\id EPH - Melpa NT [med] -Papua New Guinea 1995 (DBL 2014) \h Episis \toc2 Episis \toc1 Episis \toc3 Ep \mt1 EPISIS \imt1 KUIMP TEPA IK KɄⱠ \is2 Ya Buk Ei Nga Puⱡ Ei: \ip Ya buk kʉⱡ, Pol ndi, mon ropa, Episis kona ila Kraist nga mondpa pili wamp kʉⱡ nimba ronduⱡ mundrum. \is2 Ya Buk Ei, Nam Ndi Rurum: \ip Ya buk ei, Pol ndi, mon rurum. \is2 Mon Ropa Nam Ngurum: \ip Pol ndi, mon ei ropa Got nga rapa tenda ila wamp met Episis kona ila wamp kʉⱡ kʉn ngurum. \is2 Ui Nant Ila Rurum: \ip Buk kʉⱡ, Pol Rom kona ila kan manga ila pepa rurum. Ei Kraist metʉng ei kʉn, mbuldung orunga pana 60 (AD) ila mon kʉⱡ rurum. \is2 Ik Ronduⱡ: Episis 4:4-6 \ip Got ndi, enim etpa numan tenda pendpa mel tenda ti nʉkʉndeing nimba wi ropa titim ei mel, kʉng tenda. Muⱡnga tenda ei mint morum. Nuim tenda ei mint morum, mondpa pili uⱡ ei tenda, nu ti uⱡ ei, tenda mint, Got tenda mint morum ei, wamp mbʉ pora nga Tipam morum. Wamp kep, mel namba mel tenim kanmʉn mbʉ nga Nuim oⱡa orunga moⱡpa, wote rukʉr orunga moⱡpa kongun etpa etʉm. \is1 IK PENG KɄⱠ \iot Rump \io1 1:1-1:2 - Pol ndi, Episis kona ila mon ropa ngurum. \io1 1:3-1:14 - Kraist nga mbi ila, Got ndi, tʉn memp ngorum \io1 1:15-1:22 - Pol nga atinga rurum kʉⱡ \io1 2:1-2:10 - Got ndi, tʉn Kraist kʉn etpa peng kont titim \io1 2:11-2:22 - Wamp rʉⱡaip raⱡ Kraist ndi, tʉpa tenda endʉtʉm \io1 3:1-3:13 - Wamp rʉⱡaip elpa kʉⱡ nga Pol kongun itim mel \io1 3:14-3:21 - Kraist nga wamp numan ngui uⱡ ei \io1 4:1-4:16 - Tʉn mondpa pili wamp ei Kraist kʉn kʉng tenda \io1 4:17-4:32 - Kraist kʉn nombuⱡa kont paka ila ʉndʉi \io1 5:1-5:20 - Tʉn rʉⱡang pum ila ʉndamʉn \io1 5:21-5:33 - Amp mbʉ kʉn wamʉl kʉn \io1 6:1-6:4 - Kangambuⱡa na, tipam mamʉl na mbʉ nga man ik \io1 6:5-6:9 - Kongun kindmant wu mbʉ kʉn, en enim nga wu nuim mbʉ kʉn \io1 6:10-6:20 - Seitan kʉn el ruimin mel \io1 6:21-6:24 - Memp ik kai mat \c 1 \s1 Pol Ndi, Episis Kona Ila Mon Ropa Ngurum \p \v 1 Na Pol, Got elim ndi, na etpa Kraist Jisas nga nombuⱡa rung wu mundrum. Mon ei rop, Got nga wamp mbʉ, met Episis kona ila mormʉn kʉⱡ kʉn ngunt. Wamp kʉⱡ, en enim nga mul orunga, Kraist Jisas kʉn minal pep rormin. \v 2 Got tʉn nga Wuta, wote Nuim Jisas Kraist kunda, enim kʉn poⱡ ti uⱡ, moⱡpa kundi uⱡ mbʉ ngurum. \s1 Kraist Nga Mbi Ila Got Ndi, Tʉn Memp Ngorum \p \v 3 Tʉn nga Nuim Jisas Kraist Nga Tipam, wote Got morum ei kʉn, angge namin! Tʉn Jisas Kraist kʉn rʉmp ndupa moⱡmina, memp kai, wi muⱡ kona tetʉm mbʉ, tʉn ngorum. \v 4 Muⱡ mʉi raⱡ mim iti nʉti kʉn, Got ndi, tʉn elim nga nimba mbi ropa tʉpa, Kraist kʉn mundrum. Uⱡ ei ndi, tʉn etpa wingti randpa, elim nga kuimp keta ila, ⱡawa iti natʉpʉn, wamp numan ngui uⱡ ila muⱡamin nimba itim. \v 5 Got ndi, unt pilpa kʉn, tʉn wamp mbʉ, Jisas Kraist kʉn rukʉr pamina, elim nga kangambuⱡa raⱡʉp muⱡamin nimba itim. Ei kʉn, elim nga numan ila, itimp nimba pʉtʉm ei mel itim. \v 6 Got ndi, uⱡ kai wei ti etpa, elim nga kangʉm tenda numan ngorum ei, tʉn wamp mbʉ nga nʉndpa ngumba mundrʉm. Ei nga, Got elim nga mbi paka rundamʉn! \v 7-8 Kraist kurum uⱡ ei ndi, tʉn nga uⱡ kit mbʉ, tinga ndupa, tʉn etpa wei mundrum. Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei, oⱡa orunga tetʉm ei, tʉn ngurum. Ui mbila rʉk rʉk, tʉn wamp mbʉ, namba uⱡ mat, numan mondurmʉn mbʉ, pilpa pora ndurum. \v 9 Unt puⱡ mondpa, Got elim numan kai pendpa, Kraist kʉn itimp nimba etpa, mo rurum uⱡ ei, akup tʉpa pena ila pendilinga, pilpʉn mbi ndurmʉn. \v 10 Got elim nga itimp nimba pitim uⱡ mbʉ, etpa pora ndumba ei, elim ui ti, to ropa pinditim ila etmba. Ei kʉn, muⱡ mʉi raⱡ ila, etpa pinditim mel mbʉ pora, tʉpa tenda endpa, Kraist tʉpa peng mumuk mondʉmba. \p \v 11 Mel mbʉ pora, Got elim nga numan pilpa ik nimba etʉm uⱡ ila, ekit orung. Wote, Kraist kʉn Got ndi, tʉn wi ropa tʉpa wamp, elim nga kʉⱡ nitim. Ei nambuⱡ emel, elim unt puⱡ mondpa, uⱡ itimp nimba pitim ei mel, pep ropa etʉm. \v 12 Ei nga, tʉn pora, Kraist kʉn, kuimp tepʉn mondʉp pitmʉn. Got nga uⱡ eng nui kai itim ei nga, mbi paka rundamin! \v 13 Uⱡ ei, enim kunda ku, enim nombuⱡa rung ik kupa ei, pilik tʉtʉng ei, Rʉnang Ik Kai ei ndi, enim etpa rukʉr titim. Ei kʉn, enim Kraist mondʉk pilingina, Got ndi, enim wamp mbʉ, elim nga kʉⱡ nimba, Muⱡnga Wingti ei, enim ngurum. Elim nguimp nimba pitim mel ku ngurum. \v 14 Muⱡnga Wingti ei ndi, tʉn etpa kapⱡa endangga. Tʉn Got ndi, unt mbi tepa, nguimp nitim mel mbʉ, kapⱡa timin. Wote Got ndi, tʉn kʉmp kʉm etpa, tʉpa wamp mbʉ, elim nga kʉⱡ nimba ei, Muⱡnga Wingti ei ndi, tʉn etpa ndoimp rondʉmba. Ei nga, tʉn ndi, elim nga mbi ei paka rundamin. \s1 Pol Nga Atinga Rurum Kʉⱡ \p \v 15 Enim nga ik ti pit ei, enim Nuim Jisas Kraist mondʉk pilik, wote Got nga wamp mbʉ, numan nguk uⱡ kai mbʉ etmin. \v 16 I etmin uⱡ ei nga, na enim nga orunga pilip numan wang nilinga, Got kʉn angge rʉk rʉk nʉt. Na nga atinga ror mbila, enim wak ruimp mel, kapⱡa iti natʉtʉm. \v 17 Na ndi, tʉn nga Nuim Jisas Kraist nga Got Wuta wu eng nui ei kʉn, atinga rop waldʉp, enim Muⱡnga Wingti ngangga nʉt. Ei ndi, enim etpa ndoimp rundangga, pilpa kungʉndi tʉk, Got nga morum puⱡ orunga, pilik mbi nduing. \v 18 Na ndi, atinga rop kʉn, enim nga numan orunga kumba tangga, elim nga rʉⱡang ei kandʉk, wote enim wi ropa titim ei nga, uⱡ puⱡ ei, pilik mbi nduk iteing nʉmp et. Elim nga wamp mbʉ, memp kai nguimp nimba pinditim uⱡ mbʉ, minal petʉm. \v 19-20 Wote, elim nga ronduⱡ ei, tʉn mondpa pili wamp mbʉ kʉn, wak roⱡnga, kongun enmin. Tʉn nga rukʉr orunga kongun enim ronduⱡ ou tenda ei ndi ku, Jisas Kraist on kona ila ⱡoporpa tʉpa oⱡa mundpa, wi muⱡ kona ila tʉpa, ki mbo orunga mundrum. \v 21 Kraist wi muⱡ kona ila wu nuim ronduⱡ ei morum. Wote, ronduⱡ ou kel mbʉ, tʉpa mana ndupa, oⱡa orunga morum. Wote, ya mʉi kona ila mbi ou ronduⱡ, akup tenʉm mbʉ, tʉpa mana ndupa, oⱡa orunga morum. Wote, ui mbila moⱡpa, mint mba. \v 22-23 Got ndi, mel mbʉ pora, etpa tʉpa, Kraist nga kump puⱡ ila tinditim. Wote, Got nga rapa tenda ila wamp mbʉ kʉn, wote namba mel rukʉr tetʉm mbʉ pora, Kraist nga kʉng ei morum. Kraist ei, mel mbʉ nga rukʉr orunga moⱡpa, kapⱡa endpa, etpa kapⱡa endʉtʉm. \c 2 \s1 Got Ndi, Tʉn Kraist Kʉn Etpa Peng Kont Titim \p \v 1 Unt ui mbila, enim ik pili napilik, wote uⱡ kit mbʉ, etʉng ni kʉn, enim nga min orunga, koⱡpa pora ndurum. \v 2 Ei kʉn, enim mʉi kona uⱡ kit mbʉ pep rorung. Wote, enim ya mʉi kona kur kit mbʉ nga wu peng mumuk ei nga, ik teng ndurʉng. Kur kit ei, Got nga ik tʉk roi ndurmʉn wamp mbʉ kʉn, moⱡpa kongun etʉm. \v 3 Tʉn unt wamp rʉⱡaip kʉⱡ kʉn, i ku etʉp murmʉn. Ei kʉn, tʉn nga kʉng orunga paka ruimin, numan ou ndupa pilpʉn ʉndʉrmʉn. Wamp wei mbʉ mel, tʉn unt metʉng ei kʉn, tʉn numan kit mbʉ, pendʉp mep urmʉn. Ei kʉn, wamp wei mbʉ mel, tʉn i ku etpʉn, Got nga popʉⱡ ila mindil noⱡmina. \v 4-5 Ni kʉn wote, Got wamp numan minal ngumba. Wote, wamp kont kul uⱡ ei, ama mandpa tetʉm ei ndi, tʉn uⱡ kit minal itmʉn mbʉ ndi, ropa kundrum ila kandpa, tʉn Kraist kʉn etpa peng kont titim. Got nga wamp poⱡ tʉtʉm uⱡ ila, enim etpa titim. \v 6 Tʉn Kraist Jisas kʉn ⱡoporpa tʉpa, wi muⱡ kona tetʉm mel mbʉ, elim kʉn kunda rʉp itʉmin nimba itim. \v 7 I itim uⱡ ei, wamp rʉⱡaip akil tek oⱡa uing mbʉ, ora ndupa, elim nga wamp poⱡ tʉpa, numan ngorum uⱡ ei, oⱡa orunga tetʉm. Ei kʉn, Kraist Jisas kʉn tʉpa mot ndurum. \v 8 Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ila, enim mondʉk pʉⱡʉngina, enim etpa peng kont titim. Ei nga, enim nga uⱡ ti iti natʉtʉng. Wote, Got elim nga gem ngui uⱡ ei ngurum. \v 9 Uⱡ ei, wamp ti ndi, elim nga ronduⱡ ila kongun etʉp tint nimba, elim nga mbi oⱡa tʉmba, mel kapⱡa mon. \v 10 Got ndi, tʉn mim itim. Wote, Kraist Jisas kʉn tʉp tenda etmin uⱡ ila, kongun kai mbʉ itʉmin nimba, tʉn mim itim. Ei nga, Got ndi, tʉn itʉmin nimba, unt kor nga tʉpa kun etpa tinditim. \s1 Wamp Rʉⱡaip Raⱡ Kraist Ndi, Tʉpa Tenda Endʉtʉm \p \v 11 Jura wamp mbʉ, kʉng kupti uⱡ etmin ei, enim pʉtmin ni, wote enim wamp rʉⱡaip elpa kʉⱡ kundʉk, ‘kʉng kupti nʉpti wamp,’ nʉtmin. Ik ei, enim pilik kai itʉi! Unt ni, (wamp kʉng ila etmin uⱡ ila mendpʉⱡ), enim kundʉk wamp rʉⱡaip elpa nʉtʉng. \v 12 Ui ni kʉn, enim Kraist kʉn nondpa, muⱡi nambʉrʉng. Enim mbo wamp mel morung. Got nga mbi ropa titim wamp kʉⱡ kʉn kep, muⱡi nambrʉng ku. Wote, Got elim nga wamp kʉⱡ kʉn, ik mi tepa, wote nimba mʉi ropa itim uⱡ ila kep, enim muⱡi nambʉrʉng mon ku. Mʉi kona uⱡ mbʉ ndi, enim ropa wʉlʉ mundrum. Mel ti wote, ui mbila, timin nʉk pili napʉtʉng. Wote Got kep, pili napʉtʉng ku. \v 13 Wote, akup enim Kraist Jisas nga wamp kʉⱡ mormin. Unt enim Got kʉn roⱡ etʉk morung. Ni wote, akup Kraist nga mema oi nitim uⱡ ila, enim Got kʉn nondpa puk mormin. \p \v 14 Kraist elim ndi, moⱡpa kundi uⱡ ei ngorum. Uⱡ ei ndi, tʉn Jura wamp mbʉ kʉn, wamp rʉⱡaip elpa nʉnmʉn mbʉ, tʉpa tenda etʉm. Wamp rʉⱡaip raⱡ, unt oi kan pendʉk, el puⱡa wamp morung. Ni kʉn, Kraist ndi, elim nga kʉng ei, wak ropa, el puⱡa pitim oi kan ei, ropa puⱡa rurum. \v 15 Jura wamp mbʉ nga mi ik ei, Kraist elim ndi, ropa wei ai inditim. Wote rʉⱡaip raⱡ, elim kʉn tʉpa tenda etpa, wamp rʉⱡaip kont kʉⱡ muⱡeing nimba itim. I etpa kʉn, wamp rʉⱡaip raⱡ, moⱡpa kundi uⱡ ila, tʉpa ruk ndurum. \v 16 Kraist nde peta ila kurum uⱡ ei ndi, rʉⱡaip raⱡ tʉpa tenda itim. Ei kʉn, nde peta ila, rʉⱡaip raⱡ, tʉpa kʉng tenda etpa mepa, Got kʉn nondpa purum. \v 17 Wote, Kraist urum ei ndi, moⱡpa kundi Rʉnang Ik Kai mbʉ nimba, enim wamp rʉⱡaip elpa, Got kʉn ruⱡ etʉk morung mbʉ kep, Jura wamp en enim Got kʉn nondpa morung mbʉ kep, pora nimba ngurum. \v 18 Tʉn wamp rʉⱡaip raⱡ, Kraist kʉn Muⱡnga tenda ila moⱡpʉn, Wuta Got kʉn kapⱡa mbin. \p \v 19 Ei nga, enim mbo wamp rʉⱡaip kʉⱡ, akup wamp tʉma muna, nomba ʉndi wamp kat mon. Wote, akup enim Got nga wamp mbʉ kʉn, rʉⱡaip tenda mormin. Got kʉn manga rapa tenda wamp kʉⱡ mormʉn. \v 20 Got nga manga mendpʉⱡ ei, enim wamp kʉⱡ mormin. Tʉn nombuⱡa rung wu, ik painui wu na mbʉ, manga mbo nga mel moⱡmina, wote Kraist Jisas elim ei, manga paka rumʉnt mel morum. \v 21 Kraist elim ndi, manga ei nga melamp rukʉr orunga petʉm mbʉ, tʉpa rak ndupa ambuⱡpa, Nuim ei nga manga wingti ti muⱡangga nimba, etpa oⱡa tʉtʉm. \v 22 Enim manga pel ndaⱡ na ni mel, Kraist kʉn rok kundʉk moⱡʉngina, Got ndi, enim mondpa pili wamp rʉⱡaip mat kʉn, tʉpa rak nduⱡnga, enim Got nga manga mendpʉⱡ ei mormin. Manga ila, Got elim nga Muⱡnga ei, pepa morum. \c 3 \s1 Wamp Rʉⱡaip Elpa Kʉⱡ Nga Pol Kongun Itim Mel \p \v 1 Uⱡ puⱡ ila nga, na Pol Kraist Jisas nga kongun kindmant wu ei moⱡʉp, enim wamp rʉⱡaip elpa kʉⱡ nga nʉmp kʉn, Got kʉn atinga rondʉnt. \v 2 Enim kupa pʉtʉng ei, Got elim nga wamp kont kuⱡpa, poⱡ tʉtʉm uⱡ ila, na enim nga nʉmp kongun ei, iteimp nimba ngurum. \p \v 3-4 Got nga ik mo ropa titim ei, na kʉn nimba nguⱡnga pit. Ei nga, na mon koⱡmung ti rop, enim unt ngur ei, mon rur ei mel kʉmp rok kanʉng ndam, na Kraist nga ik mo ropa tetʉm na pit ik ei enim pilik piral nduing. \v 5 Ik mo ropa ei, Got ndi, unt ui mbila nimba wamp ngui ngʉnggʉrʉm. Wote, akup Got ndi, Muⱡnga Wingti ila ik ei nimba, nombuⱡa rung wamp, ik painui wamp wingti na mbʉ kʉn, etpa piral nduⱡnga pʉnmʉn. \v 6 Ik mo ropa titim ei, enim mbo wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, Rʉnang Ik Kai ila Jura wamp rʉⱡaip kʉⱡ kʉn ok, rʉⱡaip tenda etʉk, wote kʉng tenda mormʉn. Uⱡ ila enim kapⱡa Got ndi, Kraist Jisas kʉn memp kai nguimp nimba pinditim uⱡ mbʉ kapⱡa ting. \p \v 7 Got elim nga wamp kont kuⱡpa, poⱡ tʉpa etʉm uⱡ ei nga ronduⱡ ila, na etpa kindmant wu muⱡeimp nimba, na ronduⱡ ngurum. \v 8 Na Got nga wamp kit kurpa mbʉ nga ama mana orunga mor. Ei wote, Got elim ndi, uⱡ kai etpa Kraist nga uⱡ kai tetʉm mbʉ nga Rʉnang Ik Kai ei, wamp rʉⱡaip elpa mbʉ, nʉmp ngeimp nʉmba, na ik ei ngurum. \v 9 Got ndi, mel mbʉ pora itim. Wote, elim nga numan ila namba uⱡ itimp nimba pitim uⱡ mbʉ, unt etpa mo ropa pinditim. Wote, akup na etpa, kongun ila mondpa, uⱡ mo ropa mbʉ kʉn, wamp mbʉ kʉn, nʉmp piral ndeimp nimba itim. \v 10 Elim nga numan ila itimp nimba pitim uⱡ ei, akup elim nga rʉnang ik kai ei, tʉpa mot nduⱡnga, Got nga pilpa kungʉndi elpa elpa pʉtʉm mbʉ, wi muⱡ kona rʉp wu na, nuim ronduⱡ na mbʉ ndi kanmin. \v 11 Got ndi, unt kor nga itimp nimba pitim uⱡ ei, Nuim Kraist Jisas ndi, etpa omp rundrum. \v 12 Tʉn Kraist kʉn mondʉp pilpʉn, elim kʉn moⱡpʉn, wote kapⱡa Got nga morum kona ila mbin ei, mel ti ndi, imp muⱡi nambʉⱡmba. \v 13 Ei nga, na ndi, enim waldʉp kʉn, enim mbi ou teing nʉmp mindil nont ei nga, enim numan ou ndupa pili nʉpʉlʉi! \s1 Kraist Nga Wamp Numan Ngui Uⱡ Ei \p \v 14 Uⱡ puⱡ ila, na Wuta nga kuimp keta ila, mura koptʉm rop mondʉp, atinga ront. \v 15 Tʉn wamp pora wi muⱡ kona kep, mʉi kona kep, Wuta ei kʉn, mbi kupa tʉtmʉn. \v 16-17 Got ronduⱡ minal tetʉm wu ei waldʉp kʉn, enim Muⱡnga Wingti oi ndupa ngangga, enim nga rukʉr orunga, ronduⱡ tangina, wote mondpa pili uⱡ ila, Kraist enim nga mundmong orunga omba nuim muⱡangga. Na atinga rop kʉn, wamp numan ngui uⱡ ei, nde na ni mel, mʉi ila pʉⱡ kan nguk ronduⱡ mundʉk itʉi! \v 18 I etʉk kʉn, enim kep, Got nga wamp mbʉ pora, ronduⱡ tʉk kapⱡa endʉk, Kraist nga wamp numan ngui uⱡ ei ruⱡ, muna nondpa etpa tetʉm, muna wi oⱡa tetʉm, muna mana tetʉm ei, pilik mbi nduing. \v 19 Ei, Kraist nga wamp numan ngui uⱡ ei ndi, numan wei mbʉ, akpa tʉpa oⱡa ndupa mandpa tetʉm uⱡ ei, pilik mbi nduing. Ei kʉn, Got nga uⱡ kun kai mbʉ pora, enim kʉn tepa omba, kapⱡa endangga. \p \v 20 Elim nga ronduⱡ ei, tʉn nga mundmong orunga kongun etʉm. Ronduⱡ ei ndi, tʉn nga numan pʉtmin, wote atinga rormin mbʉ, tʉpa rapʉndʉpa ama kongun ronduⱡ mundpa etʉm. \v 21 Got nga mbi paka rundi uⱡ ila, elim nga mbi ou ti uⱡ ei, Kraist Jisas kʉn uⱡ nga kʉnt nga tepa mint pangga! Ei kupa! \c 4 \s1 Tʉn Mondpa Pili Wamp Ei, Kraist Kʉn Kʉng Tenda \p \v 1 Na Nuim ei nga kongun kindmant endʉp kʉn, enim kʉn ronduⱡ mundʉp, waldʉp ei mel nʉnt. Enim nga mul orunga, Got ndi, enim wi ropa rukʉr tʉpa namba uⱡ iteing nimba, tou rurum uⱡ mbʉ etʉk muⱡʉi! \v 2 Wamp mbʉ nga mana orunga molk, raka nʉk, timing tek min mondʉk, koma pou raⱡ tek muⱡʉi. Wamp numan ngui uⱡ ei, enim ndi, ora nduing ei, enim nga ʉngʉnʉl mbʉ tʉk rʉpʉndʉi! \v 3 Muⱡnga Wingti ei ndi, enim nga moⱡpa kundi orunga nimba kʉn, enim etpa tʉpa numan tenda mundrum uⱡ ei, ambulk gi nduk muⱡʉi! \v 4 Got ndi, enim etpa numan tenda pendpa mel tenda ti, nukʉndeing nimba, wi ropa titim ei, mel kʉng tenda. Muⱡnga tenda ei nga mint nokʉndʉk muⱡʉi! \v 5-6 Nuim tenda mint morum, mondpa pili tenda, nu ti uⱡ ei, tenda mint, Got tenda mint morum ei, wamp pora nga Tipam morum. Wamp kep, mel namba mel tenʉm kanmʉn mbʉ nga Nuim oⱡa orunga moⱡpa, wote rukʉr orunga moⱡpa, kongun etʉm. \p \v 7 Kraist elim nga numan ila, elim nga kongun ronduⱡ minal tetʉm mbʉ nga, tʉn wamp tenda tenda nimba ei, kongun itmin tou ila kandpa, mok ropa ngurum. \v 8 Buk Wingti ila, ei nimba mel, \q1 “Elim oⱡa purum ei kʉn, kan ngurung wamp puⱡi mepa purum, wote wamp mbʉ, kongun ronduⱡ mat ngurum,” nʉtʉm. \p \v 9 Akup wote, “oⱡa orunga purum,” nimba ik petʉm ei, puⱡ ei, etpa petʉm mel nant? Ik ei nga puⱡ ei, kuimp tepa elim mana urum, mana omba mʉi mana orunga purum. \v 10 Ei nga, elim wamp tenda mana urum ei ku, oⱡa purum. Oⱡa mba, muⱡ kʉmp mbʉ, tʉpa mana ndupa, akup elim mana kep, oⱡa kep, kona nant mbila moⱡpa, kapⱡa endʉmba pilpa itim. \v 11 Elim ndi, wamp mbʉ kongun ronduⱡ mbʉ, kʉmp tʉpa ngurum. Mat tʉpa, nombuⱡa rung wamp mondpa, mat tʉpa, ik painui wamp mondpa, mat tʉpa, Rʉnang Ik nindi wamp mondpa, mat tʉpa, kongun peng ila mondpa, ik mbo wamp mondpa etʉm. \v 12 Kraist ndi, tʉn Got nga wamp mbʉ, tʉpa rapʉndpa, kongun ronduⱡ mbʉ ngumba, elim nga kongun kai mbʉ tamina, elim nga kʉng ei, mba ou tangga nimba itim. \v 13 Kongun mbʉ, etʉp mint mbun, wote ui ti kʉn, tʉn pora, Got kangʉm ei kʉn, numan ronduⱡ pʉtmʉn uⱡ ei kʉn, mondpa pili uⱡ ei kʉn, tenda ila moⱡpʉn, Kraist elim tou tenda ila muⱡmin. \p \v 14 Wote tʉn, nde mun na ti, kʉpkʉ ropa, roimp rʉkʉ nʉtʉm ni mel, kangambuⱡa kel raⱡpʉn muⱡi nʉmbʉⱡmin. Ik kol nga puⱡ wamp mat ndi, ik kol ropa, mat mim etʉk ik kupa mel mbo endʉk, wamp mat tʉk kona kit ila mundʉrmin. Uⱡ mbʉ, tʉn kum ti nʉtʉmʉn. \v 15 Ei mon, wamp numan ngui uⱡ mbʉ etpʉn, ik kupa nimbun, wamp kupa raⱡpʉn, Kraist ei uⱡ mbʉ nga peng ei morum. Ei kʉn, moⱡʉp gi ndʉmin. \v 16 Elim peng ila moⱡpa, kʉng ila kʉmp ki, kum mel, elpa elpa petʉm mbʉ, tʉpa rak ndupa ambrʉm. Wote kʉmp, ki kum mel, elpa elpa mbʉ, en enim nga etpa pinditim kona, koⱡ ila rok kundʉk, molk kʉn, ti ndi, ti paka roⱡnga, kʉng tenda ei, ambulk gi ndurmin. Ei nga, mel elpa elpa kʉⱡ, kongun tou ila elpa elpa etmin ei kʉn, wamp numan ngui uⱡ ila kʉng nʉnmʉn ei, oⱡa omba, ou etpa ronduⱡ purum. \s1 Kraist Kʉn Nombuⱡa Kont Paka Ila Ʉndʉi \p \v 17 Nuim ei nga mbi ila, na ik ei nʉmp, wote ronduⱡ man ngump nʉnt. Enim mbo wamp ralk, numan wʉlʉ pilik, pek mormin ei mel, pek muⱡi nʉmbʉⱡʉi. \v 18 Wamp mbʉ nga numan orunga rumbʉⱡ morum, ik pilpa ti, uⱡ orunga tip morum. Ei nga, Got ndi, wamp nga numan mbo ingk ngurum uⱡ ila, ruk muⱡi nambʉrmʉn. Ei nambuⱡ emel, ik tʉk roi nduⱡina, mundmong orunga ku rarʉm. \v 19 Pipil kuⱡi nakʉrmʉn, uⱡ kit minal etʉk, wote iting ei nga numan ngurmin. \p \v 20 Enim Kraist nga ik pilik tʉtʉng ei, ya uⱡ mbʉ mel iteing nʉk, mbo indi nandʉtʉng mon! \v 21 Na pʉnt ei, Kraist nga ik ei, enim pilik tʉtʉng. Wote, ik kupa Jisas kʉn petʉm uⱡ mbʉ, enim mbo endilingina pʉtʉng. \v 22 Enim nga uⱡ unt nga etʉng mbʉ, wak rok mundʉi! Uⱡ mbʉ ndi, enim ik kol, numan kit mbʉ, mbo rundrum ei mel ku, pek morung. Uⱡ unt nga nimbʉ, ik kol na, numan kit na mbʉ ndi, enim etpa kit mundrum. \v 23 Enim numan kont paka kai ti kandʉk tʉi! \v 24 En enim etʉk, wamp kont paka kat, Got nga numan pilpa mim itim ei mel muⱡʉi! Uⱡ i etʉk eng ei ndi, enim wamp kun kai wingti kʉⱡ muⱡing. \p \v 25 Enim ik kol rormʉn mbʉ, wak rok mundʉi! Enim wamp mbʉ pora, angmʉn nʉk, ik kupa ei mint nʉi! Nambuⱡ emel, tʉn pora, Kraist nga kʉng tenda ila mint mormun. \v 26 Enim popʉⱡ ti, kandʉk tʉng ndam, popʉⱡ ei ndi, enim etpa uⱡ kit ila mepa pi nʉpangga! Wote popʉⱡ ei, pilik muⱡangina, ant ei mana pi nʉpangga! \v 27 Seitan ruk omba, ei nga paⱡa polkʉn muⱡi! \v 28 Kʉndʉp norum wamp ni, akup kʉndʉp nui nʉnangga! Elim nga ki raⱡ ndi, kongun uⱡ ronduⱡ mat etangga! I etpa kʉn, mel kai mat, etpa oⱡa tʉpa, kurpa pum wamp ei, mok ropa ngangga! \p \v 29 Ik pundma kit mbʉ, ni nandʉk, nimba ndoimp rundi ik kai mbʉ nʉi! Ei kʉn, nʉk ngun wamp ei, ronduⱡ tangga, ʉldʉ orunga moⱡpa pilim wamp ei, pilpa kai pilangga! \v 30 Muⱡnga Wingti ei, etʉk mbun ngui ngʉngʉi! Got ndi, Muⱡnga Wingti ei, enim kʉn tip timal mel etpa ngumba, wakʉt elim nga ui ou ei, ekit om kʉn, enim etpa kan pilinga ndupa, wei mondʉmba ei nga ngurum. \v 31 Mundmong kit pili uⱡ, ik mura iti uⱡ, popʉⱡ mundi uⱡ, kei aⱡi nʉk ik mbuldung orunga ni uⱡ mbʉ kʉn, wote namba numan kit pʉtmin uⱡ mbʉ, wak rok mundʉi! \v 32 Uⱡ mbʉ pendʉk kelik, numan kai pendʉk, angmʉn mat kʉn ik kai nʉk, mok kai etʉk, wote angmʉn mat ndi, etʉk kit mondung ndam, nit mbʉ wak rʉi! Kraist nga mbi ila, enim nga nit mbʉ, Got ndi, wak rurum ei mel ku, wak rʉi! \c 5 \s1 Tʉn Rʉⱡang Pum Ila Ʉndamʉn \p \v 1 Enim Got ndi, numan ngorum kangambuⱡa kʉⱡ mormin. Ei pilik, elim mondʉk pilik muⱡʉi! \v 2 Enim nga kont mul uⱡ ei, wamp numan ngui uⱡ ei ndi, kindmant endangga! Kraist itim ei mel, tʉn numan ngumba, elim nga kont mul uⱡ ei, tʉn nga nʉndpa wak ropa elim ndi, elim nga kʉng ei, Got kʉn atinga ropa kaⱡpa tindiⱡim munduⱡnga, mura pilpa kai pitim. \p \v 3 Enim Got nga kangambuⱡa kʉⱡ mormin ei pilik, wapra rui uⱡ, uⱡ kol, wote ik kol rui uⱡ na, kandpa kum pindi uⱡ kit mbʉ nga ik ti, enim nga ruk tinga ila, pi nʉpangga! \v 4 Wote, ik kit nʉk, pundma rok, ik roldʉnga na mat ni nandʉk, Got kʉn angk ning uⱡ ei, ombil pendʉk itʉi! \v 5 Enim kor pʉtmin ni, wamp ti wapra rui uⱡ kit mbʉ etpa, uⱡ ⱡar mul na, mel minal kandpa numan pendpa etʉm. Ei, uⱡ kʉⱡ tʉpa, elim nga got randpa, Got kupa wak rorum. Ei nga, Kraist kʉn Got raⱡ nga tʉpa mumuk rui kona ila, ruk mba mel mon. \v 6 Wamp ti ndi, ik muⱡ pi nʉpi mat nimba, enim kol ropa ngumba etmba ei, tʉk mendʉk muⱡʉi! Nambuⱡ emel, Got nga popʉⱡ ei, ik tʉk roi ndurmin wamp mbʉ kʉn orum. \v 7 Ei nga, wamp i etpa mbʉ kʉn puk, rup rui nʉrʉi! \p \v 8 Enim unt rumbʉⱡ ila morung ni, wote akup, enim Nuim ei nga rʉⱡang ila mormin. Ei nga, enim rʉⱡang ila mormin wamp mbʉ mel, ralk muⱡʉi! \v 9 Rʉⱡang ei ndi, uⱡ kun kai na, nombuⱡa mam kun ʉndi na, ik kupa ni uⱡ mbʉ etpa oⱡa tʉtʉm. \v 10 Nuim ei etʉk, numan kai pinding uⱡ mbʉ nga mint pilik, kandʉk tʉk itʉi! \v 11 Wamp ndi, uⱡ kurpa rumbʉⱡ muⱡi eng uⱡ mbʉ, kandkʉn ok, tʉkʉn molkʉn, uⱡ eng mbʉ mekʉn rʉⱡang ila, ekit okʉn tʉkʉn, pena ila pindi! \v 12 Ei nambuⱡ emel, mo rok uⱡ kit etmin mbʉ, para ndupʉn nimin ei nga, pipil etʉm. \v 13 Wote, rʉⱡang ei ndi, uⱡ kit mbʉ, etpa mot nduⱡnga, uⱡ kit mbʉ, kandʉp mbi ndurmun. \v 14 Rʉⱡang ei ndi, mel mbʉ pora, etpa mot ndupa pena ila telinga, wamp ndi, kandʉk pora ndurmin. Uⱡ ei nga, Buk Wingti ila, ik koⱡmung kat ndi, nimba mel, \q1 “Nim ur mint pekʉn morʉn wamp ei, rut na, on kona ila ⱡoporʉk oⱡa moⱡa! Wote Kraist nga rʉⱡang ei nim kʉn wangga!” nʉtʉm. \p \v 15 Enim wamp kʉn muⱡi orunga, tʉk mendʉk muⱡʉi! Numan kun pindi nʉpʉndi wamp mel, pek muⱡi nʉmbʉⱡʉi! Wote, numan kun pindi wamp mel, pek muⱡʉi! \v 16 Akup ui kit monmʉn ila, Got nga uⱡ kai mat inding nda, akup ei kʉn itʉ! Wote ui ei, tʉk kawa ndui nʉndʉ! \v 17 Enim wamp wʉlʉ mel ralk, muⱡi nambʉlk, Nuim ei ndi, enim namba uⱡ iteing nimba, numan orunga mbo rondum ei, pilik tʉk mendʉk itʉi! \v 18 Enim nu ronduⱡ nok kekilip rui nʉrʉi! Uⱡ ei ndi, enim etpa kit mondʉmba. Ei kelik, Muⱡnga Wingti ei, enim kʉn omba, peka rangga muⱡʉi! \v 19 Angmʉn mat kʉn, ik kai mbʉ nʉk, mbi paka kinan mbʉ nʉk, int yant etʉk, Nuim ei kʉn, rom kaip mbʉ numan kai pendʉk, mbi paka rʉi! \v 20 Got Tipam ei ndi, mel mbʉ pora ngurum ei nga, Nuim Jisas Kraist nga mbi ila, rʉk rʉk angk nʉk muⱡʉi! \s1 Amp Mbʉ Kʉn Wamʉl Kʉn \p \v 21 Enim Kraist tʉk ou nduk molk kʉn, aiya angmʉn mat nga mana orunga muⱡʉi! \v 22 Amp mbʉ, enim Nuim ei, tʉk ou ndurmin. Ei mel, wanʉmʉl kʉn, i ku itʉi! \v 23 Nambuⱡ emel, wu ei nga ronduⱡ ei, oⱡa orunga tetʉm. Ei mel ku, Kraist ei, elim nga manga rapa tenda ila wamp mormin mbʉ nga ronduⱡ, tepa oⱡa orunga morum. Kraist elim, elim nga rapa tenda ila wamp kʉⱡ, elim nga kʉng ei nga Etpa Ti Wu ei. \v 24 Ei nga, Got nga rapa tenda wamp mbʉ, Kraist nga mana orunga mormin. Ei mel ku, enim amp mbʉ, wanʉmʉl nga mana orunga mint muⱡʉi! \p \v 25 Wote Kraist ndi, elim nga manga rapa tenda wamp mbʉ numan ngumba, elim nga kʉng kʉⱡ wak rurum. Ei mel ku, enim wu mbʉ, ambʉnʉmʉl mbʉ, numan ngʉi! \v 26 Kraist ndi, elim uⱡ ei etpa, elim nga rapa tenda ila wamp tʉpa, Got kʉn rukʉr ndurum ei, elim nga ik ila, nu tindilinga eng nomba kai itim. \v 27 I itim ei etpa kʉn, elim nga manga rapa tenda ila wamp mbʉ, elim kʉn rukʉr tʉpa, etpa mon mundpa, etpa kai itim. Wote ping nomba ⱡar moⱡpa, iti nʉtʉtʉm mon! \v 28 Wu mbʉ, en enim nga kʉng ei, numan ngurmin ei mel ambʉmʉl mbʉ kʉn, i ku iteing. Wu ti, ambʉm numan ngorum ndam, elim ndi, elim numan ngorum. \v 29-30 Wamp ti, elim nga kʉng ei kʉn, kit pili napʉtʉm mon! Elim rʉng ropa nokundʉpa etʉm. Ei mel ku, Kraist elim nga rapa tenda ila wamp i etpa ku etʉm. Nambuⱡ emel, tʉn wamp ei, elim nga kʉng ila rop kundʉp mormun. \v 31 Buk Wingti ila nimba mel, \q1 “Uⱡ puⱡ ila, wu ei ndi, tipam mam raⱡ wak ropa, wote ambʉm kʉn omba, kup etʉm. Wote, wamp raⱡ omba kʉng tenda purum,” nʉtʉm. \p \v 32 Buk Wingti ila ik mong ninim kʉⱡ, ik kupa ti ninim. Wote, na pʉnt ei, Kraist kʉn, elim nga manga rapa tenda ila wamp kʉⱡ kʉn, nimba mundnʉm nʉmp pʉnt. \v 33 Wote, enim wu amp kʉⱡ kʉn, nimba mundnʉm ku! Wu mbʉ pora, elim ndi, elim numan ngorum ei mel, ambʉmʉl mbʉ, ei mel ku numan ngʉi! Wote, enim amp mbʉ, wanʉmʉl tʉk ou mint ndʉi! \c 6 \s1 Kangambuⱡa Na, Tipam Mamʉl Na Mbʉ Nga Man IK \p \v 1 Enim kangambuⱡa mbʉ, Jisas nga mbi ila tipanʉm manʉmʉl mbʉ nga ik teng ndʉi! Ei, uⱡ kun kai ei iting. \v 2-3 Buk Wingti ila nimba mel, \q1 Tipanʉm manʉmʉl tʉk ou ndʉi!” \q1 nʉtʉm. Ik ei, mi ik mbʉ nga ik kuimbal ei. Wote, uⱡ ei mel eng ndam, uⱡ kai ti, indimp nimba, pendpa ngurum ei, \q1 “Nim nga mul orunga kupʉn mba, kai tangga kʉn mʉi kona ui ruⱡ etkʉn muⱡin,” nʉtʉm. \p \v 4 Wote, enim wamp tipam mamʉl mbʉ ndi, kangambuⱡa mbʉ etʉk, numan kit pendʉk etʉk popʉⱡ kundi nʉkʉndʉi! Uⱡ ei kelik, Got nga ik ila mbo endʉk, man nguk etʉk ou indʉi! \s1 Kongun Kindmant Wu Mbʉ Kʉn, En Enim Nga Wu Nuim Mbʉ Kʉn \p \v 5 Enim kongun kindmant wamp mbʉ pilik, enim nga wu ou mbʉ nga mundmong endʉk, tʉk ou nduk, Kraist kʉn inding ei mel itʉi! \v 6 Enim nga wu ou mbʉ ndi, kandʉk neing nʉk uⱡ ti iti nʉtʉi! Wote, muⱡi nambʉⱡʉm ndam kep, enim numan wang nduk, Got nga numan pʉtʉm ei mel, Kraist nga kongun kindmant wamp mel itʉi! \v 7 Ei wamp nga uⱡ ti, endinmin nʉk pili nʉpʉlʉi! Nuim ei nga kindmant endinmin nʉk pora, numan orunga nguk itʉi! \v 8 Enim pʉtmin ni, kindmant indi wamp, wei mormin wamp mbʉ pora, Nuim ei ndi, yant omba mel kai mat punt ropa ngumba ei, kongun kai eng tou ila ku ngumba. \p \v 9 Enim wu nuim mbʉ, uⱡ tou tenda ila ku, enim nga kongun kindmant wu mbʉ kʉn itʉi! Pundma rok etʉk, mundmong indi nʉndʉi! Enim pʉtmin ni, enim kʉn enim nga kongun kindmant wu kʉⱡ kʉn pora, wi muⱡ kona Wu Ou tenda ei nga mint mormin. Ei ndi moⱡpa, wamp mbʉ pora, tou tenda ila mint rʉp etʉm. \s1 Seitan Kʉn El Ruimin Mel \p \v 10 Nuim ei nga ronduⱡ minal tetʉm uⱡ ila, enim Nuim ei kʉn, ronduⱡ mundʉk mormun nʉk muⱡʉi! \v 11 El itmin ei nga, Got ndi, mel ngorum mbʉ, tʉp rʉmp ndupʉn, ronduⱡ mbun anggilpʉn, Seitan nga mo ropa, kunt kan etʉm uⱡ kit mbʉ, rok mana ndeing. \v 12 Ei nambuⱡ emel, tʉn wamp kʉn mendpʉⱡ, el rui narʉnmʉn, mon! Tʉn muⱡnga kit elpa elpa mbʉ kʉn, el roⱡmina mel enim. Ei, wu nuim na kongun kuimbal mormin, wote ya mʉi kona ila uⱡ rumbʉⱡ muⱡi mbʉ nga nokʉndʉrmin muⱡnga kit peng mumuk mbʉ kʉn, el ronmʉn. \v 13 Ei nga, akup Got ndi, nim el ruin mel ngurum kʉⱡ tʉkʉn rʉmp ndukʉn, ui kit ei om kʉn, ronduⱡ mundʉk anggilkʉn, el etʉk int pendʉk, en enim nga mʉi ila molk mint ping. \v 14-15 Ei nga, anggilik tʉk kun etʉk muⱡʉi! Ik kupa ei, kan mel tʉk gi nduk ralk, uⱡ kun kai mbʉ tʉk pakʉk, wote numan wang ni, Rʉnang Ik Kai ei, tʉk kun etʉk ninding ei, kʉmp rʉk mel tʉk mundʉi! \v 16 Ui mbila rʉk rʉk mondpa pili uⱡ ei, kumba ripa mel rapʉk mint muⱡʉi! I etʉk moⱡʉng ei kʉn, wu kit ei nga, el mong ndip pendpa rom mbʉ, rok pei munding. \v 17 Wote, numan kai pendʉk wamp, Etpa Ti Uⱡ ei tʉk, peng wuna kapa mel mana tʉk pakʉk, wote Muⱡnga Wingti ei ndi, Got nga ik mong nimba ngum mbʉ, tʉk koiya ruⱡ nengina norum ni mel ʉmbʉⱡʉi! \v 18 Muⱡnga Wingti nga ronduⱡ ila uⱡ mbʉ, iting ei nga, Got ndi, tʉpa rʉpʉndangga nʉk, atinga rʉk rʉk rok mint muⱡʉi! Mana ping ei nga, nokundʉk tʉk mendʉk mint muⱡʉi! Wote rʉk rʉk, Got nga wamp mbʉ nga nʉndʉk, atinga rʉndʉi mint. \p \v 19 Wote, na nga orunga nʉndʉk atinga rundʉi ku! Na Got nga ik nindimp ei kʉn, na tʉpa rʉpʉndangga, mundmong iti natʉp, ronduⱡ mundʉp, Rʉnang Ik Kai ronduⱡ mo ropa tetʉm mbʉ, nʉmp ekit ndeimp. \v 20 Na Got nga Rʉnang Ik Kai nʉndʉt, uⱡ puⱡ ila nga, na kan manga ila pet. Na Rʉnang Ik Kai kʉⱡ ronduⱡ mundʉp, neimp mint nʉk atinga rundʉi! \s1 Memp Ik Kai Mat \p \v 21 Tikikas tʉn nga ʉngʉn wu kai ei, wote Nuim ei nga kongun mbila, numan ngumba etʉm. Wu ei ndi, na etʉp mor mel nant ei nga ik puⱡ mbʉ, enim nimba ngangga piling. \v 22 Wu ei, enim kʉn tʉp mundʉnt ei, tʉl nga morumbʉⱡ puⱡ orunga, enim timan ropa ngangga, pilik ronduⱡ teing nʉmp tʉp mundʉnt. \p \v 23 Got Tipam, wote Nuim Jisas Kraist raⱡ ndi, moⱡpa kundi uⱡ, wamp numan ngui uⱡ mbʉ, enim mondpa pili angmʉn mbʉ kʉn wangga! \v 24 Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei, Nuim Jisas Kraist numan minal ngurmin wamp kʉⱡ kʉn omba, tepa mint pangga!