wi ropa titim. \v 2 Rʉnang Ik Kai ei, Got ndi, unt kor nga ei kʉn, elim nga painui wu mbʉ nimba, mʉi ropa ngʉⱡnga, Buk Wingti ila mon rorung. \v 3 Ei kʉn, Rʉnang Ik Kai ei ndi, nitim. Got nga kangʉm Nuim Jisas Kraist, mʉi kona ila mana omba, mbo wu rʉrʉm. Wu ei, Depit nga pundun ei. \v 4 Got elim ndi, tʉn nga Nuim Jisas Kraist ni, wamp kui nga uⱡ ila ⱡoporpa tʉpa, oⱡa mundrum. Ei kʉn, Got kangʉm nga ronduⱡ ei, Muⱡnga Wingti ei ndi, tʉn kʉn etpa mot ndurum. \v 5 Jisas Kraist elim mbi ou tʉmba. Ei nga, Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei ndi, nombuⱡa rʉng wu kongun ei na ngurum. Ei nambuⱡ emel, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, elim kʉn pep rok, mondʉk pileing nimba itim. \v 6 Enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, Got elim ndi, wi ropa tʉpa, Jisas Kraist nga wamp randrum ku. \p \v 7 Enim Rom kona ila mormin wamp kʉⱡ, Got ndi, numan ngumba, wi ropa tʉpa, elim nga wamp wingti rʉndrʉm. Tʉn nga Tipam Got ei kʉn, Nuim Jisas Kraist raⱡ nga wamp pol ti uⱡ ei kʉn, moⱡpa kundi uⱡ raⱡ, enim kʉn kan piyangga! \s1 Pol Rom Wamp Kʉⱡ Kʉn Mbi Nitim \p \v 8 Na kuimp tep, na nga Got kʉn angge nʉnt. Ei, Jisas Kraist kʉn, wote enim wamp mbʉ pora kundʉp nʉnt. Ei nambuⱡ emel, mʉi kona ila wamp mbʉ ndi, enim nga mondpa pili ei, pilik pora ndurmin. \v 9 Na nga numan orunga ronduⱡ mundʉp, Got nga kongun endʉt. Wote, elim nga kangʉm nga Rʉnang Ik Kai ei, nʉndʉp et. Got ei ndi, pilpa morum ei, na ndi, enim wak rui narʉp, enim pilip mint mor. \v 10 Got nga numan kai ila nombuⱡa mam ti, kandpa tʉpa ngangga, enim kʉn int uimp. Ei nga, na rʉk rʉk, Got kʉn atinga rop, mawa etʉp mor. \p \v 11 Na ndi, enim omp kʉnimp ei nga, na numan elinga mor. Ei nambuⱡ emel, na omp enim kʉn, Got nga ik nimp. Ei kʉn, Muⱡnga Wingti nga memp kai ei ndi, etpa ronduⱡ mundʉmba. \v 12 Ei kʉn, na ndi, pʉnt ei, na nga mondpa pili uⱡ ei ndi, enim tʉpa rʉpʉndangga. Wote, enim nga mondpa pili uⱡ ei ndi, na tʉpa rʉpʉndangga. \v 13 Wote, na nga angmʉn enim pilʉi! Na ndi, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ etʉp, numan ropʉl rondʉr ei mel, enim kʉn i ku itimp nʉmp pilip kʉn, ui ou ndupa, na enim kʉn nʉmp pendʉp, omp kʉnimp nit. Ni wote, uⱡ mat ndi, na imp murum. \p \v 14 Ei kʉn, Grik wamp na, wamp rʉⱡaip elpa na, pilpa kungʉndi wamp na, wamp kurpa mbʉ kʉn pora, Got nga ik ei, nʉmp nguimp ei nga, na pilip mor. \v 15 Ei kʉn, enim Rom wamp mbʉ kʉn, i ku etʉp, Rʉnang Ik Kai ei, nʉmp nguimp ei nga numan enim. \s1 Rʉnang Ik Kai Ei Got Nga Ronduⱡ Ei \p \v 16 Kraist nga Rʉnang Ik Kai ila, Got nga ronduⱡ ei petʉm. Got nga ronduⱡ ei ndi, mondʉk piling wamp mbʉ etpa tʉmba. Jura wamp mbʉ kuimp tepa etpa tʉmba, wote wamp rʉⱡaip elpa mbʉ kunda ku etpa tʉmba. Ei nga, na Rʉnang Ik Kai ei nimp ei, nga pipil iti natʉtʉm. \v 17 Rʉnang Ik Kai ila Got ndi, elim nga uⱡ kun kai wamp mbʉ kʉneing nimba, tʉpa mot ndurum. Tʉn mondpʉn pilamina, Got ndi, tʉn wamp kun kai kʉⱡ nimba. Ei nga, rʉk rʉk mondpa pili uⱡ ila mint muⱡʉmin. Buk Wingti ndi, nimba mel, “Mondpa pilim wamp ei, Got ndi, kundpa wamp kun kai ei nimba, wote wamp ei, uⱡ nga kunt nga kont moⱡpa mint mba,” nitim. \s1 Uⱡ Kit Etmin Wamp Mbʉ Nga \p \v 18 Got nga popʉⱡ ei, muⱡ ila tepa omba, Got nga uⱡ kun kai mbʉ, tʉk mbuⱡ ngurmin wamp mbʉ kʉn, etpa mot ndurum. Wamp mbʉ, en enim nga uⱡ kit etmin ei ndi, Got nga ik kupa ei, tʉk pei mondrung. \v 19 Got ndi, wamp mbʉ mbun ngurum. Ei nambuⱡ emel, Got nga uⱡ mbʉ, mo ropa ti natʉtʉm. Got elim ndi, wamp mbʉ kʉn, uⱡ mbʉ etpa mot ndurum. \v 20 Unt Got ndi, muⱡ mʉi raⱡ wengʉndʉpa itim ei kʉn omba, akup ei kʉn, elim nga ombul ʉmbul uⱡ ei kʉn, moⱡpa mint pi uⱡ ronduⱡ ei, mot nilinga kʉndʉrmʉn. Got elim nga mel itim mbʉ, kandʉp pora ndunmʉn. Ei nga, wamp ti ndi, kʉni nakʉndʉr nimba, mel kapⱡa mon. \v 21 Wamp mbʉ ndi, Got morum ei pʉtmin. Wote Got elim, tʉk ou ndui nandʉk, angge kep nandʉk, wamp mbʉ numan roldʉnga pilik moⱡʉngina, en enim nga numan orunga rumbʉⱡ morum. \v 22 Wamp mbʉ, en enim pilpa kungʉndi ti, tep mormun ku nʉk, pilik etmin. Ei wote, en enim nga numan orunga wʉlʉ purum. \v 23 Got rʉk rʉk kont morum ei nga mbi paka rondunmʉn ku nʉk, wote wamp mel ti, mim etʉk mondʉk, got kol rui mbʉ nga mbi paka rondurmun, wote kui kʉi na, wimbʉ na mbʉ nga mbi paka rondurmun ku. \p \v 24 Ei kʉn, Got ndi, wamp mbʉ, en enim uⱡ kit mbʉ etmin ei mel iteing nimba, wak rorum ei kʉn, wamp ʉngʉn ti nga kʉng orunga, kandpa kum pindi uⱡ kit minʉpi mbʉ elingina, en enim nga kʉng orunga etpa kit morum. \v 25 Got nga ik kupa ei wak rok, ik kol mbʉ pilik tʉk, wote Got mel mbʉ mim itim wu ei nga, rʉk rʉk tʉk ou nduk, kindmant inding ei kelik, aldpa elim mim itim mel mbʉ, tʉk ou nduk, kindmant endʉtmin. Got nga mbi ei, rʉk rʉk tʉk ou nduk paka rʉi! Ei kupa! \p \v 26 Ei nga, nambuⱡ emel, Got elim ndi, wamp mbʉ kandpa wak roⱡnga, uⱡ minʉpi mbʉ etmin. Ei amp mbʉ ndi, wu mbʉ kʉn, rʉp rok pi uⱡ kun ei, wak rok, amp mat kʉn rʉp rormin. \v 27 Wu mbʉ ndi, i ku etʉk, amp kʉn pi uⱡ kun ei wak rok, en enim nga wu ʉngʉnʉl mat kʉn, rʉp ruing ei nga numan minal ngurmin. Uⱡ pipil iti mbʉ elingina, en enim punt ropa mbun kit mbʉ nguⱡnga tʉtmin. \v 28 Wote, Got elim pilik mbi nduing ei nga tʉk, pei munduⱡina, Got ei ndi, kandpa wak roⱡnga, wamp mbʉ, en enim numan kit pitmin uⱡ mbʉ etmin. \v 29 Etpa kit mundi uⱡ, wapra rui uⱡ, kit kunt iti uⱡ, wʉlʉk rui uⱡ, popʉⱡ mundi uⱡ, wamp rok, tip keta etʉk, punt tʉk andʉk, ik mbuldung nʉk andʉk etmin. Uⱡ kit mbʉ, wamp mbʉ nga numan ila peka roⱡʉngina etmin. \v 30 Meka rok, Got tʉk pei mondʉk, kara pok, ik polk, wamp mbʉ en enim nga kʉng orunga, paka rok uⱡ kit mat itimin nʉk pilik, tipam mamʉl mbʉ nga ik teng ndui nandʉk etmin. \v 31 Numan mbo pili napʉtmʉn mondpa pili nʉpili nga puⱡ wamp molk, wamp kont kuⱡi nalk andurmin. \v 32 Got nga mi ik ei ndi nimba mel, wamp ndi, uⱡ i iti mbʉ eng ndam, kuⱡing nʉtʉm. Ik ei pilik kelik, wote uⱡ kit minal mbʉ etʉk, wote wamp mat uⱡ kit etmin mbʉ nga kaip nʉndʉtmʉn ku. \c 2 \s1 Got Ndi, Wamp Kʉmp Tʉmba \p \v 1 Uⱡ ei nga, na ndi, enim wamp tenda tenda nʉmp kundʉp nʉnt. Nim nga uⱡ ⱡawa etʉn mbʉ, mo ruin mel, kapⱡa mon. Enim ndi, wamp mat nga uⱡ ⱡawa etmin mbʉ, ki ruⱡ rokʉn nʉtʉn. Uⱡ ei ndi, nim nga orunga, ninim nʉkʉn kit mondrʉn. Nambuⱡ emel, wamp ti nga nʉndkʉn purʉn, ninim uⱡ ⱡawa mbʉ nga etʉn ku ei ka! \v 2 Wote tʉn pʉtmʉn ei, wamp uⱡ kit etmin mbʉ, Got ndi, wamp kʉmp tʉtʉm uⱡ ei, kun mint. \v 3 Nim ndi, wamp mat nga uⱡ ⱡawa etmin mbʉ kandkʉn nʉndʉtʉn, wote nim ninim uⱡ ⱡawa etʉn mbʉ ka! Nim ndi, Got nga wamp kʉmp tʉtʉm uⱡ ila mo rokʉn, nung nʉkʉn, kapⱡa pin ei? \v 4 Got ndi, nim uⱡ etʉn mbʉ nga numan ropʉl rʉn nimba, mepa mba, nim uⱡ kai mbʉ etpa, rʉp etpa nokundpa orum uⱡ ei, uⱡ wei nʉwa ti nʉkʉn pʉn ei? \p \v 5 Wote, nim nga numan orunga, ku raⱡ nga numan ropʉl rui narʉn. Uⱡ en ei ndi, nim nga mbun kit tin ei nga etkʉn ndo ndʉn. Ei kʉn, ui mam ti pem kʉn, Got ndi, nombuⱡa mam kun ila wamp kʉmp tʉmba. Ei kʉn, Got nga popʉⱡ ei ndi, nim punt ropa ngumba. \v 6 Wote, ei kʉn ku, wamp nga uⱡ etmin mbʉ mel, Got ndi, punt ropa, elpa elpa ngumba. \v 7 Wamp mat rʉk rʉk uⱡ kai mbʉ, ronduⱡ mundʉk etʉk, Got kʉn muⱡ kona rʉk rʉk moⱡpʉn, mbi ou tʉpʉn, kont muⱡmin nʉk, nombuⱡa mam ei, kurʉk etmin wamp mbʉ, Got ndi, uⱡ nga kʉnt nga kont mul uⱡ ei, tʉpa ngumba. \v 8 Wote wamp mat, en enim nga orunga mint pilik, Got nga ik kupa mbʉ, tʉk mbuⱡ nguk, uⱡ kit mbʉ, pep rok etmin wamp mbʉ, Got nga popʉⱡ ei ndi, punt ropa ngumba. \v 9 Mbun mindil mam mat uⱡ kit etmin wamp mbʉ ting. Jura wamp mbʉ, kuimp tek tangina kʉn, wote wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ting ku. \v 10 Wote Got ndi, wamp namin mat, mʉi kona molk, kai mondʉk, mbi ou tʉk, numan wang nduk teing nimba ngumba. Ei uⱡ kai mbʉ mint etmin Jura wamp mbʉ, kuimp tepa ngumba, wote wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ngumba ku. \v 11 Ei kʉn, Got ndi, wamp mbʉ pora, tou tenda ila mint kʉmp tʉtʉm. \p \v 12 Wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, Got nga mi ik mbʉ pili napilik, uⱡ kit etmin wamp mbʉ, kit muⱡing. Wote Jura wamp mbʉ, Got nga mi ik mbʉ pilik kʉn, uⱡ kit etmin wamp mbʉ, Got nga mi ik ei ndi, kʉmp tʉmba. \v 13 Mi ik mbʉ, kum ei ndi, mendpʉⱡ pilik moⱡung wamp mbʉ, Got nga kuimp keta ila kun muⱡi nʉmbʉⱡing mon! Wote, wamp namin mat, mi ik ei pep rong mbʉ mint, Got ndi wamp kun kai nimba. \v 14 Ni kʉn, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, mi ik ei pili napʉtmʉn. Wote, en enim nga numan ei ndi, mi ik ila petʉm uⱡ mbʉ etmin. Wamp mbʉ mi ik ei, pili napʉtmʉn ndam kep, mi ik ei, en enim kʉn pilik pora ndurmʉn mel etʉm. \v 15 Uⱡ i etmin mbi ora ndupa, Got ndi, wamp mbʉ nga mundmong rukʉr orunga mi ik mbʉ, mon ropa pinditim. Wamp mbʉ nga uⱡ etmin mbʉ, en enim nga rukʉr orunga numan mbo ei ndi, uⱡ mat nimba kit mondpa mat, en enim nga orunga tʉpa rapundpa nʉtʉm. \v 16 Na ndi, Rʉnang Ik Kai nʉt ila nga nitim. Ui ou ei, pem kʉn, Got ndi, wamp kʉmp ti uⱡ ei, Jisas Kraist ngangga kʉn, wamp mbʉ nga kitim tip ila, ik mo ropa petʉm mbʉ, tʉpa pena ila pendʉmba. \s1 Mi Ik Ei Ndi, Jura Wamp Mbʉ Tʉpa Rapʉndʉmba Nʉk Pʉtʉng. \p \v 17 Wote, enim Jura wamp mbʉ, mi ik pep rormin uⱡ ei ndi, en enim tʉpa rapʉndʉmba nʉk pʉtmin. En enim nga mbi paka rok nʉk mel, tʉn Got nga wamp mendpʉⱡ kʉⱡ nʉtmin. \v 18 Enim ndi, Got nga numan pʉtʉm uⱡ ei mel pʉnmʉn nʉk, enim ndi, mi ik mbʉ pilpʉn pora ndurmun. Ei nga, uⱡ kun kai mbʉ mint, numan ngurmun nʉtmin. \v 19-20 Enim ndi, pilik nʉk mel, “Mi ik ila nga pilpa kungʉndi na, ik kupa na mbʉ nga puⱡ ei, na pilip pora ndur nʉk kʉn, mong ti wamp mat kapⱡa, nombuⱡa mam ora nduimp nʉkʉn etʉn. Wote, rumbʉⱡ ila mormin wamp mbʉ rʉⱡang ei, ora ndurun ku. Enim ik mbo wamp mel molk kʉn, pilpa kungʉndi iti nʉti wamp na, kangambuⱡa kel na mbʉ ik mbo endʉk etmin. \v 21 Enim ndi, wamp mat ik mbo endʉk kʉn uⱡ ei kapⱡa. Wote enim ndi, en enim mbo endʉtmin ye! Enim ndi, wamp mbʉ kundʉk, kindʉp nui nʉnʉi nʉk kʉn, wote en enim kindʉp normin ei ka! \v 22 Nim ndi, wamp mbʉ kundkʉn, wu amp ndenggʉⱡa ndui uⱡ ei mon nʉkʉn. Wote, ninim wu amp ndenggʉⱡa ndui uⱡ ei etʉn ei ka! Wote nim ndi, kur kit mun rui nʉrʉi nʉkʉn. Wote, ninim kur manga mbila mel mbʉ, kindʉp nokʉn mint morun ei ka! \v 23 Enim nga mbi ou ting uⱡ ei nga mbi paka rok, nʉk mel, “Tʉn Got nga mi ik mbʉ pʉtmʉn,” nitmin. Wote uⱡ i etmin ei ndi, Got nga mi ik mbʉ, rok puⱡa rok, Got nga mbi ei, etʉk kit mondʉk etmin. \v 24 Buk Wingti ei ndi, ik puⱡ ei nga nimba mel, “Enim Jura wamp mbʉ uⱡ ⱡawa etmin ila nga, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, Got nga mbi ei nʉk kit kit mondurmin,” nʉtʉm. \p \v 25 Mi ik kʉⱡ pep run ndam, kʉng kupti uⱡ ei kai. Wote nim ndi, mi ik kʉⱡ rokʉn puⱡa run ndam, nim nga kʉng ei koptʉng kʉn, nim kʉng kupti nʉpti mel etʉn. \v 26 Uⱡ ei nga, wu mat kʉng kupti napʉtmin mbʉ ndi, mi ik kai mbʉ, kun pep rormin ndam, wu ei, kʉng kupti wu mat nga mbi morum ei mel, wu ei nga mbi ei morum ku. \v 27 Enim Jura wamp mbʉ nga mi ik kʉⱡ nga buk mat tetʉm ei nga, pilik kʉng kopʉtmin. Wote, nim mi ik kʉⱡ, rokʉn puⱡa run ndam, wote kʉng kupti napʉtʉtʉng wu mbʉ ndi, mi ik mbʉ pep ropa kʉn, nim kʉmp tʉmba. \p \v 28 Wote, wu ti keta kʉng ila, Jura wamp kupa nimba moⱡpa kʉn, Jura wamp nga mbi kupa ila muⱡi nambʉⱡʉm ndam, kʉng kupti uⱡ ei kʉng ekit orunga etʉm. \v 29 Wote, wu ti numan rukʉr orunga, Jura nimba mbi moⱡum ei, Jura kupa ti morum. Kʉng kupti uⱡ ei, wamp nga mundmong rukʉr orunga etmin. Ei nga, Muⱡnga Wingti ei ndi, wamp nga numan rukʉr orunga mbo ronduⱡnga etmin. Mi ik kʉmp tʉk kandʉrmin uⱡ ila mon! Wamp nga kuimp keta ila mbi ou ting iti natʉtmʉn mon! Got nga kuimp keta ila mbi ou ting ei nga etmin. \c 3 \s1 Uⱡ Kit Mbʉ Ndi, Uⱡ Kai Mbʉ Tʉpa Mana Ndui Nandʉmba \p \v 1 Uⱡ ei nga, wote Jura wamp mbʉ ndi, namba uⱡ kai ti ambulk molk kʉn, wamp mat tʉk mana ndurmin? Kʉng kupti uⱡ ila ronduⱡ ti petʉm nda? \v 2 Got ndi, Jura wamp mbʉ, uⱡ elpa elpa kai mat ngurum. Wote, elim nga ik ei, Jura wamp mbʉ, kuimp tepa ngumba kʉn, rʉp indeing nitim. \p \v 3 Wote, Jura wamp mat ndi, Got nga ik ei, pilik pep rui narʉrʉng. Uⱡ i etʉng ei, Got elim nga ik kupa ei, wak romba nda? Ei mon! \v 4 Ei kapⱡa mon! Wamp mbʉ pora ik kol rormin, Got tenda ei mint, rʉk rʉk ik kupa nʉtʉm. Ei nga, Buk Wingti ila nimba mel, \q1 “Got nim nga ik ei kun mint petʉm. Ei nga, wamp ti ndi, nim kʉmp tʉpa ⱡawa petʉn nimba mel, kapⱡa mon,” nʉtʉm. \p \v 5 Wote, tʉn nga uⱡ kit mbʉ ndi, Got nga uⱡ kun kai mbʉ mepa pena ila ekit om nda? Wote tʉn ndi, namba nimin? Got ndi, tʉn nga uⱡ kit etmin mbʉ nga punt rondrum uⱡ ei, kapⱡa mon ye! (Na nʉnt ik ei, wamp nga pilpa kungʉndi ila nʉnt ye!) \v 6 Ei mon! Wote, Got wu kun kai mon ndam, wamp nga uⱡ kit etmin mbʉ, etpa kʉmp tilinga mel nant? \v 7 Wote, na nga ik kol rop nʉt ik ei ndi, Got nga ik kupa ei, mepa pena ila ekit om kʉn, Got mbi ou tʉmba. Ei mel pem ndam, nambuⱡ emel, na uⱡ kit et wu ei nimba kʉn, kʉmp tʉmba? \v 8 Uⱡ ei mel, wamp mat ndi, tʉn nga nʉndʉk mel, na ndi, enim kundʉp nimp mel, “Uⱡ kit mbʉ tamina kʉn, uⱡ kai mbʉ omba.” Nʉk nʉtmin uⱡ ei, kupa mon! Wamp i iti mbʉ nga puⱡ ei, kʉmp tʉnʉm uⱡ ei, etmba mel enim. \s1 Mʉi Kona Ila Wamp Kun Kai Ti Muⱡi Nambrʉm \p \v 9 Wote tʉn Jura wamp mbʉ ndi, namba uⱡ kai ti ambulk molk kʉn, wamp elpa mat tʉpʉn mana ndurmin? Ei mon! Tʉn ndi, nimbun mel, uⱡ kit mbʉ nga ronduⱡ ei ndi, tʉn Jura wamp na, wamp rʉⱡaip elpa na mbʉ mana tʉpa pora ndurum. \v 10 Wote Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Wamp kun kai ti mʉi kona ila muⱡi nambrʉm mon! \v 11 Wamp ti ndi, pilpa kungʉndi kai mat kandpa ti natʉtʉm, Got kuruk kandʉk, ti natʉtmʉn, mon. \v 12 Wamp mbʉ pora, Got kupa ei wak rok kʉn, uⱡ kit mbʉ minal etʉk molk, kit mondʉrmin. Wamp ti kep, uⱡ kai mat iti natʉtʉm, mon! \v 13 Wote wamp mbʉ nga keta min mbʉ, wamp on kut na ni mel, anga rok tek, ik kol puⱡi rok, wamp mat nʉk kit mondʉk etmin uⱡ ei ndi, wimbʉ kalt na ti ndi, wamp ropa kondrum uⱡ ni mel nʉtmin \v 14 Rʉk rʉk ik kit pundma rui mbʉ mint nʉk, wamp mat nʉk kit mondʉk mbun nguk etmin. \v 15 Tʉkrʉk mint wamp mat kʉn popʉⱡ mondʉk, rok kondʉk etʉng. \v 16 Rʉk rʉk wamp puⱡi etʉk kit mondʉk, mbun puⱡi nguk etʉng. \v 17-18 Wote wamp mat kʉn numan tenda kandʉk ti natʉk, Got kʉn mundmong iti natʉtmin,” nʉtʉm. \p \v 19 Tʉn akup pʉnmʉn, mi ik ei nga nʉtʉm uⱡ ei, mi ik ei nga mana orunga mormun wamp mbʉ kondpa nʉtʉm. Ei nga, wamp ti ndi, nimba mel, “Na wamp kun kai ti mor i ni nanʉmba, mon,” nʉtʉm. Kona mbila pora, tʉn Got nga kuimp keta ila nga ⱡawa iti wamp mbʉ, mint mormun. \v 20 Ei kʉn, wamp ti ndi, mi ik kʉⱡ pep ropa kʉn, Got nga kuimp keta ila, kun kai muⱡi nambʉrʉm mon! Mi ik ei ndi, tʉn nga uⱡ kit etmʉn mbʉ, tʉpa ora ndurum. \s1 Kraist Kʉn Mondpa Pʉtʉm Wamp Ni, Kun Kai Ei Morum \p \v 21 Ei nga, akup Got ndi, wamp mbʉ, elim kʉn etpa kun kai mondrum uⱡ ei, pena ila ekit omba pora ndurum. Uⱡ ei, mi ik pep rui uⱡ ila ui nʉwʉrʉm mon. Nombuⱡa mam elpa tila urum. Uⱡ ei, Painui wu na, Moses na wu mbʉ ndi, Got nga mi ik mbʉ, rok nʉk ekit ndurung. \v 22 Got nga nombuⱡa mam ei, Jisas Kraist kʉn mondʉk pitmin wamp mbʉ, Got ndi, wamp mbʉ kundpa, wamp kun kai mbʉ nʉtʉm. Uⱡ elpa tila, Got ndi, wamp mbʉ, apʉrpa kun kai ni nandʉtʉm, mon. \v 23 Tʉn wamp mbʉ pora, uⱡ kit mbʉ etmʉn. Uⱡ ei ndi, Got nga uⱡ eng nui kai mbʉ timin mel mon. \v 24 Got ndi, elim nga wamp pol ti uⱡ ila, tʉn nga uⱡ kit mbʉ wak rundrum. Uⱡ ila, tʉn Kraist Jisas kʉn mondʉp pilmin ndam, Got ndi, tʉn wamp mbʉ, kundpa kun kai nimba. \v 25 Got ndi, Jisas tʉpa munduⱡnga omba, koⱡpa mema oi ndurum uⱡ ei, Jisas mondʉk piling wamp mbʉ nga uⱡ kit mbʉ, wak rundangga nimba itim. Uⱡ ila, Got ndi, elim nga uⱡ kun kai etʉm mbʉ, etpa mot ndurum. Unt Got ndi, wamp mbʉ kʉn raka nimba kongun etpa, uⱡ kit etʉng mbʉ, tʉkrʉpa punt ropa ngui ngʉnggʉrʉm. \v 26 Wote, akup ui ei kʉn, Got ndi, elim nga uⱡ kun kai mbʉ, tʉpa pena ila pendʉmba etpa kʉn, wamp mbʉ nga uⱡ kit etmin mbʉ wak rondrum. Uⱡ ila, Got ndi, elim nga uⱡ kun kai mbʉ, elim kʉn petʉm nimba tʉpa mot ndupa, wote Jisas kʉn mondʉk pitmin wamp mbʉ, etpa kun kai mondrum. \p \v 27 Uⱡ ei nga, mbi paka rui uⱡ ei nga puⱡ ei nant? Tʉn mi ik pep rormun nimbun mbi paka ruimin ye? Akup wamp ti ndi, elim nga mbi paka romba mel mon. Mondpa pili uⱡ ei mendpʉⱡ pilmin. \v 28 Akup tʉn ndi pʉnmʉn ei, mondpa pili wamp ei mint, Got ndi, wamp kun kai nʉtʉm. Mi ik pep rui uⱡ ila mon! \v 29 Uⱡ ei mel, Got ei, Jura wamp mbʉ nga mint nda? Wamp rʉⱡaip elpa mbʉ nga, Got ti mon nda? Ei mon! Got ei, wamp mbʉ nga pora morum. \v 30 Got tenda morum ei ndi, kʉng kupti wamp na, kʉng kupti nʉpti wamp na mbʉ pora, mondpa pili uⱡ ila mint kandpa, wamp mbʉ etpa kun kai mondrum. \v 31 Ei kʉn, tʉn ndi, mondpa pili uⱡ ei kai nimbun, mi ik ei, mon ni nandpʉn kʉn, etpʉn ronduⱡ mundmʉn. \c 4 \s1 Got Ndi, Aparam Nga Mondpa Pili Uⱡ Ei Kun Kai Nitim \p \v 1 Unt Aparam ni, wu murum ei, tʉn Jura wamp rʉⱡaip mbʉ nga anda kouwʉ ei murum. Wu ei, tʉn mel kapⱡa murum ei nga, tʉn ndi, wu ei nga akup namba nimin? \v 2 Aparam ndi, uⱡ kun kai mat elinga, wamp mbʉ ndi, kundʉr kai pʉtʉng ndam, elim nga mbi ei, wamp mbʉ paka roⱡnga, wote Got nga kuimp keta ila i iti natilinga. \v 3 Nambuⱡ emel, Buk Wingti ila nimba mel, ‘Aparam ndi, Got kʉn mondpa pitim uⱡ ila, Got ndi, Aparam kundpa, wu kun kai ei!’ nitim. \p \v 4 Uⱡ ei mel, wamp ti kongun etpa kʉn, mel mat titim ni, wei gem ti natʉtʉm, mon. Kongun etʉm uⱡ ila nga punt ropa tʉtʉm. \v 5 Wote, wamp nam ti, uⱡ kai mbʉ iti natʉpa, uⱡ kit etmin wamp etpa, kun kai mondrum Got ei, mondpa pʉtʉm uⱡ ila, Got ndi, wamp ei kun kai nʉtʉm. \v 6 Unt Depit ndi, nimba mel, “Wamp nam ti, uⱡ kai mat iti natilinga, Got ndi, kun kai nʉtʉm ndam, wamp ei numan kai pilangga,” nitim. \p \v 7 ‘Got ndi, wamp namin mat nga uⱡ kit mbʉ, wak rondum nda, wamp mbʉ ambulk palk muⱡeing. Wote, wamp mbʉ nga uⱡ kit mbʉ, pendpa kelpa aldpa pili napʉtʉm. \v 8 Got ndi, wamp nam ti nga uⱡ ⱡawa etʉm mbʉ nga kʉmp rui narʉrʉm wamp ei, ambuⱡpa paⱡpa muⱡangga!” nʉtʉm. \p \v 9 Ambuⱡpa pʉl uⱡ ei, kʉng kupti wamp mbʉ nga mint, mon! Wote, kʉng kupti nʉpti wamp mbʉ nga kunda ku. Nambuⱡ emel, Buk Wingti ila nimba mel, \q1 “Got ndi, Aparam nga mondpa pitim uⱡ ei kandpa kʉn, Got ndi, Aparam wu kun kai ei,” nitim. \p \v 10 Got ndi, Aparam kundpa, wu kun kai nitim uⱡ ei, Aparam ni, kʉng kupti uⱡ ei itim kʉn, muna kupti napʉtʉpa murum kʉn, nitim nda? Kʉng kupti napʉtʉpa murum ei kʉn, Got ndi, wu kun kai ti nitim. \v 11 Aparam ni, unt kʉng kupti nʉpti kʉn, Got kʉn mondpa pitim ila, Got ndi Aparam wu kun kai ei nitim. Uⱡ ila nga, Got ndi, kandpa kʉn, kʉng kupti uⱡ to ei, kuimp tepa Aparam nimba ngurum ila uⱡ ei itim. Ei nga, wamp namin mat, kʉng kupti napʉtʉk, Got kʉn mondʉk pilingina, kun kai nitim wamp mbʉ nga tipam ei, Aparam morum. \v 12 Aparam Got kʉn kuimp tepa mondpa pilpa, wote kʉng kupti uⱡ ei itim. Ei nga, wamp namin mat, Got kʉn mondʉk pilik, kʉng kupti uⱡ ei etmin. Wamp mbʉ nga tipam ei, Aparam ku morum. \s1 Got Nga Nimba Mʉi Rurum Uⱡ Ei Mondpa Pili Wamp Mbʉ Nga Pora \p \v 13 Unt Got ndi, Aparam kʉn, elim nga pundun mbʉ kʉn, nimba mʉi ropa mʉi kuimp tepa punum mbʉ pora nguimp nitim. Uⱡ ei, Aparam nga mi ik pep rurum uⱡ ila mon! Aparam ndi, Got kʉn mondpa pilpa kun kai murum uⱡ ila mendpʉⱡ itim. \v 14 Ei mel ku, wamp namin mat mi ik mbʉ, pep rok eng mbʉ mint. Got ndi, nimba mʉi ropa mel mat nguⱡnga ndam, mondpa pili uⱡ ei, wei nʉwʉ tiyangga kʉn, Got nga nimba mʉi rurum uⱡ ei, ronduⱡ pi napʉⱡnga. \v 15 Ei nga, mi ik mbʉ, rok puⱡa rormun. Ei kʉn, punt ropa, Got nga popʉⱡ ei, mepa orum. Wote, mi ik ei, pi napilinga ndam, wamp mbʉ ndi, mi ik mbʉ, rok puⱡa ronmin ni nandilmina. \p \v 16 Got ndi, Eiparam poⱡ tʉpa kʉn, wamp pundun, wote oⱡa uing mbʉ nga nimba mʉi rurum. Uⱡ ei nga, Got ndi, mel mat to rondpa wamp teing nitim mbʉ, Got kʉn mondʉk pilik, mel mbʉ kapⱡa ting. Mi ik ei mint pilik, pep rok kʉn, mel mbʉ ti nʉting mon. Aparam nga mondpa pitim uⱡ ei mel, wamp mat eng ndam, Got ndi, mel mbʉ ngumba. Aparam ni wu ei, tʉn wamp mbʉ nga pora anda kouwʉ kuimbal ei morum. \v 17 Uⱡ ei nga, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Na ndi, nim etʉp wamp minal mbʉ nga anda kouwʉ ei mondunt,” nitim. \q1 Ei kʉn, nimba mʉi rurum ik ei, Got nga kuimp keta ila ronduⱡ mba petʉm. Aparam mondpa pitim Got ei ndi, wamp kui mbʉ, etpa kont mondpa, mel mat ti nʉtʉtʉm mbʉ, nimba oⱡa tʉpa etʉm. \p \v 18-19 Got nga uⱡ etmba pilpa nitim nombuⱡa mam ei, Aparam kʉni nʉkʉndrʉm. Buk Wingti ei ndi, nimba mel, “Nim wamp rʉⱡaip minal mbʉ nga anda tipam ei muⱡin,” nitim. Ei kʉn, Aparam moⱡpa puⱡnga, pana l00 mel nondpa itim. Wote, ambʉm Sera wenda itim ku. Wamp raⱡ wenda anda etʉnggil ku ei nga, wote mondpa pili uⱡ ila ronduⱡ purʉnggil. Ik ei, roldʉnga mondpa pilpa nokundpa moⱡpa kʉn, “Wamp rʉⱡaip minal oⱡa uing mbʉ nga anda tipam ei murum,” nitim. \v 20 Got ndi, Aparam kʉn, uⱡ wote pemba nitim uⱡ mbʉ, Aparam ni pilpa kʉn, mondpa pili uⱡ ei, wak rui nʉrʉrʉm mon! Mondpa pili uⱡ ila moⱡpa kʉn, Got nga mbi paka rondpa mint murum. \v 21 Unt Got ndi, uⱡ wote itimp nitim mbʉ, Aparam ndi, pitim ei, Got ndi, etmba mint nimba pitim. \v 22 Uⱡ ila nga, Aparam mondpa pitim uⱡ ei, Got ndi, kandpa kʉn, Aparam ni wu kun kai ti,” nitim. \v 23 Buk Wingti ila nimba mel, “Got ndi, Aparam kundpa wu kun kai,” nitim. Ik ei, Aparam mint kundpa ni nʉndʉtʉm mon. \v 24 Ik ei, tʉn wamp namin mat, Got kʉn mondpʉn pʉtmʉn mbʉ kundpa nitim. Ei Got ndi, Jisas etpa tʉpa kont mundrum Nuim ei nga, Got ndi, tʉn nga mondpa pili uⱡ ei, kun kai nimba. \v 25 Got ndi, Jisas tʉpa munduⱡnga kʉn, tʉn wamp mbʉ nga uⱡ kit mbʉ, wak rondpa kʉn kurum. Wote, Jisas on kona ila ⱡoporpa, tʉpa kont mundrum uⱡ ei, tʉn wamp mbʉ, Got kʉn kun kai muⱡmin nimba itim. \c 5 \s1 Got Ndi, Tʉn Wamp Mbʉ Kundpa Kun Kai Nʉtʉm \p \v 1 Ei nga akup, tʉn Got kʉn mondʉp pʉtmʉn uⱡ ila, Got ndi, tʉn wamp mbʉ, kun kai nʉtʉm. Uⱡ ila nga, tʉn nga Nuim Jisas Kraist ei ndi, Got kʉn etpa numan tenda pendilinga mormun. \v 2 Wote, wu tenda ei ndi, tʉn mondʉp pʉtmʉn uⱡ ila, Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ila mepa rukʉr puⱡnga akup mormun. Mondpa pili ei ndi elinga, Got ndi, tʉn etpa eng nondʉmba. Ei nga, ambʉⱡʉp paⱡpʉn nokundpʉn mormun. \v 3 Uⱡ ei nga mint mon, tʉn mbun kandʉp tʉtmʉn ei kʉn, ambuⱡpʉn paⱡpʉn ku mormun. Ei nambuⱡ emel, mbun kandʉp tʉtmʉn mbʉ ndi elinga, tʉn Got nga uⱡ mbila ronduⱡ mbun mormun. \v 4 Ronduⱡ mbun mormun uⱡ ila, Got ndi, pilpa kai pʉtʉm. Wote, pilpa kai pʉtʉm uⱡ ei ndi, tʉn etpa peng kont tʉmba nʉmp pilpʉn nokundʉp mormʉn. \v 5 I nʉmp pitmin uⱡ ei ndi, tʉn mbun ti natʉtmʉn. Ei nambuⱡ emel, Got ndi, elim nga wamp numan ngui uⱡ ei tʉn nga mundmong ila, Muⱡnga Wingti nga ronduⱡ ei ndi, oi ndupa pinditim. \p \v 6 Tʉn unt wening elinga, pilip rundʉp murmʉn ei kʉn, Kraist ni, tʉn wamp meka rui mbʉ nga Got ndi, ui pinditim ila kurum. \v 7 Wamp ti ndi, wamp kun kai ti nga rapundpa koⱡmba uⱡ ei nga mbun etpa tetʉm. Wote, wamp ti ndi kapⱡa, wamp kai ti nga tʉpa rapundpa koⱡmba uⱡ ei, kapⱡa elinga mint. \v 8 Wote, tʉn uⱡ kit mbʉ pikʉ, tepʉn murmʉn ei kʉn, Kraist ni, tʉn nga nindpa kurum! Ni kʉn, Got ndi, tʉn numan ngorum uⱡ ei nga ronduⱡ ei, tʉn tʉpa ora ndurum. \p \v 9 Elim kurum uⱡ ei ndi, tʉn Got kʉn etpa kun kai mundrum. Ei nga akup, tʉn pilip kun etʉp mormun ei, Got nga popʉⱡ ei om kʉn, tʉn etpa peng kont tʉmba. \v 10 Tʉn unt, Got nga el rui wamp kʉⱡ murmʉn ei, wote elim nga kangʉm kurum uⱡ ei ndi, tʉn etpa, elim nga wamp mʉn kʉⱡ mundrum. Akup tʉn, Got nga wamp mʉn kʉⱡ mormun ei kʉn, Kraist nga uⱡ nga kʉnt nga kont morum uⱡ ei ndi, Got ndi, tʉn rʉk rʉk etpa peng kont tʉmba ei nga mormʉn. \v 11 Wote, ei mint mon! Got ndi, tʉn nga Nuim Jisas Kraist ei kʉn itim uⱡ ila, Kraist ndi, tʉn etpa, Got kʉn mʉn mundrum. Uⱡ ei nga, tʉn Got kʉn ambʉⱡʉp paⱡʉp mormʉn. \s1 Andam Kʉn Kraist Raⱡ Nga Ik Petʉm Mel \p \v 12 Ei nga, ya mʉi kona ila, wu tenda ti ndi, ⱡawa elinga, uⱡ kit mbʉ rukʉr urum. Wote, uⱡ kit ei ndi, wamp kui nga uⱡ ei mepa urum. Uⱡ puⱡ ila, wamp kaⱡpa tʉpa urum ei kʉn, wamp kui nga uⱡ ei pepa mint urum. Ei nambuⱡ emel, wamp mbʉ pora, uⱡ kit etʉng ei nga. \v 13 Mi ik kʉⱡ ngui ngʉngi kʉn, uⱡ kit mbʉ, unt kuimp tepa pitim. Wote, mi ik mat pi napʉtʉm kona mbila, uⱡ kit mbʉ, Got ndi, kandpa kui etʉm. \v 14 Wote, Andam nga murum ui ei kʉn omba, Moses moⱡpa kurum ruk ui ila, wamp kui nga uⱡ ei ndi, wamp mbʉ pora rʉp itim. Wote Andam ndi, Got nga ik ei tʉpa roi ndupa, uⱡ kit itim ei mel, iti natʉtʉng wamp mbʉ pora, wamp kui nga uⱡ ei ndi, rʉp itim. Wote, wu akil tepa omba ni nga, Andam ni, unt to tʉndpa murum. \p \v 15 Wote Andam ndi, itim uⱡ kit ei kʉn, Got nga wamp poⱡ tʉtʉm uⱡ raⱡ elpa elpa. Wu tenda ei nga uⱡ kit ila wamp minal korung uⱡ ei kupa. Wote, Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ronduⱡ ila, Jisas Kraist wu tenda ei, Got ndi, wamp mbʉ kʉn, wei gem nguⱡnga, wamp minal nga ⱡawa mbʉ, wak rundrum ila, wamp kui nga uⱡ ei, tʉpa mana ndurum. \v 16 Andam wu tenda ei nga uⱡ kit tenda itim ila punt ropa ngurum uⱡ ei, Got nga wamp kʉmp ti uⱡ ei ndi, wamp minal nimba kit monduⱡnga kolk mint ormʉn. Wote Got ndi, tʉn wei gem ngurum uⱡ ei, Kraist ndi, tʉn wamp mbʉ nga uⱡ kit minal etmin mbʉ, pendpa kelpa etpa kun kai mondpa, kont mul uⱡ eng nui kai ti ngurum. \v 17 Wu tenda ei nga uⱡ kit itim ei ndi, wamp kui nga uⱡ ei ndi, wamp mbʉ pora rʉp itim. Wote, wu tenda Jisas Kraist nga itim uⱡ ronduⱡ ei ndi, wamp kui nga uⱡ ei, tʉpa mana ndurum. Ei nga, wamp mat Got ndi, kun kai muⱡeing nimba etpa tʉtʉm wamp mbʉ, rʉk rʉk Kraist kʉn kont puk molk mint ping. \p \v 18 Ei kʉn, wu tenda ei nga uⱡ kit itim ila mʉi kona wamp mbʉ pora kit morung. Ei mel ku, Kraist nga uⱡ kun kai tenda itim ei ndi, mʉi kona wamp mbʉ pora, etpa kun mundpa kont mul uⱡ ei ngurum. \v 19 Wu tenda ei nga ik tʉpa roi ndurum uⱡ ila wamp mbʉ pora kit morung. Ei mel ku, wu tenda ei nga ik pilpa ti uⱡ ei ndi, wamp minal Got kʉn etpa kun kai randʉmba. \p \v 20-21 Tʉpa roi ndui uⱡ ei, kakina etmba ei nga, mi ik ei, mim etpa ngurum, uⱡ kit kakina itim. Wote, uⱡ kit ei ndi, wamp rʉp elinga, wamp kui nga uⱡ ei kandʉk tʉtʉng. Ei kʉn, Got nga wamp etpa ti uⱡ ei, ama kakina etpa mam itim. Ei mel, Got nga wamp poⱡ etpa ti uⱡ ei ndi, wamp etpa kun kai mondpa, mepa pangga, tʉn nga Nuim Jisas Kraist ei ndi, uⱡ nga kʉnt nga kont mul uⱡ ei tʉpa ngumba. \c 6 \s1 Uⱡ Kit Mbʉ Rok Kona Kʉn Kraist Kʉn Kont Muⱡi \p \v 1 Ei nga, tʉn akup namba uⱡ itmin? Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei, kakina itangga nimbun, tʉn uⱡ kit mbʉ, rʉk rʉk etʉp mint mbin ei? \v 2 Ei kapⱡa mon! Tʉn uⱡ kit etmin mbʉ, rop kondpʉn pora ndurmun. Ei kʉn, akup tʉn uⱡ kit mbʉ, aldpa iti nʉtmin. \v 3 Tʉn Kraist kʉn tʉk tenda etʉk nu tʉndʉtʉng ei kʉn, Kraist kurum uⱡ ila, nu titmin ei kʉn tʉn kurmun ku. \v 4 Tʉn nu titmin uⱡ ila, Kraist Jisas on etʉk angʉndʉtʉng on kut ila kunda koⱡpʉn mana purmun. I itmʉn uⱡ ila, Kraist ni koⱡpa pitim ei, Tipam nga uⱡ eng nui mbʉ nga ronduⱡ ila, ⱡoporpa tʉpa mundrum. Ei mel, tʉn i ku etpʉn uⱡ nga kunt nga kont mba mul uⱡ ei moⱡpʉn mint mbin. \p \v 5 Nambuⱡ emel, Kraist kurum uⱡ ila, tʉn kurmun ku. Ei mel ku, wote ⱡoporpa tʉpa mundrum ei mel, tʉn i ku etpa, ⱡoporpa tʉpa mundangga kont mbun muⱡmin. \v 6 Tʉn pʉnmʉn ei, tʉn nga mbo kʉng unt nga kʉⱡ, Kraist elim nga nde peta ila rok kondrung ei kʉn pendʉk rorung. I etʉng uⱡ ei ndi, tʉn nga uⱡ kit etmin kʉng unt nga kʉⱡ nga ronduⱡ ei, kuⱡangga kʉn, uⱡ kit mbʉ nga aldpa kindmant indi nʉndmin. \v 7 Ei nambuⱡ emel, wamp ti, korum ant ei kʉn, wamp ei uⱡ kit nga ronduⱡ ila, aldpa imp muⱡi nambrʉm. \p \v 8 Wote, tʉn Kraist kʉn kurmun ei nga, elim kʉn kont mbun muⱡmin nimbun mondʉp pilip mormin. \v 9 Ei nambuⱡ emel, akup tʉn pʉnmʉn ei, Kraist ni koⱡnga, wote ⱡoporpa tʉpa mundrum. Ei nga, aldpa kuⱡi naⱡʉmba, wote wamp kui nga uⱡ ei ndi, wu ei, rʉp iti natʉmba mbʉ. \v 10 Ei nambuⱡ emel, Jisas tʉngʉnda kurum uⱡ ei ndi, uⱡ kit nga ronduⱡ ei, tʉpa mana ndupa, wote akup, kont mba morum uⱡ ei, Got kʉn morum. \p \v 11 Ei mel ku, enim uⱡ kit mbila nga kolk, wote Kraist kʉn kup etʉk mormin uⱡ ila, Got kʉn kont mbun mormun nʉk pilik muⱡʉi! \v 12 Ei kʉn, uⱡ kit mbʉ ndi, enim nga mbo kʉng kʉⱡ, rʉp iti nʉtangga nʉk, kʉng kʉⱡ nga kandpa kom pindi uⱡ kit mbʉ kandʉk, yant ti nʉteing. \v 13 Muna enim nga kʉmp ki na mbʉ nga ti uⱡ kit itangga nʉk, nguk rukʉr ndui nʉndʉi! Enim koⱡʉp kont purmun nʉk pilik, enim nga min ei kʉn, kʉng kʉⱡ kʉn pʉkʉ, Got nga uⱡ kun kai mbʉ itʉi! \v 14 Ei nambuⱡ emel, enim mi ik ei nga mana orunga muⱡi nambʉrmʉn. Enim Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei nga mana orunga mormin. Ei nga, uⱡ kit mbʉ ndi, enim rʉp iti nʉtangga! \s1 Enim Uⱡ Kun Kai Mbʉ Nga Kindmant Wamp Muⱡʉi \p \v 15 Ei kʉn, tʉn etʉp itmin mel nant? Tʉn mi ik ei nga mana orunga, muⱡi nambʉrʉm mon! Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei nga mana orunga mormun! Ei kʉn, uⱡ kit mbʉ etpʉn mint mbin ei? Ei mon! \v 16 Enim pilik mormin ei, enim wamp nam ti ndi, elim wu nuim ti kʉn, ngumba rukʉr ndupa, elim kindmant wamp muⱡimp nʉtʉm ndam, wamp ei, wu nuim ei nga kindmant wamp kupa ei morum. Ei mel ku, wamp ei, uⱡ kit mbʉ nga kindmant endʉtʉm ndam, wamp kui nga uⱡ ei, punt ropa ngorum. Wote, Got nga ik ei, teng ndurum ndam, Got nga kuimp keta ila wamp ei kun kai ei morum. \v 17 Enim unt uⱡ kit mbʉ nga kindmant wamp mbʉ morung. Wote Got nga ik ei, mbo endʉtʉng ei kʉn, ik kupa ei, mundmong ila pilik tʉtʉng. Ei kʉn, akup Got kʉn angge namʉn! \v 18 Enim uⱡ kit mbʉ nga kan ila pelingina kʉn, Got ndi, kan tinga ndupa mundrum ila, akup uⱡ kun kai mbʉ nga kindmant wamp mbʉ mormin. \p \v 19 Na ndi, enim nga numan ei, ronduⱡ pi napʉrʉm ei nga kandʉp kʉn, ik wei wei etʉk pilik ting ei mel nʉnt. Enim unt ui mbʉ kʉn, en enim nga kʉng kʉⱡ pʉkʉ, uⱡ minʉpi kit mbʉ nga kindmant wamp muⱡmin nʉk nguk rukʉr ndurung. Uⱡ etʉng ni mel ku, akup enim nga kʉng kʉⱡ, uⱡ wingti kun kai mbʉ nga kindmant wamp muⱡmin nʉk nguk rukʉr ndʉi. \v 20 Enim unt uⱡ kit mbʉ nga kindmant wamp morung ni kʉn, uⱡ kun kai ei nga kindmant wamp muⱡi nambrʉng. \v 21 Unt nga uⱡ mat, akup pipil kʉnmin mbʉ etʉng ei kʉn, namba mel ei tʉtʉng? Uⱡ mbʉ etʉng ila, wamp kui nga uⱡ ei mepa urum. \v 22 Wote akup, enim Got ndi, uⱡ kit nga kan ila tinga ndupa tilinga, enim Got nga kindmant wamp mormin. Uⱡ ei nga puⱡ ei, enim Got nga uⱡ mbʉ mint etʉk molk kʉn, uⱡ nga kʉnt nga kont mul uⱡ ei ting. \v 23 Ei kʉn, uⱡ kit ei ndi, punt ropa, wamp kui nga uⱡ ei ngorum. Wote, Kraist Jisas tʉn nga Nuim kʉn tʉp tenda etʉp mormʉn uⱡ ila, Got ndi tʉn uⱡ nga kʉnt nga kont mul uⱡ ei, wei gem ngurum. \c 7 \s1 Wu Amp Raⱡ Nga Timan Ei \p \v 1 Angmʉn, enim mi ik pili wu kʉⱡ ndi, pʉtmin ni, wamp ti kont morum ei kʉn, mi ik ei ndi, rʉp etʉm. Wote, wamp ti korum ei kʉn, mi ik ei ndi, rʉp iti natʉtʉm. Uⱡ ei enim pili napʉtmʉn ei? \v 2-3 Uⱡ ei mel, amp wu purum ti nga wam kont morum ei kʉn, mi ik ei ndi, kan mel kuⱡpa tenda elinga mormbil. Wote, wam wu ei, kont moⱡangga kʉn, wu elpa ti pum kandʉk, wu amp ndenggʉⱡa ni, uⱡ ti enim ning. Wote, wam korum ei kʉn, amp ei wam kʉn, tʉpa tenda etʉm uⱡ ei, pora nʉtʉm ila, amp wiya morum. Wote mi ik ei ndi, imp muⱡi nambʉⱡmba. Amp ei mba, wu elpa ti pum kandʉk, wu amp ndenggʉⱡa ni, uⱡ ti enim ning mel mon. \p \v 4 Ei mel ku, na nga angmʉn! Kraist nga kʉng ila, tʉn tʉpʉn rʉmp nduⱡmʉn ei kʉn, mi ik ei nga ronduⱡ ei pora nitim. Akup tʉn koⱡpa, kont mba morum wu ei nga wamp raⱡpʉn, Got nga kongun kindmant endpʉn muⱡmin. \v 5 Unt tʉn mbo wamp raⱡpʉn murmʉn ni kʉn, mi ik ei ndi, kunt kan elinga, punt timin ei nga numan ngurmin. Wote kʉmp ki na mbʉ ndi, kongun etʉp kai mundmin ni kelpʉn, wamp kui nga uⱡ mbila rukʉr mbun itmin. \v 6 Ei kʉn, uⱡ unt nga mat ndi, tʉn imp murum uⱡ nimbʉ, wak ropʉn, rop kondpʉn pora ndurmun. Ei nga, akup tʉn mi ik kʉⱡ ndi, imp moⱡangga, uⱡ unt nga mbʉ nga kindmant indimin mel kapⱡa mon. Tʉn uⱡ kont paka mat, Muⱡnga Wingti ei ndi, mbo rondum ei mel itimin. \s1 Mi Ik Ei Kʉn, Uⱡ Kit Mbʉ Nga Ik Raⱡ \p \v 7 Ei nga, tʉn ndi namba nimin? Mi ik ei, elim uⱡ kit nimin ei? Ei kapⱡa mon! Nambuⱡ emel, mi ik ei, pi napilinga ndam, uⱡ kit iti uⱡ ei, kandʉp mbi ndui nandʉⱡmina, mi ik ei ndi, kum pindi nʉpʉndi nʉtʉm uⱡ ei, ni nandilinga ndam, na ndi, kum pindi uⱡ ei, etʉp mor nʉmp pili napilimba. \v 8 Mi ik ei, pi napilinga ndam, uⱡ kit iti uⱡ mbʉ koⱡnga. Wote, mi ik ila mendpʉⱡ, uⱡ kit iti uⱡ ei, ruk omba, kunt kan elinga, na nga numan rukrʉng orunga, kandpa kum pindi uⱡ minal etʉp mor. Mi ik ei, pi napilinga ndam, uⱡ kit iti uⱡ mbʉ koⱡnga. \v 9 Unt mi ik ei, pili napilip wei mur. Wote, mi ik ni ekit oⱡnga, uⱡ kit iti uⱡ mbʉ, omba mot nitim ila, na koⱡʉp pora ndur. \v 10 Mi ik ei ndi, na rʉp etpa, kont mul uⱡ ei, tʉpa ngumba nʉmp pit. Ni wote, aldpa na kʉn wamp kui nga uⱡ ei, mepa urum. \v 11 Nambuⱡ emel, uⱡ kit ei, mi ik ila rukʉr omba kongun etpa, na tʉpa tiki ponduⱡnga, mi ik ei ndi, na ropa kundrum. \v 12 Ei nga, mi ik elim kai wingti, wote mi ik petʉm mbʉ pora, kun kai petʉm. \p \v 13 Ei kʉn, Got nga mi ik kai kʉⱡ ndi elinga, na wamp kuⱡi uⱡ ei kandʉp tit ei? Ei mon! Uⱡ kit mbʉ ndi itim. Uⱡ kit ei ndi, uⱡ kai titim ila ruk omba, kongun elinga kʉn, wamp kul uⱡ ei, na kʉn urum. Ei kʉn, uⱡ kit mbʉ nga puⱡ ei, tʉpa mot ndumba pilpa itim. Ei nga, mi ik petʉm mbʉ ndi, uⱡ kit iti uⱡ ei, ama uⱡ kit wei nimba, tʉpa mot ndurum. \s1 Wamp Numan Ei Uⱡ Kit Nga Mi Manga \p \v 14 Tʉn pʉtmʉn ni, mi ik mbʉ pora, muⱡnga nga ik petʉm. Wote, na numan unt nga mbʉ, tep mor ei, uⱡ kit mbʉ ndi, tʉpa kan nguⱡnga kindmant etʉp mur. \v 15 Na nanim uⱡ kai itimp nʉmp pʉt uⱡ mbʉ iti natʉt. Wote, uⱡ kit iti nʉtimp nʉmp pʉt uⱡ mbʉ, na etʉp ku mor. Nambuⱡ emel, uⱡ mbʉ et nda? Na pili napʉnt. \v 16 Na ndi, iti nʉtimp nʉmp pʉt uⱡ kit mbʉ, pilip kelip et ei kʉn, na ora ndupa, mi ik ei kun petʉm nʉmp kandʉr. \v 17 Ni kʉn, uⱡ kit et mbʉ, nanim ndi iti natʉt. Wote uⱡ kit iti uⱡ ei, na kʉn petʉm ei ndi etʉm. \v 18 Na pʉnt mel, na nga mbo kʉng tila uⱡ kai mbʉ pi napʉtʉm nʉmp pʉt. Nambuⱡ emel, uⱡ kai mbʉ elimba nʉmp pʉt. Ei wote, itimp mel kapⱡa iti natʉtʉm. \v 19 Ei kʉn, uⱡ kai ti itimp nʉmp pʉt uⱡ ei, wote iti natʉt. Uⱡ kit ti iti nʉtimp nʉmp pʉt ei, wote et. \v 20 Ei nga, na ndi, iti nʉtimp nʉmp pʉt uⱡ kit mbʉ, wote et. Uⱡ mbʉ na ndi, iti natʉt mon! Uⱡ kit iti uⱡ ei, na kʉn rukʉr petʉm, ei ndi etʉm. \p \v 21 Na uⱡ kai mbʉ, itimp ku nʉmp pʉt. Wote, na nga et uⱡ kit mbʉ, kandʉr mel, uⱡ kit mbʉ, na kʉn rʉmp nimba petʉm. \v 22 Na nga muⱡnga ei ndi, Got nga mi ik mbʉ, pilip numan ndi kor. \v 23 Wote, na kandʉr mel, na nga kʉmp ki na mbila, uⱡ elpa ti ndi pepa, na nga numan kun ei kunt kan elinga, uⱡ kit iti uⱡ mbʉ ndi, na nga kʉmp ki na mbila petʉm ei ndi, na tʉpa kan ngumba pendpa ku etʉm. \v 24 Na wu kit ei, na wamp kui nga kʉng tep mor ila, nam ndi, etpa tʉmba nda? \v 25 Uⱡ ei, tʉn nga wu Nuim Jisas ndi, tʉn tʉpa rapundʉmba ei nga nʉmp kʉn, Got kʉn angge nʉnt. Na nga numan kun ei ndi, Got nga mi ik mbʉ, pilip kindmant endʉt. Wote, na nga kʉng orunga, mi ik petʉm mbʉ ndi, na uⱡ kit mbʉ iti nilinga, kindmant endʉp mor. \c 8 \s1 Muⱡnga Wingti Ei Ndi, Tʉn Peng Ambrʉm \p \v 1 Ei nga, tʉn Kraist Jisas kʉn rʉmp nilinga mormun wamp mbʉ, ik ti ndi omba, tʉn uⱡ kit etmʉn nimba mel mon. \v 2 Tʉn Muⱡnga ei ndi, etpa kont munduⱡnga, Kraist kʉn rʉmp ndup mormun. Ei kʉn, uⱡ kit iti uⱡ, wote wamp kui nga uⱡ raⱡ ila tʉn etpa titim. \v 3 Mi ik ei ndi, wamp ti, etpa kun kai mundi namʉndrʉm. Nambuⱡ emel, wamp nga kʉng ila uⱡ kit iti uⱡ ei pelinga, mi ik ei, pep ruing ei nga ronduⱡ ti mon. Got ndi, uⱡ mbʉ kapⱡa etʉm ei ndi, uⱡ ei pora, nduimp nimba kʉn, elim nga kangʉm tʉpa munduⱡnga, wamp nga kʉng tʉpa mʉi kona ila urum. \v 4 Got ndi, uⱡ ei itim ei ndi, tʉn nga uⱡ kit etmin mbʉ pora, wak ruimin. Ei kʉn, mi ik ei nga uⱡ kun kai, Muⱡnga ndi, nʉtʉm ik mbʉ, tʉn kʉn peka ropa peng piyangga! \p \v 5 Kʉng ei nga mint pilik mormin wamp mbʉ, kʉng orunga uⱡ mbʉ nga mint pilik etmin. Uⱡ ei mel, wote Muⱡnga orunga pilik mormin wamp mbʉ ndi, Muⱡnga numan ngumba uⱡ mbʉ nga pilik pep rok etmin. \v 6 Wamp nam ti ndi, kʉng ei nga numan ngorum uⱡ mbʉ em ndam, wamp kui nga uⱡ ei kandʉk tʉtmʉn. Uⱡ ei mel ku, wamp nam ti, Muⱡnga Wingti ei nga numan ngorum uⱡ mbʉ ei ndam, wamp kont mul uⱡ ei kʉn, numan wang ni uⱡ ei kʉn, kandpa tʉmba. \v 7 Wamp nam ti ndi, kʉng orunga numan ngurum uⱡ mba etʉm ndam, Got kʉn el rui wamp mel morum. Nambuⱡ emel, Got nga mi ik ei, pep rui narʉrʉm. Wote, pep romba mel, kapⱡa mon ku! \p \v 8 Wamp mat kʉng orunga uⱡ etmin mbʉ, Got ndi, numan ngui nganggʉrʉm. \v 9 Wote, enim kʉng orunga uⱡ mbʉ nga wamp kat, muⱡi nambʉrmʉn. Enim Muⱡnga ei nga wamp mbʉ mormin. Got nga Muⱡnga ei, enim kʉn morum. Ei nga, wamp nam ti, Kraist nga Muⱡnga ei, tepa muⱡi nambʉⱡʉm wamp ei, Kraist nga wamp ti mon. \v 10 Uⱡ kit ei ndi, enim nga kʉng kʉⱡ ropa kondrum. Wote, Kraist enim kʉn moⱡum ndam, enim wamp kun kai kʉⱡ mormin. Wote, enim nga Muⱡnga ei, kont mba moⱡmba. \v 11 Got ndi, Jisas ⱡoporpa kont mundrum Muⱡnga ei, enim kʉn rukʉr moⱡum ndam, Muⱡnga ei ndi ku, enim nga kʉng kui ila rukʉr morum muⱡnga ei, etpa kont mundʉmba. \p \v 12 Ei kʉn, angmʉn! Tʉn punt mondʉp mormin. Ei nga, kʉng orunga uⱡ mbʉ nga numan mundmin mel mon. \v 13 Kʉng orunga uⱡ mbʉ nga numan nguk eng ndam, enim kuⱡing. Wote, enim Muⱡnga Wingti nga ronduⱡ ila kʉng orunga uⱡ mbʉ, rok kondʉk moⱡung ndam, enim kont puk muⱡing. \v 14 Wamp nam ti ndi, Got nga Muⱡnga ei nga numan ngurum uⱡ mbʉ, pep ropa em ndam, wamp ei etpa, Got nga kangambuⱡa mondʉmba. \v 15 Wote, Got nga Muⱡnga ngurum ei ndi, enim tʉpa kan ngumba kindmant randpa, enim etpa mundmong endpa iti natʉtʉm mon! Muⱡnga ei ndi, enim etpa Got nga kangambuⱡa randrʉm. Wote, Muⱡnga ei nga ronduⱡ ila, tʉn Got kʉn ka etpʉn nimbun mel, “Na nga Wuta! Na nga Wuta ye!” nʉtmʉn. \v 16 Got nga Muⱡnga ei ndi omba, tʉn nga muⱡnga ei, tʉpa rapundʉⱡnga kʉn, tʉn elim nga kangambuⱡa kʉⱡ mormʉn nʉtʉm. \v 17 Wote, tʉn akup elim nga kangambuⱡa wamp raⱡʉp mormun ei kʉn, Got nga memp kai elim nga wamp mbʉ nga tendʉtʉm uⱡ mbʉ, tʉn kapⱡa timin. Wote, Kraist nga memp kai, Got ndi, tinditim mbʉ, tʉn kapⱡa timin ku. Wote, Kraist nga mindil titim uⱡ kʉⱡ, tʉn timin ndam, tʉn Kraist nga mbi ou titim uⱡ ei mel timin ku. \s1 Akil Tepa Rʉⱡang Eng Nui Uⱡ Ei \p \v 18 Akup na pʉnt mel, wote ui tila uⱡ eng nui kai mbʉ, Got ndi, tʉn kʉn etpa mot ndumba uⱡ ei, oⱡa ndupa tetʉm. Uⱡ ei, akup nga ui ila mindil tʉnmin uⱡ mbʉ, mel kapⱡa mon. \v 19 Got nga mel wengʉndupa itim mbʉ ndi, ui ti nokundʉk mormin ei, Got ndi, elim nga wamp kupa mot ndangga, kʉning ei nga nokundʉk mormin. \v 20-21 Wote, mel wengʉndupa itim mbʉ, etpa kit murum ei, en enim nga numan ila mon! Wote Got ndi, pilinga itim. Wote uⱡ tenda ti, nokundʉk mormin ei, Got elim ui pinditim ila kan tinga ndangga, Got nga wamp mbʉ, kona eng rui ila ambulk palk tʉk tenda etʉk muⱡing. \p \v 22 Nambuⱡ emel, tʉn akup pʉnmʉn ei, Got ndi, itim mel mbʉ pora, amp kangambuⱡa mindil normin ni mel, mindil nok mint mormin. \v 23 Wote, mel wengʉndupa itim mbʉ, mint mindil nui nanmin. Wote, tʉn wamp namin mat, Got nga Muⱡnga ei kuimbal, tʉn kʉn wei gem ngurum mbʉ kunda, rukrʉng orunga munt mindil tʉtmʉn. Ei nambuⱡ emel, Got ndi, tʉn etpa elim nga kangambuⱡa randpa, tʉn nga kʉng kʉⱡ, etpa kont mundʉmba ei nga nokundpʉn mormʉn. \v 24 Tʉn Got ndi, tʉpa elim nga wamp randʉmba nʉmp nokundurmʉn uⱡ ila, tʉn etpa titim. Wote, tʉn nokundurmʉn mel ei, kandurmun ndam, mel ti nukundmin mel mon. Wamp nam ti ndi, nokundrum mel ei, kandpa pora ndupa, aldpa nokundpa mint morum ei? \v 25 Wote, tʉn kʉni nakʉndʉrmʉn mel mbʉ, nokundʉp mormin ndam, tʉn nokundpʉn raka nʉmp mormun. \p \v 26 Ei mel ku, tʉn ronduⱡ pi napʉrmʉn ei kʉn, Muⱡnga ei ndi omba, tʉn tʉpa rapʉndrʉm. Tʉn atinga ruimin pilip rundpʉn moⱡmina, Muⱡnga ei elim, tʉn nga rukʉr orunga moⱡpa atinga rondpa tʉpa, tʉn nga uⱡ nit petʉm mbʉ nga kandpa, Got ndi, tʉpa rʉpʉndangga nimba ik nʉtʉm. \v 27 Wamp numan kandpa kil wu Got ei ndi, Muⱡnga ei nga ik nʉtʉm uⱡ ei kandrum. Nambuⱡ emel, Muⱡnga ei ndi, Got nga numan ei, pep ropa wamp mbʉ, tʉpa rʉpʉndangga nimba, atinga rondrum. \p \v 28 Wote, tʉn pʉtmʉn ni, wamp nam ti, Got elim nga numan pʉtʉm uⱡ mbʉ, pep rangga nimba wamp ei, Got numan ngumba kʉn, namba uⱡ mat ei, elim kʉn orum mbʉ, elim etpa kai mondʉmba onum nimba pʉtʉm. \v 29 Nambuⱡ emel, wamp namin mat, Got ndi, kuimp tepa to ropa titim mbʉ, tʉpa elim nga kangʉm mel mendpʉⱡ ei muⱡeing nimba, apʉrpa tʉpa mundrum. I etpa kʉn, elim nga kangʉm tʉpa, ʉngʉnʉl kat nga kuimbal mondʉmba pilpa itim. \v 30 Wote Got ndi, elim nga unt to ropa mundrum wamp mbʉ, elim ndi, wi ropa rukʉr titim. Wote, wi ropa rukʉr titim wamp kʉⱡ, mbi tepa kun kai nitim. Wote elim ndi, mbi tepa kun kai nitim kʉⱡ, elim nga uⱡ eng nui mbʉ teing nitim. \p \v 31 Got ndi, tʉn kʉn uⱡ mbʉ mel etʉm ei nga, tʉn ndi, namba nimin? Got ei, tʉn nga morum ndam, wamp nam ti ndi, tʉn tʉpa mana ndumba? \v 32 Got ndi, elim nga kangʉm imp muⱡi nambʉⱡpa, tʉn wei ngurum. Elim nga kangʉm ei, tʉn wei ngurum ndam, mel mat, tʉn kʉn wei ngui ngangʉmba ei? \v 33 Got nga kʉmp ropa titim wamp mbʉ nga nimba kun mundi uⱡ ei, Got el elim morum. Ei nga, wamp nam ti ndi, wamp kʉⱡ nimba kit mondʉmba? \v 34 Wamp nam ti ndi, wamp kʉⱡ kit muⱡeing nimba? Jisas ei, tʉn nga nimba koⱡpa, wote rut nimba oⱡa mba, Tipam nga ki mbo orunga moⱡpa, tʉn nga atinga rondpa morum. Ei nga, wamp nam ti ndi, Got nga apʉrpa titim wamp kʉⱡ, kit muⱡeing nimba? \v 35 Kraist nga wamp numan ngui uⱡ ei, tʉn kʉn ronduⱡ mba petʉm ei, wamp nam ti ndi, tʉpa elpa elpa mundʉmba? Mindil nui uⱡ ti ndi etmba, muna uⱡ mbun mindil pi, muna mbun ti uⱡ, muna kump kun kan pi uⱡ ei, muna kurpa nui uⱡ, muna wamp kui nga uⱡ ei muna el iti uⱡ ti ndi etangga! Tʉn Kraist wak ruimin ei? Ei mon! \p \v 36 Ei nga, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Ui mbila nim nga nindpʉn moⱡmina, tʉn rok kunding pilik etmin. Tʉn kng sipsip na ti, rok kunding pilik etmin ni mel etmin,” nitim. \p \v 37 Tʉn numan ngurum wu ei nga ronduⱡ ila, tʉn mbun orum mbila ronduⱡ mbun mormun. \v 38-39 Na ronduⱡ mundʉp pʉnt ei, nambuⱡ emel, wamp kui nga uⱡ ei kep, kont mba mul uⱡ ei kep, wote anggelo mbʉ ndi kep, wu nuim ronduⱡ mat kep, akup ui monmun ei kep, wote omba ui ei kep, uⱡ ronduⱡ mat kep, wote mel oⱡa petʉm mbʉ kep, mana tetʉm mbʉ kep, wengʉndʉtʉm uⱡ mbʉ nga ti ndi kep, Got nga wamp numan ngui uⱡ ei, tʉn nga Nuim Kraist Jisas kʉn kandʉp tʉtmin. Uⱡ ei, mel ti ndi, tʉpa elpa elpa mundʉmba mel kapⱡa mon! \c 9 \s1 Got Elim Ndi, Kʉmp Ropa Titim \p \v 1 Na Kraist mondʉp nʉnt, na ik kol rop ni nanʉnt. Na ik kupa ei nʉnt. Na nga numan mbo kel ei, Muⱡnga Wingti ei ndi, ronduⱡ ngumba nduimp roⱡnga, ik kupa ei nʉnt. \v 2 Ei kʉn, na nga mundmong ei, mindil elinga, rʉk rʉk mbun tʉt. \v 3 Na Got kʉn atinga rop nʉmp mel, na nanim Kraist kʉn mor uⱡ ila, tʉpa ekit ndangga, koⱡ ila na nga Jura wamp kʉⱡ, Kraist tʉn tʉpa rʉmp ndupa monduⱡnga ndam, kapⱡa elinga. \v 4 Isrel wamp kʉⱡ, Got ndi tʉpa, elim nga kangambuⱡa rʉndrʉm. Wote elim nga rʉⱡang kai ei kandrʉng, wote wamp mbʉ kʉn mi ambuⱡpa, mi ik kʉⱡ ngumba, mbi paka rundi uⱡ kupa ei, ora ndupa, omba Got nga nimba mʉi rui uⱡ kʉⱡ ngurum. \v 5 Ni kʉn, anda kouwʉmʉn mbʉ, Got ndi, unt kandpa mbi ndurum kʉⱡ, enim nga tʉpanʉmʉl kʉⱡ nga, anda kouwʉmʉn mbʉ nga rʉⱡaip ila ku, Kraist ni, mana omba mʉi kona wamp kʉng titim. Wu ei, akup muⱡ mʉi raⱡ nga pora Nuim morum. Ei kʉn, Got nga rʉk rʉk mbi mundamin! Ei kupa! \p \v 6 Na nʉnt ik ei ndi, Got nga nimba mʉi rurum ik ei omba, kawa ndurum ni nanʉnt. Wote Isrel wamp mbʉ pora, Got ndi kʉmp ropa ti nʉtʉtʉm. Ei nambuⱡ mel, Isrel wamp mbʉ pora, Isrel wamp kupa mat mon. \v 7 Aparam nga mema ila kalk tʉtʉng wamp mbʉ pora, Got nga kangambuⱡa ni nʉnmʉn mon. Ei nambuⱡ emel, unt Got ndi, Aparam kundpa nimba mel, “Aisak nga rʉⱡaip ila kaⱡpa tʉm wamp mbʉ, nim nga wamp rʉⱡaip,” nitim. \v 8 Ik ei nga puⱡ ei mel, ya mʉi kona ila wu amp ndi, wamp kaⱡʉp tʉtmʉn mbʉ, Got nga kangambuⱡa mon! Got nga nimba mʉi ropa nitim ik mbʉ, mondʉk pʉtmin wamp mbʉ, Aparam nga kangambuⱡa kupa ralk mormin. \v 9 Uⱡ ei nga, Got ndi, unt nimba mʉi ropa nimba mel, “Na ndi, ui kanggʉp ambʉⱡʉp pindʉt ila, yant wamba kʉn, amp Sera ni, kang ti memba,” nʉtʉm. \p \v 10 Wote, ei mint mon! Amp Repeka nga kangʉm wu raⱡ nga tipam ei, tʉn nga anda kouwʉ tipam Aisak. \v 11-12 Wote, wu raⱡ mi nʉmi kʉn, wote uⱡ kit kai mbʉ nga ti iti natʉtʉnggil kʉn, Got ndi, amp Repeka kundpa, nimba mel, “Kang kumina ei omba, kang akil ei nga kindmant wamp mel muⱡangga!” nitim. Uⱡ ei, wu raⱡ nga etʉnggil uⱡ tila mon. Uⱡ ei, Got ndi, itangga nimba pitim ei mel omba, kupa itim. \v 13 Wote, Got nga ik ti, Buk Wingti ila petʉm ei, omba kupa etpa nimba mel, “Na Jekop numan ngur. Wote Iso numan ngui ngʉnggʉr mon!” nʉtʉm. \p \v 14 Ei kʉn, akup tʉn ndi, uⱡ ei nga namba nimin? Muna Got nga wamp kʉmp titim uⱡ ei kʉn, pi napʉrʉm nimin ei? Ei ama mon! \v 15 Akup elim ndi, Moses kundpa, nimba mel, \q1 “Wamp nam ti kʉn, uⱡ kai ti itimp nʉmp pint ndam, ei nanim pint ei mel ku itimp. Wote, wamp nam ti, kont kuⱡimp nʉmp pint ndam, ei nanim pint ei mel ku itimp,” nʉtʉm. \p \v 16 Ik ei ndi, nimba kʉn, tʉn wamp nga numan pʉtmʉn uⱡ ila, Got ndi, kandpa kʉn, kʉmp ropa ti natʉtʉm mon. Uⱡ ei, Got elim nga wamp kont kuⱡi uⱡ ila mint etʉm. \v 17 Wote, Got nga Buk Wingti ila ik ti ndi, Pero kundpa, nimba mel, \q1 “Na nga ronduⱡ ei, nim kʉn mot nangga, wote na nga mbi ei, muⱡ uⱡ mbila, pilik kapⱡa indeing nʉmp kʉn, nim tʉp wu nuim mundʉr,” nitim. \p \v 18 Ei kʉn, akup tʉn uⱡ ti pilimin ei, Got ndi, wamp nam ti, kont kuⱡimp nimba pʉtʉm ei, elim pʉtʉm ei mel ku etʉm. Wote, wamp nam ti kʉn, etʉp numan ku rundimp nimba pʉtʉm ei, elim pʉtʉm ei mel ku etʉm. \p \v 19 Ei kʉn, akup enim ti ndi, na kundʉk, nʉng ndam, “Wote nambuⱡ emel, Got ndi, wamp nga uⱡ ⱡawa etmin mbʉ nga nʉtʉm? Wote, wamp nam ti ndi, Got nga numan ei, tʉpa roi ndumba?” nitim. \v 20 Ei kʉn, wu ana ye! Nim wamp nam nʉkʉn pilkʉn, Got kʉn ik int ndukʉn nin? “Mʉi ming ei ndi, mim itim wamp ei kundpa, na nambuⱡ emel, ei mel mim itin nimba ei?” nitim. \v 21 Ei kʉn, mʉi ming mim etʉm wu ei ndi, mʉi kʉning ila, namba uⱡ ti itimp nimba pʉtʉm ei mel etʉm. Mʉi kʉning tenda ila, mʉi ming raⱡ mim etpa, ming tila rʉng kaⱡʉp, ming tila wamp rʉng etʉp, nguimp nimba mim etʉm. \p \v 22 Got ndi, itim uⱡ ei, mʉi ming ei mel uⱡ to tenda ei. I itim uⱡ ei ndi, elim nga popʉⱡ ei kʉn, elim ronduⱡ ei kʉn, wamp mbʉ ent kʉneing nimba, etpa mot ndurum. Wote, ming ropa kit mondʉmba mbʉ, kit muⱡing ei nga tʉk kun etʉk mormin. Ei wote, puⱡ wu ei ndi, ming mbʉ ropa gau ndumba ei nga ui ei, ui nawʉⱡnga nokundʉk mormin. \v 23 Ei nambuⱡ emel, elim nga uⱡ rʉⱡang pi mbʉ, elim nga wamp mbʉ kʉn, oi ndurum uⱡ ei, tʉp mot ndamba. Tʉn elim nga uⱡ mon pi mbʉ, kandʉp tʉmin nimba kont kuⱡpa, tʉpa kun itim wamp mbʉ timin. \v 24 Ei kʉn, tʉn ya wamp kʉⱡ mendpʉⱡ wi ropa titim. Ei nga, Jura wamp kʉⱡ mendpʉⱡ mon! Wote, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, kʉmp kʉm ku. \v 25 Got ndi, painui wu Oseiya kundpa, nimba mel, \p “Na nga wamp puⱡ mon mbʉ kundʉp, na ndi, ‘Na nga wamp puⱡ mbʉ,’ nimp. Wote, wamp rʉⱡaip na numan ngui nganggʉr mbʉ, na ndi, ‘Na nga wamp numan ngur mbʉ,’ nimp. \v 26 Wote kona nant tila kundʉk nimba mel, ‘Enim na nga wamp mat mon, nʉtmin nimbila, wote wamp mbʉ kundʉk, Got kont morum ei nga kangʉmʉl mbʉ,’” ning. \p \v 27 Ei wote, Aisaiya ndi, Isrel wamp mbʉ nga nimba mel, \q1 “Isrel wamp rʉⱡaip ei, num kuta ila ku ok, na ei mel kapⱡa. Ei wote, wamp onunga kʉralt mint, Got ndi, etpa peng kont tʉmba. \v 28 Ei nambuⱡ emel, Nuim ei ndi, wamp etpa romba uⱡ ei tʉkrʉpa etpa pora ndumba,” nitim. \p \v 29 Uⱡ ei, unt Aiseiya ndi, nimba mel, \q1 “Unt Nuim ronduⱡ ei ndi, tʉn nga wu anda kouwʉmʉn mat etpa kont mundi namʉndʉⱡnga ndam, tʉn Sorum kʉn Gomora kona raⱡ itim ei mel elimina,” nʉtʉm. \s1 Isrel Wamp Kʉⱡ Mondʉk Pili Napʉtʉng \p \v 30 Ei kʉn, akup tʉn ndi, namba nimin? Tʉn ei mel namin, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, uⱡ kun kai mbʉ kandʉp timin nʉk, kongun mindil nok iti natʉk, wote mondpa pili uⱡ ila mendpʉⱡ, kun kai mul uⱡ ei kandʉk tʉtʉng. \v 31 Wote, Isrel wamp mbʉ, Got ndi, kʉmp ropa titim mbʉ, mi ik ei, ronduⱡ mundʉp pep ramina, Got ndi, en enim wamp kandpa, kun kai nimba, nʉk pʉtʉng. Ei wote, Got kʉn, kun kai mul uⱡ ei kandʉk, ti natʉtʉng mon. \v 32 Ei nambuⱡ emel, kandʉk ti natʉtʉng? Ei kʉn, en enim Kraist kʉn mondpa pili napilik nga ik ei, ronduⱡ mundpʉn pep ropʉn, Got kʉn, kun kai mul uⱡ ei kandʉp, timin nʉk pʉtʉng. Ei kʉn, enim ndi, “Kʉmp nduma rorum ku,” ni ndi, kʉmp nduma roⱡnga puk petʉng. \p \v 33 Uⱡ itim ei, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Saiyon ila ku ti, tent ei ndi, wamp mbʉ nga kʉmp mbʉ tʉnga romba. Ku ei ndi, wamp mbʉ kʉmp mbʉ tʉnga rangga mana puk ping. Wote, wamp nam ti, wu ei mondpa pilim ndam, elim pipil kuⱡi naⱡʉmba,” nʉtʉm. \c 10 \p \v 1 Angmʉn! Na nga numan ei ndi, pilip kʉn, Isrel wamp kʉⱡ Got ndi, etpa tangga nʉmp atinga rʉk rʉk rondʉr. \v 2 Got nga mbi pangga nʉk, uⱡ mbʉ ombil pendʉk etmin. Wote, uⱡ mat pilik kun iti natʉk etmin ila, na kandʉp kʉn, para ndup nʉt. \v 3 Got ndi, wamp etpa kun kai mondrum nombuⱡa mam ei, pep rui narʉk, en enim nga uⱡ ronduⱡ ila, uⱡ mat etamina kʉn, Got ndi, etpa kun kai mondʉmba nʉk pʉtmʉn. \v 4 Mi ik petʉm mbʉ, Kraist ndi, pep ropa pora ndurum. Ei nga, wamp nam ti ndi, Kraist kʉn mondpa pilim ei, Got ndi, kun kai nimba. \s1 Got Ndi Wamp Pora Etʉp Rukʉr Timp Nitim \p \v 5 Mi ik pep rok, Got kʉn kun kai muⱡing uⱡ ei nga, Moses ndi, mon ropa nimba mel, \q1 “Wamp nam ti ndi, mi ik mbʉ pora, pilpa pep rom ndam, kont mba moⱡmba,” nitim. \p \v 6 Wote, wamp nam ti mondpa pili uⱡ ila moⱡnga, Got ndi, etpa kun kai mondrum wamp ei ndi, nimba mel, \q1 “Nim ninim nga numa ei ndi, ik ei mel ni nʉni! Wamp nam ti, muⱡ kona oⱡa mba? \q1 (Kraist mepa mana urum.) \p \v 7 Muna, \q1 “Wamp nam ti, wamp kui kona ila mana mba? \q1 (Kraist ropa rut ndupa mepa wangga tʉn tʉpa rapʉndʉmba nda?) \q1 Nʉtʉn ik ei, ko tʉkʉn pili nʉpili ku,” ” nʉtʉm. \p \v 8 Uⱡ ei nga, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, “Ei ik kʉⱡ, int enim kʉn, nondpa telinga, mundmong ila pilik, keta ila nʉk ekit ndurmin,” nʉtʉm. Got nga ik mong kʉⱡ, tʉn mbun pilpʉn kʉn, enim kundʉp nʉtmʉn. \v 9 Ei nga, nim nga keta ila, Jisas wu Nuim nʉkʉn, wote nim nga mundmong ila, Got ndi, Jisas ni, on kona ila, ropa rʉt ndurum, nʉkʉn mondkʉn pin ndam, nim etpa tʉmba. \v 10 Wote, tʉn nga mundmong ila mondʉp pʉtmʉn ei kʉn, Got ndi, tʉn kun kai nʉtʉm. Wote keta ila, Jisas nga para ndupʉn nʉtmʉn ei kʉn, tʉn etpa tʉtʉm. \p \v 11 Uⱡ ei nga, Buk Wingti ila, nimba mel, \q1 “Wamp nam ti, elim mondpa pilpa moⱡum ti, pipil kuⱡi naⱡʉmba,” nʉtʉm. \p \v 12 Ei kʉn, Got ndi, wamp mbʉ pora, to tenda ila kandrʉm. Jura wamp na, wamp rʉⱡaip elpa na mbʉ, tʉpa tenda etpa, Jisas Nuim rak ndupa ei morum. Wamp nam ti, elim mbi tek angʉndʉk nʉng wamp mbʉ, memp pendʉmba. \v 13 Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Wamp nam ti, Oⱡa Nuim ei nga mbi tepa angʉndpa, nim wamp ti, etpa tʉmba,” nʉtʉm. \p \v 14 Wote, elim mondʉk pili napiling ndam, namba etʉk, mbi tek angʉndʉk ning? Wote, elim nga ik ei pili napiling ndam, namba etʉk mondʉk piling? Wote, elim nga ik ei, ni nanʉng ndam, namba etʉk kum tek piling? \v 15 Nombuⱡa rung wu mat, tʉk mundi namʉndʉⱡina ndam, Rʉnang Ik Kai ei nilingina, mel nant? Buk Wingti ei ndi nimba mel, \q1 “Rʉnang Ik Kai nʉk nguing onmʉn, wu kʉⱡ kʉmp nengina noⱡnga, uⱡ kai ti etʉk onmʉn!” nʉtmʉn. \p \v 16 Wote wamp mbʉ, Rʉnang Ik Kai ei, pilik ti natʉtʉng. Ei nga, painui wu Aisaiya ndi, nimba mel, \q1 “Nuim ye! Wamp nam ti ndi, na nga ik nʉmp ngur ei pilpa titim?” nitim. \p \v 17 Wote ni kʉn, nombuⱡa rung ik ei, Kraist nga ik nʉndʉtmʉn ila ekit orum. Ei nga, Got nga ik mong ei, pilingina kʉn, mondpa pili uⱡ ei oⱡa orum. \v 18 Wote na ndi, ik waldʉp nʉnt ei, ik ei, enim Jura wamp kʉⱡ, kupa pili napʉtmʉn ei? Ei mon. Pʉtmin ei ka! Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Got nga ik ei, kona mbila pora purum. Ik ei mba, mʉi kʉmp mbila, tepa kapⱡa inditim,” nitim. \p \v 19 Aldpa, na waldʉp, nʉmp mel, “Isrel wamp mbʉ, ik ei kupa pili napʉtmʉn ei?” Moses elim ndi, ik ei nga punt ropa nimba mel, \q1 “Na ndi, wamp roldʉnga mat ruk tamba, enim wamp mbʉ kʉn wʉlʉk ruing. Na ndi, wamp numan kun pi nʉpi mat, rukʉr tamba, enim popuⱡ kuⱡing,” nitim. \p \v 20 Wote, Buk Wingti ila Painui wu Aisaiya ndi, ronduⱡ mundpa, nimba mel, \q1 “Na kuri nakʉrʉrʉng wamp kat ndi, na kandʉk tʉtʉng, Na wuldi nawʉldʉtʉng wamp mbʉ kʉn, mot nga ur,” nitim. \p \v 21 Wote, Isrel wamp mbʉ nga nimba mel, \q1 “Wote, ui roⱡ etʉp na nga ki ei run ndup wamp kʉⱡ, etʉp timp nʉmp elimba. Wote wamp mbʉ, ik tʉk roi nduk, ik kit nʉk etʉng,” nitim. \c 11 \s1 Got Ndi, Isrel Wamp Mbʉ Kont Kurum \p \v 1 Na ndi, waldʉp nʉmp mel, Got ndi, elim nga wamp mbʉ, mbuⱡ ngurum nda? Ei mon! Na nanim Isrel wu ei, Aparam nga pundun ei, Benjamin nga rʉⱡaip ila mor. \v 2 Unt puⱡ mondpa, Got ndi, elim nga wamp kʉmp ropa titim mbʉ, wak rui narʉrʉm. Ilaija nga timan ti, Isrel wamp mbʉ kʉn popuⱡ kuⱡpa, Got kʉn atinga rurum ik ei, Buk Wingti ila petʉm ni, enim pili napʉtmʉn ei? Ik ei nimba mel, \p \v 3 “Nuim ye! Isrel wamp mbʉ ndi, nim nga ik painui wu mbʉ, rok kondrung. Wote, nim nga rat pol wingti mbʉ, rok kongundʉk enmin. Akup, na painui wu tenda mor ei, rok kunding ku enmin,” nitim. \p \v 4 Wote Got ndi, punt ropa, namba ik ti, elim kundpa, nimba mel, \q1 “Ei wu 7tausan mel, got kep nomba murum Bal ei nga mbi paka rundi nandrʉng kʉⱡ, nanim tep mor,” nitim. \p \v 5 Ei mel ku, akup ui ei kʉn, wamp rʉⱡaip onunga kʉmp ropa titim. Ei nambuⱡ emel, Got elim nga wamp pol ti ei ndi, ila itim. \v 6 Wote, elim nga wamp kʉmp ropa ti uⱡ ei, wamp poⱡ ti uⱡ ila tetʉm. Wote, wamp mbʉ nga kongun etmin mbila mon! Got nga wamp kʉmp ropa ti uⱡ ei, wamp uⱡ etmin mbʉ kʉn tetʉm ndam, elim nga wamp poⱡ ti uⱡ ei, uⱡ kupa ti mon. \p \v 7 Ei nga, wote tʉn namba nimin? Isrel wamp nimbʉ ndi, kuruk andrʉng mel ni, kandʉk ti natʉtʉng. Got ndi, wamp onunga kʉralt kʉmp ropa titim ni kʉⱡ ndi, kandʉk tʉtʉng. Wamp wei nimbʉ, ropa kum nguⱡnga, Got nga wi rurum ik ni, pili napʉtʉng. \p \v 8 Ei nga, Buk Wingti ila, nimba mel, \q1 “Got ndi, wamp mbʉ nga numan rukrʉng orunga, etpa piral ndui nʉndrʉm. I elinga omba, akup ui ila, wamp mbʉ nga mong mbʉ, etpa piral ndui nandʉpa, kum nguⱡnga ik mbʉ, pili napʉtmʉn,” nitim. \p \v 9 Wote Depit ndi, nimba mel, \q1 “Wamp mat, rʉng ou nduk nok, kai kandʉk mormin wamp mbʉ, en enim nga etmin uⱡ mbʉ ndi, en enim imp moⱡpa, kan ngumba pindangga. \v 10 Wamp mbʉ nga mong mbʉ, etkʉn rumbuⱡ mundana, kona kʉni nʉkʉneing. Wote nim ndi, wamp mbʉ kandʉk, kont tana wamp mbʉ, en enim nga mbun mbʉ ndi, en enim ropa ek ndangga molk mint peing,” nitim. \q1 Got Ndi, Wamp Rʉⱡaip Elpa Mbʉ Etpa Titim \p \v 11 Wote, na ndi waldʉp kʉn, Jura wamp kʉⱡ mondʉk pili napʉtʉng uⱡ ila, tʉnga roⱡnga mana purung uⱡ ei, mana puk pora ndurung ei? Ei mon! Nambuⱡ emel, wamp mbʉ pora, uⱡ ⱡawa ei elingina, wamp etpa ti uⱡ ei, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ kʉn urum. Uⱡ ila, Jura wamp kʉⱡ wʉlʉk rok, popuⱡ kuⱡeing nimba itim. \v 12 Jura wamp mbʉ nga uⱡ kit etmin mbʉ ndi, mʉi kona ila wamp mbʉ kʉn, memp kai minal urum. Wote, Jura wamp mbʉ ndi, Got mondʉk pili napilingina kʉn, memp kai mbʉ omba, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ kʉn purum. Wote, Isrel wamp mbʉ ndi pora, aldpa Got nga uⱡ mbila rukʉr puⱡʉngina ndam, memp kai minal oⱡnga. \p \v 13 Wote, enim wamp rʉⱡaip elpa kʉⱡ kʉn, na ndi, enim ik mat kundʉp namp, enim wamp rʉⱡaip elpa kʉⱡ nga nombuⱡa rung wu mor ei, numan ngump kongun endʉt. \v 14 Uⱡ ei etʉp kʉn, na nga Jura wamp mbʉ nga mat etʉp timp. Ei nga, wamp mat etʉp wʉlʉk rok kundʉr. \v 15 Wote, Jura wamp mat, Got ndi, tʉpa mbuⱡ ngurum ei kʉn, ya mʉi kona wamp mbʉ, Got ndi, etpa men mondpa rukrʉng titim. Wote Got ndi, Isrel wamp mbʉ, etpa rukrʉng tʉm ei kʉn, korung wamp mbʉ, kont puk mormun ni mel iting. \v 16 Bret tenda ti, puk rormun ei nga pʉl kuimp tep ei, Got ngʉng ndam, orunga tem ei, Got nga ku. Wote, nde pilkan kʉⱡ, Got ngʉng ndam, nde puⱡa kʉⱡ Got nga ku. \p \v 17 Wote, nde olip etʉk kai etʉng kat nga puⱡa mat, Got ndi, puk ropa tʉpa mundrum Jura wamp mbʉ, ei mel kapⱡa. Wote, koⱡ ila nde olip rakra puⱡa ti, tʉpa opʉm rurum ei, enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ nde olip rakra ei mel kapⱡa. Akup enim Got ndi, tʉpa Jura wamp kʉⱡ kʉn opʉm roⱡnga, memp kai Jura wamp tʉtmin kʉⱡ, enim ruk ila molk tʉtmin ku. \v 18 Ei nga, nde olip kai kʉⱡ nga puⱡa kat, Got ndi, puk ropa tʉpa mundrum kʉⱡ, enim ndi, tʉk pei mundʉk kara pi nʉpʉi. Enim nde olip rakra ei nga puⱡa mendpʉⱡ ei ka! Etʉk kara ping mel nant? Nde olip kai kʉⱡ nga pilkan kʉⱡ ndi, enim ambrʉm. Enim ndi, nde pilkan kʉⱡ, ʉmbʉⱡi nambʉrmʉn ei ka! \v 19 Wote enim ndi, molk kʉn, ei mel ning, “Kupa nde puⱡa puk ropa, tʉpa mundrum uⱡ ei ndi, tʉn nga muⱡmin kona ei tʉpa ngurum,” ning. \v 20 Nde puⱡa mat, puk ropa tʉpa mundrum uⱡ ei kupa. Nambuⱡ emel, Jura wamp kʉⱡ mondʉk pili napʉtʉng. Wote enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, rok gi nduk kona ila muⱡing. Ei nambuⱡ emel, enim mondʉk pʉtmʉn uⱡ ei ndi, etangga muⱡin. Wote, enim nga orunga mepa oⱡa pi numan mbo mat, kandʉk ti natʉk, mundmong etʉk muⱡʉi! \v 21 Jura wamp mbʉ, nde olip puⱡa kupa ingk kʉⱡ morung. Wote Got ndi, nde puⱡa nimbʉ nga mat, puk ropa tʉpa mundrum. Ei nga, enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, wak ropa mundʉmba ei? \p \v 22 Ei kʉn, Got ndi, wamp kont kuⱡpa, wote mbun ngumba etʉm uⱡ mbʉ tʉk mindʉi! Elim nga ik teng ndurmin wamp mbʉ kʉn, uⱡ kai etpa, ik teng ndui nandʉrmʉn wamp mbʉ, mbun ngurum. Wote, enim uⱡ ei mel iti nʉtʉng ndam, enim koⱡmung etpa mundʉmba. \v 23 Wote, Jura wamp mbʉ ndi, en enim nga ik tʉpa roi ndui uⱡ mbʉ, wak rok, aldpa mondʉk piling ndam, Got ndi, unt morung kona ila, aldpa tʉpa mondʉmba. Ei nambuⱡ emel, Got ndi, uⱡ mbʉ mel kapⱡa etmba mint. \v 24 Ei kʉn, enim mbo wamp rʉⱡaip mbʉ, nde olip rakra puⱡa na ti, eptʉk tʉk mundurmʉn ni mel kapⱡa morung. Wote Got ndi, enim tʉpa nde olip kai ingk elpa tila ku tʉpa rʉmp ndurum. Jura wamp mbʉ, nde olip kai ingk ni mel kapⱡa mormin. Wote Got ndi, kapⱡa nde olip kai kʉⱡ nga puⱡa unt rʉnggʉrʉm mbʉ, oⱡa tʉpa int ndupa, pendʉmba uⱡ ei, wei wei etpa pendʉmba. \s1 Got Ndi, Wamp Pora Kont Kurum \p \v 25 Angmʉn, enim numan kai mat, pili kump ralk, enim nga orunga mek oⱡa pi nʉpeing nʉmp kʉn, ik kupa mo ropa tetʉm ei, enim kundʉp nimp ent. Isrel wamp mbʉ nga ik tʉpa roi ndui uⱡ etmin ei, pepa pangga mba, wakʉt wamp rʉⱡaip ekit orunga, kʉmp ropa titim mbʉ, Got kʉn rukʉr ok, kapⱡa inding. \v 26 Wote, etpa tʉmba uⱡ ei, Buk Wingti ila, nimba mel, \p “Saiyon kona ila Etpa Ti Wu ti omba. Wote, Jekop nga wamp pundun mbʉ nga uⱡ kit etmin mbʉ tʉpa mundʉmba. \v 27 Wamp kʉⱡ nga uⱡ kit mbʉ, wak runt ei kʉn, ya na ndi, nʉnt uⱡ ei, nʉmp mʉi ruimp,” nʉtʉm. \p \v 28 Wote, Jura wamp kʉⱡ ndi, Rʉnang Ik Kai kʉⱡ, tʉk mbuⱡ ngurmin. I etʉk kʉn, Got kʉn el rui wamp ralk mormin uⱡ ei, enim wamp ekit orunga, rʉⱡaip kʉⱡ tʉpa rapʉndrʉm. Got ndi, elim nga numan ila unt Isrel wamp mbʉ nga anda kouwʉmʉn mbʉ, elim kʉn puⱡ piyangga nitim. Uⱡ ei ndi, ora ndupa, akup Isrel wamp kʉⱡ, Got kʉn min mondurmʉn mint. \v 29 Got elim nga numan ila wamp nam ti, mbi ropa tʉpa, memp penditim uⱡ ei, aldpa peling maling iti natʉtʉm. \v 30 Wote, enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, unt Got tʉk mbuⱡ ngorung. Wote akup, Isrel wamp mbʉ ndi, Got tʉk mbuⱡ nguⱡina, enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, Got nga kont kaimp kul uⱡ ei, enim tʉnmin. \v 31 Ei nga, akup Jura wamp mbʉ, Got tʉk mbuⱡ ngorung. Wote, enim wamp rʉⱡaip elpa, Got nga kont kaimp kul uⱡ ei, tʉnmʉn ei mel ku, Jura wamp kʉⱡ, Got nga kont kaimp kul uⱡ ei ting. \v 32 Wote Got ndi, wamp mbʉ pora, ik tʉpa roi ndui uⱡ ila tʉpa kan ngurum. Ei nambuⱡ emel, elim ndi wamp mbʉ pora, kont kaimp kul uⱡ ei, tʉpa waka ndumba itim. \s1 Got Nga Mbi Paka Rundamin \p \v 33 Got elim nga numan kai na, pilpa kungʉndi na, uⱡ mbʉ nga ama minal mandpa elim kʉn tetʉm! Ik nʉtʉm mbʉ, wamp nam ndi, kapⱡa ik puⱡ ei pilpa nimba mot ndumba? Uⱡ etʉm mbʉ, wamp nam ti ndi, pilpa mbi ndurum? \v 34 Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \p “Wamp nam ti ndi, Nuim ei nga numan ei pʉtʉm? Wamp nam ti ndi, elim ik man ngumba? \v 35 Wamp nam ti ndi, mel ti kuimp tepa Got ngurum ei nga, wote akil tepa, Got ndi, punt ropa ngumba?” \p \v 36 Mel mbʉ pora kʉmp kʉm Got elim ndi, mim itim. Wote, elim moⱡpa kʉn, mel mbʉ pora, elim ndi rʉp etʉm. Wote, Got nga mbi ou ei, paka rundmin mint mba! Ei kupa. \c 12 \s1 Got Nga Kongun Ila Tʉn Nga Kʉng Numan Mbʉ Pʉkʉ Ngʉmin \p \v 1 Angmʉn, Got nga wamp kont kaimp kul uⱡ ei, tʉn kʉn minal ngurum. Ei nga, na enim kʉn ik ei mel nʉnt! En enim nga kont mormin kʉng kʉⱡ, Got nga kongun ila mendpʉⱡ ruk puk kongun endʉk, kalk tindiⱡim mundanggina mura mbʉ oⱡa pangga, Got ndi, pilpa kai pilangga! Uⱡ ei mel eng ndam, Got nga mbi ei kupa paka runding. \v 2 Mʉi kona ila wamp mbʉ ndi, uⱡ enmin mbʉ, pep rui nʉrʉi! Wote, Got ninim rukʉr tana, enim nga numan ei tʉpa, elim nga numan petʉm ei mel pendʉmba. Wote Got ndi, uⱡ kun kai, kʉndʉk etʉm, elim ndi, numan ngurum uⱡ mbʉ, enim nga rukʉr orunga nimba mot ndangga pilʉi. \p \v 3 Wote, Got nga pol ti uⱡ na ngurum ei nga, na enim kʉn ei mel nʉnt. Enim nga numan ei ndi, en enim mek oⱡa pi nʉpʉi! Ei kelik, enim nga numan orunga mek mana puk, Got ndi, mondʉk pili uⱡ enim ngurum ei nga, kʉmp tʉk pilʉi! \v 4 Tʉn nga kʉng tenda ila kump, ki, kum mel kʉⱡ petʉm. Mel kʉⱡ nga kongun elpa elpa etmin. \v 5 Uⱡ ei mel ku, tʉn wamp puⱡi mormun ei nga, wote Kraist nga kʉng tenda ila rʉmp ndupʉn mormun. Wamp tenda ti, elim mendpʉⱡ muⱡi nambrʉm, ti ndi, ti ambuⱡnga mint mormun. \v 6-7 Got ndi, elim nga wamp pol ti uⱡ ei, tʉn kʉn kongun elpa elpa kʉmp tʉpa wei gem ngurum. Ei mel ku, kongun itimin. Got nga ik nindmin ndam, mondpa pili tep mormin to ila ku itmin. Wamp rʉng itmin ndam, ei mel ku itmin, Ik mbo rundmin ndam, ei mel ku itmin. \v 8 Wote, wamp mat nimbun numan orunga ronduⱡ mundmin ndam, ei mel ku itmin. Wote, wamp nam ti, elim nga mel mbʉ mok romba ndam, ou ndupa ngangga! Wote, wamp nam ti, kongun kuimbal moⱡum ndam, kongun ronduⱡ mundʉk itʉi. Wote, wamp nam ti, wamp elpa mbʉ kont kun ndam, ambulk palk itʉi. \p \v 9 Wamp numan ngui uⱡ ei, enmin nʉk itʉi! Wote enim kep nui nʉnʉi! Uⱡ kit mbʉ tʉk mbuⱡ nguk, uⱡ kai mbʉ ronduⱡ mundʉk ambulk muⱡʉi! \v 10 Kraist nga angmʉn mormun nʉk, ti ndi ti numan minal nguk, wote ti tʉpa ou ndui uⱡ ei nga numan nguk itʉi \v 11 Enimp mundi namʉndʉk, kongun ronduⱡ mundʉk itʉi! Nuim ei nga kongun kindmant indi uⱡ ei, numan tenda pilik itʉi! \v 12 Wakʉt Nuim ei omba, enim etpa tʉmba nʉk, mondʉk pilik nokundʉk mormin uⱡ ei ndi, etpa numan kai pindangga, mbun om mbila ronduⱡ puk molk, wote atinga rʉk rʉk rok muⱡʉi! \v 13 Got nga wamp ti, mel ti mon ndum ndam, nim nga tekun mun mel ei ngui! Wote, nim nga manga ila wamp tʉma mat ong ndam, rawe etkʉn tʉkʉn, rʉp iti! \p \v 14 Wamp mat ndi, enim etʉk kit mondung ndam, Got ndi, etpa kit mundangga nʉk atinga rui nʉrʉi mon! Wote Got ndi, wamp mbʉ memp pindangga nʉk atinga rʉi! \p \v 15 Wamp mat kʉnangina ambulk palk moⱡung ndam, mbʉ kʉn kup etʉk i ku etʉk muⱡʉi! Wote wamp mat ka etʉk moⱡum ndam, ei mel ku rʉp rok ka itʉi! \v 16 Enim nga numan orunga pʉtʉn ei mel ku, wamp ʉngʉnʉl mbʉ kʉn, i ku etʉk pilʉi! Wote, enim ndi, pilpa kungʉndi ronduⱡ kat pʉnt nʉk, enim nga kʉng orunga mek oⱡa pi nʉpʉi. Enim nga numan orunga mek mana ok, kongun kel mbʉ numan nguk itʉi! \p \v 17 Wamp nam ti, enim kʉn uⱡ ⱡawa ti em ndam, ⱡawa ei punt rui narʉk kandʉk kui itʉi! Wamp mbʉ ndi, kandʉk kai pʉtmin uⱡ mbʉ nga itʉi! \v 18 Nim nga numan orunga namba uⱡ pin mbʉ mel ronduⱡ mondkʉn kongun etkʉn, wamp mbʉ kʉn pora, numan wang ndukʉn muⱡi. \v 19 Na nga wamp angmʉn kʉⱡ, enim wamp na ti ndi, uⱡ ti enim kʉn etpa kit mondum ndam, punt rop timin nʉk uⱡ ti iti nʉtʉi! Enim wak rangina, Got nga popuⱡ ei ndi, elim kongun itangga! Ei nambuⱡ emel, Buk Wingti ila ei mel nʉtʉm, \q1 “Nuim ei ndi, nimba mel, uⱡ kit nga punt rui uⱡ ei, na nga kongun ei. Uⱡ kit em wamp ei, na nanim ndi punt ruimp,” nitim. \p \v 20 Wote, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Nim nga el rui wamp ei, kump kun kuⱡum ndam, rʉng ngui! Nu waka kuⱡum ndam, nu ngui! Uⱡ ei mel itana, elim uⱡ ⱡawa nim kʉn etʉm ei nga pipil kuⱡmba!” nitim. \p \v 21 Uⱡ kit mbʉ ndi, nim tʉpa mana ndui nʉndangga mon! Wote, uⱡ kai mbʉ mint itana kʉn, uⱡ kai mbʉ ndi, uⱡ kit mbʉ, tʉpa mana ndangga! \c 13 \s1 Tʉn Gapman Nga Mana Orunga Muⱡmin \p \v 1 Wamp mbʉ ndi pora, gapman nga nʉng ik mbʉ teng ndʉi! Ei nambuⱡ emel, gapman mbʉ oⱡa ok, weni muⱡi nambʉrmʉn mon. Wote, gapman mormin mbʉ, Got ndi, tʉpa mondrum. \v 2 Wamp nam ti ndi, akup gapman mormin mbʉ nga ik tʉpa roi ndum ndam, Got nga uⱡ etʉm mbʉ tʉpa roi ndumba. Wote, elim uⱡ ei mel em ndam, elim mindil kit tʉmba. \v 3 Uⱡ kun kai etmin wamp mbʉ ndi, kapⱡa gapman wu nuim mbʉ nga mundmong inding mel kapⱡa mon. Uⱡ kit etmin wamp mbʉ ndi, mundmong etmin. Gapman wu nuim ti nga mundmong iti nʉtimp nʉkʉn pin ndam, uⱡ kun kai mbʉ mint itana, nim nga kaip nindʉmba. \v 4 Ei nambuⱡ emel, gapman wu ei, Got nga kongun kindmant wamp ei, nim nga orunga molkʉn kai mundun nimba kongun endʉtʉm. Wote, nim uⱡ kit mbʉ, in ndam, wote gapman wu nuim ei nga mundmong iti. Ei nambuⱡ emel, wu gapman ei ndi, nim kan ngumba ei nga ronduⱡ ei, tepa morum. Wu gapman morum ei, Got nga ik ei pilpa tʉpa, kongun kindmant endpa, uⱡ kit etmin wamp mbʉ etpa kit mondrum. \v 5 Uⱡ ei nga, akup tʉn gapman nga mana orunga muⱡmin. Ei nambuⱡ emel, tʉn gapman nga ik tʉpʉn roi ndʉmʉn ndam, tʉn tʉpa mbun ngumba. Wote, tʉn nga numan mbo ila, uⱡ kun kai mbʉ etpʉn, gapman nga mi ik mbʉ, pep ropʉn muⱡmin. \p \v 6 Uⱡ puⱡ ila nga enim ku moni takis ngurmin. Nambuⱡ emel, gapman wu mbʉ, kongun ronduⱡ mundʉk etmin ei, Got nga kongun endʉtmin. \v 7 Gapman nga namba mel ti, nim kʉn punt moⱡum ndam, punt rui mint. Nim nga ku takis ngukʉn, wote nim nga kongun kona tetʉm mbʉ nga ku takis ngukʉn, wu mbʉ kaip nʉndkʉn, tʉkʉn ou ndukʉn iti! \s1 Nim Ndi, Wamp Mbʉ Numan Ngui \p \v 8 Wamp ti nga mel ti nim kʉn punt muⱡi nʉmbʉⱡangga! Akup nim ndi, mel ti punt mondkʉn, nim wamp numan ngurun uⱡ ei, ronduⱡ mundkʉn ngui! Ei nga, wamp nam ti, uⱡ ei mel em ndam, Got nga mi ik mbʉ nga puⱡ petʉm ei mel, pep romba. \v 9 Nambuⱡ emel, Moses nga mi ik kʉⱡ ndi, ei mel nʉtʉm, \q1 “Nim wapra rui nʉri! Wamp ti rokʉn kundi nʉkʉndi! Kʉndʉp nui nʉni! Wamp ti nga mel ti, kandkʉn kum pindi nʉpindi!” nitim. \q1 Mi ik kʉⱡ kʉn, wote mat petʉm mbʉ, kʉmp kʉm mi ik tenda ei ndi, tʉpa kum ropa pora ndurum. \q1 “Nim ninim numan ngurun ei mel, nim nga manga keta kup wamp ei, i ku etkʉn numan ngui! \v 10 Nim wamp ti, numan ngun ndam, wamp ei kʉn uⱡ ⱡawa ti kapⱡa iti nʉtʉn mon! Ei nga, wamp numan ngui uⱡ ei in ndam, kapⱡa mi ik petʉm mbʉ, kʉmp kʉm pep ruin!” nitim. \p \v 11 Nambuⱡ emel, uⱡ ei mel iteing nʉnt? Akup ya ui mormin ei, enim pilik poⱡ ndunmin. Enim ur petmin ei kelik, rut nʉk oⱡa muⱡing ui ei akup. Nambuⱡ emel, Got kʉn unt puⱡ mondpʉn mondʉp pitmin ni kʉn, unt tʉn etʉp timp nitim ui ni, wote akup omba nondpa enim. \v 12 Rumbuⱡ murum ni, nondpa pora nimba enim, rʉⱡang ei, nondpa omba enim. Ei kʉn, akup rumbuⱡ muⱡi uⱡ mbʉ, wak ropʉn, rʉⱡang ila moⱡpʉn, el itmin ei nga el mel mbʉ, tʉp ʉmbʉⱡmin. \v 13 Tʉn nga mul orunga, pilpʉn tʉpʉn kun etpʉn, rʉⱡang ila wamp mormin ei mel muⱡʉmin. Kara puk, nu nok kekilip rok, wapra rui uⱡ, popuⱡ mondʉk, el rok, wʉlʉk rok uⱡ kit mbʉ pora, tʉn iti nʉtmin mon! \v 14 Uⱡ mbʉ pendʉk kelik, wote wu Nuim Jisas Kraist nga el mel kʉⱡ, tʉk ambulk muⱡʉi! Enim nga kʉng kit kʉⱡ nga numan mondrum uⱡ mbʉ, etʉp timin nʉk uⱡ ti, iti nʉtʉi mon! \c 14 \s1 Nim Nga Wamp Angina ei Kʉmp Ti Nʉti \p \v 1 Wamp ti nga mondpa pili ei ronduⱡ ndam, pi napʉm ei kandʉk, wamp ei rawe etʉk tʉi! Wote, wamp ei nga elim nga ik elpa mat nim ndi, ik mat ni nʉni! \v 2 Wamp ti, elim nga mondpa pili ronduⱡ purum ei ndi, kng rʉng mbʉ roldʉnga norum. Wote wamp ti, elim nga mondpa pili ei, ronduⱡ pi napʉrʉm ei ndi, kim mint norum. \v 3 Kng rʉng mbʉ roldʉnga norum wamp ei ndi, kng rʉng raⱡ nui nʉni wamp ei tʉpa, pei mundi nʉmʉndangga! Omba kim mint nui wamp ei ndi, mel mbʉ roldʉnga nui wamp ei nga puⱡ ei, akpa ni nʉnangga! Ei nambuⱡ emel, wamp ei Got ndi, etpa rukʉr titim. \v 4 Nim wamp nam mor nʉkʉn wamp ti nga kindmant wamp ei nga puⱡ ei kʉmp tin? Kapⱡa moⱡmba, muna mon ei, el elim nga nuim ei ndi, kʉmp tʉmba. Ei nga, kapⱡa moⱡmba, ei nambuⱡ emel, Wu Nuim ei, elim ndi, itangga kapⱡa moⱡmba! \p \v 5 Wamp ti ndi, ant ui mbʉ nga ant ti, tʉpa ou ndurum. Wote, wamp ti ndi, ant ui mbʉ nga ant ti, elpa elpa mon nimba pʉtʉm. Ei kʉn, wamp ei ndi, elim nga numan ila ronduⱡ pilpa morum ei mel ku, pilpa muⱡangga. \v 6 Wamp ti ndi, ant ui mbʉ nga ant tenda ti nga keⱡ rondpa moⱡum ndam, ei Nuim ei kʉn, tʉpa ou ndupa etʉm. Wote, wamp nam ti ndi, kng rʉng mbʉ nga roldʉnga norum ndam, Got tʉpa ou ndupa etʉm. Nambuⱡ emel, rʉng ei nga, Got kʉn angge nʉtʉm. Wote, wamp nam ti ndi, kng rʉng mbʉ nga mel ti, mowi petʉm ndam, Nuim ei, tʉpa ou ndupa kʉn angge nʉtʉm. \v 7 Wamp ti, elim kont moⱡmba uⱡ ei, el elim nga uⱡ ti mon, muna wamp ti korum uⱡ ei, el elim nga uⱡ ti, mon ku. \v 8 Tʉn kont mbun muⱡmin ndam kep, tʉn kuⱡmin ndam kep, tʉn Nuim ei nga, mendpʉⱡ muⱡmin. Ei kʉn, tʉn kont muⱡmʉn ndam kep, kuⱡmʉn ndam kep, tʉn Nuim ei nga, mendpʉⱡ muⱡmin. \p \v 9 Ei nga, Kraist koⱡpa, wote ⱡoporpa kont murum uⱡ ei, tʉn wamp kui kont mbʉ nga, tʉn nga Nuim moⱡmba ei nga itim. \v 10 Ei kʉn, nim ndi, nambuⱡ emel, nim nga angina ei nga uⱡ etʉm mbʉ, kʉmp tʉtʉn? Wote nim ndi, nambuⱡ emel, nim nga angina ei, tʉkʉn pei mundi nʉmʉndi? Tʉn pʉkʉ, Got nga kuimp keta ila ʉnggʉlamina, elim ndi, tʉn kʉmp tʉmba. \v 11 Buk Wingti ila petʉm ik ei ndi, nimba mel, \q1 “Wu Nuim ei ndi, nimba mel, na rʉk rʉk kont mbo mor puⱡ wu ei, wamp mbʉ ndi, ok na nga kuimp keta ila mura koptʉm rok mondʉk, wamp mbʉ ndi, elpa elpa nʉk para nduk, Na Got kupa mor, ei ning,” nitim. \p \v 12 Ei kʉn, tʉn wamp tenda tenda nimba ei ndi, Got nga kuimp keta ila moⱡpʉn, tʉn nga uⱡ etmun mbʉ, elim kʉn para ndupʉn nimin. \s1 Nim Nga Angina Ei Itana, Uⱡ Kit Ila Mana Pi Nʉpangga \p \v 13 Ei kʉn, tʉn wamp ti ndi, ti nga puⱡ ei kʉmp ti nʉtamin. Wote, enim ndi itangina, wamp ʉngʉn ti ndi, ti ropa, wote uⱡ kit ila mana mba, ei nga pilik itʉi! \v 14 Na Nuim Jisas ei kʉn, numan tenda purum uⱡ ei ndi, rʉng ti, Got nga kuimp keta ila kit muⱡi nambrʉm nʉmp pʉt. Wote wamp ti ndi, rʉng ti kit nimba mondpa pʉtʉm ndam, wamp ei nga numan ila mendpʉⱡ, rʉng ei kit morum. \v 15 Wote, nim nga angina ei ndi, rʉng ti, Got nga kuimp keta ila, rʉng ti ⱡar morum nangga, nim nun ndam, wote nim ndi, nim nga angina mbun kandʉk, tʉkʉn nguin. Wote nim ndi, angina numan ngui ngʉngʉn mon! Ei kʉn, rʉng ei ndi, wamp ti etkʉn ⱡar mundana, wamp ei uⱡ kit ila mana pi nʉpangga mon! Nambuⱡ emel, Kraist wamp ei nga nindpa kurum. \v 16 Ei nga, enim ndi, uⱡ kun kai mat emin nʉk pilangina kʉn, wamp mat ndi, tʉk pei munding. Ei nga, enim pilik kun etʉk itʉi! \v 17 Ei nambuⱡ emel, Got nga wamp tʉpa, mumuk rui uⱡ ei, uⱡ kun kai na, moⱡpa kundi uⱡ na, numan kai pili uⱡ mbʉ, Muⱡnga Wingti ei ndi, tʉpa ngorum. Wote rʉng nok, nu nok etmin uⱡ mbʉ ndi, Got nga wamp tʉpa mumuk rui uⱡ ei, tʉpa ngui nganggʉrʉm. \v 18 Wote, wamp nam ti ndi, uⱡ kun kai mat etpa, Kraist nga kindmant endim ndam, wamp ei ndi, Got etpa numan kai pindangga, wote wamp mat ndi, kandʉk kaip ninding. \p \v 19 Ei kʉn, tʉn rʉk rʉk, ronduⱡ mundpʉn, wamp ʉngʉnʉl mbʉ kʉn, numan wang ndupʉn, wote mondpa pili uⱡ ei, etʉp ronduⱡ mundmin! \v 20 Kng rʉng mbʉ nga nʉkʉn, Got nga kongun ei, rokʉn kungʉndi nʉngʉndi! Got nga kuimp keta ila rʉng mbʉ pora, kai mint etʉm. Wote nim angina ei ndi, rʉng ti, Got nga kuimp keta ila rʉng ti ⱡar morum nangga nun ndam, wote nim ndi, nim nga angina mbun kandʉk, tʉkʉn nguin, nim etkʉn ⱡawa mundin. \v 21 Wote, nim kng rʉng na, nu wain na mbʉ nokʉn, wote uⱡ elpa elpa mat itana, nim nga angina uⱡ kit mbila, mana mba ei nga, nim uⱡ mbʉ iti nʉti! \p \v 22 Uⱡ ei nga, ninim mondʉk pin uⱡ ei, nim ninim kʉn, nim nga Got ei kʉn, ronduⱡ ambulkʉn muⱡi! Wamp ti ndi, elim nga uⱡ etʉm ei, kun punum nimba, numan mbun ti, pili napʉtʉm wamp ei, kai pilangga! \v 23 Wote, wamp ti ndi, el elim kng rʉng mbʉ nga ti, numan ou ndupa pilpa norum ndam, Got ndi, wamp ei nga puⱡ ei, nimba kit mondʉmba. Ei nambuⱡ emel, wamp ei, elim nga mondpa pili uⱡ ila iti natʉtʉm. Ei kʉn, uⱡ ti mondpa pili uⱡ ila, iti natʉtmin uⱡ ei, uⱡ kit mint etʉm. \c 15 \s1 Kraist Nga Numan Pʉtʉm Ei Mel Pilmin \p \v 1 Tʉn mondpa pili ila ronduⱡ pum wamp mbʉ ndi, mondpa pili ronduⱡ pi napʉm wamp mbʉ nga mbun tʉng uⱡ mbʉ, tʉp rʉpʉndamin! Tʉn nga orunga mendpʉⱡ pili nʉpʉlmʉn mon! \v 2 Tʉn nga angmʉn mbʉ, etpʉn numan kai pindamina, en enim nga mondpa pili orunga etʉp, ronduⱡ mundmin. \v 3 Tʉn pʉtmin ni, Kraist ndi, el elim nga orunga mendpʉⱡ pili nʉpʉtʉm mon. Wote, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Wamp mat ndi, nim kʉn ik kit nʉk ngurmin nimbʉ, na kʉn onum,” nitim. \p \v 4 Unt Buk Wingti ila rorung ik mbʉ ndi, tʉn wamp mbʉ, mbo inding pilik rorung. Buk Wingti ei ndi, tʉn etpa numan orunga ronduⱡ mundpa elinga, Got ndi, tʉn wote etpa rukʉr tʉmba ei nga, ronduⱡ mundpʉn nokundpʉn muⱡmin. \p \v 5 Tʉn nga ronduⱡ ei, Got tenda ei kʉn tʉtmin, wote elim ndi ku, tʉn nga numan orunga tʉpa tenda etpa ronduⱡ munduⱡnga mormun. Ei kʉn, Got ndi, akup enim tʉpa rʉpʉndangga kʉn, Kraist Jisas nga uⱡ itim mbʉ mel, pep rok etʉk, numan tenda ei mint pilik muⱡeing. \v 6 Ei mel, etʉk molk kʉn, enim numan tenda pilik, keta tenda pangga, Got nga mbi paka rundʉi! Ei elim Got, wote tʉn nga Nuim Jisas Kraist nga Tipam ei. \s1 Wamp Rʉⱡaip Elpa Mbʉ Kʉn Rʉnang Ik Kai Ei Purum \p \v 7 Kraist ndi, tʉn wamp mbʉ pora, numan ngumba etpa, elim kʉn rukʉr tʉpa, Got mbi ou ngurum. Ei mel ku, enim ndi, ʉngʉnʉl mat, numan nguk rukʉr tʉk numan tenda mundʉk muⱡʉi! \v 8 Ei kʉn, na ndi, enim kundʉp nʉnt! Kraist unt kont moⱡpa, kongun itim uⱡ mbʉ, Jura wamp kʉⱡ nga nindpa itim. Uⱡ ora ndurum ei, Got ndi, unt anda kouwʉmʉn kʉⱡ kʉn, mʉi ropa nitim ik mbʉ, wak rui narʉpa, ambuⱡpa oⱡnga, Kraist ndi, etpa kupa inditim. \v 9 Wote, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, Got wamp kont kurum ei nga, mbi paka rundeing nimba, etpa kapⱡa inditim ku. Uⱡ ei nga, Buk Wingti ei ndi, ei mel nʉtʉm, \q1 “Ei nga na ndi, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ kʉn moⱡʉp, nim nga mbi paka ruimp. Wote na ndi, kinan nʉmp, nim nga mbi paka rundimp,” nitim. \p \v 10 Aldpa, Buk Wingti ila nimba mel, \q1 “Enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, Got nga Jura wamp mbʉ kʉn, ambulk palk muⱡʉi!” nitim. \p \v 11 Aldpa, Buk Wingti ruk ting tila, nimba mel, \q1 “Enim wamp rʉⱡaip elpa mbʉ pora, Nuim ei nga mbi paka rundamin! \q1 Wote, wamp mbʉ pora, elim nga mbi paka rundamin!” nitim. \p \v 12 Wote aldpa, painui wu Aisaiya ndi, nimba mel, \q1 “Jesi nga wu pundun ti, wote oⱡa omba. Elim oⱡa omba, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, rʉp etmba. Wote, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, rʉp wu ei, nokundʉk mondʉk pilik muⱡing,” nitim. \p \v 13 Got kʉn muⱡmin nimbun nokʉndʉrmin uⱡ ei nga puⱡ ei, Got elim morum. Wote elim mondʉk pʉtmin uⱡ ei ndi, enim etpa numan wang ndangga, ambulk palk muⱡeing. I etʉk kʉn, wote Muⱡnga Wingti nga ronduⱡ ila, enim muⱡ kona timin nʉk mondʉk pʉtmin numan ei, etpa ronduⱡ mundangga! \s1 Muⱡnga Wingti Ndi, Pol Ronduⱡ Monduⱡnga Kongun Itim \p \v 14 Na nga angmʉn! Na nga numan ei ndi, kupa pʉnt ei, enim uⱡ kai mbʉ etʉk mormin. Enim numan mbo kai tek mormin ei ndi, wamp mat mbo inding ei nga kapⱡa mormin. \v 15 Wote, ya mon runt ila, uⱡ mat ila na ik ronduⱡ mundʉp nint. Ei nambuⱡ emel, Got nga wamp pol ti uⱡ ei, na ngurum. Ei unt nit ik mbʉ nga, wote aldpa enim nʉmp ndoimp rondunt ku. \v 16 Na ik ronduⱡ mundʉp nint uⱡ ei, nambuⱡ emel, na Got ndi, etpa rukʉr tʉpa kʉn, Kraist Jisas nga kongun wu moⱡʉp, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ kʉn, kongun iteimp nimba, Got ndi, na rukʉr titim. Ei nga, na ik ronduⱡ mundʉp nʉt. Got nga Rʉnang Ik Kai, na kʉn oⱡnga pilip tʉp, wote wu pris mel moⱡʉp, ik puⱡ mbʉ nʉndʉt. Uⱡ ei etʉp kʉn, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, Muⱡnga Wingti ei ndi, etpa kun kai mundangga, angge nʉk mel kai, Got mbʉ ndi, numan ngumba titim ni mel, wamp kʉⱡ kʉn ei mel ku itangga! \p \v 17 Ei nga, na kongun et ei, Kraist Jisas kʉn kunda etʉmbʉⱡ. Got nga kongun ei, na endʉt ei nga, na kapⱡa numan kai pilimp mint. \v 18 Kraist elim ndi, na nga ik nit, wote kongun kai it mbʉ, tʉpa rapundʉⱡnga, na kʉn mendpʉⱡ uⱡ itim mbʉ nga ronduⱡ mundʉp nilmba, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, Got nga ik ei, pilik teng ndurung. \v 19 Wote, Muⱡnga Wingti ndi, na kʉn ronduⱡ mundpa, kongun elinga, na ronduⱡ nguⱡnga uⱡ rʉpndi mat etʉp, Kraist nga Rʉnang Ik Kai ei, Jerusalem kona ila, puⱡ mondʉp nʉmp mbo, met Ilirikum kona ila rukʉr pur. \v 20 Wamp ti nga manga rakʉmba pilpa, koⱡ numba tetʉm ila manga rʉkimp ei, enimp rorum. Wote, Kraist nga mbi pili napʉtmʉn kona mbila, Rʉnang Ik ei, mbo nimp ei nga numan minal ngur. \v 21 Ei mel ku, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Wamp mat, Got nga ik ei pili napʉtmʉn wamp mbʉ, wote kʉning. Wote wamp mat, Got nga ik ei pilik ti natʉtmin wamp mbʉ, wote pilik ting,” nʉtʉm. \s1 Pol Rom Kona Mbi Nimba Tʉpa Kun Itim \p \v 22 Na enim kʉn, ui ou ndupa, uimp nʉmp pʉt. Ei wote, na kongun nʉnt mbʉ ndi, imp moⱡnga, na enim kʉn uimp mel kapⱡa iti nʉtʉtʉm. \v 23 Ei kʉn na ndi, enim omp kʉnimp ei nga, pilmba pana ou ndupa omba purum. Wote akup, ya kona mor mbila, na nga kongun mbʉ etʉp pora ndunt. \v 24 Wote akup, nondpa omp kʉnimp nʉmp pʉnt. Na Spein kona ila mbi ei nga, unt enim kʉn omp, ik rungʉndʉp, ambʉⱡʉp paⱡʉp moⱡʉp, wote na mbi nʉnt kona ila, tʉk rʉpʉndangina mbi. \v 25 Akup mendpʉⱡ, na Jerusalem kona ila mbi, Got nga wamp mbʉ tʉp rʉpʉndimp mbi. \v 26 Masaroniya kʉn, Akeiya kona raⱡ, Got nga wamp mbʉ, en enim nga numan ei ndi, Got nga wamp kurpa mat, Jerusalem mormin mbʉ, tʉp rapʉndʉk, en enim nga mel mat, kʉmp tʉpʉn nguimin nʉng. \v 27 Ik Kupa ei, wamp kʉⱡ en enim ndi, numan kai pendʉk, uⱡ ei iting mel eng. Wote, ik ti ndi pepa kʉn, tʉk rupʉndi uⱡ eng ei, elimina mel eng. Ei nambuⱡ emel, Jura wamp kʉⱡ, Muⱡnga orunga memp tʉtmin uⱡ kʉⱡ, wamp rʉⱡaip elpa kʉⱡ kʉn kunda tʉtmin. Wote, wamp rʉⱡaip elpa kʉⱡ, en enim nga mel mbila, memp tʉtmin kʉⱡ, mek puk, Jura wamp mbʉ tʉk rʉpʉnding. \v 28 Wote na kongun ou ei, etʉp pendʉp, wote ku moni tindint mbʉ, wamp nʉnt mbʉ ngump pendʉp kʉn, na Spein kona ila mbi omp kʉn, enim omp kandʉp mbi. \v 29 Na pʉnt ei, na enim kʉn unt ei kʉn, Kraist nga memp ei na kʉn, peka ropa muⱡangga, enim kʉn uimp. \p \v 30 Angmʉn, na enim kʉn ik nʉmp piral ndup kʉn, ei mel nʉnt. Tʉn nga Nuim Jisas Kraist kʉn, wote Muⱡnga nga wamp numan ngui uⱡ ila pilik molk, na nga numan orunga pilip, Got kʉn atinga rʉk rʉk ronduⱡ ropʉn, muⱡ ti nʉtmin. \v 31 Atinga rok kʉn, Juriya kona ila mondpa pili nʉpili wamp mormin kʉⱡ ndi, na rok uⱡ ti iting. Ei nga, Got ndi, na rʉp itangga nʉk atinga rʉi. Wote Jerusalem mbo kongun itimp uⱡ ei, Got nga wamp mormin mbʉ ndi, na nga kongun et mbʉ kandʉk numan ngeing. \v 32 Wote, ei mel tangina, Got ndi, kapⱡa nim ndam, na enim kʉn numan kai pilip omp, enim kʉn ronduⱡ tʉp, muⱡ tʉp moⱡʉp mbi. \v 33 Numan wang ndui nga Puⱡ Wu Got ei, enim kʉn pora muⱡangga! Ei Kupa. \c 16 \s1 Pol Ndi, Wamp Ou Ndupa Rawe Etpa Titim \p \v 1 Na ndi, numan ngump pʉnt ei, tʉn nga amp kimʉn Pipi enim ndi, etʉk kai mundʉi! Nambuⱡ emel, amp ei nga kongun etʉm ei, tʉn nga Senkreiya Got nga rapa tenda wamp kʉⱡ tʉpa rapʉndrʉm. \v 2 Na ndi waldʉnt ei, enim ndi, Nuim ei nga mbi ila, amp Pipi kʉn rawe etʉk nʉk, tʉk tek muⱡʉi! Ei uⱡ kai ei, Got nga wamp mbʉ ndi etmin. Wote, elim uⱡ mat etmba ei nga mbun em ndam, enim ndi, tʉp rʉpʉndʉi! Nambuⱡ emel, elim ndi, wamp ou ndupa tʉpa rapundupa, wote na tʉpa rʉpʉndrʉm ku. \v 3 Na nga numan kai pili uⱡ ei, enim ndi, amp Prisila kʉn wam Akuila raⱡ, rawe etʉk nʉk ngʉi! Wamp raⱡ, na kʉn kongun tenda ila Kraist Jisas nga endʉtmʉn. \v 4 Wamp raⱡ, na rʉk rʉk tʉk rapundkʉⱡ kuⱡʉnggil ei nga, nokundkʉⱡ mormbil. Ei nga, na ndi mint, angge raⱡ kʉn, ni nʉnimp mon! Wote Got nga rapa tenda, kona elpa elpa ila mormin wamp rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, kʉmp kʉm wamp raⱡ kʉn angge ning. \v 5 Wote enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wamp raⱡ nga manga ila tʉk tenda etʉk, atinga rormin wamp kʉⱡ kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Epenatus kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! Na nga wu mʉn kupa ei, Eisiya wamp kʉⱡ nga kona peng ila, wu ei Kraist kʉn kuimp tepa mondpa pitim. \v 6 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, amp Mariya kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! Elim ndi, kongun ou ndupa mindil nomba, enim tʉpa rʉpʉndrʉm. \v 7 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Andronikas kʉn, amp Juniyas raⱡ kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! Wamp raⱡ, na kʉn rʉⱡaip tenda, wote kan manga ila kunda pitmin. Nombuⱡa rʉng wamp kʉⱡ nga ruk ting ila, wamp raⱡ mbi morum. Wote, wamp raⱡ kuimp tekʉⱡ, Kraist kʉn mondʉk pʉtʉnggil, wote na akil tep mondʉp pit. \v 8 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Ampliyatus kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! Wu ei, na nga ei, na kʉn mʉn mondpʉⱡ Nuim ei kʉn morumbʉⱡ. \v 9 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Urpanus kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi. Ei tʉn nga Kraist nga kongun ila kunda etmin. Wote, numan kai pili uⱡ ei, wu Stakis rawe etʉk nʉk ngʉi ku. Ei na kʉn mʉn mondrum. \v 10 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Apeles kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! Kraist kʉn pep rorum ei nga mbi morum. Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Aristopulas nga manga tenda ila wamp kʉⱡ, rawe etʉk nʉk ngʉi ku! \v 11 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Erotiyan rawe etʉk nʉk ngʉi! Ei na nga rʉⱡaip tenda ei. Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Narsisus nga manga tenda ila wamp kʉⱡ, rawe etʉk nʉk ngʉi! Wamp kʉⱡ, Nuim ei kʉn mormin. \v 12 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, amp Traipina kʉn Traiposa raⱡ, rawe etʉk nʉk ngʉi! Amp raⱡ, Nuim ei nga kongun minal etmbil raⱡ. Wote enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, amp Persis kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi ku! Amp ei, Nuim ei nga kongun ou ndupa etʉm. \v 13 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Rupas kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! Wu kai ei ndi, Nuim ei nga kongun ronduⱡ mondpa etʉm. Wote, elim nga mam ei, na nga mam kunda ku, rawe etʉk nʉk ngui! \v 14 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Asinkritus, wu Pleikon, wu Ermes, wu Patropas kʉn, wu Ermas kʉn, enim nga ʉngʉnʉl kʉⱡ, enim kʉn mormin kʉⱡ kʉn, rawe etʉk nʉk ngʉi! \v 15 Enim ndi, na nga numan kai pili uⱡ ei, wu Pilolokus kʉn, amp Juliya kʉn, wu Nerus kʉn, elim nga kimʉn ei kʉn, Olimpas kʉn, Got nga wamp mormin mbʉ kʉn kunda, rawe etʉk nʉk ngʉi! \v 16 Tʉn Got nga wamp uⱡ etmin ei ndi, enim wamp tenda tenda nʉk, wamp ʉngʉnʉl mbʉ ki ngʉi! Wote, Kraist nga rapa tenda ila wamp mbʉ ndi, numan kai pili uⱡ ei, enim kʉn, rawe etʉk nʉk ngunmin. \s1 Pol Nga Man Ik Nimbʉ, Nimba Ngurum \p \v 17 Wamp angmʉn! Na ndi, enim kʉn mon rop nʉnt ei. Wu mat ndi, wamp mbʉ etʉk oi kan pendʉk, enim pilik tʉtʉng ik ei, tʉk roi ndurmin. Wote, wamp nga mondpa pili etʉk, kit mondunmin wu mbʉ, enim ndi, tʉk mbuⱡ ngʉi! \v 18 I etmin wu mbʉ ndi, tʉn nga Nuim Kraist ei nga kongun indi nandʉtmʉn mon! En enim nga kʉng orunga uⱡ kit mbʉ, pep rok. Wote, ik tʉngʉn iti mbʉ kʉn, ik kunt rui na mbʉ etmin ei ndi, wamp numan ronduⱡ pi nʉpi mbʉ, etʉk kit mondurmin. \v 19 Enim ndi, Got nga ik ei, pep rormin timan ik ei, wamp mbʉ kʉmp kʉm pilik pora ndurmin. Ei nga, na enim kʉn numan enim. Wote na ndi, numan ngont ei, enim ndi, uⱡ kun kai ei, pilik kun etʉk kʉn, wote uⱡ kit mat iting ei nga pili nʉpiling mon. \p \v 20 Wote, Got elim numan wang ndui uⱡ ei nga puⱡ wu ei, ui onunga wei kot ila, Seitan kambilpa nem nem ndupa, enim nga kʉmp mana orunga mondʉmba. Tʉn nga Nuim Jisas nga numan wang ndui uⱡ ei, enim kʉn piyangga! \p \v 21 Na nga kongun tenda wu Timoti ndi, elim nga numan kai pili uⱡ ei, enim kʉn, rawe etpa nimba mundnum. Wote Lusiyas kʉn, Jeison kʉn, wote Sosipater na nga wamp rʉⱡaip kʉⱡ kunda, en enim nga numan kai pili uⱡ ei, enim kʉn, rawe etʉk nʉk mundunmʉn ku. \p \v 22 Na Tertiyas, na Pol nga keta tʉp kʉn, mon ei ront. Nuim ei nga mbi ila, na nga numan kai pili uⱡ ei, enim kʉn, rawe etʉp nʉmp mundunt. \p \v 23 Gaiyus nga numan kai pili uⱡ ei, enim kʉn, rawe etpa nimba mundnum ku. Elim nga manga ila wamp mbʉ i ku etpa, na rʉp etpa kai etʉm. Wote Got nga rapa tenda ila wamp mbʉ, i etpa rʉp ku etʉm. Erastas ei, gapman ei nga moni kongun peng ou ila morum. Tʉn nga ʉngʉn, Kuartas raⱡ nga numan kai pili uⱡ ei, enim kʉn, rawe etkʉⱡ nʉkʉⱡ mundunmbil ku. \v 24 Tʉn nga Wu Nuim Jisas Kraist nga numan wang ndui uⱡ ei, enim kʉn kʉmp kʉm kan piyangga! Ei kupa. \p \v 25 Wote Got ndi, enim nga mondpa pili etpa ronduⱡ mundʉmba. Ei kʉn, na ndi, elim nga ik nʉnt ei ndi etmba ei, Jisas Kraist nga ik ei, elim nga ik mo ropa tetʉm ik ni unt ui mbila, rʉk rʉk mo ropa titim. Ik ni, akup Got ndi, tʉpa pena ila pendnʉm. Ei kʉn akup, Got nga mbi paka rundamin! \v 26 Akup Got elim rʉk rʉk morum ei ndi ninim. Wote tʉn ndi, wamp rʉⱡaip mbʉ kʉmp kʉm kundʉp nʉnmʉn. Got elim ndi, ik ei, painui wu mbʉ kundpa nilinga, mon rorung ei nga wamp mbʉ ndi, ik mo ropa pi ei, pilik kun etʉng. Got ndi, i itim ei, wamp rʉⱡaip mbʉ ndi pora, elim mondʉk pilik kʉn, elim nga ik ei, pep reing. \v 27 Jisas Kraist nga mbi ila, Got tenda pilpa kungʉndi nga Puⱡ Wu ei nga mbi ou ei tetʉm uⱡ ei, uⱡ nga kʉnt nga pepa mint pangga! Ei kupa.