\id 2CO - Melpa NT [med] -Papua New Guinea 1995 (DBL 2014) \h 2 Korin \toc2 2 Korin \toc1 2 Korin \toc3 2 Kor \mt1 2 KORIN \imt1 KUIMP TEPA IK KɄⱠ \is2 Ya Buk Ei Nga Puⱡ Ei: \ip Pol nga kongun kupa itim ei, elim nga ronduⱡ ei, nombuⱡa rung wu moⱡpa, Korin kona ila ik mbo wu kol mbʉ nimba kun mundrʉm, ei mel. \is2 Ya Buk Ei, Nam Ndi Rurum: \ip Ya mon ei, Pol ndi rurum. \is2 Mon Ropa Nam Ngrurm: \ip Korin wamp kuⱡ ropa ngurum. \is2 Ui Nant Ila Rurum; \ip Pol ndi, ya mon ei, pana 55 mba 57 Maseroniya kona ila moⱡpa rurum. \is2 Ik Ronduⱡ: 2 Korin 5:20 \ip Tʉn Kraist nga keta tʉpʉn kʉn, wamp mbʉ nimbun ngurmʉn. Got elim ndi, tʉn nga keta ila moⱡpa, wamp mbʉ, wi rorum. Ei kʉn, tʉn Kraist nga mbi ila moⱡpʉn, enim wamp mbʉ waldpʉn nimbun mel, enim Got kʉn, oi kan pendʉk mormin uⱡ ei, wak rok, Got elim kʉn rukʉr puk, numan tenda mundʉk muⱡʉi! \is1 IK PENG KɄⱠ \iot Rump \io1 1. Pol ndi, mon ti akil tepa ropa, Korin wamp kʉⱡ ngurum \io1 2. Uⱡ kit mbʉ, wak rundi uⱡ ei nga ik \io1 3. Nimba mʉi rui ik kont ei nga kongun wu \io1 4. Muⱡnga ei nga mel kai mat, mʉi ming ila petʉm \io1 5. Muⱡ kona muⱡmin ei mel \io1 6. Nombuⱡa rung wu kʉⱡ, mbun puⱡi tʉk, kongun etʉng \io1 7. Korin wamp kʉⱡ, numan ropʉl roⱡʉngina, Pol numan kai pitim \io1 8. Kraist nga wamp mbʉ ndi, wamp ʉngʉnʉl mat tʉk rʉpʉndrʉng \io1 9. Got nga wamp mbʉ tʉk rapʉndrʉng \io1 10. Pol ndi, nombuⱡa rung wu mbʉ nga kongun ronduⱡ ngurum \io1 11. Pol ndi, ik kol rui nombuⱡa rung wamp mbʉ nga nitim \io1 12. Pol ur kump mel itim ila, Got ndi, ik puⱡi kundpa nitim \io1 13. Enim Korin wamp kʉⱡ, enim nga mondpa pili ei, rʉp etʉk kai mundʉi! \c 1 \s1 Pol Ndi, Mon Ti Akil Tepa Ropa, Korin Wamp Kʉⱡ Ngurum \p \v 1 Na Pol, Got ndi, to ropa mondpa kʉn, Kraist Jisas nga nombuⱡa rung wu ei, muⱡeimp nimba tʉpa mundrum. Na kʉn, tʉn nga ʉngʉn Timoti kʉn, mon kʉⱡ ropʉⱡ, Korin wamp, Got nga rapa tenda ila mormin mbʉ kʉn, Grik kona ila Got nga rapa tenda ila mormin mbʉ pora, mon ei ropʉⱡ ngunmbʉⱡ. \v 2 Tʉn nga Wuta Got kʉn, Nuim Jisas Kraist raⱡ nga wamp pol ti uⱡ ei kʉn, numan wang ndui uⱡ mbʉ, enim kʉn piyangga! \s1 Got Ndi, Pol Tʉpa Rʉpʉndrʉm Ei Nga Angge Nitim \p \v 3 Tʉn ndi, Got nga mbi ei paka rundamʉn. Elim ni, tʉn nga Nuim Jisas Kraist nga Got moⱡpa, wote Tipam morum ku. Got tʉn nga Tipam ei, wamp kont kurmin uⱡ ei nga puⱡ ei. Wamp mbun tʉk mormin mbʉ etpa, numan wang ndupa etʉm. \v 4 Uⱡ mbun mat, tʉn kʉn orum ndam, Got ndi tʉn etpa numan wang ndurum. Uⱡ ei mel ku, wamp mat mbun, tʉk moⱡung ndam, Got ndi, tʉn kʉn uⱡ etʉm ei mel, pep ropʉn kʉn, wamp mbʉ etpʉn numan wang ndʉndʉmʉn. \v 5 Ei kʉn, Kraist ndi, mindil mam mat nomba mbun koma rurum. Uⱡ ei mel ku, tʉn Kraist kʉn kunda ndi, mbun koma rumʉn ndam, Kraist nga numan wang ndui uⱡ mam mbʉ, tʉn ngangga kapⱡa etmba! \v 6 Wote, tʉn mbun koma rumʉn ndam, uⱡ ei ndi, enim etpa numan wang ndangga kʉn, Got ndi, enim rukʉr tʉmba. Wote Got ndi, tʉn etpa numan wang ndum ndam, enim etpa numan wang ndumba ku. Tʉn ronduⱡ mundpʉn anggilpʉn, mbun koma ronmʉn ei mel, enim ndi, i ku eng ndam, Got ndi, enim etpa numan wang ndundʉmba ku. \v 7 Wote tʉn ndi, ronduⱡ mundpʉn pʉnmʉn ei, enim nga mondpa pili uⱡ ila, ronduⱡ mundʉk muⱡing. Tʉn pʉtmʉn ei, enim tʉn kʉn kunda mbun koma rormin. Uⱡ ei ndi, enim tʉn kʉn kunda, numan wang ndui uⱡ ei kandʉk ting. \v 8 Angmʉn, enim pilʉi! Eisiya kona ila mbun mam mat, tʉn kʉn urum ila, tʉn kuⱡmin nʉmp pitmin. \v 9 Uⱡ mbun kʉⱡ, wamp rok kunding etmin ni mel kapⱡa, tʉn kʉn urum ila, ronduⱡ mbun mormin ei, tʉn nga ronduⱡ ti mon. Got ndi, wamp kormin mbʉ, etpa kont mundrum ronduⱡ ila, muⱡʉmin nimba itim. \v 10 Uⱡ kit mbʉ ndi, tʉn ropa kondʉmba itim. Ei wote, Got ndi, tʉn etpa titim ei nga kai murmʉn. Got ndi, tʉn etpa titim uⱡ ei ndi, wote tʉn kai moⱡpʉn mint mbin, nʉmp pʉnmʉn. \v 11 Enim wamp mbʉ ndi, tʉn nga tʉk rapʉndʉk, atinga rong ndam, Got ndi, enim nga atinga rong ei ndi, kum tepa, tʉn tʉpa rapʉndʉmba. Wamp puⱡi ndi, kandʉk kʉn, Got ndi, em uⱡ kʉⱡ angge ning. \s1 Pol Ndi, Korin Wamp Kʉⱡ Kʉn Ik Kupa Nitim \p \v 12 Tʉn ambʉⱡʉp paⱡpʉn mormʉn, ei nambuⱡ emel, tʉn nga numan orunga Got ndi, uⱡ kai mat ngurum mbʉ mel, wamp mbʉ kʉn, uⱡ kun na, uⱡ kupa mbʉ mint etmʉn. Mana mʉi kona ila wamp nga pilpa kungʉndi ei ndi, tʉn nga pilpa kungʉndi ei kʉn kapⱡa mon! Got nga wamp pol ti uⱡ ila, tʉn pilpa kungʉndi ei nguⱡnga kʉn, tʉn wamp mbʉ kʉn, uⱡ kun kai mbʉ nga minal etmin. \v 13 Tʉn ndi, enim kʉn mon ropʉn ngunmʉn ei, enim ndi, ik kʉⱡ kʉmp rok kandʉk puⱡ mbʉ, piling nimbun pilpʉn, mon ropʉn ngunmʉn. Na ndi, kupa pʉnt ei, enim rʉk rʉk ik puⱡ kʉⱡ pilik mint muⱡing. \v 14 Enim unt onunga etʉk pilik morung ei ndi, nimba mel, tʉn nga Nuim Jisas nga ui mam ei, ekit om ei kʉn, enim tʉn kʉn ambulk puⱡangina, wote tʉn enim kʉn, i ku itmin. Wote, tʉn rup ropʉn muⱡmin. \v 15 Enim numan kai piling ei ndi, na nga mondpa pili ei, ronduⱡ punum. Uⱡ ei nga, na ndi pilip kʉn, enim kuimp tep omp, enim kandʉp punt uⱡ ei ndi, enim numan kai pilik raⱡ inding. \v 16 Na Masaroniya kona ila mbi nʉmp pilip kʉn, enim omp kandʉp mbi nʉmp pʉnt. Wote, andʉp yant omp kʉn, enim omp kandʉp mbi. Ei kʉn, enim ndi, na tʉk mundangina kʉn, Juriya kona peng ou ila mbi. \v 17 Ya na ik nʉnt ei ndi, enim ik kol rop nʉmp ngunt ye! Na ik kol rop mi tep, ik roldʉnga mat nʉnt nʉk, enim pinmin. Ya mʉi kona ila wamp mbʉ ndi, ik nʉk kʉn, “Kapⱡa” ning, muna “Mon,” ning, uⱡ ei, tʉk rak nduk nʉtmʉn ni mel, ni nanʉnt mon! \p \v 18 Wote, enim wamp mbʉ, Got ik kupa mint nʉtʉm ei kʉn, minal mondʉk pilʉi! Ik mat tʉn ndi, nʉmp enim ngunmʉn mbʉ, ik kupa mint, “Kapⱡa” uⱡ ei, muna “Mon” ni, uⱡ ei nga, tʉp rakʉndʉp ni nanʉnt mon! \v 19 Ei nga, na kʉn, Sailas na, Timoti na, ik nimbun enim wamp ngurmʉn kʉⱡ, Got kangʉm Kraist Jisas nga ik kʉⱡ, ei nga, “Kapⱡa” ni uⱡ, “Mon” ni, uⱡ ei nga, tʉpa rakʉndpa ni nandʉtʉm mon! “Kapⱡa” ni uⱡ ei, Jisas kʉn puⱡi petʉm. \v 20 Got nga nimba mʉi rurum uⱡ mbʉ, ou ndupa petʉm. Uⱡ mbila, Jisas ndi, “Kapⱡa,” mint nimba itim. Uⱡ ila nga, tʉn ndi, Jisas Kraist nga mbi ila, “Ei kupa,” nʉtmʉn ila, Got nga mbi paka rondurmʉn! \v 21 Got elim ndi, tʉn kʉn, enim kʉn, etpa ronduⱡ munduⱡnga, Jisas kʉn nondpa, kont mbun mormʉn. Got ndi, tʉn tʉpa, elim nga kongun mbila monduⱡnga mormʉn. \v 22 Got elim nga tip timal ti, tʉn ngumba ei, Muⱡnga Wingti tʉn nga rukʉr orunga ngurum. Muⱡnga Wingti unt ngurum ei ndi, ora ndupa mel, Got ndi, mel mat wote, tʉn ngumba uⱡ ei nga, pilʉmin nimba itim. \v 23 Akup na ndi, enim kʉn ik kol rop ni nanʉnt. Na nga numan orunga, Got pilpa morum. Na ik kol rop nint ndam, ik kol kʉⱡ, Got ndi, tʉpa pena ila ekit ndangga kʉning. Na ndi, enim Korin wamp kʉⱡ kʉn, ui nʉwʉr. Ei nambuⱡ emel, na ndi, enim mbun ngui ngʉngimp ei nga pilip it. \v 24 Tʉn ndi, enim nga mondpa pili uⱡ ei, nukundi nakʉndʉrmʉn mon! Nambuⱡ emel, enim mondpa pili uⱡ ila molk, pora ndurmin. Wote tʉn ndi, enim nga numan kai pili uⱡ ei nga kongun indimin. \c 2 \nb \v 1 Ei nga, na enim kʉn aldpa ui nʉwʉnt ndam, na enim mbun nguimp ei nga pilip itimp. \v 2 Wote na ndi, enim etʉp mbun ngunt ndam, wamp nam ndi, na etpa numan kai pendʉmba? Ei, en enim ndi iting. \v 3 Enim wamp mbʉ ndi, na etʉk numan kai penditmin ei nga, wote na ndi, enim kʉn mbun timp ei nga, na enim kʉn ui nawʉnt. Uⱡ puⱡ ei nga mint. Na ndi, enim unt mon rop ngur ni ka! Uⱡ mat nga na ambulk pʉnt ndam, enim kunda ku, ambulk palk mormin. \v 4 Uⱡ ei kupa mint. Na ndi, enim unt mon rop ngur ei kʉn, na mbun mindil mam mbʉ tʉp, ka etʉp it. Na ndi, enim numan mbun teing nʉmp, mon rop ngui ngʉnggʉr mon! Na ndi, enim numan minal ngur uⱡ ei, enim ndi, pilik mint muⱡeing nʉmp it. \s1 Uⱡ Kit Mbʉ Wak Rundi Uⱡ Ei Nga Ik \p \v 5 Wamp nam ti ndi, mbun ti, enim ngum ndam, mbun ei, na ngui ngangʉmba mon. Enim mbun ngumba ik ei nga, na ndi, ronduⱡ mundʉp ni nʉnimp. \v 6 Wamp nam ti, uⱡ kit em ei, enim wamp ou ndupa mbʉ ndi, molk etʉk, elik rondrʉng uⱡ ei kapⱡa. \v 7 Akup enim ndi, wamp ei nga uⱡ kit kʉⱡ, wak rondʉk etʉk, numan kai pindʉi! Wote, uⱡ mbun mam ti ndi, elim tʉpa mana ndangga wamp ei, elim nga mondpa pili ei, wak romba. \v 8 Na ndi, enim waldʉp nʉnt ei, wamp ei kont kulk numan ngʉk itʉi! \v 9 Na ndi, enim oⱡa tʉp kʉnimp pilip kʉn, mon ti rop, enim unt ngur. Na nga ik nit uⱡ mbʉ pora, pep rok etmin, muna mon nda, nʉmp pilimp it. \v 10 Wamp ti nga uⱡ ⱡawa em kʉⱡ enim ndi, wak rondung ndam, na ndi, i ku etʉp, wamp ei nga namba ⱡawa ti, wak rundimp mel pem ndam, ⱡawa ei, Kraist nga kuimp keta ila, wak ramba, enim tʉpa rapʉndʉmba. \v 11 Uⱡ ei nga, Seitan ndi, tʉn ik kol ropa, tʉn tʉpa mana ndupa etmba ei nga uⱡ etʉm kʉⱡ, pilpʉn pora ndurmʉn ni ka! \s1 Trowas Kona Ila Pol Numan Mbun Pitim. \p \v 12 Na unt Trowas kona ila, Kraist nga Rʉnang Ik Kai nimp pilip pur ei kʉn, Got ndi, na elim nga kongun indeimp nimba, nombuⱡa ti ropa tinditim. \v 13 Wote ei kʉn, na nga numan orunga mbun mam mat pit. Nambuⱡ emel, na nga ʉngʉn Taitas kandʉp ti nʉtʉt. Wote na ndi, Trowas wamp kʉⱡ, wak rop kelip, Masaroniya orunga pur. \p \v 14 Wote na ndi, Got kʉn, angge nʉnt. Uⱡ ei, nambuⱡ emel, ui mbila pora, Got ndi, tʉn tʉpa rapʉndrʉm. Kraist nga mbi ila, tʉn uⱡ kit mbila, el ropʉn kai mondurmʉn uⱡ ei, wamp ndi kandʉrmin. Kraist nga pilpa kungʉndi ei, mura rui kai ti, kona mbila pora puⱡnga, wamp mbʉ pʉtmin. \v 15 Nambuⱡ emel, Got kʉn Kraist raⱡ nga uⱡ tʉngʉn etpa, mura rui kai kʉⱡ tʉn kʉn, pepa ekit orum ila, wamp mbʉ kundʉp nʉtmin. Ei nga, ndip kona nombuⱡa mam ei, wamp mat, tʉk kun etʉk mormin. Wote, muⱡ kona ping wamp mbʉ, nombuⱡa mam tila, tʉk kun etʉk mormin ku. \v 16 Wote, ndip kona nombuⱡa mam ei, mura pilik mormin wamp kʉⱡ, wamp kormin uⱡ ei nga mormin. Wote, muⱡ kona nombuⱡa mam ei, mura kai ti pilik mormin wamp kʉⱡ, wamp kont mul uⱡ ei nga mura ei, pilik mormin. Kongun kʉⱡ wamp nam ndi, kapⱡa etmba? \v 17 Enim ndi, tʉn pilik mormʉn! Wu mat ndi, Got nga ik mong mbʉ, tʉk pei mundʉk mek puk, ku moni kongun etmin. Uⱡ ei mel, tʉn ndi, Got nga ik mong ei, mepʉn mbun, ik kol ropʉn kona mbila, andpʉn kongun iti natʉtmʉn mon! Tʉn ndi, ik kupa ei, Got nga kuimp keta ila, Kraist nga kongun wamp moⱡpʉn, Got nga ik mong kupa mbʉ nʉtmʉn. \c 3 \s1 Nimba Mʉi Rui Ik Kont Ei Nga Kongun Wu \p \v 1 Akup tʉn nga mbi paka ropʉn ninmʉn ei? Ei mon! Enim mon ropʉn ngunmʉn ei ndi, tʉn nga mbi paka rundeing nimbun enmʉn ei? Ei mon ka! Enim ndi, mon ei mel ti rok, tʉn tʉk rʉpʉndeing nimbun enmʉn ei? Uⱡ ei mon ku! \v 2 Enim tʉn nga mon mel ralk mormin. Mon ei, tʉn nga numan ila petʉm. Wamp mbʉ ndi pora, mon kʉⱡ kʉmp rok kandʉk pilik iteing. \v 3 Tʉn nga kongun etmin ei nga Kraist ndi, mon kʉⱡ ropa nguⱡnga, tʉn ndi, enim nʉmp ngunmʉn. Enim ndi, Kraist nga mon ropa ngurum kʉⱡ, ekit tʉk pena ila ekit mot ndurmin. Mon kʉⱡ, Kraist ndi, ki ila rui nʉrʉrʉm. Ku kara tila rui nʉrʉrʉm mon ku. Got nga Muⱡnga Wingti rʉk rʉk kont morum ei ndi, wamp nga mundmong rukʉr orunga, mon ropa pinditim. \p \v 4 Ik ei nga puⱡ ei mel, Kraist ndi, tʉn nga mondpa pili uⱡ ei, etpa ronduⱡ mundrum. Wote tʉn ndi, Got kʉn mondʉp pilpʉn ik mbʉ nʉtmʉn. \v 5 Tʉn nga ronduⱡ tila, kongun mbʉ etmin, ni nanʉnmʉn mon! Got nga ronduⱡ ila mint, tʉn ronduⱡ ngʉⱡnga, kongun mbʉ etmin. \v 6 Got ndi, tʉn ronduⱡ ngurum ila, nimba mʉi rui uⱡ kont nga ila, kindmant kongun etmin. Nimba mʉi rui ik ei, ya mi ik ei kʉn kapⱡa mon! Nimba mʉi rui uⱡ kont ei, Muⱡnga Wingti elim morum. Moses nga mi ik rorung ei ndi, wamp ropa kondrum. Wote Muⱡnga Wingti ei ndi, wamp etpa kont mondrum. \p \v 7 Got nga mi ik kʉⱡ ku kara ila, mon rurum kʉⱡ ndi, kongun etpa wamp ropa kondʉmba itim. Kongun etʉm ei ndi, Got nga rʉⱡang kai ei, pendpa urum. I itim uⱡ ei ndi, Moses nga kuimp keta ei, rʉⱡang minal purum. Wote, Isrel wamp mbʉ ndi, Moses nga kuimp keta ei kapⱡa, kʉni nakʉndrʉng. Wote, rʉⱡang ei pora nilinga, Moses nga kuimp keta ei kandrung. \v 8 Wote, Got nga Muⱡnga Wingti wamp kʉn kongun enim ei ndi, Moses nga mi ik unt nga kʉⱡ, ropa mana ndupa kongun elinga rʉⱡang minal purum. \v 9 Moses nga mi ik kʉⱡ ndi, kongun etpa wamp kʉmp tʉtʉm kongun ei, rʉⱡang purum ndam, wote Got nga wamp etpa kun kai mondrum kongun ei, rʉⱡang minal mba. \v 10 Unt nga rʉⱡang kongun itim uⱡ ei mel, akup kapⱡa mon. Akup Got nga rʉⱡang ei kʉn, ronduⱡ ei kʉn, ama kongun minal enim. \v 11 Unt kongun tepa ruⱡ pi napʉmba ila rʉⱡang minal purum ndam, wote uⱡ nga kʉnt nga kont mba mul uⱡ ei nga rʉⱡang ei, ama pepa mint mba. \p \v 12 Ei kʉn, tʉn mondʉp pilpʉn nokundpʉn moⱡpʉn kʉn, Got nga rʉⱡang ei ndi, tʉn ronduⱡ minal ngangga kʉn, tʉn mundmong iti natʉpʉn ik nimin. \v 13 Tʉn ndi, Moses nga itim uⱡ kʉⱡ, mel iti nʉtmʉn. Got nga rʉⱡang ei, Moses nga kuimp keta ila pora ni nʉni kʉn, Moses ndi, muⱡ mbal ti tʉpa, elim nga kuimp keta ila panda rurum. Uⱡ ei, Isrel wamp mbʉ ndi, elim nga rʉⱡang ei, omba kel kel itangga, kʉni nʉkʉneing nimba itim. \v 14 I itim uⱡ ei ndi, Isrel wamp mbʉ nga numan orunga, ku rʉrʉm ila, nimba mʉi rui ik unt nga mbʉ mint, kʉmp rok nʉk etʉng. Muⱡ mbal ei pepa mint omba, Jisas kʉn oi pitim. Tʉk mundi namʉndrʉng mon. Ei kʉn, wamp nam ti, Kraist kʉn rʉmp ndupa moⱡnga ndam, Kraist ndi, muⱡ mbal ei tʉpa mundʉmba. \v 15 Uⱡ ei, kupa mint! Moses nga mi ik mbʉ mint, kʉmp rok pilik molk orung ila, muⱡ mbal ei ndi, wamp mbʉ nga pilpa kungʉndi ei, kum ropa mint petʉm. \v 16 Wamp mat numan ropʉl rok, Got kʉn rukʉr puk elingina ndam, muⱡ mbal ei ndi, wamp numan kum ropa petʉm ei, Got ndi, tinga ndupa munduⱡnga. \v 17 Got ei Muⱡnga ei morum. Wote, Got nga Muⱡnga ei, wamp ti kʉn moⱡum ndam, wamp ei mel ti ndi, kapⱡa imp muⱡi nambʉⱡmba mon! \v 18 Wote tʉn kʉmp kʉm, Got nga rʉⱡang ila mormʉn wamp kʉⱡ nga kuimp keta ila mel ti ndi, kum ropa pi napʉtʉm mon. Rʉⱡang ei, Nuim ei kʉn orum ei, Muⱡnga ei ndi, tʉn tʉpa ropʉl rondpa, Nuim elim mel randrʉm. Randpa kʉn, rʉⱡang minal tʉn ngurum. \c 4 \s1 Muⱡnga Ei Nga Mel Kai Mat Mʉi Ming Ila Petʉm \p \v 1 Got ndi, tʉn kont kuⱡpa kʉn, kongun ei, tʉn ngurum ei nga, tʉn ronduⱡ mbun mormʉn. \v 2 Wamp nga uⱡ pipil kit mo rok etmin mbʉ, wak rurmʉn. Ik kol rui uⱡ mbʉ, iti natʉtmin. Wote tʉn ndi, Got nga ik mong mbʉ ik kol ropʉn ni nandʉtmʉn mon. Got nga kuimp keta ila, ik kupa nʉtmʉn ei, wamp mbʉ ndi, tʉn nga nʉtmʉn ik ei, kum tek pʉtmʉn. Ei kʉn, Got nga ik ei, kun mint nʉtmʉn. Wote, wamp mbʉ nga numan orunga, tʉn kʉn, pilik kai pʉtmʉn. \v 3 Tʉn Rʉnang Ik Kai nʉtmʉn ei, mo rom ndam, kit muⱡing wamp mbʉ kʉn, mo romba. \v 4 Ya mʉi kona kur kit ei ndi, wamp mbʉ nga numan orunga, imp moⱡpa kʉn, mondʉk pili uⱡ ei, mon etʉm ila, Kraist nga Rʉnang Ik Kai ei nga rʉⱡang ei, wamp mbʉ nga numan ila rukʉr pi napʉrʉm. Wote, Got Kangʉm Jisas ni, Got elim mel to ropa morum ei, kandʉk pili napʉtmin. \v 5 Tʉn nga ik mat, ni nanmʉn mon! Tʉn ndi, nimbun mel, Jisas Kraist tʉn nga Wu Nuim ei nga ik ei, pep ropʉn nimbun mel, tʉn enim nga kindmant wamp mbʉ ndi, Kraist nga kongun endinmʉn. \v 6 Unt Got ndi nimba mel, \q1 “Kona rumbʉⱡ murum ila, rʉⱡang pangga,” nitim. \q1 Got ei ndi ku, tʉn nga numan ila etpa rʉⱡang mundrum. I etʉm uⱡ ei ndi, Got nga rʉⱡang mon pi ei, Kraist nga kuimp keta ila, kiraipa muraipa etʉm uⱡ ei, tʉn pilpʉn mbi ndurmin. \p \v 7 Tʉn nombuⱡa rung wu kʉⱡ nga rukʉr orunga, mel ronduⱡ kai mat tetʉm mbʉ, mʉi ming ila, ming rok pendʉtmʉn ni mel, tep mormʉn. Ei nga, wamp ndi, kandʉk pilik iting ei nga ronduⱡ ei, Got kʉn tetʉm, tʉn nga ronduⱡ ti mon! \v 8 Kona mbila mbun elpa elpa mat, tʉn kʉn orum ila tʉtmin. Wote, mbun mbʉ ndi, tʉn etpa kit mundi namʉndrʉm. Uⱡ elpa elpa mat ndi, tʉn nga pilpa kungʉndi etʉp kit mundimp nimba etʉm uⱡ mbila, tʉn ronduⱡ mbun mormʉn. \v 9 Wu mbʉ ndi, tʉn nʉk kit mondʉk, andʉk pep rok, tʉmbʉⱡ ndi rok kunding etmin. Wote Got ndi, tʉn wak rui narʉrʉm. Ui mat kʉn, mbun mindil mat ndi, tʉn etpa kit mondrum. Wote, tʉn kit muⱡi nambʉrmʉn. \v 10 Jisas mbun koma ropa kurum uⱡ ei mel, tʉn nga kʉng orunga, rʉk rʉk mbun koma rormʉn. Wote, tʉn nga kʉng orunga, Jisas kont morum uⱡ ei mel, wamp mbʉ ndi, kʉneing nimbun uⱡ mbʉ, etpʉn mot ndurmʉn. \v 11 Wamp ndi, tʉn rok kunding pilik etmin. Nambuⱡ emel, tʉn ndi, Jisas nga kindmant kongun endʉtmʉn uⱡ ila, tʉn rʉk rʉk kont mormin. Ei kʉn, Jisas kont morum ei ndi, tʉn nga kʉng kuⱡi kʉⱡ rʉp etpa, wamp nga kuimp keta ila mepa andrʉm. \v 12 Ei kʉn, wamp kuⱡi uⱡ ei nga peng ei, tʉn kʉn kongun etʉm. Wote, wamp kont mba mul uⱡ ei, enim kʉn kongun etʉm. \v 13 Buk Wingti ila nimba mel, \q1 “Na Got kʉn mondʉp pʉt uⱡ ei nga nʉmp ekit ndunt,” nʉtʉm. \q1 Ei mel ku, tʉn Got kʉn mondpʉn pʉtmʉn uⱡ ei nga, nimbun ekit ndunmʉn. \p \v 14 Nambuⱡ emel, tʉn pilpʉn pora ndurmʉn ni, Nuim Jisas koⱡpa on kona ila pitim ni, Got ndi, ⱡoporpa oⱡa tʉpa, kont mundrum. Jisas kʉn itim uⱡ ei mel ku, Got ndi, tʉn kʉn, enim kʉn, ⱡoporpa mepa mba, elim kʉn nondpa mondʉmba. \v 15 Tʉn kʉn uⱡ ronduⱡ mat onum mbʉ, enim tʉp rʉpʉndmin ei nga etʉm. Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei tepa mba, wamp minal kʉn, kapⱡa itangga kʉn, wamp mbʉ ndi, Got nga mbi ei, minal paka rondʉk, angge nʉk iting. \p \v 16 Tʉn Kraist nga mondpa pili wamp mbʉ ndi, uⱡ ei nga pilpʉn kʉn, Got nga kongun ila ronduⱡ mbun etmʉn. Tʉn nga kʉng orunga, rʉk rʉk ui mbila akʉnʉm ei nga, wote tʉn nga min ei, rʉk rʉk kont mba tetʉm. \v 17 Mbun mat tʉn kʉn orum mbʉ, tʉpʉn mel wei randʉrmʉn. Akup nga ui onunga ila, onum ei ka nʉtmʉn. Wote, tʉn muⱡ kona rʉk rʉk kai muⱡmin ei nga pʉtmʉn. Muⱡ kona kai muⱡmin uⱡ ei ndi, ya mʉi kona mbun kʉⱡ, tʉpa mana ndurum. \v 18 Tʉn mel mat pilpʉn mong ei ndi, kanmʉn nʉtmʉn ei, kapⱡa mon. Tʉn ndi, ronduⱡ mundpʉn mong ei ndi, kʉni nakʉndʉrmʉn mel mbʉ, kapⱡa kʉnʉmin. Wote, tʉn nga mong raⱡ ndi, kandʉrmʉn mel mbʉ, akup ui ila mint tetʉm. Tʉn nga mong raⱡ ndi, kʉni nakʉndʉrmʉn mel mbʉ, rʉk rʉk tepa mint mba. \c 5 \s1 Muⱡ Kona Muⱡmin Ei Mel \p \v 1 Tʉn akup ya mʉi kona mormʉn muⱡ manga kʉⱡ, etpa kit moⱡum ndam, wote Got ndi, manga ti, wi muⱡ kona ila tʉn ngumba ei, pilpʉn mormʉn. Manga ei, wamp nga ki ila rʉki nakrʉng ei, rʉk rʉk tetʉm. \v 2-3 Akup ya mʉi kona ila moⱡpʉn kʉn, muⱡ kona manga ei ndi, tʉn wal pʉki kont mel tʉpa pukʉndangga, nimbun mindil tinmʉn. Muⱡ manga ei ndi, tʉn tʉpa kum rom ndam, tʉn nga min ei nga kʉng ti, mot ni nanʉmba. \v 4 Ya mʉi kona muⱡ manga ila moⱡpʉn kʉn, mbun tʉpʉn, ka etpʉn enmʉn. Wote, tʉn nga kʉng unt nga kʉⱡ, wak rumin ei nga ni nanmʉn mon! Tʉn nga kʉng kont nga kat, wal pʉki kont na ni mel, pʉkmin ei nga numan ngumbun nʉnmʉn. Ei kʉn, kont mba mul kʉng kʉⱡ ndi, kui kʉng kʉⱡ, tʉpa mana ndumba. \v 5 Got elim ndi, tʉn kʉng kont nga ngumba pilpa kʉn, Muⱡnga Wingti ei, tʉn to ropa ngurum. Uⱡ ei ndi, ora ndupa, mel kai ingk ti, wote ngumba ei nga itim. \p \v 6 Tʉn ndi, uⱡ kʉⱡ rʉk rʉk pilmina kʉn, tʉn etpa ronduⱡ mundrum. Akup tʉn ya kʉng kʉⱡ pʉkʉ mormun ei kʉn, Got nga mul kona ila, elim kʉn muⱡi nambʉrmʉn mon. \v 7 Akup tʉn nga mondpa pili ila uⱡ kʉⱡ, kupa nimbun mondʉp pilip mormʉn. Wote elim mong raⱡ ndi, kʉni uⱡ ei mon! \v 8 Na nʉmp pora ndur. Tʉn nga numan ila ronduⱡ punmʉn ei, tʉn nga mʉi kona kʉng kʉⱡ wak ropʉn, tʉn nga kona kupa ila mbun, Got kʉn muⱡamin ka nʉmp pʉnmʉn. \v 9 Ei nga, tʉn ya mʉi kona ila kʉng kʉⱡ, tep muⱡmʉn ndam kep, wak rumʉn ndam kep, Got nga numan pʉtʉm uⱡ mbʉ mel mint, ronduⱡ mundpʉn etmin. \v 10 Tʉn wamp pora, Jisas ndi, kʉmp tʉmba. Ei nga, ya mʉi kona ila, tʉn moⱡpʉn uⱡ kit mbʉ etmin muna, uⱡ kai etmin mbʉ mel, Jisas ndi, yant omba kʉn, tʉn punt ropa, elpa elpa ngumba. \s1 Kraist Ndi, Tʉn Wamp Mbʉ, Got Kʉn Tʉpa Tenda Etʉm \p \v 11 Tʉn Got kʉn, mundmong iti uⱡ ei pilpʉn kʉn, wamp mat etʉp rukʉr timin etmin. Got ndi, tʉn pilpa pora ndurum. Ei mel, enim ndi, na pilik pora ndurmʉn nʉmp pʉt ku. \v 12 Ya ik kʉⱡ ndi, tʉn nga kaip ninding nimbun ik ti, ni nanʉnmʉn mon. Enim ndi, tʉn kʉn numan kai piling ei nga ik pʉⱡ ei, kundpʉn ninmʉn. Ei pilik molk kʉn, wamp mat ndi, wamp mat nga mundmong rukʉr orunga, kʉni nakʉndʉk kʉng orunga, uⱡ mbʉ kandʉk, kaip nʉk etmin wamp mbʉ nga ik punt reing nimbun, man ngump ninmin. \v 13 Tʉn kupʉr wamp raⱡpʉn, ik nimin ndam, uⱡ ni, Got nga kongun endpʉn kʉn nʉtmʉn. Wote, tʉn numan kun pilpʉn nʉtmʉn ndam, uⱡ ni ndi, enim tʉpʉn rapundpʉn nʉtmʉn. \v 14 Kraist nga wamp kont kul uⱡ ei ndi, tʉn nokundrum. Ei kʉn, tʉn pilpʉn mbi ndupʉn etmʉn ei, wu tenda ti ndi, tʉn wamp pora nga nimba kurum. Uⱡ ei nga, tʉn wamp mbʉ pora, elim kurum ei mel kuⱡmin. \v 15 Wu ei, tʉn wamp mbʉ pora nga nimba kurum. Ei nga, tʉn kont mormʉn ei kʉn, tʉn nga orunga mint, pili napilpʉn, tʉn nga nimba koⱡpa, wote aldpa ⱡoporpa oⱡa murum wu ei nga mint, pilpʉn muⱡʉmin. \p \v 16 Ei kʉn, akup ui mbila, wamp nga numan kandpʉn tʉpʉn, wamp ti kʉmp ti nʉtmin. Unt tʉn wamp nga numan kandpʉn tʉpʉn, Kraist kʉmp titmin. Uⱡ ei, tʉn aldpa iti nʉtmin. \v 17 Ei nga, wamp nam ti, Kraist kʉn rʉmp ndupa, moⱡum ndam, wamp ei kont nga ti ku moⱡmba. Uⱡ unt nga etʉm nimbʉ, pora nʉtʉm. Akup uⱡ kont nga mat etʉm. \v 18 Uⱡ mbʉ pora, Got ndi, etpa tʉn kʉn pinditim. Tʉn unt, Got kʉn oi kan pendpʉn murmʉn ila, Kraist ndi, tʉn etpa, Got kʉn numan tenda mundrum. Ei kʉn, el puⱡa wamp mat, Got kʉn numan tenda mundʉk muⱡing uⱡ ei nga kongun ei, tʉn ngurum. \v 19 Got ei, Jisas kʉn moⱡnga kʉn, el puⱡa wamp mormin mbʉ etpa, Got kʉn numan tenda mundrum. Ei nga, tʉn ik nʉtmin. Wamp mbʉ nga uⱡ kit etmin mbʉ, Got ndi, pili napʉtʉm. Ei kʉn, Got ndi, el puⱡa wamp mbʉ, elim kʉn etpa, numan tenda mundrum uⱡ ei nga, tʉn ik nʉtmʉn. \v 20 Tʉn Kraist nga keta tʉpʉn kʉn, wamp mbʉ, nimbun ngurmʉn. Got elim ndi, tʉn nga keta ila moⱡpa, wamp mbʉ wi rorum. Ei kʉn, tʉn Kraist nga mbi ila moⱡpʉn, enim wamp mbʉ, waldpʉn nimbun mel, enim Got kʉn oi kan pendʉk mormin uⱡ ei, wak rok, Got elim kʉn rukʉr puk, numan tenda mundʉk muⱡʉi! \v 21 Kraist ni, uⱡ kit ti, iti nʉtʉtʉm mon. Wote Got ndi, tʉn wamp mbʉ, tʉpa rapundpa kʉn, tʉn nga uⱡ kit etmin mbʉ, Kraist ndi, tʉpa rak ndupa, koma rurum. Kraist ni, uⱡ kit etmin wu na ni mel, kapⱡa kurum. Ei nga, Got ndi, uⱡ itim ei, tʉn wamp mbʉ, Kraist kʉn rʉmp ndupʉn moⱡpʉn kʉn, Got nga wamp kun kai kʉⱡ, muⱡʉmin nimba itim. \c 6 \s1 Nombuⱡa Rung Wu Kʉⱡ, Mbun Puⱡi Tʉk Mek Kongun Etʉng \p \v 1 Tʉn Got nga ronduⱡ ila kongun etpʉn kʉn, enim ik ronduⱡ kat kundpʉn ninmʉn. Enim Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei, tʉk pora ndurʉng. Uⱡ ei, enim ndi, nʉwa wak rui nʉrʉi, mon! \v 2 Got ndi, nimba mel, \q1 “Na nga ui kai ila, na ndi, nim nga ik nitin ei, kum tep pit. Na nim etʉp timp ui ila, na ndi, nim tʉp rʉpʉndʉnt,” nʉtʉm. \q1 Enim pilik kai itʉi! Akup nga ant ila, Got nga wamp poⱡ tʉmba ui ei, akup. Wote, wamp etpa tʉmba ui ei, akup ku. \p \v 3 Tʉn nga kongun enmʉn ei, wamp ti ndi, nʉk kit mundi nʉmʉndeing nimbun kʉn, wamp ti nga nombuⱡa mam ila uⱡ ti etpʉn, kit mundi nʉmʉndʉrmʉn, mon! \v 4 Wote ei kelpʉn, tʉn Got nga kongun wu kʉⱡ mormin nimbun kʉn, namba uⱡ etmin mbʉ, wamp mbʉ kʉn tʉpʉn, ora ndurmʉn. Mbun elpa elpa mat, tʉn kʉn orum ku. Wote, uⱡ kit mat ndi, tʉn etpa kit mondnʉm ku. Wote, tʉn ronduⱡ mundpʉn mormin mint. \v 5 Tʉn tʉmbʉⱡ ndi rok, kan nguk etmin. El puⱡa wamp mbʉ ndi, tʉn tʉk ruk nduk mondʉk, ik kit nguk etmin, kongun minal etpʉn, ur pi napʉtmʉn, kump kun pukʉ moⱡpʉn etmʉn. \v 6-7 Tʉn numan kun kai mbʉ pilpʉn, uⱡ eng nui kupa mbʉ mint etmʉn. Tʉn ik mura tʉkʉrpʉn iti natʉtmʉn. Tʉn ndi, Got nga kongun wamp mbʉ, etpʉn kai mint mondurmʉn. Muⱡnga Wingti nga ronduⱡ ei, tʉn kʉn tetʉm ila, tʉn ndi, wamp mbʉ numan ngurmʉn. Tʉn nga keta ila mint, ni nandʉtmʉn, mon! Wote, tʉn ik kupa ei mint nimbun, ekit ndurmʉn. Tʉn Got nga ronduⱡ ila mint kongun etmʉn. Tʉn numan kun kai kʉⱡ mint pilpʉn kʉn, rʉk rʉk uⱡ kit mbʉ, el ropʉn itmin mel mbʉ tʉpʉn, ki mbo orunga ambuⱡpʉn, wote ki rar orunga ambuⱡpʉn, el etmʉn. \v 8 Wamp mat tʉn nga kaip nʉndʉtmʉn, wote wamp mat ndi, tʉn nga orunga nʉk kit mondurmin. Wamp mat ndi, tʉn nga ik mbuldung nʉndʉtmʉn. Wote wamp mat ndi, mat kundʉk, tʉn uⱡ kai mbʉ etmʉn nʉtmin. Wamp mat ndi, tʉn ik kol ronmʉn nʉtmin. Wote ei mon! Tʉn ik kupa ei, mint nʉtmʉn. \v 9 Wamp mat ndi, tʉn pilik mbi ndui nandʉrmin. Wote, wamp mat ndi, tʉn pilik mbi ndurmin. Tʉn koⱡmina ei nga, wote kont mbun mormʉn. Got ndi, tʉn tʉmbʉⱡ ndi rorum ei nga, ropa tʉpa kun mundpa kʉn, tʉn tʉmbʉⱡ ndi ropa, kundi nakʉndrʉm. \v 10 Tʉn numan mbun kandʉp tʉtmin ku. Wote, rʉk rʉk numan kai pili uⱡ ei, tep mormʉn. Tʉn wamp kurpa na ni mel raⱡʉp moⱡpʉn, wote wamp minal etpʉn, nuim mondurmʉn. Tʉn mel mat, tepʉn muⱡi nambʉrmʉn, wote Got nga mel puⱡi, tʉn tep mormʉn. \p \v 11 Enim Korin wamp mbʉ ye! Tʉn ndi, enim numan minal ngumbun kʉn, tʉn nga ik rukʉr orunga pʉtmʉn mbʉ, enim kʉn nimbun piral ndupʉn ngunmʉn. \v 12 Tʉn ndi, enim kʉn, numan minal nguⱡmina. Wote, enim ndi, tʉn numan ngui nganggʉk kʉn, enim nga numan orunga tʉn kʉn, kumba rok mormin. \v 13 Akup na ndi, enim kundʉp nʉnt. Uⱡ ei, tipam ndi, kangambuⱡa mbʉ kʉn, nʉtʉm ni mel nʉnt. Tʉn ndi, enim numan ngunmʉn ei mel, enim ndi, tʉn numan minal ngʉi! \s1 Uⱡ Kit Iti Wamp Mbʉ Kʉn, Rup Rui Nurmin \p \v 14 Mbo wamp kʉⱡ, wamp rʉⱡaip kat mormin. Enim wamp kʉⱡ kʉn rʉp rok andʉk, uⱡ mat eng mbʉ, tʉk rapʉndʉk iti nʉtʉi, mon! Uⱡ kun kai ei kʉn, uⱡ kit iti uⱡ ei kʉn, kapⱡa tʉp rak nduimʉn ei? Rʉⱡang ei kʉn, rumbʉⱡ ei kʉn, tʉkʉⱡ rak ndukʉⱡ kongun etmbil ei? Ei mon! \v 15 Kraist kʉn Seitan raⱡ numan tenda pʉtʉmbil ei? Mondpa pili wamp ei kʉn, mondpa pili nʉpili wamp ei kʉn, numan tenda pʉtʉmbil ei? Ei mon! \v 16 Kur kit atinga rundi uⱡ ei kʉn, Got nga manga wingti raⱡ, tʉk rak ndukʉⱡ kongun etmbil ei? Tʉn pʉtmʉn ni ka! Got rʉk rʉk kont morum. Ei nga, manga wingti ei, tʉn wamp mbʉ mormʉn. Got ndi, nimba mel, \q1 “Na ndi wamp mbʉ nga ruk ting ila moⱡʉp, rʉp rop nombuⱡa andʉp itamba kʉn, wamp mbʉ, na kʉn muⱡangina, na wamp mbʉ nga Got ei muⱡimp,” nʉtʉm. \q1 \v 17 Wote Got ndi, nimba mel, \q1 “Enim ndi, wamp uⱡ kit etmin mbʉ, wak rok puk, ronggʉt elpa muⱡʉi! Enim mel ⱡar morum mbʉ, ʉmbʉⱡi nʉmbʉⱡʉi! I tangina kʉn, na ndi, enim rukʉr timp. \v 18 Uⱡ i eng ndam, na enim nga Tipam ei muⱡamba kʉn, enim wamp mbʉ, na nga kangambuⱡa kʉⱡ muⱡing, \q1 Got Wu Ronduⱡ Pi ei ndi, \q1 ik mbʉ nʉtʉm.” \c 7 \p \v 1 Wamp angmʉn! Tʉn Got nga nimba mʉi rurum ik kʉⱡ, pilpʉn pora ndurmʉn. Ei nga, tʉn nga kʉng orunga kep, muⱡnga orunga kep, uⱡ ⱡar mul mbʉ, wak ropʉn, Got nga mundmong endpʉn, uⱡ kun kai eng nui mbʉ, rʉk rʉk itʉmin. \s1 Korin Wamp Kʉⱡ Numan Ropʉl Roⱡungina, Pol Numan Kai Pitim. \p \v 2 Enim ndi, tʉn numan minal ngʉi! Tʉn ndi, wamp mat kʉn, uⱡ ⱡawa mat iti natʉpʉn, wote ropʉn kit mondpʉn uⱡ ti, iti natʉtmʉn. Tʉn ndi, wamp mat ik kol ropʉn ngumbun mel mat, ti nʉtʉtmʉn, mon ku! \v 3 Na ik nʉnt ei, enim kʉmp tʉp ni nanʉnt, mon! Na ndi, enim kundʉp nʉmp pora ndʉr ni, tʉn ndi, enim numan minal ngurmʉn. Enim koⱡung ndam, tʉn enim kʉn, kunda kuⱡmin. Enim kont moⱡʉng ndam, tʉn kunda, enim kʉn kont muⱡmin ku. \v 4 Enim nga uⱡ etmin mbʉ na ndi pilip kʉn, enim numan minal ngunt. Na ndi, enim kʉn numan minal ngunt. Tʉn kʉn mbun mam mat orum ei kʉn, na ndi, enim nga nʉmp pʉt uⱡ ei ndi, na etpa ronduⱡ munduⱡnga, numan kai minal pʉt. \p \v 5 Tʉn unt, Masaroniya kona ila ekit oⱡmina kʉn, kʉng orunga mbun elpa elpa mat tʉn kʉn oⱡnga, tʉn muⱡ ti nʉtʉtmʉn. Wote, tʉn nga numan rukʉr orunga, mundmong itmʉn. \v 6 Wote, wamp mbun tʉtmin uⱡ mbʉ, Got numan kai ngurum wu ei ndi, Taitas tʉpa, tʉn kʉn mundrum ila, tʉn etpa numan kai pinditim. \v 7 Taitas tʉn kʉn urum ei nga mint, tʉn etpa numan wang ndui nʉndrʉm mon. Enim ndi, Taitas etʉk numan kai pendʉtʉng uⱡ ei, Taitas ndi, tʉn kundpa nitim. Wote enim ndi, na kʉning ei nga munt mindil tʉk, ka etʉk, wote tʉk rapʉndʉk itmin nʉk, mormin nitim ku. Uⱡ etmin ei nga, na numan minal enim. \p \v 8 Ei kʉn, na nga mon rop enim ngur ei, kandʉk mbun tʉtʉng ei nga, na ndi, enim kʉn kont itim. Wote, akup kont iti natʉnʉm. Nambuⱡ emel, na nga mon ei ndi, enim etpa mbun ngurum ndam, na pʉnt ei, ui onunga kot ila mint mbun ngurum. \v 9 Wote, akup na numan kai pʉnt ei, enim numan mbun pʉtʉng ei nga mon. Enim mbun tʉtʉng ei ndi, enim etpa numan ropʉl rundrum ei nga, na numan enim. Nambuⱡ emel, Got elim ndi, enim mbun ei ngumba kʉn, enim etpa numan ropʉl rundrum. Ei nga, na nga mon rʉr ik ei ndi, mbun ngui ngʉnggʉrʉm mon. \v 10 Got ndi, tʉn mbun ngumba kʉn, wote etpa numan ropʉl rondpa, etpa rukʉr tʉtʉm. Ei kʉn, tʉn numan ropʉl ruimin ei nga, mbun ti nʉtʉmʉn. Wote ya mʉi kona uⱡ mbʉ nga mbun tʉtmʉn mbʉ ndi, wamp ropa kondrum. \v 11 Got ndi, enim mbun ngurum uⱡ ila, namba uⱡ mat enim kʉn etpa mot ndurum uⱡ mbʉ, en enim kandʉk kai itʉi! Uⱡ ei ndi, enim nga numan orunga, ropa rut nduⱡnga, enim nga uⱡ kit etmin mbʉ wak rok, uⱡ kun kai mbʉ iting ei nga, numan nguk etmin. Mbun tʉtʉng ei nga, popʉⱡ kulk, wote omba nʉk, mundmong etmin. I elinga, enim ndi na ok kʉning ei nga, numan nguk, wote na tʉk rapʉndʉk kʉn, uⱡ ⱡawa orum mbʉ, tʉk mana ndurmʉn. Uⱡ mbʉ ndi, ora ndupa, mbun tʉtʉng uⱡ ei, enim nga uⱡ ti mon. \v 12 Ei nga, na ndi, mon rop enim ngur uⱡ ei, wamp ti nga uⱡ ⱡawa itim ila, muna wamp ti, uⱡ ⱡawa elinga, kandʉp mon rop ngui ngʉnggʉr, mon! Wote na ndi, mon rop, enim ngur uⱡ ei, enim pilik kun iteing nimp, Got nga kuimp keta ila etʉk kʉn, tʉn numan minal ngʉk iteing nʉmp it. Uⱡ ei nga mint, na ndi, enim mon rop ngur. \p \v 13 Uⱡ ei ndi, enim nga uⱡ etmin kʉⱡ ndi, tʉn etʉk numan kai pendʉtmʉn. Tʉn numan kai pilpʉn, ambʉⱡʉp paⱡpʉn etmʉn. Ei nambuⱡ emel, enim ndi, Taitas etʉk numan kai pendʉtʉng. Wote, enim ndi pora, Taitas nga numan orunga elingina, ambuⱡpa paⱡpa murum. Tʉn tʉpa rapundpa itim uⱡ ei nga, kandpʉn kai pilpʉn, ambʉⱡʉp paⱡʉp itmʉn. \v 14 Unt na ndi, enim nga uⱡ etmin mel, Taitas kundʉp nʉmp, enim nga mbi mundurmʉn uⱡ ei nga, na pipil kuⱡi nʉkʉr, mon! Enim nga uⱡ etmin mbʉ mel, tʉn ndi, nʉtmʉn ik ei, kupa mint. Akup Taitas pilpa morum. Tʉn ndi, enim nga mbi mundurmʉn ik ei, kupa mint. \v 15 Wote, Taitas enim kʉn urum ei nga, enim ndi, rawe etʉk tʉk, enim mundmong etʉng. Uⱡ ei nga, Taitas ndi pilpa, nim ik ei, enim pora pilik, pep rangina kʉn, Taitas ndi, enim kʉn numan minal ngumba, ronduⱡ mundpa itim. \v 16 Akup na numan enim. Ei nambuⱡ emel, uⱡ kai mbʉ pora, enim ndi, rʉk rʉk iting ei nga, na pʉnt ei, kupa iting. \c 8 \s1 Kraist Nga Wamp Mbʉ Ndi, Wamp Ʉngʉnʉl Mat Tʉk Rʉpʉndrʉng \p \v 1 Ei kʉn, akup wamp angmʉn ye! Tʉn ndi, Got nga wamp pol ti uⱡ ei, Masaroniya kona ila, Got nga rapa tenda ila wamp anggʉtʉm mbila, mormʉn wamp kʉⱡ kʉn, itim ei mel, enim pileing nʉmp ninmʉn. \v 2 Ei kʉn, mbun mam mat ndi, wamp kʉⱡ nga mondpa pili uⱡ ei, oⱡa tʉpa kʉndrʉm. Ui ei kʉn, wamp kʉⱡ kurpa kat morung. Wote uⱡ ei, wak rokʉn, numan kai ou ndupa kandʉk tʉk kʉn, wamp elpa mat tʉpʉn, rʉpʉndmin nʉk pilik kʉn, ku moni na mel mbʉ minal, tʉk mʉk rorung. \v 3 Uⱡ etʉng ei nga, na pilip pora ndup kʉn, nʉmp ekit ndunt. Wamp kʉⱡ, en enim nga numan ei ndi pilik, ku moni mbʉ tʉk mʉk rorung. Mel mbʉ, tʉk mou rorung mbʉ ngʉk, wote mel mat ou nduk pendʉk ngurung. \v 4 Wamp kʉⱡ ronduⱡ mundʉk, tʉn waldʉk kʉn, tʉn ndi, en enim kapⱡa namina kʉn, Juriya kona ila, Got nga manga wingti ila wamp kʉⱡ, tʉpʉn rʉpʉndmin nʉtʉng. \v 5 Wamp kʉⱡ ndi, mel orunga etʉk, nguin nimbun nitmin ei, wote ou nduk ngorung. Uⱡ ei, tun ndi iting nimbun, pili nʉpʉtmʉn mel etʉng. Wamp kʉⱡ kuimp tek, en enim Nuim ei nguk, rʉkrʉng ndurʉng, wote tʉn kʉn ngurung ku. Uⱡ i etʉng ei ndi, Got nga numan ei, pep rok etʉng. \v 6 Ei kʉn, tʉn ndi, Taitas kʉn ronduⱡ mundpʉn nitmin ei, enim kʉn kuimp tepa, kongun itim uⱡ ei, kʉmp kʉm etpa, enim tʉp rapundpa itangga, enim nga wamp numan ngui uⱡ etmin ei etʉk, kapⱡa indeing. \v 7 Enim Got kʉn, mondpa pili uⱡ, ik ni uⱡ, pilpa kundʉndi uⱡ, tʉpa rʉpʉndi uⱡ, wote wamp numan ngui uⱡ mbʉ nga pora, tʉn nuim mormʉn. Ei nga, enim nga mel mok rui uⱡ etmin uⱡ kai mbʉ, pilik kelik, iteing ninmin. \p \v 8 Na ndi, mi ik ti, enim nʉmp ngʉmp pep reing nʉmp, ni nanʉnt mon! Wote wamp elpa mat nga tʉpa rʉpʉndi uⱡ etmin ei kʉn, enim nga etmin ei kʉn, to rop kandʉp, enim nga wamp numan ngui uⱡ ei kupa, muna mon? Ei kʉnimp pilip nit. \v 9 Ei kʉn, tʉn nga Nuim Jisas Kraist nga wamp poⱡ ti uⱡ ei, enim pilik pora ndurmʉn. Wote, elim wu mel pi, ei morum. Ei nga, enim tʉpa rapundpa pilpa kʉn, elim kurpa purum. Elim kurpa purum ei ndi, enim uⱡ kai mbʉ nga, etpa nuim mundrum. \p \v 10 Akup na nga numan pʉt kʉⱡ mel, enim nʉmp ngunt. Unt nga, pana ila nga, enim kongun ei, puⱡ mondʉk etʉng ei, akup etʉk pora ndʉi! Tʉp rʉpʉndi uⱡ ei, enim kuimp tek etʉng. Wote, ei mint mon! En enim numan kai pilik etʉi! \v 11 Ei kʉn, kongun ei, akup tʉkrʉk etʉk pora ndʉi! Enim unt kongun ei nga, tʉkrʉk numan ngurung. Uⱡ ei mel ku, akup enim nga to ila tʉkrʉk etʉk pora ndʉi! \v 12 Wote nim ndi, mel mat wamp ti, numan ngokʉn ngun ndam, uⱡ ei, Got ndi, numan ngurum. Got ndi, wamp ei nga mel tepa morum kʉⱡ pilpa kʉn, wamp ei nga mel tepa morum kʉⱡ, numan ila kʉmp tʉndʉtʉm. Mel mat, tek muⱡi nambʉrmʉn mbʉ, kʉmp tindi nandʉtʉm. \p \v 13 Na ndi, enim wamp mbʉ kundʉp kʉn, wamp mat mbun tʉk muⱡangina, mat numan kai pilik muⱡeing nimp, ni nanʉnt mon! Enim wamp pora, numan kai mint pilik muⱡeing nimp nʉnt. \v 14 Akup ui ila, enim mel mat ou nduk tek moⱡung ndam, wamp mat wei moⱡung mbʉ, tʉk rapʉndʉk ngʉi! Wote, enim wei moⱡʉng ei kʉn, wamp mbʉ ndi, enim tʉk rapʉndʉk ngeing. Uⱡ i eng ei ndi, tʉn pora, kapⱡa kapⱡa mint muⱡmin. \v 15 Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Wamp mat mel ou nduk, tek moⱡung mbʉ, en enim nga to ila ku tek muⱡing. Wote, wamp mat mel etʉk tek moⱡung mbʉ, en enim nga to ila ku tek muⱡing ku,” nʉtʉm. \s1 Pol Ndi, Wu Taitas Tʉpa Korin Kona Ila Mundrum. \p \v 16 Wote, na Got kʉn angge nʉnt uⱡ ei, nambuⱡ emel, Got ndi, Taitas numan kai mat nguⱡnga kʉn, tʉn nga numan pʉtmʉn ei mel pilpa, enim tʉpa rapʉndʉmba uⱡ ei nga numan ngumba etʉm. \v 17 Ei kʉn, tʉn nga nʉtmʉn ik ei, pep ropa, kongun etmba ei nga numan ngumba etʉm. Ei nga, elim nga numan ei ndi, enim kʉn uimp nimba, unt pitim. \v 18 Wote, kang wu ʉngʉn ti kunda, Taitas kʉn, tʉpʉn rʉp rundamina uinggil. Kang wu ei, rʉnang ik kai mbʉ nilinga, Got nga rapa tenda ila wamp mbʉ ndi, tʉk ou nduk etmin wu ei kunda, rʉp rokʉⱡ uinggil. \v 19 Wamp mbʉ ndi, kang wu ei, kʉmp rok tʉk kʉn, tʉn kʉn rʉp ropa andpa, tʉn tʉpa rapundpa, wamp mbʉ ndi, numan ngui, Got kʉn angge nʉk ku moni ngurmin mbʉ, tangga nʉtʉng. Tʉn ndi, Nuim ei nga mbi paka rondpʉn kongun etpʉn, wamp mat pilik mbi nduk, teing nimbun, ora ndupʉn etmʉn. Uⱡ ei, Got nga kongun ei, numan ngumbun etmʉn. \v 20 Ni kʉn, tʉn uⱡ etmʉn uⱡ ei, wamp ti ndi, ik kit mat, nimba ngui ngʉngangga nimbun, numan ila pilip etmin kem ngui uⱡ ou ei, rʉp etpʉn kai mondurmʉn. \v 21 Tʉn ndi numan ronduⱡ pilpʉn, Got nga kuimp keta ila uⱡ kun kai mbʉ etpʉn, wote wamp mbʉ nga kuimp keta ila, kunda etmʉn ku. \v 22 Akup tʉn nga ʉngʉn kang wu ti, wu Taitas kʉn, wu ti kʉn, tʉpʉn mundamina kunda ping. Tʉn ndi, kang wu ei, kʉnmin pilpʉn kʉn, kongun mat tʉpʉn ngurmʉn mbʉ, numan ngumba etʉm. Kang wu ei ndi, enim kʉn mondpa pili uⱡ kai etʉm ei nga, akup enim tʉpa rapundpa kongun ei, ronduⱡ mondpa etmba. \v 23 Enim ndi, Taitas pilik pora ndurmin ni ka! Na nga ʉngʉn wu ei kʉn, na kʉn kongun tenda ila etmbʉⱡ. Wote wamp mbʉ, tʉpʉⱡ rapundpʉⱡ etmbʉⱡ. Wote, ʉngʉn wu na, Got nga rapa tenda ila wamp mbʉ kʉn, Kraist nga kongun mbʉ endʉtʉmbil. Uⱡ ei elinggila kʉn, Kraist nga rʉⱡang ei, wamp mbʉ kandurmin. \v 24 Enim wu raldika kʉⱡ ndi, wamp numan ngui uⱡ ei, tʉk ora ndangina kandʉk kʉn, Got nga rapa tenda ila wamp mbʉ ndi, enim nga wamp numan ngui uⱡ ei, etangina kandʉk kʉn, tʉn ik ninmʉn ei, enim kongun kai ei, kupa etmʉn nʉk piling. \c 9 \s1 Got Nga Wamp Mbʉ, Tʉk Rapʉndrʉng \p \v 1 Pol ndi, Korin wamp mbʉ kundpa, Got nga Jura wamp mbun tʉk mormin ei nga, tʉpa rʉpʉndi uⱡ ei, enim pilik pora nduk mormin. \v 2 Enim ndi, kongun ei, numan nguk etmin uⱡ ei, na ndi, pilip pora ndup kʉn, na ndi, enim nga mbi, Masaroniya wamp mbʉ nga kuimp keta mbila rʉk rʉk paka rondʉr. Wote na ndi, wamp mbʉ kundʉp nimp mel, unt pana ila, Grik wamp mbʉ ndi, kongun ei puⱡ mondʉk iting pilik, tʉk minal etʉng. Enim kongun ronduⱡ mundʉk etʉng uⱡ ei, pilik kʉn, Masaroniya wamp minal ndi, kongun ei, numan nguk etʉng. \v 3 Pol ndi, nimba mel, “Tʉn ndi, enim nga mbi paka ropʉn ninmʉn ik ei, rok wei ai indi nʉndʉi mon! Wote, enim tʉk kun etʉk, nokundʉk muⱡangina kʉn, kang wu Taitas kʉn ʉngʉn ralt enim kʉn uinggil ei nga nʉnt,” nitim. \v 4 Tʉn ndi, pʉnmin ei, enim ndi, wamp tʉpa rʉpʉndi uⱡ ei, kapⱡa iting mel enim. Ei nga, enim ndi, wamp tʉpa rʉpʉndi uⱡ ei, tʉk kun iti natʉk muⱡangina kʉn, wote Masaroniya wamp mat, na kʉn kunda enim kʉn ʉmʉn ndam, enim kʉn, tʉn kʉn, kunda pipil kuⱡmin. \v 5 Uⱡ i etmba ei nga, na punt ei, na ndi, kang wu Taitas kʉn ʉngʉn ralt tʉp mundamba kuimp tek, enim kʉn ok molk, enim nga wamp tʉpa rʉpʉndi mel nguimin nʉk, mʉi ronmʉn mel mbʉ, tʉk kun etʉk muⱡʉi! Wote, na unt ei kʉn, enim ndi, wamp tʉpa rʉpʉndi uⱡ kupa ei tangina, wamp mbʉ ndi kʉneing. \v 6 Enim wamp pilik kai itʉi! Wamp nam ti, kongun ou ndupa etʉm ni ndi, rʉng ou ndupa tʉpa norum. Wote, kongun onunga etpa etʉm ni ndi, rʉng onunga etpa tʉpa norum. \v 7 Enim ndi, wamp mbʉ, tʉk rʉpʉndʉk nguing uⱡ ei, ei mel unt enim nga numan orunga pilik kai etʉk kʉn, wote mel mbʉ ngʉi! Wamp ti ndi, mbun tʉpa mel mat ngui ngʉngimp nimba pilangga kʉn, wamp ndi, kalk ngui nʉng uⱡ ei, kapⱡa mon. Nambuⱡ emel, wamp namin mat, numan kai pendʉk ngurmʉn mbʉ, Got ndi, numan ngorum. \v 8 Got ndi, mel puⱡi enim wamp mbʉ, tʉpa rapundpa ngurum ila, enim wamp mbʉ kapⱡa etʉm. Ui mbila pora, enim mel mbʉ kapⱡa etʉm. Ei nga, mel mbʉ ndi, wamp mat tʉk rapʉndʉk kongun kai mat ou nduk itʉi! \v 9 Buk Wingti ei ndi, nimba mel, \q1 “Wamp nam ti ndi, mel ou ndupa, wamp kurpa mbʉ, tʉpa rapundpa ngurum uⱡ kun kai ni, elim kʉn tepa mint mba,” nʉtʉm. \p \v 10 Got ndi, rʉng mong puⱡi wamp mbo rʉⱡeing nimba ngumba, rʉng elpa elpa mbʉ, neing nimba ngumba etʉm. Wote, tʉk rapʉndʉk nguk iteing nimba etʉm uⱡ ei ndi, wamp nam ti ndi, rʉng mong raⱡnga kʉn, wote rʉng ou ndupa oⱡa omba rorum ni mel, enim nga uⱡ kun kai eng mbʉ pora, tepa mint mba. \v 11 Got ndi, enim mel puⱡi ngurum uⱡ ei, enim ndi, wamp mbʉ mel puⱡi ku ngeing nimba etʉm. Tʉn nga kongun enmin uⱡ ei nga, enim kundʉp ninmin. Enim nga wamp tʉpa rʉpʉndi uⱡ mbʉ tangina kʉn, wamp mbʉ ndi, Got kʉn angge neing. \v 12 Enim ndi, kongun ei etʉk kʉn, Got nga wamp mat mel mbʉ nga mon ndum mbʉ, tʉk rapʉndʉk, wamp mbʉ nguk kapⱡa indʉi! Wote, enim uⱡ eng ei ndi, wamp mbʉ, Got kʉn angge minal neing. \v 13 Enim ndi, wamp tʉpa rʉpʉndi uⱡ mbʉ eng ndam, uⱡ kai mbʉ, wamp mbʉ ndi, kandʉk pilik iting. Enim ndi, Got nga uⱡ kun kai mbʉ pep rok kʉn, Kraist nga Rʉnang Ik Kai mbʉ nʉk etmin ei ka! Nʉk pilik kʉn, wamp mbʉ ndi piling. Wote enim ndi, wamp mbʉ tʉk rapʉndʉk mel mat, wamp mbʉ nguk, wote wamp elpa mat ngʉk tangina kandʉk kʉn, wamp mbʉ ndi, Got nga mbi ei paka runding ku. \v 14 Wote, Got nga wamp numan ngui uⱡ ei, enim kʉn petʉm ei ndi, enim numan minal nguk etmin. Wote, Got nga wamp poⱡ ti uⱡ ei, enim kʉn pindangga nʉk, atinga rondʉk iting. \v 15 Got ndi, tʉn wamp mbʉ, Etpa Ti Wu ei, wei gem ngurum. Ei nga, tʉn ndi, ik puⱡ ei kapⱡa ni nʉmʉn mon! Wote tʉn ndi, Got kʉn angge mint nʉmin. \c 10 \s1 Pol Ndi, Nombuⱡa Rung Wu Mbʉ Nga Kongun Ronduⱡ Ngurum \p \v 1 Na Pol ndi, enim ik ronduⱡ ti kundʉp nʉnt. Na enim kʉn moⱡʉp kʉn, wote nanim nga orunga mep mana or ei mel, enim kundʉp nʉnt. Wote na enim kʉn, muⱡi nʉmbʉⱡimp ei nga, enim ronduⱡ ngump nunt. Ei nga, enim Kraist nga uⱡ kun kai mbʉ, raka raka nʉk etʉk, elim nga numan orunga mepa mana omba etʉm ei mel enim ronduⱡ ngump nʉnt. \v 2 Na ndi, enim kundʉp ronduⱡ ngump nʉnt. Wote, na int enim kʉn unt ndam, enim ndi, na kʉn ik ronduⱡ mundʉk, ni nʉnʉi mon! Na punt ei, wamp namin mat ndi, nʉk mel ik i mbʉ, ya mʉi kona ila ik mat nʉng ndam, na nanim ronduⱡ mbi nʉmp punt. \v 3 Uⱡ ei kupa, tʉn ya mʉi kona ila pep mormun ni mel, ku pep mormun. Wote, ya mʉi kona ila wamp el rok uⱡ kit mbʉ etmin uⱡ ni mel, tʉn iti natʉp mormun. \v 4 Tʉn nga el rʉmin mel kat ambʉrmʉn kʉⱡ, ya mʉi kona ila mel kat mon. Wote, tʉn nga el itmin mel kʉⱡ, Got nga el ronduⱡ kʉⱡ ndi, kapⱡa el puⱡa wamp mbʉ kʉn, el etpʉn ropʉn mana ndʉmin. Wote, el puⱡa wamp mbʉ nga ronduⱡ mbʉ, ropa mana ndumba ku. \v 5 Ei nga, Got nga pilpa kungʉndi kandʉk ting etmin wamp mbʉ, uⱡ kit mbʉ ndi, imp morum ei kʉn, kandpʉn el rormʉn. Uⱡ kit etmin wamp mbʉ kandpʉn, imp moⱡmina kʉn, Kraist nga nombuⱡa mam kai mbila pep rormin. \v 6 Tʉn akup tʉpʉn kun etpʉn kʉn enim nga nokundʉnmʉn. Wote enim ndi, tʉn nga ik kʉⱡ pilik pep rong ndam, wote tʉn ndi, ik tʉk roi ndung wamp mbʉ, kandpʉn etpʉn kit mundmin. \p \v 7 Enim ndi, kanmin ei mel mbʉ pora, ekit orunga mel tetʉm nʉk kanmin. Wote, wamp nam ti ndi, elim Kraist nga wamp ti mor nimba pʉtʉm ti, moⱡum ndam, elim ndi, el elim nga orunga mana ndupa pilangga. Nambuⱡ emel, tʉn Kraist nga wamp mormun nimbun pilpʉn mormun ei mel ku. \v 8 Got nga ronduⱡ, tʉn ngorum ila kongun etmin. Ei nga, tʉn ndi, enim nimbun kit mundi namʉndʉrmʉn mon! Enim nga mondpa pili orunga, etpʉn ronduⱡ mundʉp nʉtmʉn. Tʉn nga kongun etmin ronduⱡ uⱡ ei nga, na ndi, paka rop nint ndam, wote na pipil kuⱡi nʉⱡimp. \v 9 Na nga mon rop enim ngur ei ndi, enim nimp mundmong indi nʉndʉt mon! \v 10 Wote, wamp mat ndi, nʉk mel, “Pol mon ropa ngurum uⱡ ei, ik ronduⱡ mbun iti kat, ropa ngurum nʉk pʉtmʉn. Wote elim oⱡnga, kandʉrmʉn ei kʉn, Pol nga ik nʉtʉm ik ei nga, ronduⱡ ti mon. Nʉk pilik, ik wei nʉmʉ ti nʉk pʉtmʉn,” nʉtʉng. \v 11 Wote, wamp mat ndi, ik pilik kandʉk, kun iti natʉk kʉn nʉtmin. Tʉn ruⱡ etʉp moⱡpʉn kʉn, tʉn nga mon rormʉn ei mel, pep ropʉn itmin ei ka! \p \v 12 Wamp mat ndi, en enim nga orunga mbi paka rok nʉtmin ik ni mel, tʉn ik i etpʉn ni nanmʉn mon. Wamp mbʉ nga uⱡ etmin mbʉ kʉn, wote tʉn nga uⱡ etmin mbʉ kʉn, kʉmp tʉpʉn ni nʉnmʉn mon! Wamp ti nga etʉm uⱡ kʉⱡ, wamp ti ndi, kʉmp tʉtʉm. Wote wamp ti nga etʉm uⱡ kʉⱡ, wamp ti ndi, kʉmp tʉtʉm. Uⱡ i etmin ei ndi, wamp mbʉ nga pilpa kungʉndi ei, kapⱡa mon. \v 13 Wote Got ndi, tʉn nga to ropa ngurum uⱡ ei, tʉpʉn mana ndupʉn kʉn, tʉn nga numan orunga, paka rop mepʉn, oⱡa pi napʉrmin. Got ndi, tʉn nga to ropa ngurum to ila mint, pep ropʉn etpʉn, enim kʉn onmʉn. \v 14 Enim Korin wamp mbʉ, enim Got ndi, tʉn kongun itʉmʉn nimba to rurum kona ei nga, rukʉr orunga mormin. Ei nga, Got ndi, tʉn to ropa, Kraist nga Rʉnang Ik Kai enim kʉndʉp nʉmʉn nitim kona ei, wak rui nʉrmʉn mon! \v 15 Got ndi, tʉn kʉn kongun ngurum uⱡ ei, rop rangundpʉn kʉn, wamp mat nga kongun eng uⱡ mbila, tʉn nga mbi paka ropʉn ni nanmun mon! Got ndi, tʉn nga kongun ngurum ei, kun etʉp mepʉn pamina kʉn, wote tʉn pʉtmin ni, enim nga mondpa pili uⱡ ei ronduⱡ mba. Wote, tʉn nga kongun ei, etpʉn mep pamina mba ou itangga! \v 16 Uⱡ ei nga, tʉn ndi, Rʉnang Ik Kai kʉⱡ, mepʉn mbun, enim nga kona ei nga mbuldung orunga kona mat tetʉm mbila, mepʉn mbin. Wote, wamp mat nga kongun etʉk tetmin kona mbila, tʉn nga etmin nimbun mbi paka ropʉn ni nʉnmin mon! \v 17 Buk Wingti Ik kʉⱡ, nimba mel, “Wote, wamp nam ti, ambuⱡpa paⱡim uⱡ ei, Nuim ei kʉn etʉm mba,” nʉtʉm. \v 18 Tʉn pʉtmun ni ka! Wamp nam ti, elim nga mbi paka ropa moⱡum wamp ei, Nuim ei nga kuimp keta ila mbi ti, muⱡi nambʉⱡʉmba mon! Wote, wamp nam ti, Nuim ei ndi, mbi paka rom wamp ei, mint mbi moⱡmba. \c 11 \s1 Pol Ndi, Ik Kol Rui Nombuⱡa Rung Wamp Mbʉ Nga Nitim \p \v 1 Enim ndi, na wak rangina kʉn, na ik ⱡawa kat punt kʉⱡ namp! \v 2 Na enim kʉn, numan ronduⱡ ti pʉt ei, Got ndi, enim kʉn i ku etpa pʉtʉm. Ei mel ku, enim amp wendʉp kun kai na ti, na ndi, nʉmp mʉi rop, wu tenda ti mint pangga nimp ei, wu tenda ei kʉn mint, moⱡpa mba ei, wu Kraist. \v 3 Wote, na mundmong ent uⱡ ei, nambuⱡ emel, unt kimbuⱡa ti ndi, amp Ip, ik kol ropa ngurum uⱡ ei, enim kʉn omba ei ka! Uⱡ kʉⱡ ndi, enim nga pilpa kungʉndi, etpa kit mondʉmba. Enim Kraist kʉn mormin uⱡ kun kai mbʉ, wak ruing ei nga, pilik kai itʉi! \v 4 Uⱡ kʉⱡ nga, na mundmong etʉp nʉnt. Wote, wamp mat ndi, enim kʉn ok, wu Jisas ni nga mbi tek andʉk ning. Ya tʉn ndi, Jisas nga mbi tek, andpʉn ninmin ei nga mon! Uⱡ i eng ei ndi, enim muⱡnga ti ku ting. Enim unt Muⱡnga Wingti tʉtʉng ni mel mon! Wote, rʉnang ik ti nga ku ting. Enim unt rʉnang ik kai pilik tʉtʉng ni mel kapⱡa mon! Wamp mat ndi, uⱡ etmin mbʉ iting nʉk, enim ndi kandʉk, wak rormin ei ka! \v 5 Enim pilik kai itʉi! Na ndi, enim nga nombuⱡa rung wu kuimbal kʉⱡ nga mana orunga moⱡʉp, ni nanʉnt mon! \p \v 6 Wote, na ik nimp ei, pilip rundʉr nda, na nga pilpa kungʉndi ila pʉt mint. Uⱡ pilpa kungʉndi tʉn etmin mbʉ ndi, enim rʉk rʉk ui mbila, tʉpʉn ora ndurmʉn. \v 7 Enim pʉtmʉn ni, na ndi, Got nga Rʉnang Ik Kai nʉmp, enim ngump ei kʉn, mel mat yant ti natʉt ni ka! Na nga orunga mep mana mbo moⱡʉp, enim nga mbi paka rondʉp et. Ei nga uⱡ kʉⱡ, na uⱡ ⱡawa et nda? Ei mon! \v 8 Wote na ndi, Got nga rapa tenda ila wamp mat nga ku moni mat tʉp kʉn, ku moni mbʉ ndi, na tʉpa rʉpʉndangga, enim kʉn kongun itimp pilip et. Uⱡ et ei ndi, wamp mat nga ku moni mbʉ, kindʉp mel nor. \v 9 Na unt enim kʉn mur ui ei kʉn, na mel mat mondrum. Na ndi, enim wamp ti, mbun ngump iti nʉtʉt mon! Ui ei kʉn, na mel mat, mon ndurum mbʉ, angmʉn Masaroniya kona ila molk, orung wu kʉⱡ ndi, na mel ronduⱡ mbʉ ngurung ila, na kapⱡa itim. Na ndi, mel mbʉ pora, unt rʉp etʉp kai mondʉr. Wote, akup enim mbun ngui ngʉngimp mon! Na ndi, rʉk rʉk rʉp etʉp kai mint mundimp. \v 10 Kraist rʉk rʉk ik kupa ei, mint nʉtʉm. Wote, na ik kupa ei ku nʉt. Wote, Akeiya kona ila wamp mbʉ ndi, ik kupa nʉt kʉⱡ, ropa mana ndumba mel, kapⱡa mon! \v 11 Na ndi, ik kʉⱡ enim kʉn nʉt ik ei, nambuⱡ emel nʉt? Na ndi, enim numan ngui nganggʉp nʉt ei? Ei mon! Got ndi, na pʉtʉm. Na ndi, enim numan minal ngump nʉt. \v 12 Wote, wamp mat ndi, en enim nga mbi paka rok nʉtmin mbʉ ndi, wamp nga kuimp keta ila anggilik, tʉn nombuⱡa rung wu monmin ei mel muⱡmin ning. Wamp mbʉ nga ning ik ei, na ndi, mon nʉmp nʉnt. Muⱡmin nʉk, en enim nga kʉng orunga mek oⱡa puk, tʉn kongun enmun ei mel etmin ning. \p \v 13 Ik kol nga nombuⱡa rung wu kʉⱡ ndi, ik kol rok kongun mbʉ etmin. En enim nga ik kol rok etmin uⱡ kʉⱡ, wote wamp mbʉ ndi, pilik kʉn, en enim Jisas nga nombuⱡa rung wu kupa kat, neng nʉk pilik etmin. \v 14 Wote, uⱡ eng mbila, enim ndi, rot nʉk kupa nʉk, pili nʉpʉlʉi mon! Enim pilik mormin, Seitan elim ropʉl ropa kʉn, anggelo mel rʉⱡang mundpa orum, ni ka! \v 15 Seitan elim nga kongun wu kʉⱡ i ku etʉk, mbo wamp mbʉ nga kuimp keta ila kongun wamp kupa ralk etmin. Uⱡ i eng mbʉ, tʉn ndi, uⱡ kupa mat enmun nimbun, pili nʉpʉlmʉn mon! Uⱡ eng mbʉ mel, wote en enim punt rok, mel mat ting. \s1 Pol Ndi, Mbun Puⱡi Koma Rurum \p \v 16 Na unt nit ni mel, aldpa nʉnt, na kupʉr rop nʉnt nʉk, enim ndi, pili nʉpilʉi! Wote, na kupʉr rop nint ndam, kapⱡa ku. Enim ndi, na wak rangina kʉn, na nga mbi paka rop, ik onunga kat namp. \v 17 Na ndi, Nuim ei nga numan pʉtʉm ei mel, pep rop, ni nanʉnt mon! Wamp wʉlʉ na ti, nʉtʉmin ik ni mel, na nga orunga mbi paka rop nʉnt. \v 18 Wote, wamp ou ndupa ndi, ya mʉi kona uⱡ mbʉ nga mbi paka rok nʉtmin ik ni mel, na ndi, na nga orunga mbi paka rop nʉnt. \v 19 Enim wamp numan kai pilik mormin mbʉ ndi, wu wʉlʉ ei nga ik nimba enim ei, numan nguk kʉn, tʉk waka ndʉi, enim kundpa nangga! \v 20 Wote, wamp nam ti ndi, enim kundpa mepa mba, kan kongun indʉi nimba, muna enim nga mel mat ranggʉpa tʉpa, enim tʉpa ik kuldpa, ik kol ropa ngumba, muna enim nga ik tʉpa roi ndupa, enim ki raka ndi ropa em ndam, enim ndi, itangga kandʉk kui itʉi! \p \v 21 Tʉn ndi, enim kʉn uⱡ kʉⱡ itmin ei nga, pipil enim. Wote, wamp nam ti ndi, elim nga uⱡ etʉm mbʉ mel, ronduⱡ mundpa nim ndam, wote na nga et uⱡ mbʉ mel, ronduⱡ mundʉp nimp ku. Na akup kupʉr wamp na ni mel, raⱡʉp nʉnt. \v 22 Wote, wamp kʉⱡ Ipru ndam, na Ipru wu ei ku. Wote, wamp kʉⱡ Isrel wamp kʉⱡ ndam, na Isrel wu ei ku. Wote, wamp kʉⱡ, Aparam nga wamp pundun kʉⱡ ndam, na Aparam nga wu ei ku mor. \v 23 Wote, Kraist nga kongun wu kʉⱡ, nint ndam, na nga ik ei ndi, na kupʉr wamp mel, raⱡʉp nʉnt. Na Kraist nga kongun ronduⱡ mundʉp et uⱡ ei ndi, wamp kʉⱡ, tʉp mana ndur. Ui ou ndupa, na kongun ronduⱡ mondʉp elimba, wu mat ndi, na tʉk kan nguk, tʉmbʉⱡ ndi rok etʉk, mbun nguk etʉng uⱡ kʉⱡ tʉp kʉn, wu kʉⱡ pora, tʉp mana ndur. Na koⱡmba ui minal ei nga, wote kuⱡi nʉkʉr mon! \v 24 Jura wu mbʉ ndi, na rumbʉⱡ 5 kʉⱡ ila, kan puⱡa rok 39 endʉtʉng. \v 25 Rom wu mbʉ ndi, na kan puⱡa rok raldika endʉk, wote ku ndi rok, elim nga num kuta ila sip kit moⱡpa, raldika enduⱡnga rumbʉⱡ tenda mel, na ki nu tep mbo ekit pur. \v 26 Wote, ui ou ndupa mel, na nombuⱡa ruⱡ mat ila pur. Nu ila, na nu wʉnggʉr ku. Kindʉp wu na mbʉ ndi, na nga mel mbʉ roldʉk tʉk, wote Jura wu na, wu rʉⱡaip elpa mbʉ ndi, na ruing etʉng ku. Na nu ropa pitim na, kona peng ou na, kona kui waka na mbila, na etʉk kit mondʉk etʉng. Wote, na nga ik kol wu ʉngʉn mbʉ ndi, na rok etʉk kit mondʉk etʉng ku. \v 27 Na mbun mindil elpa elpa mam mat tʉp, rumbuldi minal ur pi nʉpʉt. Na kump kun moⱡʉp, nu waka kuⱡʉp, rung nui nandʉp, wal pʉki na, manga na mat mul nʉmbrʉm ila, na pilip rundʉr. \v 28 Uⱡ mbun kʉⱡ mendpʉⱡ mon! Got nga rapa tenda ila wamp mbʉ, tʉp rʉpʉndimp nʉmp et uⱡ mbʉ ndi, mbun minal mat tʉt ku. \v 29 Wote, wamp nam ti, ronduⱡ ti nʉtʉm ndam, wote na ronduⱡ ti nʉtʉt ku. Wamp nam ti, uⱡ kit mbila mana pum ndam, na ndi, wamp ei kʉn, popʉⱡ mundimp. \p \v 30 Wote, na nga mbi orunga, paka rundunt ndam, na nga mbi paka rundunt uⱡ ei ndi, tʉpa ora ndupa, na nga ronduⱡ ti mon etmba. \v 31 Got Tipam Nuim Jisas ei ndi, pilpa kandrum ei, na ik kol rop ni nanʉnt. Tʉn ndi, rʉk rʉk, Got ei nga mbi paka rundamin! \v 32 Na Damaskas kona peng ou ila mur ei kʉn, wu nuim mumuk Aretas nga el wu kʉⱡ nokundʉk molk, na tʉk imp molk, kan ngumʉn nʉk etʉng. \v 33 Wote, na nga wu ʉngʉnʉl kat ndi, na tʉk kowa wal ila rakilik tʉk, paⱡa ila mek oⱡa puk, paⱡa ekit orunga mana ndurʉng ila, nung nʉmp pur. \c 12 \s1 Pol Ur Kump Mel Itim Ila Got Ndi, Ik Puⱡi Kundpa Nitim. \p \v 1 Nombuⱡa mam elpa ti nga, na nga mbi orunga, paka ruimp mel mon. Uⱡ kʉⱡ ndi, tʉn tʉpa rapʉndʉmba mel mon. Wote, akup Nuim ei ndi, na ur kump kat, mo ropa ora ndurum ei nga nimp ent. \v 2 Na pʉnt ei, unt pana 14 omba puⱡnga kʉn, Got nga rapa tenda wu ti, tʉpa mepa, wi muⱡ kona raldika ila oⱡa purum ei, kʉng pʉi morum muna mon? Uⱡ ei, na pili napʉnt, Got elim mint pʉtʉm. \v 3 Na pʉnt uⱡ ei, Got ndi, wu ei, tʉpa mepa wi muⱡ kona purum ila morum. Kʉng kʉⱡ pʉi purum muna mon? Uⱡ ei, na pili napʉnt. Got elim mint pʉtʉm. \v 4 Wi muⱡ kona ila ik pitim mbʉ, wamp ti ndi, kandpa nimba mel, kapⱡa mon. \v 5 Wote, na nga ronduⱡ ti mon! Ei nga, na ndi, wu ei nga mint mbi paka rundimp. Na nga mbi paka rui nʉrimp mon! Uⱡ ei nga ronduⱡ ti mon! Ei ndi, nanim tʉpa ora ndumba. \v 6 Wote, na nga orunga, mbi paka rop nint ndam, na kupʉr wamp mel raⱡʉp ni nʉnimp mon! Ei nambuⱡ emel, na ik kupa ei mint nimp. Wote, na nga orunga, mbi paka rop ni nʉnimp mon! Na nga mbi paka rop nint ndam, wamp mbʉ ndi, na pep rok, na nga mbi ou nguing, uⱡ ei mon! Na nga uⱡ kun etʉp ik nʉmp, int uⱡ kʉⱡ wamp mbʉ ndi, kandʉk pilik pep ring. \s1 Uⱡ Mindil Kit Wei Kat Pol Ndi Koma Rurum. \p \v 7 Wote Got ndi, uⱡ mam ti etpa, ik mong kʉⱡ na ora ndurum ei, na nga mbi orunga paka rop neimp nimba, Got ndi, iti nʉtʉtʉm mon! Gal mel ti ndi, na purum uⱡ ei, Seitan nga nombuⱡa rung wu mel ti ndi, na ropa mana ndamba kʉn, na nga mbi orunga paka rui nʉreimp nimba itim. \v 8 Ui raldika, na Nuim ei kʉn atinga rop, uⱡ mbun mbʉ tʉpa mundangga nit. \v 9 Wote, Nuim ei ndi, na kundpa nimba mel, “Na nga wamp pol ti uⱡ ei, nim kʉn tetʉm,” nitim. Wamp ti ronduⱡ pi naprʉm ei, na nga ronduⱡ ei ndi, kapⱡa etʉm. Nuim ei ndi, nitim uⱡ ila, na pilip mbun ti natʉp, Kraist nga ronduⱡ ila, na ambʉⱡʉp paⱡʉp, numan kai minal pʉt. \v 10 Uⱡ ei mel ku, Kraist nga mbi ila, na ronduⱡ pi nʉpʉr ei kʉn, wamp mbʉ ndi, na rok etʉk, kit mondʉk etʉng ila, mbun mindil elpa elpa mat ndi, na titim ei kʉn, na ronduⱡ pi nʉpʉr. Wote, uⱡ ila ku, Kraist ndi, na etpa ronduⱡ mundrum. \s1 Pol Ndi, Korin Wamp Kʉⱡ Nga Numan Ou Ndupa Pitim \p \v 11 Na kupʉr wamp na ni mel, raⱡʉp ik mbʉ nʉnt. Wote enim ndi, na iteimp nʉk ninmin mel ku ent. Na nga uⱡ kai et kʉⱡ, enim ndi, nʉk mot nduk, na nga mbi paka rondʉk eng ndam, enim uⱡ kai mbʉ iting. Enim uⱡ kʉⱡ iti natʉng ndam kep, na enim nga nombuⱡa rung wu kuimbal mbʉ nga mana orunga, muⱡi nambʉr mon! \v 12 Na ndi, enim nga nombuⱡa rung wu kupa kongun etʉp, enim ora ndup, wote mbun elpa elpa mat, ronduⱡ mundʉp koma rop it. Uⱡ kʉⱡ ndi, enim kʉn uⱡ rʉpʉndi kat nimp, na Got nga kongun wu ei ndi, enim tʉp ora ndʉr. \v 13 Got nga wamp rapa tenda ila mbʉ kʉn et, uⱡ mbʉ mel ent. Na ndi, enim kʉn uⱡ ti mint iti natʉt. Uⱡ ei, na ndi, enim mbun nguimp nʉmp kʉn, enim ndi, mel mat, na ngui ngʉngʉi nʉt. Wote, uⱡ ei ndi, na ⱡawa et ndam, na nga ⱡawa kʉⱡ, enim ndi, wak rundʉi! \p \v 14 Na akup enim kʉn omp, raldika indimp ei nga, tʉp kun ent. Na ndi, enim nga mel mat ngeing nimp, ui nʉwimp, mon. Na ndi, enim etʉp rukʉr timp ei nga uimp. Enim pitmin ni ka! Kangambuⱡa mbʉ ndi, mel mat tʉk mou rok tipam mamʉl na mbʉ, tʉk rʉpʉndi napʉndʉrmʉn mon! Wote tipam mamʉl mbʉ ndi, mel mat tʉk mou rok kangambuⱡa mbʉ, tʉk rapʉndʉrmin ni ka! \v 15 Na enim kʉn numan kai minal pendʉp kʉn, na nga mel mbʉ, enim tʉp rapʉndʉp nguimp. Na ndi, enim numan minal ngamba kʉn, wote enim ndi, na numan orunga etʉk nguing. \v 16 Enim wamp mat ndi, na kundʉk nʉk mel, wu ei ndi, tʉn nga mel mat ti natʉpa kʉn, tʉn nga mel mbʉ, mo ropa, mawa etpa tʉpa, ik kep nomba mel mbʉ, tʉpa etʉm ning. \v 17 Na ndi, wu mat tʉp mundʉr ila, enim kʉn orung mbʉ ndi ok, enim ik kol rok ngʉk, enim nga mel tek morung mbʉ, roldʉk tʉk etʉng nda? \v 18 Na ndi, Taitas nʉmp kai etʉp mundʉr ila, enim kʉn urum ei, kang wu ti kunda orʉnggil. Wote Taitas ndi, enim ik kol ropa ngumba kʉn, enim nga mel mat kindʉp nomba titim nʉng nda? Tʉl muⱡnga tenda ei mondpʉⱡ, nombuⱡa mam tenda ila, andpʉⱡ iti nʉtʉtʉmbʉⱡ mana mon! Enim pilik kai itʉi! \p \v 19 Enim ndi, pilik kʉn, na enim kʉn, ik nʉnt kʉⱡ ndi, tʉn tʉn tʉpa rapʉndʉmba nʉk, pili nʉpʉlʉi mon! Tʉn Kraist nga wu kʉⱡ moⱡpʉn, Got nga kuimp keta ila ik mbʉ nitmin. Enim wamp na nga kupa kʉⱡ. Tʉn ndi, enim nga mondpa pili orunga, nimbun ronduⱡ mundpʉn ninmʉn. \v 20 Na onunga kot, mundmong etʉp pʉnt uⱡ ei, na ndi, enim uⱡ kai mat itangina, kʉnimp nʉmp unt uⱡ ei mel, kʉni nʉkʉnimp mon! Wote enim ndi, na uⱡ kai mat itamba, kʉnmʉn nʉk moⱡung ei mel, kʉni nʉkʉning ku. Uⱡ ei, nambuⱡ emel, el manda mendʉk muⱡi uⱡ na, wʉlʉk rui ik na, ik mbuldung orunga nindi uⱡ na, ik tʉpa roi ndui uⱡ na, ik nʉpili uⱡ na, ik mura iti uⱡ na, elim nga orunga mepa oⱡa pi uⱡ na, wamp mat kʉn numan popʉⱡ mundi uⱡ na mbʉ pora enim kʉn, puⱡ piyangga muⱡing ei nga, na mundmong minal ent. \v 21 Wote, na mundmong ent ei, na enim kʉn wamba, na nga Got ei ndi, enim nga kuimp keta ila, na etpa pipil kundʉmba. Wamp kat unt na ndi, kʉndʉr kʉⱡ, uⱡ kit mbʉ etʉk, numan ropʉl rui narʉk, uⱡ ⱡar mul mbʉ, tʉk mbuⱡ ngui nganggʉk, wapra rui uⱡ na, wamp kandpa kum pindi uⱡ na mbʉ, wamp mbʉ kʉn pelinga mormin uⱡ ei nga, na kont minal enim ei nga, na ka itimp ku. \c 13 \s1 Enim Korin Wamp Kʉⱡ Enim Nga Mondpa Pili Ei Rʉp Etʉk Kai Mundʉi! \p \v 1 Akup na ndi, enim kʉn omp, raldika indimp ent. Wote, Buk Wingti ei ndi, nimba mel, “Wu raⱡ muna raldika ndi, kʉnangina wamp ti, uⱡ mat ⱡawa em ndam, enim ndi, nʉk kun mundʉi!” nitim. \v 2 Unt na enim kʉn omp moⱡʉp, raⱡ endʉp kʉn, wamp uⱡ kit etʉng mbʉ kʉn, wamp elpa mat kunda ku, kundʉp nimp mel, na ndi, uⱡ mat itimp nit. Uⱡ ni, akup na ruⱡ etʉp moⱡʉp, enim kundʉp nʉnt. Wote, na enim kʉn unt ei kʉn, uⱡ kit etʉk mormin wamp mbʉ, kandʉp kui iti nʉtimp, mon! \v 3 Ei nga, enim molk piling ei, Kraist ndi, na nga keta ila moⱡpa nʉtʉm. Kraist ndi, enim kʉn kupa nimba, ronduⱡ mundpa kongun etʉm. \v 4 Unt, Jisas nga ronduⱡ ti mon ei nga, nde peta ila nil rorung. Wote, Got nga ronduⱡ ila, Jisas akup kont moⱡnga kʉn, tʉn Jisas kʉn nondpa mormun ei nga, ronduⱡ ti mon! Wote, Got nga ronduⱡ ila, tʉn Kraist kʉn kunda kont mormʉn. Wote, ronduⱡ ei ndi ku, tʉn kongun etpʉn, enim ronduⱡ ngurmin. \p \v 5 Wote enim ndi, en enim oⱡa tʉk kandʉk kʉn, kʉmp tʉk pilʉi! Enim mondʉk pilik mormin, muna mon nda? Enim nga mondpa pili ila, Jisas Kraist morum uⱡ ei, pili napʉtmin ei? Muⱡi nambʉⱡʉm ndam, enim Jisas Kraist kʉn mondʉk pʉtmʉn uⱡ ei, kapⱡa mon. \v 6 Wote na ndi, pʉnt ei, enim ndi, tʉn Jisas nga kongun wu kupa kʉⱡ nʉk pileing. \v 7 Tʉn ndi, Got kʉn enim nga nimbun atinga rondʉrmʉn uⱡ ei, Got ndi, enim tʉpa rʉpʉndangga kʉn, uⱡ kit mbʉ, iti nʉtʉng nimbun ninmʉn. Tʉn Jisas nga kongun wu kʉⱡ, kapⱡa etʉm kʉⱡ nimbun, wamp nga kuimp keta ila ni nanmʉn, mon! Tʉn kapⱡa iti natʉm ndam, kapⱡa ku, enim uⱡ kai mbʉ mint iteing nimbun ninmʉn. \v 8 Wote tʉn ndi, ik kupa ei, wak ruimin uⱡ ei nga ni nanmun, mon! Ik kupa ei, tʉpʉn rapundpʉn, tʉp ou nduimin uⱡ ei nga ninmʉn. \v 9 Tʉn ronduⱡ pi nʉpʉmʉn ndam, enim ronduⱡ pangga muⱡing uⱡ ei nga, tʉn numan enim. Tʉn ndi, Got kʉn ronduⱡ mundpʉn atinga rundamina kʉn, enim Got nga wamp kun kai kʉⱡ muⱡeing. \v 10 Akup na ruⱡ etʉp moⱡʉp kʉn, enim mon ei, rop ngunt. Wote, na enim kʉn omp moⱡʉp, na ndi, enim nga etmin uⱡ kʉⱡ nga ik mat ronduⱡ mundʉp, ni nʉnimp mon! Wote, Nuim elim nga ronduⱡ, na ngurum wu ei nga kongun indimp. Nuim ei nga ronduⱡ ei ndi, enim etpa ronduⱡ mundʉmba ei nga, enim ropa mana tʉmba ei mel, kapⱡa mon! \s1 Ik Koⱡmung Kat. \p \v 11 Akup na nga wamp angmʉn mbʉ ye! Na rawe etʉp nʉnt ik mbʉ, mon rop pora ndup nʉnt. Enim kongun ronduⱡ mundʉk etʉk, Kraist nga rapa tenda wamp ila mbʉ kʉn, numan tenda pangga molk, na nga ik ei, kum tek pilik, kai itʉi! Got nga wamp numan wang ndui uⱡ ei, enim kʉn piyangga!. Enim numan tenda pilik molk, Got nga wamp numan ngui uⱡ ei kʉn, numan wang ndui uⱡ kai mbʉ enim kʉn piyangga! \v 12 Enim wamp tenda tenda nʉk, ki tʉk, keta nu rok nok itʉi! \v 13 Got nga rapa tenda wamp mbʉ ndi, nim rawe etʉk nʉnmin. \v 14 Nuim Jisas Kraist nga wamp pol ti uⱡ ei kʉn, Got nga wamp numan ngui uⱡ na, Muⱡnga Wingti nga wamp min mindi uⱡ mbʉ pora, enim kʉn kan piyangga!